Forbes en Zengin 100 Turk

Burçak Güven

Editörden

16 F O R B E S MART, 2010

GEÇEN YILKİ ZENGİNLER LİSTEMİZİN BİR NUMARASI HÜSNÜ ÖZYEĞİN,bir röportajında “umarım gelecek yıl birinci çıkmam” demişti… Kendisine kötübir haberimiz var; ismi -ne yazık ki- bu yıl da listemizin zirvesini süslüyor.

Bir önceki listemiz 2009 Mart’ında yayınlandıktan hemen sonra kendisiyle gö-rüşmeye gittiğimde de, “FORBES yüzünden gelen taleplerle başının çok ağrıdığını”bizzat söylemişti. Yine de çalışma odasındaki dolaplardan birinin üzerinde zengin-ler listesi sayımızdan onlarcası duruyordu.

İşte FORBES’un bu yıl beşinci kez hazırladığı “En Zengin 100 Türk” listesi, tamda böyle bir şey: Pek çok kişi, bu listede ne adını görmeye tahammül edebilir ne degörmemeye! Çünkü bir tarafıyla deşifre edilmek, ortaya çıkmak, göz önünde olmakanlamı taşısa da diğer bir yönüyle de başarının ve gücün sembolüdür bu liste.

Bu yılki listemiz -bana göre- şu ana kadar yapılanların en önemlisi. Birincisi buyıl listemiz, inanılmaz renkli. Düşenler, çıkanlar, yeni girenler, geri dönenler, başıbelada olduğu halde zirveyi zorlayanlar, son anda milyarderler arasında tırmanan-lar… Bu yıl ne ararsanız var.

Zirvede bu yıl yine Özyeğin olsa da, birincilik için yarış epey çetin geçti doğru-su. Ortaklarıyla sıkıntılı günler geçiren, hakkında henüz onanmamış da olsa hapiskararı bulunan, adı Ergenekon davası sürecinde telaffuz edilen Mehmet Emin Ka-ramehmet, bu yıl zirveyi az farkla kaçırdı mesela. 2009 yılını oldukça sıkıntılı geçi-ren Aydın Doğan ve ailesinin servetlerindeki değişim, son ana kadar ‘milyarderlerligi’ne temsilci sokup sokamayacaklarının belli olmaması, heyecanı artıran unsur-lardan oldu.

Listeyi bizim açımızdan her zamankinden daha heyecanlı kılan ikinci unsur da,bu yıl beşinci kez yayınlanacak olmasıydı. Zira uluslararası FORBES lügatinde ‘beşyıl’, büyük önem taşıyor. Rüştünü ispat etmenin; geriye doğru değerlendirme, ileridönük projeksiyon yapmak için gerekli verilere sahip olmanın göstergesidir beş yıl.FORBES bazı listelerinde, beş yılın altında görevde kalmış yöneticileri ya da bu sü-reden daha az piyasada bulunan fonları örneğin, değerlendirmeye bile almaz. Buyüzden beşinci yılı ‘devirmek’, FORBES camiasında ‘omuza kondurulan yıldız’ de-ğeri taşır.

Omzumuzdaki bu yıldızla girdiğimiz beşinci yılda büyük bir hareketliliğe şahitolduk. 2009’da yayınladığımız listenin ne kadar karanlık bir tablo yansıttığını hatır-layacaksınız. 2008 listemizde 36 olan dolar milyarderleri sayımız, geçen sene 13’egerilemişti. Bu yılki liste daha umut verici: 28 milyarderimiz var. Geçen sene mil-yarderlikten düşen 22 ismin 12’si geri ‘dönmeyi’ başardı. Listemizde ayrıca ilk kezmilyarderler arasında giren isimler de var. Bu yıl Şarık Tara servetini, geçen seneyegöre en çok artıran ikinci kişi olurken bir başka rekora daha imza attı: 2008 serve-tinden en uzaktaki işadamı oldu aynı zamanda.

Bu yılki “En Zengin 100 Türk” listesi, her zamankinden daha çok tartışmanınfitilini ateşleyecek gibi gözüküyor. Bu gündemden uzak kalmamak için en iyisi sizde bir an evvel çevirin sayfaları ve başlayın okumaya...

İmtiyaz SahibiTurkuvaz Gazete Dergi Basım A.Ş. adına

AHMET ÇALIK

Tüzel Kişi Temsilcisi ve Genel MüdürLevent Tayla

Genel Yayın Yönetmeni: Burçak Güven Yazı İşleri Müdürleri: Eyyüp Karagüllü, Handan BayındırYayın Danışmanı: Murat ArınHaber Müdürü: Mehin ÖnerGörsel Yönetmen: Kayhan ErkanEditörler: Adil Uçar, Ersun Erdinç, Nilgün BalcıÇavdar, Sabit Yürürdurmaz Muhabir: Öztürk Turan, Merve Gün Sayfa Sekreteri: Serkan Korkmaz

FORBES Türkiye Yayın Kurulu: Aclan Acar, Richard

Anderson, Engin Arıkan, Mehmet Barlas, Ümit Boyner,

Pembe Candaner, Muhtar Kent, Aldo Kaslowski,

Prof. Dr. Fuat Keyman, Vural Öger, Oğuz

Özerden, Güven Sak, Özdem Sanberk, Bülent Şenver,

Orhan Taner, Cemal Taşhan, Serdar Urçar

Fotoğraf Editörü: Muzaffer Sağlam

Genel Müdür Yardımcıları: Yonca Ertürk, Tuncel Sunar

İş Geliştirme ve Abone Müdürü: M. Cem Kırmızı

Pazarlama Müdürü: Gözde Güleryüz Türkel

Üretim Planlama Yönetmeni: Nuray Kavuncubaşı

Üretim Planlama Sorumlusu: Ufuk Can

TURKUVAZ GRUBU HİZMETLERİMarka ve Pazarlama Grup Başkanı: Sinan Köksal

Kurumsal İletişim Grup Başkanı: Fecir Alptekin

Mali İşler Müdürü: Özgür Sarıışık

REKLAM SATIŞ PAZARLAMATurkuvaz Reklam Grup Başkanı: Ümit Önal

Genel Müdür: Rana Karlıdağ

Genel Müdür Yardımcısı (Pazarlama): Aynur Atalık

Genel Müdür Yardımcısı (Satış): Hakan Yonsul

Reklam Grup Koordinatörü: Gülcan Avuka

Reklam Müdürü: Elif Kulaoğlu

Ankara Bölge Reklam Koordinatörü: Elif Ezer

Tel: (0312) 292 51 53

Faks: (0312) 292 51 43

Rezervasyon Telefon: (0212) 354 33 61-63-65

Rezervasyon Faks: (0212) 354 33 75

Sorumlu Müdür: Yusuf Yazıcıoğlu

Yayının Türü: Yerel Süreli

Yönetim Yeri: Barbaros Bulvarı, Cam Han, No: 153

Beşiktaş/İstanbul

Yayımcı: Turkuvaz Gazete Dergi Basım Yayın A.Ş.

Dağıtım: Turkuvaz Dağıtım Pazarlama A.Ş.

Basımcı: Turkuvaz Matbaacılık Yayıncılık A.Ş.

Basımcı Adresi: Barbaros Bulvarı, Cam Han, No: 153 Kat 6

Beşiktaş/İstanbul

Basıldığı Yer: Fatih Mahallesi, Hasan Basri Caddesi,

Samandıra/Kartal/İstanbul

İşletme Müdürü: Kemal Erginsoy

Basıldığı Tarih: 25 Şubat 2010

İLETİŞİM BİLGİLERİForbes Türkiye Yazışma Adresi: Barbaros Cam Han No:

158 Kat: 8, 34349 Beşiktaş / İstanbul

Telefon: (0212) 354 41 38 Faks: (0212) 347 06 20

e-mail: [email protected]

Abone Servisi Tel: (0216) 651 56 51

[email protected] - www.turkuvazabone.com

Forbes Türkiye, Turkuvaz Gazete Dergi Basım A.Ş. tarafından

Forbes Inc. ve Forbes Global Inc.’in lisansıyla T.C. yasalarına

göre yayınlanmaktadır. Dergide yer alan yazı, fotoğraf, illüs-

trasyon, harita gibi malzemelerden yazılı izin olmaksızın hiçbir

şekilde alıntı yapılamaz. Basılan ilanların sorumluluğu ilan

sahiplerine aittir.

æTÜRKİYE

Son Yılların En Hareketli Listesi

kunye editor mart 2/25/10 2:42 AM

MART, 2010 F O R B E S 59

FORBES

100“En Zengin 100 Türk”ün toplam serveti bu y›l 87

milyar dolar. Bu, geçen bir y›lda hanelerine 31 milyardolar eklediklerini gösteriyor. Listede 13 yeni isim ve

üç yeni milyarder var. Hiç de fena bir y›l de¤il.

N‹LGÜN BALCI ÇAVDAR - ÖZER TURAN

62 Geri Geldiler 64 Kazançlar ve Zararlar 66 Yine Zirvede 68 S›k›nt›l› Milyarder70 Milyarderler 86 Hanedanlar 90 Analiz - Cemil Ertem 92 Uçurum

94 Hoflgeldiniz!96 Güçbirli¤i 98 Kronometre 100 Hayat Bilgisi 102 Emekli Zenginler 104 Varl›kl› Vak›flar 106 Milyarderlerin S›rlar› 108 Geçmifl Zaman Olur ki

Neler Var

01 - zengin_acilis 2/25/10 4:19 AM Page 1


100FORBES>

İki geri bir ileri... Geçen yıl “En Zengin 100Türk”ün toplam serveti bir önceki yıla göre ne-redeyse yarı yarıya erimiş ve 111 milyar dolardan56 milyar dolara gerilemişti. ABD’de başlayankrizin listede yarattığı etki çarpıcı oldu. 36 dolarmilyarderinden geriye geçen yıl sadece 13 kişi

kalmıştı ve bunların arasında Koç ya da Sabancı soyadı-nı taşıyan kimse yoktu. Durumun normale dönmeyebaşladığını söyleyebiliriz. Koç Ailesi’nin üç ferdi Sema-hat Arsel, Rahmi Koç ve Suna Kıraç milyarderler liginegeri döndü. Onlarla birlikte Şevket Sabancı, Ahsen Özo-kur, Aydın Doğan, Deniz Şahenk, Erman Ilıcak, FarukEczacıbaşı ve Turgay Ciner de... Geçen yıl milyarderlerligine veda eden 12 kişinin yanı sıra bu yıl Mustafa LatifTopbaş, Mehmet Rüştü Başaran ve Suzan Sabancı’nında eklenmesiyle Türkiye’nin 28 dolar milyarderi var.Toplam servetleri bu yıl 87 milyar dolar...

Bir yıl önceki kayıplar tam olarak kazanılmış olmasada (ne de olsa hala 10 milyarder listeye dönebilmiş değil)önemli ölçüde toparlanma var. Bu, Türkiye ekonomisiadına da sevindirici bir haber. Çün-kü milyarderler geri dönüşlerini pi-yasalardaki düzelmeye borçlu. Şir-ketlerinin yeniden değer kazanması,yatırımların yeniden hızlanması, is-tihdamın artması anlamına da geli-yor. Bu yıl listede yer alan 28 milyar-derin şirketlerinde çalışan toplampersonel sayısı ortalama 300 bin kişi ki bu, Türkiye’nintoplam istihdamının yüzde 1,3’üne denk düşüyor (TUİKverilerine göre Türkiye’nin toplam istihdamı 21,7 mil-yon.) Milyarderlerin şirketlerinin toplamda 88 milyar do-ları bulan cirosu, Türkiye’nin Gayri Safi Milli Hasılası’nınyüzde 11,8’i kadar (2008 yılında Türkiye’nin cari fiyatlarlaGSMH’si 741,7 milyar dolardı).

FORBES 100 araştırmasının en belirleyici özelliği kişi-sel servet hesabına dayanıyor olması. Listede bir ismin kar-şısında gördüğünüz rakam, şirketinin veya ailesinin top-lam servetinin büyüklüğü ne olursa olsun o kişinin payınane düştüğünü gösteriyor. Bu açıdan FORBES, kişilerinservetlerini -büyük bir titizlikle ve geniş bir aralıkta değil-elde ettiği bilgileri alt alta toplayarak ortaya koyuyor. İşa-damlarının servetlerinde şirket hisselerinin yanı sıra -ço-ğunlukla yazmama sözüyle öğrenmiş olduğumuz- banka-lardaki mevduatları da bulunuyor. Ayrıca otomobil, yatveya uçaklarının değerleri, gayrimenkulleri, koleksiyonla-rı... Ama bunlar yine de toplam servetleri içerisinde az biryer tutuyor. Örneğin Murat Vargı’nın 1 milyar dolarlıkservetinin içinde 27 milyon dolarlık yatı devede kulak ola-rak tabir edilebilir.. Yeni milyarder Suzan Sabancı’nın 58milyon liraya (39 milyon dolar) satın aldığı yalısı da.

Bu yıl listemizde geçen yıllarda yer almayan üç yenimilyarder daha var. Türkiye’nin en büyük sanayi şirketle-rinden biri olan Habaş’ın patronu Mehmet Rüştü Başaranve BİM’in Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Latif Topbaş.Listede yükselmelerini, ekonomideki iyileşmeyle şirketleri-nin değerinin artması kadar, kişisel servetleri hakkında al-ta alta toplayacak daha fazla bilgimiz olmasına da borçlu-lar. FORBES’un “En Zengin 100 Türk” listesi her yıl buaçıdan biraz daha zenginleşip derinleşiyor. Örneğin Mus-tafa Latif Topbaş’ın BİM’deki hisselerinin değeri geçen yıl500 milyon dolardı, bu yıl 662, 5 milyon dolara yükseldi.Ayrıca hesaplamasına Ak Gıda’daki hisselerinin değeri veşirketi MKS Marmara’nın Cola Turka markası ile tanınanLink Gıda’daki hisseleri de eklendi. FORBES 100’de yeralan isimler, şirketleri ve varlıkları hakkında en kötü ihti-malle kabaca bir tahmin yürütülebilecek isimlerden olu-şuyor. Çok zengin olduğu konuşulan, İsviçre’deki bankahesaplarında bulunması muhtemel nakitleri bir şehir efsa-nesi gibi anlatılan kimi isimler listemizde yer almıyor, ki-mileri de belki haklarındaki genel kanaatin altında bir

değerle yer buluyor. Bu da, ispatla-nabilir, net veriler üzerinden birhesaplama yapıyor olmamızdan,bunu yaparken de oldukça muha-fazakar davranmamızdan kaynak-lanıyor. Bilmediğimiz ve ispatlaya-madığımız bir şeyi toplamayakatmıyoruz. Özetle şöyle söyleyebi-

liriz: Listedeki kimi isimlerin servetleri olması gerekti-ğinden az olabilir. Ancak haklarında daha fazla bilgiedindikçe bunları da hesaplamalarımıza yansıtıyoruz.

Bu yüzden 2011’de listedeki çoğu isim aynı kalsa da“En Zengin 100 Türk” hakkında daha çok şey biliyor ola-cağız muhtemelen. Hesaplamalarımızı her yıl şubat ayınınortasındaki bir gün kapatıyoruz (bu yıl 12 Şubat). O gün-kü borsa kapanış değerleri üzerinden hesaplamalarımızdason güncellemeyi yapıyoruz. 2010 yılı piyasalarda dalga-lanmaların, iniş çıkışların bol olması beklenen bir yıl. Bor-sada 12 Şubat’a kadar son bir ayda meydana gelen düşüş-ler zenginlerin çoğunun servetine en az 5 ila 10 milyondolarlık düşüşler olarak yansıdı. Geçen yıl meydana gelenservet kayıplarının 2010 yılında tam olarak geri dönmesi-ni beklemek şimdilik iyimser bir tahmin gibi görünüyor.Yine de 2009’daki büyük erimeden sonra bu kadar hızlıbir toparlanma görmek iyimser olmak için iyi bir nedenolarak görülebilir. FORBES ABD’nin, Türkiye’den iki haf-ta sonra yayınlayacağı “Milyarderler” sayısında da görece-ğiniz gibi dünya genelinde geçen yıl listenin dışında kalanpek çok isim unutulmadan geri dönmüş olacak. Görünü-şe göre krizin en karanlık günlerinde kimilerinin zannetti-ği gibi kapitalizm henüz yıkılmış değil.

Zenginler geçen yıl kaybettikleri 56 milyardoların 24’ünü yenidenkazandı. 12 milyarder

listeye geri döndü.

01 - zengin_acilis 2/25/10 4:19 AM Page 2

FORBES 100>


Geri Geldiler2008 yılında yayımlanan “En Zengin 100 Türk” listesinde 36 milyarder varken 2009’da bu sayı 13’e

gerilemişti. Aradan geçen bir yıllık süre, eski milyarderlerin kendilerini toparlamasına yetti. Bu yıl FORBES100 listesinde yer alan milyarder sayısı 28’e yükseldi. 12 kişi geçen yıl kaybettiği milyarder unvanını geri

aldı. Üç kişiyse bu yıl ilk kez milyarder oldu. Geçen yıl ‘milyar dolar sınırını’ aşamayan 10 kişiyse bu sene de bunu başaramadı. Milyarderlerin yönettikleri servetin büyüklüğü, 18,5 milyar dolardan 42,9 milyar dolara çıktı. Toplam servetleri önceki yıla göre yüzde 132 artsa da, ortalama servetleri sadece

yüzde 7 artarak 1.4 milyar dolardan 1.5 milyar dolara yükseldi.

2006 2010200920082007

10

20

30

40

50

60

70

20Milyarderin

toplam serveti25.6

milyar dolar 26Milyarderin

toplam serveti

37.5milyar dolar

36Milyarderin

toplam serveti

61.2milyar dolar

13Milyarderin

toplam serveti18.5

milyar dolar

28Milyarderin

toplam serveti

42.9 milyar dolar

2007Erol ve ŞevketSabancı kardeşler2.1’er milyardolarlık servetleriyle listenin ilkbeşinde yeralıyorlardı.

2006Son iki yılın “en zengini”Hüsnü Özyeğin,2006 yılında 1.3milyar dolarlıkservetiyle yedincisıradaydı.

2009FORBES 100 listesindeyer alan isimlerarasında servetiniartıran tek isim AliAğaoğlu oldu.

2008Türk vatandaşlığına geçen Mübariz Gurbanoğlu, 1.3 milyar dolarlık servetiyle ilk kez FORBES 100 listesine girdi.

2010Suzan Sabancı Dinçer2009’a göre servetini

yüzde 85 artırarak ilk kez milyarder oldu.

02 - zengin_gerigeldiler 2/25/10 2:58 AM Page 2


100FORBES>

ERM

AN

ILIC

AK

0

200

400

600

800

1.000

1.200

FERİ

T ŞA

HEN

K

ŞARI

K TA

RA

MU

RAT

ÜLK

ER

FİLİ

Z ŞA

HEN

K

SEM

AH

AT

ARS

EL

RAH

Mİ K

OÇ

SUN

A K

IRA

Ç

MEH

MET

RÜ

ŞTÜ

BA

ŞARA

N

HA

SAN

ÇO

LAKO

ĞLU

ALİ

AĞ

AO

ĞLU

BÜLE

NT

ECZA

CIBA

ŞI

MU

STA

FA L

ATİ

F TO

PBA

Ş

DEM

ET S

ABA

NCI

ÇET

İND

OĞ

AN

SUZA

N S

ABA

NCI

DİN

ÇER

46048

0500

500

50052

5

600

800

900

9501.

000

1.00

0

1.00

0

1.00

0

1.20

0

Bu yıl “En Zengin 100 Türk” listesinde yer alan 91 kişi servetini artırmayı başardı. Erman Ilıcak servetini 1.2 milyar dolar artırarak

bu yılın en çok kazananı oldu. Yılın en karlı ailesi ise Koç. Rahmi Koç, Semahat Arsel ve Suna Kıraç’ın servetleri toplamda

2 milyar 650 milyon dolar arttı.

Kazananlar

fiARIK TARA

Şarık Tara bu yıl servetini en çok artıran ikinciisim. Ama bu sizi yanıltmasın. Yan sayfayabakarsanız geçen yılın en çok kaybedeni Tara’nınhala kat etmesi gerek çok yolu olduğunu göre-ceksiniz. Şarık Tara bu yıl servetini 2.6 milyardolara yükseltse de, 2008’de ulaştığı 4.1 milyardolarlık rakamın hala 1.5 milyar dolar gerisinde.

91Geçen yıla göre servetini

artıran kişi sayısı

02 - zengin_kazanan_kaybeden 2/25/10 3:00 AM Page 2

<


0

200

400

600

800

1.000

1.200

1.400

1.600

ŞARIK TA

RA1.500

1.400

1.000

1.000

800

700

610

600

600

600

600

550

550

550

550

MEH

MET EM

İN KA

RAM

EHM

ET

HÜ

SNÜ

ÖZYEĞ

İN

AYD

IN D

OĞ

AN

AH

MET N

AZİF ZO

RLU

SİNA

N TA

RA

SEMA

HA

T ARSEL

OLG

UN

ZORLU

SUN

A KIRA

Ç

TUN

CAY Ö

ZİLHA

N

MU

RAT VA

RGI

VUSLA

T DO

ĞA

N SA

BAN

CI

ARZU

HA

N D

OĞ

AN

YALÇIN

DA

Ğ

BEGÜ

MH

AN

DO

ĞA

N FA

RALYA

LI

HA

NZA

DE D

OĞ

AN

BOYN

ERFORBES 100 listesinde yer alan isimlerin servetleri, küresel krizin

etkisiyle geçen yıl öylesine hızlı eridi ki bu sene elde ettikleri artış,2009’daki kayıplarını karşılamaya yetmedi. Listenin ilk üç sırasını

paylaşan Hüsnü Özyeğin, Karamehmet ve Şarık Tara 2008 servetlerinin en gerisinde kalan üç isim aynı zamanda.

66Bu yıl toplam serveti

2008’e göre dahadüşük olan kişi sayısı

DO⁄AN’IN KIZLARI

2008 yılında yayınlanan FORBES 100 listesindeAydın Doğan’ın dört kızı da 1’er milyar dolarlıkservetlere sahipti. Bu yılsa her birinin serveti450’şer milyon dolar. Gelecek yıl tekrar milyarder olabilmek için herbiri 550’şer milyondolar daha kazanmak zorunda.

Kardan Zarar

Begü

mha

n Do

ğan

Fara

lyal

ı

02 - zengin_kazanan_kaybeden 2/25/10 3:00 AM Page 3

>


100FORBES

Geçen yıl “En zengin 100 Türk”listesinin zirvesine oturanHüsnü Özyeğin, 3 milyar do-

larlık servetiyle bu sene de yerini ko-ruyor. 2010 yılı duayen bankacı içinbir hayli hareketli geçecek gibi görü-nüyor. Hüsnü Özyeğin, 2006 yılındaFinansbank’ı satarak çıktığı bankacılıksektörüne geri döndü. Özyeğin’in sa-hibi olduğu Credit Europe Bank, yediyıldır Türkiye’de faaliyette olan Porte-kizli Millenium Bank’ın Türkiye biri-mini 85 milyon dolara satın aldı.

Hüsnü Özyeğin,2006 yılında Finsbank’ı2.78 milyar dolara Yu-nan National Bank ofGreece’e (NBG) sattı-ğında üç yıl boyuncaTürkiye’de bankacılıkyapmayacağı taahhü-dünde bulunmuştu.1987’de kurduğu bankasında kalan9,68’lik payını da Eylül 2008’de 697.1milyon dolara NBG’ye devreden Öz-yeğin bu sözünde durdu. MillenniumBank’la yeni bir Finansbank mucizesiyaratabilirse, Türkiye’nin en zenginadamı sıfatının başkasına geçmesi çokzor olabilir. Özyeğin’in bankacılıktaTürkiye’ye dönüş stratejisi oldukçaagresif olacak. Türkiye biriminin deiçinde yer aldığı bazı operasyonlarıFransız BNP Paribas’a satılan Fortis,Özyeğin için hızlı büyüme fırsatı yara-

tabilir. Türkiye’deTürk EkonomiBankası (TEB) veFortis olmak üzereiki bankaya sahipolan BNP, bu iki

bankayı birleştirmek istiyor. BNP, birleşme olsa da olmasa da

iki bankanın birbirine yakın şubelerinidevretmek niyetinde. Bu şubelerin enönemli talibi Hüsnü Özyeğin. Türkiyeplanlarını hayata geçirirken yurtdışın-da büyümeyi de ihmal etmeyecek.Özellikle Moldova ve Romanya gibiBalkan ülkelerinde büyüme hızını ar-tırmayı planlayan Özyeğin, bu ülke-lerde de zorda olan Portekiz ve Yunanbankalarının şubelerini Credit Europebünyesine katmanın peşinde.

Türkiye’de bankacılık sektörün-den uzakta kaldığı üç yıl boyuncauzak coğrafyada Fiba ve Fina Hol-ding’le, yakın komşularda ise CreditEurope Group ve gayrimenkul alanın-da fırtınalar estirdi. Özyeğin’in Ro-manya’da kurduğu Anchor Grup’unbu ülkede 135 milyon euro'yu aşkıngayrimenkul yatırımı bulunuyor. Sonyıllardaki en büyük gayrimenkul pro-jesi ise Çin Shenyang'da yatırım tutarı250 milyon dolar olan Star MallShenyang Plaza.

Özyeğin’in 2010’da tamamlaya-cağı gayrimenkul projeleri ve Mile-nium Bank’la yakalayacağı olası birsıçrama, gelecek sene lise arkadaşıKaramehmet’le arayı daha da açma-sını sağlayabilir.

Hüsnü Özye¤in3 Milyar Dolar

Fiba Holding 66, evli, iki çocuklu

1

2006

2007

2008

2009

2010

0 1000 2000 3000 4000

SERVET DEĞ

İŞİMİ

>

03 - zengin_ilk6 2/25/10 3:06 AM Page 2

> >100FORBES

Karamehmet, 2005 yılında YapıKredi ve Pamukbank’tan do-ğan borçları nedeniyle yer ala-

madığı FORBES 100 listesine2006’da tepeden ‘dönüş’ yapmıştı. Ogünden bu yana da Türkiye’nin EnZengin adamı sıfatı, Özyeğinle Kara-mehmet arasında gidip geldi. Kara-mehmet 2.9 milyar dolarlık servetiy-le bu yıl da Türkiye’nin en zenginikinci işadamı. Ama aynı zamandabelki de en sıkıntılısı...

Digitürk’ün 321 milyon dolar ve-rerek Futbol Yayın İhalesi’ni kazan-ması dışında Karamehmet cephesin-den son bir yılda hep kötü haberler

geldi. Adı Ergenekon Davası’na ka-rıştı... Turkcell’de her ikisiyle de da-valık olduğu ortakları (Telia Sonerave Alfa Telekom) Turkcell’in çoğun-luk hissedarı olabilmek için birleşe-rek bir şirket kurdu... Mehmet Sepilile birlikte kurduğu Genel Enerji’ninHeritage Oil ile ortaklığı suya düştü.Kuzey Irak Kürt yönetimi ile BağdatHükümeti arasındaki petrol satışıkonusunda hala bir anlaşma sağlana-bilmiş değil. Dolayısıyla Genel Ener-ji’nin petrol ihracatına ne zamanbaşlayabileceği hala belirsiz.

Genel Enerji’nin CEO’su Meh-met Sepil de şubat başında, ortaklıkgörüşmeleri sırasında Heritage Oilhisselerinde hileli işlem yaptığı ge-rekçesiyle 1,16 milyon sterlinlik paracezasına çarptırıldı.

Tüm bunlar yetmiyormuş gibiTasarruf Mevduatı Sigorta Fonu(TMSF) ve Bankacılık Devlet Denet-leme Kurulu’nun (BDDK) şikayetiüzerine Pamukbank’tan ÇukurovaHolding şirketlerine kredi kullandı-rılması suretiyle bankanın zarara uğ-ratıldığı gerekçesiyle 2004 yılındaaçılan dava da Karamehmet aleyhi-ne sonuçlandı: 11 yıl 8 ay hapis, 471milyon 950 bin TL para cezası...

Karamehmet hakkında 1982 yı-lında da Caterpillar davası nedeniyle5-10 yıl hapis cezası istemiyle tutuk-lama kararı alınmıştı. Bu dönemdeiki buçuk yıl yurtdışında yaşayıpdöndü ve Turgut Özal dönemindekihukuki düzenlemeler sonrasında bucezadan kurtuldu.

Şimdiye kadar bütün fırtınalıdönemleri atlatmayı başardı ve ha-len yönetimini elinde tuttuğu Turk-cell ve Çukurova Holding şirketle-

rinden gelen servetiyleTürkiye’nin en zenginikinci işadamı.

Son olarak kesilen471 milyon liralık paracezası, ödeme henüz ger-çekleşmediği için serve-tinden düşülmedi.

Mehmet EminKaramehmet2.9 Milyar Dolar

Çukurova Holding 66, evli, bir çocuklu

2

2007

2008

2009

2010

0 1000 2000 3000 50004000

SERVET DEĞ

İŞİMİ



> >100FORBES


Enka İnşaat’ın 2008 yılında 11 milyar dolarlar seviyesinde olan değeri, geçen yıl şubatayında 4 buçuk milyar dolara kadar gerilemişti. Enka’nın büyümesini ve bugünkü gü-cünü borçlu olduğu Rusya’da, son iki yıldır işler iyi gitmiyor. 2009 yılının ilk dokuz ay-

lık döneminde Enka’nın konsolide satış gelirleri, global piyasalardaki durgunluğun etkisiylegeçen senenin aynı dönemine göre yüzde 27 oranında düşerek 3,9 milyar dolar oldu. Yine deEnka’nın piyasa değeri son bir yılda 2,8 milyar dolar artarak 7,4 milyar dolara ulaştı. Şarık Ta-ra’nın serveti de bu sayede tam bir milyar dolar yükseldi. Oğlu Sinan Tara’nın servetine buyükselişten yansıyan ise 450 milyon dolar oldu.

fiar›k Tara2.6 Milyar Dolar

Enka ‹nflaat 80, evli, üç çocuklu

3

Ferit fiahenk2.1 Milyar Dolar

Do¤ufl Holding 46., evli, iki çocuklu

Geçen yıl yayımlanan FORBES listesinde 1.1 milyar dolarlıkservetiyle altıncı sırada yer alan Ferit Şahenk bu yıl sahipolduğu varlıkların değerini 1 milyar dolar artırarak FOR-

BES 100 listesinde ilk beşe girmeyi başardı. Şahenk’in servetindekiartışın en önemli nedeni, Garanti Bankası’nın piyasa değerindekiyüzde 150’lik yükseliş. Garanti Bankası’nın bu performansı aynı za-manda Ferit Şahenk’in kız kardeşi Filiz Şahenk’in servetini 1 milyardolar, annesi Deniz Şahenk’in servetini ise 400 milyon dolar artır-dı. Şahenk Ailesi’nin faaliyet gösterdiği ana sektörler finans ve oto-motiv. Kriz döneminde en büyük kan kaybı da bu sektörlerde oldu.

Bu nedenle geçen yıl Şahenk’lerin toplam ser-veti, yüzde 45 oranında eriyerek 4.9 milyardolardan 2.7 milyar dolara gerilemişti. Piya-salarda yaşanan toparlanmanın ardından buiki sektör de çok hızlı toparladı ve Şahenk’lerservetlerini geçen yıla göre yüzde 88 artırdı.

42006

2007

2008

2010

0 1000 2000 3000 50004000

2009

SERVET DEĞ

İŞİMİ

2006

2007

2008

2010

0 500 1000 1500 25002000

2009

SERVET DEĞ

İŞİMİ


> >100FORBES

Son üç yıldır önemli satın almalar ve ortaklıklara imza atan ÜlkerAilesi bu yıl toplam servetini yüzde 102 oranında artırdı. Geçen yıl1.1 milyar dolarlık servetiyle ailenin tek milyarderi olan Murat Ül-

ker, bu artışa paralel olarak sahip olduğu varlıkların değerini 2.1 milyardolara çıkardı. Yıldız Holding, 2009 yılında da yeni ortaklıklarla dikeybüyümesini sürdürdü. Holding, 2009’da sakız-şekerleme alanında Da-nimarkalı Gumlink ile yüzde 50-50 ortaklığa giderek Continental Con-fectionary Company’yi kurdu. Ayrıca Alman çay şirketi Laurens Speth-

mann Holding’i (LSH) Yıldız Holding’e bağlı Doğave Oba Çay markalarını bünyesinde bulunduran En-fes Gıda’ya yüzde 50 oranında ortak aldı. Ülker’lerin2009 yılında yaptığı başka bir operasyonsa taşımacı-lık şirketi Netlog Lojistik’teki hisselerinin tamamını(yüzde 18,90) şirketteki ortağı Şahap Çak’a satmasıoldu. Yıldız Holding, bu satıştan kasasına 42,8 mil-yon dolar koydu.

Geçen yılki listede paylaştığı yeni bilgiler sayesindeserveti artan tek isim Ali Ağaoğlu olmuştu. OfluTrump unvanını çok seven Ağaoğlu’nun serve-

tinde bu yıl da artış var -1,6 milyar dolardan 2 milyar do-lara yükseltti.

Türkiye’nin en büyük konut üreticilerinden olan AliAğaoğlu, krizin etkilerinin oldukça yoğun hissedildiği2009’da, İstanbul’da yaklaşık altı bin konutluk dört pro-jeye birden başladı. Ağaoğlu İnşaat, yılı üç bin konut sa-tarak kapattıklarını açıkladı. Krizin etkilerinin yoğun birşekilde hissedildiği 2009 Şubat ayında satışa sunulan vebin 500 konuttan oluşan “My City Bahçelievler” proje-

sindeki konutlardan 400 tanesi ilk üç günde satıldı. Ağa-oğlu’nun 2009’da Avrupa yakasında gerçekleştirdiği ikin-ci konut projesi ise 533 konutluk “Ağaoğlu My Town Is-partakule” oldu. Ağaoğlu’nun en çok proje ürettiği bölgeolan Ataşehir’de inşaatına başladığı “Ağaoğlu My Tower-land”de ise dört binin üzerinde konut bulunuyor. İlketabı Sky Towers’ta biri 41, diğeri 31 katlı iki bina yer alı-yor. Ali Ağaoğlu, 2009 yılında konut yapımını yavaşlat-mazken bir yandan da gayrimenkul fiyatlarının düşme-sinden yararlanarak İstanbul’un çeşitli yerlerindenönemli miktarda arsa topladı. Ali Ağaoğlu, 2009’da 300milyon dolarlık arsa satın aldığını söylüyor.

Ali A¤ao¤lu2 Milyar Dolar

A¤ao¤lu fiirketler Grubu 56, evli, üç çocuklu

6

5

2007

2008

2010

0 500 1000 1500 25002000

2009

SERVET DEĞ

İŞİMİ

2006

2007

2008

2010

0 500 1000 1500 25002000

2009

SERVET DEĞ

İŞİMİ

Murat Ülker2.1 Milyar Dolar

Y›ld›z Holding51, evli, üç çocuklu



FORBES>


Geçen yıl yayımladığımızFORBES 100” listesinde KoçAilesi’den tek bir milyarder

bile yoktu. Bu durum FORBES açı-sından da bir ilkti. Koç Ailesi bu yıleski günlerine döndü ve milyarder-ler liginde üç isimle yer aldı. 7.1 mil-yar dolarlık toplam servetiyle Saban-cı Ailesi’nin ardından Türkiye’ninen zengin ikinci ailesi olan Koç’larınen zenginiyse (aynı zamanda aileninen büyüğü de olan) Semahat Arsel.

82 yaşındaki Arsel’in 2008 yılın-

da 2.3 milyar dolar olan serveti, ge-çen yıl 703 milyon dolara gerilemiş-ti. Bu yıl servetini 1.7 milyar dolaraçıkararak “milyarder” unvanını tek-rar kazandı. Aynı şekilde Rahmi Koç1.6, Suna Kıraç ise 1.4 milyar dolar-la yeniden devler liginde.

Diğer aile üyelerinde olduğu gibiSemahat Arsel’in de servetinin bü-yük bölümü Koç Holding ve aileninçatı şirketi Temel Ticaret’ten geliyor.

Koç Ailesi’nin ikinci kuşağı yeni-den milyarder olurken üçüncü ku-

şak 2009 yılında yaptığı hisse satışla-rıyla gündemdeydi. Ali Koç, KoçHolding ve Arçelik’teki kişisel hisse-lerinden 34 milyon liralık satış ya-parken ağabeyi Ömer Koç 92 mil-yon lira değerinde Koç Holdinghissesi sattı.

Ailenin toplam serveti geçen yılagöre yaklaşık yüzde 144 artarak 7.1milyar dolar seviyesine çıktı. Yine deKoç’lar, 2008’de ulaştıkları 9.6 mil-yar dolarlık aile servetinin hala 2.5milyar dolar gerisinde.

7-11

Erman Ilıcak Filiz Şahenk Rahmi Koç Ahmet Nazif Zorlu

Erman Il›cak2 milyar dolar

Rönesans ‹nflaat43, evli, üç çocuklu

Filiz fiahenk2 milyar dolar

Do¤ufl Holding43, bekar

Semahat Arsel1.7 milyar dolar

Koç Holding82, evli

Rahmi Koç1.6 milyar dolar

Koç Holding80, bekar, üç çocuklu

Ahmet Nazif Zorlu1.5 milyar dolar

Zorlu Holding66, evli, iki çocuklu

Semahat Arsel

>100

05 - zengin_06-30 2/25/10 3:13 AM Page 2

>100FORBES>

Anadolu Efes, Anadolu Isuzu veCoca Cola gibi Anadolu Gru-bu’nun lokomotif şirketleri sa-

yesinde beş yıldır, listenin en istik-rarlı milyarderlerinden biri TuncayÖzilhan... Son bir yılda servetini 300milyon dolar artırdı. Ama bunu, ye-ni yatırımlardan çok halka açık şir-ketlerinin performansına borçlu.

Bu durum enerjinin, grubun içe-cekten sonraki en büyük ikinci faaliyetalanı olması hedefi tutturulursa deği-

şebilir. Çünkü o zaman Özilhan’nınservetine, yeni bir kalem daha eklene-cek. Hedef, enerjide ilk etapta 2 binMW kurulu güce ulaşmak. Bununiçin gerekli iki milyar euro’luk yatırı-mın yüzde 30’unu öz sermayeden kar-şılamayı, kalanı için de kredi kullan-mayı planlıyorlar. Bu arada gelenortaklık tekliflerini de değerlendirmeyisürdürüyorlar. Sinop Gerze’de kur-mayı planladıkları bin 200 MW kuru-lu güçteki termik kömür santrali pro-

jesinin yanı sıra Gürcistan ve Gire-sun’da da hidroelektrik santralleri ku-rulacak. Tamamlandığında tek başınaTürkiye’nin enerji ihtiyacının yüzde4’ünün karşılayabilecek büyüklükteolacak Gerze’deki termik santralinşaatının 2014’te bitmesi bekleniyor.Ama şimdilik tüm bu projelerdenÖzilhan’ın hanesine ekleyecek bir şeyyok. 2014 yılına kadar mevcut varlık-larıyla listedeki yerini korumakla yeti-necek gibi görünüyor.

12-16

Kamil Yazıcı Suna Kıraç Bülent Eczacıbaşı Mehmet R. Başaran

Kamil Yaz›c›1.4 milyar dolar

Yaz›c› Holding81, evli, üç çocuklu

Suna K›raç1.4 milyar dolar

Koç Holding69, evli, tek çocuklu

Bülent Eczac›bafl›1.3 milyar dolar

Eczac›bafl› Holding61, evli, iki çocuklu

Mehmet Rüfltü Baflaran1.3 milyar dolar

HABAfi Toplulu¤u54, bekar

Tuncay Özilhan1.3 milyar dolar

Anadolu Endüstri Holding63, evli, üç çocuklu

Tuncay Özilhan


05 - zengin_06-30 2/25/10 3:13 AM Page 4


100FORBES>

Türk vatandaşı olur olmaz, mil-yarderler liginde kendine yerbulan Mübariz Gurbanoğ-

lu’nun (eski adıyla Mübariz Mansi-mov) serveti değişmedi.

Geçen yıl uluslararası ticaretindarbe yemesiyle birlikte deniz taşı-macılığı da zarar gördü -navlun fi-yatları düştü. Ancak Gurbanoğlu,petrol taşımacılığı yapan Palmali’nin(Karadeniz’den geçen petrolün yüz-de 75’ini taşıyor) bu durumdanolumsuz etkilenmediğini hatta gemifiyatlarındaki düşüşün yeni alımlar

için fırsat bile olabileceğini söylemişti.Yine de servetinde bir artış yok. Çün-kü Gurbanoğlu’nun -şirketleri ile ilgilifinansal bilgileri paylaşmak konusun-da çok da istekli olmadığından- hesap-layabildiğimiz serveti sahip olduğu ge-milerden, gayrimenkullerinden, ikiyatı ve özel uçakları gibi kişisel varlık-larından ibaret. Elbette hepsi bu kadardeğil, örneğin Azerbaycan’da 75 mil-yon değerinde Pal Süt isimli bir şirke-ti, iki yıl önce 15 milyon dolara satınaldığı bir tuğla fabrikası gibi servetineeklediğimiz başka varlıkları da var.

FORBES ile paylaştığı bilgilere görehali hazırda ortalama yaşı beş olantoplam 200 gemisi bulunuyor. Bu ge-milerle 2009 yılında 130 milyon tonpetrol ve petrol ürününün taşımasınıgerçekleştirdi. 2008 yılı sonunda ken-dini hissettirmeye başlayan globalekonomik krizden sonra PalmaliDenizcilik’i, Londra Borsası’na koteetme planlarını da ne yazık ki ertele-di. Bu niyeti gerçekleştirebilmek içinfinansal bilgilerini paylaşmak konu-sunda da bu kadar isteksiz olmaktanvazgeçmesi gerekecek.

Faruk Eczacıbaşı Sinan Tara Ahmet Çalık

Faruk Eczac›bafl›1.2 milyar dolar

Eczac›bafl› Holding56, evli, iki çocuklu

Sinan Tara1.2 milyar dolar

Enka ‹nflaat52, evli, üç çocuklu

Ahsen Özokur1.1 milyar dolar

Y›ld›z Holding64, evli, üç çocuklu

Mübariz Gurbano¤lu1.1 milyar dolar

Palmali Denizcilik42, evli, iki çocuklu

Ahmet Çal›k1 milyar dolar

Çal›k Holding52, evli, dört çocuklu

17-21

Mübariz Gurbanoğlu

05 - zengin_06-30 2/25/10 3:13 AM Page 6

>


2008 yılında yayımladığımız“FORBES 100” listesinde AydınDoğan ve Ailesi ‘altın çağını’ ya-

şıyordu. Aydın Doğan’ın serveti 2 mil-yar dolardı. Eşi Işıl Doğan ve kızlarıArzuhan Doğan Yalçındağ, VuslatDoğan Sabancı, Hanzade Doğan Boy-ner ve Begümhan Doğan Faralyalı’nınservetleriyse birer milyar dolar.

Aradan yalnızca bir yıl geçtiktensonra bu tablo tamamen değişmişti.2009 listesinde Aydın Doğan dahiltüm Doğan Ailesi fertleri, milyarderunvanını kaybetti. Bu düşüşün ar-dındaki asıl neden, ekonomik krizinetkisiyle şirket ve varlık fiyatlarındayaşanan kayıplardı. Ancak DoğanAilesi’nin daha önemli sıkıntıları davar. 2009 yılı içinde Doğan Grubu şir-ketlerine kesilen toplam 4.6 milyar li-ralık vergi cezaları gibi...Vergi cezaları,şimdilik Aydın Doğan ve Ailesi’ninservetlerinden düşülmedi. Zira bu ko-nudaki davalar devam ediyor ve ceza-lar kesinleşmiş durumda değil. Ancakcezalar yatırımcının gözünü yeterincekorkuttu ve Doğan Grubu şirketleri,İMKB’de ‘dip’ yaptı. Örneğin 17 Şu-bat 2009’da 862 milyon liralık ilk ce-zanın açıklanmasının ardından Do-ğan Yayın Holding hisseleri yüzde 14geriledi. 7 Eylül 2008’de kesilen 3.8milyar liralık vergi cezası sonrasınday-sa Doğan Yayın Holding ve DoğanŞirketler Grubu Holding’in piyasa de-ğerleri yüzde 20 oranında eridi.

Bu düşüşlerle birlikte Aydın Do-ğan’ın eşi ve kızlarının servetleri, 500

milyon dolar sınırının bile altında kal-dı. Aydın Doğan ise son anda liste-mizdeki milyarderler arasına girmeyibaşardı. Doğan’ı milyarderler liginetaşıyan son dakika gelişmesiyse 2009Şubat’ında kesilen 862.4 milyon liralıkvergi cezasına karşı açtığı davanın ‘le-hine’ sonuçlanması oldu. Doğan Gru-bu mahkeme kararıyla, cezanın 772milyon liralık kısmından kurtuldu(Aslında “şimdilik” demek daha doğ-ru zira Halkalı Vergi Dairesi bu kararıtemyize taşıdı).

Mahkeme kararının açıklandığı 1Şubat günü Doğan Yayın Holdinghisseleri, önceki güne göre yüzde 21,Doğan Şirketler Grubu Holding’in

hisseleriyse yüzde 12,7 oranında yük-seldi. İşte bu yükseliş, Aydın Doğan’ıyeniden milyarderler ligine taşıdı.

Ailenin toplam servetini ise birazdaha artırarak 3 milyar 250 milyonseviyesine yükseltti. Toplam 4 milyar600 milyon lirayı bulan (yaklaşık 3.1milyar dolar) cezalarla ilgili hukukisüreç, Doğan Grubu aleyhine sonuç-lanır ve cezalar kesinleşirse büyükihtimalle Doğan Ailesi, Zenginler Lis-tesi’ne bir süreliğine veda edecek. Ay-dın Doğan 2010 yılına, Yönetim Ku-rulu Başkanı şapkasını çıkararakgirdi. Kızlarıysa 2010 Haziran’ındayönetimden ayrılarak bütün şirketle-ri profesyonellere emanet edecek.

Ayd›n Do¤an1 milyar dolar

Do¤an Holding74, evli, dört çocuklu

22

Aydın Doğan

05 - zengin_06-30 2/25/10 3:13 AM Page 7

>100FORBES>


23-28

Bundan üç yıl önce FORBES’un milyarderler liste-sinde Suzan Sabancı Dinçer değil, babası Erol Sa-bancı yer alıyordu. Ancak Sabancı Holding ve Ak-

bank’taki hisselerini kızları arasında bölüştürdü. Sonolarak Akbank Yönetim Kurulu Başkanlığı’nı da SuzanSabancı Dinçer’e devretti. Aslında baba Erol Sabancı, ikikızına eşit oranda hisse verdi. Ayrıca Akbank hisselerininyüzde 20’sinin Citibank’a satışı sırasında iki kız kardeşineline 232.5’er milyon dolar geçmişti. Yine de Çiğdem Sa-bancı Bilen, “FORBES 100” listesinde kız kardeşinden 40milyon dolar eksikle ve 960 milyon dolarla yer alıyor.

Aradaki farkı yaratan ise Dinçer’in sahip olduğunugayrimenkuller. Sabancı Holding’i büyüten ikinci kuşak-taki, altı erkek kardeşin kız çocukları servetleriyle dikkatçekiyor. Serra, Sevil ve Dilek Sabancı’nın her birinin ser-vetleri de 800 milyon doların üzerinde.

Demet Sabancı Çetindoğan ve Emine Sabancı Ka-mışlı da 730 ve 650 milyon dolarlık servetleriyle listeninüst sıralarında. Holding’in Yönetim Kurulu Başkanı Gü-ler Sabancı’ya gelince... Sabancı Holding’te yaklaşık 49milyon dolar değerinde yüzde 0,62 oranında hissesi bu-lunuyor yalnızca.

Deniz fiahenk1 milyar dolar

Do¤ufl Holding75, bekar, iki çocuklu

Murat Varg›1 milyar dolar

MV Holding61, evli, iki çocuklu

Mustafa Latif Topbafl1 milyar dolar

B‹M66, evli, dört çocuklu

Suzan Sabanc› Dinçer1 milyar dolar

Sabanc› Holding45, evli, iki çocuklu

fievket Sabanc›1 milyar dolar

Sabanc› Holding74, evli, üç çocuklu

Turgay Ciner1 milyar dolar

Park Holding54, evli, iki çocuklu

Deniz Şahenk Murat Vargı Şevket Sabancı Turgay Ciner

Suzan Sabancı Dinçer

05 - zengin_06-30 2/25/10 3:13 AM Page 8

>


100FORBES>

2930313233343536373839404142434445464748495051525354555657585960616263646566676869707172737475767778

İSİMÇiğdem Sabancı BilenHasan ÇolakoğluSerra SabancıDilek SabancıSevil SabancıHamdi AkınTuba YazıcıYalçın SabancıErkut SoyakAhmet KeleşoğluÜnal AysalDemet Sabancı ÇetindoğanDemir SabancıÖmer SabancıEthem SancakMehmet Avni KiğılıMehmet HattatSuat GünselOlgun ZorluAli İsmail SabancıEmine Sabancı KamışlıKaan GürselKazım TürkerNuri ÖzaltınÖmer DinçkökVildan GülçelikAli KoçMustafa KoçAli Rıza YıldırımErol ÜçerYüksel Yıldırımİbrahim BodurÖmer Koçİbrahim Çeçenİman ÇolakoğluMehmet ÇolakoğluMüşfik YamantürkSevda GülçelikTevfik YamantürkYüksel ErimtanErol ÇarmıklıMehmet Oğuz ÇarmıklıNurettin ÇarmıklıAli Raif DinçkökErol SabancıNihat ÖzdemirSezai BacaksızYaşar Kaptan ÇebiErdal AksoySelçuk Yaşar

2010 2009ŞİRKET SERVETİ SERVETİSabancı Holding 960.00 510.00 Çolakoğlu Metalurji 950.00 425.00 Sabancı Holding 950.00 550.00 Sabancı Holding 820.00 430.00 Sabancı Holding 820.00 430.00 Akfen Holding 800.00 500.00 Diler Holding 800.00 Ya-Sa Holding 800.00 800.00 Soyak Holding 760.00 450.00 Selçuk Ecza Holding 750.00 530.00 Unit Investment 750.00 500.00 Sabancı Holding 730.00 250.00 Sabancı Holding 720.00 300.00 Sabancı Holding 720.00 300.00 Hedef Alliance Holding 700.00 690.00 Hayat Holding 700.00 Hema Endüstri 700.00 500.00 Yakındoğu Üniversitesi 700.00 700.00 Zorlu Holding 690.00 800.00 Sabancı Holding 650.00 250.00 Sabancı Holding 650.00 250.00 Kiska İnşaat 650.00 500.00 Türkerler Grubu 650.00 Özaltın Holding 650.00 300.00 Akkök Sanayi Yatırım 650.00 600.00 Enka İnşaat 650.00 375.00 Koç Holding 620.00 250.00 Koç Holding 615.00 260.00 Yıldırım Holding 600.00 275.00 Gama Holding 600.00 370.00 Yıldırım Holding 600.00 275.00 İ.Bodur Holding 575.00 510.00 Koç Holding 570.00 235.00 IC Holding 550.00 400.00 Çolakoğlu Metalurji 550.00 Çolakoğlu Metalurji 550.00 Güriş Holding 550.00 Enka İnşaat 550.00 315.00 Güriş Holding 550.00 Gama Holding 550.00 370.00 Nurol Holding 540.00 275.00 Nurol Holding 540.00 275.00 Nurol Holding 540.00 285.00 Akkök Sanayi Yatırım 500.00 450.00 Sabancı Holding 500.00 300.00 Limak İnşaat 500.00 400.00 Limak İnşaat 500.00 400.00 Kaptan Şirketler Grubu 480.00 220.00 Turcas Petrol 475.00 450.00 Yaşar Holding 475.00

S P O T I Ş I Ğ I

KAZIMTÜRKER650 milyondolar

İnşaat ve enerji sektörlerinde büyüyenAnkaralı iş adamı bu yılın en flaş yeni ismi oldu.

ÖMER KOÇ570 milyon dolar5 Kasım 2009’da KoçHolding’in yüzde 1’ini92.8 milyon liraya sattı.Holding’de doğrudansahip olduğu hisse oranı1.79’a geriledi.

NİHAT ÖZDEMİR500 milyon dolarLimak Uludağ Elektrikihalesini 940 milyondolara aldı.

‹‹

‹‹

‹‹

‹‹

‹‹

‹‹

‹‹

‹‹

‹‹

‹‹‹

‹‹

‹‹

‹

‹‹

‹‹

‹‹

‹‹

‹‹

‹‹

‹‹

‹‹

‹

‹

‹

‹

‹

‹

‹

‹

•

İBRAHİM ÇEÇEN550 milyon dolarAğrılı iş adamı 100 milyon liraya Ağrı DağıÜniversitesi’nin adınıAğrı İbrahim ÇeçenÜniversitesi olarakdeğiştirdi.

04 - zengin_31-100 2/25/10 3:58 AM Page 2

>100FORBES>


PHO

TO C

RED

IT

109110111112113114115116117118119120121122123124125126127128129130131132133134135

Şeref CengizAhmet Yahya KiğılıAsım KocabıyıkAvni ÇelikFatma Arzu TarımcılarFikret Öztürkİsmail Ömer TunçataNafi GüralNezih BarutZafer KurşunZafer Yıldırımİpek KıraçAyşe Vildan KiğılıGülsüm Tuba ÇizmeciNecati KurmelNida AydınAysel BaşaranAli ÜlkerAsım KibarBekir BoydakBetül ÜlkerFiliz GürgözeHacı Mustafa BoydakMemduh BoydakŞükrü BoydakUfuk ÖztürkYusuf Boydak

2010 2009ŞİRKET SERVETİ SERVETİ

Doğan Holding 450.00 340.00Doğan Holding 450.00 340.00 Doğan Holding 450.00 340.00 Doğan Holding 450.00 320.00 MNG Holding 450.00 400.00 Akkök Sanayi Yatırım 450.00 400.00 Doğan Holding 450.00 340.00 Enka İnşaat 410.00 Torunlar Gıda 400.00 Demirören Şirketler Grubu 400.00 350.00 Alarko Holding 400.00 350.00 Arkas Holding 400.00 350.00 Torunlar Gıda 400.00 500.00 Enka İnşaat 390.00 235.00 Zorlu Holding 380.00 250.00 İçdaş Demir Çelik 375.00 350.00 İçdaş Demir Çelik 375.00 İçdaş Demir Çelik 375.00 Enka İnşaat 360.00 Bim 350.00 Cengiz Holding 350.00 Tekfen Holding 350.00 300.00 Palmet 350.00 350.00 Gama Holding 350.00 Cengiz Holding 350.00 Tekfen Holding 350.00 300.00 Kıraça Şti. Grubu 350.00 275.00 Cengiz Holding 350.00 450.00 Tekfen Holding 350.00 300.00 Yıldız Holding 350.00

Cengiz Holding 350.00 -Hayat Holding 300.00 Borusan Holding 300.00 Sinpaş 300.00 Gama Holding 300.00 Opet 300.00 Gama Holding 300.00 Güral Porselen 300.00 250.00 Abdi İbrahim İlaç 300.00 220.00 Orjin Grup 300.00 250.00 Orjin Grup 300.00 250.00 Koç Holding 290.00 Hayat Holding 250.00 Hayat Holding 250.00 Saray Halı 250.00 Hayat Holding 250.00 Habaş 220.00 Yıldız Holding 210.00 Kibar Holding 200.00 Boydak Holding 200.00 Yıldız Holding 200.00 Opet 200.00 Boydak Holding 200.00 Boydak Holding 200.00 Boydak Holding 200.00 Opet 200.00 Boydak Holding 200.00

İSİM

Arzuhan Doğan YalçındağBegümhan Doğan FaralyalıHanzade Doğan BoynerIşıl DoğanMehmet Nazif GünalNilüfer ÇiftçiVuslat Doğan SabancıAyşe Verda GülçelikAziz TorunErdoğan Demirörenİshak AlatonLucien ArkasMehmet TorunAli GülçelikZeki ZorluBayram Yusuf aslanNecati AslanTacettin AslanBilgi GülçelikAhmet Afif TopbaşAhmet CengizAli Nihat GökyiğitBülent Doğanay SamurayCemil Erol ÖzmanEkrem CengizFeyyaz Berkerİnan KıraçMehmet CengizNecati AkçağlılarOrhan Özokur

798081828384858687888990919293949596979899100101102103104105106107108

SINIRDAKİLER

S P O T I Ş I Ğ I

İPEKKIRAÇ290 milyondolar

Bu yıl FORBES 100 listesine giremeyen 23 yaşındaki genç milyoner gelecek yıl listenin en güçlü adaylarından.

ARZUHAN DOĞANYALÇINDAĞ450 milyon dolarİki dönemdirsürdürdüğü TÜSİADbaşkanlığı göreviniÜmit Boyner’e devretti.

AZİZTORUN400 milyondolar

Bu yıl ilk defa FORBES100 listesine adınıyazdırdı. KardeşiMehmet Torun’la birlikte800 milyon dolarlıkserveti yönetiyor.

MEHMET NAZİFGÜNAL450 milyon dolar2008’de otelyapımı için Gül-lük Körfezi’nindoldurmasıylagündemdeydi.2009’daDubai’de denizin doldurulmasıyla inşaedilen ‘kopya dünya’danTürkiye adasını 50 milyon dolara aldı.

‹

‹

Yükselen DüşenDeğişmeyenYeni Giren

İşaretler sıralamadaki değişimi göstermektedir.

‹ •

‹‹

‹‹

‹‹

‹‹

‹‹

‹‹

‹‹

‹‹

‹‹

‹‹

‹

‹

‹

‹

‹

‹

‹

‹

‹

‹

04 - zengin_31-100 2/25/10 3:58 AM Page 4

FOTO

ĞR

AFL

AR

: SA

BA

HA

RŞİ

V

FORBES 100>


Türkiye’nin en zengin 25 ailesinin şirketlerinden ge-len toplam servet, 60 milyar doları buluyor. Bu ra-kamın yaklaşık altıda birine denk gelen 10 milyar 320

milyon dolarlık kısmı, Sabancı Ailesi’nden geliyor. Aileninhisse sahibi 13 ferdi var. Geçen yıl Sabancı Ailesi’nin top-lam serveti, 5,8 milyar dolardı.

Koç Ailesi için de 2009, kayıpların bir nebze geri alın-dığı bir yıl oldu. Ailenin 2009’da yüzde 69 oranında aza-larak 2,9 milyar dolara gerileyen toplam serveti, bu yıl 7.1milyar dolar olarak gerçekleşti.

Şahenk, Ülker, Tara ve Gülçelikler arasından servetiniartırmayan aile yok. Ancak Zorlu Ailesi, diğerleri kadar şans-lı değildi. Ahmet Nazif, Olgun ve Zeki Zorlu’nun toplamserveti, geçen yıl 2 milyar 350 milyon dolarken bu sene (yal-nızca 220 milyon dolarlık bir artışla), 2 milyar 570 milyondolara yükseldi.

Bu yıl listemizde ilk kez yer verdiğimiz aileler var.

Opet’in kurucusu Öztürk Ailesi’nin fertleri tek tek “En Zen-gin 100 Türk” arasında yer almıyor belki ama toplamda985 milyon doları bulan servetleri ile ‘Aileler Listesi’nde anıl-mayı hak ediyorlar. Servetlerinin tek kaynağı, Nurten veFikret Öztürk çiftinin kurup Koç Holding ile yarı yarıyaortak oldukları Opet değil. Çocukları Filiz Öztürk Gürgö-ze ve Ufuk Öztürk’ün kurduğu, yurtiçinde ve yurtdışında(örneğin Londra ve Bulgaristan) lüks konutlar üreten gay-rimenkul geliştirme şirketi Regnum da katkı sağlıyor.

Hayat Kimya’nın kurucusu Kiğılı Ailesi’nin üç ferdi-nin toplam serveti, 1 milyar 250 milyon doları buluyor.Mustafa Latif Topbaş ve kardeşi Ahmet Afif Topbaş’ın top-lam servetlerine baktığımızda bir milyar dolar sınırının aşıl-dığını görüyoruz.

Bu yılın en dikkat çekenleri, Cengiz ve İpek aileleri ol-du. Medya sektöründe yatırım yapacakları konuşulan Akınİpek ve Ailesi’nin toplam serveti, 750 milyon dolar civa-

En Zengin Aileler Türkiye’nin en zengin ailelerinin hemen hepsinin servetleri bu yıl -neredeyse- iki kat arttı.

Toplam serveti bir milyar doları geçen 17 aile var.

Sabancı Ailesi

02 - zengin_aile 2/25/10 3:18 AM Page 2

>

Çebi

Kocabıyık

İpekKeleş

Kibar

10,32

7,145,104,223,80

3,25

2,64

2,57

2,50 1,25

1,70

1,621,60 1,55

1,52

1,35

1,20

950

895

985

800750

750

750

650

Gülçelik

7Doğan

6Tara2 Ülker

7Şahenk

3Koç8

Sabancı13

5

6

45

5Bodur3

Konukoğlu

19

Öztürk

4

Yıldırım

2

Kiğılı

5

Topbaş2

Başaran

2

Boydak

21Dinçkök

3Çarmıklı

3Cengiz

6Eczacıbaşı

2Zorlu3

Toplam Servet

AileFert

Sayısı

AileFert

Sayısı


FORBES

Hanedanlar Türkiye’nin en zengin 25 ailesi toplamda 60 milyar dolarlık bir serveti yönetiyor. Keleş, Boydak, Nurol ve

Konukoğlu dışında hepsi şirketlerini İstanbul’dan yönetiyor. En zengin aile her yıl olduğu gibi Sabancılar: Ailenin 13 mensubunun toplam serveti, 10 milyar doları geçiyor.

Rakamlar milyon ve milyar dolardır


>FORBES


>

rında. Medya sektörüne giriş yapmak için gerekli kaynağısağlamak üzere Koza Altın İşletmeleri’ni şubat ayının ilkyarısında halka arz eden İpek Ailesi’nin, şirketlerde hisse-dar altı ferdi bulunuyor. Akın İpek’in kız kardeşi Pelin Zen-giner, annesi Melek İpek ve kardeşi Cafer Tekin İpek’inailenin çatı şirketi Koza İpek Holding’te eşit oranda hisse-si var. Cafer Tekin’in eşi Ebru İpek ve Akın İpek’in eşi Ne-vin İpek de holdingde yüzde 10’ar hisseye sahip. Aileninhalka açık üç şirketi Koza Altın, Koza Anadolu Metal Ma-dencilik ve İpek Matbaacılık’ın toplam piyasa değeri, 2 mil-yar 167 milyon dolar. Ancak iç içe geçen hisse yapıları do-layısıyla böyle bir toplama yapmak doğru değil. Çünküörneğin bir milyar 390 milyon piyasa değeri bulunan Ko-za Altın’nın yüzde 45 hissesine sahip ATP İnşaat’ın nere-deyse tamamı Koza Anadolu Madencilik’e ait. Bu, KozaAltın’ın yüzde 45 hissesinin zaten değeri 519 milyon do-lar olan Koza Anadolu Metal Madencilik şirketinin için-deki varlığını da gösteriyor.İpek Ailesi bu yüzden halkaaçık şirketlerindeki hisselerinintoplamı nispetinde bir hissezenginliğine sahip değil.

Cengiz Ailesi’nin ise halkaaçık şirketi yok. Dört erkek kar-deş ve onların iki oğlununtoplam serveti, bir milyar 700milyon doları buluyor. Bugünturizm, enerji, madencilik, in-şaat sektörlerinde faaliyet gös-teren 12 şirketi çatısında topla-yan ve yaklaşık yedi bin çalışanıbulunan Cengiz Holding büyü-mesini, inşaat sektörüne ve Ka-radeniz’de yaptığı yol inşaatla-rına borçlu. 1997 yılındayapımına başlanan ve proje bi-tiş tarihi bu yılın nisan ayı olan Çayeli – Ardaşen - Hopayolunun proje bedeli, 709 milyon dolardı. Liman, altyapı,havalimanı projeleri ile hızla büyüyen Cengiz İnşaat, 930milyon dolarlık cirosuyla dünyanın en büyük 225 müte-ahhitlik şirketi arasında yer alıyor. Bir yandan da enerji vemadencilik alanında da büyümeyi sürdürüyorlar.

Forbes 100’de yer alan isimlerin 75’inin enerji, 52’sininturizm, 44’ününün inşaat alanında yatırımları bulunuyor.Enerji ve madenciliğin özellikle büyümesini inşaata borçluşirketlerin yeni gözde yatırım alanları olduğu görülüyor. Tür-kiye’nin en zengin aileleri içinde servetini bu üç sektöre borç-lu olanların sayısı dikkat çekici: İpek, Cengiz, Çebi, Çarmık-lı, Enka, Gülçelik ve Keleş Aileleri gibi...

Son 20 yılda büyüyüp gelişen inşaat ve gayrimenkulzengini ailelerin artık; servetini sanayiye borçlu Kocabıyık,

Kibar, Kiğılılarla boy ölçüşür hale geldiklerini görüyoruz.Kiğılı Ailesi’ne ait Hayat Kimya, 1937 yılında kuruldu. Cen-giz İnşaat ise 1980’de. Çebiler Makyol’u 1967’de kurdularama şirket asıl büyümesini 1980’den sonra gerçekleştirdi.

Aslında 1980 sonrası Türkiye ekonomisinin dışa açı-lımının başladığı önemli dönüm noktalarından biri. Bir di-ğer önemli dönemeç ise 2001 yılı krizi. İç pazarda umut-ları tükenen Anadolu şirketlerinin çoğu, bu dönemdeihracata ve yurtdışı projelerine yönelmeye başladı. O za-man herkes yüzünü Avrupa ve Amerika’ya dönmüştü. Şim-dilerdeyse pek çok şirketin, yeni yatırım için doğuya odak-landığını görüyoruz. Kuzey Afrika ülkelerine yapılanihracat 2009`un ilk dokuz ayında bir önceki yılın aynı dö-nemine göre yüzde 27 arttı ve Kuzey Afrika`nın toplam ih-racatımızdaki payı ise yüzde 4`ten yüzde 8`e yükseldi.

Rönesans İnşaat, İran’ın başkenti Tahran’da bir milyardolarlık bir AVM inşaatına başladı. Sahibi Erman Ilıcak, Su-

riye’de de yerel bir ortakla AVMinşaatı yapmayı planlıyor.

Listede şirket merkezi İs-tanbul’da yer almayan sadeceüç aile var: Keleş, Bodur veBoydak Aileleri. Boydaklar ay-rıca en kalabalık ailelerden bi-ri olarak da dikkat çekiyor. Ai-le, İstikbal Mobilya’yı halkaaçma isteğini henüz hayatageçirebilmiş değil ancak olduk-ça şeffaf ve kurumsal bir yö-netim yapısı ile buna hazır gö-rünüyor. Halka açık şirketibulunmayan birçok aile içinaynı şeyi söylemek güç. Zirahala pek çok aile, faaliyet ra-porlarını kamuoyu ile paylaş-maktan hoşlanmıyor.

Bu yılki listemiz için yapılması gereken bir başka tes-pit de, gayrimenkul alanında yapılan yatırımların servet-leri daha ‘görünür’ kıldığı. Zira devam eden projeler saye-sinde şirketlerin büyüklüklerine ilişkin değerlendirmeyapmak kolaylaşıyor. SPK’nın Gayri Menkul Yatırım Or-taklığı (GYO) şirketlerine halka açılma zorunluluğu getir-mesi, şirketlerin ve varlıkların şeffaflaşmasına neden olu-yor. Sinpaş 2007 yılında halka açılmadan önce Avni Çelik’inserveti hakkında bir hesaplama yapmak oldukça zorken ar-tık yalnızca Sinpaş hisseleri sayesinde bile 250 milyon do-larlık bir servet hesabı yapabiliyoruz.

Torunlar, Kiler ve Albayrak’lara ait GYO şirketleri-nin bu yıl içinde halka açılması bekleniyor. Bu sayede ge-lecek yıl bu ailelerin şirketlerine ilişkin daha çok şey bi-liyor olacağız. ƒ

Ailelerin, toplam 60 milyon dolarlık servetinin dörttebirinden fazlası Sabancı, Koç ve

Şahenk’lerden geliyor.

Koç Ailesi


> FORBES 100 ANAL‹Z


FORBES’un “zenginler” listesi birçok açıdan çok önem-li ipuçları veriyor: “En zenginler” ile diğerlerinin arasıaçılıyor. Ama ne olursa olsun artık o eski zenginler yok.

Yani dünyada uzun bir süredir bilgi teknolojileri ve bilgisa-yar gibi teknoloji sektörlerinde “sıfırdan” en zenginler liste-sine girenlerin ağırlığı ortadayken Türkiye bu yeni ve genç zen-ginlerle tanışmamıştı. Ancak 2008 krizinin getireceği köklüdeğişim, özellikle ABD’de görülen yeni zengin neslin, ilkön-ce kıta Avrupa’sında sonra da Türkiye gibi “gelişmekte olan”ülkelerde “eskileri” hızla geriye iteceğini bize gösteriyor. An-cak Türkiye’deki değişim, aynı zamanda, siyasi ve sonra daköklü hukuki değişimleri de arka-sından sürükleyeceği için dünya-dakinden çok daha sancılı olacak.

12 Eylül’le birlikte uygulanan24 Ocak kararları ve liberalleşmesüreci, 1989’da Türk parasını ko-ruma kanununun rafa kaldırılma-sıyla doruk noktasına varmıştıama Türk banka ve finans sistemibu radikal değişimi üstlenecek ni-telik ve nicelikte henüz değildi.Hızlı ve ölçüsüz liberalleşme ile iha-le yasasının ve etiğinin olmadığı birülkede özelleştirmeler, devletin ve bu dönemin yeni zengin-lerini yarattı.

Türkiye’nin geleneksel zenginleri ve aileleri bu süreçtendaha da güçlenerek çıkmanın yollarını aradılar. Bu süreçte,Çukurova, Sabancı ve Koç gibi gruplar oldukça radikal adım-lar atarak arkalarından gelen “yeni” zenginlere liderliklerinikaptırmamaya çalıştı. Ancak özellikle medya ve banka-finansalanlarında birçok yeni grup, küresel desteklerle ve ortaklık-larla geleneksel sermayenin önüne geçmeyi başardı.

Öte yandan Anadolu’da -özellikle Kayseri, Gaziantep, De-nizli, Konya gibi şehirlerde- AB’ye hatta gelişmekte olan As-ya ve Amerika’ya ihracat yapan, küresel dev markalarla yarı-şan Türk şirketleri ortaya çıktı. Bu şirketlerin ortaya çıkma veküresel bir kimlik kazanma süreci ise çok yenidir.

2001 krizini takip eden süreçte, Anadolu’da yapılanan veçoğu KOBİ ölçülerinde olan bu işletmeler hızla kurumsalla-

şarak küresel rekabetin ve teknolojinin gereklerini yerine ge-tirmeye başladı. Özal’la başlayan bu süreç 2001 krizi sonrasıve Ak Parti iktidarları döneminde daha belirginleşerek devametti. 1950’lerden sonra “resmen” uygulanmaya başlanan it-hal ikameci dönemde, Anadolu’nun “zenginleri” İstanbul, İz-mir gibi kentlere sanayici olmak için gitmişlerdi. Ancak Özaldönemi sonrası doksanlı yılların başında bu zenginler Ana-dolu’da yatırım yapmak için geri döndüler.

Şimdi Forbes’in zenginler listesinde göreceğiniz yeni ku-şak sanayicilerin çoğu, bu süreçte ortaya çıkan sermayedar-lardır. Ancak Türkiye genelinde, 1980 sonrasında burju-

vazinin iç bileşenlerindekidengeler bakımından nasıl birdeğişim yaşandığına bakıldığın-da, sektörel açıdan finans ve ti-caret sektörlerinin sanayi ve ta-rım aleyhine bir ağırlık kazandığıgörülüyor. Ancak, bu söylenen-ler, yatay ve dikey bütünleşme-sini tamamlamış büyük holding-ler için geçerli değil. Sanayisektörünün finans ve ticaret kar-şısında gerilemesi daha çok kü-çük ve orta büyüklükteki sanayi

sermayesi için geçerli olduğunu söyleyebiliriz. Ancak bu sap-tama, büyük ölçüde, 2000’li yıllardan sonra hızla geçerli-liğini yitirmeye başlamıştır

Sonuç olarak, 1980 sonrası dönemde sermayeninönemli oranda tekelleştiği, özellikle İstanbul’da üslenen, hol-ding biçiminde örgütlenmiş, finans, ticaret vb. ayaklarınıoluşturmuş, yabancı ortaklı kesimlerinin ağırlığını artırdı-ğı görülüyor. Bunun yanında, Türkiye’nin dünya ekono-misi ile eklemlenme biçiminde yaşanan gelişmelere bağlıolarak ilkönce tekstil, mobilya, gıda ve hammadde yoğunsektörlerde yoğunlaşan, daha sonra da makine ve madengibi ağır sanayiyi içeren alanlarda dış pazarlara dönük üre-tim yapan, küçük-orta ölçekli bir sanayi sermayesi de ge-lişebilmiştir.

İşte bu ikinciler hızla Türkiye’yi dünyaya bağlama doğ-rultusunda adım atarak Türkiye’deki demokratikleşme sü-

Sermayenin Yeniden Oluflumu

Bankacılıkta 2001 krizinde olduğu gibi kapsamlı bir değişim olabilir.

Cemil Ertem

02 - zengin_cemilertem 2/25/10 4:52 AM Page 2

>


recini desteklemiş ve son on yılda Türkiye’de dışa açılma-yı ve AB üyeliği perspektifini -neredeyse- geleneksel ser-mayenin elinden almışlardır.

Şimdi Avrupa’nın krizi, hiç şüphesiz, Türkiye’ninönemini artırıyor. Artık Avrupa’nın genişlemesi Türkiyeüzerinden olacak. 2008 Krizi ortaya çıkardı ki Avrupa te-mel ekonomik dinamiklerini önemli ölçüde yitirdi. Buönemli gelişme, sistemin yeniden yapılanmasının doğu mer-kezli olacağının işaretlerinden birisi. Buradan hareketle şu-nu söyleyebiliriz: Bu kriz zenginliğin kaynağını değiştiri-yor. Zenginliğin kaynağının değişmesi ise çok basit birdeğişimi anlatmıyor. GM, Ford gibi yapıların var olan üre-tim zincirlerini değiştirmek zorunda kalmaları krizi anlat-tığı kadar kapitalizmin yeni dönemini de anlatıyor.

Türkiye’de bu krizle birlikte, kendini yenileyemeyen,eski ölçekte ve anlayıştaki işletmeler ortadan kalkacak; buzorunluluk. Zenginliğin yeni kaynağı, ne petrol, ne şişiril-miş finans ne de savaş sanayine dayalı demir-çelik endüs-trisi. Zenginliğin yeni kaynağı bilgi ağları, iletişim, nano tek-noloji ve ötesi. Örneğin, küresel geniş bant patlaması hiçdinmeyen bir hızla sürüyor. Önümüzdeki on yıllık bir pers-pektifte medya sektöründe, dijital vemobil iletişim araçlarının ve İnternetağlarının ağırlığı çok hızlı artacak.

Önümüzdeki beş yıl içinde Asya-Pasifik ve Latin Amerika en hızlı bü-yüyen bölgeler olacak. Her iki bölge-de de İnternet reklamcılığı, İnterneterişimi harcamaları, TV yayıncılık aboneliği ve lisans üc-retleri, video oyunlarında çift haneli büyüme rakamları bek-leniyor. Latin Amerika, bu alanlarda, 2007’deki 51 milyardolardan 2012’de 85 milyar dolara yükselerek yüzde 10,6’lıkbir Yıllık Bileşik Büyüme Oranı (YBBO) sergileyecek. Enbüyük ikinci pazar olan EMEA’nin ise (Avrupa, Ortado-ğu, Afrika) medya ve iletişimde 2012’de yüzde 6,8’lik birYBBO ile 2012’de 792 milyar dolarlık hacme yükseleceğiöngörülüyor. Doğu ve Orta Avrupa ile Orta Doğu/Afri-ka bu bölgedeki büyümeyi tetikleyecek. İşte krizden çıkışburalardadır. Zenginliğin yeni kaynağı da bu alanlardır.

IMF’nin, 2026 yılına değin, ülke ekonomilerin büyü-me ve dünya GSYH’sından alacakları payları tahmin edenraporu, çok önemli bir gerçeği daha ortaya koyuyor: Ar-tık gelişmiş ülke, gelişmemiş ülke farklarını giderek orta-dan kaldıracak yeni bir sürece giriyoruz.

Bu süreç, finans sermayesinden başlamak üzere ser-mayenin yeniden yapılanmasını ve buna bağlı yeni serma-ye birikimini gündeme getirecek. Bu gelişme özellikle Tür-kiye için çok önemli çünkü Türkiye’deki hakim sermayeyapısının ilkönce kabuk değiştirmesi sonra da tümüyle ye-nilenmesi, Türkiye için bir müddet sonra, çok önemli birsiyasi değişimin de habercisi. Yeni bir para ve finans siste-

mi G-20’nin kurumsallaşmasıyla mümkün ancak bu mut-laka olacak ve bu finans sisteminin merkez ülkelerindenbirisi, hiç şüphesiz, Türkiye. Bunun dışında yeni döneminenerji yolları Türkiye’de kesişiyor. Ceyhan petrol dahil ener-ji fiyatlarının belirlendiği ve enerjinin yeniden değerlendi-rilip dağıtıldığı çok önemli küresel bir enerji merkezi ola-cak. İran ve Irak’ın bütün bu konsepte uygun ekonomikve siyasi yeniden yapılanması ve Ortadoğu’nun yeni den-geleri Türkiye’nin siyasi şemsiyesi altında gerçekleşecek.

Çok değil 2017’de dünyanın yeni ekonomik lideri Çin.IMF’nin, Dünya GSYH’sinden aldıkları pay itibariyle en bü-yük ekonomileri sıralayan listesindeki ilk 15 ülke içinde Av-rupa’dan sadece dört ülke var. Türkiye, burada 13’üncü sı-rada. Ancak, yukarıda ki gerçekleri göz önüne alırsakTürkiye, önümüzdeki on yıl içinde ilk 10 büyük ekonomiarasına girecek. Çünkü IMF’nin raporunda, Türkiye’nin13’üncü sıraya yükselmesi İspanya, İtalya ve Kanada’nın ge-riye gitmesiyle oluyor. Eğer enerji ve finans da, beklenengelişmeler gerçekleşirse Türkiye’nin ekonomik dengeleri çokdaha radikal bir değişime uğrayacaktır.

Aslında Avrupa ekonomisi artık Almanya, Fransa veİngiltere olmak üzere üç merkezin üs-tünde duruyor. Bu üç ülke de sanayialanında hızla eski yerlerini terk edi-yorlar. Türkiye, özellikle makine sa-nayinde Almanya’nın yerini almayaaday gözüküyor. Türkiye sanayisi bukrizde istihdam kaybına uğradı ama

İspanya gibi temel dinamiklerini yitirmedi tam aksine ABpazarına alternatif yeni pazarlar yarattı.

Seksenli yıllarda ama daha çok doksanlı yılların başın-dan itibaren Körfez ülkelerinde biriken sermaye, yatırım-larını şimdi çok zor durumda olan ve bazıları batmış olanAmerikan yatırım bankaları aracılığıyla Anglosakson finanssermayesi çerçevesinde değerlendiriyordu.

Artık bu sermayenin gideceği en önemli adreslerden bi-risi Türkiye. Çok yakında, başta Türkiye olmak üzere, Do-ğu Avrupa, Kuzey Afrika ve Ortadoğu’ya doğrudan yatırım-lar önemli ölçüde artacak. Hatta bütün bu coğrafyaya Türkiyeüzerinden sermaye akışı sağlanacak. Kısa vadede yalnız Tür-kiye’ye gelecek sermayenin 50 milyar dolar civarında olaca-ğı biliniyor. Zaten bunların bir bölümü gerçekleşmeye baş-ladı. Ama bütün bu hızlı ekonomik değişimi Türkiye, bubanka sistemiyle omuzlayamaz. Çok yakında en az 2001 kri-zi kadar kapsamlı bir değişime bu alanda hazırlıklı olalım.Bu değişim yeni bir bankacılık anlayışının, etiğinin ve yö-netiminin işbaşına gelmesiyle olacaktır. Bankaların reel ke-simi finanse etme anlayışları ve yöntemleri tamamen deği-şecek ve bu değişim Türkiye’den başlayacaktır.

Türkiye sermayesi el değiştirecek; küreselleşecek. Bu,çok önemli bir siyasi değişimi de beraberinde getirecek.

Zenginliğin yeni kaynağı;bilgi ağları, iletişim, nano

teknoloji ve ötesi...

02 - zengin_cemilertem 2/25/10 4:52 AM Page 3

FORBES 100>


Son 10 İlk 10

İlk 50İkinci 50

Geçen yıl yaşanan servet kayıpları, “FORBES100” listesinin zirvesiyle sonu arasındakiuçurumu derinleştirmişti. Bu yıl aradaki

uçurum azaldı ama sadece 0,3 oranında. Listede yeralan ilk 10 kişinin toplam serveti 6.5 milyar dolar ar-tarak 22 milyar dolara yükseldi. Listenin son 10 sı-rasını paylaşan isimlerin toplam servetiyse 2.3 mil-yar dolardan 3.5 milyar dolara çıktı. Bu da aradakifarkı 6,6’dan 6,3’e çekti. İlk 10’da yer alan isimlerintoplam serveti 2008 düzeyinin yüzde 19 altındaykenson 10 için bu rakam yüzde 36 oldu.

Benzer şekilde ilk 50 ile ikinci 50 arasındaki uçu-rum da azaldı. Geçen yıl, ilk 50 kişinin toplam ser-veti, ikinci 50’nin 2.6 katıydı. Şimdi bu rakam 2.2 ka-tına indi. İlk 50 kişi 60 milyar dolarlık servete yönverirken ikinci 50 kişinin toplam serveti ise 27 mil-yar dolar oldu. Geçen yıl zenginlerin toplam serve-tinin yüzde 72’sini ilk 50 kişi paylaşıyordu. 2010’dabu oran da geriledi -yüzde 68.

UçurumFORBES 100 listesinin zirvesiyle dibi arasındaki uçurum az da olsa daraldı. Zirvedeki ilk 10 kişinin

servetinin son 10’daki isimlerin toplam servetine oranı 6,6’dan 6,3’e geriledi.

Servetin Kayna¤›Bu yıl, zenginlerin en önemli servet kaynağı enerji. FORBES 100 listesinde yer alan isimlerden 75’i enerji

sektöründe faaliyet gösteriyor. Geçen yıl 77 olan gayrimenkul zengin sayısıysa bu yıl 68’e geriliyor. Turizm, inşaat, finans ve perakende de geçen yıl olduğu gibi zenginlerin en gözde sektörleri.

02 - zengin_ucurum 2/25/10 3:23 AM Page 2


Enerji

Otomotiv

Finans

Gayrımenkul

Gıda

Turizm Kağıt Liman / Marina Elektronik Kimya

İnşaat Çimento Medya Demir Çelik Lojistik

Teknoloji Tekstil Denizcilik DiğerMadenPerakende

47

30

35

31

37

79

80

81

82

85

Milyoner Kalanlar2008 servetleri 1 milyar dolar sınırını aşan 22 kişi geçen yıl

‘milyarder’ unvanını kaybetmişti. Bu yıl 12 kişi geri dönmeyi başardı.Dönemeyen 10 kişinin yarısı Doğan Ailesi’nden. Servetinin önemli birkısmı gayrimenkullerden oluşan Suat Günsel’in varlıkları son bir yıldadeğer kazanmadı. Deniz taşımacılığı sektörü de eski günlerine geri

dönebilmiş değil, dolayısıyla Yalçın Sabancı da...

2010 2008İSİM ŞİRKET SERVETİ* SERVETİ*

Olgun Zorlu Zorlu Holding 690 1.300

Hasan Çolakoğlu Çolakoğlu Metalurji 950 1.200

Suat Günsel Yakındoğu Üniversitesi 800 1.200

Serra Sabancı Sabancı Holding 950 1.100

Yalçın Sabancı Ya-Sa Holding 800 1.000

Arzuhan Doğan Yalçındağ Doğan Holding 450 1.000

Begümhan Doğan Faralyalı Doğan Holding 450 1.000

Hanzade Doğan Boyner Doğan Holding 450 1.000

Işıl Doğan Doğan Holding 450 1.000

Vuslat Doğan Sabancı Doğan Holding 450 1.000 * Rakamlar milyon dolardır.

SerraSabancı

>

02 - zengin_ucurum 2/25/10 3:23 AM Page 3

FORBES 100>


FOTO

ĞR

AF:

FO

RB

ES A

RŞİ

Vİ

Bu yıl FORBES 100 listesinde 12 yeni isim var. Ağustos 2009’da vefat eden DilerHolding’in sahibi Recep Sami Yazıcı’nın eşi Tuba Yazıcı bunlardan biri. Türker-ler İnşaat’ın sahibi Ankaralı işadamı Kazım Türker, 650 milyon dolarlık servetiy-

le ilk kez “En Zengin 100 Türk” arasında. Daha önce Derince Limanı ve Şanlıurfa Çi-mento’yu alarak adını duyuran Türker, 200 milyon dolara aldığı Şanlıurfa Çimento’yuLimak’a satmıştı.

Bir diğer isimse ise 73 yıllık Hayat Kimya’nın Yönetim Kurulu Başkanı Meh-met Avni Kiğılı. 700 milyon dolarlık servetiyle listemizde yer bulan Kiğılı, kimyave temizlik ürünleri sektörlerinde olduğu kadar Kastamonu Entegre şirketiyle deorman ürünleri sektöründe oldukça güçlü. İçtaş Demir Çelik’in ortakları NecatiAslan ve Tacettin Aslan ile Cengiz Holding’in ortakları Ekrem, Ahmet ve Şeref Cen-giz listemizde ilk defa yer alsa da İçtaş’tan Yusuf Bayram Aslan, Cengiz Holding’-den de Mehmet Cengiz daha önce listede yer alıyordu. Murat Ülker’in eniştesiOrhan Özokur, 350 milyon dolarlık servetiyle bu yıl ilk defa listeye girdi.

HOŞGELDİNİZSERVETİNİN SERVETİ

İSİM KAYNAĞI (MİLYON $)

Tuba Yazıcı Diler Holding 800,00

Mehmet Avni Kiğılı Hayat Holding 700,00

Kazım Türker Türkerler Grubu 650,00

Ayşe Verda Gülçelik Enka İnşaat 410,00

Aziz Torun Torunlar Gıda 400,00

Necati Aslan İçdaş Demir Çelik 375,00

Tacettin Aslan İçdaş Demir Çelik 375,00

Ahmet Afif Topbaş Bim 350,00

Ahmet Cengiz Cengiz Holding 350,00

Cemil Erol Özman Gama Holding 350,00

Ekrem Cengiz Cengiz Holding 350,00

Orhan Özokur Yıldız Holding 350,00

Şeref Cengiz Cengiz Holding 350,00

35

44

51

86

87

95

96

98

99

102

103

108

109

YENİDENSERVETİ

İSİM ŞİRKET (MİLYON $)

Müşfik Yamantürk Güriş Holding 550,00

Tevfik Yamantürk Güriş Holding 550,00

Selçuk Yaşar Yaşar Holding 475,00

Bilgi Gülçelik Enka İnşaat 360,00

65

67

78

93

Yeni YüzlerEn Zengin 100 Türk listesine bu yıl 17 kişi merhaba dedi. Geçen yıl listeye

veda eden dört isim geri döndü. Listedeki yeni isim sayısıysa 13.

Aziz Torun’unFORBES 100 listesine uzanan iş yaşamı, 1962yılında küçük birticarethanedebaşladı.

02 - zengin_yeniler 2/25/10 3:32 AM Page 2

FORBES 100>


Güçbirli¤iFORBES 100 listesinin 52’inci sırasındaki Nuri Özaltın, enerji sektöründe rakipleri

ve aynı zamanda dostlarıyla yaptığı ortaklıklarla hızla büyüyor.

Haziran 2009’da yapılan İzmit Körfez Geçişi ve Bur-sa-Balıkesir-İzmir Otoyolu ihalesi iki konsorsiyu-mun çetin rekabetine sahne oldu. Projenin toplam

maliyetinin 6 milyar doları aşması bekleniyordu, dolayı-sıyla inşaat şirketleri güç birliği yaparak projeye talip oldu-lar. Bir yanda ‘Özaltın -Nurol - Makyol - Astal-di - Yüksel - Göçay’cephesi diğer yandaysa‘Cengiz - Kolin - Mapa- Limak’ vardı. İhaleyi,22 yıl dört ay ile en kı-sa yapım ve işletme sü-resi teklifini veren ilkcephe kazandı. İhaleyikazanan konsorsiyum-da yer alan Nuri Özal-tın, Nurettin, Erol veOğuz Çarmıklı ile Saf-fet Çebi, bu yılın FOR-BES 100 listesinde ken-dilerine yer bulanisimler. Karşı taraftakiNihat Özdemir, SezaiBacaksız ve Cengiz Ai-lesi de aynı şekilde…

Birbirlerine rakipişadamlarının, yer geldi-ğinde aynı konsorsi-yumda yer alması, sondönemde örneğine sıkrastlanan bir durum.650 milyon dolarlık ser-vetiyle zenginler listenin52’inci sırasında yeralan Nuri Özaltın ‘güçbirliğine’ en açık isim-lerden biri.

Örneğin yapılan İzmit Körfez Geçişi ve Bursa-Balıke-sir-İzmir Otoyolu ihalesindeki ortağı Nurol İnşaat, Özal-tın’ın özelleştirme ihalelerindeki vazgeçilmez ortağı. İkili-nin aynı zamanda enerji sektöründe 200 milyon doları bulan

ortak yatırımları var. Adana’da Ceyhan Nehri üzerinde or-taklaşa inşaat ettikleri Oşkan ve Berkman hidroelektrik san-tralleri toplamda yılda 270 milyon kilowattsaat elektrik üre-timi yapacak. Yatırımları Aralık 2007’de başlayan ikibarajın gelecek ay enerji üretmeye başlaması bekleniyor.

Özaltın İnşaat, 2003yılında yapılan Tekelözelleştirmesiyle 2005 yı-lında yapılan Erdemirözelleştirmesine de Nu-rol İnşaat’la birlikte ha-reket etti. Limak İnşaatise bu iki ihalede Özal-tın - Nurol ortaklığınınyanında yer aldı. Özaltınİnşaat, Nurol, Limak veRus Severstal’la birlikteErdemir Demir Çelik’e 2milyar 720 milyon tek-lif etmiş ancak ihaleyi 2milyar 770 milyon do-larla Oyak Grubu kazan-mıştı. Tekel’in alkollüiçkiler bölümü için yapı-lan ihalesinde de, Nurol,Limak, Özaltın ve Tüt-sab (Tekel ÜrünleriToptan Satıcıları Birliği)ortaklığı ile kurulan Meyİçki 292 milyon dolarlakazanmıştı.

Ortaklar, 2006’daMey İçki’nin yüzde90’ını, 900 milyon do-larlık değer üzerindenAmerikalı Texas PacificGroup’a (TPG) sattılar.

Özaltın Grubu’nun Mey İçki’deki hisse oranı yüzde29’du. Yani Tekel alımını yaparken 292 milyon dolarlıkrakamın 84,6 milyon dolarlık kısmını Özaltın İnşaat öde-di. Şirketi Amerikalılara sattıklarındaysa 261 milyon do-lar gelir elde etmiş oldu.

Nuri Özaltın

02 - zengin_nuriozaltin 2/25/10 3:33 AM Page 2

>


Özaltın İnşaat’ın bir diğer önemli ortağıysa Cengiz İn-şaat. İki şirket, Fırat Nehri’nin en büyük kolu olan MuratNehri üzerinde yıllık enerji üretimi 4 milyar 585 milyonKW/s’ye ulaşacak olan dört baraj ve HES projesi ile regüla-tör inşaatına başlayacak. Özaltın ve Cengiz, toplam kurulugücü bin 885 Megawatt olacak olan proje için 2 milyar do-larlık yatırım yapmayı planlıyor. 2010’da inşaatları başlaya-cak olan barajların 2014 yılında enerji üretir hale gelmesinibekliyorlar. Özaltın İnşaat’ın Bingöl’de tek başına inşa etti-ği ve yıllık 72 milyon kilowatsaat elektrik enerjisi üretecekolan Yedisu barajı ise 2011 yılında fa-aliyete geçecek.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ninİstanbul trafiğini rahatlatmak için baş-lattığı “Yedi Tepe Yedi Tünel” proje-sinde yer alan Fulya tünelini de Özal-tın İnşaat, Cengiz İnşaat ve Kiskaİnşaat birlikte üstlendi. Tabii asıl gündem otoyol projeleri.Eşit hisse oranıyla altı firmalık bir konsorsiyum kurarak iha-leyi alan Özaltın ve ortaklarının birer milyar dolarlık finans-man yaratmaları gerekecek. İzmit Körfez Geçişi, Gebze - Ya-lova yakalarını birbirine bağlayacak. İnşa edilecek asmaköprünün orta açıklığı bin 700 metre, toplam uzunluğu 3bin metre olacak. Proje, otoyol projesiyle birlikte İzmir’e ka-dar uzanan 420 kilometrelik güzergahtan oluşacak.

İzmit Körfez Geçişi’nin işletmeye açılacağı yıl, geçiş üc-retleri tavanı yeniden belirlenecek olsa da şimdilik sapta-nan rakam otomobiller için 35 dolar, kamyon ve otobüs-ler için 56 dolar. Otoyol ücretleriyse otomobiller içinkilometrede 0.050 dolar, kamyon, otobüs, yarı römorklariçin 0.080 dolar olacak.

Ayrıca Gebze – Orhangazi için günde 40 bin, Orhan-gazi - Bursa için günde 35 bin, Bursa - Edremit için gün-de 17 bin ve Edremit - İzmir için günde 23 bin araç geçi-şi, Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından garanti edildi.Yani projenin faaliyete geçeceği ilk yıl, garanti edilen araçgeçiş sayısı ve tavan geçiş ücreti üzerinden yapılan kabacabir hesaplamayla yaklaşık 680 milyon dolar ciro yarataca-ğı görülüyor. Bu rakam projeyi 15 yıl işletecek olan kon-sorsiyumun yaklaşık 10 milyar dolarlık bir gelir elde ede-ceğini gösteriyor. 15 yıllık süreçte şirket başına 1 milyar 700milyon dolar düşecek.

Her bir şirketin yatırım aşamasında 1’er milyar dolar-lık kaynak yaratacağı düşünülürse ortaya çıkan rakam çokda abartılı görünmüyor. Ancak Özaltın İnşaat Yönetim Ku-rulu Başkan Yardımcısı ve Nuri Özaltın’ın büyük oğlu Hay-rettin Özaltın garanti edilen araç geçişleri dışında ciddi yangelirler de yaratacaklarını düşünüyor. Proje kapsamında ya-pılacak olan dinlenme tesisleri, benzin istasyonları, alış ve-riş merkezleri ve oteller ile otoyolun biten kısımlarının par-ça parça işletmeye açılmasıyla elde edilecek gelirler çok

önemli bir nakit akışı sağlayacak. Özaltın Grubu bazen de tek başına hareket ediyor. Ha-

ziran 2009’da Libya Başbakanı El Bağdadi Ali El Mahmu-di ve Nurettin Özaltın, Libya’nın Derne kentindeki altya-pı işinin temelini attı. Projeyle Özaltın İnşaat, Derne’ninyol, su, kanalizasyon ve elektrik hatlarından oluşan tüm alt-yapısını dört yılda yenileyecek. İlk başta 400 milyon dolarolarak açıklanan proje büyüklüğüyse daha sonra 700 mil-yon dolara yükseltildi.

Gloria markasıyla Antalya Belek’te üç tane beş yıldızlıoteli bulunan Nuri Özaltın aynı za-manda Avrupa’nın en büyük ikincigolf tesisine sahip. Gloria Golf Clubisimli tesis 2012 Dünya Golf Şampi-yonası'na ev sahipliği yapacak. TurizmGazetesi Genel Yayın Yönetmeni Feh-mi Köfteoğlu, “Belek’in golfle, golfün

ise Gloria ile özdeşleştiğini” söylüyor. Özaltın turizm sektöründe büyümeye kararlı. Mer-

sin’deki 700 milyon dolarlık Kazanlı - Tarsus Sahil Proje-si’nde Özaltın İnşaat dört tahsis birden aldı. Aynı proje için-de Limak’ın iki, İbrahim Çeçen Holding’in üç, PetaMühendislik ve Aram İnşaat’ın da birer tahsisi bulunuyor.Özaltın’ın hedefinde yine golf ve otel yatırımı yapmak var.Özaltın’ın Belek’teki otellerinin arazileri de Tarsus’taki ara-zilerde olduğu gibi 49 yıl tahsisli. Özaltın Grubu’nun 2009cirosu 250 milyon dolar olarak gerçekleşti. Bunun 160 mil-yon doları inşaat işlerinden geliyor.

KİM KİMLE ORTAK? FORBES 100 listesindeki birçok isim, farklı sektör veprojelerde işbirliğine gidiyor.

Nuri Özaltın, Cengizİnşaat ile birlikte

2 milyar dolarlık enerji yatırımına hazırlanıyor.

KİM KİMLE SEKTÖR / ŞİRKET

Ülker Grubu Mustafa Latif Topbaş Ak Gıda

Ülker Grubu Boydak Grubu Finans

Ülker Grubu Sinpaş Gayrimenkul

Tuncay Özilhan Kamil Yazıcı Anadolu Endüstri

Murat Vargı M. E. Karamehmet Turkcell

Orjin Grup Doğuş Holding İstinyepark

Alarko Holding Doğuş Holding İnşaat

Fikret Öztürk Koç Holding Opet

Yaşar Holding Koç Holding Altın Yunus

Kiska İnşaat Makyol İnşaat Kismak

Makyol İnşaat Cengiz Holding İnşaat

Nurol Holding Cengiz - Kiska İnşaat

Torunlar Koç Holding Netsel Marina

Torunlar Hayat Kimya Gayrımenkul

02 - zengin_nuriozaltin 2/25/10 3:33 AM Page 3

FORBES 100>


KronometreZenginler kazanırken de çok kazanıyor kaybederken de çok kaybediyor.

Bu yılın en çok kazananlarının servetlerini ne kadar hızlı artırdığına bakın. Bir de geçen yılın kaybedenlerinin ne kadar hızlı kaybettiğine...

1 Erman Ilıcak

1,2 milyar $ bu yıl

100 milyon $ bir ayda

3 milyon 287 bin 671 $ bir günde

136 bin 986 $ bir saatte

2 bin 283 $ dakikada

Şarık Tara

2 milyar 500 milyon $ bir yılda

208 milyon 333 bin 333 $ bir ayda



4 bin 756 dolar bir dakikada

Rahmi Koç

900 milyon $ bu yıl




Bin 712 $ bir dakikada

Filiz Şahenk

800 milyon $ bir yılda




Bin 522 dolar bir dakikada

Semahat Arsel





2 bin 949 $ bir dakikada

Şarık Tara

1 milyar $ bu yıl83 milyon 333 bin 333 $ bir ayda2 milyon 739 bin 726 $ bir günde 114 bin 155 $ bir saatteBin 902 $ bir dakikada

Mehmet Emin Karamehmet





2 bin 853 $ bir dakikada

Ferit Şahenk

1 milyar $ bu yıl





Erman Ilıcak

900 milyon $ bir yılda





Murat Ülker

1 milyar $ bu yıl





KA

ZAN

IRK

EN>

>>

KA

YB

EDER

KEN

<<

<

02 - zengin_krono 2/25/10 3:36 AM Page 2

FORBES 100>

100 F O R B E S MART, 2010

İLLÜ

STR

ASY

ON

: KA

YH

AN

ERK

AN

, FO

TOĞ

RA

FLA

R: S

AB

AH

AR

ŞİV

İ

EN GENÇ ZENGİNİman Çolakoğlu

(550 milyon dolar)

27

80 YAŞ VE ÜSTÜZENGİN SAYISI

1340 YAŞ ALTI ZENGİN SAYISI

9KENDİ SERVETİNİ

YARATAN KİŞİ SAYISI

51EN ZENGİN 100 TÜRK’ÜN

YAŞ ORTALAMASI

59KADIN SAYISI

24

MİLYARDER KADIN SAYISI

6KADINLARIN ORTALAMA

SERVETİ

798 milyon $

EN ÇOK ÇOCUĞU OLAN ZENGİN

Mehmet Cengiz

6ORTALAMA ÇOCUK SAYISI

2,5TOPLAM SERVET

87,3 milyar $

ORTALAMA SERVET

801 milyon $

MİNİMUM SERVET

350 milyon $

HİÇ EVLENMEMİŞ ZENGİN SAYISI

7

Hayat BilgisiEn Zengin 100 Türk’ün yaş ortalaması 55.1’den 59’a yükseldi. Listede yer alan

24 kadından altısı dolar milyarderi. Kadınların ortalama servetiyse 798 milyon dolar.

Filiz

Şah

enk

02 - zengin_profil+memleket 2/25/10 3:37 AM Page 2

<

FOTO

ĞR

AFLA

R: SA

BA

H A

RŞİV

İ

MART, 2010 F O R B E S 101

Eski ToprakFORBES 100 listesinde 85’ini devirmiş beş kişi yer alıyor.

Ahmet Keleşoğlu, (86)

750 milyon dolarla FORBES 100’de 38’incisırada yer alan Ahmet Keleşoğlu, NecatiAkçağlılar’dan sadece altı ay küçük.

Feyyaz Berker (85), Necati Akçağlılar (86), Ali Nihat Gökyiğit (85)

Tekfen Holding’in temellerini 1956’da Ali Nihat Gökyiğit veFeyyaz Berker birlikte attı. Necati Akçağlılar ise bu ikiliye

1959’da katıldı. Ortaklıkları 51 yıldır sürüyor. Şirketin üç kuru-cusu da inşaat mühendisi. Tekfen Holding 2007’de halka açıldı.

Şimdilerde 1.2 milyar dolarlık piyasa değeri üzerinden işlemgörüyor. 350’şer milyon dolarla FORBES 100’de yer alan ortak-

ların servetlerinin ana kaynağını da holdingdeki hisselerioluşturuyor.

Selçuk Yaşar, (85)

Kızı Feyhan Yaşar’ı Mayıs 2009’da görevdenalarak Yaşar Holding’in başına diğer kızı İdilYiğitbaş’ı getirdi. 85 yaşındaki SelçukYaşar’ın bu kudreti, hala holdingde ‘tek adam’ olduğunu gösteriyor.

Memleketim

FORBES 100 listesinde yer alan isimlerden 38’i İstanbul doğumlu. Asıl sürprizse yedi zengin çıkaranArtvin. Karadeniz’in bu küçük kenti, Adana ile birlikte en çok zengin çıkaran üçüncü il unvanını aldı.

İstanbul 38Ankara 11Adana 7Artvin 7Rize 6İzmir 4Trabzon 4

Kayseri 3Niğde 3Bursa 2Denizli 2Erzincan 2Gümüşhane 2Malatya 2

Mersin 2Sivas 2Üsküp 2Ağrı 1Bakü 1Balıkesir 1Çanakkale 1

Diyarbakır 1Eskişehir 1Karaman 1Konya 1Siirt 1

02 - zengin_profil+memleket 2/25/10 3:37 AM Page 3

FORBES 100>

102 F O R B E S MART, 2010

FOTO

ĞR

AFL

AR

: FO

RB

ES A

RŞİ

Vİ

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

MAAŞI EMEKLİLİK KİŞİ (LİRA) KURUMU YILI

İbrahim Bodur 1,351.51 SSK -

Murat Ülker 1,106.78 SSK -

Ömer Sabancı 1,100.00 SSK 2005

Hüsnü Özyeğin 1,081.91 SSK -

Hüseyin Murat Vargı 989.22 SSK -

Mehmet Cengiz 873.11 Bağkur 2009

Mehmet E. Karamehmet 847.55 SSK -

Mehmet Torun 835.93 Bağkur 2007

İbrahim Yazıcı 833.64 SSK -

Yalçın Sabancı 818.27 SSK -

Ethem Sancak 742.64 SSK -

Mehmet Hattat 698.41 Bağkur 2008

Semahat Arsel 651.11 Bağkur 2000

MAAŞI EMEKLİLİK KİŞİ (LİRA) KURUMU YILI

Erol Sabancı 648.46 SSK -

Aydın Doğan 642.00 Bağkur 2004

Erdoğan Demirören 638.38 Bağkur 2005

Rahmi Koç 581.99 Bağkur 2000

Mehmet Rüştü Başaran 581.03 Bağkur 2003

Şarık Tara 567.74 Bağkur 2002

Suna Kıraç 558.12 Bağkur 2000

Ali Ağaoğlu 547.36 Bağkur 2005

Erdal Aksoy 533.85 Bağkur 2000

Ahmet Nazif Zorlu 527.94 Bağkur 1998

Feyyaz Berker 435.50 Bağkur 1987

Ali Nihat Gökyiğit 435.44 Bağkur 1985Kaynak: Forbes

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

Türkiye’nin en zengin isimlerinin emekli maaşlarıservetleriyle ters orantılı.2.6 milyar dolarla FORBES100’de üçüncü sırada yer

alan Şarık Tara sadece 567lira emekli maaşı alıyor.

Bin 350 lirayla İbrahim Boduren çok maaş alan isim.

EmekliZenginler

NEREDENBAŞLADILAR?FORBES 100’de milyon dolarlık servetleriyle yer alıyor olsalar da hepsi zengin doğmadı... Listede yer alan isimlerin 51’i kendi servetini kendi yaratanlardanoluşuyor. Bazılarının ilk profesyonel işleri bugünkünden oldukça uzak veşaşırtıcı. Görünüşe göre yola nerdenbaşlanırsa başlansın, zengin olmak üstelik de en zenginlerden olmakmümkün. Bu küçük teste bir gözatın... Sizce ilk meslekleri neydi? Cevaplar: 1) F, 2)E, 3)B, 4)C, 5)A, 6)G, 7)H, 8)D

1 İshak Alaton

2 İbrahim Çeçen

3 Mübariz Gurbanoğlu

4 Hamdi Akın

5 Ahmet Keleşoğlu

6 Murat Vargı

7 Hüsnü Özyeğin

8 Fikret Öztürk

A) Manifaturacı

B) Subay

C) Kazan imalatçısı

D) Öğretmen

E) Memur

F) İşçi

G) Bellboy

H) Ahçı yamağı

EthemSancak

Ahmet N. Zorlu Murat Vargı

02 - zengin_emeklilik 2/25/10 4:47 AM Page 2

FOTO

ĞR

AF:

CER

ENC

AN

FORBES 100>

104 F O R B E S MART, 2010

Varl›kl› Vak›flar“En Zengin 100 Türk’e ve şirketlerine ait vakıfların birçoğunun bütçesinde

geçen yıla kıyasla bir değişiklik yok. Ama varlıkları önemli oranda arttı.

Zenginlerin kurduğu vakıfların toplamvarlığı iki milyar doları geçiyor. Bununda büyük bir çoğunluğunu, kurucula-

rının şirketlerinde hisseleri bulunan VehbiKoç Vakfı, Hacı Ömer Sabancı Vakfı, EnkaVakfı, Eczacıbaşı Vakfı ve 2009’da kurulanAhmet - Nezahat Keleşoğlu Vakfı oluşturu-yor. Bu vakıflar her yıl kurucularının şirket-lerinin karından hisseleri oranında temettüalıyor. Örneğin toplam 657,8 milyon dolar-la “En Zengin 100 Türk”ün vakıfları içindeen varlıklısı olan Vehbi Koç Vakfı’nın KoçHolding’de yüzde 7,15 oranında hissesi bu-lunuyor. Hacı Ömer Sabancı Vakfı’nın Sa-bancı Holding’te yüzde 2,31, Akbank’ta iseyüzde 0,28 oranında hissesi var. Sabancı Ai-lesi’nin adı listemizde yer almayan pek çokferdinin hisse oranı bundan daha düşük...

Bu zenginliklerinin hiç de azımsanma-yacak bir bölümünü kendilerine saklamakya da varislerine bırakmak yerine vakıfları-na aktardıkları görülüyor. Bunun son örne-ği ise hisselerinin yüzde 51’ini kurduğu Ah-met ve Nezahat Keleşoğlu Vakfı’na aktaranSelçuk Ecza Deposu’nun kurucusu AhmetKeleşoğlu.

2009 Mart’ında kurulan vakıf, 500 mil-yon doları bulan varlığıyla “En Zengin 100Türk’ün vakıfları içinde üçüncü sırada yer alı-yor. Vakfın, Selçuk Ecza Deposu’nun yüzde77’sine sahip olan Selçuk Ecza Holding’deyüzde 51 oranında hissesi bulunuyor. Ayrıca dolaylı olarakSelçuklu İnşaat ve Turizm şirketinin Altunizade’de bulunan30 dönümlük ve Haydarpaşa’da üzerine beş yıldızlı otel ya-pımının düşünüldüğü 18 dönümlük çok değerli arsaların-da da hissesi var. Ahmet Keleşoğlu geçen yıl vakıf kurma-mış olsaydı 750 milyon dolarlık servetine 500 milyon dolardaha eklenecek ve bir milyar 250 milyon dolarlık servetiyleBülent Eczacıbaşı, Tuncay Özilah ve Mehmet Rüştü Başa-ran ile aynı seviyede olacaktı.

“Selçuk Ecza’nın bu yılki karı 230 milyon lira. Bununda yüzde 30’u vakıfa gidecek” diyor gururla ve ekliyor: “Va-kıf, bu geliri hayır işlerinde kullanacak. İsmimiz mezar ta-

şında değil yapılacak hayırlı işlerde görünsün istedim.” Vak-fın tek kuruluş nedeni bu değil. Şirketin devamlılığını sağ-lamak ve Keleşoğlu’nun vefatından sonra yönetiminden so-rumlu olmak gibi bir misyonu var.

Keleşoğlu, şirketin yönetiminin sadece aile üyelerindede olmasını istemiyor. Bu nedenle mütevelli heyetinde ai-leden ve şirket çalışanları içinden 10’ar kişi yer alacak. Ay-rıca iki de üniversite öğretim üyesi bulunacak. Üyeler üçyılda bir seçimle değişecek. Şu anda mütevelli heyeti baş-kanı Ahmet Keleşoğlu. Ondan sonra yerine kimin geçece-ği de heyetin yapacağı seçimle belli olacak.

Keleşoğlu ve eşi Nezahat Hanım’ın çocukları bulun-

Ahmet Keleşoğlu

02 - zengin_vakif 2/25/10 3:46 AM Page 2

>

MART, 2010 F O R B E S 105

Vehbi Koç VakfıVakfın Koç Holding’deki yüzde

7,15’lik hissesinin yanı sıra Ford, Temel Ticaret, Tat Konserve, Arçelikve KFH’de de hisseleri bulunuyor.

Koç Holding’deki hisselerinin değeri 557,4 milyon dolar civarında.Buna diğer şirketlerdeki hisseleri de

eklendiğinde hisselerinin toplamdeğeri 657 milyon doları buluyor.

Geçtiğimiz yıl aynı rakam 250 milyon dolardı.

Hacı Ömer Sabancı VakfıVakfın Akbank’taki yüzde 2,31’lik

hissesinin 22 Şubat itibariyle değeri 383,4 milyon dolar. Sabancı Holding’teki yüzde

0,62’lik hissesinin karşılığı ise53,2 milyon dolar. Böylece

toplam varlıklarının değeri 436,5milyon doları buluyor.

Sabancı Üniversitesi’nin Holdingve Akbank’taki hisselerinintoplam değeri 175,2 milyon

dolara ulaşıyor.

Nurol Eğitim Kültürve Spor Vakfı

Vakfın 2009 ve 2010 yılları ortalama yıllık bütçesi 300 ile

500 bin lira arasında değişiyor.Burs verilen öğrencilere grup

şirketlerinde staj yapma olanağıda tanınıyor. 1996 yılında kurulan vakıf, 2002 yılında

Ankara’da Nurol Sanat Galerisi’ni kurdu. Buradan eldeedilen gelirin tamamı öğrenci

burs fonunda kullanılıyor.

Borusan Kocabıyık Vakfı2009 yılı bütçesi 2 milyon dolardı. 180 kadar öğrenciye burs imkanı sağlanıyor. Borusan

Filarmoni Orkestrası, Borusan Oda Orkestrası, Müzik Kütüphanesi’ni bünyesinde bulunduran

Borusan Kültür ve Sanat Vakfı ile Asım KocabıyıkKültür Eğitim Vakfı,2008 yılı itibariyle Borusan Koca-

bıyık Vakfı adı altında birleştirildi.

muyor. Varisler ise Ahmet Keleşoğlu’nun beş kardeşininsayıları 30’u bulan çocuklarından oluşuyor.

Ahmet Keleşoğlu, şirketini 2006 yılında halka açmak-tan ve ardından vakfı kurmuş olmaktan son derece mem-nun görünüyor. “Çocuklarım da olsaydı aynı yolu izler-dim” diyor. Halka açılma kararını verdikten sonra iki yılgece, gündüz çalıştıklarını “didik didik denetlendikleri-ni” anlatıyor. Tüm bunlara kurumsallaşabilmek uğrunakatlanmışlar. “Şimdi Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafın-

dan denetleniyor” diyor. Vakıf, 226 üniversite öğrencisine burs veriyor. Bu sa-

yıyı binin üzerine çıkarmayı hedefliyorlar. Ahmet Keleşoğ-lu’nun söylediğine göre Türkiye’nin her yerinden teklif üs-tüne teklif geliyor. “Valiler çeşitli projeler için arıyor. Yaniyapılacak çok işi var” diyor. Önlerinde bekleyen projeler-den biri de bir üniversite kurulması. Henüz bir karar ver-memişler ama Konya’da iki bin dönümlük bir arsayı buiş için düşünüyorlar.

Ayhan Şahenk Vakfı1992 yılında Ayhan Şahenk

tarafından kurulan vakfın, DoğuşHolding ve şirketlerinde hissesibulunmuyor. Ancak 2007 yılı

bütçeleri 1 milyon 700 bin liraydı.Sağlık, eğitim, çevre, kültür ve

spor gibi pek çok alanda faaliyetgösteren vakfın 1997 yılında

başlattığı gezici sağlık hizmetlerinden, 2009 sonuna

kadar 340 binden fazla kişi yararlandı.

Mehmet Zorlu VakfıVakfın 2009 -2010 faaliyetleriiçin bütçesi yaklaşık 3 milyon

300 bin lira. Aynı dönem içindeki toplam bursiyer

sayısı ise ortalama bin 250. Pek çok okulun yapımına

katkıda bulunan vakıf, İstanbul Üniversitesi Onkoloji

Enstitüsü’ne de bir milyon liralık nakit yardımı yaptı.

İbrahim Çeçen Vakfı

Vakfın şu andaki en önemli projesi, Ağrı’da kurulan

İbrahim Çeçen Üniversitesi.2015 sonuna kadar

aktarılması beklenen kaynak 60 milyon dolar.

Tekfen Vakfı(Tekfen Eğitim, Sağlık,Kültür, Sanat ve Doğal

Varlıkları Koruma Vakfı)Vakfın 2009 yılı bütçesi

760 bin liraydı. Her yıl 180 kadar başarılı lise, üniversite ve lisansüstü öğrenciye burs

veren vakfın en önemli faaliyetlerinden biri de

Tekfen Filarmoni Orkestrası.

ENKA Spor Eğitim ve Sosyal Yardım VakfıEnka İnşaat’taki yüzde 6,05 oranındaki hissesinin

bugünkü karşılığı 468 milyon dolar. Geçen yıl aynı rakam 276,8 milyon dolardı. İstanbul

İstinye’de 30 dönüm arazi üzerinekurulu vakfın 2009 yılı bütçesi

47.5 milyon dolardı.

Yalçın Sabancı Eğitim Vakfı

Beş yıl önce kurulan vakfın 2008-2009 öğretim yılı bütçesi

1 milyon 500 bin liraydı. Bu yıl bütçede bir artış yok.

Geçen yıl denizcilik okullarındaöğrenim gören 596 öğrenciye

burs verilmişti. Bu yıl bu sayı 650.

FOTO

ĞR

AFLA

R: SA

BA

H A

RŞİV

İ

Dr. Nejat F. Eczacıbaşı Vakfı

Eczacıbaşı Holding’deki yüzde 1,65 oranında hissenin karşılığı 42 milyon dolar. Vakıf

geçen yıla göre yüzde 41,6 oranında zenginleşmiş görünüyor. Geçen yıl hisselerinin değeri 24,5

milyon dolardı. Her yıl müzik alanında yetenekli sanatçıların yurtdışında eğitim görmesi için

karşılıksız burslar veriliyor.

02 - zengin_vakif 2/25/10 3:46 AM Page 3

FORBES 100>

Kullanmaktan keyif aldığınız araba hangisidir?“Rolls Royce” – Ali Ağaoğlu

“Mercedes 500s” – Murat Vargı

“Porsche Panamera” – Yüksel Yıldırım

1 milyon dolarla faaliyet gösterdiğiniz sektör dışında

hangi alana yatırımyapardınız?

“Banka fonlarınıdeğerlendirirdim.”

– Murat Vargı

“Enerji tasarrufu ile ilgili projelere...”– Yüksel Yıldırım

“Teknoloji...”– Ali Ağaoğlu

En son okuduğunuz kitap hangisi?

“İstanbul Haritaları 1422-1922”– Ali Ağaoğlu

“Cumhuriyet”- Turgut Özakman – İbrahim Çeçen

“Double Whammy”– Murat Vargı

“Montaigne - Denemeler”

– Bülent Eczacıbaşı

En sevdiğiniz eşya nedir?

“Eşyaya değer vermem”

– Mübariz Gurbanoğlu

“Kalemim!”– İbrahim Çeçen

“Eşimin hediye ettiği kravat.”– Murat Vargı

106 F O R B E S MART, 2010

İş hayatınızdaki ilk hatanız ve

pişmanlığınız nedir?

“İstanbul’a yerleşmemek.” – İbrahim Çeçen

“Hatamın olduğunusanmıyorum. Yaptığım

hatalardan da pişman olmam.”

– Mübariz Gurbanoğlu

“Yok!” – Ali Ağaoğlu

Sizce geleceğin en önemli sektörü

hangisi olacak?

“Yenilenebilir enerji,madencilik ve teröre karşı

hi-tech sistemler.” – Yüksel Yıldırım

“Enerji.” – İbrahim Çeçen

“Enerji.” – Ali Ağaoğlu

En başarılı bulduğunuz işadamı kim?“Ferit Şahenk” – Ali Ağaoğlu

“Vehbi Koç, Sakıp Sabancı, Nejat Eczacıbaşı” – Bülent Eczacıbaşı

“Warren Buffet” – Yüksel Yıldırım

En sevdiğiniz televizyon dizisi hangisi?

“Hanımın Çiftliği.”– İbrahim Çeçen

“Ezel.” – Murat Vargı

“The Simpsons.”– Yüksel Yıldırım

Zenginlerin S›rlar›

Arabanızda hangi müzikleridinlersiniz?

“Türk Halk Müziği”– İbrahim Çeçen

“Hip-Hop, R&B” – Yüksel Yıldırım

02 - zengin_sorucevap 2/25/10 3:47 AM Page 2

FORBES>

108 F O R B E S MART, 2010

ankerler içinde Rum bankacılargrubunun lideri olan Zarifiler’inözel bir yeri vardır. Kuşkusuz Za-rifiler, Osmanlı’nın “en zengin ai-

lesi”ydi. Onlar, 1800’lerin başından 1920’lere ka-dar bankerlikle başlayıpDüyun-u Umumiye ve ülkeekonomisinde söz sahibi olma-ya kadar uzanan bol paralı biryaşam tarzını ifade ediyordu.Osmanlı sarayıyla özellikle deAbdülhamid’le yakın ilişkileriçinde olan Yorgo Y. Zarifi (Ge-orge Zarifi olarak da bilinir) Sul-tan’ın mali danışmanlığını yap-maktaydı. Hatta Abdülhamid,kötüye giden ekonominin keş-mekeşini çözecek uluslararasıbir şirket (Düyun-u Umumiyeİdaresi) kurma görevini de Za-rifi’ye vermişti. Zarifi’nin ölümünden sonratüm işler büyük oğlu Leonidas Zarifi’nin omuz-larına kaldı. Zarifi’nin ölümüne çok üzülen Ab-dülhamid, aileyle bağlantıyı koparmadı, oğul Le-onidas ile para ilişkisine devam etti. Osmanlı

devletine fabrikalar ve çeşitli iş sahaları açan Za-rifi Ailesi’nin tüm fertleri hayırseverlikleriyle bi-linirdi. Büyükada Rum Yetimhanesi, BalıklıRum Hastanesi, Aya Paraskevi Kilisesi ve dahapek çok eserle Osmanlı Rum toplumuna büyük

katkılar sağlamışlardı. Aileye aitçeşitli iş hanları, Boğaz’da arsa-lar, Büyükada’da ve Maçka’daköşkler, depolar, ticarethanelerve bürolar vardı. Zarifi Ailesi’ninbu servetin yanı sıra Avrupa’daiki büyük çiftliği, Bağdat yakın-larında 600 yüz bin dönüm ara-zisi bulunuyordu. Mezopotam-ya’da yüzlerce dönümlük çiftlikarazisi önemli bir pirinç üretimalanıydı ve tüm ürün Osmanlıdevletine satılıyordu. OsmanlıBankası’nın kurucuları arasındaZarifiler üç şirketiyle yer aldı. Za-

rifiler’in kurucu sermayedar ortağı olduğu başkabankalar da vardı. Bunlar arasında Banque deConstantinople (İkinci Dersaadet Bankası), Aus-tro-Turkish Bank (Avusturya Türk Bankası),Banque d’Athenes (Atina Bankası) sayılabilir.

B

Zarifi’nin oğlu Leonidas Zarifi

Geçmifl Zaman Olur kiBUNDAN 100 YIL ÖNCE OSMANLI’NIN EN ZENG‹NLER‹N‹ SIRALAMAYA KALKSAYDIK,

KUfiKUSUZ BAMBAfiKA B‹R L‹STEM‹Z OLACAKTI. RAKAMSAL VER‹LER YOK FAKATDÖNEME DAMGASINI VURAN K‹fi‹LER‹N T‹CAR‹ FAAL‹YETLER‹ GENEL B‹R F‹K‹R

VER‹YOR. OSMANL› DEVLET‹, BÜTÇEDEN KARfiILAYAMADI⁄I KAYNAK ‹Ç‹N ÖNCE DIfiBORÇLANMAYI, BURADA fiANSI YAVER G‹TMEZSE ‹Ç BORÇLANMAYI DEN‹YORDU.‹Ç BORÇLANMA “GALATA BANKERLER‹” DENEN B‹R SINIFIN DO⁄MASINA NEDEN

OLMUfiTU. RUM ASILLI ZAR‹F‹ VE HIR‹STAK‹, MUSEV‹ ASILLI KAMONDO A‹LES‹ BUALANIN EN TANINMIfi ‹S‹MLER‹YD‹. ÖTE YANDAN CUMHUR‹YETLE B‹RL‹KTE

ANKARA’DA DA T‹CAR‹ B‹R‹K‹MLER ÇO⁄ALIYORDU. BULGURLULAR, KINACILAR VEAKTARLAR’IN B‹RKAÇ B‹N ALTIN SERVETLER‹ VARDI. ANCAK BU SERVETLER

GAYRIMÜSL‹M ‹fiADAMLARININK‹N‹N YANINDA DEVEDE KULAKTI. -fiAFAK ALTUN

YORGO Y. ZAR‹F‹ (1810 - 1884) MESLEK: BANKER

110000

02 - zengin_tarih 2/25/10 4:33 AM Page 2

>

MART, 2010 F O R B E S 109

smanlı’nın ilk mağa-zalarından biri olanİngiliz Baker Tica-rethanesi’nin (Mai-

son Baker) sahipleri George ileArtur Baker da dönemin zengin-leri arasında yer alıyordu. Tica-rethanenin kurucusu George Ba-ker, Sarayın ihtiyacı olanayakkabı ve çeşitli giyim eşyası-nın ithali işini de üzerine almış-tı. Mağazada ithal malı pabuç vediğer giyim eşyaları satıyordu.

Şirket, ayakkabı mağazaları,pamuk ticareti, araba satışı, so-ğuk hava depoları ve antrepo-lar, gemicilik yan imalatı ve ti-careti, ithalat-ihracat gibi çokdeğişik alanlarda faaliyet göste-riyordu. İngiliz sanayi malları-nı satan Bakerlar, Türk ihraçmallarını da işleyip iç ve dış pi-yasalara satıyordu. Bakerlar’ınBeyoğlu’nda, Sirkeci ve TekkeCaddesi’nde olmak üzere üçmağazaları vardı.

nlü banker Manolaki Baltazzi’nin de(Osmanlı kaynaklarında Baltacı di-ye geçer) Zarifiler’den geri kalan ya-nı yoktur. 19’uncu yüzyıl ortaların-da Osmanlı İmparatorluğu’nda teba

olmadığı halde ilk mesken mülkü edinen kişiy-di. Hükümet, Baltazzi’ye ecnebi tebası olduğu hal-de Tophane sırtlarında “Müslüman mahallesi-ne yakın ve emsalleri için geçerli olmamak şartıylabir mesken yapmasına” izin vermişti.

Batı’dan ithal edilen önemli malların komis-yonculuğunu da üstlenmiş olan Baltazzi aynı za-manda J.Alleon ile birlikte Türkiye’deki ilk ban-ka olan “Banque de Constantinople”u kurmuştu.Baltazzi, Şirket-i Hayriye’nin kuruluşunda da bü-yük rol oynamış, sermayeye çok küçük bir pay-la katılarak şirketin vapur inşaat işlerini üzerine

almıştı. Baltazzi Ailesi’nin başta İzmir olmak üze-re ülkenin pek çok yerinde sınırsız derecede bü-yük arsaları vardı. Buralarda her türlü ticari fa-aliyet onların denetimindeydi.

19’uncu yüzyılın ilk yarısından Cumhuri-yet’in kuruluşuna kadar geçen sürede BaltazziAilesi topraklarını çok genişletmişti. Menemenkazası içindeki en büyük çiftlik onlara aitti. Bal-tacılar, Aliağa Çiftliği ile Araç Çiftliği yarımada-larının hemen hemen tamamını kapsayan ge-niş arazilere sahipti. Baltazzi’nin ünlü Fransız şairLamartine ile de yolları kesişmişti. Lamartine,Türkiye’ye yaşamaya geldiğinde Osmanlı, ken-disine İzmir Burgazova’da 20 bin dekarlık birarazi vermişti. Lamartine’e verilen çiftlik Baltaz-zi’ye aitti. Osmanlı Hükümeti Baltazzi’ye yılda80 bin kuruş kira ödüyordu.

GEORGE VE ARTUR BAKER MESLEK: ‹THALAT - ‹HRACAT

ÜMANOLAK‹ BALTACI⁄OLU (BALTAZZ‹) MESLEK: BANKER

O


FORBES>

110 F O R B E S MART, 2010

ürkiye’nin asırlık şirketlerinden biriolan Burla Biraderler’in, şimdiki adıylaBurla Makine’nin sahiplerinin adı da ye-ni yeni ön plana çıkmaya başlamıştı. Ku-

rucuları Daniel Burla ve Eli Burla, işe ilk olarak elek-trik malzemeleri ithalatıyla işe başladılar. 1911’deşirket haline dönüşen ticarethane otomotiv ürün-lerinden beyaz eşyaya, elektrikli aletlerden takımtezgahlarına, ampulden büro makine-lerine, kağıttan temel sanayi girdilerinekadar çok farklı alanlarda ithalat yaptı.

Burla Biraderler, Türkiye’de ithalikamesine dönük sanayileşmede, yerligirişimcileri özendiren, örnek olan birfirmaydı. İsimleri sık sık Koç Ailesi ile-özellikle Vehbi Koç- birlikte anılan,önümüzdeki yıl bir asrı dolduracak Bur-lalar, genellikle mütevazı bir hayat sü-rerek, toplum yaşantısında çok ön pla-na çıkmamayı tercih ettiler. Ailenin kurucularıarasında olduğu Arçelik’te bugün bile iki şirketle-riyle yüzde 20’ye yakın payları var -Burla Ticaretyüzde 7,66, Teknosan Büro Makine Ticaret Yatı-rım ise yüzde 12,34. Bu da yaklaşık olarak 570 mil-yon liralık bir değere karşılık geliyor. Burla Bira-derler’in Cumhuriyet dönemindeki en eski şirketi1928 yılında kurulan Ottaş Otomotiv ve Taşınmaz

Mallar Sanayii. Bugün faal olan Ottaşaynı zamanda Türkiye’nin en eski oto-motiv şirketi. Aile tekstil sektöründe deFile Tül Makine, File Tekstil Sanayii,

Maye Tekstil, Birol File ve Şen Triko isimli şirket-leri ile faaliyet göstermişti. Ama bu şirketlerin ba-zıları bugün kapanmış durumda.

Burla Biraderler’in ikinci kuşak temsilcisi Lo-ri Burla, 2009 yılında hayatını kaybetti. Ailenin enbilinen ismi ise Monik Bernardete. Meşhur bir an-tika koleksiyonuna sahip olan Bernardete, cemi-yet hayatının da tanınmış simalarından biri.

BURLA B‹RADERLER MESLEK: ‹THALAT

SÜREYYA ‹LMEN MESLEK: FABR‹KATÖR

T

ürkiye’de girişimci sınıf yarat-manın öncülerinden biri deSüreyya İlmen’di. Ordudanayrılarak, devlet yardımı al-

madan 1914 yılında, İstanbul Balat’taSüreyya Paşa Mensucat Fabrikası’nıkurmuştu. Türkiye’nin ilk sanayici-lerden biri olan İlmen, zamanla işi ip-likten başlayıp kumaş üretimine kaydır-dı. Birinci Dünya Savaşı’nın devam ettiği bir

dönemde yaptığı ticaretle zenginleşti. Paşa,bugün kendi adıyla da anılan Süreyya Pa-

şa Göğüs Hastalıkları Hastanesi, Sürey-ya Plajı, Süreyya Paşa Sanatoryumu,Süreyya Sineması gibi kuruluşların veNarlıdere Çiftliği gibi arazilerin sahi-bi oldu. Fakat o servetini genellikle,

yardım amaçlı ve toplumsal fayda ya-ratacak alanlarda kullandığı için iş ha-

yatında kalıcı başarılara imza atamadı.

Burla Biraderler’in ikinci kuşak temsilcisi Lori Burla (üstte), 2009 yılında hayatını kaybetti. Monik Bernardete ise ailenin tanınan ismi.

T

110000


<

MART, 2010 F O R B E S 111

emiryolları inşaatları, Türkiye’nin ilkyerli milyonerlerini yaratılmasındaönemli rol oynadı -Nuri Bey gibi...Soyadı Kanunu’ndan önce “Mü-

hürdarzadeler” olarak bili-nen aileye, başarıları işlerinedeniyle Atatürk’ün ‘De-mirağ’ soyadını vermesi bo-şuna değildi. “Anayurdundemirağlarla örülmeye” ça-lışıldığı bir dönemde Nuri veAbdurrahman Naci Demi-rağ kardeşler, Ankara’nındoğusundaki bin 12 kilo-metrelik demiryolunu yap-mışlardı.

Fakat Nuri Demirağ’ı asılşöhretine kavuşturan sadece bu değildi. Beşiktaş’ta-ki Barbaros Hayrettin Paşa İskelesi’nin yanında biruçak fabrikası açmıştı. Yeşilköy’de Elmas Paşa Çift-

liği’ni satın alarak bir havaalanı yaptırmıştı. Günü-müzde uluslararası İstanbul Atatürk Havalimanıolarak kullanılan Yeşilköy Havalimanı Nuri Demi-rağ’ın Çiftliği’ydi. Buraya pistler ve hangarlar inşa

etmiş, pilot yetiştirmek içinde uçuş okulu kurmuştu.Fabrikada tamamen yerli im-kanlarla yapılan Türkiye’ninilk uçakları Yeşilköy’de uçu-ruluyordu.

Örnek girişimci olanNuri Bey, aynı başarıyı ser-vetini koruma konusundagösteremedi. Türk Hava Ku-rumu’nun 10 okul uçağı ve65 planör siparişinden bilin-meyen nedenlerle vazgeç-

mesiyle servetinin önemli bir kısmı yitip gitti. Nur-suna Memecan, Nevbahar Koç ve Melike Demirağailenin kamuoyunca bilinen isimleri.

udanyalı Mehmet Hay-ri İpar, Alpullu ŞekerFabrikası’nın kurucula-

rından olması nedeniyle “Şeker Kra-lı” olarak anılırdı. Devlet adına yol-lar, fabrikalar, köprüler yaptı.İparlar, küçük çaplı bir imparator-luk kurmuşlardı. Çiftehavuzlar’da-ki “Cemil Topuzlu Paşa Köşkü”İpar’a satılınca, “İpar Köşkü” olarakadlandırılmaya başlandı. Aile kışla-rı Mısır Hidivi Abbas Halim Pa-şa’nın, mimar Hovsep Aznavuryan’ayaptırdığı Mısır Apartmanı’nda otu-ruyor, yazları köşke taşınıyordu.İpar’ların çöküşü, işlerin oğullaradevredilmesiyle başladı. Ali İpar,

Adnan Menderes’e yakın bir isim-di. Gemi taşımacılığı yapmak istiyor-du. Büyük tonajlı beş gemi siparişivermişti. Gemilerin teslimi sırasın-da döviz bulmakta zorlanmıştı. Bu-nun üzerine Menderes devreye gir-di ve İpar’a döviz tahsis edilmesinisağladı. Tam bu sırada 27 Mayıs dar-besi oldu. Devlet İpar’ın gemilerineve İpar Transport şirketine el koy-du. Ali İpar tutuklanarak Yassıada’dayargılandı. Gemiler uzun süre ba-kımsız, boş kaldı ve yıllar sonra çe-kildikleri Haliç’ten jilet olmak içingötürüldü. Ali İpar hapisten çıktık-tan sonra yurtdışında yaşamaya ka-rar verdi ve Türkiye’yi terk etti.

NUR‹ DEM‹RA⁄ MESLEK: ‹NfiAAT

M

D

Cumhuriyet’in demiryolu müteahhitlerinden biri olan Nuri Demirağ’ın serveti, 1936’da

11 milyon liraya ulaşmıştı.

Ali İpar Yassıada’da Adnan Menderes ile beraber yargılandı.

MEHMET HAYR‹ ‹PAR (1882 – 1966) MESLEK: FABR‹KATÖR


Forbes en Zengin 100 Turk

Documents

Transcript of Forbes en Zengin 100 Turk