-1-

Görsel Materyalleri Tasarlama Süreci

Görsel Tasarımın Unsurları

Görsel Unsurlar Yazılı Unsurlar Destekleyici Unsurlar

-2-

Yazılı Unsurlar

Harf Stili Kolay okunabilir

Stil Sayısı (çeşitliliği) En fazla dört

BÜYÜK HARF Zorunlu durumlarda

Renk Zemin rengiyle zıt

Harf Boyutu (Punto) Yaşın gereklerine uygun

Harflerin Arasındaki B o ş l u k l a r

Harflerin yapısına göre

Satırların Arasındaki Boşluklar

Okumayı kolaylaştırması veya zorlaştırması

-3-

Yazılı Unsurlar: Harf Stili

Yazıların kolay okunabilmesi için sade bir yazı tipi seçilmelidir.

Yazıların kolay okunabilmesi için sade bir yazı tipi seçilmelidir.

-4-

Yazılı Unsurlar: Stil Sayısı

Hazırlanan materyalde birkaç değişik türde farklı yazı tipi farklı yazı tipi kullanılmamalıdır. Vurgulama yapmak gerektiğinde vurgulama işlemi en fazla iki farklı stille gerçekleştirilmeye çalışılmalıdır.

Hazırlanan materyalde birkaç değişik türde farklı yazı tipi kullanılmamalıdır. Vurgulama yapmak gerektiğinde vurgulama işlemi en fazla iki farklı stille gerçekleştirilmeye çalışılmalıdır.

-5-

Yazılı Unsurlar: Büyük Harf Kullanımı

BİR METİNDE YAZILARIN EN İYİ DERECEDE OKUNABİLİR OLMALARINI SAĞLAMAK İÇİN YALNIZCA KÜÇÜK HARF VE ANCAK GEREKTİĞİ YERLERDE VEYA ZORUNLU DURUMLARDA BÜYÜK HARF KULLANMAK GEREKİR. KÜÇÜK BAŞLIKLAR BÜYÜK HARFLERLE YAZILA-BİLİR ANCAK ÜÇ SÖZCÜKTEN FAZLA OLAN İFADELER VE CÜMLELER KÜÇÜK HARF KURALINA UYGUN YAZILMALIDIR.

Bir metinde yazıların en iyi derecede okunabilir olmalarını sağlamak için yalnızca küçük harf ve ancak gerektiği yerlerde veya zorunlu durumlarda büyük harf kullanmak gerekir. Küçük başlıklar büyük harflerle yazılabilir ancak üç sözcükten fazla olan ifadeler ve cümleler küçük harf kuralına uygun yazılmalıdır.

-6-

Yazılı Unsurlar: Büyük Harf Kullanımı

BÜYÜK HARFLERDE BÜTÜN HARFLERİN BOYUTLARI AYNI OLDUĞU İÇİN GÖZÜN HARFLERİ AYIRTETME GÜCÜ AZALMAKTA VE BU NEDENLE DE OKUMA HIZI DÜŞMEKTEDİR. OYSA KÜÇÜK HARFLERDE HER HARFİN BOYUTU VE ŞEKLİ FARKLI OLDUĞUNDAN GÖZ HARFLERİ DAHA KOLAY SEÇEBİLMEKTE VE OKUMA DA DAHA KOLAY OLMAKTADIR.

Büyük harflerde bütün harflerin boyutları aynı olduğu için gözün harfleri ayırtetme gücü azalmakta ve bu nedenle de okuma hızı düşmektedir. Oysa küçük harflerde her harfin boyutu ve şekli farklı olduğundan göz harfleri daha kolay seçebilmekte ve okuma da daha kolay olmaktadır.

-7-

Yazılı Unsurlar: Renk

Materyallerde uygun renk kullanımı materyali zenginleştirir, hareket etkisi kazandırır.

Renk Düzeni ve Rengin Çekiciliği Bir sunum ekranındaki renk düzeni kendi içinde

uyumlu olan renklerden oluşturulduğu zaman izleyicide daha olumlu ve uzun süre hatırlanacak izlenimler bırakacaktır. Renkler ayrıca okunurluğu da doğrudan etkilemektedir.

Renk ögesinin diğer işlevleri: Benzerlik ve farklılıkları vurgulamak Önemli noktalara veya ayrıntılara dikkat çekmek Duygusal bir etki yaratmak

-8-

Arka alan ve Önalan Renk Kullanımı

Sarı zemin üstüne “Siyah”

Beyaz zemin üstüne

“Yeşil, Mavi veya

Kırmızı”

Mavi zemin üstüne

“Beyaz”

Beyaz zemin üstüne “Siyah”

Siyah zemin üstüne “Sarı”

En iyi okunabilirlikten en az okunabilirliğe doğru bir sıralamanın yapıldığı bu tabloda “Sarı zemin üstüne siyah“

birinciliği almaktadır.

-9-

Renk Öğesinin Kullanımı

Önemli objelere dikkat çekmek için bu objelerde parlak ve açık renkler kullanılmalıdır. (Ancak gözü rahatsız eden veya görülemeyecek derecede açık renkler kullanılmamalıdır.)

Etkili renk kombinasyonları kullanılmalıdır. Aynı ekranda farklı iki yerde yanıp sönen veya parlak

nesneleri kullanmaktan kaçınılmalıdır. Önemli noktalara dikkat çekmek için farklı renkler

kullanılmalıdır. Bir materyalde kullanılan renk sayısı sınırlandırılmalıdır. Metinlerde ve resimlerde zemin rengine zıt renkler

kullanılmalıdır. Birden çok görsel objede tutarlı zemin rengi kullanılmalıdır

(hepsinde renk aynı olmalı). Görsel objelerde kullanılan renkler konusunda tutarlı

olunmalıdır.

-10-

Arka alan ve Önalan Renk Zıtlıkları

Bir görseldeki önemli unsurlar özellikle sözcükler kolayca görülebilmelidir. Bunu sağlamanın en kolay yollarından birisi

zemin ile önalanda zıt renkleri kullanmaktır.

-11-

Materyallerde Renk Kullanımı

Renk kullanımına ve zemin şekil ilişkisine dikkat edilmelidir.

-12-

Görsel Unsurların Özellikleri: Renk Kullanımı

Materyallerde renk, aslına uygunluğu artırmak, vurgulamak, duygusal etki yaratmak için kullanılmalı ve zemin figür ilişkisine dikkat edilmelidir.

-13-

Renkler ve Kullanımı

Renk Grupları

Renkler EtkileriÖğretim Amaçlı Kullanım

soğuk renkler

mavi, yeşil ve eflatun

uzaklaşıyormuş gibi bir his

fon (zemin) rengi olarak

sıcak renklerkırmızı ve turuncu

yakınlaşma hissi

önemli ipuçları verirken (DUR ve GİRİLMEZ)

-14-

Yazılı Unsurlar: Harf Boyutu

Bir bülten panosuna asılan bir metnin uzak bir mesafeden okunabilir olması beklenir.

Öğrencilere verilecek/dağıtılacak materyallerde farklı yazı tipi büyüklüklerini kullanmak gerekebilir.

-15-

Yazılı Unsurlar: Harflerin Arasındaki Boşluklar

Harflerin arasındaki boşluklar materyalin okunmasını kolaylaştırabilir veya zorlaştırabilir.

Harflerin yapısına göre (A, I, K – H, M, N - C, G, O) boşluklar ayarlanmalıdır.

-16-

Yazılı Unsurlar:Satırların Arasındaki Boşluklar

(1)

Tepegöz, saydam bir madde üzerindeki yazı, resim vb. şeyleri büyülterek bir ekrana, duvara, tahtaya veya perdeye yansıtan ders aracıdır.

Bir metindeki satırlar birbirlerine çok yakın olduğu zaman metni okumak zor olur.

-17-

Satırların Arasındaki Boşluklar (2)

Tepegöz, saydam bir madde

üzerindeki yazı, resim vb. şeyleri

büyülterek bir ekrana, duvara,

tahtaya veya perdeye yansıtan

ders aracıdır.

Bir metindeki satırlar birbirlerinden çok uzak olduklarında metindeki ifadeler birbirlerinden kopukmuş gibi bir izlenim yaratır.

-18-

Satırların Arasındaki Boşluklar (3)

Tepegöz, saydam bir madde

üzerindeki yazı, resim vb. şeyleri

büyülterek bir ekrana, duvara,

tahtaya veya perdeye yansıtan

ders aracıdır.

Eğer satırlar arasındaki uzaklık ortalama harf büyüklüğünden 1,5 kat büyük olursa metin rahat bir şekilde okunur.

-19-

Tasarımda Biçimsel Yapı

Şekil Materyali izleyicinin tanıdık olduğu bir şekle sokmak

gerekir.

-20-

Tasarımda Biçimsel Yapı-2

Denge Bir sunum ekranındaki ögeler dikey veya yatay eksen

veya hem dikey hem de yatay eksenler dikkate alınarak eşit ağırlıkta dağıtıldığında izleyicide denge ve eşitlik duygusu uyandırır.

-21-

Tasarımda Biçimsel Yapı-3

Biçimlendirme Hitap edilen izleyici kitlesinin ve ortamın özellikleri farklı

tasarım biçemlerini (yazı tipi, resim türleri gibi) kullanılmasını zorunlu kılar.

-22-

Başvuru Kaynakları

Heinich, R., Molenda, M., Russell, J. D. ve Smaldino, S. E. (1999). Instructional media and technologies for learning (Sixth Edition). New York: Macmillan Publishing Company.

Seferoğlu, S. Sadi (2009). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.