Obronność Nr 1_2012

7/23/2019 Obronno Nr 1_2012

1/216

Kwartalnik nr 1/2012 Rok I ISSN 2084-7297

7/23/2019 Obronno Nr 1_2012

2/216

KWARTALNIK

ISSN 2084-7297

WARSZAWA 2012

OBRONNOZESZYTY NAUKOWE

WYDZIAU ZARZDZANIA I DOWODZENIAAKADEMII OBRONY NARODOWEJ

NR 1/2012

7/23/2019 Obronno Nr 1_2012

3/216

Rada naukowaProf. dr hab. Stanisaw ZAJAS przewodniczcy, prof. dr hab. JerzyBOGDANIENKO, prof. dr hab. Bogdan SZULC, dr hab. RyszardCHROBAK, dr hab. Pawe CIELAR, dr hab. Jzef JANCZAK,dr hab. Wojciech NYSZK, dr hab. Andrzej POLAK, dr hab. Jan POSOBIEC,

dr hab. Zenon STACHOWIAK, dr hab. Marek WRZOSEK

Zesp redakcyjny:dr hab. Andrzej Czupryski redaktor naczelny

mjr mgr in. Marek Chmielecki redaktor technicznymgr Anna Jankowskakorekta naukowa

mgr Jolanta Olpiska tumaczenie na jzyk angielskimgr Maja Jasiska redaktor statystyczny

Adres redakcji: 00-910 Warszawa 72

al. gen. Antoniego Chruciela 103, bl. 101tel./fax: 22 6/814-320

22 6/813-515e-mail:[email protected]

ISSN 2084-7297

Artykuy opublikowane w niniejszym wydawnictwie srecenzowaneprzez samodzielnych pracownikw naukowych. Referaty stanowisyntez wynikw bada w obszarze obronnoci i bezpieczestwa

prowadzonych przez modych naukowcw.

Wydawnictwo Akademii Obrony Narodowej

00-910 Warszawa 72

al. gen. Antoniego Chruciela 103

Nakadem Akademii Obrony NarodowejSkad, druk i oprawa: Wydawnictwo Akademii Obrony Narodowej, zam. Nr 1/2012, nakad 100 egz.

7/23/2019 Obronno Nr 1_2012

4/216

3

SPIS TRECICONTENS

BBENEK BogusawWybrane zagadnienia przeciwdziaania improwizowanym urzdzeniom

wybuchowym (C-IED) w NATO.. 5

Selected Problems how to Counter Improvised Explosive Devices (C-IEDs) by

NATO.. 17

BURAWSKA Wioletta

Nielegalna migracja jako jeden z czynnikw zagroenia bezpieczestwa

pastwa. . 18

Illegal Migration as One of Factors Contributing to the Threat to the Security of the

State. 25

CZERKOWSKI BartomiejMisje pastwowych linii lotniczych analiza porwnawcza........... 26

Missions of the State AirlinesComparative Analysis.. 43

DRUMOWICZ Sawomir

Aktualno klasycznych zasad walki Clausewitza we wspczesnej sztucewojennej 48

Validity of Clausewitzs Classical Principles of Fighting in Contemporary Art of

War. 63

EL GHAMARI Magdalena

Analiza dynamiki przemian kulturowych w Iraku....... 64

Analysis of Cultural Transformation Dynamics in Iraq .... 78

JASISKA MajaRola i zadania Si Zbrojnych RP w systemie obronnym pastwa... 79

The Polish Armed Forces Role and Tasks in the Defence System of the

State.... 93

KACAA TomaszPorwnanie jako metoda badawcza w naukach o obronnoci.. 94

Comparison as a Research Method in Sciences of Defence... 109

KRUPCAA KingaEuropejska inicjatywa obronna - stan i perspektywy.. 110

European Defence InitiativeCurrent State and Prospects ........................................ 124

LASOTA Magorzata

Czynniki motywujce sprawcw samobjczych atakw terrorystycznych. 125

Factors Motivating Perpetrators of Suicide Terrorist Attacks................... 134

7/23/2019 Obronno Nr 1_2012

5/216

4

SPIS TRECICONTENS

LEWICKI WiesawPosterunki zewntrzne (COP Combat Outpost) element systemu monitorowania

strefy odpowiedzialnoci dowiadczenia i wnioski. 135

Combat Outposts as an Element of Monitoring the Area of Responsibility System

Experiences and Conclusions 146

MAECKI GrzegorzMidzy wojn a pokojem dziaania stabilizacyjne w Iraku po zakoczeniu operacji

Iracka wolno 147

Between War and Peace. Stabilization Operations in Iraq after Completing Operation

Iraqi Freedom. 156

MAREK Helena

rda zagroe rurocigw transportowych ropy naftowej i gazu

ziemnego w Polsce.. 157

Sources of Threat for Crude Oil and Natural Gas Transmission Pipelines in

Poland 167

NOWAKOWSKI Marek

Suba cywilna.. 168

Civil Service... 175

RAWSKI Marcin

Informatyczny system wspomagania kierowania Stray Granicznej.. 177

Border Guards IT Management Support System 183

ROMAN ukaszInterdyscyplinarny wymiar polemologii 184

Interdisciplinary Dimension of Polemology. ............... 192

STOLARSKI Marek

Obrona przed atakami nuklearnymi przy wykorzystaniu robakw

komputerowych na przykadzie iraskiej infrastruktury jdrowej. 194

Protection against Nuclear Attacks Using Computer Worms on the Example of

Iranian Nuclear Infrastructure..... 203

WISZNIEWSKA Marta

Kontraktowanie usug transportowych- outsourcing Si Zbrojnych RP................... 204

Contracting Transport ServicesOutsourcing of the Polish Armed Forces................. 212

7/23/2019 Obronno Nr 1_2012

6/216

7/23/2019 Obronno Nr 1_2012

7/216

Bogusaw Bbenek

5

AUTOR RECENZENT

gen. bryg. in. Bogusaw Bbenek pk dr hab. in. Stanisaw Kowalkowski

WYBRANE ZAGADNIENIA PRZECIWDZIAANIAIMPROWIZOWANYM URZDZENIOM WYBUCHOWYM

(C-IED1) W NATO

WprowadzenieOperacje militarne ISAF2i ANSF3prowadzone od 2002 roku w Afgani-

stanie potwierdziy, e rozprzestrzenianie si stosowania improwizowanychurzdze wybuchowych (IED)4, stao si gwnym zagroeniem si koalicyj-nych. Wywiera ono wpyw na prowadzenie operacji przez jednostki na t ea-trze dziaa, polityk obronn pastw uczestniczcych w konflikcie, a takena odbir spoeczny zagroenia. IED definiowane jest jako urzdzenie pod-oone lub przygotowane w sposb improwizowany zawierajce niszczce,miertelne, szkodliwe, pirotechniczne lub zapalajce rodki chemiczne izaprojektowane do niszczenia, unieszkodliwiania, nkania lub odwracaniauwagi. Urzdzenie moe zawiera materiay pochodzenia wojskowego,lecz na og jest przygotowane z elementw niewojskowych5.

Przewiduje si, e ze wzgldu na atw dostpno materiaw wyb u-chowych w Afganistanie, a take stosunkowo niskie koszty ich pozyskania,stosowanie IED bdzie gwn broni uywan przez ugrupowania terrory-styczne przeciwko siom koalicji, w tym przeciwko polskim onierzom.

Improwizowane urzdzenia wybuchowe s broni stosowan na po-ziomie taktycznym do zadawania strat siom koalicji i utrudniania swobodyich manewru oraz, w poczeniu z odpowiedni kampani propagandow,do utrudniania prowadzenia caej operacji na poziomie operacyjnym i stra-

tegicznym.Poprzez zastosowanie IED teoretycznie sabszy przeciwnik moe za-

angaowa do walki due siy koalicji, skutecznie utrudniajc prowadzenie

1C-IEDz ang. Counter Improvised Explosive Device Przeciwdziaanie improwizo-

wanym urzdzeniom wybuchowym (tumaczenie autora).2ISAFz ang. International Security Assistance ForceMidzynarodowe Siy Wspar-

cia Bezpieczestwa (tumaczenie autora).3ANSFz ang. Afghan National Security Force Afgaskie Narodowe Siy Bezpie-

czestwa (tumaczenie autora).4IEDz ang. Improvised Explosive Devices - Improwizowane urzdzenie wybuchowe

(tumaczenie autora).5Wedug AAP-6 (2008): An IED is defined as a device placed or fabricated in an im-

provised manner, incorporating destructive, lethal, noxious, pyrotechnic or incendiary chem-icals, and designed to destroy, incapacitate, harass or distract. It may incorporate militarystores, but is normally derived from non-military components.

7/23/2019 Obronno Nr 1_2012

8/216

Wybrane zagadnienia przeciwdziaania improwizowanymurzdzeniomwybuchowym (C-IED) w NATO

6

operacji i osigajc wiksz efektywno wasnych dziaa ni w przypadkuprowadzenia dziaa regularnych.

Obszary przeciwdziaania improwizowanym urzdzeniomwybuchowym wedug standardw NATO

Wedug Podrcznika dla dowdztw i sztabw w zakresie C-IEDPrawdopodobiestwo wystpienia zagroenia ze strony IED wystpujew odniesieniu do kadego z rodzajw wojsk prowadzcych dziaania napolu walki, w zwizku z czym fakt ten powinien by brany pod uwag jakojeden z najwaniejszych czynnikw determinujcych sposb przygotowa-nia, planowania i przeprowadzania obecnych i przyszych dziaa operacyj-nych si NATO. Kluczowym zagadnieniem jest stworzenie wiadomociC-IED i zbudowanie zdolnoci w tym zakresie wrd kadry na kadymszczeblu dowodzenia6. Wskazany podrcznik jest uzupenieniem i wyja-nieniem obowizujcych regulacji i doktryn NATO. Naley zauway, ejego zaoeniem jest dostarczenie niezbdnej wiedzy operacyjnej i taktycz-nej w obszarze przeciwdziaania uyciu IED. Zaprojektowany jest on do

uytku na kadym szczeblu dowodzenia si zbrojnych i moe mie zasto-sowanie dla rozwoju zdolnoci C-IED na poziomie si zbrojnych. Zaoe-niem tego podrcznika jest take jego stay rozwj, uzupenianie i aktuali-zacja aspektw teoretycznych w ramach C-IED, w miar rozwoju wiedzyi zdolnoci NATO, pojawiania si nowych publikacji oraz rozwoju dowiad-czenia w zakresie C-IED zdobywanego na polu walki.

Dziaania C-IED s relatywnie nowym zjawiskiem, wci oczekujcymna ostateczne rozwizania w obszarze struktur wojsk i szkolenia. Niezbd-ne jest przy tym zapewnienie penej wiadomoci wszystkich onierzyw tym zakresie oraz podejmowanie wszelkich rodkw i dziaa przy kadejmoliwej okazji do rozwijania i rozszerzania tej wiadomoci i zrozumienia

zagadnienia C-IED oraz jego integracji w procesie szkolenia na kadymetapie rozwoju onierza.C-IED s i bd jednym z gwnych zagroe dla biecych i przy-

szych dziaa. Dlatego niezbdne jest umoliwienie siom NATO, zarwnona poziomie caej organizacji, jak i na poziomach poszczeglnych pastwczonkowskich, przygotowania, planowania i przeprowadzania dziaaw zakresie C-IED. Jasno zdefiniowane wydajnoci C-IED umoliwi rodza-jom wojsk podjcie powyszych czynnoci w ramach caego obszaru dzia-a, co pozwoli osign cel danej misji. Zatem przeciwdziaanie improw i-zowanym urzdzeniom wybuchowym zdefiniowane zostao jako zbiorowy

6Commanders and Staff Handbook for Countering Improvised Explosive Devices (C-IED)- z ang. Podrcznik dla dowdztw i sztabw w zakresie przeciwdziaania improwizowa-nym urzdzeniom wybuchowym C-IED (tumaczenie autora), NATO, 2011, s. 4.

7/23/2019 Obronno Nr 1_2012

9/216

Bogusaw Bbenek

7

wysiek na wszystkich poziomach prowadzony w celu zwalczania systemuIED przez atakowanie sieci, unieszkodliwianie urzdze i przygotowania sizbrojnych7.

Dziaania C-IED sorganizowane systemowo, w zwizku z czym wy-mierzone s w rozbicie caego spektrum dziaa strony przeciwnej podej-mowanych w ramach systemu IED. Nie mniej jednak, IED s tylko jedn

z licznych form asymetrycznych atakw stosowanych przez partyzantw,przestpcw, terrorystw i innych potencjalnych wrogw. Sieci powiza(np. narkotykowe, finansowe, cybernetyczne, pirackie, zwizane z handlemludmi, IED, terrorystyczne) nakadaj si na siebie wzajemnie, przez coskutecznie uzupeniaj ogromn iloci danych, rodkw i wrogich dziaa.Zadania typuAtak na Siepowinny mie miejsce na wszystkich poziomachfunkcjonowania pastwa oraz kierowania i dowodzenia SZ RP: strategicz-nym, operacyjnym i taktycznym. Z uwagi na fakt, i sieci w ogromnej prz e-wadze s zorganizowane nie w danym miejscu geograficznym, ale na ba-zie czynnika ludzkiego dziaania powinny skupia si zarwno naosobach zaangaowanych we wrogie dziaania, jak i przeciwko obiektomi urzdzeniom mogcym mie cisy zwizek z IED i ich produkcj.

W zwizku z nakadaniem si na siebie dziaa wewntrz sieci, nieu-stannie dochodzi do rwnoczesnego wspierania rnych aspektw zwiza-nych z dziaaniami, celami i zaoeniami si wroga lub partyzantw. Zrozu-mienie tych sieci oraz odpowiedni wywiad wewntrz nich, bdzie miaokluczowe znaczenie nie tylko dla caociowego ataku na sieci, lecz takeumoliwi identyfikacj ich orodkw oraz powiza finansowych, handlo-wych i komunikacyjnych, jak rwnie poznanie ich struktury osobowej i inte-rakcji z lokaln ludnoci. Co wicej, zrozumienie tych sieci ukae (rozja-ni) najwaniejsze saboci przeciwnika gwny cel dziaa i planowaniaoperacyjnego. Zatem planowanie akcji C-IED musi by prowadzonez uwzgldnieniem oddziaywania na wrogie sieci w jak najszerszym kon-

tekcie z rozpoznaniem i zrozumieniem wszelkich dziaa typu Atak naSieprowadzonych w celu osignicia jednoci prowadzonych wysikw.

Dziaania C-IED powinny odbywa si na szczeblu lokalnym, regional-nym, krajowym, i midzynarodowym. Co za tym idzie, projektowanie ope-racji wymierzonej w zwalczanie zagroenia IED wymaga kompleksowejstrategii, ktra integruje i synchronizuje szereg dziaa i zada taktycznychna poziomie dowodzenia strategicznego, operacyjnego i taktycznego oraz

wymaga wspdziaania z organizacjami niewojskowymi i lokaln ludnoci.Na poziomie operacyjnym dziaania C-IED mog by sklasyfikowane jakobezporednie (koncentrujce si na walce z wrogiem) lub porednie (kon-centrujce si na lokalnej ludnoci).

7Tame, s. 5.

7/23/2019 Obronno Nr 1_2012

10/216


8

Dziaania C-IED powinny by ukierunkowane w odniesieniu do trzechgwnych, wzajemnie si uzupeniajcych filarw:

Atak na sie, Neutralizacja urzdze,

Przygotowanie wojsk.Zakres dziaa C-IED zapewnia zintegrowane podejcie skupiajce sina wysikach zwizanych ze zwalczaniem improwizowanych urzdze wy-buchowych. Naley zatem dooy wszelkich stara do integralnego i efek-tywnego funkcjonowania tych dziaa na poziomie sztabowym oraz do od-powiedniej ich koordynacji na wszystkich poziomach dowodzenia i operacji.Na poziomie operacyjnym i taktycznym dziaalno dca do zrozumienialey u podstaw procesu i ma decydujce znaczenie dla ukierunkowaniadziaa wojsk w celu realizacji czterech pozostaych dziaa. Dziaaniaprzewidywania irealizacji s skierowane bardziej w kierunku Ataku naSie, za dziaania ochronne s realizacj filaru Neutralizacja urzdze.Szkolenie pododdziaw jest kluczowym elementem filaru Przygotowaniewojsk. onierze na poziomie operacyjnym mog by ukierunkowani gw-nie na zrozumienie, i przewidywanie, ale musz rozumie i wspiera tak-e dziaania ochrony i przygotowania.

Zasadnicze wnioski z konferencji szkoleniowej NATO dotyczcejC-IED zorganizowanej przez US CENTCOM8w padzierniku 2011 roku

w TampieUSAW dniach 18-22 padziernika 2011 r. odbya si trzecia doroczna kon-

ferencja szkoleniowa NATO dotyczca przeciwdziaania uyciu improw i-zowanych urzdze wybuchowych. Konferencja prowadzona bya na tere-nie Dowdztwa Centrum Stanw Zjednoczonych (U.S. CENTCOM)znajdujcego si na terenie Bazy Lotniczej MacDILL w Tampie - FLORY-

DA. Obradom przewodniczy Szef Sztabu U.S. CENTCOM Major GeneraKarl R. Horst. W konferencji wzili udzia midzy innymi przedstawiciele9Dowdztw NATO, Europejskiej Agencji Obrony, Centrum DoskonaleniaC-IED w Hiszpanii, Poczonej Wielonarodowej Grupy Zadaniowej (CJTF)Paladin, EUROPOL, Poczonej Agencji ds. Przeciwdziaania C-IED(JIEDDO) oraz agencji i instytucji zajmujcych si problematyk bezpie-czestwa i przeciwdziaania terroryzmowi.

Gwnym celem konferencji bya wymiana dowiadcze w przeciw-dziaaniu uyciu improwizowanych urzdze wybuchowych (C-IED) ze

8 US CENTCOM z ang. United States Central Command Dowdztwo Centrum

Stanw Zjednoczonych (tumaczenie autora)

9 W trzeciej dorocznej konferencji szkoleniowej dotyczcej przeciwdziaania IEDuczestniczya delegacja SZ RP w skadzie: gen. bryg. Bogusaw Bbenek Szef InynieriiWojskowej oraz pk M. Stobnicki Gwny Specjalista SIW.

7/23/2019 Obronno Nr 1_2012

11/216

Bogusaw Bbenek

9

szczeglnym uwzgldnieniem obszaru przygotowania wojsk Train theForce. Za dodatkowy cel konferencji postawiono sobie rwnie wzmoc-nienie poczonych zdolnoci do przeciwdziaania uyciu improwizowa-nych urzdze wybuchowych.

Podczas konferencji zaprezentowano midzy innymi Mobilny Interak-tywny Modu Szkoleniowy C-IED. Mobilny Interaktywny Modu Szkoleniowy

C-IED (MCIT10

) jest zestawem 4 kontenerw przeznaczonych do podsta-wowego szkolenia z problematyki C-IED szczebla taktycznego. Peny cyklszkoleniowy dostarcza podstawowej wiedzy, ktra w sposb bezporednidotrze powinna do wiadomoci szkolonych. Nie mona tu stwierdzi, epo odbyciu tego szkolenia onierz posidzie umiejtnoci pozwalajce nabezpieczne i skuteczne funkcjonowanie w rodowisku zagroonym wyst-powaniem IED. Mona natomiast przyj, e przejcie takiego szkoleniapowinno dotrze do wiadomoci i wyobrani szkolonych.

W trakcie konferencji zwrcono uwag, e z chwil rozpoczcia opera-cji NATOw Afganistanie, pomimo podejmowanych intensywnych wysikwszkoleniowych, z roku na rok notuje si stay wzrost uycia improwizowa-nych urzdzewybuchowych jako podstawowego rodka walki. W porw-naniu z danymi statystycznymi z analogicznych kwartaw lat 2010 oraz2011., liczba incydentw z uyciem IED wzrosa a o 42%. W tym samymokresie o 15% wzrosa liczba ofiar IED pord wojsk koalicji. Improwizowa-ne urzdzenia wybuchowe nie s domen Afganistanu czy Iraku. Analizu-jc poziom bezpieczestwa w wiecie, odnotowuje si znaczny wzrost uy-cia IED, jako podstawowej broni w konfliktach o charakterze lokalnym. Dojej charakterystycznych cech naley zaliczy prostot budowy oraz sku-teczno dziaania, co czyni j broni szczebla taktycznego o dziaaniustrategicznym. Pomijajc uycie IED na teatrach dziaa w Iraku i Afgan i-stanie, rednio w wiecie notuje si w skali miesica okoo 550 zdarzez wykorzystaniem improwizowanych urzdze wybuchowych (dla porw-

nania w zeszym roku odnotowano 260 incydentw miesicznie).Nowa koncepcja NATO w zakresie zwalczania improwizowanych urz-

dze wybuchowych charakteryzuje si przejciem z postawy defensywnejna ofensywn. W koncepcji tej kluczem do sukcesu ma by przeniesieniewysiku zobszaru zwalczania urzdzenia na korzy zwalczania sieci i po-wiza tworzcych system IED przeciwnika. Za sukces powyszej koncep-cji uznaje si sytuacj, w ktrej nie dojdzie do zbudowania improwizowane-go urzdzenia wybuchowego. Problematyka C-IED wymagakompleksowego podejcia na kadym szczeblu dowodzenia (od taktyczne-go do strategicznego) i nie moe funkcjonowa w oderwaniu od pozosta-ych obszarw funkcjonalnych jako doranie tworzona struktura. W powy-

10MCITMobile C-IED Interactive Trainer z ang. Mobilny Interaktywny Modu Szko-

leniowy C-IED (tumaczenie autora)

7/23/2019 Obronno Nr 1_2012

12/216


10

szej sytuacji jedynie zinstytucjonalizowanie problematyki C-IED gwarantujesukces w walce z najbardziej miercionon broni wspczenie stosowa-n w konfliktach. Zakoczenie prowadzenia operacji ISAF przez siy NATOnie wpynie na rozwizanie problemu IED. Dotychczasowe dowiadczenia

wskazuj na konieczno zwikszenia wysiku szkoleniowego na korzysi ANSF w celu zbudowania zdolnoci operacyjnych zzakresu C-IED. Po-mimo pojawiajcych si problemw, prowadzone s szeroko zakrojoneprace dce do tworzenia w peni funkcjonalnych struktur Si Bezpiecze-stwa Afganistanu zdolnych do przeciwdziaania IED.

W opinii uczestnikw konferencji istnieje wiele rde dostpu do in-formacji dotyczcych problematyki C-IED, zarwno jawnych, jak i zastrze-onych. Do najwaniejszych problemw zaliczono nieskuteczn wymianwnioskw i dowiadcze w zakresie C-IED oraz czsto spotykany brak woliwrd uczestnikw operacji ISAF do dzielenia si zebranymi dowiadcze-niami. W trakcie konferencji przedstawiciele Wielkiej Brytanii, Niemieci Holandii wskazali najwaniejsze dowiadczenia wynikajce z udziau

w operacji ISAF w Afganistanie. Uznano, e: gwarantem osignicia su k-cesu w budowaniu narodowych zdolnoci C-IED jest podejmowanie bilate-ralnej wsppracy z pastwami NATO; szkoleniem z problematyki C-IEDnaley obj kluczowy personel dowdztw i sztabw; sukcesem w rozwija-niu narodowych zdolnoci w zakresie C-IED jest tworzenie etatowych struk-tur odpowiedzialnych za t problematyk. Ponadto uznano, e dostarczanienowego sprztu w rejon operacji - w ramach realizacji zakupw sprztu,wynikajcych z pilnych potrzeb operacyjnych - nie gwarantuje waciwegowyszkolenia przed przerzutem wojsk w rejon realizacji zada.

Z Konferencji szkoleniowej dotyczcej przeciwdziaania IED, zorgani-zowanej w TampieUSA w 2011 r., wynikaj nastpujce wnioski:

1. Obserwujc wag, jak przywizuje si w Sojuszu do C-IED, orazwzrost zagroenia bezpieczestwa w wiecie wynikajcy ze sto-sowania IED w konfliktach o charakterze lokalnym, konieczne wy-daje si zinstytucjonalizowanie problematyki przeciwdziaania uy-ciu improwizowanych urzdze wybuchowych w Siach ZbrojnychRP stworzenie etatowych struktur waciwych problematyceC-IED.

2. Budownarodowych zdolnoci w zakresie C-IED naley oprze nadowiadczeniach pastw NATO, ktre stworzyy ju funkcjonalnestruktury odpowiedzialne za ten obszar. Dobrym przykademwprowadzonych zmian s Siy Zbrojne Niemiec, gdzie w strukturzeDowdztwa Operacyjnego Bundeswehry wystpuje oddzia C-IED.Proponuje si rozwaenie moliwoci sformowania w Sztabie Ge-

7/23/2019 Obronno Nr 1_2012

13/216

Bogusaw Bbenek

11

neralnym WP lub Dowdztwie Operacyjnym Si Zbrojnych komrkiodpowiedzialnej za przedmiotow problematyk.

3. Aktualny plan dziaania NATO w obszarze przeciwdziaania uyciuIED wskazuje jako zasadne rozwijanie narodowych zdolnociw zakresie C-IED poprzez nawizywanie i zacienianie bilateralnejwsppracy zinnymi pastwami NATO, dotyczcej przedmiotowej

problematyki. Podjcie dwustronnej wsppracy zSiami ZbrojnymiNiemiec w obszarze C-IED moe by pomocne w rozwijaniu wa-snych zdolnoci w tym obszarze.

4. W ocenie przedstawicieli Sojuszniczego Dowdztwa ds. Transfor-macji kluczem do sukcesu jest usprawnianie obecnie obowizuj-cych procedur oraz dostpnych narzdzi, ze szczeglnym nac i-skiem na rozwijanie zdolnoci do zwalczania sieci IEDprzeciwnika.

5. Podczas przygotowania kolejnych zmian Polskiego Kontyngentu

Wojskowego do misji w Afganistanie naley korzysta z MobilnegoInteraktywnego Moduu Szkoleniowego C-IED .

Zaangaowanie JIEDDO11w system C-IEDJIEDDOzostaa powoana do ycia 14 lutego 2006 roku. Pocztkowo

ustanowiona jako Poczony Zesp Zwalczania IED pod dowdztwemamerykaskiego gen. bryg. Josepha VOTELA. W pierwszym okresie funk-cjonowania organizacja zajmowaa si wycznie tematyk IED, pniejzostaa rozszerzona o dziaania wywiadowcze poprzez nawizanie wsp-pracy roboczej z wywiadem USA oraz przemianowana na Poczony Ze-sp Bojowy Zwalczania IED. Pod przewodnictwem zastpcy SekretarzaObrony USA ta tajna i mocno zdecentralizowana grupa zostaa ostatecznieprzeksztacona we Wspln Agencj ds. Zwalczania ImprowizowanychUrzdze Wybuchowych JIEDDO, na podstawie dyrektywy DepartamentuObrony USA Nr. 2000.19E z dnia 14 lutego 2006 roku. Od tego okresu jest

jednostk Departamentu Obrony Stanw Zjednoczonych, w ramach ktrejprowadzona jest dziaalno w celu zmniejszenia lub wyeliminowania sku t-kw wszystkich form improwizowanych urzdze wybuchowych uytychprzeciwko siom zbrojnym USA oraz siom zbrojnym koalicji.

Realizacja misji JIEDDO skada si z trzech kluczowych elementw:Atak na Sieci (Attack the Network), Pokonanie Urzdzenia (Defeat theDevice) oraz Szkolenie Wojska (Train the Force). Wszystkie te elementy

wprowadzane s w ycie przy ogromnym udziale technologii, za JIEDDOregularnie prowadzi rozmowy i nawizuje wspprac z firmami sektoraprywatnego zmierzajc do nieustannego rozwoju rozwiza wspieraj-cych kady z wymienionych trzech kluczowych elementw. Podejcie

11JIEDDOz ang. Joint Improvised Explosive Device Defeat Organization - Wsplna

Agencja d/s Zwalczania Improwizowanych Urzdze Wybuchowych (tumaczenie autora)

7/23/2019 Obronno Nr 1_2012

14/216


12

JIEDDO do sposobw zwalczania IED wywodzi si od piciu zasad dogma-tycznych organizacji: przewidywanie, wykrywanie, zapobieganie, neutrali-

zacja i agodzenie skutkw. Proby o propozycje nowych rozwiza s re-gularnie wysyane do partnerw z sektora prywatnego poprzez Portal Ofert

JIEDDO. Propozycje, ktre napywaj od partnerw, s nastpnie oceniane pod ktem przydatnoci i wykonalnoci m.in. za pomoc specjalnie opra-cowanego systemu TRL (ang. Technical Readiness Level Poziom Goto-woci Technicznej), w ktrym1odpowiada obserwacji i sporzdzeniu ra-portu podstawowych funkcji rozwizania, a 9 odpowiada ju waciwemusystemowi, sprawdzonemu w boju, poprzez udzia w licznych operacjachzakoczonych sukcesem. Dziki zastosowaniu systemu oceny TRL atwiejjest nastpnie szybko i w miar potrzeb wykorzysta niektre z rozwizapoprzez ich implementacj na polu walki.

JIEDDO dziaa pod nadzorem i z polecenia Departamentu ObronyUSA. Genera Michael BARBERO przyj obowizki dyrektora JIEDDO4 marca 2011 roku. Od tego czasu suy jako Gwny Doradca zastpcy

Sekretarza Obrony i Przewodniczcy Kolegium Szefw Poczonych Szta-bw w sprawach zwizanych ze zwalczaniem IED. W zespoach przyw d-czych JIEDDO zasiadaj przedstawiciele biura Sekretarza z wszystkichpiciu Rodzajw Wojsk USA oraz dodatkowo przedstawiciele prawni, do-radcy i eksperci z Departamentu Obrony oraz Sub Wywiadu.

Zbieranie, Wymiana Wiedzy i Informacji JIEDDO (JKnIFE12) jest stawaciwociAgencji. Polega na zbieraniu i przetwarzaniu stale aktualizo-wanych danych pochodzcych z rnych rde, a dotyczcych dziaazwizanych z unieszkodliwianiem improwizowanych urzdze wybucho-wych, zbieranych w bazie danych dostpnej za porednictwem porta lu in-ternetowego siom USA oraz pastwom sprzymierzonym zaangaowanym

w walk. Baza tworzona przez zesp JKnIFE zapewnia onierzom orazinstruktorom C-IED dynamicznie rozwijajcy si zasb danych do wykorzy-stania w sytuacjach zwizanych zdziaaniami C-IED, a take materiayszkoleniowe do lepszego przygotowania przed przystpieniem do dziaazbrojnych oraz popraw wymiany informacji na polu walki. DodatkowoJKnIFE zapewnia caodobowe wsparcie polegajce na dostpie do infor-macji poprzez Centrum Operacyjne, w celu uzyskania wszelkich potrzeb-nych informacji dotyczcych IED.

12 JKnIFE z ang. JIEDDO Knowledge Information Fusion Exchange - Zbieranie,

Wymiana Wiedzy i Informacji JIEDDO (tumaczenie autora)

7/23/2019 Obronno Nr 1_2012

15/216

Bogusaw Bbenek

13

Poziom operacyjny JIEDDOAtak na Sie.Jeli bdziemy kontynuowali wycznie lini obrony w Afganistanie,

nigdy nie rozwiemy problemu improwizowanych adunkw wybuchowych

Gen. Michael BARBERO, dyrektor JIEDDO.

Poziom operacyjny JIEDDO nazwanyAtak na Sieumoliwia operacjeofensywne skierowane przeciwko zoonej sieci tworzcej i finansujcejprodukcj IED, szkolcej w zakresie ich uycia i wspierajcej niezbdninfrastruktur. Dziaania przeciwko tej sieci prowadzone s poprzez prowa-dzenie dziaa wywiadowczych, rozpoznawczych i informacyjnych, jak rw-nie poprzez niszczenie celw powizanych zsieci zwykorzystaniemnajnowoczeniejszych technologii, w tym biometrii.

W roku podatkowym 2011 JIEDDO sfinansowaa ponad 15 rnychprzedsiwzi zwizanych z Atakiem na Sie. Wrd istotnych sukceswjest stworzenie systemw wykrycia powietrznego Blue Devil i Specklesumoliwiajcych wykrycie dziaa partyzanckich zmierzajcych do roz-

mieszczenia adunkw IED.Blue Devil jest systemem nadzoru wielkoobszarowego, sterowanymzdarzeniami przy uyciu kamer o wysokiej rozdzielczoci, powizanymz przekazem wywiadowczych sygnaw o aktywnoci wrogich jednosteki alarmowania si sprzymierzonych dla zmaksymalizowania efektywnocidziaa i natychmiastowej reakcji. JIEDDO sfinansowaa dwa systemy nacele Operacji Enduring Freedom w Afganistanie za czn kwot 86 mi-lionw dolarw.

Specklesto wacy 35 funtw13bezzaogowy statek powietrzny wypo-saony w czujniki podczerwieni, przystosowany do operacji patrolowaniaprzy zadaniach oczyszczania drogi przejazdu. Niewymagajcy pasa star-towego statek powietrzny jest zdolny do penienia omiogodzinnych misji

z bezporedni transmisj video. JIEDDO wydaa 13,2 miliona dolarw nawsparcie patroli oczyszczania przejazdu poprzez szybkie rozpoznanie te-renu i utrzymanie natychmiastowej gotowoci bojowej.

Wysiki polegajce na Przewidywaniu i Zapobieganiu pomagajw szybkim reagowaniu na napywajce informacje i dane dotyczce IED,a take optymalne wykorzystanie technologii, co daje wojskom na poluwalki przewag poprzez moliwo zbierania, wykorzystywania i analizo-wania rnego rodzaju materiaw wywiadowczych.

W celu zatrzymania napywu adunkw wybuchowych domowej pro-dukcji do Afganistanu, JIEDDO pozyskuje i dostarcza rodki finansowe

1335 funtw = 15,8 kilograma

7/23/2019 Obronno Nr 1_2012

16/216


14

niezbdne do zatrudnienia analitykw wywiadu przeznaczonych do rozpra-cowywania acucha dostawcw IED.

Akcje programu Atak na Sie wymagaj wsplnej i konsekwentnejstruktury operacyjnej opartej na trzech obszarach taktycznych: budowanie

relacji, zdobywanie cennego rozpoznania oraz neutralizacji przeciwnika.Pracujc wsplnie, JIEDDO wraz z Wydziaem Bezpieczestwa Wewntrz-nego stworzy system PBIED-CA14. Jest to system urzdze detekcyjnych,wykorzystujcych rnego rodzaju czujniki, wspomagajcych onierzaw zdalnym wykrywaniu i ustalaniu priorytetu zagroenia, dziki czemu po-maga wyeliminowa bezporednie zagroenie ycia onierza.

Misj utworzonego w sierpniu 2006 roku Centrum Operacjii Rozpoznania C-IED - COIC15jest wsparcie wszystkich dowdcw zaan-gaowanych wdziaania zbrojne informacjami i produktami analizy wywia-dowczej w celu zwikszenia zdolnoci przeprowadzania precyzyjnych ata-kw na sieci wykorzystujce i wdraajce urzdzenia IED. Centrum COICwsppracuje z szerok sieci ponad 30 agencji rzdowych i wywiadow-

czych, w roku 2010 odpowiedziao na ponad 2300 zapyta informacyjnych.Od roku 2007 COIC dostarczyo ponad 7000 odpowiedzi, co przyczynio sido usprawnienia dokadnoci przewidywa do 55 procent w roku 2010.

Program JIEDDOSzkolenie WojskNajlepszym wykrywaczem IED jest dobrze wyszkolony wojow-

nik - Gen. Michael Barbero, dyrektor JIEDDO.Szkolenie jest kluczowym elementem podejcia JIEDDO do tematu

zwalczania IED. Program JIEDDO, nazwany Train the Force (z ang. Szkolenie Wojsk), ocenia wymogi szkoleniowe z zakresu przeciwdziaaniaIED, a take wspiera rozwj i doskonalenie inicjatywy szkoleniowej w celuumoliwienia jednostkom prowadzcym dziaania bojowe odpowiedniej

organizacji, planowania i prowadzenia operacji walki z IED. Pomaga takewe wdraaniu odpowiedniego sprztu i w lepszym zrozumieniu nowychzagroe zwizanych z IED. Gwne inwestycje JIEDDO na rzecz szkole-nia przyczyniy si do poprawy jakoci operacji prowadzonych w Afganista-nie i pooyy wikszy nacisk na szkolenia polegajce na wykorzystaniutechnik szkoleniowych symulujcych warunki bojowe z udziaem wirtua l-nych symulatorw oraz na powoaniu mobilnych zespow szkoleniowychprzeciwdziaania IED.

W odpowiedzi na memorandum Sekretarza Obrony z 18 marca 2010,

JIEDDO znaczco zwikszya wsparcie szkoleniowe z zakresu przeciw-

14

PBIED-CA z ang. Personborne IED Counter Architecture Osobisty (Przenony)System Zwalczania IED (tumaczenie autora).

15 COIC z ang. Counter-IED Operations/Intelligence Center Centrum Operacji

i Rozpoznania IED (tumaczenie autora)

7/23/2019 Obronno Nr 1_2012

17/216

Bogusaw Bbenek

15

dziaania IED dla onierzy sucych w strukturach Midzynarodowych SiWsparcia Bezpieczestwa (ISAF) przy wsppracy z Dowdztwem Euro-pejskim Stanw Zjednoczonych (EUCOM)16 i Dowdztwem Si Sojuszni-czych NATO ds. Transformacji (ACT)17.

JIEDDO stworzya w 2009 roku program szkoleniowy z zakresu prow i-zorycznych materiaw wybuchowych dla zapewnienia onierzom specjali-

stycznej wiedzy na temat procesw chemicznych zwizanych z produkcjIED.

Finansowany przez JIEDDO Mobilny Interaktywny Modu szkoleniowyC-IED (MCIT) jest najnowoczeniejszym systemem szkolenia i jedynymw swoim rodzaju narzdziem do odtwarzania i symulacji sytuacjiz wykorzystaniem IED. Celem programu MCIT jest zapewnienie zw ikszo-nej zdolno do rozpoznawania i unieszkodliwiania IED w rnych zoo-nych scenariuszach ataku. Szkolenie obejmuje zrozumienie podstawowychelementw i funkcji IED, powszechnych systemw ich inicjowania, elemen-tw rodowiska i terenu wykorzystywanych do maskowania IED oraz wa-ciwego wdroenia odpowiednich procedur przeciwdziaania i unieszkodli-wiania IED. Aktualnie istnieje 20 jednostek MCIT rozmieszczonychw bazach wojskowych w Stanach Zjednoczonych i Niemczech.

Filar dziaa JIEDDO Neutralizacja urzdze zwiksza swoboddziaania i bezpieczestwo operacji si koalicyjnych, skupiajc si na do-starczaniu technologii obronnych do wykrywania IED, ich neutralizacjiprzed moliw detonacj w bezpiecznym miejscu lub zagodzeniu skutkwwybuchw.

Stosowane systemy d do zminimalizowania skutkw eksplozji IEDna personel, sprzt i wyposaenie. Jest to moliwe dziki finansowanemuprzez JIEDDO wprowadzaniu na wyposaenie wojsk sprztu C -IED. Opra-cowano i dostarczono onierzom stacjonujcym w Afgan istanie ponad1500 urzdze neutralizujcych zdalnie sterowane IED. Ocaliy one ycie

wielu onierzy i potencjalnych ofiar postronnych. JIEDDO dostarczya tak-e wsparcie dla 75 zespow oczyszczania drg w Afganistanie przy neu-tralizacji i oczyszczaniu terenu z IED i w budowaniu relacji z Afgaczykami,ktrzy wspieraj wysiki si koalicji w pozbywaniu si powstacwz kolejnych obszarw prowadzenia dziaa stabilizacyjnych. Wysiki w celuzagodzenia skutkw wybuchw dotykajcych pojazdy okazay si skutecz-ne, a liczba atakw IED na pojazdy si koalicyjnych spada o 17 procentw 2011 roku. Z uwagi na to, JIEDDO koncentrowaa swoje wysiki na rzeczograniczenia zagroenia wobec jednostek piechoty.

16EUCOM - z ang. U.S. European Command Dowdztwo Europejskie Stanw Zjed-

noczonych (tumaczenie autora)

17 ACT - z ang. Allied Command Transformation Dowdztwo Si Sojuszniczych

(tumaczenie autora)

7/23/2019 Obronno Nr 1_2012

18/216


16

Dla umoliwienia szybkiego przemieszczania si wojsk JIEDDO starasi zmniejszy ryzyko poprzez realizacj i wdraanie wielu programw mo-dernizacyjnych jednoczenie, jak np. zakup traw przeciwminowych, czynaziemne systemy detekcji. Tray przeciwminowe pozwalaj na agodzenia

skutkw wybuchu IED przez prowadzen ie pre-detonacji, zmniejszajc stra-ty i uszkodzenia pojazdw oraz chronic ycie i zdrowie onierzy. Pod kie-runkiem JIEDDO sfinansowano zakup dodatkowych 110 traw PanamaCity wykorzystywanych w czasie prowadzenia dziaa w Afganistanieprzez US Marines.

Kolejnym przykadem jest modernizacja naziemnych systemw detek-cji, ktre staraj si wykry urzdzenia IED przenoszone przez ludzi, prze-woone pojazdami oraz ju umieszczone w terenie, a take wszelkie podej-rzane dziaania zwizane zrozmieszczeniem IED. Obejmoway onesystemy wykrywania zagroenia, systemy staego nadzoru, rczne radaryi systemy wykrywania urzdze IED. System staego nadzoru naziemnegoto zestaw czujnikw, zamontowanych na sterowcu na uwizi, zdolny do

pracy na wysokoci od 1200 do 1800 metrw. W Afganistanie obecnie wy-korzystywanych jest ponad 65 takich sterowcw na potrzeby nadzoru.

Walka w Afganistanie opiera si gwnie na trudnych dziaaniach wojskpiechoty. Pododdziay piechoty stanowi szczeglnie wraliwy cel atakwrebeliantw, z ograniczon ochron przed efektem dziaa urzdze typuIED. Dziki operacjom piechoty atwiej jest nawiza bezporedni walkz rebeliantami, ale take przekada si to na wiksz wykrywalno urz-dze IED. Zmniejszenie skutkw atakw na wojska piechoty pozostaje prio-rytetem dla JIEDDO, ktra rozwija zdolnoci wojsk w zakresie przeciwdzia-ania adunkom wybuchowym domowej roboty i IED detonowanym przezbezporedni kontakt. Wykorzystuje do tych celw systemy detekcji IED, psy

tropice oraz wykrywacze przenone.Ocenia si, e okoo osiemdziesit procent urzdze wybuchowychw Afganistanie wykonanych jest przy uyciu materiaw wybuchowych do-mowej roboty, zoonych z chemikaliw i nawozw sztucznych, przez co sone mniej wykrywalne przez urzdzenia detekcyjne czue na metal. JIED-DO przeznaczya przeszo 12 milionw dolarw na nowe i ju istniejceprogramy szkoleniowe dla psw tropicych urzdzenia IED. Odpowiedniowyszkolony pies jest w stanie wyczu zapach wydzielany przez urzdzeniawybuchowe, a take wykrywa IED rozmieszczone na powierzchni i podpowierzchni ziemi. Psy tropice wykorzystywane s przez wszystkie ro-dzaje wojsk biorce udzia w dziaaniach operacyjnych w Afganistanie.

Wnioski kocowe1. Aktualny poziom zdolnoci komponentw ldowych armii pastw

NATO w zakresie przeciwdziaania improwizowanym urzdzeniom

7/23/2019 Obronno Nr 1_2012

19/216

Bogusaw Bbenek

17

wybuchowym jest wyranie zrnicowany. Zaley od szereguczynnikw, wrd ktrych decydujce znaczenie maj zdobyte do-wiadczenia w realizacji zada w rodowisku zagroonym wyst-powaniem IED, stan modernizacji technicznej oraz rozwj i stanwprowadzonych zmian organizacyjno szkoleniowych w zakresietych zdolnoci.

2. Funkcjonujce na wiecie nowatorskie rozwizania szkoleniowe,oparte na interaktywnych platformach i symulatorach pola walkizarwno szczebla taktycznego, jak i operacyjnego, skaniaj dopostawienia tezy, e bd one w przyszoci jednymz podstawowych narzdzi szkoleniowych dla onierzy oraz do-wdztw i sztabw, rwnie w obszarze C-IED.

3. Wnioski z konferencji NATO oraz zdolnoci komponentw ldowycharmii pastw NATO w zakresie przeciwdziaania improwizowanymurzdzeniom wybuchowym, powinny mie zasadniczy wpyw naokrelenie prospektywnych zdolnoci Wojsk Ldowychw zakresie C-IED.

Selected Problems how to Counter Improvised Explo-sive Devices (C-IEDs) by NATO

Abstract: The article addresses exclusively selected issues how tocounter Improvised Explosive Devices (C-EIDs) by NATO. On the back-ground of building C-IED capabilities, the main areas of counteracting IEDs

are outlined. They are included in the latest edition of Commanders andStaff Handbook for C-IED. Due to the authors personal and professionalinterests, he presents the conclusions from the participation in the ThirdAnnual Training Conference on C-IED organised by US CENTCOM in 2001

in Tampa, Florida USA. Special attention is drawn to the Joint ImprovisedExplosive Device Defeat Organizations (JIEDDO) engagement in C-IEDsystem, which is not only a leading organization whose activities are basedon USA Departments of Defense directives but, according to the author,since 2009 it has undoubtedly supported building the Polish Land Forcescapabilities in the C-IED area. The author reckons that conclusions of thearticle should affect defining the prospective Land Forces capabilities in theC-IED area.

7/23/2019 Obronno Nr 1_2012

20/216

18

AUTOR RECENZENT

mgr Wioletta Burawska prof. dr hab. Stanisaw ladkowski

NIELEGALNA MIGRACJA JAKO JEDENZ CZYNNIKW ZAGROENIABEZPIECZESTWA PASTWA

Do zagroe, istotnych z punktu widzenia bezpieczestwa Polski, zal i-cza si m.in.: istnienie nadmiernej koncentracji potencjau militarnegow niektrych regionach, proliferacj broni masowego raenia, zagroeniaekonomiczne (w tym sprawy bezpieczestwa energetycznego), niebezpie-czestwo nowych podziaw w Europie, niekontrolowane migracje trans-graniczne, zagroenia rodowiska naturalnego, terroryzm i przestpczozorganizowan oraz aktywno obcych sub specjalnych i sprawy ochronyinformacji niejawnych.

Ewolucji ulega mylenie o obronnoci pastwa. W ostatnich latach za-szo wiele zmian w organizacji obrony narodowej, powodujcych, e jestona postrzegana w szerszych ni tradycyjnie kategoriach. Obecnie obron-no jest dziedzin bezpieczestwa narodowego, stanowic sumwszystkich cywilnych i wojskowych przedsiwzi majcych na celu zapo-bieganie i przeciwstawienie si wszelkim potencjalnym zagroeniom bez-pieczestwa pastwa, zarwno militarnym, jak ipozamilitarnym, mogcymdoprowadzi do kryzysu polityczno-militarnego.

Globalna imigracja do Unii Europejskiej wymaga od nas kompleksowe-go podejcia m.in. dlatego, e jest ona traktowana jako jedno z najwi k-szych zagroe dla bezpieczestwa pastwa. W pastwach Unii Europej-

skiej, by zmniejszy ryzyko towarzyszce temu procesowi, dy si doujednolicenia systemu kontroli polityki migracyjnej.Migracje stale towarzysz czowiekowi od pocztkw jego dziejw

i w duym stopniu uksztatoway wiat, w ktrym yjemy. S one zjawiska-mi trudnymi do prognozowania i kontrolowania, wystpuj bowiem zarwnow czasie, jak i przestrzeni.

Migracja ma bardzo duy wpyw na bezpieczestwo pastwa. Na pod-stawie rozwijajcej si nielegalnie imigracji w krajach zachodnioeuropej-skich, mona dokona prby wydzielenia kilku rodzajw zagroe dla sze-roko rozumianego bezpieczestwa pastwa. Pierwsze z nich zwizane jestbezporednio zobcieniem budetu. Ulegaj zwikszeniu wydatki zerodkw pastwa przeznaczone na utrzymanie osb nielegalnie przekra-

czajcych granic ( budowa i utrzymanie orodkw, wyywienie, opiekamedyczna, deportacja) oraz nakady na suby pastwowe odpowiedzialne

7/23/2019 Obronno Nr 1_2012

21/216

Wioletta Burawska

19

za przeciwdziaanie migracji. Kolejne zagroenie zwizane jest z przenie-sieniem konfliktw rozgrywajcych si wkrajach pochodzenia imigrantwna terytorium pastw drugich. Zwiksza si rwnie skala nielegalnychzjawisk, takich jak: przestpczo, prostytucja, ebractwo itp., wywoanychnapywem duych grup osb praktycznie pozbawionych rodkw do ycia.W krajach Europy Zachodniej przestpczo kryminalna wrd imigrantw

przekracza kilkukrotnie liczb podobnych czynw popenionych przez sta-ych mieszkacw. Nastpne zagroenie wie si ze zwikszeniemzyskw i tym samym moliwoci dziaania zorganizowanych grup przestp-czych trudnicych si organizacj nielegalnej migracji. Nastpuje rwniekryminalizacja,tj. nawizywanie kontaktw ze zorganizowan przestpczo-ci, znacznej liczby obywateli wasnego pastwa. Powane mog byrwnie midzynarodowe nastpstwa nielegalnej imigracji. Sytuacja,w jakiej moe znale si Polska, jest bardzo podobna do pooenia Grecji,Woch, czy Hiszpanii. Podobnie jak kraje rdziemnomorskie, Polska dlaimigrantw nie jest krajem docelowym tylko tranzytowym. D oni doprzedostania si do pastw najzamoniejszych.

Niekontrolowana migracja moe doprowadzi do zagroenia terrory-zmem, sprzyja powstaniu zorganizowanych grup przestpczych, przemy-towi niebezpiecznych adunkw, narkotykw oraz prowadzi do wzrostuprzestpczoci. Bezsprzeczne jest, e nielegalna migracja jest przestp-stwem zorganizowanym, z ktrego popeniajcy je czerpi ogromne zyski.Przerzut migrantw przez granice pastwowe i terytorium krajw tranzyto-wych sta si istotnym, i jak si do powszechnie uwaa, nasilajcym sizjawiskiem w dziedzinie midzynarodowych przepyww ludnoci. Dotyczyto rwnie w duym stopniu Polski. W przeszoci Polska bya krajem tran-zytowym dla wikszoci nielegalnych imigrantw, jednak w miar wzrostustopy yciowej atrakcyjno Polski, jako miejsca osiedlenia si, wzrosa.

Przerzucanych migrantw mona podzieli na trzy grupy:

1. Legalnie przybywajcych i nielegalnie pozostajcych;2. Nielegalnie przekraczajcych granic;3. Przekraczajcych granic z faszywymi dokumentami.yjemy w wiecie, w ktrym ponad 200 milionw osb to migranci,

wikszo krajw jest jednoczenie krajami ich pochodzenia, tranzytui docelowymi. Mobilno zawodowa staje si zatem yciow koniecznociwynikajc z rnic demograficznych, nierwnoci pod wzgldem otrzyma-nego dochodu, czy moliwoci zatrudnienia.

Uchodcami s ludzie, ktrzy znaleli si w sytuacji bez wyjciai w obawie przed przeladowaniem, by ratowa swe ycie lub wolno,zmuszeni s porzuci swj dom, swj majtek, przyjaci i ucieka ze swe-

go ojczystego kraju. Uchodca choby chcia - nie moe powrci doswojego domu lub takiego powrotu si obawia. Wiele obecnych konfliktw

7/23/2019 Obronno Nr 1_2012

22/216

Nielegalna migracja jako jeden z czynnikw zagroenia bezpieczestwa pastwa

20

na wiecie charakteryzuje si tym, e ludzie, ktrzy z powodu przelado-wa czy przemocy zostali zmuszeni do opuszczenia swoich domw, pozo-staj na terenie wasnego kraju. S to uchodcy wewntrzni.

Nie zawsze jednak istnieje moliwo wyjazdu w legalny sposb.Uchodctwo stanowi sta i przyjt cz ludzkiej migracji, dlatego terozwj kadego pastwa narodowego opiera si na ograniczeniu teje

migracji oraz zachowaniu staych granic. W XIX wieku zasady te spowodo-way, e kraje unikay uchodcw. Problem uchodctwa wie si przedewszystkim z wojnami, przeladowaniami na tle etnicznym, kulturowymi religijnym oraz z brakiem bezpieczestwa w kraju pochodzenia. Polskajest dla wielu cudzoziemcw pierwszym bezpiecznym krajem. Ich stay na-pyw powodujekonieczno cigych zmian ustrojowych i szukania nowychrozwiza.

W prawie midzynarodowym termin uchodcadefiniowany jest przezKonwencj Dotyczc Statusu Uchodcw z 1951 roku (znan te jakoKonwencja Genewska z1951 r.), zmienion nastpnie Protokoem Nowo-jorskim z 1967 roku. Dokumenty te definiuj, iuchodcjest osob, ktraprzebywa poza krajem swego pochodzenia i posiada uzasadnion obaw

przed przeladowaniem w tym kraju ze wzgldu na ras, religi, narodo-wo, pogldy polityczne lub przynaleno do okrelonej grupy spoecz-nej.

Aby uzyska status uchodcy nie zawsze trzeba udowadnia, i byosi przeladowanym przed opuszczeniem swojego kraju. Obawa moe sidopiero pojawi podczas pobytu zagranicznego. Cudzoziemiec musi udo-wodni, i jego strach wie si zprawdopodobiestwem przeladowania,to znaczy, i w kraju pochodzenia znajdzie si w pooeniu, ktre wywoaprzeladowanie. Za przeladowanie rozumie si szkod lub krzywd wy-rzdzan przez pastwo bd jego organy, a take brak ochrony ze stronypastwa przed przeladowaniem innych osb. Szkoda musi by powana

i godzi w podstawowe prawa czowieka.Polska to kraj, w ktrym zjawisko uchodctwa jest doskonale znane.Uchodcy byli zawsze obecni wnaszej historii. Ze wzgldu na pooeniew Polsce krzyuj si drogi migrantw iuchodcw zmierzajcychw rnych kierunkach. Jednake nasz kraj nie by tylko szlakiem tranzyto-wym. Polska czsto stawaa si docelowym miejscem schronienia. Od 21grudnia 2007 roku polskie granice stay si zewntrznymi granicam i UniiEuropejskiej. Granic tych nie powinien przekroczy aden nielegalny im i-grant-jak deklaruj przedstawiciele Stray Granicznej czy te MinisterstwaSpraw Wewntrznych. Zaostrzone zostay przepisy dotyczce legalizacjipobytu w Polsce. Przed rzdem polskim stoj wic powane zadania, nietylko dotyczce szczelnoci granic, lecz take tego, co zrobi z imigranta-mi, ktrzy wystpi w Polsce o nadanie statusu uchodcy.
http://pl.wikipedia.org/wiki/1951http://pl.wikipedia.org/wiki/Konwencje_genewskiehttp://pl.wikipedia.org/wiki/1951http://pl.wikipedia.org/wiki/1967http://pl.wikipedia.org/wiki/1967http://pl.wikipedia.org/wiki/1951http://pl.wikipedia.org/wiki/Konwencje_genewskiehttp://pl.wikipedia.org/wiki/1951

7/23/2019 Obronno Nr 1_2012

23/216

Wioletta Burawska

21

Wci stosunkowo niewielka liczba osb ubiegajcych si o nadaniestatusu uchodcy w Polsce, otrzymuje pozytywn decyzj, a jedynie okoopoowa z nich osiedla si tu na stae. Przyczyn takiego stanu rzeczy jestwiele: brak rzdowego programu integracyjnego iproblemy z adaptacj,znalezienie mieszkania i pracy, a take nieznajomo i trudno nauczeniasi jzyka polskiego.

Wane dla sytuacji cudzoziemcw w Polsce s postanowienia Konsty-tucji z 1997 r. Art. 56 stanowi: Cudzoziemcy mog korzysta z prawa azyluw Rzeczpospolitej Polskiej na zasadach okrelonych w ustawie. Cudzo-ziemcowi, ktryw Rzeczypospolitej Polskiej poszukuje ochrony przed prze-ladowaniem, moe by przyznany status uchodcy zgodnie z wicymiRzeczpospolit Polsk umowami midzynarodowymi.

Drugim wanym aktem prawnym jest Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r.o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Pol-skiej, ktra okrela zasady, warunki i tryb udzielania cudzoziemcomochrony na terytorium RP oraz organy waciwe w tych sprawach. Aktamio znaczeniu midzynarodowym regulujcymi status cudzoziemca na teryto-rium Polski s:

1. Konwencja dotyczca statusu uchodcw sporzdzonaw Genewie 28 lipca 1951r., ktr Polska ratyfikowaa 2 wrzenia1991r.

2. Protok dotyczcy statusu uchodcw sporzdzony w Nowym Jo r-ku 31 stycznia 1967r. ktry Polska ratyfikowaa 2 wrzenia 1991 r.

Istnieje kilka sposobw udzielenia cudzoziemcowi pomocy naterytorium Rzeczypospolitej Polski. Wrd nich znajduj si: nadaniestatusu uchodcy; udzielenie ochrony uzupeniajcej; udzielenie azylu;udzielenie zgody na pobyt tolerowany.

Cudzoziemcowi nadaje si status uchodcy, jeeli na skutek uzasa d-nionej obawy przed przeladowaniem w kraju pochodzenia z powodu rasy,

religii, narodowoci, przekona politycznych lub przynalenoci do okrelo-nej grupy spoecznej nie moe lub nie chce korzysta z ochrony tego kraju.Status uchodcy nadaje si take maoletniemu dziecku cudzoziemca, kt-ry uzyska status uchodcy w Rzeczypospolitej Polskiej, urodzonemu natym terytorium.

Cudzoziemcowi, ktry nie spenia warunkw do nadania statusuuchodcy, udziela si: Azylu ,Ochrony uzupeniajcej, Zgody na pobyt tole-rowany, Ochrony czasowej. W Polsce jest maa liczba spoecznoci imi-granckich, dlatego trudno jest o wsparcie dla nowych uchodcw, ktrzychcieliby rozpocz samodzielne ycie. Od 2003 roku funkcjonuje Stowa-rzyszenie Uchodcw RP, ktrego celem jest wsparcie uchodcw oraz

osb oczekujcych na decyzj. Funkcjonuj take polskie organizacje po-zarzdowe, ktre zajmuj si bezporednio pomoc uchodcom. Cudzo-

7/23/2019 Obronno Nr 1_2012

24/216


22

ziemcy trafiaj do Orodkw dla Cudzoziemcw, ktrych jest w Polsce19 (dane UDSC z 01 .02 .2008 r.). Staj si one ich domem na czas trwa-nia procedury

rdo: wewntrzna statystyka PSG Warszawa Okcie.

Rys.1. Rozmieszczenie orodkw dla Cudzoziemcw w Polsce

Do 1996 r. liczba osb ubiegajcych si o nadanie statusu uchodcybya niewielka. Byy to osoby pochodzce gwnie z Boni i Hercegowiny,

Serbii i Czarnogry, Etiopii, Armenii oraz Libanu i Laosu18

.Istotny wzrost liczby osb ubiegajcych si o nadanie statusu uchodcy

w Rzeczypospolitej Polskiej nastpi z pocztkiem 1996r. Do takiej sytuacjiprzyczyni si w gwnej mierze napyw obywateli krajw azjatyckich, kt-rzy przekraczajc nielegalnie polsk granic, kierowali si do krajw za-chodnich. Migranci ci postrzegali Polsk jedynie jako kraj tranzytowy, alewobec trudnoci wprzedostaniu si na terytorium pastw zachodnich,skadali wnioski o nadanie im statusu uchodcy w Polsce.

W latach 1997-1999 osoby te pochodziy gwnie z Afganistanu, Ban-gladeszu, Indii, Iraku, Serbii i Czarnogry, Armenii, oraz Somalii19. Pojawiysi rwnie nowe grupy cudzoziemcw narodowoci mongolskiej i rumu-

18Materiay pochodzce ze statystyk wewntrznych PSG Warszawa Okcie

19Tame

7/23/2019 Obronno Nr 1_2012

25/216

Wioletta Burawska

23

skiej. Od 1999r. gwne kraje pochodzenia osb ubiegajcych si o statusuchodcy wPolsce to Czeczenia, Armenia, Azerbejdan,Biaoru, Ukrainaoraz kraje Afryki i Azji - Afganistan, Wietnam, Mongolia, Somalia, Sri Lan-

ka, Etiopia, Pakistan, Indie, Irak, a take Bugaria i Rumunia20.Obecnie o status uchodcy stara si okoo 7-8 tysicy osb rocznie21

i liczba ta systematycznie ronie to trend charakterystyczny dla Europy

rodkowej. Wzrost liczby uchodcw moe siga kilkudziesiciu procentrocznie. Jednoczenie spada liczba wnioskw azylowych skadanychw Zachodniej Europie. Poszukujcy azylu, ktrzy przybywaj do Polskiz odlegych miejsc, bardzo czsto nigdy wczeniej oniej nie syszeli. Wielez tych osb zdeterminowanych jest, by dotrze na Zachd lub sceptyczniepodchodzi do moliwoci osiedlenia si wPolsce. W zwizku z tym opusz-czaj oni kraj, zanim wadze wydadz decyzj wich sprawie.

Znaczcy wzrost nielegalnej migracji znacznie nasili si z uruchomie-niem nowych pocze lotniczych. I tak na przykad, w Pastwowym PorcieLotniczym Warszawa Okcie uruchomiono nowe bezporednie poczeniaz krajami trzecimi, uznawanymi przez Uni Europejsk za kraje wysokiegoryzyka migracyjnego:

od kwietnia 2010rMarokoCasablanca, od czerwca 2010rLibanBejrut, od padziernika 2010r ArmeniaErewa i Gruzja Tbilisi, od Listopada 2010rEgipt Kair; Syria Damaszek i Wietnam

Hanoi.W bardzo krtkim okresie odnotowano znaczny wzrost liczb wydanych

decyzji o odmowie wjazdu. Powysze poczenia s kierunkami szczegl-nie zagroonymi zjawiskiem nielegalnej migracji obywateli pastw afryka-skich (gwnie Afryka Pnocna).

Z dowiadcze Pastw Czonkowskich Unii Europejskiej oraz StrefySchengen, a take informacji uzyskanych od Agencji Frontex wynika, e

poczenia te nios zagroenia handlu ludmi (gwnie dotyczy to nieletnichoraz kobiet z Nigerii do Europy). Proceder ten wyglda nastpujco: oby-watele ww. pastw s zaopatrywani w faszywe dokumenty podry;w przypadku, gdy faszerstwo zostaje wykryte cudzoziemcy skadaj wnio-sek o nadanie statusu uchodcy; nastpnie trafiaj do orodka dla cudzo-ziemcw, skd s dalej transportowania do docelowego miejsca (pastwa)- najczciej Francji bd Hiszpanii. Przemycane osoby s zmuszane doprostytucji, sprzedawane do obozw pracy lub jako dawcy organw.

Na podstawie dowiadcze Policji Czeskiej, gdzie poczenia Praga Hanoi funkcjonoway okoo rok ( 2008/2009), wynika, i kierunek ten jestszczeglnie zagroony nielegaln migracj oraz przerzutem dzieci.

20Tame

21Strona internetowa;www.uchodcy.org.pl;

7/23/2019 Obronno Nr 1_2012

26/216


24

Na kierunkach TbilisiWarszawa i Erewa Warszawa do tej pory nieodnotowano znacznego zagroenia nielegaln migracj. Jednake z uwagina fakt niestabilnej sytuacji geopolitycznej w tym rejonie, kierunki te s podstaym nadzorem, traktowane jako kierunki zagroone.

W przypadku obywateli takich pastw, jak: Irak, Iran, Afganistan istniejeprzypuszczenie, i bd oni przekracza granice nielegalnie na podstawie

sfaszowanych dokumentw paszportowych in blanco oraz skradzionychblankietw wizowych Pastw UE, gdy jest to obecnie bardzo popularnai szybka forma dostania si na obszar Schengen.

Od stycznia 2011r w PSG Warszawa Okcie rozpoczo si dokadnemonitorowanie przylotw z Aten, Mediolanu i Rzymu, w celu ujawnieniaosb bez dokumentw lub posugujcych si sfaszowanymi dokumentami.

Wedug informacji posiadanych przez Stra Graniczn naley zwrciszczegln uwag na proces uszczelniania granicy Ukrainy z krajami trze-cimi, a w szczeglnoci z Rosj, Biaorusi i granicy morskiej z krajamikaukaskimi22. Naley wykorzystywa fundusze strukturalne do budowywsplnych projektw na granicy polsko ukraiskiej. Interesem Unii i Pol-ski jest stabilna sytuacja polityczna na Ukrainie. Naley tak budowa euro-

pejsk stref wpyww, aby nie budzi podejrze i oporw na Ukrainie. Na proces uszczelniania granicy wschodniej Polski naoyo si zjaw i-

sko nasilania nielegalnej migracji, z ktr przyszo walczy subom gra-nicznym. Przez terytorium Polski biegn dwa kanay przerzutu ludzi: ba-kaski, ktrym obywatele Bugarii, Rumunii i krajw byej Jugosawiiprbuj dosta si do Niemiec i dalej na zachd, drugi szlak prowadziprzez granic wschodni, z ktrego korzystaj obywatele pastw Azji, Afry-ki i dawnego Zwizku Radzieckiego23. Z przeprowadzonych wywiadwwynika, e spor popularnoci ciesz si dwie trasy przerzutu migrantwz kraju pochodzenia do kraju docelowego:

Moskwa -Wilno, Kijw lub Misk Polska - Niemcy;

Istambu PragaPolska - Niemcy.Przerzutem ludzi zajmuj si specjalne gangi, ktre kontroluj oglnie60 % przemytu ludzi24. Jest to przestpczo trudna do zlikwidowania, po-siada gst sie naganiaczy, przewonikw, faszerzy dokumentw i za-kamuflowane punkty przerzutowe. Zorganizowane grupy midzynarodowewyposaone s w najlepszy sprzt, samochody, pomaga im w tym bardzoczsto ludno miejscowa. Osoby zajmujce si przerzutem, to najczciejobywatele Rosji, Biaorusi i Polski, ale zwykle w przerzucie uczestnicz

22 K. Bauchmann, Nie budzi nadziei niemoliwych do spenienia, Rzeczpospolita,

Warszaw, 4 wrzenia 1998, nr 207, s.8.

23H. Dominczak, op.cit.,s.385.24

K. Grzybowska, Konferencja Pastw z Schengen i zaostrzenia walki z przemytemludzi, Rzeczpospolita, Warszawa, 17 wrzenia 1998, nr 218, s.1.

7/23/2019 Obronno Nr 1_2012

27/216

Wioletta Burawska

25

przedstawiciele tych narodowoci, przez ktrych kraje wiedzie dana trasaprzerzutu.

Osoby, ktre przybywaj do Polski, nie maj wystarczajcej informa-cji o swojej obecnej i przyszej sytuacjiw naszym kraju. Szczeglnymproblemem jest brak orientacji na rynku pracy, moliwociach poszuki-wania i podejmowania zatrudnienia oraz wiedzy o zasadach podejmowania

dziaalnoci gospodarczej. Sytuacja ta ogranicza zasadniczo prawdopodo-biestwo podjcia przez nie zatrudnienia, nawet w duszej perspektywieczasowej od momentu uzyskania prawa pobytu w Polsce.

Zwalczanie nielegalnej migracji wymaga cisej wsppracy z krajamipochodzenia uchodcw oraz z krajami tranzytu. Migranci bd przybywado Europy tak dugo, jak dugo bd przekonani, e korzyci finansowe,jakie mog uzyska ze wiadczenia nielegalnej pracy, przewysz ryzykoich deportowania do kraju pochodzenia. Mobilno ludzi zwizana ze zmia-nami w yciu zawodowym, wci przybiera na sile, a ludzie stale bd m i-growa w celu znalezienia nowej pracy i nowych rozwiza dla wyzwaspoeczno ekonomicznych stawianych przez wiatow globalizacj. Ru-chy migracyjne w znacznym stopniu uksztatoway obraz wspczesnej Eu-ropy. Pozostaj nadal procesem dynamicznym, niezwykle zoonym, wy-wierajcym wpyw na wiele dziedzin ycia spoecznego i gospodarczego.

Reasumujc, uporzdkowanie kwestii migracji bdzie stawao si corazwikszym wyzwaniem nie tylko dla Polski, lecz take dla krajw EuropyZachodniej w miar postpu integracji ze strukturami europejskimi.

Illegal Migration as One of Factors Contributing tothe Threat to the Security of the State

Abstract: The article features problems that Poland is facing in the con-

text of illegal migration. Nowadays uncontrolled migration is treated as oneof the greatest threats to the security of the state. The article also presentsthe refugee problem, as well as basic notions and refugees rights in Po-land.

The paper is mainly based on internal documents and statistics comingfrom data and registers kept at Border Guard Post at Warszawa Okcie.

The aims of this paper are as follows:

outlining the notion of refugees;

describing procedures concerning refugees in Poland;

drawing attention to the level of the threat to the state from uncon-

trolled migration.

7/23/2019 Obronno Nr 1_2012

28/216

26

AUTOR RECENZENT

mgr Bartomiej Czerkowski dr hab. Stanisaw Sirko

MISJE PASTWOWYCH LINII LOTNICZYCHANALIZAPORWNAWCZA

1. Czym jest misja organizacji?

W literaturze z zakresu zarzdzania oraz zarzdzania strategicznegomisja najczciej definiowana jest jako kluczowy wyznacznik kierunku dzia-alnoci organizacji. Jest ona najoglniejszym okreleniem celw organiza-cji i moe by postrzegana jako wyraenie jej racji bytu. Prawidowy op ismisji organizacji o charakterze usugowym powinien zawiera: cele, produk-ty i usugi, rynek, na ktrym funkcjonuje, filozofi oraz wykorzystywanetechnologie. Stae rozwijanie misji organizacji jest przede wszystkim nie-zbdn czci planowania oraz zarzdzania strategicznego. Organizacjabez wizji tego, czego chce i oczekuje, jest jak podrnik nieposiadajcy

okrelonego celu swojej drogi. Bez tego wyznacznika organizacja nie mamoliwoci okrelenia, czy zrobia postp czy te nie. Misja okrela warto-ci, przekonania, kierunek dziaalnoci organizacji oraz determinuje jej sto-sunki z udziaowcami, pracownikami, klientami, akcjonariuszami, dostaw-cami, rzdem oraz spoecznoci. Jest zatem niezwykle wana, poniewapomaga w budowaniu zaufania i wiary w dziaalno organizacji, moe mo-tywowa ludzi oraz sprzyja tworzeniu si atmosfery porozumienia, ktraz kolei wspomaga osiganie okrelonych celw. Jest ona si jednoczc,wyznacza kierunki oraz dostarcza wskazwek do podejmowania decyzji nawszystkich poziomach zarzdzania25.

Podobnie pojcie misji organizacjidefiniuje A. Komiski, okrelajc j

jako zestaw wzgldnie trwaych de, celw, na ktre zorientowane s lub powinny bydziaania podejmowane przez jej uczestnikw26. Z koleiT. Listwan dookrela misj za pomoc odpowiedzi na nastpujce pyta-nia27:

po co istniejemy?

do czego dymy? co mamy osign? czyje potrzeby zaspokajamy?

jakie jest nasze przeznaczenie?

25S. Kemp, L. Dwyer, Tourism Management, Elsevier, Sydney 2003, s. 636.

26A. Komiski, W. Piotrowski, Zarzdzanie teoria i praktyka, PWN, Warszawa 2007,s. 759.

27T. Listwan, Sownik zarzdzania kadrami, C. H. Beck, Warszawa 2005, s. 84.

7/23/2019 Obronno Nr 1_2012

29/216

Bartomiej Czerkowski

27

Warto zaznaczy, e formuowanie misji jest procesem stanowicymjeden z pierwszych krokw, jaki podejmuje najwyszy szczebel kierownic-twa. Polega na przedstawieniu celw i sensu istnienia organizacji, ktrew zaoeniu maj wyznacza odpowiedni kierunek, prowadzcy do koco-wego sukcesu28.

Misja oznacza zatem nadrzdne cele do realizacji, ktre powinny by

take zgodne z wartociami i oczekiwaniami gwnych akcjonariuszy, coszczeglnie dotyczy firm spek. Cele tepowinny by filarami odrniaj-cymi dan organizacj od pozostaych. Niektrzy teoretycy nazywaj misjorganizacji kulturowym cznikiem, ktry umoliwia jej funkcjonowanie jakojednostki zbiorowej. Ten kulturowy cznikskada si z mocno osadzonychnorm i wartoci, wpywajcych na zachowanie ludzi, ich wspln prac orazsposb, w jaki realizuj cele organizacji29.

2. Misja w organizacji lotniczejWspczesne lotnictwo cywilne jest bran, posiadajc liczne deter-

minanty o charakterze wewntrznym oraz zewntrznym, ktre mog bez-porednio wpywa zarwno na sukcesy, jak i nieprzewidziane poraki ka-dej organizacji lotniczej. Obecnie kady pastwowy przewonik stoi przedwyzwaniem funkcjonowania na jednym z najbardziej mobilnych rynkwprzemysowych, jakim jest rynek przewozw pasaerskich. Obojtne czyjest to maa linia czarterowa, czy wielka korporacja lotnicza determinantyte s staymi zmiennymi, ktre mog prowadzi zarwno do wzlotw, jak doupadkw wszystkich przewonikw. Jednym z kluczowych czynnikw we-wntrznych, majcych wpyw na powodzenie lub jego brak dla danej orga-nizacji lotniczej, jest m.in. proces ustalania jej misji. Formuowanie misji jestniezbdnym postpowaniem kadej organizacji lotniczej, co szczeglnieuwydatnia si podczas tworzenia koncepcji przedsibiorstwa w biznespla-nie. Konieczno ta odnosi si take do kadej linii lotniczej bez wzglduna jej wielko30.

Niestety, najczstszy bd powielany przez organizacje wystpuje juprzy samym procesie identyfikacji odpowiedniej misji. Z zaoenia, jak juzasygnalizowano, celem kadejmisji organizacji jest zdefiniowanie intencjilub nadrzdnego kierunku, jakim powinna si dana organizacja kierowa,czyli w tym wypadku linia lotnicza. W celu zrealizowania tego procesuobranie misji musi by najpierw poprzedzone obraniem odpowiedniej wizjiorganizacji, co jest kluczowym zadaniem przy ustanawianiu kadej politykifirmy, czsto te pomijanym podczas tworzenia biznesplanu. W tym wy-

28

A. Radomski, Zarzdzanie przedsibiorstwem na rynku usug lotniczychw warunkach silnej konkurencji, AON, Warszawa 2001, s. 97.

29A. Campbell, S.Yeung, Creating a sense of mission, LongRange Planning, London

1991, s. 11.30J. G. Wensveen, Wheels Up: Airline Business Plan Development, Brooks Cole, Bel-

mont 2004, s. 58.

7/23/2019 Obronno Nr 1_2012

30/216

Misje pastwowych linii lotniczych analiza porwnawcza

28

padku obranie odpowiedniej wizji jest nakreleniem oglnego zarysu upra-gnionego stanu rzeczy w okrelonych ramach czasu lub okreleniem to-samoci firmy w odlegej przyszoci31.

Nade wszystko naley jednak pamita o zastosowaniu elastycznociw nakrelaniu jakichkolwiek granic przy planowaniu polityki dla danej linii

lotniczej. Wynika to z niezmiennej cechy brany lotnictwa cywilnego, ktrjest najbardziej dynamiczne i zmienne otoczenie rynkowe. Elastycznomusi by zatem naturalnym parametrem zawartym zarwno w misji, jaki w wizji organizacji lotniczej by mc na bieco dostosowywa si dowszelkich zmian w rodowisku, w ktrym linia lotnicza intensywnie wsp-zawodniczy z innymi przewonikami32.

3. Elementy misji pastwowej linii lotniczejW literaturze przedmiotu opinie dotyczce odpowiedniej treci misji s

podzielone. Istnieje jednak oglne porozumienie dotyczce pojmowaniamisji bardziej jako deklaracji stanowiska i pogldw ni okrelenia samychszczegw. Podstaw takiego pogldu jest fakt, e prawidowa misja p o-winna umoliwia firmie formuowanie, analizowanie oraz wprowadzanieszerokiej gamy moliwych do wykonania strategii alternatywnych, nie tu-mic przy tym kreatywnoci w procesie zarzdzania. Zbyt zawona misjamoe ogranicza kreatywno zarzdu oraz pracownikw firmy w procesiepodejmowania decyzji. Oprcz tego misja powinna by na tyle obszerna,aby zmniejsza rnice pomidzy rnymi akcjonariuszami organizacji.Campbell and Yeung uwaaj, e misja skada si z czterech elementw:celw, strategii, zachowa i wartoci. Twierdz oni, e wybieranie celworganizacji, odzwierciedlajcych wysze wartoci, moe zwiksza zaan-gaowanie oraz entuzjazm wrd pracownikw. Cele odnoszce si wy-cznie do akcjonariuszy zwykle podkrelaj ich odmienne wizje oraz cz-sto su jedynie korzyciom zainteresowanych lub w niewielkim stopniu

powoduj zmniejszenie ich prawomocnoci w stosunku do firmy. Misjauwzgldniajca pracownika pozwala scali organizacj, co nadaje jej wa-ciwo kulturowego cznika midzy firm a pracownikami33.

Na podstawie analizy 75 firm produkcyjnych i usugowych oraz w opar-ciu o literatur przedmiotu F. David wycign wniosek, i efektywna misjapowinna zawiera dziewi elementw. Uwaa, e su one za wzorzecdo oceny misji oraz sporzdzenia jej opisu34:

1. Kliencikim s klienci organizacji?

31Tame.

32Tame.

33A. Campbell, S.Yeung, dz. cyt., s. 145.34

F. David, Strategic Management Concepts&Cases, Prentice Hall, New Jesey2002, s. 69.

7/23/2019 Obronno Nr 1_2012

31/216


29

2. Produkty/usugijakimi produktami oraz usugami zajmuje si or-ganizacja?

3. Lokalizacja/rynekgdzie organizacja rywalizuje z konkurentami?4. Technologiaczy organizacja interesuje si gwnie technologia-

mi?

5. Troska o przetrwanie, wzrost i rentownoczy organizacja d-

y do celw ekonomicznych?6. Filozofiajakie s gwne pogldy, wartoci, aspiracje oraz priory-

tety firmy?

7. Autokoncepcjajakie kompetencje wyrniaj organizacj oraz cojest jej gwn zalet konkurencyjn?

8. Troska o wizerunek publicznyczy firma reaguje na obawy spo-eczne, spoecznociowe i rodowiskowe?

9. Troska o pracownikwczy pracownicy s postrzegani jako atutyorganizacji?

Warto zbada do jakiego stopnia misje firm w rnych gaziach prze-mysu w Polsce i na wiecie okrelone s przez wyej wymienione elemen-ty. W kolejnej czci artykuu zaprezentowane zostay misje 40 linii lotni-czych wraz z analiz ich treci ze wzgldu na wyej wymienionychdziewi elementw.

4. Tre wybranych misji pastwowych linii lotniczychW oparciu o wskazane przez F. Davida dziewi elementw komplet-

nej misji, poddano analizie tre misji 40 midzynarodowych pastwowychlinii lotniczych. Struktura oceniania poszczeglnych misji zawarta jestw tabeli 1. Opisy wszystkich misji zostay pobrane ze stron internetowych,raportw rocznych przewonikw oraz z periodyku Tourism Management.Nastpnie okrelone komponenty zostay porwnane w celu zbadaniastopnia przystosowania si danych linii lotniczych do powszechnie zaak-ceptowanego obrazu misji o prawidowej treci. Badania indywidualnie

okrelaj, czy misjadanej linii lotniczej zawiera dziewi elementw wska-zanych przez F. Davida. Sowem TAK oznaczane s elementy obecnew misji, natomiast sowem NIE elementy brakujce. Tabela 2. ilustruje licz-b misji zawierajcych wszystkie dziewi elementw.

Analizujcdane przedstawione w tabeli nr 1, mona dostrzec, e trzynajczciej wystpujce elementy to: autokoncepcja (80%), filozofia (70%)oraz klienci (70%). S to jedyne elementy przekraczajce poow liczbymisji. Elementami pojawiajcymi si najrzadziej s:technologie (20%), tro-ska o pracownikw (25%) oraz troska o wizerunek publiczny (27%).

Warto wspomnie o maym odsetku misji, ktre zawieraj najrzadziejwystpujce elementy, poniewa s to gwne elementy konkurencyjnoci,

natomiast przekazywanie ich wewntrznym oraz zewntrznym akcjonariu-szom moe zwikszy rozpoznawalno firmy. Mona rwnie okreli,

7/23/2019 Obronno Nr 1_2012

32/216


30

ktre misje zawieraj wicej wyej wspomnianych elementw, ktre -mniej.

Czy naprawd ma znaczenie udzia w misji jakiegokolwiek z dziewiciuelementw? Odpowied jest twierdzca. Im bardziej obszerna misja, tymwiksze wykorzystanie potencjau organizacji w osigniciu i utrzymaniu

przewagi nad konkurentami. W celu uzasadnienia tej opinii w dalszej czcipracy zostanie przedstawiona waga kadego z elementw oraz przykadytakich misji.

4. 1. KlienciAnalizujc literatur z zakresu zarzdzania strategicznego, mona

spostrzec, i zainteresowanie klientami jest kluczowym zagadnieniemw planowaniu, wdraaniu oraz ocenianiu strategii. Strategia marketingowafirmy obejmuje okrelanie, przewidywanie, stwarzanie oraz zaspokajaniepotrzeb klientw, dotyczcych produktw i usug. Analiza potrzeb poten-cjalnych odbiorcw usug moe by kluczowym elementem rozwijania efek-tywnej misji z racji tego, i gwnym celem formuowania misji biznesowejjest przycignicie klientw majcych dla organizacji kluczow warto35.

Analizujc misje przewonikw, odnotowujemy, i 28 z 40 wybranychlinii midzynarodowych zawiera jawne zainteresowanie klientami, np.:

[...] nasz mocn stron jest [] skupianie si na obsudze klien-ta (Quantas),

[...] zapewniajc pasaerom oraz dostawcom profesjonalne usu-gi (KLM),

Aerolineas nie zaprzestanie czenia ludzi biznesu oraz turystwz Argentyny z ludmi zza granicy (Aerolineas Argentinas),

LOT w najbardziej efektywny i innowacyjny sposb zaspokaja po-trzeby transportowe korporacyjnych i indywidualnych klientw lata-jcych z i do Polski (PLL LOT).

Poszczeglne linie lotnicze w rny sposb opisyway klientw. Naj-prociej mwic, odnosiy si do klientw, podrnikw oraz pasaerw.Niektre linie, jak na przykad szwedzki SAS Scandinavian Airlines, wspo-mniay o swoistych rynkach niszowych, jak na przykad podre biznesoweczy te podre w czasie wolnym. Tylko niewielki odsetek linii wspomniao rynku transportowym, mimo e stanowi on znaczn cze dochodu firm.

35F. David, dz. cyt., s. 66.

7/23/2019 Obronno Nr 1_2012

33/216


31

Tabela 1.

Zawarto komponentw 40 linii lotniczych

7/23/2019 Obronno Nr 1_2012

34/216


32

*Tak (T) wskazuje, i misja linii lotniczej zawiera odniesienie do komponentu. Nie (N)

wskazuje, i misja nie odnosi si do komponentu.

7/23/2019 Obronno Nr 1_2012

35/216


33

Tabela 2.

Liczba misji linii lotniczych posiadajcych kady komponent

rdo: Opracowanie wasne

Sposb, w jaki firma rozmieszcza swoje produkty na poszczeglnychrynkach, rwnie zasuguje na uwag. Wie si on z selektywnoci po-krycia rynku. Misja powinna zawiera takie zagadnienia, jak okrelenie p o-trzeb klientw oraz wskazanie, ktre z nich zostay zaspokojone; grupyklientw oraz ich satysfakcj; wykorzystywane technologie oraz wykony-wane funkcje czy te sposb, w jaki potrzeby klientw s zaspokajane.

Prawidowa misja przedstawia uytecznoproduktw danej firmy dla

jej klientw. Air Seszele oferuje swoim klientom bezpieczestwo, trosk,opiek i serwis, na ktrym mona polega, z kolei Lan Chile Airlines oferu-j serdeczno, jako oraz komfort. Trudno zrozumie fakt, i niektrelinie ignoruj swoich klientw. Organizacja powinna wiedzie bowiem, kims jej klienci oraz co sobie ceni. Wiedza taka jest niezbdna do rozwijaniastrategii rynkowych. P. Drucker wskazuje, e to klienci wyznaczaj, czymjest biznes, a decydujce jest to, co klient myli o kupowanym produkcie,co uwaa za wartocioweklient jest podstaw biznesu i to on sprawia, ebiznes funkcjonuje36.

36 P. Drucker, Management tasks responsibilities and practices, Harper and Row,

Nowy Jork 1974, s. 61.

7/23/2019 Obronno Nr 1_2012

36/216


34

4. 2. Produkty/usugiJasny koncept produktw oraz usug, ktre oferuje organizacja jest

kluczowy do zaplanowania, wprowadzenia oraz ocenienia strategii. Wraz

ze zmian potrzeb klientw, firma powinna zmieni lini produktow. Jed-

nake tylko 14 z 40 wybranych misji zawierao opis typu produktw orazusug, np.:

[...] zapewniajc szeroki zakres usug, na ktre jest zapotrzebowa-nie na rynku, kadc nacisk na podre biznesowe (SAS Scand i-navian Airlines),

[...] jest zaangaowana w transport lotniczy oraz pokrewne brane(Singapore),

[...] aby by najlepsz i odnoszc najwiksze sukcesy firmw przemyle lotniczym (British Airways),

[...] jedna z wiodcych wiatowych linii lotniczych (Quantas).Z badania przeprowadzonego przez F. Davida wynika, e kategori

produkty/usugi charakteryzuj si misje, ktre zawieray opis produktworaz usug oferowanych przez firm. Naley jednak zaznaczy, e wik-szo midzynarodowych linii lotniczych uwaa za oczywiste fakt, e czy-telnik opisu misji bdzie wiedzia, i firma funkcjonuje w przemyle lotn i-czym. Takie przekonanie jest jednak przyczyn tworzenia misjiniezawierajcych dostatecznej iloci potrzebnych informacji. Przykadowo,wszystkie firmy oferuj przewozy transportowe, jednak niewiele z nichwspomina o tym w opisie misji.

4. 3. LokalizacjaZ literatury dotyczcej zarzdzania strategicznego wynika, e rynek

zbytu dla produktw i usug organizacji jest kluczowy, zwaszcza w plano-waniu efektywnej strategii. Jednak zaledwie 18 z 40 wybranych linii lotni-

czych wspomniao o lokalizacji oferowanych przez siebie usug, np.: KLM jest lini lotnicz z baz w Europie, jednak funkcjonujc na

caym wiecie (KLM), [...] linia lotnicza prowadzi wiat nad Pacyfik (Air New Zealand), [...] owocne funkcjonowanie na rynku skandynawskim (SAS Scan-

dinavian Airlines),

[...] funkcjonuje na caym wiecie, reprezentujc pastwo Singapu-ru (Singapore Airlines),

[...] zobowizujemy si zrobi wszystko, aby sta si najlepsz linilotnicz na Karaibach (Air Jamaica),

Ukraine Airlines jest dzi rozpoznawane, jako jedna

z najsolidniejszych linii lotniczych w Europie (Ukraine Airlines), [...] dymy do bycia wiodc lini lotnicz na terenie Zatoki Pe r-

skiej (Qatar Airlines).

7/23/2019 Obronno Nr 1_2012

37/216


35

Tylko niektre linie lotnicze przedstawiy w swoich misjach miejsca/pastwa pochodzenia linii lotniczych, do ktrych oferuj przewozy. Przy-kadowo Swissair skorzystaj z wartociowych miejsc, ktre oferujeSzwajcaria, a Air Jamaica dy do bycia najlepsz lini lotnicz na Karai-bach. Wikszo badanych linii lotniczych nie podaje jednak informacjio terenie, jaki obejmuj ich usugi. Innymi sowy, nie podaj adnych infor-

macji dotyczcych tego, gdzie ich produkty s rozprowadzanei sprzedawane. A przecie rnorodno operacji wykonywanych przezfirmy wskazuje na typy kultur, z jakimi ma do czynienia dana firma. Zakres

operacji danej firmy dostarcza wanych informacji dotyczcych rozmiarui potencjau danego rynku37.

4. 4. TechnologiePostp technologiczny moe w znaczcy sposb wpynna produkty

oferowane przez firm, usugi, rynek, dostawcw, dystrybutorw, konkuren-tw, klientw, dziaania marketingowe oraz pozycj wrd konkurentw.Zmiany technologiczne s rewolucyjnymi operacjami biznesowymi. Tech-nologie wskazuj na moliwoci i zagroenia dla firmy, ktre naley wzipod uwag przy planowaniu strategii biznesowych. Firmy, praktyczniez kadej brany przemysowej, opieraj si na udoskonalaniu produktwi usug, co prowadzi do wzrostu rentownoci oraz oglnego rozwoju. Nowepoczenia i technologie zmniejszaj koszty operacji, natomiast zwikszajwydajno, elastyczno, interaktywno oraz konkurencyjno38.

Tylko 8 z 40 badanych linii lotniczych wskazao wykorzystywane nowetechnologie, np.:

[...] aby by solidn i bezpieczn lini lotnicz, oferujc najlepszeusugi (Air Canada),

[...] zaopatrujemy nasz flot w najlepsze samoloty zapewniajcenaszym klientom komfort na najwyszym poziomie(Qatar Airlines),

[...] nasza flota i sie pocze charakteryzuj si najnowsz zaa-

wansowan technologi (Kuwait Airllines).Zaskakujcy jest fakt, e tak wiele linii lotniczych pomino w swoich

misjach wykorzystywane technologie. W dzisiejszych czasach zarzdzanietechnologiami jest kluczowym punktem w planowaniu strategii. Zadaniem

strategw jest ocenienie znaczenia technologii dla oglnej strategii dziaa-nia. Rozwj technologiczny moe przyczyni si do stworzenia nowychrynkw zbytu, co moe skutkowa rozpowszechnieniem ulepszonych pro-duktw, zmian pozycji danej firmy wrd konkurentw rynkowych, ale tak-e jest w stanie sprawi, e istniejce produkty i usugi uznawane bd zaprzestarzae. Zmiany technologiczne mog zmniejszy bd cakowiciewyeliminowa bariery zwizane z kosztami pomidzy rnymi branami

37S. Kemp, L. Dwyer, dz. cyt., s. 636.

38Tame.

7/23/2019 Obronno Nr 1_2012

38/216


36

przemysu. Mog one rwnie skutkowa zmian wartoci i oczekiwa za-rzdcw, pracownikw oraz klientw. Technologia informacyjna zmienianatur moliwoci i zagroe dla organizacji, zmieniajc cykl ycia produ k-tw, zwikszajc tempo dystrybucji oraz wytwarzajcnowe produkty i usu-gi. Przykadowo Delta Airlines podkrela w swojej misji oferowan przez

siebie sprzeda on-line. Firmy, wykorzystujce systemy komputerowe dogromadzenia, przetwarzania oraz oceniania informacji pochodzcychz organizacji oraz spoza niej, zyskuj przewag nad konkurentami39.

Z czasem potrzeby klientw zmieniaj si, dlatego firmy, a w tym i linielotnicze, musz wprowadza nowy asortyment. Ponadto, nowe zaawanso-wane technologie, mog umoliwi produkcj nowych i/bd lepszych pro-duktw mniejszym kosztem, co wpynie na zwikszenie bazy klientw, po-budzenie wzrostu przemysowego oraz zwikszenie poziomuzrnicowania produktw wrd konkurentw. Jednak z dugoterminowejperspektywy utrzymanie rozwoju produktw na staym poziomie jest nie-moliwe bez zdobywania nowych kompetencji40.

4. 5. Troska o przetrwanie

Blisko poowa linii lotniczych uwzgldnia zabieganie o profity firmyw swoich misjach. Gwne cele biznesowe mog zawiera oczekiwanekorzyci, podany wzrost przemysowy, przewidywany zysk itp. Te finan-sowe cele mog mie odmienne znaczenie dla firmy w rnych okresachjej dziaalnoci i mog si zmienia w zalenoci od tego, czy firma chceosign krtko czy dugoterminowy wzrost. Misja powinna jednak od-zwierciedla starania firmy, aby speni kryteria okrelajce rzetelny biznes.Przykadami s:

[...] zapewnienie naszym udziaowcom zysku (Qantas), [...] aby by dla akcjonariuszy finansowym sukcesem (Air Cana-

da),

[...] dymy do tego, aby nasi akcjonariusze otrzymywali stay zysk(Austrian Airlines),

[...] dziaa ze zwikszon wydajnoci i produktywnoci, zwik-szajc rentowno, aby utrzyma wzrost (Royal Jordanian),

[...] zwikszajc finansowe zyski (Cathay Pacific), [...] zwikszajc warto akcjonariuszy poprzez wiksze zyski Gru-

py ANA (All Nippon Airways).Jednake a 52% badanych linii lotniczych nie uwzgldnio w swoich

misjach celw ekonomicznych. Jedynie niewielki odsetek linii lotniczych,w tym China Airlines, przyznaje, e istnieje konieczno zaspokojenia cie-kawoci akcjonariuszy, ktrzy mog by zainteresowani tym, czy firma za-

39Tame.

40Tame.

7/23/2019 Obronno Nr 1_2012

39/216


37

mierza rozsdnie kierowa swoj dziaalnoci. Przewonicy nalecy dorzdw musz pamita o obowizkach wzgldem podatnikw.

4. 6. Filozofia

Niektrzy uwaaj, e na osignicia danej firmy bardziej wpywaj ta-kie czynniki jak filozofia czy duch zespou ni zasoby technologiczne i eko-nomiczne. Gwn si napdow staego sukcesu strategicznego jest kul-

tura firmy oparta na etycznych zasadach biznesu i wartociachmoralnych41.

Blisko trzy czwarte badanych firm zawaro w swoich misjach gwnezaoenia dziaania, np.:

[] oraz unikatowym stylem Pacyfiku (Air New Zealand), [] naszym celem jest utrzymanie dumy w naszych pracown i-

kach(Air Canada), [] woski styl naszych usug(Alitalia), [] nasza wasna filozofia zawsze dya do doskonaoci (Air

Lanka),

Sta si wiodc lini lotnicz na wiecie oraz osign najwyszystandard usug i bezpieczestwa(Korean Air).

Jasne okrelenie najwaniejszych wartoci organizacji jest bardzowane w planowaniu, wdraaniu oraz ocenianiu strategii. Filozofia firmyobejmuje wartoci, pogldy i etyczne zasady lece u podstaw kultury fi r-my. Mog si one rwnie odnosi do pracownikw, klientw, dostawcw,zarzdu, akcjonariuszy itp.42Kultura organizacyjna odnosi si natomiast dowartoci, pogldw, tradycji, stylu dziaania organizacji oraz wewntrznegorodowiska pracy, przez co jest rezultatem wewntrznej siy spoecznej;reprezentuje niezaleny zestaw wartoci oraz wzorcw zachowa obowi-zujcych w firmie. Definiujc kultur organizacyjn, moemy postawi py-tania: dlaczego i w jaki sposb organizacja funkcjonuje? Jakie posiada war-toci i pogldy wyznawane przez starszych zarzdcw? Jakie s standardy

etyczne oczekiwane od wszystkich pracownikw? Jaka jest f ilozofia i trady-cja organizacji, stanowica podstaw gwnych zasad dziaania pracown i-kw? Udzielajc odpowiedzi, uwzgldniajcej emocjonaln energi firmy,misja musi dostarczy zatem pewnych filozoficznych i moralnych podstawzachowania, a nie tylko podstaw komercyjnych43.

W. Bridges uwaa, i misja musi pasowa do kultury organizacji. Doty-czy ona bowiem pytania o to, dlaczego firma istnieje i dlaczego funkcjonuje

w biznesie. Musi przemawia do wszystkich akcjonariuszy i sama si wyja-

41

S. Gellerman, Managing ethics from the top down, Sloan Management Review, 30(2), Boston 1989, s. 77.

42 L. Byars, T. C. Neil, Organizational philosophy and mission statements, PlanningReview 15 (4), Boston 1987, s. 32.


7/23/2019 Obronno Nr 1_2012

40/216


38

nia. Jeeli jednak kultura firmy nie istnieje, misja staje si niczym wicejni opisem celw. Sama nie moe zainicjowa dziaania. Kultura jednakdaje jej t moliwo. Nadaje jej cel, dziki czemu ludzie rozumiej, czegosi od nich oczekuje44.

Misja bazujca na kulturze wspartej wartociami, staje si kryterium

oceny zachowa i procesu podejmowania decyzji przez organizacj. Misjanapdza organizacj, a kultura opierajca si na wartociach zapewniapracownikw, e bior oni udzia w ksztatowaniu wartoci organizacji.W ten sposb wypenienie misji staje si moliwe. Naley jednak zauwa-y, e wartoci zawarte w opisie misji w najlepszym przypadku mog byjedynie czciowo trafne, natomiast w najgorszym przypadku mog dostar-czy mylnego opisu prawdziwej kultury organizacji. O prawdziwej kulturzefirmy wiadczy sposb dziaania organizacji. Wartoci i pogldy wyznawa-ne w misjach linii lotniczych to na przykad wiara w znaczenie ludzi jakojednostek indywidualnych (Air Aruba), wiara w znaczenie denia do war-toci takich, jak doskonao (Air Lanka) czy te bezpieczestwo i usugi(South African Airways). W niektrych misjach podkrelone s wszystkiewartoci religijne (Saudi Airlines), natomiast niewielki odsetek badanychlinii lotniczych wybra cele organizacji odzwierciedlajce wysze wartoci,takie jak np. przekonania religijne45.

Wyaniajcy si pogld dotyczcy spoecznego obowizku mwi, ew planowaniu strategii kwestie spoeczne powinny by kierowane zarwnobezporednio, jak i porednio. Coraz wicej organizacji prbuje spoecznyobowizek uczyni czci ich zarzdzania strategicznego. PrzykadowoAir Canada podkrela swoj rol jako ambasadora Kanady. Ze wzglduna to, e spoeczny obowizek moe kolidowa z obowizkiem wzgldemakcjonariuszy, pojawia si problem, do jakiego stopnia cele firmy powinnywykracza poza podstawowe obowizki zarzdu firmy46.

4. 7. AutokoncepcjaAnaliza misji uwzgldniajca kryterium autokoncepcji wykazaa, i po-

nad poowa misji badanych linii lotniczych, zawieraa informacje o autokon-cepcji firmy wiadomoci organizacji swoich mocnych stron. By to naj-czciej pojawiajcy si element w opisach misji, np.:

[] nasz zalet jest solidna marka [] obsuga klienta oraz mi-dzynarodowa renoma, uzyskana dziki duej wiedzy dotyczcejtechnologii oraz bezpieczestwa (Qantas),

[] dynamiczna i sprawna linia lotnicza (South African),

44W. Bridges, Mission impossible, Management Today (9), Teddington 1998, s. 40.45S. Kemp, L. Dwyer, dz. cyt., s. 644.

46Tame.

7/23/2019 Obronno Nr 1_2012

41/216


39

[] niezawodno i punktualno s kluczem do sukcesu (UkraineInternational),

[] niedocignione poczenie usug i punktualnoci (Air Jamaica).Gwne kompetencje dotycz kadego strategicznego czynnika: wik-

szej biegoci w rozwijaniu produktw, szybszej reakcji na zmieniajce siwymagania klientw, wiadczenia usug na najwyszym poziomie przy m i-

nimalnym koszcie czy te skutecznego marketingu i umiejtno handlo-wania. Przykadowo Qantas podkrela wysoki poziom bezpieczestwa ofe-rowanych usug, Alitalia woski styl oferowanych usug, Aerolineas biegow jzyku hiszpaskim, Malaysian Airlines swoj yczliwo, a Air Canadatechniczn doskonao.

Jednym z najwaniejszych zada zarzdu, dotyczcym wdraania no-wej strategii, jest nadzorowanie budowania nowych kluczowych kompeten-cji. Opis misji umoliwia firmie okrelenie swoich kluczowych kompetencjioraz przewag nad konkurentami, ktr posiada lub planuje zdoby47.

4. 8. Troska o wizerunek publiczny

Z literatury dotyczcej zarzdzania strategicznego wynika, e zrozu-mienie spoecznego obowizku organizacji wzgldem akcjonariuszy jestbardzo wane dla planowania, wdraania i oceniania strategii, w tym r w-nie udoskonalania misji. Misja moe by take deklaracj polityki socja l-nej48.

Mimo e decyzje dotyczce planowania, wdraania oraz ocenianiastrategii maj etyczne konsekwencje dla akcjonariuszy, jedynie 11 z 40 badanych misji zawiera opis ich spoecznego obowizku czy te troskio wizerunek publiczny, np.:

[] przyczynianie si do powikszania wsplnoty (South African), [] jako wielki ambasador dla Kanady (Air Canada), [] szukanie wrd spoeczestwa zaufania (China Airlines), [] zobowizujemy si dziaa w zgodzie ze rodowiskiem oraz

dziaa na rzecz rozwoju lotnictwa przyjaznego rodowisku (Au-strian Airlines).

Etyczne obowizki firmy wobec spoeczestwa oraz polityka przyjaznadla rodowiska wywodzi si z jej statusu czonka spoeczestwa oraz insty-tucji spoecznej. Coraz wicej firm uwaa, e szkolenia etyczne oraz kulturaetyczna przyczyniaj si do strategicznej przewagi nad rynkowymi konku-rentami. Jednake, spoeczny obowizek firmy dotyczy tego, do jakiegostopnia moe ona wykroczy poza podstawowe obowizki okrelone przezzarzd korporacji oraz pogodzi zrnicowane dania akcjonariuszy. -dania te dotycz rnych kwestii, na przykad bezpieczestwa oferowanych


48 A. Carroll, F. Hoy, Integrating corporate social policy into strategic management.

Journal of Business Strategy, 4 (3), Bingley 1984, s. 57.

7/23/2019 Obronno Nr 1_2012

42/216


40

usug, wiadomoci rodowiskowej, uczciwego handlu, uczciwoci w re-klamie itp. Kluczow kwesti w organizacji jest stanowisko, jakie zajmujefirma odnonie tego, do jakiego stopnia moe wykroczy poza te podst a-wowe obowizki wzgldem grupy akcjonariuszy. G. Johnson i K. Scholes wskazuj cztery spojrzenia na t kwesti49:

1. Niektre organizacje mog uwaa, e na krtk metakcjonariuszyinteresuje jedynie biznesowy obowizek organizacji.2. Dugoterminowe korzyci dla akcjonariuszy zwizane s z dobrze

zarzdzanymi relacjami z innymi akcjonariuszami.3. Interesy i oczekiwania akcjonariuszy powinny zosta w wikszym

stopniu wdroone do celw i strategii organizacji. Czsto bdzie towykracza poza podstawowe obowizki zarzdu firmy.

4. Cele organizacji postrzegane s gwnie jako zwizane z ksztato-waniem spoeczestwa.

Warto uwzgldni fakt, i biorc pod uwag kryterium troskio wizerunek publiczny badane linie lotnicze stworzyy etyczne kodeksybiznesowe, jednak pomimo istnienia silnej zaleno pomidzy stanow i-skiem dotyczcym kwestii etycznych a charakterem firmy, bardzo niewielefirm wspomina o kodeksach etycznych w swych misjach. Jak ju wspo-mniano, stanowisko organizacji w kwestiach etycznych pomaga firmieokreli, w jaki sposb bdzie prbowa osign swoje cele oraz w jakisposb bdzie si to odnosi do jej akcjonariuszy50.

4. 9. Troska o pracownikwTylko 10 z 40 badanych linii lotniczych zasygnalizowao w misji trosk

o pracownikw, np.: [] zobowizujemy si troszczy o swoich pracownikw (South

African),

[] aby zachowa w naszych pracownikach dum na najwyszym

poziomie (Air Canada), [] zaangaowa wszystkich pracownikw w proces podejmowa-

nia decyzji. Ufamy ludziom oraz wierzymy w ich wkad w misj(Asiana Airlines),

[] zapewnienie satysfakcjonujcych moliwoci zawodowych(Cathay Pacific).

Zasoby ludzkie organizacji stanowi jej najwikszy atut.

Obronność Nr 1_2012

Documents

Transcript of Obronność Nr 1_2012