N D M C   ( M E S )   &   A D P C   

ငလငမားႏင

ေနထငျခငး

Asian Disaster Preparedness Center (ADPC) ႏင

သဘာ၀ေဘးအႏရာယေလာပါးေရးေကာမတ၊ ျမနမာႏငငအငဂငနယာအသငး တ႕ ပးေပါငးထတေ၀သည။

၂၀၀၉

N D M C   ( M E S )   &   A D P C   

© 2009 Asian Disaster Preparedness Center and Natural

Disaster Mitigation Committee of MES

Translated by U Soe Thura Tun (Secretary, NDMC Research Group)

N D M C   ( M E S )   &   A D P C   

မာတကာ

ငလငႏင ယငးကျဖစပြားေစသညအေၾကာငးရငးမား ၄

ငလငမားအေၾကာငး သရရနလအပပ ၅

ငလငေၾကာငျဖစေလရေသာ ထခကမႈႏင ပကစးမႈမား ၆

ငလငအႏရာယေလာနညးေစရနလပေဆာငသငေသာအခကမား ၈

ငလငမလႈပမလပေဆာငရနအခကမား ၈

ငလငလႈပေနစဥလပေဆာငရနအခကမား ၁၂

ငလငလႈပၿပးလပေဆာငရနအခကမား ၁၄

ေနာကဆကတြငလငဆသညမာ ၁၄

ငလငျပငးထနအားႏင ငလငပမာဏ ၁၅

4 | N D M C   ( M E S )   &   A D P C  

ငလင ႏင ယငးကျဖစပြားေစေသာ အေၾကာငးရငးမား ငလငဆသညမာ ေျမမကႏာျပငေအာကရ ေကာကမား ရတတရကကးျပတေရြ႕လားမႈ ေၾကာင ျဖစေပၚလာေသာ ေျမသားရတတရက လငျမနစြာတနခါမႈျဖစသည။ အဆပါ တနခါမႈ မား သည သသာရအဆင မ အဖကကပဆးႀကးမားအဆငအထ အမးမးျဖစႏငၾကသည။ အေၾကာငး ရငးကလက၍ ငလင က (၃) မးခြျခားႏငသည။ ယငးတ႕မာ ေျမထခပလႈပရားမ (တကတးနစ) ေၾကာင ျဖစေပၚေသာ ငလင၊ မးေတာငေပါကျခငးေၾကာင ျဖစေပၚေသာ ငလင ႏင လလပငလင တ႕ျဖစသည။

ေျမထခပလႈပရားမေၾကာင ျဖစေပၚေသာ ငလငမားသည အေတြ႕ရအမားဆး၊ ဖကဆးမႈ စြမးအား အျမငမားဆးႏင ခန႕မနးရန အခကခဆး ျဖစသည။ ယငးငလငမး တ႕သည ကမာၻ႕ အေပၚယေျမလႊာက ဖြ႕စညး ထားေသာ တစဒါဇငခန႕ ရ ေျမထခပႀကးမား လႈပရားရာမ ဒဏအား စစညးမႈေၾကာင ျဖစပြားရသည။ ငလငအမားစသည ယငး ေျမထခပႀကးမား တစခ ေအာက တစခ ထးစက၀ငရာ အနားစြနးမားတြင လညးေကာငး၊ တစခႏငတစခ တြနးတကရာ အနားစြနးမားတြင လညးေကာငး၊ ေဘးတက ပြတတက ေရြ႕လားရာ အနားစြနးမားတြင လညးေကာငး ျဖစေပၚေလရၾကသည။

မးေတာငေပါကကြမေၾကာင ျဖစေပၚေသာ ငလငမားမာ ဖကဆးအား ျပငးထနေလမရဘ မးေတာင ေပါကကြမႈမား မတငမ သ႕မဟတ တၿပငတညး တြင ျဖစပြားေလရၾကသည။

လလပငလငမားဆသညမာ လတ႔၏ လပေဆာငမႈမား၊ အေဆာကအအႀကးမား ေၾကာင ျဖစေပၚေသာ ငလငမားျဖစသည။ ဥပမာအားျဖင ေရေလာငကနႀကးမားတြင ေရျဖညသြငး ျခငး၊ ေျမအနကပငးသ႕ တြငးအနကမား မတစဆင အရညမား ေလာငးထညျခငး တ႕ေၾကာင ျဖစေပၚတတသည။ ယငးငလငမားသည သသာေသာလညး ႀကးမားေသာ အပကအစးမား ျဖစေပၚေစေလာကေအာင ျပငးထနေလမရေပ။

5 | N D M C   ( M E S )   &   A D P C  

ငလငမားအေၾကာငးသရရနလအပပ ငလငသည ႀကတငမသႏငပ ေန႕၊ ည အခနမေရြး လႈပႏငေပသည။ တစကမာၻလးတြင ႏစစဥ အပကအစးျဖစေစႏငေသာ ငလင အႀကမ ၇၀ မ ၇၅ ႀကမ အထ ျဖစေပၚေလရ သည။ လြနခေသာ ဆယစႏစအတြငး အာရတကတြင ျပငးထနေသာ ငလငမားစြာ ျဖစပြားခသည။ ယငးတ႕ထမ အခ႕မာ -

၂၀၀၈ ေမ ၁၂ - တရပျပည၊ ဇခၽြမျပညနယအေရ႕ပငးတြင ျဖစပြားခေသာ ငလငႀကးေၾကာင လေပါငး ၈၇၀၀၀ ခန႕ ေသဆးခရသည။

၂၀၀၆ ေမ ၂၆ - အငဒနးရားႏငင၊ ဂာဗားကၽြနး ဂဂကာတာ ေဒသတြင လႈပရားခေသာ ငလငေၾကာင လေပါငး ၅၇၀၀ ခန႕ ေသဆးခရသည။

၂၀၀၅ ေအာကတဘာ ၈ - ပါကစၥတနႏငငတြင ျဖစပြားခေသာ ငလငေၾကာင လေပါငး ၈၀၀၀၀ ခန႕ ေသဆးခရသည။

၂၀၀၄ ဒဇငဘာ ၂၆ - ဆမာၾတားကၽြနးဆြယ အာေခးေဒသ အေနာကဖကကမးလြနတြင လႈပခတခေသာ ငလငႀကးေၾကာင လေပါငး ၂၂၇၀၀၀ ခန႕ ေသဆးခရသည။

၂၀၀၃ ဒဇငဘာ ၂၆ - အရနႏငငေတာငပငးတြင လႈပခတခေသာ ဤငလငေၾကာင လေပါငး ၃၁၀၀၀ ခန႕ေသဆးခရသည။

၂၀၀၂ မတ ၂၅ - အာဖဂနနစၥတနႏငင ဟႏၵကြတရ ေဒသတြင လႈပခတခေသာငလင ေၾကာင လ တစေထာင ခန႕ေသဆးခရသည။

၂၀၀၁ ဇနန၀ါရ ၂၆ - အႏၵယႏငင အေနာကပငး ဂဂာရကျပညနယ၏ စကပးေရးႏင စကမႈလပငနး မားထြနးကားရာ ဘာဂၿမ႕တြင ဗဟျပ၍ လႈပခတခေသာ ငလငေၾကာင လ ႏစေသာငးေကာ ေသဆးခရသည။

6 | N D M C   ( M E S )   &   A D P C  

ငလငေၾကာင ျဖစေလရေသာ ထခကမႈႏငပကစးမႈမား ငလငေၾကာငျဖစေသာ ေျမသားတနခါျခငးသည အေဆာကအဥမားႏင တတား စသညမား အား ပကစးေစၿပး ေသဆးမႈ၊ ထခကဒဏရာရမႈႏင ဓာတေငြ႕ပကလငးမား ျပတထြကမႈ၊ လပစစႏင တယလဖနး လငးမား ျပတေတာကမႈ စသည ပစၥညးဥစၥာ ဆးရႈးမႈမားက ကယကယျပန႕ျပန႕ ျဖစပြားေစသည။ ငလငလႈပစဥ မခငခန႕ေသာ အတျမစေပၚတြင တညေဆာကထားေသာ အေဆာကအအမားတြင ပကစးမႈမားျဖစေပၚ ႏငသည။

ေျမျပငေရြ႕ျပတျခငး - ငလငေၾကာင ေျမမကႏာျပင ေရြ႕ျပတျခငးမားျဖစေပၚသည။ သကရငျပတေရြ႕မား ေပၚတြင တညေဆာကထားေသာ အေဆာကအအ မား ပကစးရႏငသည။

ေျမၿပျခငး - ငလငေၾကာင ေျမႏငေကာကမား ထလက ထညလက ေတာငေစာငး အတငး ေလာဆငးျခငးျဖင ေျမၿပမႈမား ျဖစပြားႏငသည။ အဆးဆးအေနျဖင အသကရငလက ေျမျမပခရသညအထ ျဖစတတသည။

7 | N D M C   ( M E S )   &   A D P C  

ဆနာမလႈငးႀကးမားျဖစေပၚျခငး - ဆနာမဆသညမာ သမဒၵရာၾကမးျပင သ႕မဟတ ကမးေျခေဒသတြင ငလငႏင အတ ျဖစေပၚေသာ ေျမလႊာ ရတခဥး တမးေစာငးမႈ (သ႕မဟတ) ေရြ႕ျပတမႈ တ႔ေၾကာင ေပၚထြကလာေသာ ပငလယလႈငးလးႀကး မားျဖစေပၚမႈက ဆလသည။ ယငးေၾကာင ကမးေျခတြင ေပ ၅၀ ခန႕ ျမငေသာ လႈငးလးႀကးမား ျဖစေပၚလာ ႏငၿပး ကနးတြငးပငး အထ ဖးလႊမးသြားကာ အငအား ၾကးမားစြာျဖင ကမးေျခေနထငမႈ စနစတစရပလးက ဖကဆး သြားတတသည။

သရညေပာပနးထြကျခငး - ႏးည ပြေယာငး ၿပး ေရျပည၀ေနေသာ သေျမထ ရသည ေနရာ မားတြင ျဖစပြားတတသည။ ငလငလႈပျခငး ေၾကာင သေျမထသည အရညသဖြယ ျပမၿပး အေပၚရ အေဆာကအအမား နစျမပသြားျခငး၊ ယမးယငျခငး၊ ၿပလျခငးမား ျဖစေစတတ သည။

ငလငေၾကာင ၿမ႕ျပႏင ေကးလကေဒသမားတြင ေျမၿပျခငး၊ ေျမျပငျပတေရြ႕ျခငး၊

သရညေပာပနးထြကျခငး၊ ဆနာမလႈငးႀကးမားျဖစေပၚျခငးႏင ရတခညးေရလႊမးမးျခငး

စသည သဘာ၀ေဘးမားလညး ျဖစေပၚေစႏငသည။ မးေလာငျခငးမားလညး ျဖစပြား

ႏငသည။ 

8 | N D M C   ( M E S )   &   A D P C  

ငလငေဘးအႏရာယေလာနညးေစရန လပေဆာငသငေသာအခကမား အာရတကသည ငလငျဖစပြားေလရေသာ ေဒသျဖစၿပး အခနမေရြး ငလငလႈပခတ ႏငသည။ ငလငက ႀကတငခန႕မနးႏငေသာ နညးလမးက ယေန႕တင ရာေဖြ ေတြ႕ရျခငး မရေသးပါ။ သ႕ျဖစ၍ ငလငမလႈပမ မညသ႕ ႀကတငျပငဆငသငသညက သရထားရန အထးလအပ ေပသည။ နညးလမးကေသာ ႀကတငျပငဆငျခငးႏင ထနးသမး ေစာငေရာကျခငး တ႕ျဖငသာ ငလငေၾကာင ျဖစပြားေသာ ပကစးဆးရႈးမႈမား ေလာနညးေစႏငကာ အသကမားႏင ဥစၥာ ပစၥညးမား အား ကယတငႏငမည ျဖစသည။

ငလငမလႈပမေဆာငရြကရနအခကမား

ငလငေၾကာငျဖစေသာ ပကစးမႈအမားစက ကာကြယ၍ရႏငသည။ ေကာငးစြာ ႀကတင ျပငဆငျခငးျဖင ငလငေၾကာင လႏင ပစၥညးဥစၥာ ထခကမႈမားမ သကသာ ေစႏငသည။

မသားစ၀ငအားလးသည ငလငျဖစပြားစဥ မညသ႕ လပေဆာငရမညက သရထားရမည။

- အခနးတငးတြင လျခေသာေနရာက သထား ရမည။ (ခငခန႕ေသာစားပြခေအာက၊ အတြငး နရ (သ႕မဟတ) တင ႏငကပလကေနရာ၊ တခါးေဘာငေအာက စသညျဖင ႀကတင ေလလာ ေရြးခယထားသငသည။)

- ယငးလျခေသာေနရာသ႕၀ငရန၊ အကာအကြယယရန၊ ဆြကငထားရနေလကင ထား

ရမည။ ဥပမာ- စားပြခေအာကသ႕အျမန၀ငျခငး၊ စားပြေျခေထာက တငမား က ဆြကငထားျခငး၊ မကလးမားေဘးကငးေစရန မကႏာက မမ၏ လကေမာငးႏင ကပထားျခငး စသညတ႕ျဖစသည။ ေလကငျခငးျဖင အေရးေပၚ အေျခအေနတြင ယငး အျပအမတ႕က အလအေလာက လပျဖစေစသည။ လအမားစသည အေရးႀကေသာအခါ ေၾကာငသြားၿပး မညသ႕လပရမညက ေမေနတတသည။ အလင အျမန အလအေလာကတန႕ျပနျခငးျဖင ထခကမႈမ ကာကြယေပးႏငသည။

9 | N D M C   ( M E S )   &   A D P C  

- အႏရာယရေသာေနရာမားက သထားရမည။ ဥပမာ- ျပတငးေပါကမား၊ မနမား၊ တြေလာငးခတထားေသာပစၥညးမား၊ ျမငေသာ/ ယငလႏငေသာ ပရေဘာဂမား၊ ပစၥညးမားစြာတငထားေသာ စငမား စသညတ႕အနးတြင အႏရာယရသည။

- အမျပငတြငရလင လျခစတခရေသာေနရာမားက သထားရမည။ ဥပမာ- အေဆာကအအ၊ တတားမား၊ သစပငမား၊ တယလဖနးႏင လပစစ ဓာတတင မား၊ ဓာတႀကးတနးမား၊ ကနးေကာတတားမားမ ေ၀းေသာ ကြကလပ၊ ကြငးျပငေနရာမး၊

- ထြကေျပးရနလမးေၾကာငးမား၊ အရ ထြကလမးမား က ေလလာသတမတထား ရမည။ အေရးေပၚအေျခအေနတြင သငအမ သ႕မဟတ အလပလပရာေနရာမ ထြကေျပးရန အေပါကမား၊ လမးေၾကာငးမားက သထားရမည။ အမႏင အေဆာကအအမ ထြကေျပးရန ေလကငရမည။ စဥးစားထားေသာ ထြကေပါကသည ေသခာမႈရမရ။ ပတဆ႕ေနမႈမား ရမရ က စစေဆးထား ရမည။

- ေရ၊ ဓာတေငြ႕ႏင လပစစမး တ႕က အေရးေပၚ ျဖတေတာကႏငမည ေနရာမား က သထား ရမည။ လပစစမနးခလတချခငး၊ ဓာတေငြ႕အး/ပက ပတျခငး တ႕က စမးသပ လပကင ထားရမည။

- ေရးဥးသနာျပစနညးမားက ေလလာထားရမည။

- အေရးေပၚအေျခအေနတြင ဆကသြယရနစနစမားက ေရးဆြစစဥထားရမည။ ငလင လႈပခနတြင မသားစအတမရပါက (ဥပမာ- မဘမားက အလပခြငတြင၊ ကေလးမားက ေကာငးတြင ရေနပါက) ဆကသြယရန နညးလမးမား စစဥထားရနျဖစသည။

10 | N D M C   ( M E S )   &   A D P C  

ေနအမက လျခေသာေနရာျဖစေအာင ေအာကပါတ႕က ေဆာငရြကထားပါ။

- နရတြငကပထားေသာ ေလးလသည ဘရ၊ ေသတာ စသည ပရေဘာဂမားက ယငလၿပး လထခကမႈ မျဖစေစရန နရႏငတြကပထားပါ။

- ႀကးမားေလးလေသာပစၥညးမားႏင ကြတတေသာပစၥညးမားက အနမပငးတြင ထားရ ျခငး ျဖင ျပတကျခငး၊ ထခက အႏရာယျဖစျခငးတ႕မကာကြယပါ။

- ေလာငကၽြမးတတေသာ အရညအားလးက အမအျပင၊ ေ၀းရာတြင လျခစြာ စနစတက ထားသပါ။ ငလငေၾကာငမးေလာငျခငး၊ ေပါကကြျခငးမား ျဖစႏငသည။

 - ပနးခကား၊ ၾကညမနႀကးမား စသည ေလးလေသာအရာမားက အပရာ၊ ခတနးရည စသည လေနထငရာ လေလာငးရာေနရာ တ႕ႏင ေ၀းရာတြငခတဆြပါ။

11 | N D M C   ( M E S )   &   A D P C  

- မးလး၊ မးဆငးမားက ငလငလႈပလင ျပတမကေစရန ေသခာစြာ တြခပထားပါ။

- တခါးမားပတထားျခငး၊ တရတကပတခါးမားခထားျခငး ႏင ကန႕လန႕ကာ မားခထား ျခငး တ႕ျဖင မနကြမား၀ငမလာေအာငကာကြယပါ။ အပေပာေနစဥ ငလငလႈပႏင သျဖင အပရာအနးရ မန ျပတငး တခါး မား မ အႏရာယက အထး သတထားပါ။

- အတညပ အေဆာကအအမား တြင ကညးေဘာငႏင ေသခာစြာတြမထားေသာ အတနရမား၊ ျမငမရပတမား ျပတကႏငသျဖင ခငခန႕မႈရမရ ေသခာစြာစစေဆး ျပျပငထားပါ။

အေရးေပၚလအပမည ေအာကပါပစၥညးမား အျပညအစ ရပါေစ

- စားစရာႏင ေသာကေရ၊ - ေရးဥးသနာျပပစၥညးႏင အေရးေပၚ ေဆးမား၊

- ဓာတမးႏငဓာတခအပမား၊ ယငးတ႕က ေနရာအခ႕တြင အစလကထားရန၊ - ခရးေဆာငေရဒယႏင အရဓာတခ၊ ေရဒယသည ငလငလႈပၿပး မးျပတသြားသည အခါ အေကာငးဆး သတငးရရႏငသညကရယာျဖစသည။

အဆပါ ပစၥညးမားအလအေလာက က ေမာေတာကား၊ စသည ယာဥေပၚတြငလညး အရသင ရထားျခငးျဖင ခရးသြားေနစဥ ငလငအႏရာယကေရာကသညအခါ အသးျပႏင မညျဖစသည။

12 | N D M C   ( M E S )   &   A D P C  

ငလငလႈပစဥ လပေဆာငရနအခကမား

ေအးေဆးတညၿငမစြာေနပါ။ အေဆာကအအထတြငျဖစလင အထတြငသာေနပါ။ ျပငပ တြငျဖစလင အျပငတြငသာေနပါ။ ထခကမႈအမားစသည ငလငလႈပစဥ အေဆာကအအ တြငးမ ထြကေျပးျခငး၊ အတြငးသ႕ေျပး၀ငျခငးတ႕ေၾကာင ျဖစရသည။

အေဆာကအအတြငးတြငျဖစလင

အတြငးတြငသာေနပါ။ ျပတငးေပါက၊ တခါး၊ ဘရျမငမား၊ ကြတတေသာပစၥညးမား ႏင ျပတကႏငသည ေလးလေသာအရာ၀တမား ႏင ေ၀းေ၀း ေနပါ။ စားပြ သ႕မဟတ ခငခန႕ေသာ ခေအာကတြငေနၿပး ျမျမကငထားပါ၊ သ႕မဟတ အတြငးနရ သ႕မဟတ တင မားအား ကပ ေနပါ။ အျပငးအထန အနာတရထခကမႈတငးသည ဥးေခါငးတြင ထခကခရမႈ

ေၾကာငျဖစသျဖင ၀ပေနပါ၊ အကာအကြယယပါ၊ ျမျမကငထားပါ။

အေဆာကအအက စြန႕ခြာရမညဆလင စနစတက ထြကခြာပါ။ အေလာတႀကး ေျပးထြကျခငးသည ပ၍ အႏရာယမားသည။ ဓာတေလခါးမားက အသးမျပပါႏင။ မးေလာငႏငသညက သတထား၍ ရးရးေလခါးမဆငးပါ။

13 | N D M C   ( M E S )   &   A D P C  

အေဆာကအဥျပငပတြငျဖစလင

သစပငမား၊ ဆငးဘတမား၊ အေဆာကအဥမား၊ ဓာတႀကးမား၊ တငမား မေ၀းသည

ကြငးျပင၊ ကြကလပေနရာမားသ႕ သြားပါ။ ငလငလႈပမႈ ရပတန႕ခနထ ေခါငးကင႔၍ ကာကြယထားပါ။

ယာဥအတြငးျဖစလင

စကရပၿပး လႈပခါမႈ ရပတန႕သြားသညအထ အတြငးတြငသာေနပါ။ အေဆာကအဥမား၊ ကနးေကာႏင တတားမား၊ ဓာတအားလငးမား ႏင ေျမၿပမႈျဖစႏင ေသာ ကမးပါးစြနးအနး လမးမား ကေရာငရားပါ။ ဆကသြားလငေတြ႕ရႏငသည လမးပကစး မႈမားက သတျပပါ။

14 | N D M C   ( M E S )   &   A D P C  

ငလငလႈပၿပးလငလပေဆာငရနအခကမား - မမကယက အနာတရျဖစမျဖစစစေဆးပါ။ - ေဘာငးဘရည၊ အကၤ လကရည၊ ဘနပအမာ ႏင လကအပအထ တ႕က ၀တဆငျခငး ျဖင ေနာကဆကတြျဖစႏငသည အႏရာယတ႕က ကာကြယပါ။

- အျခားသမား အနာတရျဖစမျဖစ စစေဆးပါ။ ေရးဥးသနာျပစနညးမားျဖငျပစပါ။ ႀကးမား ေသာ ဒဏရာတ႕ကဖးကာထားျခငးျဖင အထတတလန႕မျဖစေအာင လပေဆာငပါ။ မလေနရာတြင ရတတရက ေဘးအႏရာယ ထပမ မျဖစႏငပါက ဒဏရာျပငးထနသတ႕က အျမန ေရႊ႕ေျပာငးျခငး မျပလပပါႏင။

- အေဆာကအအတြင ထခကမႈပမာဏက စစေဆးပါ။ ေနာကဆကတြငလငတြင ၿပကႏင သည အဆငထ ပကစးေနပါက အလငအျမနထြကခြာရမည။

- မးေလာငေနသညကေတြ႕ပါက မးသတဌာနသ႕အေၾကာငးၾကားၿပး မးေဘးမ လြတေအာင ေရာငပါ။ မးေဘးအႏရာယက တြကဆပါ။ မးခးမား ထထပေနပါက တြားသြားၿပး အျပငထြကပါ။ ေလေကာငးေလသန႕သည ၾကမးျပငႏငကပလက ရပါသည။

- မးျခစမသးပါႏင၊မးခလတမားကပတထားၿပးဓာတမး၊ဘကရမးတ႕ကသးပါ။ငလငလႈပၿပးစ တြင ဓာတေငြ႕ယစမမႈရတတသျဖင မးစတစစေၾကာင ေပါကကြ ေလာငကၽြမးႏင ပါသည။

- အမသးပစၥညးမားကစစေဆးပါ။ ပကစးေနေသာ ဓာတေငြ႕ႏငေရပကေခါငးမားက ပတပါ။ ေရပကတြင အပကအစးျဖစပါက ပကမလာေသာေရက မသးပါႏင။ အႏရာယရႏငသည။

- ဖတစငကေနေသာေဆးရည၊ ဓာတဆႏင အျခားေလာငကၽြမးႏငေသာအရညမားကအျမန သန႕ရငးပစပါ။ ဓာတေငြ႕န႕၊ ဓာတဆန႕ စသည ေလာငစာန႕ရပါက အျမနဆး ထြကခြာပါ။

- အသကအႏရာယ ရႏငသည အေရးေပၚအေျခအေနမဟတလင တယလဖနးက မသးပါ ႏင။ ငလငလႈပၿပးစတြင အေရးေပၚဖနးေခၚမႈမားေၾကာင ဖနးလငးမား ပး/ၾကပေနတတ သည။ မမထက ပ အေရးေပၚေသာ သမားအတြက ဖနးလငး က ရငးေအာငထားေပးပါ။

- ေနာကဆကတြငလငမားျဖစႏငသညက သတျပျပငဆငပါ။ ျဖစလာလင မညသ႕ အကာ

အကြယယမညက စဥးစားထားပါ။ ၾကေတြ႕ရသညႏင ၀ပေနပါ၊ အကာအကြယ ယပါ၊ ျမျမကငထားပါ။

ေနာကဆကတြငလငဆသညမာ ငလငႀကးလႈပၿပး ဆကလကျဖစေပၚေသာ ငလငလတႏင ငလငငယမားက ေနာကဆကတြ ငလငမားဟေခၚသည။ ယငးတ႕ေၾကာငအကကြေနေသာ အေဆာကအအမား ျပကတတ သည။ ယငး ငလငမးမားသည နာရပငး၊ ရကပငး၊ သတငးပတပငးမသည လပငးအထ ဆကလကျဖစပြားႏငသည။

15 | N D M C   ( M E S )   &   A D P C  

ငလငျပငးထနအား

မာကယလစေကးသစ (၁၉၃၁) ငလငျဖစပြားစဥ ေနရာတစခခငးအလက ထခကခစားရမႈက ငလငျပငးထနအားဟ ေခၚသည။ I. ငလငတငးစကမားျဖငသာ သရႏငၿပး လတခ႕ သာ ခစားသရႏငသည။

II. ျမငေသာေနရာတြငေရာကေနသ အခ႕သာ ခစားသရႏငသည။ လႈပရားလြယေသာ အရာ ၀တမား လႈပခါသည။

III. အထပျမငတြငေရာကေနသမား သသာစြာ ခစားသတျပမသည။ ရပထားေသာယာဥမား အနညးငယလႈပသည။ လအမားစက ငလင လႈပသညဟ မထငေသးေပ။

IV. အေဆာကအဥတြငးေနသ အမား သတျပမ ၾကသည။ ပနးကနျပားမား၊ တခါးရြကမား၊ တခါးမား လႈပခါသည။ ရပထားေသာယာဥမား သသသာသာ လႈပသြားသည။

V. ငလငလႈပမနး လတငးနးပါးသရသည။ အပေပာ ေနသမားႏးလာသည။ ကလြယေသာ ပစၥညးမား ျပတကသည။ နာရခနသးမား ရပသြားသည။

VI. လတငးခစားမသည။ အမားစ ထတလန႕ကာ အျပငသ႕ထြကေျပးၾကသည။

VII. လတငး အျပငသ႕ထြကေျပးရသည။ စနစတက မထားသေသာပစၥညးမား၊ စနစတက ေဆာကလပ မထားေသာ နရမား ႏင အျခားအရာ၀တမား တြင အပကအစးအခ႕ ျဖစသည။

VIII. ခငခန႕စြာေဆာကထားေသာ အေဆာကအအ မား အနညးငယပကစးသည။ ေခါငးတငမား၊ ေကာကတငမား၊ တတငးမား လက သည။ ပရေဘာဂမားလၿပသည။ သႏင ရြ႕ရည မား အနညးအကဥး ပနးထြကသည။ ေရတြငးမားတြင ေရမကႏာျပငေျပာငးလသည။

IX. ခငခန႕စြာေဆာကထားေသာ အေဆာကအအ မားတြငပင အပကအစးမားသည။ အခ႕ျပက သည။ ေျမျပငတြင သသာေသာ အကေၾကာငးမား ျဖစလာသည။

X. အတႏငေဆာကထားေသာ အေဆာကအအ အားလးလလ ပကစးသည။ေျမျပငတြင အကေၾကာငးႀကးမား ျဖစေပၚသည။ မးရထားလမး မား ေကာကေကြးကနသည။

XI. အေဆာကအအအနညးငယသာ ကနရစသည။ တတားမားပကစးသည။ ေျမျပငတြင ႀကးမား ေသာ အကေၾကာငးခင၀မးႀကးမား ျဖစေပၚသည။ အပကအစးအလြနမားသည။

XII. ေျမျပငလႈငးထတြန႕လမကနသည။ ပစၥညးမား ေလထသ႕လြငပကနသည။

ငလငပမာဏ (Magnitude)

ငလငပမာဏ (Magnitude) ဆသညမာ ငလငတစခမ ထြကလာေသာ စြမးအငပမာဏ အညႊနးကနး ျဖစသည။ ငလငပမာဏ ဂဏနး တစခ တးလာသညႏငအမ ငလင၏စြမးအင အဆ ၃၀ တးသည သေဘာျဖစသည။ ၁၉၃၅ တြင ခားလ ရစခတာ က တထြငခသည။ ငလငပမာဏက ငလင ဗဟခကမ ၁၀၀ ကလမတာ ခန႕အကြာရ ငလငတငးစကတစမးျဖင တငးတာရရေသာ လႈပခါမႈျဖင တြကခကသည။ ယခအခါ ငလငပမာဏ စေကး အမးမး အသးျပလာၾကၿပး ငလငလႈငးအမးမး၏ လႊကယမား (အျမငမား)(amplitudes)၊ ငလငခနတာ၊ သ႕မဟတ ငလင ျဖစေစေသာ ေရြ႕လားမႈ စသညတ႕ အေပၚ အေျခခထားၾကသည။

N D M C   ( M E S )   &   A D P C  

Asian Disaster Preparedness Center  

and  

Natural Disaster Mitigation Committee of MES