Gazeta Mendimi 12

8/13/2019 Gazeta Mendimi 12

1/12

MendimiMendimiFORUMI INTELEKTUAL MYSLIMAN www.gazetamendimi.com NR. 9 12 SHTATOR 2013

faqe 7

faqe 2

Profeti Muhamed(paqja qoft mbi t)

ka thn:

Mos e harroni kurr JU JENI PROFESOR!

Vlera e edukimit t fmijve

faqe 8

faqe 3

faqe 9

faqe 11

1. T gjith ju jeni barinj dhe secili prej jush shtprgjegjs pr tufn e tij. Burri sht bariu i familjess tij dhe ai sht prgjegjs pr t. Gruaja shtbaresh n shtpin e burrit t saj dhe prgjegjsepr fmijt. Robi sht bari pr pasurin e zotriutt tij dhe ai sht prgjegjs pr t. Vrtet dokushprej jush sht bari dhe prgjegjs pr tufn e tij.

Buhari, Muslimi

2. Urdhroini fmijt tuaj pr faljen e namazit kur t

jen shtat vje Ahmedi

3. Ai q ka tre vajza, apo tre motra nn kujdestarine tij dhe kujdeset mir pr to, do t hyj n Xhenet.

Buhari

Suksese t gjithe nxnsve pr vitin shkollor 2013

Nis punn Kirurgjia e re n ElbasanInaugurimi nga Ministri iShndetsis n ikje,Halim Kosova

faqe 3

Ndershmria shtnj kuror mbi kokne msuesitNga Arens GJEVORI

GRMA GJ

Poezi ngaBehauddin GASHI

faqe 6

Kalendari hnor

faqe 11

Matematicien tmdhenj t shekullitnntmbdhjet

Evarist Galua(1811-1832 )

faqe 10

Vlera e hudhrspr kurim

Kush e shpikuLIBANINNse ju shikoni hartn e botsmoderne arabe, ajo mund tjuduket konfuze. Kujt politikmidis vendeve mund t dukenarbitrar, absurd, ose thjesht trastsishm. N disa vende jumund shihni vija t drejta nprshkrettir q ndajn dy vende.

Mbi vlerne gjykimit

Nga Brenton KOTORRI

Koherenc apodisidenc?Nga Klajd BYLYKU faqe 5


2/12

Mendimi / Shtator 2013 / 2

e - m a i l : g a z e t a m e n d i m i @ g m a i l . c o m / m o b i l e : 0 6 9 6 7 8 5 0 9 9

Pre erenca e prindrve pr ti dr-guar mijt e tyre n shkollat mt mira t qytetit ka br q n disa prejktyre shkollave regjistrimet t jen mbyl-lur, vetm dy dit pasi kan nisur. Mundt prmendim shkollat 9 vjecare QamilGuranjaku, Sul Harri etj ku regjistri-met n klasat e para jan mbyllur q prejdits s premte pr shkak t plotsimit tnumrit t nxnsve. Drejtorit e ktyreshkollave jan t detyruar, q pr shkakt kapaciteteve, ti orientojn prindritdrejt shkollave t tjera. Ndrkoh qn qytetin e Elbasanit, si bjn t ditur

drejtorit e shkollave, por edhe Drejto-ria Arsimore Rajonale, nuk ka mungesat teksteve shkollore pr arsimin 9 vjeardhe at t mesm, jan marr tashm ndorzim t gjitha tekstet baz. N ambi-entet e shkollave dhe n librarit prantyre ka nisur pajisja e nxnsve me libra,ndrkoh shkollat kan ashuar listat eteksteve, shtpin botuese dhe miminprkats. Drejtoresha e gjimnazit Dhas-kal odri thekson se po respektohet ju-ridiksioni i prcaktuar nga Drejtoria Ar-simore pr regjistrimet n gjimnaze, edhepse nuk prjashton ndrhyrjet e prindrvepr shkak t pre erencave pr nj shkollt caktuar. Ne jemi munduar t zba-

tojm me rigorozitet legjislacionin. Prsa i takon nxnsve t shatit meqnserrethinat kan disa vite q synojn shumt vijn n shkolln Dhaskal odri nekemi zbatuar porosin, t gjith nxnsite shatrave do t shkojn n DAR dheshprndarjen do ta bj DAR, n varsit largsis dhe kritereve t tjera t vendo-sura. Nxnsit e shkollave t qytetit kanshkuar atje ku duhet sipas porosive tshkollave t veta. Procesi i pajisjes s nx-nsve me libra sht nj proces i gjat qllon q me przgjedhjen e teksteve. Janbr przgjedhjet e teksteve q n muajinprill, jan drguar krkesat pr tekste n

Viti i ri shkollorN Elbasan nuk ka mungesa tekstesh, uksregjistrimesh n shkollat m t mira t qytetit.

shtypshkronjat n muajin Maj, ne n mu-ajin korrik jemi urnizuar me tekste dhenuk na mungojn tekste n shkoll po-hoi drejtoresha e shkolls Dhaskal odrin Elbasan, znj. euta Shabani.

Jan rreth 45 mij nxns n rrethine Elbasanit q do t pr shihen n vitinshkollor 2013-2014 n sistemin parauni-versitar, ku 4500 voglush pritet t znbankat e klasave t para.

Universiteti- Miratohen kuotate Programeve Master, degte Msuesis dhe Infermieris

kan m shum kuota.Rreth 22 192 student do t prano-

hen pr vitin akademik 2013-2014 nprogramet Master shkencor, pro esionaldhe part-time.

Ministria publikoi dje kuotat, ndrsaregjistrimet pritet t nisin me nj ud-hzim t posam. Edhe pr Universite-tin Aleksandr Xhuvani jan miratuarkuotat pr m shum se 17 programestudimi Master Pro esional dhe Shken-cor, ku kuotat m t larta i kan degtn Fakultetin e In ermieris q shkojnderi n 70 student dhe n degn e m-suesis me 80 student. Kandidatt q uprkasin shtresave sociale t personave

q nuk shikojn dhe q nuk dgjojn,invalid, invalidt e puns dhe mijt

Nga Julian HOXHAJ

e tyre, paraplegjik dhe tetraplegjik,mijt q gzojn statusin ligjor t jeti-

mit, mijt rom, ballkano-egjiptianapo mijt e policve dhe ushtarakve trn pr shkak t detyrs, si dhe mijt ish-t prndjekurve politik, paguajn nj kuot n masn 50% t tari ss shkollimit. ari n e shkollimit nuk epaguajn studentt e shklqyer.

do program studimi i ciklit t dytMaster pro esional dhe Master shken-cor unksionon n vitin e par pr vitinakademik 20132014, n rast se at endjekin, t paktn 10 student. Pagesae tari s bhet me kste t prcaktuaranga institucioni publik i arsimit t lart.Pas pr undimit t kohzgjatjes normalet programit t studimit, studentt, tcilt nuk e kan pr unduar ende pro-gramin prkats, paguajn vetm tari npr kredite, sipas tari s s vitit n t cilinzhvillon provimin/provimet e lndvet prapambetura, thuhet n vendimine qeveris. Do t jen vet universitetetq do t prcaktojn kriteret e pranimit

t kandidatve, duke i br ato publikeparaprakisht.

dashur student, t muar koleg,t dashur t diplomuar...

Pyes veten nse do t ngulmoni n op-timizmin q keni edhe pas diplomimit,kur do t prballeni me rroga t ulta, merespektin e munguar kundrejt pro esionit

t msuesit, me nxns/student are tpainteresuar, me prindrit e tyre gjithmont gatshm tu japin t drejt bijve (anipsekshtu i dmtojn), me shantazhet ngado an, me prmimin. Anal abet apogjysm-anal abet t vrtet, q sot thjeshte prcaktojn veten si managers, drejtuesapo drejtuese emisionesh q, edhe pse injo-rant, thon se jan gazetar dhe kngtart tipit turbo- olk q vetpr ytyrohenartist, pa olur pastaj pr, me rradh, artdirectors, konsulent nanciar, productdesigner, administrator back office. Pasemrave t zhurshm t ktyre pro esioneve,

shihen shpesh mashtrues, t cilt, t paa t

e tyre. Shpesh dgjohet teksa pro esort ukshillojn studentve t tyre m t mir qt emigrojn sa m par. Arritjet e mira nstudim quhen lejekalimi i prsosur pr tikur. Por le ta kthejm pr s prapthi ktpik vshtrimi! Bjuani t ditur studentve

tuaj m t mir q pikrisht ata mundta ndihmojn smundjen e atdheut, nmnyr q ky i undit t mund t kthehetn nj vend t jetueshm. Mos lejoni q atat ikin, as q ta braktisin vendin n duart enjerzve jo t denj.

Tuajini nxnsve/studentve tuajq prpjekja kryesor e jets s tyre shtbeteja kundr batakut n t cilin po ka-tandisemi. Propozojuni atyre kuptimin eprgjegjsis civile, n mnyr q t bindense askush tjetr, ve tyre, smund ta pastrojkt vend. Nse zotoheni, do t shihni seata do tju dgjojn JU JENI PROFE-SOR!

Nxnsit/Studentt din ta bjn dal-

limin n mnyr t pagabueshme. Ndaj,mos e prllni prgatitjen e pakt t disakolegve tuaj, aktin q bjn himosgjdhe q paguhen po prap, mos e prllnikalbsirn rreth jush dhe mos u dorzoni.Qo t leksioni juaj nj oaz n shkrettir,nj pik drit n errsir, nj kokrrizmirkuptimi mes ksaj marrzie.

Pikrisht ktu qndron dallimi mes jush dhe gjith atyre managers, konsulent,koordinator, administrator, pronart pasur ndrmarrjesh dhe t tjer shitstjegullash. N duart e tyre jan projektet,ndrmarrjet, avion e kamion, n tuajatsht e ardhmja e vendit. Mos e harronikurr JU JENI PROFESOR!

Diskutimi i nj Profesoreshe serbe(Rajna Dragievi) drejtuar studentvet saj q diplomohen pr msuesi.

Prktheu Edon QESARI

Mos e harroni kurr JU JENI PROFESOR!

pr ti qndruar pas kohs q krkon or-msimi universitar, mendojn se vlersimimund t tohet me shpejtsi, duke ndrru-ar zanatet si t ishin orape t pista. Duhett jeni krenar pr pro esionin tuaj, i cili vi-het n praktik vetm nprmjet studimit

me kmbngulje dhe zell, me vetprmba- jtje, duke punuar dit e nat, duke sakri-kuar shumka. Mos lejoni q titullarte shumt t restoranteve, ndrmarrjeve,avionve privat, shtpive luksoze, njerzvearrogant, mburravec dhe vetprcaktuestju japin, ata juve, leksione mbi suksesin.

Mos ua lejoni sepse ju jeni PROFE-SOR, ndrsa ata pronar metrash katror.

Prpiqen t zhvlersojn punn tuaj.Mos harroni q ju jeni rojtart e dinjitetitt pro esionit tuaj. itulli i msuesit/pro e-sorit tohet me shum mund dhe duhet tshpenzosh po aq lodhje duke e vazhduart investosh n dijen mbi t ciln ky titullrri kmbkryq. Jepni llogari pr sjelljen

tuaj edhe jasht shkolls, pasqyrojeni nmnyrn sesi visheni, si silleni me koleg,student dhe prindr.

Nse ndjeni turp prpara vet syve tuaj,do t ndjeni prmim edhe n vshtrimin et tjerve. Jini krenar dhe me bindje n ro-lin tuaj, t vendosur q t studioni prjetsepse ju jeni PROFESOR.

Duajini nxnsit/studentt tuaj. Nxir-reni jasht do gj snike q ata kyin pr-brenda, edhe kur sjan t ndrgjegjshm,nse ja kan shehur qo t edhe vetes styre. Ngrejuani nivelin e vetvlersimit.Mos alni asnjher nota, por prpiquniq rezultatet e tyre t prmirsohen vazh-dimisht. Njiheni dhe mojeni prpjekjene tyre. Duhet t bni q ta kuptojn semund t ken sukses nse studiojn. Mose shuani vullnetin e tyre. Msojuni nx-nsve/studentve tuaj q ta duan vendin


3/12


Data 2 shtator ka shnuar zyrtarishttrans erimin e stat t kirurgjiss vjetr n ambjentet e kirurgjis s re.Pran ksaj godine do t o rohen disashrbime pr qytetart e Elbasanit, dukepr shir Obsetr Gjinekologji, Kirurgji,Ortopedi si dhe raumatologjia. Spitali iri sht nj investim i Qeveris shqiptareme nj ond prej 4.5 milion Euro. Godinae re sht e pajisur me salla moderne dhepajisje laboratorike bashkkohore dhe dot ket n dispozicion t pacientve t sajrreth 140 shtretr. Qendra e re spitaloreka pasur uks t lart pacientsh, q edhepse ende pa nisur mir punn spitali i ri, jan shprehur shum t knaqur me ktinvestim, q duhej t ishte br koh mpar. shum shum mir, sht brnj pun e mir dhe q pr ne sht ndi-hmes u shpreh nj qytetar. Ndrsaedhe pse kushtet e shrbimit duket se dot jen t mira, qytetart dhe pacienttdyshojn se shrbimi q do tu o rohettani do t jet m i mir. Kushtet janshum t mira, moderne, por ajo q duhetsht q mjekt t punojn m mir, t jen m t prgjegjshm tha nj pacienti cili po priste n radh pr t kryer vizita.Qytetart e Elbasanit e prisnin ndrtimine qendrs s re spitalore prej m shum s12 vitesh. Vnia n unksion e saj do tjuvij n ndihm t gjith pacientve t Qa-rkut t Elbasanit, pr probleme t ndry-shme shndetsore.

Inaugurimi nga Ministri iShndetsis n ikje,

Halim KosovaVetm pak dit nga trans erimi i

mjekve dhe in ermierve n godinne re t Kirurgjis s Qendrs SpitaloreXha err Kongoli, ditn e Premte shtbr dhe inaugurimi zyrtar i saj nga Min-istri i Shndetsis, Halim Kosova. Kreun ikje i Shndetsis Shqiptare shtshoqruar nga nnkryetari i Bashkis sElbasanit Seran Papa, Pre ekti She qetDeliallisi, Drejtori i Qendrs SpitaloreMehmet Ibaj, mjek, in ermier dheqytetar t ndryshm. Kosova ka par ngaa r t gjitha pavionet e Qendrs spitalore,duke u njohur me kushtet e Kirurgjis sre. Ai ka vizituar dhe pacientt t ciltndodheshin t shtruar n pavionet e ktijspitali. Ata e kan alenderuar MinistrinKosova pr investimin q sht br, sidhe jan shprehur t knaqur pr shr-bimin. M pas Ministri i shoqruar edhenga Drejtori i spitalit sht ndalur n njfalim t shkurtr. Mir se keni ardhur nkt ceremoni t thjesht por shum kup-timplot pr Elbasanin dhe gjith qytetetpr rreth. sht privilegj pr mua q tmarr pjes n kt inaugurim t nj prejqendrave m t rndsishme shndetsoren vend. Dua t alenderoj edhe para-ardhsit e mi q kan dhn kontributn ndrtimin e ksaj vepre. Ka qen njprpjekje e prbashkt pr ti dhn undedhe atyre punve t vogla edhe me njmirkuptim dhe bashkpunim me gjithstan drejtues t spitalit arritm q sotqytetart e Elbasanit t ken nj shrbimmodern n kto dy sektor t rndsishm

Nis punn Kirurgjia e re n ElbasanPaisje moderne laboratorike n shrbim t pacientve

t shndetit. Sic ju jeni n djeni ky spital kazn nj sipr aqe rreth 4500 metr katrorku 1600 metr jan ndrtime. sht harx-huar nj ond prej 400 milion lek t rejapr ndrtime dhe 74 milion lek t rejapr paisje. Kto jan t dhna nga Qeve-ria shqiptare. E ndjej veten t privilegjuarq pas mbledhjes s undit t qeveris, tmarr sot pjes n inaugurimin e undit qqeveria shqiptare ka br, investim n sek-torin shndetsor. tha ministri Kosovapr investimin n kt spital. M pas ai ju drejtua mjekve dhe in ermierve siqytetar por edhe n pro esionin e mjekut

duke u krkuar m shum humanizmdhe prkushtim ndaj qytetarve. Ajo qun doja tju thoja nga pozicioni i mje-kut, qytetarit dhe si Ministr i Shndet-sis pr kt periudh q jam, do t ndajanj mendim me ju, se vrtet sektori shn-detsor ka nevoj pr investime, vrtetq aparaturat dhe in rasktutura sht erndsishme, por t gjith s bashku jami sigurt se ndajm nj mendim se mbi tgjitha e rndsishme sht humanizmi. Jeni ju, jan punonjsit e shndetsis, jan mjekt, in ermiert, sta administra-tiv, t cilt jan prgjegjsit kryesor dhe

gjykosh do t thot t ndrtoshnj pohim. Dhe nj pohim gjith-

mon prmban brenda nj t vrtet. Kon-ikti lind tek njeriu kur ai nuk e njeh tvrtetn. gjykosh mbi nj konikt dot thot ta zgjidhsh at, dhe gjykimi m imir sht ai i cili e vendos koniktin pr-ball t vrtets. Konikti lind nga gjen-dja e kundrt e njohjes t s vrtets. Prakonikti lind nga padija rreth t vrtets.

pika kyce n sistemin shndetsor pr tio ruar at q duhet pacientit. deklaroikreu n ikje i Shndetsis Shqiptare.

Edhe Drejtori i qendrs spitaloreMehmet Ibaj, sht shprehur i knaqurpr kt investim, pasi sipas tij ky spitali ka munguar Elbasanit prej shum ko-hsh, dhe tashm qytetart do t marint njjtin shrbim , q m par u duhejta merrnin n iran. Ibaj e quajti ktsi realizimin e nj ndrre dhjetra vjecare,duke alenderuar qeverin shqiptare prkt dhurat q i bri qytetit t Elbasanit.

Julian HOXHAJ

Mbi vlern e gjykimitQ do t thot se nse kemi dije se toka

rrotullohet rreth diellit, ather nuk ka as-nj mundsi pr tu utur n konikt prkt. Duke pasur padije rreth t vrtets,njerzit mbajn qndrime pre erenciale.Pra tentojn t japin si t vrtet pikpam- jen e tyre. N momentet kur dy qndrimeapo pikpamje bien ndesh, ja tek lind dhekon likti. Shoqria njerzore, dshmontri orma t kon liktit: midis njeriut dhenjeriut; njeriut dhe bashksis; dhe njeriutdhe natyrs. Gjat gjith historis, njerzitm t vullnetshm intelektualisht jan pr-pjekur t japin shpjegime dhe zgjidhje prkto orma t koniktit. Historia, n pers-pektivn e shqyrtimit t koniktit dhe tvrtets, mund t ndahet n 4 etapa.

1- Shoqria antike: Shoqria q vjenderi n llimet e prhapjes s krishterimitn Europ. Gjat ksaj kohe, shoqria katentuar me t gjitha uqit e saj njohse (tcilat t para prej kohs son jan padyshimmodeste) t shpjegoj sendet, aktet dhe du-kurit duke provuar t ndrtoj aksioma tgjysmargumentuara apo t paargumentu-ara. Kshtu ndodhi n epokn e qytetrimitt mrekullueshm greko - romak ku Sokrati,Platoni, Seneka e Lukiani tentuan t gjeninse cila ishte e vrteta pr Hyjin, njeriun,botn, sendet etj. Pr kt epok kishte disa

ide mbi koniktin, Protogora thoshte se

njeriu sht masa e t gjitha gjrave, dhe ekonsideronte kt si t vrtet pr t cilnnuk kishte arsye pr tu koniktuar. Pradija vjen tek njeriu nga brendia e tij. Kon-

uci thoshte se konikti zgjidhet kur t dyjapalt bien dakord pr vetm njrin prejpohimeve t prplasura, dhe se ky pohimvrtetohet vetm nga eksperienca e njeriutn bot. Pra dija vjen nga prvoja. NdrsaBudha thoshte se njeriu nuk hyn n kon-ikt nse arrin Prndritjen, pasi ajo shtgjendja ku ti bhesh njsh me t vrtetat eShpirtit t Madh t Universit, mirpo pr taarritur kt duhet t largohet okusi nga jetazike. Pra dija sht transhendente dhe njer-iu duhet t o roj disponim pr ta pranuar

at. N kt epok koniktet ishin inercialedhe banale pasi vet gjendja shoqrore ishtekon uze. Po ti kthehemi paragrat hyrsmund t prdorim tri ormat e koniktitpr t dhn nj prshkrim koniz dheprmbylls pr shoqrin antike: a) q midisnjeriut dhe njeriut ka vetm nj mnyrpr t bashkjetuar lumturisht, t arrijnprbashksimin e vlerave me njri-tjetrinduke iu a ruar sa m shum objektivitetitm optimal, mirpo q t arrijn kt stad,duhet m par t kalojn m par dy nivelet tjera.

Nga Brenton KOTORRI

vijon n faqen 4


4/12


5/12


Si nga shumkush dihet, shumicae njerzve e konsumojn ekzis-tencn e tyre pa e vrar shum mend-

jen se nga erdhn dhe ku do t shkojn.Kjo ndodh jo vetm n nivel vizionar(q pazgjidhshmrisht e shtyjn njeriunt gjej qllimet e ekzistencs s tij osen religjion, ose n lozo), por ndodhedhe n nivel kulturor, nivel i cili na bnt detyrueshme njohjen me historin sishkenc e nj rndsie t dors s par.Temi me historin sepse sht pikrishtajo q bn lidhjen midis s shkuars dhes ardhmes, hapsira kohe pa t cilat etashmja mbetet e vagullt dhe pa kuptim,por shndrrohet n pasurin m t mad-he q posedojm nse t shkuars i japimnj kuptim i cili detyrimisht duhet tndihmoj kdo q ti jap vlern e duhur

e t krkuar t tashmes.Kt hyrje e bm sepse n do kul-tur dhe koh ekziston bindja e patjetr-sueshme q ndan brezat nga njri-tjetri.Kjo m s shumti ndodh n shtje tmentalitetit, konceptualitetit t shumgjrave, qo shin ato t rndsishme, qo -shin dhe banale t prditshmris. Dhekjo lu t midis brezash si rndomquhet, sht shum e vjetr dhe kshtuka pr t vazhduar. Por problemi madhor

Koherenc apo disidenc?i ksaj sht se t udhhequr nga egojadhe dshira pr tu dal e vetja brezatshtyhen kundr njri-tjetrit duke i dhnprparsi asaj q ata vet besojn si t vr-tet, si t duhur, si t drejt. E nga pr-

voja dim se askush nuk sht i gatshmt lshoj duke u prgatitur kshtu prnj dualitet t vazhdueshm q ska und.Ksisoj, t shqetsuar nga kjo, ia vlen tamarrim seriozisht duke u munduar tgjejm t vrtetn e cila do ti mundsojt dy palve q t bien dakord duke mos idhn prparsi asaj q ata kan dshir,por t vrtets, respektivisht n t gjithahendeqet q ndajn njerzit. Kshtu kurdgjojm m t mdhenjt q deklarojnme bindje t plot se brezi i ri shkon keqduke gabuar n shum gjra, dgjojmnga ana tjetr t rinj (madje t kulturuardhe mja t t kultivuar) q shumzojnme zero shum vlera dhe zakone t deka-dave t mparshme duke mos i shqyrtuarme kujdesin dhe nderimin e duhur.

Pra pazgjidhshmrisht lind nevoja enj rruge t ndrmjetme, jo e nj gjetje- je t mesme midis dy botkuptimeve qprplasen, se ashtu qllimi do t qe vetmgjetja e vendosja e paqes mes palve, porduhet t synojm gjetjen e t vrtets ecila do t shprblej ata q e besojn hakat e do tu trheq vmendjen atyre tcilt jan duke shkuar (t vetdijshm apo jo), larg saj. Dhe si e tham q n llim,historia sht terreni m i duhur nga i cilit nisemi pr gjetjen e s vrtets.

Si rregull, ne njohim dy konceptime thistoris, q t dy shum t prdorur dhet konrmuar, por vetm njri i duhuridhe shprblyesi. I pari sht q t mar-rim t mirqen se ngjarjet (historike)pasi ndodhin, na shprblejn ne duke nambushur me kuptime lidhur me ato qngjan, apo s paku na nxisin q t reek-tojm pr t gjetur kuptimet dhe prse-te asaj q ndodhi. Pak a shum ky shtmodeli (i dshtuar) q ne na sht msuarn shkoll. Temi i dshtuar sepse ne be-sojm bazuar n plot argumente logjike, se

ngjarjet nuk ndodhin nga hii, asgj nuklind papritmas duke goditur be asisht v-mendjen ton. Ndrsa konceptimi i dyt,ndreqs i s parit, sht bindja e patundurse para s gjithash gjrat ndodhin n nivel

ideologjik dhe kulturor. Njihet q ndry-shimet e mdha (qo shin pr keq apo prmir), qytetrimi i ka pasur dhurat ngamendjet e mdha. M pas historia e idevesht konkretizuar n terren duke shkak-tuar kshtu revolucione, lu tra botrore,grushte shteti apo komplote. Nga kjo evrtet pastrtisht e padyshimt, pajisemime bindjen se nuk ia vlen t etiketojm njkultur apo nj epok si pozitive dhe njtjetr si negative. Do t ishte nj nxitim ipa alshm nse bazuar vetm n ngjarjete jashtme do t pozicionoheshim pr tidhn gjykimet m t mira t mundshmeshum e shum problemeve.

kthyer n nivel ilustrativ, n ven-

din ton mbi t gjitha jan dy arsyet sesi dy brezat nuk prputhen mes tyre. Ar-syeja e par sht liria e munguar n so-cializm (komunizm). Sot praktikishtmund t veprosh nj list shum t gjatt gjrave q pjestart e nj shoqrie so-cialiste as q i kan uar npr mend.Socializmin mund ta konsiderojm nj

e t djallit (nj religjion pa Zot), pormbushur ( atmirsisht) me rregulla dhenorma morale t nj rreptsie t ad-mirueshme. Ksisoj liria e tejskajshme,e konceptuar si vler n vetvete dhe epashoqruar me prgjegjsin moralo-legale, pr brezin e asaj kohe sht etmerrshme, are e papranueshme. Pra

kemi nj lu t midis Postmodernes (trinjve t sotm) dhe vlerave mbeturinoret Modernes, paka se e prkrahur ngashum pak njerz. Por gjithashtu kjo lirika br q t gjith njerzit pa prjash-tim t ken t drejtn dhe mundsine njohjes s vlerave, tezave, pasurive tshoqris dhe botkuptimit tradicio-nal. Kshtu kemi nj panel t trishtnjerzish t ndryshm e t kundrt mestyre. Kemi libertint e sotm q n

emr t liris jan t gatshm t japin e tshkelin gjithka, duke re uzuar me egr-si moralin laik dhe religjioz bashk. Poashtu kemi vijn e mesme (por prsri tgabuar sipas nesh) t brezit t vjetr i cili

re uzon moralitetin q vjen prej Zotit(bindje themelore e thithur me ajrin),por nga ana tjetr re uzon me t njjtnpatundshmri zvetnimin moral q vjenprej njerzve t kohs. Dhe tek e un-dit vjen grupi i njerzve (gjithnj e nrritje), t cilt besojn se ia vlen rikthimidhe konrmimi i vlerave t botkupti-mit tradicional duke re uzuar njheraziqo t t vjetrit dhe qo t t rinjt ekohs. Ky botkuptim na ton t mosbhemi skllevr t ryms s prgjith-shme e cila udhheq turmn. Shprehemikshtu sepse populli u shndrrua n ko-munizm jo se besonin me sinqeritet tekato vlera (pjesa drrmuese e njerzve as

q kishin dgjuar pr t), por sepse ashtuerdhn ndryshimet politike q ndodhnn Europn Lindore t kohs. Po ashtut qent n harmoni me kohn n tciln jeton sht skllavrim kulturor qsistemi dhe shoqria ushtrojn ndaj in-dividit; bhet fal pr nj trysni q vjenn ormn e nj o erte t parezistueshmedot, mja ton q secili t jet i pajisur medoza t mja tueshme mendjelehtsie dheiracionaliteti. Ndrsa tesa pr tu brpjes e nj botkuptimi tradicional, paras gjithash sht nj tes pr t logji-kuar dhe arsyetuar rreth pozicionit tvet njeriut n trsi. sht nj tes q jo doemos t shtyn t jesh n disidenc

me rymn dominuese q mbizotronn shoqri, por mbi t gjitha t jeshn sinqeritet t garantuar n raport mezgjedhjen q bn, prov pr t ciln delpikrisht disidenca q ndan grushtine vogl t pjestarve me besim tekshoqria tradicionale n kundrshtimt prhershm me turmn e madhe tpjestarve me besim tek gjja e par qu del prpara, qo t ajo edhe m e keqjae mundshme.

Nga Klajd BYLYKU


6/12


Historia e nj populli, dinjitetidhe integriteti tij patjetr qzhvillohen nga shum aktor, t cilatn akt Shqipris dhe shqiptarve nuksht se i kan munguar si popull; pre- jardhja dhe historia q ai bart, ka aq aktesa e bn at t denj pr t qn prkrahpopujve dhe vendeve t tjera t Europs,madje shpeshher ai ka luajtur role dhen pamvarsin dhe emancipimin e disaprej ktyre popujve. Por ajo q e ka brkt popull t vuaj pasojat e uqive tmdha dhe orekseve t qinjve ka qnpamundsia e shkruajtjes s ksaj histo-rie n libra me gjuhn e popullit shqiptardhe m pas prezantimi i saj pr studiuesite huaj dhe audiencat botrore.

Nuk sht se kjo nuk ka egzistuarare, porse prpjekjet rreth ktij akti

kan qen shum minimale, dhe ishte kyrealitet i cili nxiti ndjenjn e shum shq-iptarve intelektual brenda dhe jashtShqipris pr t realizuar nxjerrjen e njabetareje dhe kodikuar gjuhn shqipen undshekullin e XIX dhe llimet eshekullit XX.

Duhet thn se edhe pse intelektualtshqiptar t asaj kohe kuptuan domos-doshmrin e prpilimit t nj abetarejen gjuhn shqipe, srish ata nuk po gjeningjuhn e prbashkt pr zgjedhjen e njal abeti t prbashkt pr gjuhn shqipe!

Ata n prgjithsi bashkoheshin seshqiptart ishin nj popull me karakter-istika t veanta historike dhe gjuhsore,t cilt ndryshonin si nga rraca ashtu dhenga gjuha me popujt e tjer t Europs,por ata ende nuk po gjenin orientimin eduhur n lidhje me specikn e gjuhsdhe al abetit q i prkiste atyre.

Normalisht q nj nga shkaqet krye-sore pr mosarritjen e nj konsensusi ishinqo t ndarjet krahinore osk-Geg dheqo t ndarjet etare Mysliman, Orto-doks dhe Katolik; pse jo dhe ndikimi ngakulturat e disa popujve t tjer q domi-nonin mbi kulturn e popullit nga ku atavinin dhe kishin prejardhjen.

Misionart shqiptar t krishter(prgjithsisht) Jezuit dhe Protestantishin t mendimit q al abeti shqiptar t

N krkim t abetares shqipeprpilohej nga grmat latine me argumen-tin se ato ishin gjuh e Europs s krishterdhe se shqiptart do t ktheheshin nj ditn krishterimin evropian, dhe amurtar iksaj ideje ishte Pashko Vasa, katoliku ngaShkodra dhe drejtor politik i vilajetit tHalebit pr disa koh, por edhe t tjer siKostandin Kristo oridhi.

Ndrsa intelektual t tjer t shkol-luar kryesisht n liceun Zosimea n Jani-n dhe viset e tjera t shtetit helen, nprgjithsi ishin me iden se al abeti shqipduhej prpiluar nga shkronjat greke, kjomund t kuptohet are leht n prpjekjet e Anastas Pykaios (Byku n shqip)1,Pandeli Cali, Vangjel Zhaps, Jani Vretosetj, t gjith kta ortodoks pjesrisht ngazonat e jugut t Shqipris, t cilt e shi-konin shqipen si nj nndeg e greqishtesdhe popullin shqiptar si vlla t popullitgrek t dy pasardhs t pellazgve.

Kishte edhe intelektual t tjer tcilt kishin poste n qeverisjen Osmane,t cilt ndoshta nga ndikimi i drejtpr-drejt i pushtetit, ishin t mendimit prnj al abet shqip me shkronja Osmane,t cilt t shtyr ndoshta edhe nga aktise shumica e shqiptarve ishin mysli-man, nj al abet i till do t ishte m isuksesshm, nj ndr ta sht edhe DautBorii (mualimi i sholls rryshdije tShkodrs), por q n t vrtet pr atkoh ishte i vshtir pr tu praktikuarsepse shqiptart e jugut lexonin shqipenme shkronja greke, n vilajetin e Shko-drs dhe rrethinat e saj lexonin me shk-ronja latine dhe shum t pakt ishin ataq lexonin shqipen me shkronja arabe.

Megjithse duhet thn se n pr-pjekjet e tyre pr t realizuar nj abetareintelektualt shqiptar ormuan edhekomisione t cilat sht akt se domi-noheshin nga myslimant. Sipas JaniVretos n kt komision prprpilimin enj al abeti shqip ishin antar: Musta apash Pojani (ish-guvernatori i Krets),Sulejman Pasha nga irana, Seid bej

optani nga irana, Rustem Pasha ngaLeskoviku, Ismail bej Qemali nga Vlora,Bankieri Kristaq Zogra nga shatrat eGjirokastrs, Pashko Vasa nga Shkodra,

1 Shqiptari nga fshati Lekl n Tepelen.

Jahja Dino nga Paramithia, She ki effen-di Gjirokastra, Kostandin Kristo oridhinga Elbasani, Hasan ahsini nga Ninatii amris dhe Shemsudin Sami Fra-shri2. Duhet thn se kta antar nukkan qn detyrimisht t gjith presentn do mbledhje q bnte ky komision.

Ajo q bie n pah gjat puns s ktijkomisioni ishte roli i Hoxha ahsinit(rektorit t par t Daru Funun n St-amboll), i cili ishte pioner i ides q al a-beti shqip t ishte nj al abet i ri i krijuarrishtazi, madje ai ndrmori dhe prpili-min e nj al abeti q i prgjigjej veorivet gjuhs shqipe duke u shkruajtur nga emajta n t djatht.3

Hasan ahsini ishte i mendimit semyslimant duhej t mundoheshin tamsonin arabishten pr t lexuar tekstet eKuranit dhe se ato u duheshin shpjeguaratyre q nuk arrinin ti kuptonin me anne gjuhs vendase (n shqip). Po ashtu njgj e till do t ndihmonte n parandali-min e helenizimit, rreziku i t cilit ndihejedhe m shum n ato kohra, dhe i ciliishte shtrir me an t gjuhs greke, nnj pjes t mir t shqiptarve.

N kt drejtim punoi pa lodhje dhegjith vullnet edhe nxnsi i Hoxha ah-sinit, njherazi dhe antar i komisionitt msiprm Shemsudin Sami Frashri,i cili ndrmori nj sr iniciativash dheprpjekjesh q nga botimi i revistave ederi n botimin e librave t ndryshm,t cilat t gjitha bashkoheshin dhe kry-qzoheshin n nj drejtim t prbashkte cila ishte: shtja e shqiptarizmit dhe egjuhs shqipe.

Prpjekja e ktyre elitarve dhe ttjerve, bri q prpjekja pr ormulimine al abetit shqip, pr hapjen e shkollaveshqipe dhe ngritjen e nj brezi t shkol-luar n mesin e shqiptarve t evolontedhe t shihte gjithmon e m shumprogres; madje t kalonte kujt e elitavedhe t shtrihej n nj mas shum m tmadhe lexuesish, madje duhet thn sekjo bri q t trhiqej vmendja e shumstudiuesve dhe albanologve t hershmdhe bashkkohor t cilt do t shkrua-

2 Vreto 1973: 268.

3 Berkes 1998: 181; Osmani 1999: 221.

nin edhe ata pr prpjekjet e shqiptarvedhe zhvillimet q ata arritn n ushn egjuhs shqipe e cila pa dyshim sht njgjuh karakteristike n Europ ashtu si-kur jan edhe vet shqiptart.4

4 Ky shkrim sht bazuar nga faktet e paraqitu-ra n librin: N llimet e nacionalizmit shqiptart Nathalie Clayer.

Nga Bledar Tek Haxhiu

GRMA GJBehauddin GASHI

Gjeli llon t kndoj,kur z dita t agoj!

I hap syt i lumturuar,nat e gjat ka uturuar!Falenderoj Krijuesin tim,

q jam gjall e gjith gzim! Jam i gjall e jam n jet, jam n drit t vrtet!

Jam n dritn e Besimit,gjallrin e prkushtimit!Marr abdes, laj sy e aqe,

gjat jets mbjell vetm paqe!do namaz ndjehet nga larg,lutja ime: Jo gjak, jo gjak!

M pas bj un gjimnastik,msoj gjuh, aritmetik!Gjashta sht numror,

kur gaboj e shij me dor!N gjoks zemra m rreh ort,

kur ushtrimin se bj dot!Gjasht plus nj na bjn shtat,

nuk pushoj as dit, as nat!Shtat pal qiej prmbi tok,

gjer e gjat na rrin mbi kok!Grma Gj m ndjek nga mbrapa,

me t loz hapa-dallapa!Grmn Gj un shum e dua

dhe ajo m do shum mua!Gjaku vlon npr damar,po mbaroj klasn e par!


7/12


Nse ju shikoni hartn e botsmoderne arabe, ajo mund tjuduket konfuze. Kujt politikmidis vendeve mund t duken

arbitrar, absurd, ose thjesht trastsishm. N disa vende jumund shihni vija t drejta nprshkrettir q ndajn dy vende.N raste t tjera, vija t harkuarandajn kombe t veanta. Pornga dalin kto vija mbi rr?N rastin e Libanit, kujt qndajn Libanin nga vendet fqinje jan relativisht t kohve t fundit. Nj luft civile mesdy grupeve n zon oi n njndrhyrje evropiane n 1860q vizatoi kujt duke e ndarLibanin nga zonat prreth me t cilat ai ka qen historikisht ibashkuar.

Libani nn pushtimine osmanve

N vitin 1517, n kohn e SulltanatitMamluk, Perandoria Osmane pushtoipothuajse t gjith Azin Perndimore Arabe. Sulltani Selim vendosi ta organi-zoj rajonin duke pr shir Sirin e sot-me, Libanin, Palestinn, dhe Jordaninn nj njsi administrative t quajturEyalet Sham ( n turqishten osmane), i cili a rsisht prkthehet siProvinca e Siris. Krahina ishte e ndarm tej n nnndarje administrative tquajtura sanxhaqe.

Nga 1600 n 1800, rajoni u riorgani-zua disa her. Her-her, pjes t Libanitt sotm do t organizoheshin n distrik-te t qeverisura nga Damasku, Beiruti,ripoli, ose Jeruzalemi.

Kontrolli osman ishte i kuzuar nprgjithsi npr qytete, kurse n male dhezonat rurale t Libanit, osmant i dhangjysm-autonomi vendasve q njiheshinsi Druzt dhe komuniteteve t krishtera,zakonisht nn amiljet Maan ose Shihab.Gjat Perandoris Osmane, shum pjesrurale qndruan nn kontrollin lokal, meautoritetet vendore q vepronin si mbled-hsit e taksave pr autoritetin osman. Enjjta gj ndodhi dhe n Liban. Edhe pseosmant ruajtn autoritetin dominues,

amiljeve vendase iu dha liri pr t sun-duar si t donin ato pr aq koh sa ata dot njihnin autoritetin osman.

T krishtert Maronit dhe DruztSistemi me t cilin osmant kishin

sunduar n Liban n prgjithsi unk-sionoi mir edhe pse me konikte t vo-gla. Megjithat, n vitet 1800, konikti

etar ndrmjet t krishterve Maronitdhe Druzve lloi t vlonte.

Maronitt jan nj grup katolik etart cilt i detyrohen me besnikrin e tyrePaps n Rom. Ata kishin ekzistuar nSiri q para pushtimit mysliman n vitet600. Ata jan prov e gjall e politiks stolerancs etare q Islami ka ushtruarpr 1400 vitet e undit, pasi atyre i shtdhn gjithmon liri etare pa u bezdisurnga autoritetet myslimane.

KUSH E SHPIKU LIBANIN

Druzt jan nj grup unik etar. Ata jan sh aqur n vitet 1000 si nj deg egrupit ekstremist Shiit, Fatmids Ismaili.Edhe pse huazuan ide t shumta ngarryma e Islamit, Krishterimit dhe Juda-izmit, Druzt insistuan t ishin nj grup

etar, i ndar nga t tjert.N vitet 1840, konikti mes Dru-

zve dhe Maronitve lloi t bhet njproblem n rajonin bregdetar t Siris,ku t dy grupet prbnin shumicn epopullsis. Duke u prpjekur t zgjidh-nin problemin, n vitin 1842 autoritetetosmane vendosn t ndajn rajonin ndy rrethe administrative. Rrethi veriordo t qeverisej nga Maronitt dhe ai ju-gor nga Druzt.

Ndrhyrja EvropianeNdrsa rancezt dhe britanikt po

krkonin t rrisnin ndikimin e tyre nbotn myslimane, duke konkurruarme njri-tjetrin. Si rezultat, ranceztishin t prirur t mbshtesnin Maroni-tt (vllezrit e tyre katolik n do rast)dhe britanikt mbshtetnin Druzt. Membshtetjen ndrkombtare, t dy grupetprshkallzuan dhunn. N vern e vitit1860, mbi 10.000 t krishtert maronitu masakruan nga Druzt n Damask.

Myslimant n Siri prgjithsishtqndruan neutral dhe ndihmuan shumprej t krishterve t cilt krkonin tishptonin masakrave. Abd el-Kadir, njdijetar mysliman algjerian q jetonte nmrgim n Damask u b i rndsishm

vecanrisht pr mbshtetjen e tij ndaj tkrishterve n Damask. Prpjekjet e tijpr ti shptuar ata nga paraushtaraktDruz patn mirnjohjen e qeverive

ranceze dhe amerikane.

Lagjet Kristiane n Damask pas masakrave t Druz ve n 1860 .

Gjithsesi, autoritetet osmane ishinn gjendje ta shtypnin dhunn midis tdy palve brenda disa muajve t shprth-imit t lu ts. M pas ata rivendosnkontrollin direkt mbi rajonin pr tparandaluar dhunn e mtejshme . Pa-varsisht suksesit t osmanve n ndaljene dhuns, rancezt gjetn mundsinpr t ndrhyr.

Fuqit e mdha evropiane t asaj kohe(Austria, Britania e Madhe, Prusia dheRusia) i dhan Francs autoritetin eduhur pr t drguar trupa n Liban prt mbrojtur t krishtert maronit, edhepse dhuna kishte ndaluar atje. Shumshpejt rancezt i imponuan nj traktatsulltanit osman Abdulmexhid I n vitin1861. Ky traktat i detyroi osmant q temrojn nj guvernator jo-libanez tkrishter pr rajonin q do t miratohejnga uqit e mdha t Evrops.

Efektet nacionaliste tTraktatit

raktati q rancezt i imponuanosmanve krijoi nj koloni t pavarur

ranceze t quajtur Liban n mes t botsmyslimane. Edhe pse zyrtarisht osma-nt ruajtn kontrollin mbi rajonin derin vitin 1918, rancezt ushtruan ndi-kim t madh n vendin e ri. N traktat,

rancezt i diktuan osmanve kujt eLibanit modern. Kujt kishin si qllim

vetm t rrethonin zonat kristiane, dukekrijuar nj vend me shumic t krishteren mes t bots myslimane. Kshtu

rancezt mund ta prdornin pr t ush-truar pushtetin e tyre n Siri.

raktati krijoi ndarjen e par poli-tike t Libanit nga pjesa tjetr e Siris qnga llimi i sundimit Islam atje n vitet600. Ndrsa historikisht Libani i sotmishte konsideruar si nj pjes e Siriss Madhe, tani ai konsiderohej si njvend m vete, me identitetin e vet kom-btar prqndruar rreth nacionalizmit tkrishter dhe ideve evropiane. Nga anaetnike, kulturore, dhe etare, Siria (dukepr shir, Palestinn, Libanin dhe Jor-danin) gjithmon ishte konsideruar sinj rajon i unikuar.

Trupat franceze duke mbrritur n Beirut n 1986

Krijimi rancez i Libanit lloi pro-cesin e ndarjes s tokave myslimane nshtete t pavarura. Rndsi iu kushtuanacionalizmit si nj orc bashkuese nvend t ngjashmrive etare apo kul-turore. Si rezultat, njerzit e Libanit l-luan ta shohin veten si t ndryshm dhet ndar nga pjesa tjetr e Siris - njmentalitet q vazhdon edhe sot n tgjith botn arabe. Kjo politik evropi-ane e promovimit t nacionalizmit prt ulur unitetin islamik apo arab ishteshum e suksesshme pr ta ( rancezt).

Sot, bota myslimane mbetet e prarplotsisht me kujt arbitrar n rrt hartuara nga uqit europiane pr tmbajtur njerzit t ndar dhe kshtu trrisin ndikimin Evropian dhe perndi-mor n rajon. Pa unitetin e karakteri-zuar nga epoka e mparshme myslimane,suksesi dhe uqia e madhe e saj nukmund t ritohet.

Lost Islamic History


8/12


Emri i Allahut El-Muhejmin - Mbrojtsi, VzhguesiNga emrat e bukur t Zotit ton sht edhe El-Muhejmin qprmban njkohsisht disa kuptime t bukura, ndr to: Mbro- jtsi, Vzhguesi, i Urti, i Besueshmi, i Sigurti, Mbikqyrsi etj.Pra Zoti yn sht Ai i cili vshtron gjithka dhe njeh do ve-

pr q bjn krijesat e ij, pr t cilat edhe do ti marri ato nprgjegjsi. do shehtsi n zemrat tona sht e njohur pr. Askujt nuk ia mohon veprn e mir t kryer dhe askujt

nuk ia shton veprn e keqe t kryer, por secili do t llogaritetvetm pr aq sa vet njeriu ka vepruar. Vetm Allahu e caktonse kush sht e mir dhe e keqe, e gabuar dhe e drejt, e lejuar

dhe e ndaluar, sepse dituria dhe urtsia e ij sht absolute,e prkryer dhe prandaj ne duhet ti pranojm urdhresat dhendalesat e ij. Gjithashtu Allahu sht Ai q mbron do krijesnga dmi i t tjerve dhe i ruan ato nga rnia n mkate.

Ky emr sht prmendur n Kuran n suren El-hashr (23):Ai sht Allahu, prve t Cilit nuk ka Zot tjetr t denj pradhurim. Ai sht Sunduesi, i Shenjti, Paqedhnsi, Dhnsi isiguris, Mbikqyrsi mbi gjithka, i Plot uqishmi, Imponue-si, Madhshtori. Qo t i lartsuar Allahu mbi gjithka q iashoqrojn Atij n adhurim

Ndershmria sht nj kurormbi kokn e msuesit, e nseai e humb at njerzit do t humbasinbesimin e tyre n njohurit e tij dhe tshkencs, sepse shumica e studentvemarrin do gj q u thot msuesi ityre.

Nse nj student zbulon se msuesii tij gnjen qo t edhe vetm pr disashtje kjo do t reektohej direkt tek ra-porti i tij me msuesin i cili s shpejti dot humbas kredibilitetin e tij trsisht.Ndershmria shpton nj njeri n ktbot dhe n Botn tjetr. Allahu i Plot-

uqishm e ka lavdruar njeriun e nder-shm dhe ka nxitur besimtart t ndjekinrrugn e ndershmris duke thn: Obesimtar! Friksojuni Allahut dhe b-huni me ata q jan t sinqert (n faldhe vepra). ( eube 119)

Msuesi yn i par, pro eti Mu-hamed (paqja e Zotit qo t mbi t) naudhzoi pr rrugn q on n Parajs

Ndershmria sht nj kuror

mbi kokn e msuesitduke thn: Vrtetsia sht detyrpr ju, sepse ajo on n bamirsi dhebamirsia shpie n Parajs. Do t vazh-doj njeriu t tregoj t vrtetn gjith-mon, derisa t shkruhet tek Allahu sii sinqert. Largohuni nga gnjeshtra,sepse ajo on n vepra t ulta dhe veprate ulta t shpien n Zjarr. Do t vazh-doj njeriu t thot gnjeshtra gjith-mon, derisa t shkruhet tek Allahu signjeshtar. (Buhari dhe Muslimi )

N studimin e biogras personalet t Drguarit t Allahut (paqja e Zotitqo t mbi t) ne gjejm se ai cilsohej si

i ndershm dhe besnik. Pagant mekasnuk kan dgjuar kurr nj gnjeshtr tvetme prej tij. Kur ai u prcillte atyre me-sazhin nga Zoti, krert e Mekes nuk e re-

uzuan at, sepse ai ishte i pavrtet dhegnjeshtar, por vetm pr shkak t inatitdhe mendjemadhsis s tyre. Prveksaj ata kishin rik se mos humbninprestigjin e tyre dhe mendonin se statusii tyre do t ulej n mesin e seve arabe,por megjithat nj pjes nga elita e Me-

kes edhe pse e vogl llimisht n numrdo ta pranonte Islamin edhe haptazi.

Pr shkak t ndershmris dhe sin-qeritetit t pro etit Muhamed (paqja eZotit qo t mbi t) shum njerz do tibashkoheshin atij. Nj nga bashkko-hsit e tij, kur e pa at pr her t partha: Kur e pash e dallova menjher se

ytyra e tij nuk sht ajo e nj gnjesh-tari.

Ndershmria e msuesit n msim-dhnie i ushqen nxnsit t ken be-sim n thniet e tij dhe e lejon at ttoj respektin duke u ngritur midis

tyre edhe n statusin m t lart. Kjondershmri pasqyrohet n elementete prgjegjsis s tij, ndr t cilat jansinqeriteti, trans erimi i njohurive dukepr shir akte dhe in ormacione prgjeneratat e ardhshme. N qo t se m-suesi nuk sht i sinqert, ather ditu-ria q ai prcjell do t jet e paplot dhedo t zhduket. Rezultati do t jet aktedhe in ormacione q jan t ndryshmenga ajo e vrtet q duhet transmetuar.

Nse nj student merr njohuri nga njmsues i pandershm dhe me qndri-min e tij jokorrekt q ai mban e pranonkt mangsi nga msuesi i tij, atheredhe ai mund t adoptoj nj sjellje ttill dhe ktu lind nj rrezik i madh prshoqrin.

Nj msues nuk duhet ti gnjejkurr nxnsit e tij edhe nse do tiduhej t mbronte kolegun nga gabi-met q ai mund t ket, por nse dot tregohet gjithmon i sinqert meta, ather ai do t toj besimin dhedashurin e nxnsve t tij. Si konkluz-

ion themi se:Ndershmria sht shptimpr msuesin n kt bot

dhe n Tjetrn.Gnjimi i nxnsve sht nj penges

pr t kuptuar njohurit e prcjella dhenj shkak pr humbjen e besimit.

E ekti i gnjeshtrs i tejkalon kujte gnjeshtarit dhe ndikon n t gjithshoqrin.

Nga Arens GJEVORI


9/12


Zhvillimi i madh mesjetar n ushne dijieve n vendet arabe, pasqyro-het edhe n hartimin e kalendarve t sakt,qo shin ata hnor apo diellor. N liter-aturn orientale Islame kemi nj trashgi-mi t madhe kalendarsh (takvim), ndrt cilt m t njohurit jan: kalendari arab(tarihul-arabi), kalendari turk (tarihul-turki), kalendari romak (tarihul-rumi),kalendari persian (tarihul- arisi) kalendarikopt (tarihul-kibti), kalendari i xhelaludinit(tarihul-xhelali) etj.

Njri ndr kalendart, q pati njrndsi t veant pr botn islame dhe qprdoret ende n ditt tona, sht kalen-dari Hixhri hnor, q lloi t prdoret nkohn e pro etit Muhamed a.s.

Por arabt, si edhe popujt e tjer tlindjes, edhe para pranimit t es Islame,madje q n mijvjearin e par para ersson, prdornin kalendarin hnor.

Kalendari i vjetr hnor arab pr-bhej prej dymbdhjet muajsh, t ciltn mnyr t alternuar kishin nga 30ditnet pr muajt tek dhe nga 29 ditnetpr muajt i t. Muajt e kalendarit HixhriHnor jan: Muharrem, Se er, Rrabiul-Euel, Rrabiul-Ahir, Xhumadil-Ula, Xhu-madil-Uhra, Rexheb, Shaban, Ramadan,Sheual, Dhul-Kade,Dhul-Hixhe. Vitethnore t ktij kalendari ishin t thjeshtame nga 354 ditnet dhe vite t brishta menga 355 ditnet. N vitet e brishta shtohejnj dit n muajin e undit t vitit.

Feja Islame e ligjroi kalendarin hnorpr myslimant dhe urdhroi q do muaji ri t lloj me Hnn e re, m saktsisht,sht asti i shikimit t draprit t hns sre pr her t par sapo t ket pernduarDielli. Era e sotme e kalendarit HixhriHnor, q nis me numrimin e viteve ngaviti i shprnguljes s pro etit Muhameda.s. dhe myslimanve nga Meka pr nMedine, quhetHixhri , q ka kuptimin eShprnguljes . Shprngulja u b n shtator t622 e.r. sipas kalendarit t sotm (Julian).Kjo ngjarje me rndsi pr botn islame,shnon llimin e ksaj ere t re. Era Hixhriu ut n prdorim nga Kali Umer n vitin638 e.r. ose 17 vjet pas Hixhrit (shprn-guljes), dhe si moment i llimit t ksaj eret re u muar 16 korriku i 622 (se prkonte

me nisjen e vitit t ri Hnor) sipas kalen-darit Julian.Ky kalendar, sot prdoret n vendet

e lindje s mesme, n A rik e gjetk, nprgjithsi n vendet ku praktikohet ejaIslame. Kalendari Hixhri Hnor, ka qenkalendari zyrtar i Perandoris Osmane.Edhe n Shqipri ai sht prdorur gjatperiudhs Osmane dhe sht pasqyruaredhe n botimet shqip. Ai vazhdon t pr-doret ne vendin ton edhe sot, pr t pr-caktuar estat etare Islame.

Ciklet e kalendarit Hixhrihnor

N prcaktimin e viteve t brishta, nkalendarin hixhri hnor jan prdorur dysisteme-cikle:

Cikli turk me period 8-vjeare dhecikli arab me period 30-vjeare.

N ciklin turk 3 vite merren t brishtadhe 5 t thjeshta. Vite t brishta n ktcikl jan II, V dhe VII. I gjith cikli zgjat

Kalendari Hnor 2835 ditnet, kjo periudh kohore prm-ban numr t plot javsh. Kjo gj bn tmundur q Hna e re, me llimin e ciklitt ri, t bjer n t njjtat dit t javs, gjq lejon prpilimin e tabelave kalendariket prhershme 8-vjeare. Kto tabela turqiti quajtn Ruzname.

N ciklin arab 30-vjear, 11 vite merrent thjeshta dhe 19 t brishta. I gjith ciklizgjat 10631 ditnet. N mnyr q Hnat mos largohet m shum se 0,5 ditnetnga dita e llimit t muajit apo n llim tvitit, n ciklin 30 vjear, si vite t brishta ucaktuan: II, V, VII, X, XIII, XVI, XVIII, XXI, XXIV,XXVI dhe XXIX.

Saktsia e kalendarit Hixhri Hnorsht m e madhe se kalendari Julian. Nciklin 30 vjear, hna e re nuk prputhetme kt kalendar vetm pr 0,012 ditnet.Kshtu, gabimi i mosprputhjes prej njditnate n kt kalendar plotsohet vetmkur kan kaluar 2500 vjet.

Kalendart nj vjear natyror.Krahas kalendarit Hixhri Hnor

shumvjear i quajtur ciklik-historik (mecikle 30 vjeare), ku prcaktimi i llimit tmuajve dhe i kohzgjatjes s tyre merret iksuar, duke i alternuar ata me nga 29 dhe30 dit, sht edhe kalendari Hixhri Hnornj-vjear ku merret parasysh Hna e re,dukja e par e draprit t Hns s re pasperndimit t diellit, pasi sht br Hna ere. Ky kalendar quhet natyror dhe prdoretedhe pr prcaktimin e kohs s riteve t

estave etare islame.Kshtu, nse sot pas perndimit t di-

ellit, pr her t par duket, me sy t lir,drapri i Hns s re, perndimi i diellitprcakton llimin e dats nj t muajit tri t kalendarit Hixhri Hnor. N kalenda-rin Hixhri Hnor ditnata e re llon pasprndimit t diellit.

HnaSikurse e tham kalendari Hixhri

Hnor bazohet mbi azat e Hns, ndaj prt prpiluar kt kalendar duhen pasur njo-huri t mira rreth saj.

Hna sht sateliti i vetm natyrori toks, q krahas rrotullimit rreth saj,sbashku me t bn rrotullimin rreth Di-ellit. Ajo sht trupi qiellor m i a rt me

okn (rreth 384.000 km larg) dhe m indritshmi pas Diellit. sht trup i ngurtn orm s erike, me nj diametr prej3474 km (rreth e diametrit t oks), menj vllim 49 her m t vogl se t oksdhe me nj dendsi mesatare 3,35 g/cm3,me nj mas rreth 1/81 t mass s oks(kshtu nj njeri q peshon n ok 72 kg,n Hn do t peshonte 12 kg).

N varsi t pozicionit ok-Diell-Hn, e rrjedhimisht t dukjes nga okat pjess s Hns t ndriuar nga rrezet eDiellit, Hna ndryshon pamjen e saj dukekaluar n disa aza: Hn e re, kur Hnasht ndrmjet oks e Diellit; ereku ipar, kur Hna sht 90 nga lindja e Diel-lit, me orm gjysm qarku me konveksitetnga perndimi; Hna e plot, kur Hnadhe Dielli ndodhen n ann e kundrt t

oks dhe ereku i undit, kur Hna sht90 n perndim t Diellit, me ormgjysmqarku me konveksitet nga lindja.

Ky ndryshim i azave t Hns gjatnj intervali kohor t pandryshueshm, ushrbeu njerzve si njsi matse e kohs,prandaj lluan ta vn n themel t kalen-darve t tyre. Intervali kohor gjat t cilitbhet ndrrimi i plot i azave t Hns,quhet muaji sinodik dhe sht i barabartme 29,531 ditnet (ose 29 ditnet 12 ore 45 minuta). sht quajtur sinodik ngafala grekesinodos q do t thottakim.N kohn e Hns s re duket sikur Hnatakohet me Diellin. Si llim i muajit mer-ret kur duket drapri hnor pas Hns sre. Ky moment quhet Neomenia. Pas ktijasti Hna mund t vrojtohet n muzg prdisa minuta derisa t perndoj. Por duk-shmria e draprit t Hns pas perndimitt Diellit sht e kushtzuar nga aktor as-tronomik dhe meteorologjik. Ndr ak-tort astronomik jan:

Mosha e Hns,quhet intervali kohornga momenti i brjes s Hns s re derin astin e dukjes s draprit t Hns sre n muzg (shembull: n datn 12.6.2010Hna e re u b n orn 12:16, Dielli pern-doi n orn 19:14, drapri i Hns s reperndoi n orn19:33. Kshtu nga brjae Hns s re deri n perndim t saj kankaluar7 or17 minuta kjo sht edhe mo-sha e Hns.)

Altituda , sht lartsia e saj mbi hori-zont.

Elongacioni, q sht largsia kndorendrmjet Hns dhe Diellit e par nga toka.Kurse ndr aktort meteorologjik jankthjelltsia e qiellit, mungesa e mjegulls

dhe relievi i ult toksor nga perndimi.N disa vende, pr prcaktimin e mua-

jit t ri t kalendarit hnor, bazohen ndukshmrin astronomike t draprit tHns, e cila si kriter ka brjen e Hns sre dhe perndimin e saj pas perndimit tDiellit. N disa vende t tjera, bazohen ndukshmrin optike (me sy t lir) t saj, ecila si kriter ka trashsin pre 10 (sekonda

harkor) t pjess m t gjer t draprit tsaj, moshn e Hns prej 8 orsh (ose m tmadhe), altitudn m t madhe se 2 dheme elongacionin m t madh se 3.

Por ndonjher Hna perndon paraperndimit t Diellit, n kt rast sht ipamundur shikimi i saj

Nga sa tham m sipr, del se n prcak-timin e datave t llimit t muajve t kal-endarit Hixhri Hnor, si dhe kohzgjatjess tyre, prdoren kritere t ndryshme. Kjosht edhe arsyeja pse shpesh her data ellimit t muajit t Ramazanit nuk prkonn t gjitha vendet n nj dit, pasi vendet ndryshme prdorin kritere t ndryshmepr shikimin e Hns.

KurioziteteViti i thjesht hnor sht 11 dit m

i shkurtr se viti i thjesht diellor, dhe 12dit m i shkurtr se viti i brisht diellor.

Viti i thjesht hnor ka 50 jav e katrdit, n.q.s muaji Dhul Hixhe sht 29dit, ose 354 dit, i cili vazhdon n ktmnyr pr dy ose tre vjet rresht.

Ndrsa viti hnor i brisht ka 50 jav epes dit, kur muaji Dhul Hixhe sht 30dit, ose thn ndryshe 355 dit dhe zgjatvetm nj vit.

Ramazani qllon me nj muaj diellorprkats nj her n 32 vite e gjysm.


10/12


Evarist Galua lindi m 26 tetor1811 n Paris. Ishte i biri i Nikol-la dhe i Adelina Galuas. I ati ishte drej-tor pran Universitetit Perandorak tParisit.

Ishte koha e lulzimit t perandoriss Napoleon Bonopartit. Po bheshin gatit dilnin n sken gura madhshtore n

ushn e shkencave ekzakte. Franca ishte

nj vend me tradita matematike. La-granzhi, Lezhandri, Laplasi dhe Monzhikrijuan ligjet kryesore t matematiks, tnjohura nga e gjith bota. Puna e tyre dot ndikonte te Koshi, Galua e t tjer. Nvitin 1811 jets s Lagranzhit po i vinte

undi. Sta etn e matematiks, nn stu-dimin dhe zbulimet e mdha t saj do tamerrte pas disa vitesh, Evarist Galua.

Galuai ishte me bindje republikanedhe kundrshtar i monarkis e si rrjed-him edhe i perandoris s Bonapartit.Historia e Evarist Galuas ka qen his-tori urrejtjeje ndaj mbretit dhe shkak ivdekjes s parakohshme t matematika-nit gjenial.

Galua, Koshi dhe Agustin Lui, kjotreshe t rinjsh matematiciensh gjenialdo t hidhnin themelet e matematiksmoderne.

Evarist Galua n moshn trembdh- jet vjeare hyn n kolegjin Lui d Gran. Aty u shqua si nxns i shklqyer n lndtekzakte, sidomos n matematik, zik eastronomi. N kt kolegj Evaristi ado-loshent ka shum episode dhe momente,kur e lidh pro esorin e tij t matematiks,Berto, me disa problema e m pas e uditdhe e sdon me zgjidhje origjinale e an-tastike, q vetm ai di ti bj.

Galuai i shtroi shum pyetje vetes: Amund t ngjitemi nga nj ekuacion nnj tjetr? A mund ta reduktojm zgjid-hjen e ekuacionit t grads m t lartn zgjidhje t ekuacionit m t a rt ngrad m t ult? A mund t zgjidhenekuacionet algjebrike me veprime racio-nale dhe me nxjerrjen e rrnjs? Me falt tjera shkalla sht e vazhdueshme apokputet? Ai e ndjeu se ky ishte problemikryesor i algjebrs, problem zgjidhjen e

Evarist Galua(1811-1832 )

t cilit i madhi Lagranzh nuk e kishteditur.

Pasi lexoi edhe gjeometrin e Lezhan-drit, iu prvesh studimeve t pavarura.Dhe pas shum pune studimore arriti nzbulimin e ri se do ekuacion zgjidhetme radikal e se pr do ekuacion ka aqrrnj sa sht grada e ekuacionit.

Kur nj dit pro esori i gjeometris ikolegjit zoti Venij shtroi problemin se simund t ndahet nj knd i trekndshitn dy pjes t barabarta, Evaristi djaloshmori kompasin, doli n tabeln e zez,prshkoi dy harqe nga dy ant e kn-dit, hoqi nj drejtz n pikprerjen e dyharqeve e kshtu kndi u nda n dy pjest barabarta. Vernij hapi syt pr ktteknik t re n ndarjen e kndeve, sepsederi ather kndet pro esori i ndante meraportor. Gjat katr viteve t qndrimitt Evarist Galuas n kolegjin Lui dGran pati shum episode t gjenis ezgjuarsis s tij, i cili m von u b njri

nga matematicient e shekullit.Evarist Galua shklqeu n matema-

tik dhe qysh n mosh t njom ishtenjohs i thell i saj si dhe i ziks, studi-ues dhe zbulues i shum teorive matema-tikore.

Por, si tham edhe m lart, ai ishtenj republikan i zjarrt dhe kundrshtari monarkis. Prandaj policia perandorakee Napoleon Bonopartit nuk e kishte mesy t mir dhe e survejonte. Atij nuk iudha ndihm as pr studimet e tij n ush-n e matematiks, iu ndaluan botimet epunimeve t tij, i kontrollohej letrkm-bimi me gurat e shquara botrore tmatematiks. Policia sekrete e Napo-leonit organizoi sherrin banal pr dueline Galuait me shokun e tij t ngusht,ku mbeti i vdekur gjeniu i matematiksbotrore.

Evarist Galua u vra qllimisht.Nga burime q i prkasin ksaj periudhedim se policia perandorake kishte ndi-

hmn e spiunve dhe t provokatorve. A nuk sht e natyrshme t mendohet,se ajo vuri n lvizje tr makinerin esaj pr eliminimin e ktij matematikantigjenial?

Studimet, zbulimet e dorshkrimetq la Evarist Galua, i shrbyen brezave tmvonshm n zgjidhjen e shum prob-lemeve dhe pr thellimin e shum teorive

n lmin e matematiks. N moshn njzet e nj vjeare,kur Galuai ishte n kulmin e gjenis stij dhe kur kishte br shum zbulime nmatematik, m 31 maj 1832 vritet nt ashtuquajturin duel nderi, nj duel istisur e i orkestruar nga policia e shehtperandorake .

Me vrasjen e tij, bota mbar humbinjrin nga gjenit e matematiks. Vrasjae tij, ashtu si do t vritej Pushkini e Le-rmontovi n Rusin e largt, kputi nmes jetn e ktij meteori shklqimplotn qiellin e errt e plot muzg t Francss asaj kohe.

Ishte koha kur gjenit n shum usha

t dijes e t jets vriteshin npr duele tparamenduara, raprezalje kjo e sistemevemonarkike e obskurantiste.

Bota e vendos Evarist Galuan nrangun e matematicienve t md-henj, pavarsisht jets s tij t shkurtr.Matematika e ditve t sotme sdo t ishten kto nivele, n kt stad zhvillimi, papunn e ksaj plejade matematikanshgjenial si: Koshi, Galua, Gaus, Monzh, Jakob, Klejn etj. Po rendisim si mbylljet ktij shkrimi dy thnie t igurave tndritura t asaj kohe.

Evarist Galua nuk ishte mshum se njzet vje. Ai ishte njri ngamatematikant e shekullit dhe njringa republikant m t akt.

Aleksandr Dyma ( i ati )

Rreth vitit 1830 n Franc, nhorizontin e matematiks s kulluar uduk nj yll i ri me shklqim t paparderi ather. Ky ishte Evarist Galua

Feliks Klejn Shkroi: lirim Gega


11/12


NILS HENRIK ABEL( 1802-1829 )

Matematicien norvegjez. Ka vrtetuar seekuacionet algjebrik t nj grade m tlart se katr, n rastin e prgjithshm,nuk mund t zgjidhen me radikal. Kra-has me K.Jakobin vendosi bazat e teoriss unksioneve eliptik dhe studioi inte-gralet, q mbajn emrin e tij.

FRANSUA DOMENIK ARAGON( 1776-1853 )

Fizikan dhe astronom rancez, antar i i Akademis s Parisit, pro esor i shkollspoliteknike, drejtor i observatorit t Pa-risit. Studioi polarizimin e drits, zbuloit ashtuquajturin magnetizm t rrotul-limit.

FRIDRIH KARL GAUS( 1777-1855 )

Matematicieni m i madh gjerman, au-tori i veprave t amshme t astronomisteorike, t gjeodezis, t ziks dhe tmagnetizmit toksor. Ka vrtetuar teo-remn themelore t algjebrs: pr doekuacion algjebrik ekziston nj rrn- j. Ka shkruar nj sr punimesh mbiteorin e numrave, mbi gjeometrindi erenciale, teorin e probabiliteteve,teorin e serive t pa undme, teorin epotencialit mbi progresionet aritmetik egjeometrik.

Matematicien t mdhenj t shekullitnntmbdhjet

FELIKS KLEJN( 1849-1925 )

Matematicien gjerman, autor punimeshn algjebr, n gjeometri dhe n teorine unksioneve.

LUI AGUSTIN KOSHI( 1789-1857 )

Matematicien rancez, antar i aka-demis s Parisit. Shpiks i teoris s

unksioneve me variabl kompleks. Au-tor punimesh mbi teorin e ekuacionevedi erencial, mbi ekuacionet e ziksmatematike etj. Autor i kurseve t anal-izs matematike.

LUI ZHOZEF LAGRANZH(1736-1813 )

Matematicien i madh rancez, themel-ues i mekaniks analitike, antar i Aka-demis s Parisit. Ka punuar n shum

usha t matematiks si: njehsimi variac-ional, algjebr, teori numrash etj. shti prmendur pr teoremn e Lagranzhit.

FRANSUA SILVESTR LAKRUA (1765-1843 )

Matematicien rancez, nxns i Monzhit.

PJER SIMON LAPLAS(1749-1827 )

Matematicien i madh rancez, zikandhe astronom, antar i akademis s Pa-

risit, autor i Mekaniks qiellore, veprn pes volume. Me emrin e tij jan t

lidhura nj sr zbulimesh n mekanik,n teorin e ekuacioneve di erencial, nteorin e probabiliteteve.Ishte i pari qhodhi hipotezn mbi prejardhjen e siste-mit diellor, e cila mbretroi n shkencpr njqind vjet. Ka qen pr nj kohministr i mbrendshm, kur ishte n uqiNapoleon Bonoparti.

ADRIAN MARI LEZHANDR(1752-1833 )

Matematicien rancez, pro esor i shkol-ls politeknike, antar i Akademis sParisit. Autor punimesh mbi teorin enumrave, mbi teorin e integraleve elip-tik, gjeodezis dhe mbi kursin klasik t

gjeometris elementare.SOFUS LI

(184-1899 )Matematicien norvegjez, krijuesi i teor-is s grupeve t vazhdueshm. Punimete Li-s kan rndsi t madhe pr teorine ekuacioneve di erencial dhe pr gjeo-metrin di erenciale.

GASPR MONZH(1746-1818 )

Matematicien i madh rancez dhe per-sonalitet shoqror, njri nga themeluesite shkolls politeknike t Parisit. Krijoi

gjeometrin diskriptive, bri zbulime trndsishme n gjeometrin di erenciale

dhe n teorin e ekuacioneve di erencial.SIMEON DENI PAUSON

(1781-1840 )Matematicien rancez, zikan dhe me-kanik. Pro esor i shkolls politeknike,antar i akademis s Parisit. Autor idi erencave t undme, i ekuacionevedi erencial, i teoris s probabiliteteve,mekaniks teorike dhe qiellore, i teoriss elasticitetit dhe ziks matematike.

ZHAN BAPTIST FURI(1768-1830 )

Matematicien rancez, zikan, personal-itet politik dhe ushtarak. Autor i puni-

meve mbi serit trigonometrike, mbiekuacionet di erencial dhe prcjellsh-mrin elektike.

KARL GUSTAV JAKOB(1804-1851 )

Matematicien gjerman, antar i aka-demis s Berlinit. Punoi gati n t gjitha

ushat e matematiks. Rndsin m tmadhe e kan punimet e tij mbi teorine unksioneve eliptik, mbi integrimin eekuacioneve t dinamiks dhe mbi njeh-simin variacional.

Shkroi: lirim Gega

Hudhra, e prbr nga bulbi i ciliprdoret si n guzhin ashtuedhe n mjeksin popullore, prmbanvitamin A, B, C, E si dhe tomcide qvrasin bakteriet.

Mnyra e prdorimitPr t prgatitur in usion t toht

merren 5-6 thelbinj t shtypur e utenn nj got me uj t toht pr gjithnatn. N mngjes kullohet e pihet es-ll. Kjo rekomandohet pr t smurtme probleme n tretje dhe gastrite. Prt eliminuar ern e rnd prtypni nok,majdanoz , trndelin ose 1 kokrr ka et pjekur. Kjo kur nuk kshillohet tekgrat q ushqejn oshnje me gji sepse ushkakton coliche in antile duke u dh-n dhimbje n aparatin trets. Gjithash-tu nuk kshillohet edhe pr ata t ciltprdorin preparate pr hollimin e gjakut.

Ndrsa mjekt popullor veproninn kt mnyr: Shtypnin 3-4 thelbahudhra, 1 cop majdanoz t grir dheksaj przierjeje i hidhnin disa pika vajulliri duke e ln t marinohet prgjatgjith nats. Kjo salc rekomandohett konsumohet do mngjes n t njjtnmnyr q aplikohet gjalpi sipr ets sbuks.

Vlera e hudhrs pr kurimPr krimbat e parazitt e mijve

ndiqet kjo kur: Coptojm 3-4 thelbinjdhe zhyten n nj lxhan aji me qumshtt vakt. Kjo przierje lihet gjith natndhe pihet n mngjes pr 2-3 jav. Kujdes!Esht e rndsishme t mos konsumohetushqim deri n orarin e dreks. Me ktmetod eliminohet plotsisht edhe tenjaose shiriti m rezistent.

Pr smundje t veshit otalgji oseshurdhri me origjin reumatizmale cop-tohet nj thelb hudhr ku utet n njcop garz t madhe e cila mbahet natnn vesh n mnyr q pjesa q utet t jet e mbyllur dhe pjesa tjetr t ngelet

jasht. Kt e lm gjith natn.Pr kallot e kmbve. Shtypim nj thelb

hudhr t ciln e ngrohim dhe e vendosimduke e mbshtetur ort n vendin e kallos.Kt proces e prsrisim disa net rreshtdhe pr 15 dit kalloja zhduket.

Pr pickimin e blets . Nxirret thum-bi i blets e lyhet me thelb hudhre.

Dy deri n tre thelbinj hudhrzvendsojn arat e sinapit si kata-plazm pr trajtimin e reumatizms (kataplazm- llap e nxeht e ngroht qvendoset n pjesn e pezmatuar).

Prdoret si kur n smundjet in ektivesi diarre, bronkit, BC, azm, enzem,

dobsi e prgjithshme, tretje e vshtir,lodhje (dobsi) zemre, shqetsime tqarkullimit t gjakut t gjakut, arteri-oskleroz n artrit, n kancerin e zorrve,kolesterol, tension i lart, imunitet i lartepatoprotetor. Ruan mlin dhe nukduhet harruar pa u prmendur se hudhrasht nj antioksidant shum i mire.

Marrja e 1 thelbi hudhr do dit es-ll pr 26 jav ul kolesterolin 20%. Ngaprdorimi i hudhrs mlia pastrohetnga metalet e rnda t cilat i gjejm si nushqime ashtu edhe tek uji i pijshm.

Abedin Stringa UE Aleksandr Xhuvani


12/12

Gazeta Mendimi 12

Documents

Transcript of Gazeta Mendimi 12