İnovatif Kimya Dergisi Sayi 6

KÜRESEL ISINMA

GIDA SEKTÖRÜ-GIDAMIZ

KİMYAMIZ

KARKİM-KARİYERİMİN KİMYASI

BİLGİYE ULAŞMAK

PROF. DR. SELAHATTİN SERİN İLE

AYIN RÖPORTAJI

SİKLODEKSTRİNLERİN

ENDÜSTRİYEL ÖNEMİ

3 BOYUTLU ÇİZİM İÇİN GOOGLE

SKETCH-UP KULLANIMI

İNOVATİFKimya Dergisi

YIL : 2 SAYI : 1 OCAK 2014

KÜRESEL ISINMAHosgeldin

2014

Sahibi :

İnovatif Kimya Dergisi Kurucuları

Genel Yayın Yönetmeni :

Yavuz Selim Kart

Yayın Danışmanı :

Ayşe Emir

Dergi Editörleri :

Ayşe EmirCaner KavrazGültekin ÖzdemirEbru Çetinkaya

Röportajı Yapan :

İsmail Kanbaz

Dergi Tasarımı :

Yavuz Selim Kart

Facebook Yönetimi :

Yavuz Selim KartAyşe EmirEbru ÇetinkayaM. Ahmet KarabulutHatile Moumintsa

Twitter Yönetimi :

Yavuz Selim KartCaner Kavraz

Bize Ulaşın

facebook.com/InovatifKimyaDergisi

twitter.com/InovatifKimya

[email protected]

Sevgili İnovatif Kimya Dergisi Okuyucuları,

Dergimiz Kimya hakkında bilgiler vermesi, siz okuyucularımızın ufkunu açması, bildiklerimizin pekiştirilmesi, bilmediklerinizin öğrenilmesi amacıyla hazırlanmıştır.

Dergimiz sizlerin göndereceği makaleler, yazılar ile oluşacaktır.

Diğer bir deyişle bu derginin içeriğini sizler hazırlayacaksınız. Dergimizin içeriğinde

* Kimya Sektörü ile ilgili bilgiler * Kimya Sektörü ile ilgili yazılar ve makaleler olacaktır.

Ayrıca çeşitli bulmacalar,hos yazılar ve resimler ile de sıkılmayacağınızı ümit ediyoruz.

Güzel bir dergi olacağı düşüncesindeyiz. Fayda sağlaması dileklerimizle...

İnovatif Kimya Dergisi

YazarlarımızYAVUZ SELIM KART

GÖKBEN KÖPRÜCÜ

ELIF NIDA KILIÇ

ISMAIL KANBAZ

AYSE EMIR

VAHIT KENAR

GÖKHAN ISIK

İNOVATİF

Kimya Dergisi

İNOVATİFKimya Dergisi KURALLARI

1. İnovatif Kimya Dergisi, yazılarını herhangi bir makalenizde veya yazınızda kullanmak için yazısını aldığınız kişiye mail atarak haber vermek durumun-dasınız. Ayrıca kullanmış olduğunuz bu yazıların kaynağını bu dergi olarak belirtmek durumun-dasınız.2. Dergide yazılan yazıların sorumluluğu birinci derece yazara aittir. Bu konu hakkında eğer bir so-run yaşıyorsanız ilk yazara ulaşacaksınız.3. Dergide yer alan bilgileri kullanarak başınıza ge-lebilecek felaketlerden ya da işlerden dergi sorumlu değildir.4. Dergide yazarların kullanmış olduğu resimler ke-sinlikle kaynak belirtilmektedir. Aksi durum olduğu zaman bunu yazarın kendisine ulaşarak hallediniz. Çünkü bizim yazarlarımızdan ricamız telif haklarına riayet ederek resimlerini dökümanlarına ekleme-leri. Burdan çıkacak problemlerden direkt yazarlar sorumludur. Dergi sorumlu değildir.5. Dergide benim de yazım olsun diyen yazarlarımız var ise. Yazıları için AYŞE EMİR ile konuşmaları gerekmektedir.www.facebook.com/groups/147842018740235/Grubu aracalığı ile ulaşabilirler.Bu gruba yanlızca yazarlık yapan ve gerçekten yaz-mayı düşünen arkadaşları almaktayız. Burada çeşitli görüşler fikirler tartışılmaktadır. Bunun harici say-famızı takip edenler için girişteki ÖNSÖZ kısmında gerekli adresler mevcuttur. 6. Aşırı yazar bolluğu olmadığı takdirde her yazıyı yayınlamaya gayret edeceğiz. Amacımız hem yazan hem de bilgili güzel bir gençlik sağlamaktır. Ya benim yazım niye yayınlanmadı tarzı soruları üstte belirtmiş olduğum isimlere sorabilirsiniz.7. Sayfamızda yayınlanmasını istediğiniz yazıları [email protected] mail adresine göndermeniz rica olunur. Bu mail adresine gönder-diğiniz yazılarda bir eksiklik var ise editörlerimiz tarafından incelenecektir. Eksik kısımları var ise size geri dönüş yapılacaktır. Düzeltmeniz için tavsiye-lerde bulunulacaktır. Lütfen geri dönüş yapılınca bunu kendinizi küçümsemek olarak görmeyin. Amaç daha güzel bir dergi çünkü.

8. Dergimizde konu gönderen arkadaşlar, bazı tarz yazılar bazı kişilere verilmiştir. Misal , Ünlü bir kimyagerin hayatı ve kimya eğlence tarzı bölümler bazı arkadaşlarımıza verilmiştir. Bu konuları özel-likle isteyenler olmuştur. Ama bu sizin bu konularda yazı yazmayacağınız anlamına gelmez. Yazı yazıp gönderirseniz illaki yayınlanacaktır. Bir yazar ark-adaşımızın olur ya işi olur yazamassa, o zaman o yazıyı sizin adınız altında ekleriz. Hem dergi zaman kaybetmemiş olur. Hem de süreklilik sağlanmış olur. Ayrıca aynı konu hakkında birden fazla yazı dergide olursa bu seferde dergi amacından sapmış olur.9. Dergimize göndereceğiniz yazılar en fazla 6 sayfa olabilir. 6 Sayfayı geçmemeye çalışın. Geçen yazılar 2 bölüm halinde yayınlanabilir. Bu konuda son söz hakkı dergi yönetimine aittir.10. Dergimize yapacağınız eleştirileri de ark-adaşlarımıza saygısız bir biçimde değilde ölçülü bir biçimde sayfalarda yapmaya dikkat ediniz. Bu işi herkes gönüllü yapıyor. Saygıda lütfen kusur etmey-iniz.11. Son olarak Dergimizde yazabilecceğiniz konular aşağıda listelenmiştir. *Akademik Makaleler *Endüstriyel Yazılar *Üniversite Hayatında Kimya *İş Hayatında Kimya *Laboratuvar Üzerine *Kimya Güvenliği

12. Bu konulardan baska konular olsun istiyorsanız. Edtörlere ve vermiş olduğumuz gruba ulaşabilir-siniz.Yazılarımız Kimya içeriği dışına çıkmamaya çalışılacaktır. İş hayatı ve okul hayatnda kişisel gelişime yönelik ek yazılar olabilir. Bunun hakkında da çalışmalar yapılacaktır.13. Dergi tasarım ve yönetiminden sorumlu ark-adaş buraya ek maddeler koyup değiştirme yetkisinesahiptir.14. Dergiyi okuyanlar bu kuralları kabul etmiş sayılırlar.

İnovatif Kimya Dergisi

Merhaba İnovatif Kimya DergisiOkuyucuları

“EDİTÖRDEN”

Yanımızda olan çalışkan ekibimiz ve siz değerli okurlarımız ile altıncı sayımızda tekrar sizlerle, yeni bir yıla girmenin gururu ve mutluluğunu yaşamaktayız.

Bizler; bu dergi ile editörlüğü ve yazmayı öğrenmeye çalışıyoruz, hemde yazmayı öğret-meye çalışıyoruz. Çoğumuz bu dergi ile yazmaya başladık ve bundan sonrada daha iyi yazılar yazmaya çalışacağız. Çünkü, bizler yazdıkça yazmayı öğreniyoruz.

Bize; hayatında hiç yazmayan öğrenci arkadaşlarımız “acaba bizde yazabilir miyiz” diye başvurduğunda, onlara siz neden yazamayasınız dedik ve güven verdik. Bu zamana kadar bizi takip eden siz değerli okurlarımız, hayatında hiç makale yazmamış ve acaba bende yazabilir miyim, diyen öğrenci arkadaşlarımızın yazılarını okudunuz ve bir kısmınız o yazıları beğend-iniz. Bu ayda bize yazı gönderen üç tane öğrenci arkadaşımız var. Bazen lise öğrencisi olan arkadaşlarımız, bizlere başvuruyor ve “kimya okumuyorum; ama kimyaya ilgi duyuyorum ve araştırmalarım var, bende yazabilir miyim’’ diyor. Yazabilirsiniz diyoruz ve ön yargılı yak-laşmayarak güzel yazının kimden çıkacağı belli olmaz felsefesine inanıyoruz. Lise okuyup da bilime ve kimyaya ilgi duyan bu arkadaşlarımız, bizleri gururlandırıyor ve onlarla aynı ülkede yaşamaktan mutluluk duyuyoruz. Yazarlıkta üniversite ayrımı yapmayıp, kimyaya ilgi duyan herkese kapımızı açıyoruz.

Bizlere gelen yazılar arasında, başkalarının yazmış olduğu yazıyı bize gönderip, yazıya kendi ismini yazıp, kendi yazısıymış gibi gösteren kişilerde oluyor. Bu durumla her ay karşılaşıyoruz. Başkalarının emeğine olan saygımızdan, ve yazılarda orjinalliği ve yaratıcılığı önemsediğimizden, bu yazıları yayınlamıyoruz. Dergimizde, Kimya endüstrisi ve akademik kimyaya hitap ediyoruz. Bu ay dergimizde, farklılık olarak haber kısmı yaptık. Aralık ayında gerçekleşen kimya haberlerinden seçtiklerim-izi sizlerle paylaşmak istedik. Aralık ayında yapılan Kimya İstişare Toplantısında konuşulanları (Kimya sektöründe yaşanılan sigorta sorunu ve ISG yönetmeliği yönetmeliği tartışılmıştı) haber sayfamızda sizlere aktardık. Bu ay yine bir yazarımız, Karkim etkinliğindeki konuşmacıların tecrübelerini bizlerle paylaştı. Karkim yazısı, iş bulma sürecinde ve öğrenci olan okurlarımıza hitap eden bir yazı. Bu ay, Çukurova Üniversitesi Fakülte Dekanı ile roportaj yaptık. Hocamız ülkemizde kimya sektörünün durumunundan bahsetti, kimya ile ilgilenen herkesin okuması gereken bir yazı. ‘’Gezegenimiz Bize Ne Anlatmak İstiyor’’ yazısında, aşırı karbon salınımının dünyayı ısıtacağını, bu durumda dünyada gelecekte ne gibi tehlikelerle karşılaşacağımızı ve ha-vadaki karbonu azaltmak için alacağımız teddirlerden bahsedilmiş. Bu yazımızda sadece kimy-agerleri değil yaşayan tüm insanları ilgilendiren bir yazı. ‘’Bilgiye Ulaşmak’’ yazısı ile internette kaynak nasıl aranır ve kaynak aramanın püf noktalarından bahsedilmiş. Herkes için oldukça faydalı bir yazı. ‘’Gıda Sektörü-Gıdamız Kimyamız’’yazısı ile genel olarak gıda sektöründen bahsedilmiş, yazarımız her ay olduğu gibi, bu ayda faydalı ve güzel bir yazı yazmış. Dergimizin Genel Yayın Yönetmeni, her ay olduğu gibi bu ay da bilgisayar bilgisini kullanarak üç boyut-lu çizimi bizlere anlatmış. Siklodekstrin maddesinin ilaç, kozmetik ve diğer sektörlerde hangi amaçla kullanıldığından bahsettik. Bu zamana kadar yayınladığımız sayılarımızda eleştiri ve önerileri ile yanımızda olan ve bundan sonraki sayılarımızda da yanımızda olacak olan siz değerli okurlarımızın, yeni yılını kutlar ve mutluluklar dilerim.

Ayşe EMİRDergi Editörü

İçindekilerİnovatif Kimya Dergisi

“Siklodekstrinlerin Endüstriyel Önemi”1014“Gıda Sektörü-Gıdamız Kimyamız”

“Karkim-2013 Kariyerimin Kimyası Et-kinliğinde olanlar”17

26“Ayın Röportajı- Prof. Dr. SelahattinSerin ile Türkiye’de Kimya Sektörü”

“Küresel Isınma-Gezegenimiz bize ne anlatmak istiyor?”

41“Bilgiye Ulaşmak-Google’da arama yaparken dikkat edilmesi gerekenler”

33

“3 Boyutlu Çizim için Google Sketch-Up Programı Anlatımı 45

“Kimya Sektöründen Haberler”5155“Her ay sizlere faydalı olabilecek 3

web sitesi.”

“Kimya Bulmacası”5657“Kimya Bulmacası Çözümleri (Geçen

Ay)”

İNOVATİFKimya Dergisi 10

“SİKLODEKSTRİNLERİNENDÜSTRİYEL

ÖNEMİ”Gaziosmanpaşa

Üniversitesi

KIMYAGER(MEZUN)

Ayşe EMİ[email protected]

Anorganik kimyada, moleküller-in içindeki boşluğun bir başka molekül tarafından doldurulması ile bir kompl-eks oluşur; oluşan bu komplekse ink-lüzyon denir. Molekülün kendisine; ev sahibi dışarıdan gelip, boşluğu dolduran maddeye de misafir denir. Moleküllerde ev sahibi-misafir kompleks ilişkisi ilk ‘’siklodekstrin’’ maddesi ile bulunmuş-tur. Siklodekstrin molekülünün içindeki boşluğun başka bir molekül tarafından doldurulması ile oluşan boşluğa ‘’sik-lodekstirinin inklüzyon kompleksi’’

denir. Bu komplekste siklodekstrin ev sahibi, dışarıdan gelen molekül ise mis-afirdir.

Misafir molekülün siklodekstrin-le bağlanması kalıcı değildir. Misafir molekülün boyutu, kompleks oluşu-mu için önemlidir. Misafir molekülün boyutu siklodekstrinden büyük veya küçük olduğunda, kompleks oluşumu gerçekleşmez. İyi bir inklüzyon kom-pleksi oluşması için bağlanacak mole-külün siklodekstrin boşluğunu doldur-ması ve boşluğun çeperleri ile temas halinde olması gerekir.

Siklodekstirinler çeşitli maddelerle inklüzyon kompleksi oluşturmasından dolayı endüstride önemli bir molekül olmuştur; birçok sektör ve ürünlerde kullanılmaya başlanmıştır. Çünkü siklodekstrin molekülü; misafir mol-eküllerle kompleks oluşturduğunda misafir molekülün, fiziksel, kimyasal ve biyolojik özelliklerini değiştirmekte-dir. Siklodekstrin inklüzyon kompleksi oluşturduğunda, misafir molekülün ok-sidasyon, hidroliz ve fotokimyasal reak-siyonlara karşı dayanımı artmaktadır.

İNOVATİFKimya Dergisi11

Diyelim ki ürünümüz içerisinde ok-sidasyona dayanıksız bir madde var (madde oksijenle tepkimeye giriyor), siklodekstrinle kompleks oluşturar-ak, maddemizin oksijenle kompleks oluşturmasını engeller ve ürünümüzü dayanıklı hale getiririz. Siklodekstrin-ler bazı maddelerin mikroorganiz-malar tarafından bozunmasını önler. Siklodekstrin uçucu olan bir madde ile kompleks oluşturarak, uçucu bir mad-denin buharlaşma hızını azaltmaktadır. Siklodekstrinler kötü koku yayan mis-afir molekülle kompleks oluşturarak, kötü kokunun maskelenmesini sağlar. Düşük çözünürlüğe sahip maddemizin çözünürlüğünü artırmak istediğimizde, siklodekstrinle inklüzyon kompleksi oluşturarak çözünürlüğünü arttırabil-iriz. Dispers boyar maddeleri düşük çözünürlüğe sahiptir ve dispers boyar maddelerinde siklodekstrin kullanımı uygundur. Siklodekstrin molekülü mis-afir molekülün özelliklerini değiştirerek molekülü istediğimiz hale getirdiği için siklodekstrin maddesine sihirli madde demek istiyorum. Siklodekstrin bu si-hirli özelliğinden ve zararsız oluğundan dolayı endüstride çok geniş kullanım alanı bulmuştur. Gıda, ilaç, kozmetik, tekstil, çevre koruma, paketleme, bio-dönüşüm vb. sektörlerinde her birinde farklı amaçlarla kullanılmaktadır.

İlaç SanayisindeSiklodekstrin Kullanımı:

İlaç formülasyonlarında, yeni geliştir-ilen ilaçların aktif maddelerinin fizik-sel özelliklerini iyileştirmek ve mevcut ilaçların yeniden düzenlenmesini sağlamak için siklodekstrin kullanılır. Siklodekstrin molekülü ilaç etken mad-deleri ile inklüzyon kompleksi oluştu-

rarak ilaçların hücreye alımının kolay-laşması, çözünürlük ve stabilitenin arttırılması, uçuculuğun azaltılması, raf ömrünün uzatılması ve yan etkilerinin azaltılması gibi etken maddelerin birçok özelliklerini iyileştirirler.

Siklodekstrinler, gastrointestinal ilaç iritasyonunun azaltılmasında kul-lanılırlar. Siklodekstrinler; misafir molekülle etkileşime girdiklerinde, sıvı olan misafir molekülü toz ve katı hale dönüştürürler. Sıvı olan ilaçları katı hale dönüştürmek içinde siklodekstrin mol-ekülü kullanılır. İlaç-ilaç etkileşimini önlemek içinde siklodekstrinler kul-lanılır. Bir ilacın hücre içine geçebilmesi için çözünebilmesi lazım, vücudumuzda su var; fakat suda çözünmeyen ilaçların hücre içine geçmesini istediğimizde, siklodekstrin molekülü ile ilacın çözünürlüğünü artırarak hücre içerisine geçmesini sağlamış oluruz.

İlaç aktif maddelerinin birçoğu, suda çözünmediğinden organik çözücüler ve surfaktantlarla muamele edilirler. Bu çözücülerin ise bazı dezavantajları vardır. Bunlar cildi tahriş eder ve isten-meyen reaksiyonlara sebep olurlar.


Oysa siklodekstrinle, kompleks oluştur-arak; çözünmeyen ilaç aktif maddesinin çözünürlüğünü artırırız. Siklodekstrin-ler zararsızdır ve biyolojik olarak parçalanabilirler. Siklodekstrinler, ilaç molekülünde kötü tadı maskelemek ve uçucu olan maddelerin uçuculuğunu azaltmak içinde ilaç endüstrisinde kul-lanılırlar.

Sporonox, sıvı bir ilaçtır ve yapısın-da suda çözünmeyen 10g/ml antifun-gal itracozanole içerir. Itracazanole, çeşitli kosolventlerle çözünür hale ge-tirilmekte; fakat bu durumda midede çöküp absorbe edilmemektedir. Itra-cazanole maddesini, hidroksipropil β-siklodekstrin ile çözündürdüğümüzde maddenin midede çökmesinin önüne geçmiş oluruz. Ve ilacı enjeksiyonla kullanmayıp, ağız yolu ile kullanımını sağlamış oluruz.

Yapılan çalışmalarda, steroid esterl-eri, anti kanser ilaçları, prostaglandin gibi ilaçların formülasyonlarında sik-lodekstrinlerin kullanılması ile ilaçların stabilitelerinin arttığı gözlemlenmiştir.

Dextromethorphan bromide ve Ceter-izine ilaçlarının formülasyonlarında, acı bir tat vardır, bu acılığı gidermek için siklodekstrin molekülü kullanılır.

Kozmetik SektöründeSiklodekstrin Kullanımı:

Siklodekstrinler kozmetik sektöründe, stabilizasyon, koku kontrolü, sıvı mad-delerin katı hale dönüşmesi, aktif mad-delerin deriye alınması ve uçuculuğun azaltılması amacı ile kullanılırlar.

Parfümlerde, uçucu bileşiklerin sik-

lodekstrin maddesi ile kompleks oluşturması ile uçuculuk azaltılmakta ve parfümlerde koku kalıcılığı arttırılmak-tadır. Koku yayan madde siklodekstrin maddesi tarafından tutulmaktadır.

Siklodekstrinler, ısı ve ışıktan etkile-nen maddeleri kompleks oluşturarak korurlar. Kozmetik ürünlerinde bazı bitkiler, ısı ve ışıktan etkilenir; bu mad-delerde stabilizasyonu artırmak için sik-lodekstrin molekülü kullanılır. Örneğin; kozmetik ürünlerinde kullanılan çay çiçeği yağının bileşimindeki terpen-ler, ısı ve ışığın etkisi ile cildi tahriş eden terpenlere dönüşmektedirler. Sik-lodekstrin kullanarak çay çiçeği yağının, ısı ve ışığa karşı stabilizasyonunu artırmış oluruz.

Cilt kremlerinde kullanılan hidrokinon ve kojik asit gibi bileşiklerin pH, ısı ve ışığa karşı stabilizasyonunu artırmak için siklodekstrin kullanılır. Güneş kremlerinde siklodekstrin kullanılarak cilt ile UV ışığının etkileşimi azaltılır.

Yaşlanmayı geciktirici ürünlerin formülasyonunda kullanılan retinal, sik-lodekstrin ile kompleks oluşturduğunda retinal maddesinin çözünürlüğü arttırıl-maktadır. Ayrıca bu bileşiğin; UV, ışık ve oksijene karşı stabilizasyonu sağlan-maktadır.

Gıda Sektöründe Siklodekstrin Kullanımı:

Siklodekstrinler %80-90 oranında gı-dada kullanılmaktadır. Acı tat birçok gıda ürününün, reddedilmesine sebep olmaktadır. Siklodekstrin, kötü tat veren madde ile kompleks oluşturarak gıdada tadın iyileştirilmesini sağlar.


Meyve suları, kahve, alkollü içeceklerde acılığın azaltılması için siklodekstrin kullanılır. Portakal ve greyfurt suların-da, narinin ve limoninden gelen acı tat β-siklodekstrin kullanılarak azaltılmak-tadır.

Siklodekstrin, gıdada koku maskelen-mesi içinde kullanılmaktadır. Japonya’da 20 yıldır, taze gıdaların kokularının hapsedilmesi ve balık yağının stabili-zasyonunu sağlamak için siklodekstrin molekülü kullanılmaktadır. Süt tereyağı ve yumurta gibi ürünlerde siklodekstrin kullanılır ve bu sayede ürünlerden % 80 oranında kolesterol uzaklaştırılmış olur. Siklodekstrin; yağlarda serbest yağ asitlerini ayırarak, yağın kızartma kapa-sitesini artırmaktadır.Siklodekstrin molekülü, inklüzyon kompleksi oluşturarak istemediği ren-kleri maskeleyebilir. Meyve suların-da bulunan polifenoksidaz enzimi, renksiz bileşikleri renkli bileşiklere dönüştürerek meyve sularında kararma oluşturmaktadır. Siklodekstrinler, po-lifenoloksidaz enzimini ya da fenolik bileşiklerini ortamdan ayırarak karar-mayı engeller.

Siklodekstrinlerin Diğer Sektörlerde Kullanımı:

Siklodekstrinler, tekstil sektöründe kumaşlarda kullanıldığında; ter ve si-gara gibi istenmeyen kokuları hapseder. Kumaş boyamada kullanılarak, boyanın kumaş tarafından alımını artırıp; atık sudaki boya miktarında azaltmıştır. Siklodesktrin, atık sulardaki zararlı maddelerle etkileşime girer ve böylece çevreye olan zarar azaltılmış olur. Atık sularda bulunan tekstil maddelerinin uzaklaştırılması içinde siklodekstrin

kullanılır. Sinir gazları olarak bilin-en somon ve sarin gazlarının, zehirli etkisini azaltmak için siklodekstrin kullanılır. Siklodekstrinler; tohumlar-da nişastayı parçalayan enzimleri yok ederek, tohumların çimlenmesini sağlar.Endüstriyel öneme sahip olan ve birçok kullanım alanı bulunan siklodekstrinler, nişastanın parçalanması ile üretilirler. Nişastanın ucuz olması, sınırsız mik-tarda bulunması ve basit bir enzimatik dönüşümle üretilmesinden, üretiminin çevre kirliliği oluşturmaması ve birçok endüstride kullanım alanı bulmasından dolayı, siklodekstrin maddesinin üre-timi avantajlı olmaktadır. Almanya, Macaristan, Japonya, Fransa ve ABD’de siklodekstrin maddesinin üretim tesis-leri vardır ve bu ülkelerde binlerce ton siklodekstrin maddesi üretilmektedir.

Çok fazla teknik anlatarak siz okuyucu-larımı sıkmak istemedim, sormak iste-diğiniz ve anlamadığınız yer olduğunda her zaman sorularınızı cevaplamaya hazırım. Tüm okuyucularımın yeni yılını kutlar, esenlikler dilerim.

Kaynaklar:1)Siklodekstrinlerin İnklüzyon Kompl-eksleri, E. Perrin Akcokoca ve Rıza Atav, Ege Üniversitesi Tekstil Mühendisliği Bölümü2)Doktora tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Gıda Mühendisliği Anabilim Dalı, Ayşe Avcı, Ankara 20103)Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniver-sitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Gıda Mühendisliği Anabilim Dalı, Dilek Cey-lan, Ankara 20094)http://www.dunyagida.com.tr/haber.php?nid=931Görsel Kaynaklar:www.kimyasanal.net


GIDA SEKTÖRÜ GIDAMIZ KİMYAMIZ

Sakarya Üniversitesi

KIMYAGER(MEZUN)

Vahit [email protected]

Merhaba arkadaşlar,

Bu ay ki konumuz, insan yaşamının en temel ihtiyaçlarından olan ve toplum sağlığı açısından stratejik önem taşıyan gıda sektörüdür.

Zengin tarımsal kaynakları ile gıda sanayi, Türkiye ekonomisinde ilk kurul-muş sektörlerden biridir. Cumhuriyet’in kurulmasından sonra Türkiye’nin sanay-ileşme süreci bu sektörle başlamıştır.[1]

Gıda Sektörünün alt başlıkları genel hatlarıyla; et ve et ürünleri, süt ve süt ürünleri, un ve unlu ürünler, meyve ve sebze ürünleri, katı ve sıvı yağlar, şeker ve şekerli ürünler, alkolsüz içecekler, alkollü içecekler, fermente ürünler, hazır tüketilen gıdalar ve bebek mamaları olarak özetlenebilir.

TÜİK ihracat verilerine göre, 2012 yılı toplam ihracatımız 153 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. İhracatımızın yaklaşık %10’luk kısmını gıda ürün-leri ve içecek, tarım ve hayvancılık ile balıkçılık alanlarında yapılan üretimim-iz oluşturmaktadır.[2]

Bir ülke ekonomisi için, sağlıklı ve dinamik işleyen bir gıda sektörü ik-tisadi kalkınma ve sanayileşme süre-cinin önemli bir tamamlayıcısıdır. Türk gıda içecek ve tütün sektörü, ya-bancı yatırımcılar için en cazip alan-lardan birini oluşturmaktadır. Küresel yatırımcılara kârlı yatırım fırsatları sunduğundan, müthiş oranda doğrudan yabancı yatırımı çekerek son on yılda yaklaşık 4 milyar ABD dolarına ul-aşmıştır.[3]

Ekmeğin Türkiye’de temel gıda maddesi olması nedeniyle, Türk tarımında tahılın büyük önemi vardır. Ayrıca, Türkiye’nin bakliyat üretimi yapan ülkeler arasında kayda değer bir yeri ve dünya ticaretine hakim olma potansiyeli vardır. Türki-ye’de fındık ve diğer kuru meyve üreti-mi oldukça yüksektir ve bu ürünlerin çoğunda (fındık, kayısı, kuru üzüm vs.) Türkiye dünya pazarlarına hakim konumdadır. Türkiye’nin büyük tarım potansiyeli, konservesi yapılan geniş sebze ve meyve tarımını doğurmuştur. Türkiye’de hızlı büyüyen gıda sanayi se-ktörlerinden biri de dondurulmuş sebze ve meyve sanayidir.


Türkiye, tarımsal potansiyelinin avanta-jıyla bitkisel yağ üretiminde de kalite ve miktar yönünden diğer ülkeler arasında önemli bir yere sahiptir.

Teknolojideki gelişmeler ve son yıllarda artan yatırımlar ile şekerleme, çikola-ta ve kakao ürünleri, pasta ve bisküvi sektörleri Türk gıda sanayisinde büyük gelişme gösteren sektörlerdir. [4]

Dikkat edilmesi gereken önemli diğer bir sorun da, tarımsal Ar-Ge harcama-larının yetersizliğidir. Ülkemiz yıllarca bazı ürünleri iç ve dış talebin üstünde üretmiş, talep fazlası ürünleri imha etmiş ya da maliyetin altında fiyatlarla pazarlayarak zarar etmiştir (çay, tütün, şeker). Üretimi mümkün olan bazı ürünlerin yanlış politikalar nedeniyle ithalatı yapılarak döviz kaybı yaşan-mıştır. Üretim olanağına rağmen yanlış planlama ya da politikalardan kaynakla-nan üretim yetersizliği (mısır, ayçiçeği, hububat) sorunun bir başka boyutudur. Yanlış destekleme politikaları sonucun-da ürün kalitesinde gerilemeler mey-dana gelmiş (buğday), yine yanlış poli-tikalar halkın temel gıda maddelerini dünya ve AB ülkelerine göre çok pahalı

satın almasına yol açmıştır (şeker, et, süt, unlu mamuller).[5]

Sıra geldi en can alıcı bölüme;

Sektörün İş yeri Sayısı ve İstihdamı

Genelde iş hayatına atılacak, kendi işini kurmak isteyen arkadaşlarımız ilk olar-ak gıda sektörünü tercih eder. Ancak bu sektör sürprizlerle ve risklerle doludur. Biz kimyacılar da sektörün esas oyun-cuları arasında yer almaktayız. Birçok gıda firmasında, genellikle gıda mühen-disi ve kimyagerler tercih edilmektedir. Hatta kimyacılar daha da çok diyebili-riz. Özellikle Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) verilerine göre, 2009 yılında gıda sektöründe 36.396 iş yeri faaliyet göster-irken iş yeri sayısı yaklaşık %11 artış ile 2012 yılında 40.377’ye yükselmiştir. Gıda sektörüne ilişkin istihdam da ise 2009 yılında 338.852 kişi çalışırken 2012 yılında % 20 artışla 406.091 kişiye ul-aşmıştır.[3]

Son olarak günümüzde çoğu sektörde olduğu gibi gıda sektöründe de illegal oyunlar oynanmaktadır. Gıdanın im-alatında maliyeti düşürmek için kul-lanılan gerek insan sağlığına gerekse çevre için zararlı maddelerin kullanımı konusunda dikkatli olmalı, gerekirse araştırma yapmalı ve insanları uyar-malıyız.

Her zaman dediğim gibi kısa vade-li kazançlar uğruna hiçbir canlının hayatı hiçe sayılmaması gerekmekte-dir. Bu konuda üzerimize düşen görevi yapmalıyız. Unutmamalıyız ki canları yakarken canımız da yanabilir.


Mesleki ve vicdani olarak böyle bir sorumluluğumuzun olduğu kanısın-dayım. İnsanları bilinçlendirmeliyiz. Özellikle de kola konusunda :)…Çünkü gıda öyle bir şey ki hata veya hileyi af-fetmez. Yaptığınız sahtekarlık ya da hata hiç ummadığınız bir anda, ummadığınız yerden sizin ve en yakınlarınızın yakası-na yapışabilir.”

Konuyla ilgili çalışmak isteyen ark-adaşlarım da gıda sektöründe sorumlu yöneticilik el kitabına buradan ulaşabil-irler. http://topluluk.comu.edu.tr/gida/eski/elkitabi.pdf

Kaynaklar:

[1] DONDURAN, Murat, Selma TO-ZANLI, Aylin ATAY (2007), “Uluslar-arası Rekabet Stratejileri: Türkiye Gıda Sanayii”, TÜSİAD Rekabet Stratejileri Dizisi-10, Türk Sanayicileri ve İşadam-ları Derneği, TÜSİAD/T-2007-09-442, Eylül, İstanbul[2] TÜİK SEKTÖREL VERİLER[3] Sektörel Raporlar ve Analizler Ser-isi,SANAYİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ[4] Ekonomi Bakanlığı, İhracat Genel Müdürlüğü Gıda İşleme Makineleri Sek-tör Raporu 2012, s.1[5] İSO (2006), “Gıda Sektörü”, Avrupa Birliği’ne Tam Üyelik Sürecinde İstanbul Sanayi Odası Meslek Komiteleri Sektör Stratejileri Geliştirilmesi Projesi, İstan-bul Sanayi Odası Yayınları, No:2006/1, İstanbul-http://www.iso.org.tr/tr/web/statiksayfalar/kutuphane_yayinlar_de-tay.aspx,alıntı: 04.05.2011Görsel Kaynaklar:http://www.firmasec.com/resim/4/dink-gida-sanayi-susam-uclu-57f49d-ca663-mdbbcm.png


Yıldız Teknik Üniversitesi

KIMYA MÜHENDISI(öGRENCI)

Elif Nida KILIÇ[email protected]

“KARKİM”

Hepimiz güzel bir geleceğin hayalini kuruyoruz.

İyi bir iş yeri, iyi bir mevki, iyi bir maaş, güzel bir çalış-ma ortamı, esnek çalışma saatleri ve dahası...

Peki şirketler bizlerden ne bekliyor, elemanlarını nasıl seçiyor?

İyi bir kariyer için neler yapabiliriz?

Bu ay ki sayımızda sizleri bütün bu soruların cevap-landığı KARKİM etkin-liğine götüreceğim.


KARKİM NEDİR?

KARKİM; Yıldız Teknik Üniversitesi Kalite ve Verimlilik Kulubü’nün düzen-lediği 2 günlük seminer programı, teknik gezi ve sosyal aktiviteden oluşan Ka-riyerimin Kimyası projesidir. Karkim her yıl kimya, kimya mühendisliği, ziraat mühendisliği, gıda mühendisliği, biyokimya, biyomühendislik, çevre mühendisliği lisans ve yüksek lisans öğrencileri ile mezunlarını şirketlerle buluşturuyor. Yaklaşık 900 kişiyi ağırlayan etkinlik, şehir dışından gelen misafirler için de konaklama im-kanı sağlıyor.

Bu yıl 5.si düzenlenen Ulusal Kariyerimin Kimyası; etkinliği ve seminerleri, 2-3 Aralık’ta Yıldız Teknik Üniversitesi Kongre ve Kültür Merkezi’nde gerçekleşti.

Etkinlikte İKMİB, Unilever, Deva Holding, ÜLKER, Sanovel İlaç, Abdi İbrahim İlaç, Anadolu EFES PİLSEN, HENKEL, Kopaş, Adli Tıp Kurumu gibi dev şirket ve kurumlardan konuşmacılar yer aldı. Etkinliği 2 günlük seminer programı, 2 teknik gezi ve bir eğitim ile geçtiğimiz günlerde geride bıraktık. Peki, etkinlikte neler an-latıldı, neler soruldu bunları derleyip, sizler için özetledim.


* İş mülakatı öncesi kesinlikle prova yapın. Kendinizi videoya çekin, izleyip kendinizi değerlendirin.

Deva Holding – Arzu SARAÇ

* Mülakatta olabildiğinizce doğal olun, kendinize güvenin ve göz temasını kaçırmayın. Deva Holding - Arzu SARAÇ

* Erkekler! İş görüşmelerinde kravat takmayı unutmayın! Deva Holding - Arzu SARAÇ

* CV’nizdeki ön yazınızı hem Türkçe hem İngilizce hazırlayın.

Deva Holding - Arzu SARAÇ


* Yabancı dilinizi üst seviyede tutun, kendinize yatırım yapın. Sadece para kazanmak için çalışmayın.

Deva Holding - Arzu SARAÇ

* Geniş düşünün! Kimya veya kimya mühendisliği mezunu olarak satış pazarlamada da çalışabilirsiniz. Satacağınız ürünün arka planını bil-meniz size avantaj getirecektir.

Abdi İbrahim – Cihan ALP

* Bir yerden başlayın ve kendinizi geliştirin. Büyük firma veya küçük firma diye değerlendirmeyin; sizin için doğru olan iş yerini bulun.

İKMİB – Murat AKYÜZ

* ‘‘Siz benden ne bekliyorsunuz? ’’ Bu soruyu iş görüşmenizde karşınızdaki insan kaynakları uzmanına mutlaka sorun.

Deva Holding- Arzu SARAÇ


* Değişime karşı çıkarsanız yok olursunuz, ayak uydurursanız kaybed-ersiniz. Değişimi şekillendirin!

Unilever – Cem Tarık YÜKSEL

* Kendinizi asla sınırlamayın. Bizim için en önemli şeyler yaratıcılık, analitik düşünme, iletişim ve takım çalışmasına yatkınlık.

HENKEL – Begüm NALCI

* Benim için başarı, yüreğindekini gerçekten gerçekleştirebilmektir. Bunu yapın! Aret VARTANYAN


SORU & CEVAP* İKMİB Firması olarak işe alımlarda nelere dikkat ediyorsunuz? Okuduğumuz üniversitelerdeki not ortalaması sizler için önemli mi ?

** İş hayatı not ortalaması yüksek olanların iyi olduğu bir yer değildir. Staj ve kişinin üniversitedeki etkinlikleri, yüz yüze konuşma ve yaptığımız kişilik envan-teri testi etkili oluyor. İnsan kaynakları öncelikle sizin kim olduğunuza, hayatta neler yapmak istediğinize bakıyor.

* İlaç sektöründeki yerel firmalarda, işçi çıkarımı sayısının arttığını görüyoruz. İlaç sektörünün geleceğini nasıl görüyorsunuz?

** Son beş yıldır ilaç sektöründe birtakım sorunlar mevcut. Eleman çıkarım-ları hala devam ediyor. Ancak bu ilaç sektörünün geleceğinin kötü olduğunu göstermez. İlaç, hala başvurabileceğiniz önde bir sektör. Ama geniş bakmalısınız. Örneğin, marka patentte kimya mühendisi olan bir arkadaşım vardı. Patentler değerlendirilirken kimya bilgisini kullanıyordu. Sizler de bu tür iş fırsatlarını değerlendirebilirsiniz. (İKMİB)

* Deva Holding’te mülakatlar İngilizce mi yapılıyor?

**Evet, bazı mülakatlarımız İngilizce yapılıyor; ama bu mülakatların dışında da yabancı dile oldukça önem veriyoruz. Seçeceğimiz çalışma arkadaşımızın İn-gilizcesinin iyi bir düzeyde olması gerekli.

Bunları Biliyor Muydunuz?* Abdi İbrahim İlaç, bundan tam 101 yıl önce kuruldu. Her yıl %70’i kimyager ve kimya mühendisi, %30’u eczacı olmak üzere 120 tane sta-jyer alıyor. Stajyerler, CV incelenmesi ve İngilizce sınavı değerlendiril-mesinin ardından seçiliyor. Staj için 3. ve 4.sınıf üniversite öğrencileri çoğunlukla tercih ediliyor.

* Yapılan araştırmalara göre iletişimin %7’sini sözcükler, %38’ini para-linguistik (aksan, tonlama, vurgu) ve %55’ini yüz ifadeleri oluşturuyor.


* Bir gıda mühendisi veya kimya mühendisi olarak Yıldız Hold-ing bünyesinde satış temsilcisi, kategori yönetimi, ticari satın alma, kalite-denetim departmanlarında çalışabilirsiniz.

* Adli Kimya laboratuvarlarının, müşterileri mahkemeler ve mor-glardır. Alınan bir numunenin analizinin tamamlanması ve raporun hazırlanması yaklaşık 3 ay sürer. Rapor teslim edilirken numunenin küçük bir kısmı 7 yıl saklanmak üzere adli tıp kurumu arşivinde kalır.

* Şirketlere göre, uzun süre tek bir iş yerinde çalışıp ayrılmış bir ele-man adayı, 10 farklı iş yerinde kısa sürelerle çalışıp ayrılmış bir eleman adayına göre daha önde. Çünkü şirketler istikrara büyük önem gösteri-yor.

* Türkiye’de adli vakalar, sadece Adli Tıp Kurumu’nda incelenip mah-kemelere gönderiliyor. Ancak Adli Tıp Kurumu’na kimyager veya kimya mühendisi alımı için yüksek bir KPSS puanı isteniyor.


* Abdi İbrahim, şirket çalışanlarının eğitimleriyle de ilgileniyor; çalışanlarına yıllık Pharma Mini MBA, Medico Marketing Institude gibi bazı eğitimler veriyor. 3 yılını doldurmuş çalışanlara işin yönetimi ve ilişkinin yönetimi eğitimleri veriliyor.

Karkim Proje lideri Nedime AKYÜZ başta olmak üzere bütün KARKİM takımına, yardımları için teşekkürlerimi sunarım.

http://www.ytukvk.org.tr/karkim


AYIN RÖPORTAJI

TÜRKİYE’ DE KİMYA SEKTÖRÜ

Bize biraz kendinizden bahseder misiniz?

1952, Tarsus doğumluyum. İlk ve ortaokulu Tarsus’ta okudum.1966 yılında Mersin Öğretmen Okulu’na gittim. 2 yıl Mersin Öğretmen Okulu’nda okuyup çok başarılı öğrencileri yüksek öğretmene seçiyorlardı. Dolayısıyla başarılı olduğum için 1968 yılında Çapa Yüksek Öğretmen Okulu’na seçildim.1968-1969 yılında hazırlık sınıfını bitirdim. 1969 yılında da İstanbul Üniversitesi Kimya Fakültesi’ne kayıt yaptırdım. Daha sonra 1974 yılında İstanbul Üniversitesi Kimya Yüksek Mühen-dis’i olarak mezun oldum. 1974 yılında askerlik görevimi yapmak üzere orduya katıldım. 128. Dönem Yedek Subayı Levazım Okulu’nda dönem birincisi olarak, meslek kurasında İzmir Kimya Evi’ne gittim ve orada Kimya Evi Müdür Vekilliği görevini yürüttüm. 1976 Nisan ayında teskere aldım ve hemen Tarsus’ta bir yağ fabrikasına Kimya Mühendisi olarak girdim ve çalışmaya başladım. 1977 yılında Karadeniz Teknik Üniversitesi’nde asistan olarak göreve başladım. Kimya Yüksek Mühendisi olduğum için direkt doktora çalışmalarına başladım ve 1981 yılının başlarında doktoramı tamamladım. 1984 yılında yardımcı doçent olarak KTÜ Fen Fakültesinde göreve başladım. 1985 yılında da Çukurova Üniversitesi Kimya Bölümü’ne yardımcı doçent olarak geçiş yaptım.


1988 de doçent oldum. 1994 yılında profesör oldum ve 1995 yılında da Kahra-manmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Edebiyat Dekanı olarak görevlendiril-dim, aynı zamanda Çukurova Üniversitesi’nde Öğretim Üyesi olurken 6 ay sonra KSİÜ’ye Rektör yardımcısı oldum. 2003 yılı 1 Eylül’e kadar Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi’nde Fen Edebiyat Fakültesi Dekanı olarak devam ettim. Bu süre zarfında çok sayıda master ve doktora öğrencisi yetiştirdim. Yaklaşık 10’un üze-rinde doktorant yetiştirdim. 30 civarında yüksek lisansını tamamlayan öğrencim var. 1977 yılından bu yana hem sanayi işbirliğini gözeterek üniversite-sanayi İş birliği çerçevesinde sanayi ile ortak projeler yürüttüm. Bu bağlamda TÜMSİAD İstişare Kurulu üyeliği yaptım, Akdeniz İhracatçılar Birliği’ne danışmanlık yaptım. Aynı zamanda TOBB’un AR-GE Kimya alt grubunda AR-GE komitesinde üye olar-ak da görev yapıyorum. 2013 yılının Ocak başında da Çukurova Üniversitesi’ne Fen Edebiyat Fakültesi Dekanı olarak atandım. Şu anda da Fen Edebiyat Fakültesi Dekanlığı’nı yürütmeye devam ediyorum.

Dünya’da kimya sektöründe bilimsel gelişmeler nanoteknoloji, biyokimya, katalizör, genetik, organik kimya ve polimer kimyası alanlarında gözlemlenme-ktedir. Bununla ilgili Türkiye ne konumdadır?

Dünya’da kimya sektörüne bakıldığı zaman gerekli atılımı yapmadığımızı görüyoruz. Değişik alanlarda belki şu an ürettiğimiz kimyasallar var; ama genel anlamda değerlendirdiğimizde, dünya kimyasal madde ticareti yaklaşık 2,6 trily-on dolar civarında. Bunun içerisindeki Türkiye’nin payı %1’lerin altında. 2012 yılı ihracatımıza baktığımız zaman kimya sektörüyle ilgili ortalama 16 milyar dolar ihracatımız var. Buna karşılık 40 milyar dolarlıkta ithalatımız var, yani cari açığa olumsuz katkımız var. Dolayısıyla, Kimya sektöründe özellikle ithal edilen kimy-asalların ülkede üretilir hale getirilmesine ihtiyaç var. Şuanda, dünyada bilinen kimyasal bileşik olarak baktığımızda 60 milyon civarında kimyasal madde bilin-iyor. Endüstride yaygın olarak 80.000 civarında kimyasal var. Ülkemizde bundan 2600 tane kimyasal üretebiliyoruz. Bir kısmında ise dışa bağımlıyız. Yani, A mad-desini getirip B maddesini üretir gibi halimiz var. Şimdi bu genel rakamlar içer-isinde baktığımızda, dünyada hiçbir gelişmiş ülkeyi gösteremiyorsunuz ki kimya sektörü üç gelişmiş sektörün biri kimya olmasın. Yani Kimya sektörü gelişme-den ülkenin gelişmişliği mümkün değil. Öbür taraftan başka bir gerçek daha var, Üniversite-Sanayi gelişmemiş hiçbir ülkede yok. Yani üniversite-sanayi işbirliği gelişmeden, ülkenin gelişmesi mümkün değil. Bu bağlamda ne yapılabilir? Hangi sektörde olursa olsun kendi teknolojinizi üretmeniz lazım. Bizim Kimya alanında kendi teknolojimizi üretir hale gelmemiz lazım. Bu nasıl olur? Üniversiteler bil-gi üretim merkezleridir, yani Dünya’da bilgilerin %99’u üniversitelerde üretilir. Gelişmiş ülkelerde üretilen bilgi, teknolojiye transfer edilir. Gelişmemiş ülkelerde ise rafta kalır. Dolayısıyla, bizim üniversitelerde ürettiğimiz bilgileri teknolojiye transfer etmemiz gerekiyor.


Kimya sektöründe üretimin 2007 yılında %8,7 artmasına karşın ekonomik krizin etkisi sonucu 2008 yılında %0,3 oranında daralmıştır. Türkiye, yaşanan ekonomik kriz sonrası kimya sektöründe bir kayıp yaşamış mı?

Şimdi, hakikaten ekonomik krizler pazar daralmasına sebebiyet veriyor; ama şunu gözlemliyorum. Bilim adamıyım siyasetten anlamam; ama bir vatandaş olarak ve bilim adamı olarak her türlü krize rağmen son zamanlarda ülkemizin bu konuda gayet rahat olduğunu ve iyi ilerlediğini görüyorum. İhracat konusunda, baktığımız zaman her yıl artan ihracat potansiyelimiz var. Bu son sürece baktığımız zaman çok daha farklı olaylar bile bizim ekonomik çalkantıya girmememize, herhangi bir sıkıntı yaşamamamıza sebebiyet veren düzenlemeler içerdiğini görüyoruz. İhracat konusunda, baktığımız zaman her yıl artan ihracat potansiyelimiz var. 2002 yılında 39 milyar dolar civarında ihracat varken, bildiğim kadarıyla geçtiğimiz yıl 152,5 milyar dolar bir ihracata ulaştık. Bu demektir ki şuanda ihracatımız Dünya’ya açılmış ve Dünya ile entegre olmuş durumdayız. Her türlü kriz ve Pazar daral-masına rağmen, çevre ülkelerdeki olumsuzluklara rağmen ihracatımızda azalma-lar değil, artmalar olduğunu görüyoruz. Öyle inanıyorum ki, bu ortaya konulan desteklerle önümüzdeki yıllarda da çok iyi konuma geleceğiz.

2008 yılında dış ticaretin %52’si AB ülkeleri ile yapılırken bu rakam 2009 yılın-da %51, 2010 yılında %49,2 şeklinde azalmış. Yaşanan ekonomik krizle yeni pazar arayışına girilmiştir. Yeni pazar arayışında sektörlere öneriniz nelerdir?

Biliyorsunuz Dünya’da hakikaten, işte Afrika’dan tutunda başka bölgelerde, yeni bir takım pazar söz konusu ve az önceki soruda da ifade ettiğim gibi hem Ekonomi Bakanlığı hem Bilim Teknoloji bakanlığı hem de Kalkınma Bakanlığı’nın özel gay-retleriyle ekonomik alanda faaliyetlerini izliyorum. Yeni pazarlarla, ortaya koy-duğu bağlantılarla, Avrupa Birliği ülkelerle yapılan ihracat azalmasına rağmen belirli oranlarla; ama toplam ihracatımızın azalmaması, yeni pazar arayışının devr-eye girmesiyle açıklanabilir. Dolayısıyla, yeni pazarların aranması bir ihtiyaçtır. Bunun, önümüzdeki yıllarda da artacağı inancını taşıyorum. Tabi ki Dünya’da bir rekabet var, bir takım güç kaymaları söz konusu olabiliyor. Kimya sektörüyle ilgili yeni aktörler ortaya çıkabiliyor. Bu dengelere bakıyorsunuz, ÇİN aktörü var, Pa-kistan’ın Kimya sektöründe bayağı geliştiğini görüyorsunuz. Plastik sektörü, boya sektörü, ara kimyasallarda birtakım yeni güçlü merkezlerin oluştuğunu görüyor-sunuz. Ama her şeye rağmen bizim, ülke olarak istikrarı yakalamış olmamız hem yabancı sermayenin gelişimine hem de yeni dış pazarların oluşmasına önemli katkılar sağladığına inanıyorum. Yani, bir ülkede istikrar varsa bu ülkenin önünü açacaktır diye inanıyorum.

Kimya sektörü, sermaye-teknoloji yoğun bir sektör olduğu için iş gücü yoğun-luğu düşüktür. Artan teknolojik gelişmeler ülkemizde kimya sektöründe iş isti-hdamını ne türlü etkilemektedir?

Şimdi tabi bir şeyi üretirken iş gücünü azaltmak da, çoğaltmak da mümkündür. Yani, üretim yönteminizle alakalıdır. Bu, uyguladığınız teknolojiye de bağlı.


Dolayısıyla, yeni bir takım kimyasal madde üretimini az önce belirttiğim gibi 2600 tane üretirken çok daha fazlasını üretir hale gelirsek iş istihdamını artırıcı olacaktır. Yani belki bir iş yerinde bir üretim yapan bir yerde teknolojiyi geliştir-erek iş gücünü azaltmak mümkün; ama yeni üretim tesislerinin kurulması yeni istihdam alanları yaratacaktır. Dolayısıyla bizim ülkemizde kimya sektörü eğer düşündüğümüz gibi yeni bir takım kimyasalları veya yeni bir takım ürünleri üre-tir hale gelen tarzda gelişirse, istihdamı artırıcı olacaktır diye düşünüyorum. Dolayısıyla, verilen teşviklerle ülkede üretilmeyeni üretebilmeye, getirilecek teş-viklerle önümüzdeki yıllarda kimya sektöründe daralma değil genişleme olacak, hem istihdam açısından hem üretim açısından diye söyleyebiliriz.

Ülkemizde Kimya Sektörü denilince plastik ve kauçuk ürünleri sektörü önem-li bir yere sahiptir. Bunun nedeni nedir? Acaba geri dönüşümü kolay malzeme olduğu için mi?

Yani, bu ihtiyaçtan doğan bir şeydir. Plastik ve kauçuk sektörüyle ilgili kullanılan malzemelerde son zamanlarda önemli ölçüde artışlar var dolaysıyla, hakikaten kimya sektörü içerisindeki paya, büyüklüğe bakıldığında, dediğiniz doğru. Ama bu bizim ülkemiz için bu durumdayken, önümüzdeki yıllarda da yine bu belki bel-li büyüme seyrini gösterirken başka alanlarda da ben yeni yatırımlarla birtakım büyümeler olacağını düşünüyorum. Dolayısıyla, şu andaki genel manzara plastik sektörünün hakikaten bayağı güçlü olduğunu söyleyebiliriz.

Deterjan ve temizlik maddeleri sektöründe ham madde açısından dışa bağım-lıyız. Ülkemizde bununla ilgili çalışmalar var mı?

Şimdi, sadece temizlik ürünleri ve deterjanlarda dışa bağımlı değil, diğer sektörl-erde de dışa bağımlıyız; ama tabi ki bir kozmetik sektörüne bakıldığı zaman 3000 tane kimyasal girdisi var. Bunun birçoğunu dışarıdan alıyoruz. Temizlik ürünleri ana kimyasal girdisi yüzey aktif maddelerdir. Yüzey aktif maddeler içerisinde an-yon aktif madde olan LABSA’dır. LABSA’yı biz Lineer Alkil Benzen olarak üreti-yoruz; ama Türkiye’de Lineer Alkil Benzen üretilmiyor. Yani en büyük temizlik ürünlerinde paya sahip olan LAB’ın dışa bağımlı olması önemli bir olay. Bizim mutlaka bunu veya bunun yerine ikame edebileceğimiz kimyasalı ülkede üretir hale gelmemiz lazım. Bu konuda çalışmalar var. Benimde yaptığım çalışma var, yani LABSA yerine kullanılabilecek bir anyonik yüzey aktif maddenin ülkede üretilebilir hale gelmesi. Bunu ben San-Tez haline de getirdim. Beyaz kâğıtla bir-likte Sanayi Bakanlığı’nda bu projeyi savunmaya çalışıyorum. Önümüzdeki yıllar-da, eğer başarabilirsek yağ rafinasyon atığı olan sofstoktan yağ asidini elde edip onun metil esteri ve sülfolanmasıyla elde edilen bir anyon aktif maddeyi LABSA yerine daha çevreci olarak kullanmak mümkün. Biliyorsunuz gelişmiş ülkelerde çevreye olan duyarlılık daha fazla. O yüzden LAB’ın ortaya çıkardığı bir takım olumsuz etkileri de ortaya çıkarmayacak, az önce belirttiğim ürünü ortaya çıkar-mayı başarırsak hem çevre dostu olan bir kimyasalı ikame etmiş olacağız hem de LAB’da dışarı bağımlılığı azaltmış olacağız.


Bunun gibi birçok deterjan ve temizlik ürünlerinde çalışmalar var ve ileri ki yıl-larda bu sektörlerde madde alımında dışa bağımlılığı azaltmış olacağız. Amacımız dışa bağımlı olduğumuz kimyasalların ülkede üretilebilir hale gelmek. Belki bütün kimyasalları üretmek mümkün değil; ama hiç olmazsa katma değeri yüksek sp-esifik kimyasalları artık biz üretir hale gelmeliyiz, diye düşünüyorum. Benim bildiğim, kendi yaptığım, kimya bölümümüzde yapılan çalışmalardan rahatlıkla söyleyebilirim ki, önümüzdeki yıllarda kimyasal madde açısından dışa bağımlılıkta belli azalmalar ve kendimiz üretir hale gelmeler gerçekleşecektir.

İlaç sanayisinde ülkemizde sektör sahip olduğu potansiyele rağmen Dünya parametrelerinde etkinliğini henüz kazanmış değil. TÜİK’e göre bu oran %0.2. Bununla ilgili neler söylemek istersiniz?

İlaç sektörü, benim ilgili olduğum bir sektör değil; ama yine kimya ile ilgili olduğu için biliyorum. İlaç sektöründe ürün geliştirmek çok uzun süreç ve bunu çok güçlü firmalar yapıyor. Türkiye’de ilaç sektöründe hakikaten güçlü firmalar da var; ama bildiğim kadarıyla bir takım aktif maddeleri alıp belli formülasyonlarda değişiklik yaparak sıvı veya katı tablet hale getiriyorlar. Onun kendine göre zorlukları farklı toplantılarda dile getirildiğinden biliyorum. O alanda söz sahibi olmak belki daha ilerleyen zamanlarda mümkün olacak. Kendi ortaya çıkarttığımız ilaçları görmek zaman alacak diye düşünüyorum. Çünkü zor bir sektör, bir ilaç kabul ettirmek çok zaman alıyor ve çok büyük paralara mal oluyor.

2012-2015 yıllarını kapsayan Türkiye Kimya Sektörü Strateji Belgesi’nin genel amacı ‘’Yüksek katma değerli, çevreye ve insan sağlığına duyarlı süreç ve ürünlerde kimya sektöründe sürdürülebilir ve rekabetçi bir şekilde dış ticaret dengesini ülke lehine geliştirerek Dünya’da söz sahibi bir konuma gelmek’’ şek-linde belirlenmiştir. Bununla ilgili neler yapılıyor?

Buna katılıyorum, böyle olması lazım. Bizim kimyasallar yani ucuz ve yığın kimyasallar üretmek yerine, katma değeri yüksek spesifik kimyasallar üretmek lazım. Bu konuda bildiğim kadarıyla değişik kurumların, İhracatçılar Birliği’nin çalışmaları var, bende katılıyorum bu çalışmalara. Kimya Komitesinin İhracatçılar Birliği’nin çalıştayları Kimya sektörünün gelişmesi için ne yapılması gerektiğiyle ilgili bir takım toplantılar gerçekleştiriyor. Bunların raporları ilgili bakanlıklara yani İktidara iletiliyor. Az önce ifade ettiğim gibi teşvikler, destekler, bu ilişkilerle ortaya çıkan bir takım olumlu sonuçlar görüyorum. Dolayısıyla, ilgili kurumların son zamanlarda bu doğrultuda hakikaten büyük bir gayret içerisinde olduğunu görmekten mutlu oluyorum. Dolayısıyla, ben hem bir akademisyen olarak hem bir vatandaş olarak bu tip çalışmalara destek vermeye çalışıyorum. Bu tip destekleri artırmak lazım ve bu şekilde devam ederse öyle zannediyorum ki, konulan he-defler ne kadar yakalanır bilemiyorum tabi; ama kimyasal madde ihracatında bu desteklerin devam etmesi durumunda 2023’te 50 milyar dolarlık konulan hedef çok büyük bir hedef değil yakalanabilir diye düşünüyorum.


Türkiye’de bor madeni oldukça önemli bir yere sahiptir. Dünya rezervlerinin yaklaşık %73’ü Türkiye’de bulunmaktadır. Peki Bor madeni üzerinde çalışmalar yapılıyor mu, bu çalışmalar nelerdir?

Şimdi, Bor Enstitümüz var biliyorsunuz, ciddi çalışmalar yapıldığını takip edi-yorum. ETİBOR’un da kendi içerisinde çalışmaları var. Yani borun temizlik maddeleri kullanımı, borda yeni ürünler elde edilerek bunun kullanılabilirliği dolayısıyla bu konuda çalışmalar yapılıyor. Ama şu bir gerçek, elinizde bir kıym-et potansiyel varsa ve bunu ticari ürün haline dönüştürmüyorsanız hiçbir kıymeti yok. Borun kıymetli ürünlerini üretir hale gelmemiz lazım. Bildiğim kadarıyla bor madenini çıkarıyoruz, bu haliyle de satıyoruz. Ne kadar ürün üretiyoruz bordan belli, çok fazla değil. Bir ara perborat üretiyorduk, borik asit, sodyum borat üre-tiyoruz. Bir enerji kaynağı üretimi, sodyum bor hidrür ile son derece önemli. Bu konuda Kimya Bölümü’nden de bizim buradan da TÜBİTAK destekli proje yapıldı; ama sonucunu bitti mi bitmedi mi şu anda bilemiyorum. Ama mutlaka bu söyl-ediğim gibi bir takım kıymetli ürünleri ülkede üretilir hale gelmesi lazım; ama üretimin hemen olması mümkün değil. Bir şey üretebilmek için bilgi birikimine ihtiyaç var. Her şeye rağmen Bor Enstitüsü, üniversitelerde borla ilgili yapılan çalışmaların belli bir süre sonra meyvesini göreceğiz kanaatindeyim.

Son olarak eklemek istediğiniz bir şey var mı?

Ben teşekkür ediyorum. Türkiye’de ve Dünya’da aslında Kimya Sektörü önemlidir. Artık çevreye duyarlı kimyasallar ortaya koymak ve üretim yöntemlerini de ona göre ayarlamak lazım. Bunun için bizim ülkemizde Cumhuriyet Dönemi öncesinde de Kimya eğitimi var. İstanbul Üniversitesi’nde Kimya ilmi 1930’lu yılların önc-esinde de vardı; ama 1933 yılında İstanbul Üniversitesi kurulduğunda Kimya ilm-ine başlandı. Daha sonra da değişik üniversitelerde kimya lisans eğitimi var. Ancak bu eğitim sisteminin yine, yeniden gözden geçirilmesi gerektiğine inanıyorum. Bütün bu söylediklerimizin olabilmesi için bizim üniversitelerde kimya öğretimiyle ilgili eğitimimiz yeniden gözden geçirilerek yetiştirdiğimiz, öğrencilerin ayakları üzerinde duran, Kimya’yı bilen ve bir takım üretimleri yapabilecek cesareti ol-ması lazım. Ama bunun olabilmesi için de bizim eğitim sistemini gözden geçirerek iyi kimyacıları nasıl yetiştirebiliriz, Dünya’da kimya eğitiminin nasıl yapıldığını, inceleyerek ortaya koymamız gerekiyor. Böyle bir görevimizde var. Yani, Kimya bölümündeki öğrencilerimizin iyi yetiştirilmesi, bu söylediklerimizin Kimya Sek-törü’nün ülkede gelişmesinde önemli katkı koyacak. Ama şunu maalesef üzülerek görüyorum. Bizim öğrencilik yıllarımız, ben 1969 üniversite girişliyim, o zaman bizim sahip olduğumuz alt yapı, eğitim sistemi ve öğretim üyelerinin bize ak-tardıklarına bakıldığında bugün yaptığımız kimya eğitiminden daha güçlü. Oysa giderek güçlenmesi giderek, düzelmesi gerekirken maalesef gittikçe gevşeyen, bo-zulan, zayıflayan bir kimya eğitimi görüyorum. Mutlaka düzeltmemiz lazım. . Be-nim şu anda hem öğretim üyesi olarak hem Fen Edebiyat Fakültesi Dekanı olarak bunun düzeltilmesi için projelerim var. Bizim üniversitemizde ve fakültemizde bir KİMYA VADİSİ oluşturmak idealim. Ne kastediyorum KİMYA VADİSİ’nde: İşte bakıyorsunuz, Amerika’da SİLİKON VADİSİ var.


İşte Standfort Üniversitesi Teknokent de oluşturmuş bunu. 1950’li yıllarda bir arsa tahsisi ile dev bir vadi haline gelmiş. Sanayicilerin ve bilim adamlarının bir arada barındığı, dev şirketlerin bulunduğu, bildiğim kadarıyla Google’ların, Ap-ple’ların,Magintoch’ların yer aldığı bir bölge ve bir firmanın orada hayret edersiniz yıllık geliri 155 milyar dolar gibi söyleniyor, çok önemli rakamlar. İşte buna benzer tarzda eğer burada küçük de olsa bir KİMYA VADİSİ oluşturabilirsek güzel olur. KİMYA VADİSİ öğrencilerimizle ve öğretim üyelerimizle birlikte, sanayicinin ihti-yaç duyduğu kimyasalları nasıl üreteceğini gösteren pilot sistemlerden oluşmuş bir bölge. Biz orada hem işin teorik kısmını hem deneysel kısmını yaparak bu ülkede üretilmesi mümkün olan ham maddeleri göstermek ve nasıl üreteceği bilgisini de sanayiciye aktarmayı sağlayacak bir bilim şeklinde çalışan bir yapılanmanın kurul-ması gerektiğine inanıyorum. Bu doğrultuda da elimden geleni yapacağımı ifade etmek istiyorum.

Röportaj yapılan kişi: Sayın Profesör Doktor Selahattin SERİN

FEN EDEBİYAT FAKÜLTESİ DEKANI / ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ

Kendisine Çok Teşekkürler edip saygılarımızı sunuyoruz.

Röportajda emeği olanSayın İsmail KANBAZ Bey’ e de çok teşekkürler.


İstanbul Üniversitesi

KIMYA MÜHENDISI(öGRENCI)

Gökben KÖPRÜCÜ[email protected] “KÜRESEL

ISINMA”

GEZEGENİMİZ BİZE NE ANLATMAK İSTİYOR?

Eğer Colorado’daki dev yangınların fotoğrafları veya klimanızın sebep old-uğu elektrik faturanız hala sizi ikna etmeye yetmediyse, iklim değişikliği ile ilgili bazı sindirimi zor sayılara buyurun: 2012’nin Haziran ayında ABD’de 3215 ayrı yüksek sıcaklık rekoru egale edildi. Haziran, kuzey yarım küre için kayıtlardaki en sıcak Mayıs ayının hemen ardından ve tüm gezegen için 20. yüzyıl ortalamasının aşıldığı birbirini takip eden 327. ay olarak kayda geçti, ki bunun şans olma ihtimali 3.7 x 1099, yani evrendeki tüm yıldızların toplam sayısının hayli üzerinde.[1]

Aslında bu durum, bugün yüzleştiğimiz bir gerçek de değil. Yüz yılı aşkın bir süredir bilinmekte. Bu saptama, ilk kez, İsveçli bilim adamı August Svante Ar-rhenius (1859-1927) tarafından 1906’da yapıldı. Arrhenius bir başka tahminde daha bulundu: “Havadaki karbondioksit oranı ikiye katlanırsa Dünya’nın ısısı 5 derece santigrat artar” dedi. Bu, Dün-

ya’daki yaşamı imkansız hale getirebi-lecek bir artıştır. Gelgelelim Arrhenius, geçen yüzyılın başında bu savı ortaya atarken, bu artışın ancak birkaç yüzyılda meydana gelebileceğini düşünüyordu. Şimdi birçok bilim adamı “Havadaki karbondioksit bu yüzyılın sonundan önce ikiye katlanır” diyor. Arrhenius bunları söylediğinde, sözlerine inanan pek çıkmamıştı. Tıpkı, bugün küresel ısınmanın dünyayı insanlar için yaşan-maz hale getirebileceğine inananların sayısının pek de yüksek olmaması gibi.[2]

Peki,nedir bu? Bu başlı başına geze-genimizi tehdit eden küresel ısınma gerçeğidir. Küresel ısınma tanımına , kısaca göz atalım. Küresel ısınma, başlı-cası atmosfere salınan gazların neden olduğu düşünülen sera etkisinin sonu-cunda, dünya üzerinde yıl boyunca kara, deniz ve havada ölçülen ortalama sıcak-lıklarda görülen artışa verilen isimdir. Dünya iklim sisteminde değişikliklere neden olan küresel ısınmanın etkileri en yüksek zirvelerden, okyanus derinlikler-ine, ekvatordan kutuplara kadar dün-yanın her yerinde hissediliyor.[3]


Şöyle düşünelim: Son üç milyon yıldan beri gezegenimizin iklimi, mutla-ka iki kararlı denge halinden birinde bu-lunmuş. Gezegenimiz bir kararlı halde bulunurken evrendeki konumunu san-ki hafif çukurun içindeymiş gibi hayal edelim. Güneş ışınımların da ki küçük değişmeler, bizi kararlı denge haline itecek enerjiyi sağlamış. Daha serin çukurda olduğumuzda gezegen bir buzul çağına girmiş oluyor; daha sıcak çukur-da olduğumuzda da gezegenin iklimi, şu an içinde yaşadığımız iklime çok yakın bir şey oluyor. İnsanlık tarihinin tamamı da böyle bir iklimde geçmiş zaten. Sorun şurada ki, fosil yakıtları kullanma tarzımız, bizi o küçük kara-rlı çukurumuzdan çıkarıp gitgide daha uzağa, şu tepenin öbür taraftaki yamacı-na doğru itip duruyor. Devrilme noktası da, tepenin doruğunu aştığımız nokta oluyor: o noktadan sonra gezegenimi-zi çok daha sıcak bir yer olmaya doğru itmemize gerek kalmıyor artık; o kendi başına oraya doğru yuvarlanıp gidecek zaten.

Yeryüzünün küresel sıcaklık değişimi (IPCC)

. Devrilme noktası, iklim sistemlerinde mevcut olan bir dizi artı geri besleme mekanizmasından kaynaklanıyor: bu

mekanizmalar da insan yapısı ısın-manın etkilerini çok güçlendirerek iklim değişiminin her türlü denetimin dışına çıkmasına yol açıyor.

Bu kritik eşiği aşarsak, dünyada sı-caklıklar 6 derece kadar fırlayabilir[4].Böyle bir şey olursa eğer neler olacağına bir göz atalım.

Dünya 1 derece ısınırsa, Kuzey Ku-tup dairesi, yılın yarısı boyunca buzdan yoksun kalacak ve efsanevi Kuzey Batı Geçidi, gemilerin geçebileceği şekilde açık olacak. Bengal Koyu’nun etrafında-ki on binlerce evi sel basacak. Güney Atlantik’i kasırgalar vuracak. Batı Amerika’daki şiddetli kuraklıklar, küre-sel tahıl ve et pazarlarında kıtlığa yol açacak. Amerika Birleşik Devletleri’nin batı yarısında çöller oluşacak. Teksas’tan Kanada sınırına kadar olan bölge, hiçbir ürünün yetişmeyeceği aşırı kurak alan-lara dönüşecek.

Dünya 2 derece ısınırsa, Grön-land’ın buzulları yok olacak. O kadar çok buzul eriyecek ki, kutup ayıları hayatta kalma mücadelesine girecek. Böcekler yeni yönlere doğru göç edecek. Amerika’daki ılıman iklim kuzeye doğru kayarken, çam böcekleri ormanları yok edecek. Bu, boz ayıların en önemli besin kaynağının da yok olması demek. Büyük Okyanus’taki birçok ada sular altın-da kalacak. Tropik mercan resiflerinin büyük bölümü kaybolacak.

Dünya 3 derece ısınırsa, Amazon Yağmur Ormanları kuruyacak. Alpler’in karlı zirveleri yok olacak. El Nino’nun şiddetli baskınları sürekli hale gelecek.


Akdeniz ve Avrupa’nın bazı kısımları yaz mevsiminde kavurucu bir sıcak yaşayacak. Büyük sıcaklık dalgaları yaşanacak. Ortadoğu’da görülen sıcak-lıklar, Kuzey Avrupa’ya taşınacak. Geze-genin temel yaşam destek sistemleri bozulacak.

Dünya 4 derece ısınırsa, okyanuslar yükselecek ve milyonlarca insanın yu-vası olan yoğun nüfuslu deltaları yok edecek. Bangladeş denize karışacak. Mısır’ı sel basacak. Venedik sular altın-da kalacak. Buzullar yok olacak. Mil-yarlarca insana temiz su akışı kesilecek. Güney Kutbu’nun bütün Batı Kutup kitlesi kopacak ve deniz seviyesi daha da yükselecek. Dünya, bugünkü haline hiç benzemeyecek.

Dünya 5 derece ısınırsa, Kuzey ve Güney yarımkürelerde eskiden ılıman olan iki büyük kuşak, yaşanılmaz hale gelecek. Los Angeles, Kahire, Bombay gibi dünyanın büyük şehirlerini besley-en kar ve su kaynakları kuruyacak. İklim mültecilerinin sayıları yüz milyonlara yükselecek. Canlı türlerinin çoğu büyük bir iklim şoku yaşayacak ve yok olacak. Geleneksel toplumsal yapılar alt üst ol-acak.

Dünya 6 derece ısınırsa, okyanuslar uzaktan bakınca masmavi görünse de aslında denizler bir çöl haline gelecek. Çöllerse kıtalara doğru fethe çıkan or-dular gibi yayılacak. Doğal afetler, gün-delik olaylara dönüşecek. Dünyanın en büyük şehirleri sular altında kalıp terk edilecek. Tarihin en büyük soy tüken-mesi yaşanacak. Bunun adına küresel yok oluş da denilebilir.[5]

Küresel İklimde Gözlenen Değişiklikler

Temel olarak insan etkinlikleri sonucun-da atmosferin bileşiminde ortaya çıkan önemli değişiklikler sonucunda, küresel yüzey sıcaklıklarında 19. yüzyılın son-larında başlayan ısınma, 1980’li yıllarla birlikte daha da belirginleşerek, hemen her yıl bir önceki yıla göre daha sıcak olmak üzere, küresel sıcaklık rekorları kırdı. Yerküre ikliminde gözlenen ve ba-zılarının insan etkinlikleriyle bağlantılı olduğu kabul edilen küresel ve bölgesel ölçekteki önemli değişiklikler şöyle öze-tlenebilir: Küresel ortalama yüzey sı-caklığı, 20. yüzyılın başından günümüze değin yaklaşık olarak 0.8 C° arttı. Küre-sel olarak, 1990’lı yıllar 1860 yılından sonraki aletli gözlem kayıtlarındaki en sıcak on yıl; 1998 ise, +0.58 C°’lik anomali ile en sıcak yıl oldu. İkinci en yüksek sıcaklık rekoru, +0.47 C° ile 2002 ve 2003 yıllarına aittir.

Yapılan araştırmalara göre, dünya yüzeyinin ortalama sıcaklığı 20. yüzyıl boyunca 0,6 ºC kadar artmış, son kırk yıldır atmosferin 8 kilometrelik alt kısmında sıcaklıklar yükselmiş, kar örtüsü ve buzlanma ise %10 civarında azalmıştır. Bilim adamlarının yaptığı araştırmalara göre, 11 bin 700 yıl önce Afrika’yı etkisi altına alan hava dalgasıy-la oluşan Kilimanjaro buzulu erimeye başladı.


Science dergisinde yayımlanan araştırmada, “uydu verilerine bakılır-sa, 2020 yılında Kilimanjaro’nun beyaz şapkası yok olacak” deniliyor. Yok ol-acağından söz edilen Kilimanjaro’nun tepesinde bulunan buz tabakası, şu anda bile susuzluk çeken Tanzanya’nın ne-hirlerini besleyen ana kaynak. 2025 yılı itibariyle dünya nüfusunun neredeyse yarısının su kıtlığıyla karşı karşıya kal-acağı tahmin edilmektedir.

Yeni gözlem sonuçlarına göre, 2004 yılı, küresel olarak en sıcak dördüncü yıl olurken, kuzey yarım kürenin en sıcak yılı olan 1998’den sonraki en sı-cak ikinci yıl oldu. Gece en düşük hava sıcaklıklarında yaklaşık her on yılda 0.2 C° olarak gerçekleşen artış, gündüz en yüksek hava sıcaklıklarındaki artışın yaklaşık iki katıdır. 20. yüzyılda sıcak-lıklarda gözlenen bu ısınma, geçen 1,000 yılın herhangi bir dönemindeki artıştan daha büyüktür. Atmosferin en alt 8 kilo-metrelik bölümündeki hava sıcaklıkları da, geçen 40 yıllık dönemde belirgin bir artış eğilimi göstermektedir. Öte yan-dan, 20. yüzyılda, orta enlem ve kut-upsal kar örtüsü, kutupsal kara ve deniz buzları ile orta enlemlerin dağ buzulları azalırken, küresel ortalama deniz sevi-yesi, yaklaşık 0.1-0.2 m arasında yük-seldi ve okyanusların ısı içerikleri arttı. Yağışlar kuzey yarım kürenin orta ve yüksek enlem bölgelerinde her on yılda yaklaşık % 0.5 ile % 1 arasında artark-en, subtropikal karaların (Akdeniz Hav-zası’nı da içerir) önemli bir bölümünde her on yılda yaklaşık % 3 azaldı. Sera gazlarının atmosferik birikimleri ve onların ışınımsal zorlaması, insan et-kinliklerinin bir sonucu olarak artmaya devam etti.

WWF (World Wildlife Fund Doğal Hayatı Koruma Vakfı) tarafından yapılan araştırmaya göre, küresel ısın-ma bu yüzyılın sonunda bitki ve hayvan habitatının üçte birini tehdit ediyor. Na-dir görünen türler ve bölünmüş ekosis-temler şimdiden kirlilik ve ormanların yok edilmesinden dolayı tehdit altında ve yok olma tehlikesiyle karşı karşıya 1990’lar geçen yüzyılın en sıcak yıllarıy-dı.

Küresel ısınmanın etkileri en yüksek zirvelerden, okyanusun derinliklerine, Ekvator’dan kutuplara kadar hissedili-yor.Küresel ısınmanın etkileri gezegenin her yanında görülüyor, milyonlarca insanı sel, kuraklık ve susuzlukla karşı karşıya bırakıyor.

Avustralya’da 2002 yılında yaşanan şiddetli kuraklığın ana nedeni küre-sel ısınmaydı. Kuzey Pasifik’te somon popülasyonunda, bölgedeki sıcaklığın normalden 6 derece artması yüzünden büyük düşüş görüldü.


California kıyılarında yüzlerce deniz kuşunun, denizlerin ısınması yüzünden besin kıtlığı yaşamalarının sonucun-da, öldüğü görüldü.Okyanuslardaki ısının artmasıyla mercan kayalıklarının büyük zararlar gördüğü belirlendi. Avustralya’daki Great Barrier Reef, sürdürülebilir olmayan balıkçılık yön-temleri, yapılaşma ve iklim değişikliği yüzünden çok yakında kaybedilme teh-likesiyle karşı karşıya.

Atina ve Yeni Delhi gibi şehirlerde ölüm çanları artarak çaldı, sıcak hava dalgalarından bunaldılar. Yükselen deniz seviyesi Pasifik Adaları ve Hint Okyanusu’ndaki adaların çoğunu tehdit ediyor.

Büyük kasırgalar, seller, kuraklık ve sıtma gibi hastalık salgınları bizi bekli-yor. Küresel ısınma, çevre felaketlerin etkilenen mültecilerin zorunlu göçleri yüzünden bölgesel çatışmalar yaşanabil-ir. Küresel ısınma yüzünden dünya or-manların ve hayvan türlerinin üçte biri tehdit altında.

2011 Ocak ayı içerisinde yayımlanan bir çalışma, küresel ısınmanın bitkilerde polen dönemini uzattığını ortaya koydu. Kuzey Amerika’da yapılan bu çalışmaya göre Ambrosia bitkisinin polen dönemi kuzey bölgelere doğru ilerledikçe ciddi bir şekilde uzuyor. Bu durumun baş-ka bitki türlerinde de geçerli olduğunu işaret eden birçok çalışma mevcut fakat bu tip kapsamlı sonuçlar henüz Ambro-sia ile sınırlıdır.

Peki ya Türkiye’de neler olacak?

Son 5 bin yıldır Avrupa’daki buzulların şu an en alçak durumunda olduğuna da dikkat çeken bilim adamları, bu yaşanan ani iklim değişikliklerinin 600 bin kişi-yi etkilediğini ve sadece 2006 yılında 18.5 milyar dolarlık zarara yol açtığını kaydetti. Bilim adamlarının çıkardığı haritaya göre; Türkiye’de 3 - 3.6 derece oranında ısınacak. Özellikle güneyde artış daha fazla görünüyor.

Türkiye karbondioksit salınımında %1.3’lük payla 13. sırada yer alıyor. 1990 yılında atmosfere yıllık olarak 200 milyon ton karbondioksit bırakırk-en bu salım 2004 yılında yaklaşık 350 milyon tona yükseldi. Türkiye’de 2010 yılında ise bu miktarın 400 milyon ton-ları aşması bekleniyor. Şu anda %72.6 oranındaki karbon salınımı artışıy-la OECD ülkeleri arasında en yüksek salınım artışına sahip ülkeyiz.


Küresel ısınmanın sebep olduğu pek çok etkiyi halihazırda yaşamaktayız. Verimli ovalarımız gitgide çölleşmekte, nehirler-imiz ve göllerimiz kuruyup su kaynak-larımız azalmakta, Türkiye fauna ve flo-rasında bulunan pek çok canlı türü yok olmakta, her yıl “en sıcak yaz”ı yaşam-aktayız. Diğer yandan her geçen artan çevre kirlilikleri de ülkemizi olumsuz yönde etkilemektedir. İstanbul Teknik Üniversitesi Avrasya Yer bilimleri En-stitüsü’nün hazırladığı bir senaryoya göre, küresel ısınma aynı şekilde devam ederse, 2070 yılında Türkiye’de yaşanan sıcaklıkların 6 °C’ye kadar artması söz konusu.

Türkiye’nin batı ve kuzey bölgelerinde sıcaklıklar 5 ila 6 °C, Orta ve Doğu An-adolu ile Güneydoğu Anadolu’da ise 3 ila 4 °C kadar yükselecek. Kış aylarında da sıcaklıklarda 2 – 3 °C arasında bir yükselme bekleniyor. Türkiye’nin ekosis-temi değişiyor ve pek çok canlı türü yok olma tehlikesi yaşıyor.

Mevsimler birbirine karışıyor, baha-rı görmeden yaz geliyor. Dünyanın her yerinde görülmeye başlayan kavurucu sıcaklar, kuraklık, seller, insanlığın yeni kabusu küresel ısınmaya işaret ediyor. Olumsuz zamanlarda yağan ani şiddetli yağmurlar ülkemizde çeşitli bölgeleri olumsuz yönde etkilemektedir. Bazı bölgelere şiddetli yağan ama bazı bölge-lere hiç yağmayan yağmurlar küresel ısınmanın ülkemizde ki olumsuz etkiler-ini göstermektedir.

Ankara Ticaret Odası’nın hazır-ladığı “Küresel Isınma Kıskacında Türkiye” raporuna göre, Türkiye iklim değişikliğinin olumsuz etkileri açısından “risk grubundaki ülkeler” arasında

yer alıyor. Son 70 yılda 70 istasyon-da kaydedilen sıcaklık verilerine göre, Türkiye’nin yıllık ortalama sıcaklıkları artma eğilimindedir. Özellikle Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu bölgelerindeki ısınma oranları, her 10 yılda 0.07- 0.34 derece arasında artıyor.

İklim değişikliği göçlere de sebep olacak; insanlar kuzeydeki bölgelere yerleşmeye çalışacak.Bu arada dünya çapındaki buzulların erimesinin et-kisiyle Türkiye’deki deniz seviyesi de yükselecek. Kıyı şeridi ve deltalardaki tarım alanları, plajlar, yat limanları kul-lanılamaz hale gelecek.

Bu konu üzerine daha global bir bakış açısıyla konuya yaklaşılması çözüm bulma adına son derece önemli bir adım olacaktır.[6]

NELER YAPABİLİRİZ?

Şimdi de iyi haber geliyor: Bunların hiçbiri, kaçınılmaz bir kader değil. Henüz hala olanağımız varken harekete geçmenin zamanı.


.Şunu artık fark etmemiz şart: sera gazı salımlarını bilimin gösterdiği çerçeve içinde azaltmak için ne yapmamız gerektiği konusunda bir esrar perde-si yok önümüzde. Yapmamız gereken, tüketimi azaltmak.[7]

Günlük hayatımızda bazı küçük ön-lemler alınarak evrenimize çok büyük iyilikler yapabiliriz. Aşağıdaki sayısal örnekleri incelediğinizde ne demek iste-diğimi daha net anlayacaksınız.

• Daha az su tüketen bir duş başlığı ile 175 kg, giysileri soğuk su ya da ılık suda yıkayarak da, 250 kg. karbondioksit tasarrufu yapılabilir.

• Tek bir kişi yılda ortalama 49 bin 140 litre suyu tuvaletlerde tüke-tir. Sifonun bir kez çekilmesi ile 10 lt su harcanır. Yeni teknolojiler sayesinde standart modellere göre % 60 daha az su tüketen klozetler bulunmaktadır.

• Standart ampullerin tasarruflu ampuller ile değiştirilmesi yılda 75 kilogram (kg) karbondioksit tasar-rufu sağlar.

• Araba kullanılmayan her 2 kilo-metre için 0,75 kg karbondioksit tasarruf edilecektir.

• Düzgün şişirilmemiş lastiklerle litre başına alınan yol % 3 oranın-da artar. Buradan sağlanacak her 4 litre benzin tasarrufu 10 kg CO₂’i atmosferden uzak tutar.

• Evlerden çıkan çöplerin sadece yarısını geri dönüştürerek yılda

1200 kg. karbondioksit tasarrufu sağlanabilir.

• Çöpü % 10 oranında azaltarak 600 kg karbondioksit tasarrufu yapabiliriz.

• Su ısıtıcıları kışın 2 derece yukarı, yazın 2 derece aşağı ayar-lamalıyız.Bu basit ayarlamayla yılda 1000 kg karbondioksit tasar-rufu yapılabilir.

•Elektronik cihazları tamamen kapatmak:Evde ortalama 8 saat stand by konumunda bırakılan TV, DVD, müzik seti gibi elektron-ik cihazlar, yılda 450 kg karbon gazının atmosfere yayılması an-lamına gelir.

• Her yıl en azından bir ağaç dik-mek:Hem çevrenin korunmasına hem de çevrenin güzelleşmesine katkı sağlamaktadır. Bir ağaç ömrü bo-yunca 1 ton karbondioksit emdiği varsayılırsa ağaçların ne kadar önemli olduğu daha iyi anlaşılır. [8]

Yani tüm bunları yaparak karbon ayak izimizi azaltabiliriz.

Karbon Ayak İzi Nedir?

Karbon ayak izi, her insanın ulaşım, ısınma, enerji tüketimi veya satın al-dığı her türlü ürün neticesinde atmos-fere yayılmasına neden olduğu karbon miktarını anlatmak üzere kullanılan bir terimdir.


Başka bir ifadeyle, aldığımız her ürün veya gerçekleştirdiğimiz her faaliyet için gerekli olan enerjinin üretilmesi sırasında atmosfere salınan karbon gazı toplamını ifade etmektedir.

Örneğin ısınma sırasında ev içi sıcak-lığını 1 0C daha azalttığımızda yılda en az 300 kg CO₂’in atmosfere salımını engellemiş oluruz. Aynı şekilde gereksiz yere yanan lambaları söndürerek de en az 250 kg CO₂ salımını da engellemiş oluruz. [9]

Bir Kişinin Tipik Karbon Ayak İzi’nin

Ölçümü

Sonuç olarak kimse bütün soruların cevaplarını bilemez elbette, ama bunun önümüzdeki hayat tarzı olmadığını hepimiz biliyoruz. Bu hayat tarzının hepimizi ortadan kaldıracağı neredeyse kesin bir gerçeklik olduğuna göre, bazı alternatifleri gözden geçirmemizde fay-da var. Bugün, iklim değişikliğine karşı savaşı fiilen kazanabilmemiz için, her birimizin kendi yaşam tarzında köklü değişiklikler yapmak gereklidir.

Daha önce hiç görülmemiş bir dönemden geçiyoruz. Denetimden çık-

mış küresel ısınmanın önüne geçmek, insanlık tarihinin en önemli görevi ve bu görev sırası şu an bizde. Biz göre-vimizi yerine getirmezsek, hayatımızda başarmak için uğraştığımız tüm an-lamını yitirecek. Bizden önceki kuşaklar bu sorun hakkında hiçbir şey bilmiyor-lardı[10]. Bize gelince, bizim hala biraz vaktimiz var! Gezegenimize kulak vere-lim .Hemen harekete geçmeliyiz !

Kaynaklar:

[1] Bill McKibben ,Küresel Isınmanın Dehşetengiz Yeni Aritmetiği ,2012[2]Metin Münir, 01 Temmuz 2009,Milli-yet köşe yazısı[3] http://tr.wikipedia.org/wiki/K%C3%BCre-sel_%C4%B1s%C4%B1nma(son erişim:09.12.2013)[4] [7][10]Leo Murray, Wake Up, Freak Out – then Get a Grip,2008[5] http://hayattakalmak.wordpress.com/author/mgurgan/page/10/(son erişim:10.12.2013)[6] [8]http://www.cevreonline.com(son erişim:01.12.2013) [9] www.kadikoy.bel.tr(son erişim:03.12.2013)

Görsel Kaynaklar:

http://ulusgazetesi.com/wp-content/up-loads/2013/12/207842.jpg

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/db/Turkey_topo.jpg

http://www.haberler.com/haber-resim-leri/904/ani-sicaklik-degisimine-uz-man-uyarisi-3898904_3205_o.jpg


Atatürk Üniversitesi

KIMYAMÜHENDISI

(MEZUN)

Gökhan IŞ[email protected] “BİLGİYE

ULAŞMAK”

Merhaba arkadaşlar internette üyesi olduğum gruplarda, sorulan soruların aslında internette arandığında bazılarına çok kolay erişildiğini, bazılarına ise kısa bir araştırma ile rahatlıkla ulaşılabi-leceğini görünce böyle bir yazı yazarak, bunu sizinle paylaşmak istedim.

Bilgiye ulaşmak artık eskisine oranla çok daha kolay ve günümüzde bu kolay-lığı bize sağlayan kaynaklar arasında internet ilk sırada. Artık, hemen hemen herkesin rahatlıkla ulaşma imkanı old-uğu internet sayesinde bilgi edinmek istediğimiz konularla ilgili kaynaklara, zaman kaybetmeden erişebilme olanağı-na sahibiz. Böyle bir kaynağa sahibiz; ancak ondan tam olarak yararlanabiliyor muyuz? Daha da önemlisi, kullanabili-yor muyuz? Bu gibi sorular son günlerde aklıma takılmaya başladı.

İnternette arama yaparken, arama sonuçlarına ulaşmanın aslında sanılan-dan çok da zor olmadığını belirtmeli-yim. Arama yaparken, öncelikle bir arama motoru kullanmamız gerekmek-tedir. Günümüzde birçok insan “Google” adlı arama motorunu tercih ediyor. El-

bette bunun dışında da arama motorları mevcut ve her arama motorunun farklı özellikleri bulunuyor. Bunların; arama dizini (directory), arama motoru (search engine) veya metasearch gibi farklı türl-eri olabilir. Arama dizini, bilgileri kat-egoriler halinde sıralar, seçme bilgiler vardır. Site sahiplerinin gönderdiği özet bilgi içinde arama yapılır. Arama moto-ru, aranan sözcükleri içermesi koşuluyla her tür siteyi kullanıcı karşısına getirir. Metasearch, birden fazla arama moto-runda arama yapan sitelere verilen ad-dır.

Her arama motorunun farklı özellikleri olduğunu unutmamak gerekir. Ben şuan “Google” arama motoruyla ilgili arama yaparken bizi aradığımız cevaplara daha hızlı götürebilecek birkaç özelliğinden bahsedeceğim.

Tırnak İşareti ( “ “)

Tırnak işareti ile arama, bir cümle ya da kelime grubu aramada kullanılabilir. Örneğin; “kameralı cep telefonları” şek-linde arama yapıldığında Google bize


bu 3 kelimeyi ayrı ayrı değil olduğu gibi içeren siteleri gösterecektir.

Kameralı cep telefonları şeklinde tır-nak işareti kullanmadan yapılan arama-da Google bize 177,000 sonuç gösterirk-en, “kameralı cep telefonları” şeklinde yapılan aramada Google bize 144,000 sonuç gösteriyor.

Aramalarda (+) ve (-) Kullanmak

Aramalarımıza bir kelime dahil et-mek istediğimizde yada bir kelimenin aramalarımız arasında bulunmasını istemediğimizde + ve – işaretlerini kul-lanabiliriz. Örneğin; “film”+”savaş” şeklinde arama yaptığımızda Google bize savaş ile ilgili filmleri gösterecek-tir. “film”-“savaş” şeklinde yapacağımız aramada da film araması yapacak ve bu sonuçlar içerisinde savaş kelimesinin geçtiği sonuçları göstermeyecektir.

Site içi arama

Bu arama şekli belli bir site için ara-ma yapmaya yaramaktadır. Örneğin; wikipedia.org sitesinde ilaç kelimesini aratmak istediğimizde, Google’ın ara-ma çubuğuna ilaç site:wikipedia.org şeklinde yazmamız gerekiyor. Böylece sadece istediğimiz sitedeki sonuçlara ulaşmamız mümkün.

Dosya tipi

Arama yaparken, özellikle belli bir do-sya tipi için arama yaptığımız zaman-lar oluyor. Bu tarz aramalar yaparken, Google’ın dosya türüne göre arama yapabilme özelliğinden yararlanabil-iriz. Örneğin; su arıtma filetype:ppt

yazdığımızda sonuç olarak .ppt uzantılı dosyalar içeren siteler karşımıza gelece-ktir.

Bu Komutları Kullanmamız Bize Arama Yaparken Ne Gibi Avantaj Sağlayacak?

Arkadaşlar bu komutlar bize filtreleme sağlayacak, yani arama yaparken bizim işimize yaramayacak sonuçları eley-erek, istediğimiz bilgiye daha çabuk ulaşmamızı, bir nevi samanlıkta iğne aramaktan kurtaracaktır. Örnek vermek gerekirse;

Google’a Wave energy yazarak sade bir arama yapınca 161.000.000 sonuç, “wave energy” 686.000 sonuç, “wave energy” filetype:doc ise 5.420 sonuç gösteriyor.

Buradan da gördüğümüz gibi, bizim isteğimiz sonuç olan “wave energy” filetype:doc 5.420 sonuç verirken, bu yazım şeklini kullanmadan wave energy şeklinde arama yapsaydık 161.000.000 sonuç arasında samanlıkta iğne araya-caktık.

Ayrıca tüm bunları Google’ın gelişmiş arama kısmına girerek yapabilirsiniz


Yukarıda gelişmiş arama sekmesine tıklayarak ayarlar sekmesine gidlmesini görmektesiniz.

İnternet, Sana Güvenebilir Miyim?

Arkadaşlar, araştırmamızı yaptık ve bir takım bilgiler elde ettik. Bu elde et-tiğimiz bilgilerin doğruluğundan nasıl emin olabiliriz? Forum sitelerinde olsun kişisel sitelerde olsun insanlar, sürekli bilgi paylaşımında bulunuyorlar. Bizler araştırmalarımızı yaparken, bulduğu-muz bilgilerin ayrıca doğruluklarından da emin olmalıyız. Bilginin doğru-luğunu resmi bir siteden ya da bilimsel makaleden edinebiliriz. Bunun içinde size şu yolu önerebilirim; ulaştığınız bilgilerin hangi sitelerden ya da kişil-erden geldiğine dikkat etmeniz ve her-kes tarafından kabul gören gerçekliğin-den emin olduğunuz sitelerden ya da kişilerden elde edilen bilgilere güven-menizden yana olacaktır. Örneğin; tıp ile ilgili araştırma yapıyorsak bulduğu-muz kaynakların bir doktor tarafından yazılmış olması gibi. Böylece, doğru bilgiye ulaşabiliriz, aksi takdirde yanlış bilgiler edinebiliriz ki bu bir kimyacı için kimi zaman tehlikeli olabilir.

Kelimelerin Gücü

Arama yaparken tüm bu komutları kul-lanmamıza rağmen, sonuç bulamazsak ne yapmamız gerekli? Bu durumda, arama motoruna yazdığımız kelime-leri değiştirmeliyiz. Biliyoruz ki, aynı şeyi tarif etmede kullandığımız ke-limeler büyük değişiklikler yaratabilir. Bu, gerçek hayatta da internette arama yaparken de büyük farklar yaratabilir.

Ayrıca, araştırma yaparken konunun alt başlıklarını da araştırarak, ya da başlıkların yeterli gelmediği durumlarda konu içeriğindeki anahtar kelimelerin araştırılmasının büyük faydası olduğunu göreceksiniz(Ben bu yöntemi sıkça kull-anmaktayım).


Evrensel Dili Kullanın

Kimya ile alakalı kaynakların ne yazık ki çok çok az bir kısmı Türkçedir. Bir bil-im adamı, başka bir ülkeye bilimsel bir faaliyet için gittiğinde orada İngilizce konuşur. Yazılarını tüm dünyanın ka-bul etmesi ve alanlarındaki gelişmeleri takip edebilmesi için İngilizce yazar. Çünkü, nereye gidersek gidelim uluslar-arası anlamda herkesin konuştuğu ortak dil İngilizcedir. Bu yüzden internette aradığını bulmanın altın kuralı, evrensel dil olan İngilizceyi kullanmaktır. Bu-rada İngilizcenin propagandasını yap-mıyorum, elbette sadece bu dili kullan-manın bilgiye erişmede çok önemli bir rol oynadığını söylemeye çalışıyorum.

Arayanlar Bulamaz Ama Bu-lanlar Arayanlardır

Söyleyenin Beyazıd-ı Bistami olduğunu sonradan öğrendiğim bu sözünü bize zamanında kimya mühendisliği bölüm başkanımız söylemişti. Bir konuyu araştırmak ya da aramak bulmayı gerek-tirmez. Bulamayabilir insan ve bun-dan normal bir şey yok. Fakat bulanlar arayanlardır. Çünkü bulmak bir sonuç-tur ve biz, bulan insandan şunu anlarız ki o aramıştır.

Yazımın başında da belirttiğim gibi birçok sorulan soru internette kısa bir aramadan sonra rahatlıkla bulunabili-yor. Öyleyse neden bu sorular sorulma-ya devam ediyor, diye düşünüyor insan. Benim aklıma 2 şey geliyor, bilmiyorum sizde bana katılır mısınız? İlki soru sor-mak cevap aramaktan daha kolay geliyor insanlara, o yüzden cevaba ulaşmak için yeterli çaba gösterilmiyor. İkinci ihtimal olarak ise, arama yapmayı bilmiyorlar diye geldi. Oysa ki, günümüzde birçok genç insan saatlerini bilgisayar başında

geçirirken gerçekten de arama yapmayı bilmiyor olabilirler mi?

Kaynaklar:

http://tr.wikipedia.org/wiki/Arama_mo-toruhttp://www.chip.com.tr/bilgisayarkur-su/internet-12-diger-anahtar-sozcuk-ler_2842_7.html


Cumhuriyet Üniversitesi

KIMYAMÜHENDISI

(MEZUN)

Yavuz Selim [email protected]

“3 Boyutlu Çizim için Google Sketch-Up ”

Kimya Mühendisliği Eğitiminde, çizim programlarının da önemli olduğu düşüncesindeyim. Birçok üç boyutlu programlar ve bunların çeşitli versiyonları mevcut. Bunlara başlarken de çok çabuk sıkılabilirsiniz. Ayrıca bazı programlar, çok güzel olmasına rağmen öğrenmesi oldukça zaman alıyor. İşte bu noktada yardımınıza Google Sketch-Up yetişmiş. Programımızın temelinde çok fazla bir şey yok. Çok gelişmiş ara yüzey özellikler-ine sahip değil. Olan şekilleri kendiniz düzelterek ve düzenleyerek istediğiniz şekilleri elde edebiliyorsunuz. Profesyonel bir program olmamasına karşın, pro-fesyonel çizimler elde edebiliyorsunuz. İlk önce programımız nelerden ibaret bir inceleyelim.

Şekildeki resim üzerinden gidelim.

1-) Nesneleri seçmek için kullanacağınız kısım.2-) Çizim yaparken kullanacağınız kısım yani kaleminiz.3-) Dikdörtgen ya da kare yapabileceğiniz kısım.4-) Daire çizebileceğiniz kısım.5-) Şekil üzerinde herhangi iki nokta seçerek, o iki nokta üzerinde daire çizmenize olanak sağlayacak kısım.6-) Kamera ve görüntünün gölgesini ayarlayabileceğiniz kısım.7-) Bileşenleri silmek için kullanacağınız silgi.8-) Ölçülü çalışıyorsak ölçüm yapabileceğiniz kısım. Alan ve yarıçap ölçecek kadar iyi.9-) Yaptığınız çizimleri boyamak için gerekli olan kısım. Bu kısımla taş, tahta, metal vb. gibi boyayabilir gerçeğe yakın görünmesini sağlayabilirsiniz.


10-) Bir şekil çizdiniz ve bu şekli enlemesine boylamasına 3 boyutlu hale getire-ceğiniz kısım.11-) Şeklin herhangi bir noktasından istediğiniz yere çekmenize olanak sağlayan bir kısım. İsterseniz şeklin hepsini seçerek istediğiniz yere taşıyabilirsiniz.12-) Şeklinizi çizdiniz ve döndürmek istediğiniz noktayı bu imleç ile seçerek, iste-diğiniz yönde 360 dereceye kadar çevirebilirsiniz. Ayrıca yeni şekillerde oluştura-bilirsiniz. Tamamen yaratıcılığa kalmış bir imleç.13-) Seçtiğiniz yüzey alanı üzerinde yeni bir alan oluşturmanıza olanak sağlar.14-) Görüntüyü sağa sola yukarı çevirip görüntünüzü 3 boyutlu görmenize olanak sağlayan kısım.15-) Sağa sola çekmeyle görüntüyü görmenizi sağlayan kısım.16-) Görüntünüze yakınlaşmak için kullanacağınız kısım.17-) İstediğiniz kısma yakınlaşmak için yapılmış bir kısım. Siz istediğiniz bölgeyi seçip bu imlece tıklayın, o yakınlaşsın.18-) Yaptığınız çalışmaları yayınlayabileceğiniz alan ya da yapılmış olan çalışma-ları görebileceğiniz yer diyelim. alışmalarınızı yayınlayabilmek için Google’da üyeliğiniz bulunmalı, G-Mail türü hesabınız olmalı. Diyelim ki, bir küp yapmak istiyorsunuz. Bu işlemde, ilk önce üç boyutlu, alanımıza 3 numarada anlattığım kısım ile herhangi bir yere şeklimizi çiziyoruz ve 10 numarada anlattığım kısım ile 3 boyutlu hale getiriyoruz.


Bundan sonra şeklimizi 3 boyutlu hale getiriyoruz. Bu işlemi de yine 10 numarada anlattığım bölüm ile yapacaktık. Yaptıktan sonraki şeklimiz aşağıdaki gibidir.

Bu kutunun üst tarafından bakıldığında boş görünmesini istiyorsak, o zaman boş görünmesini istediğiniz tarafta iken sağa tıklayıp “Erase” tuşuna basacaksınız. Şekilde kutunun nasıl boş olduğunu görebilirsiniz.


Eğer bu şekli boyamak isterseniz, 9 numarada anlattığım kısma tıklayarak şeklinizi boyayabilir ve güzel bir görünüme kavuşturabilirsiniz. Oldukça güzel boya efektleri mevcut. Gerçek şekle yaklaştıracak kadar iyi tasarlanmış. Şekilde nasıl yaptığımı görmektesiniz.


Ayrıca programda hazır şemalarda bulunuyor. Bu şemaları kullanarak daha güzel işler çıkarabilirsiniz. Bu şemalara “window” penceresine tıklayıp oradan “Com-ponents” i seçerek ulaşabilirsiniz. Çeşitli kategorilerde çeşitli resimler mevcuttur. Aşağıdaki resim de bu kategorilerden alınmış bir resim.


Kaynaklar: Yazı herhangi bir kaynaktan yararlanmadan. Son resimler google WareHouse’dan.

Yaptıklarınızı “File-Export” ile 2-D yi seçerek jpeg ya da png halinde kaydedebilirsin-iz. Yapılmış olan şekillerin kaydedilmiş hallerini gösteren bir resim yandaki ve aşağıdaki gibidir.

Fazladan şekil yardımı ile daha profesyonel çalışmak için Goog-le’ın sitesine girip, bileşenleri in-dirip kullanabilirsiniz. Yaptığınız şekilleri Google WareHouse yardımıyla paylaşabilirsiniz. Siz, de başkalarının yaptıkları şekillerini WareHause yardımıy-la görebilirsiniz. Programı, in-ternette “Google Sketch Up” ile aratıp bulabilirsiniz. Çeşitli versiyonları mevcut. Sitesinden girip indirmenizi öneririm, aksi halde virüs yemeniz olası. Pro-gramın profesyonel tarafı ücretli. Öğrenciler ve eğitimciler için çeşitli seçenekler yardımı ile programı, web sitesinden indir-meniz mümkün. Güzel kullanışlı bir program. http://tr.wikipe-dia.org/wiki/SketchUp sitesin-den daha fazla konu hakkında bilgi alabilirsiniz.


iNOVATiF KiMYA DERGiSiİ’NDEN

HABERLERKimya Sektörünün İhracat Sorunları Konuşuldu

AKMİB( Akdeniz Kimyevi Maddeler ve Mamülleri İhracatçıları Birliği); Hatay’da ihracatçı firmalarla bir araya gelerek, kimya sektörünün ihracat sorunları değer-lendirme toplantısı düzenledi. Bu toplantı, ihracatçıların sorunlarına ortak çözüm aramak için oluşturulmuştur. AKMİB Başkanı Uğur Ateş toplantıda “Hatay’ın 2012 yılında 2 milyar 83 mi-lyon dolar olan ihracat payı, 2013 yılı Kasım sonu itibariyle 1 milyar 845 mily-on dolardır. Hatay’ın ihracat rakamı daha da artacaktır. Sorunlarımızla alakalı olarak değerlendirme toplantıları yapacağız. Üyelerimizin faaliyet gösterdiği tüm illerde bu toplantıları yapıp, sorunlarını dinleyeceğiz ve üyelerimizin prob-lemlerine çözüm üreteceğiz. Bundan sonraki süreçte sık sık bir araya geleceğiz. Karşılaştığınız her türlü sorun için bizimle irtibata geçebilirsiniz’’ dedi.


Kimya Sanayi İstişare Toplantısında Konuşulanlar

Kimya sektörünün temsilcileri, TOBB Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Ender Yorgancılar’ın başkanlığında Ankara’da toplandı. Toplantıda sigorta sorunu ve endüstriyel kazaların önlenmesine yönelik çıkarılan yönetmelik tartışıldı.

Sigorta sorununa yönelik yapılan konuşmalar;

Boya ve kimya sanayicileri, sigorta firmalarının risk analizi yapmak için uzman göndermediğinden yakındı. TOBB Türkiye Kimya Sanayi Sektör Meclis Başkanı Timur Erk , sigorta sorunu-na çözüm bulunana kadar, firmaların durumunun zorunlu sigorta kapsamına alın-masını ya da kamu bankalarına ait sigorta firmaları tarafından sigortalanmalarını önerdi. Hazine Müsteşarlığı Sigortacılık Genel Müdürü Ahmet Genç ‘’2012 yılında sig-ortacılık kanununda yapılan değişiklikle, teminat bulunamayan riskler konusunda ‘olağan dışı riskler yönetim merkezi’ oluşturulabileceğini ve Hazine Müsteşarlığı olarak sorunu çözmeye talip olacak sektörel girişimleri destekleyeceğiz. Risk in-celeme uzmanı talep eden her firmaya bir uzman gönderilmesi lazım. Adam gön-dermeden sigortalanıp sigortalanmadığını bilemezsiniz’’ dedi. Türkiye Sigorta Birliği Koordinatörü Alper Tan ‘’Sigorta şirketleri karlı gör-medikleri işlere temkinli yaklaşıyor, sigorta sektöründe 2014 yılında daha pozi-tif gelişmeler bekleniyor, bu durum sigorta şirketlerinin risk kabul politikalarını geliştirmesi için bir şans yaratacaktır’’ dedi. Sektörel Girişim adına konuşan Gökçen Süer ’’Riskinizi sigortalayamıyoruz de-mek çok kolay bir yaklaşım. Bütün sanayiciler mutlaka risk analizi yaptırabilmeli’’ dedi. Kocaeli Sanayi Odası Başkanı Ayhan Zeytinoğlu, sigorta meselesinin Kocae-li’ndeki Sanayiciler içinde ciddi bir sorun olduğunu söyleyerek, imalat sektörü üzerinde durdu. Sektör temsilcileri, ÖTV konusunda yaşanan sıkıntıların üretimin önünde ciddi bir engel oluşturduğunu ve teminat mektubu miktarının düşürülmesini talep ettiler.


Endüstriyel Kazaların Önlenmesi Yönetmeliği konusunda konuşulanlar;

Toplantıda Büyük Endüstriyel Kazaların Kontrolü Hakkında Yönetmelik( SEVES Yönetmeliği) ile ilgili konuşuldu. Sektör temsilcileri, 2012 yılına kadar yayınlan-ması gereken güvenlik raporu hazırlama rehberine ilişkin doküman yayımlan-madığı için yönetmeliğin uygulama süresinin 01.01.2014’e uzatıldığını, sektörün güvenlik raporu detaylarına ilişkin tebliği beklediğini açıkladılar.Kimya Sektör Meclis üyeleri yönetmelikle, hazırlıklarını tamamlayamamış firma-lara faaliyetlerini durdurma-kapatma cezaları öngörülmesinin de kabul edilemez olduğunu belirterek, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın rehberi yayın-lamasından sonra yürürlüğe girmek üzere en az iki yıl erteleme talep ettiler.

Kimyasal Silahlar Kaldırılsın Diyen OPCW 2013 Nobel Barış Ödülünü Aldı

Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü (OPCW), 2013 Nobel Barış Ödülünü kazandı. OPCW örgütünün Genel Direktörü Ahmet Üzümcü, 2013 Nobel Barış Ödülü’nü Oslo’da düzenlenen törenle aldı. Ahmet Üzümcü, Orhan Pamuk’tan son-ra Türkiye’den Nobel Ödülü alan ikinci kişidir. OPCW, 1901’den beri ödülü ka-zanan 22. uluslararası örgüt olarak kayıtlara geçmiştir. Norveç’in Başkenti Oslo’daki Nobel Komitesi, OPCW’nin kimyasal silahların or-tadan kaldırılması için harcadığı kapsamlı çalışmaları nedeniyle Nobel Barış Ödülü’ne layık görüldüğünü açıkladı.


Fırat Üniversitesinden Elektrik Kesintisine Çözüm

Fırat Üniversitesi Öğretim Görevlisi Dr. Cihat Tuna, elektrik kesintilerinin ener-jinin su formunda depolanması ile önlenebileceğini vurguladı ve sözlerine şöyle devam etti:‘’Belli başlı bölgelerde pompaj depolanmalı HES bulunsaydı, kesintiler olmayacak-tı. Burada gaye suyu bir yerde biriktirmek, elektrik talebi arttığı dönemlerde kull-anmaktır. Ülkemiz gibi kesintili karakterde yenilebilir kaynakları olan ülkelerde bu tip HES’e gerek vardır. Türkiye’de elektrik tüketiminin artışı 2016’dan sonra önem-li sıkıntılara neden olabilir. Bu sene geçen seneye göre enerji tüketimi %10 arttı. Elektrik tüketimi artarken üretimi artmazsa, enerji alanında bir bunalım yaşanır. Enerji alanında büyümenin yetersiz kalması sebebiyle elektrik kesintisi yaşanıyor. Enerji alanında yetersizliğin temel nedeni; yatırımlar noktasında bürokratik saf-halar, bağlantı sorunları, ÇED belirsizlikleri ve planlama hatalarıdır. Bu sıkıntılara kısa vadede çare bulunamaması enerjide büyümeyi yavaşlattı. Kaynakları depolama imkanları artırılmalı’’ dedi.

Kaynaklar1) www.türkiyegazetesi.com.tr2) http://www.hataygundem.com/antakya/kimya-sektorunun-sorunlari-ele-alin-di-h16223.html3) http://www.haberler.com/kimya-sanayi-istisare-toplantisi-5406516-haberi/4) http://www.objektifhaber.com/iste-nobel-baris-odulunu-alan-turk-215650-haber/

Yararlı SitelerKimya DergisiİNOVATİF

Hacettepe Üniversitesi öğrencilerinin açmış olduğu, Kimya Mühendisliği ile ilgili notlar barındıran güzel bir site. Siteye girince Kimya Mühendisliği nedir ne değildir bunun hak-kında bir bilgi ve dökümanlar bulunmakta. Siteyi hazırlayan kişinin gerçekten insanlara yardımcı olma gibi bir düşüncesinin olduğunu siteye girip notlar bölümünü inceleyince görüyorsunuz. Her sınıfa ait ders notu ve ödev çözümü olan bu siteyi Kimya Mühendisleri kesinlikle incelemeli ve notları arşivinize katmalısınız.

http://www.tolgakizgin.com

Kimya ile ilgili güzel yararlı bir site daha. Her ne kadar yeni bir site olmasına karşın, içindeki kimya notlarının sizlerin işinize yarayacağından eminiz. LYS tarzı hazırlanmış bu notlar belki çevrenizdeki kimya sever arkadaşların işine de yarayabilir. Notların LYS türünde olması ve kısa kısa olması okunma kolaylığı sağlamış. Böyle küçük notları arşivinize katmanızı öneririz. Yıllar sonra bile elinizin altında böyle güzel kimya dökümanlarının olması size yarar sağlayacak-tır.

http://chemwiki.ucdavis.edu/

Wikipedia’nın kimyası olmaz ya demeyin. Bu site her ne kadar ingilizce bir site olmasına karşın wikipedia tarzın-da yapılmış yararlı bir site.Fizikokimya, Organik Kimya, Analitik Kimya, İnorganik Kimya ve Teorik Kimya üze-rine bilgilerin soru ve çözümlerin olduğu muhteşem bir site. İçeriğinde görselliğin de olması siteyi gerçekten güzel kılmış. İngilizce bilmeyenler için pek bir anlam ifade et-mese de, ingilizce bilenler için ciddi anlamda güzel bir site. Siteyi incelemenizi öneriyoruz.

http://www.seckingokce.com


Kimya DergisiİNOVATİF

Kimya Bulmacasi1

2

3 4

5

6 7

8

9

Soldan Saga3. Bir çözelti içerisindeki küçük iyon veya moleküllerin yari

geçirgen bir zardan geçmesi ve büyük iyon veyamoleküllerin geçmemesi islemi.

4. Atomlarin bilesik olustururken elektron alarak ya davererek en dis enerji seviyelerindeki toplam elektronsayisinin helyum gibi 2 olmasi hâlidir.

6. Kristal yapisinda belirli miktarlarda su molekülü içerenbilesiklerdir.

7. Bir maddenin kisa dalga boylu radyasyon ile uyarilmasisonucu isik yaymasi uyarici ortamdan uzaklastirildigindaisik yayma islemi durur.

8. Çekirdegin kararsizligindan dolayi bir kendiligindençesitli olarak isimalar yapmasi.

9. Kimyasal reaksiyonlarda isi degisimini inceleyen kimyabilimi.

Yukaridan Asagiya1. Bir maddenin belirli miktardaki bir çözücü veya bir

çözeltinin içindeki göreceli miktari.

2. Elektron, proton ve alfa parçacigi gibi yüklü parçaciklaraçok yüksek kinetik enerji kazandiran alet.

4. Sivi haldeki bir maddenin kati hale geçmesi.5. Belirli bir noktada birim zamanda (saniyede) geçen dalga

sayisidir.



Kimya BulmacasiP1 E R O K S2 I T

T

N3 Ö T R O N

K

I

Y

P4 R O T O N

M

K5 Ü T L E

S6 T

i A7 Y i R M A

C T I

K8 O N S A N T R A S Y O N

K M

L

i

K9 A Y N A M A

Soldan Saga1. 02-2 iyonunu oksit bilesiktir. [PEROKSIT] 3. Atomun çekirdeginde bulunan ve kütlesi yaklasik 1 akb

olan yüksüz tanecik. [NÖTRON] 4. Atomun çekirdeginde bulunan kütlesi 1 akb'lik +1 yüklü

atom alti parçaciklari. [PROTON] 5. Degismeyen madde miktari. [KÜTLE] 7. Karisimi olusturan maddeleri fiziksel yöntemlerle

ayristirma. [AYiRMA] 8. Çözeltide çözünmüs olan göreceli madde miktardir.Düsük

konsantrasyonlu çözeltilere seyreklik yüksekkonsantrasyonlu çözeltilere de derisik çözelti denir.[KONSANTRASYON]

9. Bir sivinin buhar basincinin ortam basincina esit olmasi.[KAYNAMA]

Yukaridan Asagiya2. Kimyasal reaksiyondaki giren maddelerle, ürünler

arasindaki iliski. [STOKIYOMETRI] 6. Termal iliski içindeki maddeler arasinda meydana gelen isi

akisini tanimlayan fiziksel özellik. [SiCAKLiK]

7. Bir elementin tüm kimyasal özelliklerini gösteren enküçük parçasidir. [ATOM]

Geçen Ayın Çözümü



Bende Yazmak İstiyorumDergide bende yazmak istiyorum benim de yazılarım olsun diyorsanız.

***Yazacağınız konuyu belirleyin. (Kimya içeriği olan herhangi bir konu olabilir) Örnek: Polimerden ya da organikten bir konu ya da sanayide gördüğünüz bir şey ile ilgili bir konu. Kendi cümleleriniz ile olması şart. Alıntı alıyorsanız kesinlikle kaynak belirtmelisiniz.

***Konuda kullanılan resimlerin kaynakları belirtilmeli.

***Yazılar kesinlikle facebook üzerinden bizlere gönderilmemeli. Çünkü bu oldukça işimizi zor-laştırıyor. Yazılar [email protected] adresine gönderilmeli.

***Dergi editörlerimiz olan Ayşe Emir, Caner Kavraz,Gültekin Özdemir,Ebru Çetinkayaarkadaşlarımıza ulaşması gerekmektedir.

***Yazıları gönderdikten sonra kendiniz ile ilgili bilgileri de mail ile bize göndermelisiniz. Yoksa yazınız yayınlanmayacaktır.

***Ad Soyad Ulaşılabilecek Mail Adresi(Hızlı ulaşılabilecek sık kullanılan bir mail olmalı) Bitirdiğiniz ya da okumakta olduğunuz Üniversite İsmi Çalışıyor iseniz çalıştığınız kurumdaki pozisyonunuz. Dergiye koyabileceğimiz türden bir profil resminiz.

***Şubat 2014 ayı sayısı için yazılarınızın son teslim tarihi. 20 Ocak 2014 dür. Her ayın son yazım tarihi 20. de bitecektir. 20. den sonra göndereceğiniz yazılar Bir sonraki ay yayınlanacaktır.

***Ve son olarak kopyala-yapıştır ile yazıyı ben yazdım gönderiyorum derseniz yazınız kesinlikle yayınlanmaz. Bu şekilde yazı olmaz. Böyle uyanıklık yapıp kolaya kaçmak fark edilmeyecek bir şey değil. Sonuçta yazılarınızı okunuyor araştırılıyor. Bir şeylere emek verip orjinal şeyler çıkarırsanız rağbet görürsünüz. Lütfen bu konulara dikkat edelim.

***Yazılarınızı word dosyası halinde maile atacaksınız. Resimleriniz varsa da konu içinde aralarda en az bir tane resim olsun. Fikir düşünce tarzı kimya sektöründe sorun yazıları çözüm yazılarında olmayabilir ama diğer konularda en az bir tane olmalı çünkü görsellik yazıya çok şey katıyor.

***Şimdilik aklımıza gelenler bunlar sorun olursa eklemeler-çıkarmalar yaparız.

***İnovatif Kimya Dergisi gönderdiğiniz yazıların yayınlanıp yayınlanmaması hakkını elinde tutar.

İnovatif Kimya Dergisi Sayi 6

Documents

Transcript of İnovatif Kimya Dergisi Sayi 6