m u s i k a - mes.gov.ge 3 masc..pdf4 I Tavi – garesamyaro musikaSi. Tema: qalaqis da soflis xmebi...
-
Upload
duongxuyen -
Category
Documents
-
view
215 -
download
0
Transcript of m u s i k a - mes.gov.ge 3 masc..pdf4 I Tavi – garesamyaro musikaSi. Tema: qalaqis da soflis xmebi...
m u s i k a
marika GikvaiZe
gamomcemloba inteleqti
III klasi
maswavleblis wigni
3
s a r C e v i
I – saxelmZRvanelos/seriis koncefcia ..................................................................................... 6
II – Sesavali – maswavleblis wignis mimoxilva ........................................................................ 7
III – kompleqtacia (CamonaTvali), saxelmZRvanelos TiToeuli
saxis mokle aRwera da praqtikuli gamoyeneba (navigacia) .................................................. 8
IV – sagnis swavlebis mizani da misaRwevi Sedegebi klasisa da
asakobrivi kategoriisaTvis ....................................................................................................... 13
V – samizne asakis Taviseburebebi – sagnobriv WrilSi ........................................................ 20
VI – specifikuri da zogadi, gamWoli kompetenciebi,
romlebic xels uwyobs sagnis swavlebas................................................................................. 21
VII – moswavleze orientirebuli midgomebi sagnis swavlebis procesSi,
individualuri Taviseburebebis gaTvaliswineba da diferencirebis
ZiriTadi principebi ...................................................................................................................... 23
VIII – swavlebis meTodologia – ZiriTadi midgoma,
romelsac eyrdnoba saxelmZRvanelo ...................................................................................... 25
IX – efeqturi saswavlo garemos uzrunvelyofa da
damatebiTi saganmanaTleblo resursebi ................................................................................ 27
X – avtoriseuli programis Tavsebadoba erovnuli saswavlo gegmiT
gansazRvruli sagnis saswavlo programasTan, avtoriseuli xedva mis mier
SemoTavazebuli programis Zlieri mxareebis Sesaxeb ........................................................ 29
XI – moswavlis Sefasebis meqanizmebi ....................................................................................... 30
XII – praqtikuli nawili ............................................................................................................... 35
XIII – sagakveTilo scenarebi ...................................................................................................... 38
4
I Tavi – garesamyaro musikaSi. Tema: qalaqis da soflis xmebi
gakveTili 1-2 – samyaro xmaurobs ............................................................................................. 39
gakveTili 3 – Seni sasimRero xma .............................................................................................. 43
gakveTili 4-5 – quCis musika ....................................................................................................... 44
gakveTili 6-9 – qalaqis xmauri Tu qalaqis musika?! .......................................................... 46
gakveTili 10-12 – SuqniSani – Cveni megobari ........................................................................ 50
gakveTili 13-14 – megobruli ojaxis gaseirneba, anu noti da misi grZlioba ............ 54
gakveTili 15 – musikaluri loto ............................................................................................. 57
gakveTili 16-19 – ritmi Cven irgvliv `super marketSi~ anu musikas aqvs ritmi ........ 58
gakveTili 20-21 – musikalur salonSi ..................................................................................... 59
gakveTili 22-24 – koncertze ..................................................................................................... 61
gakveTili 25 – musikaluri tempi .............................................................................................. 62
gakveTili 26-27 – bunebis xmebi .................................................................................................. 64
gakveTili 28 – stumrad tyeSi .................................................................................................... 65
gakveTili 29 – morbis aragvi ...................................................................................................... 66
gakveTili 30-31 – gogonebi tyis pirs ...................................................................................... 72
gakveTili 32 – musikaluri ana-bana – melodia ..................................................................... 75
gakveTili 33 – mxiaruli glexi .....................................................................................................
Tema: gaseirneba qalaqsa da sofelSi
gakveTili 34 – romeli notia ufro axlos? ......................................................................... 78
gakveTili 35-36 – qalaqs estumra cirki ................................................................................. 80
gakveTili 37-39 – gaseirneba parkSi ......................................................................................... 81
gakveTili 41 – gaseirneba galereaSi ...................................................................................... 82
II Tavi – musika da Cveni yofa. Tema: Cemi cxovrebis erTi dRe
gakveTili 42 – Ramis koncerti ................................................................................................. 84
gakveTili 43 – dilis musika ...................................................................................................... 85
gakveTili 44-45 – TamaSi da saTamaSoebi ................................................................................ 85
gakveTili 46 – uCveulo stumrebi ........................................................................................... 86
gakveTili 47-48 – xval gogonas dReobaa ............................................................................... 87
III Tavi – eTnografia da musika.Tema: sxvadasxva xalxis garTobis formebi da musika
gakveTili 49 – alilo saqarTveloSi ...................................................................................... 88
gakveTili 50 – erTi dRe qarTul sofelSi ........................................................................... 89
gakveTili 51 – mxare, sadac Sen cxovrob .............................................................................. 89
gakveTili 52-53 – xevi .................................................................................................................. 90
gakveTili 54- 55 – saxumaro simRerebi qarTuli xalxuri sabavSvo simRerebi ......... 91
gakveTili 56 – guda-stviri ....................................................................................................... 97
5
gakveTili 57 – Seni musikaluri leqsikoni (Semajamebeli gakveTili) ........................ 98
gakveTili 59-61 – msoflios xalxTa simRerebi da cekvebi ............................................... 98
informacia kompozitorebis Sesaxeb .............................................................................101
videomasalis CamonaTvali ................................................................................................106
LMMS-is trekebis CamonaTvali ........................................................................................107
informacia Linux programis Sesaxeb: LMMS ....................................................................108
programis gamoyenebis instruqcia ................................................................................110
rogor SevqmnaT SEMPL-i ....................................................................................................112
musikaluri terminebis leqsikoni ..................................................................................114
sanoto danarTi ....................................................................................................................120
6
I – saxelmZRvanelos/seriis koncefcia
sadReisod qarTul zogadasaganmanaTleblo skolaSi musikis gakveTili
aRmzrdelobiTi da saganmanaTleblo sistemis qmediT, erT-erT umniSvnelo-
vanes rgolad iqca da man bavSvebis zneobriv, inteleqtualur da kulturul
ganviTarebaSi TvalsaCino roli ikisra. Tanamedrove musikis gakveTilebs uwyve-
ti jaWvis saxe mieca. am jaWvis Semadgeneli rgolebia musika – maswavlebeli
– bavSvebi. SemoqmedebiTi procesis uwyvetobas gansazRvravs logikurad awyo-
bili mizanmimarTuli da gegmazomieri gakveTili. amdenad, musikis maswavleb-
els gakveTilis efeqturad warmarTvisaTvis vTavazoT ara direqtivebs, aramed
mecnierulad gamarTul, axali teqnologiebiT gamdidrebul meTodur rekomen-
daciebs konkretuli magaliTebiT.
vfiqrobT, mesame saswavlo wlis musikis saxelmZRvanelos Sinaarsi Seesabame-
ba standartSi Camoyalibebul zogadsa da safexurebriv miznebs, Tanamedrove
koncefciebs, moswavleTaTvis nacnob samyaros. xolo am Sinaarsis mravalfero-
vani meTodebiT ganxorcieleba – maswavleblis megzuris erT-erT efeqtur sa-
Sualebad miviCnieT.
swavlebis am safexurze Cveni mizania, mozards musikis gakveTilze Camouyal-
ibdes da ganuviTardes sxvadasxva unar-Cveva: dialogis, msjelobis, musikis
mosmenisa da gaanalizebis, mReris, tembris aRqmis, ritmis grZnobis. viTvalis-
winebT moswavleTa asaksa da garemomcveli samyaros Sesabamis inteleqtualur
SesaZleblobebs, klasgareSe zegavlenebsa da saganTaSoris kavSirebs.
7
II – Sesavali
vagrZelebT ra I-II saswavlo wlebSi arCeul kurss, momdevno safexurzec sas-
wavlo procesis TamaSiT warmarTva erT-erT efeqtur saSualebad miviCnieT.
am safexurze, vfiqrobT, moswavleebs gavacnoT:
• sxvadasxva musikaluri, agreTve aramusikaluri termini (musikaluri
fraza, xmis efeqti, tembri, musikaluri faqtura, melodiis mwyobri/naxtomebiT moZraoba, ritmuli figuraciebi, naxtomebi intervalebze melodiaSi, orwiladi, samwiladi metri). aq mniSvnelovania is, rom pataras etapobrivad Camouyalibdes ama Tu im cnebis miseburi gageba;
• xalxuri, profesiuli klasikuri da Tanamedrove musikis maRalmxatvruli nimuSebis mosmeniT gavamdidroT patarebis musikaluri STabeWdilebebi. musikis mosmenis procesSi aqcenti gakeTdes musikis mimarT e. w. `emociuri gamoZaxilebis~ ganviTarebaze, musikaluri xelovnebisadmi myari interesis formirebaze. amas ki usaTuod ganapirobebs moswavleTa praqtikuli CarTva saswavlo procesSi, koleqtiuri muzicireba – mRera, ritmuli savarjiSoebi, plastikuri intonireba, umartivesi improvizaciebi, kompiuteruli programebis gamoyenebiT kompoziciis Seqmna da a. S.
• ar unda daviviwyoT isic, rom mozardis aRqmiTi Taviseburebebi moiTxovs mosmenili musikaluri Txzulebis mudmivad Sexsenebas, amitom viyenebT muzicirebisTvis iseT TamaSebs, rogoricaa: `melodiis Sesruleba warmosaxviT sakravebze~, `plastikuri etiudebi~; imave mosazrebiT, mesame saswavlo wel-sac araerTxel gamoviyenebT ganvlil safexurze damuSavebul musikalur ilustraciebs;
• Cven viziarebT msoflio pedagogikaSi damkvidrebul azrs imis Taobaze, rom bavSvma pirveli musikaluri STabeWdilebebi mSobliur musikalur enaze unda SeiZinos, amitom mesame saswavlo welsac mniSvnelovan adgils davuTmobT erovnuli musikaluri folkloris nimuSebis (simRerebis, ferxulebis) Ses-wavlas;
• naSromSi kvlavindeburad mivmarTavT saganTaSoris kavSirebs; Cven mier SemoTavazebuli sagakveTilo scenarebis Sinaarsi moswavles saSualebas miscems agreTve gaacnobieros urTierTkavSiri musikaluri xelovnebis momijnave dargebs Soris; gaviTvaliswineT klasgareSe zegavlenebic.
• naSromSi gaTvaliswinebulia agreTve mdgradi ganviTarebisa da samoqa-laqo cnobierebis amaRlebis principebi.
vfiqrobT, moswavleebi maswavlebelTan erTad nabij-nabij Caswvdebian
musikaluri xelovnebis saidumloebas. rac ufro met informacias `moiZieben~
individualurad, sakuTar, Tundac arc ise did cxovrebiseul da musikalur
gamocdilebebze dayrdnobiT, miT ufro naTeli iqneba musikis gakveTilebze
miRebuli STabeWdilebebi.
8
III
– kompleqtacia (CamonaTvali), saxelmZRvanelos TiToeuli saxis mokle
aRwera da praqtikuli gamoyeneba (navigacia);
kompleqtacia
• moswavlis saxelmZRvanelo;
• maswavleblis megzuri;
• eleqtronuli audiomasala.
1) moswavlis saxelmZRvanelo
Cveni mizania, bavSvSi, misi aRqmiTi unarebis Sesabamisad, gavaRvivoT
interesi musikisadmi, musikis gakveTilebisadmi, sistemaSi moviyvanoT misi
SesaZleblobebi; SevuqmnaT warmodgena sxvadasxva cxovrebiseuli movlenisa
da adamianis Sinagani samyaros Sesaxeb, rac esoden Tavisebur asaxvas poulobs
musikalur mxatvrul saxeebSi.
TiToeul Temas saxelmZRvaneloSi aqvs saTauri. mcire moculobis advilad
gasagebi teqstebi, feradovani ilustraciebi, vfiqrobT, daexmareba patarebs
sagakveTilo Sinaarsis aRqmaSi. aRsaniSnavia, rom saxelmZRvaneloSi masalis
wardgena aiolebs mis aRqmas: viTvaliswinebT rekomendebul struqturas –
motivacia, sakiTxis dasma, misi gaazreba.
saxelmZRvanelos yoveli Tavis dasawyiss uZRvis rubrika: `Sen am TavSi
Seiswavli~, sadac vcdilobT gamovkveToT aRmZravi (warmmarTavi), SemecnebiTi
da qmediTi Sinaarsis miznebi. es aris Sualeduri xasiaTis miznebi, romelTa
ganxorcielebis gareSe mTavari miznis, `didi ideis~ miRweva araa SesaZlebeli.
sasurvelia gamoviyenoT Sualeduri etapebi da yoveli momdevno winamavlis
realizacias Seuwyobs xels.
moswavleTaTvis gankuTvnil saxelmZRvanelos, vfiqrobT, maswavlebelic
kargad gamoiyenebs, vinaidan masSi naTladaa gamokveTili is miznebi, romlebsac
emsaxureba konkretuli Tema. amasTan, migvaCnia, rom maswavlebelma mxolod
sagakveTilo teqstidan gamomdinare ar unda dasvas kiTxvebi, vinaidan,
sasurvelia, ymawvilebma saxelmZRvaneloSi ganTavsebuli faqtebi TviTon `aR-
moaCinon~ winare codnisa da gamocdilebis safuZvelze.
Cven mier SemoTavazebuli savarjiSoebi, davalebebi – moiZie informacia,
moismine musika da gadmoeci STabeWdilebebi, Seasrule simRera, waikiTxe/gadawere sanoto niSnebi, SeurCie simReras teqsti, SeTxze/daasrule melodia,
dagegme konkursi, daamzade sakravi, moismine da xelis aweviT mianiSne...
gaiTamaSe dialogi, Seasrule martivi ritmuli savarjiSo, martivi sacekvao
ileTebi, roluri TamaSebi da sxva, emsaxureba rogorc zogadi, ise musikaluri
unar-Cvevebis SeZena-ganviTarebas.
9
iseTi aqtivobebi, rogorebicaa: mRera, musikaluri improvizacia, kompiu-
teruli programis meSveobiT musikaluri kompoziciebis Seqmna – emsaxureba
mozardebSi praqtikuli Cvevebisa da SemoqmedebiTi unarebis gaxsna-amoqmedebas.
rubrikaSi `Cemi dRiuri~ – moswavles mouwevs sakuTari Canawerebis war-
moeba da pasuxis gacema iseT kiTxvebze, rogorebicaa, magaliTad: moewona Tu
ara mosmenili musikaluri nawarmoebi; ratom; ra kiTxvebi gauCnda; aRweros STa-
beWdilebebi da a. S.
saxelmZRvaneloSi mesame klaselebs eliT mravalferovani SemoqmedebiTi
davalebebi: musikaluri nawarmoebis mxatvruli saxis asociaciebis moZiebas
am etapze daukavSireben umartivesi melodiis an motivis SeTxzvas; `norCi
kompozitorisadmi~, `msmenelisadmi~, `Semsruleblisadmi~ mimarTuli prob-
lemuri SekiTxvebi, vfiqrobT, ganawyobs maT musikaze sasaubrod.
2. komentarebi saxelmZRvanelos struqturul elementebTan dakavSire-
biT
musikis maswavleblebisaTvis gankuTvnil winamdebare damxmare sarekomenda-
cio wignze muSaobisas veyrdnobodiT axal saswavlo programas da Sinaarsic am
programis Sesabamisi CamovayalibeT:
I Tavi – gare samyaro musikaSi
Tema: qalaqis/soflis xmebi
risi swavleba gvinda? raze mogviTxrobs
Tema?
romeli unar-Cvevebis
ganviTarebas emsaxureba?
rogor viTardeba musikaluri az-
ri sxvadasxva xmauris, moqmedebis gad-
momcemi musikaluri intonaciis, rit mi-
sa da tempis monacvleobiT? rogor Sev-
q mnaT kolaJi qalaqis sxvadasxva xmis,
musikaluri itonaciis, ritmisa da tempis
meSveobiT? ra simboloebiT SeiZleba
Caiweros musikaluri kolaJi, ro melic
qalaqis xmaurs gadmoscems?
am TavSi moswavleebi:
• Seasruleben metrul-ritmul
savarjiSoebs, rolur TamaSobebs;
imRereben, imoZraveben;
• moismenen musikas da gaarkveven, Tu
rogor, ra xerxebiTa da saSualebebiT
gadmosca kopozitorma musikis
Sinaarsi.
• mReris, musikis mosmenis da
gaanalizebis, warmosaxvis,
dakvirvebis, yuradRebiT
mosmenis, dialogis unar-
Cvevebi;
• sxvadasxva musikaluri
terminiT leqsikuri maragis
gamdidreba;
• kompiuteruli programiT
musikaluri kolaJis Seqmna.
10
Tema: musikaluri gaseirneba qalaqSi/sofelSi
risi swavleba gvinda?
raze mogviTxrobs Tema?
romeli unar-Cvevebis
ganviTarebas emsaxureba?
ra xerxebiT SeuZlia musikas mogviTx-
ros gaseirnebis dros miRebul sxvadasx-
va gamocdilebis Sesaxeb? rogor gamovi-
yenoT melodiuri da ritmuli ostinato
qalaqSi/sofelSi mogzaurobis Sesaxeb
musikaluri kompoziciis Sesaqmnelad?
rogor CavweroT musikaluri kompozi-
cia?
am TavSi moswavleebi:
• Seasruleben metrul-ritmul savar-
jiSoebs, rolur TamaSobebs, imRere-
ben;
• gaecnobian musikalur terminebs, sa-
noto anbans.
• Seqmnian musikalur kolaJs da
Semdeg waradgenen.
• mReris, musikis mosmenis da
gaanalizebis, warmosaxvis, dak-
virvebis, yuradRebiT mosmenis,
dialogis unar-Cvevebi;
• sxvadasxva musikaluri ter-
miniT leqsikuri maragis gam-
didreba.
II Tavi – musika da Cveni yofa
Tema: Cemi cxovrebis erTi dRe
risi swavleba gvinda? raze mogviTxrobs Tema? romeli unar-Cvevebis
ganviTarebas emsaxureba?
rogor SeZleba musikaluri intonaciebiT
raime moqmedebis damaxasiaTebeli ganwyobis
Seqmna? rogor unda SeirCes musikaluri
Tanxleba, romelic garkveul moqmedebas raime
ganwyobas Seuqmnis? rogor SeiZleba sxvadasxva
xmiT da musikaluri masaliT Seiqmnas kolaJi,
romelSic raime saqmianoba/moqmedeba da misgan
gamowveuli ganwyoba iqneba gadmocemuli?
am TavSi:
• mosmenili nawarmoebebis konkretul
mxatvrul saxesTan dakavSireba;
• intervalTan dakavSirebuli melodiuri
svlebi – imis mixedviT, Tu ra manZilia
bgerebs Soris, iqmneba musikis mxatvruli
saxe (intervalisa d nabijis dakavSireba
erTimeoresTan).
• mReris, musikis mosmenis
da gaanalizebis,
warmosaxvis, dakvirvebis,
yuradRebiT mosmenis,
dialogis unar-Cvevebi;
• sxvadasxva musikaluri
terminiT leqsikuri
maragis gamdidreba;
• kompiuteruli prog-
ramiT kolaJis Seqmna.
11
III Tavi – eTnografia musikaSi
Tema: sxvadasxva xalxis garTobis formebi da musika
risi swavleba gvinda? raze
mogviTxrobs Tema?
romeli unar-Cvevebis
ganviTarebas emsaxureba?
rogor aisaxeba garTobis sxvadasxva
forma xalxur musikaSi?
am TavSi:
moswavleebi iswavlian, Tu rogor
erTobian saqarTveloSi da mis
sazRvrebs gareT; Seasruleben
simRerebs, ferxulebs.
• mimikis, Jestis, xmis, moZraobis/cekvis elementebis saSualebiT
ganwyobilebis gamoxatva;
• warmosaxvis, dakvirvebis, yu rad-
RebiT mosmenis, dialogis unar-
Cvevebi;
• mReris unar-Cvevebi;
• ritmis grZnoba.
3. kompiuteruli programis (LMMS) gamoyenebisTvis gankuTvnili xma-
Ta efeqtebi (SEMPL-ebi)1 da maswavleblisTvis sailustraciod Seqmnili
musikaluri kolaJebi – aRniSnuli resursis sagakveTilo procesSi gamoyeneba
etapobrivad gvaqvs gaazrebuli: pirvel da meore safexurze moswavleebi
programaSi umartives davalebebs Seasruleben: maswavlebeli personaluri
kompiuteridan gaugzavnis mozardebs pirad bukebSi sxvadasxva xmis efeqts,
rasac patarebi gaxsnian da moismenen, garkveul instruqciebs Seasruleben,
kiTxvebze pasuxs gascemen. meore klasis meore naxevridan moswavleebs Tavad
SeeZlebaT xmis efeqtebis (sempl-ebis) moZieba-Seqmna; xolo mesame klasSi – xmis
efeqtebis ritmulad, mogvianebiT ki tembrulad gaformeba, musikaluri kola-
Jis Seqmna da wardgena.
kompiuterul programaSi muSaobis procesSi moswavles ganuviTardeba Semo-
qmedebiTi unarebi – is Tavad moiZiebs masalas, gaaformebs, Semdeg Seqmnis da bo-
los waradgens – prezentacias gaakeTebs.
1 aRniSnuli resursi ganTavsdeba saq. ganaTlebisa da mecnierebis saministros spe-
cialur eleqtronul gverdze.
12
13
IV
sagnis swavlebis mizani da misaRwevi Sedegebi klasisa da
asakobrivi kategoriisaTvis
musikis swavlebis mizania:
• moswavlis Camoyalibeba ganaTlebul, kulturul adamianad misTvis
musikis sferoSi Sesabamisi codnis micemis gziT;
• moswavlis mxatvrul-musikaluri aRzrda xalxuri da klasikuri musikis
nimuSebis gacnobis gziT;
• misi Cabma SemoqmedebiT saqmianobaSi da amisTvis aucilebeli unar-Cveve-
bis ganviTareba.
• musikis mosmenis Cvevis Camoyalibeba;
• musikaluri nawarmoebis mimarT sakuTari damokidebulebisa da musi-
kalur xelovnebaze msjelobis unaris gamomuSaveba;
• warmosaxviT-asociaciuri azrovnebis ganviTareba;
• musikaluri smenisa da mexsierebis, ritmis grZnobis ganviTareba.
zogadsaganmanaTleblo skolaSi musikis sagani moswavlisTvis zogadi da ara
profesiuli codnis micemas iTvaliswinebs. yvela bavSvs gansxvavebuli musi-
kaluri monacemebi aqvs, amitom kursis sxvadasxva mimarTuleba moswavles saku-
Tari interesebis ganviTarebisa da warmoCenis SesaZleblobas aZlevs.
musikis asociaciuri buneba xels uwyobs sagnis integracias sxva disci-
plinebTan, magaliTad, vizualur, Teatralur xelovnebasTan, cekvasTan, poe-
ziasTan, mxatvrul literaturasTan, istoriasTan, maTematikasTan, informati-
kasTan, fizikasTan da a. S. rac saswavlo process mimzidvelobas aniWebs.
esg – muxli 79. musikis standarti
musika dawyebiT safexurze
Sesavali
dawyebiT safexurze gansakuTrebiT didia musikis, rogorc sagnis mniSvne-
loba, maSin, rodesac bavSvis Tandayolili, bunebrivi unarebi, midrekilebebi
jer bolomde ar gamovlenila da maT gaxsna, warmarTva sWirdeba. am asakSi bavSvs
uWirs musikis abstraqtuli saxeebis aRqma da orientirebisTvis musikis aRsaqme-
lad mas nacnobi xiluli analogiebi sWirdeba. amis ganxorcieleba SesaZlebelia
moswavlisTvis nacnobi aqtivobebiT – simRera, cekva, improvizacia, TamaSi, dak-
virveba da a. S., romlebic garemoSi arsebuli xiluli saxeebis musikaSi amocno-
bas isaxavs miznad. es ki, Tavis mxriv, iTvaliswinebs moswavleTa SemoqmedebiTi
unarebis amoqmedebas, erTobliv SemoqmedebiT procesebSi maT CarTvas.
14
mimarTulebebis aRwera
musikis swavleba ori mimarTu lebiT iSleba:
SemoqmedebiToba da praqtika;
musikis aRqma konteqstSi da interpretacia.
swavleba orive mimarTulebis farglebSi mimdinareobs paralelurad da
erTmaneTTan mWidro kavSirSi.
1. SemoqmedebiToba da praqtika
am mimarTulebis uSualo mizania moswavlis SemoqmedebiTi unarebis ganvi-
Tareba. moswavle eufleba gare samyaroSi arsebuli movlenebis, saxeebis musi-
kaluri gamoxatvis sxvadasxva formas da gamomsaxvelobiT xerxs; mas uviTardeba
praqtikuli unarebi, rac xels uwyobs sakuTari Tavis aRmoCenaSi, gamoxatvasa da
ganviTarebaSi: mReris, ukravs, cdilobs Seqmnas musika – martivi melodiur-rit-
muli kompoziciebi. mxatvruli saxis, ganwyobilebis, emociis gadmocemisas mos-
wavle iyenebs da eufleba xelovnebis sxva dargebis gamomsaxvelobiT saSuale-
bebsac – cekvavs, iTamaSos Teatralur etiudebsa da scenebs, xatavs, Txzavs te-
qsts.
am mimarTulebis farglebSi moswavles uviTardeba musikaluri smena da mex-
siereba, ritmis grZnoba, rasac xels uwyobs ritmul-intonaciuri savarjiSoebi.
meoTxe klasidan amas emateba improvizaciuli elementebi, riTic SemoqmedebiT
sawyiss meti datvirTva eniWeba. moswavle praqtikulad eufleba da iyenebs musi-
kaluri enis naswavl elementebs – ganarCevs da sxvadasxva xerxiT gamoxatavs bge-
ras, metrs, temps, registrs, dinamikur niuansebs, imeorebs da aboloebs Tanak-
laselis an maswavleblis mier wamowyebul melodias da a. S. moswavle swavlobs
simReras, aseve swavlobs musikalur damwerlobas – amoicnobs, Cawers da iyenebs
naswavl niSnebs.
SemoqmedebiTi aqtivobebis dros – simRera, dakvra, cekva, prezentacia,
scenis gaTamaSeba – moswavle wardgeba auditoriis winaSe, eCveva da uyalibde-
ba wardgenis, auditoriasTan urTierTobis unar-Cveva da swavlobs sakuTari
emociebis, qcevis marTvas. es aqtivobebi SeiZleba iyos individualuri, rode-
sac moswavle personaluradaa pasuxismgebeli sakuTar gamosvlaze an jgufu-
ri. jgufur aqtivobebSi monawileobis dros moswavle CarTulia SemoqmedebiT
TanamSromlobaSi, romlis dros sakuTari emocia, Tvalsazrisi, interpretacia
saerTo xedvas unda SeuTanxmos. moswavles uviTardeba pasuxismgeblobis grZno-
ba Tanagundelebis mimarT, yalibdeba koleqtivis wevrad da ar arRvevs gundis
(simRera, cekva, ferxuli, scenis gaTamaSeba) mTlianobas.
15
amave mimarTulebis farglebSi sasurvelia moswavle iyenebdes informaci-
ul sakomunikacio teqnologiebs (ist-s) – akeTebdes audioCanawers; audio da
videoinformaciis gasaziareblad iyenebdes informaciis Sesanax mowyobilobas;
aJRerebdes xmas, musikalur sakravs eleqtronul garemoSi; SearCevdes gamom-
saxvelobiT xerxebs da fons melodiisTvis; iyenebdes Caweril xmas improvizaci-
is procesSi.
2. musikis aRqma konteqstSi da interpretacia
musika, romelic aRiarebulia sakomunikacio enad, mravalgvari da mra-
valjeradi interpretaciis saSualebas iZleva. moswavle musikis Sesaxeb
miRebul informacias akavSirebs garemosTan, yoveldRiur movlenebTan da
sakuTar gamocdilebasTan, sxva sagnobriv disciplinebTan. aRiqvams musikas,
rogorc samyaros nawils, ikvlevs da akvirdeba xmis warmoqmnis wyaroebs; eCveva
xmovan samyarosTan, musikasTan komunikacias – musikis mosmenas, musikisa da
performansis Sefasebas, azris naTlad gamoTqmas, sakuTari Sexedulebis da-
sabuTebas kamaTis, msjelobis dros Sesaferisi terminologiis gamoyenebiT,
wignieri eniT da qcevis normebis dacviT.
kamaTisa da msjelobis dros moswavle acnobierebs, rom musika yvela droisa
da xalxis kulturisa da yofis ganuyofeli nawilia. ecnoba erovnul da msoflio
xalxTa musikalur tradiciebs da paralels avlebs maT Soris. qarTul xalxur
sakravebs akavSirebs sxva erebis xalxur sakravebTan. moswavle ganasxvavebs
qarTul da msoflio xalxur, klasikur da Tanamedrove musikalur nawarmoebebs.
IV klasis bolos misaRwevi Sedegebi
indeqsebis ganmarteba
dawyebiT safexurze standartSi gaweril TiToeul Sedegs win uZRvis in-
deqsi, romelic miuTiTebs sagans, swavlebis etapsa da standartis Sedegis
nomers; mag., mus.dawy.(I).1.:
`mus.~ – miuTiTebs musikis sagans;
`dawy.~ – miuTiTebs dawyebiT safexurs;
`(I)~ – miuTiTebs, rom standarti moicavs I-IV klasebs;
`1~ – miuTiTebs standartis Sedegis nomers.
16
musikis standarti (I-IV klasebi)
Sedegebis
indeqsi
1. mimarTuleba: Semoqmedeba da praqtika
standartis Sedegebi
moswavlem unda SeZlos:
mus.dawy.(I).1. gare samyaroSi bunebrivad arsebuli da xelovnurad Seqmnili
xmis, bgeris, xmauris, mReris da musikaluri enis calkeuli
elementebis (mag.: ritmis, tempis, melodiis da a. S.) gamoyeneba
garkveuli emociuri mdgomareobis gadmosacemad;
mus.dawy.(I).2. xmis, xmauris, mReris da musikaluri elementebis (mag.: ritmis,
tempis, melodiis da a. S.) meSveobiT gare samyaros asaxva;
mus.dawy.(I).3. xmovani gzavnilis sxvadasxva simboloTi Cawera.
2. mimarTuleba: musikis aRqma konteqstSi da interpretacia
moswavlem unda SeZlos:
mus.dawy.(I).4. mosmenis dros saxe-xatebis SeqmnaSi musikaluri enis calkeuli
elementebis (mag.: ritmis, tempis, melodiis da a. S.) rolis
gansazRvra;
mus.dawy.(I).5. calkeul musikalur elementebs (mag.: ritms, temps, melodias da
a. S.), xmaursa da vizualur rigs Soris asociaciuri kavSirebis
gabma;
mus.dawy.(I).6. xalxuri musikis Taviseburebebis amocnoba.
b) Sinaarsi
cnebiTi kategoriebis CarCo da saswavlo Temebi
musikis sagani xmovani gzavnilis Sinaarsis amokiTxvas musikalur-gamom-
saxvelobiT elementebsa da gare samyaroSi arsebul saxeebs Soris asociaciuri
kavSirebis saSualebiT Seaswavlis. sagnis swavleba Semdegi cnebiTi kate go-
riebiTa da TemebiT warimarTeba:
cnebebi da terminebi:
sagnis swavla-swavlebis procesi unda warimarTos Semdegi cnebebis damu-
Savebis safuZvelze:
1. musikaluri enis ZiriTadi elementebi: ritmi, melodia;
2. musikaluri enis araZiriTadi elementebi: tempi, registri, tembri,
faqtura;
17
3. metri: orwiladi, samwiladi, oTxwiladi;
4. bunebrivi da xelovnurad Seqmnili xmebi;
5. bgeris Tvisebebi: simaRle, siZliere, grZlioba, tembri;
6. melodiis Semadgeneli nawilebi: intonacia, motivi;
7. sakompozicio xerxebi: ritmuli da melodiuri ostinato, ritmuli da
melodiuri monacvleoba, kontrapunqti, musikaluri kolaJi;
8. musikaluri damwerloba:
tradiciuli: xuTxaziani sanoto sistema;
aratradiciuli: Strixebi, xazebi, piqtogramebi;
9. xalxuri musikis sxvadasxva Janri: sacekvao, saritualo simRerebi.
moswavleTa asakobrivi Taviseburebebis gaTvaliswinebiT, cnebebis damu-
Saveba unda mimdinareobdes TvalsaCino magaliTebis safuZvelze. moswavle
konkretuli magaliTebis meSveobiT gaiazrebs maT mniSvnelobas da gamoiyenebs
Sesabamisad. am etapze sasurvelia cnebebisa da maTi ganmartebebis Teoriuli
swavleba minimumamde iyos dayvanili.
savaldebulo Temebi III klasisTvis:
gare samyaro musikaSi
1. qalaqis/soflis xmebi (III klasi);
2. musikaluri gaseirneba qalaqSi/sofelSi (III klasi);
musika da Cveni yofa
1. Cemi cxovrebis erTi dRe (III klasi);
2. musika da Tavisufali dro (IV klasi).
eTnografia da musika
1. sxvadasxva xalxis garTobis formebi da musika (III klasi).
18
III klasi
Tema saswavlo Temis standartis SedegebTan
damakavSirebeli kiTxvebi:
grafaSi mocemuli konkretuli SekiTxvis
provocireba (anu maT mimarT moswavlis interesis
gaRviveba da dafiqreba) musikis sagnis ori an meti
gakveTilis mizans warmoadgens.
cnebebi
gare samyaro musikaSi
qalaqis/soflis
xmebi
rogor viTardeba musikaluri azri sxvadasxva xmauris,
moqmedebis gadmomcemi musikaluri intonaciebis,
ritmisa da tempis monacvleobiT (mag.: melodiis
ganviTareba sxvadasxva intonaciis, ritmisa da tempis
monacvleobis gziT)? mus.dawy.(I).4, 5, 6;
rogor SevqmnaT kolaJi qalaqis sxvadasxva xmis,
musikaluri intonaciis, ritmisa da tempis meSveobiT?
mus.dawy.(I).1, 2;
ra simboloebiT SeiZleba Caiweros musikaluri
kolaJi, romelic qalaqis xmaurs gadmoscems? mus.
dawy.(I).3.
ritmis, tempis,
musikaluri
intonaciebis
kontrastebi;
musikaluri
intonaciebis,
ritmebisa da
tempebisgan
Sedgenili
kolaJi
musikaluri
gaseirneba
qalaqSi/sofelSi
ra xerxebiT SeuZlia musikas mogviTxros gaseirnebis
dros miRebuli sxvadasxva gamocdilebis Sesaxeb
(musikaluri ganviTarebis umartivesi principebi)?
mus.dawy.(I).4, 5, 6;
rogor gamoviyenoT melodiuri da ritmuli ostinato
qalaqSi mogzaurobis Sesaxeb musikaluri kompoziciis
Sesaqmnelad? mus.dawy.(I).1, 2;
rogor CavweroT musikaluri kompozicia? mus.dawy.
(I).3.
ritmuli da
melodiuri
ostinato;
kontrapunqti
19
musika da Cveni yofa
Cemi
cxovrebis
erTi dRe
rogor SeiZleba musikaluri intonaciebiT raime
moqmedebis damaxasiaTebeli ganwyobis gadmocema?
mus.dawy.(I).4, 5, 6;
rogor unda SeirCes musikaluri Tanxleba, romelic
garkveul moqmedebas raime ganwyobas Seuqmnis? mus.
dawy.(I).1, 2;
rogor SeiZleba sxvadasxva xmiT da musikaluri
masaliT Seiqmnas kolaJi, romelSic raime saqmianoba/moqmedeba da misgan gamowveuli ganwyoba iqneba
gadmocemuli? mus.dawy.(I).3.
ritmuli da
melodiuri
ostinato;
sxvadasxva
emociis
gadmomcemi
intonaciebi
melodiaSi;
motivi, tempis
monacvleoba,
motivebis
monacvleoba,
musikaluri
kolaJi,
musikaluri
kompozicia.
eTnografia musikaSi
sxvadasxva
xalxis
garTobis
formebi da
musika
rogor aisaxeba garTobis sxvadasxva forma xalxur
musikaSi? mus.dawy.(I).4, 5, 6;
saWidao,
sacekvao
simRerebi
moswavleTa asakobrivi Taviseburebebis gaTvaliswinebiT, cnebebis da-
muSaveba unda mimdinareobdes TvalsaCino magaliTebis safuZvelze. moswavle
konkretuli magaliTebis meSveobiT gaiazrebs maT mniSvnelobas da gamoiyenebs
Sesabamisad. am etapze sasurvelia cnebebisa da maTi ganmartebebis Teoriuli
swavleba minimumamde iyos dayvanili.
20
Sefaseba
sagan musikaSi gamoiyeneba ganmaviTarebeli Sefaseba, romelic avTentikuri
Sefasebis principebs emyareba. sagnis swavla-swavlebis procesSi moswavle
Semdegi tipuri aqtivobebiT unda Sefasdes:
1. SemoqmedebiTi produqtis Seqmna: musikaluri kompoziciis, Tanxlebis,
musikaluri logotipis Seqmna;
2. saklaso aqtivobebSi CarTuloba;
3. informaciis moZieba da prezentaciis momzadeba;
4. improvizaciuli savarjiSoebis Sesruleba: motivis da calkeuli into-
naciis sxvadasxva variantis Seqmna da maTi sxvadasxva konteqstSi gamo yeneba;
5. moTxrobis, fotoebis, animaciuri/mxatvruli filmis, videorgolis,
musikaluri klipis, yofiTi SemTxvevis ganxilva da maTi musikaluri
analogiebis Seqmna;
6. diskusia (debati).
V.
samizne asakis Taviseburebebi – sagnobriv WrilSi
umcrosi saskolo asaki (8-9 weli) e. w. konkretuli operaciebis periodia.
imis molodini, rom bavSvi konkretul masalas ganazogadebs, jer kidev naadre-
via. bavSvis msjeloba, rogorc wesi, emyareba konkretul magaliTebsa da pirad
gamocdilebas. amitom masalis miwodebisas upiratesoba unda mivaniWoT konk-
retuli magaliTebis gamoyenebas.
es is etapia, rodesac mozards unda Camouyalibdes da ganuviTardes sxva-
dasxva saWiro unar-Cveva. bavSvs am periodSi met-naklebad gamomuSavebuli aqvs
musikis mosmenisa da gaanalizebis, mReris GCveva, metrul-ritmuli SegrZnebebi,
tembris aRqmis unari, Tumca, am unarebs Semdgomi ganviTreba esaWiroeba.
mozardSi ukve SeigrZnoba SemoqmedebiTi potenciali. GCveni mizania, davinax-
oT igi da ganviTarebis swori gezi, mimarTuleba mivceT. rodesac bavSvi kargi
Tvisebebis matarebelia, es Tvisebebi wina planze unda wamovwioT. magaliTad,
Tuki igi kargad cekvavs, yuradReba unda gavamaxviloT motorikaze, moZraobeb-
ze; Tu xatavs – SevamowmoT ara naxatis srulfasovneba, aramed is, Tu rogor, ra
xerxebiTa da saSualebebiT (feri, xazi) gadmoscems Tavis grZnobebs, gancdebs,
emocias – damokidebulebas Semoqmedebisadmi. bavSvs ufrosis daxmarebiT unda
mieces asparezi nebismieri movlenisadmi sakuTari damokidebulebis gamosaxat-
avad. `bavSvs unda vaswavloT ara azrebi, aramed azrovneba~ (S. amonaSvili).
21
VI specifikuri da zogadi, gamWoli kompetenciebi,
romlebic xels uwyobs
sagnis swavlebas
sadReisod gamWoli kompetenciebis ganviTarebaze orientirebuli swav-
lebis danergva gansakuTrebiT aqtualuria. erovnuli saswavlo gegma aRwers
9 prioritetul gamWol kompetencias, romlebic xels uwyobs moswavleTa
mravalmxriv ganviTarebas, xolo maswavleblebisgan moiTxovs, rom TiToeuli
sagnis swavlebis konteqstSi iyos moazrebuli.
es kompetenciebia:
1. wigniereba – gaazrebuli kiTxvisa da weris unarebi;
2. mediawigniereba – sakomunikacio teqnologiebis flobis unarebi;
3. cifruli wigniereba – igivea, rac kompiuteruli wigniereba;
4. raodenobrivi wigniereba – ricxvis arsis gaazrebis unari;
5. ekologiuri wigniereba – garemosadmi adamianis jansaRi damokidebu-
lebis unari;
6. mravalenobrivi (prulingvuri) kompetencia – enis/enebis dauflebis
Sina gani unari;
7. semiotikuri kompetencia – verbaluri da araverbaluri informaciis
gaazrebis unari;
8. swavlis swavla – swavlis procesis damoukideblad marTvis unari;
9. socialuri da samoqalaqo kompetencia – socialur da samoqalaqo
cxovrebaSi integraciisaTvis aucilebeli unarebi.
praqtika uCvenebs, rom umeteswil, maswavleblebi gakveTilebze mxolod im
gamWol kompetenciebze muSaoben, romelTa ganviTarebac bunebrivia im sagnisT-
vis, romelsac isini aswavlian. arada, fsiqologiur-pedagogiuri Tvalsazris-
iT, integrirebuli gakveTili moswavleTa gaaqtiurebas, SemecnebiT procesebSi maT CarTvas iwvevs da warmatebul swavlas ganapirobebs.
22
romeli gamWoli kompetencia iTvaliswinebs musikaluri azrovnebis
ganviTarebis unars?
semiotikuri kompetencia – melodiis, naxatisa da sxva saSualebebiT gad-
mocemuli informaciis gaazrebisa da interpretirebis, sakuTari naazrevisa da
gancdilis sxvadasxva saSualebiT gadmocemis unari; informaciis niSanTa erTi
sistemidan meoreSi gadatanis, mag.: musikalur nawarmoebSi gadmocemuli azris
ilustraciiT gamoxatvis, melodiisa, musikaluri Tanxlebis/ritmis sxvadasxva
simboloebiT Caweris, sityvieri teqstisa da naxatis erTmaneTTan dakavSirebis,
melodiis diagramis saxiT warmodgenisa da a. S. unari.
romeli gamWoli kompetenciis gaTvaliswinebiT aris SesaZlebeli
musikis gakveTilis dagegmva?
Cveni azriT, musikas integraciis unikaluri SesaZleblobebi gaaCnia – misi Serwyma SesaZlebelia praqtikulad yvela saswavlo disciplinasTan: cekva, Te-
atraluri xelovneba, saxviTi xelovneba, literatura, istoria, geografia, maTematika, fizika, qimia, biologia, sainformacio teqnologiebi da a. S. xazi unda gaesvas, rom am CamonaTvalSi humanitarulTan erTad sabunebismetyvelo da teqnikuri sagnebicaa warmodgenili. es, garkveulwilad, gamoxatavs musikis mier emociuri da kognituri sferoebis gadafarvis unars.
sakiTxi rom ufro naTeli iyos, mimovixilavT musikisa da sxva sagnebis integ-
racias moswavlTa asakobriv saWiroebebTan SesabamisobaSi:
Tuki wignierebis kompetenciis ganviTarebas qarTuli ena da literaturac
uwyobs xels, enisa da musikis pedagogebs bevri saerTo amocana eqnebaT, rom-
lebic efeqturad gadaiWreba am sagnebis gaerTianebis SemTxvevaSi. poezia, lit-
eratura musikis saganTan integraciis did SesaZleblobebs iZleva. vokalur
musikasTan da musikalur TeatrTan, programul instrumentul nawarmoebebis
Seswavlisas moswavles acnobs literaturul pirvelwyaros, libretos. moswav-
leebs unda mieceT agreTve saSualeba, rom musikis mosmeniT gamowveuli STabe-
Wdilebebi literaturuli Canaweris saxiT gadmoscen.
istoriis, geografiis codna daexmareba moswavles (asakobrivi Sesa-
Zleblobebis farglebSi), Cawvdes da gaigos sxvadasxva qveynis folkloruli musikis gansakuTrebuloba.
xelovnebis dargebs, musikasa da saxviT xelovnebas Soris bevri paraleli da analogia arsebobs, maT Soris, terminologiaSic – ferTa gama, feris JRera-
doba, musikaluri forma, melodiuri da ritmuli naxazi, qromatuli wyoba... xelovnebis sakompozicio xerxebis Seswavlisas Cans, rom musikis, saxviTi xe-
lovnebis, poeziis kompoziciuri Taviseburebebi mWidro kavSirSi imyofeba.
23
erT-erTi miRebuli da gavrcelebuli formaa musikiT miRebuli STabeWdilebis daxatva.
cifruli da mediawignierebis ganviTarebisTvis musikis maswavlebeli in-
formaciul-sakomunikacio teqnologiebiT (ist) gaamdidrebs swavla-swavlebis
process (programa LMMS); mravalenobrivi kompetenciisTvis ki, sxvadasxva
enaze Seqmnil sasimRero repertuars Seitans saswavlo procesSi da a. S.
ra unda iqnas gaTvaliswinebuli gamWoli kompetenciebis ganviTarebaze
orientirebuli gakveTilis dagegmvis dros?
sagnobriv standartSi wamodgenili misaRwevi Sedegebisa da Sedegze gamy-
vani kiTxvebis analizis Semdeg musikis maswavlebelma unda Seiswavlos xelmis-
awvdomi resursebi, saxelmZRvanelos miRma moiZios damatebiTi informacia, ap-
likaciebi, kompiuteruli programebi Tu sxva vizualuri saSualebebi.
maswavlebels miaxloebiT unda hqondes warmodgena, Tu romeli kompeten-
ciebisken arian moswavleebi midrekili da ra doneze, radgan SeuZlebelia Tun-
dac erTi warmatebuli da srulfasovani gakveTilis farglebSi moxerxdes bo-
lomde erTi romelime kompetenciis ganviTareba.
VII moswavleze orientirebuli midgomebi sagnis swavlebis procesSi,
individualuri Taviseburebebis gaTvaliswineba da diferencirebis
ZiriTadi principebi
musika da specialuri saganmanaTleblo saWiroebis
mqone (sssm) moswavleebi
qarTul saganmanaTleblo sivrceSi specialuri saganmanaTleblo saWiroe-
bis mqone moswavleebis (sssm) CarTva saswavlo procesSi sadReisod prioritets
warmoadgens. sssm moswavleebi xasiaTdebian fizikuri da gonebrivi darRvevebiT
– mxedvelobis, metyvelebis, qcevis, emociuri da sxva maxasiaTeblebiT.
Cveulebriv, skola xelmZRvanelobs erovnuli saswavlo gegmiT, romelSic
mocemulia moswavlis ganviTarebisa da ganaTlebis yvela mniSvnelovani aspeqti.
moswavlis saWiroebebze morgebuli saganmanaTleblo procesis dasagegmad sko-
la iTvaliswinebs moswavlis interesebs da mis individualur SesaZleblobebs.
inkluziuri ganaTlebis programis gaTvaliswinebiT, yvela sagnis maswavle-
beli erovnuli saswavlo gegmidan irCevs moswavlisTvis Sesaferis saSualebebs
da gansazRvravs saganmanaTleblo miznebis miRwevis (codnis gadacemis, unaris
24
gavarjiSebis) gzebs. amgvari modificirebuli saswavlo gegmis farglebSi deta-
lurad igegmeba swavlebis strategiebi da saswavlo aqtivobebi.
sssm moswavleebis CarTva saganmanaTleblo procesSi arcTu ise advilia –
xSir SemTxvevaSi isini ufro nela swavloben, nela izrdebian da viTardebian; met
yuradRebas saWiroeben. maTi CarTva saswavlo procesSi pedagogisgan met Zal-
isxmevas da specialur unar-Cvevebsac moiTxovs.
gTavazobT rekomendaciebs, rCevebs, romlebic musikis gakveTilebze gar
kveulwilad aprobirebulia da sasurveli Sedegic miviReT:
• winaswar dagegmeT yvela aqtivoba;
• sssm moswavles SeurCieT Sesaswavlad iseTi simRerebi, romelTa melodiebi
advilad dasamaxsovrebelia, martivia Sesasruleblad. teqstebSi gadmocemuli
Sinaarsic advilad warmosadgeni da gasaazrebeli unda iyos;
• sasurvelia, simReris teqstma pozitiuri grZnobebi, emociebi aRZras
bavSvSi;
• simReris Sesrulebis procesSi SeecadeT da aamoZraveT moswavle
(SeZlebisdagvarad); misi qceviT, moZraobiT, mimikiT saxeze aRbeWdili emociiT
advilad mixvdebiT, moswons, siamovnebs Tu ara;
• ar moeridoT sityvier ganmartebebs, direqtivebsac;
• xSirad SeaqeT bavSvi konkretuli davalebis SesrulebisTvis; mimarTeT
saxeliT;
• zogjer maswavlebelma simReris teqstSi CarTos bavSvis saxeli da
gaamReros;
• nu SeecdebiT advil davalebis kidev ufro gamartivebas; drodadro
moswavlem unda igrZnos, rom damarcxda.
bavSvebi, romlebsac aqvT SezRudvebi moZraobaSi
fizikuri aqtivobebi (sacekvao moZraobebi), bunebrivia, SeizRudeba, Tumca
mTlianad ar unda amoviRoT. bavSvs, romelic etlSi zis, SeuZlia monawileoba
miiRos saerTo moZraobaSi – ahyves ritms taSiT, magidaze dartymiT; SegviZlia
SevTavazoT musikaluri sakravi (salamuri, doli).
25
metyvelebiTi problemis mqone bavSvebi
aseTi bavSvisTvis damaxasiaTebelia artikulaciis moSliloba anu danawevre-buli gamoTqma, enis `dabma~, mouwesrigebeli saxmo aparati, sityvebis/frazebis gaumarTaoba da sxva. amgvari problemis gadaWraSi musika did rols asrulebs, kerZod, simReris procesi, awesrigebs metyvelebas ufro metad, vidre Cveulebrivi saubari. es ki imiT aixsneba, rom rodesac vmReriT, xmovani bgerebi ufro mtkice, myari da uwyveti xdeba; ritmi ki, Tavis mxriv, gvexmareba bgerebis Seuferxeblad gamoTqmaSi.
metyvelebiTi defeqtis mqone bavSvebTan muSaobis erT-erTi efeqturi savarjiSoa e. w. `eqo~: bavSvma simReriTve unda gaimeoros maswavleblis mier namReri fraza/motivi.
TamaSiT swavleba
skolaSi moswavles xSirad uCndeba grZnoba, TiTqos swavla ZaldatanebiTi, rTuli `samuSao~ procesia. `TamaSiT swavleba~ bavSvs dadebiT ganwyobas uqmnis, zrdis motivacias, uCens gamarjvebisken swrafvis survils, swavlebis process Zaldautanebel mimdinareobas sZens, xeli ewyoba socialuri unarebis ganvi-Tarebas da bolos misTvis swavla sasiamovno procesTan gaigivdeba. aqedan ga-momdinare, gansakuTrebiT mniSvnelovania sssm moswavleebis swavlis procesi daitvirTos am tipis aqtivobebiT.
safrTxe: ra Tqma unda, swavla ar unda iyos mosawyeni, magram `TamaSiT
swavlebam~ is ar unda gadaaqcios TavSesaqcev saqmianobad, mas unda hqondes
limitirebuli dro, konkretuli daniSnuleba, azri misTvis, vinc swavlobs.
VIII
swavlebis meTodologia – ZiriTadi midgoma, romelsac eyrdnoba saxelmZRvanelo
Cven mier SemoTavazebul sagakveTilo scenarebSi moswavleebisTvis masalis miwodebas kvlavindeburad integrirebulad vapirebT – CarTuli gveqneba mo-torika, saubari; leqsebi, legendebi, ilustraciebi, mokle informacia kompoz-itorebisa da maTi nawarmoebebis Sesaxeb; situaciuri amocanebi, kompiuteruli programis daxmarebiT kompoziciebis Seqmna da maTi wardgena nacnobi audito-riis winaSe – yovelive mowodebulia musikis gakveTilze STabeWdilebebis gasa-Zliereblad, agreTve bavSvSi cocxali, gamomsaxveli metyvelebis unaris gansav-iTareblad.
SekiTxvebisa da davalebebis sistema kvlavindeburad moswavleTa yuradRe-bas miapyrobs musikaluri nawarmoebis analizisaken.
26
ar viviwyebT imasac, rom dawyebiTi skolis asakis bavSvis aRqmiTi Tavisebu-rebebi moiTxovs mosmenili musikaluri Txzulebis mudmivad Sexsenebas – axal etapze, ukve nacnob musikasTan xelmeored mibruneba, kidev ufro CaaRrmavebs moswavles musikis intonaciur-saxeobriv SinaarsSi. amgvari meTodi, vfiqrobT, aaxloebs musikas bavSvTan da bavSvs musikasTan; amasTan, nacnobi, araerTgzis mosmenili nawarmoebi ufro sayvareli da axlobeli xdeba.
`saskolo asakis drois biujetSi yvelaze didi adgili swavlas aqvs daT-mobili, magram mis gverdiT TamaSi, pirvel wlebSi mainc, kvlav TvalsaCino
rolis Sesrulebas ganagrZobs~ (d. uznaZe).
saswavlo procesis TamaSiT warmarTva erT-erT efeqtur saSualebad miviCni-eT da Cvens mokrZalebul naSromSi dominanturi funqcia swored mas davakisreT.
TamaSi bavSvs garkveul gamocdilebas sZens. es ki mas exmareba SeZenili un-ar-Cvevebis saswavlo procesidan realur yofaSi gadatanaSi.
Cven mier SemoTavazebuli savarjiSoebi bavSvs daexmareba sagnis aTvisebaSi, inteleqtualuri Tvalsawieris gafarToebaSi. garda amisa, vfiqrobT, aseTi sax-is savarjiSoebi gakveTilze uzrunvelyofs siyvarulisa da aRiarebis garemos, rac mozards daexmareba sakuTar TavSi gamoavlinos yvela SesaZlebloba, moax-dinos gonebrivi aqtivizacia.
ra saxis saswavlo meTodebi da strategiebi gamoviyeneT Cven mierwarmodgenil megzurSi?
ragind misawvdomi da gasagebic ar unda iyos sagakveTilo Temebi, masalis ukeT aTvisebaSi nebismieri ganviTarebis mqone moswavles, vfiqrobT, daxmarebas gauwevs maswavlebeli mis xelT arsebuli meTodebisa da strategiebis farTo repertuariT. saswavlo meTodTa mravalferovneba uzrunvelyofs moswavleTa aqtiur CarTvas saswavlo procesSi da motivaciis xarisxis amaRlebas.
sasurvelia, maswavlebeli gaTavisufldes rutinisagan da gamoiyenos iseTi saswavlo meTodebi, rogoricaa:
verbaluri
informacia
swavlebis
vizualizacia
diskusia beWdviTi /eleqtronuli
RonisZiebebi
istoriebis SeTxzva- moyola;
ro le bis mixedviT
TamaSi;
savar ji Soebis dros
leq sebis, simRere-
bis gamoyeneba;
pre zentacia.
suraTebi;
TvalsaCino masala;
ilustraciebi;
video firebi.
kiTxva-pasuxi;
msjeloba;
sxvisi naazrevis
Sefaseba.
plakati;
afiSa;
musikaluri
kompoziciebi;
musikaluri
diagramebi (e. w.
musikograma)
IX
27
efeqturi saswavlo garemos uzrunvelyofa da damatebiTi
saganmanaTleblo resursebi
imaze, Tu ra saxis resurss gamoviyenebT swavlebis procesSi, bevradaa
damokidebuli moswavleTa dainteresebis, klasSi GCarTulobis, maT mier masalis
aRqmis xarisxi. qvemoT CamoTvlilia, Tu ra saxis saswavlo resurss davurTavT
Cven mier warmodgenil naSroms:
1. internetSi saZiebo eleqtronuli resursebi (miTiTebulia eleqtro-
nuli misamarTi Sesatyvisi saZiebo sityvebiT) – videofirebi, romlebic
gankuTvnilia sagnis swavlebisTvis xelSemwyobi garemos Sesaqmnelad, sagnobrivi
standartis Sedegebze gasvlis umniSvnelovanesi da umTavresi saSualebaa. video
/audiofirebis naxva/mosmena swavleba-swavlis process sicxades mianiWebs,
gauadvilebs maswavlebels interaqtivis saSualebiT sakiTxis/Temis mitanas
moswavlemde, romelmac, Tavis mxriv, unda gaiazros, daskvnebi gamoitanos,
codna da unar-Cvevebi SeiZinos.
maswavlebels Tavadac SeuZlia moiZios da, survilisamebr, SearCios musika-
luri masala.
saswavlo videomasala daexmareba
maswavlebels moswavles
• Sedegze orientirebuli saswavlo
procesis ganxorcielebaSi;
• swavla-swavlebis procesis
mizanmimarTulad da
gegmazomierad dagegmvasa da
ganxorcielebaSi;
• swavlebis teqnika-strategiaTa
sakuTri repertuaris SeqmnaSi;
• sagakveTilo procesisaTvis
efeqturi saswavlo resursis
SerCevaSi.
• xelovnebis sxvadasxva dargSi
gaTviTcnobierebaSi;
• sakuTari SesaZlebloba-
monacemebis amocnobasa da
ganviTarebaSi;
• inteleqtualuri Tvalsawieris
gafarToebaSi;
• motivaciis amaRlebaSi;
• masalis aTvisebis xarisxis
amaRlebaSi.
28
ლექცია
დათვალიერება
ფილმი, თვალსაჩინოების მეშვეობით
თხრობა, სტენდები
როლებში აქტივობა, სიმულაციები, ინფორმაციის პირად გამოცდილებასთან იდენტიფიცირება
gvamaxsovrdeba
10% rasac vkiTxulobT
20% rac gvesmis
30% rasac vxedavT
70% rac gvesmis davxedavT
90% rasac vambobT da Tan vakeTebT
pasiuri
pasiuri
pasiuri
aqtiuri
aqtiuri
kiTxva
CarTulobis xarisxi
maxsovrobisa da gakveTilze CarTulobis piramidis mixedviT, swavla
filmis CvenebiT swavlebis aqtiuri formaa – moswavlis saswavlo procesSi
CarTuloba 70%-s Seadgens, Sesabamisad, aTvisebis xarisxic maRalia.
musikis gakveTilebze videofirebis Cveneba-ganxilvis procesSi mos-
wavleTa STabeWdilebebi gacilebiT ufro Zlieria, vidre audiomasalis
mosmenisas. aRniSnuli aqtivobebi Cven mier praqtikulad ganxorcielebulia
da didi interesic gamoiwvia moswavleTa mxridan. gakveTilebi mimdinareobs
xalisianad, Zaldautaneblad, rac gamoricxavs moswavleebSi gonebriv gadaR-
las, aumjobesebs aTvisebis unars, amasTan, xels uwyobs inteleqtualuri
Tvalsawieris gafarToebasac.
29
gasaTvaliswinebelia:
Cvenebis process usaTuod unda daerTos maswavleblis komentarebi, Se-
kiTxvebi, axsna-ganmartebebi. sxvagvarad firebis mSrali, komentaris gareSe
Cveneba sasurvel Sedegamde ver migviyvans.
X
avtoriseuli programis Tavsebadoba erovnuli saswavlo gegmiT
gansazRvruli sagnis saswavlo programasTan, avtoriseuli xedva mis mier
SemoTavazebuli programis Zlieri mxareebis Sesaxeb
Cven mier warmodgenili musikis maswavleblis megzuri srulad iTvaliswinebs
erovnuli saswavlo gegmiT gansazRvrul saswavlo programas. is
moswavles maswavlebels
•saSualebas miscems daakvirdes,
gamoikvlios, saTanado daskvnebi
gamoitanos;
•ganuviTarebs iseT specifikur
unarebs, rogoricaa: mRera, ritmuli
(da tembruli) SegrZnebebi;
•daexmareba fiqrisa da problemis
gadaWris procesSi;
•gaafarToebs mis musikalur
STabeWdilebebs, inteleqtualur
Tvalsawiersa da informaciul
codnas;
•ganuviTarebs musikis (sawyis
etapze sxvadasxva xmis/bgeris
warmoqmnis wyaros) aRqmis, analizis,
mosmeniT miRebuli STabeWdilebebis
sxvadasxva xerxiTa da saSualebiT
gadmocemis unar-Cvevebs.
•saSualebas miscems miaRwios
erovnuli saswavlo gegmiT
gaTvaliswinebul Sedegebs;
•SemoqmedebiTad miudges swavleba-
swavlis process;
•SeimuSaos sakuTari meTodologia
moswavleTa SesaZleblobebisa da
saWiroebebis gaTvaliswinebiT.
30
winamdebare saxelmZRvaneloTi muSaobisas
maswavleblis roli ase warmogvidgenia:
• maswavlebeli moswavleebs acnobs saxelmZRvaneloSi Sesul Teoriul
masalas;
• asmeninebs/uCvenebs Teoriuli masalis Sesatyvis musikalur ilustracias
da maTTan erTad akeTebs analizs;
• yuradRebas amaxvilebs nawarmoebis gamomsaxvel xerxebsa da saSualebebze
(tempi, ritmi, tembri, dinamika...);
• mianiSnebs da exmareba swori daskvnebis gamotanaSi – risTvisac qmnis
sadiskusio models;
• Teorias akavSirebs praqtikasTan;
• moswavleebTan erToblivad aanalizebs maT pasuxebs;
• saswavlo programas ukavSirebs moswavleTa skolisgareSe codnasa da
gamocdilebas.
XI
moswavlis Sefasebis meqanizmebi
saklaso davalebis komponenti
SeiZleba Sefasdes Semdegi codna da unar-Cvevebi:
warmosaxviTi unarebi.
asociaciuri azrovneba;
SemoqmedebiToba;
musikis mosmenis Cveva;
musikaluri mexsiereba;
ritmis grZnoba;
improvizaciuloba;
sakuTari azris dasabuTebis unari;
musikalur-kompiuteruli programebis codna;
wardgenis (prezentaciis) unari;
musikaluri intonireba;
socialuri unarebi;
tolerantoba.
31
codna da unar-Cvevebi fasdeba Semdegi davalebebiT:
musikis mosmena da masTan dakavSirebuli davalebebis Sesruleba;
masalis moZieba;
davalebis Sesruleba musikalur-kompiuteruli programis gamoyenebiT
da a. S.
Teatraluri sketCebi, etiudebi musikis TanxlebiT;
Canaxati, personaJis portretis sxvadasxva musikaluri enis elementebis
gamoyenebiT;
musikaluri kompoziciis Canaweri sxvadasxva simboloebis gamoyenebiT;
Txroba;
roluri TamaSebi;
interviu;
cekva;
pantomima;
SemoqmedebiT saqmianobaSi monawileoba: simRera, improvizacia, musika-
lur-dramatuli kompoziciebi, musikalur-kompiuteruli programebis Seqmna;
koncertis, warmodgenis repeticiebSi monawileoba;
proeqtis momzadeba;
sakuTari da sxvisi Sesrulebis / Semoqmedebis ganxilvaSi monawileoba;
musikaluri nawarmoebis konteqstis ganxilva;
sxvadasxva aqtivobis dagegmva da momzadeba;
sakuTari naSromis, SemoqmedebiTi saqmianobis wardgena;
sxvadasxva davalebis Sesrulebisas musikaluri damwerlobis gamoyeneba;
da sxv.
Semajamebeli davalebebis komponenti
Semajamebeli davalebis komponenti ukavSirdeba swavla-swavlebis
Sedegs. am komponentSi unda Semowmdes erTi saswavlo monakveTis (Tema, Tavi,
paragrafi, sakiTxi) Seswavla-damuSavebis gziT miRweuli Sedegebi. konkretuli
saswavlo erTeulis dasrulebisas moswavlem unda SeZlos musikis standartiT
gansazRvruli codnisa da unarebis warmoCena.
32
Semajamebel davalebaTa tipebi:
standartis moTxovnaTa dasafarad, rekomendebulia Semajamebel davalebaTa
mravalferovani formebis gamoyeneba. musikis Semajamebel davalebaTa tipebi
SeiZleba iyos:
koncerti/ warmodgena;
viqtorina;
moxseneba-referati;
leqcia-koncerti;
prezentacia;
testireba;
proeqti (moswavlis mier Sesrulebuli proeqtis savaraudo Temebi:
Tematuri warmodgenis/koncertis gamarTva; telegadacemis, radiogadacemis,
speqtaklis momzadeba; gazeTis, Jurnalis, sanoto albomis momzadeba; klipis
gadaReba simReris, musikaluri nawarmoebis an sxva Temaze; skolaSi cnobili
kompozitoris, momRerlis, reJisoris miwveva, Sexvedris organizeba da
warmarTva da a. S.
musikaluri kolaJi;
martivi siuJetis wardgena musikaluri enis elementebis gamoyenebiT.
moTxovnebi, romlebsac unda akmayofilebdes Semajamebeli davalebebi:
davalebis TiToeul tips unda axldes Tavisi Sefasebis zogadi rubrika;
zogadi rubrika unda dazustdes konkretuli davalebis pirobisa da
ganvlili masalis gaTvaliswinebiT;
miTiTebuli unda iyos standartis is Sedegebi, romelTa Semowmeba sac em-
sa xureba Semajamebeli davaleba.
33
musikis gakveTilze vafasebT
I. gakveTilze CarTulobas;
II. mimdinare saklaso davalebebs;
III. Semajamebel davalebebs.
rogor davakvirdebiT moswavleTa swavlis process da Sedegebs? ris mixedviT vimsjelebT maT miRwevebze?
I. gakveTilze CarTuloba
Sedegebi dabali saSualoze dabali
saSualo saSualoze maRali
maRali
aqtiuri monawi le-oba
ar aris CarTuli
periodu-lad erT-veba
epizo-durad erTveba
erTveba aqtiuria, produqti-ulia
sakuTari azris dasa-buTeba
ver ga-moTqvams sakuTar azrs
iSviaTad gamoTqvams
gamoTq-vams, ma-gram ver asabuTebs
gamoTqvams sakuTar azrs
yvela sakiTxze aqvs saku-Tari azri da asabuTebs mas
sxvisi az-ris mimarT pativisce-mis demon-strireba
ar usmens sxve bis azrebs, awyve-tinebs
yovelTvis ar usmens, an usmens, magram aqvs araadekva-turi reaq-ciebi
usmens sxvebis azrebs da cdilobs, iyos kore-qtuli
usmens sxve-bis azrebs
yuradRebiT ismens gansx-vavebul azrs, aanal-izebs da ko-reqtulia
34
II. mimdinare saklaso davalebebi
Sedegebi dabali saSualoze dabali
saSualo saSua-loze
maRali
maRali
musikis mos mena da masTan dakavSirebu-li dava-lebebis Ses-ru leba
ar monawi-leobs, ar asrulebs davalebas
monawile-obs epizo-durad
monawileobs, Tumca misi qmedebebi nawilobriv aris gasagebi da misaRebi
monawile-obs, mcire xarveze-biT
misi qmede-bebi naTeli da gasagebia, damajerebe-lia
davalebis Sesruleba musikalur- kompiute-ruli pro-gramis ga-moyenebiT
ar asru-lebs msgav-si tipis davalebebs
programis calkeuli elementis gamoyene-bas axor-cielebs
survilis miuxeda-vad, uWirs konkretuli kompiuteru-li operaciis ganxor-cieleba
davalebas asrulebs mcire xarveze-biT
qmnis musi-kalur kom-poziciebs da waradgens kidevac
SemoqmedebiT saqmianobaSi mona wileoba: simRera
ar mReris wamRere-bis dros ritmulad sworad ver anawilebs simReris teqsts
wamRerebis dros ritmu-lad sworad anawilebs teqsts
sufTad intoni-rebs
mReris xmeb-Si, asrulebs simReras sakuTari xe-dviT
35
III Semajamebeli davalebebi
testireba
Sedegebi dabali saSualoze dabali
saSualo saSua-loze
maRali
maRali
informaci-is gaxsene-baze orien-tirebuli davalebebi
ver asaxelebs musikalur terminebs/mosmenili nawarmoebis avtors/ ga-momsaxvel sa-Sualebebs
uWirs musi-kaluri terminebis/mosmenili nawarmoebis avtoris/ ga-momsaxveli saSualebebis ganmarte-ba-dasaxeleba
nawilo-briv ix-senebs
ixsenebs informa-cias
SeZenil in-dividual-ur codnas-Tan erTad Tavadac moiZiebs ma-salas, cdi-lobs gai-farToos codnis ar-eali
codnis siR-rmeze ori-entirebuli davalebebi (Ria kiTxve-bi)
ver arTmevs davalebas Tavs
bundovania, Tavs aridebs daskvnebis ga-keTebas, gaan-alizebas
nawilo-brivaa gasagebi
gamoTq-vams sa-kuTar azrs
SeuZlia kavSirebis damyareba, gaanalize-ba, Sefaseba, daskvnebis gakeTeba
XIIpraqtikuli nawili
gakveTilis dagegmvis zogadi principebi
gakveTilis dagegmvisas unda gaviTvaliswinoT moswavleTa interesebi da
saWiroebebi, agreTve maTi gamocdileba. amasTan, asakidan da SemecnebiTi Tavise-
burebebidan gamomdinare, ar unda daviviwyoT maTi SesaZleblobebi (Zlieri da
susti mxareebi), rac sxvadasxva tipis darRvevis mqone moswavleebSi gulisxmobs
iseTi sagakveTilo qmedebebis arsebobas, romlebic problemis gadasaWrelad
gonebriv koncentracias moiTxovs.gTavazobT standartuli gegmis formas, romelSic gaTvaliswinebulia in-
formacia sssm moswavlis Sesaxeb da individualur gegmasTan Sesabamisoba.
36
gakveTilis gegma
gakveTilis mTavari Tema
gakveTilis mTavari Tema SeiZleba ganvsazRvroT:
1. erovnuli saswavlo gegmiT gansazRvruli mimarTulebebisa da rekomendebuli Sinaarsis mixedviT,
2. saxelmZRvanelos an sxva saswavlo masalis mixedviT,
3. saswavlo procesSi gamoxatuli interesebis mixedviT.
umjobesia, gakveTilis Tema SekiTxvis saxiT CamoayaliboT. SekiT xvis dasma xelsuwyobs cnobismoyvareobis gaRvivebas da kvleva-Ziebisken gvibiZgebs.
swavlebis safexuri, klasi
romel safexurze da romel klasSi arian moswavleebi?
moswavleTa raodenoba da profili
ramdeni moswavlea klasSi?
arian Tu ara gansakuTrebuli midgomebis saWiroebis mqone moswavleebi?
informacia sssm moswav-lis Sesaxeb
speialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavlis Zlieri da susti mxareebi, romelic gaTvaliswinebuli unda iyos gakveTilze an konkretuli aqtivobis dagegmvis dros.
gakveTilis miznebi
ra konkretul codnas daeuflebian moswavleebi?
romel konkretul unarebs ganiviTareben da romlebis gamoyenebaSi gaiwafebian moswavleebi?
ra damokidebulebebi CamouyalibdebaT moswavleebs?
Sedegebi erovnuli saswavlo gegmis romel moTxovnebs/standartebs pasuxobs gakveTili?
37
Sefasebis sagani da procedurebi
rogor davadgen moswavleTa warmatebas?
ra iqneba dakvirvebisa da analizis obieqti Sefasebisas (zepiri prezentacia, msjeloba, weriTi samuSao da sxv.)?
ra tipis Sefasebas (ganmaviTarebeli, ganmsazRvreli, individualuri, jgufuri...) gamoviyeneb?
ra kriteriumebiT Sefasdebian moswavleebi? (sqemebi, rubrikebi)
saswavlo masala da teqnikuri resursebi
ra masalaa saWiro? romeli wignebiT visargebloT? ramdenad Seesabameba SerCeuli teqstebi moswavleTa kiTxvis unarebs?
xom ar SemiZlia sakiTxis damuSavebaSi sainformacio teqnologiebis integ rireba? rogor? ra teqnika da damxmare instrumentebi damWirdeba (mag., kompiuterebis raodenoba, proeqtori, kolbada a. S.)? ra kompiuteru li p rograma (mag., MS Word, PowerPoint da a. S.) damWirdeba?
gakveTilis msvleloba/saklaso menejmenti
ra aqtivobebs ganvaxorcieleb saswavlo miznis misaRwevad? ra dros davuTmob TiToeul aqtivobas?
rogor movaxerxeb moswavleTa interesis gamowvevas, Temaze fokusirebas da winare codnis gaaqtiurebas?
rogor movaxerxeb codnis konstruirebis fasilitacias?
rogor movaxerxeb naswavlis gaerTianebasa da ganmtkicebas?
rogor movaxden moswavleebis organizebas (individualuri/ wyvilebSi/jgufebSi/mTel klasTan muSaoba).
38
XIII
sagakveTilo scenarebi
I Tavi – gare samyaro musikaSi
Tema saswavlo Temis standartis SedegebTan damakavSirebeli
kiTxvebi
qalaqis/soflis
xmebi
rogor viTardeba musikaluri azri sxvadasxva xmauris,
moqmedebis gadmomcemi musikaluri intonaciis, ritmisa
da tempis monacvleobiT? rogor SevqmnaT kolaJi qalaqis
sxva dasxva xmis, musikaluri intonaciis, ritmisa da tempis
meSveobiT? ra simboloebiT SeiZleba Caiweros musikaluri
kolaJi, romelic qalaqis xmaurs gadmoscems?
romeli Sedegebis miRwevazea orientirebuli aRniSnuli Tema
mus. dawy.(I).1. moswavlem unda SeZlos gare samyaroSi bunebrivad arsebuli
da xelovnurad Seqmnili xmis, bgeris, xmauris da musikaluri
enis calkeuli elementis gamoyeneba garkveuli emociuri
mdgomareobis gadmosacemad.
mus. dawy.(I).2. moswavlem unda SeZlos xmis, xmauris da musikaluri enis calkeuli
elementis meSveobiT gare samyaros asaxva.
mus. dawy.(I).3. moswavlem unda SeZlos xmovani gzavnilis sxvadasxva simboloTi
Cawera.
mus. dawy.(I).4. moswavlem unda SeZlos mosmenis dros saxe-xatebis SeqmnaSi
musikaluri enis calekuli elementis (mag.: ritmis, tempis,
melodiis da a. S.) rolis gansazRvra.
mus. dawy.(I).5. moswavlem unda SeZlos calkeul musikalur elements (mag.:
ritmi, tempi, melodia da a. S.), xmaursa da rigs Soris asociaciuri
kavSirebis gabma.
mus. dawy.(I).6. moswavlem unda SeZlos xalxuri musikis Taviseburebebis amoc-
noba.
39
ra saxis winare codnasa da gamocdilebaze moxdeba axali,
asaTvisebeli masalis daSeneba?
winare codna winare gamocdileba
cnebebi:
motivi, musikaluri intonacia,
melodia, akompanementi, ritmuli
figuracia, tempi, registri.
(II sasw. wels damuSavebuli
cnebebi).
• gundSi mRera;
• maswavleblis simReraze xmis ayoleba;
• xmebis dajgufeba JReradobis mixedviT;
• bgeris simaRlis, xangrZlivobis, siZlieris
gansazRvra;
• bgeris/xmis moZraobis mimarTulebis
amocnoba;
• sxeulis moZraobiT, JestiT, mimikiTa
da xmiT musikiT gamowveuli emociebis
gadmocema;
• xmebis dajgufeba Tvisebis mixedviT;
• dialogi, msjeloba;
• ritmuli savarjiSoebis Sesruleba;
• musikaze ritmuli Tanxlebis gaweva.
gakveTili 1-2
Tema: samyaro xmaurobs
mizani: ganwyobis Seqmna; winare codnisa da gamocdilebis dadgena – ra xerx-
ebiTa da saSualebebiT SeuZlia musikas mogviTxros/aRweros esa Tu is movlena/ situacia.
saswavlo resursebi: saxelmZRvanelo; mosasmeni masala: k. sen-sansi – siuita
`cxovelebis karnavali~ `Sesavalida lomebis marSi~; a. onegeri – `pacifik 231~;
b. zaderacki – simfoniuri suraTi `qarxana~; i. keWaymaZe – sagundo nawarmoebi
`laSaris gzaze~; programa LMMS; slaidi #1.
komentari:
Cven mier warmodgenili TemisTvis gamoyofilia 2 sagakveTilo saaTi. qvemoT gTavazobT aqtivobebs, romlebic maswavlebelma unda gadaanawilos 2 saaTze. SeuZlia, Tavis mxriv, sxva aqtivobebiTac Caanacvlos. sasurvelia, gaiTvaliswinos gakveTilis mizani da aqtivobebic am miznis misaRwevad daigegmos.
40
aqtivoba I
ixseneben gasul saswavlo wels ganvlili masalidan, Tu ra xerxebiT SeuZlia
musikas aRweros cxovelis garegnoba, xma an qceva. amisaTvis maswavlebeli
SearCevs da asmeninebs moswavleTaTvis nacnob musikalur fragments (magaliTad,
k. sen-sansis `Sesavali da lomebis marSi~, siuitidan `cxovelebis karnavali~).
– rogori xasiaTis melodiaa?
– rogor tempSi JRers?
sTxovs, gaimReron mosmenili Temis fragmenti:
komentari:
am fragmentis ritmul Tanxlebas taSiT Seasruleben orwilad zomaSi.
winamdebare aqtivobis mizania, moswavleebma gaixsenon, rom musikis
tempi, melodiis xasiaTi, melodiuri xazi – misi moZraoba – `nabijebi~,
musikaluri sakravebi (tembri) – kompozitors aZlevs saSualebas,
erTgvarad musikalurad `daxatos~ konkretuli personaJis (lomis)
portreti.
aqtivoba IIsaxelmZRvaneloSi (gv. 8) aTvaliereben naxatebs – avtomobili, mtver sas-
ruti, TviTmfrinavi, matarebeli, maswavlebeli asmeninebs sxvadasxva xmis
efeqts, moswavleebs sTxovs daasaxelon maT mier gamocemuli xmebi imave
TanmimdevrobiT, rogorc moismines.
komentari:
vfiqrobT, 3-4 xmis efeqtze metis mosmena am etapze sakmarisi iqneba.
amgvar aqtivobebs sxva gakveTilebzec ganaxorcielebs maswavlebeli da
gamosacnobi xmebis raodenobac SeuZlia etapobrivad gazardos.
aqtivoba III
1) maswavlebeli CarTavs firs, a. onegeris ̀ pacifik 231~. ar uCvenebs, mxolod
asmeninebs.
– mousmineT am xmebs, ras miamsgavseT? – vfiqrobT, moswavleebisTvis rTuli
ar iqneba matareblis moZraobis dawyebis, siCqaris matebis, Semdeg ki klebis
xmebis imitaciis amocnoba;
41
2) fortepianoze gaaJRerebs motivebs, romlebic matareblis moZraobas
asaxavs.
komentari:dafaze dawers: matarebeli daiZramatarebeli siCqares umatebsmatarebeli swrafad moZraobsfortepianoze daukravs am saTaurebis Sesatyvis motivebs erTi meoris
miyolebiT da sTxovs moswavleebs, gamoicnon romel motivs romeli saTauri Seesabameba.
matarebeli daiZra
matarebeli siCqares umatebs
matarebeli swrafad moZraobs
es motivebi gabmulad JRers da matareblis moZraobasa da misi sayviris
guguns asaxavs.
3) kvlav asmeninebs musikas da sTxovs bavSvebs, xelis aweviT aniSnon nacnobi
motivis gaJRereba.
komentari:SesaZloa, moswavleebma verc amoicnon motivebi, Tumca, aq mTavaria,
daakvirdnen, moisminon da Seecadon – yovelive mosmenis unar-Cvevebis gansaviTareblad efeqturi saSualebaa.
aqtivoba IVsaxelmZRvaneloSi (gv. 8) aTvaliereben naxats.
– daakvirdiT, es orTqlmavalia, axlandeli matareblis winapari. swored am
matarebels ganasaxierebs musika, romelic movismineT.
aqtivoba VsaxelmZRvaneloSi aTvaliereben suraTs – qarxana.
– Tqveni azriT, rogori xmebi ismis qarxanaSi?
– mousmineT musikas da ifiqreT, rogor, ra xerxebiTa da saSualebebiT
gadmosca kompozitorma qarxnis xmebi.
42
komentari:
maswavlebelma iqiT unda waiyvanos saubari, rom qarxanaSi yvelaferi
teqnikazea agebuli, aq ismis amweebis, Zravebis guguni.
bavSvebi unda daakvirdnen musikas da Seecadon, musikaSi SeniSnon,
daafiqsiron qarxnis xmebi.
aqtivoba VI
usmenen fragments i. keWaymaZis sagundo nawarmoebidan `laSaris gzaze~. mos-
menamde:
– rogor ggoniaT, mxolod musikaluri sakravebiT aris SesaZlebeli mata-
reblis moZraobis xmebis gamocema?
aqtivoba VII
programa LMMS
1) asmeninebs xmebs (adamianebis xmebi, avtomobilis Zravis xma, matareblis
moZraoba) da sTxovs moswavleebs gamoicnon;
2) sTxovs moufiqron Sinaarsi da SeTxzan patara ambavi.
savaraudod amgvari Sinaarsi iqneba: adamianebi sxdebian manqanaSi da
midian rkinigzis sadgurSi. iq maT elodebaT matarebeli, romliTac Soreul
mogzaurobaSi wavlen. matarebeli nel-nela amoZravdeba...
SeniSvna: vidre moswavleebi aRniSnul davalebas Seasruleben, mas-
wavlebels vTavazobT Cven mier musikaluri intonaciebis, ritmisa da
tempis gan sailustraciod Seqmnil kolaJs.
Sefaseba:
Mmaswavlebeli daarigebs webovan baraTebs, moswavleebma unda upasuxon
kiTxvebs: riT iyo saintereso gakveTili? Kkidev ris gakeTebas visurvebdi?