1

Voor emigranten, expats en tweedehuisbezitters

GRENZENLOOSMAGAZINE

MEDISCH FRANSRedt u zichzelf bij de dokter?

NR2

Mrt 2014

Uitgeverij Grenzenloos

Grenzenloos.nl

EEN EINDELOOS LAND Ondernemen in Vancouver, BC

Liesbeth ArtsWonen in Frankrijk

THUIS IN ZWEDENHet hoge noorden blijft trekken

2

EEN GOED BEGIN IS HET HALVE WERK

Begin februari verscheen het eerste nummer

van Grenzenloos Magazine. Ik had er alle

vertrouwen in dat de lancering succesvol zou zijn,

maar uiteindelijk overtrof het toch nog mijn stoutste

verwachtingen. Niet alleen werd het eerste nummer

door velen gelezen, maar ook kregen we tientallen

e-mails met enthousiaste complimenten over de

inhoud en vormgeving. Een stimulans om op de

ingelagen weg door te gaan.

Dit tweede nummer van Grenzenloos Magazine

bestaat uit 48 pagina’s met gevarieerd nieuws,

interviews en artikelen over Nederlanders en

Vlamingen in alle uithoeken van de wereld.

Laat ons gerust weer weten wat u van dit nummer

vindt. Uw reacties en tips worden altijd gewaardeerd.

Wij zijn te bereiken via info@grenzenloos.nl

Grenzenloos Magazine verschijnt 12 x per jaar, elke

laatste vrijdag van de maand.

Veel leesplezier!

Eric Jan van Dorp - Uitgever/hoofdredacteur

Twitter: @ericjanvandorp

Colofon

GRENZENLOOS MAGAZINEGratis online magazine voor emigranten,

expats en tweedehuisbezitters.

Verschijnt 12 x per jaar, elke laatste

vrijdag van de maand.

Een uitgave van Uitgeverij Grenzenloos,

een imprint van VanDorp Uitgevers

Voor meer informatie of adverteren,

kijk op www.grenzenloos.nl

of mail naar info@grenzenloos.nl

In dit nummer staan bijdragen van:

Frans Buysse

Liebeth Arts

Peter Schoenmaker

Roy van Niersen

Diana Vile

Tin van Arkel

Eric Jan van Dorp

Copyright©2014 VanDorp Uitgevers

Op de teksten en foto’s in deze uitgave

rust auteursrecht. Niets uit deze uitgave

mag worden opgeslagen, gekopieerd

of op andere wijze dan ook worden

verveelvoudigd en/of verspreid,

zonder uitdrukkelijke en schrijftelijke

toestemming van de uitgever.

Welkom

3

Nieuws

Canada - Een eindeloos land

Column: Burenhulp

Meren, bossen, ongerepte natuur

De wraak van Napoleon

Ondernemen in Andalusië

Medisch Frans

4

6

16

20

34

36

44

Inhoudsopgave

4

Nederlandse scholen in het buitenland die

zijn aangesloten bij NOB krijgen de komende

jaren toch een financiële bijdrage vanuit

de Nederlandse overheid. Deze bijdrage is

bedoeld als overgangsregeling voor de abrupte

subsidiestop per 1 januari 2014. Het onderwijs

aan ruim 10.000 Nederlandse kinderen in het

buitenland wordt hiermee in ieder geval voor de

komende jaren gewaarborgd.

De afgelopen 30 jaar subsidieerde de

Nederlandse overheid Nederlands onderwijs

in het buitenland met een bescheiden bedrag.

Per 1 januari 2014 werd deze subsidie abrupt

gestopt met als reden dat een grotere financiële

bijdrage van ouders en werkgevers mogelijk

zou moeten zijn. Eerder al gaf NOB aan dat het

verhogen van de ouder- of werkgeversbijdrage

zeker niet voor alle scholen en ouders haalbaar

is. Sinds de subsidiestop heeft een tiental

scholen besloten de deuren te sluiten, een deel

overweegt in de loop van dit jaar de activiteiten

te staken. Veel scholen hebben als gevolg van

de subsidiestop maatregelen genomen die de

onderwijskwaliteit niet altijd ten goede komen.

Waarborging van de onderwijskwaliteit

Dankzij deze overgangsregeling kunnen scholen

hun onderwijskwaliteit ook de komende jaren

waarborgen. Bovendien krijgen zij de tijd

om te onderzoeken hoe het onderwijs in de

toekomst zonder financiële bijdrage vanuit de

overheid voortgezet kan worden. In totaal is 10

miljoen euro beschikbaar. Naar verwachting

kan het geld uit deze regeling in drie jaarlijkse

termijnen (in de jaren 2014, 2015 en 2016) door

NOB aan de scholen worden uitgekeerd.

Bron: Stichting NOB

ALSNOG GELD VOOR NEDERLANDSE SCHOLEN IN HET BUITENLANDONDERWIJSKWALITEIT BLIJFT GEWAARBORGD

Nieuws

5

Resideren in Frankrijk. Een droom van velen.

Maar voor u daadwerkelijk als god in Frankrijk

kunt gaan leven, valt er nog heel wat te regelen.

Raad & Daad is een team van vrijwilligers

die Nederlanders en Vlamingen helpt bij hun

vestiging in Frankrijk. Het team bestaat op dit

moment uit 40 leden, verspreid over diverse

departementen. Het is de bedoeling dat dit

aantal nog flink zal toenemen.

Hoe zijn de omgangsvormen in mijn regio?

Bij welke instantie moet ik zijn als ik mij als

zelfstandige wil gaan vestigen? Waar is het

dichtstbijzijnde ziekenhuis?

Enkele voorbeelden van vragen die de

ervaringsdeskundigen van Raad & Daad

eenvoudig voor u kunnen beantwoorden.

Een lovenswaardig initiatief dat potentiële

Frankrijkgangers veel tijd kan besparen.

Of er een Raad & Daad vrijwilliger in het

departement van uw keuze actief is, kunt u

eenvoudig opzoeken op de website:

www.raadendaad.eu

GRATIS ADVIES EN HULP BIJ VESTIGING IN FRANKRIJKNIEUW INITIATIEF ONDER DE NAAM RAAD & DAAD

‘GOUDEN VISUM’ IN TREK BIJ RIJKE RUSSEN EN CHINEZENEEN EU VERBLIJFSVERGUNNING KOPEN MET VASTGOED

Zuid-Europese landen als Portugal,

Griekenland, Malta en Spanje proberen

hun vastgoedmarkt een impuls

te geven door bij aankoop

van onroerend goed

een EU-visum te

verlenen aan

buitenlanders.

Het visum geeft

toegang tot de 26

Shengenlanden.

In Portugal of Spanje krijgt men

dit ‘gouden visum’ bij aankoop van

een woning vanaf 500.000 euro. In

Griekenland volstaat de helft van dit

bedrag, terwijl in Malta 650.000 euro

op tafel gelegd moet worden.

Met name gefortuneerde Russen en

Chinezen maken gebruik van deze

mogelijkheid, die ook makelaars in de

genoemde landen een volledig nieuwe

doelgroep geeft.

Nieuws

6

De familie Linders heeft bewust voor Canada gekozen, nooit is er sprake

van geweest om naar een ander land te vertrekken. Het begon voor Kimo met een bezoek aan een vriend die politieagent was in Victoria, Vancouver Island. Kimo was meteen onder de indruk van de leefwijze van de Canadezen. Ook Joanne was helemaal gecharmeerd van de Canadian way of life en de overweldigende natuur.

“We werden vooral geraakt door de manier

waarop de Canadezen met elkaar omgaan,

het respect dat ze voor elkaar tonen en voor

de natuur. Ze stoppen met hun auto als je

oversteekt, ze vragen of je hulp nodig hebt als

je op een kaart kijkt, als je ziek bent wordt het

avondeten aan de deur gebracht en als ze weten

dat je alleen zit met kerst, word je uitgenodigd

voor het familiediner. Respect hebben voor

de ander is hier vanzelfsprekend. Wat me

ook erg aansprak was hun dienstbaarheid.”

Dit waren voor Kimo en Joanne de eerste

prikkels om over emigratie na te denken. Na

verschillende bezoeken sloeg de vonk echt

over. Het definitieve besluit om te vertrekken

duurde toch nog even. Na de geboorte van

Kiki kwamen de plannen weer bovendrijven.

‘EEN EINDELOOS LAND’THE CANADIAN WAY OF LIFE

Canada

7

De dag dat Pim Fortuyn werd doodgeschoten

was voor hen de bekende druppel. Kimo en

Joanne keken elkaar twintig seconden aan en

ze wisten het, Buysse bellen. “We hebben eerst

nog een informatiebijeenkomst in Culemborg

bijgewoond en zijn daarna meteen met de

visumaanvraag gestart. Dromen moet je niet

onbesproken in je hoofd laten hangen”, zegt

Kimo. “Als je het niet doet, krijg je daar later

spijt van. Je moet het gewoon doen.” Na

zo’n besluit moeten er veel zaken tegelijk in

werking worden gezet. Het creëerde bij hen een

gezonde spanning. Ze hielden rekening met een

doorlooptijd van een jaar voordat het visum

zou worden afgegeven. Het huis verkopen in

Nederland en een huis kopen in Canada zonder

dat je honderd procent zeker weet dat je een

visum krijgt, vonden ze niet niks. Ze werkten

met ontbindende voorwaarden, ofschoon ze vrij

zeker waren dat ze zich zouden kwalificeren.

Canada en Nederland

Kimo en Joanne runden samen met Kimo’s

vader een handelsonderneming in slijp- en

schuurmaterialen. Hun insteek was om hun

aandeel in het bedrijf een paar jaar aan te

houden, zodat ze in elk geval een klein

inkomen zouden behouden. Tegelijk

konden ze de zaken in Canada op

zich af laten komen. “We waren

ons ervan bewust dat niemand

op ons zat te wachten en je terug

gaat naar af. Ook als het niet zou

lukken, konden we terugvallen op

ons bedrijf in Nederland. Om de

zaak door te kunnen laten draaien

moesten we wel de nodige afspraken

met medewerkers maken. Verder

zou mijn vader een oogje in het zeil houden”.

Het bedrijf was niet de grootste belemmering

volgens Joanne. “Waar we in Nederland

tegenaan liepen, was de onbekendheid met

emigratie en de opmerkingen van familie en

vrienden. Je hebt het hier toch goed, je woont

voortreffelijk en je runt een goedlopend bedrijf.

We stuitten op veel onbegrip en hadden het

gevoel ons constant te moeten verantwoorden.

Onze familie was ook niet gelijk laaiend

enthousiast, want wie wil zijn of haar (klein)

kinderen nu naar de andere kant van de

wereld zien vertrekken. Daar komt bij dat

het woord emigreren blijkbaar een negatieve

lading heeft. Wij zagen het meer als een

‘WE HEBBEN DOORGEZET, WANT

WE WILDEN LATER NIET HOEVEN

ZEGGEN ‘HADDEN WE MAAR...’’

Ondernemen in Vancouver

8

Canada

langeafstandsverhuizing. We hebben doorgezet,

want we wilden later niet hoeven zeggen

‘Hadden we maar...’.”

De familie Linders woont nu ruim zeven jaar in

Canada, maar staan nog steeds met één been

in Canada en met het andere in Nederland.

Kimo en Joanne zijn op afstand betrokken

bij hun Nederlandse bedrijf, maar de band

met Nederland verandert wel. De familie

komt regelmatig op bezoek, maar ze zien de

intensiteit van de banden met vrienden uit

Nederland langzaam afnemen. Het mooie is wel

dat als ze contact hebben met oude Nederlandse

vrienden, via sociale media als Facebook ze

de draad zo weer oppakken en het weer net is

als vroeger. Dit geldt eveneens voor spontane

contacten tijdens bezoeken aan Nederland. “We

hebben niet de tijd alle Nederlandse contacten

grondig te onderhouden en daarnaast ook nog

ons leven hier op te bouwen.” In Canada hebben

ze inmiddels een groot netwerk van kennissen

en vrienden opgebouwd.

Hockey

Kimo en Joanne kozen voor Vancouver Island.

Daar kenden ze wat mensen en ze streken neer

in Victoria. Kimo kreeg al snel een aanbod

voor een tijdelijke baan. Als hockeycoach uit

Nederland had hij een toegevoegde waarde voor

het Canadese hockey. Kimo werd aangenomen

als interim bondscoach van het nationale

dameselftal. De hockeysport is wel anders

georganiseerd dan in Nederland. In Canada is

het in de eerste plaats een universiteitssport

en daarvan gaan de beste spelers naar het

nationale elftal. “In Nederland ben je lid

van een club en is het veel meer een sociaal

gebeuren. Hier kent men dat niet. Iedereen

is na de training of wedstrijd vrij snel weg. In

Nederland blijven sporters nog even hangen in

het clubhuis. Anderzijds is hier het commitment

aan de sport erg groot. Kinderen zijn ’s ochtends

om zeven uur al aan het trainen en ze worden

van school gehaald om een toernooi te spelen.”

De vier grote sporten in Canada zijn ijshockey,

9

Ondernemen in Vancouver

basketbal, honkbal en American football. Dat

merkte Kimo aan den lijve, want hij besloot zijn

tijdelijke contract na negen maanden niet te

verlengen. Field hockey is in Canada een kleine

sport en de carrièremogelijkheden zijn daardoor

beperkt. Hij nam de beslissing om verder te

kijken. Het werd al snel duidelijk dat je voor

de werkgelegenheid beter op het vaste land

kunt zitten. Ofschoon Vancouver Island een

prachtig eiland is, gingen Kimo en Joanne zich

opnieuw oriënteren en dit keer op Vancouver en

omgeving.

Het werd Tsawwassen, ongeveer vijfenveertig

minuten verwijderd van downtown Vancouver,

waar de veerpont van het vaste land naar

Vancouver Island oversteekt. Tsawwassen ligt

tegen de grens van de Verenigde Staten en is

een erg goede plek in de Greater Vancouver

area, volgens Kimo en Joanne. Het ligt als een

schiereiland aan drie kanten ingesloten door

het water. Kimo praat enthousiast verder over

Tsawwassen. “Een plaats aan het strand met

hoge bomen, vergeleken met de rest van de

Greater Vancouver area weinig regen en veel

zon. Het is hier lekker rustig, maar we zitten

ook zo in de stad. We hebben er zeker ook

rekening mee gehouden dat er goede scholen en

ziekenhuizen in de buurt staan. Verder is voor

ons van belang bij de keuze van een woning dat

je flexibel moet zijn. Koop een courante woning

en leg je niet te vast. En het allerbelangrijkste is

dat je je er thuisvoelt.”

10

Canada

Baan in Canada

Als nieuwkomer kun je, als je niet te kieskeurig

bent, altijd wel werk vinden in Canada. Zo is het

belangrijker wie je kent, dan wat je denkt dat

je kunt. Eenmaal aan de slag, moet je het maar

laten zien. Pas dan kom je verder. Bovendien

is de betaling, zeker in het begin, niet fors te

noemen.

“Na gestopt te zijn als hockeycoach begon

ik bij Fraserway Rentals, een verhuurbedrijf

van campers, aan een baan als customer

service medewerker. Hier verdiende ik twaalf

Canadese dollar per uur met het instrueren

van vakantiegangers die met de camper op

pad gingen”, vertelt Kimo. Na het seizoen

kreeg Kimo te horen dat hij permanent kon

blijven. De leiding van Fraserway RV zag in

hem capaciteiten voor het management. Zo

rolde hij vrij snel door in een management

functie als operations coördinator en inmiddels

is hij operations manager rentals. Kimo is

verantwoordelijk voor de dagelijkse gang

van zaken in de rentals divisie in de diverse

vestigingen.

‘Doordat ik het werk in eigen tempo kan

afhandelen, blijft er voldoende tijd over om voor

de kinderen te zorgen’

Fraserway RV is een familiebedrijf met

haar hoofdkantoor in Abbotsford en heeft

zes vestigingen verspreid over Canada. “In

Canada is Fraserway de grootste en de beste

in deze branche”, durft Kimo te beweren.

“Ongeveer zeventig procent van de campers

die we verhuren is minder dan een seizoen

oud.” Het bedrijf maakt het grootste deel van

haar campers zelf en heeft eigen garages voor

onderhoud en reparaties. Daarnaast heeft het

een afdeling die onderdelen verkoopt en een

bedrijfstak die campers verkoopt. In totaal

werken er vierhonderd mensen voor Fraserway

RV. In de zomer, een periode van rond de zes

maanden, hebben ze zo’n elfhonderd wagens

op de weg. “De rest van het jaar zijn we bezig

met voorbereidingen. Als operations manager

ontwikkel en analyseer je werkprocedures

en -processen met als doel de organisatie

zo efficient mogelijk te laten draaien zonder

‘DOORDAT IK HET WERK IN

EIGEN TEMPO KAN AFHANDELEN,

BLIJFT ER TIJD OVER OM VOOR DE

KINDEREN TE ZORGEN’

11

Ondernemen in Vancouver

consessies te doen aan de hoge kwaliteit

waarom we bekend staan. Alle rental managers

(managers van de zes verhuurpunten)

rapporteren aan mij, en ik op mijn beurt,

rapporteer weer aan de general manager.”

Een eigen bedrijf in Canada

Naast dat Kimo en Joanne al die jaren beiden

mede-eigenaar in Nederland zijn gebleven

en Kimo in Canada voor een vaste baan heeft

gekozen, hebben ze samen ook in Canada hun

eigen bedrijf opgezet onder de naam Linders

Consultancy and Support. Kimo’s werkgever

geeft hem de nodige flexibiliteit wat indeling

van de uren betreft. Zo kan hij zijn hobby

als hockeytrainer blijven vervullen. Dit werk

doet hij dan vanuit Linders Consultancy and

Support. Joanne biedt diensten van met name

administratieve aard aan via dit bedrijf.

“Ik werk niet in loondienst

maar op projectbasis. Dit

kunnen allerlei soorten

klussen zijn. Zo

kom ik op gezette

tijden in andere

werkomgevingen.

Dit is een fijne

manier om

verschillende

gezichten van

de Canadese

samenleving te

leren kennen. Ik

heb onder meer voor

een recruitmentbureau

gewerkt downtown

Vancouver en nu verricht ik

werkzaamheden voor Fraserway RV.

Alles zeer gevarieerd.

Ieder jaar stel ik een groep van Nederlandse

seizoenswerkers samen die voor de diverse

vestigingen van Fraserway aan de slag gaat.

Daarnaast regel ik Nederlandse stagiaires, doe

vertaalwerk, interpreteer de resultaten van

de vragenlijsten die de klanten krijgen, doe

demonstraties van wagens voor Nederlandse

klanten, etcetera. Doordat ik het werk in eigen

tempo kan afhandelen, blijft er voldoende

tijd over om voor de kinderen te zorgen en

van het land en het leven te genieten.” De

betrokkenheid bij het bedrijf in Nederland is

inmiddels geringer geworden. Kimo en Joanne

vinden het tijd om zich terug te trekken. Het

gevoel van zekerheid om nog een vangnet

achter de hand te hebben is niet meer nodig. Ze

zijn zoals ze dat zelf noemen geworteld.

Bedrijfscultuur in Canada

Kimo heeft het bij Fraserway RV

erg goed naar zijn zin. Het

is behalve een sociaal

bedrijf ook een bedrijf

dat ethiek hoog

in het vaandel

heeft staan.

“Mijn ervaring

als zelfstandig

ondernemer in

Nederland kan

ik op mijn positie

goed inzetten.

Het kritisch

denken en een

spiegel voorhouden

is niet een automatisch

onderdeel van de Canadese

bedrijfscultuur. In Canada worden

mensen graag aardig gevonden, maar daarmee

12

Canada

kom je niet altijd vooruit. Ik kan goed zaken van

meerdere kanten bekijken en bereik daarmee

dat er geïntegreerde beslissingen worden

genomen.” Daarnaast is een andere belangrijke

toegevoegde waarde voor zijn werkgever, zijn

kennis van de Europese markt. Kimo’s ervaring

als zakenman in Nederland stelt hem in staat

om de Nederlandse aanpak te vergelijken

met de Canadese. In zijn algemeenheid valt

hem op dat de Canadees minder strategisch

denkt. Het is een snelle economie in een snelle

samenleving, met minder bureaucratie. Als

het werk morgen in Saskatchewan is, dan gaat

men naar Saskatchewan. Het gevaar hiervan

is dat er ad hoc wordt gereageerd op nieuwe of

onvoorziene situaties die zich voordoen. “Onze

organisatie is vlak te noemen. Er zijn uiteraard

managers, maar de directeur gaat gewoon met

je vissen. Tegelijk is er onder deze informele

organisatiestructuur een hiërarchie. Ingeval

je je werk niet goed doet, kun je zo maar op

staande voet ontslagen worden. Je krijgt nog

een salaris van twee weken mee en je staat

dezelfde dag op straat.”

De balans

“Als we terugkijken, hebben we in het begin

vooral een sociaal vangnet gemist”, vertelt

Joanne. ”Je kent niemand en moet alles weer

opbouwen. In het begin mis je zeker je vrienden

en familie. Je kunt die gemeenschappelijke

ervaringen niet zomaar vervangen. Zelf moet

je proactief zijn, alleen dan kun je vrij snel

een netwerk opbouwen. De mensen staan hier

positiever in het leven en zijn toegankelijk om

contact te maken. Het glas is altijd half vol en er

is voldoende relativeringzin. Goede manieren,

vriendelijkheid, hulpvaardigheid en een warm

hart voor de omgeving zijn hier gewoon.

Andere zaken dan in Nederland zijn belangrijk.

Economische crisis of niet, als er een kat uit

een boom gered moet worden, dan is dat het

hoofdnieuws in het lokale journaal. In financieel

opzicht was het niet altijd makkelijk.

We hadden een extraatje op de bank staan

wat we hard nodig hadden. Verder moet je je

aanpassen. Maar aan wie, als je je nog niet kunt

spiegelen aan gelijkgezinden of vrienden?”

Met de taal was het ook wennen, alhoewel

hun Engels goed was. Kimo: “Zeker als het om

emoties gaat dan kom je er met alleen algemeen

beschaafd Engels niet. Vooral in groepsverband

kan dat wel eens lastig zijn. Dan zijn er allerlei

uitdrukkingen die je alleen kunt leren door met

anderen om te gaan.”

Canadezen communiceren reactief in

tegenstelling tot Nederlanders die allemaal wel

‘ZEKER ALS HET OM EMOTIES

GAAT DAN KOM JE ER MET ALLEEN

ALGEMEEN BESCHAAFD ENGELS

NIET’

13

Ondernemen in Vancouver

een mening hebben. Een Canadees moet je om

zijn mening vragen en laat veel makkelijker

alles begaan. Ze zijn niet zo ‘recht door zee’ als

de Nederlander. Het voordeel daarvan is dat ze

anderen meer in hun waarde laten. Het nadeel

is echter, dat de Canadees niet altijd even open

en duidelijk is, wat vooral in het begin wel eens

tot misverstanden heeft geleid. Zo werd Kimo

van alles toegezegd over een toekomst bij de

hockeybond, maar toen puntje bij paaltje kwam,

bleek daar geen budget voor te zijn. “Mensen

komen wel op bezoek bij elkaar, maar dan

op afspraak. Ze lopen over het algemeen niet

zomaar bij iemand binnen. Elkaar uitnodigen

doe je veel vaker buiten de deur, bijvoorbeeld

met een lunch of warme maaltijd.”

Uiteindelijk zijn Canadezen meer op zichzelf

en hechten ze veel waarde aan hun gezin.

Wellicht komt dit voort uit de pionierstijd van

de emigranten. Toen ieder echt helemaal op

zichzelf was aangewezen. Die geest van ‘zelf je

broek ophouden’ zit er altijd nog.

“Het netwerken gebeurt overal. Na het weg-

brengen van de kinderen naar school ga je

bijvoorbeeld met andere ouders naar een

coffee house om te kletsen of doe je allerlei

vrijwilligerswerk op school. Sport is erg

14

Canada

belangrijk in de Canadese cultuur en ook

binnen de sport-clubs is veel te doen. Je kind

even afzetten op de schaatsbaan voor een

ijshockeywedstrijd zit er niet in. Alle ouders,

opa’s en oma’s komen naar de wedstrijd kijken.

Heel gezellig maar wel tijdrovend. Andere

mensen zijn weer lid van een serviceclub.

Verder zijn er veel country- en golfclubs. Als

je in zaken zit, moet je wel ergens lid van zijn.

Er wordt veel vrijwilligerswerk gedaan en

daarbij valt ons de hulp van Canadezen bij

inzamelingsacties voor goede doelen absoluut

op.”

Trots

Kimo en Joanne geven allebei aan dat

wanneer je van je emigratie een succes wilt

maken je doorzettingsvermogen en een

positieve, proactieve instelling moet hebben.

Wil je emigreren en heb je het goede gevoel

bij het land, dan moet je het gewoon doen.

“Nederland heeft ons veel gebracht en zaken

zoals Sinterklaas houden we in stand. Toen de

kinderen nog in Sinterklaas geloofden, vierden

we het met een club Nederlanders, compleet

met een intocht, pepernoten en marsepein. Het

voordeel voor de kinderen is dat we Santa Claus

ook vieren.” Dus toch ook een beetje Canadees.

‘SPORT IS EEN ERG BELANGRIJK

ONDERDEEL VAN DE CANADESE

CULTUUR’

“En als tijdens de Olympische Spelen Sven

Kramer een afstand wint, dan zijn we apentrots.

Het Heinekenhuis stond volledig op z’n kop,

inclusief onze Canadese vrienden die we hadden

meegenomen. Het was geweldig om even die

Nederlandse sfeer te proeven. Dan merken we

duidelijk dat we nog echte Hollanders zijn.” Ze

15

Ondernemen in Vancouver

hebben ook Nederlanders in Canada als

vrienden, maar niet omdat ze Nederlander zijn,

maar gewoon omdat het leuke mensen zijn.

Daarnaast zijn Kimo en Joanne ook trots dat ze

in Canada leven. “Mooi is de uitbundige wijze

waarop de Canadezen hun feestjes vieren. Ze

bellen aan en komen met eten, drank en

cadeaus naar binnen. De respectvolle en

vriendelijke manier waarop mensen met elkaar

omgaan, geeft een fijn gevoel. Goed is dat de

Canadees een ander minder snel veroordeeld

zoals we dat toch een beetje in Nederland

kennen. Canadezen geven niet zo snel een

waardeoordeel over anderen.

Verder genieten we van de vele natuur en

die is altijd dichtbij. Het water, de bossen

en de bergen geven volop mogelijkheden tot

recreëren, van varen, vissen, wandelen tot

skiën. Een eindeloos land.”

Tekst & foto’s: Frans Buysse

Dit interview is samen met 16 andere

boeiende interviews verschenen in het

boek ‘Enkele reis Canada’.

Interviews over allerlei persoonlijke

uitdagingen van Nederlanders die de

afgelopen jaren naar Canada verhuisd

zijn en daar op een of andere manier als

zelfstandig ondernemer aan de slag zijn

gegaan.

Enkele reis CanadaOndernemende emigranten vertellen

Frans Buysse

UItgeverij GrenzenloosISBN 9789077698846

Prijs € 19,95

O.a. te koop bij:Bol.com en Emigratieboek.nl

‘DE RESPECTVOLLE EN

VRIENDELIJKE MANIER WAAROP

MENSEN MET ELKAAR OMGAAN,

GEEFT EEN FIJN GEVOEL’

16

Wonen in Frankrijk

Liesbeth Arts woont samen met haar man Henk sinds een paar jaar in

de Auvergne. Vorig jaar verscheen het eerste boek van Liesbeth, waarin ze op enthousiaste wijze vertelt over haar emigratie. Daarnaast schrijft ze met regelmaat veelgelezen columns over haar allerdaagse belevenissen in Frankrijk.

16 december. Ik open de voordeur en daar

staat ze: buurvrouw Agnes. Eenenzeventig

jaar, keurig in de make up, chique lammycoat,

hoed een tikje schuin op haar hoofd en een

overheersend maar lekker luchtje.

“Coucou Lisbeth, On y va?” vraagt ze kokette.

“Wacht even, kom even binnen, ik moet je wat

laten zien.”

We lopen naar de tafel waar het advertentie-

krantje van de Carrefour ligt.

“Ah,” zegt ze met een gilletje en haalt uit haar

tas eenzelfde blaadje, met pen een grote cirkel

om een advertentie.

We moeten lachen.

“Mooi, dus jij vindt het ook wel wat,” constateer

ik goedgemutst.

Nou dat gaat een makkie worden, we weten

dus al wat we gaan kopen. Nu hoeven we

niet helemaal naar de Fnac in Vichy zoals

afgesproken, maar kunnen we gewoon naar

Thiers, twintig minuutjes hier vandaan.

LIESBETHBURENHULP

17

Liesbeth Arts

Vandaag is het namelijk een belangrijke dag,

onze afspraak staat al een week.

Wij gaan vandaag een computer voor haar

kopen en het geluk is aan onze kant, want

eergisteren kwam deze fantastische advertentie

van een super HP laptop in de bus vallen.

“Ok, on y va!”

Ik pak snel mijn jas en daar gaan we dan, met

haar auto.

Ik heb me er helemaal op ingesteld, vandaag

ben ik volledig ten dienste van haar. Nou, als

dat nog geen staaltje van goed sociaal gedrag is

dan weet ik het niet meer, denk ik om mijn ego

op te poetsen en mezelf moed in te spreken.

Agnes en haar man wonen zo’n 500 meter bij

ons vandaag in een keurig gestreken huis en

tuintje. Het is een echtpaar op leeftijd, ik mag

ze erg graag maar ik zie ze haast nooit omdat ze

zich niet willen opdringen -zoals ze zelf zeggen-

en ik te druk ben met mijn eigen leven.

Nu beginnen ze inmiddels met hun gezondheid

te kwakkelen en alleen al hierom vind ik dat je,

zeker als je op zo’n geïsoleerde plek woont als

wij, blijk moet geven van enige belangstelling

en burenhulp. Maar ja een bezoekje aan hen

kost tijd. Agnes is erg gestructureerd, dus

‘even’ langs gaan is eigenlijk niet mogelijk. Een

bezoekje wordt gelijk een heel gedoe. Henk,

mijn man, moet dan ook altijd verplicht weer

meekomen. Het voelt erg als opzitten en pootjes

geven, dus zolang ik geen echte dringende reden

om te gaan heb, stel ik mijn bezoek steeds uit.

Ondanks mijn principes en het feit dat ik ze

graag mag. Ik voel daar wel een tikkie schuldig

over, omdat ik weet dat er weinig gebeurt in

hun leven en ze het altijd leuk vinden als wij

komen. Daarom ben ik blij dat ik nu eens iets

practisch voor haar kan doen.

M’n geduld wordt echter direct op de proef

gesteld; met een vaartje van zo’n 40 kilometer

per uur tuffen wij gemoedelijk over de route

nationale. Maar wel de kachel op 10. Ik stik

zowat van de hitte. In mijn buitenspiegel zie ik

achter ons een enorme staart met auto’s. Phoe,

blij dat we niet helemaal naar Vichy gaan. Even

doorbijten deze middag en dan mijn nobele

daad van burenhulp er weer op.

Nu is de aanschaf van een nieuwe computer

natuurlijk altijd wel opwindend, maar in

dit geval is het veel meer dan dat. Wij gaan

namelijk een ‘helse’ machine kopen en

Agnes is zich hierop al geruime tijd aan het

voorbereiden. Ze is zuinig, control freak, houdt

van zekerheid en wil waar voor haar geld. Tja,

dan zit je met computers

in een lastig parket

want er zijn veel

soorten, maten en

mogelijkheden

en natuurlijk

heeft iedereen

er ook nog

eens een eigen

mening over.

Verschillende

mensen hebben

haar al advies gegeven.

Maar nu, na anderhalf

jaar twijfelen, heeft ze uiteindelijk

besloten dat ze aleen mijn aanbod om haar

te helpen aanneemt. Ik ben voor haar de

deskundige. De verantwoordelijkheid voor de

aankoop rust volledig op mijn schouders.

De hulp om te assisteren bij de aankoop van een

compuer heb ik haar ooit aangeboden omdat ik

het leuk voor haar zou vinden als ze wat meer

18

Wonen in Frankrijk

verbonden zou zijn met de wereld. En omdat ze

hier in de buurt ook geen computercursus kon

vinden, heb ik daarnaast ook nog aangeboden om

haar wat computer basisbeginselen te leren.

In de winkel blijkt dat het exemplaar dat we

hebben uitgezocht al uitverkocht is. Als het nu voor

mezelf zou zijn dan was de keuze voor een andere

computer simpel; de goedkoopste met de meeste

mogelijkheden maar Agnes overweegt elk aanbod.

Omdat ze echt niets van computers weet, stelt ze

vragen die er niet toe doen en ze zaait hiermee

nogal wat verwarring. Niet alleen bij mij, maar

ook bij de Carrefour verkoper wiens hulp we na

drie kwartier hebben ingeroepen. Computertaal

is gewoonlijk al gecompliceerd maar nu moet ik

de betekenis ervan ook nog eens in het Frans zien

uit te leggen aan iemand die er werkelijk geen

snars van begrijpt, maar absoluut controle wil

houden over de aankoop. Uiteindelijk komen we

naar buiten met een exemplaar waar ik niet voor

gekozen zou hebben. Maar hij is wel mooi.

Opgetogen dat de kogel door de kerk is, gaan

we naar huis. Agnes moet nog een internet-

abbonement aanvragen, dus tot die tijd blijft de

computer bij mij. Dan kan ik alles alvast installeren

en voor haar gebruiksklaar maken. “Ja,” zegt ze

resoluut, “ik ben blij dat je me wilt helpen met de

computer. Als ik nu straks les van je krijg wil ik er

best wel iets voor betalen hoor, je hoeft dat niet

voor niets te doen. Maar ik wil minimaal twee keer

per week een uur les!”

Ik voel een licht beklemmend gevoel opkomen.

Burenhulp. Waar ben ik aan begonnen?

Tekst en auteurfoto: Liesbeth Arts

Als Lies op een avond Henk ontmoet

slaan de vonken direct over. Behalve hun

artiestenbestaan blijkt al snel dat ze ook

hun passie voor Frankrijk delen.

Het begint met dromen over later als...

maar hun enthousiasme haalt de droom

in. Samen storten ze zich in het avontuur

en belanden van het ene toeval in het

andere. Een verhaal vol humor, over

passie en durf, dromen en aanpakken,

liefde en loslaten maar vooral over

verwondering.

Toekomstmuziek in FrankrijkDromen over de grens

Liesbeth Arts

UItgeverij GrenzenloosISBN 9789461850638

Prijs € 16,95

O.a. te koop bij: Bol.com en Emigratieboek.nl

19

Josie Kneepkens was al twee jaar lang bezig

met het voorbereiden van haar emigratie naar

Frankrijk, toen haar droom in duigen viel. Als

voormalig journalist kwam ze op het idee om

gelijkgestemden te interviewen. Dit resulteerde

in het prachtige boek ‘Ik vertrek nog niet’, met

veertien opmerkelijke en zeer persoonlijke

verhalen. Vorige week maakte Josie bekend dat

ze alsnog vertrekt...

“Het lange wachten destijds zorgde plotseling

voor een heel ander licht op mijn relatie,

die uiteindelijk knapte. Ik was in één klap

alles kwijt. Mijn huwelijk, mijn huis, mijn

spaarrekening, auto en mijn Frankrijkdroom,”

vertelde Josie onlangs openhartig in een

interview op Radio 1.

Josie stortte zich vervolgens volledig op haar

muziekpassie. Met succes, want in korte

tijd verwierf ze veel bekendheid en lof met

zelfgeschreven nummers. Mede hierdoor gaat

haar emigratiedroom alsnog in vervulling. Josie

vertrekt over enkele weken naar Spanje, waar

ze zich in de buurt van Valencia gaat vestigen

om samen met een collega uit de muziekwereld

te werken aan een nieuwe muziekstijl.

“Ongelofelijk hoe alles dan toch weer op zijn

pootjes terecht komt. Soms moet je eerst alles

afbreken om opnieuw te kunnen beginnen denk

ik,” aldus Josie.

Tekst: Eric Jan van Dorp

AUTEUR BOEK ‘IK VERTREK NOG NIET’ VERTREKT ALSNOG

Opmerkelijk nieuws

Ik vertrek nog nietAuteur: Josie Kneepkens

Verkoopprijs: € 16,95

ISBN 978 94 61850 492 Bol.com en Emigratieboek.nl

20

Thuis in Zweden MEREN, BOSSEN ENONGEREPTE

NATUUR

21

Leo & Janke

Leo had al meerdere keren geroepen ‘koop

nooit een vakantiehuis, want dan ben je niet

meer flexibel in je keuzes’. Ironisch genoeg was

hij het die, samen met zijn schoonzus, de kogel

door de kerk joeg en op een zonnige winterdag

in maart zijn handtekening zette onder een

contract voor een vakantiehuis in Zweden. Hij

wist toen nog niet dat dit het begin was van

een avontuur waarvan ze nog steeds met volle

teugen genieten.

Als ik Janke spreek zit ze eenzaam in een hutje

nabij de skihellingen van Branäs een beetje bij

te komen van de afgelopen dagen. “Nou het

was me het weekje wel zeg, versnellingsbak

van de auto kapot, stroomuitval in ons dorp,

vanmorgen Leo op de trein naar het vliegveld

gezet en tussendoor ook nog mijn werk en de

honden.” Een diepe zucht beëindigt haar relaas.

Leo is, hals over kop, naar Nederland geroepen

in verband met trieste familie omstandigheden.

“Dus je zult het met mij moeten doen,”

verbreekt Janke de stilte.

In het hutje waar ze nu verblijft is geen

stromend water of elektriciteit maar wel een

houtkachel die ze net heeft aangestoken. “Het is

nu zeven graden binnen, maar ik zal straks de

deur wel open moeten zetten omdat het te warm

wordt.” Janke weet uit ervaring hoe snel de hut

opgewarmd is, want in de wintermaanden is ze

hier wekelijks. Op de achtergrond laten ook de

husky’s horen dat ze er zijn, met wat geblaf en

gejank. “Ze beginnen vuurwerk af te steken bij

de skipiste en dat vinden mijn honden beslist

niet prettig,” vertelt Janke berustend. Even later

verstomt het geknal en worden ook de husky’s

weer rustig.

Janke, oorspronkelijk geboren op Bermuda,

verhuisde later via Terschelling met haar familie

naar Drenthe. Toen ze haar opleiding aan de

pedagogische academie in 1984 afsloot kon ze

aan het werk op een LTS als muzieklerares.

“De scholieren daar hadden al jaren geen

muziekdocent meer gehad en dan krijgen ze

er eindelijk één - is het ook nog een vrouw.”

Janke schiet in de lach om dan te vervolgen.

‘HET IS NU ZEVEN GRADEN BINNEN’

22

Thuis in Zweden

“Ze hadden nog nooit een vrouwelijke docent

gehad, dus de bouw afdeling moest met spoed

een toilet voor me bouwen.” En weer die

aanstekelijke lach. Haar zus had in Drenthe

verkering gekregen met een jonge man die de

KMA (Koninklijke Militaire Academie) doorliep.

Bij één van zijn bezoeken aan zijn geliefde

nam hij zijn vriend en studiegenoot Leo mee.

Als Janke en Leo elkaar zien is het liefde op

het eerste gezicht. Toen Leo de KMA afrondde

was het voor hem inmiddels duidelijk dat een

militaire toekomst toch niet de juiste keuze was.

Hij begon aan een studie wiskunde aan de TH

van Delft, maar brak die af om te gaan werken

in de IT. Een ‘booming business’ destijds. Als

IT-manager bij onder andere de belastingdienst,

verdiende Leo een bovenmodaal inkomen. Nu

konden Janke en Leo ook gaan rondkijken naar

een eigen woning. Het stel verhuisde naar de

omgeving van Rijssen en kocht een boerderij

met vierduizend vierkante meter grond op één

van de mooiste plekken in Twente. Janke en

Leo voelden zich er bijzonder prettig en genoten

van een onbezorgd leven.

Vrouw met ballen

Tijdens ons gesprek gaat ineens de deur van de

hut open en staat er een man in de deuropening

die uitstekend gekleed is om de, inmiddels

tot -23 graden gezakte buitentemperatuur, te

weerstaan. Achter hem is nog net een glimp

te zien van het vervoersmiddel waarmee hij

gekomen is; een sneeuwscooter. Stationair

draaiend, een witte rookpluim uit de uitlaat

spuwend. Ook bij de honden, die nu weer

onrustig aan hun lijnen trekken, zie je de

witte pluimen uit hun bek komen als ze

blaffen en ademen. Een kort onderonsje en

23

Leo & Janke

de sneeuwscooter verdwijnt in een wolk van

uitlaatgassen en opspattende sneeuw... “Dat

is de buurman, die zet met zijn sneeuwscooter

niet alleen loipes uit voor de langlaufers, maar

ook voor mijn hondenslee.” En daarmee is dit

intermezzo voor Janke verklaard en afgesloten.

Janke is van het type ‘vrouw met ballen’. Haar

zal men niet snel in een jurkje en hoge pumps

zien flaneren. Nu zou dat ook beslist hebben

misstaan tussen de paarden, honden en katten

die ze op de boerderij in Rijssen had. Deze

beestenboel werd zelfs nog uitgebreid met een

husky, een hondenras waaraan zowel Leo als

Janke helemaal verknocht raakten. Al snel bleek

dat één husky zich alleen voelt en dus werd er

een tweede aangeschaft.

“We hadden natuurlijk de ruimte rondom

de boerderij, het zijn tenslotte geen honden

die je binnen kunt houden.” Janke en Leo

droomden ervan om ooit nog eens een

sledehondenvakantie te boeken. In plaats

daarvan hebben ze nu 27 husky’s waarmee ze er

’s winters dagelijks op uit trekken, hun droom is

meer dan verwezenlijkt.

Leo was al eens een aantal maanden met

vrienden in Zweden geweest. Ook Janke was

als tiener tweemaal naar Scandinavië afgereisd,

omdat haar moeder een cursus weven volgde in

Finland. “Dat zijn twee zomervakanties geweest,

maar als haar cursus was afgelopen dan gingen

we ook echt vakantie houden, onder andere in

Zweden.”

“En ik weet nog goed die eerste keer. Zweden

was helemaal zoals ik me dat had voorgesteld.

Ik keek ook al die Zweedse kinderfilms, Emil,

Madieke, Pippi, en dan kom je er zelf en dan

is het er net zoals in de films.” Toen Janke en

Leo verkering kregen gingen ze jaarlijks naar

Scandinavië op vakantie. “Niet alleen Zweden

hoor, ook Noorwegen en Finland hebben we

regelmatig bezocht. Op een gegeven moment

hebben we besloten om nog maar één keer

per twee jaar te gaan, we wilden ook nog wat

anders zien van de wereld.” Wel werd ieder jaar

de wintersport in Zweden genoten, waarbij het

gezin van Jankes zus, Wilmien, vaak van de

partij was. Zo ook in februari 2000.

Leo en Janke hebben nu hun huis in het

gehucht Gravol, zo’n honderdtwintig kilometer

ten noorden van Karlstad in het noorden van

de provincie Värmland. Het is een zogenaamd

2-plans hus, wat wil zeggen een begane grond

met daarbovenop een verdieping. Pas daarna

begint het dak. Daarnaast is het hele huis

onderkelderd. Janke geeft aan dat het eigenlijk

wat te groot is voor hun tweeën. Toen ze het

huis kochten had het achttien jaar leeggestaan,

maar het enige dat echt niet werkte was de olie

‘MET ZIJN SNEEUWSCOOTER ZET DE BUURMAN LOIPES UIT’

24

Thuis in Zweden

gestookte verwarmingsketel en alle radiatoren.

Graag zouden ze een bergvärme systeem

hebben geïnstalleerd, maar omdat ze dan ook

alle radiatoren moesten vervangen werd dit een

te grote investering. In plaats daarvan lieten ze

twee luchtwarmtepompen plaatsen en enkele

nieuwe elektrische radiatoren. Tezamen met

de al aanwezige houtkachels krijgen ze het hele

huis comfortabel warm.

Nederlandse aanloop

Ze hadden de hele dag op de skies gestaan,

die februaridag in 2000 en gingen nog snel

even wat boodschappen doen in het dorp, toen

Wilmien opgewonden de supermarkt uitkwam

met een papiertje in haar hand. Het bleek een

advertentie te zijn waarin een huis te koop werd

aangeboden voor 35.000 Duitse marken. Even

later zag Janke dat Wilmien en haar man samen

met Leo in gesprek waren, ondertussen druk

wijzend op het papiertje.

De volgende dag werd de

makelaar bezocht en weer

een dag later werd

het koopcontract

ondertekend van

een vakantiehuis

op vijfentwintig

kilometer van

hun huidige

huis. “Het

was dus niet

het huis van

de supermarkt,”

verduidelijkt Janke,

“maar een ander huis

dat we voor het eerst

bij de makelaar zagen.”

Ze kan er nog steeds hartelijk om lachen, zo

impulsief, zo hebberig, maar ook zo leuk. “We

kochten het huis met z’n vieren en hadden

afspraken over het gebruik, dat ging gewoon

fantastisch.” In de herfst van 2004 verkochten

ze hun aandeel aan Wilmien en haar man

waardoor die enig eigenaar werden. “Hun

kinderen hebben al gezegd dat ze het huis nooit

mogen verkopen. Tja, die waren erbij toen

we het kochten en hebben er een groot deel

van hun jeugdherinningen opgedaan. Dus we

hebben voorlopig nog regelmatig Nederlandse

aanloop... en dat is erg gezellig.”

Door de aankoop van het vakantiehuis kwamen

Janke en Leo steeds vaker naar Zweden. “De

route naar Zweden toe werd steeds korter en

die naar Nederland steeds langer,” waarmee

Janke aangeeft dat het afscheid steeds lastiger

werd. Nu wilden ze zich ook verstaanbaar

kunnen maken in het land waar ze zo vaak

waren en gingen allebei op cursus. “De

uitdaging kwam natuurlijk bij

het volgende bezoek aan

Zweden, boodschappen

doen in het Zweeds.

Kennelijk hebben

we allebei een

talenknobbel want

dat ging gewoon

super,” vertelt

Janke enthousiast.

Leo zat toen

inmiddels zonder

werk nadat de IT-

bubble uiteen was

gespat. Zijn ontslag werd

bezegeld met een gouden

handdruk en Leo kon daardoor

25

Leo & Janke

enkele maanden rustig en ongestoord genieten

van zijn herwonnen vrijheid. Even geen stress,

ontslagrondes en te halen ‘targets’.

Moment voor beslissing

Nog nooit waren Janke en Leo in de zomer in

de streek rond Branäs geweest, alleen tijdens

de wintersport. Toen het vakantiehuis was

aangeschaft werden ook de zomervakanties

weer in Zweden doorgebracht. “Die eerste

keer dat we er zomers kwamen vielen we

zowat van onze stoel. We vonden de streek

prachtig in de winter, maar nu zagen we dat

het er ’s zomers minstens zo mooi was. Al

die meren, bossen, ongerepte natuur... om

van te houden gewoon.” Malmö ligt zo’n

zevenhonderd kilometer zuidelijker, een

mooie afstand om in één dag te overbruggen.

“Daar stapten we dan op een boot van Finn-

line. Op de boot kun je nog voor een normaal

bedrag eten, het is tenslotte vooral voor truckers

bedoeld, en na een goede nachtrust konden we

dan aan de laatste ruk van Noord-Duitsland

naar Nederland beginnen.” Ook nu nemen ze

nog altijd deze route als ze met de auto gaan,

anders vliegen ze veelal vanaf Oslo.

Door hun frequente bezoeken en, volgens

Janke, omdat ze de taal spraken hadden ze

al snel goede Zweedse vrienden. Toen die

vernamen dat Janke lerares was kreeg Janke

te horen dat ze zaten te springen om bevoegde

leerkrachten in de regio.

Het liet Janke niet met rust. Toen Leo, begin

2004, een baan kreeg aangeboden wisten

beiden dat dit hét moment was om een

beslissing te nemen. Leo bedankte voor het

aanbod, de boerderij werd te koop gezet en ze

begonnen met de voorbereidingen voor hun

emigratie. “Het was natuurlijk niet zo impulsief

als bij de aankoop van het vakantiehuis, maar

menigeen hebben we wel kunnen verrassen met

dit besluit,” lacht Janke.

Augustus 2004 kwamen Janke en Leo aan in

Zweden en begonnen met de renovatie van

het huis dat achttien jaar had leeggestaan. In

oktober kon de verhuiswagen al komen en

konden ze de kampeermeubels, waarmee ze tot

dan gewoond en geslapen hadden, opbergen. De

paarden bleven nog tot het voorjaar van 2005

in Nederland, maar de katten, de twee husky’s

en de Jack Russel konden wel kerst 2004

vieren in Zweden. Op vijfentwintig kilometer

van hun huis zat toen een commercieel

sledehondenbedrijf. Toen zij lucht kregen

van het feit dat Janke husky’s had werd haar

gevraagd of ze mee kon helpen in de drukke

wintertijd. Uiteraard hoefde Janke hierover niet

na te denken en zo kreeg ze een exclusief kijkje

in de keuken. “Dat was prachtig, de hele dag

buiten, de hele dag werken met de honden, de

hele dag gasten blij maken, kortom, de hele dag

gewoon genieten.”

26

Thuis in Zweden

In het voorjaar van 2007 vertelde de eigenaar

dat ze het wat hogerop wilden zoeken, in de

buurt van Östersund, of Janke geïnteresseerd

zou zijn in overname van de contacten,

contracten en enkele honden. “Dat had ik

dus niet zien aankomen,” vertelt Janke met

overslaande stem, “daar hebben Leo en ik wel

even over moeten nadenken.” Na alle voors en

tegens te hebben afgewogen besluiten Leo en

Janke om op het aanbod in te gaan. Ze kopen

nog een viertal husky’s om goed voorbereid het

aanstaande winterseizoen in te kunnen gaan.

Leo had een samenwerking met Waypoint

op zak toen hij naar Zweden emigreerde.

Regelmatig belegde hij bijeenkomsten waarin

hij vertelde over de GPS- systemen. “Ik denk

dat iedere jager en bosbouwer bij ons in de

gemeente wel een GPS-systeem van Leo heeft,”

vertelt Janke overtuigend. Helaas voor Leo

deden de webshops hem na enkele jaren de

das om en besloot hij zijn werkzaamheden te

stoppen.

Goed en wel bekomen van de verhuizing en

het aanpakken van hun huis zag Janke in

november 2004 een advertentie voor leerkracht

op een grundskola in het plaatsje Lima.

Natuurlijk wilde ze graag een baan, maar Lima

lag negentig kilometer noordelijker. “Als net

geëmigreerde Nederlander is dat toch een

behoorlijke afstand voor woon- werkverkeer.”

‘OF WIJ HET BEDRIJF NIET WILDEN OVERNEMEN?’

27

Leo & Janke

Ze besloot toch te schrijven en werd uitgenodigd

voor een sollicitatiegesprek. Diezelfde avond

ging de telefoon en had ze een baan, leerkracht

voor vijftig procent. In eerste instantie duurde

haar contract tot de zomervakantie van 2005,

maar het volgende schooljaar werd dit al

aangepast in een vast contract voor vier dagen

in de week. “En die woon-werkafstand is me in

al die jaren nooit gaan tegenstaan, met zoveel te

zien om je heen vliegen de kilometers onder je

door.”

Door de flexibele houding die bijna alle

werkgevers in Zweden hebben, is het niet zo

moeilijk voor Janke om op haar eigen school

een regeling met te treffen voor het runnen van

het sledehondenbedrijf. Vanaf kerst tot aan

de pasen werkt ze maar drie dagen per week,

waardoor ze tijd heeft om de tochten te lopen en

voor te bereiden.

Sledetochten

Leo had het na een tijdje thuiszitten ook wel

gezien en wilde weer onder de mensen. Als ex

IT-er zette hij zijn computerkennis en kunde

in om, meer als hobby, voor anderen websites

te bouwen, maar zo wilde Leo niet zijn dagen

slijten. Aangezien Leo, hoewel hoog opgeleid,

geen enkel probleem heeft met een ‘mindere’

baan reageerde hij op een oproep in de lokale

krant. Sindsdien werkt hij als nachtportier in

een groot conferentiecentrum/hotel op nog

geen vijftien kilometer van hun huis. Deze

dienst vult hij samen in met nog twee collega’s

waardoor Leo ook veel dagen vrij is. En dat

komt goed uit, want nu kan hij regelmatig mee

op sledetochten en de verzorging van de dieren

op zich nemen als Janke werkt. “Het is heel erg

leuk om als stel samen te kunnen werken. We

kunnen zaken met elkaar overleggen, want het

is voor ons beide ‘ons ding’. Leo weet net zoveel

als ik van de honden, sledes en de tochten. We

weten allebei waarover we het hebben, wat het

werk en overleg wel erg makkelijk maakt moet

ik zeggen.” Janke klinkt zowel trots als gelukkig

als ze zo over haar partner praat.

Toch kunnen ze in de winterperiode wel wat

extra hulp gebruiken en sinds enkele jaren

maken ze daarvoor gebruik van de website

wereldwerk.eu. “Daarop staat veelal werk

aangeboden tegen ‘kost en inwoning’ en dat

is voor ons een prima site om aan wat extra

werkkracht te komen.” Voor deze winter zijn

er in ieder geval twee Nederlandse jongens

vastgelegd. “Zo’n eerste week is natuurlijk een

leerweek maar als ze er gevoel voor hebben

kunnen ze vanaf de tweede week volledig

meedraaien en zelfs honden inspannen en

gidsen. Het moeilijkste voor ze is meestal de

Zweedse commando’s, want de

honden hebben allemaal

Zweeds gehad op school,”

vertelt Janke lachend.

Daarnaast is

er ook nog

een soort

‘esperanto’ voor

honden, een

internationale

commandotaal.

“Als ik hier een

Eskimo uit Alaska

zou krijgen kan die

zo met mijn honden

overweg,” verduidelijkt

Janke.

28

Thuis in Zweden

Het woordje ‘Hike’ in de bedrijfsnaam ‘Hike

Huskytours’ is dan ook tweeledig. ‘Hike’ in de

betekenis van ‘voettocht’ maar ‘Hike’ betekent

ook ‘gaan’ in de esperanto hondentaal.

Janke en Leo hebben niet alleen stallen

gebouwd voor de paarden, maar ook kennels

voor hun husky’s. Daarnaast werd er een

overdekte trailer aangeschaft met plaats voor

honden en sleden, waardoor ze eigenlijk overal

tochten kunnen starten. “Toen wij het contract

overnamen van het sledehondenbedrijf, hield

dat onder andere in dat we sledehondentochten

moesten aanbieden in het skigebied van Branäs.

Daar hebben we nu een tocht van zo’n twee

kilometer die zeer geschikt is voor families

die het eens willen meemaken zonder meteen

een dag kwijt te zijn of veel geld uit te moeten

geven. Hiervoor hoeven mensen ook niet te

reserveren, we zijn daar op een aantal vaste

dagen in de week. Daarnaast kunnen er ook

langere tochten gemaakt worden, maar dan

gaan we naar andere locaties die daarvoor

geschikter zijn.” Het is duidelijk te merken dat

ze dit verhaaltje wel vaker heeft verteld.

Het grappige is dat ze onbewust er regelmatig

een Zweeds woord tussen zet. “Oh ja, sorry

hoor,” verontschuldigt ze zich “maar als ik een

hele dag op school gewerkt heb is dat nog veel

erger. Als ik dan met Leo praat is soms de halve

zin in het Nederlands en de andere helft in het

Zweeds.”

De husky’s die Janke en Leo hebben zijn van

twee verschillende rassen; de Siberische- en de

Alaska husky, hoewel de Alaska husky eigenlijk

geen officieel ras is. “De Alaska husky wordt

gefokt op eigenschappen. En die eigenschappen

worden gevonden door ze te kruisen met andere

rassen. Een Alaska husky heeft dus diverse

verschijningsvormen terwijl de Siberische

husky veel eenvormiger is.” Wat alle husky’s

wel gemeen hebben is een tomeloze energie

en werkwilligheid. “Doe ze een tuig om en het

enige dat ze willen is trekken.” Daarom zijn

ze minder geschikt om ermee te wandelen, ze

trekken een volwassene zo omver. “Als ik ga

hiken neem ik hooguit mijn Jack Russel mee.”

‘DOE ZE EEN TUIG OM EN HET ENIGE WAT ZE WILLEN IS TREKKEN’

29

Leo & Janke

Hiken is die andere passie van Janke. Een ‘luxe’

zoals ze zelf zegt, die ze pas ontdekte in Zweden.

“Leo gaat wel eens mee, maar meestal trek ik er

alleen op uit. Soms maar een dag, maar ook wel

meerdere dagen of weken. Dan loop ik een deel

van één van de vele leden (wandelroutes) die

dwars door Zweden lopen en kom dan helemaal

tot rust... heerlijk.” Janke vertelt het met een

passie die je haast zou doen besluiten ook zelf te

gaan hiken. Het is dan ook niet moeilijk

voor te stellen om deze vrouw, getooid met

stevige schoenen en een flinke rugzak, door

de ongerepte natuur te zien banjeren. “Ik heb

natuurlijk altijd mijn mobiel mee, maar vorig

jaar bijvoorbeeld, tijdens een tocht van twee

weken, geen enkel moment dekking gehad.

Tja, dan moet je even niet denken aan wat er

kan gebeuren als het onderweg misgaat.”

Kennis van taal cultuur en tradities

Hiken doen Janke en Leo in het voorjaar,

zomer en herfst. Daarnaast staat Janke iedere

vrije minuut op de langlaufskies. Met als

jaarlijks hoogtepunt de Vasaloppet (negentig

kilometer) en de Mattila ski- marathon.

Met zoveel activiteiten zou je bijna vergeten

dat Janke ook nog een baan als docent

heeft. “Van de sledehondentochten kun je

niet leven, ik ben al blij als we ‘break-even’

draaien. Alleen al het voer, dierenarts en

materieel kosten een vermogen. Maar het

is zo’n leuke en gewaardeerde bezigheid dat

we dat er graag voor over hebben.” Janke

vertelt met vuur over haar hobby’s, maar zet

ook wat kanttekeningen bij haar gasten. “Ik

ben er nu achter gekomen hoe eigenwijs wij

Nederlanders zijn, wij weten het ook altijd

beter,” begint ze lachend. “Dus het eerste

wat ik nu tegen mijn gasten zeg die een tocht

komen maken met de slede; ‘eigen initiatief

word niet op prijs gesteld’ en dat ze moeten

luisteren zonder ‘ja, maar’.

Want ‘we’ willen zo graag helpen. Als ze mij

dan een lijntje zien vastmaken dan denken

de meeste ‘Oh, ik zal even meehelpen en die

andere lijntjes doen’, en dan gaat het dus fout.”

Janke is door ervaring wijs geworden en kent de

eigenaardigheden van haar gasten wel. “Denen

zijn ook zo hoor, Duitsers zijn eigenlijk het

makkelijkst.” Volgens Janke is dat ook vaak het

probleem met Nederlandse emigranten. “We

30

Thuis in Zweden

hebben verschillende hier binnen twee jaar

weer zien vertrekken, en altijd zijn ‘de Zweden’

de oorzaak. Ze willen geen contact, komen hun

afspraken niet na, zijn lui en laks maar ik denk

dat het vooral komt door kennisgebrek van

de Nederlander. Gebrek aan taalkennis, maar

zeker ook gebrek aan kennis van de cultuur en

tradities.”

Ter verduidelijking haalt Janke een voorval

naar boven dat hun zelf is overkomen. “We

maakten een afspraak met de schoorsteenveger

voor een bepaalde dag en hij zei dat hij i

eftermiddagen zou komen. Wij schatten in

dat dat zo rond vier uur ‘s middags zou zijn

en gingen nog boodschappen doen. Vanaf

vier uur hebben we zitten wachten maar er

kwam niemand... nee, natuurlijk niet! Hij

was allang geweest, eftermiddag begint

namelijk al tussen de middag vanaf twaalf

uur.” Ze kan er nu hartelijk om lachen, vooral

om hun eigen onkunde. “Maar zo zijn er wel

meer zaken die je, als efficiënte Nederlander,

misschien grijze haren bezorgen, maar die je

niet kunt, en zeker ook niet moet proberen te

veranderen... ‘just go with the flow’. Dat heeft

ze wel geleerd op school, waar vergaderingen

en schoolbijeenkomsten soms lachwekkende

besluitvormingen opleveren. “Dan wordt er een

agendapunt besproken met het verzoek daarop

te reageren. Zegt de ene jahå de andere hmm

en zijn we dus nog geen steek verder.” Een

hele opgave natuurlijk voor een daadkrachtige

Nederlander om dan rustig te blijven. Janke

weet inmiddels dat een besluit, uiteindelijk,

toch wel genomen wordt, alleen gaat dat op de

Zweedse manier.

Tot de zomer van 2012 was Janke verbonden

aan de school in Lima. Sinds de start van het

nieuwe schooljaar 2012-2013 is ze overgestapt

naar een privéschool in Likenäs op nog geen

vijfentwintig autominuten van huis. Hoewel

het schooljaar nog niet halfweg is heeft Janke

al een fantastisch aanbod en enorme uitdaging

‘IK BEN ER NU ACHTER GEKOMEN HOE EIGENWIJS WIJ

NEDERLANDERS ZIJN’

31

Leo & Janke

aangeboden gekregen. “Het was even lastig

in het eerste begin om mijn Nederlandse

bevoegdheden geaccepteerd te krijgen in

Zweden. Ik had ze allemaal laten vertalen in

het Engels maar dat was niet voldoende, die

moesten in het Zweeds. Ik heb dus alleen die

bevoegdheden laten vertalen die relevant waren

want zo’n officieel vertaalbureau is hartstikke

duur, die krijgen betaald per woordje. Maar ze

zijn zo blij op deze school dat ze een bevoegd

docent hebben, dat ze me hebben aangeboden

om ook mijn Zweedse bevoegheid te halen, dat

is de enige bevoegheid die ik niet heb.”

In de praktijk betekent dit dat Janke kan gaan

studeren voor haar bevoegdheid met behoud

van tachtig procent van haar loon. “Ja, en er

zit dus geen tijdslimiet aan. Ik zou er zomaar

vijf jaar over mogen doen. Dan komt er

gewoon een vervanger op mijn plek, zoals dat

op scholen heel gebruikelijk is.” Janke vertelt

over een collega die een jaar ‘onbetaald verlof’

had genomen, om in dat jaar bij een andere

werkgever aan de slag te gaan en te kijken of dat

een goede verandering zou zijn. “Lijkt het hem

toch niets kan hij altijd weer terugkomen, dat is

hier heel normaal.”

Janke kleedt zich warm aan, want ze moet naar

buiten om de honden in de trailer te leggen. “Ze

kunnen prima tegen de kou hoor, ik doe het ook

meer voor mijn eigen gemoedsrust. Nu hoef

ik niet bang te zijn dat een onverlaat met een

sneeuwscooter de honden niet ziet liggen of dat

wolven even komen buurten.” En weg is ze in de

donkere en koude nacht, terwijl de honden haar

luidruchtig begroeten.

Tekst: Roy van Niersen

Foto’s: Leo Krabbendam en Janke Nobel

Dit interview is een van de 15 hoofd-

stukken die gebundeld zijn in het

prachtige boek ‘Thuis in Zweden’.

Door de grote verscheidenheid van de

geintervewden is ieder verhaal een uniek

en waardevol document geworden over

Nederlanders die zich de afgelopen jaren

in Zweden hebben gevestigd.

Bent u zelf een Zweden fan of loopt u

met plannen rond om zelf in het hoge

noorden te gaan wonen, dan is dit boek

een absolute aanrader.

Thuis in ZwedenSuccesvolle emigratieverhalen

Roy van Niersen

UItgeverij GrenzenloosISBN 9789461850614

Prijs € 19,95

O.a. te koop bij: Bol.com en Emigratieboek.nl

32

Spanje bestseller

Toekomst & TapasEen nieuw leven aan de Costa

Ariane van Wijk

Uitgeverij GrenzenloosISBN 9789461851000

Prijs € 16,95

O.a. te koop bij: Bol.com en Emigratieboek.nl

Robert en Ariane zijn net dertig als zij hun

internetbedrijf verkopen. De vraag is dan:

Stoppen we dit geld in een mooi huis ergens in

de Randstad en blijft verder alles bij hetzelfde?

Kantoorbanen, deadlines, files, donkere winters

en zomerse goed-weer-stress, of.....?

Tegen alle verwachtingen in emigreren ze naar

het Zuid-Spaanse Andalusië en ze settelen

zich in Nerja ten oosten van Málaga. In dit

pittoreske badplaatsje vinden ze vlak bij zee een

veelbelovend pand dat ze ombouwen tot hun

restaurant Bagels & Salads.

Zoals de meeste guiris (buitenlanders) heeft

het stel echter zijn strubbelingen met de taal,

bureaucratie, een natuurramp, personeel en

met het opbouwen van een nieuw sociaal leven.

Daarnaast bevindt de Spaanse economie zich

in zwaar weer. Toch vinden ze met vallen en

opstaan hun weg en raken ze steeds meer

geïntegreerd in het Spaanse leven.

Ze krijgen een dochter - Donna - en de jonge

familie verhuist naar het platteland tussen de

avocadobomen. Idyllisch, want hun buurman

is schapenherder en de weg naar huis leidt

door een heus riviertje. Ten opzichte van hun

keurig uitgestippelde leven in Nederland

is werkelijk alles veranderd! Lees hoe een

zonnig Mediterraans

avontuur

dagelijkse

realiteit

wordt.

TOEKOMST & TAPASEEN NIEUW LEVEN AAN DE COSTA

33

Nieuwe boeken

Het eerste jaar is alles opwindend

Wat een emigratie doet met je relatie

Annemies Gort & Auk Dijkstra

Uitgeverij GrenzenloosISBN 9789461850607

Prijs € 16,95

O.a. te koop bij: Bol.com en Emigratieboek.nl

HET EERSTE JAAR IS ALLES OPWINDENDAnnemies Gort & Auk Dijkstra

In Het eerste jaar is alles opwindend vertellen

Nederlandse emigranten openhartig over de invloed

van de emigratie op hun relatie. Hoe is het om

ineens 24 uur per dag samen te zijn? Wat doe je als

je partner heimwee krijgt? Hoe houd je het samen

goed als de eerste opwinding verdwenen is?

Het eerste jaar is alles opwindend is een aanrader

als je overweegt om voor korte of lange tijd in het

buitenland te gaan wonen. Het boek bevat veel handige

tips van mensen die je zijn voorgegaan. Daarnaast geven

zes experts – van emigratiecoach tot seksuoloog – adviezen om je

samen goed voor te bereiden.

34

Frankrijk

Peter Schoenmaker runt een klein eigen hotel

in het zuidwesten van Frankrijk. Vorig jaar

bundelde hij 56 geestige anekdotes on het boek

‘Je maakt wat mee als hotelier’, waaarvan dit er

een van is.

Van jongs af aan heb ik een hekel aan wind.

Ik zal een jaar of vier, vijf geweest zijn toen ik

besloot om er wat aan te doen. Zoals het een

veelbelovende jonge wetenschapper betaamt,

begon dat met een periode van grondige

observatie. Na een paar weken kon ik een

werkbare hypothese formuleren.

Feit: het waaide alleen als de bomen bewogen.

Feit: stonden de bomen stil dan was er ook

geen wind. Ergo, buziau, conclusio: om zich te

ontdoen van elke vorm van wind diende men

alle bomen te kappen. Toen ik ’s avonds mijn

vader vroeg om dat te doen kreeg ik een draai

om mijn oren, ging er een potentiële Nobelprijs

aan Nederland voorbij en waait het er nog

steeds. Niet mijn schuld.

Ik kom erop omdat hier in Frankrijk de laatste

tijd veel bomen worden gekapt. Incidenteel,

bij oude, leegstaande boerderijen, maar ook

massaal. Dat zit zo. De oud geworden eigenaren

gaan naar het verzorgingshuis. Ik denk dat

het pand dan nog niet verkocht wordt omdat

de opbrengst anders naar het Maison de

PETER SCHOENMAKERDE WRAAK VAN NAPOLEON

35

Peter Schoenmaker

Retraite gaat. De kinderen willen er zelf niet

in wonen omdat renoveren te duur is. Pas na

de onvermijdelijke begrafenis(sen) kan het

ouderlijk bezit aan een rijke buitenlander

worden verkocht. Intussen worden wel alle

eeuwenoude bomen eromheen gekapt, want

dat stookt goed en goedkoop. Dat daarmee de

waarde van de erfenis hard achteruit gaat, ziet

men blijkbaar niet.

De andere reden om bomen te kappen was

tot voor kort het terugdringen van het aantal

dodelijke auto-ongelukken. Het schijnt dat

Napoleon ooit heeft besloten dat alle Franse

wegen aan weerszijden van die prachtige

platanen moesten krijgen, zodat zijn troepen in

de schaduw konden marcheren.

Een paar eeuwen later bleken ze echter

hinderlijk in de weg te staan als jonge en vaak

beschonken Franse chauffeurs ’s nachts de

macht over het stuur verloren. Napoleons wraak

voor zijn verbanning.

Elke dodelijke aanrijding tussen een auto en een

plataan was aanleiding voor familie en vrienden

om meteen na de begrafenis op de plaats des

onheils tientallen platanen om te gaan hakken.

Om zowel de ongelukken als het omhakken

van bomen tegen te gaan heeft de overheid de

driehoekige waarschuwingsborden geplaatst

waar wij ons zo over verbaasden: een tekening

van een boom met eronder het woord: ‘Arbres!’

Ik bedoel: we zijn toch niet blind? Maar nu

is het kappen wettelijk verboden én voert de

gendarmerie alcohol-controles uit.

Dus kan het ook hier nog steeds gaan waaien.

Tekst: Peter Schoenmaker

Lees alle 56 verhalen:

Je maakt wat mee als hotelier

Peter Schoenmaker

Prijs € 14,95

Te bestellen via: Emigratieboek.nl

36

Spanje

HET BEGINT PAS BIJ WEGGAANONDERNEMEN IN SPANJE

Flamenco, tapas en passie voor het leven. An-

dalusië betovert menig toerist.

Vakantieondernemers Monica Welsing (55) en

Ronald Marees (55) weten waar ze over praten.

Ze wonen al jaren in Andalusië . Eerst in het dorp

Colmenar en sinds de kinderen naar de middel-

bare school gaan in Malaga. “Hoe bijzonder An-

dalusië is, moet je vooral zelf voelen en ervaren.”

Jarenlang woonden Monica en Ronald in

Apeldoorn. In 1995 kregen ze de tweeling. Kort

daarna verhuisde het gezin naar Friesland, waar

ze in 1996 een watersportbedrijf startten. Na

tien jaar nachtbraken met de klanten en vroeg

weer op voor het klaarmaken van ontbijt, waren

ze toe aan ‘iets nieuws’. Het werk nam zoveel

tijd in beslag dat ze amper toekwamen aan het

gezinsleven.

“We hebben tien jaar heel hard gewerkt om ons

zeilcentrum in Nederland op te bouwen en wilden

afstand nemen van die tropenjaren. We waren

toe aan verandering en fantaseerden al heel lang

over een verhuizing naar een mediterraan land.

Daar was het nu de tijd voor.”

Zuid-Europa, maar waar?

Iets minder hard werken en nog meer gaan

genieten. Waar kan dat beter dan in een land

rondom de Middellandse Zee? Griekenland,

hun eerste keus, viel af vanwege de taal en

37

Ondernemen in Andalusië

de te verwachte moeizame integratie met de

overwegend conservatieve bevolking. Bovendien

zag Ronald wonen op een eiland niet zitten.

Frankrijk? Italië? Zo passeerden enkele landen

de revue. Toch ontbrak er steeds iets. Totdat

ze, tijdens een bootreis met vrienden, op het

idee gebracht werden om naar Spanje te gaan.

“We hadden vrienden die met hun gezin in een

catamaran een reis door Europa maakten. Ze

waren erg enthousiast over de gastvrijheid van de

Spanjaarden aan de zuidkust. We zijn een tijdje

met ze opgevaren. Zo kwam Andalusië in beeld.

Niet alleen vanwege de manier van leven, maar

ook vanwege het prachtige landschap en het

prettige klimaat.”

Ze besloten stap voor stap te wennen aan Spanje.

“Voordat we er gingen wonen zijn we regelmatig

in Spanje op vakantie geweest. Een paar keer

onafhankelijk van elkaar en een keer tijdens een

vakantie met onze beide kinderen.”

Op zoek naar het ideaalplaatje van een klein

vissersdorp aan de kust, kwam het gezin

uiteindelijk terecht in een boerendorp in het

binnenland.

September 2005 verhuisde het gezin naar Zuid-

Spanje. Aanvankelijk was hun plan om tijdelijk

een huis te huren en de kinderen thuis zelf les te

geven, zodat ze rustig op zoek konden gaan naar

de meest geschikte woning. Dat bleek geen ideale

situatie.

“We waren klein behuisd en het kost veel

discipline om je kinderen, via de Wereldschool,

zelf les te geven. Als ondernemer heb je het

al druk genoeg om je pand en plek op orde te

krijgen en je bedrijf op te starten. Daarnaast

hebben kinderen structuur nodig en moeten ze

met leeftijdsgenootjes kunnen spelen, dus hebben

we al snel het idee opgepakt onze kinderen toch

naar school te sturen. We wilden onze kinderen

niet vrijblijvend van de ene naar de andere school

verplaatsen. Toen we het daar eenmaal over

eens waren, hebben we ook een vaste woonplek

gezocht. Het huis waar we kwamen te wonen ligt

op een fantastische plek met uitzicht op de Sierra

Nevada. Het klopte helemaal.”

De Spaanse taal

De taal leerde het gezin pas in Spanje. “Door alle

verhuisperikelen en de verkoop van ons bedrijf,

kwam het er in Nederland niet van. De kinderen

hadden de taal na een half jaar nagenoeg onder

de knie. Hun lagere school begeleidde ze daar

goed bij. Nu spreken ze vloeiend Spaans met een

Andalusisch accent. Ik heb een maand privéles

gehad van een Spaanse docent. Ronald leert de

taal op straat en tijdens zijn werk. We redden

ons goed in het sociale verkeer, maar het kan nog

beter. Zeker nu onze kinderen ouder worden en

vrienden mee naar huis nemen.”

Nu ze er eenmaal wonen zijn ze tevreden.

“Andalusië overweldigt. De rust, de ruimte en het

38

Spanje

gevoel van vrijheid. Je leert beter te relativeren

en stil te staan bij de mooie dingen van het

leven. Andalusië, dat is voor mij flamenco. Het

temperament en de passie van de flamenco zit

de mensen hier in het bloed. Het kan zomaar

gebeuren dat je twee oude mannen op straat

tegenkomt, die vanuit het niets beginnen te

zingen. Dat is toch fantastisch?” Inmiddels danst

dochter Berber ook flamenco. Het voornemen

om nog meer te genieten van het leven gaat de

familie uitstekend af.

Het is niet alleen mooi weer

Toch heeft de emigratie twee kanten. Wegwijs

worden in een nog onbekende taal en cultuur,

opnieuw sociale contacten opbouwen, je

familieleden en vrienden missen, maar ook het

onbegrip van het thuisfront aanhoren over je

moeizame start in ‘het vakantieland waar altijd

de zon schijnt’.

“Emigreren en ondernemen in het buitenland

heeft niet alleen tijd nodig, maar vraagt ook veel

geduld. Flexibiliteit is hét sleutelwoord. Je kunt

alles wel afdekken en vooraf regelen, maar in de

praktijk loopt het vaak anders dan je van tevoren

kunt overzien. Het zijn vaak geen ‘en ze leefden

nog lang en gelukkig’ verhalen, zoals in de boeken

beschreven staan. Het is hier niet alleen mooi

weer en vakantievieren, want van de zon alleen

kun je niet leven. Je moet hard werken om een

bestaan op te bouwen en jezelf continu blijven

motiveren. Dat kan in het begin best eenzaam

zijn. Het duurde zeker anderhalf jaar voordat we

zakelijk gezien onze draai vonden.”

39

Ondernemen in Andalusië

De B&B kwam niet van de grond

Inschrijven bij de gemeente, een fiscaal nummer

aanvragen, een school voor de kinderen zoeken

en een Spaanse advocaat inhuren die zaken voor

hen afhandelt. Monica en Ronald houden van

aanpakken, maar hun oorspronkelijke idee om

een Bed & Breakfast te beginnen kwam niet van

de grond. “Na de euforie van de eerste weken,

gingen wij al snel over tot de orde van de dag.

Onze plannen voor een huis met gastenverblijven

hebben we laten varen, omdat we geen geschikt

pand konden vinden. Via een Nederlandse

makelaar zochten we naar een geschikte locatie,

maar dat was nog niet zo gemakkelijk. Het was

óf onbetaalbaar óf op een verkeerde plek. Na een

slechte ervaring met een corrupte aannemer,

hebben we er definitief vanaf gezien.”

Zelfs met de nodige ondernemerservaring,

kan het opzetten van een eigen bedrijf in het

buitenland dus moeilijk zijn, want terugvallen

op goede sociale vangnetten, zoals in Nederland,

bestaat in Spanje niet.

“Ik heb al sinds mijn vijfentwintigste als tekst-

schrijver en journaliste gewerkt en we hebben

ook tien jaar ervaring in de watersportbranche,

toch ging het hier in het begin zeker niet vanzelf.

Pas zodra je uit je eigen omgeving bent, ga je

nadenken wat Nederland echt voor je betekent.

Je beseft dat daar je roots liggen, maar ook dat

veel vanzelfsprekendheden hier over boord gaan.

Hier ben je echt op jezelf aangewezen. Ook als de

omstandigheden veranderen. Je zult er zelf het

beste van moeten maken.”

Gelukkig Ronald en Monica wel gezorgd voor

een financiële buffer waarmee ze een jaar vooruit

konden. Ze dachten vooraf lang na over de

emigratie; het is een grote stap en een goede

voorbereiding is echt onontbeerlijk.

Volgens Monica denken Nederlanders soms te

licht over het opbouwen van een nieuw leven in

het buitenland. Het is geen kwestie van ‘gewoon

even doen’.

“Je goed voorbereiden betekent ook je realiseren

dat alles wat jij denkt te willen doen echt niet

zo bijzonder is. Uitzonderingen daargelaten

natuurlijk. Maar in het algemeen

is alles al door anderen

bedacht. Heb niet de

illusie dat jij de enige

bent die hier iets

op wil gaan zetten.

Doe waar je

goed in bent en

probeer jezelf te

onderscheiden.

Dat hebben wij

hier echt geleerd.

Ons oorspronkelijke

idee viel in het water,

niet alleen vanwege het pand,

maar ook omdat we, toen we om ons heen gingen

kijken, ontdekten dat hier al zoveel gastverblijven

waren. Dus besloten we het over een andere

boeg te gooien. We zijn ze ondersteunend gaan

helpen.”

Emigreren is geen eindstation

Ze voelen zich geen ‘emigrant pur sang’. Hun

verhuizing naar Andalusië beschouwen ze als een

fase in hun leven. Emigeren houdt iets definitiefs

in, maar waarom kun je niet gewoon een tijdje in

een ander land gaan wonen en daar ook werken?

‘FLEXABILITEIT IS HÉT

SLEUTELWOORD BIJ ONDERNEMEN

IN HET BUITENLAND’

40

Spanje

“We hadden al een eigen bedrijf in Nederland,

dan kunnen we toch ook een eigen bedrijf in een

ander Europees land beginnen? Ik zie ons eerder

als Europeanen die hun werk naar het buitenland

verplaatsen en Nederland niet voorgoed de rug

toekeren. Emigreren is voor ons geen eindstation.

Je kunt altijd terug of weer verder. We weten niet

waar het op uitkomt.”

Dorp of stad?

Ronald voelde zich al snel thuis in Colmenar.

Hij werkte voornamelijk buitenshuis en kent

al redelijk veel mensen om een praatje mee te

maken. Spaanse dorpelingen, maar ook Engelsen

en Nederlanders. Ook de tweeling paste zich

gemakkelijk aan. Kregen leuke vrienden heeft

leuke vrienden en deden het direct goed op

school. Voor Monica kan het soms wat stil zijn.

Ze werkt voornamelijk thuis en graag ‘s nachts,

omdat ze zich dan beter concentreert. Haar

contact met de buitenwereld verliep in Colmenar

vooral online. De stad lonkte, maar vanwege hun

opgroeiende kinderen kozen ze de eerste jaren

voor de vastigheid van het dorp. Toen de tweeling

naar de middelbare school ging verhuisden ze

naar Malaga stad. Het huis in Colmenar is nu in

de verhuur.

“Ik miste in het dorp soms de levendigheid van

de grote stad. Vooral als ik net in Nederland was

geweest. Ik heb behoefte aan een klankbord om

ervaringen te delen met anderen die in dezelfde

situatie zitten en waarbij je onderling van elkaar

leert. Dat gebeurde in Colmenar voornamelijk

online. Het leven in dit dorp is soms vrij beperkt,

dan weer lekker overzichtelijk.

Monica leerde al snel veel leuke mensen kennen.

Vrienden van hen woonden in hetzelfde dorp.

Ook heeft ze een vriendin in Antequera.

“Soms bellen we elkaar op en spreken we af in

Malaga. We ontmoeten elkaar dan voor een

uitgebreide lunch, om te winkelen, maar vooral

om bij te praten. We herkennen veel van elkaar

en missen dezelfde dingen uit Nederland. Zulke

contacten heb je ook wel nodig om de feeling met

mensen te houden. Anders kom ik nooit achter

mijn computer vandaan.”

Ook gaat ze wel eens naar een koffie ochtend van

de Dutch Diva’s, een Nederlandse vrouwenclub.

Terug in de tijd

“Wonen in een agrarisch Spaans dorp is alsof je

leeft in de geschiedenis”, vindt ze. “In sommige

opzichten ga je twintig jaar terug in de tijd. Veel

41

Ondernemen in Andalusië

mensen lappen de regels aan hun laars. In het

begin kun je het je nog helemaal niet voorstellen

dat er illegaal huizen worden gebouwd of dat er

zoveel corruptie plaatsvindt hier, maar het zit

deels ook verweven in de Spaanse cultuur.

De manier van omgaan en denken in Spanje,

staat haaks op die van de Noord-Europeanen.

Het is niet zo overgeorganiseerd als in Nederland.

Hier kun je soms dingen regelen en ritselen,

die in Nederland echt ondenkbaar zijn. Daar

zouden we het corruptie noemen, maar hier is

het gewoon een omgangsvorm. Het mooie van

de Spaanse samenleving is dat de Spanjaarden

-met name de Spaanse familie’s- elkaar onderling

veel meer helpen dan in Nederland. Wat de één

niet heeft, heeft de ander over. Dat samen met de

familie eten is soms ook wel beknellend, maar het

is iets puurs wat er in Nederland allang niet meer

is.”

Terug in de tijd

Zeg je Ronald en Monica, dan zeg je

gastheerschap. De dienstverlenende instelling

van het stel, blijkt ook uit de manier waarop hun

bedrijf is ontstaan. Toen hun gastenverblijf geen

doorgang vond, wilden ze graag ondersteunend

aan de slag in de toeristische sector. Vanuit het

idee om als ‘gastheer en gastvrouw’ Nederlandse

levensgenieters een overzicht te bieden van al

het leuke van Andalusië, ontstond in 2007 hun

eigenzinnige websitebedrijf Ontspanjehier. De

naam van het onafhankelijke aanbiederplatform

over Andalusië, hadden ze al in Nederland

bedacht. Sindsdien helpt het stel Nederlanders

-van toerist tot emigrant, van gepensioneerde

overwinteraar tot gelukszoeker- aan kennis

en informatie over Andalusië. De leukste

vakantieadressen, de meest interessante

activiteiten, betrouwbare woontips en bijzondere

spullen uit Andalusië. Zodat iedereen na afloop

kan zeggen disfruta la vida

(geniet van het leven).

Omdat ze in

het gebied

wonen en alle

vakantieadressen,

producten en

diensten eerst zelf

hebben

geprobeerd en

goedgekeurd, weten

ze heel goed waar ze

over spreken. Wie als

Nederlander meer wil weten

over het flamencogevoel, de tapas en de passie

van het Andalusische leven, is bij hen helemaal

aan het juiste adres. Ze leveren maatwerk, want

persoonlijk contact met de klant staat bij hen

voorop.

“We willen onze persoonlijke, dienstverlenende

instelling aanbieden met een eigenzinnige

en originele invalshoek. Zo hopen we ons te

onderscheiden in onze dienstverlening en krijgt

het de plek, die het verdiend. We streven ernaar

het Nederlandse aanspreekpunt voor Andalusië

te worden.”

Tijd te kort

Monica werkt veelal thuis, waar ze de website

en het klantencontact onderhoudt. Ook de

publiciteit, correspondentie en administratie zijn

‘HIER KUN JE DINGEN REGELEN

EN RITSELEN, DIE IN NEDERLAND

ECHT ONDENKBAAR ZIJN’

42

Spanje

haar taken. Daarnaast doet ze aan bedrijfsbezoek

-het zoeken van nieuwe huizen, accommodaties en

B&B’s- en maakt foto’s.

Ronald is als uitvoerende vaker van huis. Hij

onderhoudt vakantiehuizen, organiseert tapas

workshops en verzorgt het grafische deel van de

website. Ook klust hij regelmatig bij om extra

inkomen te genereren. Voor een deel werken ze

samen, voor een deel alleen.

Het praktische gedeelte bij het opzetten van hun

bedrijf was zo geregeld, maar het uitvoerende

gedeelte vergt nog geregeld

aanpassing.

“Voor een eigen zaak moet

je over veel verschillende

kwaliteiten beschikken en

veel taken tegelijkertijd

kunnen uitvoeren.

De kans is groot

dat je te veel gaat

versnipperen en het

overzicht kwijtraakt.

Daarnaast moet je ook

de realiteitszin niet uit het

oog verliezen. Misschien zijn

we in het begin ook wel wat

idealistisch geweest. Toen

ons internetbedrijf online

ging, begon de crisis. Dat

verhoogde de druk, want

we moesten snel handelen

en schakelen. Bovendien was

ons budget op. Als je daarop

terugkijkt, dan kom je er niet alleen

met een goede website. Je moet wel

een hele duidelijke formule hebben,

en een bedrijfsplan opstellen. Dus

blijven focussen op wat belangrijk is en

meegaan in de ontwikkelingen.”

Doel en focus

Konden ze in Nederland bij vragen over hun eigen

bedrijf aankloppen bij de Kamer van Koophandel,

hier moeten ze vooral zelf het wiel uitvinden.

Daarin zijn ze niet de enige.

“In Nederland is het veel gemakkelijker een eigen

bedrijf op te zetten dan hier in Spanje. Daar ga je

naar de Kamer van Koophandel en kun je met

elke vraag terecht. Een specialist

beantwoordt je vraag of verwijst

je door naar een ander. Dat mis

ik hier wel eens. Er zijn hier

wel specialisten, maar mijn

ervaring is dat er toch

veel eilandjes worden

gevormd. Iedereen is

voor zichzelf bezig.

Veel emigranten

worden pas

ondernemer als ze

in Spanje wonen.

Die willen het graag

helemaal op hun eigen

manier doen. Prima vind

ik dat. Maar ik vind het wel

verstandig je vooraf goed af

te vragen wat je doel en focus

is. Wat wil je bereiken? Waar

wil je over een aantal jaar

staan?”

Alternatieven achter de

hand

Door de vrolijke website en

het groeiende aanbod kreeg

Ontspanjehier steeds meer

klanten. Maar de economische

crisis maakt hun toekomst wel

onzekerder. “We merken dat de

43

Ondernemen in Andalusië

toeristen minder en voorzichtiger op vakantie gaan.

De onderlinge concurrentie is groot. We generenen

daarom ook op alternatieve wijze inkomsten. Je

moet op meerdere paarden wedden. Zodra het ene

wegvalt, kun je dat met het andere opvangen. Je

hebt tegenwoordig niet langer de luxe om je op één

ding te focussen”.

Monica heeft haar schrijfcarrière weer opgepakt

om wat extra’s te verdienen. Ook Ronald klust nu

geregeld bij. De inkomsten komen nu dus verspreid

uit drie stromen. Monica stelt: “Je kunt wel iets

willen, maar je moet ook gewoon realistisch zijn.”

Veel nieuwe levenservaring

Monica pleit voor meer samenwerking tussen

Nederlandse ondernemers in Spanje.

“Ik zie veel Nederlanders terugkeren vanwege

de crisis. Toch hoor je ze er niet over. Je wilt je

verwachtingen wel waarmaken, al is het maar voor

je Nederlandse achterwacht, want fouten maken

mag niet. Zij begrijpen niet dat je ook hier hard

moet werken, want voor hen staat Spanje gelijk aan

vakantie. In de werkelijkheid probeert iedereen

hier zijn eigen hoofd boven water te houden.

Door samen te gaan werken met gelijkgestemde

branchegenoten, kan iedereen meer uit zijn eigen

onderneming halen. Tenminste als je ook bereid

bent de minder leuke dingen met elkaar te delen.

Nederlanders denken dat je met je emigratie alles

achter de rug hebt, maar met weggaan begint het

pas. Leerzaam is het wel. Je doet hier veel nieuwe

levenservaring op.”

Tekst: Diana Vile, Eric Jan van Dorp

Foto’s: Robbert Broekhuijsen, Monica Welsing en

Ronald Marees

DIt interview is een van de 18 interviews

uit het boek ‘Ondernemen in Spanje’,

waarin landgenoten vertellen over de

diverse ondernemingen die zij in Spanje

begonnen.

Een hulpmiddel voor iedereen die met

de gedachte speelt om te emigreren naar

Spanje en van ervaringsdeskundigen

wil weten hoe het is om daar een eigen

bedrijf te runnen

Ondernemen in SpanjeVan emigrant tot ondernemer

Diana Vile

UItgeverij VanDorp EducatiefISBN 9789077698679

Prijs € 19,95

O.a. te koop bij:

Bol.com en Emigratieboek.nl

44

Medisch Frans

Een andere taal leren voor dagelijks gebruik

is niet altijd even eenvoudig. Zeker als het

aankomt op technische of medische termen.

De proef op de som. Hoe zegt u in het Frans:

Ik heb last van hartbonzen

Ik heb last van m’n maag

Ik heb last van brandend maagzuur

Ik heb last van m’n (onder)rug

Ik lijd aan slapeloosheid

Ik lijd aan aanvallen van vermoeidheid

Ik voel me benauwd

Ik voel me duizelig

Ik voel me niet lekker

Ik voel me misselijk

Ik voel me moe

Ik voel me rillerig

Ik krijg geen adem/ik ben kortademig

Ik denk dat ik een blaasontsteking heb

Ik heb geen eetlust

Ik denk dat ik griep heb

Ik hoest en heb een verstopte neus

Ik heb koorts

MEDISCHE WOORDENSCHAT FRANSKOMT U UIT UW WOORDEN BIJ DE HUISARTS?

45

Bij de dokter

Bekijk hieronder de antwoorden.

Ik heb last van hartbonzen:

J’ai le coeur battant

Ik heb last van m’n maag:

J’ai des douleurs à l’estomac

Ik heb last van brandend maagzuur:

Je souffre de brûlures d’estomac

Ik heb last van m’n (onder)rug:

J’ai des douleurs dans le (bas du)dos

Ik lijd aan slapeloosheid:

J’ai des insomnies

Ik lijd aan aanvallen van vermoeidheid:

J’ai des coups de pompe

Ik voel me benauwd:

Je suis oppressé, j’ai l’impression d’étouffer

Ik voel me duizelig:

J’ai des vertiges, j’ai la tête qui tourne

Ik voel me niet lekker:

Je ne me sens pas bien

Ik voel me misselijk:

J’ai des nausées, j’ai mal au coeur

Ik voel me moe:

Je me sens fatigué

Ik voel me rillerig:

J’ai des frissons

Ik krijg geen adem:

Je manque de souffle

Ik denk dat ik een blaasontsteking heb:

Je crois que j’ai une cystite

Ik heb geen eetlust:

je n’ai pas d’appétit

Ik denk dat ik griep heb:

Je crois que j’ai la grippe

Ik hoest en heb een verstopte neus:

Je tousse et j’ai le nez bouché

Ik heb koorts:

J’ai de la fièvre

Dat was niet zo heel erg moeilijk. Wat als de

arts tegen u gaat terugpraten? Wat betekent dit:

Asseyez-vous

Qu’est-ce qui ne va pas

Je vais vous examiner

Enlevez votre chemise

Déshabillez-vous

Étendez-vous/ Allongez-vous

Respirez fort

Ouvrez la bouche

Tirez la langue

Je vais prendre votre tension

Je vais vous faire une piqûre

Il faut faire une analyse de sang

On va vous faire une radio

Il va falloir vous hospitaliser

On va vous poser quelques points de suture

Je vous fais une ordonnance

C’est pas grave / rien de grave

Reposez-vous

Voilà votre feuille de maladie/de soins, votre

assurance vous rembourse

Est-ce que vous suivez un traitement?

Est-ce que vous utilisez des médicaments?

Il faudra extraire/arracher la dent:

Je vais plomber/obturer la cavité

46

Medisch Frans

Hier weer de antwoorden:

Asseyez-vous:

Gaat u zitten

Qu’est-ce qui ne va pas:

Wat scheelt eraan

Je vais vous examiner:

Ik zal u onderzoeken

Enlevez votre chemise:

Trek uw hemd uit

Déshabillez-vous:

Kleedt u zich even uit

Étendez-vous/ Allongez-vous:

Gaat u liggen

Respirez fort:

Haalt u diep adem

Ouvrez la bouche:

Doe uw mond eens open

Tirez la langue:

Steekt u uw tong eens uit

Je vais prendre votre tension:

Ik zal uw bloeddruk meten

Je vais vous faire une piqûre:

Ik geef u een injectie

Il faut faire une analyse de sang:

Er moet een bloedonderzoek worden gedaan

On va vous faire une radio:

We gaan een foto maken

Il va falloir vous hospitaliser:

U moet naar het ziekenhuis

On va vous poserquelques points de suture:

We zullen de wond moeten hechten

Je vous fais une ordonnance:

Ik geef u een recept

C’est pas grave / rien de grave:

Het is niet ernstig/niets ernstigs

Reposez-vous:

Neem wat rust

Voilà votre feuille de maladie/de soins, votre

assurance vous rembourse:

Ik geef u een doktersverklaring,

uw verzekering vergoedt de kosten

Est-ce que vous suivez un traitement?:

Bent u onder medische behandeling?

Êtes-vous allergique à des produits ou des

médicaments?:

Heeft u een voedsel of medicijn allergie?

Est-ce que vous utilisez des médicaments?:

Gebruikt u medicijnen?

Il faudra extraire/arracher la dent:

De kies/tand moet worden getrokken

Je vais plomber/obturer la cavité:

Ik zal het gat vullen

Als besluit nog wat zinnen voor bij de apotheek:

Ik heb een recept van een franse arts

Heeft u iets tegen de pijn/een pijnstiller?

Ik zoek een middel tegen puistjes

Wat raadt u me aan bij darmklachten?

Heeft u iets tegen (hoofd)roos?

Ik zoek iets tegen hoofdpijn

Heeft u een hoestdrankje voor me?

Heeft u een maagzuurremmer?

47

Bij de dokter

Woordenboek Frans-NL en NL-Frans met drie hoofdstukken:• Organen• Ziekte, zorg, medische hulpdiensten• Medicijnen en aanverwante producten

Tevens is er een lijst met tientallen praktische zinnen Nederlands-Frans toegevoegd, voor situaties bij de dokter, de tandarts en de apotheek.

Het Frans medisch woordenboek

Auteur: Tin van Arkel

Prijs € 14,95

O.a. te bestellen via: Bol.com en Emigratieboek.nl

De antwo0rden:

Ik heb een recept van een franse arts:

J’ai une ordonnance d’un médecin français

Heeft u iets tegen de pijn/een pijnstiller?:

Est-ce que vous avez un médicament contre la

douleur/ un anti-douleur?

Ik zoek een middel tegen puistjes:

Avez-vous un produit contre l’acné?

Wat raadt u me aan bij darmklachten?:

Pouvez-vous me recommander quelque chose

contre la digestion difficile et les maux de ventre?

Heeft u iets tegen (hoofd)roos?:

Avez-vous un produit pour traiter les pellicules des

cheveux

Ik zoek iets tegen hoofdpijn/keelpijn:

Je voudrais un médicament contre les maux de

tête/ le mal de gorge

Heeft u een hoestdrankje voor me?:

Avez-vous un sirop contre la toux?

Heeft u een maagzuurremmer?:

Auriez-vous un anti-acides?

Voor de echte taalfreaks nog vijf niet allerdaagse

medische termen. Weet u ze allemaal? Mail de

antwoorden naar info@grenzenloos.nl en maak

kans op een gratis exemplaar van Het Frans

Medisch Woordenboek.

palatin,

indolore,

glande,

coqueluche,

périnée

48

Het volgende nummer van Grenzenloos Magazine verschijnt op 28 maart

Schrijf u in op Grenzenloos.nl om op de dag van uitkomen een e-mail als herinnering te krijgen.

GIDSEN TAALCURSUSSEN ERVARINGSVERHALEN

Kijk regelmatig op Emigratieboek.nl en ontvang ook onze wekelijkse nieuwsbrief Volg ons op Twitter (@emigratieboek) en Facebook (fb.com/emigratieboek)

Emigratieboek.nlBOEKHANDEL VOOR LANDVERHUIZERS