Một Số Phương Pháp Giải Nhanh Trắc Nghiệm Hoá Hữu Cơ - [Yahoo] Tat_trung151

8/11/2019 Một Số Phương Pháp Giải Nhanh Trắc Nghiệm Hoá Hữu Cơ - [Yahoo] Tat_trung151

http://slidepdf.com/reader/full/mot-so-phuong-phap-giai-nhanh-trac-nghiem-hoa-huu-co-yahoo 1/37

I- Mét sè ph−¬ng ph¸p gi¶i nhanh tr¾c nghiÖm ho¸ h÷u c¬

1. Dự a và cách tí nh số nguyên tử C và số nguyên tử C trung bình hoặc

khối lượ ng mol trung bình…

+ Khối lượ ng mol trung bình của hỗn hợ p:hh

hh

m M n

=

Chú Ý : số mol ankan =số mol H2O – số mol CO2

+ Số nguyên tử C:2

X Y

co

C H

nn

n=

+ Số nguyên tử C trung bình:2CO

hh

nn

n= ;

1 2n a n bn

a b

+=

+

Trong đó: n1, n2 là số nguyên tử C của chất 1, chất 2

a, b là số mol của chất 1, chất 2

+ Khi số nguyên tử C trung bình bằng trung bình cộng của 2 số nguyên tử C thì

2 chất có số mol bằng nhau.

Ví dụ 1: Hỗn hợ p 2 ankan là đồng đẳng liên tiếp có khối lượ ng là 24,8g. Thể tích

tươ ng ứng của hỗn hợ p là 11,2 lít (đktc). Công thức phân tử ankan là:

A. CH4, C2H6 B. C2H6, C3H8

B. C3H8, C4H10 D. C4H10, C5H12

Suy luận:

24,849,6

0,5hh M = = ; 14 2 49,6 3,4.n n+ = → =

2 hidrocacbon là C3H8 và C4H10.

Ví d ụ 2: Cho 14g hỗn hợ p 2 anken là đồng đẳng liên tiếp đi qua dung dịch nướ c

Br2 thấy làm mất màu vừa đủ dd chứa 64g Br2.

1.

Công thức phân tử của các anken là:



A. C2H4, C3H6 B. C3H8, C4H10

C. C4H10, C5H12 D. C5H10, C6H12

Suy luận:

2

640,4

160anken Br n n mol= = =

1435

0,4anken M = = ; 14 35 2,5.n n= → =

Đó là : C2H4 và C3H6

V í dụ 3: Cho 10,2g hỗn hợ p khí A gồm CH4 và anken đồng đẳng liên tiếp đi qua dd

nướ c brom dư, thấy khối lượ ng bình tăng 7g, đồng thờ i thể tích hỗn hợ p giảm đi

một nửa.

1.

Công thức phân tử các anken là:A. C2H4, C3H6 B. C3H6, C4H10

C. C4H8, C5H10 D. C5H10, C6H12

2. Phần trăm thể tích các anken là:

A. 15%, 35% B. 20%, 30%

C. 25%, 25% D. 40%. 10%

Suy luận:

1.4 42 2CH anken CH anken

V V n n= → =

2 7anken

m g= ;4

10,2 70,2

16CH n

−= = ;

714 2,5

0,2n n= → = . Hai anken là

C2H4 và C3H6.

2. Vì 2 32,5 2n += = = trung bình cộng nên số mol 2 anken bằng nhau. Vì ở

cùng điều kiện %n = %V.

→ %V = 25%.

Ví dụ 4: Đốt cháy 2 hidrocacbon thể khí kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng thu

đượ c 48,4g CO2 và 28,8g H2O. Phần trăm thể tích mỗi hidrocacbon là:

A. 90%, 10% B. 85%. 15%



C. 80%, 20% D. 75%. 25%

2. Dự a và phản ứ ng tráng gươ ng: cho tỉ lệ nHCHO : nAg = 1 : 4

nR-CHO : nAg = 1 : 2.

Ví dụ 1 : Cho hỗn hợ p HCHO và H2 đi qua ống đựng bột nung nóng. Dẫn toàn bộ

hỗn hợ p thu đượ u sau phản ứng vào bình nướ c lạnh để ngưng tụ hơ i chất lỏng và

hoa tan các chất có thể tan đượ c , thấy khối lượ ng bình tăng 11,8g.

Lấy dd trong bình cho tác dụng vớ i dd AgNO3 /NH3 thu đượ c 21,6g Ag. Khối

lượ ng CH3OH tạo ra trong phản ứng hợ p H2 của HCHO là:

A. 8,3g B. 9,3g

C. 10,3g D. 1,03g

Suy luận: H-CHO + H2 0 Ni

t → CH3OH

(3CH OH HCHO

m m+ ) chưa phản ứng là 11,8g.

HCHO + 2Ag2O 3 NH → CO2 + H2O + 4 Ag↓

1 1 21,60,05

4 4 108 HCHO Agn n mol= = ⋅ = .

MHCHO = 0,05.30 = 1,5g ;3

11,8 1,5 10,3CH OH

m g= − =

V í dụ 2: Cho hỗn hợ p gồm 0,1 mol HCOOH và 0,2 mol HCHO tác dụng hết vớ i dd

AgNO3 /NH3 thì khối lượ ng Ag thu đượ c là:

A. 108g B. 10,8g

C. 216g D. 21,6g

Suy luận: 0,1 mol HCOOH → 0,2 mol Ag

0,2 mol HCHO → 0,8 mol Ag

→ Đáp án A.

3. Dự a vào phươ ng pháp tăng giảm khối lượ ng:

Nguyên t ắ c: Dựa vào sự tăng giảm khối lượ ng khi chuyển từ chất này sang chất

khác để xác định khối lượ ng 1 hỗn hợ p hay 1 chất.

Cụ thể: Dựa vào pt tìm sự thay đổi về khối lượ ng của 1 mol A → 1mol B hoặc

chuyển từ x mol A → y mol B (vớ i x, y là tỉ lệ cân bằng phản ứng).



Tìm sự thay đỏi khối lượ ng (A→B) theo bài ở z mol các chất tham gia phản ứng

chuyển thành sản phẩm. Từ đó tính đượ c số mol các chất tham gia phản ứng và

ngượ c lại.

Đố i vớ i r ượ u: Xét phản ứng của rượ u vớ i K:

2( ) ( ) 2 x x

x

R OH xK R OK H + → +

Hoặc ROH + K → ROK +1

2H2

Theo pt ta thấy: cứ 1 mol rượ u tác dụng vớ i K tạo ra 1 mol muối ancolat thì khối

lượ ng tăng: 39 – 1 = 38g.

Vậy nếu đề cho khối lượ ng của rượ u và khối lượ ng của muối ancolat thì ta có thể

tính đượ c số mol của rượ u, H2 và từ đó xác định CTPT rươụ. Đố i vớ i anđ ehit : xét phản ứng tráng gươ ng của anđehit

R – CHO + Ag2O0

3 , NH t → R – COOH + 2Ag

Theo pt ta thấy: cứ 1mol anđehit đem tráng gươ ng → 1 mol axit

⇒ ∆ m = 45 – 29 = 16g. Vậy nếu đề cho manđehit, maxit → nanđehit, nAg → CTPT

anđehit.

Đố i vớ i axit : Xét phản ứng vớ i kiềm

R(COOH)x + xNaOH → R(COONa)x + xH2O

Hoặc RCOOH + NaOH → RCOONa + H2O

1 mol → 1 mol → ∆ m↑ = 22g

Đố i vớ i este: xét phản ứng xà phòng hóa

RCOOR’ + NaOH → RCOONa + R’OH

1 mol → 1 mol → ∆ m↑ = 23 – MR’

Đố i vớ i aminoaxit : xét phản ứng vớ i HCl

HOOC-R-NH2 + HCl → HOOC-R-NH3Cl

1 mol → 1mol → ∆ m↑ = 36,5g



Thí dụ 1: Cho 20,15g hỗn hợ p 2 axit no đơ n chức tác dụng vừa đủ vớ i dd Na2CO3

thì thu đượ c V lít CO2 (đktc) và dd muối.Cô cạn dd thì thu đượ c 28,96g muối. Giá

trị của V là:

A. 4,84 lít B. 4,48 lít

C. 2,24 lít D. 2,42 lít

Suy luận: Gọi công thức trung bình của 2 axit là: R COOH −

Ptpu: 2 R COOH − + Na2CO3 → 2 R COONa− + CO2 ↑ + H2O

Theo pt: 2 mol → 2 mol 1 mol

⇒ ∆ m = 2.(23 - 11) = 44g

Theo đề bài: Khối lượ ng tăng 28,96 – 20,15 = 8,81g.

→ Số mol CO2 =

8,810,2

44mol= → Thể tích CO

2: V = 0,2.22,4 = 4,48 lít

Thí dụ 2: Cho 10g hỗn hợ p 2 rượ u no đơ n chức kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng

tác dụng vừa đủ vớ i Na kim loại tạo ra 14,4g chất rắn và V lít khí H2 (đktc). V có

giá trị là:

A. 1,12 lít B. 2,24 lít

C. 3,36 lít D. 4,48 lít

Suy luận: Theo ptpu: 1 mol rượ u phản ứng → 1mol ancolat + 0,5 mol H2 thì khối

lượ ng tăng:

6 6 2

2

( )

1,4

2

14,178 45

n nC H NO

n

n N

n

−

=

+

m∆ = 23 -1 = 22g

Vậy theo đầu bài: 1 mol muối ancolat và 0,5mol H2 bay ra thì tăng

14,4 – 10 = 4,4g. → Số mol H2 =4,4.0,5

0,122

mol=

→ Thể tích H2: V = 0,1.22,4= 2,24 lít.



Thí dụ 3: Khi thủy phân hoàn toàn 0,05 mol este của 1 axit đơ n chức vớ i 1 rượ u

đơ n chức tiêu tốn hết 5,6g KOH. Mặt khác, khi thủy phân 5,475g este đó thì tiêu

tốn hết 4,2g KOH và thu đượ c 6,225g muối. Vậy CTCT este là:

A. (COOC2H5)2 B. (COOCH3)2

C. (COOCH2CH2CH3)2 D. Kết quả khác

Suy luận: Vì nKOH = 2neste → este 2 chức tạo ra từ axit 2 chức và rượ u đơ n chức.

Đặt công thức tổng quát của este là R(COOR’)2 :

R(COOR’)2 + 2KOH → R(COOK)2 + 2R’OH

1 mol 2 mol → 1 mol thì m = (39,2 – 2R’)g

⇒ 0,0375 mol 0.075 mol → 0,0375 mol thì m = 6,225 – 5,475 =

0,75g.

→ 0,0375(78 – 2R’) = 0,75 → R’ = 29 → R’ = C2H5-

Meste =5,475

1460,0375

= → MR + (44 + 29)2 = 146 → MR = 0

Vậy công thức đúng của este là: (COOC2H5)2

4. Dự a vào ĐLBTNT và ĐLBTKL:

- Trong các phản ứng hóa học, tổng khối lượ ng các chất tham gia phản ứng bằng

tổng khối lượ ng của các sản phẩm tạo thành.A + B → C + D

Thì mA + mB = mC + m D

- Gọi mT là tổng khối lượ ng các chất trướ c phản ứng

MS là tổng khối lượ ng các chất sau phản ứng

Dù phản ứng vừa đủ hay còn chất dư ta vẫn có: mT = mS

- Sử dụng bảo toàn nguyên tố trong phản ứng cháy:

Khi đốt cháy 1 hợ p chất A (C, H) thì2 2 2( ) ( ) ( )O CO O H O O O pu

n n n+ =

→ 2 2 2( ) ( ) ( )O CO O H O O O pu

m m m+ =

Giả sử khi đốt cháy hợ p chất hữu cơ A (C, H, O)

A + O2 → CO2 + H2O

Ta có:2 2 2O CO H O

mA m m m+ = + Vớ i mA = mC + mH + mO



Thí dụ 1: Đốt cháy hoàn toàn m gam hỗn hợ p Y: C2H6, C3H4, C4H8 thì thu đượ c

12,98g CO2 và 5,76g H2O. Tính giá trị m? (Đáp số: 4,18g)

Thí dụ 2: cho 2,83g hỗn hợ p 2 rượ u đơ n chức tác dụng vừa đủ vớ i Na thì thoát ra

0,896 lít H2 (đktc) và m gam muối khan. Giá trị của m là:

A. 5,49g B. 4,95g C. 5,94g D. 4,59g

Thí dụ 3: Cho 4,2g hỗn hợ p gồm rượ u etylic, phenol, axit fomic tác dụng vừa đủ

vớ i Na thấy thoát ra 0,672 lít H2 (đktc) và 1dd. Cô cạn dd thu đượ c hỗn hợ p rắn X.

Khối lượ ng của X là:

A. 2,55g B. 5,52g C. 5,25g D. 5,05g

Suy luận: Cả 3 hợ p chất trên đều có 1 nguyên tử H linh động → Số mol Na = 2nH2

= 2.0,03 = 0.06 mol

Áp dụng ĐLBTKL:

→ mX = 4,2 + 0,06(23 - 1) = 5,52g.

Thí dụ 4: Chia hỗn hợ p 2 anđehit no đơ n chức làm 2 phần bằng nhau:

P1: Đem đốt cháy hoàn toàn thu đượ c 1,08g H2O

P2: tác dụng vớ i H2 dư (Ni, t0) thì thu hỗn hợ p A. Đem A đốt cháy hoàn toàn thì

thể tích CO2 (đktc) thu đượ c là:

A. 1,434 lít B. 1,443 lít C. 1,344 lít D. 1,444 lítSuy luận: Vì anđehit no đơ n chức nên số mol CO2 = sô mol H2O = 0,06 mol

→ 2 ( 2) ( 2) 0,06

CO P C Pn n mol= =

Theo BTNT và BTKL ta có: ( 2) ( ) 0,06C P C A

n n mol= = → 2 ( ) 0,06

CO An mol=

→ 2

22,4.0,06 1,344CO

V = = lít

5. Đốt cháy ankin: nCO2 > nH2O và nankin (cháy) = nCO2 – nH2O

Thí dụ 1: Đốt cháy hoàn toàn hỗn hợ p 2 hidrocacbon liên tiếp trong dãy đồng đẳngthu đượ c 22,4 lít CO2(đktc) và 25,2g H2O. Hai hidrocacbon đó là:

A. C2H6 và C3H8 B. C3H8 và C4H10

C. C4H10 và C5H12 D. C5H12 và C6H14



Suy luận: nH2O =25,2

18 = 1,4 mol ; nCO2 = 1mol

nH2O > nCO2 ⇒ 2 chất thuộc dãy ankan. Gọi n là số nguyên tử C trung bình:

2 2n nC H + +3 1

2

n +O2 → n CO2 + ( )1n + H2O

Ta có:1

1 1,4

n

n=

+ → n = 2,5 →

Thí dụ 2: Đốt cháy hoàn toàn V lít (đktc) 1 ankin thu đượ c 10,8g H2O. Nếu cho

tất cả sản phẩm cháy hấp thụ hết vào bình đựng nướ c vôi trong thì khối lượ ng

bình tăng 50,4g. V có giá trị là:

A. 3,36 lít B. 2,24 lít C. 6,72 lít D. 4,48 lít

Suy luận: Nướ c vôi trong hấp thu cả CO2 và H2O

mCO2 + mH2O = 50,4g ; mCO2 = 50,4 – 10,8 = 39,6g

nCO2 =39,644

= 0,9 mol

nankin = nCO2 – nH2O =10,8

0,94418

− = 0,3 mol

C2H6

C3H8



II- Mét sè ph−¬ng ph¸p gi¶i nhanh tr¾c nghiÖm ho¸ v« c¬

1. Bảo toàn khối lượ ng:-Nguyên tắc:

+Trong PUHH thì tổng khối lượ ng các sản phẩm bằng tổng khối lượ ng các chất

tham gia PU.

+Khi cô cạn dung dịch thì khối lượ ng hỗn hợ p muối thu đượ c bằng tổng khối

lượ ng các cation kim loại và anion gốc axit.

Ví d ụ 1: Cho từ từ một luồng khí CO qua ống sứ đựng m gam hỗn hợ p Fe và các

oxit của Fe đun nóng thu đượ c 64 gam Fe, khi đi ra sau PU tạo 40 gam kết tủa vớ i

dung dịch Ca(OH)2 dư. Tính m.

A. 7,04 g B. 74,2 g

C. 70,4 g D. 74 g

Giải

Ta có: nCO2 = nCaCO3 = 40/100 = 0,4 mol

mCO + m = mFe + mCO2

mà nCO pu = nCO2 = 0,4 nên:

m = mFe + mCO2 - mCO = 64 + 0,4.44 - 0,4.28 = 70,4 g

Ví d ụ 2: Một dung dịch chứa 0,1 mol , 0,2 mol Al3+, x mol Cl- và y

mol Tính x,y biết rằng cô cạn dung dịch thu đượ c 46,9 gam chất rắn khan.

A. x = 0,2 y = 0,3 B. x = 0,1 y = 0,3

C. x = 0,3 y = 0,2 D. x = 0,2 y = 0,2

Giải

Theo định luật bảo toàn khối lượ ng: 56.0,1 + 27.0,2 + 35,5x + 96y = 46,9

Theo định luật bảo toàn điện tích: 0,1.2 + 0,2.3 = x + 2y

Giải hệ phươ ng trình ---> x = 0,2 y = 0,3



Ví d ụ 3: Đun 132,8 gam hỗn hợ p 3 ancol no, đơ n chức vớ i H2SO4 đặc thu dượ c

111,2 g. Hỗn hợ p 6 ete có số mol bằng nhau. Tính số mol mçi ete.

A. 0,2 mol B. 0,1 mol

C. 0,3 mol D. 0,25 mol

Giải

Theo ĐLBT khối lượ ng: m ancol = m (ete) + mH2O

---> mH2O = m(rượ u) - m(ete) = 132,5 - 111,2 = 21,6 g

trong PU ete hóa thì: nete = nH2O = 21,6/18 = 1,2 mol

---> Số mol mỗi ete là 1,2/6 = 0,2 mol

Ví d ụ 4: Hòa tan hoàn toàn 23,8 gam hỗn hợ p hai muối cacbonat của kim

loại hóa trị I và II vào dung dịch HCl đủ thu đượ c 0,2 mol CO2. Tính khối lượ ng

muối mớ i thu dượ c.

A. 7g B. 74g

C. 24 g D. 26 gGiải

Trong các PU của HCl vớ i muối cacbonat thì nCO2 = nH2O = nHCl/2

mà nCO2 = 0,2 mol ---> nH2O = 0,2 mol và nHCl = 0,4 mol

theo ĐLBT khối lượ ng: 23,8 + 0,4.36,5 = m + 44.0,2 + 18.0,2

---> m = 26 g

2. Bảo toàn electron:

-Nguyên tắc: Đây là trườ ng hợ p riêng của bảo toàn điện tích, chỉ áp dụng cho các

PU oxi hóa khử. Khi đó ne cho = ne nhận.

-Các ví dụ:

Ví d ụ 1: Trộn 60 gam bột Fe vớ i 30 gam bột S rồi đun nóng trong điều kiện không

có không khí thu đượ c chất rắn A. Hòa tan A bằng HCl dư thu đượ c hỗn hợ p khí

B. Đốt cháy hoàn toàn B cần bao nhiêu lit Ò ở đktc.



A. 22,4 lít B. 32,928 lít

C. 6.72,4 lít D. 32,928 lít

Giải

Ta thấy nFe = 60/56 > nS = 30/32 nên Fe dư, S hết. Khí B là hỗn hợ p H2, H

2S. Đốt

B thu đượ c SO2, H2O

Phân tích:

-S nhận một phần e của Fe để tạo và không thay đổi trong PU vớ i HCl

(vẫn là trong H2S), cuối cùng nó nhườ ng lại toàn bộ e do Fe đã cho và e do nó

vốn có để tạo SO2 trong PU vớ i O2.

-Fe nhườ ng một phần e cho S để tạo (FeS) và cuối cùng lượ ng e này lại đẩysang cho O2 (theo trên). Phần Fe dư còn lại nhườ ng e cho H+ để tạo H2, sau đó H2

lại trả số e này cho O2 trong PU cháy tạo H2O

---> Như vậy, một cách gián tiếp thì toàn bộ e do Fe nhườ ng và S nhườ ng đã đượ c

O2 thu nhận.

Vậy: ne cho = 2nFe + 4nS = 5,89 mol.

---> nO2 = 5,89/4 = 1,47 molV O2 = 1,47.22,4 = 32,928 lit.

Ví d ụ 2: Hỗn hợ p X gồm hai kim loại A,B có hóa trị không đổi, chúng đều không

PU vớ i nướ c và mạnh hơ n Cu. / X tác dụng hoàn toàn vớ i CuSO4 dư, lấy Cu thu

đượ c cho PU hoàn toàn vớ i HNO3 dư thấy thoát ra 1,12 lit NO ở đktc. Nếu cho

lượ ng X trên PU hoàn toàn vớ i HNO3 thì thu đượ c bao nhiêu lit N2 ở đktc.

A. 0,224 lít B. 0,928 lít

C. 6.72,4 lít D. 0,336 lít

Giải : Phân tích: nhận a mol e của A,B để tạo Cu, Cu lại nhườ ng lại a mol e

cho N5+ để tạo NO. N5+ + 3e ---> N2+

=> nNO = a/3 = 1,12/22,4 = 0,05 mol --> a = 0,15 mol



Ở thí nghiệm sau, A,B nhườ ng a mol e cho N5+ để tạo N2:

2N +5 + 2.5e ---> N2

---> nN2 = 0,15/10 = 0,015 mol

--> V N2 = 0,015.22.4 = 0,336 lit

Ví d ụ 3. Cho 1,35 gam hỗn hợ p Cu,Mg,Al tác dụng hết vớ i HNO3 thu đượ c 0,01

mol NO và 0,04 mol NO2. Tính khối lượ ng muối tạo ra?

A. 5,7g B. 7,4g

C. 0,24 g D. 5,69 g

Giải

Đặt số mol Mg,Al,Cu lần lượ t là a,b,c

--->Số mol e nhườ ng = 2a + 3b + 2c = nNO3- trong muối.

Số mol e nhận = 3nNO + nNO2 = 0,07 mol = 2a + 3b + 2c

Vậy: m = 1,35 + 0,07.62 = 5,69 gam

Chú ý: Số mol HNO3 làm môi trườ ng = số mol HNO3 tạo muối = số mol e cho =

số mol e nhận. Số mol HNO3 oxi hóa tính đượ c theo số mol các SP khử, tù đó ta

tính đượ c số mol HNO3 phản ứng

3. Tính khối lượ ng sản phẩm của 1 quá trình phản ứ ng: chỉ quan tâm

vào chất đầu và chất cuối, bỏ qua các chất trung gian.

VD1: Hòa tan hoàn toàn hỗn hợ p gồm 0,2 mol Fe và 0,1 mol vào HCl dư

đượ c dung dịch X. Cho X tác dụng vớ i NaOH dư đượ c kết tủa. Lọc kết tủa, rửa

sạch và nung trong không khí đến khối lượ ng không đổi đượ c m(g) chất rắn. Vậy

m =?

A. 22g. B. 32g C.42g D.52g

Cách giải thông thườ ng: viết lần lượ t từng phản ứng rồi tính toán ---> mất thờ i

gian. Nhẩm: Lượ ng Fe ban đầu trong hỗn hợ p vẫn không hề thay đổi khi quá trình



kết thúc. Chất rắn sau phản ứng là do đó ta tính số mol Fe trong hỗn hợ p

ban đầu : 0,2+0,1. 2 = 0,4 (mol)

--->

Vậy đáp án là B.

4. Khử oxit kim loại bằng các chất khử như thì chất khử lấy oxi của oxit để tạo

. Biết số mol ta tính đượ c lượ ng oxi trong

oxit --> lượ ng kim loại sau phản ứ ng.

VD2: Cho 0,6 mol phản ứng nhiệt nhôm tạo ra 81,6g . Công thức oxi sắt là:

A. FeO. B. C. D.Không xác định đượ c.

Nhẩm: Al lấy oxi trong oxit sắt nên số mol nguyên tử O trong 2 oxit là bằng nhau

--->

Vậy đáp án là C.

VÝ dô 3:

Nung 100 gam hh Na2CO3 và NaHCO3 đÕ n khối lượ ng không đổi dượ c 69 gam

chất rắn. Xác định % từng chất trong hh.

Giải

Bài toán có thể giải theo PP đại số. Đây là PP khác.

2 NaHCO3 -------------> Na2CO3 + CO2 + H2O2 x 84 (g) ----------> Giảm: 44 + 18 = 62 g

........x (g) ----------> Giảm: 100 - 69 = 31 g

---> x = 84 g ---> = 16%



B. HIDROCACBON:CT chung: CxHy (x ≥ 1, y ≤ 2x+2). Nếu là chất khí ở đk thườ ng hoặc đk

chuẩn: x≤ 4.Hoặc: CnH2n+2-2k, vớ i k là số liên kết π , k ≥ 0.

I- DẠNG 1: Hỗn hợ p gồm nhiều hidrocacbon thuộc cùng một dãy đồngđẳng.

PP1: Gọi CT chung của các hidrocacbonknn

HC222 −+

(cùng dãy đồng đẳng

nên k giống nhau)- Viết phươ ng trình phản ứng- Lập hệ PT giải ⇒ n , k.- Gọi CTTQ của các hidrocacbon lần lượ t là k2n2nk2n2n 2211

HC,HC −+−+ ... và số

mol lần lần lượ t là a1,a2….

Ta có: +...aa

...anann

21

2211

++++

=

+ a1+a2+… =nhh Ta có đk: n1<n2 ⇒ n1< n <n2.Thí dụ : + Nếu hh là hai chất đồng đẳng liên tiếp và n =1,5

Thì n1<1,5<n2=n1+1 ⇒ 0,5<n1<1,5 ⇒ n1=1, n2=2.+ Nếu hh là đđ không liên tiếp, giả sử có M cách nhau 28 đvC (2

nhóm –CH2-)Thì n1< n =1,5<n2=n1+2 ⇒ n1=1, n2=3.

PP2 : - gọi CT chung của hai hidrocacbon là yxHC .

- Tươ ng tự như trên ⇒ y,x - Tách ra CTTQ mỗi hidrocacbon ...HC,HC

2211 yxyx

Ta có: x1<x <x2, tươ ng tự như trên ⇒ x1,x2.y1 < y <y2; Đ K : y1,y2 là số chẳn.nếu là đồng đẳng liên tiếp thì y2=y1+2. thí dụ y =3,5⇒ y1<3,5<y2=y1+2 ⇒ 1,5<y1<3,5 ; y1 là số chẳn ⇒y1=2, y2=4

nếu là đđ không kế tiếp thì ta thay Đ K : y2=y1+2 bằng đk y2=y1+2k (vớ i k làhiệu số nguyên tử cacbon).

Cho vài thí dụ:II. DẠNG 2: Tìm CTPT của hidrocacbon khi biết KL phân tử : Phươ ng pháp: + Gọi CTTQ của hidrocacbon là CxHy; Đ k: x ≥ 1, y ≤ 2x+2,

y chẳn.+ Ta có 12x+ y=M

+ Do y>0 ⇒ 12x<M ⇒ x<12M (chặn trên) (1)

+ y ≤ 2x+2 ⇒ M-12x ≤ 2x+2 ⇒ x ≥14

2M − (chặn dướ i) (2)

Kết hợ p (1) và (2) ⇒ x và từ đó ⇒ y.Thí dụ : KLPT của hydrocacbon CxHy = 58Ta có 12x+y=58+ Do y>o ⇒ 12x<58 ⇒ x<4,8 và do y ≤ 2x+2 ⇒ 58-12x ≤ 2x+2 ⇒ x ≥ 4



⇒ x=4 ; y=10 ⇒ CTPT hydrocacbon là C4H10.III. DẠNG 3 : GIẢI BÀI TOÁN HỖN HỢ P

Khi giải bài toán hh nhiều hydrocacbon ta có thể có nhiều cách gọi :- Cách 1 : Gọi riêng lẻ, cách này giải ban đầu đơ n giản nhưng về sau khó giải,dài, tốn thờ i gian.- Cách 2: Gọi chung thành một công thức

yxHC hoặc

k22n2nHC

−+(Do các

hydrocacbon khác dãy đồng đẳng nên k khác nhau)Phươ ng pháp: Gọi Ct chung của các hydrocacbon trong hh làyx

HC (nếu

chỉ đốt cháy hh) hoặck22n2n

HC−+

(nếu vừa đốt cháy vừa cộng hợ p H2, Br2, HX…)

- Gọi số mol hh.- Viết các ptpứ xảy ra, lập hệ phươ ng trình, giải hệ phươ ng trình

⇒ ...k,y,x nhoaëc + Nếu là y,x ta tách các hydrocacbon lần lượ t là .....HC,HC

2211 yxyx

Ta có: a1+a2+… =nhh

...aa

....axaxx

21

2211

++

++=

...aa...ayay

y21

2211

++++

=

Nhớ ghi đ iều kiệ n củ a x1 ,y1…+ x1 ≥ 1 nếu là ankan; x1 ≥ 2 nếu là anken, ankin; x1 ≥ 3 nếu là ankadien…

Chú ý: + Chỉ có 1 hydrocacbon duy nhấ t có số nguyên t ử C=1 nó là CH 4(x1=1; y1=4)

+ Chỉ có 1 hydrocacbon duy nhấ t có số nguyên t ử H=2 nó là C 2 H 2

(y2=4) (không học đố i vớ i C 4 H 2).

Các ví dụ:IV. CÁC PHẢN Ứ NG DẠNG TỔNG QUÁT: 1. Gọi CT chung của các hydrocacbon là

k22n2nHC

−+

a.Phản ứng vớ i H2 dư (Ni,to) (Hs=100%)

k22n2nHC

−++ k H2 →

ot,Ni2n2n

HC+

hỗn hợ p sau phản ứng có ankan và H2 dư

Chú ý: Phản ứ ng vớ i H 2 (Hs=100%) không biế t H 2 d ư hay hydrocacbon

d ư thì có thể d ự a vào M của hh sau phản ứ ng. N ế u M <26 ⇒ hh sau phản ứ ng

có H 2 d ư và hydrocacbon chư a no phản ứ ng hế tb.Phản ứng vớ i Br2 dư:

k22n2nHC −+ + k Br2 → k2k2n2n BrHC −+ c. Phản ứng vớ i HX

k22n2nHC

−++ k HX →

kk2n2nXHC

−+

d.Phản ứng vớ i Cl2 (a's'k't')

k22n2nHC

−++ k Cl2 → HClxClHC

kk22n2n +−+

e.Phản ứng vớ i AgNO3 /NH3 2

k22n2nHC

−++xAg2O → 3NH x OxHAgHC 2xxk22n2n

+−−+

2) Đối vớ i ankan:



CnH2n+2 + xCl2 → ASKT CnH2n+2-xClx + xHCl ĐK: 1 ≤ x ≤ 2n+2 CnH2n+2 → Crackinh CmH2m+2 + CxH2x ĐK: m+x=n; m ≥ 2, x ≥ 2, n ≥ 3.

3) Đối vớ i anken:+ Phản ứng vớ i H2, Br2, HX đều tuân theo tỉ lệ mol 1:1+ Chú ý phản ứng thế vớ i Cl2 ở cacbon α CH3-CH=CH2 + Cl2 → C500o

ClCH2-CH=CH2 + HCl4) Đối vớ i ankin:

+ Phản ứng vớ i H2, Br2, HX đều tuân theo tỉ lệ mol 1:2VD: CnH2n-2 + 2H2 →

ot,Ni CnH2n+2 + Phản ứng vớ i dd AgNO3 /NH3 2CnH2n-2 + xAg2O → 2CnH2n-2-xAgx + xH2OĐK: 0 ≤ x ≤ 2

* Nếu x=0 ⇒ hydrocacbon là ankin ≠ ankin-1* Nếu x=1 ⇒ hydrocacbon là ankin-1* Nếu x= 2 ⇒ hydrocacbon là C2H2.

5) Đối vớ i aren và đồng đẳng:

+ Cách xác định số liên kết π ngoài vòng benzen.Phản ứng vớ i dd Br2 α=

nhydrocacbo

Br

n

n2 ⇒ α là số liên kết π ngoài vòng

benzen.+ Cách xác định số lk π trong vòng:

Phản ứng vớ i H2 (Ni,to): β+α=nhydrocacbo

H

n

n2

* vớ i α là số lk π nằm ngoài vòng benzen* β là số lk π trong vòng benzen.

Ngoài ra còn có 1 lk π tạo vòng benzen ⇒ số lk π tổng là α +β +1.VD: hydrocacbon có 5 π trong đó có 1 lk π tạo vòng benzen, 1lk π ngoài

vòng, 3 lk π trong vòng. Vậy nó có k=5 ⇒ CTTQ là CnH2n+2-k vớ i k=5 ⇒ CTTQlà CnH2n-8 CHÚ Ý KHI GIẢI TOÁN

VÍ DỤ 1 :Đốt cháy 0,1 mol hỗn hợ p 2 ankan là đồng đẳng kế tiếp ,thu đượ c 3,36 lítCO2(ĐKTC).Hai ankan trong hỗn hợ p là:

Giải : số nt cacbon trung bình= số mol CO2 : số mol 2 ankan ---> CTPTVD 2 :Đốt cháy 6,72 lít khí (ở đktc) hai hiđrocacbon cùng dãy đồng đẳng tạo thành

39,6 gam CO2 và 10,8 gam H2O.a)Công thức chung của dãy đồng đẳng là:b) Công thức phân tử mỗi hiđrocacbon là:Giải :Do chúng ở thể khí, số mol CO2> số mol H2O --->là ankin hoặc ankadiensố mol 2 chất là :nCO2- n H2O = 0,3 ---> Số ntử cacbon trung bình là : nCO2 :n2HC=3---> n1=2 ,n2 =4 ---> TCPT là C2H2 và C4H6

VD 3 :Cho 4,6 gam hỗn hợ p 2 anken là đồng đẳng kế tiếp qua dung dịch brômdư,thấycó 16 brôm phản ứng.Hai anken là

α



Giải:n Br2= 0,1 =n 2anken ---->số nguyên tử cacbon trung bình = 14.1,06,4 =3,3

CTPT 2anken là: C3H6 và C4H8 VD 4:Khi đốt cháy 1hh gồm:0,1 mol C2H4 và 1 hydrocacbon A,thu đượ c 0,5 molCO2 và 0,6 mol H2O.CTPT của hydrocacbon A là:Giải:nH2O > nCO2 ---> A là ankanSố mol A= nH

2O - nCO

2 =0,1---> n =(0,5 – 0,1.2): 0,1 =2--->CTPT của A là:C

2H

6VD 5:Khi đốt cháy 0,2 mol hh gồm: C2H2 và 1 hydrocacbon A,thu đượ c:số mol CO2 =số mol H2O =0,5 mol.CTPT của hydrocacbon A là ?Giải:nH2O = nCO2 ---> A là ankan --> nC2H2 =n A= 0,1---> số nguyên tử cacbontrong Alà:(0,5 –0,1.2): 0,1 =3 ---> ctpt của A là: C3H8 V- MỘT SỐ DẠNG BIỆN LUẬN KHI BIẾT MỘT SỐ TÍNH CHẤTPHƯƠ NG PHÁP:

+ Ban đầu đưa về dạng phân tử + Sau đó đưa về dạng tổng quát (có nhóm chức, nếu có)

+ Dựa vào điều kiện để biện luận.VD1: Biện luận xác định CTPT của (C 2 H 5)n ⇒ CT có dạng: C2nH5n

Ta có điều kiện: + Số nguyên tử H ≤ 2 số nguyên tử C +2⇒ 5n ≤ 2.2n+2 ⇒ n ≤ 2+ Số nguyên tử H là số chẳn ⇒ n=2 ⇒ CTPT: C4H10

VD2: Biện luận xác định CTPT (CH 2Cl)n ⇒ CT có dạng: CnH2nCln Ta có ĐK: + Số nguyên tử H ≤ 2 số nguyên tử C + 2 - số nhóm chức

⇒ 2n ≤ 2.2n+2-n ⇒ n ≤ 2.+ 2n+n là số chẳn ⇒ n chẳn ⇒ n=2 ⇒ CTPT là: C2H4Cl2.

VD3: Biện luận xác định CTPT (C 4 H

5)

n , biế t nó không làm mấ t màu nướ c

brom. CT có dạng: C4nH5n, nó không làm mất màu nướ c brom ⇒ nó là ankan loại

vì 5n<2.4n+2 hoặc aren.ĐK aren: Số nguyên tử H =2số C -6 ⇒ 5n =2.4n-6 ⇒ n=2. Vậy CTPT của

aren là C8H10. Chú ý các qui tắ c:

+ Thế halogen vào ankan: ư u tiên thế vào H ở C bậc cao.

+ C ộng theo Maccôpnhicôp vào anken

+ C ộng H 2 , Br 2 , HX theo t ỷ lệ 1:1 vào ankađ ien.

+ Phản ứ ng thế Ag2O/NH 3 vào ankin.+ Quy luật thế vào vòng benzen

+ Phản ứ ng tách HX tuân theo quy t ắ c Zaixep.

C. NHÓM CHỨ CI- RƯỢ U: 1) Khi đốt cháy rượ u:

22 COOH nn > ⇒ rượ u này no, mạch hở .

2) Khi tách nướ c rượ u tạo ra olefin ⇒ rượ u này no đơ n chức, hở .3) Khi tách nướ c rượ u A đơ n chức tạo ra chất B.



OH

+ NaOH

ONa

+ H2O

- 1d A / B < ⇒ B là hydrocacbon chưa no (nếu là rượ u no thì B là anken).- 1d A / B > ⇒ B là ete.

4) - Oxi hóa rượ u bậc 1 tạo ra andehit hoặc axit mạch hở .R-CH2OH → ]O[ R-CH=O hoặc R-COOH- Oxi hóa rượ u bậc 2 thì tạo ra xeton:R-CHOH-R' → ]O[ R-CO-R'

- Rượ u bậc ba không phản ứng (do không có H)5) Tách nướ c từ rượ u no đơ n chức tạo ra anken tuân theo quy tắc zaixep:Tách -OH và H ở C có bậc cao hơ n

6) - Rượ u no đa chức có nhóm -OH nằm ở cacbon kế cận mớ i có phảnứng vớ i Cu(OH)2 tạo ra dd màu xanh lam.

- 2,3 nhóm -OH liên kết trên cùng một C sẽkhông bền, dễ dàng táchnướ c tạo ra anđehit, xeton hoặc axit cacboxylic.

- Nhóm -OH liên kết trên cacbon mang nối đôi sẽ không bền, nó đồngphân hóa tạo thành anđehit hoặc xeton.

CH2=CHOH → CH3-CHO

CH2=COH-CH3 → CH3-CO-CH3.CHÚ Ý KHI GIẢI TOÁN Rượ u no

a. Khi đốt cháy rượ u : nolaø röôïunaøyröôïunn22 COOH ⇒⟩

röôïu

CO öùngphaûnröôïuCOOH

n

ncaùcbontöûnguyeânsoá nnn 2

22 =⇒=−

Nếu là hổn hợ p rượ u cùng dãy đồng đẳng thì số nguyên tử Cacbon trungbình.VD : n = 1,6 ⇒ n1< n =1,6 ⇒ phải có 1 rượ u là CH3OH

b.2

x=

röôïu

H

n

n2 ⇒ x là số nhóm chức rượ u ( tươ ng tự vớ i axít)

c.

rượ u đơ n chức no (A) tách nướ c tạo chất (B) (xúc tác : H2SO4 đđ). dB/A < 1 ⇒ B là olêfin. dB/A > 1 ⇒ A là ete

d.

+ oxi hóa rượ u bậc 1 tạo anđehit : R-CHO → 0,t Cu R- CH= O

+ oxi hóa rượ u bậc 2 tạo xeton : R- CH – R’ [O] R – C – R’OH O

+ rượ u bậc 3 không bị oxi hóa.

II. PHENOL:- Nhóm OH liên kết trực tiếp trên nhân benzen, nên liên kết giữa O và H

phân cực mạch vì vậy hợ p chất của chúng thể hiện tính axit (phản ứng đượ cvớ i dd bazơ )



CH2OH

+ NaOH khoâng phaûn öùng

- Nhóm -OH liên kết trên nhánh (không liên kết trực tiếp trên nhân benzen)không thể hiện tính axit.

CHÚ Ý KHI GIẢI TOÁN

a/ Hợ p chất HC: A + Na → H2 = A

H

n

n 2

2

x

⇒ x là số nguyên tử H linh độngtrong – OH hoặc -COOH.

b/ Hợ p chất HC: A + Na → muối + H2O ⇒ y=A

NaOH

n

öùngphaûnn ⇒ y là số

nhóm chức phản ứng vớ i NaOH là – OH liên kết trên nhân hoặc – COOH vàcũng là số nguyên tử H linh động phản ứng vớ i NaOH.

VD : . 1n

n

A

H 2 = ⇒ A có 2 nguyên tử H linh động phản ứng Natri

. 1=A

NaOH

n

n

⇒ A có 1 nguyên tử H linh động phản ứng NaOH. nếu A có 2 nguyên tử Oxi

⇒ A có 2 nhóm OH ( 2H linh động phản ứng Na) trong đó có 1 nhóm –OHnằm trên nhân thơ m ( H linh động phản ứng NaOH) và 1 nhóm OH liên kết trênnhánh như HO-C6H4-CH2-OH

III. AMIN:- Nhóm hút e làm giảm tính bazơ của amin.

- Nhóm đẩy e làm tăng tính bazơ của amin.VD: C6H5-NH2 <NH3<CH3-NH2<C2H5NH2<(CH3)2NH2 (tính bazơ tăng dần)CHÚ Ý KHI GIẢI TOÁN

• x=+

amin

H

n

n ⇒ x là số nhóm chức amin

VD: nH+ : namin = 1 :1 ⇒ amin này đơ n chức

• CT của amin no đơ n chức là CnH2n+3N (n ≥ 1). Khi đốt cháy nH2O > nCO2 ⇒ nH2O – nCO2 = 1,5 namin

. =amin

CO

n

n2

số nguyên tử cacbon•

Bậc của amin : -NH2 bậc 1 ; -NH- bậc 2 ; -N - bậc 3

IV. ANĐEHIT :1. Phản ứ ng tráng gươ ng và vớ i Cu(OH)2 (t

o)R-CH=O +Ag2O →

ot,ddNH3 R-COOH + 2Ag ↓ R-CH=O + 2Cu(OH)2 →

ot R-COOH + Cu2O↓ +2H2O N ế u R là Hydro, Ag2O d ư , Cu(OH)2 d ư :



H-CHO + 2Ag2O → ot,ddNH3 H2O + CO2 + 4Ag↓

H-CH=O + 4Cu(OH)2 → ot 5H2O + CO2 + 2Cu2O↓

Các chấ t: H-COOH, muố i của axit fomic, este của axit fomic cũng cho

đượ c phản ứ ng tráng gươ ng.

HCOOH + Ag2O → ot,ddNH3 H2O + CO2+2Ag ↓

HCOONa + Ag2O → ot,ddNH3 NaHCO3 + 2Ag ↓

H-COOR + Ag2O → ot,ddNH3 ROH + CO2 + 2Ag ↓ Anđ ehit vừ a đ óng vai trò chấ t khử , vừ a đ óng vai trò chấ t oxi hóa:

+ Chất khử: Khi phản ứng vớ i O2, Ag2O/NH3, Cu(OH)2(to)

+ Chất oxi hóa khi tác dụng vớ i H2 (Ni, to)CHÚ Ý KHI GIẢI TOÁN

a. andehyt.chöùcnhoùmsoá laøxn

n

anñehyt

Ag⇒= x2

+ Trườ ng hợ p đặc biệt : H-CH = O phản ứng Ag2O tạo 4mol Ag nhưng %O= 53,33%

+ 1 nhóm andehyt ( - CH = O ) có 1 liên kết đôi C = O ⇒ andehyt no đơ nchức chỉ có 1 liên kết Π nên khi đốt cháy

22 COOH nn = ( và ngượ c lại)

+ andehyt A có 2 liên kết Π có 2 khả năng : andehyt no 2 chức ( 2Π ở C =O) hoặc andehyt không no có 1 liên kết đôi ( 1Π trong C = O, 1 Π trong C = C).

b. + andehytchöùcnhoùmsoá laøn

n

andehyt

OCu2 x x ⇒=

+ andehytchöùcnhoùmsoá laøn

öùngphaûnn

andehyt

Cu(OH)2 x x ⇒= 2

+ C)C)ñoâi(keátlieânsoá andehytchöùcnhoùmsoá (laøxn

öùngphaûnn 2H =∏+⇒= xandehyt

V. AXIT CACBOXYLIC:+ Khi cân bằng phản ứng cháy nhớ tính cacbon trong nhóm chức.

VD: CnH2n+1COOH + )2

1n3(

+ O2 → (n+1)CO2 + (n+1)H2O

+ Riêng axit fomic tráng gươ ng, phản ứng vớ i Cu(OH)2 tạo ↓ đỏ gạch. Chú ý axit phản ứng vớ i Cu(OH)2 tạo ra dd màu xanh do có ion Cu2+ + Cộng HX của axit acrylic, axit metacrylic, andehit acrylic nó trái vớ i quy

tắc cộng Maccopnhicop:VD: CH2=CH-COOH + HCl → ClCH2-CH2-COOH+ Khi giải toán về muối của axit cacboxylic khi đốt cháy trong O2 cho ra

CO2, H2O và Na2CO3

VD : CxHyOzNat + O2 → )2

tx( + CO2 +

2

y H2O +2

t Na2CO3

CHÚ Ý KHI GIẢI TOÁN

• COOH)-(axítchöùcnhoùmsoá laøxn

öùngphaûnn

axít

OH -⇒= x



•

Chí có axít fomic ( H-COOH) tham gia phản ứng tráng gươ ng• Đốt axít :

Ta có : 22nnCOOH OHC:CTlaïi)ngöôïcvaø(chöùc.ñônnotreânaxítnn2

⇒⇒= 2

• loaïi)kimöùngphaûn(axítchöùcnhoùmsoá laøxn

n

axít

H2 ⇒=2

sinh xra

Lư u ý khi giải toán :

+ Số mol Na (trong muối hữu cơ ) = số mol Na (trong Na2CO3) (bảo toànnguyên tố Na)+ Số mol C (trong Muối hữu cơ ) = số mol C (trong CO2) + Số mol C (trong

Na2CO3) (bảo toàn nguyên tố C) So sánh tính axit : Gốc hút e làm tăng tính axit, gốc đẩy e làm giảm tính

acit của axit cacboxylic.VI. ESTE : cách viết CT của một este bất kì :Este do axit x chức và rưỡ u y chức : Ry(COO)x.yR’x .

Nhân chéo x cho gốc hidrocacbon của rượ u và y cho gốchdrocacbon của axit. x.y là số nhóm chức este.

VD : - Axit đơ n chức + rượ u 3 chức : (RCOO)3R’- Axit 3 chức + rượ u đơ n chức : R(COO-R’)3

1. ESTE ĐƠ N CHỨ C :Este + NaOH →

ot Muối + rượ uEste + NaOH → 1 muối + 1 anđehit ⇒ este này khi phản ứng vớ i

dd NaOH tạo ra rượ u có nhóm -OH liên kết trên cacbon mang nối đôi bậc 1,không bền đồng phân hóa tạo ra anđehit.

VD: R-COOCH=CH2 + NaOH → ot R-COONa + CH2=CH-OH

Este + NaOH → 1 muối + 1 xeton ⇒ este này khi phản ứng tạorượ u có nhóm --OH liên kết trên cacbon mang nối đôi bậc 2 không bền đồngphân hóa tạo xeton.

+ NaOH → ot R-COONa + CH2=CHOH-CH3

Este + NaOH → 2muối +H2O ⇒ Este này có gốc rượ u là đồngđđẳng của phenol hoặc phenol..

VD :+ 2NaOH →

ot RCOONa + C6H5ONa + H2O( do phenol có tính axit nên phản ứng tiếp vớ i NaOH tạo ra

muối và H2O)Este + NaOH → 1 sản phẩm duy nhất ⇒ Este đơ n chức 1 vòng

+NaOH → ot

x y

CH3CH=OĐp hóa

RCOOC=CH2

CH3 CH3-CO-CH3 Đp hóa

RCOO

R C

O

O R COONa

OH



CÁCH XÁC ĐỊNH SỐ NHÓM CHỨ C ESTE :

α=Este

öùng)NaOH(phaûn

n

n⇒ α là số nhóm chức este (trừ trườ ng hợ p este của

phenol và đồng đẳng của nó)nNaOHcần <2neste(este phản ứng hết) ⇒ Este này đơ n chứcvà NaOH

còn dư. Este đơ n chức có CTPT là : CxHyO2 ⇔ R-COOR’ ĐK : y ≤ 2x

Ta có 12x+y+32 = R + R’ + 44.Khi giải bài toán về este ta thườ ng sử dụng cả hai công thức trên.+ Ct CxHyO2 dùng để đốt cháy cho phù hợ p.+ CT R-COOR’ dùng để phản ứng vớ i NaOH ⇒ CT cấu tạo của este. Hỗn hợ p este đơ n chức khi phản ứng vớ i NaOH tạo 1 muối + 2 rượ u đơ n

chức⇒ 2 este này cùng gốc axit và do hai rượ u khác nhau tạo nên.

Vậy công thức 2 este là R-COO 'R giải ⇒ R,R’ ; ĐK : R1< 'R <R2

⇒ CT 22

1 OHCCOORRCOORR

yx⇔

−

−

Hỗn hợ p este đơ n chức khi phản ứng vớ i NaOH tạo ra 3 muối + 1 rượ u⇒ 3 este này cùng gốc rượ u và do 3 axit tạo nên.

CT 3 este là R COOR’ ⇒CT 3este

'COORR

'COORR

'COORR

3

2

1

⇔ 2OHCyx

Hỗn hợ p este khi phản ứng vớ i NaOH → 3 muối + 2 rượ u đều đơ n chức⇒ CTCT của 3este là R COO 'R (trong đó 2 este cùng gốc rượ u)

⇒ CT 3este là:

'COORR

'COORR

'COORR

23

12

11

⇔ 2OHCyx

Hỗn hợ p 2 chất hữu cơ đơ n chức khi phản ứng vớ i NaOH thu đượ c 1muối + 1 rượ u : Có 3 trườ ng hợ p xảy ra :

+ TH1 : 1 axit + 1 rượ u

OH'R

RCOOH

+ TH2 : 1 axit + 1 este (cùng gốc axit)

'RCOOR

RCOOH

+ TH3 : 1 rượ u + 1 este (cùng gốc rượ u)

'RCOOR

OH'R

Hỗn hợ p hai chất hữu cơ khi phản ứng vớ i dd NaOH thu đượ c hai muối +1 rượ u (đều đơ n chức). Có hai trườ ng hợ p :

+ TH1 : 1 axit + 1 este

'RCOOR

RCOOH

+ TH2 : 2 este (cùng gốc rượ u) :

'COORR

'COORR

2

1 ⇔ RCOO 'R .



Hỗn hợ p hai chất hữu cơ đơ n chức khi phản ứng vớ i dd NaOH thu đượ c 1muối + 2 rượ u. Có hai trườ ng hợ p :

+ TH1 : 1 rượ u + 1 este

'RCOOR

OH'R

+ TH 2 : 2 este cùng gốc axit

2

1

RCOOR

RCOOR

Lư u ý : Nếu giả thiết cho các hợ p chất hữu cơ đồng chức thì mỗi phầntrên chỉ có 1 trườ ng hợ p là hh 2 este (cùng gốc rượ u hoặc cùng gốc axit).2. ESTE ĐA CHỨ C :a) - Do axit đa chức + rượ u đơ n chức : R(COOR’)x (x ≥ 2)

- Nếu este này do axit đa chức + rượ u đơ n chức (nhiều rượ u) : R(COO'R )x

- Nếu este đa chức + NaOH → 1 muối+2rượ u đơ n chức ⇒ este này có tốithiểu hai chức.

VD : (3 chức este mà chỉ thu đượ c 2 rượ u)

- Nếu este này có 5 nguyên tử oxi ⇒ este này tối đa hai chức este (do 1 chứceste có tối đa hai nguyên tử oxi)

b) - Do axit đơ n + rượ u đa : (RCOO)yR’ (y ≥ 2)+ Tươ ng tự như phần a.c) Este do axit đa + rượ u đa : Ry(COO)x.yR’x (ĐK : x,y ≥ 2)nếu x=y ⇒ CT : R(COO)xR’Khi cho este phản ứng vớ i dd NaOH ta gọi Ct este là RCOOR’ nhưng khi

đốt ta nên gọi CTPT là CxHyO2 (y ≤ 2x) vì vậy ta phải có phươ ng pháp đổi từ CTCT sang CTPT để dễ giải.VD : este 3 chức do rượ u no 3 chức + 3 axit đơ n chức (có 1 axit no, iaxit có

1 nối đôi, 1 axit có một nối ba) (este này mạch hở ) Phươ ng pháp giải : + este này 3 chức ⇒ Pt có 6 nguyên tử Oxi

+ Số lkết π : có 3 nhóm –COO- mỗi nhóm có 1 lk π ⇒ 3 π .+ Số lk π trong gốc hydrocacbon không no là 3 ( 1 π trong axit có 1

nối đôi, 2 π trong axit có 1 nối ba)⇒ CT có dạng : CnH2n+2-2kO6 vớ i k=6 ⇒ CT : CnH2n-10O6.+ Gọi CTCT là :

⇔ Cm+x+y+a+3H2m+2x+2y+2a-4O6

Đặt : n=m+x+y+a+3⇔ CnH2n-10O6

Chú ý : Phản ứ ng este hóa giữ a axit và rượ u : (phản ứ ng không hoàn toàn)+ Rượ u đa chức + axit đơ n chức :

xRCOOH + R’(OH)n (RCOO)xR’(OH)(n-x) + xH2O Điềukiện : 1 ≤ x ≤ n

R

COOR1

COOR2

R COOR1

COOR2

COOR1

CmH2m+1COO

CxH2x-1COO

CyH2y-3COO

CaH2a-1

H+, to



+ Rượ u đơ n + axit đa :

R(COOH)n + xR’OH + xH2OĐiều kiện : 1 ≤ x ≤ n

Ngoài ra còn nhữ ng este đăc biệt khác :

H+, to

R

(COOR')x

(COOH)(n-x)



Este do rượ u đa, axit đa và axit đơ n :

VD :Khi phản ứng vớ i NaOH tạo ra R(COONa)2,

R’COONa và R’’(OH)3

Hoặc este + NaOH → muối của axit đa + rượ u đa và rượ u đơ n

VD :

khi cho phản ứng vớ i NaOH cho R(COONa)3 + R’(OH)2 + R’’OH

Este do axit tạp chức tạo nên :VD : R-COO-R’-COO-R’’ khi phản ứng NaOh tạo : R-

COONa, và R’’OH

VD :

khi phản ứng vớ i NaOH tạo :

CHÚ Ý KHI GIẢI TOÁN :

•

Este + NaOH → 0t muối + nướ c

noù).cuaûñaúngñoàngvaø(

phenolcuûaestebieätñaëchôïptröôøngtröøestechöùcnhoùmsoá laøn

öùngphaûnneste

NaOH x x ⇒=

VD: CH3 – COOC6H5 + NaOH → 0t CH3 – COONa + C6H5ONa + H2O

• Đốt cháy este : 22nnCOOH OHClaøCTchöùcñônnonaøyestenn22

⇒⇒=

VII. BIỆN LUẬN XÁC ĐỊNH CÔNG THỨ C CỦA HỢ P CHẤT HỮ U CƠ CÓNHÓM CHỨ C

CT chung : CnH2n+2-x-2kXx vớ i X là nhóm chứ c hóa học : -OH, -CHO, -COOH, -NH2…

Giả thiết cho CT dạng phân tử và một số tính chất của hợ p chất hữu cơ . Phươ ng pháp :- Đưa CTPT về dạng CTCT có nhóm chức của nó.

- Đặt điều kiện theo công thức chung :+ Nếu no : k=0 thì ta luôn có số nguyên tử H = 2 số nguyên tử C + 2 –

số nhóm chức.+ Nếu không cho no thì ta có : số nguyên tử H ≤ 2 số nguyên tử C + 2

– số nhóm chức.

R

COO

COOR'

COO R"

R

COO

COOR"

R' COO

R'

OH

COONa

R COO

R OOC

R'

OH

COONa



VD1 : Một rượ u no có công thức là (C2H5O)n. Biện luận để xác địnhCTPTcủa rượ u đó.

+ Đưa CT trên về dạng cấu tạo : (C2H5O)n ⇔ C2nH4n(OH)n + Đặt ĐK : số nguyên tử H = 2 số nguyên tử C + 2 – số nhóm chức⇒ 4n=2.2n+2-n ⇒ n=2 ⇒ Ct rượ u là C4H8(OH)2

VD2 : Một axit hữu cơ có CTPT là (C4H3O2)n, biết rằng axit hữu cơ nàykhông làm mất màu dd nướ c brom. Xác định CTCT của axit ?

+ Đưa về dạng cấu tạo : (C4H3O2)n ⇔ C4nH3nO2n ⇔ C3nH2n(COOH)n + Do axit hữu cơ này không làm mất màu nướ c brom nên có 2 trườ ng hợ p : Axit này no : (k=0) loại vì theo ĐK : H=2C+2-số nhóm chức⇔ 2n=6n+2-n ⇒ n<0. Axit này thơ m : k=4 (do 3 lk π tạo 3 lk đôi C=C và một lk π tạo vòngbenzen)

ĐK : H=2C+2-2k-số nhóm chức ⇔ 2n=6n+2-8-n ⇔ n=2. Vậy Ct của axit làC6H4(COOH)2 (vẽ CTCT : có 3 CT).



Phươ ng Pháp Giải Nhanh Trắc Nghiệm Hóa Hữ u cơ

2. Dự a trên công thứ c tổng quát của hiđrocacbonThí dụ: Công thức tổng quát của hiđrocacbonA có dạng (CnH2n+1)m. A thuộc dãyđồng đẳng nào?A) Ankan B) Anken C) Ankin D) Aren

Suy luận: CnH2n+1 là gốc hidrocacbon hóa trị I. Vậy phân tử chỉ có thể do 2 gốchydrocacbon hóa trị I liên kết vớ i nhau, vậy m = 2 và A thuộc dãy ankan:C2nH2n+4.3.

Khi đốt cháy hidrocacbon thì cacbon tạo ra CO2 vầ hidro tạo ra H2O. Tổngkhối lượ ng C và H trong CO2 và H2O phải bằng khối lượ ng củahidrocacbon.

Thí dụ: Đốt cháy hoàn toàn m gam hỗn hợ p gồm CH4, C3H6 và C4H10 thu đượ c17,6g CO2 và 10,8g H2O. m có giá trị là:A) 2g B) 4g C) 6g D) 8g.

Suy luận: Mhỗn hợ p = mC + mH =17 10,8

12 2 644 18

gam⋅ + ⋅ B .

4. Khi đốt cháy ankan thu đượ c nCO2 > nH2O và số mol ankan cháy bằng

hiệu số của số mol H2O và số mol CO2.

CnH2n+2 + 2

3 1

2

nO

+ → nCO2 + (n + 1) H2O

Thí dụ 1: Đốt cháy hoàn toàn 0,15 mol hỗn hợ p 2 ankan thu đượ c 9,45g H2O.Cho sản phẩm cháy vào dung dịch Ca(OH)2 dư thì khối lượ ng kết tủa thu đượ c

là:A. 37,5g B. 52,5g C. 15g D. 42,5gĐáp án: ASuy luận:

nankan = nCO2 - nCO2 → nCO2 = nH2O - nankan

nCO2 =9,45

18= 0,15 = 0,375 mol

CO2 + Ca(OH)2 → CaCO3 ↓ + H2OnCaCO3 = CO2 = 0,375 mol

mCaCO3 = 0,375.100 = 37,5gThí dụ 2: Đốt cháy hoàn toàn hỗn hợ p 2 hidrocacbon liên tiếp trong dãy đồngđẳng thu đượ c 11,2 lít CO2 (đktc) và 12,6g H2O. Hai hidrocacbon đó thuộc dãyđồng đẳng nào?A. Ankan B. Anken C. Ankin D. ArenSuy luận:

nH2O =12,6

18 = 0.7 > 0,5. Vậy đó là ankan



Thí dụ 3: Đốt cháy hoàn toàn hỗn hợ p 2 hidrocacbon liêm tiếp trong dãy đồngđẳng thu đượ c 22,4 lít CO2(đktc) và 25,2g H2O. Hai hidrocacbon đó là:A. C2H6 và C3H8 B. C3H8 và C4H10

C. C4H10 và C5H12 D. C5H12 và C6H14


18

= 1,4 mol ; nCO2 = 1mol

nH2O > nCO2 ⇒ 2 chất thuộc dãy ankan. Gọi n là số nguyên tử C trung bình:

2 2n nC H + +

3 1

2

n +O2 → n CO2 + ( )1n + H2O

Ta có:1

1 1,4

n

n=

+ → n = 2,5 →

Thí dụ 4: Đốt cháy hoàn toàn hỗn hợ p gồm 1 ankan và 1 anken. Cho sản phẩmcháy lần lượ t đi qua bình 1 đựng P2O5 dư và bình 2 đựng KOH rắn, dư thấy

bình 1 tăng 4,14g, bình 2 tăng 6,16g. Số mol ankan có trong hỗn hợ p là:A. 0,06 B. 0,09 C. 0,03 D. 0,045


18= 0,23 ; nCO2 =

6,16

44= 0,14

nankan = nH2O – nCO2 = 0,23 – 0,14 = 0,09 molThí dụ 5: Đốt cháy hoàn toàn 0,1 mol hỗn hợ p gồm CH4, C4H10 và C2H4 thu

đượ c 0,14 mol CO2 và 0,23 mol H2O. Số mol ankan và anken có trong hỗn hợ plần lượ t là:A. 0,09 và 0,01 B. 0,01 và 0,09

C. 0,08 và 0,02 D. 0,02 và 0,08Suy luận: nankan = 0,23 – 0,14 = 0,09 ; nanken = 0,1 – 0,09 mol5.

Dựa vào phản ứng cộng của anken vớ i Br2 có tỉ lệ mol 1: 1.Thí dụ: Cho hỗn hợ p 2 anken đi qua bình đựng nướ c Br2 thấy làm mất màu vừađủ dung dịch chứa 8g Br2. Tổng số mol 2 anken là:A. 0,1 B. 0,05 C. 0,025 D. 0,005

Suy luận: nanken = nBr2 =8

160 = 0,05 mol

6. Dự a vào phản ứ ng cháy của ankan mạch hở cho nCO2 = nH2O

Thí dụ 1: Đốt cháy hoàn toàn hỗn hợ p 2 hidrocacbon mạch hở trong cùng dãyđồng đẳng thu đượ c 11,2 lít CO2 (đktc) và 9g H2O. Hai hidrocacbon đó thuộcdãy đồng đẳng nào?A. Ankan B. Anken C. Ankin D, Aren

C2H6

C3H8



Suy luận: nCO2 =11,2

0,522,4

= mol ; nH2O =9

0,518

=

⇒ nH2O = nCO2 Vậy 2 hidrocacbon thuộc dãy anken.Thí dụ 2: Một hỗm hợ p khí gồm 1 ankan và 1 anken có cùng số nguyên tử Ctrong phân tử và có cùng số mol. Lấy m gam hỗn hợ p này thì làm mất màu vừa

đủ 80g dung dịch 20% Br2trong dung môi CCl4. Đốt cháy hoàn toàn m gam hỗnhợ p đó thu đượ c 0,6 mol CO2. Ankan và anken đó có công thức phân tử là:A. C2H6, C2H4 B. C3H8, C3H6

C. C4H10, C4H8 D. C5H12, C5H10

Suy luận: nanken = nBr2 =80.20

100.160 = 0,1 mol

CnH2n +

3

2

n

O2 → n CO2 + n H2O0,1 0,1n

Ta có: 0,1n =0,6

2 = 0,3 ⇒ n = 3 ⇒ C3H6.

7. Đốt cháy ankin: nCO2 > nH2O và nankin (cháy) = nCO2 – nH2O

Thí dụ 1: Đốt cháy hoàn toàn V lít (đktc) một ankin thể khí thu đượ c CO2 vàH2O có tổng khối lượ ng 25,2g. Nếu cho sản phẩm cháy đi qua dd Ca(OH)2 dư thu đượ c 45g kết tủa.

a.

V có giá trị là:A. 6,72 lít B. 2,24 lít C. 4,48 lít B. 3,36 lít

Suy luận: nCO2 = nCaCO3 =45

100 = 14 2 49,6 3,4.n n+ = → = 0,45 mol

nH2O =25,2 0,45.44

18

−= 0,3 mol

nankin = nCO2 – nH2O = 0,45 – 0,3 = 0,15 mol

Vankin = 0,15.22,4 = 3,36 lítb. Công thức phân tử của ankin là:A. C2H2 B. C3H4 C. C4H6 D. C5H8 nCO2 = 3nankin. Vậy ankin có 3 nguyên tử C3H4 Thí dụ 2: Đốt cháy hoàn toàn V lít (đktc) 1 ankin thu đượ c 10,8g H2O. Nếu chotất cả sản phẩm cháy hấp thụ hết vào bình đựng nướ c vôi trong thì khối lượ ng

bình tăng 50,4g. V có giá trị là:A. 3,36 lít B. 2,24 lít C. 6,72 lít D. 4,48 lítSuy luận: Nướ c vôi trong hấp thu cả CO2 và H2OmCO2 + mH2O = 50,4g ; mCO2 = 50,4 – 10,8 = 39,6g



nCO2 =39,6

44 = 0,9 mol

nankin = nCO2 – nH2O =10,8

0,94418

− = 0,3 mol

8. Đốt cháy hỗn hợ p các hidrocacbon không no đượ c bao nhiêu mol CO2 thì

sau đó hidro hóa hoàn toàn rồi đốt cháy hỗn hợ p các hidrocacbon không nođó sẽ thu đượ c bấy nhiêu mol CO2. Đó là do khi hidro hóa thì số nguyên tửC không thay đổi và số mol hidrocacbon no thu đượ c luôn bằng số molhidrocacbon không no.

Thí dụ: Chia hỗn hợ p gồm C3H6, C2H4, C2H2, thành 2 phần đều nhau:- Đốt cháy phần 1 thu đượ c 2,24 lít CO2 (đktc).

-

Hidro hóa phần 2 rồi đốt cháy hết sản phẩm thì thể tích CO2 thu đượ c là:A. 2,24 lít B. 1,12 lít C. 3,36 lít D. 4,48 lít8. Sau khi hidro hóa hoàn toàn hidrocacbon không no rồi đốt cháy thì thuđượ c số mol H2O nhiều hơ n so vớ i khi đốt lúc chưa hidro hóa. Số mol H2O trộihơ n chính bằng số mol H2 đã tham gia phản ứng hidro hóa.Thí dụ: Đốt cháy hoàn toàn 0,1 mol ankin thu đượ c 0,2 mol H2O. Nếu hidro hóahonaf toàn 0,1 mol ankin này rồi đốt cháy thì số mol H2O thu đượ c là:A. 0,3 B. 0,4 C. 0,5 D. 0,6Suy luận: Ankin cộng hợ p vớ i H2 theo tỉ lệ mol 1:2. Khi cộng hợ p có 0,2 molH2 phản ứng nên số mol H2O thu đượ c thêm cũng là 0,2 mol , do đó số molH2O thu đượ c là 0,4 mol9. Dự a và cách tí nh số nguyên tử C và số nguyên tử C trung bình hoặc

khối lượ ng mol trung bình…

+ Khối lượ ng mol trung bình của hỗn hợ p:hh

hh

m M n

=

+ Số nguyên tử C:2

X Y

co

C H

nn

n=

+ Số nguyên tử C trung bình: 2CO

hh

nn

n= ; 1 2n a n bna b+= +

Trong đó: n1, n2 là số nguyên tử C của chất 1, chất 2a, b là số mol của chất 1, chất 2

+ Khi số nguyên tử C trung bình bằng trung bình cộng của 2 số nguyên tử C thì2 chất có số mol bằng nhau.Ví dụ 1: Hỗn hợ p 2 ankan là đồng đẳng liên tiếp có khối lượ ng là 24,8g. Thểtích tươ ng ứng của hỗn hợ p là 11,2 lít (đktc). Công thức phân tử ankan là:A. CH4, C2H6 B. C2H6, C3H8



B. C3H8, C4H10 D. C4H10, C5H12

Suy luận:24,8

49,60,5hh M = = ; 14 2 49,6 3,4.n n+ = → =

2 hidrocacbon là C3H8 và C4H10.

Ví dụ 2: Đốt cháy hoàn toàn hỗn hợ p 2 hidrocacbon mạch hở , liên tiếp trong

dãy đồng đẳng thu đượ c 22,4 lít CO2 (đktc) và 25,2g H2O. Công thức phân tử 2hidrocacbon là:A. CH4, C2H6 B. C2H6, C3H8 C. C3H8, C4H10 D. C4H10, C5H12 Ví dụ 3: Cho 14g hỗn hợ p 2 anken là đồng đẳng liên tiếp đi qua dung dịch nướ cBr2 thấy làm mất màu vừa đủ dd chứa 64g Br2.2. Công thức phân tử của các anken là:A. C2H4, C3H6 B. C3H8, C4H10

C. C4H10, C5H12 D. C5H10, C6H12 2. Tỷ lệ số mol 2 anken trong hỗn hợ p là:

A. 1:2 B. 2:1 C. 2:3 D. 1:1Suy luận:

1.8,81

0,244

mol=2

640,4

160anken Br n n mol= = =

1435

0,4anken M = = ; 14 35 2,5.n n= → =

Đó là : C2H4 và C3H6 Thí dụ 4: Cho 10,2g hỗn hợ p khí A gồm CH4 và anken đồng đẳng liên tiếp điqua dd nướ c brom dư, thấy khối lượ ng bình tăng 7g, đồng thờ i thể tích hỗn hợ p

giảm đi một nửa.2.

Công thức phân tử các anken là:A. C2H4, C3H6 B. C3H6, C4H10

C. C4H8, C5H10 D. C5H10, C6H12 2. Phần trăm thể tích các anken là:

A. 15%, 35% B. 20%, 30%C. 25%, 25% D. 40%. 10%Suy luận:

1.4 42 2CH anken CH anken

V V n n= → =

2 7anken

m g= ;4

10,2 70,2

16CH n

−= = ;

714 2,5

0,2n n= → = . Hai anken là

C2H4 và C3H6.

3. Vì

2 32,5

2n

+= = = trung bình cộng nên số mol 2 anken bằng nhau. Vì ở

cùng điều kiện %n = %V.→ %V = 25%.



Thí dụ 5: Đốt cháy 2 hidrocacbon thể khí kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳngthu đượ c 48,4g CO2 và 28,8g H2O. Phần trăm thể tích mỗi hidrocacbon là:A. 90%, 10% B. 85%. 15%C. 80%, 20% D. 75%. 25%

Thí dụ 6: A, B là 2 rượ u no đơ n chức kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng. Cho hỗnhợ p gồm 1,6g A và 2,3g B tác dụng hết vớ iNa thu đượ c 1,12 lít H2 (đktc). Công thức phân tử 2 rượ u là:A. CH3OH, C2H5OH B. C2H5OH, C3H7OH

C. C3H7OH, C4H9OH D. C4H9OH, C5H11OH10. Dự a trên phản ứ ng tách nướ c của rượ u no đơ n chứ c thành anken →

ankenn =nrượ u và sô nguyên tử C không thay đổi. Vì vậy đốt rượ u và đốt ankentươ ng ứng cho số mol CO2 như nhau.Thí dụ: Chia a gam ancol etylic thành 2 phần đều nhau.Phần 1: mang đốt cháy hoàn toàn → 2,24 lít CO2 (đktc)Phần 2: mang tách nướ c hoàn toàn thành etylen, Đốt cháy hoàn toàn lượ ng etylen→ m gam H2O. m có giá trị là:

A. 1,6g B. 1,8g C. 1,4g D. 1,5gSuy luận: Đốt cháy đượ c 0,1 mol CO2 thì đốt cháy tươ ng ứng cũng đượ c 0,1 molCO2. Nhưng đốt anken cho mol CO2 bằng mol H2O.Vậy m = 0,1.18 = 1,8.11. Đốt 2 chất hữ u cơ , phân tử có cùng số nguyên tử C, đượ c cùng số mol CO2 thì 2 chất hữ u cơ mang đốt cháy cùng số mol.Thí dụ: Đốt cháy a gam C2H5OH đượ c 0,2 mol CO2. Đốt cháy 6g C2H5COOHđượ c 0,2 mol CO2.Cho a gam C2H5OH tác dụng vớ i 6g CH3COOH (có H2SO4đ xt, t0 Giả sử H =

100%) đượ c c gam este. C có giá trị là:A. 4,4g B. 8,8g 13,2g D. 17,6gSuy luận:

2 5 3 2

1

2C H OH CH COOH COn n n== = = 0,1 mol.

3 2 50,1 0,1.88 8,8

CH COOC H esten mol m c g= → = = =

12. Dự a trên phản ứ ng đốt cháy anđehit no, đơ n chứ c cho số mol CO2 = số molH2O. Anđehit 2 , H xt + → rượ u

02 ,O t + →cũng cho số mol CO2 bằng số mol CO2 khi

đốt anđehit còn số mol H2O của rượ u thì nhiều hơ n. Số mol H2O trội hơ n bằng số

mol H2 đã cộng vào anddeehit.Thí dụ: Đốt cháy hỗn hợ p 2 anđehit no, đơ n chức thu đượ c 0,4 mol CO2. Hidro hóahoàn toàn 2 anđehit này cần 0,2 mol H2 thu đượ c hỗn hợ p 2 rượ u no, dơ n chức.Đốt cháy hoàn toàn hỗn hợ p 2 rượ u thì số mol H2O thu đượ c là:A. 0,4 mol B. 0,6mol C. 0,8 mol D. 0,3 molSuy luận: Đốt cháy hỗn hợ p 2 anđehit đượ c 0,4 mol CO2 thì cũng đượ c 0,4 molH2O. Hidro hóa anđehit đã nhận thêm 0,2 mol H2 thì số mol của rượ u trội hơ n củaanđehit là 0,2 mol. Vậy số mol H2O tạo ra khi đốt cháy rượ u là 0,4 + 0,2 = 0,6 mol.13. Dự a và phản ứ ng tráng gươ ng: cho tỉ lệ nHCHO : nAg = 1 : 4



nR-CHO : nAg = 1 : 2.Thí dụ: Cho hỗn hợ p HCHO và H2 đi qua ống đựng bột nung nóng. Dẫn toàn bộhỗn hợ p thu đượ u sau phản ứng vào bình nướ c lạnh để ngưng tụ hơ i chất lỏng vàhoa tan các chất có thể tan đượ c , thấy khối lượ ng bình tăng 11,8g.Lấy dd trong bình cho tác dụng vớ i dd AgNO3 /NH3 thu đượ c 21,6g Ag. Khốilượ ng CH3OH tạo ra trong phản ứng hợ p H2 của HCHO là:A. 8,3g B. 9,3g C. 10,3g D. 1,03gSuy luận: H-CHO + H2 0

Ni

t → CH3OH(

3CH OH HCHOm m+ ) chưa phản ứng là 11,8g.

HCHO + 2Ag2O 3 NH → CO2 + H2O + 4 Ag↓ 1 1 21,6

0,054 4 108 HCHO Ag

n n mol= = ⋅ = .

MHCHO = 0,05.30 = 1,5g ;3

11,8 1,5 10,3CH OH

m g= − =

Thí dụ 2: Cho hỗn hợ p gồm 0,1 mol HCOOH và 0,2 mol HCHO tác dụng hết vớ idd AgNO3 /NH3 thì khối lượ ng Ag thu đượ c là:

A. 108g B. 10,8g C. 216g D. 21,6gSuy luận: 0,1 mol HCOOH → 0,2 mol Ag

0,2 mol HCHO → 0,8 mol Ag→ Đáp án A.Thí dụ 3: Chất hữu cơ X thành phần gồm C, H, O trong đó %O: 53,3 khối lượ ng.Khi thực hiện phản ứng trang gươ ng, từ 1 mol X → 4 mol Ag. CTPT X là:A. HCHO B. (CHO)2 C. CH2(CHO)2 D. C2H4(CHO)2 11. Dự a vào công thứ c tí nh số ete tao ra từ hỗn hợ p rượ u hoặc dự a vàoĐLBTKL.

Thí dụ 1: Đun hỗn hợ p 5 rượ u no đơ n chức vớ i H2SO4đ , 140

0

C thì số ete thu đượ clà:A. 10 B. 12 C. 15 D. 17

Suy luận: Áp dụng công thức :( 1)

2

x x +ete → thu đượ c 15 ete.

Thí dụ 2: Đun 132,8 hỗn hợ p gồm 3 rượ u đơ n chức vớ i H2SO4 đặc, 1400C → hỗnhợ p các ete có số mol bằng nhau và có khối lượ ng là 111,2g. Số mol ete là:A. 0,1 mol B. 0,2 mol C. 0,3 mol D. 0,4 molSuy luận: Đun hỗn hợ p 3 rượ u tạo ra 6 ete.

Theo ĐLBTKL: mrượ u = mete + 2 H Om →

2 H Om = 132,8 – 111,2 = 21,6g

Do2

21,61,2

18ete H On n mol== = ⇒∑ ∑ nmỗi ete =

1,20,2

6mol= .

12. Dự a vào phươ ng pháp tăng giảm khối lượ ng: Nguyên t ắ c: Dựa vào sự tăng giảm khối lượ ng khi chuyển từ chất này sang chấtkhác để xác định khối lượ ng 1 hỗn hợ p hay 1 chất.



Cụ thể: Dựa vào pt tìm sự thay đổi về khối lượ ng của 1 mol A → 1mol B hoặcchuyển từ x mol A → y mol B (vớ i x, y là tỉ lệ cân bằng phản ứng).Tìm sự thay đỏi khối lượ ng (A→B) theo bài ở z mol các chất tham gia phản ứngchuyển thành sản phẩm. Từ đó tính đượ c số mol các chất tham gia phản ứng vàngượ c lại. Đố i vớ i r ượ u: Xét phản ứng của rượ u vớ i K:

2( ) ( ) 2 x x

x

R OH xK R OK H + → +

Hoặc ROH + K → ROK +1

2H2

Theo pt ta thấy: cứ 1 mol rượ u tác dụng vớ i K tạo ra 1 mol muối ancolat thì khốilượ ng tăng: 39 – 1 = 38g.Vậy nếu đề cho khối lượ ng của rượ u và khối lượ ng của muối ancolat thì ta có thểtính đượ c số mol của rượ u, H2 và từ đó xác định CTPT rươụ. Đố i vớ i anđ ehit : xét phản ứng tráng gươ ng của anđehit

R – CHO + Ag2O0

3 , NH t → R – COOH + 2Ag

Theo pt ta thấy: cứ 1mol anđehit đem tráng gươ ng → 1 mol axit⇒ ∆ m = 45 – 29 = 16g. Vậy nếu đề cho manđehit, maxit → nanđehit, nAg → CTPTanđehit. Đố i vớ i axit : Xét phản ứng vớ i kiềm

R(COOH)x + xNaOH → R(COONa)x + xH2OHoặc RCOOH + NaOH → RCOONa + H2O

1 mol → 1 mol → ∆ m↑ = 22g Đố i vớ i este: xét phản ứng xà phòng hóa

RCOOR’ + NaOH → RCOONa + R’OH

1 mol → 1 mol → ∆ m↑ = 23 – MR’ Đố i vớ i aminoaxit : xét phản ứng vớ i HCl

HOOC-R-NH2 + HCl → HOOC-R-NH3Cl1 mol → 1mol → ∆ m↑ = 36,5g

T hí dụ 1: Cho 20,15g hỗn hợ p 2 axit no đơ n chức tác dụng vừa đủ vớ i dd Na2CO3 thì thu đượ c V lít CO2 (đktc) và dd muối.Cô cạn dd thì thu đượ c 28,96g muối. Giátrị của V là:A. 4,84 lít B. 4,48 lít C. 2,24 lít D. 2,42 lít E. Kết quả khác.Suy luận: Gọi công thức trung bình của 2 axit là: R COOH −

Ptpu: 2 R COOH − + Na2CO3 → 2 R COONa− + CO2 ↑ + H2OTheo pt: 2 mol → 2 mol 1 mol⇒ ∆ m = 2.(23 - 11) = 44g

Theo đề bài: Khối lượ ng tăng 28,96 – 20,15 = 8,81g.

→ Số mol CO2 =8,81

0,244

mol= → Thể tích CO2: V = 0,2.22,4 = 4,48 lít

Thí dụ 2: Cho 10g hỗn hợ p 2 rượ u no đơ n chức kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳngtác dụng vừa đủ vớ i Na kim loại tạo ra 14,4g chất rắn và V lít khí H2 (đktc). V cógiá trị là:A. 1,12 lít B. 2,24 lít C. 3,36 lít D. 4,48 lít



Suy luận: Theo ptpu: 1 mol rượ u phản ứng → 1mol ancolat + 0,5 mol H2 thì khối

lượ ng tăng:

6 6 2

2

( )

1,4

214,1

78 45

n nC H NO

n

n N

n

−

=

+

m∆ = 23 -1 = 22g

Vậy theo đầu bài: 1 mol muối ancolat và 0,5mol H2 bay ra thì tăng

14,4 – 10 = 4,4g. → Số mol H2 =4,4.0,5

0,122

mol=

→ Thể tích H2: V = 0,1.22,4= 2,24 lít.Thí dụ 3: Khi thủy phân hoàn toàn 0,05 mol este của 1 axit đơ n chức vớ i 1 rượ uđơ n chức tiêu tốn hết 5,6g KOH. Mặt khác, khi thủy phân 5,475g este đó thì tiêutốn hết 4,2g KOH và thu đượ c 6,225g muối. Vậy CTCT este là:A. (COOC2H5)2 B. (COOCH3)2

C. (COOCH2CH2CH3)2 D. Kết quả khácSuy luận: Vì nKOH = 2neste → este 2 chức tạo ra từ axit 2 chức và rượ u đơ n chức.Đặt công thức tổng quát của este là R(COOR’)2 :

R(COOR’)2 + 2KOH → R(COOK)2 + 2R’OH1 mol 2 mol → 1 mol thì m = (39,2 – 2R’)g

⇒ 0,0375 mol 0.075 mol → 0,0375 mol thì m = 6,225 – 5,475 =0,75g.→ 0,0375(78 – 2R’) = 0,75 → R’ = 29 → R’ = C2H5-

Meste =5,475

146

0,0375

= → MR + (44 + 29)2 = 146 → MR = 0

Vậy công thức đúng của este là: (COOC2H5)2

13. Dự a vào ĐLBTNT và ĐLBTKL:- Trong các phản ứng hóa học, tổng khối lượ ng các chất tham gia phản ứng bằngtổng khối lượ ng của các sản phẩm tạo thành.

A + B → C + DThì mA + mB = mC + m D

- Gọi mT là tổng khối lượ ng các chất trướ c phản ứng

MS là tổng khối lượ ng các chất sau phản ứngDù phản ứng vừa đủ hay còn chất dư ta vẫn có: mT = mS

- Sử dụng bảo toàn nguyên tố trong phản ứng cháy:Khi đốt cháy 1 hợ p chất A (C, H) thì

2 2 2( ) ( ) ( )O CO O H O O O pun n n+ =

→ 2 2 2( ) ( ) ( )O CO O H O O O pu

m m m+ =

Giả sử khi đốt cháy hợ p chất hữu cơ A (C, H, O)A + O2 → CO2 + H2OTa có:

2 2 2O CO H OmA m m m+ = + Vớ i mA = mC + mH + mO

Thí dụ 1: Đốt cháy hoàn toàn m gam hỗn hợ p Y: C2H6, C3H4, C4H8 thì thu đượ c12,98g CO2 và 5,76g H2O. Tính giá trị m? (Đáp số: 4,18g)



Thí dụ 2: cho 2,83g hỗn hợ p 2 rượ u đơ n chức tác dụng vừa đủ vớ i Na thì thoát ra0,896 lít H2 (đktc) và m gam muối khan. Giá trị của m là:A. 5,49g B. 4,95g C. 5,94g D. 4,59gThí dụ 3: Cho 4,2g hỗn hợ p gồm rượ u etylic, phenol, axit fomic tác dụng vừa đủvớ i Na thấy thoát ra 0,672 lít H2 (đktc) và 1dd. Cô cạn dd thu đượ c hỗn hợ p rắn X.Khối lượ ng của X là:A. 2,55g B. 5,52g C. 5,25g D. 5,05gSuy luận: Cả 3 hợ p chất trên đều có 1 nguyên tử H linh động → Số mol Na = 2nH2 = 2.0,03 = 0.06 molÁp dụng ĐLBTKL:→ mX = 4,2 + 0,06(23 - 1) = 5,52g. Ω Thí dụ 4: Chia hỗn hợ p 2 anđehit no đơ n chức làm 2 phần bằng nhau:P1: Đem đốt cháy hoàn toàn thu đượ c 1,08g H2OP2: tác dụng vớ i H2 dư (Ni, t0) thì thu hỗn hợ p A. Đem A đốt cháy hoàn toàn thìthể tích CO2 (đktc) thu đượ c là:A. 1,434 lít B. 1,443 lít C. 1,344 lít D. 1,444 lít

Suy luận: Vì anđehit no đơ n chức nên số mol CO2 = sô mol H2O = 0,06 mol→ 2 ( 2) ( 2) 0,06

CO P C Pn n mol= =

Theo BTNT và BTKL ta có: ( 2) ( ) 0,06C P C A

n n mol= = → 2 ( ) 0,06

CO An mol=

→ 2

22,4.0,06 1,344CO

V = = lít

Thí dụ 4: Tách nướ c hoàn toàn từ hỗn hợ p Y gồm 2 rượ u A, B ta đượ c hỗn hợ p Xgồm các olefin. Nếu đốt cháy hoàn toàn Y thì thu đượ c 0,66g CO2. Vậy khi đốtcháy hoàn toàn X thì tổng khối lượ ng CO2 và H2O là:A. 0,903g B. 0,39g C. 0,94g D. 0,93g14. Phươ ng pháp nhóm nguyên tử trung bình:

Nhóm ở đây có thể là số nhóm -OH, -NH2, NO2 Thí dụ1: Nitro hóa benzen thu đượ c 14,1g hỗn hợ p gồm 2 chất nitro có khối lượ ngphân tử hơ n kém nhau 45 đvc. Đốt cháy hoàn toàn hỗn hợ p 2 chất nitro này đượ c0,07mol N2. Hai chất nitro đó là:

A.

C6H5NO2 và C6H4(NO2)2 B.

C6H4(NO2)2 và C6H3(OH)3 C.

C6H3(NO2)3 và C6H2(NO2)4 D.

C6H2(NO2)4 vàC6H(NO2)5 Suy luận: Gọi n là số nhóm NO2 trung bình trong 2 hợ p chất nitro.

Ta có CTPT tươ ng đươ ng của 2 hợ p chất nitro: 6 6 2( )n nC H NO− (n < n < n’ = n +1)

6 6 2( )n n

C H NO− → 22

n N

1 mol → 2

nmol

14,1

78 45n+ → 0,07 mol

→ 1,4n = , n = 1, n = 2 → Đáp án A.



Ví dụ 2: Hỗn hợ p X gồm 2 rượ u no có số nguyên tử bằng nhau. Đốt cháy hoàn toàn0,25 mol X thu đượ c 11,2 lít CO2 (đktc). Mặt khác 0,25 mol X đem tác dụng vớ iNa dư thấy thoát ra 3,92 lít H2 (đktc). Các rượ u của X là:

A.

C3H7OH và C3H6(OH)2 B.

C4H9OH và C4H8(OH)2 C.

C2H5OH và C2H4(OH)2 D.

C3H7OH và C3H5(OH)3

Đáp án: C

Một Số Phương Pháp Giải Nhanh Trắc Nghiệm Hoá Hữu Cơ - [Yahoo] Tat_trung151

Documents

Transcript of Một Số Phương Pháp Giải Nhanh Trắc Nghiệm Hoá Hữu Cơ - [Yahoo] Tat_trung151