MIKROTEZË - uamd.edu.al · Rezultati i ASA për statusin fizik të pacientit ( Culver et al.,...

REPUBLIKA E SHQIPËRISË

UNIVERSITETI “ALEKSANDËR MOISIU”, DURRËS

FAKULTETI I STUDIMEVE PROFESIONALE

DEPARTAMENTI I MJEKËSISË

MIKROTEZË

TEMA:

Parandalimi i infeksioneve të plagëve kirurgjikale (SSIs)

Studente: Udhëheqëse shkencore:

Anisa ÇELA Ph.D. Cand. Laura GJYLI

Durrës, 2014

ÇELA A. (2014). Parandalimi i infeksioneve të plagëve kirurgjikale (SSIs)

2

TEMA:

Parandalimi i infeksioneve të plagëve kirurgjikale (SSIs)

QËLLIMI I STUDIMIT

Të raportojë strategjitë e pararandalimit të infeksioneve të plagëve kirurgjikale (SSIs) në

periudhën preoperatore, operatore dhe postoperatore dhe në veçanti rëndësinë e kujdesit

infermieror në parandalimin e tyre.

OBJEKTIVAT

1. Të paraqesë llojet kryesore të infeksioneve të plagëve kirurgjikale (SSIs).

2. Të raportojë pacientët më vulnerabël dhe operacionet kirurgjikale, që kanë rrezik

më të lartë nga infeksionet e plagëve kirurgjikale.

3. Të raportojë metodat kryesore të mbikqyrjes të infeksioneve kirurgjikale SSIs dhe

asepsisë në sallat kirurgjikale, të personelit mjekësor dhe pacientit.

4. Të japë kontribut në raportimin e SSIs në rang kombëtar dhe të analizojë në

mënyrë krahasuese me SSIs gjendur në SHBA dhe / ose Bashkimin Europian.


3

ABSTRAKTI

Infeksionet e plagëve kirurgjikale (SSIs) ndodhin 4-25 % të pacientëve pas procedurave

kirurgjike kryesore dhe vlerësohen të shkaktojnë mbi 8’000 vdekje në vit. Shfaqja e një SSI është

duke u kuptuar gjithnjë e më tepër si një dëm i parandalueshëm dhe si rezultat, shkallët e SSIs po

përdoren si një matje zëvendësuese e cilësisë së kujdesit shëndetësor. SSIs janë gjithashtu të

kushtueshme. Kohëzgjatja e qëndrimit në spital, pajisjet për kujdesin ndaj plagës, dhe kujdesi i

nevojshëm në shtëpi llogariten 10.07 miliard $ në vit në SHBA.

Patogjenët shkaktar varen nga lloji i operacionit; mikroorganizmat e izoluar, ku më të

zakonshme janë Staphylococcus aureus, stafilokokët koagulazë negativë, Enterococcus spp. dhe

Escherichia coli.

Kujdesi infermieror luan rol thelbësor në parandalimin e infeksioneve të plagës

kirurgjikale gjatë periudhës pre-operatore, intraoperatore dhe postoperatore.

Rezultatet e e mbikqyrjes së SSIs, paraqesin një kontribut të madh në njohjen e SSIs në vendet

europiane për periudhën 2010-2011. Studimi evropian i parandalimit të infeksioneve të kujdesit

shëndetësor (HAIs) dhe përdorimi antimikrobik tregoi se SSIs janë HAIs, dhe zënë vendin e dytë

hasur me shpesh në spitale evropiane. Numri i operacioneve të raportuara për vendet europiane

është rritur. Mbikqyrja e SSIs është mjet thelbësor për parandalimin dhe kontrollin e SSI në

nivelin hospitalor. Rezultatet e survejimit treguan edhe tendencat në rënie në incidencën SSIs në

disa lloje operacionesh (CSEC, HPRO dhe LAM), duke sugjeruar se përpjekjet parandaluese,

duke përfshirë dhe mbikqyrjen, ishin të suksesshme në spitalet pjesëmarrëse. Megjithatë, shumë

prej SSIs të ndodhur janë ende të parandalueshme dhe duhet të bëhet shumë për të maksimizuar

parandalimin e SSIs në spitale evropiane.

Prandaj SSIs vazhdojnë të përbëjnë një sfidë të rëndësishme klinike. Menaxhimi i duhur i

faktorëve të rriskut, bën që një pjesë e mirë e këtyre infeksioneve të parandalohet duke shmangur

kështu shifrat e larta të sëmundshmërisë dhe mortalitetit të lidhur me infeksionet e plagëve

kirurgjikale.

Shqipëria ende mbetet një shtet, që nuk ka një ligj dhe nuk i raporton të dhënat për SSIs

në një format të aksesueshëm për taksapaguesit dhe publikun në tërësi. Përfshirja në BE, do ta

detyrojë edhe vendin tonë të raportojë rastet SSIs dhe masat që do të marrë në parandalimin e tyre

në përputhje me direktivat e ECDC.

Fjalët kyçe: Infeksionet e plagëve kirurgjikale (SSIs), faktorët e rrezikut, CDC & ECDC,

mbikqyrje dhe parandalim i SSIs, baktere patogjene, kujdesi infermieror.


4

FALENDERIME

Përfitoj nga rasti të shpreh falenderime dhe mirënjohje ndaj:

Departamentit të Mjekësisë dhe Fakultetit të Studimeve Profesionale,

Universiteti “Aleksandër Moisiu”, Durrës, që më dhanë mundësinë dhe realizuan

mbarëvajtjen e mikrotezës, si pjesë e programeve të ciklit të dytë, Master Profesional në

drejtimin “Infermieri Kirurgjikale”.

Kartotekën e Kirurgjisë, pranë Spitalit Rajonal, Durrës, për ndihmesën në

mbledhjen e të dhënave për rastin klinik.

PhD. Cand. L. Gjyli, lektore e Dep. Mjekësi, udhëheqëse e mikrotezës, e cila dha

ndihmesë shkencore lidhur me gjetjen e një teme dhe literature bashkëkohore; me

përparësi jo vetëm në fushën e infermierisë kirurgjikale dhe fushave të tjera mjekësore,

por edhe në ekonominë shëndetsore të një vendi; në hartimin e mikrotezës, si dhe për

gjithë besimin që ka patur dhe ka për mua, për t’u bërë një profesioniste e zonja në fushën

e mjekësisë.

Gjithë lektorët e Departamentit të Mjekësisë, në veçanti Prof. As. Dr. P.

Prifti, Koordinator i Master Profesional “Infermieri Kirurgjikale”, që dhanë kontributin e

tyre në formimin tim shkencor dhe profesional, gjatë periudhës së studimeve të mia,

Bachelor dhe Master.

Këtë studim ia dedikoj familjes sime, në veçanti prindërve, jo vetëm

për mbështetjen e vazhdueshme morale dhe financiare, por mbi të gjitha

për besimin dhe forcën që më kanë dhënë për të ecur përpara…


5

PASQYRA E LËNDËS

Qëllimi i studimit 2

Abstrakti 3

Falenderime 4

Pasqyra e lëndës 5

Shkurtime 8

Lista e figurave, tabelave dhe grafikëve 9

Hyrja 10

KAPITULLI I. PJESA TEORIKE 12

1.1. Infeksioni i plagës kirurgjikale dhe llojet e (SSIs) 12

1.1.1 SSIs e prerjeve sipërfaqësore 13

1.1.1 SSIs e prerjeve të thella 13

1.1.1 SSIs e organeve dhe hapësirave 13

1.2 Klasifikimi i plagëve kirurgjikale 13

1.3 Epidemiologjia e SSIs 14

1.4 Faktorët e rrezikut për SSIs 15

1.4.1 Parashikimi i rrezikut për SSIs 16

1.5 Mikrobiologjia e SSIs 18

KAPITULLI II. MATERIALE DHE METODA 21

2.1 Metodat e mbikqyrjes të infeksioneve kirurgjikale inçizive (SSIs) 21

2.1.1 Mbikqyrja e SSI-ve tek pacientët e hospitalizuar 21

2.1.2 Mbikqyrja e SSIs pas daljes nga spitali 21

2.1.3 Mbikyrja ambulatore e SSIs 22

2.2 Kategoritë e klasifikimit të rrezikut nga infektimi prej pajisjeve apo mjedisit rrethues

22

2.3 Metodat e sygjeruara për dekontaminim 23

2.3.1 Pastrimi manual 23

2.3.2 Pastrimi i mjedisit 24


6

2.3.3 Dezifektimi 24

2.3.3.1 Metodat termike 25

2.3.3.2 Metodat kimike 26

2.3.4 Dezifektimi i sipërfaqeve 26

2.4 Sterilizimi 26

2.4.1 Sterilizimi me avull 27

2.4.2 Nxehtësia e thatë 27

2.4.3 Gazi i oksidit të etilenit 27

KAPITULLI III. REZULTATE DHE DISKUTIME 29

3.1 Strategjitë e parandalimit 29

3.1.1 Strategjitë preoperative 29

3.1.1.1 Dushet antiseptike preoperative 29

3.1.1.2 Heqja e qimeve 30

3.1.1.3 Përgatitja e lëkurës së pacientit në sallën e operacionit 30

3.1.1.4 Antisepsia para-operative e duarve/parakrahut 31

3.1.1.4.1 Agjentët e rekomanduar për pastrimin e duarve 32

3.1.1.4.2 Pastrimi kirurgjik i duarve/dezifektimi 32

3.1.1.5 Profilaksia antimikrobike 33

3.1.1.6 Menaxhimi i personelit kirurgjikal të infektuar apo kolonizuar me mikroorganizma 34

3.1.2 Strategjitë operative 34

3.1.2.1 Mjedisi i dhomës operative 34

3.1.2.1.1 Ventilimi 34

3.1.2.1.2 Sipërfaqet mjedisore 35

3.1.2.1.3 Sterilizimi konvencional dhe flash sterilizimi i instrumenteve kirurgjikale 35

3.1.2.2 Veshja kirurgjikale 36

3.1.3 Strategjitë postperative 37

3.1.3.1 Kujdesi për inçizionin 37


7

3.1.3.2 Planifikimi i daljes nga spitali 37

3.2 Ndikimi i SSIs në kujdesin shëndetësor dhe kostot për pacientin 38

3.3 Raportime statistikore të SSIs nga Shqipëria, Europa dhe SHBA 39

3.3.1 Raportime të SSIs në Shqipëri 39

3.3.2 Raportime të SSIs nga Europa 40

3.3.3 Raportime të SSIs nga SHBA 42

KAPITILLI IV. KONKLUZIONE 44

KAPITULLI V. REKOMANDIME 45

KAPITULLI VI. BIBLIOGRAFIA 49


8

SHKURTIME

SSIs (Surgical Site Infections) infeksione të plagëve kirurgjikale

CDC (Centers for Disease Control and Prevention in USA) qendrat për kontrollin dhe

parandalimin e sëmundjeve në SHBA)

ECDC (European Centre for Disease Prevention Qendra Europiane për and Control) parandalimin dhe kontrollin e

sëmundjeve NNIS (National Nosocomial Infections Surveillance) mbikqyrja kombëtare e

infeksioneve nosokomiale SENIC (Study on Efficacy of Nosocomial Infection studim mbi eficiencën e Control) e kontrollit të infeksioneve

nozokomiale ASA (American Society of Anesthesiologists) shoqata amerikane e

anesteziologëve

Implant çdo pajisje ose material,

veçanërisht (një substancë inerte), që përdoret për riparimin ose zëvendësimin e një pjese të trupit

HAIs (Infections of Health-care) infeksione të kujdesit shëndetsor

AMP (Surgical antimicrobial profilaksi profilaksia antimikrobiale kirurgjikale

EEA (Europian Economic Area) Zona Europiane e Ekonomisë

BE Bashkimi Europian

AAMI (Association for the Advancement shoqata e mjekësisë së of Medical Instrumentation) avancuar instrumentare


9

LISTA E FIGURAVE, TABELAVE DHE GRAFIKËVE

Figura 1. Prerje tërthore e veshjes së abdomenit që përshkruan klasifikimet sipas CDC –

ve për infeksionin e plagës kirurgjikale (SSI) (Mangram et al., 1999).

Figura 2. Harta e shteteve të SHBA me Legjistacion mbi SSIs që kërkojnë Raportime

Publike (Owens & Stoessel, 2008).

Tabela 1. Faktorët e lidhur me pacientin dhe procedurën që ndikojnë në rrezikun për

infeksionin e plagës kirurgjikale (Mangram et al., 1999).

Tabela 2. Koha në orë e proçedurave të përgjithshme kirurgjikale (Culver et al., 1991 ;

Mangram et al., 1999).

Tabela 3. Rezultati i ASA për statusin fizik të pacientit ( Culver et al., 1991).

Tabela 4. Shkallët e SSIs sipas indeksit i riskut NNIS dhe proçedurës kirurgjikale

(Culver et al., 1991).

Tabela 5. Patogjenët e lidhur me procedura kirurgjikale të ndryshme (përshtatur nga

Mangram et al., 1999).

Tabela 6. Përqindja e shpërndarjes së patogjenëve në plagët kirurgjikale (Centers for

Disease Control and Prevention, 1996; Mangram et al., 1999).

Tabela 7. Mekanizmi dhe spektri i aktivitetit të agjentëve antiseptik më të përdorshëm

për përgatitjen preoperative të lëkurës dhe sterilizimi kirurgjikal (Larson, 1988; Hardin &

Nichols, 1997).

Tabela 8. Raportime të proçedurave sipas SHBA për SSIs-të(Owens & Stoessel, 2008).

Grafiku 1. Shkalla e mesatares së SSIs-ve sipas indeksit të rrezikut NNIS (Culver et al.,

1991).

Grafiku 2. Shpërndarja e operacioneve të raportuara të mbikqyrjes Europiane të SSIs-ve

nga vendet pjesmarrëse. EU/EEA, 2010–2011 (ECDC, 2013)..

Grafiku 3. Incidenca akumulative e SSIs-ve sipas vitit dhe llojit te operacionit, në vendet

e EU/EEA, 2008–2011 (ECDC, 2013).


10

HYRJE

Infeksionet e plagëve kirurgjikale (SSIs), janë një nga shkaqet e infeksioneve lidhur me

kujdesin shëndetsor, quajtuar ndryshe infeksione hospitalore ose nozokamiale dhe zënë

vendin e dytë me 22%. Përveç tyre, në infeksionet hospitalore përfshihen infeksionet e

traktit të sipërm respirator, pneumonisë, traktit urinar, septicemisë, etj.

(http://www.darkdaily.com/wp-content/uploads/40412-300x225.jpg).

SSIs janë përshkruar si infeksione që ndodhin brenda 30 ditësh pas operacionit ose

brenda një viti për pacientët që kanë të vendosur implant duke prekur inçizionin ose indet

e thella të plagës kirurgjikale. Pavarësisht përmirësimeve në parandalimin, SSIs mbeten

një problem i rëndësishëm klinik, meqenëse janë të lidhura me vdekshmëri dhe sëmundje

të konsiderueshme, dhe imponojnë kërkesa të ashpra mbi burimet e kujdesit shëndetësor.

Incidenca e SSIs mund të jetë aq e lartë sa 20%, në varësi të procedurës kirurgjikale,

kritereve të mbikqyrjes së përdorur, dhe cilësia e mbledhjes së të dhënave. Në shumë

SSIs, patogjenët përgjegjës e kanë origjinën nga flora endogjene e pacientit. Patogjenët

shkaktar varen nga lloji i operacionit; mikroorganizmat e izoluar më të zakonshme janë

Staphylococcus aureus, stafilokokët koagulazë negativë, Enterococcus spp. dhe

Escherichia coli.

Faktorë të shumtë të lidhur me pacientin, procedurën apo mjedisin spitalor ndikojnë në

rrezikun e SSIs, prandaj parandalimi kërkon vëzhgime të vëmendshme sistematike të

faktorëve të shumtë të rrezikut për të reduktuar rrezikun e kontaminimit bakterial dhe për

të përmirësuar mbrojtjen e pacientit. Direktivat e Qendrave për Kontrollin dhe

Parandalimin (ECDC) e SSIs theksojnë rëndësinë e përgatitjes së pacientit, praktikat

aseptike dhe rëndësinë e teknikave kirurgjikale dhe profilaksinë antimikrobike, e cila

kryhet në rrethana specifike (Owens & Stoessel, 2008).

Ka një presion në rritje mbi shtetet për të mbledhur dhe raportuar, të dhëna të sakta të

standardizuara mbi SSIs dhe për t’i bërë këto të dhëna lehtësisht të lexueshme për

pacientët. Ky fokusim risi mbi cilësinë e të dhënave lehtësisht të aksesueshme paraqet një

tjetër arritje drejt transparencës së rezultateve dhe çmimeve për konsumatorët.

http://www.darkdaily.com/wp-content/uploads/40412-300x225.jpg


11

Një pasojë e ndjekjes dhe raportimit në rritje të infeksioneve kirurgjike nga spitalet është

përdorimi i testeve laboratorike klinike, që përdoren për të identifikuar infeksionet dhe

për të ndihmuar mjekët për të monitoruar progresin e pacientëve me SSIs. Pathologët dhe

mikrobiologët kanë një rol të rëndësishëm për të ndihmuar spitalet në zvogëlimin e

numrit të SSIs, krahas kujdesit të vazhdueshëm infermieror sipas direktivave të CDC dhe

ECDC.

Në një studim të 2010, vetëm 21 shtete në SHBA, kishin ligje të raportimit SSIs. Nga

këta, vetëm 8 shtete i kishin të dhënat në dispozicion të publikut në një format lehtësisht

të arritshëm.

Në vitet 2010 dhe 2011, të dhënat për Europën u morën nga 20 rrjete në 16 vende

evropiane (15 anëtare të BE dhe një shtet EEA). Rezultatet e survejimit treguan edhe

tendencat në rënie në incidencën SSIs në disa lloje operacionesh (CSEC, HPRO dhe

LAM), duke sugjeruar se përpjekjet parandaluese, përfshirë dhe mbikqyrjen, ishin të

suksesshme në spitalet pjesëmarrëse (ECDC, 2013).

Problemi më i madh qëndron në faktin se në vendin tonë nuk ka studime

stastistikore të mirëfillta për shkallën e infeksioneve të plagëve kirurgjikale (SSIs), në

mënyrë që t’i kushtohet më tepër rëndësi parandalimit të tyre, ashtu siç ndodh në shumë

vende të botës. Në vendin tonë, qëndron akoma mentaliteti i mos tregimit të infeksioneve,

mos shkrimit në kartelën e pacientit, sepse kështu duket sikur “përbaltet” puna e

personelit mjekësor. Kjo nuk është aspak e vërtetë, sepse nuk është vetëm kirurgu

shkaktar për infeksionin, por janë shumë arsye apo shkaktarë që një plagë kirurgjikale të

infektohet, siç sqarohet më lart.

Prandaj është shumë e rëndësishme studimi dhe parandalimi i infeksioneve të

plagëve kirurgjikale (SSIs), për të shmangur pacientë të sëmurë rëndë, shtrime të

përsëritura në spitale, kosto të mëdha ekonomike dhe sociale për pacientin dhe familjen,

taksapaguesit, apo edhe humbjen e jetës që është shumë e rëndë.

Le të shpresojmë se futja në BE, do ta detyrojë edhe Shqipërinë të këtë jo vetëm ligjin për

raportimin e SSIs, por edhe të dhëna për SSIs në dispozicion të taksapaguesve dhe

publikut në tërësi (Owens & Stoessel, 2008; ECDC, 2013).


12

KAPITULLI I. PJESA TEORIKE

1.1 Infeksioni i plagës kirurgjikale dhe llojet e (SSIs)

Infeksion të plagës kirurgjikale do të quajmë: infeksionin që ndodh brenda 30 ditëve pas

një operacioni kirurgjikal ose brenda një viti, nëse gjatë operacionit është vendosur një

implant në vendin ku është kryer ndërhyrja.

Infeksioni i plagës kirurgjikale karakterizohet nga shenjat klasike si: skuqje (rash),

dhimbje, enjtje (edema), temperaturë në indet rreth prerjes kirurgjikale dhe ethe

sistemike. Më pas plaga mbushet me inde të nekrotizuara, neutrofile, baktere dhe likid, që

së bashku përbëjnë pusin.

Infeksionet e plagës kirurgjikale (SSIs) ndahen në:

(SSIs) e prerjeve sipërfaqësore,

(SSIs) e prerjeve të thella,

(SSIs) e organeve dhe hapësirave (Horan et al., 1992 ; Mangram et al. 1999).

Figura 1. Prerje tërthore e veshjes së abdomenit që përshkruan klasifikimet sipas CDC –ve për infeksionin e plagës kirurgjikale (SSI) (Mangram et al., 1999).


13

1.1.1 (SSIs) e inçizioneve sipërfaqësore

Infeksioni ndodh brenda 30 ditëve pas operacionit dhe përfshin vetëm indin e lëkurës ose

subkutan të prerjes. Infeksioni paraqet të paktën një prej shenjave klasike të tij si:

dhimbje, skuqje, enjtje, temperaturë, kullim purulent nga inçizioni sipërfaqësor (Horan et

al., 1992; Mangram et al., 1999).

1.1.2 (SSIs) e inçizioneve të thella

Infeksioni ndodh brenda 30 ditëve pas operacionit, në qoftë se nuk ka implant të

vendosur ose brenda një viti, nëse ka implant dhe infeksioni lidhet me operacionin dhe

përfshin indet e thella të buta (p.sh. shtresat e muskujve dhe indit lidhor fibroz) të

inçizionit. Infeksioni ka të paktën njërën nga shenjat e mëposhtme si: ethe (> 38 ºC),

dhimbje e lokalizuar, enjtje, kullim purulent nga inçizioni i thellë, hapje spontane e

plagës, abcese (Horan et al., 1992; Mangram et al., 1999).

1.1.3 (SSIs) e organeve dhe hapësirave

Infeksioni ndodh brenda 30 ditëve pas operacionit, në qoftë se nuk është lënë implant në

vend ose brenda një viti nëse implanti është i vendosur. Shfaqja e infeksionit lidhet me

funksionimin e tij. Infeksioni përfshin çdo pjesë të anatomisë (p.sh., organet ose

hapësirat). Ai paraqitet me shenjat e mëposhtme si: kullim purulent nga dreni, abcese të

pranishme dhe me shenjat klasike të infeksionit (Horan et al., 1992; Mangram et al., 1999).

1.2 Klasifikimi i plagëve kirurgjikale

I. Plagë e pastër. Një plagë konsiderohet e pastër kur procedura kirurgjikale nuk është

bërë në viscera apo lumenin e trupit, që në kushte normale konsiderohet e ndotur (psh.

trakti respirator, gastrointestinal dhe urinar). Përbën rreth 75% të gjithë operacioneve,

plagë jo-traumatike, pa inflamacion. Niveli i infeksionit është më pak se 2% dhe varet

kryesisht nga kontamini i mjedisit operator, nga ekipi kirurgjikal dhe më shpesh nga

lëkura.

II. Plagë e pastër – kontaminuar. Një plagë konsiderohet e pastër - kontaminuar kur

procedura kirurgjikale bëhet në viscera apo lumen të trupit të kolonizuar, por në rrethana


14

të përzgjedhura dhe të kontrolluara. Pushimi është minimal në teknikën kirurgjikale dhe

niveli i infeksionit paraqitet 4 - 10% të rasteve.

III. Plagë e kontaminuar. Një plagë konsiderohet e kontaminuar kur një kontaminim i

madh është i pranishëm, por infeksioni nuk është i dukshëm. Plaga është e hapur, e

freskët, traumatike dhe me pushim të madh në teknikën kirurgjikale. Niveli i infeksionit

mund të arrijë deri në 20% të rasteve.

IV. Plagë e ndotur ose infektuar. Një plagë konsiderohet e ndotur ose infektuar kur

infeksioni aktiv është i pranishëm në plagën kirurgjikale. Janë të pranishme inde të

devitalizuara dhe / ose të nekrotizuara. Niveli i infeksionit paraqitet 40% (Culver et al.,

1991; McGraw-Hill, 2002).

1.3 Epidemiologjia e SSIs

Studimet e epidemiologjisë së SSIs janë të komplikuara, për shkak të natyrës heterogjene

të këtyre infeksioneve. Incidenca ndryshon shumë ndërmjet procedurave, ndërmjet

spitaleve, ndërmjet kirurgëve dhe ndërmjet pacientëve (Leaper et al., 2004).

Të dhënat nga sistemi NNIS i CDC tregojnë se SSIs janë tre nga infeksionet nozokomiale

më të shpeshta, duke zënë 14 - 16% të infeksioneve të tilla në pacientët e hospitalizuar

dhe 38% të pacientëve kirurgjikale (Mangram et al., 1999). Në mënyrë të ngjashme, të

dhënat evropiane sugjerojnë se incidenca e SSIs mund të arrijë deri në 20% në varësi të

procedurës, kritereve të përdorura të mbikqyrjes dhe cilësisë së mbledhjes së të dhënave

(Leaper et al., 2004). Përdorimi në rritje i procedurave minimale invasive (laparoskopike)

në operacion ka rezultuar në një rënie në incidencën e SSIs. Për shembull, në pacientët që

i nënshtrohen kolecistektomisë, norma SSIs pas proçedurave laparaskopike është

raportuar të jetë 1.1%, krahasuar me 4% të procedurave të hapura (Boni et al., 2006). Në

mënyrë të ngjashme, në pacientët me apendesitis akut, shkalla e SSI është raportuar të

jetë 2% me proçedurat laparoskopike dhe 8% me proçedurat e hapura. Arsyet e

mundshme për incidencën më të ulët të SSIs me proçedurat laparoskopike përfshijnë

prerje më të vogël, lëvizje më të shpejtë, zvogëlim të dhimbjes postoperative, ruajtjen më

të mirë të funksionit të sistemit imunitar dhe zvogëlim në përdorimin e katetereve venozë

centralë (Boni et al., 2006).


15

1.4 Faktorët e rrezikut për SSIs

Një numër faktorësh të lidhur me pacientin dhe proçedurat janë treguar nga një analizë

univariable dhe multivariable, që ndikojnë në rrezikun e SSIs (Tab. 1). Faktorët e

mundshëm të lidhur me pacientët përfshijnë moshën e vjetër, infeksion para ekzistues,

kolonizimin me Staphylococcus aureus dhe patogjenë të tjerë të mundshëm, diabetin dhe

pirjen e duhanit (Mangram et al., 1999).

Tabela 1. Faktorët e lidhur me pacientin dhe procedurën që ndikojnë në rrezikun për infeksionin e plagës kirurgjikale (Mangram et al., 1999).

Faktorët e lidhura me Pacientin Faktorët e lidhura me Proçedurën

Mosha

Statusi ushqyes

Diabeti

Pirja e duhanit

Obeziteti

Infeksionet pre-egzistuese në pjesë të largëta të trupit

Kolonizimi me mikroorganizma (veçanërisht Staphylococcus aureus)

Përgjigjja imune e ndryshuar

Gjatësia e qëndrimit preoperativ

Kohëzgjatja e pastrimit kirurgjikal

Antisepsia e lëkurës

Rruajtja para-operative

Përgatitja para-operative e lëkurës

Kohëzgjatja e operimit

Profilaksia antimikrobiale

Ventilimi i dhomës operative

Sterilizimi joadekuat i instrumenteve

Materiale të huaja në ambjentin kirurgjikal

Drenimi i plagës

Teknika kirurgjikale

-homeostazë e dobët

-dështimi për të larguar indet e nekrotizuara

-trauma të indeve

Faktorët e lidhur me proçedurën përfshijnë teknikën e varfër kirurgjikale, kohëzgjatjen e

operacionit, cilësinë e përgatitjes preoperative të lëkurës dhe sterilizimin jo adekuat të

instrumenteve kirurgjikale. Një analizë e kohëve të fundit ka identifikuar moshën dhe

përqëndrime të ulëta të albuminës në serum, si faktorët më të rëndësishëm të lidhura me

pacientët, si dhe cilësinë e teknikës kirurgjikale, si një faktor i rëndësishëm i lidhur me

proçedurën. Kjo analizë ka dalë në përfundimin se shumica e SSIs i atribohet më shumë


16

faktorëve të lidhur me pacientin krahasuar me faktorët e lidhur me proçedurën

(Dominioni et al., 2006).

1.4.1 Parashikimi i rrezikut për SSIs

Rreziku i SSIs në një pacient mund të vlerësohet duke përdorur sisteme të ndryshme

vlerësimi me pikë, të tilla si: indeksi i rrezikut NNIS SSI (Mangram et al., 1999). Ky

indeks përfshin një diapazon 0 - 3, dhe llogaritet duke caktuar një (1) pikë për secilën nga

tre variablatë e mëposhtëm:

-Kohëzgjatja e operacionit më gjatë se 75% e kohëzgjatjes së përafërt të një

operacionioni specifik të kryer (Tab. 2).

-Prania e një plagë të kontaminuar, të ndotur apo të infektuar.

-Një rezultat > 2 (p.sh. sëmundje sistemike e butë (jo e rëndë) në klasifikimin e statusit

fizik nga Shoqata Amerikane e Anesteziologëve (ASA) (Tab. 3).

Tabela 2. Koha në orë e proçedurave të përgjithshme kirurgjikale (Culver et al., 1991 ; Mangram et al., 1999).

Operacioni Koha (orë)

Bypass i arterieve koronare(rivendosje e qarkullimit të arterieve koronare)

5

Duktusit biliar, heparit dhe pankreasit 4

Craniotomy(operacion duke hapur kafkën) 4

Koka dhe qafa 4

Kolon 3

Proteza të gjymtyrëve 3

Vaskulare 3

Abdominal ose hysterectomy (heqja e uterusit) 2

Shunt ventricular (kateter për drenimin e ventrikujve të trurit)

2

Herniar (trajtim i llojeve të ndryshme te hernieve)

2

Apendectomy (heqje e apendesitit) 1

Amputacion i gjymtyrëve 1

Seksio Cezare (lindje me operacion) 1


17

Tabela 3. Rezultati i ASA për statusin fizik të pacientit ( Culver et al., 1991).

Klasa I Një pacient me shëndet normal. Klasa II Një pacient me sëmundje sistemike të

moderuar dhe pa limitim funksional. Klasa III Një pacient me sëmundje sistemike të rëndë

që kufizojnë aktivitetitet, por nuk janë të paaftë.

Klasa IV Një pacient me sëmundje sistemike të rëndë që janë në rrezik të vazhdueshem për jetën.

Klasa V Një pacient në prag të vdekjes, që nuk mund të mbijetojë për 24 orë.

Sipas indeksit kumulativ NNIS,( tab.4), Kirurgjia e Colon-it mbart rrezikun më të lartë të

SSIs, ndjekur më pas nga kolecistoektomia dhe trasplanti i organeve. Tabela 4 dhe

grafiku 1 përshkruan rritjen e përgjithshme të shkallëve SSIs ndërsa kategoria e rrezikut

NNIS rritet.

Tabela 4. Shkallët e SSIs sipas indeksit i riskut NNIS dhe proçedurës kirurgjikale (Culver et al., 1991).

Tipi i operacionit Kategoria e rrezikut

0 1 2 3

Kirurgji e Colon-it 3.2 8.5 16.0 22.0

Kirurgji vaskulare 1.6 2.1 6.1 14.8

Cholecystoectomya 1.4 2.0 7.1 11.5

Transplant organesh 0.0 4.4 6.7 18.0

Grafiku 1. Shkalla e mesataresë së SSIs-ve sipas indeksit të rrezikut NNIS ( Culver et al., 1991).


18

1.5 Mikrobiologjia e SSIs

Në mjaft SSIs, patogjenët përgjegjës origjinohen nga flora endogjene e pacientit.

(Mangram et al., 1999) .Organizmat më të zakonshëm të izoluar janë S. aureus,

stafilokokët koagulazë negative, Enterococcus spp. dhe Escherichia coli; megjithatë

patogjenët e izoluar varen nga proçedura (Tab. 5). Një rritje e numrit të SSIs i atribohen

patogjenëve rezistent ndaj antibiotikëve sikurse S. aureus meticilin-rezistent (MRSA) ose

Candida albicans. Zhvillimi mund të reflektojë një rritje të numrit të pacientëve

kirurgjikal me imunitet të dobësuar ose të sëmurë dhe një përdorim të gjerë të

antibiotikëve me spektër të gjerë (Mangram et al., 1999).

Patogjenët mundet të origjinohen nga vendet e infeksioneve preoperative larg vendeve

operative, veçanërisht në pacientët që i nënshtrohen vendosjes së një proteze ose një

implanti (Mangram et al., 1999). Përveç kësaj, flora endogjene e pacientit mund të

origjinojë nga burime ekzogjene sikurse anëtarët e ekipit kirurgjikal, mjedisi ku kryhet

operacioni, si dhe instrumentat dhe materialet sterile gjatë procedurës. Të tillë patogjenë

janë kryesisisht aerobët, sidomos bakteret Gram pozitive të tillë si gjinia Staphylococcus

dhe Streptococcus (Mangram et al., 1999).

Rreziku i zhvillimit të një SSIs pas kontaminimit mikrobik të vendit kirurgjikal do të

varet nga doza dhe virulence e patogjenit dhe niveli i rezistencës së pacientit, sipas

lidhjes:


19

Tabela 5. Patogjenët e lidhur me procedura kirurgjikale të ndryshme (përshtatur nga Mangram et al., 1999).

Lloji i kirurgjisë Patogjenët e zakonshëma

Vendosje grafti, protezë ose implanti Staphylococcus aureus; CoNS

Kardiake S. aureus; CoNS

Neurokirurgji S. aureus; CoNS

Kraharor S. aureus; CoNS

Oftalmike S. aureus; CoNS; streptokokët; Bacilet Gram-negative

Ortopedike S. aureus; CoNS; Bacilet Gram-negative

Jo-kardiotorax S. aureus; CoNS; Streptococcus pneumoniae; Bacilet Gram-negative

Vaskulare S. aureus; CoNS

Heqje e apendesitit Bacilet Gram-negative; anaerobët

Taktit biliar Bacilet Gram-negative; anaerobët

Kolo-rektale Bacilet Gram-negative; anaerobët

Gastroduodenale

Bacilet Gram-negative; streptokokët; anaerobët orofaringial (p. sh.

peptostreptokokët)

Operacione të kokës dhe qafës S. aureus; streptokokët; anaerobët orofaringial (p. sh. peptostreptokokët)

Obstetrike dhe gjinekologjike Bacilet Gram-negative; enterokokët; Group B streptokokët e grupit B; anaerobët

Urologjik Bacilet Gram-negative aCoNS, stafilokokë koagulazë-negativë

Rreziku i SSIs konsiderohet i rritur kur niveli i kontaminimit kalon 105 organizma për

gram të indit (Krizek & Robson, 1975), megjithëse doza me të ulëta kërkohen nëse

materiale të huaja, sikurse suturat janë të pranishme (Mangram et al., 1999).

Virulenca e organizmit lidhet me aftësinë për të prodhuar toksina ose faktorë të tjerë, që

rritin aftësinë për të invaduar ose dëmtuar indin. Shkalla e vdekshmërisë në pacientët e

infektuar me patogjenë virulent sikurse MRSA mund të jetë e lartë deri 74% (Dohmen,

2006).


20

Sipas të dhënave nga sistemi NNIS, shpërndarja e patogjenëve të izoluar nga site-tet nuk

ka ndryshuar shumë gjatë dekadës së fundit (Tab. 6).

Tabela 6. Përqindja e shpërndarjes së patogjenëve në plagët kirurgjikale (Centers for Disease Control and Prevention, 1996 ; Mangram et al., 1999).

Patogjenët e izoluar Përqindja (%)

Staphylococcus aureus 17-20

Stafilokokët koagulazë-negativ 12-14

Enterococcus spp. 12-13

Escherichia coli 8-10

Pseudomonas aeruginosa 8

Enterobacter spp. 7

Proteus mirabilis 3-4

Klebsiella pneumoniae 3

Streptococcus spp tjera 3

Candida albicans 2-3

Streptokoket e grupit D (jo-enterokoke) <2

Të tjerë aerobë gram-pozitive <2

Bacteroides fragilis <2


21

KAPITULLI II. MATERIALE DHE METODA

2.1 Metodat e mbikqyerjes të infeksioneve kirurgjikale inçizive (SSIs)

Metodat e mbikqyrjes së SSIs-ve të përdorura të dyja si projekti Seniç dhe sistemi NNIS

janë projektuar për monitorimin e kujdesit akut të pacientëve në spitale. Gjatë dekadës së

kaluar, zhvendosja e kujdesit kirurgjikal nga kujdesi spitalor në atë ambulator (i quajtur

edhe kirurgji ambulatore ose outpatient) ka qenë dramatik. Shumica e spitaleve nuk kanë

burime për të monitoruar të gjithë pacientët kirurgjikal gjatë gjithë kohës, as nuk është i

nevojshëm i njëjti intensitet i mbikëqyrjes për proçedurat me rrezik të lartë dhe ato me

rrezik të ulët (Lee, 1992).

2.1.1 Survejimi e SSIs-ve tek pacientët e hospitalizuar

Për identifikimin spitalor me SSIs janë përdorur dy metoda: (1) vëzhgimi direkt i vendit

kirurgjikal nga kirurgu, infermierja e trajnuar ose nga personeli i kontrollit të infeksionit

(Olson & Lee, 1990; Cardo et al., 1993; Poulsen & Jepsen, 1995) dhe (2) zbulimi indirekt

nga personeli i kontrollit të infeksionit përmes shqyrtimit të raporteve laboratorike,

shënimeve apo diskutimeve me dhënësit e kujdesit parësor (Ehrenkranz et al., 1995;

Hirschhorn et al., 1993).

Literatura sugjeron se vëzhgimi kirurgjikal i drejtpërdrejtë i vendit kirurgjikal është

metoda më e saktë për të zbuluar infeksionin kirurgjikal (Olson & Lee, 1990). Për shkak

se kohëzgjatja e hospitalizimit është shpesh shumë e shkurtër, survejimi post-kirurgjikal

për infeksionet është bërë gjithnjë e më i rëndësishëm për të marrë normat e sakta të

SSIs-ve. Për të llogaritur normat e SSIs, të dhënat duhet të mblidhen në të gjithë pacientët

që kanë kryer operacionet e interesuara (popullsia në rrezik), sepse një nga qëllimet e saj

është zhvillimi i strategjive për shtresëzimin e rrezikut.

2.1.2 Mbikqyrja e SSIs pas daljes nga spitali

Midis 12%-84% e infeksioneve kirurgjikale janë zbuluar pasi pacientët janë larguar nga

spitali ( Ferraz et al., 1995; Walsh et al., 1996).

Në së paku dy studime kanë treguar se shumica e infeksioneve kirurgjikale të inçizionit

janë bërë evidente brenda 21 ditëve pas operacionit. Duke qënë se gjatësia e


22

hospitalizimit postoperative vazhdon të zvogëlohet, shumë SSIs nuk mund të zbulohen

për disa javë pas daljes dhe për pasojë rishtrohen me vonesë për trajtimin e infeksionit

(Sands et al., 1992).

Metodat e mbikqyrjes post-daljes janë përdorur me shkallë të ndryshme të suksesit për

proçedura të ndryshme dhe midis spitaleve dhe përfshijnë: (1) ekzaminimin e

drejtpërdrejtë të plagës së pacientit gjatë vizitave ndjekëse ( follow-up), në klinikën

kirurgjike apo zyrat e mjekëve (Ferraz et al., 1995; Fanning et al., 1995); (2) rishqyrtimi i

regjistrimeve mjekësore kirurgjikale të pacientit (Mertens et al., 1994); (3) survejimi i

pacientëve me postë apo telefon (Fanning et al., 1995; Walsh et al., 1996; Sands et al.,

1996; Manian & Meyer, 1997).

2.1.3 Mbikqyrja ambulatore e SSIs

Metoda direkte dhe ajo indirekte janë përdorur për zbulimin e SSIs, që komplikojnë

operacionet ambulatore. Një studim 8-vjeçar i operacioneve për hernie dhe venat

varikoze, përdorën vizitat në shtëpi nga infermierët, të kombinuara me një survejim nga

kirurgu të vizitave klinike të pacientëve 2-javë pas operacionit për identifikimin e SSIs.

Shkalla më e lartë të përgjigjeve për pacientët janë marrë nga pyetësorët, që zhvillonin

kirurgët nëpërmjet telefonit (72% -> 90%) (Fanning et al., 1995; Sands et al., 1996;

Manian & Meyer, 1997), dhe shkalla e përgjigjeve nga pyetësorët me anë të postës, për

pacientët ishin mjaft të ulëta (15% -33% ) (Fanning et al, 1995; Sands et al., 1996).

2.2. Kategoritë e klasifikimit të rrezikut nga infektimi prej pajisjeve apo mjedisit

rrethues

Rreziku i ulët

Në këtë kategori të rrezikut futen pajisjet që bien në kontakt me lëkurën normale apo të

padëmtuar, si dhe përbërësit e mjedisit, që nuk janë në kontakt me të sëmurin (p.sh. mure,

dysheme, mobilie, lavamanë). Për këtë nivel, larja dhe tharja zakonisht mjaftojnë për

dekontaminim.


23

Rreziku mesatar

Këtij grupi të rrezikut i takojnë pajisjet që bien në kontakt me mukozat e padëmtuara ose

me lëkurën e dëmtuar, si dhe pajisjet e tjera të kontaminuara me mikroorganizma

virulente, si p.sh. pajisjet respiratore, endoskopët gastrointestinalë, instrumentet vaginale

dhe termometrat. Për këtë nivel të rrezikshmërisë duhet bërë fillimisht pastrimi dhe pastaj

dezinfektimi.

Rreziku i lartë

Këtij grupi i përkasin pajisjet që futen në brëndësi të indeve sterile, përfshirë zgavrat

trupore dhe në sistemin e qarkullimit të gjakut, p.sh. instrumentet kirurgjikale, pajisjet

brendauterine, kateterët vaskularë etj. Në këto raste, së pari duhet bërë pastrimi dhe pastaj

sterilizimi (Bennett & Brachman, 1998).

2.3 Metodat e sugjeruara për dekontaminim

Pastrimi i plotë dhe tharja largojnë shumicën e mikroorganizmave nga sipërfaqja e

pajisjeve mjekësore apo objekteve të ndryshme. Prandaj, pastrimi gjithnjë duhet t’i

paraprijë dezinfektimit dhe sterilizimit. Pastrimi zakonisht bëhet me ujë, me veprim

mekanik dhe me detergjente (Wenzel., 1994).

2.3.1 Pastrimi manual

Të gjitha pajisjet, që duhen dezinfektuar apo sterilizuar, paraprakisht para pastrimit duhet

të çmontohen. Për pastrim preferohet përdorimi i ujit të ftohtë, sepse ai e largon pjesën

më të madhe të materialit proteinik (gjaku, sputum etj.).

Përdorimi i ujit të ngrohtë apo dezinfektantit mund të shkaktojnë koagulimin e materialit,

duke e bërë më të vështirë heqjen e tij. Metoda më e thjeshtë dhe më e lire është pastrimi

i pajisjeve me furçë, e cila pozicionohet nën sipërfaqen e ujit për të evituar krijimin e

aerosoleve. Pas përdorimit, furça duhet të dekontaminohet dhe të thahet. Në fund, pajisjet

shpërlahen me ujë të ngrohtë dhe thahen. Prej këtij momenti ato janë të gatshme për

dezinfektim e sterilizim. Personeli që punon me pajisjet e kontaminuara duhet të vesh

doreza të cilësisë së mirë me qëllim mbrojtjen në punë.


24

Sipas rekomandimeve pastrimi duhet filluar me ujë të ftohtë, pastaj me ujë të ngrohtë apo

tretja e detergjentit dhe në fund të bëhet shpërlarja përfundimtare (Association for the

Advancement of Medical Instrumentationn, 2003). JHPIEGO, një agjensi e cila zakonisht

përfshihet në institucionet që kanë burime shumë të kufizuara, sugjeron zhytjen e

instrumenteve dhe të pajisjeve të tjera të ndotura në ujë të ftohtë i cili përmban 0.5%

zbardhues klorik me qëllim të dekontaminimit dhe pastaj të bëhet larja e shpërlarja, po

ashtu, me ujë të ftohtë (Tietjen et al., 2003).

2.3.2 Pastrimi i mjedisit

Dyshemeja, sipërfaqet dhe drenazhet duhet të pastrohen me ujë dhe detergjent. Nuk ka

nevojë për përdorimin rutinor të detergjentëve. Nëse ndodh derdhja e materialit të

dyshimtë infektiv (p.sh. gjaku, sputum,etj.), rekomandohet që para pastrimit të bëhet

dezinfektimi. Pastrimi apo fshirja duhet bërë me doreza duke përdorur 0.5-1% natrium

hipoklorit. Gjatë këtyre veprimeve gjithnjë duhen veshur doreza. Nëse përnjëherë

pastrohet ndonjë sipërfaqe e madhe me dezinfektantë të klorit, atëherë mund të lirohen

sasi të mëdha të gazit klorik, i cili mund të jetë i rrezikshëm për personelin. Nëse

materiali i derdhur largohet menjëherë, atëherë nuk ka nevojë të bëhet dezinfektimi i tërë

hapësirës, por mjafton vetëm pastrimi i mirë.

2.3.3 Dezinfektimi

Dezinfektimi mund të bëhet me nxehtësi apo me proçese kimike. Kurdo që ka mundësi,

përparësi duhet të ketë dezinfektimi me nxehtësi. Ai është më i sigurt sesa proçesi i

dezinfektimit kimik , nuk lë shenja, kontrollohet më lehtë dhe nuk është toksik.

Materiet organike (serumi, gjaku, qelbi ose materiali fekal) ndikojnë në efikasitetin

antimikrobik tek të dy metodat. Sa më shumë mikroorganizma të pranishme, aq më e

gjatë duhet të jetë koha e dezinfektimit. Prandaj, pastrimi thelbësor para dezinfektimit ka

rolin më të madh.


25

2.3.3.1 Metodat termike (nxehtësia)

Përveç faktit se autoklavimi dhe sterilizimi me avull nuk janë të domosdoshëm për

dezinfektim, nganjëherë mund të kenë përparësi për dekontaminimin e disa pajisjeve, siç

është p.sh. spekulumi vaginal.

Nxehtësia e lagësht në 70-100 °C

Vlimi (100 °C) për së paku 5 minuta është metodë e thjeshtë dhe shumë e besueshme për

inaktivizimin e mikroorganizmave, përfshirë këtu edhe virusin e hepatitit B, virusin HIV

dhe mykobakteret. Nëse bëhet me kujdes, kjo proçedurë i përket dezinfektimit të nivelit

të lartë. Paraprakisht, pajisjet duhet të pastrohen mirë, të vihen në kontenierë dhe të

mbushen me ujë. Uji nxehet deri sa të arrij pikën e vlimit. Dezinfektimi duhet të zgjasë 5

minuta prej momentit të arritjes së pikës së vlimit. Shtimi në tretësirë i 2% bikarbonat

natriumi e pengon korrozionin e instrumenteve dhe të pajisjeve të tjera. Nëse përdoren

pincetatat e mëdha për nxjerrjen e materialit, ato duhet të zihen (apo autoklavohen)

bashkë me dorezat e tyre së paku një herë në ditë. Boljeri (ena për vlim) duhet të zbrazet

dhe të thahet.

Për instrumentet, që mund të dëmtohen në temperaturë të vlimit, si alternative është

dezinfektimi në temperatura më të ulëta (p.sh. 80 °C në kohëzgjatje prej 5 minutash).

Dezinfektimi me ujë të nxehtë mund të bëhet në makina speciale të larjes p.sh. të

rrobave, të enëve, të çarçafëve, të gypave për respiratorë, të qelqurinave mikrosopike, dhe

të instrumenteve kirurgjikale para autoklavimit. Në këto makina proçesi i pastrimit,

dezinfektimit me ujë të nxehtë, dhe tharjes janë të kombinuara në një proçedurë shumë

efektive, duke i përgatitur disa instrumente të gatshme për përdorim (p.sh. gypat për

respirator) ose të sigurta për përpunim të mëtejshme (p.sh. instrumentet kirurgjike).

Shpërlarja dhe pastrimi fillestar heqin shumicën e mikroorganizmave, prandaj edhe koha

e nevojshme për dezinfektim mund të shkurtohet, p.sh. 70°C për 3 minuta apo 80°C për 1

minutë. Makinat e përdorura për dezinfektim duhet të mirëmbahen dhe të kontrollohen

rregullisht. Varësisht nga lloji i makinave dhe kompleksiteti i pajisjeve mund të

realizohet dezinfektim i nivelit të ulët apo të lartë.


26

2.3.3.2 Metodat kimike

Para së të vendoset për përdorimin e dezinfektantëve, së pari duhet studiuar cila metodë

është e mundshme dhe më praktike. Dezinfektantët kimikë përdoren kryesisht në

dezinfektimin e pajisjeve që janë të ndjeshme ndaj nxehtësisë dhe në ato raste kur

shfrytëzimi i paisjeve për një përdorim nuk është ekonomik. Disa pajisje mjekësore (p.sh.

bronkoskopët) kërkojnë dezinfektim të nivelit të lartë. Për këtë qëllim mund të përdoret

një numër i kufizuar i dezinfektantëve. (p.sh. glutaraldeidi 2%, peroksid hidrogjeni 6%,

acidi peracetik 0.2-0.3%). Nëse kërkohet veprim sporocid i dezinfektantëve, atëherë

pajisjet zhyten në glutaraldeid 2% në kohëzgjatje prej së paku 3 orësh.

Dezinfektantët kimikë duhet të përgatiten të freskët dhe në përqëndrime korrekte sipas

udhëzimeve të prodhuesit. Njëkohësisht, ato duhet të hidhen pas kohës së caktuar dhe pas

serisë së caktuar të përdorimeve. Dezinfektantët duhet të mbahen në shishe të pastra me

kapakë plastikë. Pas zbrazjes dhe para rimbushjes shishja duhet të pastrohet mirë. Shishet

pjesërisht të zbrazëta nuk bën të mbushen, sepse ky veprim mund të shkaktojë

kontaminim dhe shumëzim të mikroorganizmave rezistentë. Pas dezinfektimit, pajisjet

duhet të shpërlahen mirë me ujë të distiluar. Nëse nuk ka ujë të distiluar, mund të

përdoret uji i valuar dhe i ftohur. Pas shpërlarjes, pajisjet duhet të thahen dhe të mbrohen

mirë nga një kontaminim tjetër.

2.3.4 Dezinfektimi i sipërfaqeve

Sipërfaqet e ndotura mund të pastrohen nga pluhuri dhe të dezinfektohen me agjentët

përkatës kimikë. Në sipërfaqet e pastra, alkooli ka veprim të shpejtë baktericid dhe nuk

ka nevojë për shpërlarje.

2.4 Sterilizimi

Metodat e sterilizimit janë: sterilizimi me avull nën presion të lartë (autoklavimi), me

nxehtësi të thatë, me gaz të oksidit të etilenit, me avull nën presion të ulët dhe me

formaldeid.


27

2.4.1 Sterilizimi me avull

Sterilizimi me avull është metoda më e shpeshtë dhe më e preferuara për sterilizimin e

pajisjeve që depërtojnë lëkurën dhe mukozat, me kusht që nxehtësia dhe lagështia mos t’i

dëmtojnë pajisjet. Sterilizimi me avull është metodë e sigurt, jo toksike, e lirë, sporocide,

arrin shpejt nxehtësinë dhe depërton mirë në materiale.

Metodologjia

Avulli duhet të aplikohet në kohëzgjatje të caktuar, me qëllim që pajisjet e ndryshme të

arrijnë temperaturat e dëshiruara:

121°C gjatë 20 minutave për materialet e pambështjella, 30 minuta për materialet e

paketuara.

134°C në kohëzgjatje prej 4 minutash për materialet e pambështjella në sterilizator

gravitar apo pajisjet e mbështjella në sterilizator vakumi në 2.026 bar mbi shtypjen

atmosferike (Reichert & Young, 1997).

2.4.2 Nxehtësia e thatë

Nxehtësia e thatë preferohet për sterilizimin e shiringave të xhamit, yndyrërave,

pluhurave, vajrave, etj.

Metoda

Sterilizatori i thatë punon sipas parimit të furrës me ventilator, i cili mundëson

shpërndarjen e njëtrajtshme të nxehtësisë. Temperaturat dhe koha e rekomanduar për

sterilizimin e pajisjeve mjekësore janë si vijon:

170° C për 2 orë

180° C për 1 orë

Materialet sterile duhet të mbrohen nga rikontaminimi.

2.4.3 Gazi i oksidit të etilenit

Ky gaz përdoret për sterilizim në temperatura të ulëta të disa pajisjeve në spital. Oksidi i

etilenit është gaz toksik, prandaj duhet t’i përmbahen me përpikmëri udhëzimeve të

prodhuesit për instalimin dhe përdorimin e tij. Për të mundësuar sterilizimin me oksid

etileni duhet t’iu përmbaheni 4 parametrave: përqëndrimi i gazit, temperatura, lagështia


28

dhe koha e ekspozimit. Përqëndrimi i gazit duhet të jetë 450-1200 mg/l, rangu i

temperaturës 29-65°C, lagështia 45-85%, dhe koha e ekspozimit prej 2-5 orë. Procesi ka

një cikël të gjatë kohor, për shkak se është i nevojshëm ajrimi i materialit. Rekomandohet

kontrolli mikrobiologjik i procesit të sterilizimit.


29

KAPITULLI III. REZULTATE DHE DISKUTIME

3.1 Strategjitë e parandalimit

Strategjitë për parandalimin e SSIs bazohen në reduktimin e rrezikut të ndotjes bakteriale

dhe në përmirësimin e mbrojtjes së pacientit ndaj infeksioneve. Kjo kërkon metoda të

hollësishme në studimin e faktorëve të rrezikut të lidhura me pacientin dhe proçedurën.

Studime të shumta në një shumëllojshmëri rastesh klinike kanë treguar që metoda të tilla

kanë çuar në reduktime të rëndësishme të niveleve të SSIs gjatë periudhës së ndjekjes

deri në dy vjet pas ndërhyrjes (Weinberg et al., 2001; Gastmeier et al., 2002; Borer et

al., 2004; Lutarewych et al, .2004; Schelenz et al., 2005; Haycock et al., 2005; Dellinger

et al., 2005).

Të dhëna të bazuara në udhëzuesit për parandalimin e SSIs janë botuar nga CDC.

Zhvillimi i udhëzuesve të tillë është i ndërlikuar për shkak të natyrës heterogjene të SSIs,

e cila e bën të vështirë përgjithësimin e gjetjeve nga një studim në një popullsi specifike

pacientësh (psh, pacientët me kirurgji ortopedike) për një mjedis më të gjërë dhe për

faktin se ndikimi i shumë praktikave rutinore (p.sh. veshja e dorezave sterile) nuk mund

të jenë vlerësuar për arsye etike apo logjistike (Mangram et al., 1999).

3.1.1 Strategjitë preoperative

3.1.1.1 Dushet antiseptike preoperative

Bërja e një dushi ose banjë antiseptike para operacionit zvogëlon rrezikun për kolonizim

mikrobik të lëkurës. Në një studim ku u përfshin më shumë se 700 pacientë, të cilët iu

nënshtruan dy larjeve antiseptike para operacionit me klorhexidine, reduktuan

kolonizimin bakterial 9-fish, ndërsa larja me jod - povidon ose sapun

triclocarbanmedicate reduktoi rrezikun për kolonizim respektivisht 1.3 dhe 1.9-fish

(Garibaldi, 1988).

Dushet me glukonat klorhexidin kërkojnë disa aplikacione për të arritur përfitime

antimikrobiale maksimale (Kaiser et al., 1988).


30

3.1.1.2 Heqja e qimeve para-operative

Heqja e qimeve në vendin ku do të bëhët incizioni, një natë para operacionit është e

lidhur me rrezik më të lartë për infeksion sesa në rastet kur kjo gjë bëhët po të njëjtën ditë

apo disa minuta para se të bëhët ndërhyrja kirurgjikale e planifikuar (Olson et al., 1986).

Në një studim, normat e SSIs ishin 5.6% në pacientët të cilët kishin hequr qimet nga një

brisk rroje në krahasim me një normë 0.6% në mesin e atyre që kishin hequr qimet me

depilator ose që nuk i kishin hequr fare. Heqja menjëherë para operacionit krahasuar me

atë brenda 24 orëve para operacionit u shoqërua me ulje të normave të SSIs ( nga 7.1% në

3.1%); kurse nëse heqja e qimeve është kryer > 24 orë para operacionit, norma SSIs-ve i

tejkalon 20%.

3.1.1.3 Përgatitja e lëkurës së pacientit në sallën e operacionit

Jod-povidoni, alkooli dhe glukonat klorhexidine janë agjentët e përdorur më së shumti

për pastrimin e lëkurës në sallën operatore.

Alkooli me përfaqësues alkoolin etilik (60-95%) apo alkoolin isopropil (50%-91.3%)

është një antiseptik efektiv për lëkurën pasi ka veprim të shpejt, nuk kushton dhe ka

aktivitet germinicid kundër baktereve, kërpudhave dhe viruseve, por sporet mbeten

rezistente nga veprimi i tij. Një disavantazh në përdorimin e alkoolit është se merr flakë

shumë shpejt (Larson, 1988; Hardin & Nichols, 1997). Agjentët glukonat klorhexidine

dhe jodoforët kanë aktivitet me spektër të gjerë antimikrobik (Hardin & Nichols, 1997;

Mayhall, 1993; Hardin & Nichols, 1995). Në disa krahasime midis dy antiseptikëve, gjatë

perdorimit si dezifektues të duarve në periudhën paraoperative, glukonat klorhexidina ka

arritur të reduktoj më shumë numrin e mikroorganizmave të lëkurës në krahasim më jod-

povidonin, gjithashtu ka aktivitet më të madh të mbetur pas një aplikimi të vetëm (Aly &

Maibach, 1988). Glukonat klorhexidina nuk çaktivizohet nga proteinat e gjakut ose

serumit (Brown et al., 1984; Lowbury & Lilly, 1974), ndërsa jodoforët mundet të

çaktivizohen, por ushtrojnë një efekt bakteriostatik aq kohë sa ata janë të pranishëm në

lëkurë (Mayhall, 1993).


31

Tabela 7. Mekanizmi dhe spektri i aktivitetit të agjentëve antiseptik më të përdorshëm për përgatitjen preoperative të lëkurës dhe sterilizimi kirurgjikal (Larson, 1988 ; Hardin & Nichols,

1997).

Agjenti Mekanizmi i veprimit

Bakt.g+

Bakt.G-

Mtb Fungi

Virus Shpejtësia e veprimit

Aktiviteti rezidual

Toksiciteti Përdorimi

Alkool Denatyron proteinat

E E G G G Shume i shpejtë

Nuk ka Tharja,flakë SP,SS

Chlorhexidina

Shkëput membranën

qelizore E G P F G Mesatare E

Ototoksiciteti, Keratitis

SP,SS

Jodi/Jodoforët

Oksidim/ E G G G G Mesatare Minimale

Përthithje nga lëkura me

toksicitet të mundshëm,irritim

të lëkurës

SP,SS

PCMX Shkëput murin qelizor

G F* F F F Mesatare G Nuk është zbuluar

tërësisht SS

Triclosan Shkëput murin qelizor

G G G P U Mesatare E Nuk është zbuluar

tërësisht SS

Legjenda: E = e shkëlqyer, F = shumë e mirë, G=e mirë, P = e varfër( e ulët), U=e panjohur, Mtb = Mycobacterium tuberculosis, F* = shumë e mirë, veçanerisht për Pseudomonas spp. PCMX = para-chloro-

meta-xylenol, SS = surgical scrub, SP = skin preparation.

3.1.1.4 Antisepsia para-operative e duarve/parakrahut

Anëtarët e ekipit kirurgjikal, të cilët kanë kontakt të drejtpërdrejtë me fushën sterile

operative apo instrumentet sterile lajnë duart dhe parakrahët në një proçedurë tradicionale

të detajuara, menjëhëre para veshjes së dorezave, duke përdorur për pastrim një antiseptik

me spektër të gjërë dhe që të ketë një efekt të vazhdueshëm (Larson et al., 1990; Garner,

1995; Faoagali et al., 1995).

Larja higjienike e duarve apo dezinfektimi është proçedurë me të cilën duart lahen me

detergjent antiseptik apo dezinfektohen me alkool (fërkimi me alkool). Kjo është metoda

më efikase për heqjen dhe shkatërrimin e mikrooganizmave kalimtare nga duart.

Pastrimi kirurgjik i duarve ka për qëllim heqjen dhe shkatërrimin e florës kalimtare dhe

uljen e florës së përhershme të mikroorganizmave në atë shkallë që të redukojë rrezikun e

kontaminimit të plagëve në rast të dëmtimit të dorezave sterile.


32

3.1.1.4.1 Agjentët e rekomanduar për pastrim të duarve Pastrimi higjienik i duarve/ dezinfektimi

-Tretjet ujore

4% glukonat klorheksidinë me tretje detergjenti,

jod-povidoni me tretje detergjenti që përmban 0.75% jod.

Pasi lagen duart me ujë të rrjedhshëm, aplikohet 3-5 ml substancë për pastrim (varet nga

prodhuesit), duhet të pastrohen duart 10-15 sekonda, fërkohen të gjitha pjesët e duarve,

shpërlahen dhe thahen.

-Alkoolet

0.5% klorheksidinë ose povidon-jod në 70% izopropanol ose etanol,

60% izopropanol ose 70% etanol pa antiseptikë tjetër,

Hidhet në duar së paku 3 ml të preparatit dhe fërkohen duart deri sa të thahen (afërsisht

30 sekonda). Alkooli është më efikas sesa tretjet ujore të antiseptikëve .

3.1.1.4.2 Pastrimim kirurgjikal i duarve/dezinfektimi

Agjentët për pastrimin kirurgjikal të duarve janë të njëjtë sikurse ato për pastrim higjenik.

Dallimi qëndron në kohëzgjatjen e procedurës, e cila është më e gjatë ( 2- 3 ) minuta dhe

duhet të përfshijë edhe nyjet e dorës dhe parakrahët. Nëse përdoren preparate alkoolike,

atëherë rekomandohet aplikimi në duar 2 herë nga 5 ml dhe fërkimi deri sa të thahen.

Gjatë pastrimit duhet të përdoret edhe:

furça për thonj, sterile, përdoret vetëm për pastrimin e thonjve,

furça përdoret vetëm për pastrimin e parë të ditës.

Pas pastrimit të duarve me ujë dhe sapun, duhen fërkuar duart me substancë me bazë

alkoolike (70%). Kjo gjë përforcon shkatërrimin dhe pengimin e florës së përhershme

(Guideline for Hand Hygiene in Healthcare Settings, 2002).

Pas kryerjes së pastrimit kirurgjikal, duart duhet të mbahen larg nga trupi (bërrylat në

pozicion të fleksuar), kështu që uji shkon nga gishtat drejt bërrylave. Tharja e duarve dhe

parakrahëve bëhet me peshqir steril para veshjes së kostumit kirurgjikal dhe të dorezave

sterile (Association of Operating Room Nurses, 1999).


33

3.1.1.5 Profilaksia antimikrobike

Profilaksia antimikrobiale kirurgjikale i referohet veprimit të shkurtër të një agjenti

antimikrobial iniciuar vetëm para fillimit të një operacioni. Cefalosporinat janë agjentët

profilaktikë antimikrobiale më të shpeshtë (Nichols, 1995). Këto medikamente janë

efektive kundër shumë mikrorganizmave gram-pozitive dhe gram-negative. Në veçanti,

cefazolina ka përdorim të gjerë si zgjidhje e parë për operacionet e pastra (Med Lett

Drugs Ther, 1997). Nëse një pacient nuk mund të marrë cefalosporinë si pasojë e

alergjisë ndaj Penicilinës, një alternativë ndaj mikroorganizmave gram-pozitive mund të

jëtë përdorimi i Klindamicinës ose Vancomicinës dhe ndaj gram-negativëve mund të

përdoret Cefazolinë (1-2gr), që jepet tek pacientët adultë jo më shumë se 30 minuta para

se të filloj operacioni (Page et al., 1993; Classen et al., 1992). Ndërsa si AMP për

operacionet e traktit intestinal përdoret Cefatoksinë (ose antibiotikë të tjerë të gjeneratës

së dytë të cefalosporinave) që sigurojnë mbrojtje nga anaerobët. Infuzioni intravenoz

është mënyra e ofrimit të AMP që përdoret më shpesh në praktikën moderne kirurgjikale

(Nooyen et al., 1994; Med Lett Drugs Ther, 1997; Scher, 1997).

Për të maximizuar përfitimet nga përdorimi i AMP duhen ndjekur 4 etapa:

1*Përdorni një agjenti AMP për të gjithë ato operacione ose klasa operacionesh në të cilat

përdorimi i tyre ka treguar ulje të nivelit të rrezikut për SSIs ose në ato operacione ku

SSIs inçizionale ose të organeve dhe hapësirave mund të jenë fatale për pacientin

(Ehrenkranz, 1993; Trilla & Mensa, 1993; Nichols, 1995).

2*Përdorni një agjent AMP që të jetë i sigurtë, jo i shtrenjtë dhe bakterocidal me një

spektër in vitro, që mbulon shumicën e kontaminimeve të mundshme në periudhën

intraoperative të operacionit.

3*Koha e infuzionit në dozën fillestare të agjentit antimikrobial llogaritet që perqëndrimi

bakterocidal i medikamentit të jetë i pranishëm në serum dhe inde para se të bëhet

incizioni i lëkurës (Classen et al., 1992).

4*Mbajtja e niveleve terapeutike të agjentit antimikrobial në serum dhe inde gjatë

operacionit dhe deri disa orë pasi incizioni është mbyllur në dhomën operative (Mayhall,

1993; Nichols, 1995; Med Lett Drugs Ther, 1997; Scher, 1997; McDonald et al, 1998).


34

3.1.1.6 Menaxhimi i personelit kirurgjikal të infektuar apo kolonizuar me

mikroorganizma

Anëtarët e personelit kirurgjikal që kanë infeksione aktive apo janë të kolonizuara me

mikroorganizma të caktuara janë shpesh shkaktarë të SSIs-ve (Wenger et al., 1998;

Boyce et al., 1993; Weber et al., 1996).

Kështu që është e rëndësishme, që organizatat e kujdesit shëndetësor të zbatojnë politika,

që parandalojnë transmetimin e mikroorganizmave nga personeli tek pacientët. Këto

politika duhen adresuar në menaxhimin e sëmundjes, sigurimin i profilaksisë pas

ekspozimeve të lidhura me punën dhe kur është e nevojshme, përjashtimin e personelit të

sëmurë nga puna ose nga kontakti me pacientin. Ata duhet të inkurajojnë personelin që të

raportojnë ekspozimet apo sëmundjet e tyre dhe jo duke e penalizuar atë me humbjen e

pagës, përfitimeve apo statusit të punës (Bolyard et al, 1998).

3.1.2 Strategjitë operative

3.1.2.1 Mjedisi i dhomës operative

3.1.2.1.1 Ventilimi

Dhoma operative duhet të mbahet në presion pozitiv në lidhje me korridoret dhe

ambientet e tjera. Të gjitha sistemet e ventilimit apo të klimatizimit në spitale, duke

përfshirë ato në dhoma operative, duhet të kenë dy filtra në seri. Efikasiteti i filtrit parë

duhet të jetë > 30% dhe të filtrit të dytë > 90%. Sistemet konvencionale të ventilimit në

dhomën operative prodhojnë një minimum ndryshimesh ajri prej 15 njësi ajri të filtruar

për orë. (Nichols., 1992; American Institute of Architects, 1996).

Si masë shtesë për të zvogëluar rrezikun e SSIs janë sugjeruar përdorimi i fletëve Airflow

dhe rrezatimit UV në operacione të caktuara. Fletët airflow janë projektuar për të lëvizur

grimcat e lira të ajrit (i quajtur "Ultraclean air") nga fusha aseptike operative me një

shpejtësi uniforme (0.3-0.5 μm sec), duke larguar grimcat nga rruga e saj. Riqarkullimi i

ajrit bëhet nëpërmjet kalimit të grimcave nëpër filtra (HEPA) me efikasitet të lartë. Filtra

HEPA heq grimcat me diametër > 0.3μm me një efikasitet prej 99.97% (Nichols, 1992;

Sessler et al., 1992; Babb et al., 1995; Velasco et al., 1996).


35

Në një studim multivariabël ku jane shqyrtuar 8000 zëvendesime totale të kokes së

femurit dhe të gjurit, Lidwell ka krahasuar efektet e përdorimit të ultraclean, profilaksisë

antimikrobiale dhe kombinimin e të dyjave mbi shkallën e SSIs-ve të thëlla në

operacione. Norma SSIs ku është përdorur vetëm Ultraclean ajri ka rënë nga 3.4% në

1.6%, ndërsa norma për ata të cilët kanë marrë vetëm profilaksi antimikrobiale ka rënë

nga 3.4% në 0.8%. Kur të dy ndërhyrjet janë përdorur në kombinim, norma SSIs ka rënë

nga 3.4% në 0.7%. Siç shihet kombinimi i këtyre dy ndërhyrjeve mund të zvogëlojë

incidencën e SSIs pas operacioneve ortopedike me vendosje implanti. Rrezatimi UV

intraoperativ nuk tregoi për ulje të rriskut të përgjithshëm të infeksioneve kirurgjikale

(Taylor et al, 1995).

3.1.2.1.2 Sipërfaqet mjedisore

Sipërfaqet mjedisore në dhomat operative (tavolinat, dyshemetë, muret, tavanet, dritat)

janë rrallë burime të patogjenëve të rëndësishëm në zhvillimin e SSIs. Kur kemi njollosje

të dukshme të sipërfaqeve ose pajisjeve gjatë një operacioni, duhet të përdoren

dezifektues për të dekontaminuar zonat e prekura para operacionit të ardhshëm (Bueno

Cavanillas et al., 1991; Nichols, 1992; Sessler et al., 1992; Association of Operating

Room Nurses, 1999).

Të gjitha pajisjet dhe sipërfaqet mjedisore duhet të pastrohen pas kontaktit me gjakun apo

materiale të tjera potencialisht infektive (U.S. Department of Labor, Occupational Safety

and Health Administration, 1991). Kujdes duhet patur për të siguruar mbulimin e

pajisjeve mjekësore të lëna në sallën operative në mënyrë që solucionet e përdorura gjatë

pastrimit dhe dezinfektimit të mos bien në kontakt me pajisjet sterile (Rudnick et al.,

1996).

3.1.2.1.3 Sterilizimi konvencional dhe flash sterilizimi i instrumenteve kirurgjikale

Sterilizimi jo adekuat i instrumenteve kirurgjikale ka rezultuar në rritje të SSIs, prandaj

është shumë e rëndësishme përdorimi i agjentëve të duhur dhe respektimi me përpikmëri

i rregullave të sterilizimit sipas metodave të ndryshme që mund të përdoren për këtë

qëllim (Soto et al., 1991; Sessler et al., 1992; Centers for Disease Control, 1992).


36

AAMI përcakton flash sterilizimin si "një proçes i caktuar për sterilizim me avull i

instrumenteve për përdorim të menjëhershëm” (Association for the Advancement of

Medical Instrumentation, 1996). Duke qënë se bëhet një sterilizim i shpejt ka rrezik të

lartë për infeksione të rënda (Favero & Bond, 1991; American Society for Healthcare

Central Service Personnel, 1993; Association for the Advancement of Medical

Instrumentation, 1996).

Gjithashtu, ai nuk rekomandohet si një metodë rutinë sterilizimi për shkak të mungesës së

indikatorëve biologjik të duhur për monitorimin e performancës, mungesën e paketimit

mbrojtës gjatë sterilizimit, mundësia për ndotje e artikujve të përpunuar gjatë

transportimit për në dhomat operative dhe përdorimi i parametrave minimale të ciklit të

sterilizimit (koha, temperatura, presioni) (Favero & Manian, 1993).

3.1.2.1.4 Veshja kirurgjikale

Në këtë seksion termi ”veshje kirurgjikale” i referohet kostumit steril, kapuçit, mbulesës

së këpucëve, maskave, dorezave dhe përparëses. Përdorimi i barrierave duhet për të

minimizuar ekspozimin e pacientit ndaj lëkurës, membranave mukozale, apo qimeve të

anëtarëve të ekipit kirurgjikal (Moylan et al, 1987; Hardin & Nichols, 1995), si dhe për të

mbrojtur anëtarët e ekipit kirurgjikal nga ekspozimi ndaj gjakut (si psh, virusi HIV dhe

viruset e hepatitit) apo ndaj lëngjeve të tjera të trupit të pacientit.

Të gjitha veshjet e përdorura në një sallë operatore klasifikohen si: me një përdorim ose

me shumë përdorime. Pavarësisht nga materiali që përdoret për prodhimin e tyre, ato

duhet të jenë të papërshkueshme nga lëngjet dhe mikroorganizmat (American Society for

Testing Materials, 1998).

Megjithatë, veshje të tilla "të papërshkueshme nga lëngjet" mund të jenë të parehatshme

për shkak se ato pengojnë humbjen e nxehtësisë dhe avullimit të djersës. Këta faktorë

duhet të merren parasysh kur bëhet përzgjedhja e materialit të këtyre veshjeve sterile (

McCullough, 1993; Lewis & Brown, 1998).


37

3.1.3 Strategjitë postperative

3.1.3.1 Kujdesi për inçizionin

Tipi i kujdesit postoperativ të plagës përcaktohet nëse inçizioni është mbyllur që në

ndërhyrjen e parë (dmth skajet e lëkurës janë të ri-bashkuar në fund të operacionit ), lihet

e hapur për t’u mbyllur më vonë ose lihet e hapur për t’u shëruar me anë të një ndërhyrje

të dytë.

Kur një prerje kirurgjikale është e mbyllur në ndërhyrjen e parë, siç janë shumica,

zakonisht incizioni mbulohet me një veshje sterile për 24 - 48 orë. Pas 48 orësh,

është e paqartë nëse inçizioni duhet të mbulohet nga një veshje sterile apo nëse

dushi ose banjoja është e dëmshme për shërimin.

Kur një inçizion kirurgjikal lihet i hapur në nivel të lëkurës për pak ditë para se

ajo të mbyllet, një kirurg përcakton nëse ajo mund të jetë e kontaminuar apo nëse

gjendja e pacientit e pengon mbylljen primare ( p.sh. , edema). Në këto raste,

inçizioni është i mbushur me një veshje sterile.

Kur një inçisioni kirurgjikal është lënë i hapur për t’u shëruar me një ndërhyrje të

dytë, ai mbushet me një garzë sterile të lagësht dhe mbulohet me një veshje

sterile. Kolegji Amerikan i Kirurgëve, CDC, apo organizata të tjera shëndetësore

rekomandojnë përdorimin e dorezave dhe pajisjeve sterile gjatë ndryshimit të

veshjes së çdo tipi incizioni kirurgjikal ( Kravitz, 1996 ).

3.1.3.2 Planifikimi i daljes nga spitali

Në praktikën aktuale, shumë pacientë dalin nga spitali shumë shpejt pas operimit të tyre,

para se prerja kirurgjike të jetë shëruar plotësisht. Qëllimi i planifikimit të daljes nga

spitali është për të ruajtur integritetin e shërimit të inçizionit, edukimin e pacientit në

lidhje me shenjat dhe simptomat e infeksionit dhe të këshillojë pacientin se me kë duhet

të kontaktoj për të raportuar për ndonjë problem që mund të ketë pas daljes.


38

3.2 Ndikimi i SSIs në kujdesin shëndetësor dhe kostot për pacientin

Pavarësisht përmirësimit të teknikave kirurgjikale, përparimeve teknologjike,

përmirësimeve mjedisore në sallën e operacionit dhe përdorimi i antibiotikëve

profilaktikë preoperative, infeksioni i plagës kirurgjikale mbetet ngjarja e dytë më e

zakonshme negative pas ndërhyrjes që ndodh për pacientin dhe burim kryesor i

sëmundshmërisë pas proçedurës kirurgjikale.

Aktualisht janë më shumë se 40 milionë operacione spitalore dhe 31 milionë operacione

ambulatore që kryhen çdo vit në SHBA dhe të paktën 2% e këtyre pacientëve, ose rreth

1.4 milion, zhvillojnë një infeksion të plages kirurgjikale (SSIs) të llojeve të ndryshme (

Rutala & Weber, 2005).

Në krahasim me një studim të bërë në vitin 1999 vlerësohet se është dyfishuar rreziku për

vdekje në pacientët me SSIs pas një operacioni nga 3.5% në 7.8 %. Gjithashtu janë rritur

nivelet e trajtimit në njësinë e terapisë intensive nga 18% në 29%, është shtuar me 5 ditë

periudha e qëndrimit në spital (nga 6 ditë mesatarisht në 11ditë) dhe janë dyfishuar

shpenzimet e hospitalizimit nga 3’844 $ në 7’531 $, dhe është rritur mundësia e rishtrimit

nga 7% në 41 % (Owens & Stoessel, 2008; Suzanne, 2007; Kirkland et al., 1999 ).

Të dhëna të ngjashme mbi incidencën dhe ndikimin ekonomik të pacientëve me SSIs janë

marrë dhe nga Europa. Zgjatje të hospitalizimit që mesatarisht është 9.8 ditë për pacientët

e infektuar dhe rritje në kosto të kujdesit shëndetësor. Kostoja mesatare për një pacient të

hospitalizuar për herë të parë ishte 3’089 $ dhe është rritur në 5’038 $ për pacientët që

rishtrohen në spital. Për pacientët me SSIs, një ditë në spital kushton përafërsisht 325 €.

Infeksionet e indeve të thella ose të organeve dhe hapësirave trupore shoqërohen me kohë

më të gjatë hospitalizimi dhe kosto më të larta ekonomike krahasuar me infeksionet që

prekin vetëm incizionin (DiPiro et al., 1998; Kirkland et al., 1999).

Të dhënat më të fundit të botuara në nëntor 2006 zbuluan rritjen astronomike në koston e

kujdesit shëndetësor amerikan. U raportua se një pagesë sigurimi për një pacient me SSIs

ishte 27’470 $, ose 70 %, më e madhe se një rast pa infeksion. Pagesa aktuale për

kujdesin e pacientëve me SSIs është shumë më e lartë: 132’110 $, krahasuar me 31’389 $

për patientët pa infeksion (Pennsylvania Health Care Cost Containment Council, 2006).


39

Megjithatë, kostoja monetare e lartë e sistemit shëndetësor, kostoja për pacientin në

drejtim të dhimbjes, vuajtjes apo humbja e jetës janë gjithmon shumë të larta.

3.3 Raportime statistikore të SSIs nga Shqipëria, Europa dhe SHBA

3.3.1 Raportime të SSIs në Shqipëri

Me gjithë përpjekjet tona për të gjetur të dhëna statistikore lidhur me SSIs në spitalet në

Shqipëri, veçanërisht në QSUT dhe Spitalin Rajonal Durrës, nuk morëm asnjë

informacion, pasi kartotekat e spitaleve tona nuk disponojnë statistika, dhe në të shumtën

e rasteve SSIs, nuk raportohen nga personeli mjekësor. Kërkimet tona u vazhduan në

faqen zyrtare të ISHP, por edhe aty nuk gjetëm asnjë informacion lidhur me SSIs.

I vetmi rast klinik u gjet në Kartotekën e Kirurgjisë në spitalin e Durrësit dhe rezultoi si

vijon.

Një pacient 64 vjeç, operohet për cholelytiasis (heqja e gurëve në tëmth). Pas 7 ditësh

pasi kishte dalë nga spitali, ai rishtrohet në spital, sepse kirurgu zbulon se i është

infektuar plaga kirurgjikale. Pacienti ankon për dhimbje të fortë, veçanërisht rreth plagës,

temperaturë mbi 38 ̊ C. Në pamje plaga është e skuqur, buzët të enjtura dhe të pambyllura

dhe në prekje kemi rrjedhje purulente nga plaga.

Pacienti fillon menjëherë trajtimin me antibiotikë Gentamicinë 80ml dhe Cefazoline 1 gr

për të luftuar infeksionin. Përshkak të infeksionit plaga nuk është mbyllur, prandaj

kirurgu vendos që pacienti duhet të rifutet në sallë për t’i pastruar plagën dhe për ta

rimbyllur.

Gjatë periudhës së hospitalizimit, pacienti i’u nënshtrua trajtimit me antibiotikë (i/v dhe

i/m), mjekimit lokal të plagës çdo 24 - 48 orë, marrjes së analgjezikëve, infuzioneve dhe

edukimit për kujdesin që duhet të ketë pas daljes nga spitali me qëllim që kjo situatë të

mos përsëritet. Pacienti doli nga spitali pas 7 ditësh. (Kartoteka e Kirurgjisë, 2013)

Ky është vetëm një rast klinik i raportuar midis gjithë atyre që ndodhin çdo ditë në

spitalet tona.

Problemi më i madh qëndron në faktin se në vendin tonë nuk ka studime

stastistikore të mirëfillta për shkallën e infeksioneve të plagëve kirurgjikale (SSIs), në

mënyrë që t’i kushtohet më tepër rëndësi parandalimit të tyre, ashtu siç ndodh në shumë


40

vende të botës. Në vendin tonë, qëndron akoma mentaliteti i mos tregimit të infeksioneve,

mos shkrimit në kartelën e pacientit, sepse kështu duket sikur “përbaltet” puna e

personelit mjekësor. Kjo nuk është aspak e vërtetë, sepse nuk është vetëm kirurgu

shkaktar për infeksionin, por janë shumë arsye apo shkaktarë që një plagë kirurgjikale të

infektohet, siç sqarohet më lart.

Prandaj është shumë e rëndësishme studimi dhe parandalimi i infeksioneve të

plagëve kirurgjikale (SSIs), për të shmangur pacientë të sëmurë rëndë, shtrime të

përsëritura në spitale, kosto të mëdha ekonomike dhe sociale për pacientin dhe familjen,

taksapaguesit, apo edhe humbjen e jetës që është shumë e rëndë.

3.3.2 Raportime të SSIs nga Europa

Të dhënat për 2010 dhe 2011 janë marrë nga 20 network-e në 16 vende të Europës dhe

përfshijnë 811 468 operacione kirurgjikale. Në total, 796 495 operacione janë raportuar

duke përdorur protokollet e bazuara tek pacienti dhe 14 973 (<2%) duke përdorur

protokollet e bazuara tek proçedura. Një total prej 386 597 dhe 424 871 operacione janë

raportuar në 2010 dhe në 2011, respektivisht në 1 557 spitale në 2010 dhe 1 635 spitale

në 2011. Numri i operacioneve të raportuara është rritur me 34% në 2011 krahasuar me

2012. Mbretëria e Bashkuar (Angli, Irlanda e Veriut, Skoci dhe Wellsi) kontribuon me

34% të operacioneve të raportuara në total në 2010–2011, më pas Gjermania 24% dhe

Franca 20% të operacioneve në total (Graf. 2) (ECDC, 2013).

Grafiku 2. Shpërndarja e operacioneve të raportuara të mbikqyrjes Europiane të SSIs-ve nga vendet pjesmarrëse. EU/EEA, 2010–2011.


41

Në përputhje me analizat e survejimit të ECDC, incidenca akumulative e SSIs-ve është

analizuar vetëm për katër vitet e fundit (2008-2011), dhe për network-et që kanë

kontribuar me të dhëna për të paktën tre prej këtyre viteve të survejimit.

Për CSEC dhe HPRO është vëzhguar një ulje e ndjeshme e incidencës akumulative për

tre vitet e fundit (p < 0.05). Për CHOL dhe COLO nuk vëzhgohen ndryhime të dukshme

të incidencës së SSIs-ve.

Për LAM, incidenca akumulative është ulur (p < 0.05). Për KPRO, incidenca akumulative

ka rënie të ndjeshme. (p < 0.001) (Graf. 3) (ECDC, 2013).

Grafiku 3. Incidenca akumulative e SSIs-ve sipas vitit dhe llojit te operacionit, në vendet e EU/EEA, 2008–2011 (ECDC, 2013).

Burimi i të dhënave: ECDC, HAI-Net SSI , bazuar tek pacienti. 2008–2011. Vendet (network-et) pjesëmarrëse gjatë tre viteve të fundit nga 2008 në 2011 nga lloji i operacionit: CABG: AT, DE, ES, FR, HU, IT , LT, MT, NO, UK (England); CHOL: AT, DE, ES, FR, HU, IT, LT, NL, NO, PT; COLO: AT, DE, ES, FR, HU, IT , LT, NL, NO, PT, UK (England); CSEC: AT, DE, ES, FR, HU, IT, LT, NL, NO, PT, UK ; HPRO: AT, DE, ES, FI, FR, HU, IT, LT, NL,NO, PT, UK ; KPRO: AT, DE, ES, FI, FR, HU, IT, LT, NL, PT, UK LAM: DE, ES, FR, HU, IT, NL, PT. CABG = Coronary artery bypass graft, CHOL = Cholecystectomy, COLO = Colon surgery, CSEC = Caesarean section, HPRO = Hipprosthesis, KPRO = Knee prosthesis, LAM = Laminectomy.


42

3.3.3 Raportime të SSIs-ve nga SHBA

Njëzet e një shtete (42%) kanë legjislacion lidhur me monitorimin dhe raportimin e SSIs

(Fig. 2). Njëzet (40%) e shteteve kërkojnë raportimin SSIs dhe një shtet (Arkansas) ka

legjislacionin që inkurajon raportimin vullnetar. Të 29 shtetet e mbetur (58% ) nuk kanë

ligje që specifikojnë monitorimin dhe raportimin e SSIs.

Të dhënat janë të shpërndara në 15 shtete nga raportet vjetore, 18 shtete përdorin

agjensinë e Website-ve të shtetit të tyre, dhe 12 shtete i përdorin të dyja. Përveç kësaj, tre

shtete gjithashtu sigurojnë raporte tre ose gjashtë mujore.

Nga tetë shtete me të dhëna publike të SSIs aktualisht në dispozicion, janë raportuar

gjithsej 10 procedura. Shtatë (88 %) shtete raportojnë procedurat e bypass-it të arterieve

koronare, gjashtë (75%) shtete raportojnë mbi procedurat e zëvendësimit të

koksofemoralit, dhe gjashtë (75%) raportojnë për procedurat e zëvendësimit të gjurit.

Katër (50%) shtete raportojnë për hysterectomy, dy shtete (25%) raportojnë për kirurgji

të zorrës së trashë , dhe dy shtete (25%) raportojnë kirurgji herniare. Një shtet (13 % )

raporton për procedurat e kirurgjisë së gjirit, një shtet (13 %) raporton për procedurat e

fshikëzës së tëmthit, një shtet (13%) raporton mbi procedurat e seksio-cezariane, dhe një

shtet (14%) raporton për operacione të shtyllës kurrizore (Tab. 8). Midis tetë shteteve me

të dhëna aktualisht në dispozicion, janë raportuar një nivel midis 2-7 procedurave.

Karolina e Jugut raporton shtatë procedura, Missuri raporton pesë procedura, Kolorado

dhe Massachuset raportojnë katër procedura, New York , Ohaio, dhe Vermont raportojnë

tri procedura, dhe Oregon raporton dy procedura. Vonesa mesatare e kohës ndërmjet

mbledhjes dhe publikimit ështe 6 muaj, me një nivel prej 2-11 muajsh.

Nga 21 shtete me legjislacion, 20 (95%) prej tyre raportojnë duke përdorur network-et

kombetare të qendrave për kontrollimin e sëmundjeve dhe sigurisë shëndetësore (NHSN)

dhe një shtet raporton nepërmjet agjencisë së tyre shtetërore (Owens & Stoessel, 2008).


43

Figura 2. Harta e shteteve të SHBA me Legjistacion mbi SSIs që kërkojnë Raportime Publike (Owens & Stoessel, 2008).

Tabela 8. Raportime të proçedurave sipas SHBA për SSIs-të(Owens & Stoessel, 2008).

Shtetet Procedura (Numri i rapotimeve te Shteteve, %) SC MO CO MA NY OH VT OR

Bypass i arterieve koronare (n = 7, 88%) √ √ √ √ √ √ √ Protezë e koksofemoralit (n = 6, 75%) √ √ √ √ √ √ Protezë e gjurit (n = 6, 75%) √ √ √ √ √ Hysterectomy (n = 4, 50%) √ √ √ √ Kirurgji herniare (n = 2, 25% √ √ Kirurgji e kolon-it (n = 2, 25%) √ √ Kirurgji e gjirit (n = 1, 13%) √ Cholecysectomy (n = 1, 13%) √ Seksio-cezariane (n = 1, 13%) √

Operacione të shtyllës kurrizore (n = 1, 13%) √


44

KAPITULLI V. KONKLUZIONE

Rreziku për zhvillimin e një infeksioni të plagës kirurgjikale është i lartë për

shkak të faktorëve të shumtë rriskues, të lidhur më pacientin (mosha, diabeti, statusi

ushqyes, pirja e duhanit, obeziteti, infeksione të tjera egzituese në pjesë të tjera të trupit, )

apo me proçedurën kirurgjikale. (kohëzgjatja e pastrimit kirurgjikal, antisepsia e lëkurës,

kohëzgjatja e operimit, sterilizimi jo adekuat i instrumenteve, drenimi i plagës, teknika

kirurgjikale, profilaksia antimikrobiale ).

SSIs kanë një ndikim të dukshëm në sëmundshmërinë dhe mortalitetin e

pacientëve.

SSIs kanë kosto të larta ekonomike dhe sociale, jo vetëm për pacientët dhe

familjet e tyre, por edhe në ekonominë e një shteti.

Sipas raportimeve statistikore për SSIs në vëndet pjesmarrëse në Europë, rezulton

se për periudhën kohore 2010 – 2011, SSIs paraqiten në vëndin e dytë të infeksioneve

nozokomiale (HAIs) pas infeksioneve respiratore. Pas survejimit (2008 – 2011), rezultoi

se pas operacioneve (CABG, CHOL, COLO, CSEC, HPRO, KPRO, LAM ), operacioni i

kolon-it ka përqindjen më të lartë për zhvillimin e SSIs-ve, kjo edhe për faktin se është

vendi më i populluar nga mikroorganizmat (ECDC, 2013).

Sipas raportimeve të mbikqyrjes së SSIs-ve në SHBA, vihet re se proçedura

kirurgjikale e bypass-it të arterieve koronare shoqërohet me rrezikun më të lartë për SSIs

me 7.88% të rasteve, ndërsa proçedurat kirurgjikale të shtyllës kurrizore kanë përqindjen

më të ulët me 1.33% të rasteve të pacientëve të operuar (Owens & Stoessel, 2008).

Nëse në gjithë botën i kushtohet një rëndësi shumë e madhe statistikave dhe

raportimit të tyre në lidhje me infeksionet e plagëve kirurgjikale, me qëllim parandalimin

sa më të mirë të tyre, ndryshe ndodh në vendin tonë. Nuk ka statistika të mirëfillta për

studimin e SSIs-ve, por vetëm raste sporadike të raportuara.


45

KAPITULLI V. REKOMANDIME

Rekomandime Para-operative

Duke u nisur nga direktivat e CDC dhe ECDC për periudhën paraoperatore

rekomandohet:

a. Përgatitja e pacientit

1. Identifikohen dhe trajtohen të gjitha infeksionet, që mund të ketë pacienti para se ai t’i

nënshtrohet operacionit kirurgjikal të përcaktuar. Kategoria IA

2. Nuk hiqen qimet në vendin ku do të bëhet prerja në periudhën pre-operative, por

menjëherë para operacionit, mundësisht me gërshërë elektrike. Kategoria IA

3. Në mënyrë adekuate duhet të kontrollohet niveli i glukozës në gjak në pacientët

diabetikë, për të shmangur hipergliceminë perioperative. Kategoria IB

4. Inkurajohet ndërprerja e duhanit. Udhëzohen pacientët të heqin dorë nga pirja e

duhanit për të paktën 30 ditë para kryerjes së operacionit. Kategoria IB

5. I kërkohet pacientit bërja dusheve ose larja me një agjent antiseptic, të paktën në natën

e fundit, para ditës kur do të kryet operacioni. Kategoria IB

6. Përdorimi i agjentit antiseptik të duhur për përgatitjen e lëkurës. Kategoria IB

b. Antisepsia e duarve dhe parakrahëve tek anëtarët e ekipit kirurgjikal

1. Thonjtë duhet të mbahen të shkurtër dhe mos të vendosen thonj artificiale. Kategoria

IB

2. Kryhet një pastrim preoperativ kirurgjikal për të paktën 2-5 minuta, duke përdorur

antiseptikun e duhur për pastrimin e duarve dhe parakrahëve deri në bërryla. Kategoria

IB

3. Pas kryerjes së pastrimit kirurgjikal, mbahen duart lart dhe larg nga trupi, në mënyrë që

uji të arrijë nga gishtat drejt bërrylave. Thahen duart me një peshqir steril. Kategoria IB

4. Pastrohet secili thua para kryerjes së pastrimit të parë kirurgjikal të ditës. Kategoria II

c. Menaxhimi i personelit kirurgjikal të infektuar apo kolonizuar

1. Edukohet dhe inkurajohet personeli kirurgjikal, që ka shenja dhe simptoma e një

sëmundjeje ngjitëse infektive, të raportojë menjëherë lidhur me gjendjen tek mbikqyrësit

e tyre dhe personeli i shërbimit shëndetsor. Kategoria IB


46

2. Merren kulturat e duhura dhe përjashtohen nga detyra kirurgjikale personeli, që ka

lezione drenuese të lëkurës deri në infeksione. Personeli qëndron i përjashtuar, derisa të

marrë terapinë e duhur dhe infeksioni të jetë shëruar. Kategoria IB

d. Profilaksia Antimikrobike

1. Bëhet zgjedhja dhe administrimi i një agjenti antimikrobik profilaktik, bazuar në

efikasitetin e tij kundër patogjenëve më të zakonshëm, që shkaktojnë SSIs për një

operacion specifik. Kategoria IA

2. Administrohen përmes rrugës intravenoze doza fillestare e agjentit profilaktik

antimikrobik në kohën e duhur, në mënyrë të tillë që përqëndrimi baktericid i

medikamentit në serum dhe inde, të jetë në sasinë e duhur kur kryhet inçizioni.

3. Para operacioneve të caktuara kolo-rektale, bëhet përgatitja e zorrës së trashë

nëpërmjet përdorimit të agjentëve purgativë. Administrohen agjentë antimikrobikë oralë

në doza të ndara në ditën përpara operacionit. Kategoria IA

4. Për operacionet seksio-cezariane me rrezik të rritur, administrohen agjentë

antimikrobikë profilaktikë menjëherë pas prerjes së kordonit umbelikal. Kategoria IA

5. Nuk përdoret në mënyrë rutinore vankomicina për profilaksinë antimikrobike.

Kategoria IB

2. Rekomandime Intraoperative

Në bazë të direktivave të CDC dhe ECDC, në periudhën intraperative duhen patur

parasysh këto rekomandime:

a. Ventilimi

1. Ruajtja presionit pozitiv të ventilimit në dhomën operative në lidhje me korridoret dhe

zonat ngjitur. Kategoria IB

2. Mbahen mbyllur dyert e dhomës operative, përveç nevojës për kalimin e pajisjeve,

personelit dhe pacientit. Kategoria IB

3. Kufizohet numri e personelit, që hyn në dhomën operative në personel të nevojshëm.

Kategoria II

b. Sterilizimi i instrumenteve kirurgjikale

1.Sterilizohen të gjitha instrumentet kirurgjikale sipas udhëzuesit të botuar. Kategori IB


47

2. Kryhet sterilizimi flash vetëm për mjetet, që do të përdoren menjëherë (p.sh., për një

instrument, që bie padashje dhe të nevojitet gjatë operacionit). Kategoria IB

c. Veshja kirurgjikale dhe mbulesat

1. Veshja e një maske kirurgjikale, që mbulon plotësisht gojën dhe hundën, kur hyjmë në

dhomën operative, në qoftë se operacioni është gati të fillojë apo tashmë është në proçes,

apo nëse instrumentet sterile janë të ekspozuara. Kategori *IB

2. Veshja e një kapuçi për të mbuluar plotësisht flokët, kur futemi në dhomën operative.

Kategori * IB

3. Veshja e dorezave sterile nga anëtarët e ekipit kirurgjikal. Kategori * IB

4. Përdorimi i përparëseve kirurgjikale dhe mbulesave, që janë barriera efektive ndaj

lagështirës (dmth., materiale që i rezistojnë depërtimit të lëngjeve). Kategoria IB

6. Ndryshimi i kostumit steril, që është dukshëm i ndotur, i kontaminuar ose i depërtuar

nga gjaku ose materiale të tjera potencialisht infektive. Kategori * IB

d. Asepsia dhe teknika kirurgjikale

1. U përmbahemi parimeve të asepsisë për vendosjen e pajisjeve intravaskulare (p.sh.,

kateterët e venave qendrore), kateterët për anestezinë spinale ose epidurale, apo gjatë

administrimit të medikamenteve intravenoze. Kategoria IA

2. Mblidhen pajisjet sterile dhe tretësirat menjëherë pasi janë përdorur. Kategoria II

3. Trajtimi i indeve të buta, ruajtja efektive e homeostazës, minimizimi i indeve të

devitalizuara dhe trupave të huaja (dmth., qepjet, indet djegura, mbeturinat nekrotike) në

vendin kirurgjikal. Kategoria IB

4. Nëse kullimi është i nevojshëm, përdoret një dren me thithje të mbyllur. Hiqet dreni sa

më shpejt që të jetë e mundur. Kategoria IB

3. Kujdesi postoperative i inçizionit

Duke u bazuar në direktivat e CDC dhe ECDC për periudhën postoperatore,

rekomandohet:

1. Mbrohet me veshje sterile për 24 - 48 orë pas operacionit incizioni, që është mbyllur

menjëherë. Kategoria IB

2. Lahen duart para dhe pas ndryshimit të veshjes dhe çdo kontakti me plagën

kirurgjikale. Kategoria IB


48

3. Kur duhet të ndryshohet veshja e plagës, përdoret teknika sterile. Kategoria II

4. Edukohet pacienti dhe familja lidhur me kujdesin e duhur për plagën, simptomat e

SSIs, dhe raportimin i simptomave të tilla. Kategoria II

4. Rekomandime për qendrat spitalore dhe institucionet qendrore dhe lokale të

shendetsisë në Shqipëri

1. Kërkohet në një kohë sa më afërt prej personelit mjekësor, raportimi i rasteve me SSIs.

2. Hartimeve i një ligji per raportimin e statistikave për SSIs në dispozicion të publikut.

3.Të deklarohet performanca e spitaleve publike dhe jopublike në vendin tonë, nisur dhe

nga raportimi i SSIs-ve.

Shënim:

Renditjet

Kategoria IA. Rekomandohet për zbatim dhe mbështetet nga studime të mirë projektuara eksperimentale,

epidemiologjike ose klinike.

Kategoria IB. Rekomandohet për zbatim dhe mbështetet nga disa studime eksperimentale, epidemiologjike

ose klinike dhe nga arsyetimi i fortë teorik.

Kategoria II. Sugjerohet për zbatim dhe mbështetet nga studime klinike, ose epidemiologjike apo arsyetim

teorik.

Asnjë rekomandim; çështje e pazgjidhur. Praktika të pazgjidhura, për cilat provat janë të pa mjaftueshme

ose nuk ka konsensus në lidhje me efikasitetin.

Praktikat e kërkuara nga rregullorja federale janë shënuar me yll (*).


49

KAPITULLI VI. BIBLIOGRAFIA

American Institute of Architects, (1996). Guidelines for design and construction of hospital and health care facilities. Washington (DC): American Institiute of Architects Press.

American Society for Healthcare Central Service Personnel, ( 1993 ) Recommended practices for central service. Section one, continuous quality improvement. Chicago: American Hospital Association..

Anonymous, (1997). Antimicrobial prophylaxis in surgery. Med Lett Drugs Ther. p.97-102.

Association for the Advancement of Medical Instrumentation, (1996). Flash sterilization: steam sterilization of patient care items for immediate use (ANSI/AAMI ST37-1996). Arlington (VA): Association for the Advancement of Medical Instrumentation.

Association of Operating Room Nurses. (1996). Recommended practices for skin preparation of patients. p.813-6.

Association of Operating Room Nurses,(1999). Standards, Recommended Practices, Guidelines. Denver: Association of Operating Room Nurses.

Ayliffe GA, (1991). Role of the environment of the operating suite in surgical wound infection. Rev Infect Dis. p.800-804.

Babb JR, Lynam P, Ayliffe GA, (1995). Risk of airborne transmission in an operating theatre containing four ultraclean air units. p.159-68.

Bassett DC, Stokes KJ, Thomas WR, (1999). Wound infection with Pseudomonas multivorans: a water-borne contaminant of disinfectant.

Beck WC, (1992). The surgical mask: another ‘sacred cow’? AORN J. p.955-7 Bolyard EA, Tablan OC, Williams WW, Pearson ML, Shapiro CN, Deitchman

SD, et al., (1998). Guideline for infection control in healthcare personnel, 1998. Hospital Infection Control Practices Advisory Committee. p.289-354.

Boni L, Benevento A, Rovera F, et al. (2006). Infective complications in laparoscopic surgery. p. 109-111.

Borer A, Gilad J, Hyam E, et al. (2004). Prevention of infections associated with permanent cardiac antiarrhythmic devices by implementation of a comprehensive infection control program. Infect Control Hosp Epidemiol. p. 492 -497.

Boyce JM, Opal SM, Potter-Bynoe G, Medeiros AA, (1993) Spread of methicillin- resistant Staphylococcus aureus in a hospital after exposure to a health care worker with chronic sinusitis. p. 496-504.

Bueno Cavanillas A, Rodriguez-Contreras R, Delgado Rodriguez M, Moreno Abril O, Lopez Gigosos R, Guillen Solvas J, et al. (1991). Preoperative stay as a risk factor for nosocomial infection. Eur J Epidemiol. p.670-6.

Cardo DM, Falk PS, Mayhall CG, (1993). Validation of surgical wound surveillance. Infect Control Hosp Epidemiol. p. 211-5.

Centers for Disease Control, (1992). Postsurgical infections associated with nonsterile implantable devices. MMWR Morb Mortal Wkly Rep. p. 263.

Classen DC, Evans RS, Pestotnik SL, Horn SD, Menlove RL, Burke JP, (1992). The timing of prophylactic administration of antibiotics and the risk of surgical-wound infection. N Engl J Med. p. 281-6.


50

Committee on Control of Surgical Infections of the Committee on Preand Postoperative Care, American College of Surgeons. Manual on Control of Infection in Surgical Patients, (1984).

Cruse PJ, (1992). Surgical wound infection. In: Wonsiewicz MJ, ed. Infectious Diseases. p. 758-64.

Culver DH, Horan TC, Gaynes RP et al., (1991). Surgical wound infection rates by wound class, operative procedure, and patient risk index. National Nosocomial Infections Surveillance System. p. 152-157.

Dellinger EP, Hausmann SM, Bratzler DW, et al. (2005). Hospitals collaborate to decrease surgical site infections. p. 190-915.

Dellinger E,(1997). Surgical infections and choice of antibiotics. In: Sabiston DC, ed. Textbook of Surgery. The Biological Basis of Modern Surgical Practice. p. 264

Demling R, LaLonde C, Saldinger P, Knox J, (1993). Multiple-organ dysfunction in the surgical patient: pathophysiology, prevention, and treatment. p.345-414.

DiPiro JT, Martindale RG, Bakst A, Vacani PF, Watson P, Miller MT, (1998). Infection in surgical patients: effects on mortality, hospitalization, and postdischarge care. p. 777 -781.

Dohmen PM, (2006). Influence of skin flora and preventive measures on surgical site infection during cardiac surgery. p.13-17. Dominioni L, Imperatori A, Rotolo N, Rovera F, (2006). Risk factors for surgical infections. p. 9-12.

ECDC, (2010-2011). Surveillance of surgical site infections in Europe. Ehrenkranz NJ, Shultz JM, Richter EL, (1995). Recorded criteria as a “gold

standard” for sensitivity and specificity estimates of surveillance of nosocomial infection: a novel method to measure job performance. Infect Control Hosp Epidemiol. p.697-702.

Ehrenkranz NJ, (1993). Antimicrobial prophylaxis in surgery: mechanisms, misconceptions, and mischief. Infect Control Hosp Epidemiol. p.99-106.

Emori TG, Gaynes RP, (1993). An overview of nosocomial infections, including the role of the microbiology laboratory. p 428 -442.

Fanning C, Johnston BL, MacDonald S, LeFort-Jost S, Dockerty E, (1995). Postdischarge surgical site infection surveillance. p. 75-79.

Faoagali J, Fong J, George N, Mahoney P, O’Rouke V, (1995). Comparison of the immediate, residual, and cumulative antibacterial effects of Novaderm R*, Novascrub R, Betadine Surgical Scrub, Hibiclens, and liquid soap. p. 337-43.

Favero MS, Bond W, (1991). Sterilization, disinfection, and antisepsis in the hospital. In: Balows A, Hausler WJ Jr, Herrmann KL, Isenberg HD, Shadomy HJ, eds. Manual of Clinical Microbiology. 5th ed. Washington (DC): American Society of Microbiology. p. 183-200.

Favero MS, Manian FA, (1993). Is eliminating flash sterilization practical? Infect Control Hosp Epidemiol. p. 479-80.

Ferraz EM, Ferraz AA, Coelho HS, Pereira Viana V, Sobral SM, Vasconcelos MD, et al., (1995). Postdischarge surveillance for nosocomial wound infection: does judicious monitoring find cases? p. 290-294.

Garibaldi RA, (1988). Prevention of intraoperative wound contamination with chlorhexidine shower and scrub. p. 5-9.


51

Garner JS, (1995). CDC guideline for prevention of surgical wound infections. p.193-200.

Gastmeier P, Brauer H, Forster D, Dietz E, Daschner F, Ruden H, (2002). A quality management project in 8 selected hospitals to reduce nosocomial infections: a prospective, controlled study. Infect Control Hosp Epidemiol. p.91-97.

Hardin WD, Nichols RL, (1997). Handwashing and patient skin preparation. In: Malangoni MA, ed. Critical Issues in Operating Room Management. p. 133-49.

Haycock C, Laser C, Keuth J, et al., (2005) Implementing evidence-based practice findings to decrease postoperative sternal wound infections following open heart surgery. p.299-305.

Henderson B, Poole S, Wilson M, (1996). Microbial/host interactions in health and disease: who controls the cytokine network? Immunopharmacology. p. 1-21.

Hirschhorn LR, Currier JS, Platt R, (1993). Electronic surveillance of antibiotic exposure and coded discharge diagnoses as indicators of postoperative infection and other quality assurance measures. Infect Control Hosp Epidemiol. p. 21-28.

Jarvis WR, Bolyard EA, Bozzi CJ, Burwen DR, Dooley SW, Martin LS, et al. (1995). Respirators, recommendations, and regulations: the controversy surrounding protection of health care workers from tuberculosis. p. 142-6.

Jarvis WR, (1995). Epidemiology of nosocomial fungal infections, with emphasis on Candida species. p. 526-30.

Kaiser AB, Kernodle DS, Barg NL, Petracek MR, (1988). Influence of preoperative showers on staphylococcal skin colonization: a comparative trial of antiseptic skin cleansers. p. 35-8.

Kirkland KB, Briggs JP, Trivette SL, Wilkinson WE, Sexton DJ, (1999). The impact of surgical-site infections in the 1990s: attributable mortality, excess length of hospitalization, and extra costs. Infect Control Hosp Epidemiol. p. 725 -730.

Krizek TJ, Robson MC, (1975). Evolution of quantitative bacteriology in wound management. Am J Surg. p. 579-84.

Krizek TJ, Robson MC, (1975). Evolution of quantitative bacteriology in wound management. p. 130:579

Larson EL, Butz AM, Gullette DL, Laughon BA, (1990). Alcohol for surgical scrubbing? Infect Control Hosp Epidemiol. p. 139-43.

Larson EL, (1995). APIC guideline for handwashing and hand antisepsis in health care settings. Am J Infect Control. p. 251-69.

Leaper DJ, van Goor H, Reilly J, et al. (2004). Surgical site infection a European perspective of incidence and economic burden. p. 247 -273.

Lee JT, (1997). Making surgical care better: hard work, small gains [editorial]. Infect Control Hosp Epidemiol. p. 6-8. Lee JT, (1992). Wound infection surveillance. Infect Dis Clin North Am.

Lidwell OM, Elson RA, Lowbury EJ, Whyte W, Blowers R, Stanley SJ, et al., (1987). Ultraclean air and antibiotics for prevention of postoperative infection. A multicenter study of 8,052 joint replacement operations. Acta Orthop Scand. p.4-13.

Lowry PW, Blankenship RJ, Gridley W, Troup NJ, Tompkins LS, (1991). A cluster of Legionella sternal-wound infections due to postoperative topical exposure to contaminated tap water. p. 109-13.


52

Lutarewych M, Morgan SP, Hall MM, (2004). Improving outcomes of coronary artery bypass graft infections with multiple interventions. Infect Control Hosp Epidemiol. p. 517- 519.

Mangram AJ, Horan TC, Pearson ML, Silver LC, Jarvis WR, (1999). Hospital Infection Control Practice Advisory Committee. Guideline for prevention of surgical site infection, 1999. Infect Control Hosp Epidemiol. p. 247.

Manian FA, Meyer L, (1997). Adjunctive use of monthly physician questionnaires for surveillance of surgical site infections after hospital discharge and in ambulatory surgical patients: report of a seven-year experience. p. 390-394.

Manian FA, Meyer L, (1993). Comparison of patient telephone survey with traditional surveillance and monthly physician questionnaires in monitoring surgical wound infections. Infect Control Hosp Epidemiol. p. 216-218.

Mastro TD, Farley TA, Elliott JA, Facklam RR, Perks JR, Hadler JL, et al., (1990). An outbreak of surgical-wound infections due to group A streptococcus carried on the scalp. p. 968-72.

Mayhall CG, (1993). Surgical infections including burns. In: Wenzel RP, ed. Prevention and Control of Nosocomial Infections. 2nd ed. Baltimore: Williams & Wilkins, p. 614-64.

Martin A. Makary, Monica S. Aswani, Andrew M. Ibrahim, Julie Reagan, Elizabeth C. Wick, Peter J. Pronovost, (2013). Variation in Surgical Site Infection Monitoring and Reporting by State.

McDonald M, Grabsch E, Marshall C, Forbes A, (1998). Single- versus multiple- dose antimicrobial prophylaxis for major surgery: a systematic review. Aust N Z J Surg. p. 388-96.

Mertens R, Jans B, Kurz X, (1994). A computerized nationwide network for nosocomial infection surveillance in Belgium. Infect Control Hosp Epidemiol. p. 171-179.

Mitchell NJ, Hunt S, (1991). Surgical face masks in modern operating rooms— a costly and unnecessary ritual? J Hosp Infect. p. 239-42.

Nichols RL, (1989). Antibiotic prophylaxis in surgery. J Chemother. p.170-8. Nichols RL, (1995). Surgical antibiotic prophylaxis. Med Clin North Am. p. 509-

22. Nichols RL, (1992). The operating room. In: Bennett JV, Brachman PS, eds.

Hospital Infections. 3rd ed. p. 461-73. Olson MM, Lee JT Jr, (1990). Continuous, 10-year wound infection surveillance.

Results, advantages, and unanswered questions. p.794-803. Olson MM, MacCallum J, McQuarrie DG, (1986). Preoperative hair removal with

clippers does not increase infection rate in clean surgical wounds. p. 181-2. Osler T, (1995). Antiseptics in surgery. In: Fry DE, Ed. Surgical infections. p. 119

-125. Page CP, Bohnen JM, Fletcher JR, McManus AT, Solomkin JS, Wittmann DH,

(1993). Antimicrobial prophylaxis for surgical wounds. Guidelines for clinical care. Arch Surg. p.79-88.

Pennsylvania Health Care Cost Containment Council, (2006). Hospitalacquired Infections in Pennsylvania; Data Reporting Period: January 1, 2005 - December 31, 2005.


53

Poulsen KB, Jepsen OB, (1995). Failure to detect a general reduction of surgical wound infections in Danish hospitals. p. 485-8.

Richet HM, Craven PC, Brown JM, Lasker BA, Cox CD, McNeil MM, et al., (1991). A cluster of Rhodococcus (Gordona) bronchialis sternal-wound infections after coronary-artery bypass surgery. p. 104-9

Rudnick JR, Beck-Sague CM, Anderson RL, Schable B, Miller JM, Jarvis WR, (1996). Gram-negative bacteremia in open-heart-surgery patients traced to probable tap-water contamination of pressure-monitoring equipment. Infect Control Hosp Epidemiol. p. 281-5.

Rutala WA, Weber DJ, (2005). Cleaning, Disinfection, and Sterilization in Healthcare Facilities. APIC Text of Infection Control and Epidemiology. p. 21-1-21-12.

Sands K, Vineyard G, Platt R, (1996). Surgical site infections occuring after hospital discharge. p. 963-970.

Schelenz S, Tucker D, Georgeu C, et al., (2006). Significant reduction of endemic MRSA acquisition and infection in cardiothoracic patients by means of an enhanced targeted infection control programme. p.104 -110.

Scher KS, (1997). Studies on the duration of antibiotic administration for surgical prophylaxis. p. 59-6

Sessler DI, McGuire J, Hynson J, Moayeri A, Heier T, (1992). Thermoregulatory vasoconstriction during isoflurane anesthesia minimally decreases cutaneous heat loss. Anesthesiology. p. 670-5.

Soto LE, Bobadilla M, Villalobos Y, Sifuentes J, Avelar J, Arrieta M, et al., (1999). Post-surgical nasal cellulitis outbreak due to Mycobacterium chelonae. J Hosp Infect. p. 99-106.

Suzanne M. Pear, (2007). Patient risk faktors and the best practices of SSIs. Tanner J, Woodings D, Moncaster K, (2006). Preoperative hair removal to reduce

surgical site infection. Taylor GJ, Bannister GC, Leeming JP, (1995). Wound disinfection with

ultraviolet radiation. J Hosp Infect. p. 85-93. The Human Body’s Non Specific Defense, (1999). The skin as an organ of

defense.Surg Trilla A, Mensa J, (1993). Perioperative antibiotic prophylaxis. In: Wenzel RP,

ed. Prevention and Control of Nosocomial Infections. 2nd ed. Baltimore: Williams & Wilkins. p. 665-82.

Tunevall TG, Jorbeck H, (1996). Influence of wearing masks on the density of airborne bacteria in the vicinity of the surgical wound. p.263-6.

U.S. Department of Labor, Occupational Safety and Health Administration, (1991). Occupational exposure to bloodborne pathogens; final rule. Federal Register. p. 182.

Viglionese A, Nottebart VF, Bodman HA, Platt R, (1991). Recurrent group A streptococcal carriage in a health care worker associated with widely separated nosocomial outbreaks. Am J Med. p. 329-33. Walsh AL, Roberts FJ, Bryce EA, (1996). Post-discharge surveillance of surgical wound infections [letter]. Can J Infect Control. p.29.


54

Weber DJ, Rutala WA, Denny FW Jr, (1996). Management of healthcare workers with pharyngitis or suspected streptococcal infections. Infect Control Hosp Epidemiol. p. 753-61.

Weigelt JA, Dryer D, Haley RW, (1992). The necessity and efficiency of wound surveillance after discharge. p. 77-82.

Weinberg M, Fuentes JM, Ruiz AI, et al., (2001). Reducing infections among women undergoing cesarean section in Colombia by means of continuous quality improvement methods. p. 2357- 2365.

Wenger PN, Brown JM, McNeil MM, Jarvis WR, (1998). Nocardia farcinica sternotomy site infections in patients following open heart surgery. J Infect Dis. p. 539-43.



MIKROTEZË - uamd.edu.al · Rezultati i ASA për statusin fizik të pacientit ( Culver et al.,...

Documents

Transcript of MIKROTEZË - uamd.edu.al · Rezultati i ASA për statusin fizik të pacientit ( Culver et al.,...