Kelainan Amatan tentang Kebolehterjemahan: Kes Bahasa Cina … · 2013-07-10 · Kelainan Amatan...

27Kelainan Amatan tentang KebolehterjemahanSari 26 (2008) 27 - 62

Kelainan Amatan tentang Kebolehterjemahan:Kes Bahasa Cina kepada Bahasa Malaysia

GOH SANG SEONG & MASHUDI KADER

ABSTRAK

Rencana ini mengkaji perbezaan amatan penterjemah tentang keboleh-terjemahan dan kesannya terhadap pengekalan mesej dalam terjemahan bahasaCina kepada bahasa Malaysia. Lima puluh butiran linguistik yang mengandungipelbagai unsur budaya daripada teks Shui Hu Zhuan, telah dijadikan korpuskajian. Borang penilaian yang mengandungi lima puluh butiran linguistik yangberunsur budaya telah diedar kepada penilai kedua. Mereka adalah pelajarrancangan penterjemahan yang fasih dalam kedua-dua bahasa itu. Analisiskuantitatif mudah dan kualitatif yang dijalankan telah menunjukkan perbezaanamatan tentang tahap kebolehterjemahan setiap butiran linguistik antara pihakpeneliti dengan penilai kedua menjadi punca utama wujudnya pelbagai outputterjemahan, dan mesej utama dalam teks sasaran tidak begitu berbeza antarayang dihasilkan amatan kebolehterjemahannya oleh individu-individuberlainan.

Kata kunci: Amatan, kebolehterjemahan, butiran linguistik-unsur budaya

ABSTRACT

This article analyses the differences in a translators perception on translatabilityand its effect on the retention of the source message in translations of Chineselanguage to the Malay language. Fifty linguistic cultural items from the Malaytranslation of Shui Hu Zhuan have been used as the corpus of this analyses. Aquestionnaire containing fifty linguistic-cultural forms was administered to agroup of students of translating programme and who are proficient in bothMandarin and Malay. A simple quantitative and qualitatif analysis on thefeedbacks shows that the differences in the perception of the concept oftranslatability between the one that is held by the reseachers and that of thesecond-raters prove to be the main source of varieties of translation outputs.The principal messages of the target texts are not grossly different betweenthose produced by individuals whose perception of translatability are not thesame.

Key words: Perception, translatability, linguistic-cultural forms

sari26-2007[02]new[latest1].pmd 06/26/2008, 17:2727

28 Sari 26

PENGENALAN

Rencana ini meneliti dua perkara yang saling melengkapi: kelainan amatantentang kebolehterjemahan dan kesan kelainan tersebut ke atas pemindahanmesej teks sumber ke teks sasaran. Sebagai penilai pertama, kami telah menelititerlebih dahulu penterjemahan lima puluh butiran aspek budaya dalam teksterjemahan Shui Hu Zhuan (Hikayat Pinggir Air) terjemahan bersama Lim ChuanBoon, Tan Lai Peng dan Woo Tack Lok, terbitan Dewan Bahasa dan Pustaka,2001. Lima puluh teks dan butiran budaya yang sama (khususnya yangmengandungi aspek-aspek budaya yang berkaitan) kemudiannya telah kamiedarkan kepada penilai kedua untuk mendapat pandangan bebas daripada merekatentang kebolehterjemahan aspek-aspek budaya itu. Mereka ini terdiri daripadadua puluh satu orang pelajar tahun II dan III, ijazah Sarjana Muda Sastera dalamprogram Terjemahan dan Interpretasi (BATI) di Universiti Sains Malaysia (USM)pada semester I, sidang akademik 2006/07. Semua penilai kedua itu mahir dalamBahasa Mandarin (BMn) dan bahasa Malaysia (BM). Mereka dikehendakimeneliti setiap aspek butiran budaya Cina dalam teks sumber yang diberikandan diminta memulangkannya dalam tempoh empat belas hari. Dalam ruangyang khas disediakan, mereka dikehendaki memberi pertimbangan sama adaaspek budaya Cina tersebut boleh terjemah atau tidak boleh terjemah denganmenandakan [√] bagi boleh terjemah dan tidak boleh terjemah serta menge-mukakan alasan untuk menyokong pandangan mereka. Dalam Jadual 1 berikuttelah diberi dua butiran pertama budaya Cina sebagai contoh.

Amatan yang diberi penilai kedua bagi 50 teks dan 50 butiran budaya itutelah dianalisis dengan menggunakan kaedah kuantitatif mudah1, iaitu dalam

JADUAL 1 Contoh Borang Penilai Kedua

Teks Sumber Teks Sasaran Boleh Tak Boleh AlasanTerjemah Terjemah

Tempat-tempat yang mestidilalui seperti Lembah Pasir √Putih....

...marsyal menaiki kudaperutusan dan membawa...puluh orang pengikut.Nota kaki: kuda yang √dipelihara atau disediakandi Rumah Perhentian Possebagai satukemudahanuntuk meneruskan ataumempercepat penghantaransurat


29Kelainan Amatan tentang Kebolehterjemahan

bentuk jumlah dan peratusan, manakala alasan tentang kebolehterjemahan aspekbudaya BMn-BM yang dikemukakan penilai kedua dianalisis dan dibandingkandengan dapatan kami (sebagai penilai pertama) dengan menggunakan kaedahkualitatif. Sehubungan itu, penilai kedua telah mengikuti dua kursus teoripenterjemahan serta dua kursus amalan penterjemahan dalam pengajian tahunI dan II. Semasa penelitian ini dilakukan, penilai kedua telah didedahkankepada idea menterjemah daripada Newmark (1988), Larson (1884), Venuti(1992 & 1995), dan ahli teori penterjemahan yang lain. Mereka arif tentangistilah output terjemahan, proses penterjemahan dan kebolehterjemahan, selaintelah juga mengikuti dua kursus amalan penterjemahan bagi teks sastera danteks teknikal.

Dalam konteks rencana ini, definisi terjemahan yang berikut telahdigunakan: suatu bentuk budaya adalah yang boleh terjemah jika makna bentukdan makna fungsi yang didukung bentuk budaya dalam bahasa sumber itu dapatdiungkapkan kembali dengan sempurna dalam konteks jaringan sosiolinguistikkomunikasi bahasa sasaran. Definisi ini adalah hampir selaras dengan definisiterjemahan daripada Reiss dan Vermeer (1984:76 dalam Nord 1997:26): “Atranslation is thus a new offer of information in the target culture about someinformation offered in the source cultures and language.” Dalam usahamemerikan maklumat dalam budaya bahasa sasaran tentang maklumat budayabahasa sumber, penterjemah sering menghadapi kekangan yang disebut Vermeer(1986:33) dalam Snell-Hornby (1988:82) yang berbunyi “…translation is notthe transcoding of words or sentences from one language to another, but acomplex form of action, whereby someone provides information on a text (sourcelanguage material) in a new situation and under changed functional, culturaland linguistic conditions, preserving formal aspects as closely as possible” Dalammenghadapi masalah seperti ini kami menerima definisi kebolehterjemahansebagai suatu aspek budaya adalah boleh terjemah apabila kedua-dua maknabentuk dan makna fungsi yang didukung aspek budaya dalam bahasa sumberkeseluruhannya dapat diungkapkan kembali dengan sempurna melalui bentukpadanan yang selaras dalam jaringan sosiolinguistik komunikasi bahasa sasaran.Dalam konteks itu, output terjemahan dalam bahasa sasaran yang hanya dapatmengungkapkan sebahagian makna bentuk atau hanya sebahagian makna fungsisuatu aspek budaya bahasa sumber kami anggap sebagai tak boleh terjemah.

Pandangan penilai kedua tentang kebolehterjemahan aspek budaya dalamterjemahan BMn-BM dalam rencana ini akan kami teliti mengikut lima kategoribudaya (Newmark 1988) dan kemudian dibandingkan dengan pandangan kamimengikut tajuk berikut:

• Amatan penilai kedua tentang kebolehterjemahan budaya ekologi,• Amatan penilai kedua tentang kebolehterjemahan budaya material,• Amatan penilai kedua tentang kebolehterjemahan budaya sosial,• Amatan penilai kedua tentang kebolehterjemahan budaya organisasi,

adat resam, aktiviti, prosedur, konsep,


30 Sari 26

• Amatan penilai kedua tentang kebolehterjemahan budaya gerak isyaratdan amalan.

AMATAN PENILAI KEDUA TENTANG KEBOLEHTERJEMAHAN

BUDAYA EKOLOGI

Dalam Jadual 2 telah ditunjukkan dapatan penelitian kami sebagai penilaipertama dan pandangan penilai kedua tentang kebolehterjemahan budaya ekologiBMn-BM.

Daripada sepuluh butiran yang mengandungi aspek budaya ekologi, adaenam belas orang penilai kedua berpendapat kesemua butiran tersebut bolehterjemah, manakala lima orang lagi berpendapat tak boleh terjemah. Daripadacatatan Jadual 2, kami juga dapati daripada 10 butiran itu, dua puluh satu orangpenilai menyatakan lapan butiran (80%) adalah boleh terjemah, manakala duabutiran (20%) tak boleh terjemah. Mengikut amatan kami, dua 2 butiran (20%)daripada sepuluh butiran itu boleh terjemah, manakala yang selebihnya, iaitulapan (80%) tak boleh terjemah. Keadaan itu ditunjukkan dalam Rajah 1 dibawah.

RAJAH 1 Perbandingan antara Dapatan Penulis dengan Penilai Kedua tentangKebolehterjemahan Aspek Budaya Ekologi

Penilai kedua

Penulis

Secara perbandingan, nisbah kebolehterjemahan aspek budaya ekologiantara penelitian penulis dan pandangan penilai kedua tentang aspek budayaekologi yang boleh terjemah adalah 1: 3.75, manakala aspek budaya ekologiyang tak boleh terjemah pula 1: 0.31. Ini menunjukkan perbezaan ketara antarapenelitian penulis dengan pandangan penilai tentang kebolehterjemahan budayaekologi BMn-BM.

Alasan daripada penilai kedua tentang hal itu berbeza-beza, maka tidakkonsistan. Jadual 3 berikut menunjukkan sebahagian alasan dan contoh kesyang diberi penilai kedua. (SL = bahasa sumber; TL = bahasa sasaran).

Daripada alasan yang ditunjukkan dalam Jadual 3, ada banyak segi yangberlainan dengan dapatan penelitian kami. Pertama, konsep boleh terjemah dan

BolehTerjemah

Tak BolehTerjemah

10

8

6

4

2

0


31Kelainan Amatan tentang Kebolehterjemahan JA

DU

AL

2Pe

rban

ding

an P

enel

itian

Pen

ulis

den

gan

Am

atan

Pen

ilai K

edua

tent

ang

Keb

oleh

terje

mah

an B

uday

a Ek

olog

i

Bil.

Teks

Tran

slite

rasi

Teks

Dap

atan

Peni

lai

Dap

atan

Peni

lai

Sum

ber

Sasa

ran

Penu

lisPe

nulis

Bol

ehB

oleh

Tak

Tak

Terje

mah

Ter

jem

ahB

oleh

Bol

ehTe

rjem

ahTe

rjem

ah

1.jin

g gu

o de

Tem

pat-t

empa

t yan

g m

esti

dila

lui

√20

1sh

i...b

ai s

hase

perti

Lem

bah

Pasi

r Put

ih...

.w

u....

2....

dai l

e sh

u...

mar

syal

men

aiki

kud

a pe

rutu

san

dan

20√

1sh

i ren

,m

emba

wa

pulu

h an

gpen

giku

t.sh

ang

le p

u m

aN

ota

kaki

:Kud

a ya

ng d

ipel

ihar

a at

audi

sedi

akan

di R

umah

Per

hent

ian

Pos

seba

gai s

atu

kem

udah

an u

ntuk

men

erus

kan

atau

mem

perc

epat

peng

hant

aran

sur

at

3.da

ng x

ia d

i√

21w

en x

ing,

xiao

rang

dui z

hong

tou

ling

shuo

dao:

ze

xue

you

shu

ban

ge se

: yi p

ian

de sh

i fen

g

Xia

o R

ang

pun

men

jela

skan

kep

ada

para

pang

lima,

“Ta

bura

n sa

lji in

i dap

at d

iseb

utde

ngan

nam

a- n

ama

yang

ber

lain

an,

Serp

ihan

sele

mba

r din

amak

an ‘a

nak

laba

h-la

bah’

, dua

lem

bar d

iseb

ut ‘b

ulu

angs

a’,

tiga

lem

bar ‘

tiga

segi

’, em

pat l

emba

rdi

sebu

t kel

ompo

k em

pat’,

lim

a le

mba

rdi

sebu

t ‘bu

nga

plum

’dan

ena

m le

mba

rdi

sebu

t ‘he

ksag

on’.

Ia se

bena

rnya

bek

uan

(ber

sam

bung

)


32 Sari 26er

; er p

ian

desh

i e m

ao;

san

pian

de

shi z

an sa

n;si

pia

n de

shi

ju si

; wu

pian

hua

nzu

o m

ei h

ua;

liu p

ian

huan

zuo

liu c

hu.

zhe

xue

ben

shi y

in q

ini

ng ji

e, s

uoyi

liu

chu,

ying

zhe

yin

shu.

dao

lich

un y

i hou

,do

u sh

i mei

hua

za p

ian,

geng

wu

liuch

u le

. jin

risu

i yi l

ich

un, s

hang

zai d

ong

chun

zhi j

iao,

na

xue

pian

que

shi h

uow

u hu

o liu

.

darip

ada

udar

a an

gin.

Set

iban

ya m

usim

bung

a, sa

lji y

ang

berg

ugur

an a

kan

berb

entu

k bu

nga

plum

, dan

tiad

a ya

ngbe

rupa

hek

sago

n la

gi. W

alau

pun

hari

ini

baru

ber

mul

a m

usim

bun

ga, m

asih

dal

amw

aktu

per

alih

an m

usim

din

gin

ke m

usim

bung

a.Te

ntu

seka

li sa

lji b

erle

mba

r lim

aat

au e

nam

.”

JAD

UA

L 2

(sam

bung

an)

(ber

sam

bung

)



4.ci

shi z

heng

shi

Ket

ika

itu c

uaca

suda

h m

asuk

ke

11√

10ba

yue

zho

ngpe

rteng

ahan

bul

an k

edel

apan

,xu

n w

ang

qian

men

jela

ng te

rbitn

ya b

ulan

pur

nam

a.tia

n qi

,na

lun

ji w

ang

dem

ing

yue,

zhao

yao

de

ru b

ai h

ua y

i ban

.

5.xi

n za

i de

yiA

da se

ekor

lem

bu y

ang

baru

dis

embe

lih,

19√

2to

u hu

ang

dagi

ngny

a cu

kup

berle

mak

.ni

u, h

ua g

aoye

shi h

ao fe

iro

u

6....

yong

zhe

...m

emer

luka

n be

lasa

n ek

or ik

an k

ap b

erw

arna

18√

3sh

i shu

wei

emas

yan

g be

ratn

ya k

ira-k

ira 1

5 ka

ti se

ekor

.zh

ong

shi s

iw

u jin

de

jinse

li y

u.

JAD

UA

L 2

(sam

bung

an)

(ber

sam

bung

)


34 Sari 267.

...yo

ng z

he...

tak

berd

aya

mel

alui

rabu

ng d

i√

201

shi s

hu w

eiha

dapa

n.zh

ong

shi s

iw

u jin

de

jinse

li y

u.

8....

cong

liD

ia m

elur

u ke

luar

ke

baw

ah18

√3

mia

n ga

n da

opo

hon

huai

unt

uk m

enye

rang

....

huai

shu

xia

lai q

iang

....

9....

huan

xia

oD

ia m

enga

rahk

an a

nak

buah

nya

18√

3lo

u lu

o ba

supa

ya m

emba

wa

kuda

nya

untu

km

a xi

zai

ludi

tam

bat d

i bat

ang

poko

k ya

ng.

yang

10.

...ye

you

jian

...ad

a ta

nglu

ng y

ang

dihi

asi d

enga

n13

√8

cai f

ei b

aigu

ntin

gan

gam

bar p

uspa

mot

an p

utih

...m

u da

n hu

a

Jum

lah

215

7/21

0×21

853

/210

×21

=16

oran

g=5

ora

ng15

7/21

0×10

53/2

10×1

0=8

but

iran

=2 b

utira

n

JAD

UA

L 2

(sam

bung

an)



JADUAL 3 Alasan Penilai Kedua tentang Budaya Ekologi yang Boleh Terjemah

Bil. Alasan Contoh Budaya Ekologi

1. Makna fizikal/leksikal SL dapatdisampaikan dalam TL

2. Menepati makna konteks (wu) Lembah dalam (1), (mu dan)motan dalam (10)

3. Makna fungsi SL dapat (wu) Lembah dalam (1), (shan gang)disampaikan dalam TL rabung dalam (7), (huai shu) pohon huai

dalam (8), (yang shu) pokok yang dalam(9)

4. SL yang boleh terjemah ke (wu) Lembah dalam (1), (li yu) ikandalam BI juga boleh terjemah kap dalam (6)ke dalam BM

5. Penerangan yang jelas melalui (pu ma) kuda perutusan dalam (2)penyertaan nota kaki

6. Mempunyai konsep yang sama (pu ma) kuda perutusan dalam (2),dalam TL

(ci shi zheng shiba yue zhong xun wang qian tian qi, na lun jiwang de ming yue, zhao yao de ru bai hua yiban). Ketika itu cuaca sudah masuk kepertengahan bulan kedelapan, menjelangterbitnya bulan purnama dalam (4), (huang niu) lembu dalam (5)

7. Salah terjemah oleh penterjemah (huang niu) lembu dalam (5)

8. SL tidak mendukung fungsi (huang niu) lembu dalam (5)budaya

9. Fungsi budaya yang ada pada (mu dan) motan dalam (10)SL tidak penting

(wu) Lembah dalam (1), (pu ma) kudaperutusan dalam (2),

(ci shi zheng shi ba yue zhong xunwang qian tian qi,na lun ji wang de ming yue,zhao yao de ru bai hua yi ban). Ketika itu cuacasudah masuk ke pertengahan bulan kedelapan,menjelang terbitnya bulan purnama dalam (4),

(huang niu) lembu dalam (5), (liyu) ikan kap dalam (6), (shan gang)rabung dalam (7), (huai shu) pohon huaidalam (8), (yang shu) pokok yang dalam(9), (mu dan) motan dalam (10)

(bersambung)


36 Sari 26

persepsi kebolehterjemahan yang dijadikan kayu ukur penulis adalah ... apabilamakna leksikal/fizikal dan makna fungsi budaya yang didukung kata budayaBMn dapat disampaikan dalam BM dengan sempurna barulah kata budayatersebut boleh dikatakan sebagai boleh terjemah. Tetapi, amatan bagi penilaikedua pula adalah asalkan salah satu daripada makna leksikal/fizikal atau maknafungsi budaya sesuatu kata budaya ekologi boleh diterjemahkan kepada BM,kelihatan dianggap sudah memadai untuk dikatakan sebagai boleh terjemah.Kedua, penilai kedua beranggapan kata budaya ekologi BMn yang dapatditerjemahkan ke dalam BM dengan menepati konteks teks sumber dikatakanboleh terjemah, sedangkan penelitian kami mendapati terjemahan BM yangmenepati konteks teks sumber BMn telah mengalami pengubahsuaian dalampenterjemahan seperti penyertaan nota kaki dan penerangan yang lebih lanjutdalam bentuk frasa, klausa atau ayat yang lebih panjang. Pengubahsuaiantambahan ini (bagi kami) adalah kerana tidak ada bentuk padanan langsungdalam BM yang selaras sehinggakan penterjemah perlu menggunakan strategipenerangan dan penghuraian yang panjang lebar untuk menyampaikan maksudkata budaya ekologi BMn. Ketiga, penilai kedua mendapati kata budaya ekologiBMn yang mempunyai bentuk padanan dalam bahasa Inggeris (BI) adalah bolehterjemah dalam BM. Amatan itu kurang tepat. Lihat contoh (li yu) dalam6 (Jadual 2) yang mempunyai bentuk padanan dalam BI, iaitu carp. Di situ BMtelah meminjam padanan ini daripada BI dengan mengubahsuaikan ejaan secaratransliterasi berdasarkan fonologi BM kepada ikan kap. Walaupun ada padanan

(li yu) dalam BI dan BM, aspek makna konotasi dan makna budaya yangada pada (li yu) dalam jaringan sosiolinguistik komunikasi BMn, iaituunsur kemewahan dan unsur kekayaan di dalamnya tidak dapat disampaikansama ada dalam bentuk padanan carp atau bentuk ikan kap. Keempat, penilaikedua juga beramatan padanan kata budaya ekologi BMn dikatakan bolehterjemah sekiranya padanan kata budaya itu adalah konsep baru atau pinjamandalam BM. Konsep baru daripada BMn yang ada dalam BM adalah melalui proses

JADUAL 3 (sambungan)

10. Konsep budaya dalam SL (li yu) ikan kap dalam (6), (shanwujud dalam TL gang) rabung dalam (7), (huai shu) pohon

huai dalam (8), (yang shu) pokok yangdalam (9)

11. Konsep baru yang boleh (huai shu) pohon huai dalam (8),diperkenalkan ke dalam BM (yang shu) pokok yang dalam (9), (mu dan)

motan dalam (10)

12. Boleh pinjam daripada SL (huai shu) pohon huai dalam (8),(yang shu) pokok yang dalam (9), (mudan) motan dalam (10)



pinjaman. Apabila ini berlaku, sudah tentu ia dipinjam kerana konsep yangdidukung kata budaya itu tidak ada dalam bahasa sasaran dan tak boleh terjemah.Kelima, penilai kedua beramatan fungsi kata budaya yang tidak penting dalambahasa sumber itu boleh terjemah. Hal ini kurang tepat. Ini sedemikiankerana suatu kata budaya itu berbeza daripada kata biasa kerana maknabudayanya. Jika fungsi budaya yang ada pada kata budaya itu dianggap tidakpenting, kata itu tidak boleh dianggap sebagai kata budaya, tetapi hanya katabiasa. Selain itu, kata budaya adalah faktor penting yang mewarnai teks agar iaterasa kaya daripada segi estetika dan unik bagi bangsa atau masyarakat yangberkenaan.

Alasan bahawa kata budaya ekologi BMn yang ada dalam BM dan kesilapanpenterjemah buku yang dikaji dalam mentafsir makna yang ada pada kata budayaekologi BM itu telah menyumbang kepada fenomena boleh terjemah yangdikemukakan penilai kedua itu telah kami akui dan terima. Alasan merekatentang kata budaya ekologi dalam terjemahan BMn-BM yang tak boleh terjemahjuga banyak, seperti yang ditunjukkan dalam Jadual 4.

Alasan yang diberi tentang kata budaya ekologi BMn yang mengalamimasalah tak boleh terjemah ke dalam BM itu sama dengan dapatan kami.Perbezaan antara dapatan penelitian kami dan pandangan penilai kedua itu

JADUAL 4 Alasan Penilai Kedua tentang Budaya Ekologi yang Tak Boleh Terjemah

Bil. Alasan Contoh Budaya Ekologi

1. Makna fungsi (zhe xuebudaya berbeza ben shi yin qi ning jie, suo yi liu chu, ying zhe yin shu). Ia

sebenarnya bekuan daripada udara angin.dalam (3), (huang niu) lembu dalam (5), (li yu) ikan kapdalam (6)

2. Konotasi tidak (zhe xuekesampaian ben shi yin qi ning jie, suo yi liu chu, ying zhe yin shu). Ia

sebenarnya bekuan daripada udara angin dalam (3),

(ci shi zheng shi ba yue zhong xun wangqian tian qi,na lun ji wang de ming yue, zhao yao de ru baihua yi ban). Ketika itu cuaca sudah masuk ke pertengahanbulan kedelapan, menjelang terbitnya bulan purnama.dalam (4), (li yu) ikan kap dalam (6), (mu dan)motan dalam (10)

3. Konsep SL tidak (zhe xuewujud dalam TL ben shi yin qi ning jie, suo yi liu chu,ying zhe yin shu). Ia

sebenarnya bekuan daripada udara angin dalam (3), (huai shu) pohon huai dalam (8), (mu dan)

motan dalam (10)


38 Sari 26

berpunca daripada perbezaan amatan kebolehterjemahan yang kami pegangdengan amatan yang sama oleh penilai kedua.

AMATAN PENILAI KEDUA TENTANG KEBOLEHTERJEMAHANBUDAYA MATERIAL

Perbandingan antara dapatan penelitian kami dengan pandangan penilai keduatentang kebolehterjemahan budaya material dalam terjemahan BMn-BM dapatdilihat dalam Jadual 5.

Daripada sepuluh butiran (iaitu 11 hingga 12) dalam Jadual 5 tentang aspekbudaya material, sepuluh orang penilai kedua menyatakan aspek budaya materialitu boleh terjemah, manakala sebelas orang yang lain mengatakan ia tak bolehterjemah. Daripada jumlah kebolehterjemahan butiran itu, ada dua puluh satuorang mengatakan lima butiran (50%) itu adalah boleh terjemah, manakalaselebihnya, iaitu lima butiran (50%) adalah tak boleh terjemah. Setelahdibandingkan, kami dapati ada dua butiran (20%) daripada sepuluh butiran ituboleh terjemah, iaitu tiga butiran (30%) lebih rendah daripada amatan penilaikedua, manakala lapan butiran (80%) adalah tak boleh terjemah, iaitu tiga butiran(30%) lebih tinggi daripada amatan penilai kedua. Nisbah antara dapatan kajiankami dengan amatan penilai kedua tentang aspek budaya material BMn-BM yangboleh terjemah adalah 1:2.3, manakala yang tak boleh terjemah 1:0.68.Kecenderungan ini ditunjukkan dalam Rajah 2:

RAJAH 2 Perbandingan antara Dapatan Penelitian Penulis dengan AmatanPenilai Kedua tentang Kebolehterjemahan Aspek Budaya Material

Penilai kedua

Penulis

Ternyata ada perbezaan antara dapatan penelitian kami dengan amatanpenilai kedua tentang kebolehterjemahan aspek budaya material BMn-BM. Alasanyang diberi penilai kedua itu telah ditunjukkan dalam Jadual 6 dengan disertakancontoh kesnya.

Setelah diteliti alasan yang diberi penilai kedua itu, kami dapati adaperbezaan amatan mereka dengan penelitian kami. Dapatan kami adalah apabilakedua-dua aspek budaya material BMn yang makna leksikal/fizikal dan makna/

10

5

0

15

BolehTerjemah

Tak BolehTerjemah


39Kelainan Amatan tentang KebolehterjemahanJa

dual

5Pe

rban

ding

an a

ntar

a D

apat

an K

ajia

n Pe

nulis

den

gan

Am

atan

Pen

ilai K

edua

tent

ang

Keb

oleh

terje

mah

an B

uday

a M

ater

ial

Bil.

Teks

Tran

slite

rasi

Teks

Dap

atan

Peni

lai

Dap

atan

Peni

lai

Sum

ber

Sasa

ran

Penu

lisPe

nulis

Bol

ehB

oleh

Tak

Tak

Terje

mah

Terje

mah

Bol

ehB

oleh

Terje

mah

Terje

mah

11.

Qin

g ta

gui

qu

qiM

erek

a di

laya

ni d

enga

n ‘ m

i pis

au√

219

wan

ban

dao

mia

n.se

gi e

mpa

t buj

ur’.

12.

bei s

hang

ci x

iong

Men

ggan

tung

kan

dua

bila

h pe

dang

8√

13ba

o jia

n,jia

n pi

sakt

i di b

elak

ang

bada

n. D

i bah

unya

shan

g gu

a zh

ebe

rgan

tung

topi

ser

abut

....

zong

li…

.

13ge

zhi

gan

g da

o,...

pasu

kan

infa

ntri

serb

a le

ngka

p√

912

da fu

, kuo

jian

,de

ngan

senj

ata

berp

eran

g.ch

ang

qian

g, q

i fan

qi z

heng

, dui

wu

wei

yan

.

14.

zhi j

ian

tian

i…sh

en…

dapa

t mem

erha

tikan

bah

awa…

12√

9ch

uan

gun

long

mah

araj

a…. D

ia b

erpa

kaia

n ju

bah

pao…

.na

ga d

iraj

a.C

adan

gan:

Not

a ka

ki: N

aga

seje

nis

haiw

an d

alam

lage

nda

Cin

a ya

ngm

elam

bang

kan

keku

asaa

n,ke

wib

awaa

n da

n ke

daul

atan

.

(ber

sam

bung

)


40 Sari 26

15.

...su

o qu

fang

li h

uan

...m

elur

u m

asuk

ke

dala

m b

ilik

dan

15√

6le

yi s

hen

su ji

ng y

ibe

rsal

in p

akai

an b

erw

anar

pud

ar.

fu...

.

16.

...ju

n sh

i wu

xue

jiu...

disa

mbu

t den

gan

arak

ole

h W

u Y

ong

13√

8de

ng li

u re

n, b

a le

dan

lima

pem

impi

n ya

ng la

in. M

erek

ajie

feng

jiu,

dou

dao

sete

rusn

ya b

erku

mpu

l di D

ewan

ju y

i tin

g sh

ang…

. P

erhi

mpu

nan

Setia

kaw

an.

17.

…ka

n jia

n di

anK

elih

atan

dew

an it

u be

rgem

erla

pan

sina

r7

√14

shan

g jin

BI j

iao

hui,

emas

dan

jed,

lilin

ber

bent

uk n

aga

dan

dian

zhe

long

den

gbu

rung

pho

enix

juga

din

yala

kan.

Sel

ain

feng

zhu

; lia

ng b

ian

itu, d

i kiri

dan

kan

an D

ewi t

erce

gat

dou

shi q

ing

yi n

ube

bera

pa o

rang

gad

is y

ang

berp

akai

an h

ijau.

tong

….

18.

...di

an q

i yi z

han

sui

...m

enya

laka

n se

buah

pel

ita d

i tep

i may

at.

6√

15sh

en d

eng.

19.

na g

en la

i de

ren

Peng

ikut

tadi

mem

inta

sebu

ah to

ng la

lu11

√10

taul

e ta

ng to

ng, z

im

enyu

amka

n ar

ak se

ndiri

.in

g ta

ng iu

….

20.

yan

qing

tan

zhen

g,Y

an Q

ing

pula

gem

bira

mem

aink

an a

lat

14√

7ge

qu

qi le

.m

uzik

zhe

ng.

Jum

lah

297

/210

×21

811

3/21

0×21

=10

oran

g=1

1 or

ang

97/2

10×1

113/

210×

10=5

utir

an=5

utir

an

JAD

UA

L 5

(sam

bung

an)



JADUAL 6 Alasan Penilai Kedua tentang Budaya Material yang Boleh Terjemah

Bil. Alasan Contoh Budaya Material

1. Terjemahan dalam (ban dao mian) mi pisau segi empat bujurbentuk penerangan telah dalam (11), (long deng feng zhu) lilinmenjelaskan maksud SL berbentuk naga dan burung phoenix dalam (17)dalam TL

2. Aspek budaya dalam SL (ci xiong bao jian) dua bilah pedang saktisefungsi aspek budaya dalam (12), (gang dao, da fu,dalam TL kuo jian, chang qiang) senjata berperang dalam (13),

jie feng jiu arak dalam (16), (tang tong)dalam (19), (zheng) alat muzik zheng dalam (20)

3. Makna menepati konteks (ci xiong bao jian) dua bilah pedang saktidalam (12), (long deng feng zhu) lilinberbentuk naga dan burung phoenix dalam (17),

(sui shen deng) pelita di tepi mayat dalam (18), (tang tong) dalam (19), (zheng) alat muzik

zheng dalam (20)4. Padanan dalam TL sama (ban dao mian) mi pisau segi empat bujur

makna dengan SL dalam (11), (ci xiong bao jian) dua bilahpedang sakti dalam (12), (gun long pao) jubahnaga diraja dalam (14), (su jing yi fu)pakaian berwanar pudar dalam (15), (jie fengjiu) arak dalam (16), (tang tong) dalam (19),

(zheng) alat muzik zheng dalam (20)5. Makna fizikal TL sama (gun long pao) jubah naga diraja dalam (14),

dengan SL (su jing yi fu) pakaian berwanar pudardalam (15), (jie feng jiu) arak dalam (16),

(long deng feng zhu) lilin berbentuk nagadan burung phoenix dalam (17), (tang tong)dalam (19), (zheng) alat muzik zheng dalam (20)

6. Makna konteks dalam (gang dao, da fu, kuo jian,TL menjelaskan lagi chang qiang) senjata berperang dalam (13)makna padanan

7. Konotasi SL tidak (su jing yi fu) pakaian berwarna putihpenting dalam (15), (zheng) alat muzik zheng dalam (20)

fungsi budaya yang dapat diterjemahkan ke dalam BM sahaja yang dikelaskansebagai boleh terjemah sesuai dengan definisi yang diberi pada awal rencanaini. Tetapi, bagi penilai kedua, asalkan mana-mana bahagian makna leksikal/fizikal butiran budaya material BMn dapat diungkapkan kembali kepada BM, iasudah dikelaskan sebagai boleh terjemah.

Mereka menganggap kata budaya material yang boleh diterjemah dalambentuk catatan tambahan penerangan sebagai boleh terjemah. Ini berbeza dengan


42 Sari 26

pendirian kami yang menganggap terjemahan dalam bentuk penerangan dapatdiguna dalam output terjemahan hanya apabila tidak ada bentuk padananlangsung dalam bahasa sasaran. Sehubungan itu, penterjemah terpaksamenggunakan huraian dan penjelasan yang panjang lebar untuk menyatakankonsep budaya BMn kepada BM. Bagi kami apabila ini berlaku, kata budayaberkenaan adalah yang tak boleh terjemah.

Mereka juga mengamati kata budaya material yang sefungsi atau selarasdalam BMn dan BM adalah antara punca boleh terjemah. Walaupun pernyataanitu benar, tetapi bukan kesemua kes yang dikatakan sefungsi oleh penilai keduaitu adalah benar. Misalnya, (ci xiong bao jian) dua bilah pedangsakti dalam (12), Jadual 5, (jie feng jiu) arak dalam (16), Jadual 5, dan

(zheng) alat muzik zheng dalam (20), Jadual 5, dikatakan mempunyai bentukpadanan sefungsi dalam BM itu tidak benar. Bagi kami, hal ini sedemikian keranasetiap kes mempunyai konsep budaya dan makna konotasinya yang tersendiridan tidak pula diamalkan serta tidak terdapat dalam jaringan sosiolinguistikkomunikasi masyarakat penutur BM.

Selanjutnya mereka mendapati aspek budaya material BMn yang diterjemahkepada BM boleh terjemah sekiranya makna konteks kehadiran aspek budayatersebut dalam BMn dapat disampaikan dalam BM atau konteks dalam BM dapatmenjelaskan makna yang didukung kata budaya material BMn. Dakwaan initerkeluar daripada definisi kebolehterjemahan pada awal rencana ini. Ia berlainandengan dapatan kami. Bagi kami, apabila diperlukan huraian makna di sampingoutput terjemahan itu, sudahlah terbukti bahawa butiran budaya itu adalah takboleh terjemah kerana tidak ada bentuk padanan langsung. Hasilnya,penterjemah terpaksa menjelaskan maksud asal teks sumber melalui maknakonteks dalam bahasa sasaran.

Mereka juga mengamati konotasi dalam bahasa sumber yang tidak pentingmenyebabkan kata budaya material BMn tak boleh diterjemahkan kepada BM.Ini juga tidak selaras dengan definisi kami tentang kebolehterjemahan. Bagikami, konotasi yang mempengaruhi makna budaya material adalah penting.Sehubungan itu, penelitian kami menunjukkan hanya kata budaya material yangtidak mempunyai konotasi budaya lebih itu cenderung mengalami keadaan bolehterjemah. Tetapi, alasan penilai kedua tentang adanya bentuk padanan dalambahasa sasaran yang sama maknanya dengan kata budaya material dalam bahasasumber menyebabkan kata budaya material BMn tersebut adalah boleh terjemahitu serupa dengan penilitain kami. Kes (ban dao mian) mi pisau segiyang diterjemahkan kepada empat bujur dalam (11), Jadual 5, menjelaskandakwaan ini. Seterusnya, dalam Jadual 7 sudah disenaraikan alasan yang diberipenilai kedua tentang budaya material BMn yang mengalami masalah tak bolehterjemah kepada BM:

Alasan yang diberi itu sama dengan penelitian kami. Perbezaan kamiberpunca daripada perbezaan fahaman tentang amatan atau definisikebolehterjemahan



JADUAL 7 Alasan Penilai Kedua tentang Budaya Material yang Tak Boleh Terjemah

Bil. Alasan Contoh Budaya Material

1. Fungsi budaya dalam SL (ban dao mian) mi pisau segi empat bujurtidak kesampaian dalam TL dalam (11), (ci xiong bao jian) dua bilah

pedang sakti dalam (12), (gang dao, da fu, kuo jian, chang qiang) senjataberperang dalam (13), (tang tong) dalam (19),

(zheng) alat muzik zheng dalam (20)2. SL mengandungi makna (ban dao mian) mi pisau segi empat bujur

konotasi dalam (11), (ci xiong bao jian) duabilah pedang sakti dalam (12), (jie fengjiu) arak dalam (16), (long deng fengzhu) lilin berbentuk naga dan burung phoenixdalam (17)

3. Hanya dapat menyampaikan (gang dao, da fu,kuomakna fizikal sahaja jian, chang qiang) senjata berperang dalam (13),

(long deng feng zhu) lilin berbentuknaga dan burung phoenix dalam (17), (tangtong) dalam (19), (zheng) alat muzik zhengdalam (20)

4. Tidak ada padanan (gang dao, da fu, kuolangsung jian, chang qiang) senjata berperang dalam (13)

5. Makna SL disalahtafsirkan (gun long pao) jubah naga diraja dalam(14)

6. Konsep budaya dalam SL (su jing yi fu) pakaian berwanar putihtidak wujud dalam TL dalam (15), (jie feng jiu) arak dalam (16),

(long deng feng zhu) lilin berbentuknaga dan burung phoenix dalam (17), (suishen deng) pelita di tepi mayat dalam (18)

AMATAN PENILAI KEDUA TENTANG KEBOLEHTERJEMAHANBUDAYA SOSIAL

Jadual 8 menunjukkan perbezaan dapatan penelitian kami dengan amatan penilaikedua tentang kebolehterjemahan budaya sosial BMn kepada BM.

Berdasarkan penelitian ke atas Jadual 8, ada lima belas orang daripada duapuluh satu orang penilai kedua mendapati budaya sosial BMn adalah bolehterjemah kepada BM, sedangkan hanya enam orang menganggap budaya sosialBMn mengalami masalah tak boleh terjemah kepada BM. Daripada segikebolehterjemahan sepuluh butiran kumpulan ini, tujuh butiran (70%) adalahboleh terjemah, bakinya iaitu tiga butiran (30%) adalah tak boleh terjemah.


44 Sari 26JA

DU

AL

8Pe

rban

ding

an a

ntar

a D

apat

an K

ajia

n Pe

nulis

den

gan

Am

atan

Pen

ilai K

edua

tent

ang

Keb

oleh

terje

mah

an B

uday

a So

sial

Bil.

Teks

Tran

slite

rasi

Teks

Dap

atan

Peni

lai

Dap

atan

Peni

lai

Sum

ber

Sasa

ran

Penu

lisK

edua

Penu

lisK

edua

Bol

ehB

oleh

Tak

Tak

Terje

mah

Terje

mah

Bol

ehB

oleh

Terje

mah

Terje

mah

21.

jin fa

ren

xian

ba

Tuka

ng c

ukur

pun

mul

a m

encu

kur

√17

4yi

zho

u za

o do

use

mua

ram

but d

i kep

ala.

ti le

….

22.

Dua

n sh

i xio

ng d

i,...

adik

-ber

adik

kel

uarg

a D

uan

tela

h√

1110

xian

g be

n zh

ou ji

e de

men

dirik

an se

buah

pen

tas p

erse

mba

han.

ge fe

n to

u, ta

tie

tai,

Kem

udia

n se

oran

g pe

lacu

r tem

pata

nsh

uo c

hang

zhu

ban

dipe

law

a un

tuk

men

ghib

urka

n ha

ti.pi

n tia

o.K

onon

nya

dia

pand

ai m

enya

nyi d

anbe

rden

dang

.

23.

chi j

ian

you

geD

i tem

pat i

ni a

da se

oran

g tu

an ta

nah.

...13

√8

cai z

hu...

.

24.

zhi z

ai d

ong

jing

Dia

cum

a da

pat m

enca

ri hi

dup

seba

gai

10√

11ch

eng

li ch

eng

wai

peng

hibu

r di k

alan

gan

oran

g ka

ya-r

aya,

bang

xia

n.da

n be

rpan

gkat

sam

a ad

a di

dal

am a

tau

di lu

ar ib

u ko

ta.

(ber

sam

bung

)


45Kelainan Amatan tentang KebolehterjemahanN

ota

kaki

: ora

ng y

ang

diup

ah o

leh

pem

besa

r ata

u or

ang

kaya

. Ker

ja p

engh

ibur

iala

h m

emba

ntu

sam

bil m

enem

ani t

uann

yabe

rsen

ggan

g at

au b

ersu

ka ri

a de

ngan

bera

neka

jeni

s hib

uran

.

25.

...jin

lao

xia

lai..

.fen

...Tu

k Ji

n se

ndiri

turu

n...m

embe

ritah

u17

√4

fu n

a ge

ya

huan

, yi

gadi

s pe

mba

ntu

rum

ah m

engh

idup

kan

mia

n sh

ao z

he h

uo.

api d

ahul

u.

26.

...jiu

jia

qing

yua

n...

sudi

lah

aku

men

jadi

sam

i. A

ku h

arap

13√

8zu

o le

he

shan

g,ak

an te

rus m

enda

pat l

indu

ngan

tuan

zhua

n ka

o yu

an w

aita

nah

utam

a.zh

ao g

uan.

27.

Wo

de g

e ge

, you

zai

Seda

ngka

n ab

ang

aku

seor

ang

buru

h.20

√1

bie

ren

jia z

uo c

hang

gong

....

28.

...ya

ng n

iang

fu q

iao

...Ji

aoxi

u da

pat d

iapi

t ole

h ba

bu m

enai

ki14

√7

xiu

shan

g jia

o....

tand

u.

JAD

UA

L 8

(sam

bung

an)

(ber

sam

bung

)


46 Sari 2629

....

huan

ge

wen

bi

Tuka

ng ta

tu d

isur

uh d

atan

g m

embu

at16

√5

jiang

ci l

e m

ian

e....

tatu

tulis

an m

enge

nai k

esal

ahan

nya.

...

30.

...zh

i jia

n fu

xi j

ieK

elih

atan

seor

ang

ahli

nuju

m d

atan

g16

√5

shan

g, z

ou la

i yi g

em

engh

ampi

ri da

ri ar

ah b

arat

pej

abat

nya.

mai

guo

xia

n sh

eng.

Jum

lah

214

7/21

0×21

863

/210

×21

=15

ora

ng=6

ora

ng14

7/21

0×10

63/2

10×1

0=7

but

iran

=3 b

utira

n

JAD

UA

L 8

(sam

bung

an)



Dalam penelitian kami, dua butiran (20%) daripada sepuluh butiran tersebutyang boleh terjemah, manakala lapan butiran lain (80%) adalah tak bolehterjemah. Nisbah antara penelitian kami dengan pendapat penilai kedua adalah1:3.5, dan nisbah penelitian kami dengan amatan penilai kedua tentang aspekbudaya sosial yang tak boleh terjemah adalah 1:0.38. Perbezaan ini telahditunjukkan dalam Rajah 3:

RAJAH 3 Perbandingan antara Dapatan Penelitian Penulis dengan PandanganPenilai Kedua tentang Kebolehterjemahan Aspek Budaya Sosial

Penilai kedua

Penulis

Memang ada perbezaan antara penelitian kami dengan penilai keduatentang kebolehterjemahan budaya sosial dalam terjemahan BMn-BM. Penilaikedua telah memberi alasan yang berbeza-beza seperti yang ditunjukkan dalamJadual 9.

Perbezaan antara kami dengan penilai kedua yang ditunjukkan dalam Jadual9 ada banyak penyebabnya. Pertama, perbezaan fahaman tentang definisikebolehterjemahan. Bagi kami, apabila kedua-dua makna leksikal/fizikal danmakna budaya/fungsi yang ada pada aspek budaya bentuk BMn dapatdiungkapkan kembali dalam BM barulah bentuk berkaitan dianggap sebagaiyang boleh terjemah. Tetapi, penilai kedua mendapati asalkan makna leksikalsuatu bentuk atau fungsi budaya yang dapat disampaikan ke dalam teks sasaran,ia sudah dianggap sebagai yang boleh terjemah. Ternyata fahaman penilai keduaini lebih liberal sifatnya. Kedua, penilai kedua juga mendapati maksud aspekbudaya BMn yang dapat diterjemahkan kepada BM dalam bentuk nota kaki ataumaksud terjemahan yang dapat menepati konteks teks sumber boleh dikatakansebagai sudah boleh terjemah. Amatan ini tidak selaras dengan pegangan kami.Bagi kami, apa juga output terjemahan melalui penerangan tambahan dalambentuk nota kaki mahupun yang menepati konteks teks sumber adalahketerangan ketakbolehterjemahan bentuk tersebut. Semua huraian maksud yangpanjang lebar atau penyampaian maksud asal melalui bantuan kehadiran konteksdan bukannya secara terjemahan terus adalah keterangan ketakbolehterjemahan.Tetapi, alasan bahawa konsep budaya teks sumber dapat disampaikan ke dalamteks sasaran yang diberi penilai adalah selaras dengan dapatan kami.Kebolehsampaian konsep budaya ini berlaku disebabkan adanya konsep budayayang sama dalam BMn dan BM.

10

5

0

15

BolehTerjemah

Tak BolehTerjemah


48 Sari 26

JADUAL 10 Alasan Penilai Kedua tentang Budaya Sosial yang Tak Boleh Terjemah

Bil. Alasan Contoh Budaya Sosial

1. Kata budaya sosial BMn (bang xian) penghibur di kalangan orang kaya-mempunyai makna raya, dan berpangkat dalam (24), (ya huan) gadiskonotasi pembantu rumah dalam (25), (chang gong) buruh

dalam (27), (wen bi jiang) tukang tatu dalam(29)

2. Fungsi budaya BMn (bang xian) penghibur di kalangan orang kaya-yang tidak wujud dalam raya, dan berpangkat dalam (24)padanan BM

3. Konsep budaya BMn (bang xian) penghibur di kalangan orang kaya-adalah berbeza dengan raya, dan berpangkat dalam (24), (yang niang)konsep BM babu dalam (28), (wen bi jiang) tukang tatu

dalam (29)

JADUAL 9 Alasan Penilai Kedua tentang Budaya Sosial yang Boleh Terjemah

Bil. Alasan Contoh Budaya Sosial

1. TL menepati konteks SL (jin fa ren) tukang cukur dalam (21), (fen tou) pelacur dalam (22), (cai zhu) tuan tanahdalam (23), (yuan wai) tuan tanah utama dalam(26), (chang gong) buruh dalam (27)

2. Makna leksikal/fizikal SL (fen tou) pelacur dalam (22), (cai zhu)dapat disampaikan ke tuan tanah dalam (23), (chang gong) buruhdalam TT dalam (27), (wen bi jiang) tukang tatu dalam

(29)

3. Konsep budaya SL dapat (cai zhu) tuan tanah dalam (23), (wendisampaikan ke dalam TT bi jiang) tukang tatu dalam (29)

4. Fungsi budaya SL dapat (jin fa ren) tukang cukur dalam (21), disampaikan ke dalam (fen tou) pelacur dalam (22), (cai zhu) tuanTT tanah dalam (23), (yang niang) babu dalam (28),

(wen bi jiang) tukang tatu dalam (29), (mai guo xian sheng) ahli nujum dalam (30)

5. Penerangan dalam nota (bang xian) penghibur di kalangan orang kaya-kaki membolehkan raya, dan berpangkat dalam (24)maksud budaya SLdisampaikan kedalam TT

Selanjutnya dalam Jadual 10 telah dicatat alasan daripada penilai tentangaspek budaya sosial yang tak boleh terjemah.



Ketiga-tiga alasan itu selaras dengan dapatan penelitian kami. Perbezaanfahaman tentang definisi kebolehterjemahan antara penelitain kami dan amatanpenilai kedua tentangnya telah menyebabkan perbezaan pertimbangan bolehterjemah atau tak boleh terjemah.

AMATAN PENILAI KEDUA TENTANG KEBOLEHTERJEMAHANBUDAYA ORGANISASI, ADAT RESAM, AKTIVITI, PROSEDUR,

KONSEP

Dalam Jadual 11 telah ditunjukkan perbezaan antara dapatan penelitian kamidengan amatan penilai kedua tentang kebolehterjemahan aspek budayaorganisasi, adat resam, aktiviti, prosedur, konsep dalam terjemahan BMn-BM.

Dua belas orang penilai kedua mendapati budaya organisasi, adat resam,aktiviti, prosedur, konsep adalah boleh terjemah. Hanya sembillan orang penilaikedua mendapati unsur budaya tersebut tak boleh terjemah. Daripada sepuluhbutiran dalam Jadual 11, jumlah aspek budaya jenis ini yang boleh terjemahadalah lebih tinggi daripada jumlah aspek yang sama yang tak boleh terjemah;iaitu, yang boleh terjemah ialah enam butiran (60%), manakala yang tak bolehterjemah ialah empat butiran (40%). Kecenderungan ini dapat ditunjukkanmelalui Rajah 4 berikut:

RAJAH 4 Perbandingan antara Dapatan Kajian Penulis dengan Amatan Penilai Keduatentang Kebolehterjemahan Aspek Budaya Organisasi, Adat Resam,Aktiviti, Prosedur, Konsep

Penilai kedua

Penulis

Setelah dibanding, nisbah budaya organisasi, adat resam, aktiviti, prosedur,konsep yang tak boleh terjemah antara dapatan penelitian kami dengan amatanpenilai kedua ialah 1: 0.11. Oleh sebab dapatan penelitian kami menunjukkantidak ada satu pun aspek budaya jenis ini yang boleh terjemah, maka tidak adanisbah yang dapat dihitung. Namun, ada perbezaan antara dapatan penelitiankami dengan amatan penilai kedua seperti yang ditunjukkan dalam Jadual 12dengan disertakan contoh yang berkaitan.

Alasan penilai kedua adalah seperti berikut. Pertama, makna budaya yangdapat disampaikan dalam nota kaki sudah menunjukkan bahawa kata budayatersebut sudah boleh terjemah. Kedua, fungsi, konsep dan konotasi budaya

10

5

0

15

BolehTerjemah

Tak BolehTerjemah


50 Sari 26JA

DU

AL

11Pe

rban

ding

an a

ntar

a D

apat

an P

enel

itian

Pen

ulis

den

gan

Am

atan

Pen

ilai K

edua

tent

ang

Keb

oleh

terje

mah

an B

uday

a O

rgan

isas

i,A

dat R

esam

, Akt

iviti

, Pro

sedu

r, K

onse

p

Bil.

Teks

Tran

slite

rasi

Teks

Dap

atan

Peni

lai

Dap

atan

Peni

lai

Sum

ber

Sasa

ran

Penu

lisK

edua

Penu

lisK

edua

Bol

ehB

oleh

Tak

Tak

Terje

mah

Terje

mah

Bol

ehB

oleh

Terje

mah

Terje

mah

31.

…xi

an sh

ao le

yi m

oK

emud

ian

dia

mem

baka

r ser

atus

hel

ai k

erta

s14

√7

shun

liu

zhi,

bian

jiao

repl

ika

wan

g em

as d

an p

erak

seba

gai p

emuj

aan

zhua

ng k

e qu

qin

gse

lam

at. S

etel

ah se

lesa

i, di

a m

enga

rahk

an b

uruh

-zh

e da

ng c

un li

san

sibu

ruhn

ya p

ergi

men

jem

put p

endu

duk

Des

a Sh

iba

i shi

jia

zhua

ngda

tang

ber

him

pun.

...ke

….

Not

a ka

ki: w

ang

tirua

n ba

gi w

ang

emas

dan

wan

g pe

rak

yang

dib

uat d

arip

ada

kert

as. S

eika

tke

rtas

repl

ika

wan

g te

rseb

ut m

enga

ndun

gi k

ira-

kira

100

kep

ing.

Men

giku

t kep

erca

yaan

kar

utm

asya

raka

t Cin

a, a

pabi

la h

enda

k m

elan

gsun

gkan

sesu

atu

upac

ara,

elo

klah

dib

akar

ker

tas r

eplik

aw

ang

emas

dan

per

ak se

baga

i sum

bang

an k

epad

ade

wa

atau

han

tu su

paya

ker

ja u

paca

ra b

erke

naan

dapa

t dia

daka

n de

ngan

lici

n da

n se

lam

at.

32.

...zh

i shi

su y

uan

wei

...ak

an te

tapi

uru

san

duni

a se

kula

rnya

bel

um la

gi 1

2√

9jin

, yao

hua

n sh

adi

sele

saik

an, m

alah

hut

ang

dara

h da

ripad

ash

eng

zhi z

hai..

..pe

mbu

nuha

n pe

rlu d

ibay

arny

a.

(ber

sam

bung

)


51Kelainan Amatan tentang Kebolehterjemahan33

....

min

g ri

zao

yao

quJa

di p

agi e

sok

kam

i aka

n pe

rgi m

enya

laka

n19

√2

shao

zhu

tou

xian

g.co

lok

yang

per

tam

a.N

ota

kaki

: Dal

am se

suat

u ha

ri, c

olok

yan

g pa

ling

awal

din

yala

kan

di k

uil.

Ini m

erup

akan

suat

uca

ra u

ntuk

mem

bukt

ikan

hat

i pem

uja

yang

juju

rdn

khu

syuk

.

34.

tu k

e sh

ui, j

in k

e m

u,un

sur t

anah

men

gata

si a

ir, u

nsur

em

as m

enga

tasi

9√

12hu

o ke

jin,

shui

ke

kayu

, uns

ur a

pi m

enga

tasi

em

as, u

nsur

air

huo,

mu

ke tu

men

gata

si a

pi, u

nsur

kay

u m

enga

tasi

tana

h

35.

zuo

ye d

eng

hua

bao,

Sem

alam

bun

ga c

ahay

a pe

lita

mem

baw

a al

amat

,15

√6

jin z

ao x

i que

zao

, bu

pagi

ini m

urai

ber

kica

u m

enda

tang

kan

khab

ar.

xian

g qu

e sh

i gui

Rup

a-ru

pany

a ab

ang

yang

mul

ia in

i dat

ang

xion

g la

ibe

rtand

ang.

Not

a ka

ki: M

engi

kut k

eper

caya

an k

arut

zam

ansi

lam

, jik

a bu

nga

caha

ya p

elita

itu

men

jula

ngna

ik se

pert

i ben

tuk

seta

ngka

i pad

i, itu

lah

alam

atte

tam

u da

ri ja

uh a

kan

data

ng b

erku

njun

g. J

ika

mur

ai b

isin

g be

rkic

au p

ada

awal

pag

i, itu

lah

tand

anya

ada

ora

ng y

ang

mer

anta

u 10

aka

n ke

mba

li.

36.

Wo

kan

zhe

zei p

eiB

andu

an c

elak

a ya

ng k

ena

buan

g ne

geri,

aku

10√

11qu

n, m

an li

an d

ouna

mpa

k pa

da m

uka

kau

penu

h de

ngan

gar

is la

par,

shi e

wen

, yi s

hi y

ese

panj

ang

haya

t ini

kau

tak

mun

gkin

men

jadi

bu fa

ji!

kaya

-ray

a!

JAD

UA

L 11

(sam

bung

an)

(ber

sam

bung

)


52 Sari 26

Not

a ka

ki: A

hli n

ujum

ata

u tu

kang

tilik

nas

ibpa

da za

man

dah

ulu

perc

aya

baha

wa

jika

sese

oran

g m

empu

nyai

gar

is k

iri k

anan

di b

awah

hidu

ng y

ang

men

ganj

ur s

ehin

gga

sam

pai k

e bi

bir

atau

mul

ut, m

aka

oran

g itu

aka

n m

ati k

elap

aran

.O

leh

seba

b itu

gar

is in

i dis

ebut

gar

is la

par.

37.

...zh

i jia

n yi

dao

hei

...ke

lihat

an k

epul

an g

as h

itam

ber

gum

pala

n da

n12

√9

qi, c

ong

xie

li gu

nte

rpan

cut k

elua

r dar

i lia

ng...

.jia

ng q

i lai

....

38.

lao

zi ji

n sh

i bu

neng

Nam

pakn

ya a

ku ta

k m

ampu

mem

bala

s bud

i tua

n12

√9

bao

da, h

ou sh

i zuo

sepa

njan

g hi

dup

aku

kali

ini,

mak

a da

lam

hid

uplv

zuo

ma,

bao

da

yaak

u se

teru

snya

, aku

rela

men

jadi

kel

dai a

tau

kuda

si.

sem

ata-

mat

a na

k m

emba

las b

udi t

uan!

39.

Ling

gua

ng y

i dia

n,su

atu

panc

aran

cah

aya

dari

roh,

lebi

h be

rnila

i10

√11

jia z

hi q

ian

jin, f

o fa

darip

ada

emas

serib

u. L

auta

n pe

ngaj

aran

Bud

dha

guan

g da

, ci m

ing

zhi

luas

dan

dal

am, m

aka

Zhis

hen

(Aka

l bud

i yan

gsh

en.

dala

m) i

tu n

ama

sam

i yan

g di

anug

erah

kan.

JAD

UA

L 11

(sam

bung

an)

(ber

sam

bung

)



40.

...be

i hou

xu

duo

dian

Di b

elak

angn

ya ia

lah

para

peg

awai

ting

gi k

eraj

aan

9√

12sh

uai t

ong

zhi g

uan,

yang

lain

.to

ng ju

n ti

xia,

bin

gm

a fa

ng b

ei tu

an li

ande

ng g

uan,

can

sui

zai h

ou.

Jum

lah

012

2/21

0×21

1088

/210

×21

= 12

ora

ng=

9 or

ang

122/

210×

1088

/210

×10

= 6

butir

an=

4 bu

tiran

JAD

UA

L 11

(sam

bung

an)


54 Sari 26

JADUAL 12 Alasan Penilai Kedua tentang Budaya Organisasi, Adat Resam,Aktiviti, Prosedur, Konsep yang Boleh Terjemah

Bil. Alasan Contoh Budaya organisasi, adat resam, aktiviti,prosedur, konsep

1. Maklumat budaya (shun liu zhi) kertas replika wang emas dandapat diungkapkan perak sebagai pemujaan selamat dalam (31), (toumelalui nota kaki xiang) colok yang pertama dalam (33), (e wen)

garis lapar dalam (36)

2. Fungsi budaya dapat (shun liu zhi) kertas replika wang emas dandisampaikan ke perak sebagai pemujaan selamat dalam (31)dalam TL

3. Konsep budaya SL (shun liu zhi) kertas replika wang emas dandapat diungkapkan perak sebagai pemujaan selamat dalam (31), (sukembali dalam TL yuan) urusan dunia sekular dalam (32), (tou xiang)

colok yang pertama dalam (33), (tu ke shui, jin ke mu,

huo ke jin, shui ke huo, mu ke tu) unsur tanah mengatasiair, unsur emas mengatasi kayu, unsur api mengatasiemas, unsur air mengatasi api, unsur kayu mengatasitanah dalam (34)

4. Konotasi SL dapat (su yuan) urusan dunia sekular dalam (32)disampaikan

5. Makna fizikal SL (tou xiang) colok yang pertama dalam (33),dapat diungkapkan ( z u okembali dalam TL ye deng hua bao, jin zao xi que zao, bu xiang que shi gui

xiong lai) Semalam bunga cahaya pelita membawaalamat, pagi ini murai berkicau mendatangkan khabar.Rupa-rupanya abang yang mulia ini datang bertandangdalam (35), (e wen) garis lapar dalam (36), (hei qi) gas hitam dalam (37),

(lao zi jin shi bu neng baoda, hou shi zuo lv zuo ma, bao da ya si). Nampaknyaaku tak mampu membalas budi tuan sepanjang hidupaku kali ini, maka dalam hidup aku seterusnya, aku relamenjadi keldai atau kuda semata-mata nak membalasbudi tuan! dalam (38), (ling guang) pancarancahaya dari roh dalam (39), (bing mafang bei tuan lian) para pegawai tinggi kerajaandalam (40)

6. Makna konteks TL (tou xiang) colok yang pertama dalam (33),menepati makna SL (tu ke

shui, jin ke mu, huo ke jin, shui ke huo, mu ke tu)(bersambung)



JADUAL 12 (sambungan)

unsur tanah mengatasi air, unsur emas mengatasikayu, unsur api mengatasi emas, unsur air mengatasiapi, unsur kayu mengatasi tanah dalam (34),

(Lao zijin shi bu neng bao da, hou shi zuo lv zuo ma, bao da yasi). Nampaknya aku tak mampu membalas budi tuansepanjang hidup aku kali ini, maka dalam hidup akuseterusnya, aku rela menjadi keldai atau kuda semata-mata nak membalas budi tuan! dalam (38)

bahasa sumber yang dapat disampaikan dalam bahasa sasaran melaluipenghuraian yang panjang lebar juga kes boleh terjemah. Ketiga, apabila maknafizikalnya sahaja (tanpa makna leksikalnya dan makna fungsi budayanya)sudah dapat diterjemahkan ke dalam bahasa sasaran ia sudah diamati sebagaiboleh terjemah. Ternyata ia berlawanan dengan definisi kebolehterjemahanpada awal makalah ini. Selanjutnya dalam Jadual 13 sudah ditunjukkan alasanserta contoh-contoh kesnya yang dikemukakan oleh penilai kedua tentangaspek budaya organisasi, adat resam, aktiviti, prosedur, konsep yang tak bolehterjemah.

Ketiga-tiga alasan daripada penilai kedua itu sama dengan dapatan kajianpenulis.

AMATAN PENILAI KEDUA TENTANG KEBOLEHTERJEMAHANBUDAYA GERAK ISYARAT DAN AMALAN

Pengamatan penilai kedua dan dapatan penelitian kami tentang keboleh-terjemahan budaya gerak isyarat dan amalan sudah ditunjukkan dalam Jadual14.

Jadual 14 menunjukkan majoriti penilai kedua mendapati bentuk budayagerak isyarat dan amalan BMn adalah boleh terjemah kepada BM. Lima belasorang penilai kedua mendapati bentuk budaya jenis ini adalah boleh terjemah,manakala enam orang penilai kedua lain berpendapat bentuk budaya jenis initak boleh terjemah. Daripada sepuluh butiran budaya jenis ini, tujuh butiran(70%) dianggap boleh terjemah, manakala yang selebihnya, iaitu tiga butiran(30%) adalah tak boleh terjemah. Nisbah antara dapatan penelitian kami denganamatan penilai kedua tentang aspek budaya jenis ini yang boleh terjemah ialah1:0.03, dan nisbah antara dapatan penelitian kami dengan amatan penilai keduatentang aspek budaya jenis ini yang tak boleh terjemah ialah 1:0.10. Perbezaanantara dapatan penelitian kami dengan amatan penilai kedua tentangkebolehterjemahan bentuk budaya jenis ini dalam terjemahan BMn-BM sudahditunjukkan dalam Rajah 5:


56 Sari 26

JADUAL 13 Alasan Penilai Kedua tentang Budaya Organisasi, Adat Resam,Aktiviti, Prosedur, Konsep yang Tak Boleh Terjemah

Bil. Alasan Contoh Budaya organisasi, adat resam, aktiviti,prosedur, konsep

1. Fungsi kata budaya (shun liu zhi) kertas replika wang emas dantidak dapat disampaikan perak sebagai pemujaan selamat dalam (31),dalam TL (zuo

ye deng hua bao, jin zao xi que zao, bu xiang que shigui xiong lai) Semalam bunga cahaya pelita membawaalamat, pagi ini murai berkicau mendatangkan khabar.Rupa-rupanya abang yang mulia ini datangbertandang dalam (35), (e wen) garis lapardalam (36)

2. Konsep budaya SL (su yuan) urusan dunia sekular dalam (32),tidak wujud dalam TL (tu

ke shui, jin ke mu, huo ke jin, shui ke huo, mu ke tu)unsur tanah mengatasi air, unsur emas mengatasikayu, unsur api mengatasi emas, unsur air mengatasiapi, unsur kayu mengatasi tanah dalam (34), (ling guang) pancaran cahaya dari roh dalam (39),

(bing ma fang bei tuan lian) parapegawai tinggi kerajaan dalam (40)

3. Kata budaya mempunyai (su yuan) urusan dunia sekular dalam (32),makna konotasi (e wen) garis lapar dalam (36), (hei qi)

gas hitam dalam (37), (lao zi jin shi bu neng bao

da, hou shi zuo lv zuo ma, bao da ya si). Nampaknyaaku tak mampu membalas budi tuan sepanjang hidupaku kali ini, maka dalam hidup aku seterusnya, akurela menjadi keldai atau kuda semata-mata nakmembalas budi tuan! dalam (38), (ling guang)pancaran cahaya dari roh dalam (39)

RAJAH 5 Perbandingan antara Dapatan Kajian Penulis Kedua dengan Amatan Penilaitentang Kebolehterjemahan Aspek Budaya Gerak Isyarat dan Amalan

Penilai kedua

Penulis

10

5

0

15

Boleh Terjemah Tak BolehTerjemah


57Kelainan Amatan tentang KebolehterjemahanJA

DU

AL

14Pe

rban

ding

an an

tara

Dap

atan

Kaj

ian

Penu

lis d

enga

n A

mat

an P

enila

i ten

tang

Keb

oleh

terje

mah

an B

uday

a Ger

ak Is

yara

t dan

Am

alan

Bil.

Teks

Tran

slite

rasi

Teks

Dap

atan

Peni

lai

Dap

atan

Peni

lai

Sum

ber

Sasa

ran

Penu

lisK

edua

Penu

lisK

edua

Bol

ehB

oleh

Tak

Tak

Terje

mah

Terje

mah

Bol

ehB

oleh

Terje

mah

Terje

mah

41.

qie

jiang

jiu

lai,

wo

Am

bil a

rak,

bia

r aku

mem

bala

s hid

anga

n ar

ak17

√4

yu z

hang

ren

hui j

ing.

tuk

tadi

.

42.

Cha

ng la

o jia

n sh

uo,

Lepa

s men

deng

ar ra

yuan

itu,

ket

ua b

iara

pun

15√

6da

dao

: zhe

ge

yin

mem

bala

s, “H

al in

i pas

ti ak

an m

enye

rikan

yuan

shi g

uang

hui

biar

a in

i. M

udah

saja

dija

lank

an. S

ilala

h m

inum

lao

seng

shan

men

,te

h da

hulu

.”ro

ng y

i ron

g yi

, qie

qing

bai

cha

.

43.

Zhen

ren

huan

g m

ang

Den

gan

terg

esa-

gesa

, Mah

agur

u Ta

o te

rpak

sa16

√5

jian

dao:

tai w

ei b

um

embe

ri n

asih

at, “

Mar

syal

! Har

ap ja

ngan

ke ju

e do

ng, k

ong

men

gore

k te

mpa

t ini

, tak

ut k

alau

-kal

au a

dayo

u li

hai..

..ke

jadi

an b

uruk

ber

laku

.”

44.

...lia

n m

ang

jiao

...di

a be

rgeg

as u

ntuk

men

yuru

h bu

dakn

ya13

√8

xiao

si m

o le

yi w

anm

enye

diak

an ti

nta

hita

m.

mo

zhi..

..

(ber

sam

bung

)


58 Sari 26

45.

Zhan

g sh

un h

un la

i,Te

ntun

ya Z

hang

Shu

n te

rbun

uh b

arul

ah ro

hnya

13√

8yu

xio

ng z

hang

tuo

mun

cul d

alam

mim

pi a

bang

.m

eng.

46.

...ni

que

bu

zhi t

a zh

iTe

mpa

t dia

bol

eh b

erga

ntun

g hi

dup

kela

k,12

√9

you

zhe

ge n

v er

...ta

mba

han

pula

ana

k itu

juga

dih

arap

kan

dapa

tya

ng la

o so

ng z

hong

,be

rana

k cu

cu k

elak

.ch

eng

si x

iang

huo

....

47.

jiu b

ao x

ia q

u, su

i ji

Pela

yan

itu p

un tu

run.

Tid

ak la

ma

kem

udia

n,√

138

tang

jiu

shan

g la

i....

dia

data

ng d

an m

engh

idan

gkan

ara

k ya

ng te

lah

dipe

san.

...

48.

...sh

i jia

ng h

u sh

ang

...se

bena

rnya

dia

lah

ketu

a pe

latih

ask

ar ..

.yan

g√

165

shi q

iang

ban

g m

aim

enca

ri na

fkah

den

gan

cara

men

jual

uba

t-uba

tan

yao

de ji

ao to

u....

sam

bil b

erm

ain

tom

bak.

49.

Gao

Qiu

zhi

dei

kou

Akh

irnya

terp

aksa

lah

Gao

Qiu

men

yem

bah

suju

d√

201

tou

xie

zui..

..m

emin

ta a

mpu

n....

50.

...jia

o zh

uang

ke

qu...

suru

h bu

ruh

perg

i ke

peka

n su

paya

mem

beli

√12

9xi

an li

cuo

yao

....

sed

ikit

ubat

....

Jum

lah

414

7/21

0×21

663

/210

×21

=15

oran

g=6

ora

ng14

7/21

0×10

63/2

10×1

0=7

but

iran

=3 b

utira

n

JAD

UA

L 14

(sam

bung

an)



Penilai kedua telah memberi banyak alasan yang berlainan untuk menyokongamatan mereka seperti yang ditunjukkan dalam Jadual 15.

JADUAL 15 Alasan Penilai Kedua tentang Budaya Gerak Isyarat dan Amalan yangBoleh Terjemah

Bil. Alasan Contoh Budaya Gerak Isyarat dan Amalan

1. Konsep budaya SL dapat (hui jing) membalas hidangan arak dalam (41),disampaikan dalam TL (bai cha) minum teh dalam (42), (jian)

memberi nasihat dalam (43), (shi) bermain dalam(48)

2. Konteks TL menepati (hui jing) membalas hidangan arak dalam (41),makna SL (tuo meng) muncul dalam mimpi dalam (45),

(cheng si) beranak cucu dalam (46), (shi)bermain dalam (48), (kou) menyembah sujud dalam(49)

3. Makna fizikal kata (bai cha) minum teh dalam (42), (jian)budaya dapat memberi nasihat dalam (43), (mo) menyediakandiungkapkan kembali dalam (44), (tang) menghidangkan dalam (47),

(shi) bermain dalam (48), (kou) menyembah sujuddalam (49), (cuo) membeli dalam (50)

4. Makna budaya SL dapat (hui jing) membalas hidangan arak dalam (41),disampaikan dalam TL (jian) memberi nasihat dalam (43), (cheng

si) beranak cucu dalam (46), (shi) bermain dalam(48)

5. Fungsi kata budaya (mo) menyediakan dalam (44), (tuo meng)dapat disampaikan muncul dalam mimpi dalam (45), (kou) menyembahdalam TL sujud dalam (49), (cuo) membeli dalam (50)

Alasan tentang penterjemahan bentuk gerak isyarat dan amalan penilaikedua di atas tidak selaras dengan dapatan penelitian kami. Bagi mereka (a)apabila konsep, makna dan fungsi kata budaya BMn yang dapat disampaikandalam BM dengan cara penghuraian yang panjang lebar bermaksud kata budayaBMn itu adalah boleh terjemah, (b) makna kata budaya BMn yang dapatdisampaikan melalui makna konteks dalam BM juga bermakna kata budaya ituboleh terjemah dan (c) apabila mana-mana aspek makna fizikal/leksikal katabudaya dapat diterjemahkan, maka ia dianggap sudah boleh terjemah walaupunbutiran berkaitan itu mempunyai makna fizikal/leksikal dan makna fungsi.Perbezaan definisi dan fahaman tentang kebolehterjemahan bentuk budaya ialahsebab utama perbezaan antara dapatan penilitian kami dengan amatan penilaikedua tentang kebolehterjemahan aspek budaya jenis ini daripada BMn kepadaBM. Ini ditunjukkan dalam Jadual 16.


60 Sari 26

Alasan yang diberi itu sama dengan dapatan penelitian kami.

KESIMPULAN

Perbezaan amatan dan kelainan teks terjemahan serta kesan kelainan terhadapmesej ialah perkara pokok dalam rencana ini. Kami dapati kelainan terjemahantimbul daripada perbezaan perspektif tentang definisi dan amatan keboleh-terjemahan khususnya apabila ia diterapkan daripada aspek budaya BMn kepadaBM. Ternyata bahawa pertimbangan hasil terjemahan daripada individu yangberlainan akan bersifat kelainan. Sebahagian besar perbezaan itu disebabkanpegangan tentang amatan penterjemahan dan definisi kebolehterjemahan. Dalamkajian ini, konsep kebolehterjemahan yang diikuti penilai kedua adalah lebihliberal daripada yang kami pegang dan dicatatkan definisinya di awal rencanaini. Selain itu, kami juga mendapati walaupun definisi kebolehterjemahankami itu ketat, ia tidak pula menghasilkan output terjemahan yang mesejnyaamnya begitu berbeza sekali daripada output terjemahan mengikut persepsikebolehterjemahan oleh penilai kedua; yakni, perbezaan pada definisi ini tidakmembawa kesan yang ketara dalam penyampaian mesej keseluruhan daripada

JADUAL 16 Alasan Penilai tentang Budaya Gerak Isyarat dan Amalan yang TakBoleh Terjemah

Bil. Alasan Contoh Budaya Gerak Isyarat dan Amalan

1. Makna konotasi SL tidak (hui jing) membalas hidangan arak dalam (41),dapat disampaikan ke (bai cha) minum teh dalam (42), (jian)dalam TL memberi nasihat dalam (43), (tuo) meng muncul

dalam mimpi dalam (45), (cheng si) beranakcucu dalam (46)

2. Makna budaya SL tidak (hui jing) membalas hidangan arak dalam (41),wujud dalam TL (bai cha) minum teh dalam (42), (mo)

menyediakan dalam (44), (cheng si) beranakcucu dalam (46), (tang) menghidangkan dalam (47),

(shi) bermain dalam (48), (cuo) membeli dalam(50)

3. Makna leksikal kata (tang) menghidangkan dalam (47), (cuo)budaya SL sahaja yang membeli dalam (50)dapat diungkapkandalam TL

4. Konsep kata budaya (cuo) membeli dalam (50)SL berbeza dengankonsep kata budaya TL



teks sumber BMn kepada teks sasaran BM. Penyelidikan ini juga menunjukkananggapan kebolehterjemahan yang berbeza-beza pada penterjemahan yangberlainan. Bagi penilai kedua penjelasan dan penerangan tambahan pada notakaki serta penjelasan konteks yang mengiringi atau terkandung dalam tekssasaran telah dianggap sebagai kaedah yang dapat meninggikan danmemfasilitasikan lagi darjah kebolehterjemahan sesuatu bentuk budaya daripadaBMn kepada BM.

NOTA

1. Kaedah kuantitatif biasa tidak digunakan kerana populasi yang ditinjau terlalu kecilatas kekangan …hanya pelajar yang mahir dalam bahasa Mandarin dan bahasaMelayu sahaja yang layak mengambil bahagian. Populasi payah ditambah keranagolongan yang mahir kedua-dua bahasa sukar dicari.

RUJUKAN

Bassnett, Susan. 1980. Translation Studies. Revised Edition (1991). London: Routledge.. 1998. Constructing Cultures: Essays on Literary Translation.

Clevedon: Multilingual Matters Ltd..Collins Cobuild English Dictionary for Advanced Learner. 2001. Third Edition. Glasgow:

Harper Collins Publishers.Da Lu Ban Ci Yuan (Xiu Ding Be) 2 Jilid, . 1989. Taipei:

Tai Wan Shang Wu Yin Shu Guan Gu Fen You Xian Gong Si.House, Juliane.1973. Of the Limits of Translatability. Babel 119(4): 166-167.Kamus Dewan. Edisi Baru . 1991. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.Kamus Zui Xin Han Yu Da Ci Dian, . 1995. Kuala Lumpur: United

Publishing House (M) Sdn. Bhd..Katz, J.J. & Fodor, J.A.1963. The Structure of a Semantic Theory. Language, 39: 170-

210.Katz, Jerrold. J.1972. Semantic Theory. New York: Harper & Row, Publishers.Larson, Mildred. L. 1984. Meaning-Based Translation: A Guide to Cross–Language

Equivalence. London: University Press of America.Lim Chuan Boon, Tan Lai Peng, Woo Tack Lok .2001. Hikayat Pinggir Air Jilid I-IV.

Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.New Century Dictionary of Chinese Language & Culture, Chinese-English Edition.

2001. Beijing: The Commercial Press.Newmark, Peter. 1988. A Text Book of Translation. London: Prentice Hall International.Nord, Christiane. 1997. Translating a Pusposeful Activity- Functionalist Approches

Explained. Machester: St. Jerome Publishing.Shi Nai An 1969. Yi Bai Er Shi Hui De Shui Hu I-II .

Hong Kong: Shang Wu Yin Shu Guan Fen Guan.Shuo Zi Yi Shi Tan Wen Hua . Buku 1-4 .2000. Beijing: Bei Jing Yu

Yan Wen Hua Da Xue Chu Ban She.Venuti, Lawrence. 1992. The Translator’s Invisibility: A History of Translation. London:

Routledge.


62 Sari 26

. 1995. The Scandals of Translation: Towards an Ethics ofDifference. London: Routledge.

Ye Zi Nan . 2000. Ying Han Fan Yi Li Lun yu Shi Jian. Taipei: Shu Lin Chu Ban You Xian Gong Si.

Goh Sang Seong, PhDPusat Pengajian Ilmu Kemanusiaan,Universiti sains Malaysia, Pulau Pinang,11800, Penang.Malaysia.

E-mail: [email protected]

Mashudi Kader, PhDInternational Institute for Asian Studies (IIAS),and Department of Languages and Cultures of Southeast Asia and Oceania,Universiteit Leiden,The Netherlands.

Emel: [email protected]


Kelainan Amatan tentang Kebolehterjemahan: Kes Bahasa Cina … · 2013-07-10 · Kelainan Amatan...

Documents

Transcript of Kelainan Amatan tentang Kebolehterjemahan: Kes Bahasa Cina … · 2013-07-10 · Kelainan Amatan...