ORDU UNivERSiTESi iLAHiYAT FAKULTESi

· Din, Gelenek ve Ahlak Baglammda . .

MAHREMIYET ALGILARI

SEMPOZYUMU 27-29 MART 2015

II

Editorler

Yavuz Dnal Yusuf Bahri Giindogdu

~evket Pekdemir Hasan Ats1z

Samsun 2016

ozet

NASLAR ~ER<;EVESiNDE TESETTUR ve SORUMLULU K

Orhan iYiBiLGiN*

Bu tebligde Ahzab suresi 33/59, Nur Suresi 24/30-31 ve 60. Ayeder kapsammda miisliiman erkek ve kaclmJann tesettiir empyle ilgili olarak bala~lan konusundaki yil­kiimlilliikleri, mii'min kaclmJann ortiinmesi, i:irtmesi gereken yerler a9k1anmaya ~­~tlacaktlr. Nur suresi 24/31. Ayette zikredilen ~ kelimesiyle kasdedilenin ne olaugu kaclmJann b~lanru nastl oroneleri gerektigi hakla.nda bilgi verilecektir. Mtisliiman kaclmJann kimlerin yarunda zinederini gosterebilecekleri a~anmaya ~~tlacakor. Boylece mtisliiman kaclmJann klyafederinin islarn dinine uygunlugu ve kimlerin ya­runda nastl giyinmeleri gerektigi haklanda fikir sahibi olmalan, miisliiman erkek ve kaclmJann bala§lan konusundaki yilkiimlillii.klerinin farkma vararak suurlanru muha­faza eaneleri gerektigi ort.aya konmaya i;alJ~tlacakttr.

Tebligimizde mii'm.inlerin tesettiirle ilgili yi.ikiimlilliil<leri degerlen­dirilecektir. Tesettiir deyince akla bayanlann ortiinmesi gelmektedir. Nur suresi 24/30-31. ayet-i kerimelerdeki srralamaya gore gozun ha­ramdan sakmmas1 ilk srrada yer a1rr.

Nur suresi 24/30. ayette Allah Teala 1p_j f-:!~T ~ 1_,.;J! ~JDJ ~ ' ... lo .... , ' lo ~

~ '': · , ~ $ " Aili ~1 : ~' <:I .!.LI;, ·', ,. "Mii'min erkeklere soyle gozlerini ~ ;~ ' r"'" ...rJ , ~-'.:r' '

haramdan sakmsutlar, uzlanni korusunlar. Bu davrani§ onlar ic;in daha nezihtir. ~iiphe yok ki, Allah onlann yapttl<lanndan hakla.yla haberdar­drr." buyurmaktadu. Ayeti kerime mii'min erkeklerin baki§lanru sakm-. malan gerektigini a<;tl< olarak ifade etmekted.ir.

Peki mii'min erkekler hangi bakl§lanni sakmacaklar? Mukatil b. Silleyman mii'minlerin baktlmas1 haram olan §eylerin tamarrundan

Yrd. Doi;. Dr., Ordu Oniversitesi, ilah.iyat Fakiiltesi, orbilgin@hotmail.com

332

DIN, GELEf<!EK VE AHLAK B~(>lAMINOA MAHREMiYET ALGllARI SEMPOZVUM!.J ~

gqzlerini . sakmmal~ gerektigini, 1 ,IJ;aberi .s~~s1 ger~~en .P~§W §ehvet du~an §eye yon~len :bala§ :oldugun~,2 · ~~am Ma~di zinad~ .salruun(!k i~in bala§l~ s~a~1 . ger~l<.tigini ifade ,e~§tir. 3 ~ega~ sakuu1mas1 gereken ba,ki§in. helal .olana ·d~gµ · har~ olana · b!'lkmak.(;f_ dugunu belironi§tir.4 Ukberi de .bu ay~ti kerimede ~ ~ar~ cerinin ·z~d

. ·~

oldugu veya cinsi: beyap. ~~in geldigi soylense de l?~§larm bir kismuu ifade etme+c.i~in ~eldigini be).irtrne~~eclii:-.5 .... ,

,Peyg~berimiz (s.~.s.) l:fz. Ali'ye: ':Ey ·AJ.i. b~ctJ<qan.~~! ;~~~ _bafil..§ . s~nin .ikiIJ.ci _]?ala§ i~e hakkm qegildir:'' buyi.mµu§tur. C~rir :~1-~eceli "R.esulullah'a (s.a._s.) ani bala§I s01;dµgumda baki§µm ba§ka yone ~eyirmemi e~etti." ~emi§~:6 · ·-

Ayeti kerimede ve:hadislercte ac;.ik bir §ekilde mii'minlerin harama . pakm_a~ari 17mre9il~§tir . . ;y~enm.~J< :iste~gi . k~dmp. .. , b~~s1 . ~ey~ §ahidik yapmak ··~iid1yla .. yabanci pir; kad).11,a · l:>akmasc haricinde.bir

. erke&i!i ya~~~1 .kadiajara g~zii~ii ~~er~~~ t~ar._·~~~ b~~s1 dq&iu , olmaz. · Nitekim zikrettigimiz hadislerde .bu durum ifade edilmi§, kaiara b*-1§lard~ bile saIOllilm~s1 · gere~tlgi : b<:lirtilmi§tir. ·Mii'~ .erke~ ~~inde ya_§adigi toplumda Allah'~n . yasagip.a : ~ym,ayan ye-zinetlerini 'pr­taya · koyan. k~qutl~a yey;:t .zinetlerini c:irtaya. koym,ayanlp.r.a da .. §ehvet).~ bakmas1. yasal<l~1§trr. · · - ·

Giinµmtizde, Allah'm. Y3.!.attlkl~4.aki . e§siz gtizelJiklere bakmak,_ onlarda Bedi' isminin tezahtiriinii gormek niyetiyle soylenmi§ 01mas1 muhtemel "guzele · bakmak 's~vaptrr" ·.$6ziiniin kadm.lara . babllayi ~ii­bahla§tµ'IIJ.ak i~in ; ~~aSl, ~µhq_t:~iclkar ~ir er.kegin .§U ~a4uia _4,a bak. nastl. giyinpti§,: boylede spkaga ~tlalrr m1 ?, gjpi ifad~lerle 11).uhataQIDI .- . . . . ._ .. • ., . . . .. . . ~ · .. . ' .. . . ' .. . . •, , , ~,

1 Mukatil b. Siileyman,. Ebii'l·Hasen b. Be~ir el-Ezdi ~-Belhl, Tefsiru Mukatil b. Siileym4n, Tab.kik: Abdullah · Mahniud $ehhate, Dara ihYfil'i:-Tiicasi'l:Arabi, .Beyrut, 1453, · c.3._ s. 195,1~6. . . .

2 -Taheri, Ebu Ca'fer . ~uhamm.ed b._ Cerir b. Yez!d. el,-~iili el·~~gda~i .. Cdmiu'l-Beydn .an . T~'!'fli f...yi'l-.C,for'dn, Tahkik; ~~d-Muhamm~d.'$akir,·:¥uesse·seti.l'r·Ri~file, 2000, c. 19,, s. i54. ' . . .. . .. . ·- .. ' ..... . . . ... . . . .

3 Matiiridi, Ebfi . ~anstlr . Muhamrµed .,b. Mubammed_. b . . Mahmlld. es,-Semerkandi, Te'vilatil Eliii's.-silnne,.'Tahi<ik:-o!:' Mecdi.i3as1Uin, i:>aru1-Kiirui:ii'l-.limiyye; Liibnan, 2005,.c.7, s. 5#.

4 Begavi, Ebri Muhammed · et-l:I~e}tn b . . Mes'.Qd° ' b:' Miihamnii!4e1-f~a; Me41imii~ . -Ten.zil,Tahkik: Abdii'r-Rezzak el-Mehdi, Darudhyfil't-Tiirasi'l-Arabi, ~eyrut, . 1420, c.3, s.401. · ·· · ··

5 ljkberi, Ebii'l-Beka Muhibbiiddin Abdullah b. el-Hiiseyn b. Abdillfillel-Ezeci el-Bagdadi, et· Tibyan fi i'rdbn-Kw'dn., Tiihkik: .Ali Miilianup.ed ei-.Beca..v( Na§i!:· isa el-Bayi el-Halebi ve ortaklan, c.2, s.968. · .. ·

6 Stiyflti, Ebii'l-Fazl Celfiliiddin AQdurrahma!lb·. E;bi Bekr .b . . Mutiaromedel-:1-ludayri e~.-$~i, ed-Diirrii'l-Mensur, Daru'l~Fikr, B~yrut,. c.6, s.177. , · · · · · - · · · · · .. . . . . . . . .

------- o~ou ONive~sl]Esl ilAHIYAf ~AKOL:r_~i {. 2~:19.MART 2015 ------

'

~ . . ~-~ DIN; GELENEK VE·AHLAK BAGLAMINDA MAHREMIYET ALGILARI SEMPOZYUMU ----'~

....

· ajiplark~n~ ke:n~'. ~8:~~ bakrb.ama sorumlulugunu: qignedi&in;in= farkl~ rra:varamamas1-uzucudur ..

Erkeklerin; kachlilann· tesetti.it· :konusfuidaki sortimllllhldanru· on ~ pi_hn~· ~~ar~tak oru~· .bu k~~u4a. itham._ ~tmefori k~n?1 so~ul~ ~ aiaruahm gormemezlikten gelliielenne ve ihlnal etmelenne neden ola-I}ifuiektedlr: Hhlbuki Allali'm emrfue tesettill konusunda muhatap olan· Radin oil' em'ri <;igneriiel<le' giliiah i§Iedigi gibi bruo§lanru s«funma konu­sundakf sortunllllugunu· yerine getirtiieyen erkelt cie giinah i§fomekte~ dif.:

Elbette ki· tebligirhizih devam:mda. a<;tldayacaguruz· iizere kadmm C)rtilluhe·yiiki.i.mlilliigu. vardrr ve buhu gignediginde giina:h i§lernektedlr. Affia· ori.un i§fodigf bu giinah erkegm kencfi sorurnlugunu, mutab1 oICh.1-

1 gumuz ilahf vahiydeiti' baki§lhl sa.ki.nmas1 enu:inf ortadan kaldrrmaz ve =i~fod}gi'. giinalll da. miibah. hale get:i.J:mez. c;:ifukii bakrnarna konusunda son:unllllugumuz kar§umzdakine degiI Allah'adrr ..

Tesettiir emrinf yerine getirenler. hU'susu.nda da erkeklerin §ehvet i~erikli· bak:i§lanru sakmmasorumlulugu vardrr. -

33-3-. -

_ Toplumda: her alanda oldugti gibi bu alanda da herkes kendi so-, ::.rUnilulugunu· yerfo.e getirii:se; kar§1smdakfuiir sorumluluk alaru iizerin--d·e'rf kendi sbtumluhtgunu· ihlale kalkI§rnazsa', istenrneyen olayfann -onifue- ge~ilmi§ olur::

Peygarnberfrn.iz (s.a.v.} "Bakrnak §eytarun zehirli oklann:dan. bi!" ok­fur. Kiln onu Allah korkus·uyla brra:kirsa: Alla:li onun. yerii:ii tathhgun

'I{aJ.binde hissedeeegi bi,! iIIianla: degi§tjiir." buyurmu§tur.7 Kaq1smdaki-· .ne' baktigmda ne niyetle baktigrm en iyi ·bilen~ bala§· sahibi ve yiice. Al~ fah.!trr. Sirf Allah1in ernrfue: uyrnak i~n bu ba.ki§lill· <;eviren rnii'i:nin el­bette· kalbind'e irnarun tadllll hissedecektfr.

":- Nu.r· suresi 24/31. Ayeti- kerirne· de rn:ii?min kadmlann baki§lanru . mullafaza· etme· ve rrzlanm korurna: ernriyle ba§larnaktadrr. Mti'mfu kadm ba1a§lanm ve rrz1m korurna hususunda:Allah1a kar§1· sorumludur.

Kadmlar.m Ortmesi Gereken Yerier· - I~

5u" ~_;,~ . .:if !;!.:!1.i;.: 5\>." : /i-;._ ..... -~ ...... _;, i1 ~L.:.i' ~8' ~1,\r i; ! :111~1 t.. <..r J - i..s! , .:.rt'1 . ~ ~ ..r.:: - ~...r' , '!.J - !.J ; · ~J , <.r I.Sf' ~ .

~jtJ.,ii:~1 ~IS.:;~~~ "Ey Peygamber!. Hammlanna, kizlanna·ve rniimfule­

rin fadin:lanna soyle, bedenlerini ortecek elbiselerini giysinler. Bu onla-

7 Silyuti, c.6; s.178.

------ ORDU·ONIVERSITESI ILAHIYAT. FAKULTESl'/'27-2.9 MART 2015· --- ---

---- DIN, GELEN EK VE AHLAK BA~LAMINOA MAHREMiYET ~LGILARI SEMPOZVUMU ---:--

nn tarurup incitilmemelerine de daha uygundur. ~iiphesiz Allah ~ok bagi§layicrdrr, c;ok merhamet edicidir." (Ahzab 33/ 59)

~5~ kelimesi '-:"'~ kelimesinin c;oguludur. C::ilbabm ne oldugu

h~da c;e§itli gorii§ler mevcuttur. Bunlar; gomlek anlarruna gelrnek­tedir. Kadmm ba§lill ve bagruu orttiigu, ba§ortiisiinden daha btiyiik entariden kiit;i.ik elbisedir. Kadtrun giydigi t;ar§aftan kuc;ilk geni§ elbiSe­dir. <;ar§afur.8 Ba§tan a§a8I orten ~ar§~, ferace, car gibi di§ elbisenin

__ adidrr. Kadmlann elbiselerinin iistiine giydikleri her <;e§it giysidir. Te- · peden tunaga orten giysidir, kadmlann tesettiir-ettikleri her tiirli.i elbise ve ba§ka §eylerdir. <;ar§af ve pec;edir.9 ·

Peygamberimiz (s.a.v.) Medine'ye geldiginde evlerde tuvalet yoktu. Resulullc¥>:'m hammlan ve diger kadmlar gece olunca c;oop tuvalet ihti­ya<;Ianni gideriyorlardi. Erkekl~ de, kadmlarla konu§mak i~in yo1da' oturuyorlard1. Bunun iizedne bu ayetin nazil oldugu ifade edilmekte--dir. Miinaftl<lardan bir adamm mu'rnin kadmlan taciz etmesi duru­munda, kendisine bunu yapmamas1 soylenince, "Ben onun cariye oldu-

334 gunu zannediyordum." ciemesi uzerine, kadmlann cariyerler gibi gi­yinmemeleri ve bedenlerini ortecek elbiselerini giyrneleri, bir gozti di­§lilda yiizlerini de ortmeleri emredilerek, " ... Bu onlann tarurup incitif:· memeleri i<;in daha uygundur ... " buyrulmu§tur.10

Bu rivayetlerden anla§tld1gi iizere kadmlarm ihtiya<;lanni gidermek­i<;in d1§an c;tlmklannda cilbablariru almalan ve _ incitilmemeleri i<;in kl: yafetleriyle cariyelerden aynlmalari emredilmi§tfr. ·-

" · · · ~.?. ~ &;A' .;,;a;ij ~;ti; tA ~1 ~j ;:r.~ ~j ... '"' ... Goriinen ki­

slmlar miistesna, zinetlerini gostermesinler, ba§Cirttilerini yakalannm iizerine salsmlar ... " (Nur 24/31)

Zinet kendisiyle siislenilen §ey, 11 giizelle§mek ve siislenmek ic;in kullamlan her ti.irlii tala, boya vb. e§Yadrr.12

-

Ayet-i kerimede Allahu Teala kadmlann ortmeleri gereken yerlerini uzuvlar tizerinden degil, uzuvlara taktlan veya siiriilen siis e§Yalan yani zinet kavramiyla belirtmi§tir. Baz1 miifessirler "zinetlerini gosterrnesin-

8 Mgib el-isfaharu, Ebti'l-Kasllll Hiiseyn b. Muhamrnedb. el-Mufaddal, el-Miifreddtfi Garfbi!/.· Kur'dn, Tahkik: Safvan Adnan ed-Daviidi, Daru'l-Kalem, Beyrut, 1412, 199, ibn Manzur, Lisanii~-Arab, Darii's-Sadrr, Beyrut, 3. Basia, 1414, c.l, s.272.

9 Elmalill Muhammed Hamcli Yazir, Hak Dini Kuran Dili, Asitane, 1254, c.8, s.100. 10 Siiy(lti, c.6, s.659. 11 Cevheri, EbQ Nasr ismfill b. Hammad, Sthah,Daru'l-Fikr, Beyrut, 1998, c.2, s.1065. 12 Sayis, Muhammed Ali, Teftfru Aydtfi-AhkO.m, el-Mektebetii'l-Asriyye, 2002, 584.

------ OROU ONiVERSiTESl ILAHIVAT FAK0LTESI / 27-29 MART 2015 ------

'

--DiN, GELENEK VE AHLAK BAGLAMINDA MAHREMiYET ALGILARI SEMPOZVUMU ---

Jei' ayeti kerimesiyle kasdedilenin, siis ic;in kullarulan e~alar oldugunu ifade ederek bilezik, kiipe, halhal, gerdanhk, tac; ve pazuband gibi siis ewalanru kadmlann yabanc1 erkeklere gostermemeleri gerektigini be­~ler, baz1 miifessirler ise koriuya ac;ikhk getirerek bu zinet ve s~s ewaianna pazarda sat:J.hrken b~arun ·veya gosterilmesinin bir mah­zuru olmad!guu, astl kasdedilenin bu siis e~alanrun taktldI&i yerler oldugunu ifade etrni§lerdir. Burada bizzat bilezigin taktldi&i bilek, ger­danlt&in taktldigi boyun, halh8.hn taktld!gi ayak bilegi gibi uzuvlann zikredilmemesi hem konunun mahremiyetine uygun bir §ekilde ifade edilmesini hem de tek pir kavramla c;izilmek istenen smmn (ortiilmesi istenen yerlerin hudutlanmn) belirlenmesini saglarrn§trr.

Ayet-i kerimenin devarrnnda zikredilen ~~ l> ~! "Goriinez:i la.snn­

lar miistesna" ifadesirlden de zirletleri gizli-ac;ik, zahiri-J:>atmi olmak i.izere ·ikiye ayrrarilar olmu§, zahiri zirl!i!t yerlerini yabanci erkeklerirl gorebilecegi, batmi zinet yerlerini ise ancak ayeti kerimede istisna edi­len kimselerin gorebilecegi ya da onlann yarunda ac;abilecegi soylen­mi§tir.

Zfilriri zinet yani yabanci erkeklerin gorebilecegi zinet konusunda milfessirler ihtilaf etrni§ler, ibn Mesud kendiliginden gi::iziikenle kasde-' dilenin elbise oldugunu13, imam Ahmed kadmm biitiin bedenirl zirlet oldufil!:!lu14 ifade etrni§tir. Bu gi::irii§e gore kadirun ancak elbisesini ya­banc1 erkek gorebilir.

ibn Abbas ise kad!run el ve yiiziiniin zfilriri zirlet oldugu soylemi§, bunlar haricirldeki yerleri yabanc1 erkeklere gosteremeyecegini belirt­mi~tir. Bu gbrii§e, Esma Peygamberlm!zirl (s.a.v.) yaruna iizerinde ince ·elbiselerle girdiginde, Peygamberimizirl (s.a.v.) ondan yiiziinii c;evirip "Ey Esma! Kadm ayba§1 olma c;a&Jna geldigi zaman buras1 di§mda gi::i­riinmesi caiz degildir" buyurup yiizii ve avuc;lar1Ill i§aret eo:nesi delil getirilmi§tir.15 Kad!run namazda iken el ve yiiziinii i::irtmesinin gerek­memesi16 de buna delil olarak zikredilmi§tir. imam-1 Azam Ebu Hani­fe'den rivayet edilen bir gi::irii§e gore kadimn ayaklan da avret degildir.

u Taheri, c.19, s.159. 14 Sayis, 586. . •s Ebu Davt1d, Silleyman b. el-~'as b. ishfil< es-Sicistaru el-Ezdi, Siinen, Tabkik: ~uayb el­

Arnut, Daru'r-Risfileti'l-Alemiyye, 2009, c.6, s. 198-99. (Kitabil'l-LiMs, 34. Bab, 4104 nolu hadis.)

16 Cessas, Ebii Bekr Ahmed b. Ali er-Rizl, Ahkdmii'l-Kur'an, Tahkik: Muhammed Sadik el­Kumhiivi, oa.ru ihyliil't-Tilrasi'l-Arabi, Beyrut, 1405, c.5, s.172.

---- -- ORDU ONiVERSiTEsl ILAHiYAT FAKULTESi / 27-29 MART 2015 - - - ---

335

336'

:~ ---- DIN, GELENEK VE AHlAK B'AGl:AMINDA MAHREMiYCT ALGll.ARI SEMPOlYUMU ~]

Yani zfilliri: zinetlerden saytlnu§tJ.r .. Giinkii zikrettigimiz uzuvlann; 0;~ ti.ilinesinde· zorluk. vardrr .17 ,

P.eygamberimiz (s.a.v.} bilegin.in iist taraflru tutarak~ "Allah'a· -.v.e:i ahii-et gi.fu.iine iman eden kadllllil ancak buraya· kadar elin.i a911asr he:l laldir".buyurmu§lardrr .. 18

Miisliiman kadllllil zikredilen el ve yiizii d1§mda yabama erkekl~, gorecegi. yerlerde viicudunu a<;arak, i<;ini gosterecek ince elbise giyerek_ ya da vii cut hatlanm belirtecek dar. elbise· giyerek gezmesi helal olmai.

Zinederini kendiliginderr goziikerr miistesna yabanctlara ·goste(;l memenfn· yarnnda. miisliinian kadllllll bir· de ba§lfil ortmesi yiikiimlfilu:." gu vardrr ki bu ayet-i kerimede ~~ ~ ~? ;;~.J diye emred~ tir . ..J-, .>U-· kelimesinin <;oguludur:. Ash brr §eyi ortm.ektir: Kendist.ile

ortiiniilen §eye .)u. denilir. brfte, kadllllil ba§m1 orttiigu. ortii f<;in kull~ . .

rulmaktadrr.19 Ayet-i kerimede daha on<::e de Araplar tarafmdan bilinen;, bu ortiiniin nasi.l ortiilecegi ifade edilmi§tir. Araplarda kadmlar b~la'-. nndaki .>u- ad1 verilen ortiiyii arkalanna dogru salarlar, boyun ve·yal<Ji:

Ian a<;ikta kalrrd1. 20 • .

Allahu Teala " ... Ba§6rtiileri.ni yakalanrun iizerine kadar salslil~ lar .... " buyurarak, kadutlann ba§lanna koyduklan ortiiyle sa<;lanyla~ birlikte boyun ve elbiselerinin yakalanm ortmelerini emretmi§tir. : , .. ,

Hz. Ai§e: "Allah ilk muhacir kadmlara rah.met etsin. Yiice Allah:= " ... Ba§6rtiilerini yakalarmm iizerine kadar salsmiar ... " ayetini indirdig{ zaman onlar elbiseler.iil.in iizerine giydikleri <;ar§aflanm yrrtttlar ve· b~';~ lanm orttiiler'' demi§tir. 21

Ba§ka bir rivayette de Safiyye bin ti ~eybe, Hz. Ai§e'nin yanmda K~-:;; rey§ kadmlan ve iistiinliiklerinin zikredilmesi tize.rine Onun: "~tiphe~ ki· Kurey§ kadmlaTllliil bir iistiinliigu vardrr. Vallahi, Allah'm kitabmci inanmakta ve indirilene iman etmede ensar kadinlanndan daha iistii::­niinii gormedim. " ... Ba§6rtiil'erini yakalarnun iizerine kadar sals~-' lar ... " ayeti indigi zaman erkekler evlerfue dondiller ve bu ayeti kadm-~

lanna okudular. Her ki§i bu ayeti kansma, kizma, karde§ine ve akraba"

11 Sayis, 586. 18 Silyllti, c.6, s.180. 19 R:agib el-isfaharu,. s.298. 20 Matiirid1, c.7; s.550, Ebilssuud, Muhammed b. Muhammed b. Mustafa el-imad!,. ir§ilQ.il'l.•

Ak.li's-Selim ilii Mezciya'l-Kitabi'l-Kerim, Daro ihyfil't-Tiirasi'l-Arab!; Beyrut, c6, s.170. · 21 Taberi;.c.19, s.159.

------ ORDU ONiVERSiTESI ilAHiYAT ~AKOLTESI / 27-29 MART 2.015. ------:--:

'

;:....:----- DIN, GELEN EK VE AHLAK BAGLAMINOA MAHREMIYET AlGllARI SEMPOZVUMU ---

ianna okuyordu. Onlardan hic;bir kadm yoktu ki, Allah'm indirmi§ ol­<lugu kitaba i.inan edip tasdik etmi§. olsun diye mutlaka giyisleri ile 6r­tiindi.i. Sabah namazma 6rtiilii bir §ekilde Resulullah'm arkasmday.dtlat. sanki ba§lanrun iizerinde kargalar varch." dedigini nakletmi§tir.22

Bu rivayetlerden anla§tlchgi i.izere mllhacir ve ensar harumlan Al­Iah'tn emrine· uyma hususunda ellerindeki kit jrnkanlanna ragmen bir­bfrleriyle yan§l1ll§lar, ba§lanru bhlduklan ortillerle 6rtmii§lerdir.

Ayet-i kerimenin zinetlerini g6stermesinler kmmyla mi.isli.iman ka­dutlarm viicutlann1 ortmeleri, ba§ortiilerini yakalarirun iizerine kadar saistnlar k1srmyia sac;lanm; boyunlanm ve yal<alariru ortecek §ekilde ba§ortillerini talanalan emredilmi§tir. Bu emirde kullarulan ifadeler helirli bir giyecek, ktimci.§, renk gibi unsurlan ihtiva etmeden zamanla veya orfle de~ebilecek ortii c;e§itlerini degil, 6rtiinmesi gereken yerieri

-belirlemi§, boylece her zamanda ve m~da uygi.tlanabilirliligini orta­ya ko}'I]lU§tur.

:1-"~,. ..::.it;.·:-:~·~ : '-i;; ~ ---- 01 '~: ..-1::_ - ·1:t..1S:.;z, '--~ -t1.81 ~ ~1-:ir <) 'J ; !.t , . {.--' ~ !..*. -- <.r-"'-'- c . vr-- ...r.:- - ')-":" .;!. ..s; - - ~ -""'"''J

~__[~ .. -,!,,':"'..p'-: - : .. -., f'"'I ~ AlllJ lft'.e ~

_ "Amk evlenme iimidi beslemeyeri, hay:izdan ve dogumdan kesilmi~ ~ya§h kadmlann zinetlerini gostermeksizin (di§) elbiselerini 9}<annala­-nnda kendileri ic;m brr gtinah yoktur. A.ma yine sakmrnalan onlar ic;in ~cfaha hayirhd:ir. Allah haklayla i§itendir, hakk.tyla bilertdir."(Nur :;(4; =60)

Taberi de c;ocuktan kesilrni§, evlenme iimidi bulurunayan kadmla­- rui zinet yerlerini ac;Ikc;a gostermemeleri §artiyla ba§ortiileri iizerine aldtl<lan ortii, elbiseleri iizerine giydikleri c;ar§af vb. di§ layafetlerini l5Itakabileceklerini belirtmektedir. 23

"- Derveze "Yiizleri c;irkiil, cinsel yonden cazibesini yitirrni§, salgm veya daha ba§ka hastahl<lara mi.ibtela ohnu~ kachnlar ya§ca ilerlenierttl§ de olsalar bu katagoriden say:ihrlar." demektedir.24 Begavl ise ya~h da olsa kendile1inde erkeklerin dikkatini c;ekecek gilzellik kahnns1 bulunan kadmlann bu klsma dahil edilemeyeceklerini soylernektedir.25 Kurtub!, Mehdevi'den nakille ya§larup c;ocuk doguramayacak hale gelmi§ kadm-

22 s·uyQd, c.6, s.180-181. n Tabert, c.19, s. 216. 24 Derveze Muhammed izzet, et-Tefs.ru1-Hadis, Daro ihyfil'l-Kiitiibi'l-Arabiyye, Kahire, 1383,

. c.8, s. 445. 25 B'egavi, c.6, s.62.

337

338

---- DIN, GELEN EK VE AHLAK BA~LAMINDA MAHREMIYET ALGILARI SEMPOZYUMU --:::__

-lardan da kadm olarak faydalarulabilecegini belirtmektedir. 26 Zikr~di-~enlerden ayette kasdedilenlerin erkeklerin ilfilsini <;ekrneyen, kendile. riyle evlenmek istenmeyen kadmlar oldugu anla~tlmaktadrr.

Kachnlar Zinetlerini Kimlere Gosterebilirler?

Kadmlann kimlerin yarunda zinetlerini gosterebilecekleri ayet-i ke­rimede §Oyle ifade edilmi§tlr: " ... Zinetlerini, kocalanndan yahut baba­lanndan yahut kocalanrun babalanndan yahut ogullanndan, Yfillur iivey ogullanndan, yahut erkek karde§lerinden, yahut erkek karde§leri­nin ogullanndan, yahut klz karde§lerinin ogullanndan, yahut miislu­rnan kadmlardan, yahut sahip olduklan kolelerden, yahut erkekligi kalrnarni§ hizmet<;ilerden, yahut da heniiz kadmlann mahrem yerlerine valaf olrnayan erkek <;ocuklardan ba~kalarma gostermesinler .... " (Nur 24/31)

Kocalarm kadmm zinetlerini ve vucudunu gorebilecegi zinetlerin zaten koca i<;in taklld1gi belirtilmi§tir. 27

~~ ayetiyle miisliiman kadmlann kasdedildigi, rni.isliirnan kach­

run yahudi, hmsti.yan veya mecusi kadmlann yarunda zinetlerini goste­remeyecegi ifade edilmi§tir. 28

Hz. Orner'in Ebu Ubeyde'ye §6yle bir mektup yazdigi rivayet edil; mektedir: "Derim ki! Bana bildirildigine gore Mi.isli.iman kadmlar_m~=. riklerin kadmlanyla beraber hamama girmektedirler. Sen bunu yasak.,, layip engel ol. <;i.inkii Allah'a ve ahiret giiniine iman eden bir kadlllli! goriinmemesi gereken yerlerine kendi dininden olanlar d1§mda kims~ nin bakmas1 helal degildir."29

.J~i" ~~.)YI Jj,;;. ~81} ayetinde kasdedilenlerin kirnler oldugu

hakkmda ibn Abbas: "Birinin arkasma takillp, onun gittigi her yere giden saf kimselerdir. Kadm boylesi birinin yamnda ba§ortiisiinii kah dirrnaktan <;ekirimezdi. Bu da kadma ihti.Y.aCI olrnayan akh kit ki§idir." dedi. Ayru zamanda bu ki~ilerle kasdedilenin kadinlara kar§1 §ehveti olrnayan kimseler, kadinlann hallerinden haberi olrnayan akli zayif

26 Kunubi Ebu Abdillah Muhammed b. Ahmednb. Ebi Bekr b. Ferh,el-Cdmi' li-Ahkami1-Kur'an, Daru'l-Ktitiibi'l-Mlsriyye, 1964, c.12, s. 309. ~ -

27 Beyzavi,Nasuiiddin Ebii Said (Ebu Muhammed) Abdullah b. 6merb. Muhammed, Envdril't -Tenzil ve EsrdrU't-Te'vi~ Tahkik: Muhammed Abdurrahman Mar~IJ, Daro ihy!i't-Tiiiisl'l­Arabi, 1418, c.4, s.105.

28 ibn Abbas, Tenviru1-Mikbds min Teftiri ibn Abbas, Derleyen: Mecdtiddin Ebu Tahir Mu· hammed b. Ya'kub el-Firiizabadi, Daru'l-Ktitiibi'l-ilmiyye, Ltibnan, t.s., s.295.

29 Siiylld, c.6, s.183.

'

------ DiN, GELENEK VE AHLAK BA~LAMINOA MAHREMIYET ALGILARI SEMPOZYUMU ---

ki§iler, muhannesler, iktidars1zlar, ihtiyarlar, hadrm e~ler veya bunarru§ kimselerin kasdedildigi soylenmi§tir.30

Hz. Af§e'den rivayet edildigine gore Hz. Peygamberin (s.a.v.) ha­nun}anmn yaruna giren muhannes biri varch. Onu kadmlara ihtiyac1

- oirnayan erkeklerden sayarlardi. Peygamberimiz (s.a.v.) bir giin bir haillflll.lllil yaruna girdi ve bu muhannes ki§inip. bir kadiru vasfederek: "

i 0 oyle gilzel .ki _oniine dondiigiinde dortle, arkasma dondiigiinde ise sekizle doner."31 dedigini duydu. Bunun iizerine: "Gordtigum kadanyla

. bu orada ne oldugunu biliyor. Bir daba sizin yaruruza girmesin." bu­yurdu. Sonrada ona kar~i ortiindiller.32

Bu rivayetten anla§tldi&i ilzere kadmlar ve onlann durumlanndan haberdar olan kimselerin yanmda da miisliiman kadmlann orttinmeleri gerekir.

;q1 s-13~ ~ i.,~ rJ ;:r..U1 ~If ayetiyle kasdedilenlerin kadm ve er­

_kegi birbirinden ayut edemeyen,kadmlann durumlanndan habersiz· ; kii~iik ~oculdar yada buliig ~agma girmemi§ c;ocuklar oldugu ifade ed~tir.33 339

Ayet-i kerimede amcalar ve daytlar zi.kredilmemi§tir. Tefsirlerde ::6unlar baba htikmiinde oldugundan zikredilmedigi, kadmlann bunlann ~yarunda da zinetlerini gosterebilecekleri veya amca ve dayirun, c;ocuk­flan yanmda kadiru vasfetme ihtimallerinin oldugu, onlann ise mahrem :;:olmach&i bu ytizden onlann yarunda zinetlerini gosteremey~cekleri ;=-ifade edilmi¢r.34

. Mi.isliiman kadmm kocasma ve yukanda saytlan kimselere zinetle­~ rinin ne kadanm gosterebilecekleri konusunda farkh g6rii§ler mevcut­

tur .

• ~ ~ ,.:'.. '. ---~~I.; r1:'1: .1..'.'..·l, ~. ·.- -j- (Nur 24/31) ayetinde kadmlann

~..)~~ - ~J;<f~ .J

gizledikleri zinetlerinin halhal oldugu ifade edilmi§tir. ibn Abbas "Bu­rada ayagindaki halhalI diger halhala degdirerek veya ayagmdaki bir-

30 SiiyQti, c.6, s.184-185. 31 Burda oniine dortle arkasma sekizle doner ifadesi ile kasdedilenin kaduun gobegmdeki ve

· kenarlanndaki kivnmlar oldugu ifade edilmektedir. Eskiden Atapar arasmda ~~man kadlJl-lar giizel addedilirdi. Giizellik ifadesi olarak ta onden bakilchgmda gobegindeki kivnmlar

· arkadan bakilchgmda ise bu lavnmlann kenarla!IIllJl saym ifade e~ti.r. l2 ·suyQti, c.6, s.185. 33 Cessas, c.5, s.177. 34 Marund1, c.7, s.548,R.azi,Ebii Abdillilh (Ebil'l-Fazl) Fahriiddin Muhammed b. Omer b.

Hiiseyn et-Taberistan1, Mefatihu~-Gayb, Daro ihyfil't-Tii.rasi'l-Arabt, ·aeyrut, 1420, c.23, . S.365.

------ ORDU ONiVERSlTESI ILAHIYAT FAKULTESl / 27·29 MART 2015 -------

340

---- OiN, GELENEX VE AHIAK BA~IAMINDA MAHREMiYET ALGllARI SEMPOZVUMU --

c;ok halahalJ. birbirine degclirerek ses <;Ikarmas1 kasdedilmektedir. <;tin. ~ii bu §eytarun i§indenclir." demi§tir.35

,

Giinilmiizde kachnlar ayaldanna halhal takmamalaruia ragmen ses c;Ikaran ay_akkabtlar giyerek dola§malari, erkeklerin dikkatini cezbede­cek §ekilde koku siiriinmeleri de bu kapsamda degerlendirilebilir. Bazt miifessirler kadmm sesinin de erkekler arasmda nme <;Ikaracak tonda ve edada oldugunda, bu kapsamda degerlendirilecegini, bu· yiizden yilksek sesle konu§mamalari gerektigini soylemi§lerclir.36

Kaynalc~a .

Begavi, Eb(l Muhammed el-Hiiseyn b. Mes'ud b. Muhammedel-Ferra, Meruimii't -Tenzi~ Tahkik: Abdii'r-Rezzak el-Mehdi, Daro ihyfil't-Tiirasi'l-Arabi, Beyrut, 1420.

Beyzavi, Nasuilddin Ebu Said (Ebu Muhammed) Abdullah b. 6merb. Muhammed, Envaril't. Tenzil ve Esrdrii't-Te'vi~ Tabkik: Muhammed Abdurralunan M~h, Daro fuyfil't­Tiirasi'l-Arabi, 1418.

Cessas, Ebu Bekr Ahmed b. Ali er-R.azi, Ahkdmii'l-Kur'dn, Tabkik: Muhammed Sadik el-KumhM, Daru ihyaii't-Tiirasi'l-Arabi, Beyrut.

Cevheri, Ebll Nasr ismfil.l b. Hammad, Srhah, Daro'l-Fikr, Beyrut, 1998. Derveze Muhammed izzet, et-Tefsiru'l-Hadis, Daro ihyfil'l-Kiitiibi'l-Arabiyye, Kahire, 1383. Ebiissuud, Muhammed b. Muhammed .b. Mustafa el-imadi, ir§ddii7.-Akli's-Selim ila Mezdya7.-

Kitdbi'l-Kerim, Daro ihyfil't-Tii.rasi'l-Arabi, Beyrut. · · -Ebu Davild, Siileyman b. el-E4'as b. isMk es-Sicistani el-Ezdi, Siinen, Tabkik: $uayb el·Arnut, .

Daru'r-Risa.Ieti'l-Alemiyye, 2009. · Elma.hl.t Muhammed Hamdi YaZU', Hak Dini Kuran Dili, Asitfute, 1254. ibn Abbas, Tenviru'l-Mikbds min Tefsiri ibn Abbas, Derleyen: Mecdiiddin Ebii Tfillir Muh~

med b. Ya'kub el-FirUzabadi, Daru'l-Kiitiibi'J-ilmiyye, Liibnan, c.s. ibn Manzur, Li.sanii7.-Arab, Daru's-Sadlr, Beyrut. Kunubi Ebu Abdillah Muhammed b. Ahmednb. Ebi Bekr b. Ferh,e/-Cami' li-Ahkami'l-Kur'an, -.,,

Tahkik: Ahmed el-BerdUni, Daru'l-Kiitiibi'I-Mlsriyye, 1964. Matiiridi, EbQ Mansllr Muhammed b. Muhammedb. M$.mQd es-Semerkandi, Te'vfldtii Eh/i's- -

Siinne, Tahkik: Dr. Mecdi Baslum, Daru'l-Kiitiibi'l-flmiyye, Liiboan, 2005. Mukatil b. Silleyman,Ebii'l-Hasen b. B~ir el-Ezdi el-Belhi, Tefsiru Mukdtil b. Siileymdn, Tahkik:_

Abdullah Mahmud $ehhate, Daro ihyfil't-Tiirasi'l-Arabi, Beyrut, .1453. R.agtb eI-isfahaw, Ebii'l-Ka.sun Hiiseyn b. Muhammedb. el-Mufaddal, el-Miifreddtfi Garibn- -

Kur'dn, Tahkik: Safvan Adnan ed-Davildi, Daru'l-Kalem, Beyrut, 1412. R.azi, Ebu Abdillah (Ebii'l-Fazl) Fahriiddin Muhammed b. Omer b. Hiiseyn et-Taberistiinl.

Mefdtihu7.-Gayb, Daro ihyfil't-Tii.rasi'I-Arabi, Beyrut, 1420. Sayis, Muhammed Ali, Tefsfru Aydti7.-Ahkdm, el-Mektebetii'l-Asriyye, 2002. Siiyiiti, Ebii'l-Fazl Celfiliiddin Abdurrahmanb. Ebi Belcr b. Muhammedel-Hudayri ~-~afil, ed­

Diirrii'l-Mensur, Daru'l-Fikr, Beyrut. Taberi,EbQ Ca'fer Muhammed b. Cerir b. Yezidel-Amiill el-Bagdadi, Camiu'l-Beydn an Te'vili

Ayi'l-Kur'dn, Tahkik; Ahmed Muhammed $akir, Miie.ssesetii'r-Risfile, 2000. Ukberi,Ebii'l-Bek! Muhibbiiddin Abdullah b. el-Hiiseyn b. Abdillahel-Ezeci el-Bagdadi, et- .

Tibydnfi i'rtibi'l-Kur'dn, Tahkik: Ali Muhammed el-Becavi, N~ir: is.a el-Bayi el-Halebi ve ortaklan.

35 Taheri, c.19, s.164. 36 Cessas, c.5, s.177, R.azi, c.23, s.367

- ------ OROU ONiVERSITEsl llAHIYAT FAKULTESI / 27-29 MART 2015 -------

'