ISBN - Aydın Yayınları

ISBN

978 - 605 - 7945 - 06 - 8

Yazarlar

Mustafa Gökay ERDENSadık Tecelli ŞEN

Editör

Gülçin GÜNDÜZ

Dizgi - Grafik Tasarım

Aydın YayınlarıDizgi Birimi

Yayıncı Sertifika No

41263

Soru ve Önerileriniz İçin

[email protected]

Basım Yeri

Ertem Basım Ltd. Şti./ANKARA0312 640 16 23

İletişim

www.aydinyayinlari.com.tr

Tel: 0312 418 10 02 • 0850 577 00 71Faks: 0312 418 10 09

aydinyayinlari

aydinyayinlari

0533 051 86 17

**

Bu kitabın her hakkı saklıdır ve MİRAY EĞİTİM HİZMETLERİ YAYINCILIK İNŞ. TUR. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ’ne aittir. 5846 sayılı yasanın hükümlerine göre kitabın düzeni, metni, soru ve şekilleri kısmen de olsa hiçbir şekilde alınıp yayımlanamaz, fotokopi ya da başka bir tek-nikle çoğaltılamaz.

ÖN SÖZ

Sevgili Genç,

Sen sandığından çok daha fazlasısın! Geleceğin mimarı, bir bütünün parçasısın. Bireysel olarak kendini ne kadar

geliştirirsen geleceğe en büyük, en güzel katkıyı sağlamış olacaksın. Bu yolda ilk hedefin; kendini ifade edebilen,

iletişim kurabilen, bilgi ve teknolojiyi hedefleri doğrultusunda kullanabilen bir birey olmak olmalı. Bütün bunları

yaparken insana, düşünceye, ahlaki değerlere ve kültürel mirasa saygılı olmalı ve bu değerleri yaşatmalısın. Bütün

bu beceri ve değerlere sahip olabilmek için yapacağın yegane şey aldığın eğitim ve öğrenimi doğru şekillendirebil-

mek. Bu yolda yazarlarımızın çok boyutlu düşünüp planlayarak hazırladıkları bu kitabın eğitim – öğrenim hayatına

sağlayacağı en küçük katkı bile bizi son derece mutlu edecektir.

Değerli Öğretmenler,

Geleceğimizin teminatı gençlerin yukarıda belirttiğimiz nitelikte bireyler olarak yetişmeleri kuşkusuz önce ai-

lelerinin sonra da sizlerin katkılarıyla gerçekleşecek. Bu kutsal görevde başarınızın sırrı başta insanî değerleriniz

olmak üzere yöntem ve teknikleriniz olacaktır. Bu büyük sorumluluğu gerçekleştirme yolunda elinizdeki bu kaynak

belki çok küçük bir etken olacak ancak küçük adımların büyük yeniliklerin habercisi olduğu düşüncesiyle AYDIN

Yayınları olarak AYDIN Nesiller yetiştirme yolunda daima yanınızda olacağımızı bilmenizi isteriz.

Küçük adımlarınızla büyük değişimlere katkı sağlamanız dileğiyle…

AYDIN YAYINLARI AİLESİ

İÇİNDEKİLER

1. BÖLÜM

GÜZEL SANATLAR VE EDEBİYAT .............................................................................9

2. BÖLÜM

ŞİİR BİLGİSİ ................................................................................................................. 15

Kafiye ve Redif .............................................................................................................. 17

Şiir Türleri ..................................................................................................................... 25

Edebi Sanatlar ............................................................................................................... 29

Nazım Biçimleri, Türleri ................................................................................................... 37

Kavramlar ..................................................................................................................... 45

Şiir Bilgisi (Karma) .......................................................................................................... 49

3. BÖLÜM

DÜZYAZI TÜRLERİ ...................................................................................................... 57

Metinlerin Sınıflandırılması ............................................................................................... 59

Anlatmaya Bağlı Metinler ................................................................................................. 63

Göstermeye Bağlı Metinler ............................................................................................... 67

Kişisel Hayatı Konu Alan Metinler ...................................................................................... 71

Gazete Çevresinde Gelişen Metinler .................................................................................. 75

Sözlü Anlatım Türleri....................................................................................................... 79

Düzyazı Türleri (Karma)................................................................................................... 83

4. BÖLÜM

İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK EDEBİYATI .................................................................... 91

Türk Edebiyatının Dönemleri ............................................................................................ 93

Sözlü Dönem (Dönem Özelliği, Nazım Türleri) ...................................................................... 95

Sözlü Dönem (Destanlar) ................................................................................................. 99

Yazılı Dönem ............................................................................................................... 103

İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı (Karma)............................................................................ 107

5. BÖLÜM

İSLAMİYET ETKİSİNDE GELİŞEN TÜRK EDEBİYATI .............................................. 111

Geçiş Dönemi ..................................................................................................................................... 113

Halk Edebiyatı Genel Özellikleri ......................................................................................................... 117

Halk Edebiyatı Nazım Biçimleri, Türleri .............................................................................................. 125

Halk Edebiyatı Sanatçıları .................................................................................................................. 129

Halk Edebiyatı (Karma) ...................................................................................................................... 137

Divan Edebiyatının Genel Özellikleri .................................................................................................. 141

Divan Edebiyatı Nazım Biçimleri, Türleri ............................................................................................ 149

Divan Edebiyatı Şairleri, Yazarları ...................................................................................................... 153

Divan Edebiyatı (Karma) .................................................................................................................... 161

6. BÖLÜM

EDEBİ AKIMLAR ......................................................................................................... 169

7. BÖLÜM

BATI ETKİSİNDE GELİŞEN TÜRK EDEBİYATI ......................................................... 183

Tanzimat Edebiyatı Genel Özellikleri ................................................................................. 185

I. Dönem Tanzimat Edebiyatı Sanatçıları............................................................................ 191

II. Dönem Tanzimat Edebiyatı Sanatçıları ........................................................................... 195

Tanzimat Edebiyatı Sanatçıları (Karma) ............................................................................. 199

Tanzimat Edebiyatı Eserleri ............................................................................................. 207

Tanzimat Edebiyatı (Karma) ............................................................................................ 215

Servetifünun Edebiyatı Genel Özellikleri............................................................................. 219

Servetifünun Edebiyatı Sanatçıları .................................................................................... 223

Bağımsızlar.................................................................................................................. 231

Servetifünun Edebiyatı Eserleri ........................................................................................ 233

Servetifünun Edebiyatı (Karma)........................................................................................ 241

Fecriati Edebiyatı Genel Özellikleri.................................................................................... 245

Fecriati Edebiyatı Sanatçıları, Eserleri ............................................................................... 247

Fecriati Edebiyatı (Karma)............................................................................................... 249

Milli Edebiyat Genel Özellikleri ......................................................................................... 251

Milli Edebiyat Sanatçıları................................................................................................. 255

Beş Hececiler ............................................................................................................... 263

Bağımsızlar.................................................................................................................. 267

Milli Edebiyat Eserleri ..................................................................................................... 269

Milli Edebiyat (Karma) .................................................................................................... 277

8. BÖLÜM

CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI ............................................................... 285

Cumhuriyet Dönemi ŞiiriCumhuriyet Dönemi Genel Özellikleri ................................................................................ 287

Öz (Saf) Şiir, Yedi Meşaleciler ......................................................................................... 291

Serbest Nazım, Toplumcu Şiir.......................................................................................... 303

Milli Edebiyat Zevk ve Anlayışını Devam Ettirenler ............................................................... 307

1923 - 1940 Arası Şiir (Karma) ......................................................................................... 315

Garip (I. Yeni) ............................................................................................................... 327

Garip, Hisarcılar, Mavi Hareketi, Garip Dışında Yeniliği Sürdürenler ......................................... 333

II. Yeni ........................................................................................................................ 343

II. Yeni, 1960 Sonrası Toplumcu Şiir, Mistik Duyarlılık Şiiri ve 1980 Sonrası Şiir ......................... 351

Halk Şiiri Geleneğini Devam Ettiren Sanatçılar ve Özellikleri .................................................. 359

Cumhuriyet Dönemi Şiiri - Şairleri ...................................................................................... 363

Cumhuriyet Dönemi Roman ve HikâyesiToplumcu Gerçekçiler, Özellikleri ve Sanatçıları .................................................................. 375

Milli Edebiyat Zevk ve Anlayışını Devam Ettirenler, Özellikleri ve Sanatçıları ............................. 383

Bireyin İç Dünyasını Esas Alanlar, Özellikleri ve Sanatçıları ................................................... 391

Modernizmi Esas Alanlar, Özellikleri ve Sanatçıları .............................................................. 399

Cumhuriyet Dönemi Roman - Hikâye (Karma) ..................................................................... 411

Cumhuriyet Dönemi TiyatrosuCumhuriyet Dönemi Tiyatrosu .......................................................................................... 419

Cumhuriyet Dönemi Öğretici MetinleriCumhuriyet Dönemi Öğretici Metinleri ................................................................................ 427

Cumhuriyet Dönemi Düzyazı SanatçılarıCumhuriyet Dönemi Düzyazı Sanatçıları ............................................................................ 435

Cumhuriyet Dönemi Şairleri, Yazarları, Eserleri, TopluluklarıCumhuriyet Dönemi Şairleri, Yazarları, Eserleri, Toplulukları .................................................. 447

9. BÖLÜM

TÜRKİYE DIŞINDAKİ ÇAĞDAŞ TÜRK EDEBİYATI ................................................... 467

Çağdaş Türk Edebiyatı ................................................................................................... 469

10. BÖLÜM

TÜRK EDEBİYATI TARİHİ .......................................................................................... 473

Türk Şiiri Geleneği ve Şiir Yorumlama ............................................................................... 475

Karşılaştırmalı Türk Edebiyatı .......................................................................................... 483

Türk Edebiyatı Tarihi ...................................................................................................... 491

CEVAP ANAHTARI ..................................................................................................... 503

Güzel Sanatlarve Edebiyat

1.BÖLÜM

1TEST Güzel Sanatlar ve Edebiyat

AYD

IN Y

AYIN

LARI

11

1

1. Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun kaleme aldığı

“Yaban”adlıromansadecebiredebiyatkitabıde-

ğil,aynızamandaTürkinsanınıngeçtiğizorluaşa-

maları anlatması bakımından da oldukça değerli

birromandır.

Buna göre “Yaban”, aşağıdaki bilim dallarından

hangisine daha çok kaynaklık eder?

A)Coğrafya B)Tarih C)Felsefe

D)Psikoloji E)Antropoloji

2. Edebiyatınmalzemesisözcüklerdirveedebiyatdil-

legerçekleştirilenbirsanatetkinliğidir.Edebiyatın

asılamacı,güzelsanatlarınenönemliögesiolan

estetikzevkduygusunudilaracılığıylagerçekleş-

tirmektir.Edebiyattafaydasağlamak,amaçolarak

herzamanikinciplandadır.

Buna göre aşağıdakilerden hangisi, edebiyatın

asıl amacına uygun olarak yazılan bir metin ola-

maz?

A) Eşinikaybetmişbirininyazdığıduyguyüklübir

şiir

B) Yaptığı doğa gezisinde gördüğü güzellikleri

okuyucusuyla paylaşan bir sanatçının yazdık-

ları

C) Birkaçyılöncegerçekleşenbirkazanınetkisin-

den kurtulamayan genç bir adamın anlatıldığı

birmetin

D) Öğretici metinlerin ve sanat metinlerinin ayırt

ediciözelliklerininanlatıldığıbirderskitabı

E) Öğrenciliğindenberihayalinikurduğubiroyunu

nihayetsahneyekoymayıbaşarmışbiryazarın

yazdığımetin

3. Tolstoy,“Sanat,insanınbirzamanlaryaşamışoldu-

ğuduyguyu,kendindecanlandırdıktansonra,aynı

duyguyubaşkalarınındahissedebilmesiiçinhare-

ket,ses,çizgi,renkveyasözcüklerlebelirlenenbi-

çimlerleifadeetmeihtiyacındandoğmuştur.”der.

Bu parçaya göre aşağıdakilerden hangisi bir

sanat dalı olamaz?

A)Tiyatro B)Müzik C)Resim

D)Bale E)Fotoğraf

4. Sevgi, inanış,güven,acıma,saygıgibivarlığımızı

ilgilendiren türlü insanlık duygularının bozulmadı-

ğıherdevirdeveheryerdesanatveedebiyatcid-

diye alınmış, değer taşımıştır. Ciddiye alınmayan

gerçeksanathiçbiryerdegösterilemez.İkinciDün-

yaSavaşısonrasıkuşağındanolanyazarlarınço-

ğu, ciddilikten yoksundur. Ünü ucuzamal etmek

yüzündençocukdenecekyaştaolanlarınbileağ-

zaalınmazdeyimlerleyüzkızartacaksözdeşiirler

düzmeye,iriirilaflarederekeleştirmeleryazmaya

kalkıştıklarınıgörmedikmi?

Bu metni sanatsal bir metne dönüştürmek için

aşağıdakilerden hangisini yapmak gerekmez?

A) Yazılışamacınıdeğiştirmek

B) Cümlelerinyapısındadeğişikliğegitmek

C) Anafikrinideğiştirmek

D) Kullanılananlatımbiçiminideğiştirmek

E) Metnebirolayörgüsüeklemek

5. Sanatakımlarınabakıldığındaşöylebirortaközel-

likgörülür:Bütünsanatdallarınıortakakımlaretki-

lerveyönlendirir.Sözgelimi,romantizmedebiyatta

olduğugibiresimdevemüziktedekendinihissetti-

renbirakımdır.Aynışekilderealizm,sürrealizmde

böyleortakbirçıkışnoktasıdır.Budurumdaortak

paydalarıolanbütünsanatdallarınınbirbirini tanı-

maveanlamayaihtiyaçlarıvardır.Diğerbirdeyiş-

lesanatalanlarıbirbirlerinietkileyipzenginleştirmiş

olurlar.Resim,heykel,mimarivemüzikeserlerinin

kendineözgüdilivardırancakhepsininayrıcako-

nuşmaveyazmadillerine ihtiyaçduyduklarıgörü-

lür.Bunoktadahepsiningündemineedebiyatgirer.

Bu metinde güzel sanatlarla ilgili vurgulanmak

istenen düşünce aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sanatakımlarımutlakbirdüzen içindeyeral-

maktadır.

B) Sanatdallarıbirbirindennekadarfarklıolsalar

da ortak akımlar doğrultusunda birbirlerinden

etkilenir.

C) Bütünsanatdallarıbirbirlerinietkilemeliveyön-

lendirmelidir.

D) Resim,müzik,mimariveheykelsanatları,ede-

biyatınonlarıyönlendirmesineihtiyaçduyar.

E) Edebiyatbütünsanatdallarınıntemelisayılır.

Güzel Sanatlar ve Edebiyat

AYD

IN Y

AYIN

LARI

12

6. I. Günümüzündünyasındaçevrekirliliği,tümge-

zegeni kaplayanboyutlara ulaşmışdurumda.

Dünyanınbirçokbölgesindeinsanlar,çevrefe-

laketinekarşıkorumasız,nükleertehditverad-

yasyondan habersiz bir yaşam sürmektedir.

Bilimadamlarıisebuolumsuzluklarındevamı

halindedünyadakitümcanlılarınciddibiçimde

tehditaltındaolduğunuvurguluyorlar.

II. Çocuk sayılabilecek kadar küçük yaştaki bir

genç,değerlitaşlarailgiduyuyordu,buyüzden

mücevherustasıolmayakararverdi.“Bumes-

leğiyapacaksamiyibirmücevherustasıolma-

lıyım.”diyedüşünerekülkedekien iyimücev-

herustasınıaramayabaşladı.Sonundabuldu,

yanınavardı,bir sürebeklediktensonrausta

tarafındankabuledildi.

Numaralanmış metinler karşılaştırıldığında

aşağıdakilerden hangisi yanlış bir değerlendir-

me olur?

A) I. metinde gerçeklik değiştirilmeden verilmiş-

kenII.metintamamendüşselbiryapıyasahip-

tir.

B) I.metinöğretici,II.metinsanatsaldır.

C) I.metindeaçıklayıcıanlatımyeralırkenII.me-

tindeöyküleyicianlatımkullanılmıştır.

D) I.metinnesnel,II.metinseöznelbiranlatıyasa-

hiptir.

E) I.metinbilgivermeyiamaçlamışkenII.metinde

estetikzevkönplandatutulmuştur.

7. Aşağıdakilerden hangisi edebi eserin özellikle-

rinden biri değildir?

A) İşlenmişbirdilveanlatımlaoluşur.

B) İnsanda güzel duygular, hayaller ve zevkler

uyandırır.

C) İnsanınduygu,düşüncevehayallerinibesler.

D) Aitolduğutoplumunsosyalvekültürelözellikle-

rinitaşır.

E) Söz tekrarına, söylenmesi güç sesler ve keli-

melereyerverilmez.

8. Tabiat;şiirin,musikinin,mimarininveresimsanatı-

nınortakesinkaynağıdır.Bütünbunlarıntoplumun

genelalgısındayeretmesiiçinyinedilinaracılığına

ihtiyaçduyulur.Bazıeleştirmenler,güzel sanatlar

arasındakihiyerarşisıralamasınıyaparkenedebi-

yataayrıcalıktanırlar.Aynışekildemusikininbüyü-

sünüönceleyenlerederastlarız.Diğersanatalan-

larınabuyarıştaönsırayıverenlerederastlayabili-

riz.“Bunoktadaacababirrekabetmisözkonusu-

dur”diyebirsoruaklagelebilir.Böylebirrekabetin

olmasıdabütünsanatçılariçiniticibirgüçsayılma-

lıdır.Amahatırlamakgerekirkisözkonusurekabet

aracıyinekonuşmaveyazmadilidir.

Bu parçada asıl anlatılmak istenen aşağıdaki-

lerden hangisidir?

A) Tabiat,bütünsanatdallarınınortak temasıol-

masıylaçokönemlibirkavramdır.

B) Eleştirmenleregöregüzelsanatlardaedebiyat,

enayrıcalıklısanatdalıdır.

C) Güzelsanatlarbirrekabetiçerisinegirsebirin-

cilikdaimaedebiyatındır.

D) Konuşmaveyazıdilisüreklibirrekabetiçerisin-

dedir.

E) Edebiyatıngelişmesiylebirliktetümsanatdal-

larındadabirgelişmegörülür.

9. Varlıkların, doğadaki görünüşlerinin kalem, fırça

gibiaraçlarlakâğıt,bezvb.üzerindeyapılması ile

----,taş,tunç,bakır,kil,alçıvb.maddelerdenyontu-

larak,kalıbadökülerekveyayoğruluppişirilerekbi-

çimlendirilmesiyleile----ortayaçıkmış;duyguların

seslerlebelirtilmek istenmesiyle ----doğmuş;sah-

nelenmek için oluşturulmuş oyunlarla ----, yazının

bulunmasıylada----başlamıştır.

Bu parçadaki boşluklara sırasıyla aşağıdakiler-

den hangisinde verilenler getirilmelidir?

A) resim-heykel-müzik-tiyatro-edebiyat

B) heykel-bale-tiyatro-müzik-edebiyat

C) edebiyat-opera-müzik-tiyatro-resim

D) resim-heykel-tiyatro-müzik-edebiyat

E) edebiyat-heykel-bale-tiyatro-müzik

Şiir Bilgisi

2.BÖLÜM

1TEST

AYD

IN Y

AYIN

LARI

17

Kafiye ve Redif 3

1. Evlerinin önü yonca

Yonca büyür koca koca

Bu dizelerdeki uyak türü aşağıdaki beyitlerin

hangisindeyoktur?

A)Sensizlikaşılmazbirduvar

Aşkınherdemsinemyakar

B)Biroyanabirbuyana

Rabbimyazsınsenibana

C)Negörkemliyücedağlar

Dereler,ırmaklar,bağlar

D)Rüyalarınkadarsadegüzeldin

Biryazsabahıgülüşünlegeldin.

E)Hareligözlerinvealdudaklarınıslak

Yüreğimkorateşlerkadarsıcak

2. Aşağıdaki dörtlüklerin uyak düzenleri ikişerli

eşleştirildiğindehangisidıştakalır?

A)Birgörüştesevdimseni

EttideliMecnunbeni

Göreyimogülsineni

İnsafeyledursevdiğim

B)Senbirceylanolsanbendebiravcı

Avlasamçöllerdesazileseni

Bulunmazdermanıyokturilacı

Vursamyaralasamsözileseni

C) Kara gözler, kara gözler

Kararmışkaragözler

Gemimdenizdekaldı

Yelkenimkaragözler

D)ÇırpınıpdaŞanova’yaçıkınca

EğlenŞanova’dakalAcemkızı

Uğrunuğrunkaşaltındanbakınca

CantelefediyorgülAcemkızı

E)Alalmamdaldakaldı

Gözlerimyoldakaldı

Erdiellermuradına

Bizimkidildekaldı

3. Gülüncegözlerinderüyabaşlıyor

Gönülkudümmisaliçarpıyor

Budizeler içinaşağıdakilerdenhangisisöyle-

nebilir?

A)Heceölçüsüyleyazılmıştır.

B)Redifkullanılmamıştır.

C)Zenginuyakkullanılmıştır.

D)Uyakkullanılmamıştır.

E)Yarımuyakveekhâlinderedifkullanılmıştır.

4. Aşağıdakidizelerinhangisindetamuyakkulla-

nılmamıştır?

A)Gözlerimgözündeaşkıseçmiyor

Onlardankalbimesevdageçmiyor

B)Hangiildeverdinsonnefesini

Banayalnızöldüdedilerseni

C)Genişenginlerinbirmezarolsun

Siyahufuklarınrüzgârladolsun

D)Eseytaşkınrüzgaryık,parçala,es

Seniölüistememduyayımbaşkases

E)Duyulsunuluyansesimyalnız

Sönsünsemâmdaensonkalanyıldız

5. İçinedüşenleraşkındolabın

Çekmişlerdilberincevrin,itabın

YazanlarFerhadveMecnunkitabın

Emrah’ıdabirkenarayazmışlar

Budörtlükleilgiliaşağıdakilerdenhangisisöy-

lenemez?

A) Düzkafiyeörgüsünesahiptir.

B) Heceölçüsükullanılmıştır.

C) Zenginkafiyevardır.

D) Ahenkunsurlarındanyararlanılmıştır

E) Ekhalinderedifvardır.

AYD

IN Y

AYIN

LARI

18

Kafiye ve Redif

6. Hadigit,bendensanadilediğindeizin

Hadigit,nebiradresnebirhatırabırak

Dizeleriyle,

I. öylebiruzaklaşki

II. mutlulukkadarırak

III. zannetmekipişmanlık

IV. kardakalmasınizin

sözlerinintümükullanılarak“çaprazkafiye”dü-

zenindeanlamlıbirdörtlükoluşturulmak iste-

nirsesonikidizeninsıralanışıaşağıdakilerden

hangisiolur?

A) I.veIII.

II.veIV.

B) III.veII.

I.veIV.

C) III.veI.

IV.veII.

D) I.veIV.

III.veII.

E) I.veII.

III.veIV.

7. • Uzunincebiryoldayım

Gidiyorumgündüzgece

Bilmiyorumnehaldeyim


• Dünyayageldiğimanda

Yürüdümaynızamanda

İkikaplıbirhanda


Buikidörtlükleilgili

I. Kafiyeörgüsü

II. Kafiyeçeşidi

III. Nazımbirimi

IV. Ölçüsü

özelliklerininhangileriaynıdır?

A)I.veII. B)I.veIII. C)II.veIII.

D)III.veIV. E)I.veIV.

8. I. Devceyapındailkrahatlığıduydum

Şifasımınekiruhabuilkyudum

II. Gâheserimyellergibi

Gâhtozarımyollargibi

III. Usyineaşkınbenimest-üharabeyledi

Yaktıgönülevinibağrıkebabeyledi

IV. Dadaloğluyarınkavgakurulur

Tüfeköterdavlumbazlarvurulur

V. Dünyadaneikbalneservetdileriz

Hattanedeukbadasaadetdileriz

Numaralanmışdizelerinhangiikisindesadece

sözcükhâlinderedifkullanılmıştır?

A)II.veIII. B)III.veIV. C)II.veIV.

D)III.veV. E)IV.veV.

9. Birsonbaharakşamısahillerdeyim

Gamlıbirheykelgibikayalardaben

Dağınıksaçlarımdanpervasızesen

Rüzgârlarınelindekırıkbirneyim

Budörtlükleilgiliaşağıdakilerdenhangisisöy-

lenemez?

A) Sarmauyakdüzenindeyazılmıştır.

B) Heceölçüsüyleyazılmıştır.

C) Birincivedördüncüdizelerdeyarımkafiyekul-

lanılmıştır.

D) Redifeyerverilmiştir.

E) İkinciveüçüncüdizelerde tamkafiyekullanıl-

mıştır.

10.Aşağıdakidizelerinhangisindeayraç()içindeverilenkafiyekullanılmamıştır?

A)Bunasılbirdünyahikâyesizor

Bütünbirkâinatmuşambadekor(tamkafiye)

B)Hamdınyanıpdapiştingerisiboşnakarat

Zatenböyledirhayat,zatenböyledirhayat(tam

kafiye)

C)Dahadenizgörmemişbirçobançocuğuyum

Bu dağların eskiden âşinasıdır soyum (zengin

kafiye)

D)Kızılırmakn’ittinallıgelini

Nasılaldınallıpullugelini(yarımkafiye)

E)Ağzınıaçmasakınaçarsanaçkeseni

Encandanbildiklerintefekoyarlarbeni(zengin

kafiye)

AYD

IN Y

AYIN

LARI

25

Şiir Türleri 75TEST1. Uzaklaşmazhepyakındagezerdim

Güçlüidimdomatesiezerdim

Dizboyugölbulsamiyiyüzerdim

Nerdekaldıbenimhızlıgençliğim

Budörtlükteaşağıdakişiirtürlerininhangisine

aitözelliklerağırbasmaktadır?

A)Lirikşiir B)Dramatikşiir C)Pastoralşiir

D)Didaktikşiir E)Epikşiir

2. Aşağıdakilerin hangisinde şiir türleri ile ilgili

yanlışbirbilgiverilmiştir?

A) Şairinruhundauyananheyecanlarıiçlibirdille

anlatanduyguyüklüşiirlere“lirikşiir”denir.

B) Konusu savaş, yiğitlik, kahramanlık ve vatan

sevgisi olan, bir olayı veya tarihi bir hadise-

yicoşkulubirşekildeanlatanşiirlere“epikşiir”

denir.

C) Çoban,kır,dağ,orman,yayla,köyhayatını,do-

ğalgüzellikleri,manzaralarıvebunlaraduyulan

özlemlerianlatanşiirlere“pastoralşiir”denir.

D) Bellibirkonudaöğütvebilgiveren,biliminme-

totveprensiplerini,sanateserleriningüzelyön-

leriniöğreten,ahlaki,kültürelderslerverenşiir-

lere“didaktikşiir”denir.

E) Kişilerinveçevredekinesneleringülünç taraf-

larınıelealarakonlarıyeren,kötüleyenşiirlere

“dramatikşiir”denir.

3. Sanaçirkindediler,düşmanıoldumgüzelin

Sanakâfirdediler,dişbiledimHakk’abile

Topladınsaçtığıaltınlarıyüzlerceelin

Kahpelendindegarazbağladımahlâkabile

Bu dörtlük işlenen konu dikkate alındığında

aşağıdakişiirtürlerindenhangisineörnektir?

A)Pastoralşiir B)Satirikşiir

C)Lirikşiir D)Dramatikşiir

E)Epikşiir

4. Bütünsevgileriatıpiçimden

Varlığımıyalnızonaverdimben

Elverirkibirgünbanaderinden

Taderindenbirgünbana“Gel”desin

Buşiirdekigibikonuşmabiçimindeyazılanve

tiyatrometinlerindegörülenşiirtürüaşağıdaki-

lerdenhangisidir?

A)Lirikşiir B)Satirikşiir C)Epikşiir

D)Pastoralşiir E)Dramatikşiir

5. GELİNLİKKIZINÖLÜMÜ

Salâverilirkenkalktıkkahveden

Kızınbabasıyanımızdaboyuuzun

Zayıfağzımırıltılar

Onköylüikisubaybirtezkerecier

Sıralandıkahşapmescidinavlusunda

Aldıkcenazeyisarsmadaniğreti

Vehafifgözlerimizyerde

Kayıpbirtayınizinisürerizsanki

(MelihCevdetAnday)

Buşiirintürüaşağıdakilerdenhangisidir?

A)Lirikşiir B)Epikşiir C)Satirikşiir

D)Pastoralşiir E)Didaktikşiir

6. Damaçıktım,soğukaldım,oluyoronbeşgün

Neişinvarkiremitlerdeasersemdesene

İhtiyarlıkmınedir,şaşkınımoğlumbusene

Hadiaktarmıyayım...Kimgetirirekmeğimi

Oturupkörgibi,nâmerdeelaçmakiyimi

Kimkazanmazsabudünyâdabirekmekparası

Dostununyüzkarası;düşmanınınmaskarası

Mehmet Akif Ersoy’un “Seyfi Baba” adlı şiiri,

aşağıdakişiirtürlerindenhangisiesasalınarak

yazılmıştır?

A)Lirikşiir B)Pastoralşiir C)Didaktikşiir

D)Satirikşiir E)Epikşiir

AYD

IN Y

AYIN

LARI

26

Şiir Türleri

7. Göklerdeuçanmeleklerbile

Kıskanırlardıbizi

Birgüniştebuyüzdengözegeldi

Odenizülkesinde,üşüdü

Rüzgârındanbirbulutun

GüzelimAnnabelLee

Mezarıordadırşimdi

Odenizülkesinde

Bu şiir parçasında şiir türlerinden hangisine

özgüniteliklerağırbasmaktadır?

A)Pastoralşiir B)Dramatikşiir

C)Lirikşiir D)Satirikşiir

E)Epikşiir

8. ----,dramtürükonularıiçerenbirşiirtürüdür.Acıklı

yadakorkunçbirolayıkonualır.Konuyuokuyucu-

nungözündecanlandırabilen,hareketedönüştüre-

bilen bir şiir türüdür. Opera için yazılanmanzum

eserlerdedekullanılır.Karşılıklıkonuşmayadaya-

lımanzumeserdir.Başlangıçta trajedi vekomedi

olmaküzereikitürolanbuşiirtürü,dramıneklen-

mesiyleüçeçıkmıştır.BatıedebiyatındaCorneille,

Racine, Shakespeare; Türk edebiyatında Namık

Kemal,AbdülhakHamitTarhan,FarukNafizÇam-

lıbelbutürşiirörneklerisunmuşlardır.

Buparçadaboşbırakılanyereaşağıdakilerden

hangisigetirilmelidir?

A)Pastoralşiir B)Lirikşiir C)Didaktikşiir

D)Satirikşiir E)Dramatikşiir

9. Herşeyinkursuverilmeligünümüzde

Daktilo,satranç,bilgisayarhattaölümünbile

Yazlıklarakoşuyorlar,

Yakındaölümündeyazlığıçıkacak

Birdedevremülkolsa

Budörtlükaşağıdakişiirtürlerindenhangisine

örnekgösterilebilir?

A)Epikşiir B)Satirikşiir C)Didaktikşiir

D)Pastoralşiir E)Dramatikşiir

10.Ezop tarafındanyazılan,TürkçeyeOrhanVeli ta-rafındanbaşarıylaçevrilen“KargaileTilki”,dünya

edebiyatıiçinenönemliöğreticifabllardanbiridir.

BunagöreOrhanVeli tarafındanşiir şeklinde

çevrilen“KargaileTilki”,içeriğibakımındanaşa-

ğıdakişiirtürlerindenhangisineörnektir?

A)Lirikşiir B) Didaktikşiir C)Dramatikşiir

D)Epikşiir E)Pastoralşiir

11.AtıldıMehmetçik,büyüyübozdu

Birdüşmansüngüsüne,göğsünden

Buşehadetlekayalaryarıldısanki

Dipçikgürültüsünden

Budizeler,aşağıdakişiirtürlerindenhangisine

örnektir?

A)Lirikşiir B)Satirikşiir C)Pastoralşiir

D)Epikşiir E)Dramatikşiir

12. I. Benosevdayacanatandeli

Nasılyanıptutuşmazdımozaman

II. İlimolmazsaşâirolmazinsan

Dilsizsözekâdirolmazinsan

III. Şumilletinkimuztaripveölmedeağırağır

Fakatsakınçekinmeyin,yiyin,yutunhapırhapır

IV. Kekikkokaryamacı,bayırı,düzü

Kırlangıçlarsöküneylerdizidizi

V. Turan’ınbirilivar,yalnızbirdilivar

Başkadilvardiyenin,başkabiremelivar

VI. Halkbilmiyordinişer’isünneti

Bozuldusikkenintuncunakaldık

Numaralanmış dizeler şiir türü olarak ikişerli

gruplandırıldığında ikili grubun dışında kalan

şiir türleri aşağıdakilerin hangisinde verilmiş-

tir?

A) Lirikşiir–Pastoralşiir

B) Didaktikşiir–Satirikşiir

C) Dramatikşiir–Didaktikşiir

D) Pastoralşiir–Didaktikşiir

E) Satirikşiir–Pastoralşiir

AYD

IN Y

AYIN

LARI

29

97TEST Edebi Sanatlar

1. Aşağıdakidizelerinhangisindesanatlıbirsöy-

leyişyoktur?

A)Güneşgüler,kuşlaruçarhavada

Uyanırlarnazlınazlıçiçekler

B)Yeditepelişehrimdebıraktımgoncagülümü

Neölümdenkorkmakayıpnedüşünmekölümü

C)Okuytuyollardangeçtikyanyana

Benimellerimdetitrerkeneli

D)Tazeelindengülüvermezmisin

Gülgibiyahutgülüvermezmisin

E)Körfezdekidalgınsuyabirbakgöreceksin

Geçmişgecelerdenbiridurmaktaderinde

2. Gülümseyenrenkrenkbegonyalar

Yanındaokyanusgibibirhavuz

Üstündebirbalerinheykel

Coşkuyladansediyorşimdi

Budörtlükle ilgiliolarakaşağıdakilerdenhan-

gisisöylenemez?

A) İnsana ait özellikler insan dışındaki varlıklara

aktarılmıştır.

B) Kapalıeğretilemeyebaşvurulmuştur.

C) Üçögelibenzetmekullanılmıştır.

D) Tenasüpsanatıyapılmıştır.

E) Birsözhemgerçekhemdemecazanlamage-

lecekşekildekullanılmıştır.

3. Üçkadehiçtimdalgalanıyorumben

Yeniyenisevdalanıyorumben

İlk dizedegörülen söz sanatı aşağıdakilerden

hangisidir?

A)Kapalıistiare B)Hüsnütalil C)Teşbih

D)Teşhis E)Telmih

4. Dest-bûsiârzusiylegerölsemdostlar

Kûzeeylentoprağımsununanınlayâresu

Bu beyitte “s” sesi tekrarlanarak yararlanılan

ahenkunsuruaşağıdakilerdenhangisidir?

A) Asonans B) Cinas C) Seci

D)Aliterasyon E)Tonlama

5. Veölümhiçbirzaman

Sarıkamış’takikadarsoğuk

Göstermemiştiryüzünü

Kanakanaiçtiğimizpınarlarda

Kanabulanmışneden

Bu parçada aşağıdakilerin hangisinde verilen

sözsanatlarıkullanılmıştır?

A) Teşbih–tekrir–istifham

B) İstiare–istifham–tekrir

C) Telmih–istiare–hüsnütalil

D) Tekrir–mecazımürsel–kinaye

E) İstiare–teşbih–tevriye

6. Gözlerindengöğsümesayısızyıldızakar

Birgülüşüniçimdebinlercelambayakar

Bu dizelerde kullanılan söz sanatının benzeri

aşağıdakilerinhangisindekullanılmıştır?

A)Çalgıcılarçalmıyorsessizsessiz

Göründüalkaftanlışanlıvezirimiz

B)Birmasalmeyvesigibipaylaştık

Mehtabıkırılmışdaluçlarında

C)Günseniniçindoğuyor,seniniçin

Benbiryıldızımyıldızlarortasında

D)Bendensanaizineygüzelafet

Varkimiisterseneylemuhabbet

E)Yüzümesertçizgilerçektiseninadını

Hasretsaatlerinisaydısaçımdaaklar

AYD

IN Y

AYIN

LARI

30

Edebi Sanatlar

7. Bülbülünyuvasına

Gülgirerrüyasına

Bülbülgüleâşıktır

MecnundaLeyla’sına

MecnunLeyladeriken

EriştiMevla’sına

Budizeleringenelindegörülensözsanatıaşa-

ğıdakilerdenhangisidir?

A)İrsalimesel B)Teşhis C)Tenasüp

D)Tevriye E)Hüsnütalil

8. Göl,sahiller,ayhepsidüşmüşaynıderde

Gölkederde,sahillerkederde,aykederde

Budizelerdekullanılansözsanatlarıaşağıdaki-

lerinhangisindeverilmiştir?

A) Tekrir–kapalıistiare

B) Tenasüp–teşbih

C) Tekrir–telmih

D) Teşbih–tekrir

E) Telmih–kapalıistiare

9. Müzeyyenoldıbezendibağ-ıçemen

Meğerkibağahabergeldiyardanbugece

Budizelerdegörülen edebi sanatın açıklama-

sıaşağıdakilerinhangisindedoğruolarakveril-

miştir?

A) Sözüdahaetkilidurumagetirmekiçinaraların-

dailgibulunanikiunsurdangüçsüzolangüçlü

olanabenzetilmiştir.

B) Sebebi bilinen bir olayınmeydana gelişi, ger-

çeksebebinindışındabaşka,güzelbirnedene

bağlanmıştır.

C) Birsözbenzetmeamacıgüdülmedenbaşkabir

sözyerinekullanılmıştır.

D) Anlaminceliğioluşturmakiçinherkesçebilinen

birgerçekbilinmiyormuşgibiverilmiştir.

E) Sözünetkisinigüçlendirmekiçinbirşey,oldu-

ğundandaha çok yadaolduğundandahaaz

gösterilmiştir.

10. Aşağıdakilerinhangisindesanatlısöyleyişeyerverilmemiştir?

A)Birmavibalonmudurbuyaz

İçisevdadoluyolculuk

B)Geceayaklarıkokanbiradamgibigelir

Eşiklereoturmuşayadoğruçocuklar

C)Kedim,ayakucumdabüzülmüş,uyumakta

İplikipliksarıyorsükûtubiryumakta

D)Dünakşamgördümseniyıllardansonra

Biryabancıgibiydinbakmadınbana

E)Yaşlıveyorgunruhum

Vedalaşıpuzaklaşıyorgölgeveışıktan

11.Yiyinefendileryiyin,buhan-ıiştihasizin Doyunca,tıksırınca,çatlayıncayakadaryiyin

Budizelerdekullanılansözsanatıaşağıdakiler-

denhangisidir?

A) Tariz

B) Telmih

C) Teşbih

D) Tezat

E) Tevriye

12. I.Birgüzelşuhadedimikigözünsürmelidir

DedibillahiseniHind’ekadarsürmelidir

II. HayretindenYusuf’unkavm-iZüleyhakestiel

Senciğerlerzahmınıdilleredestaneyledin

III. Güzelgittidiyepınarağladı

Acıdıyüreğimyandıpınara

Budizelerdekullanılanedebisanatlaraşağıda-

kilerdenhangisindesırasıylaverilmiştir?

I II III

A) Telmih Cinas Kinaye

B) İstiare Telmih Teşhis

C) Tekrir İrsalimesel İstiare

D) Akis Teşbih Hüsnütalil

E) Cinas Telmih Hüsnütalil

AYD

IN Y

AYIN

LARI

37

11TEST 13

1. Birşairinbirşiirinebaşkabirşairinaynıölçü,aynı

uyakveaynınazımbiçimiileyazdığıbenzerşiirdir.

Butanımlaaçıklananşiiryazmatarzıaşağıda-

kilerdenhangisidir?

A) Musammat

B) Nesib

C) Teşbib

D) Nazire

E) Tardiyye

2. Aşağıdaki dörtlüklerden hangisi bir tuyuğdanalınmıştır?

A)Esrârınıdilzamânzamânsöylerimiş

Hengâme-igamdadâstânsöylerimiş

Aşkehliolupdamihnet-ihicrâna

Bensabriderindiyenyalansöylerimiş

B)Ahvâl-icihânıherzamansöyleşelim

Ammagam-ıaşkımıznihânsöyleşelim

Eyvâkıf-ırâz-ıaşkolanârif-icân

Neygibiseninlebî-zebânsöyleşelim

C)Dilberünişiitâbunâzolur

Çeşmicâdûgamzesigammâzolur

Eygönülsabrittahammülkılona

Yârairişmekişiazazolur

D)YaRabdilimisehvühatâdansakla

Endişemitezvîrüriyâdansakla

Basdımreh-ivâdî-irubâîyekadem

Ta’n-ıhar-ınâdân-ıdü-pâdansakla

E)Olgözkiyüzüngörmeyegözdimeana

Şolyüzkitozunsilmeyeyüzdimeana

Şolsözkiiçindesanemâvasfunyoh

Senbâd-ıhevâdutanısözdimeana

3. Sözlükanlamı“kadınlarlaâşıkânesohbetetmek”

anlamıngelenedebiyatımızaArapedebiyatın-

dangirmişdivanedebiyatınazımşekli aşağı-

dakilerdenhangisidir?

A) Kaside

B) Gazel

C) Müstezat

D) Mesnevi

E) Kıt’a

4. Aşağıdakibeyitlerdenhangisibirmesneviden

alınmıştır?

A)Hâsılımyokser-ikûyundabelâdangayrı

Garâzımyokreh-iaşkındafenâdangayrı

B) Kentlerivekasabalarıveköyleriçevirdikseninadına

Kapılarıtutmaktanartıkherkesinnasırolduelleri

C)Tâzecânbuldıcihânirdinebâtâtahayât

Ellerindeharekâteyleselerservüçenâr

D)Düşüpçünmûy-ızengîpîşiitâba

Bozulmuşgenc-itâr-ııztıraba

E)Severemsenicanbigihatâdidümmaâzallah

Nemikdârıolacânunkibenzedemsanacânı

5. Aşağıdakilerin hangisinde mesneviyle ilgiliyanlışbirbilgiverilmiştir?

A) Mesnevilerbirolayıanlatanuzunşiirlerdir.

B) Mesneviler divan edebiyatında günümüzdeki

romanvehikâyeninyerinitutmuştur.

C) Beyitsayısısınırsızdır.

D) Aruzunkısakalıplarıylayazılır.

E) EdebiyatımızaArapedebiyatındangirmiştir.

Nazım Biçimleri, Türleri

AYD

IN Y

AYIN

LARI

38

Nazım Biçimleri, Türleri

6. “Dörtpadişahdönemindedehayatınınenşöhretli

zamanınıkendisigibisertbirmizacasahipolanIV.

Muradzamanındadayaşamıştır.IV.Murad’ıngö-

züneI.Ahmet’ingözünegirdiğindendahakısasü-

redegirmiştir.Yalnızmizacınındalgalıolması,sert

vesinirlibirkarakteresahipolmasıyüzündenpek

fazlasevilmemiştir.”

BuparçadaNef’i’ninmizacındandolayıhicivtürü

şiirlerdeyazdığısöylenebilir.

Aşağıdakilerdenhangisidevletin ilerigelenle-

rinihicvetmekiçindeyazılanbeyitlerleoluştu-

rulmuşdivanedebiyatınazımşeklidir?

A)Kaside B)Taşlama C)Mesnevi

D)Murabba E)Hicviye

7. Aşağıdakidörtlüklerdenhangisibirkoşmadan

alınmıştır?

A)Gönülgurbeteleçıkma

Yageliniryagelinmez

Herdilberemeyilverme

Yaseviliryasevilmez

B)Varavaravardımolkarataşa

Hasretettinbenikavimkardaşa

Sebepnegözdenakankanlıyaşa

Birayrılık,biryoksulluk,birölüm

C)Beheyelâgözlüdilber

Vaktingeçerdemedimmi

Haramimiolmuşgözlerin

Bellerkeserdemedimmi

D)Yemeniminuçları

Çıkamamyokuşları

Selamedinyârime

Yedidağınkuşları

E)Bugünbenbirgüzelgördüm

Yeşillergiymişağüzre

Aklımıbaşımdanaldı

Durabilmemayağüzre

8. Aşağıdakilerdenhangisimaniileilgiliyanlışbirbilgiiçermektedir?

A) Temelduyguvedüşüncesonikidizedeortaya

çıkar.

B) Üçüncümısranınserbestoluşusöylemekolay-

lığısağlar.

C) Başlıca konusu aşk olmakla birlikte her türlü

konudasöylenmiştir.

D) Yedihecelidörtdizedenoluşur.

E) Uyakdizilişigenellikleababşeklindedir.

9. • Hecenin8’likalıbıylasöylenen,çoğunluklako-

çaklamatarzışiirlerdir.

• Dörtlüksayısıveuyakdüzenikoşmaylaaynı-

dır.

• Kafiyeörgüsü (xaxa,bbba,ccca…)şeklinde-

dir.

• Her yönüyle semailere benzer, onlardan ilk

dörtlüktekullanılançeşitliünlemlerleayrılır.

Buözellikleriverilenhalkedebiyatınazımşekli

aşağıdakilerdenhangisidir?

A)Semai B)Destan C)Koşma

D)Varsağı E)Türkü

10.Aşkınşarabındaniçem Mecnunolupdağadüşem

Sensindünügünendişem

Bana seni gerek seni

Tarikatlara göre “nefes, ayin, tapuğ” gibi adlar

alan, Tanrı’yı övmek, ona yalvarmak için söy-

lenenyadadinveahlaklailgilikonularıişleyen

birşiirdenalınanbudörtlüğünnazımtürüaşa-

ğıdakilerindenhangisidir?

A)Şathiye B)Nutuk C)İlahi

D)Mersiye E)Devriye

AYD

IN Y

AYIN

LARI

45

15TEST1. Aşağıdakilerden hangisinde bir bilgi yanlışı

vardır?

A) Dramatikşiir,tiyatrodakullanılanbirşiirtürüdür.

B) Pastoralşiirler,doğagüzellikleriniveçobanla-

rınyaşamlarınıanlatır.

C) Lirikşiirler;aşk,sevgi,ayrılık,özlemgibiduygu

yoğunluğuolanşiirlerdir.

D) Birdüşünceyi,bilgiyiaktarmakamacıylayazı-

lanşiirleredidaktikşiirdenir.

E) Satirikşiirin“idil”ve“eglog”olmaküzereikiçe-

şidivardır.

2. Aşağıdakidizelerinhangisindesanatlıbirsöy-

leyişyoktur?

A) Yücedağlarbirbirinegözeder

Rüzgarilemektuplaşır,nazeder

B) İçmişgibigeceyibiryudumda

Göğünmağrurbakışlıbulutları

C) Osoğukgecelerdedüşündümseni

Nedenseyinedeavutamadımkendimi

D) Kaldırımlarıstırapçekenlerinannesi

Kaldırımlariçimdeyaşamışbirinsandır

E) Hasretbenicayırcayıryakarken

Bedenimdebuzdanbirelyürüyor

3. Hasretbenicayırcayıryakarken

Bedenimdebuzdanbirelyürüyor

Hayalineçılgınçılgınbakarken

Kapanasıgözümükanbürüyor

Budörtlükle ilgiliolarakaşağıdakilerdenhan-

gisisöylenemez?

A) Doğadaki bir özellik yine doğadaki başka bir

kavramaaktarılmıştır.

B) Kapalıistiareyebaşvurulmuştur.

C) Teşbihsanatıkullanılmıştır.

D) Sarmauyakörgüsüvardır.

E) Birsözhemgerçekhemdemecazanlamage-

lecekşekildekullanılmıştır.

4. Aruzölçüsüyleilgiliaşağıdakibilgilerdenhan-

gisiyanlıştır?

A) Türkşiirine,Arapedebiyatındangeçmiştir.

B) Dizelerdekihecelerinaçıklıkvekapalılığınada-

yananölçüçeşididir.

C) Türkedebiyatındailkkez11.yüzyıldakullanıl-

mayabaşlanmıştır.

D) Dizelerinsonhecesiaçıkolsadakapalıhece

kabuledilir.

E) Türkedebiyatında,yoğunolarakdivanşiirinde

kullanılmışbirölçüdür.

5. (I)Pastoralşiirlerçobanyaşamını,kırveköygü-

zelliklerini işleyen şiir türüdür. (II) Bu şiirler Fran-

sızedebiyatındaortayaçıkmıştır.(III)Butürşiirle-

rin“idil”ve“eglog”diyeikiçeşidivardır.(IV)Ayrı-

cabirçobanınölümüüzerineyazılanpastoralşiir-

lere“eleji”adıverilir.(V)Edebiyatımızdakiilkpas-

toralşiirAbdülhakHamitTarhan’ınyazdığı“Sahra”

adlışiirdir.

Buparçadakinumaralanmışcümlelerinhangi-

sindebilgiyanlışlığısözkonusudur?

A)I. B)II. C)III. D)IV. E)V.

6. Aşağıdakidizelerinhangisindehemkafiyehem

redifkullanılmıştır?

A) Ömrüngecesindesükun,aydınlık

Boşananbirseldiavuçlarından

B) Senkaçanürkekbirceylansındağda

Benpeşinedüşmüşbircanavarım

C) Kederliyağmur,usulcadüşenakşama

Çığlık,birçocukyüzüdayalıcama

D) Dünakşamgördümseniyıllardansonra

Biryabancıgibiydinbakmadınbana

E) Eykanatılmış,çiğnenmişbahargünü

Birdenbirçığlıklakapatıryüzünü

Kavramlar 17

AYD

IN Y

AYIN

LARI

46

Kavramlar

7. Birşiirdedizesonlarındakisesbenzerliğine----de-

nir.Eğerikisesbenzerliğivarsabuna----denir.Di-

zesonlarındakibenzerseslergörevcedeaynıysa

buna----denir.

Buparçadaboşbırakılanyerlereaşağıdakilerin

hangisindeverilenlersırasıylagetirilmelidir?

A) uyak–yarımkafiye–vezin

B) redif–tamkafiye–asonans

C) uyak–tamuyak–redif

D) redif–zenginuyak–vezin

E) redif–tamuyak–aliterasyon

8. Bursa’daeskibircamiavlusu

Küçükşadırvandaşakırdayansu

Bu dizelerle ölçü ve uyak bakımından özdeş

olandizeleraşağıdakilerdenhangisidir?

A) Menekşeaçılırbaharyazolur

Niçinboynueğri,ömrüazolur

B) Yeşilpenceredenbirgülatbana

Geldimiştemevsimgibikapına

C) Uzunkavaknegidersinengine

Yapraklarınbenzemiyorrengine

D) Beşikoldunbenanamdandoğunca

Gahgüloldun,gahtomurcuk,gahgonca

E) Havakeskinbirkömürkokusuyladolar

Kapanırdıdahagünbatmadankapılar

9. Sendeaçsamdagözümü

Yoktubuaşkınçözümü

Zamanavuturgönlümü

Hasretinedealışırım

Budörtlükteaşağıdakişiirtürlerindenhangisi-

neözgüniteliklerağırbasmaktadır?

A)Dramatikşiir B)Pastoralşiir

C)Lirikşiir D)Epikşiir

E)Didaktikşiir

10.Birşiirparçasınınölçüsüne,kafiyeörgüsünevena-zımbiriminegörealdığıada----denir.Şiirlerinişle-

diğikonularagörealdıklarıadaise----denir.

Buparçadakiboşluklarasırasıylaaşağıdakile-

rinhangisindeverilenlergetirilmelidir?

A) nazımbiçimi–nazımşekli

B) nazımtürü–nazımbiçimi

C) nazımbiçimi–manzume

D) nazımbiçimi–nazımtürü

E) nazımtürü–manzume

11.Aşağıdakilerdenhangisigazelnazımbiçimininişlediğikonuyagörealdığıadlardanbirideğil-

dir?

A)Rindanegazel B)Müstezatgazel

C)Şuhanegazel D)Hikemigazel

E)Aşıkanegazel

12. Aşağıdakilerdenhangisinazımtürüolarakad-

landırılankavramlardanbirideğildir?

A)Güzelleme B)Koçaklama

C) Hicviye D) Musammat

E)Mersiye

13. I. Koçaklama

II. Muhammes

III. Mersiye

IV. Mani

V. Müstezat

Yukarıda numaralanmış kavramlardan hangi

ikisinazımbiçimideğildir?

A)I.veII. B)I.veIII. C)II.veIII.

D)III.veIV. E)IV.veV.

AYD

IN Y

AYIN

LARI

49

17TEST Şiir Bilgisi Karma 19

1. I. Tabiplerdeilaçyokturyarama

Aşkdeyinceötesiniarama

II. Geçmesingünümüzsevgilimyasla

Ogüzelgülcebaşınıgöğsümeyasla

III. Benigörüpyüzünötedöndürme

Yıkıpelifkaşınyereindirme

IV. Umutlarsaçımdaoldubembeyaz

Beniavutmuyorsanagelenyaz

V. Uykununbilinmeyenülkesinde

Denizleringöklerinötesinde

Numaralanmışdizeleruyakçeşidibakımından

ikişerligruplandırıldığındahangisidıştakalır?


2. Benyoruldumhayat,gelmeüstüme

Dizçöktümdünyanınnamertyüzüne

Gözümden,gönlümdendüşendüşene

Buöksüzbaşımagözdağıverme

Budörtlüğünikincidizesindegörülensözsa-

natlarıaşağıdakilerinhangisindeverilmiştir?

A)İstiare,telmih B)Teşbih,tenasüp

C)Mübalağa,teşhis D)Tezat,tevriye

E)Kinaye,mecazımürsel

3. Elagözlümbenbuildengideyim

Zülfüperişanımkalmelilmelil

Keremetaklındançıkarmabeni

Ağlagözyaşınısilmelilmelil

Budörtlükleilgili,

I. Birkoşmanınilkdörtlüğüdür.

II. Yarımuyakkullanılmıştır.

III. Sözcükhalinderedifvardır.

IV. Çaprazkafiyeörgüsüvardır.

V. Yalınhalkdilikullanılmıştır.

yargılarındanhangilerisöylenemez?

A)I.veII. B)II.veIII. C)III.veIV.


4. (I)

Alınyazımıntekokunaklıyeri

Bıçkınsevinçkuntöfke

Küçükdiliniyutmuşkırmızısoğan

Yüce gönüllü akasya

Havıçıkmışeteklik

Hafifçekarnıolan

Sen elisürencil

Öylebirlafvarsaişteo

(II)

Sarhoşoldumda

Senihatırladımyine

Solelim

Acemielim

Zavallıelim

Numaralanmış iki şiir parçasından hareketle

aşağıdaverilenbilgilerdenhangisiyanlıştır?

A) İkişiirdeserbestölçüileyazılmıştır.

B) İlkşiirdeimgeselbiranlatımyeğlenirkenikinci

şiirdeyalınbiranlatımtercihedilmiştir.

C) İkişiirdededüzenlibiruyakşemasıveuyaktü-

rübulunmamaktadır.

D) Şiirlerinanlamözellikleridikkatealındığındailk

şiirinCumhuriyetDönemizihniyetinin,ikincişi-

iriniseanonimhalkedebiyatızihniyetininözel-

liklerinitaşıdığısöylenebilir.

E) İlk şiirdedilingünlükkullanımınındışınaçıkıl-

mış,sözcüklerinçağrışımgücündenyararlanıl-

mıştır.

5. Aşağıdakidizelerinhangisindeikiögelibirteş-

bihsanatıyapılmıştır?

A) Tanrı’nınmabediherbirtaraftandoluyor

BusaatlerdeSüleymaniyetariholuyor

B) Kuruyandallarabaharlargelir

Umutlaryeşerirgeldiğinzaman

C) Güllergülüyormutluluktan

Akşamlarhalimeumutsuzağlıyor

D) Oayyüzünüöpesimgelir

Yanımdaolmazsanölesimgelir

E) Rüzgârgibihırçınesiyorgençliğimbaşımda

Durduramıyorumzamanıhızlagelipgeçiyor

AYD

IN Y

AYIN

LARI

50

Şiir Bilgisi Karma

6. I. RusvalarındanolmehsoymazmeniFuzuli

Divaneolmayummıdünyadayokmuârum

II. TahammülmülkünüyıktınHülagüHanmısınkâfir

Amandünyayıyaktınateş-isuzanmısınkâfir

III. Gözünsadefindennicedürdânedökersin

Şoldişigüherdudağımercanereumma

IV. Aşkasaldımbenbenipendalmayıpbirdosttan

Hiçdüşmeneylemezanıkimettimbenbana

V. Sabreylegönülderdinedermanereumma

Canatmaodabi-hüdecânânereumma

Numaralanmışbeyitlerdenhangiikisibirgaze-

linmatlabeytineörnektir?

A)I.veII. B)II.veV. C)III.veIV.


7. Aşağıdakilerdenhangisindeverilenlertümüyle

divanşiiriürünlerininadlarıdır?

A) gazel,şarkı,mani,murabba,tuyuğ

B) mesnevi,naat,kaside,tahmis,mersiye

C) kaside,türkü,müstezat,tuyuğ,rubaî

D) tegazzül,mesnevi,şarkı,murabba,nefes

E) rubaî,gazel,kaside,naat,semai

8. I. Gazel, 5-15 beyitten; koşma, 3-5 dörtlükten

oluşur.

II. Gazelin nazım birimi beyit, koşmanınki ise

dörtlüktür.

III. Gazelin kafiye örgüsü aa, bb, cc... şeklinde;

koşmanıniseaaab,cccb,dddb...şeklindedir.

IV. Gazelindekoşmanındakonusunagöretürleri

vardır.

V. Gazeldedekoşmadadaişlenenortakkonular

vardır.

Gazelvekoşmanınkarşılaştırıldığınumaralan-

mış cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışlığı

sözkonusudur?


9. I. Kaside Aruz

II. Gazel Güzelleme

III. Semai Teşbib

IV. Koşma Hikemi

V. Mani Musammat

Yukarıdakinumaralanmışnazımbiçimlerinden

hangisikarşısındakikavramlardanherhangibi-

riyle ilişkilendirilemez?


10.(I)Tekkeedebiyatınazımtürlerindenolanilahi(II)tarikatlaragörefarklıadlaralmıştır(III)Mevleviler-

de ayin (IV)Gülşenilerde deme (V) Bektaşilerde

nefesdiyeadlandırılmıştır(VI)

Yukarıda numaralandırılmış hangi bölümler

arasındabirbilgiyanlışlığıyapılmıştır?

A)IveIIarasında B)IIveIIIarasında

C)IIIveIVarasında D)IVveVarasında

E)VveVIarasında

11. Vay bana vaylar bana

Yılolduaylarbana

Eğildimsuiçmeye

Suvermezçaylarbana

Bu dörtlüğün nazım biçimi aşağıdakilerden

hangisidir?

A)Tuyuğ B)Şarkı C)Mani

D)Türkü E)Rubai

12.Aşağıdakilerinhangisindebirbilgiyanlışısözkonusudur?

A) Dize sonlarındaki çift ses benzerliğine tam

uyakdenir.

B) Aruzölçüsühecelerinuzunluğuvekısalığı te-

melinedayanır.

C) Düzuyağa,kimidurumlardamesnevitarzıuyak

dadenir.

D) Divanşiirindekullanılanuyağaseciadıverilir.

E) Örüşükuyak,terzarimanazımbiçimindekulla-

nılanbiruyakörgüsüdür.

Düzyazı Türleri

3.BÖLÜM

1TEST Metinlerin Sınıflandırılması

AYD

IN Y

AYIN

LARI

59

23

1. Havadaserbestbırakılanhercisimyeredüşer.Bu

düşmeye sebep olan da yer çekimi kuvvetinden

başkabirşeydeğildir.Cisimlerinağırlığıyadaha-

fifliği, aslında yerin onları dahabüyük veyadaha

azbir kuvvetleçekmesiyle ilgilidir.Hercismindi-

ğercisimlerüzerindebelirlibirçekimkuvvetivar-

dır.Buçekimkuvveti,sözkonusucisimlerinkitle-

sinevebirbirineolanmesafesinebağlıdır.Cisimler

ağırlaştıkçavearalarındakimesafeazaldıkçabir-

birleriüzerindekiçekimkuvvetibüyür.

Bu parça aşağıdakilerin hangisinden alınmış

olabilir?

A)Tarihîmetin B)Felsefimetin

C)Göstergeselmetin D)Sanatsalmetin

E)Bilimselmetin

2. Aşağıdakilerden hangisi öğretici metinlerin

özelliklerindenbirideğildir?

A) Butürmetinlerdedil,dahaçokgöndergeseliş-

levde kullanılır.Yazar nasıl söylediğinden çok

nesöylediğineönemverir.Üslupyaratmakay-

gısıylahareketetmez.Buyüzdendesözcükleri

geneldegerçekanlamlarıylakullanır.Dilinanla-

tımolanaklarınıfazlazorlamaz.

B) Okuyucu üzerindeki etkisi bakımından anla-

tımınözlü,duru, yalın,açıkveakıcıolmasına

özen gösterilir.Metinler, kaynağını hayal dün-

yasındandeğil,gerçekdünyadanalır.

C) Metneyansıtılangerçekyaşamveyaşantıların

çarpıtılmamasınaözengösterilir.Doğruya,ger-

çeğevenesnelliğeönemverilir.Buyüzdende

anlatılanlarındoğruluğuyadayanlışlığıgenel-

liklekanıtlanabilir.

D) Amaçyaokuradoğrudanbilgivermek,birşey-

leröğretmekyadabirtakımsorularlaokurudü-

şündürerekondatutumvedavranışdeğişiklik-

leriyapmaktır.Buyüzdendeöğreticimetinler-

degenelolarakaçıklayıcıvetartışmacıanlatı-

maağırlıkverilir.

E) Çağrışımveduygudeğeriyüksekolduğundan

okuyanlarınyenivefarklıanlamlarçıkarmasına

elverişlimetinlerdir.

3. Edebi eserlerin oluşumu dikkate alındığında

aşağıdakilerdenhangisi,edebîeserleridahaaz

etkiler?

A) Volkaniketkiyleyokolanyerleşimyerleri

B) Kadınlaraseçmehakkınınverilmesi

C) Türklerinİslamiyet’ikabuletmesi

D) Şizofrenbirgencinyaşamserüveni

E) Genetikhastalıklarınteşhisi

4. Aşağıdakilerdenhangisianlatmayabağlıedebi

metinlerdendeğildir?

A)Fabl B)Hikâye

C)Roman D)Seyirlikköyoyunları

E)Mesnevi

5. TanzimatDönemiöncesiTürkedebiyatındahikâye

ve roman türleri yoktu. Bizim edebiyatımız, des-

tanveefsanedenhalkhikâyesivemesneviyegeç-

miştir. Bunların da teknik olarak hikâye ve roma-

nabenzediğisöylenemezdi.Bumetinlerdetekrar-

lanankonularsözustalığınıgöstermekiçinişlenir-

di.Batıedebiyatı isedestanveefsanedenroman

vehikâyeyegeçişyaparakfarklıbiryolizler.Tanzi-

matsanatçıları,özellikleBatı’yayaptıklarıziyaret-

lerdetanıştıklarıromanvehikâyetürüneaitörnek-

leriTanzimatedebiyatınınoluşmayabaşladığıdö-

nemlerdeTürkokurunatanıtmakiçinilkönceşiirde

yaptıklarıgibiBatılıromancılardançeviridebulun-

muşlardır.Türkedebiyatındaromançevirilerlebaş-

lamıştır.Bualanda ilkeserYusufKamilPaşa’nın

FenelonadlıFransızyazardançevirdiği“Telemak”

adlı romandır.Birçok teknik kusurla dolu olanbu

eser,kahramanlarıyabancıolmasınarağmenbü-

yükilgigörmüştür.

Bu parçada aşağıdakilerden hangisine ait bir

metintüründenbahsedilmektedir?

A) Anlatmayabağlıedebimetin

B) Coşkuveheyecanıdilegetirenmetin

C) Göstermeyebağlıedebimetin

D) Kişiselhayatıkonualanmetin

E) Gazeteçevresindegelişenedebimetin

Metinlerin Sınıflandırılması

AYD

IN Y

AYIN

LARI

60

6. Metnioluşturanbirimlerindilbilgisikurallarıylabir-

birinebağlanmasına----denir.Örneğincansızvar-

lıklarınçoğulözneolduğudurumlardayükleminte-

kil olması bir dil bilgisi kuralıdır. Metni oluşturan

parçalararasındakianlamsaluyuma----denir.Ör-

neğin“Fiyatveücretsözcükleriarasındabirayrıntı

var.”cümlesinde“ayrıntı”sözcüğübağlamauygun

kullanılmamıştır.

Buparçadaboşbırakılanyerleresırasıylaaşağı-

dakilerdenhangisindeverilenlergetirilmelidir?

A) sözcükselsapma–anlamdaşlık

B) bağlaşıklık–bağdaşıklık

C) dilbilgisi–çokanlamlılık

D) cümle–anlambirliği

E) doğruluk–bağlaşma

7. Aşağıda verilen metinler, türlerine göre sınıf-

landırıldığındahangisidıştakalır?

A)Makale B)Fıkra C)Geziyazısı

D)Sohbet E)Deneme

8. Aşağıdakilerinhangisindemetinlerinözellikle-

riyleilgilibirbilgiyanlışıvardır?

A) Öğretici metinlerde dil bilgilendirme amacıyla

kullanılır.

B) Edebîmetinlerde sezdirme yoluyla anlatılmak

istenenlerokuyucuyahissettirmeyoluylaakta-

rılır.

C) Sanatsalmetinlerdegerçeklikkişiselbakışaçı-

larınagöreşekillenir.

D) Göstermeye bağlı metinler, anlatmaya bağlı

metinlergibikurgusaldeğildir.

E) Edebîmetinlerdeolay,ikianlatıcıüzerindenüç

bakışaçısıylaanlatılır.

9. Aşağıdakilerdenhangisisözlüanlatımtürlerin-

denbirideğildir?

A)Sohbet B)Mülakat C)Forum

D)Sempozyum E)Münazara

10.Edebimetinler,insanavedışdünyayaözgühertür-

lügerçekliğinduyguvedüşünceögeleriylebirleş-

tirilip kurmaca bir dünyada yeniden yaratılmasıy-

laoluşur.Biredebiyatterimiolarakkurmacadün-

ya,gerçekolandanhareketlevegerçekolanlailiş-

kilendirilerekkurulanhayalidünyademektir.Ede-

bimetin,kurmacaolmasıyönüylehayalgücünden

azyadaçokamamutlakayararlanmakdurumun-

dadır.Öğreticimetinler,gerçekleriolduğugibiyan-

sıtırken edebimetinler bu gerçekleri yeniden ya-

ratarakyansıtır.Öğreticimetinler“olan”ları,somut

dünyanıngerçeklerinianlatırkenedebimetinler“ol-

madığıhaldevarmış”gibidüşünülenleriyanihayal

edilenlerianlatır.

Buparçada“edebimetin”ileilgiliolarakasılan-

latılmakistenenaşağıdakilerdenhangisidir?

A) Edebimetinlerinsanlıkdurumlarınıyansıtması

açısındanenönemlianlatıaraçlarındandır.

B) Edebimetinler kurmaca olduğu ölçüde değer

kazanır.

C) Edebi metinlerin temelinde gerçeklik bulun-

makla birlikte bumetinlerin varlığı kurmacaya

dayanır.

D) Edebi ve öğretici metinler gerçekliği ele alış

yönleriylebirbirlerindenayrılır.

E) Edebimetinlerdegerçektevarolmayanolaylar

anlatılır.

11. Aşağıdaki eşleştirmelerin hangisinde bir yan-

lışlıkyapılmıştır?

A) Fabl–Anlatmayabağlıedebimetin

B) Röportaj–Kişiselhayatıkonualanmetin

C) Deneme–Gazeteçevresindegelişenmetin

D) Hikâye–Anlatmayabağlıedebimetin

E) Şiir–Coşkuveheyecanıdilegetirenmetin

ISBN - Aydın Yayınları

Documents

Transcript of ISBN - Aydın Yayınları