ÌÈÈÈÚ‰ ÔÎÂ˙

Ê ¯·„ Á˙Ù

ȘˆÈ·¯ ¯ÊÚÈ·‡1 ‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡‰ Ï˘ ‰Ï·‚ ÏÚ :‡Â·Ó

˙ÂÏ·‚ ˙Â‰Ê :Ô¢‡¯ ¯Ú˘

‡È‚˘ È·‡21 ‰ÈÚ·Î ‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡‰

‚¯·Ê¯ ÌÂÏ˘55 „ÂÒÈ È‚˘ÂÓ ˙¯„‚‰ ÏÚ :‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡Â ˙¯ÂÒÓ

¯‡È¯· È΄¯Ó79 ȯÂËÒȉ ˙È· ˜„·Ï ÚˆÓ :‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡

·ÂËÈÁ‡ ÛÒÂÈ˙Â‰Ê ÔÈÈÙ‡ÓÎ ‰Îω‰ ‚˘ÂÓ Ï˘ Â˙„ÈÓÚ ÏÚ87 ÈҘ„Â˙¯Â‡‰ ÁÈ˘·

˜Ê¯ ÌÚÂÈ·‡˙È·È˯Ҙ ‰˜ÈÒÙ :‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡· ‰ÈÈËÒ ˙ÂÈÏ·‚113 ˙ȯ„ÂÓ-ËÒÂÙ ‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡Â

¯‚Èʯ٠̄‡:‰Îω ȯÓ¢ Ìȇ˘ ÌÈ„Â‰È Ï˘ Ì„ÓÚÓ ˙ÈҘ„Â˙¯Â‡ ˙‰Ê179 ¯‚ÈÏËÚ ·˜ÚÈ ·¯‰ Ï˘ Â˙˘È‚· ˘„ÂÁÓ ÔÂÈÚ

Ô‡¯· ÔÈÓÈ·˘È‡ ÔÂÊÁ‰ Ï˘ Â˙˜ÈÒÙ :‚‰Ó‰Â ˙ÈҘ„Â˙¯Â‡‰ ‰Îω‰211 ÔÁ·Ó ‰¯˜ÓÎ

Ò¯ ¯Ó˙255 ÌÊÈÈÓÙ‰ ¯‚˙‡Â ‰Îω ,‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡

‰È¯ÂËÒȉ ‰¯·Á :È˘ ¯Ú˘

¯·ÏÈÒ Ï‡ÎÈÓ:‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡-‰¯Ëχ‰ Ï˘ ‰˙ÁÈÓˆ ˙È˘‡¯297 ˙¯ÂÒÓ Ï˘ ‰˙‡ˆÓ‰

ÔÂÒÈχ „„:˙ȯ„ÂÓ‰ ‰Ó¯ÂÙ¯Ï ˙ÂÈ˙¯ÂÒÓ ˙·‚˙· '‰Ó‚„'‰345 ˙ÈÓ¯‚‰ ‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡‰ Ï˘ ‰Ó‚È„¯Ù‰

ÔÂÓÏ˘ ÛÒÂÈ367 ‰˙ÈÈÏÚÏ ÌȘ – ‰Ù¯ȇ Á¯ÊÓ· ˙Ȅ‰ȉ ‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡‰

ıȷ˜¯· ÌÈÈÁ381 ‰Ó¯Âٯ ˙¯ÂÒÓ ÔÈ· :˙Ù¯ˆ· ˙ÈҘ„Â˙¯Â‡‰ ˙·¯‰

¯Ë¯‚ ÌÈÈÁ˙¯„‚‰Ï ÈÏÎÎ È˙Îω‰ ÒÂÓÏÂÙ‰ :'ÔÈ˘‡Ó ˙ˆÓ'395 ˙ÈҘ„Â˙¯Â‡ ˙‰Ê

ÔȘÏÊ È΄¯Ó‡ËÈÏ· ‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡ Ï˘ ‰ÓÂȘ ˙χ˘Ï ?'¯ÈÚ‰ ÈÒ·„‡Ë¯‡'427 ‰¯˘Ú Ú˘˙‰ ‰‡Ó·

ÔÈ˜Ó ÏÁ¯447 ‰ÈˆÈÏ‚ Ï˘ ‰¯˜Ó‰ :‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡Â ‰˜ÈËÈÏÂÙ

È·ˆ¯ ÌÂÏ˘ÔÂȈ-Ô· ·¯‰ Ï˘ ˙È˙Îω‰ Ìί„ :‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡Â ‰Îω471 ÈÂω „„ ÌÈÈÁ ·¯‰Â χÈÊÚ ÈÁ ¯È‡Ó

Â‡Ï ÔÈÓÈ·499 ÛÒÂÈ ‰È„·ÂÚ ·¯‰ :ÈÁ¯ÊÓ Ô‚· ˙ȇËÈÏ ‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡

‰¯Ò Ô˙ÂÈ523 ‰˜È¯Ó‡ ÌÚ ˙ÂÓÈÚ· ‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡‰

ÔÓϘÈ٠χÂÈÏ˘ ‰˙ÁÈӈ ¯Ï˘ Ô¯‰‡ ·¯‰ :˙ÚÏ·ÂÓÏ ÏËˢÓ555 ˙ȯ·‰ ˙ˆ¯‡· ˙ÈÏ„· ‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡

˜Â¯Â‚ '˘ ȯÙ'‚575 1970–1920 ,‰˜È¯Ó‡ Ï˘ ˙Â·È˘È‰ ˙Ïȉ˜Â ˯ÂÙÒ

595 ÌÈ˘È‡‰ ˙ÂÓ˘ Á˙ÙÓ

609 ˙ÂÓ˜Ӊ ˙ÂÓ˘ Á˙ÙÓ

615 ˙ˆ·˜‰Â ˙„ÒÂÓ‰ ,ÌÈ‚¯‡‰ ˙ÂÓ˘ Á˙ÙÓ

Contents

Preface Ê

Aviezer Ravitzky Introduction: On the Boundaries of Orthodoxy 1

Part One: Identity and Boundaries

Avi Sagi Orthodoxy as a Problem 21

Shalom Rosenberg Tradition and Orthodoxy: On Definitionsand Terminology 55

Mordechai Breuer Orthodoxy: A Program for an HistoricalReevaluation 79

Yoseph Ahituv On the Usefulness of the Concept ofHalakhah For Defining Orthodoxy inContemporary Orthodox Discourse 87

Avinoam Rosenak Borderlines and Deviance in Orthodoxy:Conservative Halakhic Adjudication andPost-Modern Orthodoxy 113

Adam S. Ferziger Orthodox Identity and the Status ofNonobservant Jews: A Reconsideration ofthe Approach of Rabbi Jacob Ettlinger 179

Benjamin Brown Orthodox Halakhah and Custom:The Decisions of the Hazon Ishas a Case Study 211

Tamar Ross Orthodoxy, Halakhah and the Challengeof Feminism 255

Part Two: Society and History

Michael K. Silber The Emergence of Ultra-Orthodoxy:The Invention of a Tradition 297

David H. Ellenson Traditional Reactions to Modern JewishReform: The Paradigm of German Orthodoxy 345

Yosef Salmon The Emergence of Eastern EuropeanOrthodox Judaism 367

Jay Berkowitz The Orthodox Rabbinate in France:Between Tradition and Reform 381

Chaim Gertner ‘Machine Matzos’: The Halakhic Polemicas a Tool for Defining OrthodoxIdentity 395

Mordechai Zalkin ‘Orthodoxy in the Town’? The Questionof Orthodoxy’s Existence in NineteenthCentury Lithuania 427

Rachel Manekin Orthodoxy and Politics: The GalicianExample 447

Shalom Ratzabi Halakhah and Orthodoxy: The HalakhicApproaches of Rabbi Ben-Zion MeirHai Uziel and Rabbi Hayyim DavidHalevi 471

Benjamin Lau Lithuanian Orthodoxy in Eastern Mode:Rabbi Ovadiah Yosef 499

Jonathan Sarna Orthodoxy Confronts America 523

Yoel Finkelman From Shtetl to Enclave: Rabbi AharonKotler and the Emergence of Sectarian Orthodoxyin the United States 555

Jeffrey S. Gurock Sports and the Yeshiva World inAmerica, 1920–1970 575

Index: Names of People 595

Index: Names of Places 609Index: Names of Organizations, Institutions and Groups 615

¯·„ Á˙Ù

'Ù¯٠.˙Ȅ‰ȉ ‰ÈÙ¯‚ÂȯÂËÒȉ‰ ˙„ÏÂ˙· ¯ÈÚˆ ÛÚ ‡Â‰ ˙Ȅ‰ȉ ‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡‰ ¯˜ÁÔÈÈÚ ÂÈÈÚ ˙‡ ÔÂÂÎÏ ÏÁ‰ ,ÈÙ¯ȇ‰ ·Á¯Ó· ‰Ê‰ ¯˜ÁÓ‰ ÌÂÁ˙ ˙‡ Ïȷ‰˘ ,ı"Î ·˜ÚÈ„Ú ˙·¯ ÌÈ˘ Ê‡Ó Â¯·Ú .˙‡ˆÂȉ ‰‡Ó‰ Ï˘ ÌÈ˘È˘‰ ˙¢ Ê‡Ó ‰Ê ‡˘Â· ÂÈ„ÈÓÏ˙ÂÚÈÙ‰˘ „Ú ,˙‡ËÈÒ¯·È‡· ÌÈ˙È ÂÏÁ‰ ‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡‰ Ì˘ ˙‡ Ìȇ˘Â‰ ÌÈү˜˘,‡˘Â· ÛÈ˜Ó ¯ÙÒ ÁÂÒÈÏ ÚÈ‚‰˘ „Ú ˙·¯ ÌÈ˘ ¢¯„ ÂÓˆÚ ı"ÎÏ .‰Ê Ì˘· ÌȯÙÒ

.(1994 ÌÈÏ˘Â¯È) '‰Á‡˙ ‡Ï˘ Ú¯˜‰' ‡¯˜˘

‡˘Â· ÔÂÈ„ ˙ˆÂ·˜ ÌÈÈ˜Ï ÌÈÓ„˜˙Ó ÌÈ„ÂÓÈÏÏ ÔÂÎÓ‰ ¯˘È‡ 1995 ˙˘·.(1997/8) Á"˘˙ ˙˘ Ï˘ Û¯ÂÁ ¯ËÒÓÒ· ÏÚÂÙ· ‰ÒÎ˙‰ ‰ˆÂ·˜‰ .‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡‰˜ÏÁ Á˜Ï ,ÈÓ„˜‡‰ ÌÏÂÚ· ‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡‰ ¯˜Á ‡˘Â ,ı"Î ·˜ÚÈ 'Ù¯٠¯ÂÓ ÂÈÎÊ.ÌÈ˘‰ ˙·¯ ÌÈÈÓ„˜‡‰ ÂÈÈÁ ˙ÎÒÓ· ‰Â¯Á‡‰ ‰˙Èȉ ÂÊ ˙ÂÏÈÚÙ ,‰ˆÂ·˜‰ ÈÂÈ„· ÏÈÚÙ˙ÈÁ·· Âȯ·„ Âȉ ,Ú·˜ ÔÙ‡· ı"Î Û˙˙˘‰ ̉·˘ ,ÂÓÈȘ˘ ÌÈÈÚ·˘‰ ÌȯÈÓÒ·

.¯ÎÊÏ ÂÊ ÌÈ¯Ó‡Ó ˙ÙÂÒ‡ ˘È„˜‰Ï ÔÂÎÏ Âȇ¯ Ì‚ ÔÎÏ .ÔÂÈ„‰ Ï˘ ˙ÏÂ·È˘‰Ì‚ ‰ÈÓ„˜‡‰ È‚ÂÁ· Ì‚ ·¯ ÔÈÈÚ Í˘ÂÓÏ ‰Ê ¯˜ÁÓ ÌÂÁ˙ ÍÙ‰ ˙¯Á‡‰ ÌÈ˘·,‰ÈÙ¯‚ÂȯÂËÒȉ :˙¢ ˙ÂÈÏÙȈÒÈ„ Ï˘ ÁÙ ÂϷȘ ÌÈÂÈ„‰ .ÌÈ·Á¯‰ ¯Â·Èˆ‰ È‚ÂÁ·ÌȘÂÒÚ ÌÈ·¯ ˙Ú È·˙Î .‰È‚ÂÏÂÙ¯˙‡Â ‰È‚ÂÏÂȈÂÒ ,˙È˙Îω ˙¯ÙÒ ,‰ÈÙÂÒÂÏÈÙÏ˘ ͯ„· ̉· ÌÈ˘„ Ìȯ·‚ ÌÈ˘Ï ˘¯„Ó È˙·Â ,ÔÂÈ„‰ Ï˘ ÌÈ¢ ÌÈ˘ÙÒ‡·˙ÂÚÂ˙ Ï˘ ‰ÈÁ ˙‡Ȉӷ Ô‚ÂÚÓ ‡˘Â‰˘ ÔÂÂÈÎ .ÌÈÈÂÈÚ¯ ˙ÂÚ„ ÈÙÂÏÈÁ ÌÈËÒ˜Ë „ÂÓÈÏ.'Èχ¢‡' ÌÈÈÁ ‡ÏÓ ‡Â‰ ȯ‰ ,ÔÂÈ„‰ ÌÂÁ˙ Ï˘ ¯Á‡ ‡ ‰Ê ÔÙ ÌÈ˘‚‰Ï ÌÈÒÓ‰ ÌÈÓ¯ÊÂ˙ȯ·Ú‰ ‰ËÈÒ¯·È‡· ÌÈÓ„˜˙Ó ÌÈ„ÂÓÈÏÏ ÔÂÎÓ· Í¯Ú˘ ÒÎ ÏÚ ˙ÒÒÂ·Ó ÂÊ ‰ÙÂ҇̂ ˙ȯÈÏÙȈÒÈ„ ‰ÈÁ·Ó Ì‚ Ô„ȉ ÌÂÁ˙‰ È‚ ˙‡ ˙‚ˆÈÈÓ ‡È‰ .(2001) ‡"Ò˘˙ ıȘ·‰·È˜Ú‰Â ‰‡ÏÓ‰ ‰¯ÊÚ‰ ‡ÏÏ ¯Â‡ ‰‡Â¯ ‰˙Èȉ ‡Ï ÂÊ ‰ÙÂÒ‡ .˙ÈÏÂÈ‚¯Â ˙ÈËÓ˙ ‰ÈÁ·ÓÌȯÂÒÙ¯ى ,ÌÈÏ˘Â¯È· ˙ȯ·Ú‰ ‰ËÈÒ¯·È‡· ÌÈÓ„˜˙Ó ÌÈ„ÂÓÈÏÏ ÔÂÎÓ‰ È˘‡¯ Ï˘ÌÂÈ˜Ï „È Â˙˘ ‰Ï‡ ÏÎÏ ‰Â˙ Â˙„Â˙ .¯„˜ ·‡Ê ÔÈÓȷ ȘˆÈÂÏ ¯„ÒÎχ ,ÔÓÏ¢ „„

.ÌÈÈËÈÏÂى ÌÈχ¢ÏËȇ‰ ÂÈÈÁ· ÈÊÎ¯Ó ‰Î ‡˘Â· ÔÂÈ„

ÌÈίÂÚ‰

‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡‰ Ï˘ ‰Ï·‚ ÏÚ :‡Â·Ó

ȘˆÈ·¯ ¯ÊÚÈ·‡

'˙ÈҘ„Â˙¯Â‡‰ ‰ÚÈÒ‰'

‰·¯ ÌÈÓÈÏ ÂÙÈ Ï˘ ‰·¯ ,˜Â˜ ԉΉ ˜ÁˆÈ ̉¯·‡ ·¯‰ ˘˜È· Ìȯ˘Ú‰ ‰‡Ó‰ ˙È˘‡¯·˙˜·‡‰ ˙Âȯ˜ÈÚ‰ ˙ÂÈÂÈÚ¯‰ ˙ÂÚÂ˙‰ ˘ÂÏ˘ ˙‡ ÔÈÈÙ‡Ï ,χ¯˘È ı¯‡ Ï˘ È˘‡¯‰'‰˘„Á‰ ˙ÈÓ‡ω' ,'˙ÈҘ„Â˙¯Â‡‰' Ô‰ ‡Ï‰ ,χ¯˘È ÌÚ ·¯˜· ‰¯Âη‰ ÏÚ Â˙Ú„Ï‰Ï˘Ó ˙ÈÁ¯ ‰ÚÈ·˙ ˙Ú·Â˙ ‰Ï‡ '˙ÂÚÈÒ' ‡ ˙ÂÚÂ˙Ó ˙Á‡ ÏÎ ,Âȯ·„Ï .'˙Èϯ·Èω'Â˙¯ÂÒÓ‰ ˙‡ ‚ˆÈÈÏ ˙¯Ó‡ ,˙ÈҘ„Â˙¯Â‡‰ ,˙Á‡‰ ‰ÚÈÒ‰ .¯Á‡ È·ÂÈÁ ÁÂÎ ˙‚ˆÈÈÓ„ڷ ,˙¯ȯӷ ‰‡˜· ,ıÓ‡· ˙ÚÂË ,˘„˜‰ Ï‚„ ˙‡ ˙‡˘Â' ‡È‰ .˙ÈÒϘ‰ ˙È˙„‰˙ÓÁÂÏ ,‰˘„Á‰ ˙ÈÓ‡ω ,‰ÈÈ˘‰ ‰ÚÈÒ‰ .'χ¯˘È· ˘„˜ ÏΠ‰ÂÓ‡‰ ,‰ÂˆÓ‰Â ‰¯Â˙‰Ï˘ ˙ÂÈڷˉ ‰È˙ÂÈË ‰È˙ÂÙȇ˘ ˙‡ ˘ÓÓÏ ˙¯˙ÂÁ ‡È‰ .ˆ¯‡· χ¯˘È ˙ÈÈÁ˙ ÔÚÓÏÂÏȇ .'‰¯Ó‰ ˙ÂÏ‚‰ Ï˘ ‰„È ˙¯‚˙Ó ‰·¯˜· ÌÈÓÂÏÚ ·¯ ÔÓÊ Âȉ˘ ȯÁ‡' ,‰Ó‡‰ÌÈÈËÒÈÓ‰‰ ˙ÂÂÈÚ¯‰ ˙‡ χ¯˘È ‰ÁÓ Ï‡ ‰‡È·Ó ,˙Èϯ·Èω ,˙È˘ÈÏ˘‰ ‰ÚÈÒ‰Ï˘ È˘Â‡‰ ÔÎÂ˙‰ ˙‡ ˙˘¯Â„ ˙ÈÓ‡ω ‰·ÈËÁ· ˙ÒÎ˙Ó ‰È‡ ‡È‰' ;ÌÈÈÏÒ¯·È‡‰

1.'¯ÒÂӉ ˙·¯˙‰ ,‰Ï΢‰‰Ìȯ¯ÂÚÓ ,‰Â˘‡¯‰ ‰¯Â˘‰ ÔÓ ÈҘ„Â˙¯Â‡ È·¯ ‚È‰Ó Ï˘ ÂËÚ È¯Ù ,‰Ï‡ Ìȯ·„È·‚Ï ¯˜ÁÓ‰ ˙¯ÙÒ· ˙¯ÈÈˈӉ ‰ÂÓ˙‰ ˙‡ ÏÏÎ ÌÈÓω Ìȇ ̉ .„ÁÂÈÓ ÔÈÈÚ¯Â˙· '‰ÈҘ„Â˙¯Â‡‰' ˙‡ ‚Ȉ‰ ‡Ï ˜Â˜ ·¯‰ .‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡‰ Ï˘ ˙ÈÓˆÚ‰ ‰Ú„Â˙‰ÌÈÈÁ ͯ„ Ï˘ ,‰ÙȈ¯Â ‰Â˙ ˙È˙¯ÂÒÓ ‰È‰ Ï˘ ÂÈÏ‡Ó Ô·ÂÓ ÌÈÓ˙ ,¯È˘È ͢Ӊ˙ÂÚÂ˙ ÌÚ ÁÈ˘Â ‚È˘ ˙Ï‰Ó˘ ÈÓÎ ‰˙‡ ‚Ȉ‰ ‡Â‰ ,‰·¯„‡ .˙Ú¯ÙÂÓ È˙Ï·Â ˙È„ÚÏ·¯ÂÁ·Ï ˘¯„ ¯„ Ô· È˙¯ÂÒÓ‰ Ȅ‰ȉ˘ ,‰„·ÂÚÏ ˘ÁÎ˙‰ ‡Ï ‡Â‰ ;˙˜‰·ÂÓ ˙Âȯ„ÂÓ‰Ò¯Ù ‰˘„Á‰ ˙‡ȈӉ˘ ˙ÂÏ„· ˙ÂÈ˙·¯˙ ˙ÂÙÂÏÁ ÔÈ· ÚȯΉÏ ÌÈ¢ ˙ÂÓÏÂÚ ÔȷȈÈÁ‰ ÌÏÂÚ‰ Ï˘ Â˙ÂÁÎÂÏ ˙˘ÁÎ˙Ó‰ ‰ÚÂ˙ ‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡· ˙‡¯Ï ‚‰ ̇ .ÂÈÙ·‰„ÓÚ Ë˜ ,Â˙ÓÂÚÏ ˜Â˜ ·¯‰ ‡· ,˙ÂÈ‚Âχ„ȇ‰ ‰È˙·‚˙ ˙ÈÓˆÚ‰ ‰˙ÒÈÙ˙ ·ÂˆÈÚ·ÔÓʉ ÈÙÂÏÈÁ χ ‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡‰ Ï˘ ‰˙˜ÈÊ· ÔÈÚ„ÂÈ· ¯ÈΉ ‰Ï‡ ˙Âχ˘· ˙È·È˘ÏÙ¯

.(˙Á‡Î ˙È·ÂÈÁ ˙ÈÏÈÏ˘ ‰˜ÈÊ) ̘Ӊ¯Â˙· ‰ÓˆÚ ˙‡ ‰‚ÈˆÓ˘ ÈÓÎ ‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡‰ ˙‡ ˙‡¯Ï ÂÏ‚¯Â‰ ̇ ,ÍÎÏ ÏÈ·˜Ó·

1,‚"΢˙ ÌÈÏ˘Â¯È ,˙¯‡) · ÛÈÚÒ ,‚ ı·Â˜ ,· ͯΠ,Ë"˘˙ ÌÈÏ˘Â¯È ,ÌȈ·˜ ‰ÂÓ˘ ,˜Â˜ ‰"ȇ¯

.(·Ú–‡Ú 'ÓÚ

ȘˆÈ·¯ ¯ÊÚÈ·‡ 2

˜Â˜ ·¯‰ ‡· – ‰˙Ï· Ôȇ ‰· ÏÂΉ˘ – Ȅ‰ȉ ÔÎÂ˙‰ Ï˘ È„ÚÏ·‰Â ‰ˆÓÓ‰ ÈÂËÈ·‰.ÌÏ˘‰ ˙‡ ‰Â·‰ ÏÏÂΉ Èίډ ͯÚÓ‰ ÍÂ˙· ,ȘÏÁ ͇ ÈÊÎ¯Ó ,¯„‚ÂÓ ÌÂ˜Ó ‰Ï ‰ˆ˜‰Â‰Ï‡ ,˙ÂÈ˘Â‡‰Â ‰Ó‡‰ ,˘„˜‰' ,·¯‰ ·˙Î ,'ÂÈÁÓ· ˙ÚÎ ÌȘ·‡˙Ó ˙ÂÁÎ ‰˘ÂÏ˘',‡È‰˘ ‰¯Âˆ ÂÊȇ Ï˘ ,Ì„‡ ÏÎ Ï˘Â ÂÏ˘ ,ÌÏÂÎ ÌÈÈÁ‰˘ ,˙Âȯ˜Ú‰ ˙ÂÚÈ·˙‰ ˙˘Ï˘ Ô‰:˙ȯϘÈ˯٠˙Ó‡ ˜¯ ‡Ë·Ó ÈҘ„Â˙¯Â‡‰ '˘„˜‰' ‰Ê ¯˘˜‰·Â .'Ì‰Ó Ì‰ ÌȷίÂÓÌÈ·ÈÎ¯Ó ÂÈχ ÂÙ¯ËˆÈ ‡Ï „ÂÚ ÏÎ ˙ÈÂÈÁ‰ ˙ÂÓÏ˘‰Â ˙ÈÁ¯‰ ˙‡ÏÓ‰ ˙‡ ‚ˆÈ¿È ‡Ï ‡Â‰‰Ù˜˘‰‰ ÔÓ ˜Â˙ÈÏ ˙˙È ‰È‡ ÂÊ ‰ÒÈÙ˙ ÈÎ ,Ô·ÂÓ .('˙ÂÈ˘Â‡‰Â ‰Ó‡‰' ÂÓÎ) ÌȯÁ‡˙‡„ȇ ÂÈ„ÁÈ ¯·ÁÏ „ÈÓ˙ ‰¯˙Á˘ ‰Ù˜˘‰ ,˜Â˜ ‰"ȇ¯‰ Ï˘ ˙ÏÏÂΉ ˙ÈÙÂÒÂȯÂËÒȉ‰ÌÏÚ˙‰Ï Ôȇ ˙‡Ê ÌÚ Í‡ .‰ÙÈ˜Ó ˙È˘χȄ ‰Ê˙ÈÒ Ï˘ ÌÈȘÏÁ ÌÈ·ÈÎ¯Ó Ô˙¢ÚÏ ˙¢,˙Á‡ ˙Á·ÂÓ ‰Ê˙ ‡Ï‡ ‰ÓÏ˘‰ ‰Ê˙ÈÒ‰ ‰È‡ ‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡‰˘ ,‰ÈÂÏ‚‰ ‰„·ÂÚ‰ ÔÓ˙‡ ÌÏ‚Ï È‡¯ ‡Â‰ ˜¯˘ ,ÌÈίÚ ˙ÂÂÓ‡ Ï˘ ¯˙ÂÈ ·Á¯ ÏÂÏÎÓ ÍÂ˙· „Á‡ ÈÂÈÁ ¯Â˘Â

2.˜Â˜ ·¯‰ Ï˘ ÂÂ˘Ï· 'ÔÂÈÏÚ‰ ˘„˜‰' ˙‡ ,‰ÂÈÏÚ‰ ˙ÂÓÏ˘‰.‰ÚÈ˙ÙÓ ˙ȇ¯ ‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡‰ Ï˘ ‰Ê˙‰ ÏÂÓ ·Èˆ‰Ï ˜Â˜ ·¯‰ ¯Á·˘ ‰Ê˙Èˇ‰ Ì‚¯Á‡‰' ¯Â˙· ,ÈÂÈÚ¯‰ ¯‚˙‡‰ ¯Â˙· Âȯ·„· ÚÈÙ‰˘ ‡Â‰ ˙„‰ Ô˜˙Ó ÈÓ¯ÂÙ¯‰ ‡ÏÏ‚„‰ ‡˘Â ,È˘ÙÂÁ‰ ÈÂȈ‰ „Á‡ „ˆÓ ‡Ï‡ ,È˙¯ÂÒÓ‰ Ȅ‰ȉ Ï˘ 'È˙ÂÚÓ˘Ó‰ÌÊÈÓ‰‰ Ï˘ Ï‚„‰ ‡˘Â ,Èϯ·Èω ÏÈ΢Ӊ ¯Á‡ „ˆÓ ,˙ȯ„ÂÓ‰ ˙ÂÈÓ‡ω Ï˘Âȇ È˙Ó‡‰ È˘χȄ‰ Á˙Ó‰ Ô΢ ,ÌÈÈËÂÂϯ‰ ÌȯÁ˙Ó‰ ̉ ‰Ï‡ .ÈÏÒ¯·È‡‰ÌÈÈ·ÂÈÁ ÌÈÈÂËÈ· ÔÈ· ‡Ï‡ ,˙Ò¯‰Ó ˙¯Â˜È·Ï ˙¯ˆÂÈ ˙ÂÈÎ¯Ú ÔÈ· ,Ú¯Ï ·ÂË ÔÈ· ÌÈȘ˙Ó,‰Îω‰ ˘È‡ ,˜Â˜ ·¯‰ Ï˘ Â˙‡¯ ˙„˜Ó .˙È˘Â‡‰Â ˙Ȅ‰ȉ ˙‰ʉ Ï˘ ÌÈÂ˘Ì¯Ê‰˘ „ÂÚ· ,‰Ï‡Î ÌÈÈË˙‡ ÌÈÈÂËÈ· ÌÈ‚ˆÈÈÓ Ô· 'Èϯ·Èω' ̯ʉ 'ÈÓ‡ω' ̯ʉ‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡‰ Ï˘ ÁÈ˘‰ ÍÎÈÙÏ .ÏÂÏÎÓ‰ Ï˘ ‰¯È˜Ú ¯Â˜Ó‰ ÔÓ ‰ÈÈËÒ ‚ˆÈÈÓ ÈÓ¯ÂÙ¯‰‡Ï‡ ,˙ÂÈ˙Îω-Èˇ ˙ÂÈ˙„ ˙ÂÚÂ˙ ÌÚ ÌÈω˙Ó Ìȇ ˙ÓÈÈ˜Ó ‡È‰˘ ÈÂÈÚ¯‰ Á˙Ó‰Â

.˙ȯ„ÂÓ‰ ˙„‰È‰ ·¯˜· ˙ÂÏÚÂÙ‰ ˙¯Á‡ ˙ÂÚÂ˙ ÌÚ‰‡ ‰Èˆ¯ËÒÂÏȇ ÌÈ˘Ó˘Ó Ì‰˘ ÔÂÂÈÎÓ ,˜Â˜ ·¯‰ Ï˘ ‰Ï‡ Ìȯ·„· ÁÂ˙ÙÏ È˙¯Á·ÈÂˆÓ ˙ÈҘ„Â˙¯Â‡‰ ˙„‰È‰ ¯˜Á˘ ‰„·ÂÚÏ ÂÈȉ ,‰ÎÂ˙Ó ÁÓˆ ‰Ê ¯ÙÒ˘ ˙ÂÈ˙ÈÈÚ·ÏÂÁ¯˘ ÌÈÂÈÙ‡‰ ,„Á‡ „ˆÓ .¯·˘Ó Ï˘ ‰„˜· ÂÏÈÙ‡ Èχ ,‰ÙÓ ˙„˜· ÌÂÈÎÌÈÓω Ìȇ – ˙È‚ÂÏÂȈÂÒ ˙ȯÂËÒȉ ,˙ÈÂÈÚ¯ ˙¯ÙÒ – ‰Ê ̯ÊÏ ‰˘„˜Â‰˘ ˙¯ÙÒ·‰ÁÓ‰ ÍÂ˙· Â˙‡ ÌÈÏÏÂÎ ˙Ϸ˜Ӊ ÔÂ˘Ï‰Â ˙Ϸ˜Ӊ ‰ÈˆÈ‡ÂËȇ‰˘ ÈÓ ÏÎ „ÂÚÔÈ· ÂÏÈ„·È˘ ¯Â¯· ‰Á·‰ ˜ „ÂÚ ÌȘÙÒÓ Ìȇ ‰Ï‡ ÌÈÂÈÙ‡ ,¯Á‡ „ˆÓ .ÈҘ„Â˙¯Â‡‰Ìȯ˜ÂÁ‰ ÂÁÒÈ˘ ‰‡È¯˜‰ ÈÓÈÒÓ ÌÈ·¯ .ÂÏ ‰ˆÂÁÓ Â‡ „ˆ· ÈÂˆÓ˘ ÈÓ ÔÈ·Ï ‰ÁÓ‰ È·‰¯˜ÈÚ· ‡È‰ (‰È‚ÏÙ ÏÎ ÏÚ) ‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡‰ ÌÓ‡‰ :‰‰ÈÓ˙ ÈÓÈÒ· ‰Â¯Á‡· ÂÙÏÁ˙‰‰˙¯ÈˆÈ· ÌÈÏÈÚÙ‰ ˙ÂÁÂΉ ÔÓ „Á‡ ‡È‰ ‡Ó˘ ‡ ,˙ȯ„ÂÓ‰ ˙Ȅ‰ȉ ˙‡ȈÓÏ ‰·Â‚˙

2:(„Ó˜˙ 'ÓÚ ,· ,‡"Ï˘˙ ÌÈÏ˘Â¯È ,˘„˜‰ ˙¯‡) ‡Ù˜˙ ÛÈÚÒ ,· ͯΠ,ÌȈ·˜ ‰ÂÓ˘ ,Ï"‰ ¢‰

ÈÏ„‚ [...] [ÌȘ„‡‰] ÌÈ„·Ú¢Ӊ [...] ÌÈ˘ÙÂÁ‰ [...] ˜„ˆ· ˙ÓÁÂÏ ˜„ˆ· ‰È‚Ó ‰ÁÓ ÏÎÂ'ÂÏ ÍÈÈ˘‰ Ï·‚‰ ‡Â‰ ‰Ó Ì‰Ó „Á‡ ÏÎÏ Ì˙‡¯‰· ,ÌÈÓÁÂω ÔÈ· ÌÂÏ˘‰ ˙‡ ÍÂÂ˙Ï ÌÈÎȯˆ ˘Ù‰

:˜Â˜ ·¯‰ ,ÌÂÏ˘ ˘È‡ '· ‡¯Â .‡È˘ 'ÓÚ ,·"΢˙ ,‡ ,ÌÈÏ˘Â¯È ,‰"ȇ¯ ˙¯‚‡ ,Ï"‰ Ì‚ ‡¯ .'˙Ó‡·

Ï˙ ,ÌȄ‰ȉ ˙È„Ó ‰Ï‚Ӊ ı˜‰ ,ȘˆÈ·¯ '‡ ;106 'ÓÚ ,Ô"˘˙ ·È·‡ Ï˙ ,‰˜ÈËÒÈÓÏ ÌÊÈÏÂȈ¯ ÔÈ·.163–162 'ÓÚ ,‚"˘˙ ·È·‡

‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡‰ Ï˘ ‰Ï·‚ ÏÚ :‡Â·Ó3

˙· ‡Ó˘ ‡ ,'Ô˘È‰' Ô„ÈÚ‰ Ï˘ ˙¯·Â„ ‰· ˙‡¯Ï ˘È ̇‰ ?ÂÊ ˙Â‡ÈˆÓ Ï˘ ‰·ÂˆÈÚ·ÂÔÈ· ÔÁ·ÂÓ ¯Â¯· ıÈÁ ·Èˆ‰Ï ÏÏη ¯˘Ù‡ ̇‰Â 3?'˘„Á‰' Ô„ÈÚ‰ ÍÂ˙· ˙˜‰·ÂÓ ÁÈ˘Â¯Îʉ˘ ˙Âχ˘‰ ÏÚ ‰Ó ?˙ȯ„ÂÓ‰ ‰Ú„Â˙Ï ˙È˙¯ÂÒÓ‰ ‰Ú„Â˙‰ ÔÈ· ,‰Ï‡ ÌÈ„ÈÚ È˘‡È‰ ÌÓ‡‰ ?‰Ù‚ ˙ÈҘ„Â˙¯Â‡‰ ‰Ú„Â˙‰ È·‚Ï (˜Â˜ ·¯‰ ȯ·„Ï ¯˘˜‰·) ‰ÏÚÓϯÁ‡ „ˆÓ ,¯·Ú‰ ÔÓ ‰ÓÈÓ˙ ˙È˙„ ‰È‰ Ï˘ ¯È˘È ͢ӉΠ„Á‡ „ˆÓ ‰ÓˆÚ ‰‚ȈÓÌȯÁ˙Ó‰ ̉ÈÓ ?‰Â‰· ‰˙Ï· Ôȇ˘ (˙ÈËÒÈ·ÈÒÂϘҘ‡) ‰‡ÈˆÂÓ ˙ÈÏËÂË ˙ÂÓÏ˘Î˙ÂÓ˙ ˙‡ ¯Ó˘Ï ˙ˆÓ‡˙Ó ‡È‰ Ì˙ÓÂÚÏ ˙„„ÂÓ˙Ó ‡È‰ ÌÓÚ˘ ÌÈÈËÂÂϯ‰ ('ÌȯÁ‡‰')ÏÎ ˙‡ ÏÈÏÎ‰Ï ˙ÈÈÈÚ ‰˜„ˆ‰ ˘È ÌÓ‡‰ :‰Ï‡ ÏÎÏ ¯·ÚÓ ?˙È˙¯ÂÒÓ‰ ‰ÓÏÂÚ˙¯˙ÂÎ ˙Á˙ ,‰Â‰·˘ ‰Ï‡Â ¯·Ú·˘ ‰Ï‡ ,'˙ÂÈҘ„Â˙¯Â‡' ÂÈÙ· ˙ÂÂÎÓ‰ ˙ˆ·˜‰

?˙Á‡ ‰ÙȘÓ

?‰·Â‚˙Î ‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡

¯ÈÓÒ ˙ȯ·Ú‰ ‰ËÈÒ¯·È‡‰ Ï˘ ÌÈÓ„˜˙Ó ÌÈ„ÂÓÈÏÏ ÔÂÎÓ· Í¯Ú ‰"˘˙ ˙˘·ÌÈ¢‰ ‰ÈÙ ˙‡ ¯È‰·‰ ¯ÈÓÒ‰ .˙ÈҘ„Â˙¯Â‡‰ ˙„‰ÈÏ ˘„˜Â‰˘ ÈÓÂÁ˙-ÔÈ· Ìȯ˜ÂÁÍ¯Ú ‡Â‰ ¯˘‡Î ,‰Ê ÔÈÚÓ ÔÂÈ„ Ï˘ Â˙ÂȯÂÙ ÂÁÂÎ ˙‡ ‰ÙÈ ˘ÈÁӉ ‰ÚÙÂ˙‰ Ï˘ÔÂÈÒȉ Ï˘ Âϯ‚ ‰È‰ ÔÎ ‡Ï .ÌÈ‚ÂÏÂȈÂÒ ÌÈÂȯÂËÒȉ ,ÌÈÙÂÒÂÏÈÙ È„È ÏÚ Û˙¢ӷÏÎ ˙‡ ÂÈ„ÁÈ ¯·Á˙˘ ˙Á‡ ˙È˙¯·Á/˙ȯÂËÒȉ/˙È‚˘ÂÓ ‰¯„‚‰ ÚȈ‰Ï Ìȯ˜ÂÁ‰ ¢ڢ‰˙ÏÚ ‰¯ÊÁ ‰Ï‡˘‰ ,‰·¯„‡ .‰ÙÈ ‰ÏÚ ‡Ï ‰Ê ıÓ‡Ó .'ÌÈҘ„Â˙¯Â‡' Ìȇ¯˜‰ ÌÈ‚ÏÙ‰˘¯È‰ ¯"˘¯Ï ‰Ó ?È˙„‰ ı·Ș‰ ȯ·Á ÌÚ ÂÈ„ÈÓÏ˙ ¯ÙÂÒ Ì˙ÁÏ ‰Ó :‰˙ÂÙȯÁ ‡ÂÏÓ·,¯ÓË‡Ò ˙„ÈÒÁ· ˙Á‡ ‰ÙÈÙη ÔÂ„Ï ¯˘Ù‡ ÌÓ‡‰ ?¯„· ÈÓ‡Ï-È„¯Á ÌÚ Â¯Â„·‰Ï‡ ÌÈÈ˘˜ ,Ô·ÂÓÎ ?˙Èχ¯˘È‰ Ò"˘ ˙ÚÂ˙·Â ˙ȘȯӇ‰ ˙ȯ„ÂÓ‰ ‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡·¯ÚÙ‰ ˙‡ ÌÈÙ˜˘Ó ̉ ,ÌȯÁ‡ Ú„È ÈÓÂÁ˙· ÂÓÎ ,ԇΠ:¯˜ÁÓ‰ ·ˆÓ· ˜¯ ÌÈÈÂÏ˙ Ìȇ.ÏÈÏΉÏ „Á‡Ï ÈÂ˘Ï‰Â È‚˘ÂÓ‰ ıÓ‡Ó‰ ÔÈ·Ï ˙ÂÚÙÂ˙‰ Ï˘ ȯÈÙÓ‡‰ È·ȯ‰ ÔÈ·˘È˘Â˜‰ Ï˘ Â˙ÓˆÚ‰Ï ‰Ó¯˙ ‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡‰ ¯˜Á· ˙ËÏ˘‰ ‰˘È‚‰˘ ,‰‡¯ Ìχ

.ÌÈ„ÓÓ „ÂÚ ÂÏ ‰ÙÈÒ‰‰¢‡¯·Â ˘‡¯· ‡È‰ ‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡‰ ˙Ϸ˜Ӊ ‰ÓÎÒÂÓ‰ ÈÙÏ .¯·„‰ ˙‡ ÌÈ‚„‡ÍÂ˙Ó ‰ÁÓˆ˘ ˙ÈËÓȇ ˙ÂÁ˙Ù˙‰ ‰· ˙‡¯Ï Ôȇ .˙ÂȈÈÁ‰ ˙¯ÂÓ˙‰ ÈÙÏÎ ‰·Â‚˙˙¯ÂÒÓ‰ ˙‡ ¯Ó˘Ï ‰˘˜È· ̇ Ì‚˘ ,˙ȯ„ÂÓ ,‰˘„Á ‰ÚÙÂ˙ ̇ ÈÎ ,È˙¯ÂÒÓ‰ ¯·Ú‰ÌÈÈϘȄ¯ ‰Î ÌÈÙÈ˜Ó ‰Î ‰·Â‚˙ ÈÒÂÙ„Ï ‰˜˜Ê ‡È‰ ,ÌÈӯʉ ÌÈÓʉ ÈÙÂÏÈÁ ÈÙÓÌÈÈ¯Ó˘‰ ¯Îȉ‰ ÈÂÂ˙ ÂÏÈÙ‡ .‰ÓˆÚ ˙¯ÂÒÓ‰ ÍÂ˙· ˜ÂÓÚ ÈÂÈ˘ ‰ÏÏÂÁ ‰„ÓÚ˘ „ÚÏ˘ ÂÁÂÎ ˙ÓˆÚ‰ ,˙È˙Îω ‰¯ÓÁ‰ – ˙ÈҘ„Â˙¯Â‡‰ ˙„‰È‰ ˙‡ ÂÈÈÙ‡˘ ˜‰·ÂÓ·,˙Â‚Ó ,‰˘„Á ‰·Â‚˙ ‰˘ÚÓÏ ÌÈÙ˜˘Ó ÌÏÂÎ – ˙·ÈÈÁÓ ‰ÎÏ‰Ï ‚‰Ó‰ ˙ÎÈÙ‰ ,˜ÒÂÙ‰

3,(·"˘˙) 2 χ¯˘È ˙Ó˜˙· ÌÈÂÈÚ ,'˙Âȯ„ÂÓ-ËÒÂÙÏ ˙Âȯ„ÂÓÓ ˙ÈҘ„Â˙¯Â‡‰ ˙„‰È‰' ,„È·˘ '‡

.Ô"˘˙ ÌÈÏ˘Â¯È ,‰È‚ÂÏÂ‡È„È‡Ï ˙„ ÔÈ· ,ÔÓ˘ÈÙ '‡ ;27–3 'ÓÚ

ȘˆÈ·¯ ¯ÊÚÈ·‡ 4

Ҙ„Â˙¯Â‡‰ Ï˘ ˙ÈÓˆÚ‰ ‰Ú„Â˙‰ ÍÎÈÙÏ 4.ȯ„ÂÓ‰ ¯‚˙‡‰ ÈÙÏÎ Ôȯ˘ÈÓ· ‰ÂÂÎ˙‰˘¯·„ Ï˘ Â˙Ó‡Ï˘ „ÂÚ· ¯·Ú‰ Ï˘ ¯È˘È ͢Ӊ ‰ÓˆÚ ‰ÓÈ˘Ó ‡È‰ ;˙·ÊÂÎ ‰Ú„Â˙ ‡È‰ÌˆÚ Ì‚ ,Ìȯ˜ÂÁ‰ ÌȯÓ‡ ,ÔÎ ÏÚ ¯˙È .‰Â‰‰ ȇ˙ ÈÙÏ ÌÈ˘„Á ÌÈÒÂÙ„ ˙Á˙ÙÓ ‡È‰ÏÂÓ Â˙ÂÓ‡ ˙‡ ÒҷϠȈÈÁ ˜Â„Ȉ· ÂÓˆÚ ˜È„ˆ‰Ï ÈҘ„Â˙¯Â‡‰ Ȅ‰ȉ Ï˘ ͯˆ‰Ï˘ ÂÓÂȘ ÌˆÚ :È˙¯ÂÒÓ‰ Ûˆ¯‰ ÍÂ˙· Â˙‡ ˙ÚËÏ „ÂÚ ¯˘Ù‡Ó Âȇ ˙¯Á˙Ó ˙ÂÂÓ‡‰‚ÓÏ Â˘¯„ ‡Ï ˙Èϯ‚Ëȇ ˙È˙„ ‰È‰ ÍÂ˙· ÂÈÁ˘ ,ÂÈ˙·‡Ó Â˙‡ ÏÈ„·Ó ‰Ê ͯˆ

.Ì˙·È·Ò ÌÚ ‰ÊÎ ˙ÂÓÈÚÏ Â‡ ÂÊÎ˙‡ ¯È„‚Ó‰ ÔÎÂ˙‰ È·‚Ï ˙Á‡‰ ,˙ÂÈÚ· È˙˘ ÈÙ· ÌÂÈÎ ˙·ˆÈ ÂÊ ‰ÒÈÙ˙ Ìχ,ÔÎÂ˙Ï ¯˘‡· ,˙È˘‡¯ .‰˙‡ ˙ÂÎÓ˘ ˙ÈÓˆÚ‰ ‰Ú„Â˙‰ È·‚Ï ‰ÈÈ˘‰Â ‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡‰„˜ÂÓ‰ ˙„˜ È‰Ó ,ıÂÁ ÈÙÏÎ ‰·Â‚˙ ‰¯˜ÈÚ· ‡È‰ ‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡‰ ̇ :‰Ï‡˘‰ ˙χ˘‰Ê ·Ë˜ ‰È˘ ‰¯Â‡ÎÏ È¯‰ ?ÂÈÙÏÎ ‰·È‚Ó ‡È‰˘ È„‚‰ ·Ë˜‰ Â‰Ó ,‰Ê 'ıÂÁ' Ï˘˙„˜Ó˙Ó ˙ÈҘ„Â˙¯Â‡‰ ˙‰ʉ ÌÓ‡ ̇ ,‰¯˘Ú Ú˘˙‰ ‰‡Ó‰ Ê‡Ó È¯Ó‚Ï ÂÈÙ ˙‡Ì‡‰ ?˙Á·ÂÓ ˙ÈҘ„Â˙¯Â‡ ˙Â‰Ê ÏÚ ¯·„Ï „ÂÚ ¯˘Ù‡ ÌÂÏÎ ,„‚ ¯˜ÈÚ· ˙ÂÂÎÓ ·„ÎÏÈ˘ ·ÈˆÈ Û˙Â˘Ó ‰ÎÓ „ÈÓÚ‰Ï ¯˘Ù‡ ̇‰ ,¯ÚˆÓÏ ,‡ ,ÏÂÎÏ ‡È‰ ˙Á‡ ‰·Â‚˙

?Ìȯ‚˙‡‰ ÏÎÏ ˙·‚˙‰ ÏÎ ˙‡ ÂÈ„ÁÈ„‚ ȯ˜ÈÚ‰ ˜·‡Ó‰ ω˙‰ ‰Ù¯ȇ· ‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡‰ ˙ÁÈÓˆ ÈÓÈ· :¯·„· ˜ÈÈ„ÌȄ‰ȉ ÔÓ ÌÈ·¯ ˙‡Ê ˙ÓÂÚÏ ;˙ÈÓ¯ÂÙ¯‰ ˙¯¯ÂÚ˙‰‰ „‚ ,˙„· ÌȘÈ˙‰ ˙ÚÂ˙ÌÂ˜Ó ÏÎÓ ,ÈÓ¯ÂÙ¯ Ȅ‰ȷ ÂϘ˙ ‡Ï ÌÏÂÚÓ (χ¯˘È ı¯‡· ¯ÚˆÓÏ) ÌÂÈÎ ÌÈÈ˙¯ÂÒÓ‰··ÂÒ Âȇ ÁÂÎȉ ÌË·Ó ˙„Â˜Ó ÍÎÈÙÏ .ÈÁ¯‰ ÂÓÏÂÚ ÏÚ ·Â¯˜Ó „ÓÚ ‡Ï ÌÏÂÚÓ,ÌÈÓ˘‰ ÔÓ ‰¯Â˙ ̇‰ ‡Ï ;‰ÂÓ‡ ÌÓ‡‰ ‡Ï‡ ,‰ÂÓ‡‰ Ï˘ ‰·ÈË ‰Ó ‰Ï‡˘‰ ÏÚ „ÂÚ˙„‰ Ï˘ ‰ÏÂËÈ·Ï ‰Ùȇ˘‰ ÏÚ ‡Ï‡ ˙„· ÌȘÈ˙‰ ˙χ˘ ÏÚ ‡Ï ;ÌÈÓ˘‰ ÌˆÚ ÏÚ ‡Ï‡ÌÈ„Á‡ ˙¯„ ÈÙÏ Ì‡ :ÍÎÏ ÏÈ·˜Ó· .˙ÈËÒÈÓ‰‰ ‡ ˙ÈÚ„Ó‰ ,˙ÈÓ‡ω ‰È‰‰ ÍÂ˙·,˙ÈÓ‡Ï-Èˇ ‡ ˙ÈÓ‡Ï-ÏÚ ,˙ÈÏÒ¯·È‡ ˙ÂÈ˙„ Ï˘ ‰˙ÂÓ„· ȈÈÁ‰ ÌÂȇ‰ ÌÏ‚˙‰˙ÈÓÂ‡Ï ,˙ȯϘÈ˯٠˙ÂÈÂÏÈÁ Ï˘ ˙ÂÓ„ ˘·Ï ÂÈÙ ˙‡ ÛÈÏÁ‰ ‡Â‰ ÔÎÓ ¯Á‡Ï ȯ‰˙Èϯ·Èω ‰‡È¯˜‰ ÈÙÓ Ô‚˙‰Ï ‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡‰ ‰˘¯„ ¯·Ú· ̇ .˙ÈÓÂ‡Ï Â‡‡È‰ ÔÎÓ ¯Á‡Ï ,(ÌÚ‰ ÈÏÓÒ· „ÂÚ „˜Ó˙˙ ‡Ï˘ ˙„) ˙Ȅ‰ȉ ˙„‰ Ï˘ '‰ÈˆÊÈÏÓ¯Â'ÏȄ‰ȉ ÌÚ‰ Ï˘ '‰ÈˆÊÈÏÓ¯Â'Ï ‰ÎÂÙ‰‰ ˙ÈÂȈ‰ ‰‡È¯˜‰ ÈÙÓ ‡˜Â„ Ô‚˙‰Ï ‰˘¯„

.(˙„‰ ÈÏÓÒ· „ÂÚ „˜Ó˙È ‡Ï˘ ÌÚ)˙·¯ ˙ÂÈÁ·Ó Ì‚ ÂÈÙ ˙‡ ‰È˘ ‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡‰ Ï˘ ¯‚˙‡‰ ‡ '·È¯È‰' ,„·· „·˙·¯˙Ó ˙¯ȉӷ Ú ‡Â‰ .˙„‰È‰Â ÌȄ‰ȉ ˙χ˘Ï ˙Â¯È˘È ˙Â¯Â˘˜ Ôȇ˘ ,˙¯Á‡˙ÂÓ‚Ó Ï‡ ˙ÂÈÙÏ˙Ï ˙ÂÈ· ˙ÂÏÈÏÎÓ ˙ÂÈ‚Âχ„È‡Ó ,˙ȯ„ÂÓ-ËÒÂÙ ˙·¯˙ χ ˙ȯ„ÂÓ˙„ÓÚÏ (Ò˜¯Ó ,Ï‚‰) ˙ÂÈ˙Â‰Ó ˙ÂÈÙÂÒÂÏÈÙ ˙„ÓÚÓ ,ÚÂËȘ ˜Â¯ÈÙ Ï˘ ˙Â˘È„Áχ ‰Ù ̇ Ô΢ ÏÎ .ȘȯӇ ÌÊÈϯ·ÈÏÏ ÈÙ¯ȇ ÌÊÈ·È˘ÏÂ˜Ó ,˙ÂÈÓÂȘ ˙ÂÈÙÂÒÂÏÈÙ,˜ÂÁ¯‰ Á¯ÊÓ‰ ˙¯˜ÓÓ '˙ÂÈÁ¯' ,''‚Èȇ ÂÈ' ,'˙ÈÓÓÚ ˙„' ÂÓÎ ÂÓÊ ˙· ˙ÂÚÙÂ˙ÏÎÓ ÌÏÚ˙‰Ï ‡ÂÙ‡ ¯˘Ù‡ ̇‰ .Ô‰ÈÙÏÎ ˙˘¯„‰ ˙ÈҘ„Â˙¯Â‡‰ ‰·Â‚˙‰ ÏÚ Ï‡˘Â

4M. Halbertal, ‘Jacob Katz on Halakhah, Orthodoxy, and History’, J. M. Harris (ed.), The Pride

of Jacob: Essays on Jacob Katz and His Work, Cambridge, Mass. 2002, pp. 163–172

‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡‰ Ï˘ ‰Ï·‚ ÏÚ :‡Â·Ó5

– ‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡‰ Ï˘ ‰·Â‚˙‰ ‡˘ÂÓ – '¯Á‡‰' Ï˘ Â˙ÂÓ„· ÂÏω ÌÈÎÂÙȉ‰Â ÌÈÙÂÏÈÁ‰?Û˙Â˘Ó ÈÏÂ‚Ò ÔÎÂ˙ ÔÏÂÎÏ ÒÁÈÈÏ „Á‡ Ûˆ¯ ÍÂ˙· ˙·‚˙‰ ÏÎ ˙‡ ·Ï˘Ï

‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡‰ ˙‡ ˘¯ÙÏ ÂÏ ‰¯È˙Ó ‰È‡ ¯˜ÁÓ· ˙Ϸ˜Ӊ ‰ÓÎÒÂÓ‰ :„ÂÚ ˙‡ÊÌÓ‡ .˙·ÊÂÎ ‰Ú„Â˙ ‰Ï ˙ÒÁÈÈÓ ‡È‰ .‰È· Ï˘ ˙ÈÓˆÚ‰ Ì˙ÒÈÙ˙ ÈÙÏ ‰˙‡ ÍȯډÏÂ͇ ,˙È˙„‰ ˙¯ÂÒÓ‰ Ï˘ Ú¯ÙÂÓ È˙Ï·Â ¯È˘È ͢Ӊ ¯Â˙· ‰ÓˆÚ ‰‚ÈˆÓ ‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡‰˙ÓÏÚ˙Ó ‡È‰ :˙È·È˘ÈÙ ˙ÈÓ„˙ ,˙È·È˘ÈÈ·ÂÒ ‰ÒÈÙ˙ ‡Ï‡ ÂÊ Ôȇ ÔÂȯÂËÒȉ‰ ˙Ú„Ï˙ÂÁ„Ï ,ÔÈÚ„ÂÈ· ¯ÂÁ·Ï ,˜È„ˆ‰Ï ,·È‚‰Ï ˘¯„ ÂÓÊ Ô· È˙¯ÂÒÓ‰ Ȅ‰ȉ˘ ,‰„·ÂÚ‰ ÔÓ˙¯‰ˆÂÓ‰ ‰˙ÏÈÏ˘ ˙¯ÓÏ ˙ȯ„ÂÓ‰ ˙‡ȈӉ ÍÂ˙· ˙ÂÈÁÏ ÂÈȉ ,˙¯Á‡ ˙ÂÙÂÏÁ˙„‰È‰ Ï˘ ‰È‰ÈÊ' ,ı"Î ·˜ÚÈ 'ÙÂ¯Ù Ï˘ ‰¯È‰·‰ ¢ÏÎ .(‰‡ÏÓ Â‡ ˙ȘÏÁ ‰ÏÈÏ˘)ÔÈÚÓ ,¯·„ Ï˘ Â˙ÈÓ‡Ï ,‡Â‰ ,[‰Â‰·) ˙È˙¯ÂÒÓ‰ ˙„‰È‰ ÌÚ [¯·Ú·] ˙¯ÂÒÓ·-˙‚ÂÚÓ‰˙È˙ÈÓ‡‰ ˙„‰È‰ ÈÈ‚Ó ‡Ï‡ ̉ Ôȇ˘ ÌÈҘ„Â˙¯Â‡‰ Ï˘ Ì˙ÚË .˙ÈËÙ‡ ‰ÈÏ˘‡˙ÂÓ‚Ó ÌÚ ˙„„ÂÓ˙‰ ȯ٠‰ÈҘ„Â˙¯Â‡‰ ‰˙ȉ ‰˘ÚÓÏ .‰È„· ‡È‰ ÔÈÓÂȉ ˙˜È˙ÚıÓ‡Ó· Ì‚ ̇ ,‰Ï‡ ˙ÂÓ‚Ó ˙¯ÈˆÈÏ Â‡È·‰˘ ÌÈȯȂ Ì˙‡ ÏÚ ‰˙Ú ‡È‰Â ,˙¯˙ÂÒ

5.'‰Ê‰ ‚ÂÒ‰ ÔÓ ÌÈȈÈÁ ÌÈÚÈÓ ˘ÈÁÎ‰Ï Ú„ÂÓ‰ÈÏ˘‡' ‡˜Â„ ÈÎ ,¯Ó‡ ‡Ó˘ :ÈÏҘ„¯Ù ¯Â‰¯‰ ˙‡¯˜Ï Á˙Ù Á˙ÂÙ ‰Ê ¯Â‡È˙ ,‰‰Â‡Ó˘ ;¯·Ú‰ ˙¯ÂÒÓ Ï˘ ‰Ó‡ ‰ÎÈ˘ÓÓÏ ‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡‰ ˙‡ ‰˘ÂÚ˘ ‡È‰ ÂÊ '˙ÈËÙ‡ÍÙ‰˘ ‡Â‰ ‰¯ÂÓ˙‰ Ï˘ ‰ÁÂη ËÈÚӉϠ˙ÂÙȈ¯‰ ˙‡ ˘È‚„‰Ï 'Ú„ÂÓ‰ ıÓ‡Ó‰' ‡˜Â„‡Ï ̇ ˘¯„Ó‰ Â‰Ó Ô΢ .˙Ȅ‰ȉ ˙È˘¯Ù‰ ˙¯ÂÒÓ‰ Ï˘ ˙˜‰·ÂÓ ˙˘¯ÂÈÏ ‰˙‡¯ÚÙ˘ ¯ÚÙ‰ ˙‡ ¯Â‚ÒÏ ,‰Â‰‰ ȇ¯· ¯·Ú‰ ˙‡ ‡Â¯˜Ï Ȅ‰ȉ Ï˘ „ÈÓ˙Ó‰ ÔÂÈÒȉ˙¯ÂÒÓÏ ˙ÂÏ‚˙‰‰ ˙˘¯ÂÓÏ ÔÓ‡ Ô· ÂÓˆÚ ˙‡ ˙‡¯Ï ,È˙ÂÎÓÒ‰ ËҘˉ ÔÈ·Ï ÂÈ·Ì‚ ,‰¯ÂÓ‡‰ ˙ȯ˜ÁÓ‰ ‰„ÈÓ‰ ˙Ó‡ ÈÙÏ ,‰¯Â‡ÎÏ È¯‰ ?ÌÈ˙Ú‰ ˙¯ÂÓ˙ ˙¯ÓÏ ÂÈ˙·‡Ú˘Â‰È ÁÏ˘˘ ˙¯‚ȇ‰ ,˙·ÊÂÎ ‰Ú„Â˙ Ï˘ ȯ٠‡È‰ 'ÔÈÚ ˙Á˙ ÔÈÚ' Ï˘ ˙ÈÂÓÓ‰ ˙¢¯Ù‰ÔÓ ˙ÂÓÎÁ‰ ˙˜˙Ú‰ ¯·„· ‰Ó„˜‰ ˙ÈÙÂÒÂÏÈÙ‰ ‰ÚÂÓ˘‰ Ì‚ ‰Ó ,‰È„· Ô‰ ÔÚÎ È·˘ÂÈÏ˙˘¯ÂÓ ‰ÏÂÎÎ ‰·Â¯ ‡È‰ ˙Ȅ‰ȉ ˙˘¯ÂÓ‰ ,ÏÂÎÈ·Î ,‰Ê Ô·ÂÓ· 6.ÌÈÂÂȉ χ Ìȯ·Ú‰‰·Â¯ ;·È˜Ú È˘¯Ù ıÓ‡Ó ˙ÂÚˆÓ‡· ˘„ÁÏ Ô˘È ÔÈ· ¯ÚÙ‰ ÏÚ ¯˘‚Ï ‰ÒÓ˘ '˙ÈҘ„Â˙¯Â‡'Ì˘Ï :˘È‚„‰Ï ˘È 7.„ÈÓ˙ ÌÂÈ Ïη ·ÂË· ˘„Á˙Ó‰ ËÒ˜Ë ÔÈÚÎ ¯·Ú‰ ˙‡ ˙‡¯Â˜ ‰ÏÂÎÎ

5,Ï"‰ ¢‰ .90 'ÓÚ ,(Ê"Ó˘˙) 14 ÌÈÂÂÈÎ ,'˙ȯÂËÒȉ ‰·È˘ÙÒ¯Ù· ‰ÈҘ„Â˙¯Â‡' ,ı"Î 'È

ÌÈÏ˘Â¯È ,¯ˆÈÓ· ‰Îω‰ ,Ï"‰ ,'‰Ó¯ÂÙ¯‰ ˙ÚÂ˙Ï ÂË‚‰ ÔÓ ‰‡ÈˆÈÏ ‰·Â‚˙Î ‰ÈҘ„Â˙¯Â‡‰';40–29 'ÓÚ ,(Ë"΢˙) ‡ ÌÈÎÏ‰Ó ,'˘„Á‰ ÔÓÊ· ˙È„¯Á‰ ˙„‰È‰' ,ËÓÒ 'Ó ;20–9 'ÓÚ ,·"˘˙

‰ÈҘ„Â˙¯Â‡ :‰˜ÂÈ„Â ‰„Ú ,¯‡È¯· 'Ó ;114–99 'ÓÚ ,(Ê"Ó˘˙) 36 ÌÈÂÂÈÎ ,'‰ÈҘ„Â˙¯Â‡‰' ,Ï"‰

.42–40 ,34–33 'ÓÚ ,‡"˘˙ ÌÈÏ˘Â¯È ,1918–1871 ÈÓ¯‚‰ ÍÈȯ· ˙Ȅ‰È6R. Roth, ‘The Theft of Philosophy by the Greeks from the Jews’, Classical Folia 32, 1 (1978),

pp. 53–67

7L. Strauss, Spinoza’s Critique of Religion, New York 1965, p. 24: ‘Within a living tradition, ‡¯the new is not the opposite of the old but its deepening; the new does not emerge through the

rejection or annihilation of the old but through its metamorphosis or reshaping’.

ȘˆÈ·¯ ¯ÊÚÈ·‡ 6

˙È˘¯„Ó-˙È˘¯Ù‰ ‰˘È‚· ÂÏ È„ ;˙Â˘È„Á ˙ÂÈËÈÂÓ¯‰ ˙Âȯ‡˙Ï ÌÈ˜Â˜Ê Âȇ ÂÊ ‰·‰8.‰È˙¯„Ï

˙ÂÈ¢ ˙ÂÁ‰ Ï˘ ‰¯Â˘ ÏÚ ˙„ÒÂÈÓ ˙ÈҘ„Â˙¯Â‡‰ ‰È„·‰ ˙ÚË :¯Ó‡ ȉτ‚ ‡Â‰ ȯ„ÂÓ‰ ÍÙ‰Ó‰ ÌÓ‡‰ :„ÂÒÈ ˙Âχ˘ Ï˘ ‰¯Â˘ ˙¯¯ÂÚÓ ‡È‰ .˙˜ÂÏÁÓ·,„ÂÚ ‡Ï ,(˙·¯˙‰ ˙„ÏÂ˙·Â) χ¯˘È ˙„ÏÂ˙· ÂÈÙÏ ÏÏÂÁ˙‰˘ ¯Á‡ ÍÙ‰Ó ÏÎÓ ˜ÂÓÚ¢¯„ ‡Ï ‰˘„Á‰ ˙Ú‰ „Ú ÌÂÏÎ ?˙‰Ó ˙ÂÎȇ Ï˘ Ï„·‰· ÂÈÓ„Â˜Ó Ï„· ‡Â‰˘ ‡Ï‡ÔÂÏÈÙ Ï˘ ‰¯ÈÁ·‰ ̇‰ ?˙¢ ˙ÂÈÁ¯ ˙ÂȈÙ‡ ÔÈ· ÚÈ¯Î‰Ï (ÌÏÂÚ‰ ˙ÂÓ‡Â) χ¯˘ÈÈÏËÂËÒȯ‡ ˘Â¯ÈÙ· Ì"·Ó¯‰ Ï˘ ‰¯ÈÁ·‰ ,‰¯Â˙‰ ÏÚ ÈÂËÏÙ‡ ˘¯„Ó· ‰È¯„ÒÎχÓ˙ÂÂ˙ Âȉ ÒÒ¯‰ ˙·¯˙ ÌÚ ‰Ê˙ÈÒ‰ ˙‡ ‰ÈÏËȇ ÈÓÎÁ Ï˘ Ì˙لډ ,‡¯˜Ó‰ ÏÚˆχ˘ ıÂÏȇ‰ ÌˆÚ Ì‡‰ ?‰Áˆ ‡ÏÏ ı¯Ù ‡ÏÏ ÏÂΉ ÏÚ ÂÏ·˜˙ ԉÈÏ‡Ó ˙·ÂÓÂÌ˙‡ ·ÈÈÁ ‡Ï ˙ÂËÈÏ˘‰ ˙Â˙„‰ „ˆÓ Ò‡ ÈÂ˙ÈÙ Ï˘ ˙ÂÂÈÒÈ ÌÚ „„ÂÓ˙‰Ï ÌȄ‰ȯ˙È 9?˙ÂÈ˘ÓÓ ˙ÂÙÂÏÁ ÔÈ· ÔÈÚ„ÂÈ· ÚȯΉÏ ‰·È·Ò‰ ÈÙÏÎ ˙È·È˘ÏÙ¯ ‰·Â‚˙ ·È‚‰Ïχ˘˘ ÈÏ·Ó ‰ÂΠ¯‡·˙È ‡Ï ˙·¯˙‰ ˙„ÏÂ˙· ‰˘¯Ù Ì¢ ‰¯ÈˆÈ Ì¢ ‡Ó˘ :ÔÎ ÏÚ˙È˙„‰ ‰·Â‚˙‰˘ ¯˘Ù‡ ÍÎÈÙÏ ,Ìȯ·„‰ ¯Ӈ ‰Ó „‚ΠÈÓ ÏÂÓ ,Ú˜¯‰ Â‰Ó ‰ÏÈÁ˙

?‰Ê ÏÏÎ Ï˘ (?ȈȘ) È˯٠‰¯˜Ó ‡Ï‡ ‰È‡ ˙ÈҘ„Â˙¯Â‡‰„Á‡‰ :¯˜ÁÓ‰ ˙ÂÓÎÒÂÓÏ ÒÁÈ· ÌÈÏÂÚ˘ ÌÈȯ˜Ú ÌÈÈ˘˜ È˘ ÏÚ ‡ÂÙ‡ „ÓÚÌȯ‚˙‡· ,‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡‰ Ï˘ ‰·Â‚˙‰ ‡˘ÂÓ· ÂÏÁ˘ ˙˜ÂÓÚ‰ ˙¯ÂÓ˙‰ ˙‡ Û˜È˘Ï˘ ‰·ÈË ˙χ˘· ÌÈ˘„Á Ìȯ‰¯‰ ‡ËÈ· È˘‰ ;‰È· ÈÙ· ÌÈ„ÓÂÚ‰ ÌÈÙÏÁ˙Ó‰Ìȯ·„‰ Ú·ËÓ 10.˙È˙¯ÂÒÓ‰ ‰Ú„Â˙‰ ÔÈ·Ï ‰È· ¯ÚÙ‰ ˙„ÈÓ ˙ÈҘ„Â˙¯Â‡‰ ‰Ú„Â˙‰,˙È˘‡¯ .‰Ê ı·Â˜· ÌÈÓÒ¯Ù˙Ó‰ ÌȯӇӉ ÔÓ ¯ÎÈ ˜ÏÁ· ÌÓ˙ÂÁ ˙‡ ‰Ï‡ ÌÈÈ˘˜ Âڷˉ˜ÈÓÈ„‰ ˙‡ Û¢ÁÏ ‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡‰ Ï˘ ÈÓÈÙ‰ ‰ÎÏ‰Ó ÏÚ „ÂÓÚÏ ÂÒÈ Ìȯ·ÁÓ‰˙Ȃ˯ËÒ‡ ‰·Â‚˙Î ‰˙‚ˆ‰· „ÂÚ Â˜Ù˙Ò‰ ‡Ï Ì˙È·¯Ó ;ÌÈ¢‰ ‰ÈÓ¯Ê Ï˘ ˙ÈËÓȇ‰Ï˘ ˙ÈÓˆÚ‰ Â˙Ú„Â˙Ï ˘‡¯ „·Âη ÂÒÁÈÈ˙‰ Ìȯ·ÁÓ‰ ,˙È˘ .ÌÈȈÈÁ ÌÈÓÂȇ ÈÙÏÎÌÈ·ÈËÂÓ È¯Á‡ ˜Á˙‰Â ÂÈ‚È‰Ó Ï˘ ˙È·È˘ÏÙ¯‰ ‰„ÓÚ‰ ˙‡ ÂÁ· ,ÈҘ„Â˙¯Â‡‰ È„Â‰È‰Ï˘ Â˙Ó‡Ï .'‰¯„ÂÓ'Ï '˙¯ÂÒÓ' ÔÈ· Ì‚Â ,‰ÂÂ‰Ï ¯·Ú ÔÈ· ,˘„ÁÏ Ô˘È ÔÈ· ˙ÂÙȈ¯ Ï˘ÔÈ·‰Ï ˙¢˜·Ó ˙Á‡Î Ô‰È˙˘ :„Á‡ Û˙Â˘Ó ıÓ‡Ó ÂÈ„ÁÈ ˙˜ÏÂÁ ‰Ï‡ ˙ÂÓ‚Ó È˙˘ ¯·„‰·Â‚˙ ¯Â˙· ˜¯ ‡Ï ,˙ÈËÓȇ ˙ÂÁ˙Ù˙‰Î ,‰ÓˆÚ ÁÂÎÓ Ì‚ ˙ÈҘ„Â˙¯Â‡‰ ˙„‰È‰ ˙‡.¯·Ú· ÌÈÈÓÈÙ‰ ‰È˙¯˜ÓÓ ‰ÈÈËÒ Ï˘ ¯˘˜‰· ˜¯ ‡Ï ‰Â‰· ÌÈȈÈÁ‰ ‰È·È¯È ÏÂÓ̉È˙ÂÚ„· ˜ÏÁ ¯ÙÒ· ÌȯӇӉ ȯ·ÁÓÓ ‰ÓÎ ,˙Ú„Ï ÂÁÎÂÂÈÈ Ìȇ¯Â˜‰˘ ÈÙÎ ,˙‡Ê ÌÚÌÈÒÁȉ È·‚Ï ˙Âȯ„ÂÓ ˙ÂÈ˙¯ÂÒÓ ÂÓÎ ÌȘ‰·ÂÓ „ÂÒÈ ÈÁÂÓ Ï˘ Ì˙ÂÚÓ˘Ó È·‚Ï

.ÌÈ·Á¯ ÌÈÈ˙·¯˙ ˙„˘ ÈÙ ÏÚ Ì‰ÈÈ· ÌÈÓ˜¯‰ ÌÈÈ„„‰‰

8D. Boyarin, Intertextuality and the ;Ê"˘˙ ÌÈÏ˘Â¯È ,Ô˙‰˙‰· ˙ÂÈ˘¯Ù ˙ÂÎÙ‰Ó ,Ï˯·Ï‰ 'ÓReading of Midrash, Bloomington 1990

9̉ÈÁ‡ ·¯˜· ËÂÚÈÓÏ ˙ˆӉ ȯÓ¢ ˙‡ ‰˙˘Ú˘ ,˙ȯ„ÂÓ‰ ˙ȯÂËÒȉ‰ ‰¯ÂÓ˙‰ ÔÈ· ‰Ó :„ÂÚ ˙‡Ê

¯·Ú˘Ï-̉ÈÁ‡ ·¯˜· ËÂÚÈÓÏ ˙„‰È‰ ÈÓ‡ ˙‡ ¢ڢ ,˙Âӄ˜ ˙ÂȯÂËÒȉ ˙¯ÂÓ˙ ÔÈ·Ï ,ÌȄ‰ȉ?ÌȯÓÂÓ‰

10.‰Ê ¯ÙÒ· Â¯Ó‡Ó Ì‚ ‡¯Â .23–19 'ÓÚ ,‚"Ò˘˙ ÌÈÏ˘Â¯È ,˙¯ÂÒÓ‰ χ ‰·È˘‰ ¯‚˙‡ ,‡È‚˘ '‡

‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡‰ Ï˘ ‰Ï·‚ ÏÚ :‡Â·Ó7

‡ÏÈÚÏ Ò˜Â„Â˙¯Â‡

ÏÚ 'ÌÈҘ„Â˙¯Â‡' ÌÈ„Â‰È ÏÚ „ÂÚ ¯·„Ï ÛÈÒÂ‰Ï ‰˜„ˆ‰ ˘È ̇‰ ¯ÂÓ‡‰ ÏÎ ¯Â‡ÏÏËÂÓ ‰ÁÓ‰ Ï˘ ÈÓÈÙ‰ „ÂÎÈω ,‰ÏÚÓÏ È˙Úˢ ÈÙÎ ,̇ 11?'˙ÈҘ„Â˙¯Â‡' ˙„‰ÈÏÎ ¯Â¯· Âȇ Ô˘ÈÏ ˘„Á ÔÈ· ÒÁȉ ·ÈË Ì‚Â ,ÌÚÙ ¯Á‡ ÌÚÙ ÂÈÙ ‰˘Ó ·È¯È‰ ,˜ÙÒ·,̇ :ÍÎÏ ‰Ó‡˙‰·Â ?ÌȘ‰·ÂÓ ÌȉÊÓ ÌÈÓÈÒ ‰Ê ‰ÁÓ· ˙˙Ï „ÂÚ ¯˘Ù‡ ÌÓ‡‰ ,Â߈ÈÙÏÎ ‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡‰ ˙‡ ÌÈÏÈ„·Ó‰ ˙ÂÏ·‚‰ ,‰Ê ı·Â˜· ÌÈ¢ ÌȯӇÓÓ ‰ÏÂÚ˘ ÈÙÎ˙‡Ê ˙ÓÂÚÏ ,(˙È·È˯Ҙ‰ ‰ÚÂ˙· ͯ„ ȯÂÓÓ ‰Ï„·‰‰ Ô‚Î) ¢ˢËÈ ÂÎω ıÂÁ,‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡-Â‡Ï ˙ÂψÙ˙‰‰ Ô‚Î) „„Á˙‰Â ÂÎω ÌÈÙ·Ó ‰˙‡ ÌȈÂÁ‰ ˙ÂÏ·‚‰ÌÓ‡‰ ,(„ÂÚ ˙ÈÓÂ‡Ï ‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡ ,˙ȯ„ÂÓ ‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡ ,‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡-‰¯Ëχ

?(˜Â˜ ·¯‰ Ï˘ ¢ÏÎ) ÂÈÙÏ ‡È‰ ˙Á‡ '‰ÚÈÒ' ÔÈÈ„Ú‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡‰ ¯˜Á Ï˘ ÂÓÂÁ˙ ˙‡ ÌÈ·ÈÁ¯Ó ‰Ê ı·Â˜· ÂÏÏ΢ ÌȯӇӉ :ÔÎ ÏÚ ¯˙ÈÈÙ¯‚‡‚‰ ˷ȉ‰ ÔÓ .˙ȯÂËÒȉ ‰ÈÁ·Ó Ô‰ ˙È‚ÂÏÂȈÂÒ ‰ÈÁ·Ó Ô‰ ˙ÈÙ¯‚‡‚ ‰ÈÁ·Ó Ô‰(‰¯˘Ú Ú˘˙‰ ‰‡Ó·) ˙ÈҘ„Â˙¯Â‡‰ ‰ÁÈÓˆ‰ Ï˘ ‰¯Â˙ȇ· „ÂÚ ÌȘÙ˙ÒÓ Ìȇ ̉.‰Ù¯ȇ Á¯ÊÓ ˙„‰È Ï˘ ·Á¯Ó‰ χ Ì‚ ÌÈÂÙ ‡Ï‡ ,‰ÊίÓ ‰Ù¯ȇ ·¯ÚÓ ˙ˆ¯‡·‰˙ÂÏ‚˙Ò‰· ¯˙ÂÈ ¯ÁÂ‡Ó ‰˙Ï‚˙‰˘ ÈÙÎ ˙ÈҘ„Â˙¯Â‡‰ ˙ÂÈÂÈÁ‰ ˙‡ ÌÈ˘È‚„Ó Ì‚ ̉Ì˙ˆ˜ ;˙ȯ·‰ ˙ˆ¯‡·Â χ¯˘È ˙È„Ó· ,‰Ù¯ȇ ˙ˆ¯‡· ˙Â˙˘Ó‰ ˙·ÈÒÏ ‰ÚÈ˙ÙÓ‰˙ˆ¯‡ ÈÓÎÁ Ï˘ ˙È˙„‰ Ì˙·¯˙· ‰Â„ȉ ‰ÚÙÂ˙‰ Ï˘ ‰ÓÂ˜Ó ÏÚ Ì‚ ÌÈÏ‡Â˘ÔÓ 12.˙˜˙¯Ó ˙˜ÂÏÁÓ· ÌÂÈÎ ‰È¢ ‡È‰Â ¯˜ÁÓ‰ È˘˜Â·ÓÓ ‡È‰˘ ‰Ï‡˘ ,̇ÏÒ‡‰ÌÈÓÎÁ Ï˘ ÌÓÏÂÚ ÏÚ ˜¯ ‡Ï Ì˙Ú„ ÌÈ˙ Ìȯ·ÁÓ‰ ÔÓ ˜ÏÁ È‚ÂÏÂȈÂÒ‰ ˷ȉ‰ÔÓ ÈҘ„Â˙¯Â‡ È„Â‰È Ï˘ ÂÓÏÂÚ ÏÚ Ì‚ ‡Ï‡ ,Ìȯ·ÈÁ Ìȯ·ÁÓ ÏÚ ˜¯ ‡Ï ,ͯ„ ȯÂÓÂÌÈ΢ ÌÈÁ‡ ÌÚ ÌÈÈÓÂÈ-ÌÂȉ ÂÈÚ‚Ó ÏÚ ,ÌÈÈ˙¯·Á‰Â ÌÈÈ˙ÁÙ˘Ó‰ Âȯ˘˜ ÏÚ ,‰¯Â˘‰Ì‚ ‡Ï‡ ,ÌÙ‚ ˙ÂÂÈÚ¯‰ ÏÚ ˜¯ ‡Ï ‡ÂÙ‡ ÌÈÏ‡Â˘ ̉ .˙ÈÁ¯‰ Âί„Ï ÌÈÙ˙¢ Ìȇ˘ÌÈ¯Ó‡Ó È¯ÂËÒȉ‰ ˷ȉ‰ ÔÓ .χ¯˘È ÈÂÓ‡ ÈÓÂÏ˘ ·¯˜· Ì˙ˆÂÙ˙ Ì˙ËÈϘ Èί„ ÏÚ‰ÏÁ‰ È˙Ó :ÌÂÁ˙· ˙ÂϷ˜Ӊ „ÂÒȉ ˙ÂÁ‰Ó ‰ÓÎ ÏÚ ˙Âχ˘ ÌÈÏÚÓ ¯ÙÒ· ÌȯÁ‡‰·Â‚˙· ‰·È‚‰ ̇‰ ,χ¯˘È ˙ÂÏȉ˜Ï ‰¯„Á ÌÈ·È˙ ÂÏȇ· ,˙ÈҘ„Â˙¯Â‡‰ ˙¯¯ÂÚ˙‰‰ÌÈ„ÓÂÚ ÛÒ „Úˆ ÌÈ„Úˆ Ì˙ˆ˜ ?È˙¯ÂÒÓ‰ ÒÂÙ„‰ ÔÓ ‰ÈÈËÒ ÏÎÏ ˘Â„ÈÁ ÏÎÏ ‰„ÈÁ‡‡Ï˘ (‰¯˘Ú Ú˘˙‰ ‰‡Ó·) ˙ÂÈ¢‡¯ '˙ÂÈҘ„Â˙¯Â‡' ˙·‚˙ Ï˘ Ô˙ÂÁ˙Ù˙‰ ÏÚ Ì‚

11˙„„ÂÓ˙‰ ˙ÂÂÈÒ :ȯ„ÂÓ ËÒÂÙ ÌÏÂÚ ÁΠ˙ÈҘ„Â˙¯Â‡ ˙È„Â‰È ˙‚‰' ,ÔÂÂÈÊ '‚ ‰Â¯Á‡· ‡¯

.‡"Ò˘˙ Ô‚ ˙Ó¯ ,ÔÏȇ ¯· ˙ËÈÒ¯·È‡ ,¯Â˘„ ˙„Â·Ú ,'ÌÈÈ¢‡¯12,Ô˘„ '˘ ;‡"Ò˘˙ ·È·‡ Ï˙ ,Á¯ÊÓ‰ È٠¯ȇ‰ ,Ï"‰ ;‚"˘˙ ÌÈÏ˘Â¯È ,‰¯ÂÓ˙ ˙¯ÂÒÓ ,¯‰ÂÊ 'ˆ

ÈÓÎÁ' ,Ô‡¯· '· ;58–44 'ÓÚ ,(„"˘˙) 9 ÌÈÈÙχ ,'‰ÂӇ ÌÈ·¯ ,¯Â·Èˆ :ÌÈÈÁ¯ÊÓ‰ Ï˘ ˙ÂÈ˙„‰'

;324–289 'ÓÚ ,(‡"Ò˘˙) È ˙ÂÓ„˜‡ ,'˙˘„ÂÁÓ ‰ÈÁ· ˙‡¯˜Ï ˙„˜ :˙È˙„‰ ˙‡˜‰Â Á¯ÊÓ‰

,(·"Ò˘˙) ‡È Ì˘ ,'‰¯„ÂÓÏ ‰„ÈÁȉ ˙ÈË˙‡‰ ˙È˙Îω‰ ‰·Â‚˙‰ ‰È‡ ‰ÈҘ„Â˙¯Â‡‰' ,¯‰ÂÊ 'ˆ˙˘˜') Ô‡¯·Â ('ÌÈÈχȄȇ ÌÈÒÂÙÈË ‰˘ÂÏ˘') ¯‰ÂÊ Ï˘ ÌËÚ È¯Ù ÌÈ˘„Á ÌÈ¯Ó‡Ó .151–139 'ÓÚ

Ò"˘ ˙ÚÂ˙Ï ˘„˜ÂÈ˘ ¯ÙÒ· ÂÏÏÎÈÈ ÒÂÙ„· ÌÈÈÂˆÓ ('ÌÈ„¯ÙÒ ÌÈÊ΢‡ :˙ÈҘ„Â˙¯Â‡‰ ‰·Â‚˙‰

ÌÈ˷ȉ Ì‚ Ô·ÏÏ „Ú ‰Ê ¯ÙÒ .χ¯˘È ¯˜ÁÏ ÔÈ·¯ ÊÎ¯Ó ˙‡ˆÂ‰· ,(È˙Îȯڷ) ˙È˙·¯˙ ‰ÚÙÂ˙Î.‰Ï‡˘‰ Ï˘ ÌȯÁ‡

ȘˆÈ·¯ ¯ÊÚÈ·‡ 8

ÂÎÈω ‡Ï˘ ȇ„ (‰ÈˆÈÏ‚· Ï˘ÓÏ ÍÎ) ˙„· ÌȘÈ˙ Ï˘ ‰·È¯È ‰ÚÂ˙ „‚ ÏÏΠ·ˆÈÈ˙‰.(˙Ù¯ˆ· Ï˘ÓÏ ÍÎ) ‰Ïȉ˜‰ ·¯˜· ÈÓÈÙ ‚ÂÏÈÙÏ

ÈÙÎÓ ‰¯È˘Ú ˙ÂÂ‚Ó ‰ÚÙÂ˙ ˙ÈҘ„Â˙¯Â‡‰ ‰ÚÙÂ˙‰ ˙‡ ˙¢ÂÚ ‰Ï‡ ˙¯ȘÁ‰ÏÏΉ ÏΠ,‰·¯ ‰„ÈÓ· ·Á¯˙‰ ¯˜ÁÓ‰ ÁÂÂË Ì‚ ÍÎÓ ‰‡ˆÂ˙Î .ÌÚ٠ȇ ‰¯ÈÈˈ‰˘˙¯ÊÂÁ ‰Ï‡˘‰ ÍÎÈÙÏ .ÌÈÈÁΉ ÌȇˆÓÓ‰ ÏÂÓ ˘„ÁÓ ÔÁ·È‰Ï ˘¯„È˙ ‡˘Â· ˙Ó„Â˜Ï˘ ‰¯È‰Â ‰ÙȈ¯ ‰ÚÙÂ˙ ÏÚ ¯·„Ï ÛÈÒÂ‰Ï ‰˜„ˆ‰ ˘È ̇‰ :Û˜Â˙ ¯˙È· ˙χ˘Â

?‰Ê ¯ÙÒ Ï˘ ˜‰·ÂÓ‰ ÔÂÈ„‰ ‡˘ÂÓ Â‰Ó :˙¯Á‡ ÌÈÏÈÓ· ?'˙ÈҘ„Â˙¯Â‡' ˙„‰È‰¯„‚‰‰ ˙¯Â˙ Ï˘ ÌÈÁÈ˘˜‰ ÌÈÒÂÙ„‰ ÔÓ ‚¯ÁÏ ,‰Ó„ ¯˘˜‰· ,È˙Úˆ‰ ¯·Ú·.(ÔÈÈˢ‚ËÈ ÈÙÏ) 'È˙ÁÙ˘Ó‰ ÔÂÈÓ„‰' Ï˘ ÂÊ ,¯˙ÂÈ ‰Î¯ ‰È¯Â‡˙· ˘Ó˙˘‰Ï ˙ÈÒϘ‰¯˘‡Î ˜¯ ‡Ï ˙Á‡ ˙¯˙ÂÎ ˙Á˙ ÌÈ¢ ÌÈ˘È‡ ‡ ˙¢ ˙ˆ·˜ ÏÈÏÎ‰Ï ¯˘Ù‡ :ÂÈȉÔÂÈÓ„ Ș ÈÙÏ Ì‚ ‡Ï‡ ,‰Ê ÌÚ ‰Ê ÌȘÏÂÁ ÌÏÂ΢ Û˙Â˘Ó ‰ÎÓ ÏÚ ÚÈ·ˆ‰Ï ¯˘Ù‡ÔÂÚÓ˘ ,˙Á‡ ‰ÂÎ˙ ÔÂÚÓ˘ ÌÚ ˜ÏÂÁ Է‡¯ :¯Ó‡ ȉ .ÂÈ„ÁÈ Ì˙‡ Ìȯ˘Â˜˘ ÌÈȘÏÁ‰‡ˆÂ˙Î ;‰Ê· ‡ˆÂÈΠ,˙È˘ÈÏ˘ ‰ÂÎ˙ ÈÂÏ ÌÚ ˙˜ÏÂÁ ‰È„ ,‰ÈÈ˘ ‰ÂÎ˙ ‰È„ ÌÚ ˜ÏÂÁÌȯ·ÂÁ ÌÏÂÎ – ‰ÁÙ˘Ó‰ È· ÏÎÏ ˙Ù˙Â˘Ó ˙Á‡ ‰ÂÎ˙ Ï˘ ‰¯„Úȉ ˙¯ÓÏ – ÍÎÓ˘È‡ ¯˘‡Ó ¯˙ÂÈ ÂÈÁ‡Ï ˘È‡ ÌÈ¯Â˘˜ „Á‡Î ÌÏÂÎ ,˙ÂÈ„„‰ ˙˜ÈÊ Ï˘ Ûˆ¯· ‰ÊÏ ‰Ê˜ÈÂ„Ó Ï·‚ ÔÓÒÏ Â„È· ‰È‰È ‡Ï ,ÂÈÙÏ˘ ÁÈ˘· ÂÊ ‰˘È‚ ıÓ‡ ̇ ,Ô·ÂÓÎ 13.Â΢ÏÍÂÂ˙ ¯˙ÂÂÈÈ ÌÏÂÚÏ ;‰ÈÈҘ„¯ˉ‰ ˙Á˙Ù ‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡‰ ˙˜ÒÂ٠·˘ ÈÚÓ˘Ó-„Á‰È¢ ‡ ‰Ú¢ ,‰ÓÂÓÚ Ì˙Â‰Ê˘ ˙ÂÏȉ˜Â ÌÈ„ÈÁÈ Ì‰·Â ,ÌÈÈÈ· ÈÓÂÁ˙ ‡ ¯ÂÙ‡,˙ÈÂÈÚ¯‰ ,˙È˙¯·Á‰ ‰È‰‰ Ï˘ ÔÓ‡ ¯Â‡È˙ Â‰Ê È˙ÂÓ˘¯˙‰ ÈÙÏ Ìχ .˙˜ÂÏÁÓ·Ìȯ·ÁÓ ÔÈ· ‰ÚÏ‚˙˘ ˙˜ÂÏÁÓ‰ Ì‚ .˙ˆӉ ȯÓ¢ ω˜ ·¯˜· ˙È˙‚‰˙‰‰Â ˙ÈÓÂȘ‰ÔÈÎÂÓÈ˙ ˙˜ÙÒÓ ‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡ ÁÂÓ‰ Ï˘ ‰¯‰‰‰ ‡ ‰¯„‚‰‰ ˙χ˘· ‰Ê ı·Â˜· ÌÈ¢

.ÂÊ ‰Ï‡˘· ¯˙ÂÈ ˙ÈËÒÈÏÓÈÈÓ Â‡ ¯˙ÂÈ ‰Î¯ ‰˘È‚ωÏÂÚ‰ ȯÈÙÓ‡‰ Ú„ÈÓ‰ ˙·˜Ú· Ìχ .ÌÈÈ‚˘ÂÓ ÌÈÏÂ˜È˘ ·˜Ú ¯·Ú· ‰˙ÏÚ ÂÊ ‰Úˆ‰.‰Ê ÔÂÂÈη ÛÒ ȂÂÏ„Â˙Ó „Úˆ „ÂÚˆÏ È‡¯ ,ÂÈÙÏ˘ ¯ÙÒ· ÌÈÏÂÏΉ ÌȯӇӉ ÔÓ,¯˘Ù˙Ó È˙Ï·Â '¯Â‰Ë' ÌÈÙ ¯˙ÒϘ ,‡ÏÈÚÏ Ò˜Â„Â˙¯Â‡ Ï˘ ÒÂÙÈË ¯ÈȈ ‰·‰ :˙È˘‡¯·Á¯ ̯˘ÙÒ Ò¯٠‰‡Ï‰Â ÂÓÓ ,˙„ȉ ˙ÂÚÙÂ˙‰ Ï˘ ˙˘˜‰ ‰ˆ˜· Â˙‡ ·ÈˆÏÎ ,‡ˆÓ· Âȇ ‰ÊÎ ˜‰·ÂÓ ÒÂÙÈË Ì‡ Ì‚ .„¯ÂÈ ¯„Ò ÈÙÏ ¯˙ÂÈ ˙ÂÂ˙Ó ˙ÂÚÙÂ˙ Ï˘.¯ÂÓ‡‰ ̯˘ÙÒ‰ ÈÙ ÏÚ ÈÒÁȉ ÂÓÂ˜Ó ÈÙÏ ÂÈȉ ,ÂÈχ ‰‡Â¢‰· ÔÁ·ÈÈ È˘ÓÓ ÒÂÙÈËÍÎ .‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡ ̈ډ Ì˘ ÈÙ ÏÚ ÈҘ„Â˙¯Â‡ ¯‡Â˙‰ Ì˘ ˙‡ ÛÈ„Ú ‰·‰ :˙È˘‰Ú„ ¯‡˙ ÍÎ ,ÌȯÁ‡Ó ¯˙ÂÈ ÌÈÈҘ„Â˙¯Â‡ ¯Â˙· ˙ÓÈÂÒÓ ‰Ïȉ˜ ‡ ÌÈÂÒÓ Ì„‡ ÔÈȈ„ÂÚ ¯ÓÈÈ˙ ‡Ï ̇ Ì‚ ,˙¯Á‡Ó ˙ÂÁÙ ˙ÈҘ„Â˙¯Â‡ ¯Â˙· ȉ˘ÏÎ ˙‚‰˙‰ ‡ ȉ˘ÏÎÂÈÏÚ ‰È‰È :˙¯Á‡ ÌÈÏÈÓ· .ÌȈÈÁ‰ ÏÎ ÔÈ·Ï ‰Ï‡ ÏÎ ÔÈ· Í˙ÂÁ ‰„¯Ù‰ ˜ ÁÂ˙ÓωÏÈÊ ¯˙ÂÈ ‰ÁÂ˙Ù ˙ÈÂÈÚ¯‰Â ˙ȯÂËÒȉ‰ ,˙È˘ÓÓ‰ ˙‡ȈӉ˘ ,‰„·ÂÚ‰ ÌÚ ÔÈÎ҉χχ ˙Á‡ ‰¯Â„‚ ‰‡„ȇ· ‡ ‰¯Â‚Ò ‰ÚÈÒ· „ÂÚ ¯·Â„Ó Ôȇ˘ ,·Â˘ÁÏ ÂÏ‚¯Â‰˘Ó ¯˙ÂÈ

.ȯ‰Ë‰ ÈҘ„Â˙¯Â‡‰ ÒÂÙÈˉ ÔÓ ÈÒÁÈ ˜ÂÁȯ ‰·¯˜ Ï˘ ,'˙ÂÁÙ' '¯˙ÂÈ' Ï˘ ‚¯Ȅ·‰˙ÚÓ È¯‰˘ .È‚ÂÏÂȈÂ҉ ȯÂËÒȉ‰ ÁÈ˘‰ ˙ÈÁ·Ó ˙ÂÚÓ˘Ó ˙· ‰¯ÂÓ˙ Ô· ȉÂÊ

13·È·‡ Ï˙ ,˙ÂÁÂω ÏÚ ˙¯ÈÁ ,Ï"‰ ,'‰¯„ÂÓ‰ ÏÚ ‰ÈҘ„Â˙¯Â‡‰ ÏÚ ?‰¯Â˙‰ ÔÓ ˘„Á' ,ȘˆÈ·¯ '‡

.170 'ÓÚ ,Ë"˘˙

‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡‰ Ï˘ ‰Ï·‚ ÏÚ :‡Â·Ó9

,'ÈÓÈ' ‡ 'ÈÏ‡Ó˘' ÂÓÎ (ÌÈÚÂ„È Ìȯ˘˜‰·) ÂÂ˘Ï· ˘Ó˘È ÈҘ„Â˙¯Â‡ ÈÂÈΉ ÍÏȇÂ;ı¯ÁÏ ‡Ï ÒÁÈÈÏ ,Ú·˜Ï ‡Ï ‚¯„Ï Â„Ú ÌÏÂ΢ ÌÈÈÂÈÎ ,'Ô˘Âί' ‡ 'ËÒÈχȈÂÒ',¯ÂӇΠ.‰¯ÂÙ ¯È‰ ÁÈ˘ ̉ Ìȯ˘Ù‡Ó ˙‡Ê ÌÚ Í‡ ‰ÓÂ˙Á ‰ˆÂ·˜ ÌÈÈÈˆÓ Ìȇ ÌÏÂ΢.ÂÓÓ ˙ÂÏÂÚ‰ ˙·Â˙‰ ˙‡Â ‰Ê ¯ÙÒ· ‚ˆÂÈ˘ ÌȇˆÓÓ‰ ˙‡ ¯˙ÂÈ ˙Óω ÂÊ ‰Î¯ ‰˘È‚

ÔÓÊ-ÏÚÂ ÔÓÊ

,'¯Â‰Ë‰' ÒÂÙÈˉ Ï˘ Â˙ÂÓ„ ˙‡ ËË¯Ò „ˆÈÎ ?ÔÂÈ„‰ Ï˘ ÒÂÁÈȉ ˙„˜ ‡ÂÙ‡ ȉÓÈ„Î ˘¯„ ‰Ê ËÂË¯Ò ?ÂÈχ ‰‡Â¢‰· ÔÁ·È‰Ï ¯ÂÓ‡ ¯Á‡ ÒÂÙÈË Ï΢ ,¯˘Ù˙Ó È˙Ï·‰¯Á‡Ó ‡˜Â„ .¯·Ú ÏÎÏ ÈËÓÒ‰ ¯ÂÊÈÙ ˙‡ ÚÂÓÏ ˜ˆÂÓ Ô‚ÂÚ Â‡ ¯Èˆ ÔÂÈ„Ï ˜ÙÒÏÂ‰Ó ¯È‰·‰Ï ȇ¯ ,'‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡‰' Ï˘ ‰Ï·‚ ˙χ˘· ˙ÓÈÂÒÓ ˙ÂÓÈÓÚ ÌÚ ÂÓÏ˘‰˘

14.ÂÏÂÎ ‚¯„Ó‰ ͯÚÈÈ ÂÈÙÏ˘ '‡ÏÈÚÏ Ò˜Â„Â˙¯Â‡' ‰ÈÓ ,Û¯ˆ‰ Ì‚„‰ ‡ ·Ë˜‰:„Á‡ ÚȯÎÓ ‡˘Â· ˙ÂÊί˙‰ ÍÂ˙ ÂÊ ˙ÂÓ„ Ï˘ ÌÈ„Á‡ ÌȘ ‰ÂÂ˙‡ ‰˘ÁÓ‰ Ì˘Ï‡˘Â :˙ȯ˜Ó ‰¯ÈÁ· ÂÊ Ôȇ .ÈÁˆÂ ȯÂËÒȉ ,ÈÓÊ-ÏÚ ÈÓÊ ,˘„ÁÂ Ô˘È ÔÈ· Á˙Ó‰˘ÓÈ˘ Ì‚ ÔÎÏ ,˙ÏÏÂΉ ˙ÈҘ„Â˙¯Â‡‰ ‰ÒÈÙ˙‰ Ï˘ ÔÁ· Ô·‡ ÌÈ·¯ ÌÈÓÈ ˘ÓÈ˘ ‰Ê‡ÂÙ‡ ÚÈÈÒÈ ‡Â‰ .˙ȯ„ÂÓ‰ ˙„‰È‰ ·¯˜· ÌȯÁ˙Ó ÌÈÈ˙„ ÌÈÓ¯Ê ÌÚ ˙˜ÂÏÁÓ ÚÏÒ¯ÙÒ· ÂίÚÈÈ˘ ÌȯÁ‡ Ìȯ¯ȷ Í¯ÂˆÏ Ì‚ ‰ÈˆËÈȯ‡ ˙„˜ ˜ÈÚÈ ÔÂÈ„‰ ˙‡ „˜ÓÏÈ˙¯·Á‰ ˷ȉ· ÌÈÈ҇ ,È˙Îω‰ Ë·È‰Ï ¯Â·Ú‡ ,‰Ï‡˘‰ Ï˘ ÈÂÈÚ¯‰ ˷ȉ· Á˙Ù‡ .‰Ê

15.È˙Ïȉ˜‰˘Â„ÈÁ‰ Ï˘ ˙ȯ„ÂÓ‰ ‰Ó¯Â‰ „‚ ˙È˙ÈÊÁ ·ˆÈÈ˙È ˜‰·ÂÓ‰ Ҙ„Â˙¯Â‡‰ ,ÏÂÎÏ ˘‡¯„ÓÚÓ ‰˜Ó ‰Ê Ì„‡˘ ,Íη ‡Ë·˙Ó È¯„ÂÓ‰ Ì„‡‰ Ï˘ ¯Îȉ‰ ÈÂÂ˜Ó „Á‡ .ÈÂÈ˘‰Â,ÈÂÈ˘ ‡Â‰ ¯˘‡· ÈÂÈ˘‰ ˙‡ ·ÈÈÁÓ ‡Â‰ .˘Â„ÈÁ Â˙Âȉ ̈ÚÓ ˘Â„ÈÁ‰ ‰˘ÚÓÏ Í¯Ú Ï˘Ï˘ ÈÙȈÙÒ‰ ÔÎÂ˙‰ Ï˘· ‡˜Â„ Â‡Ï ˙‡Ê ,‰¯ÂÓ˙ ‡È‰ ¯˘‡· ‰¯ÂÓ˙Ï ÏÁÈÈÓ ‡Â‰,˙ÂÈÓÈ„‰ ÌˆÚ ˙ÓÁÓ ÏÂΠ̄˜ ‡Ï‡ ,ÂÊ ‰¯ÂÓ˙ Ï˘ ÈÙȈÙÒ‰ ȯى Ï˘· ‡ ‰Ê ÈÂÈ˘È¯„ÂÓ‰ Ì„‡‰ ,‰¯ˆ˜· .ÂÈÈÚ· ˙ÓÏ‚Ó ˘Â„ÈÁ‰ ˙ÂÎ˙˘ ˙¯ÈÁ‰Â ÏÂÏ΢‰ ,˙ÂÈÂÈÁ‰‰ÁÓ Ô¯˜ÈÚÏ ˘Â„ÈÁ‰ ˙‡ ‰˘ÂÚ ˘˜Â·Ó „ÚÈ ¯Â˙· ÂÙ‚ ÈÂÈ˘‰ ˙‡ ÒÙÂ˙ (È‚ÂÏÂÙÈˉ),‰ÁÈË·‰ ˙¯‡‰ ˙Ù˜˙Ó ‰‡ˆÈ˘ ˙ȯÂËÒȉ‰ ˙·˙‰‰ :„ÂÚ ˙‡Ê 16.Â˙·¯˙ Ï˘˜¯ ‡Ï˘ ,‰ÏÏ˜Ï ‡Ï ‰Î¯·Ï ÂÈ‰È ÌÈ˘„Á‰ ÌÈÎ˙‰ Ì‚ ‡Ï‡ ÂÓˆÚ ˘Â„ÈÁ‰ ˜¯ ‡Ï˘

14ÏÂÓ ˙ÈҘ„Â˙¯Â‡ ˙È„Â‰È ˙‚‰' ¯Ӈӷ ÔÓ„Ï‚ ¯ÊÚÈχ ‰ÂÂ˙‰ ÂÊ ˙ÂÓ„ Ï˘ ÌÈËÏ· ÌȘ

,‡È‚˘ '‡Â ÔÓËËÒ '„ ˙Îȯڷ ,‰Â‰·Â ¯·Ú· ˙È„Â‰È ˙‚‰ :ÌÈÂÈÚ Ìȯ˜ÁÓ Â¯ÙÒ ÍÂ˙· ,'‰¯„ÂÓ‰Ch. S. Liebman, ‘Extrimism as a Religious Norm’, Ì‚ ‡¯ .158–141 'ÓÚ ,Ê"˘˙ ÌÈÏ˘Â¯È

˜· ÔÂÈ„‰ ˙‡ „˜ÓÏ È˙¯Á· ԇΠ.Journal for the Scientific Study of Religion 22 (1983), pp. 75–86

.‰Ê ÒÂÙÈË-·‡ Ï˘ ¯Á‡ ÈÊίÓ15È„¯Á‰ ̯ʉ ·¯˜· ‰Ï‡ ˙Âχ˘ ÏÚ (È˙ί„‰·) ‰˜ÈÓÚÓ ¯Â˘„ ˙„Â·Ú ‰˙Ú ·˙ÂÎ ÔȘˆÂ¯ÂÒ „„

‰‡Ó· ˙Ȅ‰ȉ ˙‚‰· χ¯˘È ı¯‡ ,(ͯÂÚ) ȘˆÈ·¯ '‡ ÍÂ˙· Â¯Ó‡Ó Ì‚ ‡¯ .ÈÂȈ-Èˇ‰ ,ÈϘȄ¯‰.167–133 'ÓÚ ,‰"Ò˘˙ ÌÈÏ˘Â¯È ,Ìȯ˘Ú‰

16N. Rotenstreich, ‘Religion, ;63 'ÓÚ ,·"Ï˘˙ ·È·‡ Ï˙ ,‰Ê‰ ÔÓÊ· Ȅ‰ȉ ÌÂȘ‰ ÏÚ ,ÍÈÈ¯Ë˘Ë¯ '

ȘˆÈ·¯ ¯ÊÚÈ·‡ 10

ÍÈω˙ ‰„È„ È·‚Ï Ô΢ .‰¯ÂÁ‡ ‡Ï ‰ÓÈ„˜ ÂÎÈÏÂÈ ‰È˙¯٠̂ ‡Ï‡ ˙ÂÈÓÈ„‰ ˙„·ÂÚ͇ ,Ì„‡ È„È· ÏÚÙÂÓ ‡Â‰ ÌÓ‡ .ÚÓ È˙Ï· ,ÈËÒÈÈӯ˄ ÍÈω˙ ‡Â‰ È˘Â‡‰ ÏÂÏ΢‰‰È¯ÂËÒȉ‰ ˙‡ ‰„ÈÚˆÓ‰ ˙ÈËÓȇ ˙ÈÚ·Ë ˙ÂȘÂÁ ÈÙÏ Ï‰˙Ó ‡Â‰ Ìȯ·„‰ ˜ÓÂÚ·ÏÎÓ .˙ȯ„ÂÓ‰ ˙·¯˙· ¯ÎÈ Ì˙ÂÁ ‰Ú·Ë ÂÊ ‰ÒÈÙ˙ ,Ú„ÈÎ 17.˙È·˙‰ ‰˙‚ÒÙ ˙‡¯˜ÏˆÓȇ ‰Ó„ƒ̃‰ ˙˜˙ Ï˘ ÈËÒÈÈӯ˄‰ ÈÙ‡‰ ˙‡ ¢ÈÁΉ˘ ‰·˘ÁÓ ÈÓ¯Ê Ì‚ ,̘ÓÈÏÂ‚Ò Í¯Ú Â˜Èډ ,‰Ù‚ ‰Â˜˙· ÂÓÏ‚˙‰˘ ÌÈίډ ˙‡Â ÌÏÂÚ‰ ˙ÂÓ˙ ˙‡ Ô·Ï Ï‡

.˙˘„ÁÓ‰ ˙ÂÏÈÚÙÏȇ ¯Â˙· ÂÓˆÚ ˙‡ ÒÙÂ˙ ‡Â‰ .„‚Ó „ÓÂÚ ·¯ÒÓ ÈϘȄ¯‰ ÈҘ„Â˙¯Â‡‰ Ȅ‰ȉÏÂÓ ˙Â·ÈˆÈ Ï˘ ȇ ¯Â˙· ¯˙ÂÈ ‰¯ÈÓÁÓ ˙ÂÏÎ˙Ò‰·Â ,˙ÙÏÂÁ ˙Â‡ÈˆÓ ÍÂ˙· ˙Â·ÈˆÈ Ï˘¯·Ú ÔÈ· ,˘„ÁÏ Ô˘È ÔÈ· Í¯Ú Âȇ È˙Ó‡‰ ˙ÂÓÈÚ‰ Â˙‡¯ ˙„Â˜Ó .˙ү˜ ˙‡ȈÓ,˙Ó‡ !Áˆ· ¯Á· ‡Â‰Â .Áˆ‰ ÔÈ·Ï ÔÓʉ ÔÈ· ,„ÈÓ˙Ó‰ ÔÈ·Ï ÈÚ¯‡‰ ÔÈ· ‡Ï‡ ,‰Â‰Ï(¯·Ú) „Á‡ ÔÓÊ Íη ÛÈ„Ú‰Ï ÔÂÂÎ˙Ó Âȇ ‡Â‰ ͇ ;Ô¯˙È ÂÏ ˜ÈÚÓ ¯·Ú‰ ÏÚ ÔÂ‚Ó ‡Â‰(ÔÓÊ ÏÎ) ÔÓʉ ˙‡ ÚÈÏ·‰Ï ¯·Ú‰ ÌÚ ‰Â‰‰ ˙‡ „Á‡Ï ‡Ï‡ (‰Â‰) ‰˘Ó ÈÙ ÏÚÏ˘ ˙ÓÒ¯ÂÙÓ‰ ¯‚È˙‰ ˙‡È¯˜· ˙ÏÙ˜Ӊ ‰˜ÂÓÚ‰ ˙ÂÚÓ˘Ó‰ ‰‡¯Î ȉÂÊ .Áˆ‰ ÍÂ˙·¯Ó˘Ï ˙˘˜·Ó ‡È‰ 18'!ÌÂ˜Ó Ïη ‰¯Â˙‰ ÔÓ ¯ÂÒ‡ ˘„Á' :˙ȯ‚‰‰ ‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡‰ÈÙȈÙÒ‰ ·ˆÓ‰ ˙ÂÎÊ· ‡˜Â„ Â‡Ï ˙‡Ê ͇ ,È·ÈËӯ Ϙ˘Ó ÂÏ ˙ÒÁÈÈÓ ÌÈȘ‰ ˙‡Ô·˘Á Ï˘ ÂÙÂÒ·Â ,‚ˆÈÈÓ ‡Â‰˘ ˙ÂÙȈ¯‰Â ˙·Ȉȉ ÈÎ¯Ú ˙ÂÎÊ· ‡Ï‡ ÌÏ‚Ó ‡Â‰˘„‚ ˙Â¯È˘È ‡ÂÙ‡ ‰Òȯ˙Ó ÂÊ ‰‡È¯˜ .ÏÓÒÏ ¯ÂÓ‡ ¯ÂÓÈ˘‰˘ ÈÓÊ-ÏÚ‰ „Ó˙‰‰ ˙ÂÎÊ·ÔÓÊ-ÏÚ Ï˘ ÒÂ˙‡ ,ÌÂȘ Ï˘ ¯Á‡ ÒÂ˙‡ ‰ÏÂÓ ‰·ÈˆÓ ‰¯„ÂÓ‰ Ï˘ ˙Ë˯‰ ‰·Èω

.„ÁÈ Ì‚ ˘„Á‰ ÏÚÓÂ Ô˘È‰ ÏÚÓ ‡˘˙Ó‰('Ê·ÈÂÙ ˙·È˘È ˘‡¯) ͢ ÌÁÓ ¯ÊÚÈχ ·¯‰ ·˙Î Ì"˘˙ ˙˘· :‰˘ÁÓ‰ Ì˘ÏÌÚ È˙ȉ„ʉ ‡Ï ‰ÓÏ ,‰ÏÚÓ Ï˘ ÔÈ„ ˙È·· χ˘ ‰È‰‡˘Î' :ÂÁ˜Ï ÈÚÓÂ˘Ó „Á‡Ï̉ ,ÈÙÏ Âȉ˘ ÌÈÏ„‚‰ ÏΠÌÈÈÁ ıÙÁ‰ ÏÚ ÂÊ ‰Ó˘‡ ÏÈˇ ‡ÏÓ ‰Ù· ,ÈÂȈ‰ ÔÂÈÚ¯‰·˙ÂΉ ,‰·¯„‡ .˙ȷȇ ‰·È˘Á ÏÏÎ ÌÈ‡Ë·Ó Ìȇ Ìȯ·„‰ 19.'·È˘‰Ï ‰Ó ÂÚ„È ¯·ÎıÙÁ‰ ÈÓÈ Ê‡Ó ,˙Ó‡ .ÌÓ˜ÓÓ ÌÈÊÊ Ìȇ ÌÈίÚ ˙ÂÂÈÚ¯ :¯ÓÂÏ ˘˜È· ÂÏȇΠÌÎÁÂ˙Ó‰˙ÂÂÁˆÈ Âگȇ ,˙È„Â‰È ‰È„Ó ‰Ó˜ ,‰‡¯Â ‰‡Â˘ ‰˘Á¯˙‰ (‰‡Ó‰ ˙È˘‡¯·) ÌÈÈÁ,¯·„‰ ÔÎ ‡Ï ͇ .˙˘„ÂÁÓ ˙È‚Âχ„ȇ ‰Î¯Ú‰ ‰˙Ú ˙˘¯„ ‰¯Â‡ÎÏ ,ÌÈÓȉ„Ó ÌÈȇ·ˆ

Modernity and Post-Modernity’, International Journal for Philosophy of Religion 18 (1985), pp.

33–35

17J. B. Bury, The Idea of Progress, London 1924; E. Cassirer, The Philosophy of the Enlightenment,

Boston 1955

18˘ÂÓÈ˘Ï .˙ȯ‚‰‰ ‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡· ¯ÙÂÒ Ì˙Á‰ Ï˘ ÂÈÎÈ˘ÓÓ ÈÙ· Ï‚„ ‰ÓÒÒ ‰ÎÙ‰ ÂÊ ‰¯Ó‡Á¯Â‡ ,Ì˘ ;ËÈ ÔÓÈÒ ,· ,‰Ú„ ‰¯ÂÈ ,¯ÙÂÒ Ì˙Á ˙"¢ ,¯ÙÂÒ ‰˘Ó '¯ ‡¯ ȯ˜Ӊ ÈÈÈډ ÈÂ˘Ï‰

. ÔÓÈÒ ,‚"¯˙ ‰Â˜ÏÂÊ ,‰‡¯Â‰ Èί„ ,˙ÂÈÁ ı"¯‰Ó ψ‡ ‡·Â‰ ,·˙ÎÓ ;‡Ù˜ ,ÁÎ ÌÈÓÈÒ ,‡ ,ÌÈÈÁ

Ìȯ˜ÁÓ :‰È¯‚‰ È„Â‰È ,(ͯÂÚ) ‰„‚ ‡"Ó ,'ÌÈ˘„Á· ¯ÙÂÒ Ì˙Á Ï˘ ˜·‡Ó' ,ËÓÒ ˘"Ó Â‡¯Â.97–92 'ÓÚ ,Ë"Ó˘˙ ÌÈÏ˘Â¯È ,ÌÈȯÂËÒȉ

19.Î 'ÓÚ ,Ì"˘˙ ˜¯· È· ,ÌȯӇÓ ÌÈ·˙ÎÓ ,͢ ÔÓ Ó"‡

‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡‰ Ï˘ ‰Ï·‚ ÏÚ :‡Â·Ó11

ÔÓʉ ÏÚÓ ˙ÂÓÓ¯˙Ó ˙È˙Îω‰ ‰‡„ȇ‰Â ˙È˙·˘ÁÓ‰ ˙Ó‡‰ :ÂÈ˙ÈÓÚ ͢ ·¯‰ ¯ӇÈ.‰È¯ÂËÒÈ‰Ï ¯·ÚÓ ˙‚¯ÂÁÂ

ÒÁÈ· ‰ÓΠ‰ÓÎ ˙Á‡ ÏÚ ,˘Â„ÈÁ‰ Ï˘ ˙ȯ„ÂÓ‰ ‰Ó¯ÂÏ ÒÁÈ· ¯·„‰ ÍΠ̇ÂÒÂÙ˙Ï ÈÂ˘Ú ÈϘȄ¯ Ҙ„Â˙¯Â‡ ,‰ÏÚÓÏ ¯ÂӇΠ.‰Ó„ƒ̃‰ Ï˘ ˙ȯ„ÂÓ‰ ‰È¯Â‡˙ωȉ ¯Â˙· Ì‚ ‡Ï‡ ˙ÙÏÂÁ ‰È‰ ¯Â˙· ˜¯ ‡Ï ‰ÎÂ˙· ȯ˘ ‡Â‰˘ ˙‡ȈӉ ˙‡Ôȇ ‰¯Â˙Ï ÌÓ‡ ;˙È˘‡¯·Ó ˙„ÓÂÚ ˙ÓÈȘ ‡È‰ – ‰È¯ÂËÒȉ Ôȇ ˙Ó‡Ï ÌÓ‡ .˙ү˜˙˜Á¯˙Ó ˙Îω ÂÊ ,‰È¯ÂËÒȉ ˘È Ì„‡Ï Ìχ ;ÈÈÒÓ ˙„ÓÂÚ ‰Â˙ ‡È‰ – ‰È¯ÂËÒȉ

20.ÈÈÒ „ÓÚÓÓ Ô‰Â ˙È˘‡¯· ‰˘ÚÓÓ Ô‰ ¯Â„ Ïη¯Ó‡' .ÌÈ¢‡¯ ˙¯˜ӷ ¯·Î ËÚÓ ‡Ï ‰ÚÈÙ‰ ˙¯„‰ ˙„È¯È ÏÚ ÂÊ ‰Ù˜˘‰ ,Ú„È·ÂÏÓΠ‡ ,ÏÎȉ Ï˘ ÂÁ˙ÙÎ ÌȯÁ‡ Ï˘Â ,Ìχ Ï˘ ÂÁ˙ÙÎ ÌÈ¢‡¯ Ï˘ Ô·Ï :ÔÁÂÈ '¯ÂÓÎ' ?‰Ê‰ ÔÓÊ· ÂÈÈÁ ‰Ó ‡ ‰Ó ,ÔΠ̇ 21.(‡"Ú ‚ Ôȷ¯ÈÚ ,ÈÏ··) '˙Ș„Ò ËÁÓ ·˜˜ÂÓÚ ¯·„ ÌÈÈ·Ó Âȉ ¯È‰· Ï΢ Ì‰Ï ‰È‰˘ ÌÈÂÓ„˜‰˘ ,¯Â„ ¯Á‡ ¯Â„· ˙‡¯ ÂÈÈÚ˘ÈÙÏ ÏΉ ,˘Â¯ÈÙ ÏÚ ˘Â¯ÈÙ ÍÎ ¯Á‡Â ,˘Â¯ÈÙ È˙Ï· ÌÈÈ·Ó Âȉ ‡Ï ÍÎ ¯Á‡ ,˘Â¯ÈÙ ÈÏ·ÔÓʉ ˙ÓÈ¯Ê ÈÙÓ ÈÒϘ‰ ˘˘Á‰ ˙‡ ‡ÂÙ‡ ˙Ù˜˘Ó ÂÊ ‰ÒÈÙ˙ 22.(‰"Ï˘) 'Ï΢‰ ˙΢ÁÌÈ·¯ ,‰‰Â .(ÈÈÒ) ÂÈÎ¯Ú ¯Â˜ÓÓ Ì‚Â (‰‡È¯·) Â˙Èȉ ¯Â˜ÓÓ Ì‚ Ì„‡‰ ˙‡ ‰˜ÈÁ¯Ó‰Ì˜ÏÁ ;˙È‚ÂÏÂÙ¯˙‡‰Â ˙ȯÂËÒȉ‰ Ì˙ÒÈÙ˙ Ï˘ ‰ÈÙ Ô·‡Ï ˙‡Ê Â˘Ú ÌȯÁ‡‰ ÔÓ˙È˙¯ÂÒÓ‰ ˙ÈËÙÈϘÂÙ‡‰ ‰„¯Á‰ ˙‡ ˙ȯÂËÒȉ ‰‚ÈÒ· ‰ÂÓ‡‰ χ ÂٯȈ ÂÙÈÒ‰ Ì‚˜ÙÒ ÈÏ·' :ÂÈ˙¯„ ÏÚ ÂÈÏÚ Â·Ò‰ ˙Á‡Î Ô‰È˙˘ ˙‡Â ,˙ÈÁÈ˘Ó-Ì„˜‰ ˙ÂÚ¯ÂÙ‰ ÈÙÓÈÎ' ,Ìȯ˘Ú‰ ‰‡Ó‰ ˙È˘‡¯· 'ÌÈÈÁ ıÙÁ‰' ¯È‰ˆ‰ ,'‡ÁÈ˘Ó„ ‡˙·˜Ú ‰Ó‰ ‰Ï‡ ÂÈÓÈ˘ÈÎ ,ÂÈÏ‡Ó ¯Â¯· 23.'‰ÏÙ˘Â ‰Ú¯‚ ¯˙ÂÈ ˙ÂÈ‰Ï ˙ȯ˘Ù‡ ȇ˘ ÂÊÎ ‰‚¯„Ó· ÌȇˆÓ ‡ÒÂ˙‡‰ ˙‡ ‰˘˜ „È· ‰ÈÏÚÓ ‰Á„˙ ‡È‰ ,¯·‚˙ ÍÏ˙ ‰ÏÈÙ ‰‚ÈÒ Ï˘ ÂÊ ‰Ú„Â˙˘ ÏÎÎÈÙÓ ÔÓʉ ˙‡ ÚÈ˜Ù‰Ï ÏÙÂÎÓ ÏÂÙÎ ıÓ‡Ó ÔÈÓÊ˙ 24,Ò¯‚¯ى ˘Â„ÈÁ‰ Ï˘ ȯ„ÂÓ‰

.Áˆ‰‰Ê ÌÈÓÈȘ˙Ó ,‰ÏÈÙ‰ ÔÓ ‰„¯Á‰Â ‰¯ÂÓ˙‰ ÔÓ ‰ÚÈ˙¯‰ ,‰Ï‡ ÌÈÈ¯Ó˘ ˙„ÂÒÈ È˘

20,Ï·ÂÈ È"È ;17–15 'ÓÚ ,‡"˘˙ ÌÈÏ˘Â¯È ,ÌÈÎÈω˙ ˙ÂÓ‚Ó ,˙Â¯Â˜Ó :˙È„¯Á‰ ‰¯·Á‰ ,Ôӄȯ٠'Ó

˘„˜Ó Ô·¯ÂÁ' ,¯Èȯ '‡ ;394–369 'ÓÚ ,(Ê"˘˙) Ê ÔÂȈ ,'Antiqui et Moderni ,ÌȯÁ‡Â ÌÈ¢‡¯''ÓÚ ,(‡"Ò˘˙ ȯ˘˙) 97 ‰¯„˙˜ ,"ÌÈÈÈ·‰ ÈÓÈ· ̘ӠÔÓÊ Ï˘ ˙Âχ˘ ÏÚ Â‰˘Ó :˘Â„˜ ̘Ó

¯ÂÒÙ¯٠„·ÎÏ ËÙ˘Ó ‰Îω ÈÂÈÚ ,'‰˘„Á‰ ˙Ú‰ ÔÓ ÌÈÒÂÙÈË ‰˘ÈÓÁ :‰¯ÓÁ‰' ,Ô‡¯· '· ;64–47

L. Jacobs, ‘Hasidism and ;154–152 'ÓÚ ,(‡"Ò˘˙–Ò"˘˙) ‡Î–Πχ¯˘È ÈÈ„ ,ÌÈ·˘¯È˜ Ô¯‰‡the Dogma of the Decline of the Generations’, A. Rapoport-Albert (ed.), Hasidism Reappraised,

London 1996, pp. 200–213

21.ÌÈ˘¯„Ó·Â ÈÓÏ˘Â¯È· ̉È˙ÂÏÈ·˜Ó ;·"Ú Â˜ Ôȯ„‰Ò ;‡"Ú Ë ‡ÓÂÈ ;·"Ú ·È˜ ˙·˘ ,Ì˘ :¢‰22– Ô"·Ó¯‰ ,‰È„Ù 'Á ‡¯Â .‡"Ú ÊË ÌÈÁÒÙ ,1860 ‚¯·ÓÚÏ ,˙ȯ·‰ ˙ÂÁÂÏ È˘ ,ıȯ‰ ‰ÈÚ˘È '¯

.47 'ÓÚ ,‚"Ò˘˙ ·È·‡ Ï˙ ,˘„ÂÁÓ ËҘˠȯÂÊÁÓ ÔÓÊ :˙ÂÏÚ˙‰23˙Ú„' ,Ô˜· '‚ ‡¯ ˙¯Á‡ ˙Â‡Ó‚Â„Ï .12 ,6 'ÓÚ ,Á"È˘˙ ˜¯ÂÈ ÂÈ ,‰ÂÓ‡‰ ¯Â‡Ï ,(ͯÂÚ) ¯‚‡¯Ù 'Ó

'ÓÚ ,(Â"Ó˘˙) · ıÈ·¯˙ ,'ÔÈÏÂÙ· "χ¯˘È ˙„‚‡" Ï˘ ‰È‚ÂχȄȇ‰ ˙χ˘Ï :ÁÈ˘Ó ÈÏ·Á ‰¯Â˙

.238–234 'ÓÚ ,(2 ‰¯Ú‰ ÏÈÚÏ) ȘˆÈ·¯ ;507–50324˜Â¯ÈÙ ‰·Ê· ˙‡˷Ӊ ˙ÂÈËÒȯ„ÂÓ-ËÒÂÙ ˙ÂÒÈÙ˙ ÌÚ ÔÈÈÚÓ ‚ÂχȄ ÌÈÈ˜Ï ‰ÈÂ˘Ú ‡È‰ ÌÓ‡

.˙ÂίÚÓ

ȘˆÈ·¯ ¯ÊÚÈ·‡ 12

(˘Â„ÈÁ‰ ˙¯ÈˆÈ) Ì„‡‰ È„È ‰˘ÚÓ „‚ ÔÂÂÎÓ „Á‡‰ :̉ÈÈ· ÌÈÂÒÓ Á˙Ó ÍÂ˙ ‰Ê „ˆ·˙‡ ¯Ó˘Ï ˘˜·Ó „Á‡‰ ;(˙¯„‰ ˙„ȯÈ) ‰È¯ÂËÒȉ‰ È„È ‰˘ÚÓ „‚ ÔÂÂÎÓ È˘‰ÂÈ˙·‰ ÈÙÏ .ÛÈ„Ú ‡Â‰ ¯˘‡· ÌÈȘ‰ ˙‡ ¯Ó˘Ï ˘˜·Ó È˘‰Â ·ÈˆÈ ‡Â‰ ¯˘‡· ÌÈȘ‰˙ÈҘ„Â˙¯Â‡‰ ÔÓʉ ˙ÒÈÙ˙ ˙‡ ÏÂÎÓ ¯˙ÂÈ „ÁÈÈÓ˘ ‡Â‰ ,ÈËËÒ‰ ,Ô¢‡¯‰ ˘‚„‰ ‡˜ÂÂ„Ì‰È˘ Ìχ .(˙ÂÓ„˜ ˙ÂÙ˜˙· Ì‚ ˙·¯ ÚÈÙ‰ ,È·ÈÒ¯‚¯‰ ,È˘‰ ˘‚„‰) ˙ÈϘȄ¯‰ÔÈÓ‰ Ï˘ Ò¯‚¯ٷ ‰ÂÓ‡‰ ˙‡ ÌÈ˘ÈÁÎÓ ˘Â„ÈÁ‰ Ï˘ ‰Ó¯Â‰ „‚ ÌÈ·ˆÈÈ˙Ó „Á‡Îȇ¯ .ÈËÒȯ„ÂÓ-Èˇ‰ ÈҘ„Â˙¯Â‡‰ ·Ë˜‰ ˙‡ ‡ÂÙ‡ ÌÈÓÒÓ „Á‡Î Ì‰È˘ .È˘Â‡‰Ï˘ ‰Ó„ƒ̃‰ ÔÂÈÚ¯ ÂÓÊ ˙· ‰È¯ÂËÒȉ‰ Ï˘ ‰ÈÙÂÒÂÏÈÙ· ˙Á¯ ‰˘È‚ ÈÙÏ ÈÎ ,ÛÈÒ‰ωÂÓ‡‰ Ï˘) ˙ȯˆÂ‰ ‰È‚ÂÏÂËÎÒ‡‰ Ï˘ ˙ÈÂÏÈÁ ‰Ò¯‚ ÏÚ Â„ÂÒÈ· ˙˙˘Â‰ ‰˘„Á‰ ˙Ú‰ÂÈÏÚ ‰È‰ ,ÂÊ ‰˘È‚ ˆÓȇ ÂÏȇ .(‰È¯ÂËÒȉ‰ ÍÂ˙· χ‚‰ Ï˘ ˙ÈËÓȇ‰ ˙ÂÁη‡ ‰¯È˘È) ˙È„Â‰È ‰ÈÈÁ„ ¯Â˙· Ì‚ ‰Ó„ƒ̃‰ ÔÂÈÚ¯Ï ÈҘ„Â˙¯Â‡‰ ·Â¯ÈÒ‰ ˙‡ ˘¯ÙÏ

25.ȯˆÂ È˙·˘ÁÓ Ï‚ς Ï˘ (‰ÙȘÚÏ˘ ¯È˘Ú ̯˘ÙÒ ÂÈÙ· Ò¯Ù ‰‡Ï‰Â ÂÊ ˙ȈȘ ·Â¯ÈÒ ˙„Â˜Ó ,ÌÂ˜Ó ÏÎÓÔ˙ˆ˜ :‰È¯ÂËÒȉ‰ Ï˘ ‰˙ÂÚÓ˘Ó ÈÙÏΠÔÓʉ ˙ˆÂ¯Ó ÈÙÏÎ ˙ÂÈÂÒÁÈÈ˙‰ Ï˘Â ˙Âίډ˙ÂÓÊÓ Ô˙ˆ˜ 26,̉ÈÈ· ¯„ÓÏ ˙¢˜·Ó Ô˙ˆ˜ ,˘„Á‰ χ Ô˘È‰ Ï˘ ˙ÂÏ‚˙Ò‰ ˙‡˷Ӈ‰ .˙χ‚ ˙ÈÁÈ˘Ó ‰ÓˆÚ ˘„ÁÏ ˙˜ÈÚÓ ˙ÎÏ ˙˜ÈÁ¯Ó Ô˙ˆ˜Â ,‰¯ÂÙ ˘‚ÙÓÏ Ì˙‡ÔÈÈ„Ú ,'‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡‰' Ï˘ ˜È„Ӊ ‰Ï·‚ ÏÚ ÚÈ·ˆ‰Ï ‰˘˜˙ ̇ Ì‚ :¯Ӈ ¯˘‡¯˙ÂÈ 'ÈҘ„Â˙¯Â‡'Î „Á‡ È„Â‰È ÔÈÈˆÏ ÂÏ Â¯˘Ù‡È˘ ÌȘ‰·ÂÓ ¯Îȉ ÈÓÈÒ ÂÈ„È· ¯˙ÂÂÈÈ

.‰˙Î˘Ó ˙ÂÁÙ '˙ÈҘ„Â˙¯Â‡'Î ˙Á‡ ‰Ïȉ˜Â ‰گÓ.ÂÏÂÎ ÔÂÈ„‰ χ ‡ˆÈ ‰ÓÓ˘ ˙È˘‡¯‰ ˙„˜ ˙‡ ÔÂÁ·Ï ¯ÂÊÁÏ È‡¯ ÂÊ ‰„˜·¯·„· ¯˜ÁÓ· ˙Ϸ˜Ӊ ‰ÓÎÒÂÓ‰ ˙‡ ‰˙Ú ‰Ê ¯˘È‡ ‡Ï ̇‰ :‰Ï‡˘‰ ˙χ˘ Ô΢ÈϘȄ¯‰ Ҙ„Â˙¯Â‡· «̇˘ ¯Îȉ‰ ÈÓÈÒ Ì‡‰ ?˙·ÊÂÎ ‰Ú„Â˙Î ˙ÈҘ„Â˙¯Â‡‰ ‰Ú„Â˙‰‰„ÏÂ˙Î ÂÈȉ ,ıÂÁ ÈÙÏÎ ˙ÂÂÎÓ˘ ‰˘„Á ‰·Â‚˙Î ‰Â˘‡¯·Â ˘‡¯· Â˙‡ ÌÈ‚ÈˆÓ Ìȇ

?˙ȯ„ÂÓ‰ ‰È‰‰ Ï˘ ‰¯È˘È˙¯ÂÒÓ‰ ÏÚ Ô‚‰Ï ¯˘‡Ó ¯˙ÂÈ È˙¯ÂÒÓ ‰Ó :˙ÂÈ„‚ ˙Âχ˘· ÍÎ ÏÚ ·È˘‰Ï ȇ¯ ÌχÚÈÙ‰ ˙Âӄ˜ ˙ÂÙ˜˙· ȯ‰ ?ËÏÁÂÓ‰ ÏÚ ÈÁˆ‰ ÏÚ Ô‚‰Ï ¯˘‡Ó ¯˙ÂÈ È˙„ ‰Ó ?‰ÓˆÚ.˙¯ÂÒÓ‰ Ï˘ ‚˘ÂÓ‰ ÌˆÚ „‚ ‡ˆÈ ‡Ï ‡Â‰ :˙¯Á‡ ˙¯ÂÒÓ Ï˘ ‰ÓÚËÓ ÈˆÈÁ‰ ÌÂȇ‰‡Â‰ :(˙ÈÓÏÒÂÓ ,˙ȯˆÂ ,˙ÈÓ¯ ,˙ÈÂÂÈ) ‰ÈȯΠ˙ÂÓ„· ·È¯È‰ ÚÈÙ‰ ̉‰ ÌÈÓÈ· ȯ‰‰·Â‚˙‰ Ì‚ ÍÎÈÙÏ .ȯÂËÒȉ‰ ˘Â„ÈÁ‰Â ÈÂÈ˘‰ Ï˘ ÌÓ˘· ÂÓˆÚ ÈÁˆ‰ ÏÂÓ ·ˆÈÈ˙‰ ‡Ïʇ ‰˘¯„ ‡Ï ˙È˙„‰ ‰‚Ó‰ Ì‚Â 27,ÈÂÈ˘‰ ˙ÎÒ· ʇ ‰Êί˙‰ ‡Ï ˙Ȅ‰ȉ ˙È¯Ó˘‰

25K. Lowith, Meaning in History: The Theological Implications of the Philosophy of History,

Chicago 1949; H. Blumenberg, The Legitimacy of the Modern Age, Cambridge, Mass. 1983,

˙ȯ·Ú‰ ‰ËÈÒ¯·È‡‰ ,ÍÓÒÂÓ ˙„Â·Ú ,'‰¯Ó‰· ‰‡·‰ ‰Ï‡‚' ,ÔȘˆÂ¯ÂÒ-ÏӯΠ'„ ;pp. 30–37

.45–32 'ÓÚ ,·"Ò˘˙ ,ÌÈÏ˘Â¯È·26,(·"Ó˘˙) ÊÎ ˙ÂÓ‚Ó ,'χ¯˘È· ÌÈҘ„Â˯‡ ÌÈ„Â‰È ·¯˜· ˙ÂÈ˙¯ÂÒÓ-‡ȉ ˙ÂÁ˙Ù˙‰' ,ÔÓ·ÈÏ 'È

.250–231 'ÓÚ27ÂÏÏÂÁ˙‰˘ ÌÈÈÓÈÙ ÌÈÈÂÈ˘ Ï˘ ÌϘ˘Ó ˙‡ „Ó‚Ï ‰Ë ȯ„ÂÓ-Ì„˜ È„Â‰È ¯˘‡Î Ì‚ ,‰·¯„‡

‰¯È‡· ÏÏΠͯ„· Íη ·Ï˙˘‰ ‡Â‰ ,ÌÈÓ„˜ ˙ÂÏȇ· Ì˙‡ ‰Ï˙ ¯˘‡Î Ì‚Â ,˙¯ÂÒÓ‰ ÍÂ˙·˙‡ ‚Ȉ‰Ï ̉‰ ÌÈÓÈ· ÂË ÌȯΉ ÌȯˆÂȉ Ìȯ·ÁÓ‰ ÈÏ„‚ Ì‚ .˙··ÂÒ‰ ˙ÂÓ‡‰ ·¯˜· ˙ËÏ˘‰

‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡‰ Ï˘ ‰Ï·‚ ÏÚ :‡Â·Ó13

‰ÓÂÁ ÂÓȘ‰ Ô‰ Ì‚ ,‰¯Â˙Ï ‚ÈÈÒ Ô˙Ú˘· Â˘Ú Ô‰ Ì‚ ,Ô·ÂÓÎ .‰¯Â˙‰ ÔÓ ˘„Á‰ ˙‡ ¯ÂÒ‡Ï.ÌȯÁ‡ ÌÈ·ˆÚ È˙Óˆ ÏÚ Ô‚‰Ï ÂÒÈ ÌȯÁ‡ ÔÂÎÈÒ È¯Âʇ· „˜Ó˙‰ Ô‰ ͇ ;ÌÂȇ‰ ÏÂÓ,‡ .‰Ê‰ ÔÓÊ· ÍΠ̉‰ ÌÈÓÈ· ÍÎ :‰·Â‚˙‰ Ï˘ ‰·ÈË ˙‡ Ú·˜˘ ‡Â‰ ˜·‡Ó‰ ‰„˘¯·ÚÓ ÂÏÂÎ ÌÏÂÚ‰ ÏΠ„Á‡ ¯·ÚÓ È¯·Ú‰ ̉¯·‡ ¯Â„ ¯Â„ Ïη :˙¯ÂÒÓ‰ Ï˘ ‰Â˘Ï·È˙·‰ ÈÙÏ .ÌÈÂÓ ˙¯˘Ú ÂÈÙ ˙‡ ÛÈÏÁ‰ · ¯·Â„Ó˘ 'ÌÏÂÚ‰'˘ ÈÙ ÏÚ Û‡ ˙‡Ê ,¯Á‡Ì‡Â .'ÈË˙‡' Ô¯ÎÈÊ Âȇ Ȅ‰ȉ ȯÂËÒȉ‰ Ô¯ÎÈʉ ÏÎ ,'˙ÈË˙‡' ‰Ú„Â˙ ÂÊ Ôȇ ̇,'˙¯ÂÒÓ Ï˘ ‰˙‡ˆÓ‰' ˙‡ ‡Ï‡ ÌÈ‚ˆÈÈÓ Ìȇ „Á‡Î Ì‰È˘Â ,‡Â‰ ÔÎ ÌÓ‡˘ ¯Ó‡˙

.‰Ó˜ÓÏ ‰¯ÊÁ ‰È˘Â˜‰Â ,˙¯ÂÒÓ‰ Ï˘ ‰ÓÈÒ ‡È‰ ‡È‰ ˙¯ÂÒÓ‰ ˙‡ˆÓ‰ ‰˙ÚÓ È¯‰Ìȯ·ÈÁ ‰¯ˆÈ ‡È‰ .˙¯Á‡ ˙ÂȈÙ‡ Ï˘ ‰·Á¯ ˙˘˜ Ì‚ ‰„ÈÓÚ‰ ˙¯ÂÒÓ‰ ,¯ÂӇΉ˜ÈËÒÈÓ‰ ‡ ˙ÈÏËÂËÒȯ‡‰ ˙Ȅ‰ȉ ˙‚‰‰ ̇ 28.'ÌÏÂÚ‰' ÔÈ·Â '̉¯·‡' ÔÈ· ÌȘ˙¯Ó‰˜˙Ù¯‰‰ ÌÚ ÈÁΉ ˘‚ÙÓ‰ Ì‚ ,'ÌÈÈ˙¯ÂÒÓ' ÌÈÁÂ˙ÈÙ Âȉ ˙ÈÂËÏÙ-‡‰ ˙È„Â‰È‰Ï˘ ·Á¯ ÔÂÂ‚Ó Â˙¢¯Ï „ÓÂÚ ‰Ê ͯˆÏ ;‰Ï‡Î ÌÈÁÂ˙ÈÙ ·È‰Ï ȇ¯ ˙ȯ„ÂÓ‰ ˙È˘Â‡‰.‰Ê˙ÈÒ· ‰ÏΠ‰˜ÈË˜Ï‡È„Ï ¯Â·Ú ,‰ÈÓÂËÂÎÈ„· ÏÁ‰ ,˘„ÁÏ Ô˘È ÔÈ· ÌÈȯ˘Ù‡ ÌÈÒÁÈ

‰È¯ÂËÒȉ ‰Îω

ȯÂËÒȉ ÔÂÚÈË :ÌÈÏ„· ÌÈÂÚÈË È˘ ÏÚ ‰ÒÒ·˙‰ ‰ÏÚÓÏ È˙Úˆ‰˘ ˙È˙¯Â˜È·‰ ‰·È˘Á‰¯Â˘ÈÓ· .‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡‰ Ï˘ ‰˙ÂÚÓ˘Ó ÏÚ ÈÙÂÒÂÏÈÙ ÔÂÚÈË ˙¯ÂÒÓ‰ Ï˘ ‰·ÈË ÏÚıÂÁ‰ ÌÚ ˙È˙„‰ ˙„„ÂÓ˙‰‰ ÔÈ· ˙ÈËÓȇ ‰˜ÈÊ Ï˘ ‰ÓÂȘ ÏÚ „ÂÓÚÏ È˙˘˜È· ȯÂËÒȉ‰.('ÌÈÈҘ„Â˙¯Â‡'‰) ÌȯÁ‡‰ ˙¯„·Â ('ÌÈÈ˙¯ÂÒÓ'‰) ÌÈ¢‡¯‰ ˙¯„· ‰Ï‰˙‰˘ ÈÙÎÈÙÓ Ô˘È‰ ÏÚ ÔÂ‚Ó Ò˜Â„Â˙¯Â‡‰˘Ó ¯˙ÂÈ ÈÎ ,‰Á‰‰ ˙‡ È˙Úˆ‰ ÈÙÂÒÂÏÈÙ‰ ¯Â˘ÈÓ·

˙¯˜ӷ ˘„˜‰ È·˙η ¯·ÎÓ ‰Ê ¯ˆ‡˘ ÌÈÎ˙ Ï˘ ‰‡ÏډΠ,È˘¯Ù ‰˘ÚÓΠȯ˜Ӊ ÌÏÚÙÓ

‰Ê :‰˘„Á‰ ˙Ú· ÈҘ„Â˙¯Â‡‰ Ȅ‰ȉ È·‚Ï ÔÎ ‡Ï .˙˘„ÂÁÓ ‰ÙÈ˘ÁÏ ‰„ÚÏ ÂÎÊ ‰˙Ú ÌÈÂÓ„˜

:˙¯Á‡ ÌÈÏÈÓ· .˙È˙ÈÊÁ „‚ ·ˆÈÈ˙Ó ‡Ï‡ ÔÓʉ ̯ʷ ·Ï˙˘Ó Âȇ ,ÈÂÈ˘‰ ˙‡ ¢ÈÁΉ· ,Ô¯Á‡‰Ìί„Ó ‚¯ÂÁ ‡Â‰ Ìχ ,ÈÂÈ˘‰ Ï˘ ÂÁÂη ËÈÚÓ‰Ï ÂȈӇӷ ÂÈ˙·‡ Èί„· Íω Ҙ„Â˙¯Â‡‰

ÈÓÂȘ ·ˆÓ .‰Â‰‰ ˙¯ÚÒ·Â ÔÓʉ Á¯· ÈÂÏ‚ ˜·‡Ó ÍÂ˙ ˙‡Ê ‰˘ÂÚ ‡Â‰ ¯˘‡· (Â˙·ÂË· ‡Ï˘)

˙·¯˜ ÌÈ˙ÚÏ È¯‰Â ;ÂÈ˙·‡Ó ‰˘¯„ ‡Ï˘ ËÚÓÎ-˙ȇ¯‰ ˙˜·„ ,„ÁÂÈÓ ıÓ‡Ó ÂÓÓ Ú·Â˙ ‰Ê,Ìχ .Ô˘„Á‰ ÔÓ ˙ίˆ˘ ÂÊÓ ‰Ï„‚ ‰ÈÈ‚¯‡ Ô¯Ó˘‰ ÔÓ ˘¯Â„ Ô˘È‰ ˙‡ ¯Ó˘Ï ˘˜ÈÚ‰ ıÓ‡Ó‰

,‰·¯„‡ .ÌÈÙ ÈÙÏÎ ˙Ȅ‰ȉ ˙ÂÙȈ¯‰ ˙‡ ÚȘÙÓ Âȇ ıÂÁ ÈÙÏÎ È˙ÈÊÁ ˙ÂÓÈÚ· ͯˆ‰ ÌˆÚ ,È˙ڄωÁ„ ‡Â‰˘ ˙ˆ¯Ó‰ ‰ÈÈÁ„‰ ‡˜Â„ È‚ÂÏÂÙÈˉ Ҙ„Â˙¯Â‡‰ Ï˘ (˙ÈË˙‡‰) ˙ÈÓˆÚ‰ Â˙·‰ ÈÙÏ

˙˘˜ÈÚ ˙È˘Ù ‰ÈÈ‚¯‡ .˙ÈÓÈÙ‰ ˙ÂÙȈ¯‰ ˙ÚË ˙‡ Â¯Â·Ú ˙˘˘‡Ó˘ ‡È‰ ˘Â„ÈÁ‰ Ï˘ ‰Ó¯Â‰ ˙‡

.˙·ÊÂÎ ‰Ú„Â˙Ï ‰‰Ê ‰È‡28˙È·‰ Ï˘ ÂÏ·‚ ÍÂ˙ χ ÌȘÂÁ¯ ˙ÂÓÏÂÚ ÒÈÎ‰Ï ‰„˜˘ ˙ÈÒϘ‰ ˙È˘¯Ù‰ ‰¯ÈˆÈ‰ ÌÈ·¯ Ìȯ˜Ó·

,˙È·‰ ˙ÂÏ·‚ ÍÂ˙ χ ¯Á‡‰ ˙‡ ‡È·‰Ï ,‰˜ÂÁ¯ Ú˜¯˜ ÏÚ ÂÁÓˆ˘ ÌÈίÚ ÌÈ‚˘ÂÓ ÌÈÙ‰Ï ,‰ÓÈÙ

ÂÊ ‰˜ÈÈ Ï˘ ‰˙Â·È˘Á· ËÈÚÓ‰Ï ‰„˜˘ Ì‚ ‡È‰ ,¯ÂӇΠÌχ .ÊίӉ ÍÂ˙· ۘȉ‰ ȯÁ‡ ˘ÙÁÏ'ÓÚ ,(13 ‰¯Ú‰ ÏÈÚÏ) ȘˆÈ·¯ ‡¯ .¯Á‡ ̘ӷ ‰·Á¯‰· È˙„ÓÚ ‰Ï‡ ÏÎ ÏÚ .˘„Á‰ ÔÓ ıÂÁ‰ ÔÓ

.171–164

ȘˆÈ·¯ ¯ÊÚÈ·‡ 14

‰Â‰‰ ÏÚ ¯·Ú‰ ˙‡ ‡˜Â„ ¯Î·Ó Âȇ ‡Â‰ :ÈÓʉ ÈÙÓ ÈÓÊ-ÏÚ‰ ÏÚ ÔÂ‚Ó ‡Â‰ ˘„Á‰.ȇ¯˜‡‰ ÏÚ ËÏÁÂÓ‰ ˙‡ ,ÛÏÂÁ‰ ÏÚ „ÈÓ˙Ó‰ ˙‡ ‡Ï‡

.˙ÈҘ„Â˙¯Â‡‰ ˙‰ʉ Ï˘ ˜‰·ÂÓ „˜ÂÓ ¯Â˙· ‰Îω‰Â ‰ÂˆӉ ÌÏÂÚ Ï‡ ‰˙Ú ‰Ù‡È˙Ï· ˙·ÈÂÁÓ ‡Ë·Ó È„Â‰È˘ ÏÎÎ ,ÈÙ¯‚ÂÈ·‰ ,È˘È‡‰ ¯Â˘ÈÓ· ÈÎ ,¯ÓÂÏ Íȯˆ Ôȇ˙‡¯˜Ï Ì„˜˙Ó ‡Â‰ ÔÎ („ÒÂÓÎ) ˙È·¯‰ ˙ÂÎÓÒÏ (‰¯ÂÒӉ ‰·Â˙Ή) ‰ÎÏ‰Ï ˙È˙ÂÓ˙ÈÏÓ¯ÂÙ‰ ‰Ú¯Î‰· „˜Ó˙Ó ÔÈÈÚ‰ ·Ï :˘È‚„‰Ï ˘È Ìχ .˘¯„‰ ÈҘ„Â˙¯Â‡‰ ¯‰Âˉ,˙È˘‡¯ .˙ÈÂÈÚ‰ ‰¯Î‰‰ ˙‚¯„ ÏÚ Ì‚Â È˘ÚÓ‰ ÌÂȘ‰ ÔÁ·Ó ÏÚ Ì‚ ˙¯·Â‚ ÂÊ ,˙Ȉ¯‰Â˙·¢Á ˙ˆÓÏ ˙ȯ˜Ú‰ ˙·ÈÈÁ˙‰‰Â ‰¯Â˙Ï ÌÈÂÓ‡‰ ˙¯‰ˆ‰ :È˘ÚÓ‰ ÌÂÁ˙·‡Â‰ ÛΉ ˙‡ ÚȯÎÓ˘ ‰Ó .ÈÓÂÈ-ÌÂȉ ˘ÂÓÈÓ‰ ÔÁ·Ó· ˙È˯˜Â˜‰ ‰Áψ‰‰ ÔÓ ÂÏÈÙ‡˙˘ÏÂÁ ̇ Ì‚ ,ËÏÁÂÓ‰ ÂˆÏ ˙ÂÙÈÙΉ ,ÈË„ˆÒ¯Ë‰ ,ÔÂÈÏÚ‰ Ôˆ¯Ï ˙È˘È‡‰ ˙ÂÚȉ‰:ÈÂÈÚ‰ ÌÂÁ˙· ,˙È˘ 29.Èχ¢‡‰ Úˆȷ· ˙ÂÂÏ˘ÈÎÏ ¯È„˙ ˙ӯ‚ È˘Â‡‰ Ôˆ¯‰Ï˘ ‰ÓÙ‰ ÏÚ ,˙È‚Âχ˙‰ ‰¯Î‰‰ ˙‚¯„ ÏÚ ˙„ÓÂÚ ‰È‡ ˙‰ʉ Ï˘ „·ÂΉ ˙„˜,˙ÈÓÂȘ ˙‰„ʉ· ,˙¯˘˜˙‰· ,˙ÂÓ‡· ,˙·ÈÈÁ˙‰· ˙ÓÏ‚˙Ó ‡È‰ ;‰ÂÓ‡‰ ȯ˜ÈÚ.‰Ê ËÏÁÂÓ· ,ÂÊ ‰¯Â˙· ,‰Ê ˜ÒÂÙ· ,ÂÊ ‰Ïȉ˜· ‚ÈÈÒ ‡ÏÏ ˙˜·„· ,˙È˘Ù ‰ÈˆÈÊÂÙÒÈ„·

.'˙ÂÈҘ„Â˙¯Â‡'‰ ˙‚¯„ ÔÎ ˙ÂÈÏËÂˉ ˙„ÈÓ ÈÙÎÂÏ˘ ÌÓ˜ӷ ‡ Ì„ˆÏ ÈÓÂÂ˙¯Â‡ ÈÂÈΉ ˙‡ ÚȈ‰Ï ˘˜·‡ ÔÂÈÚ¯‰ ˙‡ „„ÁÏ È„Î˷ȉ‰ ˙‡ ‰˙ÚÓ ‚ˆÈÈ ‰Ê ÈÂËÈ· .ÈÒ˜¯ÙÂ˙¯Â‡ ‡ ÈҘ„Â˙¯Â‡ ÂÓÎ ÌÈÏ·Â˜Ó ÌÈÈÂÈÎÂ˙Âȉ ¯·„· ÔÈÓ‡Ó‰ Ï˘ Â˙Ú„Â˙ ˙‡ ,‰¯Â˙‰ ˙Ï·˜ Ï˘ ,˜ÂÁÏ ˙ÂÓ‡‰ Ï˘ ȯ˜Ú‰ÛÈ˜Ó ÈÂÂȈ Ï˘ ÂÈÙÎ ˙Á˙ ÏÂÎÈ·Î ˙„Á‡˙Ó ˙ˆӉ ÏÎ ‰Ê ¯„‚ÂÓ Ô·ÂÓ· .‰∆ÂÀ̂Ó ¯ÂˆÈ‰ÈÓ' 30:ÍÈÂÁÓ Ë·Ó· ‚¯·Ê¯ ÌÂÏ˘ ÂÓÊ· ˙‡Ê ÁÒÈ˘ ÈÙΠ‡ .'!‰≈ÂÀ̂Ó ‰È‰' :„Á‡˙È˙„‰ ‰¯·Ú‰Â ˙È˙„‰ ‰ÂˆӉ È‚˘ÂÓ˘ ÈÓ ÂÈȉ ,'!˙¯·Ú ¯·ÂÚ˘ ÈÓ ?È˙Îω Ȅ‰È˙È‚ÂÏ¡‰Â ˙ÈχȈËÒÈʘ‡‰ Â˙¯Î‰· ‡ÂÙ‡ ԇΠÌȘÒÂÚ Â‡ .Â˙¯Î‰· ÌÈÁΠÌÈÈÁ

.ÔÂÈÚ‰ ÈÈÁÏ Ô‰ ‰˘ÚÓ‰ ÈÈÁÏ Ô‰ ˙ӄ˜˘ ‰Ú„Â˙ ,‰Îω‰ ˘È‡ Ï˘„ÓÓ‰ ÏÚ ‰Ó Ìχ .‰Îω‰ ÈÓ‡ Ï˘ È˘È‡‰Â ÈÙ¯‚ÂÈ·‰ „ÓÓ‰ È·‚Ï Ô‡Î „Ú͇) ˙Á¯ ˙ÈҘ„Â˙¯Â‡ ‰ÒÈÙ˙ ÈÙÏ ,Ú„ÈÎ ?‰Îω‰ ÌÏÂÚ Ï˘ Ȉ·Ș‰Â ȯÂËÒȉ‰Â„Ú ÂÏȇΠ‰˜ÈÒى ‰‡¯Â‰‰ ,˙„Óω ,˙¯ÙÒ‰ :‰È¯ÂËÒȉ Ôȇ ‰ÎÏ‰Ï (˙È„ÚÏ· ‡Ï¯"˘¯ ÂÏÈÙ‡ .ÌÓ¯‚ ÔÓʉ˘ ÌȈÂÏÈ‡Ï ÛÂÙÎ Âȇ˘ ÈÓÈÙ ÈÂÈ‚‰ ÏÂÏÒÓ ÈÙÏ Ï‰˙‰Ï,˙ÈÒÁÈ ˙·Î¯ÂÓ ‰„ÓÚ ÂÊ ‰Ï‡˘· ˘˘ ,‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡-‡‰ Ï˘ ͯ„‰ ‰¯ÂÓ ,˘¯È‰„‚ȷ ,‰ÓÚ ÌÈÓ‰ ˙‡ Ì‚ ‡ÏÈÓÓ ,˙„‰È‰ ˙‡ '‰ „ÈÓÚ‰ ‰ÏÈÁ˙ÎÏÓ' :˘È‚„‰Ï „ÈÙ˜‰˙„‰È‰ ‡‰˙ – '‰ ˙ÂÂˆÓ ˙‡ ÌÈÓω ÌÈÓʉ ÂÈ‰È˘Ó ˜¯' ÔÎ ÏÚ ¯˘‡ ;'ÌÈÓʉ χ‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡‰ Ï˘ ͯ„‰ ‰¯ÂÓ ,˜È'ˆÈÈ·ÂÏÂÒ „"ȯ‰ ÂÓÓ ¯˙ÂÈ 31.'ÌÈÓʉ ˙‡ ˙ÓÏÂ‰Ï˘ (ȯÂȯه‰) È‚˘ÂÓ‰ „ÓÓ‰ ˙‡ ˙Â‡Ï ‡ÏÏ ÌÈÚˉ˘ ,˙ȯ·‰ ˙ˆ¯‡· ˙ȯ„ÂÓ‰

29·È·‡ Ï˙ ,‰Îω‰ χ ÚÒÓ ,(ͯÂÚ) ıω¯· 'Ú ,'?È‰Ó – ‰ÎÏ‰Ï ˙ÂÓ‡' ,¯Ê Ú"˘ ‡¯ Ìχ.101–83 'ÓÚ ,2003

30.‰Ê ı·Â˜· Â¯Ó‡Ó Ì‚ ‡¯Â .‰Ù ÏÚ·˘ Ìȯ·„31‡¯Â .66 'ÓÚ ,(5 ‰¯Ú‰ ÏÈÚÏ) ¯‡È¯· ‡¯ .158–149 'ÓÚ ,Á"˘˙ ÌÈÏ˘Â¯È ,‡ ,ÌÈ·˙Î ,˘¯È‰ ¯"˘¯

˙‡ ˙Ó‡Â˙ ‰È‡Â – ÔÓʉ χ ˙ÂÂÎÓ' ‡È‰˘ ,˙„‰È‰ ˙χ˘· ˘¯È‰ Ï˘ ‰„ÓÚ‰ ˙·ίÂÓ ÏÚ Ì˘

.'ÔÓʉ

‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡‰ Ï˘ ‰Ï·‚ ÏÚ :‡Â·Ó15

‰‡¯ .‰È¯ÂËÒȉ ‰¯·Á ,̘ӠÔÓÊ Ï˘ ÌÈÏÂ˜È˘Ó Â˙ÏÂÎÈ ÏÎÎ ‰˙‡ ˜ÈÁ¯‰Â ‰Îω‰˙ˆ˜ Ï˘ Ì˙ÏÁ ˙È˙·˘ÁÓ‰ ˙ÂÈϘȄ¯‰ Ôȇ ‰Îω‰ '˙‡ӈÚ' Ï˘ ÂÊ ‰È‚ÂÒ·˘ ,‡ÂÙ‡ÔÈ· ‰˜È˘χȄ‰ ͯ„ ‡ ‰Ê˙ÈÒ‰ ͯ„ ȯÂÓÓ ˜ÏÁ Ì‚ ,„·Ï· ÈҘ„Â˙¯Â‡‰ ‰ÁÓ‰32.ȇËÈω È„¯Á‰ ‰ÁÓ· ̉È˙ÈÓÚÓ ÌÈ·¯ Ô΢ ÏÎ .¯Ú˙Î ÔÂÈÚ¯‰ ˙‡ „„ÈÁ ˙ÂÓÏÂÚ‰Ï˘ ÈË˙‡‰ ÂÓÂ˜Ó ÏÚ ˙ӄ˜‰ ‰Ï‡˘‰ ÔÓ ÏÈ„·‰Ï ,ÂÊ ‰˘È‚¯ ‰Ï‡˘· ,˙Ó‡‰˘È‚· ‰ÓÂÏ‚‰ '˙ÈËÙ‡‰ ‰ÈÏ˘‡‰' ÔÓ ÌÏÚ˙‰Ï ‰˘˜ ,È˙¯ÂÒÓ‰ Ûˆ¯· Ҙ„Â˙¯Â‡‰¯ÚÙ‰ ÔÓ ÌÏÚ˙‰Ï ÏÎÂÈ ‡Ï È˙¯Â˜È· „ÓÂÏÓ Ì¢ .‰Îω‰ ÌÏÂÚ ÈÙÏÎ ˙ȯÂËÒȉ-ÏÚ‰33.‰˘ÚÓÏ ÏÚÂÙ ‡Â‰˘ ÈÙÎ È˙Îω‰ Ô‚Ӊ ÔÈ·Â ÂÊ ˙ÈËÒÈχ„ȇ ‰ÒÈÙ˙ ÔÈ· ¯ÚÙ˘.‰ÓÈÙ È˙Îω‰ ‰ÁÓ‰ ÍÂ˙· Ì‚ ‰Ú„Ï Ìȯ·Á Ìȯ˜ÂÁ‰ Ì‰Ï Â‡ˆÓÈ ‰Ê ‡˘Â· Ìχ‰È¯ÂËÒȉ ‰ÎÏ‰Ï ˘È' ÔÓ„Ï‚ ¯ÊÚÈχ ÈҘ„Â˙¯Â‡‰ ÛÂÒÂÏÈÙ‰ Ï˘ ‰ˆÓÓ‰ ¢ÏÎ˙ÚÓ˘˘ ˙ÂÁ˙Ù˙‰ ‡È‰ ˙‡Ê ,Ô·ÂÓÎ ,˙ÂÁ˙Ù˙‰ Ì‚ ‰ÎÏ‰Ï ˘È ...‰ÈÙ¯‚‡Ȃ ‰Ï ˘ÈÂȯ·Â„ ÈÙÓ ¯˙ÂÈ ¯˙ÂÈ ‰Â¯Á‡· ÌȇˆÂÈ ‰Ï‡Î ˙ÂϘ 34.'‰Îω‰ Ï˘ ˙ÈÓÈÙ‰ ˙ÂȘÂÁÏ̉ Ìȯ·„‰ Ú·ËÓ ,˙ÈÓÈÙ ˙˜ÂÏÁÓ Ì‰ÈÏÚ Ìȯ¯ÂÚÓ Ì‰ ,˙ȯ„ÂÓ‰ ‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡‰ÌÈȯ„ÂÓ ÌÈҘ„Â˙¯Â‡ ÔÈ· ˙ÂÏ·‚‰ ˙χ˘ ˙‡ Û˜Â˙ ‰˘Ó· ÌÈÏÚÓ ÌȯÊÂÁ Ì‚¯ÈÒÈ ‰Îω‰ Ï˘ ˙ȯÂËÒȉ ‰ÒÈÙ˙ ËÂ˜È˘ È„Â‰È :¯·„ ÛÂÒ .ÌÈÈ˙Îω ÌÈÈ·È˯ҘÏÈ„Â‰È ÏÎ ‡Ï ,ÍÙ‰Ï ‡Ï ͇ ;'‡ÏÈÚÏ Ò˜Â„Â˙¯Â‡'‰ ¯˙Î ˙‡ ‰È·Â ‰ÈÓ Â˘‡¯ ÏÚÓÂÙ‚ ÈҘ„Â˙¯Â‡‰ ‰ÁÓ‰ ÍÂ˙· Ì‚ :‰Ê ¯˙η ‰ÎÊÈ ˙ȯÂËÒȉ‰ ‰ÒÈÙ˙‰ ˙‡ ˘ÈÁÎÈ˘

.‰ˆ˜ χ ‰ˆ˜Ó ‰Ï‡˘· ˙ÂÚ„‰ ˙˘˜ ˙Ò¯ÙÌÂ˜Ó ÂÏ ‰˜ (‰¯ÂÓ˙ ÏÂÓ ‰„Ó˙‰) Ô„ȉ Á˙Ó‰ ·˘ ˜‰·ÂÓ‰ ÌÂÁ˙‰ ,Ú„ÈÎÂ˙ÈÓ‡Ï' .χ¯˘È ˙ÂÏȉ˜· ‚‰˘ ÌÈÈ˙„‰ ÌÈ‚‰Ó· ÔÂÈ„‰ ÌÂÁ˙ ‡Â‰ ˙È˙Îω‰ ˙¯ÙÒ·Ï˘ ÌÈÈÁ‰ ˙ÎÒÓ· ‚‰Ó‰ „ÓÚÓ ˙‡ ‡Ï ‰Îω‰ ˙ÂÁ˙Ù˙‰ ˙‡ ‡Ï ÔÈ·‰Ï Ôȇ ,¯·„ Ï˘˙¯Á‡‰ ÌÈ˘· ÌӇ 35.'˙È„„‰‰ Ì˙˜ÈÊ· Ì˙‡ Ìȇ¯ ÔΠ̇ ‡Ï‡ χ¯˘È ˙ÂÏȉ˜ÏÚ ˙¯„‰ Íωӷ ‰˘ËÈ˘ ˙È˙Îω‰ ˙˜ÂÏÁÓ‰ χ ·Ï‰ ˙Ó¢˙ ˙‡ ÌÈ„ÓÂÏÓ‰ ·҉37.ÈҘ„Â˙¯Â‡‰ ‰ÁÓ· ÌȯÁ‡‰ ‰ÈÏ‚ς ˙‡ ÂÁ·Â 36,‚‰Ó‰ Ï˘ È·ÈËӯ‰ „ÓÚÓ

32.318 'ÓÚ ,(14 ‰¯Ú‰ ÏÈÚÏ) ÔÓ„Ï‚33˙ÂÁÈ˙Ù ˙¯ȂÒ' ,ÔÓÏÂËÒ '‡ ‰˙Ú Â‡¯ ¯·„· ÌÈڂ‰ Ìȯ˜ÁÓ Ï˘ ˯ÈÙÏ ‰Ê ‡˘Â· ÔÂÈ„Ï

.347–344 'ÓÚ ,2003 ·È·‡ Ï˙ ,‰Îω‰ χ ÚÒÓ ,(ͯÂÚ) ıω¯· 'Ú ,'‰Îω‰ ˙˘ÈÙ˙·34,‡È‚˘ '‡ ‡¯Â .305–294 'ÓÚ ,Ì˘ ¢‰Â ,318 'ÓÚ ,(14 ‰¯Ú‰ ÏÈÚÏ) ÌÈÂÈÚ Ìȯ˜ÁÓ ,ÔÓ„Ï‚

.74–57 'ÓÚ ,(Á"˘˙) 41 ˙Ú„ ,'ÔÓ„Ï‚ ¯ÊÚÈχ Ï˘ Â˙‚‰· ÌÈÂÈÚ :˙¢¯ÙÎ ˙„‰È'35.175 'ÓÚ ,‰"Ó˘˙ ÌÈÏ˘Â¯È ,‰Ï·˜Â ‰Îω ,ı"Î 'È36ÌÈÏ˘Â¯È ,χ¯˘È È‚‰Ó ,¯·¯Ù˘ '„ ;764–717 'ÓÚ ,‡ ,Á"Ó˘˙ ÌÈÏ˘Â¯È ,ȯ·Ú‰ ËÙ˘Ó‰ ,ÔÂχ 'Ó

'ÓÚ ,Â"˘˙ ÌÈÏ˘Â¯È ,1350–1000 Ê΢‡· ˙‡ȈÓ ‚‰Ó ,‰Îω ,ÚÓ˘-‡˙ 'È ;Ï–·Î 'ÓÚ ,Ô"˘˙·˜ ÈÈÒ ,'Ê"ȉ ‰‡Ó‰ ˙È˘‡¯· ÔÈÏÂÙ· ÊίӉ ˙ÚÙ˘‰Ï Ê΢‡ È„Â‰È ˙·‚˙' ,¯ÓÈÊ ‡"È ;35–19

.Ó¯–Âί 'ÓÚ ,(Á"Ó˘˙)37M. Friedman, ‘Life Tradition and Book Tradition in the Development of Ultra-Orthodox Judaism’,

W. P. Zenner (ed.), Judaism Viewed from Within and from Without, Albany 1986, pp. 235–255;

H. Soloveitchik, ‘Migration, Acculturation, and the New Role of Texts in the Haredi World’, M.

E. Marty and R. S. Appleby (eds.), Accounting for Fundamentalism: The Dynamic Character of

Movements, Chicago and London 1994, vol. 4, pp. 197–236; idem, ‘Rupture and Reconstruction:

ȘˆÈ·¯ ¯ÊÚÈ·‡ 16

ÔÈÈÚ ˘È Ìχ .ÂÊ ‰È‚ÂÒ ÏÚ ˘„Á ¯Â‡ ÌÈÎÙ¢ ¯ÙÒ· ÂÏÏ΢ ÌȯӇӉ ÔÓ ‰ÓÎÈÓÈ„‰ χȈËÂÙ‰ ÏÚ ÁÂÎȉ Ï˘ ˙ÂÚÈ˙ÙÓ‰ ˙ÂÈ˙¯·Á‰ ÂÈ˙ÂÎÏ˘‰ ÏÚ „ÂÓÚÏ „ÁÂÈÓ

.‰¯ˆ˜· ˙‡Ê ÌÈ‚„‡ .‰ÓÈÙ È¯Ó˘‰ ‰ÁÓ‰ ÍÂ˙· Û˘ÂÁ ‡Â‰˘‰Ê ¯Â·Èˆ· Ë˘Ù˘ ‚‰ÓÏ È„ÓÏ ÔÂÚÈË ‰·Â˙Î ‰Îω ÔÈ· ‰Ó ,‰Ï‡˘· Êί˙‰ ÁÂÎȉ˙¯˜Ӊ È˘¯Ù – ÚȯÎÓ ÈÓ ?‰ÈÁ‰ ˙¯ÂÒÓ‰ ‡ ÌȯÙÒ‰ ˙¯ÂÒÓ – ÚȯÎÓ ‰Ó ?˙¯„,¯„ÂÁ Ë·Ó· ,‰‰Â ?‰Îω‰ ˙ÈÁ·Ó ÔÂÎÓ „ÓÚÓ ‚‰ÓÏ ˘È ̇‰ ?‰Ïȉ˜‰ È· ‡˘¯Â˘ È˙·‰ ÈÙÏ .ÔÓʉ ˙¯ÂÒÓ‰ ˙ÈÈ‚ÂÒ ÏÚ ‰˘ÚÓÏ ÌÈ„ÒÂÈÓ ‰Ï‡ ˙ÂÚ„ ȘÂÏÈÁ Ì‚?ÌÏÂÚ „Ú ‰˙ÚÓ ‰·ÈˆÈ‰ ˙¯ÂÒÓ‰ ˙‡ ,Ú·˜‰ ˙‡ ,Ûˆ¯‰ ˙‡ ‚ˆÈÈÓ ‰Ó ,‡Â‰ ‰Ï‡˘‰ÏÚÓ ,ÔÓʉ ÏÚÓ Ï‰˜‰ ˙‡ ÌÓÂ¯Ó˘ ‡Â‰ – !Ô˘È ‡Â‰ ¯˘‡· – Ô˘È‰ ‚‰Ó‰ ̇‰‡È‰ ˜¯ ,˙‡Ê ‰˘ÂÚ˘ ‡È‰ (‰˙¢¯ÙÂ) ‰·Â˙Ή ‰ÏÈÓ‰ ˜¯ ‡Ó˘ ‡ ,ÈÂÈ˘‰Â ˘Â„ÈÁ‰Ì‡‰ ?‚‰Ó‰ ‚‰Â‰ ·˘ ('Ô˘È‰') ̄˜‰ ÔÓʉ ˙·¯Ï ,ÔÓÊ ÏÎÓ ˙Ó‡‰ ˙‡ ‰ÚȘÙÓ˘‰ÈÈËÒ ‰Â‚Ó ÈÂÈ˘ ÂÓˆÚ ‡Â‰ (ÔÂÚÈˉ ÈÙÓ Â‡) ËҘˉ ÈÙÓ ˙·‡‰ ‚‰Ó ÏÂËÈ·˙¯ÓÏ Â‡) ËҘˉ ˙¯ÓÏ ˙·‡‰ ‚‰Ó ÌÂȘ ‡˜Â„ ‡Ó˘ ‡ ,˙È˙Îω‰ ˙¯ÂÒÓ‰ ÔÓÂÏÈÙ‡ ÁÂÎȉ ÌÈ˙ÚÏ ?˙È˙Îω‰ ˙Ó‡‰ ÔÓ ‰ÈÈËÒ ¯‚˙˘˘ ˘Â·È˘ ÂÓˆÚ ‡Â‰ (ÔÂÚÈˉ

?˜È˙Ú‰ ‡ Ô˘È‰ ,ÔÂÓ„˜‰ ‡ ̄˜‰ – ÊÂÚ ¯˙È· ÈÂÈ˘‰ ÏÚ ¯·Â‚ ÈÓ ,‰Ï‡˘Ï ˜˘ÂÈ·‚Ï ˙ÂϷ˜Ӊ ˙ÂÏÏΉ‰ Ï˘ È˙ÈÈÚ·‰ ÈÙ‡‰ ˙‡ ÏÈÏÚ· ‰˘ÈÁÓÓ ÂÊ ‰ÚÙÂ˙?¯ÙÒ‰ ‚Ȉ ‡ ˙¯ÂÒÓ‰ ‚Ȉ ,Ô¯Ó˘ ‰ÈÓ Ô΢ .È˙„‰ ÌÂÁ˙· '˙¢„Á' ‡ '˙Â¯Ó˘'‰Ï˙È ÌÈ·¯ Ìȯ˜Ó·˘ ,‰„·ÂÚ‰ ˙‡ ÍÎÏ ÛÒ‰ ?Â·È¯È Â‡ ‚‰Ó‰ ÏÚ· ,Ô˘„Á ‰Èӷ¯˜Ó ÌÈ˘„Á ̉· ‰‡¯È Ô¯Á‡‰ ÂÏȇ ‰˜È˙Ú ˙È¯Â˜Ó ˙¯ÂÒÓ· ÂÈ‚‰Ó ˙‡ Ô¢‡¯‰Ôȇ ÔÎÏ ,ÛÏÂÁ‰ ÈÙÓ „ÈÓ˙Ó‰ ÏÚ ÔÂ‚Ï ˙¢˜·Ó ˙Á‡Î ˙Â˘È‚‰ È˙˘ ,ÌÂ˜Ó ÏÎÓ .‡·

.˙ÈҘ„Â˙¯Â‡‰ ˙È˙Îω‰ ˙¯ÂÒÓ· ‰˜ˆÂÓ ‰ÊÈÁ‡ Ô‰Ï Â˜ Ô‰È˙˘˘ ‡ÏÙ

˘Â„ÈÁ ˙Â¯Ó˘

,‰ÁÙ˘Ó) È˙¯·Á‰ ‰„˘‰ χ ÈÂÈÚ¯‰ ‰„˘‰ ÔÓ ¯˘Èȉ Ô¯Á‡‰ ÔÂÈ„‰ Â˙‡ ¯È·Ú‰ ÈÂو΂‰Ó ,Ìȯ·„‰ Ú·ËÓ .˙¯ÂÒӉ ÌÈ‚‰Ó‰ Ï˘ ‰ÈÁÓ‰ ÌÂÁ˙ χ ÂÈȉ ,(¯Â·Èˆ ,‰„ÚÔÓ Â¯˜ÚÏ ˘˜·Ó˘ ÌÎÁ ÍÎÈÙÏ .˙Ȉ·Ș ˙Â‰Ê Ï˘ ‰˘Â·È‚Ï Ì¯Â˙ ÌÈ·¯· Ï·˜˙‰˘‰˘Â·È‚ ˙‡ Íη „„ÂÚÏ ÈÂ˘Ú Ì‚ ‡Â‰ ͇ ,‰Ïȉ˜‰ È· ÌÚ ˙È˙ÈÊÁ ˘‚˙‰Ï ÏÂÏÚ ˘¯Â˘‰.ÌÈ˘„Á ÌÈÈ˙¯·Á ÌÈÏ‚ÚÓ ‰·È·Ò ·ˆÚÏ (‰„‚Π‡ ‰Ïȉ˜‰ ÍÂ˙·) ‰˘„Á ‰ÚÈÒ Ï˘ÌÈ„¯Á‰ Ï˘ ͯ„‰ ‰¯ÂÓ ,˘È‡ ÔÂÊÁ‰ ˜ÒÙ˘ ˙ÂÚ„Â ˙˜ÈÒÙ È˙˘ ¯Â‡Ï ˙‡Ê ÌÈ‚„‡È˙˘ .'ÌÈÚ˘¯ ¯ÂÚÈ·' ÔÈÈÚ· ‰ÈÈ˘‰Â 'ÌȯÂÚÈ˘'‰ ÔÈÈÚ· ˙Á‡‰ ,χ¯˘È ı¯‡· ÌȇËÈω˙ÂÎÏ˘‰ Ô‰Ï ˘È ȯ·Ȉ‰ „ˆ‰ ÔÓ Ìχ ,ÔÓˆÚ „ˆÓ ÂÊ· ÂÊ ˙Â¯Â˘˜ Ôȇ ‰Ï‡ ˙˜ÈÒÙ

.˙˜˙¯Ó ˙ÂÏÈ·˜Ó

,Ô‡¯· '· ;The Transformation of Contemporary Orthodoxy’, Tradition 28 (1994), pp. 64–130

,¯Â˘„ ˙„Â·Ú ,'(„"È˘˙–‚"ˆ¯˙) χ¯˘È ı¯‡· ÌÈËÏ·‰ ÂȘÒÙ· ‰¯·Á ‰ÂÓ‡ ,‰Îω :˘È‡ ÔÂÊÁ‰'

.‰Ê ı·Â˜· Â¯Ó‡Ó Ì‚ ‡¯ .192–181 'ÓÚ ,‚"Ò˘˙ ,ÌÈÏ˘Â¯È· ˙ȯ·Ú‰ ‰ËÈÒ¯·È‡‰

‰ÈÈҘ„Â˙¯Â‡‰ Ï˘ ‰Ï·‚ ÏÚ :‡Â·Ó17

˙¯„ ‰Ê ˙Á¯‰ ˙¯ÂÒÓ‰ „‚ ˙È˙ÈÊÁ ˘È‡ ÔÂÊÁ‰ ‡ˆÈ 'ÌȯÂÚÈ˘'‰ ˙χ˘· ,„Á‡ „ˆÓ,‰Ó‡) ˙ÂÈ˙Îω‰ ˙„ÈÓ‰ ˙‡ Ï"ÊÁ ÂÓÈÒ Ì‰ÈÙÏ˘ ÌÈÈڷˉ ÌÈÙ‚‰ 38Â˙ÚËÏ .ÌÈί‡:˙ˆӉ Ï˘ Ìω‰ ÌÂȘ‰ Í¯ÂˆÏ ˜ˆÂÓ Ô‚ÂÚ „ÂÚ ÌȘÙÒÓ Ìȇ (˙ÈÊ ,‰ˆÈ· ,τ‚‡Ì‰ÈÙ ÏÚ ˜ÈÈ„Ï Ôȇ ÔÎÏ ,ÌÈÙ‚‰ ˜Óˈ‰Â 'ÌÈڷˉ Â˙˘' ‰˙Ú „Ú „ÂÓÏ˙‰ ÈÓÈ Ê‡Ó‰˜ ˙Ú˘Ó ‡È‰ ˙ȯÂËÒȉ‰ ˙‡ȈӉ ˜¯ ‡Ï ,˙¯Á‡ ÌÈÏÈÓ· 39.˙¢¯„‰ ˙„ÈÓ‰ ˙‡Í¯ÂˆÏ ‰˜ˆÂÓ ‰ÊÈÁ‡ ˙„˜ ˙˜ÙÒÓ ‰È‡Â ‰·ÈˆÈ ‰È‡ ˙Èڷˉ ˙‡ȈӉ Ì‚ ;ıˆ¯¯˜ÁÏ ÚÈ‚‰Ï ‰ÁÂË·‰ ‰·Â¯Ú‰ ̉ ˙Ú„‰ ÏÂ˜È˘Â ·Â˙Ή ËҘˉ ˜¯ ,˙È˙Îω‰ ‰ÚÈ·˜‰¯˙ÂÈ ‰·¯‰ ÌÈÈÚ·Â˙ ÌȯÈÓÁÓ ÌÈÙ ÌÎÁÏ ÌÈÏ‚Ó ‰Ï‡˘ ÔÂÂÈÎÓ .˙ÈÓÊ-ÏÚ‰ ˙Ó‡‰‚‰Ó‰ ÈÙ ÏÚ ‡Ï ̉ÈÙ ÏÚ ÔÂ„Ï Á¯Î‰‰ ÔÓ ,ÌÚ‰ È· ·¯˜· ˙‚‰Â‰ ˙¯ÂÒÓ‰ ¯˘‡ÓÔÈ„‰ χ ˙¯˘Ù˙Ó È˙Ï·‰ ‰¯È˙Á‰ ‡˜Â„ ‰¯Â‡ÎÏ ÈÏҘ„¯Ù ÔÙ‡· ,ÔÎ ÈÎ ‰‰ .Á¯‰·Â˘Á ‰ÙÓ ‰Â¯Á‡· ‰ÏÏÂÁ˘ ‡È‰ ,ÛÂÏÈÁ ÈÂÈ˘ ‡ÏÏ ,‰„ÈÓ˙Ó‰ ˙Ó‡‰Â È·È˘Èȷ‡‰

.χ¯˘È ı¯‡· χ¯˘È ÈÂÓ‡ ÈÓÂÏ˘Ó ÏËÂ·Ó ‡Ï ˜ÏÁ Ï˘ ÌÈÈ˘ÓÓ‰ ÌÈÈÁ‰ ˙ÂÁ¯Â‡·‰Ï˙ ԇΠ̂ .¯Á‡ ÔÂÂÈη ˘È‡ ÔÂÊÁ‰ ‰Ù 'ÌÈÚ˘¯ ¯ÂÚÈ·' ˙χ˘· ˙‡Ê ˙ÓÂÚÏÌÚÙ‰ ˙‡Ê Ìχ ,ÌÏÂÚ Ï˘ ÂÚ·Ë ‚‰Ó· (Â˙Ú„Ï) ÂÏÁ˘ ÌÈÈÂÈ˘· Â˙„ÓÚ ˙‡ ˜ÒÂÙ‰˙ÈÏÎ˙‰ ‡˜Â„ ‡Ï‡ ,ÛÏÂÁ‰ ÍÂ˙· Ú·˜‰ ˙‡ ÂÏ ‰˜ÙÈÒ˘ ‡È‰ ˙È˯˜Â˜‰ ‰Îω‰ ‡ÏÌÈÈ„‰ ÔÓ ı˜ÂÚ‰ ˙‡ ÏÂËÈÏ ‡ˆÈ ˘È‡ ÔÂÊÁ‰ ?„ˆÈÎ .‰È¯ÂÁ‡Ó ‰„ÓÚ˘ ˙È˙Îω-ÏÚ‰Ï˘ Â˙Ó‡Ï .‰ÈÒ‰¯Ù· ˙·˘ ÈÏÏÁÓ ,‰¯·Ú ȯ·ÂÚ ÌÈ„Â‰È „‚ Ì˙Ú˘· ˜ÒÙ˘ ÌÈ˘˜‰ÌȯÁ‡‰ ˙¯„· ‡ÏÈÓÓ ÏÏÂÁ˙‰˘ ˜ÂÓÚ‰ ÈÂÈ˘‰ ˙‡ ˙È˙Îω ÒÒ·Ï ‡ˆÈ ‡Â‰ ¯·„˙¯ÂÓ˙ ·˜Ú ˜¯ ‰¯¯ÂÚ˙‰ ‡Ï ÂÈ˙¯„· ‰Ë˘Ù˙‰˘ ‰¯ÈÙΉ Âȯ·„Ï .ÂÊ ‰Ï‡˘·‰˙ÒÈÎ ˙‡Ê‰ ˙Ú· !˙ÂÈÓÒ˜ ˙ÂÈÊÈÙËÓ ˙¯ÂÓ˙ ·˜Ú Ì‚ ‡Ï‡ ,˙ÂȯÂËÒȉ ˙ÂÈ˙·¯˙¯„‚· „ÂÚ Âȇ ˘„Á‰ ¯ÙÂΉ Ì‚ ÍÎÈÙÏ ,ÔÈÚ‰ ÔÓ Â¯˙˙Ò‰ ÌÈ҉ ‰ÈÙ ˙‡ ‰Á‚˘‰‰.˙ÂÎÊ ÂÈÏÚ „ÓÏÏ ˘È˘ ‡ÓÂÒ Â‡ ‰ÚÂË ¯„‚· ‡Ï‡ '· „¯ÓÏ ÔÂÂÎ˙Ó ‡¯Â· ˙‡ Ú„ÂÈ'‡Ï ‰Ï‡ ÌȯÂÓÁ ÌÈÈ„ Ï˘ ‰Ó„˜‰ Ì˙Â‰Ó ÏÎ ,˘È‡ ÔÂÊÁ‰ „ÓÈÏ ,¯·„ Ï˘ Â˙Ó‡ÏÔÓÊ' ,‰Ê‰ ÔÓÊ· Ìχ ;‡Â‰‰ ÔÓʉ ˙·ÈÒ· ÌÏÂÚ‰ Ô˜È˙ Ì˘Ï ,Ì˙Ú˘Ï ‡Ï‡ ‰„Ú‰ڢ· ‚‰Â ÔÈ„‰ Ôȇ' ,Ì˙ÏÚÂ˙Ó ‰·Â¯Ó ÌÈÈ„‰ Ï˘ Ì˜Ê ,ÌÈÙ‰ ¯˙҉ 'ÌÏÚ‰‰,ÈÂÈ˘Ï ‰ÏÂÏÚ ,¯˘˜‰ ˙ÈÈÂÏ˙ ˙È˙Îω ‰˜˙· ‡ÂÙ‡ ÂÈÈÚ 40.(!)'Ô˜È˙ · Ôȇ˘

38˙¯ÙÒ· ‰Ï‡˘‰ ÈÏ‚ς ÏÚ .ËÏ ÔÓÈÒ ,ÌÈÈÁ Á¯Â‡ ,„"˘˙ ˜¯· È· ,˘È‡ ÔÂÊÁ ,ıÈϯ˜ ‰ÈÚ˘È '¯

'Ó ;192–183 'ÓÚ ,(Ì˘) Ô‡¯· ‡¯ ˘È‡ ÔÂÊÁ‰ ÈÓÈ· 'ÌȯÂÚÈ˘‰' ÒÂÓÏÂÙ·Â ˙ӄ˜‰ ˙È˙Îω‰,'ÌȯÂÚÈ˘‰ ÒÂÓÏÂÙ· ÔÂÈÚ – ‰ÈÁ‰ ˙¯ÂÒÓ‰ ˙‡ ‰·Â˙Ή ˙‡‰ ‰Áˆ „ˆÈÎ :‰„·‡˘ ˙¯ÂÒÓ' ,ÔӄȯÙ

M. Friedman, ‘The Lost ;218–196 'ÓÚ ,‚"Ò˘˙ ·È·‡ Ï˙ ,‰Îω‰ χ ÚÒÓ ,(ͯÂÚ) ıω¯· 'Ú

Kiddush Cup: Changes in Ashkenazic Haredi Culture – A Tradition in Crisis’, J. Wertheimer

(ed.), The Use of Tradition: Jewish Continuity in the Modern Era, Cambridge, Mass. and London

1993, pp. 175–187

39.‰"˘˙ ÌÈÏ˘Â¯È ,‰Îω· ÌÈڷˉ ˙Â˙˘‰ ,ÏË‚ Ó"40‰Á˙Ó˘ ˙¯Â˜È·‰Â ‰Ê ÔÈÈÚ· Â˙ËÈ˘ ˙¯‰·‰Ï .ÊÈ–ÊË ÌÈÓÈÒ ,‰ËÈÁ˘ ˙ÂÎω ,‰Ú„ ‰¯ÂÈ ,˘È‡ ÔÂÊÁ

ÏÈÚÏ) ,'˙ÈҘ„Â˙¯Â‡‰ ‰·˘ÁÓ· ÈÂÏÈÁ‰ ÈÂȈ‰ :‰˜È¯‰ ‰Ï‚ډ ‰‡ÏÓ‰ ‰Ï‚Ú‰' È¯Ó‡Ó Â‡¯ ‰ÈÏÚÔÂÊÁ‰ ˙Ú„Ï È¯‰˘ ,È˙Îω-‰ËÓ ÈÂËÈ· ԇΠÔȇ˘ Â˙Ú„ ‰ÂÂÈÁ (Ì˘) Ô‡¯· ,232–229 'ÓÚ ,(13 ‰¯Ú‰

,ÌȯÁ‡ ÌÈÈÈÚ· Ì‚ ̇‰ ȉÓ˙ Ìχ .'‡˙ÏÈÓ ¯„‚ÈÓÏ' ‡Ï‡ ‰Îω‰ ‰Ú·˜ ‡Ï ‰ÏÈÁ˙ÎÏÓ ˘È‡

ÍÂ¯Ú ÔÁÏ¢· ,„ÂÓÏ˙· ˜ÒÙ˘ ˙˜˙ ÌÈÈ„ Ï˘ ÌÙ˜Â˙ ˙‡ ϯËÏ ˘È‡ ÔÂÊÁ‰ ‰Ë ,˙ÂÁÙ ÌÈ„·Î

ȘˆÈ·¯ ¯ÊÚÈ·‡ 18

ÌÈÈȯ·Ú ˙·˘‰Â ÌÏÂÚ‰ Ô˜È˙ – ˙È˙Îω-‰ËÓ ˙ÈÁˆ ˙ÈÏÎ˙ ˙ÙÁ¯Ó ‰ÈÏÚÓ ¯˘‡Î.‰Ú¯‰ Ìί„Ó

ÔÈÈÚ‰ ‰·¯ÓÏ Í‡ .Ú·Ë-ÏÚ‰ ‰˙˘ È˘‰ ‰¯˜Ó· .ڷˉ ‰˙˘ Ô¢‡¯‰ ‰¯˜Ó·‰Â˘‡¯‰ ‰˜ÈÒÙ‰ ?„ˆÈÎ .‰È¯ÂËÒȉ·Â ‰¯·Á· Ì‚ ‰˜ÂÓÚ ‰¯ÂÓ˙ ÂÏÏÂÁ „Á‡Î Ì‰È˘˙Â·È˘È‰ È·Ó ¯˜ÈÚ· ˙·Î¯ÂÓ˘ ˙¯Á· ‰ÚÈÒ ,˙ÈÏÈÚ ˙ˆÂ·˜ Ï˘ ‰˙¢·‚˙‰Ï ‰ÚÈÈÒÌÈ„ÁÈÈÓ Ì‰ Íη ,˘È‡ ÔÂÊÁ‰ 'ȯÂÚÈ˘' ÏÚ ‚ÈÈÒ ‡ÏÏ ÌÈ„ÈÙ˜Ó ‰È¯·Á .˙ÂȇËÈω‰¯‚Ò 'ÌȯÂÚÈ˘'‰ ÏÚ ‰„Ù˜‰‰ .˙ˆӉ ȯÓ¢ ¯‡˘Ó ̉ÈÈÁ ˙ÂÁ¯Â‡ ˙‡Â ÌÓˆÚ ˙‡˙‡Ê ˙ÓÂÚÏ .ÂÏÏη È„¯Á‰ ω˜‰ ÍÂ˙· ÌȯÈÓÁÓ ÌÈÂÓ‡ ȯÓ¢ Ï˘ ÈÓÈÙ Ï‚ÚÓ ‡ÂÙ‡‰Ïȉ˜‰ ÔÈ· ˙ÂÓÂÁ ‰ÎÈÓ‰ ‡È‰ :ÍÂÙ‰ ÔÂÂÈη ‰ÏÚÙ ‰ˆÂÁ ‰˙Ù ‰ÈÈ˘‰ ‰˜ÈÒÙ‰ÏÏÎ' Ï˘ ÂÏ·‚ ˙‡ ‰·ÈÁ¯‰ ,Ô·‡È˙Ï ˙¯·Ú ȯ·ÂÚ ,ÌÈÂÏÈÁ ÌȄ‰ÈÏ ˙ÈҘ„Â˙¯Â‡‰ÌÈËÙ˘ Ìȇ Ì‚ ͇ ‰ÎÏ‰Ï ÌÈ·ÈÈÁ˙Ó Ìȇ˘ ÌÈ„Â‰È Ï˘ ȈÈÁ Ï‚ÚÓ ‰Á˙Ù 'χ¯˘È,ÌȯÁ· :Ï‚ÚÓ ÍÂ˙· Ï‚ÚÓ ,˙Èί¯Èȉ ‰ÂÓ˙ ‰¯ˆÂ ÍÎ .ÒÈÚÎ‰Ï ÌÈÈȯ·Ú ÌÈү˜ÈÙ‡ÎÌȯÓÂÓ ,ÌÈү˜ÈÙ‡ ‰·ˆÚÓÏ ÌÈ΢ ¯„‚Ï ¯·ÚÓ ,χ¯˘È ÏÏÎ ,ÌÈҘ„Â˙¯Â‡ ,ÌÈ„¯Á‚È˘‰Ï ȄΠ¯·„ ˙‡ ˜ÒÙ ˘È‡ ÔÂÊÁ‰˘ ÔÚÂË Èȇ ,Ô·ÂÓÎ 41.χ¯˘È ÈÚ˘ÂÙ ¯‡˘ÂÂÈ˙˜ÈÒÙ Ï˘ ˙Â¯È˘È‰ ˙„ÏÂ˙‰ Ô‰ ‰Ï‡ ÏÚÂÙ· Ìχ .‰Ï‡ ˙ÂÈ˙¯·Á ˙‡ˆÂ˙ ÔÈÚ„ÂÈ·

.‰¯·Á· ‰˘ÚÓÏ ˙„˜Ù˙Ó Ô‰ Í΢Á¯˙˙˘ ¯˘Ù‡ .˙Â¯Ó˘‰ Ï˘ „˜ÂÓ‰ ÍÂ˙· Ì‚ ˙ÂÎÙ‰Ó ÏÏÂÁÏ ¯˘Ù‡ :¯Ó‡ ȉ˙ÂȯÂËÒȉ ˙¯ÂÓ˙ ÂÎ˙ÈÈ .„Ó˙‰‰Â Ú·˜‰ Ï˘ ‰¯ÂÓ‚ ‰Ù„Ú‰ ¯Â‡Ï Ì‚ ˙˜‰·ÂÓ ‰˜ÈÓÈ„‰ÈÁ·Ó ̇ Ì‚ .‰Îω‰ Ï˘ ‰È¯ÂËÒȉ‰ ‚˘ÂÓ Ï˘ ‰ÙȯÁ ‰ÏÈÏ˘ ÍÂ˙Ó Ì‚ ‰Îω·‰˘Ó ‰Á‚˘‰‰˘ ÔÎ˙ÈÈ ,ÂÈÙ ‰˘Ó ڷˉ˘ ÔÎ˙ÈÈ ,ÂÓ˜ÓÓ ÊÊ Âȇ ÂÓˆÚ ÔÈ„‰ ˙ÈÏÓ¯ÂÙÈÙÏ ‰˜˙) '‰˜˙‰'˘ ÔÎ˙ÈÈ ,ÈÂÈ˘Ï È‡¯Á‡ (Â˙ÚË ÈÙÏ ‚‰Ó) '‚‰Ó‰'˘ ÔÎ˙ÈÈ ,‰ÈÙ˙ÈÁ·Ó ˙ÎÏ ˙˜ÈÁ¯Ó ˙‡ˆÂ˙ ÂÈ˙·˜Ú· ‡È·È ‰Ï‡Ó „Á‡ ÏΠ,ÈÂÈ˘Ï ‰˜Â˜Ê (Â˙ÚË

.˙È˙¯·Á‰ ‰Óȯʉ ˙È˙Îω‰ ‰ÚÂ˙‰

ÈÎ Û‡ ,ÌÈÈ˙Îω-‰ËÓ ÌÈÏÂ˜È˘Ó ‡ÂÙ‡ ‰Ú· ‰Ï˜Ó‰ ‰Ó‚Ó‰ .‰Ú˘‰ È߈· Ì˙ÂÏ˙Ï ,Ì"·Ó¯·Â

È· Ï˘ ÌÓÚËÓ Ì‰ÈÏÚ ‰Á˙Ó˘ ˙¯Â˜È·‰ ‡¯Â .ÌÈÈÎË ÌÈÈÏÓ¯ÂÙ Âȉ ˙‡Ê Â˙¯È˘˘ ÌÈÂÚÈˉ.Ì˘ ȯӇӷ ÂȈ˘ ÈÙÎ ,‚ÂÁ

41A. Ferziger, ‘Hierarchial Judaism in Formation: The ‡¯ ,ÂÊ ‰È‚ÂÒ Ï˘ ÌÈÓ„˜ÂÓ ÌÈ˷ȉÏ

Development of Central European Orthodoxy’s Approach towards Non-Observant Jews’, Ph.D.

,'˙ÚÏ·ÂÓ‰ ˙·¯˙' ,ÔÂÈÒ 'Ú Â¢‰Â .‰Ê ¯ÙÒ· Â¯Ó‡Ó Ì‚ ‡¯ .dissertation, Bar-Ilan University, 2001

.98–45 'ÓÚ ,(‡"˘˙)  ÌÈÈÙχ