tum-?. 7RJ *tie iu ._ i t*a iu -ai

W ' ^ 2six.€) \/?Su-i

d -

' ■ ■■; ■- r~ L - , V/. y.

QUAM

A D S O L B M N E M S T u D I O . I U M

in. ndua\Tic:.-:sM•>

. n c c m u » jrn « r a a u iS E M T N - A c T lX O

hujus arcLiClioeoo-: 2'>3 ur.ioo conciliari,

3L£.73'Cri-J

'•> A-1* s a lv a tu " 1 s i--.■ X- 3

EJUSDEM SE&ls.WiaS! PUOFESSCR,

uxcmo. fim o. ^ myum ^w lu i'^«i!ao cjWukabt.,a

/“ r\ i ! ■,1 i 0h\ i\ i -4 . ii O / 2

De isl i i is l i cen t i i e t . un m: : s t ,.

51v g > <ric-

c

A v . T A T ^C. . *: : ’.c w I ■ CiBLAE O

TV ’IS Dt iy. iNi 1UER05VMI AT-i-NSO.

; l&g

BIBLIOTECA HO .L6 R, A N

i Sa ia :______________ ---------------------■— -—

Estante:__

O S

co—_j:E±

ORATIO INAUGURALIS.

B IB U O TECA HOSPIT/ i 'ikl

G R . A N A D A

Sa la :'

Esta nte :_

jM L

JSSM ( I t l

ORATIO INAUGURALIS.

i

ii v

I VI

(% / i t w r

IN M U THEOLOGI® CATHOLICA

■

DEFENSIONEM

QUAM

AD SOLEMNEM STUDIORUMINAUGURATIONEM

IN C E N T R A L I DIVI C f f C I L II

SEMINARIO

hujus archidiceceseos unico conciliari,

H A B U I T

0 ALVATOR ^ A ST IL L A ^O DRIG UEZ.

EJUSDEM SEMINARII PROFESSOR,

ANN. 1872.

De istius licentia et mandato.

TYPIS DOMINI HIERONYMI ALONSO.

< & & & 6 ^ ^ 22 AGOS. 9 5 ’

❖

E x c m e , a c I l l m e , D o m i n e :

iH un t rerum adjuncta in quibus officii debitum, quod quidem semper difficultatibus obsitum e s t , hominem iia in angustiis constituit, eumque adeo timore affi­cit, ut omnis energia ac vehemens justi amor ad per­severandum ei opus sit.

In hujuscemodi stalu positum, Excme. Domi­ne, ex mandato vestro usque adeo me considero, ut ne- que ad debilitatem meam objiciendam, neque ad com­petentiam meam recusandam locum inveniam. Munus detrectandi non adest facultas; et nihilominus prsestan- tissimse dotes dignissimos professores qui in his pani­bus exequendis me praecesserunt, exornantes, longe a me sunt; et sufficientia, ut in hac solemnissima ocassio- ne adaequatam orationem habeam, omnino careo; i quid ergo mihi reliquum? Ars nempe supplebit quidquid me­ritum deficit; ad artem quamvis licitam confugiam , ut tantis difficultatibus expediar. Si rem ita magnam ag­grediar, ut vestram attentionem omnino occupandi ca­pax s i t , tunc certe meas facultates perpendendi non erit locus , et mea persona quasi disimulata praeteribit, in cujus favorem neque indulgentiam postulare prae­sumo.

Antiquo igitur atque laudabili, qui in hoc nostro Seminario viget mori obsequendo, catholicam verita­tem a violenta oppositione, quam ex parte erroris sus­tinere cogitur , mihi opus est defendere. Hoc tamen praestiturus rem ita tractare vellem, ut quidquid cha- racteristicum et peculiare habet bellum, quod in hoc

saeculo adversum catholicismum movetur, facile appa­reat, ad quod magni momenti duco fundamentum erro­rum, qui nostrum sevum inficiunt., aperire, ut exinde veritatis vis et prsedominium facilius innotescat, at- que majori splendore effulgeat.

Fuit quondam cum humana ratio spheram specula­tivam minime transcendens, et suis illusionibus conten­ta, incepta sua complevisse existimabat, cum in ordine intellectuali negationem affirmationi traditionali oppo­nendo aliquam doctrinam de medio sustulisse sibi blan­diebatur, cum in metaphisicee regione aliquem erro­rem, inter theologise dogmata hseresim aliquam implan- tabat; nunc tamen hodie sibi quietem ipsa rebellis ratio non concedit, nisi omnem antiquam et ab omnibus et professam et laudatam scientiam subvertat, quin in suo insolito ausu ita progreditur, ut ad vitee rationem , ad politicen ut vocant, ad constitutionem et regimen socie­tatis suam funestam innovandi cupidinem transferat, unumquemque errorem in conflictum socialem conver­tens, ab unaquaque hseresi perturbationem populorum exurgere faciens ; donec incseptis malesanis mordicus prosequutis, qusecumque ex ejus negationibus in pavo- rosam catastrophem deveniat.

Semper errores extitere, et semper existent; atta­men si serio animo meditemur, et antiquos cum hodier­nis erroribus conferamus, magnum abs dubio apparebit discrimen. In libris tantum olim errores concludeban­tur, neque extra libros poterant inveniri; nunc vero er­rores in libris non delitescunt: scriptis consignantur, sed extra scripta latius diffunduntur. Ubique errores deprehendes, in libris, in publicationibus, in institutis, in legibus, in dissertationibus, in collocutionibus, in scholis , in laribus, in foro, in eo quod dicitur, in eo quod cogitatur, in eo quod imaginatione fingitur, et ar­te exprimitur, in vita denique sive privata sive socia­li, vel ipsum spatium in quo vivimus, si consulas , un- dequaque errorem resonare videtur.

Innumeri nostri sevi errores, innumerse deceptio^ nes; sed recte cognita causa omnes ab unico fonte pro­

- 4—

fluunt, una et absoluta negatio omnes parit; a natura- lismo nimirum tamquam a radice pullulant, systemate universali, contradictione communi, quae omnem fidem nostram in nihilum redigit. Hominibus hodiernis duo funestissima sugessit superbia, et in utrumque plurimi consentiunt, hominem nimirum, omni defectu carere, neque indigere Deo. Tentator spiritus primaeva agendi ratione insistens , hominem esse et omnino fortem, et vere sapientem constanter suadet, et hoc fundamentali errore deceptus, homo Deum oblivisci conatur, et hac virtute fretus, et illa sapientia inflatus, omnem Dei idseam praetermittit, omnem cum Ente supremo necesi- tudinem interrumpit. Hac fatali via progrediens homo, scientiam, quae cum divinitatis notione conexionem ali­quam habeat, despicit, theologiam catholicam veluti fantasticam illusionem irridet; nisi eam tamquam funes­tam doctrinam in humanitatis opprobrium atque ruinam adinventam explodat, omnis rectae cognitionis fontem obstruens. Magni propterea interest hoc processu ho­minem a vero principio, a recto tramite omnis scientiae et progressu tam in ordine philosophico, quam morali, politico et sociali recedere, diligenter cognoscere, et utinam ad id praestandum, quidquam meus labor, quem vestra indulgentia in hac disertatione aggredior, in­serviat.

— 5—

E x c m e , a c I l l m e . D o m i n e :

JOSrroris semina omnes suos fructus hac nostra aetate tulisse videntur: scientiae mali arbor, arbor scientiae impiae, ab audacibus haeresiarchis olim plantata, et a sophistis impudicis irrigata, avorum nostrorum tempo­re copiosa fronde crevit, brachia sua quacumque exten­

— fi­dens , coram parentibus nostris flores protulit, donec nostro infelicissimo aevo fructibus onusta apparet, eos omni volenti vel incaute accedenti large propinans.

Conatus vero scientiam a divinis notionibus in- dependenlem , societatem a Deo omnino dissociatam constituendi, adeo letbalis plantationis germen fuit; sed jquam irritus conatus! quam temerarius ausus!

Spatium quod Dei et theologia; catholicae elirni- natio vacuum relinquunt, rationis a fide independenlis solis speculationibus cumulare v e lle , a puerili et in­sensato proposito, corpus animandi post spiritus vi­talis absentiam, vires chimicas et processus mechani­cos accumulando, non longe differt. Non aliter omnes intelligenlise regiones luce privantur, et horrifica obs­curitate nigrescunt, cum Deo valedicit, et theologiae oracula non exaudit.

Longum esset ac permolestum ad id statuendum, testimonia etiam a remotissimis temporibus congerere, et vanum praeterea videretur, cum haec veritas sensu communi innitatur, atque ab ipsis religionis hostibus etiam obstinatissimis non semel assensum extorserit.

Verum tantum ut assertionem meam confirmem, proferam Proudhonis testimonium, cujus tenacitas in oppugnanda divinitate tantummodo cum ejus inverecun- dia comparari licet. Is quadam veluti dementia captus, nonnumquam sui oblitus, ac veluti dormitans, verita­tem quasi dilabi reliquit, et hoc modo potuit quondam exclamare : «Est certe mirabile quod nulla sit de so­cietate quaestio , in qua theologiae dogmata non appa­reant.» Et nihilominus quod in hoc tantum admiran­dum ven it , est Prudhonis admiratio. Theologia siqui­dem Dei scientia cum sit, est veluti rerum omnium uni­versalis cognitio; nam sicuti res omnes a Deo profluunt, atque ad immutabile exemplar, quod in eo aeternaliter m anet, factae sunt, ita Dei scientia omnem aliam scien­tiam includit; nam ipsa est quasi occeanus a qua omnes habent originem, et in qua omnes convergunt. In Deo enim uti profundus auctor observat, omne quod vivit vitae initium et normam, omne quod vegetat vegetatio­

nis efficatiam, omne quod sentit sensationis vim, omne quod intelligil intelligendi principium, omne quod li­bertate agit, libertatis legem invenit; quo sensu Deum in omnibus, et omnia in Deo , pantheisticum non erit ciffirnicirG

Igitur philosophicam veritatem ille tantum possi­det, qui entium naturam atquc legem cognoscit; politi­cam veritatem, qui gubernationis populorum leges, so­cialem vero, qui societatis constitutionem, et haec omnia quisque ignorare tenetur, qui in Deo ipsa non inspiciat.

Nunc autem, Deus cognosci non potest, nisi au- diaiur quidquid ipse de se affirmat, el quod auditur cre­d a tu r ; atque theologia catholica illa omnia quae de se ipso D e u s pandit, diligenter conservat, quidquid de Deo scitur ipsa tradit, omnem rationem qua Deus crea­turas tam existentes quam possibiles respicere potest, ipsa considerat, omnis scientiae campum ingreditur , ac propterea non solum quia ab omnibus recte credentibus cujuscumque lemporis ac loci sini, accipienda est, ca­tholica nominatur; sed quia omni sensu et sub omni respectu est universalis. Nulla est affirmatio, quae ipsa non innitatur, omnis lam divina quam humana doctri­na ab ipsa profluit, vel quod idem valet, omnis philo­sophica politica et socialis veritas theologicam verita­tem includit.

Si ergo in Deo et per Deum omnia cxplicantur, et per theologiam noscitur Deus, theologia est omnium idaearum et omnium rerum scientia. Extra ipsam nihil est, nihil omnino esse potest; est unica et communis scientia, quae multiplicitatem non patitur, quia Deus ejus objectum non multiplicatur.

Philosophica, politica et socialis scientia in ordine ad Deum, nihil nisi diversae clasificationes, diversae in­tellectus distinctiones sunt. Propriae finitudinis effectu, quod in Deo simplicissima unitate unum idemque est, distinguit homo. In Deo non est nisi una affirmatio, ve­ritas individualis, suprema, perfectissima. Quicumque igitur explicite quidquam de re aliqua asserit, hoc ipso de Deo implicite loquitur ; et quando de aliqua scientia

— 7—

expresse disserit, de theologia sermonem licite impli­citum habet. Theologia, si lato sensu sumatur, omnium scientiarum conceptum constituit, sicuti Deus est, erit- que semper omnium humanarum speculationum peren­ne propositum.

Haec autem laudata theologia catholica tantum est, ad catholieismum tantum assertiones nostrae refe­runtur , sicuti in catholicismum omnes incredulorum impetus collineant. Ipse tantum veram theologiam tradit, ipse propterea completum civilizationis systema, absolutum illustrationis exemplar, quid sit Deus, ange­lus, homo, mundus demonstrans, complectitur.

Decem et novem abhinc saeculis suas notiones, cir­ca haec allissima et momentosa objecta per catholicam theologiam omnes efformarunt, et ; quantam scientiae copiam ab ejus disciplina hauserunt!

Per eam quomodo res omnes et tempora initium habuerint, quando et quomodo desinent, didicere; ad ejus lucem mira arcana detexere, ethnicis philosophis, atque sapientium intelligentiis omnino velata ; ex ea­dem , rernrn causae, corporum atque spirituum, natura hominum, viae unde veniant, et quo vadant, illorum pe­regrinationis atque lacrimarum mysterium , abscondita vitae, sicuti mortis tenebrae statim clarescunt. Ejus fecundissimis uberibus lactati etiam infantes profunde sapiunt, et Romae Athenarumque philosophis doctrina antecellunt. In ipsius denique sinu vivifica et indefi­ciens alma lux emicat, atque extra ipsam nihil nisi hor­renda nox, desolatio, et spiritus amaritudo.

Praestat tamen, ut concretis et expressioribus ar­gumentis catholica veritas in omni suo splendore et pulchritudine appareat.

Rei natura et praesentis actus ordo, atque signifi­catio, me certis limitibus circumscribi exposcunt, atque cum vastissimum propositionis campum percurrere non liceat, per summa capita procedens, praecipua tantum philosophiae et doctrinae socialis fundamenta attingam. Hoc vel levi examine praesumptuosa incredulorum scien­tia confusione obruetur, evidentissimum suae ineffica-

— 8 —

tiee, suae inopii», atque miseriae exhibens testimonium, atque e regione divina doctrina fulgoribus supernis il­lustrata, omnia vitae praesentis et futurae problemala re­solvens, apparebit.

Atque ab ordine philosophico exordiendo, in doc­trina catholica, omnia entia, vel omnino spiritualia, vel omnino materialia, vel mixta esse praevulgatissi- mum habetur; mere spiritus sunt Deus el angeli; spiri­tu expertes omnes res tam insensibiles quam sensu or­natae, et mixtum in homine invenitur, ex spiritu et ma­teria conflato. Atque cum extrema tantum in medio copulentur, et homo sit veluti nexus copulans, velut compendium materiam et spiritum complectens,_ haec ambo ita dissimilia tantum in homine apte cognosci pos­sunt; unde praecipua quae in philosophia quaestio exur­gere potest, in eo , ut quid sit homo dignoscatur, con­sistit. Ad hanc igitur adeo transcendenialem quaestio­nem , ratio pura fideique principiis non suffulta, num- quam nisi quod clarum est obtenebrans, quod evidens est denegans , respondere potuit; systemata ad id ex­plicandum in inmensum congerens, etiam possibilitatemsolutionis ademit.

Homo, juxta Platonem ejusque alumnos, tamquam quid unum spectari non potest: laetitia tantum et im­propria unitas invenitur; quia non est nisi spiritus, cui tamquam supplementum et appendix ad necti tui coi pus, quin inter ea aliae dentur relationes, quam quae do­minum inter et servum, navim inter et rectorem inter­cedunt. .

Cum vero neque doctrina, neque systema aliquod, si­ne deductionibus, sine naturalibus consectariis transeat, homine ut composito accidentali considerato, ut humana intelligentia leges et combinaliones, quibus constaus ac perpetua harmonia animam inter et corpus vigens ex­plicarentur , pronum necesarium fuit ut sibi rationem p r a e b e r e t , quomodo sensationes, intelligentiae et volun­tatis actus, mira consonantia respondeant; atque inde tres celebres hvpoteses superioris assistentiae, harmo­niae praestabilitae et influxus phisici, quae caitesianis, Leibnitio et Lockio tribuuntur.

- 9—

Sed cum haec adinvenla mysterium non valuissent explicare, fuit aperta via aliis philosophis, ut vel in idaealismum vel io materialismum declinarent. Neque omnino inmerito ; nam omnia per se ipsam operante anima et rerum realitatem sine corporis consensu per- cipiente,nullum corporis officium asignari vacat; ac ejus realitas necessarium est, ut denegetur, quod identidem de CGeteris corporibus affirmari consequens esi.

Sed quidlibet audendi facultate rationi concessa,, cum ratio cuiquam adsistal, quisque diversa etiam dis­sonantia systemata polest inducere. Propterea Epicu­rus legitimo titulo ac legitima deductione, corpus so- lummodo in homine esse statuit; quia si corpus anima- que necessario nexu non conjunguntur , et nihilominus corpus externarum rerum impressionibus sicuti passio­nibus et motu afficitur , corporis tantum existentia affirmari debet, ese ter is intelligentiae et voluntatis func­tionibus in mysterio relictis; atque si ab homine exclu­ditur anima, et caeteri spiritus, in adinventionum re­gionem amandandi.

Inter haec adversa scopula semper humana ratio a fide dissociata fluctuavit, quod nostris quidem diebus luctuosissima philosophias historia ineluctanter compro­bat. Simul ac philosophiam inter et theologiam dissi­dium intervenit, et philosophia divinos scientiae oracu­la non exaudit , suam securitatem amitit, et in plenam ruinam devenit.

Praesenti sevo aperte vidimus intemperantem criti- cen adversus philosophiam scholasticam , quae vera philosophia est, hostilitatem a Descartes praecipue in­ductam magnam in humana scientia confusionem inve­xisse; quacumque nova systemata pullularunt, omnia inter se discordantia, et omnia ex se ad intelligentiam quietandam, dirigendamque, insufficientia. Post pere­grinas Cartesii hypoteses, Spinosae, etnico-pantheistae, speculationes caput extulerunt, quas staiim a Leibnitii accomodationibus , atque a Berkeley Humi et Lockii ineptiae, sunt sequutae, sicque fundamentum sophista­rum, qui ad sacculi elapsi finem mundum horrore mo-

- 1 0 -

- l i ­vere, impietatibus et impudicitiis jaciebatur, cum ple­na in idseis fuit, desslatio atque perturbatio.

In adeo exitiali ruina, spirilus qui aliquid serio co­gitare valuerunt, et a philosophia catholica , nihilomi­nus ut magis illustrati haberentur, vel pantheismum vel materialismum ambabus ulnis sunt amplexi. Sed cum scientiae traditionalis dogmata seu principia , quae tamquam demonstrata piaesuponere tenemur refuge­rent, plura et quidem irrationabilia deglutere in novis systematibus sunt coacli.

Ad pantheismum quod attinet universi cum Deo, materiae cum spiritu confusionem, unam substantiam, unitatem primitivam, ens purum, idfeam in se subsis­tentem, divinum principium in mundo ab aeterno imma­nens, et abipso mundo nonnisi idaealiler distinctum, a- liasque affirmationes non minus absonas, fide tenendas, praecipit. Et his non obstantibus, nostro saeculo inci- piente hoc ineptum systema, intelligentias ad se valuit attrahere et eorum attentionem occupavit; [tantis aber­rationibus erant defatigatae , at adeo inveterata erroris cognoscendi consuetudo invaluit, ut vel absurda de­vorare , dummodo quadam profundae scientiae specie contecta, exhiberentur, essent paratae!

Aliunde vero cum pautheismi abstraetiones et phan­tasticas creationes non pauci non auderent profiteri, doctrinam sensibilium tantum, sed erasam, in materia- lismo quaesiere ; hoc systema a philosophia antiqua transferentes , sed illa fastuositate a pantheismo invec­ta exornare volentes.

Et certe quidem, non omnem necessitudinem inter haec duo philosophiae monstra, negare licet; nam ma- terialismus certe cum pantheismo in distinctione Deum inter et mundum tollenda, et nonnumquam in materiae aeternitate atque etiam efficaciae quae ipsi inest tuenda, semper fuit conformis; et nihil mirum si germanica con­fusione, quae nostros dies fuit assecuta, rejecta, in ma­terialismum rebelles intelligentiae vergere videantur.

Materialismus eodem modo a spiritus Deique affir­matione abhorrens, omnes spiritus, virtutes, omnia Dei

alribula, materise assignare non dubitabit; sed eum hsec nimis aspera et absona sentiret, novam philosophandi methodum induxit, qua illam repugnantiam aliquo mo­do temperaret, et sensim ac sine sensu in illa stupenda spiritus atraheret. Positivismum ui vocant, proclama­vit, atque etiam methodum experimentalem, quce in eo tantum differunt , quod positivismus historiam accura­tius, quam experimentalis schola consulat. Utrumque tamen facta sive rerum phenomena observat, ut eorum leges successionis deducat, de causis tam efficientibus quam finalibus nihil curans, imrno omnem causam, om- nemque finalitatem, tamquam figmentum respuens.

Sed neque tantis artibus, tamque excogitatis scien- tise formis, stupidus materialismus fucum faciet. ^Nam quo pacto hodierni pantheismus ac materialismus, se legitima deductione a recta rationis critica procedere, nobis obtrudent? Quo j u r e , positivismi atque experi- mentalismi speciem affectant, cum utrumque e vestigio nulla experientia, atque etiam nulla ratione suffraganle, tamquam principia inconcusa statuant, Deum non exis- tere, et omnes tam originis quam finis rerum qusestio- nes , tamquam insolubiles omnino attingere vetitum esse? ; In tot deliramenta necessario abit philosophia, statim ac Dei idsea valedicit, atque ssepius simul ac in hominis studio, non sincero animo vel non recto trami­te procedit!

Hoc vero nulli mirandum, cum ipse Apostolus id aperte declaravit. Juxta ipsum non ad hominis imagi­nem Jesus Christus fuit formatus; sed homo ad Jesu Christi exemplar creatus. Et propterea si homo est qua­si Verbi incarnati imago, ubi istud ignoratur, ut ille ig­noretur necesse est; quoniam imago sine archetipo cog­noscere omnino est impossibile. Ita omni Jesu Christi notione antiquis philosophis destitutis , recta hominis cognitio adesse non potuit; e tsi Indiarum sapientes ali­quo modo hominis scientiam possederunt, non alise cau­sae tribuendum nisi quod imperfecte el quasi per um­bram Jesu Christi memoriam conservavere. Cum catlio- licismus tantum Verbum carnem facium cognoscat, ipse

- 1 2 -

solus adasquatam hominis idteam potest habere. Theo­logia christiana, vel pressius Christianum dogma de substantiali humanae naturae cum Verbo divino conjun- tione sine naturarum confusione, et in personae unitate, fuit splendidum, indeficiensque ju b a r , quod Christiano­rum philosophorum mentibus affulsit, et Div. Athana- sio praesertim vero philosophiae Christianae auctori, viam pandit , ad affirmandum in homine corpus et animam intime uniri, utroque distincto permanente, et nihilominus ens unum quod homo est, constituente; ita ut hominis corpus perfectum cum sit, sine anima exis- tentiam habere non potest; non alio modo quo humani­tas in Christo vera est, quin tamen personalitatem ha­beat, nisi ex Verbi persona, a qua subsistentiam mu­tuat. Fulgidissima ergo luce, quse a Theologia chris­tiana emicat, sapientes, qui insanias falsas non aucu­pant, rationalem animam et carnem substantialiter unum hominem constituere, sicuti in Verbo incarnato, verus Deus, et verus homo, unus est Christus, didicerunt. Et aliunde, si ad humanitatis practica descendamus, jquam inestimabilia beneficia a catholica doctrina in societa­tem emanant! Tam sana morum disciplina, quam justa populorum regendorum ratio non possunt non proflue­re , a vero hominis conceptu et ab exacta ratione quse de ipsius natura habeatur. Si cum Platone nihil nisi in- telligentiam in ipso consideramus, eum a vera via de­trudimus, directione incapacem redimus, et omnes spe­culationes , quse hoc principio innituntur , in moralem illusoriam et funestam politicam devenient: Plato cum sua republica, quse nunquam in lucem edi potuit, om­nem propositi mei probationem otiosam reddit.

At vero si e contra cum Epicuro hominem tam­quam coagulatum quoddam animale, tamquam mate­riam organismo dispositam spectamus , ipsum vilem et abjectum ens facimus, societatemque plane evertimus; quia numquam quid, super abjectam putidamque mate- rialismi stoliditatem poterit strui, nec multo minus sus­tentari.

Veritas catholica tanlurn adaequatam hominis4

- 13—

idaeam profitens, eumque in proprio gradu sistens, tam a superbite illusionibus, quam ab abjectionis degrada­tionibus, nos praeservare potest: ; hoc veritatis munus et emolumentum !

Proplereacatholicismus in practicis ordinem parit,nam ordo in religiosa sphera constitutus, in politicam trans­cendit, onmemque societatis campum permeat. Ilie ordo totum hominem complectens, animam , sensus, corpus, regit, atque perfectione donat, et cum hominem ad nor- niam dirigat, omni societate dominetur necesse est: ca­tholica siquidem redemptio est.universalis, et legem ex praevaricatione et peccato amissam , mundo restituit. In illo nefando die homo legem omnes ejus relationes determinantem atque statuentem perdidit, et catholicis- mus eam reproducere venit, quod quidem facile evin­citur.

Deus juxta catholicam doctrinam crealor ac sus­tentator omnium cum sit, omnes res providentiae suae moderamini subdiias tenet, et per suos vicarios regit. «Non est potestas, inquit Sanctus Paulus, nisi a Deo;» et

■Salomon: «Per me reges regnant, et legum conditores justa decernunt.» Auctoritas igitur eorum qui Dei vices g e ru n t , sancta est habenda, quia hominum auctoritas non est, sed Dei. Vere auctoritatis conceptum catholi- cismo tantum, et theologiam acceptam debemus referre. Omnes populorum rectores qui nunc sunt, et qui ubi­cumque fuerunt extra christianismum , dominationem suam fundamento humano statuerunt, ideoquein regen­do sibimetipsis praecipue consulunt, caeterisque ut sub­mittantur vim faciunt; dum coniracatholicus rector, sui oblitus, utpote qui potestatem a Deo coli a feni exercet, Dei gloriam et subditorum commodum sibi proponit.

Homo si ut Dei filius spectatur, hominis servus es­se non potest. In juris politici historia nihil solemnius, nihil magis profunde dictum,quam verba ab Ecclesia in imperatorum consecratione adhibita: Accipite, sic illis loquebatur, accipite hoc baculum sacrae vestrae potesta­tis insigne, ut vacillantem sustinere, debilem sustenta­re, errantem corrigere, bonumque per salutis viam di­

- 1 4 —

— 1 5 —

rigere possitis. Accipite sceptrum pro dignitatis regula, quae bonum protegit, et iniquum castigat: et ex eo jus­titiae amorem et iniquitatis aversionem, discite. Haec au­tem admonitio exacte Salvatoris mentem exprimebat, cum auctoritatis et ordinis qui in societate debet vige­re , specimen praebebat, dicens : «Scitis quia hi qui vi­dentur principari gentibus, dominantur eis, et principes eorum potestatem habent ipsorum. Non est autem ita in vobis, sed quicumque voluerit fieri m ajor, erit vester minister, et quicumque voluerit in vobis primus esse, erit omnium servus. Nam et fdius hominis non venit ut ministraretur,, sed ut ministraret, et daret animam suam redemptionem pro multis..» Mare. cap. 10. 42 et seq.

i Oh sublimis idsea magnificusque conceptus! Adeo sublimis et magnifica ut soli Deo digna videatur. Tam populi quam principes maximum commodum ex ea per­cipiunt; hi, quoniam cum supra corpora tantum olim do­minationem per vim exercerent, in spiritum post chris­tianismi regenerationem, actionem per justi et digni conscientiam acquisierunt; populi vero, quia pro homi­ne Deo obtemperari, et pro sumrtiisione violenta, ratio­nalis et voluntariae obedientiae obsequium praestare coe­pere.

Sed si magnum beneficium utrique ex catholica disciplina experti su n t , non in eodem gradu neque aequali emolumento. Principes siquidem,dum auctorita- lem a Deo acceptam exercent, humanitatis impotentiam produnt, ut ex proprio jure propriisque viribus aucto­ritatem constituant, atque hac ipsa impotentia etiam principes ut homines affectat; dum tamen populi, eo quod in principe nonnisi Deum spectent, maxima inter humanas praerogativas potiuntur, quae in eo est, ut ab omni potentia creata independentes fiant, soliusque Dei creatoris et parentis omnium, suavissimo jugo sub­dantur. . . .

Hac via deprehenditur quomodo in christiams prin­cipibus singularis modestia semper enituerit, et in illis praesertim e catholicis optimatibus quos saecularis his­toria heroes praedicat, et Ecclesia sanctos veneratur; at-

que simul obvia fit ratio quare populi catholici nobilita­te et characteris integritate fuerint semper conspicui. Ad christianismi ortum, pacis atque solatii vox quacum­que resonavit; mundus erectus est; et nationes stupue­runt, audientes, debiles et egenos in societatem venire, ut eis ministretur, non aliunde nisi quod debiles et ege­ni sint; potenies autem; et divites hoc eis ex potentia et divitiis provenire, ut indigentibus ministerium praestent; nova invaluit doc trina potestates, nempe, nonnisi ad bo­num efficiendum esse constitutas; imperare vere esse servire, principatum ministerium esse, et supremum do­minium verum sacrificium. Auctoritatem catholicismus divinam reddidit, dumobedientiam sanctificavit, atque illa divina cum s i t , atque haec sancta, omnis absdubio superbia suffocatur, ejusdem saevissimae filiae tyranis atque rebellio impediuntur. Haec duo in statu perfecte catholico fiunt impossibilia, despotismus et seditiones. Ita aperte testatus est Rouseau, qui etiamsi inter delira­menta iere evanescat, hoc praestantissimum cordati ani­mi testimonium reliquit. «Illudpolitici status, ait, a ca­tholica disciplina acceptum habent , aliunde aucto­ritatis consistendam , aliunde perturbationum rari­tatem; neque tamen ad hoc solum ejus beneficus influ­xus extenditur, sed praeterea in omni principatu saluta­rem actionem exercente , dominationem sapient,iorem suavioremque reddit, quod quidem evidens omnino fit, cum status catholici atque ethnici inter se comparantur.»

Montesquieu quoque ita asseruerat. «Extra omne dubium positum videtur, catholicam doctrinam, politi­cum jus quo pacis utimur, sicuti jus gentium tempore belli ab omnibus observatum creavisse, quae quidem beneficia numquam humanum genus satis laudaturum.

Nihil futilius atque injustius accusatione reperies, qua doctrina catholica insimulatur, quasi publicas liber­tates comprimat, et absolutam regum dominationem promoveat; cum e contrario, ipsa in hac materia sublimi­tatem quae stuporem imponit, quae imaginationem con­fundit, deficitque intellectum habeat. Deo juxta ipsam cui res omnes et creaturae cultum et venerationem in

- 1 6 -

nullo resrstente praestant, unum tamen respectui dig­num exhibetur ; humana libertas. Sacrae litterae de hac veritate nos dubitare non sinunt; in quarum paginis ve­ra et indubia humanae libertatis ubicumque testimonia fa­cile eruuntur. Sed haec quae adeo in scriptura commen­datur libertas , non illa particularis et contingens intel- ligenda est, quae a politicis constitutionibus fere polli­cetur , sed illa absoluta, altissima et inconditionalis, in conscientiae intimae abscondito, ubi Dei manu posita e s t , ab omni coactione , etiam quae ab ipso Deo proce­dat, inmunis.

Deus siquidem, qui virlutem el omnem potentiam ponderat et determinat, propriae virtuti et potestati unum limitem, libertalis humanae nimirum, observan­tiam posuit; nam cum hominem in manu consilii sui re­linquere, sibi proposuerit, ejus independentiam inter­nam cum magna reverentia, ut sacer textus loquitur, spectat. Deus, rex regum cum sit, et hominem ad sui imaginem creare voluerit, eum aliqua regni specie do­navit, atque in suam conscientiam supremum dominium concessit, i Adeo juxia catholicam sententiam, augusta et inviolabilis hominis libertas exurgit!

i TJbinam ergo intolerabilius absurdum, ubinam in­verecundior calumnia, quam catholicismo tyranidis no­tam impingere! jTyranica veritas catholica! joh sarcar- mus! cum ipsa humani generis unitatem, fraternitatis, et aequalitatis fundamentum, hominem ex revelatione admoneat! Ad ejusdem praedicationem de originis unita­te antiquarum civitatum m u ri , populos inter se disso­ciantes corruerunt, et novae Dei sanctae civitatis , alii structi sun t, qui a fine usque ad finem omnem circum­ducti terram , omnes sive graecorum, sive barbarorum nationes complectuntur. Vigorosae ipsius doctrinae de­betur , quod hominis emancipatio, in hominis commo­dum summa injuria esset , et in civitate a Domino Deo edificata, omnes fratres, aequales et liberos esse notum fuerit. Pauperes atque divites , nobiles atque plebani, felices et miseri, omnes civitatis jure gaudent, jIn hoc tyrannis catholica sistit!

- 17-

Ubi certe viget oppressio, ubi despotismus impe­ra t , est in rationalistica doctrina. Omni supernaturali ordine denegato, aurea catena, quae Deum et hominem connectitur interrupta, omnia societatis fundamenta a desolatore naturalismo subruuntur. Sic hac nostra gela­te , qui post defectionem a fide catholica moralem doc­trinam tradidere, diversas tentantes vias, atque omnia exhaurientes deliramenta, hanc philosophiae partem ita perturbavere, ut nihil nisi risui dignum in totadinven- tis deprehendas.

Qui primum catholicae disciplinae jugum excutere ausi sunt, omni revelatione rejecta, utpote quam ad philosophiam constituendam minime necessariam, im- mo et perniciosam existimabant, omnes in doctrina mo­rali tradenda partes humanae rationi tribuerunt.

_ Attamen cum a traditionali doctrina se statim ex­pedire non valerent, quam plurima ex ipsa mutuantes, moralium principiorum perpetuitatem, justitiae notio­nem homini ingenitam, formam ipsius obligatoriam, passionum periculum ad morale criterium perturbandum, haec aliaque cum supernaluralistis docent. Praeterea neque Dei existentiam inficiantur quin potius rationis principia quibus actionum moralitas innititur. Deum ip­sum esse profitentur, qui hominis conscientiae apparet, et quasi revelatur. Sed licet quamdam religiositatis speciem praeseferunt, a recto tramite longe divagant. In eo enim toti sunt, ut Dei idaeam , et idcirco theolo­giam a morali disciplina ablegent, atque ex rationis nor­ma omnia componant. Sic, qui rationalistarum generali denominatione , jam a saeculo proxime elapso el nunc hodie designantur.

Alii vero audacius se gerentes, non solum theo­logica principia , sed omne dogmaiismum cujuscum- que generis sit condemnant, et criticismi ut dicitur via a rrep ta , factum aliquod quaerunt, a quo omnem mora­lem scientiam pendere faciunt. Ad quod nonnulli, inter­nam hominis naturam , alii, organismum corporeum, alii, denique, non hominem sed humanitatis historiam, tamquam initium capientes, opus suum struere adlabo* rant; sed irrito conatu.

— 18—

Moralitatis naturam cum ejusdem conditionibus confundentes , omnem moralitatis ideeam in hoc consis­tere faciunt, ut homo libertate operetur; quia personam humanam, personam liberam, responsalem, atque res­pectu dignam, unicum morum ac juris principium esse, agnoscunt. Ex quo plane sequitur, ut hi, qui omnia li­bertati tribuunt, et per libertatem explicant ipsam, tam­quam sui principium atque finem , et quod magis mire­ris, tamquam autonomicam virtutem, quse per se ad proprium finem tendat, considerant; et quoniam omnem morum doctrinam , per libertatem exponunt liberalismi primi auctores, apellari gaudent.

Qui aliunde materialem hominem tantum observant, ut de morali ejusdem natura , sibi rationem aliquam prsebeant, illum liberum censere non possunt, nisi in quantum sentit, vegetat, gravitat, et movetur; liberta­tem prselermittunt, et totam moralitatem evertunt, im- putidum materialismum, fatalismum necessario gene­rans, abeuntes.

Aliquando qui positivismum in philosophia sequi praetendunt, non hominem, sed humanitatis historiam consulentes, quamdam moralem progresivam et muta­bilem adinveniunt, quse nullis determinatis principiis ni- litur, nullo certo criterio dignoscitur, et quse non semel in pantheismi barathrum incidit.

At cum ad id confusionis deventum est, plenis bucis infiniti, absoluti et alia quse ignorantibus admirationem ingenere possint, pronuntiantur verba, pantheismum ut'vera et altissima philosophia proclamatur, cum num- quam fuerit nisi imaginationum desperditarum perfu- gium; omnes idsese, omnes locutiones susque deque dan­tur, ita ut adeo extrema profitentes, difficile sit ad red­dendam suse doctrinse rationem, compellere.

Nonnumquam humanam rationem moralitatis nor­mam dixere; sed cum non satis explicitum hoc existi­marent voluntatem rationalem , personalitatem , liber­tatem ipsam subverterunt, voluntatem personalem in­tellectus modalitalem esse docuerunt, atque ita liberta­tem, personalitatem , rationem, conscientiam , volunta­tem misere permiscuerunt.

— 19—

Et quasi haec ad lotalem sanae aetices ruinam non sufficerent, voluntatem in objectivam et subjectivam distinxere : prima , qu® vel sine conscientia exerce­tur in individuo vel voluntatem, aut potius generalem hominum consensum significat; altera vero quae ad in­dividuum rationis compos pertinet, et quae juxta cir­cumstantias diverso modo exercetur. Illi moralitatem relinquunt, alteri vero jus determinandi facultatem tri­buunt, unde jus quid extrinsecum et generale evadit; moralitatem vero quid individuale et indefinitum ; cui­que permitti quod quidem non obest, ut de morali uni­versali serio discurra et discuta.

Sed hac via non minore facilitate jus quam mo- ralitas omnino deperit. Quia si jus a voluntate objecti- va quae est multitudinis, determinatur, cum voluntas multitudinis juxta circumstantias diversa sit, et ipsam supplantari sit facillimum, jus quoque juxta temporis adjuncta, diversum erit; et jus quod stabile non est, non erit inviolabile, non erit jus.

Hinc non levibus angustiis deprehenduntur po­pulorum in aevo nostro rectores; sed ab omnibus sibi expediri blandiuntur, libertatem invocantes, libertatem prae omnibus inscribentes. Sed cum libertas ex se nul­lam regulam praebeat, dum quisque sua libertate juxta facultatem utitur, prorsum est ut potens super debilem ultra modum praevaleat, quin auctoritas publica ejus vi­res comprimere possit, atque liberiores quique est ef- iraenati, meliorem in publicis negotiis partem, semper habebunt.

In hac abysum ducit perniciosa theoria de mora­li mere humana; et quae nihil commune cum theologia habeat. Si moralitatem inter et religionem nulla conne- x io , si religio nihil praestat ad moralitatem constituen­dam, sed ipsam praesuponii, atque in animam piam quemdam niysticismum tantum valet inducere, illam in regionem indefinitam et non bene exploratam transfe­rens , in cujus sinu vitam puram, sanctitatem, idaealem justitiae quaerat; tali suppositoneque moralitas, neque jus, solidum fundamentum habebunt. Ad tam erasos

- 20—

errores putidasque fictiones depellendas, catholici vero metaphisicos rationalistas , atque libertinos positivis- tas continuo his quaestionibus insequuntur, his terminis problema semper constituunt, et omnes dissidentes, quasi ferreo circulo concludantur.

iUndenam quaerunt, idaeae morales procedunt, et quomodo menti humanae communicantur? Quomodo constantes apud omnes homines , apud omnes populos perseverant? ^Unde obligationem secum important? v;Ubi adaequatam sanctionem habebunt?

His omnibus nihil acatholici respondere audent, sed reponunt tantum , se de principio et fine in rebus non curare, et quia neque principium neque finem eo­rum disciplina moralis agnoscit, omnia foriuito relin­quuntur, et quidquid absurdi in eis observes , non erit mirandum.

Hinc fit ut nulla rationalis tarum incredulorum hypo- tesis, solidum ad jus et obligationem explicandam fun­damentum praebeat. In Creatore certe sine absurdo im­perandi jus concipitur, sicuti obedientiae officium in creatura; quoniam nulla inter utramque aequalitas aut consociatio est possibilis ; sed a sana mente refugit, jus et officium apud homines tantum oriri posse, quia et origine et natura aequales sunt, ei cum iisdem juribus societatem ingrediuntur. Neque ad hoc explicandum ad sociales contractus confugere valei; quia omni ratione destituuntur. Cum homines hominibus subjiciendos pa­cisci idem valeat, ac convenire in eo quod aequales et fratres, id est quod natura sunt esse desinant, quod a natura sua deficiant , humanam inventionem creationi divinae subsistuendo. Ideoque hi contractus , veri con­tractus non sunt, sed humanae speciei suicidium. Homo supra hominem ex se auctoritatem habere non potest; quia homo, juxta ingeniosum Tertuliani effatum, solius Hei est. Homo sola in materiali homini dominatur, et tunc subditorum obedientia, vera obedientia non est: est necessitas, est coactio, est summissio, in quam vo­luntas rationalis perpetuo rebellabitur, quia morali ob­jecto cum careat, ratio ipsam consentire numquam po­

- 21-

terit. Violentiae el tyrannidi, quae imponitur irrequie­tum bellum respondet, indeque conflictus , perturbatio­nes, quse cum ob omnium oculos quotidie cadant, om­nem considerationem , omnemque discursum tamquam innecessarium intercedunt.

Libertas, aequalitas, fraternitas, haec verba, ab ho­dierna civilitate tamquam gloriosum stemma adoptata, sunt extra Ecclesiam purum enigma. Sunt notiones a Christiano spiritu inspiratae, ac in doctrinarum catho­licarum sinu, proprium sensum tantum habere pote­runt: ipsa interpretandi soli catholicae doctrinae privile­gium adest; atque extra ipsam nihil nisi vanae et ampu- losae locutiones habenire, vel ut melius dicam, veram vertiginem . mortiferum venenum constituunt: sunt in tali casu quaedam coelestis potentia, cujus usus inferno permittitur.

Ex his plane licet inferre naturalismum, qui ty- rannidem hominis supra hominem necessario gignit, subsistere non posse. A boni et justi notionibus opus est, ut societas omnia determinantia principia desumat, et cum illae nonnisi Entis Infiniti phases, altera, ut lex originaria, allera ut justitia finalis sint, ad hunc peren­nem ei altissimum fontem est deveniendum. Deus le­gislator, Deus gubernator; ecce omnis legis duplex fundamentum, et qunsi cardo super quem omnis socie­tas volvitur. Nisi alia rationum momenta abundarant, vel sola societatis existentia apertissime Deum ejusque cum hominibus relationes demonstrat.

Relationes cum Ente infinito si intercidas, etiam aer atmospheram socialem replens, impedies. In Deo, juxta altissimam Div. Pauli sententiam in Areopago prolatam, vivimus, movemur, et sumus: quae quidem non de individuali tantum, sed de sociali vita intelli- genda. Cum ad Deum accedimus , vel ab Ipso separa­mur, socialis virtus nostra, vel augetur, vel minuitur, consumatoque semel dissidio, dissolutio et ruina fit in­eluctabilis

Sed ulterius in investigatione progredientes, pos­ti em os in sociali ordine, ralionalismi fructus perpendam

— 22—

mus. Humanae rationis absoluta autonnomia concessa, omni nomini i elatione cum ordine superiori denegata, cum multa de caelo ipsi cura reliqua s i t , et in terram oculos dejicere cogatur, monstruum horrendum , pro- biema quod dicunt sociale, non potest non exurgere.

Oido oeconomicus , dum de hominis destinatione agitur, piaeteriri non potest; atque in hoc sicut et in alus, homo a supremi Legislatoris determinationibus pendet Cum vero Deus impie et stolide extorris iit, cum nulla nonna hominem regal, nulla superior virtus summittat, suis desideriis et passionibus deditus, omnia tentat, omnia perscrutatur, omnia perturbat , ut intra ad- spectamlem rerum universitatem felicitatis sitim expleat, et pro materialium bonorum fruitione, perpetuum bellum sustinet. Quotiescumque pseudopolitici societatem natu­ralibus principiis tantum conflatam ambientes, Dei ex­pulsionem praesumptuose decernunt, Deus cujus thronus numquam movetur, cujus dominium numquam usurpa­tur nec extinguitur, societatem deserens, ut alia via finem suum quaerat, ipsam in suae cupiditatis populum quassari permittit. Si Deus hominis directioni, et naturae gubernationi non renuntiat; si divina Providentia ubique praesens, et ubique etiam contra invitos agens, aeternae legis observationem remunerare, ejusque violationem punire non desinet, sive in hac, sive in futura vita ; si omnia in finem suum sapienter ordinata habet; si uti homo, et facilius quam ipse, eventuum phisicorum cur­sum potest mutare; si denique hominem inter et natu­ram utriusque auctor intercedit; omnis moralis, politi- ca, socialis, et oeconomica scientia, quam illa divina in­terventio, vel ejus vera extensio, verusque sensus fu­giat, ut in funestos errores impingat, invincibiliter est condemnata.

Cum homo, quidquid de ipso sentiatur, quodeum- que de ejus natura et fine disceptetur, in eo quod ipsi, proprius atque nobilius est, spiritualis immortalisque semper sit futurus, ordinis prorsum est, immo et neces­sarium, ut cupidinis ingenitae explendae causa ad natu­ram confugiat, exquirens quod aliunde ipsi negatur.

- 23-

Sed tolum hunc' soiicitus percurrens, atque' expetitum! non inveniens, non mirum si ei sua cupidine primum, et desperatione postremo ipsum pervortal. Hominis vi­ta ex naturali et supernaturali evalescit, et si hoc sup­primas, hominem ut intra naturam quidquid superius1 accepturus erat, quaerere cogis; et exinde superna de terrenis, infinitum de finito, absolutum de conti ngente, perfectam de perfeeto, coelum de terra, conficiat neces- se erit. Nam terra tanium et transitoriis bonis ad bo­num et prosperitatem nationibus concessis, homine in­ter cunabula atque sepulchrum concluso, ultra citra- que denegatis omnibus, totus in aequilibrio inter neces­sitates et satisfactiones quaerendo esse debet. Socialis- mus atque communismus sunt immediatum et non ma­gis absonum corolarium, quod a systemate hujus mun­di bona tamquam ultimum et communem firiein propo- nente, eruitur.

Et re quidem vera, cum in omnibus hominibus ae­qualis ad felicitatem sit vocatio, si istius terminus prae­sentem vitam non transit, rigorosa logices lege, media aequalia et communia cum fine, erunt aestimanda. In has consecutiones protinus insurget ratio indepen- dens, hoc tamquam impossibile atque monstruosum respuet; sed magis impossibile* et magis monstruosum habendum, vocationem omnis hominis, propensionem ad felicitatem esse puram chimaeram; aut in aliis chimseri­cam,-in aliis vero effectivam deprehendi; aut denique in omnibus vere realitas cum sit, aliis mediis ac conse­quendam suppetant, aliis vero non.

Adversus has consecutiones quisquam reponet hac doctrina, societatis eversionem, ordinis atque justitiae ruinam, supervenire; attamen socialista hujusmodi so­cietatem esse monstruosa congeries vitiose composi­tam, perturbationem statutis firmatam, iniquitatem lege stabilem, illico respondebit; quam undique exigitur vindicta , ea praesertim de causa , quoniam immerito ut ordo et justitia fuit diu considerata, quo nihil absurdius nihil intolerabilius.

En trucius naluralismi, omnino indefeclibilit:;

— 24—

cqmmunismus , seu proprietatis denegatio. Non igitur dicendi locus relinquitur, hanc quaestionem quam theo­logia adeo ardenter adversus dissidentes sustinendam suscepit, mere speculativam esse , atque ad realitatis spheram non posse exlendi, paucorum propterea inter- esse. E contrario ut ex se omnino praclica , ad omnes pertinet, magni pretii bona involvit, atque dum tracta­tur , de societatis viia agitur, i quis periculum poterit impedire, hostem jam minitantem repellere, horridam cladem propulsare?

Nullum problema nisi dum solutio desideratur. Dum catholica theologia omnium socialium conditionum relationes texuerat, problema de materialibus bonis ma­nebat ignotum ; at postquam populis regula esse desi­vit, statim apparuit, et majoriproportione crevit, quo supernaturalis fides et scientia a fide genita, minori vi­gore imperavit; ex quo ab hac fide et ab hac scientia, solutionem esse exquirendam, legitimo jure infertur.

Fides igitur chaiholicse theologiae basis ac fun­damentum, divini sui Auctoris verba ingeminans, pau­peres semper apud homines habendos; aequalitatem ab utopistis somniatam, esse omnino impossibilem, edocet; quoniam inaequalitas tam ab diversa uniuscujusque in­dole, tam ab ipsius societatis conditionibus provenit; societas siquidem sine mutua membrorum dependentia non potest existere, cum divites pauperibus, pauperes vero divitibus inserviant, et utrique societate indi­geant. Etiamsi omnes societatis relationes clare non dignoscantur, ipsam finem ulteriorem, sicuti et superio­rem originem a quibus ejus existentiam accipit, signifi­cationem habere, indubium est. Omnes a preevaricato- re parente descendere , omnes ad justum et amantissi- fflum patrem tendere , edocemur. Omnibus idem finis praestitutus, eadem patens via, mortis tamquam peccati poenae neccessitas, et post hanc judicium, in quo Deus sine personarum acceptione, unicuique secundum ope­ra sua reddit. In hoc critico judicio ubi de vera homi­nis vita , quae aeterna est, decernitur, perfecta vigebit aequalitas ; quia apud Deum non est princeps et subdi­

- 25-

- 26 —

tus, non magnus et parvus, non potens et debilis, non graecus , nec romanus et barbarus, non servus et liber; apud Dei tribunal nihil nisi homines; aequitas suprema nihil nisi conscientiam humanam respicit. Nullus neque ad palatiorum magnificentiam , neque ad purpuram at­que divitias habebitur respectus; ante thronum Dei nul­lus nisi bonorum operum ornatus. Ordinis praesentis qui videntur defectus, in admirabilem ordinem conver­tuntur, quoniam expiationem et probationem constituit; expiaiionem, quae circa crimen, probatio, quge circa vir­tutem ordinem praebet; haec praeparat, illa repara t, et utroque inter se composita, universi moralis harmo­niam, atque pulchritudinem producit. Hsec pulchritudo, haec harmonia, hic ordo, qui equidem humanae cons­cientiae praesidium est validissimum, frustra in bonorum temporalium possesione, ipsorumque adaequata distri­butione quaereretur , quoniam si unicus desideriorum nostrorum scopus, si unicum cordis nostri aspirationum explendarum medium designatur, hoc cor, cujus capa­citatem numquam adaequabunt, aequilibrium inter parti­cipes interrumpet, et in possesione inducetur pertur­batio. Ordo ultra visibilia fidei oculis quaerendus, et perfectus et infinitus invenietur; cujus quidem vel le­vissimum specimen a revelatione manifestatum, conti­nent illa verba, quae per se sola aeconomiam numquam ab hominibus excogitatam praebent: Beati pauperes sua sorte in Deo conformes, quoniam ipsorum est regnum coelorum. Beati divites misericordes , quoniam ipsi mi­sericordiam consequentur.

Hic est verus ordo in praesenti vita initiatus, et in altera consummatus. Divitiae per egeni resignatio- nem in tuto positae, et paupertas per divitis largitatem constanter oppugnata dissimulataque. Dum enim idem infinitum praemium et divitum charitati, et pauperis re- signationi pollicetur, fides sive catholica theologia, ter­rae coelique simul felicitatem comparat; alivium siqui­dem pauperis sine bealitudinis ejus sempiternae detri­mento, et sine divitiarum damno diviti salutem aeter­nam concedit; exindeque humanitati prosperitatem con­

fert, per inalterabilem unionem , per sacrificii spiritum pei mutuum auxilium , per communem fidem , unicam certamque spem, et unanimem charitalem, quae nos om­nes in Christo conjungit, atque per Christum bona tem­poralia, quae ex se corruptionis principium sunt, in pre­tiosum ad homines in coelum colligendos vinculum con­vertens.

Hanc sublimem doctrinam animadvertamus, quam expressa imagine in Evangclio nobis conspicua fiat. La- zarus pauper in sublimi gloria spectatur, ad quem ge­mitus amarissimos ab inferno dirigit immisericors di­ves, ut aquae vel guttam eflagitet; illius aquae quam La- zaro indigenii in hac vita denegaverat, et quam tamen in illo flammarum barathro, ardenter in perpetuum sitit; Fili: Abraham credentium paler, sic eum alloquitur: recordare quod in vita bona acceperis, et Lazarus simi­liter mala: nunc vero illi solatium advenit, tibi autem afflictio. Alia tamen augustior vox misericordibus divi­tibus in pauperum patieniiam, beatitudinem inducendis ait: Veniie , benedicti Patris m ei, percipite regnum, quod vobis ab origine mundi paratum est: esurivi enim, et dedisti mihi manducare: sitivi, et dedisti mihi bibe­re ; hospes eram, et collegisti me; nudus, et operuistis me; infirmus, et visitastis m e ; in carcere positus, et consolati estis me. Quotiescumque enim uni ex fratribus meis minimis fecistis, mihi fecistis.

iCujus autem est vox? Filius quidem, qui ex natura sua dives , ex amore pro nobis factus est pauper. Est ipsiusmet Dei vox, pro hominibus factus homo, ut nos paupertatis meritum suae opulentiae pretium offe­rens, nos edoceat. Est illius vox, qui in stabulo natus, in cruce vitam tradidit; qui in se ipso paupertatem cum divitiis conciliari, et intime unire voluit, ipsas divino suo amore exornans sacrificio suo , et sua misericordia eas repraesentans , et utramque cum sua ipsa felicitate coronans: est denique illius vox , qui populis ccelestiali doctrina sua regeneratis adhuc infidelitatem et praeva­ricationem dimittit, quia sapientissima ejus documenta obliti sunt; et iterum quemadmodum aquila pullos suos

advemente tempestate congregat, ut sub alis defendat; ita benignissimus mundi Redemptor, populos a veritatis via errantes, ad se venire invitat, et non solum invitat, sed hortatur atque rogat, ut in ejus oraculis ordinis universalis plenam assequantur notitiam. _

; Oh philosophi, qui sapientiam inquiritis! Nubes sine aqua, quse a ventis circumferuntur; arbores autum­nales, infructuosse: bis mortuae, eradicatae; fluctus fere maris, despumantes suas confusiones; sidera errantia quibus procella tenebrarum servala est in seternum. J u d .12. 13.

; Oh spiritus erroris, visionibus excsecati, orba- tique veritate! aspicite eam in divinis notionibus fulgen­tem, vivam, penetrantem, et eficacissimam. Ad illam ergo quasi ad placidum portum confugite.

Cum horrida tempestas in medio occeani coe­lum tenebrosa nube obtegit; fulgore frequenter perva- gante,,ct profunda abysi fatidica luce perfundente; vela madent nimbis, strident rudentes, quassanturque mali; cum rectori quo se moveat nescio gubernaculum exci­dit; navisque huc illuc fluctibus tumidis jactatur; tunc nemo alteri se credit, et viatorum quisque sibi consu­lit. Ligna natantia, rudentes, scaphae sunt unica salva­tio ; quodcumque ad manum habetur trepide arripitur, et omnes oram insiliunt; omnia pereunt; sed homines periculum evadunt.

Navis igitur sine fundamento, sine gubernaculo, sine norma est societas nostra Deo ablegato, et scientia abipso emananto repudiata, violentis tempestatibus jac­tatur; coelum obtenebratum vindictam annuntiat; omni­bus instrumentis omnique apparatu ad navigandum est destituta; rectores vel cunctantur, vel disceptant, vel dormiunt, £quid ergo inter tot pericula faciendum? Om­nis prohibetur mora, de summa rerum agitur, ^quare ergo quisque de salute sua non cogitat, et ipsam conse­qui omni conatu nititur? ^Nuncne etiam nostri sumus obliti? Pereant ergo volem es perire; sed qui de sua sa­lute soliciti sunt, medium unicum stati m arripiant.

Octo et decem ab hinc saeculis ethnicorum societas

- 28 -

— 29—

quae Deum identidem desseruerat satanica obstinatione, ipsius misericordes invitationes et salutaria documenta sprevit; qua de causa sibi relicta inter turbidas barba­riei undas fuit demersa. Nonnulli tamen ex illis infeli- cissimis generationibus, nova Evangelii doctrina accep­ta , ejus maximas atque principia diligenter servavere, atque bis principiis innixa, nova societas erecta est; il­lius doctrinae illustrationibus ducta, ad illud civilitatis atque prosperitatis fastigium, quod in majoribus nos­tris admiratur, et celebrat historia, populi facile perve­nerunt.. Eadem nunc necessitas urget, eadem ergo arri­pienda via. Nullum omnino effugium : vel absurdas Joannis Jacobi Rouseau theorias amplectentes usque ad passionum vel indignarum apologiam pervenire, sicuti socialistse docent, blasphemando, negandoque societatem, hominem, Deum; vel ad societatem, ad nos- metipsos, ad Deum, ad dignitatem, ad honorem, ad ve­ritatem redire , quae in doctrina catholica proprie re­praesentantur: vel fides, vel cahos.

Nunc autem, alumni dilectissimi: nullum ves­trum latet, et ex orationis meae decursu, licet leviter et imperfecte, dignoscere potuistis, catholicam veritatem a se commendari, et inter densas erroris tenebras suam ineluctabilem necessitatem proclamare; solumque Deum a nostra theologia venerandum, esse verum Deum; ho­minem ab ea explicatum, esse verum hominem: eam et non aliam falsi nominis scientiam , ordinatum omnium et philosophicarum , et politicarum , socialiumque quaestionum indicem continere, earumque solutionum pretiosum thesaurum diligenter custodire; illam deni­que essencialiter veram affirmationem esse, atque ex­tra ipsam nonnisi absolutam negationem.

Ut felices estis abs dubio habendi, quoniam hanc salutarem scientiam docili mente discitis, toto corde de­amatis, et profunda veneratione colitis: Ipsam omni af­fectu prosequimini, ei firmiter adhaerentes. Alios ex propria voluntate caecos, ab ipsa oculos avertere , inti­mo corde doleatis, ejusque pulchritudinem et commo­da proclamantes, omnes ad eam cognoscendam, invita-

1 8

te. Sit vestrorum solatiorum motivum, vestrse spei, fun­damentum; ipsius lux menti vestrse continuo effulgeat; eam nocturna versale manu, versate diurna.

Nunc hodie ejus studio praesertim vobis opus est; sed profundo, refflexivo, atque suis maximis_ innixi, omnibus facile demonstrabitis, nemini pro veritate er­rorem obstrudere, rerum naturas mutare, scientiae to­tius conditiones invertere, licere; theologiam supre­mam disciplinarum esse, utpote quae de Deo tractat, qui per altissimum et inenarrabilem modum omnes pos­sibiles affirmationes in se concludit.

Si theologiam probe callere conamini, intelligen- tiis vestris lucem, <3t animis vestris quietem, atque so­lidum alimentum comparabitis. Si mundus ab ejus doc­trinis nunc abhorrere videtur, animo ne deficiatis; quia non multum abest, ut omnes cordati scientiae dediti, post diversa experimenta , innumerasque defraudatio­nes, mentes defatigatas ad ipsam convertant; atque semper futurum esse quod semper fuit, cognoscentes, eam confiteantur scientiam Dei, verbum Dei, revelatio­nem Verbi incarnati, quod fuit, est, et erit miseris mor­talibus, via, veritas et vita.—Dixi.

- 30-