Kujdesi-Infermieror-ne-AKALAZIA-e-Ezofagut.pdf

8/9/2019 Kujdesi-Infermieror-ne-AKALAZIA-e-Ezofagut.pdf

1/34

Punoi: Udhëheqës shkencor:

Ma . Melsa Doçi Dr. Med. Endrit Sina

Prof. Asc.Pirro Prifti

Durrës, 2014

Kujdesi infermieror në AKALAZIA E EZOFAGUT

UNIVERSITETI “ALEKSANDËR MOISIU” DURRËS

FAKULTETI I STUDIMEVE PROFESIONALE

DEPARTAMENTI MJEKËSI

MASTER PROFESIONAL “INFERMIERI KIRURGJIKALE”


2/34

Kujdesi infermieror në Akalazia e Ezofagut

Melsa Doçi 2

PËRMBAJTJA

Përmbajtja.............................................................................................................................................2

Kapitulli I

Hyrje..................................................................................................................................................4-5

Histori mbi trajtimin kirurgjik...........................................................................................................5-6

Histori mbi trajtimin e Akalazisë në vendin tonë.................................................................................6

Ezofagoskopia......................................................................................................................................7

Rezultatet e largët.................................................................................................................................8

Anatomo-Fiziologjia e Ezofagut..........................................................................................................8

Histopografia......................................................................................................................................10

Etiopatogjeneza..................................................................................................................................10

Simptomat klinike..............................................................................................................................11

Diagnoza.............................................................................................................................................11

Diagnoza diferenciale.........................................................................................................................12

Trajtimi.........................................................................................................................................12-13

Metodika e punës..........................................................................................................................13-14

Komplikacionet..................................................................................................................................15

Kujdesi infermieror.......................................................................................................................16-18

KAPITULLI II

Studimi statistikor. Analiza e të dhënave......................................................................................19-30KAPITULLI III

Rezultatet............................................................................................................................................31

Konkluzione.......................................................................................................................................31


3/34


4/34


Melsa Doçi 4

Kapitulli I

Hyrje

Akalazia e ezofagut është një sëmundje e cila karakterizohet:

a---Nga çrregullimi i motilitetit të ezofagut duke u manifestuar me insuficiencë të sfinkteritfiziologjik të poshtëm për t’u hapur në përgjigje të gëlltitjes dhe nga peristaltika e pa kordinuar nëdy të tretat e poshtme.

b---Nga zgjerimi i trupit te ezofagut.

c---Nga ngushtimi i pjesës fundore të poshtme të vetë organit të interesuar.

Përshkrimi i parë i kësaj sëmundjeje është bërë nga Tomas Uilis (Thomas Ëillis) më 1672 në

revisten e tij “Farmaceutice rationalis”. Për trajtimin e të sëmurit të tij ai përdori kockën e balenes,me një buton spongioz, me anën e të cilit vetë i sëmuri shtynte ushqimin në stomak, duke evazhduar këtë proçedurë për 15 vjet rrjesht.

Rosenheim më 1895 vuri në përdorim i pari ekzaminimin me ezofagoskop në një të sëmurë meakalazi, kurse më 1897 Rumhel aplikoi ekzaminimin radiologjik. Më 1877 Zenker dhe Ziemmsen,ndërsa më 1884 Mc Kenzie sygjeruan se akalazia ndoshta nga dobësimi ose ulja e fuqisë tkurrëse tëmuskulaturës së ezofagut. Si rezultat i studimeve fiziologjike të Kronecker dhe Meltzer (1888) utentua të shpjegohet patogjeneza e sëmundjes në bazë të së cilës qëndron mbyllja e sfinkterit cardianë mungesë të një sëmundjeje organike. Më 1888 Meltzer dhe Mikulitcz pavarësisht nga njëri-tjetritreguan se kontraksioni spazmodik i sfinkterit cardia ishte faktori etiologjik. Po në këtë vitë Einhorn

nga vëzhgimi i një rasti me akalazi nuk gjeti asnjë pengesë në kalimin e ezogafut në stomak, dhearriti në konkluzionin se kishte të bënte me një mungesë të relaksimit ose hapjes reflektore tëkardias gjatë gëlltitjes. Kjo patjeter çonte në vështirësinë e kalimit të ushqimit nga ezofagu nëstomak.

Rollenson më 1896 përshkroi te drena e autopsisë në një rast me akalazi dhe sygjeroi të njëjtinmekanizëm. Hurts më 1913 erdhi në të njëjtin përfundim dhe më 1915 e përforcoi më tej këtë teoridhe përshkroi me detaje kalimin e një tubi gome të mbushur me zhivë nëpërmjet kardias pa asnjëvështirësi. Me kërkesën e Hurts, Cooper Perry futi termin akalazi për të përshkruar këtë mungesë tëlëshimit të sfinkterit të poshtëm.

Akalazia është një sëmundje e shpeshtë e ezofagut e cila paraqet një interes të madh nga pikëpamjae trajtimit kirurgjik. Në mjekimin e saj dalin një sërë problemesh, si në aspektin e patogjenezës,diagnozës ashtu edhe të mjekimit, që ende mbeten të diskutueshme e të pazgjidhura përfundimisht.

Në trajtimin e saj përdoren tre metoda kryesore.

----konservative

----dilatacioni

----kirurgjik (operativ)


5/34


Melsa Doçi 5

Shkolla dhe klinika të ndryshme i japin përparësi njërës apo tjetrës metodë mjekimi. Mjekimikonservativ me rezultatet e raportuara nuk e ka justifikuar qëllimin e saj, ndërsa metoda ekardiodilatacionit megjithëse është përdorur më gjerë në trajtimin e akalazisë, ajo shoqërohet mendërlikime të shumta të afërta e të largëta.

Tendenca e përgjithshme e shkollave dhe e klinikave të ndryshme të botës është për metodenkirurgjike, duke aplikuar kardiomiotominë ekstramukoze sipas Heler (Heller) të modifikuar.

Tek ne gjithmonë është preferuar rruga kirurgjike, prandaj në këtë punim do të analizohet përvoja,ecuria klinike e rasteve, përsosja e metodave diagnostike, rezultatet e afërta e të largëta të dymetodave kryesore kirurgjike të përdorura në klinikën tonë:

----kardiomiopatinë sipas Heler.

----kardioplastikën me lembo nga diafragma.

HISTORI MBI TRAJTIMIN KIRURGJIKKirurgjia e akalazisë ka një interes të madh historik pasi proçedura kurajoze të përshkruara e të bëra

për mjekimin e saj janë të mbështetura në një nga dy parimet e më poshtme:

---Në destruksionin ose “by- pass” të segmentit të ngushtuar, ose

---Në dobësimin e këtij segmenti.

Mikulicz që më 1882 sygjeroi se akalazia i detikohet spazmës së kardies dhe më 1903 raportoioperacionin e tij i cili konsistonte në gastrotomi, nëpërmjet së cilës bënte zgjerimin e kardias.

Rotgans modifikoi këtë proçedurë duke invaginuar me forcë murin e përparshëm të stomakutnëpërmjet kardias, në mënyrë që të evitohet kontaminimi i hapësirës peritoneale. Heller me 1913, i pari kreu një miotomi ekstramukoze të dyfishtë të ngjashme me proçedurën e Ramstedt në stenozënhipertrofike të pilorit, sipas propozimit të bërë nga Gottstein më 1901.

Deri në vitin 1941 ishin raportuar 104 raste, me rezultate te mira 76,9%, përmirësim 5,7%, recidive13,4% dhe mortalitet 8%. Një tjetër proçedurë plastike u sygjerua nga Marëedel me 1903 e cila ukrye nga Ëendel 7 vjet më vonë. Kjo është analoge me piloroplastiken Heineke-Mikulicz (prerjegjatësore që bëhet midis ezofagut të zgjeruar dhe stomakut e cila qepet në mënyre trasversale).

Girard më 1915 propozoi një modifikim që konsiston në prerjen gjatësore deri në mukoze e qepjetrasversale.

Heyrovski më 1912 përdori ezofagogastrostominë latero-laterale midis pjesës së zgjeruar tëezofagut dhe stomakut duke lënë kardian të pa prekur.

Grondahl më 1916 e modifikoi këtë proçedurë duke bërë prerje në formë “U” nga pjesa e zgjeruar eezofagut deri në fundin e stomakut pastaj e mbyll atë si në poloroplastikën Finey.

Rumpel më 1897 dha mendici i pari për rezeksionin e segmentit ezo-gastrik, por ky u krye 23 vjetmë vonë nga Bier.

Ëangesteen ( 1950-1951, 1953 ) propozoi rezeksionin e pjesës së poshtme të zgjeruar të ezofagutdhe të gjithë zonës acido-sekretore të stomakut e pasuruar me anastomozë të ezofagut me pjesen embetur të stomakut, gjithashtu e shoqëruar me piloro miotomi ekstramukoze.


6/34


Melsa Doçi 6

Proçedura të tjera dhe modifikime të shumta e kanë pasuruar kardiomiotominë e Heler-it që ngakoha e përdorimit të kësaj teknike. Përdorimi i lembos diafragmale si proçedurë shtesë nëkardiomiotominë Heler e propozoi Zauerbruch më 1932. Diskutime e debate të gjalla ka akoma përanët pozitive dhe negative të sejcilës metodë, për këtë arsye disa i japin përparësi njërit apo tjetrit

modifikim.

HISTORI MBI TRAJTIMIN E AKALAZIZË NË VENDIN TONË

Edhe kirurgjia e ezofagut tek ne ka ndjekur arritjet bashkëkohore, duke i aplikuar ato me kurajo eseriozitet shkencor. Kështu po të shohim trajtimin e akalazisë, e ka rismën që në vitin 1945 kur u

përdor për herë të parë kardiomiotomia Heller me rrugë abdominale dhe e shoqëruar me gastrostomiËitzel. I njëjti operacion por tani me rrugë torakale u krye me sukses nga Prof. Ferdinant Paparistomë 1956, kurse i pari që përdori lembon nga diafragma si proçedure shtesë në kardiomiotominë,është Prof. Petro Cani në vitin 1960. Dr. Frederik Shiroka në vitin 1951 kreu rezeksionin esegmentit kardioezofageal për kancer të ezofagut. Mbas vitit 1960 me futjen e anastezisë

endotrakeale, gama e operacioneve të ezofagut ka ardhur duke u rritur. Realizimi me sukses ioperacioneve të mëdha rekonstruktive në strukturat e ezofagut nga djegiet kimike, si edhe në ato menatyrë neoplazike duke përdorur si transplant stomakun, zorrën e hollë apo të trashë si më të

përshtatshme ka sjellë që edhe këta të sëmurë të marrin ndihmën e kualifikuar.

EZOFAGOSKOPIA

Kjo metodë ekzaminimi është përdorur në 60 raste, për shkak të dyshimit të diagnozës, me histori tëshkurtër të disfagisë dhe në ato raste ku tablloja radiologjike e ngushtimit ishte e dyshimtë. Në tëgjithë të sëmurët janë bërë ekzaminime laboratorike klinike dhe biokimike, për të bërë një bilanc tëgjëndjes së përgjithshme. Në bazë të këtyrë ekzaminimeve kemi përcaktuar edhe indikacionet përoperacion si dhe rrugën e hyrjes. Përgatitja para operacionit është bërë në varësi të stadit tëzhvillimit të sëmundjes. Në të gjitha rastet është përdorur ezofagokardiomiotomia Heller dhekombinimet e saj. Ndërhyrjet në të gjitha rastet janë kryer me narkozë endotrakeale. Të gjithëautorët tregojnë për vlerën mjaft të kufizuar të ezofagoskopisë në akalazinë e ezofagut.


7/34


Melsa Doçi 7

GJATË OPERACIONIT

Gjatë aktit operator kemi vërejtur dhe analizuar çdo ndërlikim të ndeshur si dhe rrjedhimet e tij meecuri të vonshëm të operacionit. Mbas mbarimit te miotomise është marrë material për biopsi ngamuskulatura e ezofagut. Biopsitë janë kryer nga shërbimi i anatomisë patologjike dhe laboratori ihispatologjisë.

REZULTATET E AFËRTA

Për vlerësimin e rezultateve të operacionit në periudhën e hershme, pas ndërhyrjes, deri në dalje të

sëmurit nga spitali kemi marrë për bazë këto tregues :-Gjendjen e përgjithshme, problemet e pulmoneve dhe plagën e operacionit.-Marrjen e ushqimit nga goja dhe si realizohet akti i gëlltitjes.-Zakonisht dhënia e ushqimit të lëngshëm është bërë mbas ditës së dytë të operacionit, ndërsaishqimi i zakonshëm është filluar mbas ditës së tetë.-Ndërlikimet e shfaqura.-Kontrolli radiologjik i ezofagut me kontrast bariumi në formë qumështi dhe llapaje, është kryermbas ditës së tetë të operacionit.Ekzaminimin e dytë pas operacionit e kemi kryer në fund të muajit të dytë, i cili përkon dhe membarimin e pushimit dhe rikthimin në punë. Të gjitha ekzaminimet në këtë periudhë janë bërë në

pozicion në këmbë, në O.A.D dhe në pozicion Trendelenburg.


8/34


9/34


Melsa Doçi 9

Me interes klinik është ndarja e ezofagut në 9 segmente:1.Segmenti trakeal2.aortal3.bronkial

4.trekëndëshi aorto-bronkial5.sub-bronkial6.retroperikardial7.supra diafragmal8.intra diafragmal9.abdominalKjo ndarje orienton në lokalizimin e lezionit dhe në ekzaminimin endoskopik. Në gjatësinë eezofagut dallohen edhe tri ngushtica:-Ngushtica e sipërme, e cila dallohet në vendin e kalimit të faringut në ezofag, ku shtresa muskuloreformon sfinkterin e sipërm.-Ngushtica e mesme përkon me bifurkacionin e trakesë, aty ku kryqëzohet me harkun e aortës.

-Ngushtica e poshtme formohet në vendin e kalimit të ezofagut nëpër diafragmën, si rezultat i presionit të kruseve të saj. Kjo zonë konsiderohet si sfinkter i poshtëm, i cili formohet ngagrumbullimi i fijeve muskulore të kruseve të diafragmës ose nga muskulatura rrethore e ezofagut të

poshtëm, plika kardiake dhe ligamenti fibroz interpleural. Midis dy sfinktereve ndodhet trupi iezofagut i formuar nga segmentet që përmendëm më sipër, i cili është gjithmonë i interesuar nësëmundjen e akalazisë, duke formuar pjesën e zgjeruar. Diametri i ezofagut në këto vendendryshon, duke arritur në 13 mm, por ato mund të tendosen, nga 18-19 mm i sipërmi, kurse i

poshtmi në 22-25 mm, ndërsa në pjesët e tjera shkon deri në 35 mm. Trashësia e mureve të ezofagutnë varësi të gjendjes funksionale ndryshon nga 4-8 mm. Në pjesën qafore, si rezultat i kontaktit tengushtë të mureve, nuk duket hapësirë, kurse pjesa kraharore qëndron e hapur në sajë të presionitnegativ në hapësirën pleurale.

FI ZIOLOGJIA E EZOFAGUT

Funksioni kryesor i ezofagut është ai transportues, i cili synon në lëvizjen e ushqimit prej faringutnë stomak. Jashtë aktit të gëlltitjes ose regurgitimit, ezofagu nga sipër pengon hyrjen e ajrit prejfaringut, kurse me fundin e poshtëm nuk lejon kthimin e përmbajtjes gastrike. Akti i gëlltitjes, sifunksion kryesor I tij, realizohet me një radhë të komplikuar dhe të kordinuar në sajë të tkurrjevemuskulare. Ai fillon me kalimin e vullnetshëm të ushqimit prej gojës në faring. Mbas kësaj pike,gëlltitja kthehet në veprim të pavullnetshëm. Tkurrjet sipas radhës së muskujve konstriktorë tëfaringut bëjnë kalimin e shukut të ushqimit në ezofag, në këtë moment ka një lëshim reflektor tëmuskulit kriko-faringeal. Kur shuku I ushqimit hyn në ezofag fillojnë valët parësore të peristaltikës,të cilat vazhdojnë poshtë deri në kardie. Valët dytësore që shihen më mirë, kur ka ndonjë pengesënë ezofagun e poshtëm, fillojnë në rajonin e harkut aortic, pra në fillim të muskulaturës së lëmuardhe vazhdojnë deri në kardie. Në fund vinë valët e treta, të cilat shfaqen në 1/3 e poshtme tëezofagut. Këto tkurrje në formë unaze, të shtresës muskulare rrethore japin një pamje tëdhëmbëzuar. Ushqimet e lëngshme zbresin poshtë në stomak vetëm prej gravitetit dhe nuk kërkojnëvalë peristaltike.

Normalisht pas gëlltitjes ka një ndalesë të shkurtër të shukut ushqimor në lidhjen kardio ezofagale,e cila shkaktohet nga veprimi shtrëngues i hiatusit të diafragmës. Me lëshimin e këtij mekanizmisfinkterial i cili ndodh gjatë ekspirimit, shuku bie në stomak. Nervat parasimpatikë rrisin

peristaltikën e ezofagut dhe frenojnë kardien, kurse simpatiku bën të kundërtën.


10/34


Melsa Doçi 10

HISTOPOGRAFIA E EZOFAGUT

Muret e ezofagut përbëhen prej 4 shtresave:1.shtresa e jashtme (adventicia)2.shtresa muskulare3.submukoza4.mukozaShtresa e jashtme formohet nga indi lidhor i shkrifët, i cili është pjesë përbërëse i indit areolar tëmediastinit.Muskulatura përbëhet prej shtresës gjatësore të jashtme dhe shtresës rrethore të brendshme. Në 1/3e sipërme të ezofagut , muskulatura formohet nga fije të vullnetshme, të cilat janë vazhdimi imuskujve të faringut, ndërsa në pjesët e tjera ka vetëm muskulaturë të lëmuar.Submukoza formohet nga indi lidhor i shkrifët , i cili përmban gjëndra, enë gjaku, pleksin nervor të

Mejsner dhe një rrjetë të pasur enësh limfatike.Mukoza- Kjo është nga brenda ezofagut dhe është e pajisur me epitel të sheshtë shumështresor,kurse në disa vende është i tipit ciliar. Kalimi i epitelit të sheshtë të ezofagut në epitelin cilindrik tëstomakut bëhet në kufi të prerë, duke formuar një shirit të dhëmbëzuar.

ETIOPATOGJENEZA

Të dhënat e para për akalazinë fillojnë me përshkrimin e bërë nga Thomas Ëills, në vitin 1672. Nëatë kohë u zgjua interes i madh për një fenomen, për të cilin deri më sot janë bërë shumë përpjekje

për ta sqaruar nga ana etiologjike dhe patogjenetike, e megjithatë ky fenomen ende nuk është

zgjidhur përfundimisht. Në vitin 1679 në Londër doli libri i shkruar po nga Thomas Ëills me titull“Pharmaceutice rationalis sivediatriba de medicamentourum operationibus in humano corpora” ku përshkruhet ajo sëmundje e ezofagut, e cila lind pa ndonjë shkak të dukshëm, që shoqërohet mendalimin e kalimit të ushqimit, regurgitacion dhe zgjerim të ezofagut. Ka baza të supozohet që ky të

jetë materiali i parë në literaturë për akalazinë e ezofagut. Purton në vitin 1821, duke ekzaminuartrupat e tre të sëmurëvë që kishin vdekur prej kaheksisë, si pasojë e disfagisë dha përshkriminanatomic të sëmundjes, të shoqëruar, me dilatacion të ezofagut pa ndonjë tumor ose djegie të vetëorganit. Përpjekjet e para për të sqaruar etiologjinë dhe patogjenezën janë bërë aty nga fundi ishekullit të kaluar. Shumë teori të propozuara për sqarimin e kësaj sëmundjeje tashmë kanë vetëminteres historic, sepse shumica e tyre kundërshtohen në praktikë. Edhe për problemin eterminologjisë nuk ka një mendim. Propozimi i Mikulicz 1882, që i dha emrin kardiospazëm, mori

përhapje të gjerë në literaturë. Akoma këtë sëmundje e gjen me emrin si dilatacion idiopatik osedilatacion kardiotonik i ezofagut, megaezofag, dolikomegaezofag, kardiostenozë, diosklerozë,frenospazëm, hiatospazëm etj. Në vitin 1932 në Kongresin ndërkombëtar të kirurgëve në Madrit unjoh zyrtarisht teoria e akalazisë në lindjen e sëmundjes. Termin akalazi ose akalazi e ezofagut e

propozoi Hurts që në vitin 1915.

Ky term mori përhapje të madhe sidomos në literaturën anglo-saksone dhe si rezultat përdorimi itermit të mëparshëm të kësaj sëmundjeje u ngushtua shumë. Duhet të kemi parasysh se emrat qëkanë përdorur pasqyrojnë anë të ndryshme të etiologjisë dhe patogjenezës së sëmundjes. Megjithatëështë e domosdoshme të theksojmë edhe një herë se më shumë anë të sëmundjes deri tani mbeten të

paqarta dhe kontradiktore.


11/34


Melsa Doçi 11

SIMPTOMAT KLINIKE

Disfagi. Vështirësi në gëlltitje të ushqimeve ose lëngjeve.

Dhimbje të kraharorit. Probleme të mostretjes së ushqimit gjatë periudhës së gjumit. Regurgitim (kthim) të ushqimeve dhe lëngjeve. Kollë gjatë natës. Humbje peshe.

DIAGNOZA

Shpesh diagnoza e akalazisë dyshohet në bazë të historisë së sëmundjes.Diagnoza niset nga

anamneza e të sëmurëve. Zakonisht pacientët përshkruajnë disfaginë, vështirësi në gëlltitje (e cila savjen e përkeqësohet) për ushqimet e forta dhe të lëngshme për një periudhë të gjatë kohore, muaj evite. Ato mund të kenë kthim të lëngjeve dhe ushqimeve në gojë (regurgitim), dhimbje kraharoriose humbje në peshë.

Rrallë, simptoma e parë është pneumonia aspirative. Për shkak se pacientët adaptohen mevështirësinë në gëlltitje duke u ushqyer me kafshata të vogla, përtypin mirë ushqimet, hanë ngadalë,këto masa praktike çojnë në diagnostikim të vonët të akalazisë për muaj ose vite.Ecuria e gjatë esëmundjes është bërë shkak i disa ndryshimeve biokimike, me hipoproteinemi dhe prishje të

balancit elektrolitik, dhe me ulje të Na. deri në 128 mEq/l. Shkak i këtyre ndryshimeve ka qenëhiponutricioni nga mos ushqyerja si rezultat i regurgitimeve të shpeshta. Studimi i elektroforezës së

proteinave vuri në dukje ndryshime tek disa të sëmurë me rritje të gamaglobulinave, të cilat kishinulje të proteinave totale. Diagnostikimi i vonë i akalazisë fatkeqësisht u heq mundësinë pacientëveqë të trajtohen herët duke mënjanuar komplikimet e mëtejshme të akalazisë.Të sëmurët shpesh janëmësuar me këto shqetësime, me një mënyrë të tillë ushqimi që të zhdukin ose lehtësojnëturbullimet, kaq sa simptomatologjia e sëmundjes është bërë e qartë vetëm me të dhënat subjektive.

Metoda të tjera që përdoren për diagnozën e akalazisë.Ajo metodë që përdoret është manometria e cila ka si qëllim studimin e funksionit motorr tëezofagut. Përvec kësaj përdoret prova e mekolylit, e perfuzionit acid dhe pH/metria për refluksin,telemetria dhe shintigrafia e ezofagut me teknecium per studimin e refluksit pas operacionit,skopi ezofagu me kontrast, manometria ezofageale është një test tjetër që specifikisht tregon

anomali të funksionit të muskujve që është karakteristike në akalazi, dështim të muskujveezofagealë dhe dështim të muskujve të sfikterit të poshtëm.


12/34


Melsa Doçi 12

DIAGNOZA DIFERENCIALE E AKALAZISË

Karakteristika klinike në diagnozën diferenciale.

Për të bërë diagnozën diferenciale qëndrojnë detyra të rëndësishme praktike, e para është tëzbulohet sa më shpejt natyra e stenozës së pjesës së poshtme të ezofagut, dhe e dyta, qëndron nëdallimin e akalazisë nga disa sëmundje të tjera neuromuskulare. Problemi i parë është i vështirë dheduhet ti kushtohet vëmendje më e madhe, ndërsa problemi i dytë, jo më pak i vështirë për t’usqaruar, kërkon më pak punë. Diagnoza diferenciale niset nga anamneza e të sëmurëve, e cila në atame akalazi ka qenë e gjatë , e larmishme dhe disa vjecare. Nga të sëmurët e marrë në studim disa

prej tyre kishin një anamnezë më tepër se dy vjet. Të dhënat e këtyrë të sëmurëve kanë treguar përzhvillim të ngadalshëm. Vështirësia në gëlltitje (disfagia) prej akalazisë është e ndryshme ngavështirësia në gëlltitje prej strukturës ezofageale (ngushtim i ezofagut prej indit cikatricial).

Në akalazi, disfagia ndodh si në ushqimet e lëngshme dhe në ato të forta, ndërsa në strukturënezofageale dhe kancerin ezofageal disfagia ndodh vetëm në ushqimet e forta dhe më vonë në

ushqimet e lëngëta.Me anë të ekzaminimit radiologjik bëhet e mundur dallimi midis akalazisë dhekancerit ezofageal.Në kancerin e ezofagut disa ndryshime varen nga stadi i sëmundjes, formahistologjike dhe aspekti mikroskopik i tumorit, nga karakteri i rritjes, nga madhësia dhe lokalizimi,si dhe nga crregullimet funksionale që ai jep. Shenjat klinike të kancerit shfaqen vonë, dhe këta tësëmurë kanë disfagi, dhimbje prapa sternumit, lemzë të shpeshtë e sekrecion të shtuar.

Diagnoza diferenci ale e akalazisë, spazmës difuzëdhe akalazisëvigor oze:

Akalazi- dhimbja jo e zakonshme, disfagi gjithmonë, regurgitimi i zakonshëm, retensioni i shpeshtë.Spazma difuze- dhimbja gjithmonë, disfagia disa herë, regurgitimi i rrallë, retensioni anjëherë.

Akalazia vigoroze- dhimbja e shpeshtë, disfagia jo gjithmonë, regurgitimi i shpeshtë, retensioni jogjithmonë .

TRAJTIMITrajtimi alakazisëpërfshin:

-medikamentet orale (nga goja).Medikamentet orale që ndihmojnë në relaksimin e sfinkterit të poshtëm quhen nitrate dhe kalcibllokues. Edhe pse disa pacientë që marrin medikamente oralelehtësohen nga simptomat, shpesh herë medikamentet nuk funksionojnë. Medikamentet oraleqetësojnë situatën vetëm për një kohë të shkurtër dhe shpeshherë pacientët përjetojnë shumë efekteanësore prej përdorimit të tyre.

-dilatacioni (zgjerim të sfinkterit të poshtëm ezofageal). Sfinkteri i poshtëm ezofageal gjithashtu

mund të trajtohet me zgjerim të sforcuar. Dilatacioni realizohet nëpërmjet një tubi që në fundin e tijka një ballon i cili gëlltitet nga pacienti. Balloni vendoset midis sfinkterit të poshtëm nën drejtimin errezeve X. Në momentin që vendoset në vendin e duhur, balloni fryhet menjëherë. Qëllimi i ballonitështë të zgjerojë sfinkterin dhe rreth 60-95% e procedurave kanë rezultuar me sukses. Në qoftë sedilatacioni nuk është i suksesshëm atëherë sfinkteri mund të lirohet me kirurgji. Komplikacionikryesor i dilatacionit të sforcuar është ruptura (çarja e ezofagut), e cila ndodh në 5% të rasteve.Gjysma e rasteve të rupturave shërohen pa kirurgji, por kanë nevojë për trajtim me antibiotikë.

Ndërsa gjysma e rasteve të tjera kanë nevojë për kirurgji. Vdekja prej dilatacionit të sforcuar është errallë. Dilatacioni është një procedurë e shpejtë dhe jo e kushtueshme në krahasim me kirurgjinë

pasi ai nuk kërkon hospitalizim të gjatë të pacientit.

-oksina Botulinum (injeksioni me botoks). Një tjetër trajtim i akalazisë është injektimi me botoksnë sfinkterin e poshtëm për ta dobësuar atë. Injeksioni është procedurë e shpejtë, jo kirugjikale dhe


13/34


Melsa Doçi 13

që nuk kërkon hospitalizim. Trajtimi me botoks është i sigurt, por efekti në sfinkterin e poshtëmzgjat për pak muaj dhe mund të lind nevoja për injektime të tjera shtesë. Injektimi me botoks është

procedurë e përshtatshme për pacientët e moshuar dhe për ata që kanë faktorë të lartë rreziku për tëkryer kirurgji, si p.sh. ata që kanë sëmundjetë rënda zemre ose të mushkërisë. Gjithashtu, mund të

përdoret tek pacientët që kanë humbur peshë për shkak të kequshqyerjes duke përmirësuar gjendjene tyre. Kjo, mund të pakësojë komplikacionet e kirurgjisë.

-kirurgjik-ezofagomiotomia. Sfinkteri gjithashtu mund të pritet me kirurgji, procedurë e cila quhetezofagomiotomia. Kirurgjia mund të kryhet me anë të një incizioni të vogël në bark që ndryshequhet laparoskopi. Një alternativë tjetër është ndërhyrja nëpërmjet një çarjeje të madhe në bark,

procedurë që quhetlaparotomi.Ezofagomiotomia është më e suksesshme se dilatacioni i sforcuar.Por në disa raste pacientët mund të bëjnë përsëri disfagi. Ezofagomiotomia nuk garanton kurim të

përhershëm. Një nga efektet anësore prej uljes së presionit të sfinkterit është refluksigastroezofageal. Për këtë arsye pacientët që kanë bërë ezofagomiotomi mund të kenë nevojë përantiacide për një kohë të gjatë.

Trajtimi kirurgjikal me metodën Heller

I ndikacionet për operaci on Në zgjedhjen e të sëmurëve për operacion janë marrë parasysh këto tregues:-Shqetësimet në pritje të të sëmurëve.-Komplikacionet pulmonare që janë zhvilluar në disa raste përbejnë një indikacion të vecantë përoperacion.-Ndryshimet radiologjike të ezofagut, të lidhura me ecurinë dhe stadin e sëmundjes.-Ndërlikimet si: ezofagiti, leukoplakia.-Tregues tjetër per operacion ka qenë bashkëekzistenca e divertikulave të ezofagut.

METODIKA E PUNËSKy kontigjent të sëmurësh është studiuar, në bazë të këtyre të dhënave:

PARA OPERACIONIT Në radhë të parë qëndrojnë të dhënat subjektive nëpërmjet anamnezës, pastaj është bërë ekzaminimiradiologjik dhe endoskopik. Pa nënvlerësuar të dhënat klinike, vëmendje e posaçme i është kushtuarekzaminimit radiologjik, i cili është realizuar në këto etapa:-Ekzaminimi radiologjik i kraharorit me skopi dhe grafi, pastaj është vazhduar me shikimin pakontrast të ezofagut në pozicionin vertikal në O.A.D.-Studimi i ezofagut me kontrast sulfat bariumi është bërë:

a) në fillim është dhënë në formë qumështi, duke përzier 100-150 gr barium me 300-400 ml ujë. b)me kontrast në formë llapaje ose pastë, duke përzier 50 gr barium në 50 ml ujë.Ekzaminimi është kryer me të sëmurin në këmbë, në projeksionin sagital për studimin ehipofaringut dhe të pjesës qafore të ezofagut. Për pjesën kraharore e fundore të ezofagutekzaminimi është bërë në projeksionin O.A.D dhe në disa raste në O.A.S.Mbas radioskopisë janë bërë dy grafi, me një film të vetëm 24x30 cm, në inspiracion të thellë, mekohë ekspozimi më pak se 0.1 sek, veçanërisht për pjesën distale, për të evituar paqartësitëdinamike të shkaktuara nga pulsacionet e transmetuara të zëmrës. Gjithashtu është përdorur edheekzaminimi me kontrast të dyfishtë sipas metodës Palugyay, duke përgatitur një sasi te vogëlkontrasti në raport 1 : 4 sulfat bariumi me ujë dhe i jepet të smurit ta gëlltisë. I sëmuri bashkë mekontrastin kapërcen edhe një sasi ajri i cili siguron një kontrast të dyfishtë të mureve te ezofagut. Në


14/34


Melsa Doçi 14

qoftë se kjo mënyrë dështon, mbas marrjes së kontrastit të sëmurit i këshillohet të bëjë disa gëlltitje“boshe” (të kapërcejë vetëm pështymën edhe bashke me të edhe ajrin).Mjekimi i akalazisë ka më shumë se tre shekuj që ka filluar, por trajtimi kirurgjik i saj e ka nismënnë shekullin e XX. Metoda e propozuar prej Hellerit u pasua me modifikime të shumta, por

konceptet e tij mbeten edhe sot si klasike.

Rruga e hyrjes për realizimin e operacionit

Më shpesh si rrugë hyrje është përdorur ajo torakale e majtë sepse me torakotomi arrihet:-Afrim direkt i ezofagut.-Jepet një fushë e gjerë pamje.-Aplikohet miotomi.

Në këtë rrugë hyrje ka qenë e lehtë korrigjimi i divertikulit epinefrik dhe kryerja e miotomisë tëgjatë. Të sëmurët janë vendosur në dekubitus lateral të djathtë, duke ngritur pjesën e poshtme të

gjoksit, që e cila e ndihmon për të ekspozuar më mirë fundin e ezofagut. Në të gjitha rastet është përdorur narkoza endotrakeale me respiracion të drejtuar.

Etapat e operacionitIncizioni - Si rregull është bërë në hapësirën e 6 ose 7 ndërbrinjore, duke filluar nga regioniskapulovertebral deri në pjesën kërcorë të brinjës. Mbas zgjerimit të kafazit të kraharorit, pritet

pleuramediastinale ose ligament pulmonary dhe nëpërmjet saj bëhet futja në mediastinin e pasëm,mbasi të spostohet mushkëria e majtë nga sipër.Zbul imi i ezofagut - Ky vendoset në hapësirën retrokardiake në raport të ngushtë me aortën torakale,zemrën dhe diafragmën, i rrethuar nga indi areolar shkrifet. Mbas lirimit me kujdes nga formacionetqë rrethojnë atë deri në hiatusin e giafragmës, kalohet një tub gome prapa për ta mbajtur lehtësisht

në përheqje drejt dhe lart, gjë e cila favorizon diseksionin e zonës së ngushtuar. Për të lehtësuarlirimin e zonës hiatale vendosen sutura seta mbajtëse në pjesën e përparme të saj, pastaj bëhetndarja nga vetë ezofagu. Në disa raste lirimi i ezofagut nga hiatusi ka qenë i vështirë për shkak të

periezofagitit shoqërues.

Kombinimi i operacionit Heller torakal me arnim ose limbo diafragmaleIdeja e përdorimit të lembos është dhënë nga Sauerbruch në vitin 1932.

Teknika e relizimit qëndron në këto momente:-Pritet një lambo ose arne nga dioafragma duke filluar nga ,mezi i hiatusit të ezofagut me përmasa 4x 8 x 10, por që të ruhen enët e gjakut në bazën e saj.

-Në faqen e përparme të ezofagut në zonën e ngushtuar, prerja merr formën e gërmës T, duke prerështresën muskulare deri në mukozë. Pjesa transversal e prerjes kalon në të gjithë pjesën e përparmetë ezofagut 6-7 cm sipër kardies, kurse poshtë kalon vertikalisht nëpër ezofag (në segmentinezogastrik).-Shtresa seromuskulare pritet pjesërisht dhe ndahet anash. Momenti i rëndësishëm i operacionitështë zgjerimi i kardies me gisht të future nëpërmjet invaginimit të mureve të stomakut. Mbashemostazës së kujdesshme lemboja e diafragmës qepet në difektin e krijuar nga miotomia me suturasetë të hollë ose mesatare.-Operacioni mbaron me mbylljen e hiatusit të ezofagut në dy shtresa suturash duke kapur dhedifektin e diafragmës.


15/34


Melsa Doçi 15

KOMPLIKACIONET

Komplikacionet e akalazisë

Akalazia e ezofagut duke qenë një sëmundje qe zgjat me vite, mund të kapë një serikomplikacionesh, të cilat ndodhin sin ë organin e interesuar ashtu edhe ne organet e tjera, sidomosnë organet e frymëmarrjes.

Kompl ikacionet e ezofagut i kemi hasur në formë të:-Ezofagit në 30 raste-Të divertikulit të ezofagut 10 raste.Prania për një kohë të gjatë e ngushticës kardiale me grumbullim të masës ushqimore, mukusit,

pështymës në hapësiren e ezofagut sjell zhvillimin e proceseve putride. Zakonisht kjo bën që murete ezofagut të pezmatohen dhe të zhvillohet ezofagiti. Zhvillimi i këtij komplikacioni është lidhur meshkallën e dekompesimit të akalazisë. Si rezultat i përparimit të sëmundjes, inflamacioni përhapet

në të gjitha shtresat e ezofagut dhe në indin mediastinal. Më vonë në regionin e kardies zhvillohetsklerozë, e cila do të bëhet shkak i stenozës së ezofagut. Komplikacion tjetër që ndodh në akalaziështë rreziku i malinjizimit, i cili në rastet kur njihet klinikisht është shumë i avancuar, mbasi kandërlikuar ezofagun dhe strukturat mediastinale.

Komplikacionet respir atoreKëto komplikacione mund të shoqërojnë cdo lloj pengese ezofageale dhe lidhen me:-Aspirimin e përmbajtjes ezofageale, i cili është serioz, por më pak i rrezikshëm sesa tek ata tësëmurë që aspirojnë përmbajtje gastrike, acide.-Me zgjerimin e madh të lumenit të ezofagut dhe grumbullimin në të, të mbeturinave ushqimore.Kur i sëmuri qëndron shtrirë bën që këto të kalojnë në rrugët e frymëmarrjes.

Komplikacionet pulmonare-Bronkopneumoni-Sindromë bronkiale-Astmë bronkiale


16/34


Melsa Doçi 16

RASTI KLINIKKUJDESI INFERMIEROR

Studim Kazus

Pacienti : K.B. Atësia :Y.Mëmësia : LDatëlindja: 26/01/1958Vendëlindja:VloreVendbanimi: DurrësReaksion nga medikamentet: skaDiagnoza e Dërgimit : AkalaziaEkzaminimi subjektiv fillon me marrjen e anamnezes e cila perfshin:- Ankesat e te semurit

- Anamneza Morbi- Anamneza Vitae- Anamneza Familjare- Anamneza EpidemiologjikeAnamneza :Ankesa Pacientja referon Disfagi, Iritabilitet, Dhimbje e lokalizuar ne reg cervical ant., lodhje, vome, nauze.Anamneza Morbi :Ka disa muaj që referon shqetësime të sipërpërmendura,është trajtuar me mjekim.AnalgezikeAnamneza Vitae :

Pacientja i eshte nenshtruar histerktomise totale para 16 vjetesh.Anamneza Familjare:

Nena sipas pacientes Ca. Gastrik ,pjestarët e tjerë të familjes gezojn shëndet.Ekzaminimi Objektiv: Pacientja paraqitet në gjendje të mire ,me koshience të ruajtur.Ekzaminimet:Biopsi- pa malignitetMjekimi post – operator

Linje venoze

Analgezik

Dita e parë.dt: 07.09.2013U prezantova me pacienten. Nga pyetjet mora informacion mbi veset e të sëmurës. Pacientja nuk

përdor duhan, alkool dhe as substanca të tjera të ndaluara.Ankesat e pacjentes janë dhimbje fyti dheështë e irrituar .Gjithashtu u informova rreth historisë familjare të pacientes.Pacientja referon tënjëjtën pathologji dhe te familjare të afërt.

Dita e dytë dt: 08.09.2013Pacintja qëndron në reanimacion post operator

Dita e tretë dt. 09.09.2013Pacientja prezanton dren nëpërmjet trahestomisë, ushqim parenteral


17/34


Melsa Doçi 17

Data 13.09.2013 Dita e tetë

Pacientja paraqet parametra vitale të qëndrueshem, e gatshme për të vazhduar trajtimin në mënyre

ambulatore, komplikacione të zërit dhe dhimbje në deglutim.

Puna praktike që kam ushtruar në këtë pacient

Kam observuar pacientin në lidhje me shenjat klinike si pozicioni, ngjyra e lekurës dhemukozave, ngarkesa e gjuhës, menyren e frymëmarrjes dhe pjesëmarrjen e muskujvendihmës respiratore.

Kam ndjekur ecurinë duke matur në vazhdimësi parametrat vital si frekuencënrespiratore, pulsin, TA, sasinë ditore te urinës, defekacionin.

Kam ndihmuar në aplikimin e procedurave rehabilituese fizioterapeutike. Kam asistuar në aplikimin e terapise ditore.

Kam asistuar dhe ndihmuar pacientin në marrjen e rregullt të mjekimit. Kam shoqeruar dhe mbështetur pacientin per kryerjen e procedurave diagnostikuese dhemjekuese, si dhe per nevojat personale.

Kam observuar për prezencën e somnolencës, irritabilitet, agresivitet, ankth, dhimbjekoke ose konfuzion.

kam vlerësuar për efekte anësore medikamentoze- ankth, takikardi, disritmia të zemrës,stimulim te SNC, hipertension.

Kam asistuar në mobilizimin e pacientit.

Periudha preoperatore

Përfshin fazën nga momenti i marrjes së vendimit për ndërhyrje kirurgjikale deri në transferimin e pacientit në tavolinën operatore.

Qëllimi dhe planifikimiEleminimi i dhimbjes, rikhtimin e gjëndjes optimale të pacientit.Informimi i pacientit e të familjareve rreth procedurave diagnostikuese, qëllimin e përdorimit të tyre; rreth terapisë së mëtejshme. Rikthimin e optimizmit të pacientit duke reduktuar ankthin, frikën.

Rezultatet e pritshmeDhimbje dhe diskomfort të kontrolluar Pacienti përshkruan qëllimin e procedurave diagnostikuese e trajtuese që do ti nënshtrohet .

Parametrat vital në kufinjtë normal.Pacienti ndjehet i përgatitur fizikisht e psikologjikisht për kirurgji.

Periudha intraoperatore

Përfshin periudhën kur pacienti është transferuar në tavolinën operatore e deri në momentin e pranimit të tij në dhomën e rizgjimit.


18/34


Melsa Doçi 18

Kujdesi inferieror Postoperator

Kjo fazë fillon në momentin e pranimit të pacientit në dhomën e rizgjimit ose në reanimacion dhembaron me arritjen e rezultateve të operacionit.Hapësira e veprimeve të kujdesit infermierore është

e gjerë duke përfshirë edhe vlerësimin e gjëndjes postoperatore te pacientit në termat e efekteve tëagjenteve anestezike dhe përpjekjeve për ruajtjen e imazhit trupor. Kjo fazë mund të zgjasë disa ditë,javë apo muaj mbas operacionit.

Pacienti kthehet pak a shumë në gjendje aktive, ka dëshirë të presë vizita, i shtohet oreksi. Në aspektin metabolik kemi një zvogëlim të katekolaminës dhe glukogjenit. Mbas riekuilibrimit të metabolizmit, kemi shtimin e peshës së trupit. Kjo periudhë mund të

zgjasë javë ose muaj. Shumë faktor mund të ndikojnë në evoluimin natyral mbas operacionit. Këto faktorë janë:

zgjatja e ndërhyrjes kirurgjikale, vendi i qëndrës së operacionit, mosha e pacientit,sëmundjet e mëparshme, gjendja e bilancit hidro- elektrolitik, endokrini neurovegjetativ,

metabolizmi bazë, tipi i anestezisë, incidentet gjatë operacionit (në mënyrë të veçantëhemoragjike), numri i transfuzioneve të nevojshme, shfaqia e komplikacioneve locale ose të

përgjithshme.

Do të analizojmë disa momente të vecanta të lidhura direkt me ndërhyrjen. Ditën e parë pasoperacionit është bërë ekzaminimi radiologjik i toraksit në shtrat të sëmurëve për të vënë nëdukje hapjen e pulmonit dhe mundësinë e zhvillimit të një hemotoraksi, pastaj është hequrdreni. Në 5-6 ditët e para janë përdorur antibiotic si penicilinë, streptomicinë, kloramfenikolose gentamicinë si dhe perfuzione me solucion glukozë, fiziologjik, vitamin C, B1, përvecqetësuesve si petidinë dhe valium. Rëndësi e vecantë në këtë periudhë i është kushtuargjimnastikës respiratore për të evituar komplikacionet pulmonare. Lëngjet nga goja janëfilluar mbas ditës së tretë, kurse në rastet kur ka pasur hapje të mukozës, mbas ditës së tetë.Pas 2-3 ditësh me dietë të lëngshme, caj, qumësht, kos, pastaj supë, kurse mbas ditës 8-tëështë kaluar në dietë të rregullt. Zakonisht para fillimit të ushqimit të rregullt është bërëekzaminimi radiologjik me barium.

Diagnozat infermieroreDhimbje si pasojë e incizionit kirurgjikalRrezik për infeksion të lekurës përreth plagës kirurgjikale si pasojë e mungesës së asepsisë.Deficit në ushqyerje ,më pak se nevojat e organizmit.Mungesë aktivitetesh për shkak të dhimbjes si pasojë e incizionit kirurgjikalAnkth, frikë si pasojë e mungës së njohurive në lidhje me ecurinë e sëmundjes .

Rezultatet e arrituraPacienti ndjehet komod,pa dhimbjeShenjat vitale në parametrat normaleLekurë dhe plage e paster, pa infeksion e pa ndotje.Statusi nutricional normal. Bilanci elektrolitik i ruajtur. E zhvilluar vetëushqyerja orale. Konsumonnje dietë te balancuar pa shume yndyrna.Pacienti arrin të kuptojë qëllimin e kujdesit infermierore; i mireinformuar dhe optimist per ecurine etij shëndetesore. Është i aftë të kryejë aktivitete të ndryshme.


19/34


Melsa Doçi 19

Kapitulli II

STUDIMI STATISTIKOR. ANALIZA E TË DHËNAVE

QËLLIMI I STUDIMIT

Kjo temë u mor në studim për këto arsye :1-Të bëjmë një analizë të hollësishme në shumë aspekte, me një metodikë të përcaktuar të tësëmurëve me akalazi, e cila është një nga sëmundjet kryesore të ezofagut, me ecuri të gjatë dhe që

prek moshën më produktive.2-Të zgjerojmë shkallën e njohjes për të përsosur diagnostikimin, teknikën operatore, asistencën pasoperacionit, për mënjanimin e ndërlikimeve dhe unifikimin e trajtimit.3-Të vlerësojme në mënyrë kritike rezultatet e afërta dhe të largëta në dy grupe të sëmurësh tëoperuar :

a---Të kardiomiopatisë sipas Heller.b---Të kardiomiopatisë me lembo nga diafragmaMateriale dhe metodika

Në studim u përfshin 248 paciente te operuar ne sherbimin e kirurgjise te Spitalit Nënë TerezaTiranë ,ne periudhen Janar 2010-Janar 2014 .Baza e te dhenave te perfshira ne kete studim perbehetnga te dhena te marra nga kartelat klinike, rregjistri i operacionit,kontakti me stafin mjekesor .

Materiali ynë bazohet në 248 raste me akalazi të ezofagut. Shpërndarja e tyre sipas seksit dhemoshës tregohet në tabelën nr.1 Numri i femrave është më pak i prekur se si i meshkujve. Ndërsa

përsa i përket moshës i sëmuri më i ri është 20 vjec, ndërsa më i vjetri 60 vjec.

Shpërndar ja e tësëmurëvësipas seksit dhe moshës tabela nr.1

seksiGrup-moshaDeri 20vjet

21-30vjec

31-40vjec

41-50vjec

51-60vjec

Mbi 60vjec

Gjithsej

Femra 20 28 26 18 14 8 114

Meshkuj 23 30 36 21 16 8 134Gjithsej 43 58 62 39 30 16 248

Zgjatja e sëmundjes nga momenti i shfaqjes së disfagisë, deri në kohën e drejtimit në spital, në tësëmurët e marrë në studim, jepet në tabelën nr.2

Shpërndar ja e tësëmurëvësipas zgj atjes sësëmundjes dhe seksit tabela nr .2

seksiZgjatja e semundjes

Deri1 vit

Deri2 vjet

Deri3 vjet

Deri4 vjet

Deri5 vjet

Deri10 vjet

Mbi10 vjet

Gjithsej

Femra 29 23 20 17 --- 13 12 114

Meshkuj 33 35 18 15 13 8 12 134Gjithsej 62 58 38 32 13 21 24 248


20/34


Melsa Doçi 20

Në këtë tabelë vemë re që numri më i madh i të sëmurëvë është drejtuar për ndihmë mjekësorë mëshpejtë se dy vjet nga fillimi i sëmundjes, kurse numrin më të vogël e përbëjnë të sëmurët që kanëmë shumë se 5 vjet nga koha e fillimit të sëmundjës. Ky fakt na detyron të caktojmë lidhjen që ka

periudha e fillimit të sëmundjes me vecoritë e dekursit klinik të akalazisë. Në ato raste ku disfagia

zhvillohet gradualisht e për një kohë të gjatë, ruhet mekanizmi reflektor i hapjes së segmentit ezo-gastrik. Për këtë arsye mund të vihet re një ardhje e vonuar te ne. Në të kundërt zhvillimi i shpejtë idisfagisë i ka detyruar të sëmurët të drejtohen më shpejtë për ndihmë mjekësorë. Në 125 të sëmurëtë operuar është bërë ekzaminimi histologjik (biopsia) i pjesës së marrë nga muskulatura e ezofagut,në zonën e miotomisë. Nga 160 të operuar nuk ka patur asnjë vdekje. Për të arritur diagnozën esaktë dhe në kuptimin e diferencimit të saj, si edhe për të krahasuar ndryshimet morfologjikefunksionale radiologjike të ezofagut janë studiuar edhe 30 raste me spazmë segmentare të ezofagut.Sipas tablosë kliniko-radiologjike, të gjithë të sëmurët me akalazi janë ndarë në tre stade: në stadine parë 30 raste ose 12%, në stadin e dytë 148 raste ose 60% dhe në stadin e tretë 70 raste ose28%. Në varësi të kësaj, të sëmurët i kemi ndarë sipas seksit dhe moshës, e cila është paraqitur nëtabelën nr.3

Shpërndar ja e tësëmurëvëtëstadit tëI -rësipas seksit dhe moshës tabela nr .3.

seksiGrup-moshaDeri 20vjet

21-30vjec

31-40vjec

41-50vjec

51-60vjec

Mbi 60vjec

Gjithsej

Femra 2 --- 6 --- --- --- 8

Meshkuj __ 4 14 4 --- --- 22Gjithsej 2 4 20 4 --- --- 30

Edhe nga kjo tabelë, shikojmë që numrin më të madh të të sëmurëve e përbën mosha 21 deri në 50vjec, me 28 raste ose 11% e të të gjithë të sëmurëve me akalazi në stadin e parë. Gjithashtu ngatabela shihet mbizotërimi i meshkujve ndaj femrave në raport 3:1

Ndar ja e tësëmurëve me akalazi sipas vi teve tabela n r.4

VITI NUMRI IRASTEVE

2011 64

2012 60

2013 59

2014 65

Ghithsej 248


21/34


Melsa Doçi 21

SIMPTOMATOLOGJIA, KLINIKA DHE DIAGNOSTIKA E AKALAZISË

Simptomat dhe tiparet klinike të akalazisë së ezofagut të përshkruara nga Plummer 1908, Hurst1915 dhe Allison 1953, ishin vetëm disa vlerësime të hershme, shumica e tyre përbënin raste të

spazmës difuze dhe të disfagisë funksionale, prandaj shumë nga këto përshkrime te simptomaveishin jo të sakta. Simptomat klinike ndryshojnë nga një i sëmurë tek tjetri si dhe nga stadi isëmundjes. Tabloja klinike varet dhe nga prania ose mungesa e komplikacioneve.

TË DHËNAT SUBJEKTIVE

Në fillim do të analizojmë simptomat dhe tiparet klinike.tabela nr.5

Shfaqjet kryesore klinike që kemi takuar në këta të sëmurë janë kushtëzuar me crregullimet ekalueshmërisë kardiale. Disfagia (pengesa në gëlltitje) dhe regurgitimi (vjellja ezofageale) osenxjerrja e përmbajtjes ushqimore nga ezofagu pa rënë në stomak. Këto kanë qenë dy shenjat mëkryesore që kemi hasur në të sëmurët me akalazi.

Po fillojmë me:

1.Disfaginë . Kjo ka qenë shenja më e zakonshme dhe më e hershme e sëmundjes,të cilën e kemitakuar në të gjitha rastet. Kjo është shenja e alarmit, por ajo që i ka bërë disa të sëmurë të shkojnë

për vizitë mjekësore qëndron në ndryshimin e karakterit të saj.

Shenjat Nr.i rasteve Stadi %

1 Disfagi 248 I.II.III 100%

2 Regurgitim 130 I.II.III 52%

3 Dhimbjeepigastrike

90 I.II.III 36%

4 Renie ne peshe 60 I.II.III 24%

5 Kolle naten 50 II.III 20%6 Jargosje 20 II.III 8%

7 Dispne 60 II.III 24%

8 Palpitacione 30 I.III 12%


22/34


Melsa Doçi 22

Karakteri i disfagisë

Sipas karakterit ajo ka qenë e vazhdueshme apo e qëndrueshme në 105 raste, e herëpashershme në60 raste, episodike Në 33 raste kurse me karakter paradoksal në 50 të sëmurë.

Ndar ja e disfagisësipas karakterit tabela nr .6

Nr. Karakteri i disfagise Nr.i rasteve

1. Disfagia e vazhdueshme apo e qëndrueshme 105 raste

2. Disfagia e herëpashershme 60 raste

3. Disfagia episodike 33 raste

4. Disfagia paradoksale 50raste

Disfaginë e herëpashershme dhe episodike e kemi vënë re kryesisht në të sëmurët që janë në stadinfillestar të sëmundjes, sepse ende ruhen mekanizmat kompesatore. Këto mekanizma janë të lidhurme ndryshimet që pëson muskulatura duke u hipertrofuar, sidomos fibrat rrethore të trupit tëezofagut.

0

20

40

60

80

100

120

Disfagia vazhdushme

disfagia herepashershme

episodike

paradoksale


23/34


24/34


Melsa Doçi 24

Që në fillim të sëmundjes, regurgitimi është shfaqur në 45 raste, menjëherë pas ngrënies dhe përmbajtja ushqimore e nxjerrë ka qenë vetëm nga ushqime të porsagëlltitura, të cilat nuk kishinshije të thartë, kurse në 35 raste regurgitimi ka filluar më vonë se disfagia. Regurgitimi pas marrjessë ushqimeve të forta, është manifestuar në 55 të sëmurë, ndërsa 15 të tjerë e kanë pasur edhe gjatë

pirjes së ujit. Disa prej tyre regurgitimin e lidhin vetëm me pirjen e ujit të ftohtë. 100 të sëmurë

regurgitimin e kanë patur gjatë ose pas marrjes së ushqimit ditën, kurse në 20 raste ai është shfaqurnatën në gjumë në formën e kollës mbytëse nga aspirimi i përmbajtjes në rrugët e frymemarrjes.Disa të tjerë e shohin atë nga bërja pis e jastëkut me përmbajtje ezofagale. Në 45 të sëmurë, të cilët

paraqesin që në fillim regurgitim, me kalimin e kohës për shkak të shtimit të zgjerimit të ezofagutështë rralluar, kurse në 20 raste ka qenë i vonshëm, ndërsa 10 të sëmurë regurgitonin në darkëushqimin e ngrënë në mëngjes ose ushqimin e ngrënë një ditë më parë. Sasia e regurgitimit tek kjo esëmurë arrinte deri në 500ml më shumë. Në sondimet e bëra është arritur të nxirret deri në 1500 ml

përmbajtje ezofageale e dekompozuar. Shtimi i regurgitimit në pjesën më të madhe të rasteve kaqenë ilidhur me theksimin e disfagisë. Për këtë arsye disa të sëmurë duke e lidhur kollën meregurgitimin gjatë natës, nuk hanin në darkë, ose merrnin vetëm ushqime të lëngshme. Në 40 rasteregurgitimi ka qenë i shpeshtë, kurse në 90 të tjerë i rrallë. Në rastet e para disa herë është bërëshkak i rënies në peshë. Regurgitimi nuk është paraprirë nga nauze, por nga ndjenja e ndalesës sëushqimit para sternumit në zonën e lukthit, gjë që ndodh më tepër në pozicion hotizontal tëfavorizuar nga gravideti.

0

20

40

60

80

100

120

mbas disfagise

ushqime te forta

ushqimet e lengeta

gjate dites

gjate nates


25/34


Melsa Doçi 25

L idhj a e regurgitimi t me stadin e sëmundjes tabela nr.7

Regurgitimi Stadi i pare 2% 5 raste

Regurgitimi Stadi i dyte 14% 35 raste

Regurgitimi Stadi i trete 6% 15 raste

Nga tabela shihet që zhvillimi i regurgitimit lidhet me stadin e sëmundjes. Ky është i pranishëm nëtë gjitha rastet me stad të tretë 6%, në të sëmurët e stadit të dytë në 14%, ndersa në stadin e parënë 2% të rasteve. Shtimi i regurgitimit në varësi të stadit shpjegon edhe zhvillimin ekomplikacioneve raspiratore pulmonare si dhe rënien në peshë apo hiponutricionin në disa raste.

Simptoma të tjeraPërvec disfagisëdhe regurgi timit kemi vënëre shoqërimin e tyre edhe me :

Dhimbje retrosternale apo epigastrike ose një ndjenjë presioni në këtë regjion. Kjo shenjë ështëhasur në 57 raste. Në 40 raste dhimbja është shfaqur në momentin e marrjes apo menjëherë pasmarrjes së ushqimit. Meqë kjo është e lidhur apo e afërt me disfaginë, këtë të fundit mund ta quajmëdisfagi të dhimbshme. Prandaj kjo ka bërë që në disa raste këta regurgitojnë ushqimin menjëherë

për t’u liruar nga ndjenja e dhimbjes. Një dhimbje e tillë në stadin fillestar lidhet me tendosjen dhespazmat e ezofagut, pra me ndryshimet e aktivitetit motor dhe të tonusit të ezofagut, sepse në13raste që paraqisnin atoni të shprehur të ezofagut, fenomenin e dhimbjes nuk e kemi takuar. Në 30raste të tjera, që ishin me stad të avancuar të sëmundjes, dhimbja dhe ndryshimi i intensitetit të sajishte e lidhur me zgjerimin e madh të ezofagut dhe zhvillimin e ezofagut. Në këto raste dhimbjaështë kthyer në ndjenjë rëndimi ose djegie retrosternale, por nganjëherë është lehtësuar në mënyrëtë ndjeshme. Zhvillimi ose instalimi i ezofagut, si shkak i këtyre fenomeneve, në këto raste nuk vjennga refluksi i përmbajtjes gastrike, por është pasojë e stazës së përmbajtjes ushqimore dhesekrecioneve në ezofag, deri në dekompozim të saj në disa raste. Për këtë arsye 50 të sëmurë , veckëtyre ankesave, i shqetësonte edhe era e keqe që u vinte nga goja. Në 30raste dhimbja retrosternaleme kalimin e kohës u bë e qëndrueshme, kurse në 20 raste të tjera ajo u kthye në ndjenjë rëndimi.Pra edhe dhimbja epigastrike si disfagia ndryshon karakterin e saj dhe kjo është e lidhur medekursin e gjatë të sëmundjes. Këto fenomene, varen nga zgjerimi i ezofagut dhe staza esekrecioneve apo e përmbajtjes ushqimore në të. Zgjerimi i madh i ezofagut, sipas disa autorëve,

është bërë shkak i sindromit mediastinal akut, me fryrje të venave të qafës, cianozë, dispne, të cilatlehtësohen pas regurgitimit të përmbajtjes.

Shenjat respiratore qëkemi hasur nërastet tona.

-Dispne.60 raste. Kjo lidhet me presionin që ushtron zgjerimi i theksuar i ezofagut në organet eafërta si në zemër, trake, bronket kryesore, mushkëri, ne plekset nervore të mediastinit.

-Kollën natën.40 raste. Kjo lidhet me shkallën e zgjerimit të ezofagut dhe me grumbullimin embeturinave ushqimore gjysmë të lëngshme, pështymës, mukusit. Gjatë natës kur këta të sëmurë

janë të shtrirë , kjo përmbajtje vjen në hapësirën e gojës dhe prej këtej bie në rrugët e frymëmarrjes,duke shkaktuar atake të kollës. Për këtë nganjëherë disa të sëmurë kanë preferuar të flenë në


26/34


27/34


Melsa Doçi 27

Komplikacionet e akalazisë

Akalazia e ezofagut duke qenë një sëmundje qe zgjat me vite, mund të kapë një serikomplikacionesh, të cilat ndodhin sin ë organin e interesuar ashtu edhe ne organet e tjera, sidomosnë organet e frymëmarrjes. Komplikacionet e ezofagut i kemi hasur në formë të:

-Ezofagit në 30 raste

-Të divertikulit të ezofagut 10 raste.Prania për një kohë të gjatë e ngushticës kardiale me grumbullim të masës ushqimore, mukusit, pështymës në hapësiren e ezofagut sjell zhvillimin e proceseve putride. Zakonisht kjo bën që murete ezofagut të pezmatohen dhe të zhvillohet ezofagiti. Zhvillimi i këtij komplikacioni është lidhur meshkallën e dekompesimit të akalazisë. Si rezultat i përparimit të sëmundjes, inflamacioni përhapetnë të gjitha shtresat e ezofagut dhe në indin mediastinal. Më vonë në regionin e kardies zhvillohetsklerozë, e cila do të bëhet shkak i stenozës së ezofagut. Komplikacion tjetër që ndodh në akalaziështë rreziku i malinjizimit, i cili në rastet kur njihet klinikisht është shumë i avancuar, mbasi kandërlikuar ezofagun dhe strukturat mediastinale.Komplikacionet respir atore

Këto komplikacione mund të shoqërojnë cdo lloj pengese ezofageale dhe lidhen me:-Aspirimin e përmbajtjes ezofageale, i cili është serioz, por më pak i rrezikshëm sesa tek ata tësëmurë që aspirojnë përmbajtje gastrike, acide.

-Me zgjerimin e madh të lumenit të ezofagut dhe grumbullimin në të, të mbeturinave ushqimore.Kur i sëmuri qëndron shtrirë bën që këto të kalojnë në rrugët e frymëmarrjes.

Në 248 rastet e raportuara komplikacione të tilla janë takuar vetëm në 6 të sëmurë, 3 prej të cilëveme bronkopneumoni të përsëritura, 2 të tjerë në formën e sindromit bronchial dhe 1 rast me astme

bronkiale.Tri rastet e para ishin të moshës 30, 21, dhe 30 vjec,dy rastet e tjera ishin të moshës 60,63vjec dhe rasti i fundit 34 vjec.

0

2

4

6

8

10

12

duodenale

stomaku

HTA

ekzeme

divertikul epifrenik

astme bronkiale


28/34


Melsa Doçi 28

Komplikacionet pulmonare qëjanëtakuar nërastet tona tabela nr .9

Mosha Seksi Zgjatja e simptomave L loj i i komplikacioni t

30 F 3 vjet Bronkopneumoni

21 M 2 vjet Bronkopneumoni

30 M 2 vjet Bronkopneumoni

60 F 40 vjet Sindrome bronkiale

63 F 34 vjet Sindrome bronkiale

34 M 2 vjet Astme bronkiale

Ndërlikimet qëkanëndodhur janë:

-Bronkopneumoni e majtë në 40 raste.

-Atelektazë në 10 raste.

Versament pleural ne 60 raste.

Ndërlikimi i fundit ndodhi tek e sëmura e cila edhe para operacionit ka qenë me një sindrom bronkial. Për trajtimin e këtij ndërlikimi u përdor aspirimi dhe tualeti bronchial dhe gjimnastika

respiratore.

TË DHËNAT OBJEKTIVE

Për të vënë diagnozën e akalazisë në rastet tona jemi nisur së pari nga të dhënat subjektive të marranga anamneza. Marrja e kujdesshme e anamnezës shpesh orienton për të vënë një diagnozë të saktë.Këtu është e rëndësishme të përcaktohet zgjatja e sëmundjes. E vetmja e dhënë e thjeshtë objektiveqë është marrë gjatë ekzaminimit klinik është “tingulli i gëlltitjes” i Meltzer, i cili vihet në dukjeduke vendosur stetoskopin mbi zonën e lukthit. Tingulli i materialit që gëlltitet duke kaluar nëpërsfinkterin e poshtëm të ezofagut normalisht duhet të dëgjohet menjëherë ose brenda 7-12

sekondave. Kjo kohë ka qenë 12-20 sekonda por edhe më tepër, fenomen i cili u vu re në të gjitharastet e marra në studim. Të gjithë autorët e quajnë kohën e gëlltitjes si një kriter për vendosjen ediagnzës. Pervec të dhënave subjektive dhe të dhënave objektive, klinike, një nga metodat kryesoreqë vendos diagnozën është ekzaminimi radiologjik.

Të dhënat e marra nga ekzaminimi radiologjikKy ekzaminim ka qenë ndihma më e madhe për vendosjen e diagnozës dhe në shumicën e rasteve

përcaktimi i saj ka qenë i drejtë vetëm me anën e këtij ekzaminimi.Ekzaminimi radiologjik është bazuar në këto etapa:-Në ekzaminimin e toraksit dhe pastaj të ezofagut pa kontrast.-Ekzaminimi i hapësirës së barkut në skopi për të parë për praninë e bulës gastrike.

-Në ekzaminimin me kontrast.


29/34


30/34


Melsa Doçi 30

KLASIFIKIMI I RASTEVE SIPAS STADIT

Ky klasifikim është propozuar nga Thieding (1921) dhe më vonë nga Brombard në vitin 1956.

Stadi i parë karakterizohet nga spazma kalimtare e kardias. Në ekzaminimin radiologjik ndryshon pak lumeni i ezofagut, peristaltika është aktive dhe vihen re spazma të përkohshme në pjesënkardiale. Me këtë stad kemi patur 48 raste.

Stadi i dytë , ose hipertonik- në këtë stad zgjerimi arrin 4-5 cm, kurse pjesa abdominale e ezofagutngushtohet në formën e majës së penës. Ekzaminimi me kontrast vë në dukje ndalimin e tij për 30minuta deri në 1 orë. Bula gastrike në disa raste mungon. Gjatë aktit të gëlltitjes mungon hapjasinkrone e kardias. Kontrasti kalon në stomak me porcione të vogla, me hapje periodike të saj, e cilanuk ka lidhje me aktin e gëlltitjes. Në këtë stad shfaqen tkurrje spastike të crregullta të ezofagut.Këto karakteristika u përshkruan në 180 raste.

Stadi i tr etë, ose stadi aton ik - Në ekzaminimin radiologjik vihet re deformimi i ezofagut në formën

“S”, gjithashtu ai ve në dukje një zgjerim të madh që mund të arrijë nga 6-12 cm e më shumë. Këtatë sëmurë edhe kur janë esëll kanë në hapësirën e ezofagut shumë lëngje me përmbajtje ushqimore emucus (1-1,5 litra). Kontrasti i bariumit mbetet në hapësirën ezofageale nga 1,5-3 orë dhenganjëherë deri në 24 orë. Në këtë stad bula gastrike mungon, valët peristaltike nuk vihen re, rrallëka tkurrje segmentare të dobëta, të crregullta, ulje të theksuara të tonusit të ezofagut ose atoni të

plotë të tij. Në shumicën e rasteve ezofagu duket si një thes. Hapja reflektore e kardies në momentine gëlltitjes nuk ndodh, kështu qe barium hyn në stomak si rezultat i presionit hidrostatik qëushtrohet në ezofag sipas ligjit të Hurts. Tipare të tilla u demostruan në 20 raste.

Tëdhëna hispatologj ike

Gjatë operacionit në 125 raste mbas kryerjes së miotomisë, në buzët e saj është marrë material përekzaminimin histopatologjik.

Disa të dhëna biologjike që janë konstatuar në rastet tona Ecuria e gjatë e sëmundjes në 35 raste është bërë shkak i disa ndryshimeve biokimike, mehipoproteinemi dhe prishje të balancit elektrolitik, dhe me ulje të Na. deri në 128 mEq/l. Shkak ikëtyre ndryshimeve ka qenë hiponutricioni nga mos ushqyerja si rezultat i regurgitimeve tëshpeshta. Studimi i elektroforezës së proteinave vuri në dukje ndryshime vetëm në 20 të sëmurë merritje të gamaglobulinave, të cilat kishin ulje të proteinave totale. Hiperbilirubinemia e hasur në 15raste.


31/34


Melsa Doçi 31

KAPITULLI III

REZULTATET

Rezultatet e studimit tregojnë për një përmiresim në trajtimin kirurgjikal të pacientëve.

Ditëqendrimi në spital është ulur në 7-8 ditë.

Prognoza e kënaqshme.

Vitit 2014 është viti më me shumë raste të shtruara.

Seksi mashkull predominues.

KONKLUZIONE

-Në akalazinë e ezofagut baza anatomike e ndryshimeve kryesisht është hipoplazia dhe agenezia eqelizave ganglionare të pleksit intramural që u gjetën në rastet e biopsive të kryera.

-Turbullimet funksionale, të cilat përbëjnë edhe bazën e sëmundjes, lidhen me ndryshimetmorfologjike të segmentit të ngushtuar.

-Akalazia prek të gjitha moshat por kryesisht moshën 30-35 vjec ndërsa numrin më të madh e përbëjnë meshkujt.

-Shenjat kryesore të sëmundjes janë disfagia 100% dhe regurgitimi në 52% të rasteve.

-Ndërlikimet respiratore lidhen me aspirimin e përmbajtjes ezofageale.

-Metoda kryesore në përcaktimin e diagnozës është ekzaminimi radiologjik me kontrast.

-Rruga më e mirë për realizimin e operacionit është ajo torakale.-Midis të dhënave subjektive pas operacionit në vlerësimin e rezultateve, ka paralelizëm mendryshimet radiologjike të ezofagut.


32/34


Melsa Doçi 32

KAPITULLI IV

REKOMANDIME

Në bazë të studimit të kryer arrij të jap këto rekomandime:

Diagnostikim të saktë dhe sa më shpejtë të sëmundjes.

Vlerësim rigoroz infermieror subjektiv dhe objektiv te pacientit; hartimin e planit të ndërhyrjes në

tre periudhat kirurgjikale (preoperatore,intra dhe post-operatore).

Të kryhet një edukim i duhur shëndetesor në lidhje shenjat e sëmundjes dhe paraqitja e pacientit të

jetë sa më e shpejtë në spital.

ABSTRAKTI

HYRJA

Akalazia e Ezofagut është një sëmundje e shpeshtë por që kirurgjia ka ndjekur arritjet bashkëkohore, duke i aplikuar ato. Ezofagomiotomia ka evoluar shume ,sidomos me futjen në përdorim të Laparotomisë.

QELLIMI I STUDIMIT

Qëllimi i të gjithë studimit lidhet me reduktimi i incidences në Akalazinë e Ezofagut,diagnostikim isakte dhe i hershem si dhe trajtimin efikas;grupmoshat, gjininë dhe ditë qëndrimin gjatë kësaj

periudhe në lidhje me rehabilitimin dhe kujdesin infermieror.


33/34


34/34


BIBLIOGRAFIA

1.www.altincekodhima.com/index.php.2012

2.www.doktoriim.com/akalazia/3.m.telegrafi.com.2010

4.mobile.ikub.al

5.Adkins. Surgical treatment of achalasia esophagee.1964

6.Mehdi Agolli. Akalazia e ezofagut, botimi 1985

8. Barker J. R. Franklin. L’intervento di Heller nell’acalasi. Studio dei risultati precoci etardivi.1972

9. Basha F. Kirurgjia operatore.

10. Berkutov. Eksperienca e mjekimit kirurgjikal.

11. Berges W…Wienbech M. Diagnostica di achalasia esophagee, medica 1891.

12. B.H. L’operation de Heller, traitement.

13. Bogolepov N. K, Busallov A. Mbi patogjenezën e akalazisë së ezofagut Grudn. Hir 1960.

14.Brombart M. La radiologie Clinique, 1964.

15.Ellis f. Olsen A. Surgical treatment.

16.Hollender L. La tecnica di Heller per il tratamento di achalasia esophagee.

17. Jekler J. Modified Heller procedure in patient ëith achalasia.1989.

18. Min. Medica 1979.

19. Vorohobov Ll. A. Klinika dhe mjekimi i akalazisë së ezofagut.

Kujdesi-Infermieror-ne-AKALAZIA-e-Ezofagut.pdf

Documents

Transcript of Kujdesi-Infermieror-ne-AKALAZIA-e-Ezofagut.pdf