- 1 -

- 2 -

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

خوږې مسرۍد کتاب نوم ډاکتر کبير ستوریویناوال پٻښور د پوهنی دٻره د پښتونخوا خپرندوی

( ) د خپرونو لړ ع٢٠٠۶ / ١٣٨۴ چاپ نٻټه هک ټو٢٠٠٠ چاپ شمير

نسيم خان ستوری کمپوزر شفق ډٻزاین

د دانش خپرندويې ټولنه تخنيګي څانګه یاځ چاپ

د انټرنيټ په مخ

نسيم خان ستوری : کمپوز

ایمل خان ستوری : بترتي

- 3 -

خپل دروند مشر حاجی غالم احمد بلور ته ئې

ډالۍ کوم، چې د پښتون قام د پاره ئې نه ستړي کيدونکي خدمتونه کړي او کوي

اکتر کبیر ستوریDr. Kabir Stori Kiebitzweg 12 50389 Wesseling Germany (Deutschland) www.kabirstori.com E-Mail: stori@kabirstori.com

- 4 -

- 5 -

سرلیکـونه

سريزه د ستورو کټ پخی خبری شريک کور سپارښت منتظره ښه نوم لوړتهذيب پښتو ژبه

د مينې امتحان په ايمان مين د مينې مضمون دوعا دستور د مينې قانون د پښتون سړيتوب د پښتو ضرورت فيصله

تکړه قلم رنګين کلی د غېرت شمله لوبې د پښتو سندرې زړهمهربان

ځواني کالبوت مړ ګټی د لونګين ټال د تندي خال لوړ اند

د سوچ ازادي د حجرې سينګار د مينې مدرسه د ګلو لښته خبرې حـــــــق

نګهګلر د ګلو کاروانونه د کار انرژي د زړه زور څيرې ګريوان د خيالونو سرليک نيمه شپه وطن د مينې هنر

د نجوم سپارې د مينې ځواک د خپل کلي ياري سياسي پيژند ولــــولـــــه بنديوان ذهن زړه زرمحل د مغزو ځواک غاړه غړۍ

د مـلــت بــابــا کار او زخمت د شنو سترګو باچاهيترګېشنې س ابــــدي نــــــوم د تضادونو کور

اخــــــتـر درنــه ژبــه ټــــا ل د نــاز خـــندا مــــــرګ چـــو کــر

ژونـد ی ښايست د مـحبـت کــور وچــت خـيالـونـه د وخـتونو سـاالر ښـا يــست تــــــمـه

مــيلـمـنه د ژونــد افـسانـه ايـمل خان ستوری ته

د شــــپی څـراغ ســـندرید وفــا د لفـظـونو ملغلــری د ناکامـۍ مــور سـرسـا يـه د پـيـژنـد کـړکـيچ د مــينی انـګــړ بی بـاغـوانه بـاغ څـــه ووائـی مــال مـت نـــنـګـــه پــــښــتـانــه

د فکـر او بـيان د حـسن جادوګـره د بــلـبلـو اسـتـاذان ازادی

ـــغمهمــسته ن ګلـــــزار عالم خوږی مسرۍ

د شاعرۍ په حقله د هر چا خپل يو نظر دى او دا موضوع كه هر څو ډېروعالمانو د

ډېر علم و حكمت په خبرو ډېره رڼه كړې هم ده، ولې ددې باوجود دا بيا هم په هر

لكه څنګه چې يو تخليقي عمل يوه نه . وخت كې د بحث وړ موضوع وي

زما . نوى نوى وضاحت غواړيختمېدونكې الر ده، دغسې ورسره دا موضوع هم

عرض دا دى، چې شاعري يوه فني لوبه ده، كله چې يوه عامه خبره، يا يوه مشاهده

سړى په خبرو كې بيا نوي، نو هم كه په خبرو كې څه نه څه ترتيب يا د ژبې د صحيح

ولې د . استعمال توان وي، نو دغه خپله منشا په لطيفه پيرايه كې بيا نېدى شي

لت كې كه سړى مقصد هم بيان كړي او دغه د بيان يا حسن بيان لطافتونه خبرو په حا

پكې نه هم وي، نو سړى دغه سړى نه شي ګرمولى ولې چې كله خبره فن ته راځي، نو

بيا سړى د فنپارې د لواظماتونه آزادنه وي او چې څه هم بيا نوي، نو چې دغه بيان

نو د ترتيب او د فنپارې د وجود په يو داسې فني وجود كې نغښتى وي، چې د لفظو

جوړښت يو داسې حسن ولري، چې موږ د مانا نه هم بې نيازه كړي او د خپل وجود

مثال ګل ښكلى دى او چې ښكلى دى، نو زموږ نظر ځان . تماشې ته مو تماشه كړي

ته رااړوي او چې زمونږ نظر ځان ته راواړوي، نو مونږ د هغه د رنګونو شمېر او

د ډېرې توجه باو جود مونږ د ګل مانا ته نه رسو او چې مونږ د . جه شوترتيب ته متو

ګل مانا ته ونه رسو، نو بيا بايد چې دا سوال مو په ذهن كې پيدا شي، چې دغه ګل

بې مانا دى كه موږ دا تسليم هم كړو چې او دغه ګل بې مانا دى، ولى بيا هم چې دغه

نه دا په دې چې دده په جوړښت ګل زموږ توجه راګرځوي، نو كه زه خطا كېږم

رنګونه هم دي په دې كې يو ترتيب هم دى او بيا دغو رنګونو او ترتيب ته يوه فني

.خوبي هم وركړى شوې ده

هم دغه فني رغونه ده، چې يو بې مانا څيز ته ئې يوه داسې معنوي ښكال بښلې ده،

پرېكړه هم ورسره نه مانا ئې هم نه مومو، خو ذهني . چې موږ ئې په معنو پسې ګرځو

مونږ چې د كوم فكر . هم دغه خيال زما هر كله د يوې فنپارې د پاره هم وي. شو كولى

او كومو جذبو اظهار هم كوو، نو بايد چې په خبرو كې ئې وكړو ولى چې دغه اظهار

.فن ته راواړو، نو چې د فن تقاضې هم وپيژنو او پوره ئې هم كړو

« نوم ئې دى . ت د ډاكتر كبير ستورى كتاب پروت دىپه اصل كې زما مخې ته دا وخ

هسي په دغسې تريخ وخت او تريخ ماحول كې دا څومره ښه او خوږه »خوږې مسرې

.خبره ده او څومره خوږ خيال دى، چې شاعر خلكو ته د مسرو خواږه وبښي

ډاكتر صيب سره په ډېرو محفلونو او د د ډير وخت د پيزنګلوۍ باوجود، زه

.نو كې نه يم پاتې شويمجلسو

- 6 -

- 7 -

ولى د هغه د نثر څه كتابونه او د شعرونو څه مجموعې مې ويلي دي، ځكه چې دغه

زما په خيال ډاكتر صاحب د . كتابونه راباندې هغه وخت په وخت راپېرزو كړي دي

ساه پوهنې د يو ما هر استاد سره سره يو ښه نثرنګار هم دى ، څكه چې په دغه

زه د يو وخت نه دده . ر پارې غوندې خوبۍ پيدا كړي دىنثرونو كې هغه د نث

دده خيال غني دى، ځكه چې مطالعه ئې ښه ډيره ده او د هرې موضع . شعرونه ګورم

لپاره نغـد علم هم لري، نو كه څوك ئې هم د شعر او نثر تقابلي جاېزه اخلي، نو

دا شايد چې كېدى شي چې د شعر په مقابله كې ئې خلك ښه نثر ليكونكى وګڼي او

پاتې شوه شاعري، نوهغه هم د خپل نثر د كتابونو په مقابل كې . د هغه حق هم دى

ورسره څنګ په څنګ روان دى او تر دې وخته ئې څو كتابونه په پښتنو پېرزو كړي

دي او شعر ئې هم داسې خواږه لري، چې سړى ورسره خپلې خبرې هم شريكولى شي

داسې ښكاري چې ډاكتر كبير ستورى . ېدى شياو د هغه د جذبو په آهنګ هم پوه

يو متحرك او فعال سړى دى، چرته چې اوس هغه ځايونه، هغه ملكونه به ډير

ښكلي وى ولى هغه ددې وطن غانټول، زيړ ګلى او پسرلى خوښوي، ځكه چې دا د

هغه د پالر نيكه وطن دى او هم دلته ئې سترګې سپړ دي دي او هم دلته ئې خړپوسې

.كړي دي

سـتـا ښـكـلى حـجـرې كې چـې مــــې شــپـه وكــړه

ويــــخ شـومـه بــيـدار شـــومـه ژونـــدون شــومـه

ګوره كنه د بېدارۍ د پاره او ژوندون د پاره هغه حجره په استعمال كې راوستې ده،

خو په شعر كې چې كله هغه ستا ټكى استعمالوى، نو دغه مونږ په دې هم پوهوي،

.ې ژوند هم د مكين د ژوند په بنياد دىچې د حجر

غـــلــم در ســـــتـــا د كــال ګــــوټ پـــورې نـــن

تـه چــې مـــې ونـــه لــيــدې راســـتــون شـــومـه

هم د غسې د هغه په دې كتاب كې به هم ډير شعرونه وي، چې زمونږ د ژوند د پېښو

وب دى چې سړى د خپل زړه سره سره د او تجربو ترجماني كوي او هم دغه مېړنت

نورو زړونو ته هم ر سا ئئ پيدا كړي

په مینه ۰۰۶۲ /۲ / ۲۲ رحمت شاه شایل

- 8 -

تورو کـد سـ ه شـوه تـه خــبـر وى كه نه ؟ـرګـره جـــــبار ســـــې د ريــــچـ

ه خـــبـر وى كـه نـه ؟ــه شــوه تـــيصلــه فـګـنـاخــر كـى څــ

ين خــــبـراوهــــى مــــور ئــپـه مـــنـډه راغـــله د پـــترو شــ

ه ؟ـه نـــه خـــبـر وى كــــــه شــوه تـته دمـيو څو شـيـبى دلــ

لـــىــان د كــه لـــورى د جــانـــــوه پــــپـه نــاز روانــه شــ

ـه ؟ـــه نـــه خــبر وى كــوه تـــى الرى راســتـنه شـمــيله نـــ

ه دهــه نـــانــهـر څـوك پــــوهــيـږى چــې ريــباره بـى جـانـ

ـه ؟ـــه نــه خــبر وى كــه شـــوه تـپـچې ور روانـه نــيمه شــ

ه كــړلـهــګــه جـــان لــــمن تــــد پــــښــتو زور ئــى د اســم

ه ؟ــه نــ كـټ كـى چـې وده شـوه تـه خـبر وى كســـتورود

- 9 -

ـبریی خپــخـ لــو ســــترګــو مى ســـوګــــنـد دىــورو ښـكـــســتا پـــه ت

ا ژونــــــد دىـــــجــاړه ځـــمـــــراب و يـــــا خـــــچـې بــى تـ

ــــې الس راكـــــىــــي چــــره شـــــولــــه راســـــا ټــــد نــــي

د دىــــونــــــره خـــــيـنه مالتــــړ كــى څـــومـســـتـا پــه مــ

ـىــه ځـــــى خـــــيا ل نـــه مــــــــن د انـــګـــــړ نـــسـتا د حـس

ـد دىــنــــو كـــى دى بــــــفـــورو زلـــــچـــې پــه تـــار د تــــ

ىــــار وائــــــا ل پـــه جــتـى حــوښـــــــى پـــكــه د زړه نــه م

نى دا ســـتان پــــــټ نــــدى څـــرګـــند دىـســـــتا د مـــــي

لـــېــخـــى خــــبـــري دې ســــتـايـــا پـــــتـ ســـ ســــــتـورې

ـد دىـــــى دى پـــــنــره كـــــبـــوه خـــــپـــروت پـــه هــــر يـ

- 10 -

ورشـریک کـ ك د ګــڼ قــا مــونــو شـــريــــك كـور دىــ مــلـږــــونــزم

ا م ورور دىــــا م د بـــل قــــو قــپـــدى مــلك كـى هـــر يــ

ار دىــه پــــكــق هــر قـــام تــــچ حـــد خــپل شــمــېر په كــ

ل ډ ك شــــكـــور دىــش د بـــــو تـــــــې د يـــهــسى نــه چ

ـتســپـار ښې اســــان دىــــه كـــــورنــــۍ ژبــــــد مــــــســــوچ او انــ

ـه ګــــــران دىـــوچ انــسان تـــــى ســــه كـــپــه پــردى ژبــــ

ــه روزنـــــــهـــــه مـــــورنــــــــــۍ ژبـــــــــــاشـــــــــــــوم پـــد م

ـــر يــــو سـا پــــوهـان دى د هســـتوریـــهت ـــارښــــــپــسـ

- 11 -

رهمـنـتظـ ــدلـــه يـــمهـم بــــــه او هــــــــم ټــــــپـــګــــــتۍ او هـــبـ هـــم

هـــمــدره يــــنـــوى ســــوي فـــــن نــد نــــوى ژونـــــد د نــــــ

ـــه ورځـــمــــه تـا لـــــر كــــــوي زه هــــه كــتر نــه ســـله ما ن

هـــــمـره يــــــــبــــه خــــــــــر مــــــــــــيـن د زړه د رازه نــــــد هـ

ږىــېــزه پــــه پَــــرُدى ربــاب كى نه راځـــم پــرَدى ئى شل

اب ، خـــپلى شـــپـيلۍ غــــږ سـره مـــله يـــمهــد خــپل رب

ه يمــهــــــــوانــه ځـــــت كـــښى بزه نه زړيــږ مـه په هــر وخ

هــــمــه خـــــــبره يـــــى د ډ ګـــــــــر پــــخــنــــــې د پــــوهــــچ

جګه كړمه ته )1( پلوشو كښى هسك خپلو توريس زه

تا پـــــــــښتو تـه مـــنتـظـــــره يــمهــه ګـــــورم ســاســه پــل

ــــــــــــــــــــ

اسمان ) 1

- 12 -

ـومــه نـ ــرېـــږيـې وي تــــېــــو ورځــــو څــــــد انـــسان ژونــــد يــــ

ـادېـــږيـــوم څــوك يــه نـــــه ښــښــــه ده ، ښـــه ده چـې پــ

ــه ويــر نـــى نــــوم او اثــــــــــې ئـــــغـه دى چــــړهــــــــم

ـه مـــړ كـــېږيــدى وي نـــر ژونــــــــوم اثـــــــى نــــــچـــې ئــ

ـلــىـــــه نـــــوم دى ګـــټــد ښـــقـــيـــــن مــمــحــمـد د يـــ

ـږيـــېـــولـــــــــــره كــــى راټـى د يــــــې ئــــاديـــــــبـان چـ

ريــــب بــا نــدې ټــيـنګار كـــړيــــه د غـــــرخـــه بــــدى پـ

ږيــــد لـــېــــوه بــه شـــــد لــو د نــــيـا بــــــــر څــــكـــه هــ

ــړيـــا كـــوره او وفــــه تــــــڼــګــېنــــنګ په پــــت ، ښــــ

ږيــــېـــــــ دى ځـــــلــســــــتــورید ادب د اســــــــمان

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

ښور كښى د پښتو عالمى ادبى كنويشن په چوكاټ كښى د عسيوى كال كښى په پې2005په

محمدين مقيد په ياد په ټل كښى د مشاعرى دپاره

- 13 -

بلـو تـهـذ یـ ه جــګــو جــګـــو غـــرو كـىــــــوي دي پـــــوى شـــچــې لــ

و كـــىـــه ســــــيـــنــو د پـــــښــتــــنــه شـــتــونـــــيـرتـــــــغــ

ه پـــال ديــمـــى مـــيـلــا كـــــپـــه قــــــامـــــونـــــو د د نــي

ـرو كــىـــه دي حـــجــتــټــنګ ټـــكــــور ئى هــره شــپه شـ

وت ديـــــــــبــــــى دا ثــــــــنـــد هـــــــــــــنر ســـــره د مــــــــيــ

ــلــــي پــــــه مــــــسرو كـــىــــا يــــــتـــشـــاعـــرانـــو دي س

ى نـــــه شــــــولـــــه وژو بــــريــالـــئـــــى پــــان ـــنـــــمـد ښ

ـښــــتـو كــىــــــه ژبــــى د پــــه دي پــــڅــومــــره زور شـــت

ذ يـــــب ديوړ تـــــــهـــــده لــــــــــــه نــــوازى ژبــــدا يـــــ

ــىـــــــږو كـــه غـــو پـــــورو ژبـــــــه نـــــــه ده لـــــــويــــلـــ

ـان ويــ دي روښــــوریـســــتان ــمــد پـــــښـــتـو د اســـ

ـــىــرو كـــــه ســــــــو پــــــرونـــــچې ځـــــــلـــيږى تـــــل د غ

ــــــــــــــ

وژل: وژو

- 14 -

تـو ژبهپـ ـذ يـب دى هم خـــوږه د ګــــړيــــد و ژبـــه دهــهـم تــــچې هـ

وږ شى دا زمـونـږ خـــپله پــــښــتو ژبـــه دهـرو غـــــګـــمـل

اوســۍلـــد رو كـــى ـــال ده د هــــنــر پـــه ګــد فـــــن ښـــك

ه دهـــمــو ژبــــــغــــــــــنــد رو او نـــــــــذا ده د سـد روح غـــ

ــا جـوړه كـړهــخــټـه ئـى خــداى د پـــت، ښـــيګـڼى او وف

ـه دهــرد رو ژبـــــــو ســــد پـښـتـونـخـوا د د نـګـــو غــرونـ

كوىه ئى كـړه يا ده چـې بيا سوچ هـم پـه پــښـتو كى ـښـ

ه دهـــو ژبـــــرانــــد ون د تـلــــــبـڼ كــــى د ژونـــد ګـد ژونــ

رى تـــود ويــو حـــجـمــنـګـى ربـاب سره چې مل شى نــ

د مــسرو ژبــه دهوریــتــســ ى دا دــپـه خــا ص كــونـړ ك

- 15 -

تحـاند مـینی امـ ــى كــه نـــهـــولـــى شــان دى وركــــــــــنى امــــتحــد مــي

ـــى كـــه نــهــى شــخــپل سـر پــه مــحــبت كـى داو كــولـــ

ه تــهـا لـــبــيـګا تــا خـوب كـى بـوتــلمه جـا نـا نـه خپـل ك

ه نـهــى شـى كــــه بـــيـولـــم كــور تــپـه ويـــښه مــى تـه هــ

ــودى ډ يــر كــــړىــــبـت خـــــحـا او مــــه د وفــــلــــوزونـ

ـه نـهـاوس وخــت دى ، عــملى ګـام ايــښـود لــى شــى ك

ږۍـيــغـونـچى غـونـچى كمڅۍ چې دى په شا با ندى ځنګ

ـهـــ نــ هـــــى شــى كــــــه جـــوړولـــه د كـــمـڅـــونـټـــالـــونـ

ـه اسـما نـهــوى لـ شـ دى تـعظـيم تـه راكـوزســـــتوریدا

ـه نــهــولـــى شـــى كـــــوره كـــــا وى پــــســـتـا قــــد ر درنـ

- 16 -

ایــمان مـیپه ين دىـــسان مـــــدا فــــلســفــي وائــى مــلګـــرو هــــر انــ

وك پـه پــيسو باندى مــين څـوك په جـانان مين دىڅــ

ـو مـحـبت كى ســرګـــردانـــه ګــرزيـكلـــڅــوك ددى ښــ

څــوك خـود پــرســته دى يــوازى پـخـپل ځـان مـين دى

مه مــــسلــى زړى كــــړىـمه تـــه تـــــــت پــنــــــا د جـــچـ

ان مــين دىــهــڅـوك په د نــيا كى مــزى غــواړى پــه ج

يـو لــــوښــى بـــڼه نـيسىه شـان د هـر ــو پــوك د اوبـــڅــ

ه ازاد ســـوچ او بــيان مــين دىـــكــه تـــېـږه پـــڅـــوك ل

وينـګ وركد هـر چا خپل كار دى چې مينى ته څنګ ر

مان مــين دىه قـام، وطــن، پــښتو او په ايـپ ســـتوری

- 17 -

د مینی مـضمون ــــې ګـلــګـــــون شـــــومـــهـ چـــوــــولــــــويــــــګــل مـــى بـــ

ــهــــومـــون شــــــــنـــــــې مـــجــــمــــيــنـه مـــى كـــــو لــه چـ

د شــــــولــــوــه بــــنـــــه مـــيـنــــى دا ســـتا پـــزړه چـــــې م

ـومــــهون شــــه مــــضـــمـــى پـــنـــلـــه د مـــيــــوه هــــــــپـــ

ـــړهـــې مــــى شــــپه وكــجــرى كـــى چـــــستا ښكلى حـــ

ـومــهـــه ژونــــد ون شــــيدار شــومــويـــښ شــومـــه ، بـــ

ـــن درغـــــلـــــمـــــورى نـــــــــو ډ پــــــال ګــــا د كـــســــتـ

هـــــــــومــدى راســـــــتــون شه لـــيـــــتـــــه چــــې مــــى ونــ

ــوــګــــرى شــــــى مـــلـــــــې مــ د پـــــښــــتـو چـســــتـوری

ومــــهــون شـــــــــه پـــښــتــــومــى شــــنــــر شـــــوم مـــيړنــ

- 18 -

ـادوع ـــه دهد د پــــښـــتو فــــن د خـــيا ل شــــملــــحمـــخــــيال م

ـتـهــرى اوچـــــــلـــه لــــــــمـــــه شـــــــخـــــدايـــــه تـــــل دغ

ار دىـــګـــــنـا نـــــور خـــــيا ل د پــــښـتو فــــــن ډ ول ســي

ــه كـــړى بـــى پــتـهــار مــــــګـــدايــــه دا ډ ول ســـيــنـخــ

ړىــان كـــمـــتو فـــن لــــوړ تـــــر اسـخـــــدايـه دا د پــــــښـ

ـښان كــړىــخــــيال مــحمد او ا نـــور خــيا ل ئى مـخــكـ

ــتورد س ــړى پــــيـژنــــد د ځـان شيــومــې لــــور دى چــدا د ســـت

ـيــهان شـــــور جــــد د نــــژنـــا پــيـــپـــس لـــه هــغى بــي

كــــړىــل نـــكـو ژبــــه لــــيــه پـــــښـتـــلـــپــپـــخــچـــې

ـربــان شيـــه قـــا لــــوســتي نـــــوال دى د نــــدالـــــيكــ

- 19 -

د مــیـنـی قـا نون ده كــوڅـــو كـــى لـــوبــيـد لـــى پـــه ىـلــزمــــونـــږ د ك

لـــــى دهــكــه خـــلــكـــــــو ټــــا كــــــــلا نـــو مــال ګـد ښـــك

ه دهــتــســلــــى ده ، ښـــــــا يــــلـــــــى ده ، ښـــــــــــكــښـــك

ـه دهــــــــى د رنــــــــــــه ئــــــــــــه د رشـــــــــــــم راشـــــهـــــــ

ـــــى پـــــــښـــتــــنه دهـــت كــــيـــــــا صــــــخــــــوى او خــــ

ــولـــى دهــي پــــوهـــور ئـــد پـــښـــتونــوالــى پــه د ســــت

لـــــى دهــكــه خـــلــكـــــــو ټــــا كـــا نـــو مـــــلــال ګـد ښـــك

دا دهــــنـــــــــــــي خــــــوړه ئـــــــــــال ص جـــــــــــــــداخـــــــــــــ

ــــــــــا دهـــــــى ده وفـــــــــــــــوكـــــــــــــــــــــــا تــــــــد وفــــــــ

ــــــــى ادا دهـــــــــــــه ئــــــــــــــــــــــــــــازه ډ كـــــــــــد نـــــــــــــ

ى دهــازولـــــه نــــمــنـــنـــاز ئـــــى پـــــه ســـر ســــتـرګـــو مـ

لـــــى دهـــكــه خـــلــكـــــــو ټــــا كـــا نـــو مـــــلــد ښـــكال ګ

ـــىـــ شـــ ــتـــونــــــــا پـــــــښــــــــت د چــــبـــچـــــــې مـــــحــ

ىـــــــــ شــ ــــد ونــى د ژونـــــ ئـــ ـــانـــ روښــــســـــــــتوری

ــىــشــــ ـون ــــه قـــــا نـــــــــى پـــــنــا د مـــــــيـــــپـــــوه بــــــي

ى دهــــــټـــلــ ګـــــر كـى هــمــيشـه پــــښــتـو ګ د عــشـــق ډ

ا نـــو مـــــلكــه خـــلــكـــــــو ټــــا كلـــــى دهـــال ګــكـــد ښـــ

- 20 -

یـت ـتون سـ وبد پـ ــړيــږيــه پـــــښـتو ، پــــښـتو ګـــــــــښـتـون ويــــاړي پپ

ږيـــه پــــوهــــــيـــې نــــو چـــپـــښتون نــــد ى پــه پـــښـــت

ـــا دهـــــــوره او وفــــه ، تـــګــــڼــيــت ، ښــــپــــښـتو ، پــــ

جــوړيــږيهـنـــچــې ورزيــات كـړي نــنـګ پـــښتون تـري

وب ديــــتـــــړيـــــــون د ســــــتــدا خــــويــــونــه د پـــــښ

ږيـــا د يــــــــتون كـــلـه يــبـــى پــــښـتو چـــې شــي پــــښ

ـــيــړلــىـــه ډ يـــــره څــا ده ښـــــــى مـــــ وائـــوریــــتــســ

ـږيـــون كـــيــتــى څـــوك نــه پـــښتـــش پـه ويـنه بـا نـــد

تو ضـ رورتد پــ هدى دسركار ژبوكانـپښتپښتانه شى،سياسى واكمن كه

ه كار ژبـ د خـپل هـم ــــتر،دف د هم ى ، د ښــــوونــځـ هــــــم

تـوبـيا بـــه پــوهــان او اميان حس كړى ضــرورت د پـښ

هتـجـارت او د روزګار ژبــښتو بـه شى بيا د پوهنـى ، پ

- 21 -

فـیـصـله ــږ مـړى كــيــتــــپــه الره د پـــښــتو چــې يــم روان نـــه ســ

ـيږ مڅــــو لــــيــــرى دى اخــر بــــه ورسـمـــنـــزل كــه هـــــر

ـند او دا پــــيـمان دى دا فــيصـله ، دامـــى ســـوګــځــما

ه بـــيـلــــږ مــــــــــي تــورى او وفــا نـه، نـد پــــت ښـــيګـــڼ

وى يـم اســتا د يــمـــد ژونــد پـه كــړاوونـو كـــى پـوخ شـ

ا څـــيـږم روانـــيـږ مـــا پــــيـــكـه ســل ځــلــه رالـــويـــږ م بـ

ه نــو راځـى دىـــلــكـه وخــت راسـره ځـى خـوښـه ئى خـپ

ــور ورتــه ودريــږ مـه نـــلـــار وكـــړ كــــظــر انـــتمــا ډ يــــ

ـــړمــــــل كــــال تــــړ تــــد ســـــوچ او د بــــيــان د ازادۍ مـ

ازيــــيږ مــ افـــتخـار كــوم نــتـوریسـپــدى بـــا نـدى زه

- 22 -

ه قـ لـمتکــ ـه مــــانــا كـــىـونـــــو پــــب پـــروت دى د لـــفــظـــمــــطـلـ

ــــــىـــا كـــــــنـــــره ويــــــــاوى هـــــــــوهــــدا نـــــــسان د پـــ

ـړه لــــيكـــوالــهــه كــــــنـــم لــــيكــ قــــلــ )1(ــړه ـــپــــه تـــكـ

يـا كــــــىــى د نــــــــه دى تـــل پــــا تــى شــــنـــيكـــچــې لــ

ـخ پــكــى خـــونـدى كـړىـــچـــې د خـــپل غــــيـرت تــاري

ه وفـــا كـــــىــګ او پـــــــــه نــــنـــى پــــه شـــپــا تــــى رانـ

ـــــــېــږىـــــــه ورانــه نـــــــكــــنـــم لـــــيـــد تـــــــكـــــړه قـــــلـ

ا كىــــفـــــه صــى ښـــــځـــى هـــر څـــو ئـــكـه ئـى ومـــــيــنـ

ــــريــــــږىــه څــــوخ وى نـــــګ پــــــكــــړه قــــلـــم رنـــــد تـ

ا كىـ ويـــل پـــوخ وى د ژونــد پـه پــرمـخـتـيســــــتـوری

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

ځما د لمسۍ سلما په كميس يو انځور اونوم ليكل شوى و پوزه ئى ماته شوه او دوينو څو ) 1(

ما وويل چې دا كميس په داسى ډول ووينځى چې وينه ئى الړه شى . څاڅكى په كميس ولويده

ځما كوچنى لمسى پوهيال وويل چې دا ليك په تكړه قلم ليكل شوى . وران نه شىدا ليك

.ما هم د تكړه قلم لفظ راوخيست. دى، نه ورانيږى

- 23 -

ـیـ کلـی رنـ ــــمــيـږيـــه تـــــــى نـــــخ ځــــــرمــــــى وده پـــتـــخـــنــــيـك

ږيـــــد لــــــېـــلـــــى بـــن كــګــــــيــدا نـــــړۍ پــــه يــــو رنــ

ا رــلـــه شـــــي د هـــــــــــر كـــــيـــه وســـوتـــر بــــــــپــيــكـــم

ـږيــــيــه كـــــــڅ نـــــيــكار بـه بـــى له كـــمپـــيـوتـــــره هـــــ

ــــاتــــوــــــومـــلــره د مـــعـــــه وي د يــــــت بـــانــــــــټـــرنـــــ

ك خــــبــريــــږيــه خــلــــه نــر څــــه هــــى بــدى ديــــره كــ

ــازار ويــــم ازاده لـــــوى بــــــه هـــــت بـــــرنــــــــــــټـــانـــــ

ـى چـــلــــيـږيـــــــر ځـــاى كــــه هــــه پـــــــــازار راج بــــــد ب

ـل دىـــــــــى مــــــــــان ئــــــــلــــــــم د ازادئ امــــــكــــد قــ

ډ يـــــږيـــــــم لـــــنــــــه ال ره هـــى تــــــوڅـــــان كــــد جـــانــ

ىــا كـــــــــــيــــه دنـــه پـــنــبــــــى ريـــــبـاره بـــه شــي مــــيـ

رى كــــــــــيـږيــــــيــد ه خــــــــبـــــه ســــــــو بـيـنــــــــــد مــــي

ــي پــــولـــى بـــه يــو شـيـي اوســـيا ســـــولـــقــــا مــي پــ

ــــډ و نـــــه بـــيـــلـــــــيږيـــا هـــيـه بــــه بـــــــــه بـــــلـــــو لـــيـ

ـــــه دهــــــرانـــــــــه تــــــوالـــــړۍ ــــ دا اوس نـــــســــــتـوری

ــډ يـــــــږيــــنـــونـــه رالــــــنــــابـــــــــى تــــچــــــې د ځــــمګ

- 24 -

د غـیرت شـمله دى تــل په حـــركت او يــون كـى بــرخه لرىــت نـــــنــاســ

لـــرىـرخـــهــــۍ تـــړون كــــى بــــــبـت او ورورولــد مــحـ

دىـــې نــــه پــا تــــانـپـــــه پــوهــنـيـز ډ ګــركـى هــم د چ

ـه لــرىــرخـــپــه كلــتورى او ســيا ســى ژونـــدون كى بــ

ـكـــــم والړ دىـــه درى پــــښـو مــحــد نــغرى په شــان پــ

رخـه لرىـى بـــون كــمـــد كـــور د چـارو پـه پــخــلــى سـ

ون ئى پـــيـدا كـــړى دىــــه پـــښتـله رب رضـا دى، چ

ګــون كى بــرخـه لــرىــلــــوى ګــدمــيـړنـى اولـس په خ

د اســمان ته رسى ســـتوروګ غــيرت شــمله ئىــد نــنـ

ــګ قـانـون كـى بـرخـه لـرىــد د پــرمـــخـتـــد نـــوى ژونـ

- 25 -

وبــیلــ ـى دى عـــا شـــقان لــوبـى كــويـرلــــــــم د پـــســـمـــــوسـ

ـوراګـان لــوبــى كــويــــــو بــــــلـــــو پـه ښــــاخـــونــــــد ګ

ـت دىـــرامــنى كــښـــكال ئــى شـى زر چــنـده دا د مــي

ى كـويـــــوبـان لـخــنـدا چـې پـه ســرو شـــونـډ و د جـا نـ

خپل سر د مـعـشوقـو په سر هر څوك شـيـنـد لى نه شى

ازان لـوبــى كــويـــــق ســـربـــــره د عـــشــــپـل ســــر سـخ

نى لـــيـونــيـــړي د مــيـــان نـــكـــروا د ســــود او زيـــپــ

ـويـــلـــوبـــى كــــان ــا بــــه بــــيــان پــــا نـــپـــه تــــمه د جــ

هــمځـولــو راتـه يــاد شــولـو تـيـر وخت د مـاشـومتوب

ـويـــى كـــكــوڅـــو كــى چې د كلــــي مــاشــــومــان لــوب

بـــد رګـه ديســــتوريســـپوږمـۍ د پــنځـلسمى ســره

ـــويى كــــــد شـــپـى چــې پــه رڼــا كـى مـــيـيـنان لـــــوبـــ

- 26 -

ـتو ســندرید پ ـ ښـتــو ســـــندرى لــــيكـــهـه د پــــــــمـــــم قــــلــزار دى ش

كـــهــــوا د ســــرد رو ســــندرى لـــيــخـبـيا د پــښـتـونـــ

ــــږول غــــواړمـــى غـــاب كـــزه خـــپله ټـــپه پــخــپــل ربـ

ــواړمـــول غــان شـروع كــربـــه قــيــسـاز پـه يكه زار او

ـوړول غــواړمــنى جـــزه قـــا مـى وحـــد ت پـه زور د مــي

يــالـــو ســـــندرى لــيكــهــــا م د نـــنـګـــمــا تـه د خــپل ق

ــهــكــدرى لـــيـــه د پـــښـتـو ســـــنــزار دى شــــم قــــلـم

ن نــاوى خــپل كالـه تــه راوســتل غـــواړمـدوــزه د ژونــ

ول غــواړمـــوالــى ويـــښـزه ويــده شــعــور د پـــښـتـونــ

واړمل غوستيكل ، پـښـتو ويـل، پـښتو لـزه پــښـتو لـ

لـــــى د حـــجــــرو ســــــندرى لــيكــهــه د خــــپل كـــمـــاتـ

درى لـــــيكــهــ د پـــښـتو ســــنه ــمـــــم قــــلــــزار دى ش

ـــــواړمـــــــوړول غــــــوره جـــــره تـــيــزه تـا نـه قــلـمه تـــ

كى پـه سرول غـــــواړمـــټـتـا تـه د خـــوشــحـال نـيـكه پــ

ل غـــــــواړمــــلـــالره مـى پــښـتو ده د پــښـتو پـه الره ت

هـــكـــ د ژونـــد د پــــسرلـــو ســنــدرى لـــي تـهســـتـوری

زار دى شــــم قــــلـمــه د پـــښـتـو ســـــنـــدرى لـــيــكــــه

- 27 -

ه مـهربـان ز ه زړه وى چـې پــه مــينه كى ســلطان ويـــغـــو هــزړه خــ

ر روان وىه الـــي پـــــا تــــې د زيـــه زړه چــغـڅـــه پــــه هــ

ـا تى د ژونــــد جـــرړى وبـا سيــى، زيــه كـــوه زيــاتــمــ

يطان دى زيـاتـى زړه كى د شيطان ويزيـا تـى كار د شـ

ـړهــت وركـلــوړ مـقـام كـه غــواړى زړه تـه ځـواك د محب

ان ويـــربــمن او مــهــــا نـــو تـــل پـــتـزړه خـــو د لـــويـ

رزيـــرګ ګــــې غـــبــړه چـ دى د جـانـان زړه ســره وتــزړه

ان ويـــســتا بـه داســى حال وي څـه چې حا ل دى د جـان

هر نـكـــړىــه زړه بــــت لــ دود دســتور د محـبســـتوریه

شه بـه دى زړه ځـــوان ويـــدا د ســتور چـې پــالـى هــمي

- 28 -

یــوانـ ـد كـــى د انــسانـــه ژونـــــت دى پــــانــى ښــــه وخځــــــو

ـرانــــى نـــــم ئـــوى هــــوښـــــى خــــــــــځــى ښــــهــــم ئـــ

و ډۍ وهــــوه بــــــــــږ يــــونــــــى زمــــى كـلـــد ى كــــپـــ

انــــړ بـــــيــګ كــــــرنـــــــه دا ــى راتــــا ل ئــــــــدزړه حــ

ا يــست وــى ځـــوانــى زور د ښــــې مـــبــــوډۍ ويـــل چــ

ان و نـــوكــــرانـــى شــــازلـــــيــمــخــــوا مــــنــــى تــــبــــ

ـوانـــــى مــــى الړهـــوړم، ځــــــمــر وخــــــــې عـــــــاوس چ

ـى بـــــال ګــانــو كــــــــــنـــډ والــــــتـــــى كـــــښــه تـــــران

ىـــنــــرم د مـــيـــــه تــــوان نــــلــــت نـــه شــــتــښـــا يــس

ال مى كـړوپـه، ســپـن ويــښـتانـخــوله كــنــډ اســـه ، م

ـې لـــرم ئــىـــړم چـه كـــــه څــــوهـــــــت او پــــمــــا ل دولــــ

ــهانــه جــــــم پـــــــه شــــت نــــا يــســاخـــستى پــرى ښـ

رهـــوه تـــيــې شــــــوم چــــوه شــــــد ر پــد ځــوانى په قـــ

ــوم ارمــانـــــا ت كــــــــت ډ يــــر زيــــى د وخـــد ځــوانـ

ـوىـــيـــدا شــــــا نـــه پـــــــه ارمـــــا ل لـــــيم دا خــمــــــن

ــوانـــرى ځـــــن وى عـــمــر تــــه هـــــچـې جــــنـت كـــى بـــ

ــىــــــرت كــــ اخـــوریــســـــــت ـــــومـــه كـبــــس دا تـــــم

ـپـل ځــانـــى د خــــى مـــل شـــــوانـچې دوبــار مــــى ځــ

- 29 -

بـوتکالـ ه ويــــــى نـــــه ئـــــى زړه كــــنـــــــن مـــــيــــــچــــــې د وطـــ

ــه ويــه كــى نــــڅ څــــــوت دى پــه هــيـــهــــسى كا لــــــبـ

ـه خـــــوږه وهـــمــســـــتـوریـــه ر دى ـــوت ســــبـــپــه كـا لــ

ــه مــــړه كــــى نـــه ويــه پــــــد جــــذ بــــنــــد ى ژوـــد ژون

ی کـمــ )۱( ـ

وړ شـوى ټـګان ګرزى تيرايسته كړٍيبــازار جـ د ټــګۍ

ړيوړ كړي مـېـښه تيرباسى شــده كــمړ كټى د بوسو ج

ـره اوږده پـــريــږ ديــــتـسبيح واچـوى پــغــاړه غــټه ږيــ

مـــنــډى ، خــداى د پاره ځان اوده كړيارهد پـيسو د پـ

ــــــــــــــــــــ

بخوړى ) 1(

- 30 -

ـهلــرنــ ـكــاريــنـــګـه ښــــــا تــه څــــنګــــه چـــــه څــــــه بـــــچـــا تـ

ګـه ښــــــكــاريـــلـــــرنـــى ګـمـــا تـــه ښــا يــسته، ښــكلـ

جـــده كــــــړى ورتـــــهـــــې ســــــــ چوریـــســــتان ـداســم

ـاريـــكـــګـــه ښـــــــن پـــــــيــدا لـــــه نــــــيــتــپــــيـدايــښـ

ـا ل ـی د لـونـ ـو مـجـموعـه شـوه په ځان پــوه نـه شـولهـــا دونــــد تـــض

لهه ځان پـوه نه شوـوه پـــوصه شــــهـم ئى خند لـى هــم غ

ه تــهـــه شـــوه د ورور كـا لــــاړه روانـــى وتـــلــچـك ئ

ه شولهــوه نــبـيرتــه خـپل كـورتـه راستـنه شوه په ځان پ

يـمـا تـه راوړانـد ى شـوه چې حا ل د خـپـل زړګــي ووائ

هــوه نــه شـولــان پــــــه ځــــوه پـلـنـډه خبـره ئــى اوږده شـ

ـوبــى خــاپــيرو كــولــىــــال ئــى لــــونــګـين پــه ټـد لــ

ه شـولهــه ځان پـــوه نـــــوه پــد ښـګالګانــو مـعـجــزه شـ

ارلـمـ شستوريد شپى په ښكلي شين اسمان كى ئى غـټ

هــولــ ش وه نــهپـ پــه ځــان شــوه اوده كى شــمارلــو پدى

- 31 -

الـندی خــد تـ وتــى ښــايـــستونــــو كـى خــايـست جــانـانه ستا دى

خــال دى د تــندى ښكلــو خالــونـــو كـى بـاچا دى

ډى ښكلى سترګى دىـښكلى دى ويښته، ښكلى دى شون

وى پـه دنـيا دىــور شــــنــوم دى د خــايـست د زور خـ

ـىــوســـى زړه يـــو نــظـر ئــته چـې چـا تـه وګـورى په يـ

ـا دىـــــــــر چـــم زړه دى وړى د هـــه يـــــــوازى نــــزه يـــ

انــي كــړوــــه خـــنـداګــانــبـيا بـه د بـلــۍ په ســر جـان

ى د خــــنـدا دىــى كــى راغـــلـــلــــږ پــــه كـوار زمــــونـ

دون نــوره بـه رڼـا راځــىــارى د ژونـــيــتــدرومــى دا

ا دىــوره هـسـك كـى د سـبـــى ګــ راخــتــلســـتورې

- 32 -

)۱( لـو انـد ى د انــــد جـــها ن دىـــنــــــا كــــوچـــــــــټ د چـــد چــــا غـ

ا ن دىــــر انـــســهـــد د ــــچ انـــه كــــد خــــپـل عـــــــقـل پــ

ه مــري تـــل ژونـــد ي ويـــــدان نـــــد خـــا ونــد لـــوړ انـ

ا ن دىــــمـــــه لــــقــــون او كـســــقـرات، كــــه افـــــــال طــ

ـټ شــيــد ى انـــــد ئــى راټــــيــن شــى بـــنــى ذ هــــچې ئ

ـان دىــه انــــــد ښـــه د د هـــــقــــان نـه پـــــوهــــــغـــه هــــل

ـد مـــت كــــى د پـــــرد و ويــه خــــــه پــــچــې ئـــى پــــوه

د يـــــوان دىــبـــــــنـ ذهــــــن ـانــــوهـــــا د پــخــــخـــــا مــ

ـه شىـــ داســى مــشـكـل نـه شــته چـې حــل نســـــتـوری

ـه وي ډ يـــر ګـــران خـــداى تـه اســان دىــد ه تـــنــه بــــكـ

ـــــــــــــــــــــ

سوچ ، فكر ) 1

- 33 -

وچ ازادد ســ ــان دىـــانـــا جـــــمـد پــــــښــتــواوغــــــيــرت جـــــوړځـــ

ان دىـــــــتــحنـــــــى امـــــيــــــــى د مـــــــړى ئـــــتــــل راكـ

ى ســـارى نـــه شـــتـهـــــايـــست اوپـــه ښــــكال كــه ښــپـ

ـان دىــــى د وفـــا د بــــڼ ســــلــــطــــوى كــه خـــم پـــــهـــ

ه واړه صــد قـــــه كـــړمـــرى نــــ تـــهــــ ب ـتـــ دولـــ مـــــال

دن ارزان دىــى د يـــــــو روپــــــو ئــــــــــونـــكـــــــپــــه لــ

ــــدى مــــيـن دىــانــــــه ازادئ بــــــــــــــوچ پـــــــدى د س

ـران دىــتـــه ګـــ ـان ــــر پــــوهــدى خــــبـره هــــمــپــــه هــــ

ـــوال دىــډ يـــــړ ئـــــــى انــــــونــــ د كبــــیـر ســــتوریكــ

ـــــوان دىــــوان ســـــره ځـــره بـــــوډا ځـــوډا ســــې بــــــچ

- 34 -

ارد حـجـری سـ ین ار دىـــګـــور خــــو د حــــجـــرى ډ ول ســيـــنګــګ ټــټـــن

لـــــــــزار دىـــا د ګــى يــــــــــاولــــــــوږ اواز د شـــخــــــ

م شــــوــظـيــه تــــعـــيــــت كـــړ پــادم خـــان ورتــه ســـرټـــ

ار دىــــروت د بـخـــتــــيـچـــې ربـاب پـــه غـــــــيـږكـى پــ

هــره مـســتـــړه ديــــچــې مـــاس خـان مــو په دوكــړو كـ

ــــو وار دىـــــــګـدايـــــى خــــد مـــلــــى ا ټــــــــن راغـــــلـ

ــود كــړۍـت ږۍ اټـــن ــيـــى ورخــــوځــــوائــ ـتوریســـــ

ار دىـه پكـتـ ـږ ــونـدون مـد ژونـ دى نـــوم )1( خــوزښــت

ــــــــــــــــــ

حركت ) 1(

- 35 -

هـد رسـد مـیـنـی م ـه كــىـزه فــــــلــــســـفـــــيـنـــــولــــــلـــى ټــــمــــا لــــوســت

ه كــىـــو پـــه ســــيــنـــمــونــــخـــوشــحــا لــى شــــته د غــ

ږىــون چـــلـــيــــا نـــــضـا د قــــى د تـــــــه د نـــــيـا كــــپـــ

ىـــــه كــــــمـوعـژونـــد ژونـــد ى دى د تـــــضـــا د و مــج

ــه وىــــــــډ ونــــود ى هـــه ايـــښـــــوږ ورتــا بــه غـــچــ

ــه وى د مـــجــــنــون د غــــم كــيـسه كـىـــد نـــه خــونــــكـ

ــوــــــو اســتـا د شـــ شــو نـ پـه ســخــتـيو كــى چــې پــوخ

ه كــىـــلـــسلـونـــــو ســـــځـــــو د رنــــ شــ طـــبـيــب غـــټ

ښى مـونـد ى نه شىـــوهـــنـتون كــچـــې پــوهــان ئـــى پـ

ې مـــد رســه كښــىــنـــــده د مــيـــ ومـــــونــســــــتوری

- 36 -

لــ ـتهد و لـ ــدهــــژنــــه پـــيــا نـزمــونــږ پــه كلــى كـى د يـره وه خـــو ت

د هـــژنــــــه پـــيـــا نـــــو تــــو مـــــلكـــه وه خـد ښــــال ګا نــ

ـه وړهــاړى تـــود ر غــګــى د ګـهــر مــازيګــر بــه ئـى مــن

ـو تـا نــه پــيـژنـــد هـــه وه خــى بــدرګــتـل كـــشره خــور ئـ

ورهــــم كـى خــــول چــد تـورو زلـــفـو خــوشـــبوئــى وه ټــ

ـد هـــه پـــــيــژنــد ګلـــولــښـته وه غــونــچه وه خـو تــا نـ

مـه زهـــه وايـــنــور مى مـه پـو ښــته خــو بــس دومره درت

د هــخــوى او خـا صـيـت كـى پـښـتـنه وه خــو تا نه پــيژن

ســــتوریـواه دى ـډ يــر ئى د مــينى اور كى وســـيـزل ګ

ه پـيـژنــد هـــه وه تـــوده وه خــوتـا نـــى ځــــوانــه ئــنـــيمـ

- 37 -

خـبـری ړيــرى كــبــــا خـــپـــــه غــور ورتــه غــــوږ شـــى چـې د چ

ــړيـــا خــــبـرى كــا كـــــه د اشــــنــه د د نـــــــيـــد ځـــان كــ

ه دىــتـــت شــزښـپـه هــره يـوه خـبره كــى ئــى پــند او ار

ا خـــــبـرى كـــړيــبــه د د نــــــيا كـــه د عــــقـــ ك نــد د يـــــ

ــــډه كـــړيـــه ده د مــيــنى ګـــــى تـــومــنـــخـــبـرو كــى ئــ

رى كـــړيــا خــــبــــــــبــــــه د ســــــرون كــه د پــد نـــــن كــــ

ىـــلـــايـلــرى دى بــــــه خــــوږو خـــوږو خــبمــا زړه ئــى پ

ــړيـرى كـــــبــى د د ســــــتور كــــه د وفــــا خـــــنـــد مـــــيـ

ږمــيـــوهـــ نــور پـ ســــتوریـهبـس دومـره راتـه ووايه اى

يــړــه خــــنـدا خـــــبـرى كـــــه پــــه ژړا كــه پـــا تـــــې تـــچ

- 38 -

ـق حـ ــفــا ر دىـــداى غــــــــده د خـــــنـــــر بـــــه هــــ حــــق پــ اول

ــق د مـــور او پــــال ر دىــا حــيـــــه، بــــــداى نـپـــس د خ

ــــاارام وىــــم روح نـــــه ئــــى هـــــه بــه مــــرګــــس لــــپـ

ــال ر ازار دىــــــا د مـــــــور او پـــتــى چـــــې اخــســـــچـ

ه شــــيـــى نــــد لــــــه ورځ مـــــونــم ښـــى هــــيا كـپــه د نـ

وك انـــكـــار دىــه څــت د مــور او پـال ر نـــچـې خــد مــ

هــــــل تــر تــلــى روڼ وي تــه ئـــــ بــســـتــوریخـــــت ـــد بـ

ګـــار دىـتــــچــې رښــتـيا د مـور او پـالر څــوك خـد مـ

- 39 -

لـوکاروانـونـه د ي راځيـد مـــيـنى پــه مــستى كى مــست خــيا لـــونه ځـ

ه ځــى راځـيـكــمڅـۍ چــې دى په شــا با نـدى ټــا لــونــ

ه دى؟ـــه راتــه څـست نـــدى نـــو وايـدا زور دى د ښــايــ

ـه بــــهــيـرونــه ځـــى راځــيــالم تــچـــې دى ســ ن ــمـــــيـ

دا خـــوب دى كـه رښـــتيا ده پـه كـوڅـه كــيــدى والړيـم

اروانـــــونـــه ځــــى راځـيــلــــو كـــه چــې د ګـــه كـــومــپـ

رمـــان دى امــيدوار دى دلـــيـدويـمتا الـــيد ل مـــى ســ

ونــو ځى راځيخالــپــه سـترګـو كى مى سـتا شــنـيكى

پښتو نه پريږدى پــښتو كړىتوریسـپــه مـينه كى هم

ه ځــى راځــيـــــكه هـر څو ئى په ژونــد كـــى تــوپـانــونــ

- 40 -

د کار انــرژی ، بــى لــه مينى كار نــه كـيــږىهــار ده مـــينــانـــرژى د ك

يږىــدلــدى بـډيـــر رنګـــونــه لـــرى مينه يــو پـــر بل با ن

دى هــنر د مــيـنىســــتـوریه ــپــدى بــانــدى پـوهــيد ن

يږى هــم شـمېرل كـټــولــنيز رنــګ كى د مــينى عـبادت

ه زور د ز شــــق اور دىــا د عــــــــو ســـتــږى دا خـــوزيـــــچـــې ســـ

نـــى تـــــــور دىــــانــــــدى د وطـــــن د مـــيـــــــــه تـــا بـــپ

ـنى دى وانــه خــستـــه مــيـــشـــوى بــــــوډا خـــــو الس ل

ومــره زور دىـــه زړه كــى څـــــا پــ وايـــه ســــتســــتوری

- 41 -

ـریـوانـیـری هــزه كــ مــ څـــيـرى ګــريــوان ى عــا شـــق ســره ـــد لـــيونـ

هـــى د جـــا نــان مـــزه كـــــا تـــل تـــه غــــږ ئــبت قـد مـــحــ

ى پـــه خــندا كـى وويــلــه بـــا نــدى راغـپــرون په مــخ

ان مـزه كـهـســـتــا نــى د عـــشـــق داــان او درخــد ادم خــ

ى د ګــل پــه بــــڼ كـــى وائـــــىـالن هــــسى تـــرانــبـــبــلـ

ان مـــزه كــهــحــى امـــتـنـد دار پــه ســر بــا نــــدى د مــيــ

ه يمــد تــورو زلـفـو خــوشــبـوئي كى پروت بى خوده ښ

هـزه كـــران مد لــونـګـــين په خــوا كــى خــوب شـپه د بـا

ــلــه اخــر كــى وويـــــــړى دائــــى پـــډ يــــرى خـــبرى وك

هـ په اسمان مزه كسـتوريســتورى په ځمكه څه كړي؟

- 42 -

د خـیـالـونـو سر لـیک ـړيــږمــــرى ګـدعـــشــق فــلـــــسفه ده خـــوند كوى چې پـ

ه مــړيـــږمــلــت كـــه صــفـدا ستا د ښـكلـــو ســــترګــــو پ

تـى نه شـىبل ته كــزاهــد په ســجده پـــريــوت ستا اور

ـنـى تــاويـــږم راتـــاويـــږمــــل ځـــــــو زه دى د اوربــــخـ

ونو خپل سرلـيك كړمشين خال به دى د حـسن، دخيال

ـېږمه ، پــسخــــشــربـت ته دى د شــونـډو به پــسخــېږم

پـى ته مى زړه كيږىدا ستا ښكلـى ديــرى كـى يـوى ش

ـه درســــــيـږمـــى بـــــمــه حــــتــمــپــه بــــيړه درروان يـــ

ه شــىـــن ســــتوری د ســتور د عـــاشـقى دى مــاتــولــى

الـــيـږمـوشــحــدا ســـتا پــه يـارانــه كى چــې كــړيـــږم خـ

- 43 -

مه شــپهنــی انـګ مه وهــه څــنګل كى مـى جـانان اوده دىـچـــرګـه ب

ان اوده دىــهــــول جــــال ســبا ندى نــيمه شـــپه ده ټــ

ګرو وانه وريدـډيــره مــوده وشـوه چې شــور مى د ګون

زمـــونــږ په الر چـې تـــيريـده، د ژونـد كاروان اوده دى

ه راوړلـــل تــو اوربــې تــرى هــر ســهار ګـالن څـــڼـما چ

اغـــوان اوده دىـــــوډا بــــاغ، بــجــل ووهــلـــو هـــغه بـ

ه شـــيـــه بــى ګـلـــونـخــو د امـــيد غــوټــى مى ســر وهــ

وان اوده دىـخـــير دى كه نــن ځـما قـسمت څـيرى ګـريـ

ام په ســر والړ ويــه شـــپه پـــيره د بــولــ ئى ټـســــتوري

ومان اوده دىـخـوب كړي چيرته پټ ستړى ست د ورځى

- 44 -

ـوطــ ږ مـــــوهــــــيـــدى پــــــړيــــــى مــــى زده كـــفــــــــن د ميــــن

ې اوسيـــږ مـــر ځــاى چـــــم هـــــا ســـره يـــخـــيا ل كـــى تــ

ـــــا دهـــرى رضــــــم د زړه مـــــى پــــــل هــــــم د عـــــــقــهــــ

ــــى وســــوزيـــــږ مـنـــى اور كــــــــچــــې داســـــتا د مـــــي

هـــــه شــتــــروا نــــــي پـــــكــــه مــــى ســـر او مــال تــاال ش

ـږ مــريـــيـــا ل تــــــر او مـــستـا پـــه عــــشـق كــى زه لـه سـ

ب دىـــق مــى نـــصيـــم چــې ســـتا عــــشـبــــخـــــتـور يــ

ـازيــــږمــــد ى نــانــســــــتا ښـــكال او پــــه خـــا يـــست بــ

هـــنــــړم اى وطــــــت كـــــعــــشــق دى د غـــــومــــره او چــ

ږمـــيــا س ځـــلـ پــه اسـمان كـى پـــــتوریســــچـې شــوم

- 45 -

نـرنـی هــد مــی ـــر مختيا چــيـنه دهــــد ون د پــنـــى د ژونـــهـــــنـر د مـــيـ

ه دهـنـيــد هــــر انــــسان د ســــړيــــتوب د پـــيـاوړتــيا چـ

ــم كــسبـى دىــهــنـــى ـــر د مــيـهــنـر زده كــيـږى دا هــــن

زده كړه ئـــى ښه ده دا د ژوند د خـوشــحالــتيا چــينه ده

ژنــــدل د مــينىـــګـــرو پــــيـــى دى مـــلـهـــــنــر د مــيـــنــ

ه دهــــو د رڼــــــا چــــيـــنــه د كــړو د ډ يـــرو بــــرخـــنــــيـــم

ى شتهـو كـونـواكـ ځمينه يو ځـواك دى چې ئى رنګ ډيرو

ه دهــــنــــيــهـــــم د شـــــاعـــر د تــخــيـل هـــم د ښــكــال چـ

وائىكــبـیر ســتـوریيـدا دى ـايــست د مــيــنى نه پـښــ

ه دهــنـــادت هــــم د دوعــــا چـــــيــــد د عـــــبــهـــم د زاهـــ

- 46 -

د نــجـوم سـپاری ه مــنـظــرو كـى خـــوبــونــه لــــيد لـــد پـــــ د ژونمـا چــې

ــى پـا لـــونــه كــــــتـلـارو كــــپــوم پـــه ســـــتــا د نـــجـ

ـــهـــلـــى پـــا ل تـــــوښـــكــى وى يــپـــه ســــوچ كـى تـــلــلـ

ـهــا ل تــــــــى خــــــنل د ځــــــــــــــــا دروكــــــتـــچــــــې مـ

و ټــــا ل تــــهــــژه د زلــــــــفـــــــيـــل راوخــــــــــــتــــــا ويـــ

ـلـــــه وهـــــمـا دى خــورو زلـــفـو اوږدو كـــــى ټـــالـــونـــ

ـتلـه كــــــونــــا لــــتـــا د نــــجـــوم پــه ســـپـارو كـــى پـ

ـــو نــــد كـــــوىـــه غـــــــرنـــى خــــــنــــــــى مـــيــتــــــا ويـــل

ا لـــــۍ خـــــونـــــد كـــــوىـــــوكـــــد د ســـــورســــــره ژونـ

ونــــد كـــــوىـــــوچ د ازادۍ خــــــــــــــى ســـــلــــمـــــــا ويــ

ـلـد ون ورشــو كـى ګلـونـه ټــومـبمـا د خـــپلـواك ژونـــ

تــا د نـــجــــوم پـــه ســــپـــارو كــــى پـا لـــونــه كــــــتـل

ـومــــنــګـــــيا لــــــو خــــــوښــــــــــد د نـــــتــــا ويـــلــى ژونــ

ــومـــــــوښـــړنــــــو خـــــــــرت د مـــــــيــــت او غــــــيـــــپـــــ

ـومـــوښـــــــه كــــى پــــــــــښـــتـو خـــــــــــا ويــــل مــــيـــنـــم

ــى ســــيـلــــونـــه كــــولـــــــردرو كـــــه ســمــا د كــونـــړ پـ

تــا د نـــجــــوم پـــه ســــپـــارو كــــى پـا لـــونــه كــــــتـل

روان ـوریــســـــتۍ ســــره وى ــــوږمـــــــل ســــپتـــا ويـــ

انـــږى اســـمــــيــن ځــــلـــيــه وى شــــچـــې وريـــځــى نــ

وم پــــه ځــانــــــره، پــــوه شـــــس دى دومــــل بــــــمــا ويـ

ـيړلـرو كـــى نــومــونـه څــــــــتـــت پـه د فــــــمــا د قــــسم

تــا د نـــجــــوم پـــه ســــپـــارو كــــى پـا لـــونــه كــــــتـل

- 47 -

ـواکـی د مـیـن )۱(

يــــږىـــنـى نـــه پـــــټـــت د مــيــــتـــــولــــيـد ى خــــــاصـــي

واكـــونــه پـــــــيـدا كـــــيـږىـــنــى نـــه ځـــــځـــواك د مــيـ

كـه ځـــير شـى ســــــتوریى دى ـنـــ ځـــواك د مــيدا هـــم

اريــږىـــكــچـې هـر چـا تــه خـــپل جــا نــان ښا يـــسته ښ

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

توان، زور قدرت ) 1

ـهولـول مــن بــــــولــــــيداد مــــيــــنى دښـــــمــنــان مــــــــى دښــــــ

چــــې مــى تــــن كـــښى ســتـــا د مــيــنـــى ولـــــولـــــــه ده

ســـتا پـــــه مـــيـــــنـه كـــه مــــى ســـر الړ شــــــي رضـــا يـم

دا ځـــــــــمـــــــا د زړه د كـــــــــومـــــى فـــــــيـصـــــــلـــــــه ده

- 48 -

ی یـاریپـل کلـد خـ ىــــــى پــــلـــى پـــلـــګــــر ګــــــــــرزى ځـــلـــــــــمـــمــــازي

ـلـــىـــــلــى ځـــغــــه ځـــغــپـــيـغـلـى چـــې بــــر ګــــــود ر ت

ار شــى ســـړىـــل كــــى چــې ايـــســـغـلــــو ټـــيــد پـــــيــــ

ـــىـــــى ولـــــى ولــــــو بـــــانـــدى ئــــــــنــګــوټــپــــه مـــــــ

ىـــــى راغـــــــلـــــــــــــى يــــــا ټـــــپــــــــى وژلــــــــيـــــا ئــــ

ـــىـــلــــى تــلــــڅـــــوك چـــې ګــــودر غـــاړى تـــه تــلــلــــ

ــوىـــار كـــــــــــى د زړه ښـــــــــكـــو كــــــــــاز كـــــــــتــد نــــ

ــىـــــى غــــلـــــــــورى غــــلــــــــو ال نـــــــــد ى ګـــــد پــــــلــ

اده ووـــــه يــــــــيـــڅ نــــه هــــــى بـــــــلـــــايــــلــــدا زړه بـــ

ـــىـــــى څـــــلــــــق څـــــلــــــــشـــو د عـــــــوړ شــد ډيــــروج

ـوریــــهــســـــــت ـــزكــــــهـــلــــــى مــــــــارى د خـــــپـــل كـــيـ

لــــــــىــلــــــى كـــره كـــورو ســـــــــــــــــږى نـــــــــــه كـــــيــــنـ

- 49 -

یـژنـدســیـاسـی پــ ـيدار شـــه وخـت دى بيا د امتحان دىويـــښ شــه رابــــ

اى پــــــښـتـــون ځــــلـــميه

ى د پــښتو ژبى نه ســيا سـى پـــيـژ نــد دى ګـــران دىـــب

اى پــــــښـتـــون ځــــلـــميه

ګ بــد ل كــړهـــو رنـــــــيــږه پـا څــيــږه د حــــاال تـــــپــا څ

ږ ګــزران دىـــى خــــو سخـت زموندى ډ ول حاال تـــو كــ

ويـــــښ شـــه رابــيدار شـه وخت دى بــيا دامــتحان دى

اى پــــــښـتـــون ځــــلـــميه

يژ نــد سـمبا ل كـه، پـه پـــښتو او پــښتونـوالـىخـپل پـ

ى له خپل پــيـژ نـد نـه ، پــيـژنـد لـى څــوك جــهان دىــب

ــيدار شـه وخت دى بــيا دامــتحان دىويـــــښ شـــه راب

اى پــــــښـتـــون ځــــلـــميه

و چـې خــوري لـيكل پـه پــښتو نـه كـويــبــرخه د پـــښت

طا ن دىــه ســلـــه وزيـــر او كــه مــقــــا م كـړه كــــلـــرى لـ

ويـــــښ شـــه رابــيدار شـه وخت دى بــيا دامــتحان دى

ـــښـتـــون ځــــلـــميهاى پـــ

ـلـــه ژبــه رســولــى دهـــې كــى قــــا م چــــ وائــســــــتـوری

ان دىـــوم نـــشـــا كــــى نــــوتــــى پــه قـــا مــونــو د د نــي

ويـــــښ شـــه رابــيدار شـه وخت دى بــيا دامــتحان دى

اى پــــــښـتـــون ځــــلـــميه

- 50 -

یــوان ذهـبـنـد ـه بـــدلــــويــــخـــه بـــيــــــد لـبــــدلـــه زمـــانــه شـــوه ژونـ

ى نـه جـــوړويــــه كــــوډو يــارانــور پـكـــوډ مــار بـــه نــ

زل لـنـډ شـوــډى مــد ځــمكى پــه سـر الرى شـــوى رالــن

ى نــه جــــوړويــا نــــهـان به د راتــلـــو نـــــورى بـــــــانــج

دار وىـــه تــا بـــعـذهـــنونه بــنديوان شــولــو عـــمرى بــ

ور ځــولــــنى نـــه جــوړويــــه ئــى څوك نـــــه بـــپــــښو ت

ىـــــولــى پــــيـلــــم شــد عـــشـق او مــحــبت خـــــبـرى هـــ

وړويـــه جــــ افــسا نــى نعـــاشـق بــه د خــپل عـــشـق نه

اوريـــدلــيســــتوریى بــندى شــى مـا له ــچــې ذهــن ئ

ى تــــرانــــى نـــه جـــــوړويـــا نــا پـــيـلــــــــه بــــيــــهـــــغ

- 51 -

لزرمــحـ ــه ده په زړه كـى ئـى د هــر چا غــواړمـى خــوښـــه مــمـيـن

ا غـــــــواړمـــــا ډ كــــه د نــــيـــــت او د وفــــــبـــــحد مـــ

چې زرمــحل تـه سـجده نكـړي صـرف كعبى ته ئى كړى

ام داســى مـــال غــــــواړمـــــى امــــد داسـداســـى زاهـــ

ـى كــړي شــا ډولى احسا سات او عــقـل دواړه پــكچې

ـدون د خـــپل اشــنا غـــواړمـى د ژونـــبــداســى ټـــا ټـــو

د ژونـد غــمونـو اومــا تــمونــو دى تــنګ كــړى خـلـك

دا غـــواړمـــاى خـــنــــپـه هــر مــحـفــل كــــى د ژړا پــه ځ

ـپه كى وريـځـى خوند نه كـوي هرڅوك وائىد اوړى ش

لـنده رڼـا غــواړم ځــســـتوریى ـان كـــپه شــــــــين اســم

- 52 -

ـواک د مغـزو و څــــــومــــــره دى ؟ـــتـه كـــــــى زور دى د پــــــښـــــنــمـيـ

ـــومـــــره دى ؟ـــو څـــــلــــو تــــه وس دى د كــــــــتــــكـــښــ

ــهـۍ تــــه مــــه شـــوانـــــــغـــــروره دى، ځــــــى مـــــــهـــس

ــښـــو ځــــــومـــــــره دى ؟ــــــواك دى د پـــــــــه ځـــــــوواي

دى شــــى كـــه نـــه ؟ــــيـــه رســــــوخـــى تـخـــــپـلـــى مــ

ـــــره دى ؟ــــو څـــــــــومــــه الره دى، د تــــــلــــــوان پـــــــتـ

ا ؟ــــاڅــــيــدلــــى شـــــــى بــــيــــږى پــــكــــه وغـــورځـــي

ــاڅـــــــيـدو څــــــومـــــــــره دى ؟ـا د پـــــدرت دى بــــيـــقــ

ـــمــــيږىـــــــــدون ســـــــــل الرى د ژونـــه عــــــــــــقـــــپــ

دى ؟ـومـــــره ــت دى د مــــغـــــزو څــــــا قـــــځـــواك او ط

ـه كـــــړيـتي دى نـــــــ چـــې ســهـــســـــــتـوریــوه ــپـــــام ك

ـوشـــــو څــــومـــره دى ؟ـــلـــــو پـــــلــــــا و دى د خــــپــــتـــ

- 53 -

ه غـ غـا ــه شــــــان ښـــــكـال دهــــــګ پــــــــى رنـــــــــــــوى ئــــــد خــ

ـــــهــــربــــــا نـــــــــوومـــــــــرى ســـــــر قــــــــه تـــــــــــكـــځــــــ

ـــــا دهــــ وړ يـــ هـــــــــــــم ـهــــــــيـــــبــــ ــــــه ـــــ پـــ د ســــــــــر

هـــــمـــــــــځـــــــ ــــــره ـــ ور ســــ ــړىـــــغـــــــــ غـــــــــــــــــــاړه

ــــــزه دهـــــجــــــــــعـــــــــــو مــــــو نـــــتـــــد ښـــــــــــا يــــــــسـ

ـــــــه دهــــــــــــــــــــــــــر د مــــــا د زړه د ســــــــــــــځـــــــــــــــم

ـــــه دهــــو عـــــــــمــــجــــــــــو نــــــــو مـــــــــــيــــر تــــــد غـــــــ

ـا دهـــــــه حــــــــــيـــــــــو ړه لــــــى جــــــــــــه ئـــــــــخــــــــــــټـــ

ــــمـــهـــــى ســـــــــا تـــــــــــى راز بـــــــه ئـــــــــــــنــــــــد مــــــيـ

ــــــــړى ور ســـــــــــــره ځـــــــــــــــــمــــهغـــــــــــــــــــاړه غــــــــ

ـا ز يـــــــږيـــــــــد ى نــــــــت بـــا نــــــــپــل هــــــمـــــــپـــــه خـ

ـــــږيـــــيــــر يـــــــــه تــــــــــــــوزه نــــــــه لـــــــلـــــلـــــه خــــــــپ

ـد ى پــــــو هــــــــيـــږيــا نــــــــــــه د ود بــــــپــــد ــــد ژو نـــ

ــــيــــــدا دهــــــــــى پـــــــــه كــــــنــــــ لـــــــــــــــمـــ ـــــرهــــــد غـ

و مــــهـــو لـــــــــټـــــ ــــــورى ـــــــــورګـــــــ ګـــ ) 1( ــــه ــــورســ

ـــــــــــاړه غــــــــــــــــړى ور ســـــــــــــره ځـــــــــــــــــمــــهغــــــــ

ه دهـــــــســـتــــه ده ښــــــــــا يـــــــتـــــــــــو لـــــــــــښـــــــلــد ګ

ـه دهـــــــــــــــو ږه وږ مـــــــــــــــد خـــــــــــژو نـــــ ـــــوى ــــد نــ

ــــــــه دهـــــو شـــ پـــــــــــلـــوریــــتـــــسـمــــا ن ــــــــد اســــ

ــا دهـــــــــــــرو رڼـــــــــــوا د غــــخــــــتــونــــــــــــد پــــــــــــښـ

ــهـــــــه و يـــــا ړ كــــــــوومــــنــــــه مــــــيــــــــى پـــــــزه ئـــــ

غـــــــــــــــــــاړه غــــــــــــــــړى ور ســـــــــــــره ځـــــــــــــــــمــــه

- 54 -

اد مـلـت بـابـ ك مـــشر حـــسابـــــيږىـــلــه د مــــت كـا لـــڅــلــــويـــښ

ــيــږىـه پـــوهــــ هـــــيـڅ نـ ـتـــــلــــــه د مـــــه ژبــــخــــو پ

ـــهـ وايـوریــــتســـا وى دى ـــه درنـــــســــــپـكـا وى كــ

نــومــيـږى» ــاــابـــت بــــلـــمـ «ي دى بــــيــا د ــچـــې ئـــ

مـتکار او زحـ ه دىـر د دار ښــه ســـرګ پـــت مــه د پـــد نـــبى پــته ژونـ

ه دىـــبار ښـــان اعـتــپل ځــل پــخـد ژوند په چار كــى ت

قام ته رسيـــت مــمت اوچـــار او زحــل كــخـپـســـړى پــ

ـه دىــار ښــګــيــه بـــــرزيــدلـو نــى ګــــوشـــد هــسـى خــ

ه شيـــه نــالــيارچې د يار په خوشحالۍ باندى خوشح

ه دىـــر ښاـــى يـــول عـــمر بـــړى ټـــه ســـارنــد دا رنګ ي

ـړىــه ال ســه ورنكـــو لـــى د راتــلــــد ئـــــيــ امســــتوری

ار ښـــه دىــظـــى انـــــتـــــو ئــــ دراتــلــ هـــه راتـلـو نـــد ن

- 55 -

ـو باچاهـی د شنو ستر ى دى د كال ټــولـــــو مـوسـمونــو كىــښـــكلـــى پـــسرل

انګــو د ګلونـو كىــګان هـــر ځــاى كى څنـــاڅــى بــــورا

ريال د حـرارت تـوپــيرــ شـى د انــسان او چــاپــي )1( كـــم

ه شــى رګــونــو كىـشــى ســپما تــودوخــى، ويـنه ګــرم

ى كړىـخـيال د هـــر عـاشــق د خـپل جانان غيږه كى لوب

سـونـو كىښـكلـى ال ښـايـسته ښــكارى په ښكلــو لــبا

ــى د رنګـونـو نړۍ جوړه شىـمسور شــــر ســـــســم او غ

ژونـد شــى را ژونـدى مينه شـى ځـوانه مين زړونـو كى

انــدى ونــكـــړىـــو چــې اثــر وربــاڼـــه كـجــــوړ بـه وى ل

و كىـــونـــرنگ خـــو تـل اثـر پـريــږدى پـه زړه او د مـاغ

اښـام كى درنگـــونـو نــــنـداره كــــړلهــ م چـېســـــتوری

رنـګ دى د شــنو ســترګـو باچاهى كـړه په رنګونـو كى

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

لږ ، د تو دوخى درجه كميدل ) 1

- 56 -

ورد تـضادونـو ک ر چـــــا ســـودا دهه د هــه بــيلـــازار كـى بـيلــد بـــد ژونــ

ى رښــــتـيا ســـــودا دهـغــټـه ئـ ره ـ هـغـومـ تـوان څـومره

ـنه د انــسان د تــضادونــو كـــــور دىـــولـخــدايـګـو ټـ

ى جـــدا ســودا دهــه كــلــه ټــپـو ګــونـد، ډلـر يــــپــه هــ

ورى خمڅوك دخپل ځان څوك د مزدوراوڅوك د قام غ

ره زړه كـى د انــسان د خـــوشــحالــتـيا ســـودا دهــچا س

ـاسى انــسانــان وژنــىــرړى وبـــڅـوك د ژونــدون جـ

يا ســــودا دهــد چا دمـاغ كــى د ژونــدون د پــرمــخـت

ـدت ګالن د پــښــتون و غـــوړيــږىـامـى وحــچـې د ق

ـم دا ســودا دهـــــ بـــس هـســـتوریكـه كــى د د قــلـم څــو

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

نامتو شاعر محمد هاشم زمانى په د سباوون د خپرونى د مشاعرى لپاره چې د خداى بخلى

.نوښت جوړه شوى وه

- 57 -

ـیش ـنی ســتر ـى اثـــــــــرهــــه دى نــــدى بـــــــاتـــــــاز كـــــاز نــــــه نــــپـ

ــرهــــه نــــظــى ســــترګـــى لـــــخــــداى دى مـه كـه دا شـــن

ــوكـه وكـــــړىــــــه څـــــو پـــــــڼــــــه د بـــــاشـــــــاره كـــــ

ـه ســـــرهـــه ســتا لـــا نــــه جــا نـــــمــــه زار كـــــســــر بــ

ـه كـــړهـــم ســــود ا مــــګ كــى درســـره يــــنـــې زه څـچـ

ــر چـــا غــــورهه هــــــت لـــــــوم خــــد مـــــه زه كـــــســتا بـــ

هـــنــه مــــيــــــنـــه دى پـــا لــــــم پــــښـــتــپـه پـــښـــتو بـ

ـــبــرهــــلـــه خــــــــــه بـــــــه دى كـــــنـــدى كــى نـــه شــــــت

ى دىــــنــ پــــــښــــتــوریــتر ســـــــــیـبـكــــ نــظــرئى د

ســـــــنــد ره ــد ــــــ ده د ژون ىــــتــو نـــــا را ئـــــد پــــــښــ

- 58 -

ـومابــدي نـ ور د ژونــــــد دىـــا كـــى دا د ســــــتـــــــدى د نـــــــــيــپــ

ګ د كـــــنـد دىــنــــا او څــــوك مــــلـــڅـــوك دى بـــا چــ

ـد كى خـــــونــد دىــــــه ژونــــې پـړه وائــى چـخــــو دوا

ـډ دىــــم ډ يـــر لــــنــا هــــــو اوږد شــــي بـــيـــــر څـــكــه ه

ـيـــــه پـــا تـــى شـــې يـــا د دى ښــــــه چـــــــوه ښــــه كـښــــ

يــــا تــــى شـــــــه پـــكــــړى نــــو بــــه څــــــــه ونــــه ښـــــكــ

ـــا جـــــوړه كــــهـــــا نـــى مــلــــــه ښــــكــه دى ښـژونـــد تـــ

ـوړه كـــهــا جـــــــــــه د عـــــقـــبـــرخـــى هـــــــم بــــــپـــــــه كـــ

يكــــي پـــاتـــى شـــــــــــوه چــــې دى نــــيــكــــي كــــنــــي

ــا تـــــى شـــــيـــد ي پــــا كــــــى ابــــــــــوم دى د نــــيــــنـــ

ـــــهــــــــــوړه كـــــــا جــــــه رڼــــــ شـــــوریـســــــــتد ســــبـــا

هــــوړه كـــو پـــښــتونـــخــــوا جــنــ چـــې ئــــي پــــښـتون

- 59 -

ـتـراخـ حالۍ دى ، وى خوشحاله پكى زړونهوم د خوشــر نــتـــــاخ

ال شــي يــو پــر بــل واچـــۍ السونـهـــخــــــره پــــــرور ســــمـ

ه كړى تـل اخـتر زمـونـږ نيكونوــتــســايــــلــو دى ښـــــــيــپه م

ودى چې وهــو پكى ډولونهــښـــريــــه ئــى دا دود پــــږ تــمون

ــاســـى لــه زړونـوـنه وبــــمانـځۍ مــلـګــرو كـــيــــر ولــــتـــاخ

ت اتڼونهـت مسـخاندۍ خاندۍ خوشحاليږۍ جوړ كړۍ مس

واړۍ نو بيدار شئ حركت كړئدى ژونـد كـول غــــه ژونـــك

ركـتونـهـــــركت نــدى پــــه كى شــتـه دى بــى بــت بـــــــركــح

ـركت كـړىـدى واړه حـــــركــت، ژونـــــكــړى حــــــــړي نــــــمــ

ار دي حــــركـتـونــهــــا ده پــكـ س ـدونـــــت د ژونـــــــــركـــــحـ

ى خـپل ژونــد سـمبالولىړى، شـت كــركــې روان وى حــچ

هــوي الرى روونـان وى رڼــــــ ئى روښتـوریــــسخــت ــد بــ

- 60 -

هدرنـه ژبـ راخـپل ول د اشـــتهار كهـــو اصـــــــواړى نــكـــه بـــرى غ

وه تــلــت كـــــد ى د خـپلـــى دى صــفـد بـــل بــه نـه غــــنـ

راخـپل كهپل وطـن كى سـيا سى واك او اقـتدار پــه خ

وه تــلـــت كــــــبـــروى د مـــحــــــړى پــــــيك هتـــيرى بــه نـ

ـــه دهـــــره ښـــى يـــــا دوى دا ډ يـــدى ســـل زره ژبـــــه ـــك

لــت كـــوه تــخــپـلـه به نه پـريــږدى د خـــپلى دى خـــد م

ـتـو ژبـــه پـــه تـــول درنـــه دهـــښــــى پـــــد نــــړۍ ژبـــــو ك

ـلــت كــوه تـــاظــ د خــپلى درنــى ژبـــى حــفســـــتـوریــه

- 61 -

ا لــ و كـــى خــــوښــــږيــــونـــــــوســومـــــى مـــــپـــــسرلـــى م

ـى خــــوښـــــږيــى وخــــتـونــو كـــــت مــد ځــــوانــى وخـ

ګ ورتــه د شــــونـــډ و خـــپـل پـــور وركـــړــې رنــــا چــت

ـږيــو كــى خـــــوښــــــــونــــاغه بـــــى پـــــــره ګــالن مـــسـ

هـــــوى درځـــــــمــــــا ل دى اچـــــــو ټــــــــــفـــــــه د زلـــــكـــ

ږيــــــو كـــى خـــــوښـــــونــــى ټـــا لـــــــو مـــټـــا ل د زلـــــف

ـهـــا تــــــــره ســـــاد د رســـــــــــــــــــبـــره يــــــوه خـــــدا يــــ

ـــږيـــى خــــــوښـــه مــى زړونــــو كـــــنــه مــــيــپــــښـــــتـن

ـى پـــه ســر ځـــا نـــګـــيــان ئـــ د اســموريــســــتچې دا

ـږيــــــو غـــرونــــو كـــى خــــوښــــګـــاوســــيـد ل مـــى جـ

- 62 -

ـنداد نـاز خـ ــــا دهـــلــــى لـــــور د چـــكـــه څــــــوك ده دغـــــه ښـــدغــــ

ـل د نـــــاز خــــــنــدا دهــى مــــره ئــــــت ســـــد ښــــايــــس

ه ږدىـــان وربــا نـــدى نـــقــــا شـــــه ولــــى عــــســـر بـــ

ال دهـــم ښـــكـــــيـرت ده هـــم غــــــت ده هــم پــې هــچ

هـــــنــــــړى وړيـــــــه ســــس زړه لـــــــوه ادا بـــــــــه يـــــپ

ـــا دهــــــا نـــــــدى اګـــت بـــــپـــه د ســــــتــور د مـــحـــبــ

ه نــــــد ه-ــكـــــمــــى درخـــــو نـــــه ــه كــنــــــه مــــيــدا پـ

ــډا دهـــه پــه ګــــــګ تـــچــې د خــــپلـو پــــتـرو شـــرنــ

وائـــىســـتـوریا نـه ـــچـــيــ هــ )1( ــۍـمـخ چـې نـه پـټ

ــــروا دهــى پـــــــــغــــروره بــــــسن ده مـــل حــــــپـــخـــپ

ــــــــــــــــــــــ

پټوى ) 1

- 63 -

ـرمـ ــــلـــــل دى؟ـــــــه ورتـــــــــــــور تــــــــــار كـــــــرګ د يــــــمــــ

ى رخـــــــــــــصـــــــت دى؟ــــــنـيـــــــــــــه د يــــــــــار ځــــــــكــ

ـي؟ـــدى شــــــــيـالصــــوك لــــــــــه مـــرګـــــــــه خــــــڅــــــــ

ط دى؟ــــــلــــــــــــســـــه هــــــــــــــر چــــــــــــا مــــكـــــــــه پـــــــ

ــل دي؟ــــره بـــــــيــل بـــــــــيــــــــــــرګ او ژونــــــــــد ســـمــ

ـــــــــــت دى؟ـعــــــــــرفــــــــــد مــــــرګ ژونـــــــــــكـــــــــه د م

پــــــــــــاى دى؟ ژونــــــــد ون لــــــىـــكــ د ښــــ ـــرګــــمــــ

ـــــورت دىـــــل صــــــــــــــه بـــــــــــــــد ون پــــــــه ژونــــــــكــ

؟ـــــيـــل دىــــــــد تــــــــــخــــرګ ژونـــــــــــه مـــــــــس لــــپـــ

ـقــــت دى؟ـــيــــا دى حـــــــــــقــــــــــــيـــــــتـــــه رښــــــــــكــــــ

ه؟ــمـــــتــــــوښــ ئـــــى پــــــــتـــوريـــســــــه ــــــــــم لــــځــــ

ــت دى؟ــــــركــــــون كـــــــــــه حـــــــــــــــرګ ســـــــكـــــــمــــــ

- 64 -

رچــو کـ چـې هـم ډاكو وي، هم قا ضـى وي عدالـت بـه څـه وي؟

ا شق وې محبت به څه وي؟ـچې هم معـشوق وي، هـم ع

ـولـي چــوكرـي بـك ئـچې نـــوكــر ونـــيـسي نــوكـــر خــل

ت به څه وي؟ـــد مـچـــې د چــوكـر كوي خـد مت نو دا خ

ون سمبال كړيړى پرى خپل ژوندـمال دولت ښه دى چې س

ت وي نو دولت به څه وي؟ـچې ژونـد خــدمـت كى د دولـ

ل له دغـله ځـنى غـال كاندى غــلـچكـى نـومـيږىچې غ

د غـــلچـكــيانـــو په مـحفل كى صــداقــت بـه څـه وي؟

له جوړ كړي د غلو ګټى خـوندي وي پكىچې قـانون غ

ت بـه څـه وي؟ــيــاكــمــړو حــــددى قـــانــون بــيـا پــه وګ

ـانـون تـابـع ويــر څـوك د قــې هــمـنم قـانـون ښـه دى چـ

انـونــيـت بـه څـه وي؟ـچـې عـدالـت قـانـون كى نـه وي ق

ار ځــانـــته ريـبار نـيولىــــې ريــبـــ چ پـــرون خـــبر شــوم

ته راوړي حـقـيقـت به څه وي؟ســتوریه څـنګ ـــخـبر ب

- 65 -

ایست ژونـد ی خــوند د هرى ميوى بيل دى ، د هــر ګـل بـيله ښكال ده

بــڼ كى هــر ګـل د كـــتـو دى ، ښــكال مــينى ته پـيدا ده

ه بـه دا د نـيا وي؟ـــه څـچـې ښـكال او مــينه نه وي ، واي

ـه دا د نـــيا دهـركــــت دى چــې ودانــــدا ددى دواړو بــ

مــنم چې په نړۍ كى ښــايــستـونه رنګ په رنـګ ديدا

وا دهـتـونـو درنـګـونو پـــښـتونــخخو با چۍ د ښــايــس

په تاريخ د مــحبت كى نـوم د ډيـرو مـعـشــوقـــــو شــتـه

ون تــوره لــيال دهــنــخــو پـه ټــولــو كى مـشهوره د مــج

ه لور ئى بيائىچې ژوندى ښايست په زور دى د پالنګ پ

ه داثــواب دى كـه ګـــنا ده؟ــه وايــــ وايــه راتســـــتـوری

- 66 -

ـورد مـحبـت ک نت جــوړكړىــــه سـر جـــو د د نـــيا پــــشـــــاعــــــره تــا خ

چې تـــخـيل كــــى دى خـــپـل كـورد مـحــبت جــوړ كـړى

ـواړى كـيـږىــى غـه چـــڅـهـــر څه كــولى شــى ازاد ئــى

د تـخـيل خـو خـداى جـنت په شان خـا صيت جـوړ كــړى

ران دى ګـرزىـوكــا كـړى نــــتـه تـــخــيـل كــى ځــان بـاچ

ړىيا ل كـى ښــه اوچت جوړ كد عـدالت تـخـت دى په خ

دى د وخـــت او ځـا ى نه شــته دىـپه تـــخـيل كـى پـا بـن

نت جــوړكړىــو ځــاى دى ، نــا پــــيلـى سلطله وخـــت ا

د تـخـيل پــه نـيلى ســـور چې شـــو اســمان ته وخـــوت

د يارپه څـنګ كى ژونـد ښه د عـزت جوړ كړىتوریسـ

- 67 -

ت خـیالـونـهوچـ ان وېــښويـــه خــوبــولــي عــاشــقــلـنــيمه شـــپه راغ

حـساسات د زوړ او ځــوان وېــښويد ښـكال زور ئى ا

ــه والړــدارى تـــــنـلـــي واړه نــلــــي ښــكــد پــورى ك

ان وېـــښويـــانـــز جـكــيـز مــبــره ديـره كـى په مـكــي

ه ښـكاريـنــانــدى مــيـــكـــر ازادۍ بــد ســـــــوچ او ف

ويــه د انــسان وېـــښـــ انــــدونـزو او ذهــن كىــمــغـ

په اســمان كـى ګــرزيســــتورو خــيالـونه ئى د تـوچـ

دان په ټـول جــهان وېــښويــاونــد لــوړ خيالـونــو خ

- 68 -

د وخـتونو سـاالر ى رنـــګــــارانــــد وخـــت انـــتـــظـار نــكــــړى اړوى د يـ

ى رنــګـــوى د زمـــا نــــا الر دى د وخــتـونــو بـــد لــســـ

ره شـىــبــلـبل بــه ګالن پــريـږدى ستا اوربـل كـى بـه د ي

ګــى رنــا نــســاقــى بــه نـــوى شـى نــوى بـه وى د پــيم

ا رـــاهــكـــــږوى د فـــن شــــى غــســـــازونــــه بـــه د مــيـن

ګـــى رنـــګــوى د تــــرانــى رنــــــره د ره كــــــــد هـد ژونـ

تــاريــخ كـى د غـــيرت بــه د مــينو كــيسـى لــيك شــى

ګـكـمڅـۍ چې وى عا شــق تـه د بــيـړۍ او ځـولـنـى رن

ـوا تــه راخــورى وىـــرى خــه هــپـلــوشـى بـ ســــتورید

ق د افـسا نى رنګـ وى د عــا شګلــګـــون بـه پـه پـښـتو

- 69 -

ـا یــست ـا وانـى د تـــــــــوم د ګـــــــــټـــــــــــــــــه كـــــــپــــــــــروا نـــ

ا صـــــحـــا نـــــه نــــــكـــــړى نـــحـــت دى راتــــــصـــيـــن

ړيــــونــــډ كــن واړه راغــهــا ــــي د جــــلـــكـــكـــه دا ښـــ

ـانـــانـــــرى د جــــوك پـــــيـم نـــــه كــړمــه نـــــه نـــوربــ

هــــا ن تــــــــورى جـــــا نـــا پـــه ســـترګــــو وګــــمـــكــه ځــ

ه شــــانـه د ده پــا يـــستــه بــل ښـــــه شـــتــه نــــوۍ بــ

خـپـل ښا يست ور پــورى اور شـو خــون ئـي واخــيست

انــر ږدى پـــــرى عـــا شــــقــــسى ســــــل پــــــو د بـــــــيـــ

ږىـــدى پـــــوهــــيـــنـر بــــا نـــــه هـــــــنـــى پـــــې د مــــيــچ

ــــــــتــا نــيــكــــى داســــې ولــــــ راولــــۍ چـــســــــتوری

- 70 -

ـمـهت ـات شـو ســا قـــى الړلـــو بــل خـم دلـته راوړيـــم مــــخ

ه كــړنـګــويــونــياران ټــول تــږى نـا سـت دي تــش جام

هـا نــګــه ئـــى جــوړه كــړى د جـا مـــونـــو د كــړنــــمـغــنــ

ده ماتـــويـــنـه تـــ خــپلپـــه خـــيا ل كى هــر يو ځــا نــته

او دلــــيـلـــونـه) 1(قــــطـــجــــا دو د محــبـت دى كـه مـــن

ه تـــيــرويـــه خـــنـــــدا خـــپـلــــدى دا ګــــــړۍ پــنــد تـــ

ـــۍ دهـــه خــــور د نـــاكــا مــمــنم نـا امــيدى خـــو ســـك

ه رســــويــــ تـ)2(ـــد فــ هــ ــړىـــد سـ امــيـداتـــــمــه او

ره ځــمهـ سســــتــوري پــښــتون قــامى وحدت په لورى

ى لـــــنــډ ويــــــــــزل ئــــــــه اوږده ده خـــــو مــدا الره ك

ــــــــــــــــ

سم اند ) 1

موخه2

- 71 -

مــیلـمـنه ه عــــقــل كى پـــخــه ده جــنۍـــا مــه ده پـى خـــــمر كــعــ

ۍــد ګـلـــولـــښـته ده پـــخــپـل ښـــا يـسـت غــــره ده جــن

ال ته ئى بــلـبــلى پـه ســجــده پـــرتــى ديـــګ ښـــكـد رن

ۍــــــنــه ده جــمــــنــلـه پـــــورى كـلـــى نــه راغــلــى مــيــل

اريــكــه ښـــــر ارزانـــرى زار كړم په بــد ل د سســر بــه ت

ځــولـــو كـى درنــه ده جــنۍـــه هــمــد وفــــا تــول كــى پـ

ونـږــوږمـې د مـينى خــوره وي پـه چــم ګـا ونــډ كــى زم

ۍـــــنـــې ځـــما د زړه ټـــو ټــه ده جـــهــر يــو تــن وائــى چ

ور وبـا سيـ كـۍ چــې لـفـظو نـو كى انځ خـبـرســــتوری

نۍـخـــوى او خــا صــيت كى كـــټـه مــټه پــښـتـنه ده جــ

- 72 -

د افـسانـهد ژونـ ت كــه مــى ســــر الړ شى پـرى رضـــا يــمهـه محبـــستا پ

نى ته پــيدا يمهـــتــه مــى مــــعـــشوقـــه ئى زه ســـتا مــي

وړ ه افـــسانــه ځــــما د ژونــــد شــولــهــنى جـــــستا دمـي

ه ســــتايــمهـــلـــونــه دى د څـــــڼــــو د اوربـــل ګـــتــــل بـــ

ى شــويـــدىـاوس خـو دى د حــسن پــلــوشــى راځــوانـ

هــمـــ يـ»واوا«ـل ـــه ويــتـــه چــې ال وړه وى تــا بــه خــپـل

ا د حــسن په دربـار كـــى افــسرى غـــواړىــه مى سـتزړ

هــمـــه دوعــا يـهـــره ورځ لــمانـځه كـــى پـــاك اهللا تــه پـ

وائـى هر څو كه ډير ښكلى په د نـيا كـى شـتهســـتوری

خــوا يمهـخــو زه مــين پــه ښــكلــو كـى پــخپله پــښتون

- 73 -

ستوری تهاغـلی ایـمل خان ه دى ژوندون شه هره ورځ دى لوى اختر شهـيكـمرغــنــ

ور شـــــهـــتــــارك او بــخـــواده دى ايــــمل خـــانــه مـــــب

ــــــړون دىــــت تـــــــــښــــــنــــى اوګــــــرانـــــواده د مــــــي

ت تـــــــــړون دىــــــد د پـــا يـــښــي ژونــــا نـــــــــــدانــس

ت تــــــــــړون دىــا يـــــســا نـــــــو او ښــــــــال ګــــد ښـــــك

ــر شــــهــــبــى د ټــول ټــد ګـــډ ژونــد دا تـړون دى پــسـرل

ـور شـــــهــــه مـــــبارك او بــخــتـــواده دى ايــــمل خـــانــ

ى دى د يــره شـي ســتا ســى كــورـلـنـى اود ســوــد مـــيـ

ا ق شــي پكــــــى خــورــــــفـــــټــغـر دى د يـــووالــى او ات

وهـــا نـــو دى پـــيدا شــي پــكـــــــى زورــــد پــوهـى او پ

د دامــيد ونو پـوخ ســنګـر شــهـګــــړه دى د ژونــــجـــونـ

ه مـــــبارك او بــخــتـــــور شـــــهواده دى ايــــمل خـــانـــــ

ـيا بــۍ پــه لـورى بـيا ئـىامــيـد دى چې انسان د كـام

ـوچ او انــد د خـپـلــواكى په لـــورى بـيـا ئىــدمـــاغ د س

وكا لــــۍ په لــورى بــيا ئىــد ون د ســــټــــولــــنه د ژونــ

د سـهــر شـهســـــتـوریغــټ ـى ـه كــــد ى ټــولــنــدا تـه پ

واده دى ايــــمل خـــانـــــه مـــــبارك او بــخــتـــــور شـــــه

- 74 -

ـراغد شـ ـپی ـازيګــر د پارهــــړل مـــځـلـــمو كاږه پـــــټكــى پــه ســر ك

ارهــودر د پـــا د ګـــپـــيـغـلـــى ځـــانـــونــه جــوړوى بي

ـنى بــڼ وتــره كـړــو د زړه د مــيــــنـــه نــرۍ ويـــــــپمـا

ا د چــــكـــر د پــارهـــا ســـتــــرل اشـــــنــى وكــالن مــــــګ

نى چـې خــوشــبـوى كى د ګلـونـو تاوشـىمـسـتى دمـيـ

ر دپــارهـــى د پـــرهـــــداسى وږمــه شــى چــې ټكـــور شـ

هـــمـــال درځــــه دى هــرســهار ســـالم تــه د شــيـن خزه ب

ـــوى اخـــتر د پــــــارهـــــه واچــو راتـــال د زلـــــفـــكــه ټــ

اف وكـړىـــپـــالر تـــه دى ووايـــه چـې لــږ شـانـته انــص

ارهـــه سـتا د ولـــور دپـځـــوانى مــى خـــاورى كـــړه كـــن

ـم كـوىــامى چـــ دى ټـــولــه شــپـه رڼــا پـه تـمســــتـوری

ـلـرى ســــفـر د پـــارهـــــت نــــه حــاجــــى څـــراغ تـــد شــــپ

- 75 -

ندرید وفــا سـ ال نـــه چـــې د چـــا ســـندرى وائيـــــه پـــوښـــــته لــــيـــم

درى وائيـنــې د استا سكـــوڼ خـو نــه ئــى غــوږ شــه چ

ن كىــي وكړي چــــمــغــواړى چـــې بـلــبـل ســره ســـيالـ

يــدرى وائــــــنـر ســـبا ســـهـــره شــــپه شـــوګـــير وي تـــ

ډاګانى كـړيمسـت ئى بـوډا ګان كړل مستى مستى ګـ

ى وائــــيدرــــ ســــــن»واوا « ـــــي ــــــــارى وهــهــــم واړه نـ

ار وويـل چــې جـــفا سره جفا كـــويـــى پـــه جــــپـــرون ئ

ــد كــــى د وفــــا ســـــنـدرى وائــــيــــه ژونـــــه پـــنــوره بـ

ن شــيـيــ تـه نارى كه چې مـجـلـس زموږ رنګتـوریســـ

ـيــدرى وائــنـــن ورتــه د ښـــكلــى پــــښــتونــخـوا ســنـ

- 76 -

د لفـظـونو ملغلــری ا صــح وائى چـې پـــريــږ ده د پــښتـو پـــښـتـو خــبرىـــن

ه مـــى لــــېـرىــى نــــېـرى شــه د مــخــې لـــزه وايــمه چـــ

ه پـرى زه پـوهــيـږمـــږم ډ يــر ښـــــــيــمـطـلـب تـه دى رس

وى شـى سـندريـژونـد نـسـتا نـه راځـى پــــيرزو چـې د

ښـتـو ســــنـد رى وايــــمـښـتو اود پــــــــه د پـــــــخـــو زه ب

هـر ىــى بـــــغـــزو ځــنـــو د يــا ده او مــچـې نــــه شـــى مـ

ـد دى زه له ژونـد ه نه بـيـلـــيږمـــپـــښتو د پــښـتو ن ژون

ـرىـــكــه ګــوړى او ش نـ د خـولى )1(كه هر څــو دوړه وى

كور تهـ بـــه مـيلمه كم د حـجـرى ټـنګ او ټســــتوریدا

و مـــلــغـلـــرىظــونـــــــى د لـــفــــچــې واچـــوى هـــنــر ك

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

)مالګه دوړه ول ( شنيدى : دوړه وى ) 1

- 77 -

د ناکامـ مــور بــخت ،مــينى او سـولى سـره مـل چـې امــيـد ونـه شــى

ه شـىـــونـــژونـد كـى را زرغـون هـر خـوا رنـګـونـه اوګل

و ودى كــړىــى كـړى نـخـيا ل كه دجـانان پـه څـــڼـو لــوب

ه شـــىــه او ګـامــونـــه مـــزلـــونـتـونـد د جــانان كــور تــ

ـوك، ودريـږى نـهـــې روان وى څــان تـه چـرسى بـه جـانـ

ىـه شــونــهــر څـو كه پــه الره كـى خـنـډ ونـه ، كــږلـيـــچ

مــور د نـاكامـۍ نـا امـــيـدى ښـــكارى پـــوهــان وائـــى

ونـه شــــىــبـــــونه ، مــطــلـــد فــخــتـم د ژونــد واړه هـــ

ـيد غــوټـۍ غــوړيــږيـسـتا د هــيلـــــو او امـ هســـتوریـ

ه سـرودونـــه شــىــــدت سـازونــجــوړ بـه د قــامــى وحــ

- 78 -

سـرسـا یـه ـا وه ويــه تــــوږونــــنـــن بـــيا جـــانــان د خــپل ربــاب غ

ـاوه ويـــته ـــب لـــــه مــــا الســــونــيــلــه قـــصـده د رقــ

دى ځـــنګـــېږىــا نـكــوړۍ وړۍ چې زلــفى ئى په شــا ب

ه تــا و ويــو كـــى تـــل زړونــــــــو نــــــه ولــــد زلـــفو پ

ىــل خــوا نـه ځــچې څـوك ورتــه ور وګــورى نــظر ئى ب

ه ويى نــظرونــه تــا وـــه ســترګـــــښــايــست ئى ځـان ن

هــه دى وركـــومـــى راتـــه وويـــل ســـرســـايــــپـــــرون ئـ

ه تـــا وه ويــــى ګلــــونـــــه ســـره مــــــوره لــــنــــــن وګــــ

ړىال ككـى ښــوره ئـچې رنګ په رنګ لفظونو كى انځ

ا وه ويــــه تـ تــرى ســوچــونه اوخــيا لـونــســـــتوریدا

- 79 -

کـیچ د پـیـژنـد کـ ــى دى ســوچونــه ئــــى پــردى دىـــلـدا خــلك ددى ك

ه ئى پــردى دىـرواج ئى خــپل پـريــښودى دى دودون

ارو پــه تــقــليـد كى دى لــوى شــوىـمــاغـزه ئى د اغــي

ه ورك شـويدي ذهــنونه ئى پردى دىـځــان خــپل تريــن

ه وائى خو پـښتو ويلى نه شـىـدى څــــونــګيان نګــ

ه كړى لـفـظونه ئى پـردى دىـر نـيــوپــد ښځــى نــر ، ت

وايــهســـتوریيژنـد دئ كه بـل څـه دى ـكــړكــيچ دا د پـ

ردى دىــى پـــه ئــمــخــونه ئــى اشـنا دى خـو خــويــون

- 80 -

ـد مــینی انـ ـــه چــې دا مــه كــــوه دا مـــه كـــوهــــه وايــــــه دا مـــــمـا ت

وهـــه كـــــا ســـره خــــنـدا مــه ودريــــــږه چــــره مــــچــا ســ

ه زهـدى مــــيـن يـــمـــا نــــــم ازادئ بـــــازاد انـــــســان يــــ

ــوهــــــــه كــــــــاروا مــــره د روا او نــــبـــه خـــــــــا تـــــمـــ

ه زهـــږ مـــــــيـــــه پـــــوهــــاروا ده نــــه نــــمــــيـنه روا كــ

ى دود پــا لــمه هـــيڅ ســودا مــه كـــوهـنـــخــو دى د مـــي

يـه شـوه چې ورځ مــوښـښه ده دوعا تـل كـ دوعـا خـو

له ښــــيرا مـه كــوهـــكــڅــارانــه كــى مـــا تـــه هــــيپــه يــ

وره نــــنـد ى راوګـــــــــلــــو ال نــــــا وكـــړه پـــږه وفـــــلـــ

ا مــه كـــوهـــــفـــره جـــا ســپــــښتون ځــلـــمى يــــمه لـــه م

ــړ كى پـريـږدهګـــ رڼــا كـى مـى د مــينـى په انــســــتورو

ــا مــه كـــوهــچــه د هـــيـــــــروا تــــمـــينى كى زړه كــــوه پ

- 81 -

بی بـاغـوانه بـاغ ــــــه خــــــــــــــــــو دهـــــــــرانـــــــه ګــــــــنـــــتــــــوښــــــــــپــــــ

ــــــــــه دى ؟ـــــــــه څــــــا نــــــــــــــــــــــــواب اســـــــــــځـــــــــــ

ـــــــه دى ؟ــــــــــه څـــــــى نـــــــا قــــــى ســـــــــجـــــــــــا م بــــــ

ـــــه دى ؟ـــــــه څـــــــــى جـــــــــــا مــــــــــــى بــــــــــا قــــــــــســـ

ـــــه دئ ؟ـــــــــــه څـــــــــــلــــــــــى ګـــــــــــــــــــورا بـــــبــــــــــــ

ــــــه دى ؟ـــــــــه څـــــــــــــــــــــورا نـــــــــى بــــــــــــل بــــــــــګـ

ــــــــــه دى ؟ـــــه څــــــــنــــى وطــــــــــــــــــــــــــا م بـــــــــــقـــــــ

ــــه دى ؟ـــــــــه څــــــى قــــــــــــا مــــــــــــــــــــن بــــــــو طـــــــ

ـــــــــه دى ؟ـــــــــد ه څـــــى ژونـــــــــــــــــــــان بـــــــــــــارمــــــــ

ــــه دى ؟ـــــــــــــــه څــــــــــــا نــــــــى ارمـــــــــــد بـــــــــــژونــــــ

ـــــه دى ؟ـــــــــــه څــــــــــــاغــــــاغـــــــــــوان بــــــــــى بــــــــــب

ـــــــــه دى ؟ـــــــــــه څــــــــوانــــــاغــــــــى بــــــــــاغ بـــــــــبــــ

ــه دى ؟ـــه څــــــــــــــا نـــــــــــــوهـــــــــــى پـــــــــام بــــــــــــپــــ

ــــــــه دى ؟ــــــه څـــــــــــا مــــــــى پـــــــان بـــــــــــــوهـــــــــپــــ

ــــــــه دى ؟ــــــــــــــه څـــــــــــــــزلـــــــــــــى غــــــــا ل بــــــتـــــــ

ــــــــــه دى ؟ــــــــــه څــــــــــــا لــــــــى تـــــــــــــز ل بـــــــــــغــــــ

- 82 -

ـــــــه ده ؟ــــــــتـــــه څـــــــــــى پــــــــــــــــا بــــــــــــــــوفــــــــــــــ

ـه دى ؟ـــــــــــــه څــــــــــــا نـــــــــى وفـــــــــــــــــت بــــــــــــــپــــ

ـــــــه دى ؟ــــورى څـــــــــــــــــــتــــــــــا ســــــــــــــى رڼـــبــــــــ

ـــه دى ؟ـــــه څــــــــــــــــــــــا نــــــــ روښــــــــــتــوریســـــــ

ه ووائـیـ ائـــىا يــسته ووــته ښــــــچـــــې دا بــــــددرنــګ ځــــا نــــ

ه څـــــه ووائـــــىــه ځـــــــانــــــتـــتـه بــــــا يـــــســـو دا ښــنــ

ـو ويـــلــــى شـــى خـــــوــــه وائـــى نـــــــــر څــــــــــــې هـــــچـ

ـــه ونــــــه ووائـــــىـــې څــــــه ده چـــــ دا ښـــ هـســـتـوریـــ

ـتـان هپـ ـــاكـــه ربـــــه ښـــــــــاد ابــــــاد دا پــــــښــتـــانــــه كـــړىپــــ

د نـــــــــــــړۍ پـــــــه اولــــســــــونــــــو كـــــى درانــــه كـــړى

ئى روښــان كــړى پـــه اســـمـــان كــىســتورید بــخــت

ــوربـــانــه كـــړىخــــــپـل وطـــــن كـــى ئــى واكــمن او كـ

- 83 -

مــال مـت ده پـــا لـلــــى مـال مـت خــپـله يــوــــښـتو نــــــمـــونـــږه پـ

ـت خــــپله يــوــلـه خـپـل دفـــتـره مــــوويــستلــى مــال مـ

ه كــويـــواكــمن پـــه ويــــنه پــښتانـه دي خــو پــښتو نـ

ـه يــــوـــلــــت خـــپـــيــلـى مــال مـنـــه ئـى لـــيكلــى ، نـه و

ـږه، پــه پـــښتو نـــه روزيـــــان زمـونـد قــام بــچـي پــوه

پله يــوـــت خــپــــښـتو ئــى شـــا تـه غــورځــولــى مــال م

ړينه شي پـښتون ننګ په پـښتو و نـكڅو چې پښتون

ــال مت خـــپلـه يــوـــلى مــه بــه يـــو ښـــاغـــــدنـــيا كــى ن

ونږه پــړه يـو پـردى ګـرم مه ګـڼهــه مـــــ پـخــپلســــتوریه

ـت خـــپلــه يــوـــپــــښــتو پــخپله مـــونږ ځـــپلـــى مــال م

ــــــــــــــــــــــــــــــــ

ګرم مالمت: پړه

- 84 -

ـ هنـنـ د ىـــى نـــــ ران شي خــوښ مچــې ټـــول عـــمر مــى ګـــذ

د ىــــى نـــــــوښ مــبـــى وفـــا چـــې مـى جـا نـا ن شي خــ

ه بـــد رنـــګ ويـــــونــــــد رنــګــچــې پــه خـــوى كــى د ب

د ىــى نــــــوښ مـــان شــي خـكــه ئـى رنــګ د ګــل پـه ش

ژبــــى او كــلـــتور نـــه وىى ـــتـن د خــپــلـــې څـــښـــــچـــ

ـي خـــوښ مــى نــد ىــــا ن شــــول جـــهــه بـــاچـــا د ټـــــك

ــږديـــريــــــــه پــــــه ژبــــــه ويـــــرى خــــپــلــچـــې د بـــل لـ

ى نــد ىـــــوښ مـــــكـــه افـــسر او يـــا ســلــطا ن شـــي خ

ـد يـــــــوان وي ازاد نـــه وىــــــنـــن بـــــى ذ هــــــــــې ئـــــچ

ي خـوښ مـى نـد ىـــكـه لـيكـوال او لـــــوى پـــوهــان شـ

ـګـه نـــكــــړيــه نـــــنــو ژبــــــتــلــــه پــــښــــپـچـــې پــــخـــ

نــــد ىــى ــــي خـــوښ مـــا ن شــرمــــــكــــه اتــــل او قـــــه

ـــى چــــيـر تـــه نـــه شــيــــه الر تـــلـلـــه پــــلــپــچـــې پــخــ

ــى نـــد ىــــوښ مـــــــي خـــــه زور روان شــچـــې د بـــل پـ

ى واك اخــتــيا ر پــخـــپــل كـا لـــه كـى نــــه ويـــچـې ئــ

خــــوښ مـــى نـــد ىــيــان شـــلــي دي خـــه د ټـــول كــكـ

د ىـــــښـو ال نــــــسا ن د پـــــــړي د انــــچــې حـــــقــو ق كــ

ه كـه لـــقـما ن شــي خـــوښ مـى نــد ىـــلــ خـپســتـوریــه

- 85 -

د فکـر او بـیان ازادی ـذبه مـى زړه كـــى دانـــسان خـــوښـــــېږىـدانــسانيت ج

ه غـــيږ كـى د جــانــان خـوښيږىــــپد ژمــى شـــپه ځـــما

د كـــى نــوښــتونه وكـــړىــه ژونــچې انـــسانان پـكـى پ

ان خــــوښـــــېــږىــر ازادى هــم د بـــيـكـــــــى د فــم مــــهــ

ــرى نـــه شـــمـلــيدى تـــم بـــيـــوټـــه يــوه ټـــزه د جـــهان ي

ږىــيــان خــوښــ هم ځــما هـــم د جــهداســى به كــړم چـې

ه كـــوىـــما نـــه ګـــټــښـه پــرى پــوهـــيږم دوكانـــدار ځـ

ه مـى تــاوان خــوښــيـږىــشــى مى پــكار دى ګـــنى كلــ

ــه ږدمـه نـلـكـڅـيـام هـــزه بــى دلــيله بــى مـــنـطــقه ګ

طـق دلــيل بــرهـــان خـــوښــيږىــنـى مـــه كــځما په هر څ

ـه ډ يـــر دى د هـــر چـا خــوښــه چې كوم بويوىـــلـــونــــګ

ه ټـــولــو كـــى ګلـــونـه دريـــحــان خــوښــيـږىـــا پــــمځــ

م مـلګــرو لــږ څه غــوږ شـــئ راتهـــرښــتــيا رښـتـيا واي

داسمان خوښيږى پــه ځمكه، هم مى ســتورى توریس

- 86 -

ره د حـس جادو ا وون خــــــوږه ســــندره يــــمهــبــــــوچ د ســــــــدازاد ســــ

هـــره يـــــمــــانـــــانـــــــو لـــــه ټـــــبــانــــو د خـــــالګـد ښـــك

ــــمــه يــــــمـــــــــــوى نـــــــغـــد نـــــــــــــــوى ژونــــــــــد نـــــــــ

ـــمـــــه يــــــــرانـــــــو تــــــــــــــيـګـــــــــــيـالــــــــــــــــــــنــــــــد نـ

ان د خــولـــى پـــخـه خــــبـره يـــمهــــانـون جــتــزه د پــــښـ

ـــــمـــهد ښـــكـالګــانــــو د خــــــانـــــانـــــــو لـــــه ټـــــبـــره ي

ـــــــمــــــه يــــــــــــوټـــــــــــر دزړه ټــــــــــــــــنـــــــــــزه د هـــــــــــــ

ـــــــمـــه يــــــــــى ټــــــــــــــپــلـــــــــكــــد ښـــــــد ازاد ژونـــــــــ

هــــمـــره يــــنــــه هــــوړه لـــه، جــــــــمـدهــــنر تــــــوكــــى يــ

د ښـــكـالګــانــــو د خــــــانـــــانـــــــو لـــــه ټـــــبـــره يـــــمـــه

ــــــوومــــــــــوبـــــــــى لــــــــى زلــــــــــــــــفــــــــى مـــــــالس كـ

ـــــــــــوړومــــــه جــــــــــــــونـــــــــلـــــــــه ګـــــتـــــــــــــــــريـــــــــن

ــــمهـــره يـــن جــــــاد وګــــــدمـــينى فــن كـــى زه د حـــــسـ

د ښـــكـالګــانــــو د خــــــانـــــانـــــــو لـــــه ټـــــبـــره يـــــمـــه

هــــــــــمى پــــــــــښـــتــــــــــنه يـــــــت كــــايــــســـه ښـــــزه پــ

هـــــــه يـــــــــــمــى كــــــى درنـــــــــــول د مـــيــــــــنــــــپـــه تــــ

نه كـى له ســره يـمهــد دى تـــيره مـــيــاهـــ شــ ــتوریس

د ښـــكـالګــانــــو د خــــــانـــــانـــــــو لـــــه ټـــــبـــره يـــــمـــه

- 87 -

ـتـاذانو اسد بـلـبل نـــــر ځــــــــامـــــن د مـــــــنـــور شــــــــاځــــــوان ريـــــــــزوان

د هــــــــــــــــنــــــر د ډګـــــــــــــر دى لـــــــــــوى اتـــــــــــــــالن

پــــه ســــــــنـــد رو ئــــــى حـــجـــرى زمــــونـــږ تــــودى دي

ر پـــــــه شـــــان دى د بــــــلــــبلـــــــو اســــــــتــاذانپــــــال

زار عالملـ پـــه رښـــتــيــا ګـلـــــزار عـــالــم د ژونـــــــد ګــلـــــــزار دى

خـــــــوږ اواز ئـــــې اوازونـــــــــو كـــــــې تــــــا جـــــدار دى

دى ځـــــلــــيـــږي ســــتـوری د اســـــــمـــاند هــــــــــــنـر

د پـــښــتـونـخـوا پـــه ســنـدر غـــاړو كـى شــاهـكـار دى

- 88 -

ـغمهمــسته ن رانــه ونـــيسهــــــوچ تــــــږى د ازاد ســـــزمـــونــږ خـــــوښـ

ـه كـــــىـــ جــــرانـــه بـــــاــه ونــــيسه ګـــــــمـه نـــــغــتــمــس

ســتـا د بـــا جـــى بـــم زيــر پــرد و كــى

كـى ســا پــــى مـومــنـد و اپـــــريـــد و

كــــى تـــنو پــــــښــ بــــرو لـــــر و پـــــه

ــــاز څــــپه ونــــيـسهــبا وون د ســـد د ســـــد نـــــوى ژونــ

مــســتـه نـــــغــمــه ونــــيسه ګــــــــرانـــه بـــــا جـــــــه كـــــى

وبـــا ســـه غــــــږونـــه بـــاجــــــى لـــه

چــــــې كـــــړى پـــخــال مــرور زړونـــه

وركـــــــړى ال ســــــونه غـــړۍ غــــاړه

ه ونـــــيـسهـــــــوږه ټـــــــپــــفـا ق خـــــا د او اتـــــــــداتـــــحـ

ــيسه ګــــــــرانـــه بـــــا جـــــــه كـــــىمــســتـه نـــــغــمــه ونــ

بــــا نـــډ و كـــى او ـوكلــ پـــه ګــــــرزه

د ســـيــند پــه غـــــاړو ګـــــود رو كــــى

ـښــتونــخــوا پــه غــرو رغـــو كــىد پــ

ونــيسه )1( خــپه راشـى لـږه لـى تـه چـېـ ك وریــتـســ د

مــســتـه نـــــغــمــه ونــــيسه ګــــــــرانـــه بـــــا جـــــــه كـــــى

ــــــــــــــــــــــــــ

پښه ) 1

- 89 -

ی مسر خو ام وړل دىــغـــيـــى پـــــولــــ د ســ»سرۍ ــــوږى مـــــخ« دا

دل دىـــــى شـــيـــنـــه كــــه ويـــــنــت د زړه پـــــــبــــحــــــمـ

ده هــــــپـــوه شــــى يـــــټ كـك ســـتـــورو د انـــمــد اسـ

ـل دىـلـــــه ورتــــور تــــان كــــــى د جــــانـــــل كــــخــــيـــتـ

- 90 -

ـ نـهخـو یکې او رشته لري له دې کبله د هنر د ب د یو شاعر او هنرمند د یوبل سره اتو د موسیق د بابا استاد خیال محمد، انور خیال، اسـتاد شمېر بلبالنو لکه د پلي استاد بختیار، استاد شاه ولـی، اسـتاد مـاس خـان، لزار عالم، د خدای بخ

وان منور نومو ینو شعرونو کـې رضوان منور او شاه نه زما ددې کتاب په د خـدای . دا شعرونه په مختلفو وختونو کې پخوا جـو شـوي دي. یاد شوي

لي استاد بختیار روح ته دوعا کوم خـه . بخ د پورتنیو ژوندی هنر منـدانو ي دي. مننه کلي ک و اوازونو .چې زما شعرونه ئې پخپلو خو

ر استاد رحیم غمزده، استاد د همدغسې زه رز علي حیدر، ماس یار محمد ، ماسل جان صادق، استاد نواب، ل مینا، زاهداهللا اپریدي، نازیه اقبال، ل، سیدا رحیم لزار، غازي او فیاض خان، بریالي صمدي، شاهنشاه، نورالرحم، شبنم، اشرف نه یره خو خه ي او هدایت اهللا وهر جان، معشوق سلطان، سردار علي بنو

ل، کوم، چې ز و اوازونو کې ویلي دي او استاد نذیر ما شعرونه ئې پخپلو خوي ، زیاتـه کلي موسیق کې کمپوز ک فرخ زیب او شاکر زیب نوشهروي په

.مننه کوم

یـو او ری پروفېسر اباسـی یوسـفزی، د کابـل د را ي مل همداراز د پیاورهاري او نامتو ش اعر ، لیکوال، تلویزیون پخواني ویاند سرار محمد همراز نن

تونخوا د پوهنې د ېرې ر او د پ ایریک یو افسانه لیکونکي او د کوها د راولـو زیاتـه ل تر اغلی هدایت اهللا مشر الیق زاده الیق او تلویزیون ویاند

رامونو کوربانه او ویناوال و کلو پرو .مننه کوم، چې د

خه چې دا شعرونه ئې ل په پای کې د نسیم خان ستوری یره مینه کمپوز ک په اپي، عریز سرشار او نـصیر سـتوری، چـې ددې کتـاب د اغلي مبارز د خه چې د کتاب پـه ی دی او د عبدالبصیر بیدار شعرونو لیک دود ئې سم ک

یرمننه کوم .چاپولو کې ئې زیار وېستلی دی،

ه ت پـه غـا ـ نه ، چې ددې کتاب د چاپ ل ېره خو د غالم ولي اپریدي نه .اخیستی دی

ت په درناکتر کبیر ستوری

- 91 -