Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,

The Journal of Social Sciences Institute

Sayı/Issue:34 – Sayfa / Page:

ISSN: 1302-6879 VAN/TURKEY

Makale Bilgisi / Article Info

Geliş/Received: 05.01.2017 Kabul/Accepted:03.03.2017

OTEL YÖNETİCİLERİNİN E-TURİZM ALGILARI: TRB-1 VE

TRB-2 BÖLGESİNDE BİR ARAŞTIRMA

E-TOURISM PERCEPTION OF HOTEL EXECUTIVES: A

RESEARCHTHROUGHOUT

TRB-1 & TRB-2 REGIONS

Yrd. Doç. Dr. Burcu TURAN TORUN

Yüzüncü Yıl Üniversitesi

İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi

İşletme Bölümü

burcuturan@yyu.edu.tr

Öz E-ticaret hareketlilikleri günümüzde neredeyse bilinen tüm endüstri ve

sektörlerde kendisine kullanım alanı bulabilmektedir. Turizm endüstrisi de bu

endüstrilere dâhildir. Yapısı gereği emek yoğun bir endüstri olan turizm,

özellikle pazarlama ve satış aşamalarında yoğun şekilde elektronik ortamdan

faydalanabilmektedir. E-turizm tanım olarak hem turistik ürüne ulaşmak için

kullanılan elektronik kanalları ifade etmekte hem de bir turistik çekiciliğin

sanal ortamda tekrar yaratılarak turistlerin kullanımına sunmayı ifade

etmektedir. Bu çalışmada Türkiye’nin diğer bölgelerine kıyasla gelişme

açısından geri kalan Trb-1 ve Trb-2 bölgelerinde faaliyet gösteren 4 ve 5

yıldız otellerin yöneticilerinin e-turizm algıları tespit edilmeye çalışılmıştır.

Kullanılan anket yöntemiyle yöneticilerin e-turizm faaliyetlerini desteklediği,

çevre için olumlu bulduğu ancak bölgesel materyallerin e-turizme

uygunlukları noktasında şüphelerinin olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: E-Ticaret,E-Turizm,Turizm

Abstract Nowadays, E-commerce dynamism can find use area for itself in all

the common industries and sectors. These industries include tourism, as well.

By its nature, tourism which needs a lot of effort can benefit from the

electronic environment especially in the process of marketing and selling. E-

tourism, as a definition, states both electronic canals which are used to reach

to the touristic product and representing a tourist attraction to the tourists by

creating it again in the virtual environment. In this research, E-tourism faith

of administers of 4 and 5-star hotels which are active on partly problematic

regions of Trb-1 and Trb-2 are tried to be determined. It is stated that

administers have supported e-tourism activities and found it useful for the

environment, however, they have had doubts in terms of convenience of local

materials for e-tourism. Overall, it is among of the findings that incorrect

impression about the general image of the region can be removed by e-

tourism, as well.

Keywords: E-commerce, E-tourism,Tourism

Giriş

Dünya E-Ticaret Vakfının 2016 yılında yayınladığı rapora

göre B2C online alış-verişler dünya çapındaki alış-verişlerin %7.0’lik

bir kısmını oluşturmaktadır. %7.0’lik bu kısmın yarattığı ekonomik

değer ise 2.671 Trilyon $ civarındadır. Raporu daha detaylı

incelediğimizde bahsedilen B2C e-ticaretin %62’sinin ürünler,

%38’inin ise hizmetler tarafından oluşturulduğu görülebilmektedir (E-

commerce Foundation, 2016). Bununla birlikte B2B ve C2C online

alış-verişlerde hesaba katıldığında bu rakamın katlanarak büyüyeceği

ifade edilebilir. Verilerden de anlaşılabileceği üzere, e-ticaret

yöntemlerinin günümüzde oldukça yoğun şekilde kullanılmaktadır.

Konuyu turizm endüstrisi perspektifinde ele aldığımızda,

emek yoğun bir endüstri olmasına rağmen turizm endüstrisinin de e-

ticaret hareketliliklerinden etkilendiği ve faydalandığı

görülebilmektedir (Popescu, 2007, Werthner ve Ricci, 2004, Liu,

2005). Bu bağlamda ifade edilebilir ki, e-ticaret hareketlilikleri turizm

endüstrisinde de kendisine genişçe bir zemin bulmaktadır (Litvin vd.

2008, Mamaghani, 2009, Salwani vd. 2009, Buhalis ve Jun 2011).

Aynı şekilde Türkiye’de de e-ticaret hareketlilikleri her geçen gün

hızlı bir büyüme kaydetmektedir (Doğanlar,2016: 7). Bu iki verinin

ışığında, Türkiye’deki turizm işletmelerinin de e-ticaret

hareketliliklerine doğru yöneleceği düşünülmektedir. E-Turizm

faaliyetleri de turizm endüstrisinde son dönemde öne çıkan e-ticaret

faaliyetlerinden biridir.

Otel yönetimlerinin e-turizm yatkınlıklarının ölçülmesi, e-

turizm ve e-ticaret hareketliliklerinin oteller bünyesinde kullanılmaya

uygun olup olmadığını ortaya koyabilmek açısından önem arz

etmektedir. Çalışmanın amacı Türkiye İstatistiki Bölge Birimleri

Sınıflandırması neticesinde TRB-1 ve TRB-2 olarak sınıflandırılmış

bölgelerdeki otel yöneticilerinin e-turizm algılarının ölçülmesidir.

TRB-1; Bingöl, Elazığ, Malatya ve Tunceli illerini işaret ederken,

TRB2 Bitlis, Hakkâri, Muş ve Van illerini işaret etmektedir.

1. E-Turizm Kavramı

Dünyadaki neredeyse tüm sektörler “Pazar Odaklılığın” bir

zorunluluğu olarak gelişen teknolojik hareketlere uyum sağlamaya

çalışmaktadır. Teknolojik gelişmeler yeni bir ihtiyaçlar silsilesi

doğurmakta, yeni doğan bu ihtiyaçlar ise kısa sürede talebe dönüşerek

teknolojik yatırımları neredeyse sınırsız bir güçle desteklemektedirler.

Emek yoğun işletmeler olmasına rağmen turizm işletmeleri de bu

teknolojik gelişmelerden nasibini almaktadır (Crespovd, 2009).

E-turizm kavramı, turizm hareketlilikleri ile teknolojinin

kesiştiği noktada meydana gelen bir olgudur. Ancak farklı çalışmalar

kapsamında e-turizme değişik tanımlamaların getirildiğini de ifade

etmek gerekmektedir. Örneğin; Sebastia ve arkadaşları (2009)

yayınladıkları eserde e-turizmi, “eğlence ve turistik organizasyonlar

için kullanıcılara yardımcı olacak tavsiyeleri ve planları barındıran

uygulama” olarak ele almışlardır. Ancak kaleme alınan birçok çalışma

(Guttentag, 2010, Williams ve Hobson, 1995, Cheong, 1995, Wang

ve Fesenmaier, 2002) e-turizm kavramına Virtual Reality (VR) –

Sanal Gerçeklik- ile yapılan turlarında eklenebileceğini tartışmıştır.

Şekil 1: E-turizm Kavramı ve E-turizm Alanları

Kaynak: Çöklü’den aktaran Pırnar, 2005

E-

Turiz

m

İş Dünyası

İşletme

Pazarlama

Finans

Turizm

Ulaştırma

Seyahat

Konaklama

Kültür ve Eğlence

Bilgi Teknolojileri/Sistemleri

Bilgi Sistemleri

İletişim Teknolojileri

Telekomünikasyon

Yukardaki görselden de anlaşılabileceği üzere, e-turizm

oldukça geniş bir alanı işaret etmektedir. Turistlere yardımcı

olabilmeleri amacıyla tasarlanan blog sitelerinden tutun da, VR

gözlükler ile binlerce kilometre ötedeki bir müzeyi oturduğumuz

yerden ziyaret edebilme imkânlarının tümü e-turizm kapsamı altında

incelenebilmektedir. Bu çalışmada herhangi bir e-turizm ayrımı

yapılmadan yöneticilerin genel algıları ölçülmeye çalışılmıştır.

E-Turizm Faaliyetlerinin Avantajları

Günümüz rekabet koşulları incelenirken tüketici davranışlarını

göz önünde bulundurmamız gerekmektedir. Bu bağlamda tüketici

davranışlarının iyi analiz edilerek istekleri doğrultusunda ürün

sunmanın “rekabet avantajı” yaratacağı bilinen bir gerçektir (Narver

ve Slater, 1990, Kohli ve Jaworski, 1990, Keskin, 2006, Pittvd, 1996).

İnternetin kullanımı doğal olarak “ihtiyaç duyulana” daha

hızlı ulaşmamıza olanak tanımıştır. Bu olanaklar günümüzde, dünya

genelinde milyonlarca insanın çalışma, öğrenme, sosyalleşme,

eğlence, dinlenme ve alışveriş için internete güvenir hale gelmesine

yardımcı olmuştur (Buhalis ve Jun,2011:3). Turizm sektöründe

teknoloji kullanımının; turistik ürünlerin tanıtımı, dağıtımı,

düzenlenmesi ve tüketiciye sunulmasının yanı sıra işletmeler için de

kaynakların rasyonel kullanımını sağlayarak rekabet avantajı sunduğu

bilinmektedir (Karataş ve Babür,2013:1). Turizm endüstrisi ile

teknolojinin buluştuğu alan olarak ifade edilen e-turizm (Pırnar,2005)

seyahat masraflarını düşürmeye ve çok daha verimli bir plan yapmaya

yardımcı olmaktadır (Shahriyari ve Abadi, 2013:7). Bu kapsamda

ifade edilebilir ki internet kullanımı “süreçleri” hızlandırdığı için

turistler ve işletmeler tarafından sıklıkla kullanılmaktadır. Bu

bağlamda e-turizm hareketlilikleri pazarda var olan talebin

yönetilmesi için kullanılması gereken bir araçtır.

2. ARAŞTIRMANIN YÖNTEMİ

2.1. Veri Toplama Yöntemi

Bu çalışma Türkiye’nin diğer bölgelerine göre kısmen

gelişimini tamamlayamamış ve halen geliştirilmeye çalışılan bölgeler

olarak ele alabileceğimiz Trb-1 ve Trb-2 bölgelerinde bulunan otel

yöneticilerinin e-turizm’e olan yatkınlıklarının ve kabul etme

düzeylerinin araştırılmasını amaçlamaktadır.

Araştırmada Anket Tekniği Kullanılmıştır. Kullandığımız

anket 2013 yılında Shahriyari ve arkadaşları tarafından kaleme alınan

ve “International Journal of Social, Behavioral, Educational,

Economic, Business andIndustrialEngineering” dergisinde yayınlanan

Interest Rate of ManagersandTourismOfficialsover e-Tourism

(Electronic Tourism) Development (Case Study of Lenjan City) isimli

makaleden alınmıştır.

Anket iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde

yöneticilerin dijital bilgilerini ölçmeye yönelik on iki adet kapalı uçlu

ifadenin yer aldığı sorular bulunmaktadır. İkinci bölümde ise

yöneticilerden, e-turizme olan algılarını ölçebilmek için kapalı uçlu

yirmi dört adet ifadenin yer aldığı anket formları işletmelere

bırakılarak cevaplandırılması istenmiştir.

2.2. Evren ve Örneklem

Araştırmanın evrenini TRB1-TRB2 bölgesinde faaliyet

gösteren dört ve beş yıldızlı otel işletmelerinin yöneticileri

oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi çerçevesinde TRB1-TRB2

bölgesindeki otellere toplam 150 adet anket gönderilmiştir. Evrenimiz

300 adet yönetici olarak tespit edilmiş ve minimum örneklem

büyüklüğümüz 90 olarak hesaplanmıştır. Toplanan anketlerin

değerlendirilmesi sonucunda 25 adet dört ve beş yıldızlı otel

işletmesinden toplam 134 adet anket geri dönmüştür. Geri dönen bu

anketler içerisinden 116 anket geçerli olarak kabul edilmiştir ve veri

setinin oluşturmuştur. Araştırma evreni ve örneklemi olarak TRB1 ve

TRB2 bölgesindeki tüm dört ve beş yıldızlı otellere ulaşılmaya

çalışılmış ancak Muş ilinden geri dönüş alınamamış; Hakkâri ilinde

dört ve beş yıldızlı otel bulunmadığı için örnekleme dâhil

edilememiştir.

2.3. Verilerin Analizi

Araştırmada ankete katılan dört ve beş yıldızlı otel

işletmelerinin yöneticilerinin turizmde elektronik satın almanın

gelişimine olan algıları arasında anlamlı bir farklılık olup olmadığı

ölçümü için tek faktörlü varyans analizi kullanılmıştır. Ankete

katılanların e-turizmin gelişmesine olan algılarının demografik

özelliklerine göre anlamlı bir farklılık gösterip göstermediği iki grup

içeren değişkenler için T testi, ve ikiden fazla grup içeren değişkenler

için tek faktörlü varyansanalizi ile test edilmiştir. Ayrıca güvenilirlik

analizi (Cronbach‘s Alpha) ve faktör analizi uygulanarak veri

analizleri sonlandırılmıştır.

3. Araştırma İle İlgili Bulgular Ve Değerlendirmeler

3.1.1. Bireysel Özelliklere İlişkin Bulgular

Araştırma kapsamında yer alan ve dört ve beş yıldızlı otel

işletmelerinin idari kadrolarında çalışanların demografik özellikleri ve

yüzde dağılımı Tablo 1’de verilmiştir.

Tablo1. Katılımcıların Demografik Özelliklerine İlişkin Dağılımı

Değişkenler Gruplar n %

Cinsiyet Kadın 48 41,4

Erkek 68 58,6

Yaş 20-34 48 41,4

35-45 53 45,7

45 ve üstü 15 12,9

Eğitim Düzeyiniz Lise 8 6,9

Önlisans 31 26,7

Lisans 71 61,2

Lisansüstü 6 5,2

Kaç Yıldır Bu İşte

Çalışmaktasınız?

0-5 yıl 18 15,5

6-10 yıl 40 34,5

11-16 yıl 35 30,2

16 ve üzeri 23 19,8

Katılımcıların demografik özellikleri göz önüne alındığı

zaman TRB1-TRB2 bölgesindeki katılımcıların büyük çoğunluğu 20-

45 yaş arasındadır , %65’i lisans ve üzeri eğitime sahiptir.

Tablo2. Yöneticilerin Dijital Bilgilerini Ölçme Üzerine

Güvenilirlik Katsayısı

Güvenilirlik Katsayısı (α)

N of Items

0,882

12

Tablo 2’ deki bulgulara göre dört ve beş yıldızlı otel

işletmelerindeki yönetici pozisyonunda çalışanlarının Dijital

bilgilerini ölçme üzerine 12 ifadeye ilişkin güvenilirlik katsayısı

(Cronbach’s Alpha) verilmiştir. Bulunan değere göre anket güvenilir

ifadeler içermektedir (0,882).

Tablo3. Yöneticilerin Dijital Bilgilerini Ölçmeye İlişkin Veriler

n Dağ

ılım

Çok

Az

Az

Ort

a

Faz

la

Çok

Faz

la

x s.s.

Günlük telefon kullanımı 116 f 1 1 15 39 60 4,34 0,80

% 0,9 1,7 12,9 33,6 51,7

Günlük bilgisayar kullanımı 116 f 1 2 15 39 59 4,31 0,82

% 0,9 1,7 12,9 33,6 50,9

Günlük internet kullanımı 116 f 0 1 17 36 61 4,36 0,76

% 0,0 0,9 14,7 31,9 52,6

Günlük e-posta kullanımı 116 f 2 0 17 36 61 4,32 0,85

% 1,7 0,0 14,7 31,0 52,6

İnternetten alışveriş yapma

eğilimi

116 f 19 17 27 20 33 3,26 1,43

% 16,4 14,7 23,3 17,2 28,4

Banka ve finans kuruluşlarının elektronik ağlarının kullanımı

116 f 2 1 17 34 62 4,31 0,88

% 1,7 0,9 14,7 29,3 53,4

İnternet kullanımı için

harcanılan boş zaman

116 f 7 11 18 43 37 3,79 1,16

% 6,0 9,5 15,5 37,1 31,9

İnternet üzerinden bilimsel

araştırma ve eğitim ihtiyaçlarını karşılamak için

harcanılan zaman

116 f 7 21 33 22 6 2,52 1,24

% 6,0 18,1 28,4 19,0 5,2

Bulunduğunuz şehir hakkında

bilgi edinmek için internet ve

portal kullanımı

116 f 5 12 27 45 27 3,64 1,07

% 4,3 10,3 23,3 38,8 23,3

5 yıl önceye göre dijital bilgileri geliştirmek için daha

çok eğitim ve kurs vardır

116 f 3 3 13 39 58 4,25 0,94

% 2,6 2,6 11,2 33,6 50,0

Haberleri internet üzerinden

okuma ve takip etme

116 f 0 6 12 34 64 4,34 0,86

% 0,0 5,2 10,3 29,3 55,2

Sürdürülebilir bir e-turizm

bizim sorumluluğumuzdadır.

116 f 2 6 14 37 57 4,21 0,96

% 1,7 5,2 12,1 31,9 49,1

Tablo 3’teki yöneticilerin dijital bilgilerini ölçmeye yönelik

ifadelerin bulgularına göre “günlük internet kullanımı” (x=4,36) ve

“haberleri internet üzerinden okuma ve takip etme” (x=4,34)

çalışanların en çok katılım gösterdiği ifadelerdir.

“internet üzerinden bilimsel araştırma ve eğitim ihtiyaçlarını

karşılamak için harcanılan zaman” (x=2,52) en az katılım gösterilen

ifadedir. Bu durum katılımcıların lisans ve lisansüstü eğitim bilgileri

ile paralellik göstermektedir.

Katılımcıların yaş profili ile “5 yıl önceye göre dijital bilgileri

geliştirmek için daha çok eğitim ve kurs vardır” (x=4,25) ifadesi de

paralellik göstermektedir. Katılımcılar “banka ve finans kuruluşlarının

elektronik ağlarının kullanımı” (x=4,31) ifadesine yüksek katılım

gösterirken “internet üzerinden alışveriş yapma eğilimi” (x=3,26)

ifadesine daha az katılım göstermişlerdir.

Tablo4. Yöneticilerin E-Turizmin Gelişmesine Olan Algısı

Üzerine Güvenilirlik Katsayısı

Güvenilirlik Katsayısı (α)

N of Items

0,941

24

Tablo 4’ deki bulgulara göre dört ve beş yıldızlı otel

işletmelerindeki idari kadro çalışanlarının E-Turizmin gelişimine olan

algıları üzerine 24 ifadeye ilişkin güvenilirlik katsayısı (Cronbach’s

Alpha) verilmiştir. Bulunan değere göre anket güvenilir ifadeler

içermektedir (0,941).

Tablo 5. Yöneticilerin E-turizmin Gelişmesine Yönelik Algısını Ölçmeye İlişkin Veriler

n Dağ

ılım

Kes

inli

kle

Kat

ılm

ıyo

rum

Kat

ılm

ıyo

rum

Kar

arsı

zım

Kat

ılıy

oru

m

Kes

inli

kle

Kat

ılıy

oru

m

x s.s.

Yöneticilerin dijital tanıtım

kullanımları turist

çekiminde etkilidir

116 f 6 5 8 75 22 3,87 0,94

% 5,2 4,3 6,9 64,7 19,0

İnternet Teknolojilerini

kullanmak zaman

kazandırır.

116 f 2 7 9 67 31 4,01 0,86

% 1,7 6,0 7,8 57,8 26,7

İnternet

Teknolojilerini

kullanmak mekandan

kazandırır.

116 f 4 5 9 69 29 3,98 0,90

% 3,4 4,3 7,8 59,5 25,0

Mobil ve telefon

hatlarına ulaşımın

arttırılması

turistlerin

çekimine etki eder.

116 f 2 8 16 62 28 3,91 0,89

% 1,7 6,9 13,8 53,4 24,1

İnternet

Teknolojilerinin

artması yöneticilerin

turizm alanı

yaratmasına yardımcı olur

116 f 3 6 32 56 19 3,70 0,89

% 2,6 5,2 27,6 48,3 16,4

Bulunduğunuz

şehrinin Sanal Turları

yaygınlaştırma

kapasitesi vardır.

116 f 19 32 44 15 6 2,62 1,06

% 16,4 27,6 37,9 12,9 5,2

Bulunduğunuz

Şehrin Sanal

Müzeleri yaygınlaştırma

kapasitesi vardır

116 f 20 35 50 9 2 2,46 0,92

% 17,2 30,2 43,1 7,8 1,7

Online Turizmi

geliştirmek geleneksel turizmi

geliştirir

116 f 5 14 30 56 11 3,46 0,97

% 4,3 12,1 25,9 48,3 9,5

Online Turizm

Bölgede Turist

çekimini arttırır

116 f 2 8 18 50 38 3,98 0,95

% 1,7 6,9 15,5 43,1 32,8

İnternet

Teknolojileri araçlarını

kullanma

sürdürülebilir Turizmi

geliştirmek için

önemlidir

116 f 3 6 11 45 51 4,16 0,97

% 2,6 5,2 9,5 38,8 44,0

İnternet

Teknolojileri

kullanımı Sürdürülebilir

Turizm

Yönetiminin

bölgede gelişimine

etkisi vardır

116 f 3 3 9 48 53 4,25 0,90

% 2,6 2,6 7,8 41,4 45,7

Teknoloji Turist

sayısını arttırır

116 f 4 4 10 48 50 4,17 0,97

% 3,4 3,4 8,6 41,4 43,1

İnternet

Teknolojileri aracılığı ile

bildirimler

turistik mekanlara zararı azaltır

116 f 3 5 14 50 44 4,09 0,95

% 2,6 4,3 12,1 43,1 37,9

Şehirlerin

elektronik alt

yapılarının geliştirilmesi

elektronik turizmi

geliştirir

116 f 3 5 11 67 30 4,00 0,87

% 2,6 4,3 9,5 57,8 25,9

İnternet

Teknolojilerinin

geliştirilmesi Turistlerin

güvenliğini sağlar

116 f 5 5 21 62 23 3,80 0,95

% 4,3 4,3 18,1 53,4 19,8

Görünen o ki sanal tur gerçek turizm

seviyesine

bağlıdır

116 f 8 13 51 34 10 3,21 0,99

% 6,9 11,2 44,0 29,3 8,6

Turizmde Internet

Teknolojileri kullanmak çevre

kirliliğini önler

116 f 5 6 38 41 26 3,66 1,02

% 4,3 5,2 32,8 35,3 22,4

İnternet Teknolojileri, e-

turizm alanında

daha fazla iş fırsatları

sunmaktadır

116 f 3 8 36 50 19 3,63 0,92

% 2,6 6,9 31,0 43,1 16,4

İnternet

Teknolojilerini kullanmak turizm

destinasyonlarını

tanımak için en iyi

yoldur

116 f 2 9 31 49 25 3,74 0,94

% 1,7 7,8 26,7 42,2 21,6

İnternet

Teknolojileri araçlarına

ulaşılabilirlik

Turizm gelişimi açısından

kullanılacak

uygulamalı programlar için

yararlıdır

116 f 1 9 23 58 25 3,83 0,88

% 0,9 7,8 19,8 50,0 21,6

Bulunduğunuz şehrin turizm

sitelerinin

güncellenmesi ve aktif kullanımının

artmasıyla turist

çekimi artar

116 f 2 5 20 50 39 4,02 0,91

% 1,7 4,3 17,2 43,1 33,6

Bulunduğunuz şehir turistik

mekanların

tanıtımı için yeterli sayıda

internet sitesine

sahiptir.

116 f 0 9 21 39 47 4,06 0,94

% 0,0 7,8 18,1 33,6 40,5

SMS tanıtımı

şehirdeki turistik

mekanların tanıtılmasında

faydalı bir yol

olabilir

116 f 3 6 17 35 55 4,14 1,02

% 2,6 5,2 14,7 30,2 47,4

Turizm

profesyonelleri ile

çalışmak şehirde

turizm cazibesine

yardımcı olur

116 f 1 7 7 39 62 4,32 0,90

% 0,9 6,0 6,0 33,6 53,4

Tablo 5’teki yöneticilerin e-turizmin gelişmesine yönelik

algılarının bulgularına göre, “bulunduğunuz şehrin sanal müzeleri

yaygınlaştırma kapasitesi vardır.” İfadesi çalışanların %34,4’nün orta

seviyenin altında olumsuz görüş belirterek en az katılım gösterdikleri

ifadedir. (x=2,46).

“Turizm profesyonelleri ile çalışmak şehirde turizm

cazibesine yardımcı olur.” ifadesi çalışanların %87’sinin orta

seviyenin üstünde olumlu görüş belirterek en çok katılım gösterdikleri

ifadedir. (x=4,32), bu ifade katılımcıların eğitim seviyeleri ile paralel

olmakla birlikte, idari kadro çalışanlarının sektörün turizm

profesyonelleri ile çalışmasının gerekliliğini ifade etmektedir.

Ankete katılanların belirttikleri diğer ifadeler, “bulunduğunuz

şehrin sanal turları yaygınlaştırma kapasitesi vardır.” (x=2,62), “sanal

tur gerçek turizm seviyesine bağlıdır.” (x=3,21) “online turizmi

geliştirmek geleneksel turizmi geliştirir.” (x=3,46) sorularında

olmuştur. Katılımcıların sanal tur’u bölgesel olarak henüz

benimseyemedikleri ve turizmin gelişmesine tam olarak katkı

sağlayamadığı düşüncesinin hâkim olduğu görülmektedir.

Ankete katıların “internet teknolojileri kullanımın bölgede

sürdürülebilir turizm yönetiminin gelişimine etkisi vardır.” (x=4,25)

ve “ teknoloji turist sayısını artırır.” (x=4,17) ifadeleri çalışanların en

olumlu görüş belirttikleri ifadelerdir. Katılımcıların büyük

çoğunluğunun teknoloji ile büyüyen bir nesil olduğu ve günlük

hayatlarının büyük bir kısmını teknolojinin sunduğu kolaylıklar ile

geçiriyor olmaları bakış açılarını olumlu yönde etkilemiş olabilir.

Tablo5’teki bulgular TRB-1, TRB-2 bölgesinde yönetici

kadrosundayer alan çalışanların e-turizm algısının olumlu yönde

olduğunu göstermektedir.

Katılımcıların büyük çoğunluğunun birleştiği ifadeler

teknolojinin zaman-mekân faktörlerinden kazandırması, ulaşılabilirliği

artırması noktalarında olmuştur. Teknolojiyi bir fayda olarak gören

katılımcılar turist ve turistik mekânların tanıtımı, çekim gücünü ve

sürdürülebilirliğin bu fayda ile sağlanabileceğini desteklemişlerdir.

Tablo 6. Dijital Bilgi ve E-turizm Algılarının Çalışanların

Demografik Özelliklerine Göre Karşılaştırılması

BOYUTLAR DİJİTAL BİLGİ E-TURİZM İNANCI

Değişkenler Gruplar x s.s. P x s.s. p

Cinsiyet Kadın 1,81 0,68

0,005 3,74 0,74

0,454 Erkek 2,16 0,61 3,83 0,5

Yaş

20-34 1,71 0,6

0,000

3,92 0,58

0,292 35-45 2,13 0,57 3,69 0,68

45 ve üstü 2,58 0,65 3,77 0,39

Eğitim Düzeyi

Lise 2,92 0,58

0,865

3,75 0,76

0,784 Yüksekokul 2,03 0,71 3,84 0,48

Lisans 2 0,64 3,75 0,63

Lisansüstü 1,75 0,71 4,16 0,79

Bu İşte Kaç

Yıldır

Çalıştığı

0-5 yıl 1,68 0,47

0,042

3,88 0,71

0,807 6-10 yıl 1,84 0,57 3,75 0,68

11-16 yıl 2,1 0,72 3,88 0,52

16 ve üzeri 2,02 0,59 3,66 0,54

* p<0,050 olan gruplarda anlamlı bir farklılık görülmektedir.

Tablo 6’daki bulgulara göre çalışanların dijital bilgileri

cinsiyetlerine ve yaşlarına göre anlamlı bir farklılık gösterirken e-

turizmin gelişmesine yönelik olan algıları göstermemektedir.

Katılımcıların Dijital bilgileri kaç yıldır bu işte çalıştıklarına göre

anlamlı bir farklılık gösterirken, e-turizm algıları anlamlı bir farklılık

göstermemektedir.

Cinsiyetlerine göre kadın katılımcıların Dijital bilgi

konusunda erkeklerden daha çok Dijital dünyaya eğilimleri oldukları

ve bu durumun otel işletmelerinin Dijital dünya ile birleşimine olan

algılarına göre daha fazla olmasını etkileyebilir.

Katılımcıların yaşları dikkate alınarak bu durum incelendiği

zaman yaş artıkça Dijital bilgi azalıyor ama bu durum e-turizmin

gelişmesine yönelik algıları arasında büyük bir farklılık oluşturmuyor.

Eğitim seviyesi arttıkça Dijital bilgileri artarken yöneticilerin

e-turizmin gelişmesine olan algıları arasında yine büyük bir farklılık

oluşmamaktadır.

SONUÇ VE ÖNERİLER

Gelişen ticaret yolları ile pazarlama anlayışı değişmiş ve

gelişmiş, gelişen bu pazarlama anlayışı ile teknoloji çağına uyum

sağlamanın önemi artmıştır. Teknoloji çağına uyum sağlamanın

gerekliliği olarak e-turizm örgütsel ve bireysel başarı açısından

üzerinde önemle durulması gereken bir konu haline gelmiştir.

Hizmet sektörünün en önemli faktörlerinden biri olan otel

işletmeleri yöneticilerinin e-turizm gelişimine olan algılarını

belirlemek üzere yapılan bu araştırmada katılımcıların, turizm

profesyonelleri ile çalışmanın şehirde turizm cazibesini arttırmaya

yardımcı olacağı konusu en çok olumlu görüş belirttikleri konu

olmuştur. Katılımcılar sanal turlar ve sanal müzeler hakkında eleştirel

bir yaklaşım gösterirken, internet teknolojileri kullanımı ile

sürdürülebilir turizm yönetiminin gelişmesine katkısı olacağı yönünde

olumlu görüş belirtmişlerdir. Ayrıca olumlu görüş belirtikleri diğer

konular, bulundukları şehirlerin turizm cazibeleri ve teknolojinin turist

sayılarını artırabileceği yönündedir.

Trb-1 ve Trb-2 bölgelerinin ortak özelliklerinden biri de bu

bölgelerde yoğun şekilde terör eylemlerinin yaşanıyor olduğudur.

Doğal olarak bu tip olaylar turizm faaliyetlerinin birincil ihtiyacı olan

“güvenlik algısını” temelinden sarsmaktadır. Sahip oldukları bu

negatif imaj sebebiyle ilgili bölgelerin turizm pastasından hak ettikleri

payı alamadıklarını da ifade etmek gerekmektedir. Çünkü

bünyelerinde barındırdıkları turizme konu olabilecek değerler ile turist

gelişlerini eşleştirdiğimizde çok daha yüksek seviyelerde turist

ağırlama rakamlarına ulaşabilecekleri aşikardır.

E-turizm hareketlilikleri, bu imajın kökten değişmesine sebep

olmasa da imajın üzerindeki negatiflikleri azaltabilecek güce sahiptir.

Bu bağlamda e-turizm hareketliliklerinin Trb-1 ve Trb-2 bölgeleri için

ihtiyaç duyulan bir unsur olduğu ifade edilmelidir. Ancak bu noktada

bir öz eleştiriyi de eklemek gerekmektedir. Bölgeler incelendiğinde

gerçek manada e-turizme konu olabilecek herhangi bir alt yapı

çalışmasının yapılmamış olması kabul etmemiz gereken zafiyetlerimiz

arasındadır. Sanat tarihçileri, mimarlar, arkeologlar ile turizmci

akademisyenlerin bir araya gelerek e-turizm açısından faydalı

olabilecek bir projeyi ortaya koymaları çalışmanın önerileri arasında

gösterilebilir. Yapılan bu çalışma ortaya koymaktadır ki, turizm

sektörünün belkemiği kabul edilen konaklama işletmelerinin

yöneticileri, genel olarak e-turizm potansiyelinin farkındadır. Bu

potansiyelin kinetik hale dönüşmesi için herhangi bir engel de söz

konusu değildir. Zaten çalışma kapsamında ortaya çıkan “turizm

profesyonelleri ile çalışma ihtiyacı” aslında bu noktayı kısmen işaret

etmektedir. Günümüzde turizm ile profesyonel bir şekilde ilgilenen

kimselerin e-turizm ve e-ticaret hareketliliklerinden bağımsız olduğu

düşünülemez

Araştırmada kullandığımız anket 2013 yılında Lenjan (İran)

şehrini incelemiş Trb1 ve Trb2 bölgesini inceleyen araştırma ile

benzer bulgular elde edilmiştir. Turizmde yöneticilerin dijital

okuryazarlılığın geliştirilmesinin turizm problemlerine çözüm

olabileceği her iki araştırmanın benzer sonucu olarak

görülebilmektedir.

Kaynakça

Buhalis, D.,&Jun, S. H. (2011). E-

tourism. Contemporarytourismreviews, 2-38.

Cheong, R. (1995).

Thevirtualthreattotravelandtourism. Tourism Management, 16(6), 417-

422.

Doğanlar, D. (2016) Türkiye’de Elektronik Ticaret Pazarı ve

Pazarın Gelişimi, İstanbul Ticaret Üniversitesi, Dış Ticaret Enstitüsü

Tartışma Metinleri WPS NO/ 14 / 2016-01

E-commerce Foundation (2016) Global B2C E-commerce

Report 2016, Raadhuisstraat 22 1016 DE Amsterdam

García-Crespo, A.,Chamizo, J., Rivera, I., Mencke, M.,

Colomo-Palacios, R., &Gómez-Berbís, J. M. (2009). SPETA:

Socialpervasive e-Tourismadvisor. TelematicsandInformatics, 26(3),

306-315.

IntanSalwani, M.,Marthandan, G., DaudNorzaidi, M.,

&ChoyChong, S. (2009). E-commerceusageandbusinessperformance

in theMalaysiantourismsector: empiricalanalysis. Information

Management &Computer Security, 17(2), 166-185.

Keskin, H. (2006). Market orientation, learningorientation,

andinnovationcapabilities in SMEs: An extended

model. EuropeanJournal of innovationmanagement, 9(4), 396-417.

Kohli, A. K.,&Jaworski, B. J. (1990). Market orientation:

theconstruct, researchpropositions,

andmanagerialimplications. TheJournal of Marketing, 1-18.

LawRob ve Cathy H.C. Hsu (2005) “Customers' Perceptions

on theImportance of Hotel Web Site DimensionsandAttributes”,

International Journal of ContemporaryHospitality Management, 17(6),

493-503.

Litvin, S. W.,Goldsmith, R. E., &Pan, B. (2008). Electronic

word-of-mouth in

hospitalityandtourismmanagement. Tourismmanagement, 29(3), 458-

468.

Liu, S. Q. (2005, August). A theoreticdiscussion of tourism e-

commerce. In Proceedings of the 7th internationalconference on

Electronic commerce (pp. 1-5). ACM.

Mamaghani, F. (2009). Impact of e-commerce on

travelandtourism: An historicalanalysis. International Journal of

Management, 26(3), 365.

Narver, J. C.,&Slater, S. F. (1990). Theeffect of a market

orientation on businessprofitability. TheJournal of marketing, 20-35.

Pırnar, İ. (2005). Turizm Endüstrisinde E-Ticaret. AİBÜ-İİBF

Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi

Pitt, L.,Caruana, A., &Berthon, P. R. (1996). Market

orientationandbusinessperformance:

someEuropeanevidence. International Marketing Review, 13(1), 5-18.

Popescu, D. (2007). Tourismand e-

commerce. TheAmfıteatruEconomıcjournal, 9(21), 167-171.

Sebastia, L.,Garcia, I., Onaindia, E., &Guzman, C. (2009). e-

Tourism: a

touristrecommendationandplanningapplication. International Journal

on ArtificialIntelligence Tools, 18(05), 717-738.

Shahriyari, A.,& Abadi, R. M. M. (2013). Interest Rate of

ManagersandTourismOfficialsover e-Tourism (Electronic Tourism)

Development (Case Study of Lenjan City). Analysis, 2546, 9996689.

Wang, Y.,Yu, Q., &Fesenmaier, D. R. (2002).

Definingthevirtualtouristcommunity:

implicationsfortourismmarketing. Tourismmanagement, 23(4), 407-

417.

Werthner, H.,&Ricci, F. (2004). E-

commerceandtourism. Communications of the ACM, 47(12), 101-105.

Williams, P.,&Hobson, J. P. (1995). Virtual realityandtourism:

factorfantasy?. Tourism Management, 16(6), 423-427.