Informatika e biznesit java5
Transcript of Informatika e biznesit java5
Informatika e Biznesit
Besart Hashani
Organizimi i te dhenave
Te dhenat, informacioni, njohuria dhemencuria
3
Te dhenat
Informacioni
Njohuria
MencuriaAplikim i njohurise per tearritur qellimet e caktuara
Kuptim i qarte i informacionit
Te dhena te perpunuara dhekuptimplote
Fakte te paperpunuara osesimbole
Sistemi informatik
• Sistemi i cili eshte ne marredhenie dheinteraksion me rrethinen ne te cilen kembenmadhesite hyrese dhe dalese quhet sisteminformatik.
• Sistemi informatik shnderron te dhenat ne informata
• Elemente kryesore te sistemit informatik janenjerezit dhe pajisjet => sisteme artificiale
• Inputet, procesimi, outputet dhe ruajtja e tedhenave realizohet nga personeli dhe pajisjet
• Detyrat dhe aktivitet e sistemit informativ sipasJ.W. Wilkinson
Organizimi i te dhenave
• Burime te ndryshme te tedhenave
• Natyra te ndryshme te tedhenave
• Nivele te ndryshme tenderlikueshmerise se tedhenave
• Pamja logjike e te dhenave – Dizajni logjik
• Pamja fizike e te dhenave – Dizajni fizik
Dizajni logjik i te dhenave
• Model abstrakt – si jane te grupuara te dhenat• Dizajni logjik i mire duhet te definoje sturkturen dhe
lidhjet ndermjet te dhenave, ashtu qe te drejtojedizajnin fizik.
• Dizajni logjik perdoret si baze per dizajnin fizik• Elementet e pamjes logjike:
– Shenjat (Characters)– ndonje element te alfabetit ose tendonje bashkesie numerike
– Fusha e te dhenave (Data File) – varg i shenjave qe ka kuptim
– Segmenti i te dhenave (Segment Data) – Fusha te peraferta– Datoteke e te dhenave (Data Record) - te gjitha fushat qe
logjikisht lidhen me nje objekt dhe e pershkruajne ate– Datoteka logjike e te dhenave (Logical Data File) – bashkesi
te rregulluar dhe te organizuar
• Arsyet per krijimin e modelit logjik te te dhenavejane:– Ndihmon ne kuptimin e kerkesave dhe elementeve te
te dhenave biznesore– Krijon bazen per dizajnin fizik te bazes se te dhenave– Lehteson evitimin e redundances dhe te
jokonsistences se te dhenave– Lehteson ri-perdorimin dhe shperndarjen e te
dhenave– Zvogelon kohen dhe koston e zhvillimit dhe
mirembajtjes
•• DizajniDizajni logjiklogjik eshteeshte ii pavarurpavarur nganga teknologjiateknologjia
Dizajni fizik i te dhenave
• Ka te beje me karakteristikat fizike te tedhenave.
• Zhvillohet nga specialistet e teknologjise
• Shfrytezohen mundesite qe ofron teknologjia
• Merren parasysh kufizimet qe ofronteknologjia e caktuar
•• DizajniDizajni fizikfizik varetvaret nganga teknologjiateknologjia specifikespecifike
Sasia e Informates
• Sipas Shannon, sasia e informates eshte:
• P(xi) – probabiliteti i ndodhjes se ngjarjes xi
• Shenja negative ka te beje me entropine negative (informaten)
• Logaritem me baze 2 sepse transmetimi isinjaleve eshte binar (“1” ose “0” PO ose JO). – Sasia e informates matet me bit
n
iii xpxpH
12 )(log)(
Ruajtja e te dhenave
• Kompjuteret i ruajne te dhenat ne forme tebiteve (bit) – b e vogel
• Nje bit mund te kete njeren nga dy gjendjet 1 ose 0 – u korrespondojne sinjaleve elektrike
• 8 bite = 1 bajt (Byte) – B e madhe
• 16 bite = 2 bajt (Byte) = 1 fjale (Word)
• Ne Informatike zakonisht perdorenshumefishe te biteve ose bajteve
14
Shumefishat
15
• Ne liber – nje konfuzion i vogel
Sistemet numerike
• Cka nenkuptojme me sisteme numerike?• Sistemet numerike antike…• Ekzistojne nje numer i konsiderueshem i
sistemeve numerike:– Decimal– Binar– Oktal– Heksadecimal– …
18
Sistemi numerik decimal
• Ka baze 10.
• Sistemi numerik decimal eshte sistemi me iperdorshem ne ditet e sotme.
• PSE?
19
20
Sistemi numerik binar
• Ka baze 2.
• Sistemi me i perdorshem ne inxhinierine e komunikimeve.
• PSE?
21
22
Kodimi ne informatike• Transformimi nga nje forme ne tjetren
• Llojet e kodimit:– Kodim i orientuar ne domethenie – njesi e kodimit eshte e
tere permbajtja (Perkthimet e librave)
– Kodim i orientuar ne porosi – nje bashkesi me kuptimshnderrohet ne bashkesi me kuptim (Book - Liber)
– Kodim i orientuar ne shenja - nje shenje e vecante e permbajtjes shnderrohet ne nje shenje tjeter (: /)
• Kode standarde per komunikimin njeri-makine– ASCII (American Standard Code for Information Interchange)
– EBCDIC (Extended Binary Coded Decimal Interchange Code)
• 8 biteshe => 256 sinjale
Probleme me te dhenat?
Komponentet e sistemit informatik temenaxhmentit te biznesit
• Komponenta materiale
• Komponenta jo-materiale
• Komponenta njerezore
• Komponenta transmetuese
•• KomponentaKomponenta organizativeorganizative
Qeverisja me te dhena
• Menaxhimi i te dhenave, politika te organizimitte te dhenave, procese menaxhuese biznesore, menaxhimi i rrezikut perdoren bashkarisht per te bere nje organizim sa me te mire te tedhenave
• Organizatat duan te perdorin qeverisjen me tedhena per te kontrolluar proceset dhe metodatme ane te se cilave trajtohen te dhenat
• Qeverisja me te dhena mundeson menaxhimformal te te dhenave ne ndermarrje
• Rritet besueshmeria e te dhenave
• Dihen pergjegjesite e secilit person ne rast tekualitetit jo te mire te te dhenave
• Dihet se kush cka mund te beje per te rriturcilesine e vendim-marrjes.
• Mundesohet rritja e pergjithshme e nderlidhjes midis teknologjise dhe stafit
• Disa nga qellimet e qeverisjes me te dhenatperfshijne:– Rritja e konsistences dhe vetebesimit ne te dhenat
potenciale
– Zvogelimi i rrezikut nga gjobat e rregullatorit
– Rritja e sigurise se te dhenave
– Maksimizimi i te hyrave potenciale nga te dhenat
– Percaktimi i pegjegjesise per cilesine e informatave
– Mundesia e planifikimit me te mire nga stafi mbikqyres
– Minimizimi ose eliminimi i punes se dyfishte
– Rritja e efektivitetit te stafit
– Mundesia e caktimit me te sakte te caqeve
• Nivelet e qeverisjes se te dhenave:– Qeverisje e padisciplinuar (zero qeverisje)
• Secilit perdorues i besohet se do te vendose te dhena tesakta dhe ne kohe.
– Qeverisje me ane te qendrave te ekselences (COE)• Krijohet nje grup me qellim te krijimit dhe verifikimit te te
dhenave para futjes ne sistem
– Qeverisje pasive• Perdoruesit i fusin te dhenat ne sistemin e automatizuar, i
cili i raporton gabimet te autoret per korrektim, e raportine cilesise e dergon te menaxhmenti
– Qeverisje aktive• Para se te postohen te dhenat, ato duhet te vleresohen
automatikisht
CIA’s big data mission: ‘Collect everything and hang onto it forever’
http://www.rawstory.com/rs/2013/03/21/cias-big-data-mission-collect-everything-and-hang-onto-it-forever/