New ในเล่ม 30journal.hcu.ac.th/pdffile/jn1530/47-70.pdfวารสาร มฉก.ว...

24
ปีท่ 15 ฉบับที่ 30 มกราคม - มิถุนายน 2555 วารสาร มฉก.วิชาการ 47 รูปแบบและว�ธีการจัดสวัสดิการสังคมที่เหมาะสมสำหรับ กลุมเด็กและเยาวชนโดยองคกรปกครองสวนทองถิ�น* The Appropriate Social Welfare Model and Method for Children and Youth Served by Local Administrative Organizations สมศักด์ อมรสรพงศ ** * งานวิจัยนี้อยู่ภายใต้ชุดโครงการวิจัยรูปแบบและวิธีการจัดสวัสดิการสังคมที่เหมาะสมโดยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (ประกอบ ไปด้วยงานวิจัย 6 กลุ่มเป้าหมาย ได้แก่ กลุ่มเด็กและเยาวชน กลุ่มผู้สูงอายุ กลุ่มผู้พิการ กลุ่มสตรี กลุ่มครอบครัว และกลุ่มผู้ด้อย โอกาส สนับสนุนโดยกรมพัฒนาสังคมและสวัสดิการ กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ ** อาจารย์ประจำคณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏนครปฐม บทคัดย่อ งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อสำรวจและสังเคราะห์องค์ความรู้ที่เกี่ยวข้องกับรูปแบบและวิธีการ จัดสวัสดิการสังคมสำหรับกลุ่มเด็กและเยาวชน เพื่อกำหนดรูปแบบและวิธีการที่เหมาะสมในการจัด สวัสดิการสังคมโดยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นสำหรับกลุ่มเด็กและเยาวชน และเพื่อนำรูปแบบและ วิธีการที่เหมาะสมในการจัดสวัสดิการสังคมโดยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นสำหรับกลุ่มเด็กและเยาวชน ไปทดลองปฏิบัติการ การศึกษาครั้งนี้ใช้วิธีการสังเคราะห์งานวิจัยและวิทยานิพนธ์และการวิจัยเชิงปฏิบัติ การ ผลการวิจัยพบว่ารูปแบบการจัดสวัสดิการสังคมที่เหมาะสมสำหรับกลุ่มเด็กและเยาวชนโดยองค์กร ปกครองส่วนท้องถิ่นได้แก่รูปแบบการจัดสวัสดิการสังคมแบบพหุลักษณ์ ซึ่งเป็นการจัดสวัสดิการสังคม ที่ต้องอาศัยความร่วมมือของทุกภาคส่วนในสังคม โดยบูรณาการเข้ากับภูมิปัญญาท้องถิ่น ทรัพยากรใน ท้องถิ่น และวัฒนธรรมท้องถิ่น องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นจะต้องทำหน้าที่เป็นผู้สนับสนุนและผู้อำนวย ความสะดวก สำหรับวิธีการจัดสวัสดิการสังคมแบ่งได้เป็น 8 ขั้นตอน ได้แก่ ขั้นตอนที่ 1 การสำรวจ ข้อมูลชุมชนและสภาพปัญหาของกลุ่มเด็กและเยาวชน ขั้นตอนที่ 2 การจัดเวทีระดมความคิดเห็นของ ภาคีต่างๆ ขั้นตอนที่ 3 การร่วมกันวางแผนการจัดสวัสดิการสังคมสำหรับกลุ่มเด็กและเยาวชน ขั้นตอน ที่ 4 การระดมทุนและทรัพยากรต่างๆ ขั้นตอนที่ 5 การนำแผนงาน กิจกรรม และโครงการต่างๆ ไปสูการปฏิบัติ ขั้นตอนที่ 6 การสร้างกลไกในการขับเคลื่อนงานสวัสดิการ เช่น เครือข่ายเด็กและเยาวชน ขั้นตอนที่ 7 การติดตาม และประเมินผลการดำเนินงานการจัดสวัสดิการสังคมสำหรับกลุ่มเด็กและ เยาวชน และขั้นตอนที่ 8 การให้ข้อมูลป้อนกลับ

Transcript of New ในเล่ม 30journal.hcu.ac.th/pdffile/jn1530/47-70.pdfวารสาร มฉก.ว...

Page 1: New ในเล่ม 30journal.hcu.ac.th/pdffile/jn1530/47-70.pdfวารสาร มฉก.ว ชาการ48 ป ท 15 ฉบ บท 30 มกราคม - ม ถ นายน

ปท 15 ฉบบท 30 มกราคม - มถนายน 2555 วารสาร มฉก.วชาการ 47

รปแบบและว�ธการจดสวสดการสงคมทเหมาะสมสำหรบกลมเดกและเยาวชนโดยองคกรปกครองสวนทองถ�น*

The Appropriate Social Welfare Model and Method for Children and Youth Served by Local Administrative Organizations

สมศกด อมรสรพงศ**

* งานวจยนอยภายใตชดโครงการวจยรปแบบและวธการจดสวสดการสงคมทเหมาะสมโดยองคกรปกครองสวนทองถน (ประกอบไปดวยงานวจย6กลมเปาหมายไดแกกลมเดกและเยาวชนกลมผสงอายกลมผพการกลมสตรกลมครอบครวและกลมผดอย

โอกาสสนบสนนโดยกรมพฒนาสงคมและสวสดการกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย

**อาจารยประจำคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตรมหาวทยาลยราชภฏนครปฐม

บทคดยอ

งานวจยนมวตถประสงคเพอสำรวจและสงเคราะหองคความรทเกยวของกบรปแบบและวธการ

จดสวสดการสงคมสำหรบกลมเดกและเยาวชน เพอกำหนดรปแบบและวธการทเหมาะสมในการจด

สวสดการสงคมโดยองคกรปกครองสวนทองถนสำหรบกลมเดกและเยาวชน และเพอนำรปแบบและ

วธการทเหมาะสมในการจดสวสดการสงคมโดยองคกรปกครองสวนทองถนสำหรบกลมเดกและเยาวชน

ไปทดลองปฏบตการ การศกษาครงนใชวธการสงเคราะหงานวจยและวทยานพนธและการวจยเชงปฏบต

การ ผลการวจยพบวารปแบบการจดสวสดการสงคมทเหมาะสมสำหรบกลมเดกและเยาวชนโดยองคกร

ปกครองสวนทองถนไดแกรปแบบการจดสวสดการสงคมแบบพหลกษณ ซงเปนการจดสวสดการสงคม

ทตองอาศยความรวมมอของทกภาคสวนในสงคม โดยบรณาการเขากบภมปญญาทองถน ทรพยากรใน

ทองถนและวฒนธรรมทองถนองคกรปกครองสวนทองถนจะตองทำหนาทเปนผสนบสนนและผอำนวย

ความสะดวก สำหรบวธการจดสวสดการสงคมแบงไดเปน 8 ขนตอน ไดแก ขนตอนท 1 การสำรวจ

ขอมลชมชนและสภาพปญหาของกลมเดกและเยาวชน ขนตอนท 2 การจดเวทระดมความคดเหนของ

ภาคตางๆขนตอนท 3การรวมกนวางแผนการจดสวสดการสงคมสำหรบกลมเดกและเยาวชนขนตอน

ท 4การระดมทนและทรพยากรตางๆขนตอนท 5การนำแผนงานกจกรรมและโครงการตางๆ ไปส

การปฏบต ขนตอนท 6 การสรางกลไกในการขบเคลอนงานสวสดการ เชน เครอขายเดกและเยาวชน

ขนตอนท 7 การตดตาม และประเมนผลการดำเนนงานการจดสวสดการสงคมสำหรบกลมเดกและ

เยาวชนและขนตอนท8การใหขอมลปอนกลบ

Page 2: New ในเล่ม 30journal.hcu.ac.th/pdffile/jn1530/47-70.pdfวารสาร มฉก.ว ชาการ48 ป ท 15 ฉบ บท 30 มกราคม - ม ถ นายน

วารสาร มฉก.วชาการ ปท 15 ฉบบท 30 มกราคม - มถนายน 2555 48

คำสำคญ: สวสดการสงคม รปแบบและวธการจดสวสดการสงคม องคกรปกครองสวนทองถน

สวสดการทองถน

Abstract

The purposes of this research are to survey and synthesize the status of

knowledge related to social welfare model and methods for children and youth, to find an

appropriate social welfare models and methods for local governments to serve a group of

children and youth and to experiment with the social welfare models and methods which

are found from the synthesis in the selected areas. The research methods are mixed

methods between research synthesis and action research. The major findings are as

follows:

1) Theappropriatesocialwelfaremodelforlocalgovernmentstoserveagroup

of children and youth is “the pluralistic social welfare model” which must be co-oporated

by social partners and integrated to local wisdom, local resources and local culture.

2) The appropriate social welfare methods for local governments to serve a

groupofchildrenandyouthcanbeclassifiedinto8stepsasfollows:

a. Step I is to gather data of children and youth’s problems in community.

b. Step II is to brainstorm among each social partner in community.

c. Step III is to make a social welfare action plan for children and youth.

d. Step IV is to combine capital and resources from each social partner in

community.

e. Step V is to implement activities from the action plan.

f. Step VI is to construct a social welfare mechanism such as children and

youth network.

g. Step VII is to monitor and evaluate the implementation.

h. Step VIII is to get feedback data.

Keywords: Social welfare, Social welfare model and method, Local Government, Local

welfare

Page 3: New ในเล่ม 30journal.hcu.ac.th/pdffile/jn1530/47-70.pdfวารสาร มฉก.ว ชาการ48 ป ท 15 ฉบ บท 30 มกราคม - ม ถ นายน

ปท 15 ฉบบท 30 มกราคม - มถนายน 2555 วารสาร มฉก.วชาการ 49

ความสำคญและทมาของการวจย

สงคมไทยภายใตกระแสโลกาภวตน

(Globalization) สงผลใหเกดความเจรญกาวหนา

ทางดานเทคโนโลยดานหนงกสงผลดตอการพฒนา

แตอกดานหน งกนำมาซ งปญหาสงคมอยาง

มากมาย ไมวาจะเปนเรองของปญหาธรรมชาต

และสงแวดลอม และทสำคญปญหาภาวะโลก

รอน (Global Warming) ทกำลงแผขยายไปทว

ทกภมภาคของโลก รวมไปถงปญหาทางสงคม

ตางๆ ทนบวนจะพอกพนขนเปนเงาตามตวดวย

เชนกนอาทเชนปญหาโรคเอดสยาเสพตดเดก

ถกลวงละเมดทางเพศ เดกถกกระทำทารณกรรม

เดกตดเกมสเดกตดการพนนโสเภณเดกการฆา

กนตายการฆาตวตายและปญหาอนๆ

แผนพฒนาในอดตแมจะแสดงใหเหนถง

การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ แตขณะเดยวกน

กนำพาปญหาสงคมมาอกมากมายจนแผนพฒนา

เศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 8 ฉบบท 9

และฉบบท 10 ไดมการปรบเปลยนกระบวนทศน

(Paradigm) ในการพฒนาประเทศมาเปนมงเนน

“การพฒนาคน” เปนหลก และมการนอมนำ

พระราชดำรสหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

มาเปนแนวทางในการดำรงชวตของคนในสงคม

และเปนแนวทางในการพฒนาประเทศอกดวย

ประกอบกบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

ฉบบพทธศกราช 2540 ท เนนในเรองของ

การกระจายอำนาจสทองถนมากกวารฐธรรมนญ

ทกฉบบทผานมา โดยในจำนวน 336 มาตรา

รฐธรรมนญฉบบนไดบญญตใหมเรองทเกยวกบ

ทองถนถง 10 มาตรา คอ มาตรา 78 ซงอยใน

หมวดแนวนโยบายพนฐานแหงรฐ และมาตรา

282 ถงมาตรา 290 ซงอยในหมวดการปกครอง

สวนทองถน(นครนทรเมฆไตรรตน.2546:37)

และรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ฉบบ

พทธศกราช 2550 กเชนเดยวกน คอ ในจำนวน

309 มาตรา มเรองทเกยวของกบทองถนมากถง

13 มาตรา คอ มาตรา 78 ซงอยในหมวดแนว

นโยบายพนฐานแหงรฐ มาตรา 80 (4) แนว

นโยบายดานศาสนา สงคม การสาธารณสข

การศกษา และวฒนธรรม มาตรา 85 (5) แนว

นโยบายดานทดน ทรพยากรธรรมชาต และ

สงแวดลอม และมาตรา 281 ถงมาตรา 290

ซงอยในหมวดการปกครองสวนทองถน ดงนน

แนวทางทมงเนนในการพฒนากคอ“การกระจาย

อำนาจใหกบทองถน”และ“การพฒนาทรพยากร

มนษย”(HumanResourceDevelopment)ซง

“มนษย” ถอวาเปนทรพยากรทมคณคามากใน

การพฒนาประเทศ โดยเฉพาะอยางยงการพฒนา

ทรพยากรมนษยทตองเรมตงแต “วยเดกและ

เยาวชน” ซงกลมคนกลมนจะเจรญเตบโตเปน

ผ ใหญในอนาคตและเปนกำลงอนสำคญใน

การพฒนาประเทศชาตตอไป แตนบวนเดกและ

เยาวชนยงตองเผชญกบปญหามากมายทงปญหา

ความรนแรงในครอบครวและความรนแรงตอเดก

การใชความรนแรงในกลมเยาวชนวยรน เดก

ถกทงใหอยกบผสงอายตามลำพงมากขนในภาค

ชนบท “เดกและเยาวชน” สวนใหญจะอยใน

สภาวะทตองพงพงผอน (Dependency) และ

ไมมศกยภาพเพยงพอทจะคมครอง ปองกน และ

Page 4: New ในเล่ม 30journal.hcu.ac.th/pdffile/jn1530/47-70.pdfวารสาร มฉก.ว ชาการ48 ป ท 15 ฉบ บท 30 มกราคม - ม ถ นายน

วารสาร มฉก.วชาการ ปท 15 ฉบบท 30 มกราคม - มถนายน 2555 50

พทกษสทธของตนเองใหรอดพนจากภยอนตราย

ตางๆ ได ทำใหตองตกอยในสภาพของความเปน

เหยอ (Victim) และเปนผออนแอทไดรบผล

กระทบมากทสดกลมหนงจากปญหาสงคมทนบวน

จะทวความรนแรงเพมมากขน

“องคกรปกครองสวนทองถน” เปน

หนวยงานของรฐทมความใกลชดและมบทบาทใน

การจดสวสดการสงคมสำหรบประชาชนในชมชน

ของตนเองมากทสดอกหนวยงานหนง ดงนน

การจดสวสดการสงคมสำหรบเดกและเยาวชน

จงเปนอกภารกจหนงทสำคญขององคกรปกครอง

สวนทองถนทมไดยงหยอนไปกวาภารกจทางดาน

การพฒนาสาธารณปโภคอนๆเลย อกทงยงเปน

หนวยงานทมความสำคญในฐานะภาคเครอขาย

ในการบรณาการความรวมมอในการจดสวสดการ

สงคมใหกบกลมเปาหมายตางๆโดยเฉพาะเดก

และเยาวชน โดยการเชอมประสานความรวมมอ

กบกระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของ

มนษยและภาคประชาชนในทองถนประกอบกบ

การจดสวสดการสงคมกเปนระบบทมขอบเขต

กวางขวางครอบคลมหลายๆ กจกรรมทเกยวของ

กบชวตผคนจำนวนมาก อกทงหนวยงานทเขามา

เกยวของในระบบกมอยเปนจำนวนมากเปนทง

องคกรภาครฐบาล ธรกจเอกชน องคกรพฒนา

เอกชนองคกรปกครองสวนทองถนประชาสงคม

และชมชน ดงนนจงจำเปนทตองมการจดทำ

ระบบการบรณาการ และสรางความรวมมอ

ระหวางองคกรตางๆ เพอเปาหมายในการจด

สวสดการสงคมใหเกดประสทธภาพและคณภาพ

สงสดใหกบคนในสงคม ภายใตรฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทยฉบบพทธศกราช2550มาตรา

283 ไดกำหนดใหองคกรปกครองสวนทองถน

มอำนาจหนาทและภารกจในการดแลและการจด

บรการสาธารณะเพอประโยชนของประชาชนใน

ทองถนของตน ในการจดการดแลกจการหลายๆ

ดานของตนเอง ไมวาจะเปน การจดการระบบ

สาธารณปโภค การจดการดแลรกษาระบบ

สงแวดลอม การจดการการศกษาและศลป

วฒนธรรม การดแลคณภาพชวตของประชาชน

ในทองถน อำนาจหนาทและภารกจขององคกร

ปกครองสวนทองถนมความเกยวของกนกบ

สวสดภาพของประชาชนเปนอยางมาก แตดวย

ขอจำกดทางดานงบประมาณ และดานบคลากร

ทยงขาดความรความเขาใจเกยวกบการจด

สวสดการสงคมและแผนงานดานสวสดการสงคม

ดงนน องคกรปกครองสวนทองถนควรไดรบ

การสงเสรมใหจดทำแผนพฒนางานสวสดการ

สงคมทองถนในพนทของตนกระทรวงการพฒนา

สงคมและความมนคงของมนษยมภารกจเรงดวน

ในการสงเสรมความรดานสวสดการทองถนแก

องคกรปกครองสวนทองถนทกระดบและผลกดน

ใหเกดการจดทำแผนพฒนาสวสดการสงคมทองถน

ในพนทของตนโดยผานกระบวนการมสวนรวม

ของภาคทกภาคสวน (ยพา วงศไชย และคณะ.

2548 : 12) แตการจดสวสดการสงคมสำหรบ

กลมเดกและเยาวชนดวยรปแบบและวธการใด

จะมความเหมาะสมกบองคกรปกครองสวนทองถน

Page 5: New ในเล่ม 30journal.hcu.ac.th/pdffile/jn1530/47-70.pdfวารสาร มฉก.ว ชาการ48 ป ท 15 ฉบ บท 30 มกราคม - ม ถ นายน

ปท 15 ฉบบท 30 มกราคม - มถนายน 2555 วารสาร มฉก.วชาการ 51

วตถประสงคของการศกษาวจย

การศกษาคร งนมวตถประสงคหลก

3ประการไดแก

1) เพอสำรวจและสงเคราะหองคความร

จากวทยานพนธ และงานวจยท เกยวของกบ

รปแบบและวธการจดสวสดการสงคมสำหรบเดก

และเยาวชนทงโดยหนวยงานทวไปทปฏบตงาน

ดานเดกและเยาวชนและโดยองคกรปกครองสวน

ทองถน(อปท.)

2) เพอกำหนดรปแบบและวธการท

เหมาะสมในการจดสวสดการสงคมโดยองคกร

ปกครองสวนทองถนสำหรบเดกและเยาวชน

3) เพอนำรปแบบและวธการทเหมาะสม

ในการจดสวสดการสงคมโดยองคกรปกครอง

สวนทองถนสำหรบเดกและเยาวชนไปทดลอง

ปฏบตการ

วธการศกษาวจย

การศกษาครงนใชวธการศกษาโดยใช

การวจยแบบผสานวธระหวางการสงเคราะหงาน

วจยและวทยานพนธและแนวทางการวจยเชง

ปฏบตการโดยการวจยแบงเปน3ระยะไดแก

ระยะท 1 การสงเคราะหงานวจยและ

วทยานพนธ จากฐานขอมลตางๆจำนวน 4 ฐาน

ขอมลโดยมผลการสบคนดงน

1) ฐานขอมลจากหองสมดงานวจย

สำนกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต ภายใตคำ

คน “สวสดการเดกและเยาวชน” และ “องคกร

ปกครองสวนทองถน” ผลการสบคนไดงาน

จำนวน14เรองคดออก3เรองเหลอ11เรอง

2) ฐานขอมลงานวจยและวทยานพนธ

ของ ThaiLis Digital Collection โดยใชคำคน

วา “องคกรปกครองสวนทองถน” “เดกและ

เยาวชน”“องคการบรหารสวนตำบล”“เทศบาล”

และ “สวสดการเดกและเยาวชน” และนกวจย

ใชเทคนคการสบคนแบบ “Boolean Logic”

ผลการสบคนไดงานจำนวน 341 เรอง คดออก

76เรองเหลอ265เรอง

3) ฐานขอมลงานวจยจากหองสมดของ

กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย

และกระทรวงมหาดไทยภายใตคำคน“สวสดการ

เดกและเยาวชน” ผลการสบคนไดงานจำนวน

13เรอง

4) ฐานขอมลจากงานวทยานพนธระดบ

ปรญญาเอกในตางประเทศของ CHE : PDF

Dissertation Full Text ภายใตคำสำคญวา

Public and Social Welfare และเลอกเฉพาะ

งานวทยานพนธทเกยวของกบการจดสวสดการ

สำหรบเดกและเยาวชน ผลการสบคนไดงาน

จำนวน2เรอง

ระยะท 2 การวพากษรปแบบและวธ

การจดสวสดการสงคมสำหรบกลมเดกและ

เยาวชนโดยองคกรปกครองสวนทองถน โดย

ผทรงคณวฒ ผแทนจากองคกรปกครองสวน

ทองถน

ระยะท 3 การนำรปแบบและวธการจด

สวสดการสงคมไปทดลองปฏบตการในพนทของ

องคกรปกครองสวนทองถนนำรองจำนวน2แหง

Page 6: New ในเล่ม 30journal.hcu.ac.th/pdffile/jn1530/47-70.pdfวารสาร มฉก.ว ชาการ48 ป ท 15 ฉบ บท 30 มกราคม - ม ถ นายน

วารสาร มฉก.วชาการ ปท 15 ฉบบท 30 มกราคม - มถนายน 2555 52

ไดแก องคการบรหารสวนตำบลชยเกษม อำเภอ

บางสะพานจงหวดประจวบครขนธและองคการ

บรหารสวนตำบลดอนศลา อำเภอเวยงชย

จงหวดเชยงราย

ผลการศกษาวจย สามารถสรปไดดงน

1. การสงเคราะหรปแบบการจดสวสดการ

สงคมสำหรบกลมเดกและเยาวชนโอกาสโดย

องคกรปกครองสวนทองถน (อปท.)

องคกรปกครองสวนทองถนมบทบาท

และหน าท ส ำคญ ในการด แลท กข ส ข ของ

ประชาชนในทองถน เปนองคกรทมความใกลชด

กบประชาชนเปนอยางยงการปกครองสวนทองถน

เปนการทรฐบาลกลางใหอำนาจ หรอกระจาย

อำนาจไปใหหนวยงานการปกครองทองถน เพอ

เปดโอกาสใหประชาชนในทองถนไดมอำนาจใน

การปกครองรวมกนทงหมด หรอเพยงบางสวนใน

การบรหารทองถนตามหลกการทวา ถาอำนาจ

การปกครองมาจากประชาชนในทองถนแลว

รฐบาลของทองถนกยอมเปนรฐบาลของประชาชน

และเพอประชาชนดงนนการบรหารการปกครอง

ทองถนจำเปนตองมองคกรของตนเอง อนเกด

จากการกระจายอำนาจของรฐบาลกลาง โดยให

องคกรอนมไดเปนสวนหนงของรฐบาลกลาง

มอำนาจในการตดสนใจการจดทำแผนปฏบตการ

กระจายอำนาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน

พทธศกราช 2543 ตามพระราชบญญตกำหนด

แผนและขนตอนการกระจายอำนาจใหแกองคกร

ปกครองสวนทองถน พทธศกราช 2542 นน ได

กอใหเกดการขยายงานเกดขนในองคกรปกครอง

สวนทองถน เทากบวาเปนการเปดพนทภารกจ

ดานการพฒนาสงคม การสงคมสงเคราะห และ

กระบวนการเรยนรเพอกอใหเกดการสงเสรม

สนบสนน ในทองถนตามหมวด 2 มาตรา 16 ท

กำหนดอำนาจและหนาทในการจดระบบการบรการ

สาธารณะของทองถน และหมวด 4 มาตรา 30

กำหนดแผนการกระจายอำนาจใหแกองคกร

ปกครองสวนทองถน เชน ใหองคกรปกครอง

สวนทองถนมรายไดเพมขนคดเปนสดสวนรายได

ของรฐบาลไมนอยกวารอยละสามสบหา ทงน

โดยการเพมสดสวนตามระยะเวลาทเหมาะสม

แกการพฒนาใหสามารถดำเนนการบรการ

สาธารณะไดดวยตนเอง ดงนนองคกรปกครอง

สวนทองถนท งหลายมอสระในการกำหนด

นโยบายการปกครองการบรหารการบรหารงาน

บคคล การเงน การคลง และมอำนาจหนาทของ

ตนเองโดยเฉพาะในดานการจดสวสดการสงคม

ของทองถนเอง พระราชบญญตกำหนดแผนและ

ขนตอนการกระจายอำนาจใหแกองคกรปกครอง

สวนทองถนพทธศกราช2542ไดกำหนดอำนาจ

และหนาทในการจดระบบการบรการสาธารณะ

เพอประโยชนของประชาชนในองคกรปกครอง

สวนทองถนตามมาตราท 16ทเกยวของคอ (9)

การจดการศกษา(10)การสงคมสงเคราะหและ

การพฒนาคณภาพชวตเดก สตร คนชรา และ

ผดอยโอกาสทางสงคม (19) การสาธารณสข

การอนามยครอบครว และการรกษาพยาบาล

(30) การรกษาความปลอดภย การสงเสรมและ

สนบสนนการปองกนและรกษาความปลอดภย

ในชวตและทรพยสน พระราชบญญตกำหนด

Page 7: New ในเล่ม 30journal.hcu.ac.th/pdffile/jn1530/47-70.pdfวารสาร มฉก.ว ชาการ48 ป ท 15 ฉบ บท 30 มกราคม - ม ถ นายน

ปท 15 ฉบบท 30 มกราคม - มถนายน 2555 วารสาร มฉก.วชาการ 53

แผนและขนตอนการกระจายอำนาจใหแกองคกร

ปกครองสวนทองถนพทธศกราช2542มกำหนด

ระยะเวลาการถายโอนอำนาจและภารกจในชวง

แรกปพ.ศ.2544–2546สงผลใหงานทางดาน

สวสดการสงคมและสงคมสงเคราะหทเคยดำเนน

การในสวนภมภาคและราชการสวนกลาง จะตอง

ถกถายโอนไปยงองคกรปกครองสวนทองถน อาท

เชน การสงเคราะหเบยยงชพผสงอาย ผพการ

และผตดเชอโรคเอดส การฌาปนกจสงเคราะห

ศนยสงเคราะหราษฎรประจำหมบานศนยบรการ

ผสงอายในชมชน และศนยพฒนาเดกเลกกอน

วยเรยนเปนตน(โกวทยพวงงาม.2543:12-13)

ผ ล ก า ร ส ง เ ค ร า ะ ห ง า น ว จ ย แ ล ะ

วทยานพนธพบวา งานวจยและวทยานพนธ

สวนใหญมขอเสนอแนะไปในทศทางเดยวกน

เก ยวกบการจดสวสดการสงคมโดยองคกร

ปกครองสวนทองถน ไดแก “การจดสวสดการ

ในลกษณะของการบรณาการความรวมมอกนของ

ทกภาคสวน ไมวาจะเปนภาครฐ ภาคองคกร

พฒนาเอกชน ภาคประชาชน และภาคธรกจ

เชอมประสานเขากบทนทางสงคม ทรพยากร

ทองถน ภมปญญาทองถน ประเพณและ

วฒนธรรมทองถน ในลกษณะของการจดตงกลม

หรอเครอขายของคนในชมชนและมการเชอมโยง

กนระหวางเครอขายตางๆ หรอทเรยกวาเปน

“การจดสวสดการพหลกษณ”(PluralisticSocial

Welfare) ซงสอดคลองกบงานวจยของยพา

วงศไชย และคณะ (2548) เรอง “ทศทางและ

รปแบบการจดสวสดการสงคมไทย” ซงงานวจย

เร องน ม งศกษาทศทางและรปแบบการจด

สวสดการสงคมไทย ในภาพรวมและภาพใหญ

ของการจดสวสดการสงคมของทงประเทศ ซงใน

รายงานวจยเรองนขอคนพบวา “รปแบบการจด

สวสดการสงคมไทยมรากฐานมาจากการพฒนา

เศรษฐกจ การเมองการปกครอง สงคม ศาสนา

วฒนธรรม รวมทงอทธพลจากแนวคดตะวนตก

กระแสโลกาภวตน รปแบบสวสดการสงคม

เปนการบรณาการผสมผสานความหลากหลาย

เขาดวยกนทงแนวคด วธการ หลกการ และ

รปแบบการจดสวสดการสงคมจากอดตจนถง

ปจจบน ในอดตการจดสวสดการสงคมจะอยใน

อำนาจหนาทของรฐเปนหลก ภาคธรกจเอกชน

จะเขามามสวนรวมบางในเชงสงเคราะห บรจาค

แกกลมเปาหมายทชวยตนเองไมไดเชนผสงอาย

เดก ขณะทภาคองคกรพฒนาเอกชนสามารถจด

บรการเฉพาะกลมเปาหมายทมปญหาไดด แตม

ขอจำกดทางดานงบประมาณและบรการ โดย

ทวไปภาคทองถนจะเคยชนกบการเปนเพยงผรอ

รบผลประโยชนจากนโยบายสวสดการของรฐ

ตามการจดสรรในปงบประมาณ ขณะทการจด

บรการสวสดการในปจจบนและอนาคตมลกษณะ

ทตรงขามกน คอ “ภาครฐจะคอยๆ ลดบทบาท

ในการจดสวสดการของตนเองลง ดวยขอจำกด

ของงบประมาณและทรพยากรขณะทภาคธรกจ

เอกชน และองคกรสวนทองถนจะตองขยาย

บทบาทของตนเองไปมากขน ตามโครงสราง

การกระจายอำนาจใหมและการจดสรรทรพยากร

ใหม สดทายภาคประชาชนจะเปนผทตองดแล

สวสดการพนฐานของตนเอง คมครองรกษา

ประโยชนของตน และทำหนาทตรวจสอบการจด

Page 8: New ในเล่ม 30journal.hcu.ac.th/pdffile/jn1530/47-70.pdfวารสาร มฉก.ว ชาการ48 ป ท 15 ฉบ บท 30 มกราคม - ม ถ นายน

วารสาร มฉก.วชาการ ปท 15 ฉบบท 30 มกราคม - มถนายน 2555 54

บรการและจดสรรทรพยากรของรฐและองคกร

ภาคธรกจภาคทองถนไปพรอมๆกนดวย”ทศทาง

ของการจดสวสดการสงคมในอนาคตจะเขาส

รปแบบ “พหลกษณ” มากขน การจดสวสดการ

ทมความเปนพหลกษณ หมายถง รปแบบการจด

สวสดการทหลากหลาย เนนความรวมมอจาก

หลายภาคสวน เนนวธการทำงานทผสมผสาน

หลายวธการ มงใหการทำงานบรรลเปาหมาย

ในหลายมตทเปนความเชอมโยงในหลายรปแบบ

ของสวสดการทงในกระแสหลกและกระแสรอง

ในสวนของบทบาทและหนาทขององคกรปกครอง

สวนทองถนในการมสวนรวมกำหนดทศทาง

การจดสวสดการสงคม คอ องคกรปกครองสวน

ทองถนควรมการจดทำแผนพฒนางานสวสดการ

สงคมทองถนในพนทของตนโดยกระทรวงพฒนา

สงคมและความมนคงของมนษยในฐานะทเปน

พเลยง ผดแล กำกบงานดานการถายโอนงาน

สวสดการสทองถนควรจะตองมการสงเสรมความร

ดานสวสดการทองถนแกองคกรปกครองสวน

ทองถนในทกระดบ และผลกดนใหเกดการจดทำ

แผนพฒนาสวสดการสงคมทองถนในพนทของ

ตนโดยผานกระบวนการมสวนรวมของภาค

ทกภาคสวน โดยยดหลกการดำเนนงานทอยบน

พนฐานของความเปนหนสวนทางสงคม (Social

Partnership) มการเชอมประสานกนของ

สหวชาชพ และบรณาการเขากบยทธศาสตร

ภมปญญาในชมชนเชนผนำชมชนทเปนปราชญ

ชาวบาน ผนำทางธรรมชาตทกระจายตวอยใน

ภมภาคตางๆ ในประเทศไทย รวมกนผลกดนให

เกดกระบวนการกำหนดนโยบายสวสดการสงคม

ใหมความเปนสาธารณะมากขน รวมกนจดทำ

แผนแมบทดานสวสดการชมชน มระดบการให

ความช วย เหล อท ค รอบคล มต ง แต ก าร ให

การสงเคราะหหลายๆ ดาน การสรางระบบ

ประกนสงคม การสรางเครอขายคมครองทาง

สงคม การสรางระบบเฝาระวงปญหาทเกดจาก

กลมเสยงทางสงคมใหม และมการใชมาตรการ

ทางสงคมทหลากหลายตงแตแบบบงคบ แบบ

จงใจ และแบบทางเลอกตางๆ ทงภาคประชาชน

ภาคชมชน ภาคธรกจชมชน ภาคองคกรปกครอง

สวนทองถน ให เขามามสวนรวมจดบรการ

สวสดการสงคมใหกบประชาชน ซงจะทำใหงาน

สวสดการสงคมมความเขมแขงและสอดคลองกบ

บรบทของแตละพนท

รปแบบการจดสวสดการสงคมสำหรบ

เดกและเยาวชนท เหมาะสมทผศกษาไดจาก

การศกษาเปนรปแบบสวสดการในระดบแนวคด

(Conceptual Model) คอ รปแบบการจด

สวสดการสงคมสำหรบกลมเดกและเยาวชน

โดยองคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) ควรจะม

ลกษณะเปนการบรณาการความรวมมอกนของ

ทกภาคสวน ไมวาจะเปนภาครฐ ภาคองคกร

พฒนาเอกชน ภาคประชาชน ภาคองคกรชมชน

และภาคธรกจ โดยเชอมประสานเขากบทนทาง

สงคม ทรพยากรทองถน ภมปญญาทองถน

ประเพณและวฒนธรรมทองถน ในลกษณะของ

การจดตงกลมหรอเครอขายของคนในชมชนและ

มการเชอมโยงกนระหวางเครอขายตางๆ หรอ

ท เรยกวาเปน “การจดสวสดการพหลกษณ”

(Pluralistic Social Welfare) หรอ “การจด

Page 9: New ในเล่ม 30journal.hcu.ac.th/pdffile/jn1530/47-70.pdfวารสาร มฉก.ว ชาการ48 ป ท 15 ฉบ บท 30 มกราคม - ม ถ นายน

ปท 15 ฉบบท 30 มกราคม - มถนายน 2555 วารสาร มฉก.วชาการ 55

สวสดการแบบบรณาการ” โดยบทบาทและหนาท

ขององคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) จะเปน

ผเชอมประสานระหวางภาคตางๆ(Coordinator)

และตองมการสรางกลไกทเปนรปธรรมในการขบ

เคลอนงานดานสวสดการสำหรบเดกและเยาวชน

เชน คณะกรรมการพทกษสทธเดกระดบหมบาน

เครอขายกลมเดกและเยาวชนเปนตน

2. ผลการสงเคราะหวธการจดสวสดการ

สงคมสำหรบกลมเดกและเยาวชนโดยองคกร

ปกครองสวนทองถน (อปท.)

จากการสงเคราะหองคความรจากงาน

วจยและวทยานพนธสามารถประมวลขนตอน

การจดสวสดการสงคมสำหรบเดกและเยาวชน

โดยองคกรปกครองสวนทองถนไดเปน8ขนตอน

ไดแก

ขนตอนท 1 การสำรวจขอมลชมชน

ขอมลสภาพปญหาของเดกและเยาวชน ภมปญญา

ทองถน ประเพณและวฒนธรรม ทรพยากร

ทองถน ศกยภาพชมชน และทนทางสงคมของ

ทองถน และขอมลอนๆทจำเปนเพอจดทำเปน

ฐานขอมล(DataBase)ในการจดสวสดการเดก

และเยาวชน

ขนตอนท 2 การจดเวทระดมความคด

เหนของภาคตางๆทงองคกรปกครองสวนทองถน

ผนำชมชน องคกรพฒนาเอกชน องคกรธรกจ

ภาคประชาชน องคกรชมชน เชน กลมอาชพ

กลมสจจะออมทรพย กลมสตร กลมผสงอาย

เปนตน และทสำคญและเปนหวใจของการระดม

ความคดเหน คอ กลมเดกและเยาวชนในทองถน

โดยมองคกรปกครองสวนทองถนทำหนาท

เปนผประสานงาน และผอำนวยความสะดวก

(Coordinator and Facilitator) ในการดำเนน

งาน

ขนตอนท 3 การรวมกนวางแผน และ

การกำหนดกจกรรม โครงการ และแนวทาง

การจดสวสดการสงคมสำหรบเดก พรอมทง

ผลกดนใหเขาสแผนการดำเนนงานขององคกร

ปกครองสวนทองถนนอกจากนยงตองมการสราง

กลไกในการดำเนนงานในลกษณะทเปนทางการ

เพอขบเคลอนงานดานการจดสวสดการสงคม

สำหรบเดกและเยาวชนใหเปนรปธรรม

ขนตอนท4การระดมทนและทรพยากร

ตางๆเพอใชในการจดสวสดการสงคมสำหรบเดก

และเยาวชนในทองถนไมวาจะเปนเงนอปกรณ

สถานทเครองมอตางๆเปนตน

ขนตอนท 5 การนำแผนงาน กจกรรม

และโครงการตางๆทไดจากการวางแผนรวมกนไป

สการปฏบต(Implementation)

ขนตอนท 6 การสรางกลไกในการขบ

เคลอนงานสวสดการสงคมสำหรบเดกและ

เยาวชน เชน การสรางกลมเดกและเยาวชนหรอ

เครอขาย พรอมกบการเชอมโยงไปสเครอขาย

อนๆ เชน กลมครอบครว กลมผสงอาย กลม

อาชพ กลมสตร เปนตน เพอสรางความเขมแขง

และความตอเนองในการดำเนนกจกรรมและเกด

การบรณาการความรวมมอระหวางเครอขาย

ตางๆเกดขน

Page 10: New ในเล่ม 30journal.hcu.ac.th/pdffile/jn1530/47-70.pdfวารสาร มฉก.ว ชาการ48 ป ท 15 ฉบ บท 30 มกราคม - ม ถ นายน

วารสาร มฉก.วชาการ ปท 15 ฉบบท 30 มกราคม - มถนายน 2555 56

ขนตอนท7การตดตามและประเมนผล

การดำเนนงาน (Monitoring and Evaluation)

การจดสวสดการสงคมสำหรบเดกและเยาวชน

เพ อนำข อม ลท ไ ด ไปปรบปร งแก ไขการจ ด

สวสดการสงคมสำหรบเดกและเยาวชนตอไป

ขนตอนท 8 การใหขอมลปอนกลบ

(Feedback) เปนการเกบรวบรวมขอมลทไดจาก

การตดตามและประเมนผลการดำเนนงานการจด

สวสดการสงคมสำหรบเดกและเยาวชน กลบมา

แกไขปรบปรงเพอใหการจดสวสดการสงคม

สำหรบเดกและเยาวชนมประสทธภาพมากยงขน

3. ผลการวพากษและเสนอแนะเกยวกบรป

แบบและวธการจดสวสดการสงคมโดย

องคกรปกครองสวนทองถน

กอนนำรปแบบและวธการจดสวสดการ

สงคมลงไปทดลองปฏบตการในพนทนำรอง คณะ

นกวจยไดมการจดวพากษรปแบบและวธการจด

สวสดการสงคมโดยผเชยวชาญขอเสนอแนะจาก

ผวพากษภาพรวมสามารถสรปไดดงนคอการจด

สวสดการสงคมโดยองคกรปกครองสวนทองถน

จะตองกำหนดใหไดวา องคกรปกครองสวนทองถน

จะตองจดสวสดการสงคมอะไรบาง รฐบาลกลาง

จดสวสดการสงคมอะไรบาง หรอหนวยงานอนๆ

จะทำอะไรบาง รปแบบสวสดการสงคมแบบใด

ทองคกรปกครองสวนทองถนทำเองและรปแบบ

สวสดการใดทองคกรปกครองสวนทองถนตองทำ

รวมกบภาคอนๆ จะใชทรพยากรและงบประมาณ

อะไรรวมกนบาง และตองพจารณาในมตของ

กฎหมายทองถนดวย

การจดสวสดการสงคมตองมการจดตง

เปนคณะกรรมการ และมการจดทำแผนทเชอม

โยงกนกบแผนของทองถน และแผนแมบทชมชน

แผนสวสดการสงคมของทองถนถอเปนจดออน

ทสดของแผน 3 ป ของทองถน รปแบบและ

วธการจดสวสดการสงคมสำหรบกลมเปาหมาย

ทง 6 กลม สามารถนำมาบรณาการในการจด

สวสดการสงคมทสามารถทำรวมกนได โดยแบง

เปน2กลมใหญๆไดแกกลมท1กลมผสงอาย

กลมผพการและกลมผดอยโอกาสกลมท2กลม

สตร กลมครอบครว และกลมเดกและเยาวชน

นโยบายทางดานสวสดการสงคมสำหรบองคกร

ปกครองสวนทองถน ตองคำนงถงมตทางดาน

กฎหมาย งานอะไรททองถนทำไดงาย ทองถน

“ทำเอง” งานอะไรทมความยากปานกลาง

ทองถน “ทำรวม” กบภาคอน งานอะไรทม

ความยากทองถน“ทำในลกษณะสหการ”

บทบาทหนาทขององคกรปกครองสวน

ทองถนตองเรงสงเสรมสขภาพลำดบความสำคญ

ของปญหาใหด องคกรปกครองสวนทองถนตอง

สงเสรมและสนบสนนทรพยากรตางๆ และหา

องคกรเครอขายเขามามสวนรวมดวยและองคกร

ปกครองสวนทองถนจะตองมกจกรรมทสอดคลอง

กบบรบทของพนทดวย

4. ผลการทดลองรปแบบและวธการจด

สวสด การส งคมท สำหรบกล ม เด กและ

เยาวชนโดยองคกรปกครองสวนทองถน

(อปท.)

Page 11: New ในเล่ม 30journal.hcu.ac.th/pdffile/jn1530/47-70.pdfวารสาร มฉก.ว ชาการ48 ป ท 15 ฉบ บท 30 มกราคม - ม ถ นายน

ปท 15 ฉบบท 30 มกราคม - มถนายน 2555 วารสาร มฉก.วชาการ 57

การทดลองร ปแบบและว ธ ก ารจ ด

สวสดการสำหรบกลมเดกและเยาวชนโดยองคกร

ปกครองสวนทองถน นกวจยไดคดเลอกพนท

นำรองสำหรบทำการทดลองไว 2 แหง ไดแก

องคการบรหารสวนตำบลชยเกษม อำเภอ

บางสะพานจงหวดประจวบครขนธและองคการ

บรหารสวนตำบลดอนศลา อำเภอเวยงชย

จงหวดเชยงราย โดยการทดลองรปแบบและ

วธการจดสวสดการสงคมสำหรบกลมเดกและ

เยาวชนขององคกรปกครองสวนทองถนทง2แหง

ผศกษาไดแบงกลมเดกและเยาวชนในการทดลอง

เปน2กลมไดแกกลมท1กลมเดกเลกทอยใน

ศนยพฒนาเดกเลกเดกกลมนจะมอายตงแต3–

5 ขวบ และกลมท 2 กลมเดกและเยาวชนทม

อายมากกวา5ขวบขนไปจนถงอาย25ป

กจกรรมการจดสวสดการสงคมของ

องคกรปกครองสวนทองถนทง 2 แหง เกดจาก

การทำเวทประชาคม ผลปรากฏวากจกรรม

ทไดสำหรบองคการบรหารสวนตำบลชยเกษม

ม 3 กจกรรม ไดแก กจกรรมการทำพรมเชดเทา

กจกรรมการทำพรกแกง (สำหรบเดกโตและ

เยาวชน) และกจกรรมการเลานทานและนทาน

หนเชด (สำหรบเดกเลกในศนยพฒนาเดกเลก)

สวนองคการบรหารสวนตำบลดอนศลาม 3

กจกรรม ไดแก กจกรรมการทำโคมลอย (สำหรบ

เดกโตและกจกรรม)กจกรรมการเลาคาว (การเลา

นทานพนบาน) กจกรรมการเลนเครองดนตร

พนบาน (สำหรบเดกเลกในศนยพฒนาเดกเลก)

กจกรรมทใชในการทดลองเปนกจกรรมทมการนำ

ภมปญญาทองถน ทนทางสงคม ประเพณและ

วฒนธรรมทองถน และทรพยากรในทองถนมาใช

ในการจดกจกรรมดวย

ในการดำเนนการจดกจกรรมสวสดการ

สงคมขององคการบรหารสวนตำบลทง2แหงได

ใชขนตอนการดำเนนงานทง 8 ขนตอน ทไดจาก

การสงเคราะหงานวจยและวทยานพนธ สามารถ

สรปผลการดำเนนงานในแตละขนตอนไดดงน

Page 12: New ในเล่ม 30journal.hcu.ac.th/pdffile/jn1530/47-70.pdfวารสาร มฉก.ว ชาการ48 ป ท 15 ฉบ บท 30 มกราคม - ม ถ นายน

วารสาร มฉก.วชาการ ปท 15 ฉบบท 30 มกราคม - มถนายน 2555 58

ขนตอ

นการ

ดำเนนง

าน

ผลการดำเนน

งานในแ

ตละข

นตอน

องคก

ารบร

หารสวน

ตำบล

ดอนศ

ลา จ.เช

ยงราย

องคก

ารบร

หารสวน

ตำบล

ชยเกษม

จ.ประจวบค

รขนธ

กลมเดกเลกท

อยใน

ศน

พฒนาเดก

เลก

เดกกลมนจะ

มอายตง

แต3–

5ขว

กลมเด

กและ

เยาว

ชนทม

อาย

มากก

วา5ขวบ

ขนไป

จน

ถง

อาย25

กลมเดก

เลกท

อยในศน

ยพฒนา

เดกเลก

เดก

กลมน

จะมอ

ายตง

แต3–5ขวบ

กลมเดก

และเยา

วชนท

มอาย

มากก

วา5

ขวบ

ขนไป

จนถงอา

ย25

ขนตอ

นท1

การ

สำรวจขอมล

ชมชน

และส

ภาพ

ปญหาข

องกล

เดกแ

ละเยาวชน

ในพนทรบ

ผดชอบ

ของอ

งคการ

บรหา

รสวน

ตำบล

ดอนศ

ลามป

ญหา

ทเกย

วของ

กบเดกแ

ละเยาว

ชนอย

3ปญ

หาหล

กๆไดแ

กปญ

หาเดกไร

สญชา

ตปญหาย

าเสพ

ตดแ

ละ

ปญหา

เดกย

ากจน

ไมไดรบ

การศ

กษา

และในต

ำบลม

ภมปญญาท

องถน

หลา

กหลา

ยอา

ทเชนก

ารเลน

ดนตร

พนบา

นขล

ยสะ

ลอซ

อซง

การเลา

คาว

(การ

เลาน

ทาน

พน

บาน)กา

รประ

ดษฐข

องเลนแล

เครอ

งใชจ

ากกะ

ลามะ

พราวก

ารจด

สาน

ตะกร

ากา

รทำโ

คมลอ

เปนต

ภมปญ

ญาท

องถน

(Lo

calW

isdo

m)มห

ลากห

ลายเชน

การเลน

ดนตร

พนบา

นกล

องยาวจะ

เขขม

การท

ำยา

รกษา

โรคร

ดสดว

งทวารจากปล

าไหล

การทำ

เครอ

งแกงก

ารทำ

ผาบา

ตกก

ารทำ

ไมกว

าดก

ารรอ

ยมาล

ยการท

ผลตภ

ณฑตา

งๆจากก

ะลาม

ะพราว

การท

ำพรม

เชดเทา

การทำ

กระถ

างตน

ไมฉล

ลาย

และก

ารทำ

สงปร

ะดษฐ

จาก

กระบ

อกไมไผเปน

ตน

Page 13: New ในเล่ม 30journal.hcu.ac.th/pdffile/jn1530/47-70.pdfวารสาร มฉก.ว ชาการ48 ป ท 15 ฉบ บท 30 มกราคม - ม ถ นายน

ปท 15 ฉบบท 30 มกราคม - มถนายน 2555 วารสาร มฉก.วชาการ 59

ขนตอ

นท2

การ

จดเว

ทระดม

ความ

คดเหนข

อง

ภาค

ตาง

ๆใน

พนท

การร

ะดมค

วามค

ดเหนมน

กวจ

ผแทนจา

กองค

การ

บรห

ารสวน

ตำบลด

อนศลา

ผแทนจา

กศนย

พฒนาส

งคมห

นวย

ท12

จงห

วด

เชยงราย

ผแทน

ครจากศ

นยพฒ

นา

เดกเลก

บานจ

อเจรญแ

ละปร

ะธาน

สภาเดก

และ

เยาว

ชนตำ

บลด

อน

ศลา

พรอ

มดว

ยผแทนเดกและ

เยาว

ชนจา

กหมต

างๆ

เพอก

ำหนด

กจกร

รมสำ

หรบเดกแ

ละเยาว

ชน

และเดก

เลกในศ

นยพฒ

นาเดกเลก

หนวย

งานท

เขารวม

หลายภา

คสวน

ไดแ

กองคก

รปกค

รองส

วนทอ

งถนเองผ

นำชม

ชนจากห

มบาน

ตางๆ

องค

กร

พฒนา

เอกช

นอง

คกรธรก

จผบ

รหารแล

ะครจาก

โรงเรย

นตางๆในพ

นทก

ลมองคก

รภาค

ประช

าชน

กลมอ

งคกร

ชมชน

เชน

กลม

อาชพ

แมบา

นกล

มสวส

ดการออ

มทรพ

ยตำบ

ลชยเกษ

มกล

มสตร

กลม

ผสงอายเปน

ตนแ

ละท

สำคญ

และเปน

หวใจขอ

งการระ

ดมคว

ามคด

เหน

คอก

ลมเดกแ

ละเยาวชน

ในทอ

งถนจ

ากโรงเรย

นตางๆ

โดยม

องคก

รปกค

รองส

วนทอ

งถนทำ

หนาท

เปนผป

ระสา

นงาน

และ

ผอำน

วยคว

ามสะ

ดวก

(Coo

rdinatora

nd

Facilitator)

การเลา

คาว(การ

เลาน

ทานพ

นบาน

)

และการเล

ดนตร

พนบา

น(ป

สะลอ

ซอซง

)

กจกร

รมกา

รทำ

โคมล

อย

กจกร

รมการเลา

นทาน

และน

ทานห

นเชด

กจ

กรรม

การท

ำพรก

แกงแล

ะกจ

กรรม

การท

ำพรม

เชดเทา

ขนตอ

นท3

การ

รวมก

นวา

งแผน

การจ

ดสวส

ดการ

สงค

มสำหรบ

กลมเด

กและ

เยาวชน

ภาคท

เขาร

วมใน

การร

ะดมส

มอง

รวมก

นคดห

ากจก

รรมแ

ละโครงกา

และก

ำหนด

วนเวล

าแล

ะสถา

นท

และบ

คคลท

จะเขารวม

ทำกจ

กรรม

ของกลม

เดกแ

ละเยาวชน

โดย

มเดก

และเยา

วชนเ

ขารว

มวางแผ

นดวย

ทกคร

ภาคท

เขารวม

ในกา

รระด

มสมอ

งรวมก

นคดห

ากจก

รรมแ

ละโครงกา

รแล

ะกำห

นดวน

เวล

าแล

ะสถา

นทแ

ละ

บคคล

ทจะเขารวมท

ำกจก

รรมข

องกล

มเดก

และเยาวช

นโดยม

เดกแ

ละเยาวชน

เขารวม

วางแ

ผนดว

ยทกค

รง

Page 14: New ในเล่ม 30journal.hcu.ac.th/pdffile/jn1530/47-70.pdfวารสาร มฉก.ว ชาการ48 ป ท 15 ฉบ บท 30 มกราคม - ม ถ นายน

วารสาร มฉก.วชาการ ปท 15 ฉบบท 30 มกราคม - มถนายน 2555 60ขน

ตอนท

4กา

รระด

ทรพย

ากรต

างๆ

กจกร

รมกา

รเลา

คาวห

รอกา

รเลา

นทาน

พนบ

านแ

ละกจ

กรรม

การ

เลนด

นตรพ

นบาน

สำหร

บเดก

เลก

ในศนยพ

ฒนาเดก

เลกบาน

จอ

เจรญ

เปนกา

รใชท

รพยา

กรทา

ดานภ

มปญญาท

องถน

ทเปน

เรอง

ราวน

ทานท

สบทอ

ดกนม

ากา

รใช

สถาน

ททมอ

ยแลว

คอศน

ยพฒนา

เดกเ

ลกบา

นจอ

เจรญ

ในกา

รจด

กจกร

รมก

ารใชเครอ

งดนต

รของ

ผสงอ

ายทม

อยหล

ายชน

มาใหเดก

ไดลอ

งเลน

กนท

รพยา

กรหร

อทน

ทใชในก

ารจด

กจกร

รมสว

สดกา

สำหร

บเดกเ

ลกขอ

งศนยพ

ฒนา

เดกเลกเป

นทนทมอย

แลว

ใน

ชมชน

ทองถ

นทไมใชเพยง

ทนเงน

อยาง

เดยว

แตหาก

เปนทนภม

ปญญาท

องถน

ของผ

สงอา

ยทน

สถาน

ทศนยพ

ฒนา

เดกเลก

ทน

ทาง

สงคม

ไดแกก

ารมจ

ตอา

สา

ของผ

สงอา

กจกร

รมกา

รทำโคม

ลอย

สะทอ

ใหเห

นควา

มชดเจ

นขอ

งการ

ระดม

ทรพยา

กรทน

อกเหนอ

จาก

งบปร

ะมาณ

ทเปน

เงนสน

บสน

จากโ

ครงก

ารวจ

ยเดกและ

เยาวชน

สามา

รถระ

ดมทร

พยา

กร

เชน

การไปข

อเศษ

ขเทย

นพรรษา

จากว

ดตา

งๆใน

ตำบล

ดอนศล

การน

ำไมไ

ผในหมบ

านมา

เปน

โครงแ

ละวส

ดอปก

รณบา

งอยา

เชนกร

ะดาษ

แกว

กใ

ชเงน

สนบสน

นจา

กโคร

งการ

วจยใน

การจดซ

อนอ

กจากน

ผศกษ

ายง

พบว

าทรพ

ยากร

หรอท

นทส

ำคญ

อกประ

การห

นงท

ใชใน

การจ

กจกร

รมสว

สดก

ารสำ

หรบ

เดก

และเยา

วชน

ไดแก

“ภม

ปญญา

ทองถ

น”ทม

อยใน

ตวผส

งอาย

สามา

รถนำ

มาถา

ยทอด

ใหกบ

เดก

และเยา

วชนรน

หลงไดส

บทอ

กนตอ

ๆไปทน

ประเภท

นมกจ

ะถก

มองข

ามหร

อไมไดร

บความส

นใจ

เทาใดน

กแต

หากน

ำมาป

ระยก

ใชกบกา

รจดสวส

ดการ

สงค

สำหร

บเดก

และเยา

วชนจ

ะกอให

เกดป

ระโยชน

มากน

การร

ะดมทรพ

ยากร

ในกา

รจด

กจกร

รมกา

รเลา

นทาน

และน

ทาน

หนเชด

องคก

ารบร

หารส

วนตำ

บล

ชยเกษม

เปนผจ

ดหาข

องรางวลท

จะมอบ

ใหกบนกเ

รยนทมาเลา

นทา

นให

เดกเลกใน

ศนยพ

ฒนา

เดกเลก

ฟงแ

ละอป

กรณตา

งๆทใช

ประก

อบกา

รเลา

นทา

นไม

วาจะ

เปนฉ

ากห

นเชด

หรอ

เครอ

งแตง

กาย

มไดใชง

บประ

มาณในกา

รจด

ซอแต

เปนอป

กรณทมอ

ยแลว

ใน

การท

ำกจก

รรมก

ารเลาน

ทานข

อง

แตละ

โรงเรย

กจกร

รมกา

รทำพ

รกแก

งไมข

อใช

งบประ

มาณ

และพ

ยายา

มหา

วตถด

บทมอยแ

ลวใ

นทองถ

เพราะในช

มชนท

องถน

ของต

นม

การป

ลกพช

ผกสว

นครว

ไวบร

โภค

เองอ

ยแลว

ไมว

าจะเปน

ขง

ขา

ตะไค

รทจ

ะนำม

าใชใ

นกา

รทำ

พรก

แกง

สวน

วสดอ

ปกร

ณก

ขอยม

จากว

ดในช

มชน

สำหร

บกจ

กรรม

การท

ำพรม

เชด

เทาง

บประ

มาณจำ

นวน

2,500

บาท

วสดบ

างอย

างยงไมตอ

งเสย

เงนเพอ

ซอหา

เชน

เศษ

ผาทเปน

วสดอ

ปกร

ณหลก

ในกา

รทำพ

รม

เชดเทา

เพรา

ะไดร

บกา

รสนบ

สนนจ

ากรานค

าคน

ในชม

ชนเอง

Page 15: New ในเล่ม 30journal.hcu.ac.th/pdffile/jn1530/47-70.pdfวารสาร มฉก.ว ชาการ48 ป ท 15 ฉบ บท 30 มกราคม - ม ถ นายน

ปท 15 ฉบบท 30 มกราคม - มถนายน 2555 วารสาร มฉก.วชาการ 61

ขนตอ

นท5

การนำ

แผน

งาน

กจกร

รม

และ

โครงการไปส

การป

ฏบต

เชญปร

าชญชา

วบาน

ทางด

านดน

ตร

และก

ารเลาค

าวพ

บวา

เดกม

ความ

สนกส

นานก

บการรว

มกจก

รรมท

ง2

กจกร

รมก

จกรรมก

ารเลาค

าวไดสอ

ใหเดกน

งสมา

ธกอน

ทจะฟ

งสอ

นให

เดกก

ำหนด

ลมหา

ยใจเขา

ออก

และ

สอดแทรก

เรองข

องค

ณธรร

จรยธ

รรมล

งไปใหก

บเดก

ไดเชน

เดก

ดตอง

เชอฟ

งพอแ

มเดกด

ตองพ

ดจา

ไพเราะเปน

ตนส

ำหรบ

กจกร

รมการ

เลนเคร

องดน

ตรพ

บวา

เดกม

ความ

สนใจทจ

ะฟงป

ราชญ

ชาวบ

านเลนให

ฟง

มการ

ปรบม

อตาม

จงหว

ะแล

โยกต

วตาม

จงหว

ะเพล

งเดกบ

างสว

หยบเคร

องดน

ตรมา

ลองแล

ะแยงกน

เปาขลย

กนอย

างสน

กสนา

นในทศ

นะ

ของค

รทาน

หนงม

องวา

กจกร

รมกา

เลนเครอ

งดนตร

เปนกจ

กรรม

ทยาก

เกนไป

สำหรบ

เดกเลก

แตผศกษ

กลบเหน

วาเปน

ความ

พยายาม

ลองใช

เครอ

งดนตร

พนบา

นแม

จะเลนไม

เปน

แตเดกก

ไดทำ

ความ

รจกแ

ละได

สมผส

กบเค

รองด

นตร

พนบาน

ของ

ตนเอง

กจกร

รมกา

รทำโคม

ลอย

เปนก

จกรรม

ทไดร

บการเสนอ

จากก

ารปร

ะชมส

ภา

เดกแ

ละเยาว

ชนตำ

บลดอ

นศลา

โดย

กำหน

ดจะร

วมกน

จดกจ

กรรม

ในวน

11ต

ลาคม

พ.ศ.25

52โดย

นดทำ

กจกร

รมกน

ทศาล

าอเน

กประ

สงค

ของวดศ

รดอน

ไชย

ซงตง

อยทห

ม9

บานด

อนใตก

จกรรมก

ารทำ

โคมล

อย

เรมตน

การเลา

ประว

ตคว

ามเปนมา

ของก

ารทำ

โคมล

อยโด

ยผสงอ

ายใน

หมบา

นใน

อดตช

าวบา

นจะม

การท

โคมล

อยกน

ในชว

งงาน

เดอน

ยทเรย

วาเทศ

กาล

“ยเปง”ซ

งจะต

รงกบ

วนลอ

ยกระ

ทงขอ

งทกป

และ

ปราช

ชาวบ

านดา

นการทำ

โคมล

อยเรมส

อน

เดกแ

ละเยาวชน

ทำโคมล

อย

เดกน

กเรย

นทเขารวม

รสกส

นกสน

านแ

ละชอ

บในก

จกรรมท

นำมา

ทดลอ

งแล

ะบอก

วาสา

มารถ

นำไปใชปร

ะโยช

นได

เชน

การท

ำพรก

แกงส

ามารถก

ลบไปชว

ยพอแ

มทำห

รอเอาไปห

ดทำ

กนตอ

ไดพ

รมเชดเทา

เอาไปท

ำทบา

นใชเอง

หรอ

ถามค

วาม

สามา

รถทำ

ไดดก

สามา

รถนำ

ไปทำ

ขายเพอเพมร

ายไดให

กบ

ครอบ

ครวไ

ดวส

ดอปกร

ณและ

วตถด

บใน

การท

ำกจก

รรม

สามา

รถหา

ไดงายในท

องถน

นอก

จากน

ผลก

ารศก

ษายง

พบ

เรอง

ของก

ารบร

ณาก

ารทน

และท

รพยา

กรในทอ

งถน

ไมวาจะ

เปนท

นทรพ

ยากร

ธรรม

ชาตทน

ทางป

ญญาทน

เงนจากห

ลาย

ภาค

เชน

วดช

าวบา

นรานต

ดเสอ

ผากฬ

าในต

ำบล

สำหร

กจกร

รมขอ

งเดก

เลกส

ามาร

ถสอด

แทรก

เรอง

ของค

ณธร

รม

และจ

รยธรรม

ไปพร

อมๆก

นได

Page 16: New ในเล่ม 30journal.hcu.ac.th/pdffile/jn1530/47-70.pdfวารสาร มฉก.ว ชาการ48 ป ท 15 ฉบ บท 30 มกราคม - ม ถ นายน

วารสาร มฉก.วชาการ ปท 15 ฉบบท 30 มกราคม - มถนายน 2555 62ขน

ตอนท

6กา

รสรา

กลไก

ในกา

รขบเค

ลอน

งานส

วสดก

ารสง

คม

การส

รางกลไกในก

ารขบ

เคลอ

นงาน

สวสด

การส

ำหรบ

เดกแ

ละเยาวชน

ซงกคอ

กลมเคร

อขาย

สภาเดก

และเยา

วชนต

ำบลด

อนศล

าซง

มลกษ

ณะเปน

เครอ

ขาย

เดกแ

ละเยาว

ชนทม

การจ

ดตงในแ

ตละห

มบาน

และ

ผแทน

เดกแ

ละเยาว

ชน

แตละ

หมบา

นจะม

าเปน

คณะก

รรมก

ารสภ

าเดก

และเยา

วชนต

ำบลด

อนศล

กลมเดก

และเยา

วชนเหล

านจะ

มหนา

ทมารวม

ประช

มแส

ดงคว

ามคด

เหนเพอ

รวมก

นจดก

จกรรมใหก

บกลม

เดกแ

ละเยาวชน

ผลกา

รศกษ

าไมพ

บวาม

การส

รางก

ลไกในก

ารขบ

เคลอ

นงาน

สวสด

การส

งคมส

ำหรบ

กลมเดก

และเยา

วชน

ของอ

งคกา

บรหา

รสวน

ตำบล

ชยเกษม

แตพ

บวาในโรงเรยน

แตละ

แหงท

อยภา

ยใตก

ารดแ

ลของ

องคก

ารบร

หารส

วนตำ

บลมก

ารจด

ตง

สภาท

ตคณธร

รมซง

เปนโครงกา

รของ

กระท

รวงศ

กษาธกา

และในส

วนขอ

งภาค

เอกช

นมกา

รจดต

งเคร

อขาย

เยาวชน

รกสง

แวดล

อมขอ

งบรษ

ทสห

วรยาสต

ลจำกด

(มห

าชน)

ขนตอ

นท7

การตด

ตาม

และการ

ประ

เมนผล

การด

ำเนนงา

นกา

รจด

สวสดก

ารสง

คมสำ

หรบ

กลมเดก

และเยาวช

ผเขา

รวมก

จกรร

มรสกพ

งพอใจก

บกา

รจด

กจกร

รมทง

สามก

จกรรม

โดยก

จกรรมก

าร

เลาค

าวเดกจะ

สามา

รถจด

จำเรองร

าวท

ปราช

ญชา

วบาน

เลาใหฟ

งได

และม

ความ

ตงใจทจ

ะนงฟ

งนทาน

เปนกา

รฝกใ

หเดก

สมาธไดเปนอย

างด

ปราช

ญชา

วบาน

ทมา

เลาน

ทานส

ามารถส

อดแท

รกเรอง

ของค

ธรรม

และจ

รยธร

รมสว

นกจก

รรมก

ารเลน

เครอ

งดนต

รจากก

ารสง

เกตข

องผศ

กษาพ

วาเดก

ๆจะส

นกสน

านกบ

การไดล

องเลน

เครอ

งดนตร

มกา

รแยง

กนเปาข

ลยท

ปราช

ญชา

วบาน

เตรย

มมาให

แมจะ

เลนย

ไมเปนแต

อยาง

นอย

กทำใหเ

ดกไดรจ

กกบ

เครอ

งดนต

รพนบ

านค

อยๆใหเดก

ซมซบ

ไป

เรอย

ๆแล

ะทสำ

คญตอ

งสรางก

ระบว

นการ

การม

สวนร

วมขอ

งเดก

ดวย

กจกร

รมกา

รทำโคม

ลอยจ

ากกา

สงเกตแ

ละกา

รประ

ชมกล

มยอย

กบกล

มเดกแ

ละเยาว

ชนทเ

ขา

รวมกจ

กรรม

การท

ำโคม

ลอย

พบว

าเปนกจ

กรรม

ทเดก

และ

เยาว

ชนใหคว

ามสน

ใจทจ

ะเขา

รวมม

ากเดก

สวนใหญ

ทเขารวม

ยงทำ

โคมล

อยไมเปนแ

ละอย

าก

ทจะทำเ

ปนเพ

ราะเป

นภม

ปญญาพ

นบาน

ของต

นเอ

งท

อยาก

จะมส

วนใน

การอ

นรก

และ

สบทอด

กน

อกทงย

สามา

รถนำ

ไปทำ

เปนอ

าชพเพอ

หารายไดเสร

มไดอ

กดวย

หรอ

อยางนอ

ยกสา

มารถ

ทำใชเองใน

ครอบ

ครวไดเปน

การป

ระหย

เงนไมต

องไปหา

ซอ

ผเขา

รวมก

จกรร

มรสก

พงพ

อใจก

บกา

รจดก

จกรร

มแล

ะได

เรยน

รถงเทค

นคตา

งๆใน

แกปญ

หาทเกด

ขนเวลา

ทำกจ

กรรม

เชน

เมอพ

รกเขาต

าจะต

องทำ

อยาง

ไรห

รอกา

รเอา

พรก

ไป

ลวกก

อนจะ

ทำใหไมแส

บมอ

หรอเอา

เกลอ

มาทา

มอจะ

ชวยไม

ใหแสบ

มอเวลา

ทำพรก

แกง

เปนตน

และ

กจกร

รมทง

สาม

กจกร

รมสา

มารถ

สอดแ

ทรกค

ณธร

รมแล

ะจรย

ธรรม

ลงไป

ได

ทงหม

ดโดยเฉพ

าะอย

างยงกจ

กรรม

การเลา

นทาน

ของเดก

เลก

ทสาม

ารถส

อดแท

รกคต

สอนใจ

คณธรรม

และจ

รยธรรม

ลงไป

ไดและ

นบเปนก

ารสร

างภม

คมกน

ใหกบ

เดกเลก

ไดเปนอ

ยางด

Page 17: New ในเล่ม 30journal.hcu.ac.th/pdffile/jn1530/47-70.pdfวารสาร มฉก.ว ชาการ48 ป ท 15 ฉบ บท 30 มกราคม - ม ถ นายน

ปท 15 ฉบบท 30 มกราคม - มถนายน 2555 วารสาร มฉก.วชาการ 63

ขนตอ

นท8การใหขอ

มล

ปอนก

ลบ

กจกร

รมสำ

หรบเดก

และเยา

วชนข

องตำ

บลดอ

นศลา

พบข

อมลท

ไดจากก

ารจด

กจกร

รมหร

อโคร

งการจะ

ตองม

การจ

ดเกบ

รวบร

วมทง

ขอมล

ทเหน

วาเปนข

อด

และข

อบกพ

รองห

รอจด

ออนอย

หลา

ยประ

การ

การใหข

อมลป

อนกล

บจะ

เปนก

ารไดนำ

ขอมล

เหลา

นนกล

บมาพ

ฒนา

หรอแ

กไขก

จกรรมห

รอโครงกา

รท

จะจด

ใหกบ

เดกแ

ละเยาวชน

ในคร

งตอๆ

ไป

ขอมล

ทไดจ

ากกา

รจดก

จกรร

มหรอ

โครงกา

รจะต

องมก

ารจด

เกบร

วบรว

มทงข

อมลท

เหนวา

เปนขอ

ดและ

ขอบก

พรอ

งหรอ

จดออ

นเพอจ

ะไดน

ำขอม

ลเหล

านนก

ลบมา

พฒนา

หรอแ

กไข

กจกร

รมหร

อโคร

งการทจ

ะจดใ

หกบเดกแ

ละเยาว

ชนใน

ครง

ตอๆไ

ปโด

ยผศกษาไดส

รปให

เหนถง

ประ

โยชน

และ

ขอ

บกพร

องขอ

งการจด

กจกร

รม

4.1 ผลจากการทดลองกจกรรมการจด

สวสดการสำหรบกลมเดกและเยาวชนของ

องคการบรหารสวนตำบลชยเกษม อำเภอ

บางสะพาน จงหวดประจวบครขนธ

กจกรรมในการทดลองรปแบบการจด

สวสดการสงคมสำหรบกลมเดกและเยาวชนของ

องคการบรหารสวนตำบลชยเกษมประกอบไป

ดวยกจกรรมทงหมด 3 กจกรรม ไดแก กจกรรม

การทำพรกแกง กจกรรมการทำพรมเชดเทา

(กจกรรมสำหรบเดกโตและเยาวชน) และ

กจกรรมการเลานทานและนทานหนเชด(กจกรรม

สำหรบเดกเลกของศนยพฒนาเดกเลกตำบล

ชยเกษม) จากการทดลองกจกรรมการจด

สวสดการสงคมขององคการบรหารสวนตำบล

ชยเกษม พบวา กจกรรมทนำมาใชในการทดลอง

การจดสวสดการสำหรบกลมเดกและเยาวชน

มความเหมาะสมกบพนท มการนำภมปญญา

ทองถน และทรพยากรในทองถนมาบรณาการกบ

การจดกจกรรมสวสดการสำหรบเดกและเยาวชน

นอกจากนคนในชมชนตางใหความรวมมอรวมใจ

ในการจดกจกรรมอกทงยงสามารถสอดแทรก

เรองของคณธรรมและจรยธรรมลงไปในกจกรรม

ไดดวยจากการทดลองพบวาปจจยสงเสรมการจด

สวสดการสงคมสำหรบกลมเดกและเยาวชนของ

องคการบรหารสวนตำบลชยเกษมไดแก

1) วสยทศนของผบรหารองคกรปกครอง

สวนทองถนทมตองานดานสวสดการสงคม ไมวา

จะเปนนายกองคการบรหารสวนตำบล สมาชก

องคการบรหารสวนตำบลผบรหารโรงเรยนรวมถง

ผนำชาวบานกลมตางๆ ท ใหความสำคญกบ

Page 18: New ในเล่ม 30journal.hcu.ac.th/pdffile/jn1530/47-70.pdfวารสาร มฉก.ว ชาการ48 ป ท 15 ฉบ บท 30 มกราคม - ม ถ นายน

วารสาร มฉก.วชาการ ปท 15 ฉบบท 30 มกราคม - มถนายน 2555 64

การจดสวสดการสำหรบกลมเดกและเยาวชน

นโยบายของผบรหารองคการบรหารสวนตำบล

ชยเกษมมลกษณะจากลางขนบน (Bottom-Up

Policy)

2) งบประมาณขององคกรปกครองสวน

ทองถนทจดสรรใหกบสวสดการทางดานการศกษา

คอนขางมาก

3) พนธมตรทางสงคมหรอหนสวนทาง

สงคม(SocialPartnership)ในการจดสวสดการ

สงคมสำหรบกลมเดกและเยาวชน ไดแก ศนย

พฒนาสงคมหนวยท 28 จงหวดประจวบครขนธ

กลมกองทนสวสดการชมชนตำบลชยเกษม คณะ

ครอาจารยจากโรงเรยนตางๆในพนท สถาบน

ศาสนาหรอวดในพนท

4) ทนทางสงคมทมอยในทองถน อน

ไดแกภมปญญาทองถนสถาบนศาสนาประเพณ

และวฒนธรรมในทองถน ซงสามารถนำมา

ถายทอดใหกบเดกและเยาวชนรนหลงได นบวา

เปนการอนรกษและสบสานภมปญญา ประเพณ

และวฒนธรรมทองถนไมใหสญหายไป อกทง

ยงสามารถนำมาพฒนาสการสรางรายไดใหแก

ตนเองและครอบครวไดตอไป

5) ความรวมมอรวมใจกนของคนใน

ชมชนในการจดกจกรรม

สำหรบปจจยอปสรรคหรอขอจำกด

การจดสวสดการสงคมสำหรบกลมเดกและ

เยาวชนขององคการบรหารสวนตำบลชยเกษม

ไดแก

1) สภาพทางภมศาสตรของตำบล

ชยเกษม ทมลกษณะเปนแนวยาวขนานไปกบ

ถนนเพชรเกษม และบานของประชาชนอยหาง

ไกลกน

2) กจกรรมหรอสวสดการสงคมทจะจด

ใหกบกลมเดกและเยาวชนจะตองถกบรรจอยใน

แผนพฒนาขององคกรปกครองสวนทองถน ถา

แผนงานหรอโครงการดงกลาวไมปรากฏอยใน

ขอบญญตงบประมาณกมสามารถดำเนนการใดๆ

ไดเลย

3) ขอจำกดในเร องของสถานท จด

กจกรรม เพราะองคการบรหารสวนตำบลยงมได

มการจดตงศนยกลางทจะทำงานดานสวสดการ

เดกและเยาวชนของตำบล และการรวมตวกน

ของเดกและเยาวชนในตำบลถาจะรวมตวกน

ททำการขององคการบรหารสวนตำบลกจะทำให

เดกและเยาวชนจำนวนหนงประสบความยาก

ลำบากในการเดนทาง

4) ขอจำกดเรองของเวลาของกลมเดก

และเยาวชน เดกและเยาวชนจะตองเรยน

หนงสอ กจกรรมทตองการใหเดกและเยาชนมา

รวมตวกนจำเปนจะตองใชเวลาวางของเดกและ

เยาวชนทวางตรงกนกจะเปนชวงเวลาเยน หรอ

วนหยดเสาร -อาทตย หรอวนหยดราชการ

เปนตน

5) ขอจำกดทางดานงบประมาณและ

บคลากรของรฐบาลทไมเพยงพอ

Page 19: New ในเล่ม 30journal.hcu.ac.th/pdffile/jn1530/47-70.pdfวารสาร มฉก.ว ชาการ48 ป ท 15 ฉบ บท 30 มกราคม - ม ถ นายน

ปท 15 ฉบบท 30 มกราคม - มถนายน 2555 วารสาร มฉก.วชาการ 65

4.2 ผลจากการทดลองกจกรรมการจด

สวสดการสำหรบกลมเดกและเยาวชนของ

องคการบรหารสวนตำบลดอนศลา อำเภอ

เวยงชย จงหวดเชยงราย

กจกรรมในการทดลองรปแบบการจด

สวสดการสงคมสำหรบกลมเดกและเยาวชนของ

องคการบรหารสวนตำบลดอนศลา ประกอบไป

ดวยกจกรรมทงหมด 3 กจกรรม ไดแก กจกรรม

การทำโคมลอย (กจกรรมสำหรบเดกโตและ

เยาวชน) กจกรรมการเลาคาวหรอการเลานทาน

พนบาน (กจกรรมสำหรบเดกเลกของศนยพฒนา

เดกเลกบานจอเจรญ)และกจกรรมการเลนเครอง

ดนตรพนบาน (กจกรรมสำหรบเดกเลกของศนย

พฒนาเดกเลกบานจอเจรญ) จากการทดลอง

กจกรรมการจดสวสดการสงคมขององคการ

บรหารสวนตำบลดอนศลา พบวา กจกรรมทนำ

มาใชในการทดลองการจดสวสดการสำหรบกลม

เดกและเยาวชนมความเหมาะสมกบพนท ม

การนำภมปญญาทองถน และทรพยากรในทองถน

มาบรณาการกบการจดกจกรรมสวสดการสำหรบ

เดกและเยาวชน นอกจากนคนในชมชนตางให

ความรวมมอรวมใจในการจดกจกรรมอกทงยง

สามารถสอดแทรกเร องของคณธรรมและ

จรยธรรมลงไปในกจกรรมไดดวย นอกจากน

ยงพบวา ปจจยสงเสรมการจดสวสดการสงคม

สำหรบกลมเดกและเยาวชนขององคการบรหาร

สวนตำบลดอนศลาไดแก

1) กลไกการขบเคลอนงานสวสดการ

สงคมสำหรบเดกและเยาวชนของตำบลดอนศลา

มอยหลายประการ ไดแก กลมเครอขายสภาเดก

และเยาวชนตำบลดอนศลา ศนยการเรยนร

ชมชนศนยบรการทางสงคมแบบมสวนรวม

2) การมพนธมตรทางสงคมหรอหนสวน

ทางสงคม (Social Partnership) ในการจด

สวสดการสงคมสำหรบกลมเดกและเยาวชน ซง

ในพนทรบผดชอบขององคการบรหารสวนตำบล

ดอนศลามพนธมตรทจะคอยใหการสนบสนน

พนธกจทางดานการจดสวสดการสงคมของ

องคกรปกครองสวนทองถนอยหลายหนวยงาน

ไดแก ศนยพฒนาสงคมหนวยท 12 จงหวด

เชยงราย กลมผสงอาย คณะแพทยจาก

โรงพยาบาลสมเดจพระญาณสงวร ตำรวจ

ตระเวนชายแดนองคกรพฒนาเอกชน (NGO’s)

อยางINNสถาบนศาสนาหรอวดในพนท

3) ทนทางสงคมทมอยในทองถนอยาง

มากมาย อนไดแก ภมปญญาทองถน สถาบน

ศาสนา ประเพณและวฒนธรรมในทองถน ซง

สามารถนำมาถายทอดใหกบเดกและเยาวชน

รนหลงได นบวาเปนการอนรกษและสบสาน

ภมปญญา ประเพณ และวฒนธรรมทองถน

ไมใหสญหายไป อกทงยงสามารถนำมาพฒนาส

การสรางรายไดใหแกตนเองและครอบครวได

ตอไป ดงตวอยางของกจกรรมการทำโคมลอย

เปนตน

4) ความรวมมอรวมใจกนของคนใน

ชมชนในการจดกจกรรม ไมวาจะเปนผสงอาย

ปราชญชาวบาน และทสำคญคอ “เดกและ

เยาวชน” จากทกหมบานทมาเขารวมกจกรรมกน

เปนจำนวนมากรวมถงการมจตอาสาของปราชญ

ชาวบานทกทานทเตมใจมารวมกจกรรม

Page 20: New ในเล่ม 30journal.hcu.ac.th/pdffile/jn1530/47-70.pdfวารสาร มฉก.ว ชาการ48 ป ท 15 ฉบ บท 30 มกราคม - ม ถ นายน

วารสาร มฉก.วชาการ ปท 15 ฉบบท 30 มกราคม - มถนายน 2555 66

5) ทรพยากรทจะนำมาใชในการจด

กจกรรมสามารถหาไดงายในทองถน และ

ทรพยากรบางอยางไมตองซอ แตเปนเศษของ

เหลอใชทสามารถนำมาประยกตใชในการจด

กจกรรมได เชน เศษขเทยนพรรษาจากวดตางๆ

หรอไมไผทำโครงของโคมลอยทหาไดในชมชน

หรอของทชาวบานมาทำบญทวดสามารถนำมาใช

เปนของรางวลใหเดกและเยาวชนไดเปนตน

6) สภาพทางภมศาสตร การตงบาน

เรอนของคนในตำบลดอนศลาทมลกษณะอยกน

เปนกลมๆและใกลเคยงกน จงทำใหการเดนทาง

มารวมกจกรรมการจดสวสดการสงคมสะดวกอก

ทงยงมศนยกลางท เดกและเยาวชนสามารถ

มารวมตวกนได คอ องคการบรหารสวนตำบล

ดอนศลา ศนยบรการทางสงคมแบบมสวนรวม

และศนยการเรยนรชมชน

สำหรบปจจยอปสรรคหรอขอจำกดการจด

สวสดการสงคมสำหรบกลมเดกและเยาวชนของ

องคการบรหารสวนตำบลดอนศลาไดแก

1) กจกรรมหรอสวสดการสงคมทจะจด

ใหกบกลมเดกและเยาวชนจะตองถกบรรจอยใน

แผนพฒนาขององคกรปกครองสวนทองถน ถา

แผนงานหรอโครงการดงกลาวไมปรากฏอยใน

ขอบญญตงบประมาณกมสามารถดำเนนการใดๆ

ไดเลย

2) ขอจำกดในเรองเรองของเวลาของ

กลมเดกและเยาวชน เพราะเดกและเยาวชนจะ

ตองเรยนหนงสอ กจกรรมทตองการใหเดกและ

เยาชนมารวมตวกนจำเปนจะตองพจารณาถงชวง

เวลาทเดกและเยาวชนจะตองเรยนหนงสอดวย

ซงเวลาวางของเดกและเยาวชนทวางตรงกนกจะ

เปนชวงเวลาเยน หรอวนหยดเสาร-อาทตย หรอ

วนหยดราชการเปนตน

3) ขอจำกดทางดานงบประมาณของ

รฐบาลทไมเพยงพอ

4) ขอจำกดทางดานบคลากรของรฐท

ไมเพยงพอ การจดสวสดการสงคมจำเปนจะตอง

มเจาหนาทของรฐทมความรความสามารถทาง

ดานสวสดการสงคมและการพฒนาสงคมมา

ปฏบตหนาทนโดยตรง โดยเฉพาะเจาหนาทของ

รฐบาลทองถนในตำแหนงนกพฒนาชมชนหรอ

นกสงคมสงเคราะหประจำองคกรปกครองสวน

ทองถนแตละแหง

5) ทศนคตของเดกและเยาวชน (รวม

ถงชาวบาน) มกจะมองสวสดการสงคมเปนเรอง

ของการจายเงนใหเปนหลก การจะใหเดกและ

เยาวชน (รวมถงชาวบาน) มารวมทำกจกรรม

บางครงจะตองมการจายเงนใหกบผเขารวมทำ

กจกรรม วทยากรและผเขารวมตองจายเงนให

ซงขาดการมองในมตของจตใจ การเขารวม

กจกรรมดวยความเตมใจ เดกและเยาวชนจะทำ

อะไรกคาดหวงวาจะตองไดรบงบประมาณ

สนบสนนจากองคการบรหารสวนตำบลดอนศลา

เปนหลก

6) วส ยทศนของผ บรหารองคการ

บรหารสวนตำบล วาจะเนนไปทางดานใด สวน

ใหญแลวนโยบายการพฒนาตำบลมกจะเปน

นโยบายการพฒนาโครงสรางพนฐานและ

สาธารณปโภคเปนหลก เพราะเหนผลลพธทเปน

Page 21: New ในเล่ม 30journal.hcu.ac.th/pdffile/jn1530/47-70.pdfวารสาร มฉก.ว ชาการ48 ป ท 15 ฉบ บท 30 มกราคม - ม ถ นายน

ปท 15 ฉบบท 30 มกราคม - มถนายน 2555 วารสาร มฉก.วชาการ 67

รปธรรมชดเจน แตกตางจากงานดานการพฒนา

คนและสวสดการสงคมทตองใชเวลาจงจะเหนผล

ของการพฒนา ถาวสยทศนของผบรหารองคการ

บรหารสวนตำบลไมใหความสำคญกบงานดาน

สวสดการสงคม ผปฏบตงานกไมสามารถปฏบต

ไดเชนกน

สรป

รปแบบการจดสวสดการสงคมทเหมาะสม

สำหรบกลมเดกและเยาวชนโดยองคกรปกครอง

สวนทองถน ไดแก รปแบบการจดสวสดการ

สงคมแบบ “พหลกษณ” ซงเปนรปแบบการจด

สวสดการสงคมในลกษณะของการบรณาการ

ความรวมมอกนของทกภาคสวนทงจากหนวยงาน

ภาครฐและเอกชนทอยภายในและภายนอกพนท

ขององคกรปกครองสวนทองถน เชอมประสาน

เขากบทนทางสงคม ทรพยากร ภมปญญา

ประเพณและวฒนธรรมทองถน โดยจดตงกลม

หรอเครอขายสภาเดกและเยาวชนทงในและนอก

ระบบโรงเรยน โดยมองคกรปกครองสวนทองถน

เปนผประสานงานและผอำนวยความสะดวก

สำหรบวธการจดสวสดการสงคมทเหมาะสม

สำหรบกลมเดกและเยาวชนโดยองคกรปกครอง

สวนทองถนสามารถแบงไดเปน 8 ขนตอน คอ

การสำรวจขอมลและสภาพปญหาของเดกและ

เยาวชน การจดเวทระดมความคด การรวม

วางแผนการระดมทนและทรพยากรการนำแผน

สการปฏบต การสรางกลไกขบเคลอนสวสดการ

สงคมกลมเดกและเยาวชน การตดตามประเมน

ผลและการใหขอมลปอนกลบ

ขอเสนอแนะเพมเตมเกยวกบการจด

สวสดการโดยองคกรปกครองสวนทองถน คอ

ตองมการกำหนดตำแหนงงานของเจาหนาท

พฒนาชมชนและ/หรอนกสงคมสงเคราะหประจำ

อยางจรงจง และผจะมาดำรงตำแหนงจะตอง

เปนผทจบมาในสาขาวชานนๆ โดยตรง นอกจาก

นองคกรปกครองสวนทองถนตองใหความสำคญ

กบงานดานสวสดการสงคมเทาๆกนกบงานดาน

อนๆไมวาจะเปนงานดานโครงสรางพนฐานหรอ

งานดานสาธารณปโภค

Page 22: New ในเล่ม 30journal.hcu.ac.th/pdffile/jn1530/47-70.pdfวารสาร มฉก.ว ชาการ48 ป ท 15 ฉบ บท 30 มกราคม - ม ถ นายน

วารสาร มฉก.วชาการ ปท 15 ฉบบท 30 มกราคม - มถนายน 2555 68

เอกสารอางอง

กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. (2550)แผนยทธศาสตร 5 ป สรางสวสดการสงคม

ไทย ฉบบท 1 (พ.ศ. 2550 – 2554). กรงเทพมหานคร : คณะกรรมการสงเสรมการจด

สวสดการสงคมแหงชาต.

_____ . (2546)พระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546 พระราชบญญตผสงอาย พ.ศ. 2546

พระราชบญญตสงเสรมการจดสวสดการสงคม พ.ศ. 2546. กรงเทพมหานคร : เทพเพญ

วานสย.

_____ . (2546)พระราชบญญตสงเสรมการจดสวสดการสงคมพ.ศ.2546.กรงเทพมหานคร :

เทพเพญวานสย.

กตพฒนนนทปทมดลย. (2548)นโยบายสงคมและสวสดการสงคม.กรงเทพมหานคร :มหาวทยาลย

ธรรมศาสตร.

โกวทย พวงงาม. (2543) การปกครองทองถนไทย. กรงเทพมหานคร : มลนธสงเสรมการปกครอง

ทองถน.

นครนทร เมฆไตรรตน. (2546) ทศทางการปกครองทองถนของไทยและตางประเทศเปรยบเทยบ

กรงเทพมหานคร:วญญชน.

ยพา วงศไชย และคณะ. (2548) ทศทางและรปแบบการจดสวสดการสงคมไทย. กรงเทพมหานคร :

กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย.

เรวตร คำปวน และคณะ. (2547) การศกษารปแบบการจดสวสดการใหกบเดกและเยาวชน โดย

องคการบรหารสวนตำบลรวมกบองคกรชมชน. กรงเทพมหานคร : สำนกงานกองทน

สนบสนนการวจย.

สรสทธ รงเรองศลป. (2546) การจดบรการสงคมของเทศบาลในประเทศไทย. วทยานพนธ สส.ด.

(การบรหารสงคม).กรงเทพมหานคร:บณฑตวทยาลยมหาวทยาลยธรรมศาสตร.

สมศกด อมรสรพงศ. (2553) รปแบบและวธการจดสวสดการสงคมทเหมาะสมสำหรบกลมเดกและ

เยาวชนโดยองคกรปกครองสวนทองถน.นครปฐม:มหาวทยาลยศลปากร.

Page 23: New ในเล่ม 30journal.hcu.ac.th/pdffile/jn1530/47-70.pdfวารสาร มฉก.ว ชาการ48 ป ท 15 ฉบ บท 30 มกราคม - ม ถ นายน

ปท 15 ฉบบท 30 มกราคม - มถนายน 2555 วารสาร มฉก.วชาการ 69

Brumell, Maria Martha Chavez. (2004) A Home Away form Home The Function of

Community School : Institutional Response to Social Disorder. Phd.

Dissertation.Connecticut:YaleUniversity.

Carman, Cindy Green. (2004) A Partial Evaluation of the Stepping Stone Child

Advocacy Center.Phd.Dissertation.Minnesota:CapellaUniversity.

Sarin, Ankur. (2004) Three Essays on Social Determinants of Child Health and

Education in India.Phd.Dissertation.Illinois:TheUniversityofChicago.

Srisompob Jitpiromsri. (1997) Social Welfare and Social Security Policy : An

Application of General Theories in an Asian Context.Phd.Dissertation.Illinois

:NorthernIllinoisUniversity.

Page 24: New ในเล่ม 30journal.hcu.ac.th/pdffile/jn1530/47-70.pdfวารสาร มฉก.ว ชาการ48 ป ท 15 ฉบ บท 30 มกราคม - ม ถ นายน