Të enjten më 1 nëntor, prejorës 6 të mëngjesit kanë fi-lluar grevat në 250 vend pu-nishte të ndërtimtarisë në Cy-rih dhe Bazel. Punëtorët endërtimtarisë janë quar nëgrevë për të protestuar kun-dër prishjes së Kontratës Na-cionale të Punës për ndër-timtarinë dhe situatës pakontratë. Sepse, pa kontratërrezikohen pagat e tyre, kush-tet e tyre të punës, shëndetidhe siguria në punë.

Në stacionin hekurudhor të Cyrihut–vend punishtja më e madhe në bren-di të qytetit-të gjitha makinat e ndër-timtarisë kanë qëndruar të fikura. Ed-he në vend punishten në Aeroportnuk është punuar. Gjithashtu edhenëpër 200 kantieret tjera në Cyrih dherrethinë. «Numri i pjesëmarrësve nëgrevë është më i madh nga ai sa ne ke-mi pritur», informon i kënaqur Ro-man Burger, udhëheqës i SeksionitUnia Cyrih, punëtorët e tubuar nëtendën e Grevës në Helveciaplac. Nëpyetjen e tij drejtuar të tubuarve në

tendë, se a janë të gatshëm të vazh-dojnë luftën e tyre deri sa të nënsh-kruhet Kontrata e re Nacionale përndërtimtarinë, të pranishmit iu përg-jigjen me duartrokitje dhe brohoritje.

Grevë edhe në Bazel dheprotesta e përbashkët nëCyrihNjë pjesë e grevistëve në Bazel kanëqenë të tubuar në Kantierin e Sankt Ja-kobit. Aty është mbajtur edhe tubimiqendror i grevës. Një pjesë e grevistë-ve nga Bazeli pastaj janë nisur për nëCyrih ku iu janë bashkangjitur ko-legëve të tyre nga Cyrihu dhe së bash-ku kanë bërë një protestë nëpër rrugëte qytetit. Gjatë marshimit nëpër qy-tet, ndërtimtarët kanë shpërndarë ed-he gazetën e grevës, me anë të së cilës

kanë sqaruar popullatën dhe kalim-tarët mbi arsyet e grevës dhe të pro-testës. Reagimet e kalimtarëve në tëshumtën e raste kanë qenë pozitive;popullata ka treguar mirëkuptim mekërkesat e punëtorëve të ndërtimta-risë. Ata e kuptonin se punëtorët endërtimtarisë dhe sindikatat e tyreshfrytëzojnë të drejtën e tyre kushte-tuese për të bërë grevë nëse mbretëronsituata pa Kontratë, me anë të së cilësduan të bëjnë presion që sa më shpejtëtë nënshkruhet Kontrata e re. Protes-ta ka qenë dinjitoze dhe e qetë. Mbinjërën nga urat e qytetit, ndërtimtarëtme një aksion simbolik kanë shprehurshpresat dhe kërkesat e tyre duke lës-huar në drejtim të qiellit balona meshkresat «vetëm me Kontratë do tëecin punët mbarë në ndërtimtari».

2 4

Rezistenca e i befasonpatronët

3Pushimi i amësisëBilanc pozitiv me shumë përmirësime.

Zgjedhjet nacionaleParlamenti zviceran do tëjetë edhe më konservativ.

Arsimim profesionalKurs për profesionalizim në degën e pastrimit.

Si të ruaj familje nëse zbriten pagat?Gjendja pa Kontratë është epapranueshme për ndërtim-tarët, sepse nuk do të jenëmë të garantuara të arrituratsociale të 70 viteve të fundit.

Mirëpo frika më e madhe e ndër-timtarëve është çrregullimi i plotë,pra presioni në paga, punë pa orar tëcaktuar, përkeqësim i kushteve të si-gurisë dhe dëmet shëndetësore. Fri-ka nga presioni në pagë nuk është epaarsyeshme. Më 2 tetor komisionitripartit i Cyrihut (punëmarrës,punëdhënës dhe organet kantonale)ka zbritur pagat minimale për tëpunëtorët e ndërtimtarisë të moshëssë re dhe pa kualifikime për 10 për-qind, pra prej mbi 4100 në 3700.Nga kjo masë më së shumti do të pre-ken të rinjtë dhe punëtorët pa kua-lifikime. Në mesin e tyre edheshumë shqiptar. Për këtë arsye nukbefason edhe pjesëmarrja e madhee shqiptarëve nëpër aksione dhe gre-va siç ishte rasti në Bernë, Gjenevë,Nojshatel dhe së fundi edhe në Cy-rih dhe Bazel.

Shqiptarët janë aktiv në grevëNë mesin e grevistëve shqiptar ishinedhe Muzli dhe Dukagjin Berisha.Muzliu është 29 vjeçar dhe punonnë ndërtimtari. «Kam dalë në grevëpër të mbrojtur të drejtat e mia sipunëtorë dhe të luftoj kundër për-keqësimeve të kushteve të punës»,thotë ai dhe rrethi e përkrahë me sh-prehje pohuese. Muzliun e brengosëedhe fakti, se nëse zbriten pagat dhepërkeqësohen kushtet e punës, atë-herë do të përkeqësohet edhe jeta nëZvicër». Kushëriri i tij Dukagjini, njëvit më i ri, thotë plotë bindje: «Do tëmarr pjesë në aksione deri sa tënënshkruhet Kontrata, tjetër rrugë-dalje nuk kemi». Në tavolinë me taështë i ulur edhe Sami Xhemajli, 52

vjeçar i cili lufton kundër përkeqësi-meve, sepse «Pa kontratë do të zbri-ten pagat, dhe më nuk do të jemi nëgjendje as të sigurojmë ekzistencëne familjeve. Jeta është e vështirë metre fëmijë dhe me pagë të ulët», thotëai dhe është këmbëngulës të luftojëderi në fund.Së fundi edhe Xhafer Sejdiu, ndër-timtar 36 vjeçar, i cili njëkohësishtështë edhe kryetar i grupit të akti-vistëve sindikal në Unia për seksio-nin e Cyrihut, është i kënaqur mepjesëmarrjen e madhe të kolegëvedhe bashkëkombësve të tij: «Ne je-mi angazhuar që shqiptarët të ma-rrin pjesë në aksionet e sindikatësUnia, siç e shihni me sukses», thotëai i kënaqur para se të shkoj përparanë drejtim të skenës dhe të marr mi-krofonin për të përshëndetur kolegëte tij në gjuhën amtare.

Pas demonstratave pasojnë grevat

Greva deri në Kontratë

Ndërtimtarët të vendosur për mbrojtjen e Kontratës!.

Muzli dhe Dukagjin Berisha

Xhafer Sejdiu, kryetar i aktivistëveshqiptar në Unia Cyrih.

Sami Xhemajli, ngasës i vinçit.

SHMN-ja nuk do më bisedime, por kërkon ndërmjetësim

Shoqata e Mjeshtërve tëNdërtimtarisë, kërkesat etyre radikale për prishjen eKontratës dhe përkeqësimenë ndërtimtari i ka formu-luar herët, mirëpo e kanëbërë hesapin pa hanxhiun.

Ata nuk kanë llogaritë me rezis-tencën e punëtorëve. Tash ata janëduke parë, se pozita e tyre do tëdështojë. Me rastin e bisedimeve,më 5 nëntor ata kanë refuzuar ofer-tën e Sindikatave për të vazhduar bi-sedimet deri në gjetjen e një zgjidh-

je në frymën e partneritetit social.Punëdhënësit tash kërkojnë rrugë-dalje nga kjo situatë me ndihmën enjë ndërmjetësuesi (medatori) tëpaanshëm. Sindikatat janë të gatsh-me të shqyrtojnë edhe këtë mundë-si, nëse qon drejt një zgjidhje të sh-pejtë. Në ndërkohë vazhdojnë për-gatitjet për masat e parapara në fus-hatën për mbrojtjen e Kontratës Na-cionale. Këto masa do të ndërkre-hen për kohëzgjatjen e ndërmjetësi-mit, sapo të jetë caktuar rrjedha endërmjetësimit dhe ndërmjetë-suesi.

Nr. 8 | November 2007 | albanischErscheint als Beilage zur Zeitung «work» | Redaktion T +41 31 350 21 11, F +41 31 350 22 11 | redaktion@unia.ch | www.unia.ch

Kontratë e pavolitshme për kryepunëtorëtShoqata e mjeshtërve të ndërtimtarisëka nënshkruar kontratën e përgjithsh-me për kryepunëtorët me Shoqatën eKuadrove të Ndërtimtarisë. Kjo kon-tratë sjellë përkeqësime të mëdha përkryepunëtorët: 100 orë minus, shtimii orëve fleksibile prej 20 në 30 orë nëmuaj, dobësimi i mbrojtjes absolutepër mbrojtje kundër largimit nga punanë rast sëmundje etj. Këto përkeqësi-me i prekin vetëm kryepunëtorët e or-ganizuar në Shoqatën e Kuadrove tëNdërtimtarisë. Kryepunëtorët e orga-nizuar në Unia dhe Syna nuk prekennga kjo kontratë. Për ta vlen ende KPP-ja për kryepunëtor.

Ngritje të pagave për shitëset Edhe tregtia është duke u zhvilluarmirë dhe realizon fitime: në korrik të kë-tij viti, qarkullimi është shtuar për 3 %në krahasim me periudhën e njëjtë tëvitit të kaluar. Unia kërkon që nga kyzhvillim të përfitojnë edhe shitësit dheshitëset. Unia kërkon 150 franga pagëmë shumë dhe 1 % të shumës së pa-gave për barazimin në pagë. Pastaj,sindikata Unia kërkon ngritjen e paga-ve minimale: pagat fillestare për ata qënuk kanë të mbaruar shkollimin në pro-fesion duhet të jenë 3600 franga, kur-se për ata të cilët kanë mbaruar shko-llimin në profesion më së paku 4000franga.

Edhe më shumë punë të dielaveSipas vendimit dhe vullnetit të Këshi-llit Nacional (Parlamentit), puna gjatëditës së diel duhet të zgjerohet përmaksimalisht 4 herë në vit dhe vlen përtë gjitha dyqanet. Deri sot, kjo është emundur vetëm gjatë kohës së parakërshëndellave, dhe atë nën kushte tëcaktuara. Sindikata Unia kërkon prejKëshillit të Kantoneve (Oda e Kanto-neve) të korrigjoj këtë vendim të ga-bueshëm.

Shkelja e të drejtave sindikaleNë raportin e saj vjetor, Unioni SindikalNdërkombëtarë në disa vende ka kri-tikuar edhe Zvicrën, si vend i cili shkeltë drejtat sindikale. Raporti kritikonmbrojtjen e pamjaftueshme prej largi-mit nga puna për njerëzit, të cilët me-rren me aktivitete sindikale. Pastajmospranimi i Aldi-t për të biseduar meSindikatat për një Kontratë të Përg-jithshme të Punës, edhe pse Unia kakërkuar bisedime. Në raport kritikohetedhe Migros, e cila edhe më tutje nuklejon që sekretarët e sindikatës Uniatë hyjnë në lokalitetet e saja për të in-formuar punëtorët. Edhe pse Unia pa-ra gjyqit gjithmonë ka dal fitimtare, kurështë fjala te paditë e Migrosit për sh-kak të «prishjes së qetësisë shtëpiake»,prapëseprapë Migros nuk lejon infor-mimin e punëtorëve të tyre nga sindi-katat nëpër lokalitetet e Migros-it.

Program «mentorimi» për migranteKy program i iniciuar nga cfd, Organi-zatë ndihmëse për migrante, i drejto-het migranteve me kualifikime të mi-ra. Qëllimi është: Përmirësimi i kush-teve për kyçjen e migranteve në botëne punësimit, rrjetin e informacionevedhe njohjen e diplomave. Programi nd-jek edhe dy qëllime: shanset e njëjtapër migrante në tregun e punës dheevitimi i diskriminimit, për shkak të pre-jardhjes dhe gjinisë.

horizonte Nr. 8 | November 2007 | albanisch 2

News

Unia për të rinj ka filluar njëanketë në mesin e shegertë-ve. Ajo dëshiron të di, nëse tërinjtë, të cilët shkollohen përprofesion, janë të kënaqurme pagën e tyre. Unia dëshi-ron që me këtë rast të flitetedhe mbi kushtet e punës përshegert.

Lartësia e pagës për të rinjtë të cilët sh-kollohen në profesion nuk ka qenë astemë në mesin e të rinjve e as në me-sin e sindikatës. Në kohërat e mun-gesës së vendeve për shkollim në pro-fesion, forcat janë koncentruar nëdrejtim të krijimit të vendeve të mjaf-tueshme për mësimin e profesionit,që të rinjtë të mësojnë një profesion.Tash, situata është ndryshe, falë edhenumrit të ulët të atyre që mbarojnë sh-kollat. Mësimi i profesionit duhet tëjetë më atraktiv për të rinjtë në kra-hasim me mësimet vetëm nëpër sh-kolla. Në qendër të vëmendjes delkualiteti i shkollimit, kushtet e punësdhe pagat.

Dallimet e dukshme Sindikata Unia konstaton, se te pagate shegertëve ekzistojnë dallime tëmëdha. Një floktare në vitin e parëtë shkollimit në profesion fiton300 franga në muaj, përderisakolegët i saj nëdegët tjeramarrin deinë1000franga. Kydallim i madhmbetet de-

ri në fund të mbarimit të shkollimit.Përveç tjerash, pagat e shegertëvevetëm në një pjesë të kufizuar të degë-ve ekonomike janë të rregulluara meKPP. Pagat e shegertëve janë më sëshumti rekomandime, të cilave nuk iupërmbahen të gjitha ndërmarrjet. Meanë të anketës, Unia dëshiron të di,nëse të rinjtë, të cilët shkollohen përprofesion, janë të kënaqur me pagëne tyre dhe se a i përgjigjet ajo punësqë bëjnë, pastaj a marrin pagë të 13-të, përkrahje në financimin e mate-rialit shkollor, shpenzimet e udhëti-mit etj. Në anketë do të parashtrohenedhe pyetje mbi bursat, borxhet dheshpenzimet e ndryshme, të cilat rën-dojnë buxhetin. Kartolinat me anketën do të shpërn-dahen menjëherë. Ftohen të rinjtë qëtë marrin pjesë në anketë, sepse sa mëshumë të dhëna kemi, aq më të qën-drueshme do të jenë rezultatet dhepërfundimet. Sa më reprezentative tëjetë anketa, aq më mirë mund të for-mulohen kërkesat sindikale dhe lehtë-sohet angazhimi për përmirësime.Anketa mund të mbushet edhe nëmënyrë elektronike: www.unia.ch.Në mesin e pjesëmarrësve do të bëhettërheqja e një dhurate kryesore iPoddhe shumë Triska për kinema dhe CD.

Në fillim të nëntorit, KëshilliEvropian ka debatuar gjerë-sisht mbi situatën e mi-grantëve ilegal në Evropë dherregullimi i qëndrimit të tyrenë vendet e Bashkësisë Ev-ropiane. Vetëm në BE jetojnëmbi 5,5 milion migrant pa sta-tus legal të qëndrimit.

Pas një analize thelbësore të aksione-ve të ndryshme për rregullimin e sta-tusit të qëndrimit, të praktikuara ngavendet e ndryshme evropiane sikur-se Spanja, Italia etj.. Këshilli Evropian,në një rezolutë të aprovuar në fillimtë tetorit, i rekomandon shteteve anë-tare të BE-së realizimin e programevepër rregullimin (legalizimin) e statu-sit të qëndrimit me masat e nevojsh-me përcjellëse. Me këtë rast ështënënvizuar. Programi i Spanjoll i vitit2005 për rregullimin e qëndrimit përmbi 570 000 persona.

Spanja legalizon mbi gjysmëmilion njerëz pa letraKëshilli Evropian nënvizon rëndë-sinë që ka rregullimi i statusit për mi-grantët e prekur dhe për shoqërinë ci-vile. Gjithashtu përmendet edhe

mbështetja e gjerë edhe nga ana epunëdhënësve, sindikatat dhe shu-mica e politikanëve. Për njerëzit pa le-tra ky rregullim d.m.th. mbrojtje ngashfrytëzimi dhe ruajtja e dinjitetit dhee të drejtave njerëzore. Për sindikatatdhe punëdhënësit, programi i rregu-llimit është me rëndësi, sepse mundë-son kontrollin e punësimit legal tënjerëzve në vend, është instrumentkundër punës në të zezë dhe në favortë sigurisë sociale dhe së fundi edhe nëfavor të kontributeve për tatime.

Edhe Zvicra duhet të legalizojBashkimi i Sindikatave të Zvicrës,BSZ, fton qeverinë zvicerane, t’i zba-tojë rekomandimet e Këshillit Evro-pian. Në bazë të një hulumtimi ngaana e Entit federal për migracion, nëZvicër jetojnë mbi 90’000 persona pastatus të rregulluar të qëndrimit apoSans-Papiers. BSZ-ja është e bindur se,realizimi i një programi për rregulli-min e qëndrimit, sikurse e rekoman-don Këshilli Evropian, patjetër duhettë pasoj para hyrjes në fuqi të Ligjitmbi të huajt dha atij mbi azilin dheLigjit mbi luftimin e punës në të zezë.

Fitorja e partisë së djathtëkonservative, Partisë Popu-llore të Zvicrës (SVP/UDC),është vazhdimësi e fitorevetë deritashme. Ajo ka arriturrezultatin më të lartë në his-torinë e zgjedhjeve. Fituesjanë edhe të gjelbrit, përderi-sa socialdemokratët kanëhumbur shumë vota dhe ven-de.

Fitorja në zgjedhje të 21 tetorit e(SVP/UDC) të pret frymën: Ajo fiton29 % të votave. Një rekord i këtij sis-temi zgjedhor në Zvicër. Partia e Mi-nistrit Blocher në Këshillin Nacionaldo të ketë 62 parlamentarë prej 200.Fitorja e tyre është shqetësuese, sepseështë vërtetim i një politike raciste, tëcilën kjo parti e ndjekë gjatë 15 vite-ve të fundit dhe korrë fitore pas fito-resh. Iniciativa «krijim sigurie», e cilakërkon dëbimin e të huajve krimineldhe të familjeve të tyre, është shem-bull më i ri. Fakti se, këtë iniciativë ekanë nënshkruar rreth 200’000 njerëzbrenda 10javësh, është shqetësues.Suksesi i SVP/UDC tregon edhe njëgjë: Demokracia mund të blihet. Kjoparti ka investuar më së paku 5,5 mi-lion franga në fushatën zgjedhore, satë gjitha Partitë tjera së bashku. Ajo kadominuar politikën dhe ka qenë pre-

zente në media. Në dy muajt e funditështë folur vetëm për SVP/UDC-nëdhe Ministrin e saj Blocher. Askush

nuk ka mund t’i kundërvihet kësajmakinerie propaganduese. Ata të cilëtkanë shpresuar se do të ketë kundërsh-

time dhe aksione konkrete kundër po-litikës raciste dhe diskriminuese, singa politikanët e majtë e gjithashtuedhe nga forcat tjera liberale dhe për-parimtare, ka përjetuar dëshpërim tëhidhur. Gjysma e votuesve nuk ka dalnë vota dhe heshtazi kanë përkrahurfitoren e SVP/UDC-së

Politika raciste bëhet normalitetPadyshim se në anën e humbësve(dështakëve) është Partia Socialde-mokrate, të cilët kanë humbur nëntëvende në parlament dhe 3.8 % të vo-tave. Ata tash kanë rënë nën 20 % tëvotave. Partia Socialdemokrate eZvicrës nuk ka ndërmarrë sa duhet përt’iu kundërvu politikës ksenofobe tëSVP/UDC-së. Zëri i tyre nuk është dëg-juar fare kur SVP/UDC ka shpallurnismën për mbledhjen e nënshkri-meve për iniciativën e tyre të «sigu-risë». Më së voni këtu është parë se So-cialdemokratët nuk mund të jenë po-li i cili mund t’i kundërvihet SVP-së.Socialdemokratët, si partia më e mad-he e majtë në Zvicër, politikën e mi-gracionit e ka lënë tërësisht në duarte SVP/UDC-së dhe bartë përgjegjësi tëmadhe, sepse ka lejuar që politika ra-ciste të bëhet e aftë për sallonet poli-tike.

� Mehmet Akyol

Zgjedhjet nacionale 2007

Kurrfarë shenjash kundër racizmit

übrigeGLPLPSEVPGPSCVPFDPSPSVP

29.0%

19,5%

15,6% 14,6%

9,6%

2,4% 1,8% 1,4%

6,1%

SVP 62

FDP 31CVP 31

SP 43

GPS 20

LPS 4

Übrige 9

Rregullimi i qëndrimit për Sans-Papiers

Rekomandimet e Këshillit Evropianduhet të realizohet edhe në Zvicër

Unia bën anketë në mesin e të rinjve

A je i kënaqur mepagën tënde?

Legalizimi i qëndrimit: përvojë pozitive.

Angazhimi i gjatë dhe i ven-dosur i sindikatave për njëpushim amësie të paguarështë i kurorëzuar. Me këtë si-gurim, prej 1 korrik 2005 në-nat e reja kanë të drejtë përpushim të paguar të amësisëpër më së paku 14 javë dhe 80% të pagës. Koha për një bi-lanc!

Sa për përkujtim: Nga pushimi i amë-sisë përfitojnë të gjitha gratë e punë-

suara: Zviceranet, të huajat, të pava-rurat dhe të punësuarat, bujkeshatdhe gratë të cilat punojnë në një ndër-marrje familjare me pagë; të gjithapunëtoret të cilat punojnë ose ba-nojnë në Zvicër. E drejta për pagesë ekziston pa marrëparasysh kohëzgjatjen e punës nëndërmarrje. Parakushtet janë: 9 muajpara lindjes të jeni e siguruar nëAHV/AVS dhe në këtë kohë të keni pu-nuar më së paku pesë muaj. Pushimii paguar është më së paku 14 dhe

duhet të paguhen 80 % të pagës së re-alizuar para lindjes (maksimumi 172frang në ditë).

Integrim me sukses në KPPPushimi i amësisë jo vetëm që për-mirëson kushtet e grave, por ndih-mon edhe ndërmarrjeve të kursejnë,pasi që nuk paguajnë më kompensi-me të mungesës në punë për lehona.Këto kursime duhet të investohen nëpërmirësimin e kushteve të punës dhetë integrohen në Kontratat e përg-

jithshme të punës. Bilanci i sindikatësUnia, në këtë drejtim, është pozitiv.Christine Michel, përgjegjëse për fem-rat në Unia e vlerëson pozitivisht zh-villimin, mirëpo, siç thotë ajo: «Zvi-

cra ende çalon mbrapa në krahasimme vendet tjera evropiane». Përmirë-sime të vazhdueshme do të jenë edhemë tutje në agjendën e SindikatësUnia.

Konkretizimi i barazimit nëpagë, nxitja e pajtueshmë-risë mes profesionit dhe fa-miljes si dhe forcimi i grave nësindikatë janë temat qendro-re të shpallura gjatë konfe-rencës së tretë të grave tëmbajtur në fund të muajit te-tor në Bernë.

Tri të katërtat e grave në Zvicër tëmoshës së aftë për punë janë të punë-suara. Numri i tyre është në rritje esipër. Sidomos nënat me fëmijë tëmoshës nën 15 vjeç janë duke zgjed-hur rrugën e punësimit dhe njëhera-zi edhe kujdesen për familjen. Treguesmë i mirë është përqindja e grave tëpunësuar me orar të kufizuar ( 58 % egrave në krahasim me 11% të mesh-kujve). Puna me orar të reduktuar nëmedia diskutohet si pozitive, sepse ulejuaka grave të punojnë dhe të kuj-desen për familjen. Mirëpo, fakt është:

çdo e treta grua e punësuar dëshirontë rritë shkallën e punësimit. Kushtet e punës për gra nuk janë ngamë të mirat: pagat e ulëta, dallimi nëpagë mes meshkujve dhe femrave de-ri në 20 %, kushtet e pasigurta të punë-simit (punësimi me gatishmëri, pa-punësia e lartë) me pasoja të rënda përsigurinë sociale. Kjo prek më së shum-ti sektorin e shërbimeve, në të cilin pu-nojnë 85 % i të gjitha femrave.

Kërkesat e grave për kongresin e sindikatës në vitin e ardhshëm: � Realizimi i barazimit në pagë. Për tëarritur këtë duhet angazhim nëfushën politike (zbatimi i ligjit mbi ba-razimin) dhe në fushën e bisedimevepër paga dhe KPP nëpër degë dhendërmarrje. Gjithashtu duhet shko-lluar punëtoret, e sidomos emigran-tet, për të kërkuar dhe realizuar siduhet të drejtat e tyre.

� Forcimi i grave të punësuara ështëpikësynim qendror i sindikatës Unia.Pajtueshmëria mes familjes dhe pro-fesionit dhe shërbimet e mira sociale(AHV/AVS, Arka e Pensionit) janë te-ma me përparësi në agjendat e poli-tikës sindikale. � Gratë e Unia-s solidarizohen me

gratë në pozita të vështira jetësore. Atodo të jenë aktiv në fushatën kundërtrafikimit të grave me rastin e Kam-pionatit të Futbollit Euro 08. Ato gjit-hashtu përkrahin iniciativën popu-llore për mbrojtje kundër dhunës ngaarmët.

Në bisedime për kontratë tëre të përgjithshme të punësme Coop, Sindikata Unia, kaarritur përshtatjen e përg-jithshme të pagave efektiveprej 200 frangash për pagatmujore deri në 4000 franga.

Në këtë kategori të pagës janë gatigjysma e punonjësve të kësaj ndër-marrje tregtare dhe ky shtim i përg-jigjet ngritjes së pagës prej 2,5 deri në5 %. Shuma e pagave pranë Coop përvitin e ardhshëm do të shtohet për 2,5%. 0,5 % janë të rezervuara për ngrit-je të pagave të femrave. Përshtatja epagave efektive e punonjësve të Co-op-it gëzon, pasi që këto tri vite meradhë janë ngritur pagat në këtë nivel. Pagat minimale të garantuara me KPPjanë shtuar edhe njëherë për 100franga në varshmëri nga kategoria epunësimit. Pagat minimale tash janë:

�3600 franga pa shkollim profesional � 3700 franga me shkollim dyvjeçarnë profesion� 3900 franga me shkollim trevjeçarnë profesion� Pagesa në orë për të punësuarit meorë më së paku 20.30 franga (+ 0.5franga = 2,5 %)

Ngritje e vazhdueshme e pagaveQë nga viti 2000, d.m.th. q ë me filli-min e fushatës sindikale për paga mi-nimale, pagat minimale në Coop janështuar deri në 1000 franga (nëvarshmëri prej regjioneve). Përveçkëtyre përmirësimeve është arrituredhe marrëveshja për KPP trevjeçare.Kjo KPP sjellë edhe disa risi tjera, sipushim për etër prej një javësh paslindjes së fëmijës (deri tash dy ditë)dhe pushim prej tetë javësh për pu-nonjësit e moshës 63 vjeçare. Unia është e kënaqur me rezultatinpozitiv. Sindikata edhe në të ardhmendo të ndërmarr gjithçka për përmirë-simin e kushteve të punës dhe të pa-gave për tërë personelin e Coop-it. Në qendër të vëmendjes do të jenë pa-gat e punëtorëve të punësuar me pagënë orë.

GAV Chemie

Kontrata epërgjithshmee Punës për sektorine KimisëDelegatët e degës së Ki-misë kanë përpiluar një ka-talog me kërkesa për KPP-në e degës së Industrisë Ki-mike dhe Farmaceutike, icili përtëritet më 1 janar2008.

Kërkesat kryesore të delegatëve janëmes tjerash trajtimi i barabartë i gji-nive dhe i të huajve si në pagë, ash-tu edhe në shkollim të mëtut-jeshëm, në pagë, karrierë dhe në rasttë largimeve nga puna. Pastaj paj-tueshmëria mes punës dhe familjesduke ofruar pushim amësie për graprej 18 javësh dhe 10 ditësh përmeshkuj, pas lindjes së fëmijës.Duhet ngritur edhe shtesat e fë-mijëve në 300 franga për fëmijë dhe400 për të rinj në shkollim e sipër.Për të zbutur presionin në punë, kër-kohet reduktimi i orarit të punës. Bi-sedimet mbi pagat zhvillohen nëmes përfaqësuesve të menaxherëvedhe përfaqësuesve të punëtorëve,kjo le të mbetet kështu, por duhetlejuar atyre të konsultohen në çdokohë me sindikatën, e jo vetëm atë-herë kur dështojnë bisedimet. Nësenuk ka rezultate, atëherë në ndër-marrjen përkatëse mbaron obligimipër paqe sociale. Mbrojtja prej lar-gimit nga puna për personat e mos-huar duhet përmirësuar, sepse për tandërrimi i vendit të punës është te-jet i vështirë. Prej moshës 55 vjeça-re si deh pas 20 vitesh stazh pune,mbrojtja prej largimit nga punaduhet të jetë 12 muaj.

Konferenca e tretë e grave e Sindikatës Unia

Forcim i grave

Kutia e veglave, për barazimin në pagë!

Nivelizimi i sërishëm i pagave dhe ngritje e pagave minimale

Sihariq për punonjësite Coop-it Tri sindikatat: Unia, Komuni-

kim dhe lidhje dhe ajo e He-kurudhave dhe e Transportitkërkojnë prej Këshillit Fede-ral që me rastin e rishikimit tëLigjit mbi orarin e punës dherregullores për pushime (pau-za), të mos marrin parasysh,njëanshëm, vetëm interesate punëdhënësve.

Ata kërkojnë, që me rastin e shkelje-ve të rregulloreve mbi pushimet (pau-zat) gjatë ngasjes së kamionëve, më tëmos dënohen shoferët sikursendodhë tash, por përgjegjësinë ta bar-tin punëdhënësit. Me këtë, Këshilli Fe-deral duhet të pranoj rregulloret mbipërgjegjësinë, e cila tashmë praktiko-het në hapësirën e Bashkësisë Evro-piane. Enti Federal për Rrugë (ASTRA)nuk dëshiron të pranoj mu këtë rre-gullore. Nga ana tjetër mu ky Ent Fe-deral ka ndërmend të pranojë rregu-lloren e BE-së mbi orët e punës prejmesatarisht 48 orë në javë (maksima-lisht deri në 60 orë). Kjo do të ketë sipasojë rritjen e orarit të punës, fleksi-bilizimin e vazhdueshëm dhe heqjene shtesave për orët shtesë.

Bisedat me shoferëtNë kornizën e javës ndërkombëtare tëtransportit, sindikatat kanë dal nërrugë dhe kanë biseduar me shoferët,të cilët i kanë informuar mbi rishiki-

min e njëanshëm të ligjit dhe të rre-gulloreve. Më tutje ata kërkojnë ngashoqata e punëdhënësve të transpor-tit ASTAG, të çmojnë punën, të cilëne bëjnë të punësuarit në degën etransportit. Konkretisht ata kërkojnëedhe një KPP të vlefshme në nivelinnacional dhe të nënshkruar edhe prejsindikatave. Kjo KPP duhet të përm-bante pagat minimale prej më së pa-ku 4000 franga, pas 10 vitesh 5000franga, pagë të 13-të, pushime prej mësë paku 4 javë dhe mundësinë e pen-sionimit të mëhershëm.

Të mos dënohen edhe më tutje shoferët

Sindikatat në rrugë

Aksion i mirëpritur.

Unia e suksesshme në realizimin e KPP-ve të favorshme për familje

Kush përfiton nga pushimi i amësisë?

horizonte Nr. 8 | November 2007 | albanisch 3

horizonte Nr. 8 | November 2007 | albanisch 4

Beilage zu den Gewerkschaftszeitungen work, area, Événement syndical | HerausgeberVerlagsesellschaft work AG, Zürich, Chefredaktion: Marie-José Kuhn; Événement syndicalSA, Lausanne, Chefredaktion: Alberto Cherubini; Edizioni Sociali SA, Lugano, Chefredaktion:Françoise Gehring Amato | Redaktionskommission M. Akyol, M. Pereira, M. Komaromi, H. Gashi, M.Martín | Sprachverantwortlich Hilmi Gashi| Koordination Mira Komaromi |Layout Simone Rolli, Unia | Druck Solprint, Solothurn | Adresse Redaktion «Horizonte»,Strassburgstr. 11, 8021 Zürich, redaktion@unia.ch

www.unia.ch

Të gjithë më thonë, se arka e shëndetit nëtë cilën jam i siguruar qenka nga më të sh-trenjtat, dhe po të ndërroj këtë arkë, atëherëmund të kursej shumë para. Tash kam ven-dosur të ndërroj arkën e sigurimit shën-detësorë. A mund ta bëj këtë për vitin 2008?Si duhet të veproj për të bërë ndërrimin papengesa?

Po, ju mund ta ndërroni arkën e sigurimit shën-detësorë për vitin 2008, por duhet të nguteni pak,sepse afati është i shkurtër. Ju duhet të bëni këtogjëra: Kërkoni oferta prej arkave të sigurimit, të ci-lat iu përgjigjen juve. Në të njëjtën kohë mund tëpyetni edhe në rrethin tuaj shoqëror dhe familjarmbi përvojat që kanë ata me arkat e tyre të siguri-mit. Ndoshta merrni edhe këtu sugjerime të vlefsh-me. Për të lehtësuar bërjen e ofertave përkatëse,do të ishte mirë t’ia dërgoni arkave kopjen e Policëssë sigurimit me kërkesën, që arka e re të ofroj shër-bime duke u bazuar në shërbimet e deritashme.Sapo të keni vendosur se cila arkë të sigurimit i përg-jigjet nevojave tuaja duhet të veproni si vijon:

1. Paraqituni te arka e re e sigurimit shëndetësorë.Vini re: secila arkë e sigurimit është e obliguat tëpranojë patjetër çdo person në sigurim bazë. Re-fuzimi për shkak të gjendjes shëndetësore apomoshës nuk lejohet. Edhe kërkesa për mbushjene pyetësorit (formularit) mbi gjendjen shëndetëso-re nuk lejohet. Kjo lejohet vetëm te sigurimet sh-tesë. Kujdes: ndërrimi i arkës së sigurimit shën-

detësor nuk lejohet nëse keni premi të papaguaraapo nëse arka është duke bërë pagimin e shpen-zimeve aktuale. D.m.th. Nëse dëshironi të ndërro-ni arkën e sigurimit, atëherë duhet që menjëherët’i rregulloni të gjitha pagesat e hapura.

2. Anuloni kontratën me arkën aktuale. Shkresa përanulimin e kontratës duhet të arrijë te arka e sigu-rimit shëndetësorë më së voni në fund të nëntorit.Vula (data) postare nuk luan rol. Nëse dita e funditpër të prishur kontratën bie në njërën nga ditët fes-tive, apo të vikendit, atëherë shkresa duhet të mbë-rrij te arka e sigurimit më së voni në ditën e fundittë punës për muajin nëntor. Pasi që ju e bartni rre-zikun e një dërgimi të vonuar, atëherë sugjerohetdërgimi me kohë.

3. Pranë arkës së re të sigurimit shëndetësorë je-ni vetëm atëherë të siguruar, sapo ajo ju ka lajmë-ruar se ndërrimi ka qenë i suksesshëm. Nëse nuke merrni këtë lajm deri në fund të vitit, atëherë mbe-teni edhe më tutje i siguruar pranë arkës së deri-tashme shëndetësore dhe paguani premitë te kjoarkë. E qartë është: Ju kurrë nuk jeni të siguruar nëdy arka në të njëjtën kohë dhe me këtë edhe nukpaguani premi të dyfishta.

Informacione në lidhje me ndërrimin e arkës së si-gurimit shëndetësorë dhe krahasimin e premivemund t’i merrni pranë këtyre faqeve të internetit:www.comparis.ch dhe www.krankenversiche-rung.ch (në tri gjuhët e vendit dhe atë angleze).

Ju pyetni, ne përgjigjemiSigurimi bazë: ndërrimi i arkës së sigurimit shëndetësorë

Një numër i madh i femrave migran-te punojnë në pastrim dhe amvisëriapo duan të punojnë në këto profe-sione. Për migrantet hyrja në tregune punës në Zvicër është e vështirë.Sidomos nëse nuk kanë kualifikime.

Dega e pastrimit dhe amvisërisë për një numërtë madh të grave është një mundësi për të fi-lluar punën në Zvicër. Migrantet punojnëkohë të gjatë si punëtore pa kualifikim te i njëj-ti punëdhënës dhe nuk kanë mundësi përngritje profesionale. Por, tregu i sotëm i punëskërkon punëtor dhe punëtorë me kualifikime,shkolla dhe profesione të mbaruara dhe dëfte-sa apo diploma përkatëse.

Informim, përkrahje dhe orientimKurset e Picobello ofrohen nga FondacioniECAP në bashkëpunim me Sindikatën Unianxisin integrimin profesional të emigranteve,të cilat punojnë në pastrim. Qëllimi i kursitështë informimi i grave të interesuara, këshi-llimi i tyre mbi mundësit e kryerjes së kursevedhe përkrahja për të bërë shkollim në profe-sion. Kurset përbëhen nga këto lëndë: Gjuhëgjermane (niveli A2), Informimi dhe orienti-mi, shkollimi i përgjithshëm, orientimi mbiprofesionin, modulet profesionale pastrimdhe amvisëri. Gjatë kursit do të merren pa-

rasysh aftësitë dhe njohuritë individuale dhenjëherazi në bisedat përkrahëse dhe analizue-se do të bisedohet edhe mbi pikësynimet dhecaqet në profesion dhe realizimi i tyre.

Kurset do të mbahen në Bazel dhe Cyrih dhefillojnë në vjeshtë/dimër 2007. Ende ka vendetë lira dhe nëse jeni e interesuar lajmërohunipranë: Stiftung ECAP, Zonja Jannice Vierköt-ter, Clarastr. 17, 4005 Basel, T 061 690 96 26ose zonja Fiammetta Jahreiss, Neugasse 116,8031 Zürich, T 043 444 68 88.

PICCOBELLOGruaja punëtore profesionale në pastrim

Në ditën e nëntë të grevës së urisë,sindikalistët e arsimit janë pajtuar meQeverinë që të ndërpresin grevën.

Marrëveshja e arritur vonë në mbrëmjen e 18 te-torit, pas një takimi ndërmjet Sindikatës së Ar-simit dhe zyrtarëve të Qeverisë, është nënsh-kruar më 19 tetor dhe i dha fund grevës së urisë,që për shkak të mosngritjes së pagave të punë-torëve të administratës në këtë sistem, janë fu-tur në grevë. Xhafer Xhaferi, nga Sindikata e Ar-simit, tha se, sipas marrëveshjes, rritja vlenvetëm për tremujorin e ardhshëm, ndërkaq paspërfundimit të këtij tremujori, përkatësisht nëvitin e ardhshëm, çështja e pagave të kësaj ka-tegorie do të trajtohet në kuadër të reformës përshërbyesit civilë. «Nga mjetet e MASHT-it, mall-rat dhe shërbimet, të sigurohen mjete buxhetorepër shtesat e punëtorëve të administratës së ar-simit, për tre muajit e fundit të vitit buxhetor2007», tha Xhaferi.

Qeveria flet për maksimumin emundshëmNdryshe, Avni Arifi, zëdhënës i kryeministrit tëKosovës, tha se duke marrë parasysh buxhetine kufizuar të Kosovës, kjo marrëveshje është

maksimumi çka ka mundur të bëjë ky institu-cion. «Kjo marrëveshje është maksimumi çka kamundur të bëjë Qeveria, duke marrë parasysh tëgjitha vështirësitë buxhetore, me të cilat po ba-llafaqohet», pohoi Arifi. Sa i përket kërkesave tje-ra, si ajo që nga zbatimi i reformave për klasat epesta, pa punë të mos mbetet asnjë më-simdhënës dhe ajo që të ndryshohet Ligji për Ar-simin Fillor dhe të Mesëm, Avni Arifi shpjegonmë tepër: «Komisioni i formuar nga kryeminis-tri Agim Çeku, do ta përgatisë raportin për punë-torët, të cilët mund të jenë të pasistemuar nëpunë e të cilët posedojnë kualifikimin përkatëspër mësimdhënie».

Grevë urie për ngritje të pagaveTridhjetë e një anëtarë të Këshillit dhe Kryesisësë Sindikatës së Bashkuar për Arsim, Shkencëdhe Kulturë kanë hyrë në grevë urie, duke kër-kuar rritjen e pagave për të gjithë punëtorët e ar-simit fillor dhe të mesëm. Qeveria e Kosovës, nëfund të muajit gusht, u pati premtuar më-simdhënësve se këtë vit do të rrisë pagat për 12për qind, por në këtë rritje nuk pati përfshirë4800 punëtorë të administratës dhe teknikë nësistemin e arsimit.

Nga aktiviteti sindikal në Kosovë

Sindikalistët e arsimit përfundojnëgrevën e urisëPas demonstratave të ndryshme në

Bernë, Gjenevë dhe Lucernë dhe de-monstratës së madhe në Cyrih, merreth 17 000 persona, pasojnë grevat.

Qëllimi i demonstratave ka qenë presioni ndajshoqatës së punëdhënësve për t’iu kthyer bise-dimeve serioze dhe pa kushtëzime për një Kon-tratë Nacionale. Më 4 tetor është zhvilluar njëtakim, në të cilin punëdhënësit kanë bërë tëqartë, se nuk duan të bisedojnë, por kanë priturnga sindikatat pranimin e kushteve të tyre. Kup-tohet se sindikatat nuk kanë pranuar dhe kanëparalajmëruar aksione të ndryshme. Prej një te-torit kanë filluar grevat, së pari në vend pu-nishten më të njohur në tunelin NEAT, pastajnë Bernë, Nojshatel dhe Gjenevë me mbi 6000pjesëmarrës.

NEAT

Më 12 dhe 13 tetor: Në të tri vendpunishtet: Ams-teg, Faido dhe Sedrun nuk është punuar fare 24orë. Minatorët duan Kontratë dhe ishin tëgatshëm të luftojnë. Ata punojnë me ndërrime,në kushte të vështira të shkaktuara nga vapa,pluhuri, gazrat e ndryshme dhe shembjet. «Di-ta e 15-të pa fatkeqësi», ishte e shënuar në një ta-belë në Amsteg. Prej fillimit të punëve në NEATjetën e kanë humbur 12 punëtorë. Pa kontratëminatorët do të jenë edhe më të pambrojtur.

Grevat në tri regjione

Më 15 tetor: mbi 5000 punëtorë janë quar nëgrevë edhe në Bernë, Gjenevë dhe Nojshatel. NëBernë mbi 500 punëtorët janë tubuar afër Sta-cionit kryesor dhe pastaj kanë protestuar nëpërrrugët e kryeqytetit kundër prishjes së KontratësNacionale. Hansueli Schajdeger, udhëheqës isektorit të ndërtimtarisë, në fjalën drejtuar gre-vistëve mes tjerash thotë: «Punëtorët luftojnë qëtë kenë prapë Kontratë Nacionale për ndërtim-tarinë. Kjo Kontratë është sigurim jetësor përpunëtorin e ndërtimtarisë, sepse garanton kush-te të sigurta dhe korrekte të punës. Pa kontratëdo të mbretëroj presioni në pagë dhe ai social,pastaj puna në ndërtimtari do të përkeqësohetdhe do të humbet çdo lloj rregulli dhe sigurie.»Edhe në Bernë, pjesëmarrja e kolegëve shqiptarka qenë në nivel të lartë. Për të gjithë është eqartë: «Nëse nuk luftojmë sot, atëherë do të për-keqësohen kushtet e punës dhe viktimë kryesoredo të jemi ne, njerëzit nga vendet e treta. Kursenesër, mund të rrezikohen edhe kushtet e punësedhe për degët e tjera. Andaj këtë luftë duhet tabëjmë së bashku, qoftë edhe vetëm me anë tësolidarizimit me ne ndërtimtarët. Në Gjenevë nëgrevë janë ngritur mbi 4500 kurse në Nojshatelmbi 500 punëtorë.

Prishja e Kontratës

Shkaktarë i aksioneve dhe grevave