Tsum e c n i e r e b a

N7, dekemberi, 2015

unikaluri aRmoCenagraklian goraze Zv.w. VII saukunis taZris ori

sakurTxevlis orive postamentze ikiTxeba

jerjerobiT ucnobi damwerlobis tesqtebi

თსუ მეცნიერება

ს ა რ ჩ ე ვ ით ს უ მ ე ც ნ ი ე რ ე ბ ა • 2 0 1 5 წ ე ლ ი

3 თსუ – რე გი ონ ისლი დე რი უნ ივ ერ სი ტე ტი სა ერ თა შო რი სორან ჟი რე ბე ბის სის ტე მე ბის მი ხედ ვით

5 თსუ მეც ნი ერ თაუნ იკ ალ ური აღ მო ჩე ნა

9 კვლე ვა „ქარ თვე ლურ ენ ათა ის ტო რი ულ-შე და რე ბი თიგრა მა ტი კის“ შე სა ხებ

12 ან თი მოზ ივ ერი ელი – ქარ თულ-ევ რო პუ ლი დი ალ ოგი

16 გე ლა თის კა ტე ნე ბი ანი ბიბ ლია

18 პოს ტტრავ მუ ლიზრდი სა დაფსი ქო ლო გი ურიკარ გად ყოფ ნისინ დი კა ტო რე ბიცხოვ რე ბი სე ულის ტო რი ებ ში

22 მო ქა ლა ქე ობ ის სტი ლი სა ქარ თვე ლო ში

25 მა სა ლე ბი ილიაჭავ ჭა ვა ძისპერ სო ნა ლუ რიენ ციკ ლო პე დი ის ათ ვის

28 კვლე ვე ბიუს აფ რთხო ებ ისსა კითხებ ზე თსუ-ში

31 სა ქარ თვე ლოსერ ოვ ნუ ლიუს აფ რთხო ებ ისევ რო პე იზ აცია

34 პრო ბა ცი ისსა მარ თლისსა ხელ მძღვა ნე ლო

36 სის ხლის სა მარ თლის კა ნონ მდებ ლო ბისლი ბე რა ლი ზა ცი ისტენ დენ ცი ებისა ქარ თვე ლო ში

39 ვარ ძი ის სა მო ნას ტრო კომ პლექ სისგე ოლ ოგია დაპრობ ლე მე ბი

2015თსუ მეცნიერება2

სა­რე­დაქ­ციო­კოლეგია:

ვლა­დი­მერ­პა­პა­ვა­–­თსუ­რექ­ტო­რი,­სა­ქარ­თვე­ლოს­მეც­ნი­ე­რე­ბა­თა­ეროვ­ნუ­ლი­აკა­დე­მი­ის­აკა­დე­მი­კო­სი,­სა­რე­დაქ­ციო­კო­ლე­გი­ის­თავ­მჯდო­მა­რემე­რაბ­ელი­აშ­ვი­ლი­–­თსუ­რექ­ტო­რის­მო­ად­გი­ლე,­პრო­ფე­სო­რი,­სა­რე­დაქ­ციო­კო­ლე­გი­ის­თავ­მჯდო­მა­რის­მოა­დ­გი­ლელე­ვან­ალექ­სი­ძე­–­თსუ­საერთაშორისო­სამართლის­ინსტიტუტის­დირექტორი,­სა­ქარ­თვე­ლოს­მეც­ნი­ე­რე­ბა­თა­ეროვ­ნუ­ლი­აკა­დე­მი­ის­აკა­დე­მი­კო­სი­პროფესორი,­აკადემიკოსიგი­ორ­გი­ღვე­დაშ­ვი­ლი­–­თსუ­სა­მეც­ნი­ე­რო­კვლე­ვე­ბი­სა­და­გან­ვი­თა­რე­ბის­დე­პარ­ტა­მენ­ტის­უფ­რო­სი,­პრო­ფე­სო­რირე­ვაზ­გა­ჩე­ჩი­ლა­ძე­–­თსუ­პრო­ფე­სო­რი,­სა­ქარ­თვე­ლოს­მეც­ნი­ე­რე­ბა­თა­ეროვ­ნუ­ლი­აკა­დე­მი­ის­წევ­რ­კო­რეს­პონ­დენ­ტიია­გო­კაჭ­კა­ჭიშ­ვი­ლი­–­თსუ­პრო­ფე­სო­რითა­მაზ­ჯო­ლო­გუა­–­თსუ­ასო­ცი­რე­ბუ­ლი­პრო­ფე­სო­რიელ­გუ­ჯა­ხინ­თი­ბი­ძე­–­თსუ­პრო­ფე­სო­რი,­სა­ქარ­თვე­ლოს­მეც­ნი­ე­რე­ბა­თა­ეროვ­ნუ­ლი­აკა­დე­მი­ის­აკა­დე­მი­კო­სირის­მაგ­გორ­დე­ზი­ა­ნი­–­თსუ­პრო­ფე­სო­რი,­სა­ქარ­თვე­ლოს­მეც­ნი­ე­რე­ბა­თა­ეროვ­ნუ­ლი­აკა­დე­მი­ის­აკა­დე­მი­კო­სიაპო­ლონ­სი­ლა­გა­ძე­–­თსუ­პრო­ფე­სო­რი,­სა­ქარ­თვე­ლოს­მეც­ნი­ე­რე­ბა­თა­ეროვ­ნუ­ლი­აკა­დე­მი­ის­წევ­რ­კო­რეს­პონ­დენ­ტიგუ­რამ­ლორ­თქი­ფა­ნი­ძე­–­თსუ­ემე­რი­ტუ­სი,­სა­ქარ­თვე­ლოს­მეც­ნი­ე­რე­ბა­თა­ეროვ­ნუ­ლი­აკა­დე­მი­ის­წევ­რ­კო­რეს­პონ­დენ­ტიზა­ზა­ალექ­სი­ძე­–­თსუ­ემე­რი­ტუ­სი,­სა­ქარ­თვე­ლოს­მეც­ნი­ე­რე­ბა­თა­ეროვ­ნუ­ლი­აკა­დე­მი­ის­აკა­დე­მი­კო­სიშო­თა­სამ­სო­ნია­–­თსუ­პრო­ფე­სო­რი,­სა­ქარ­თვე­ლოს­მეც­ნი­ე­რე­ბა­თა­ეროვ­ნუ­ლი­აკა­დე­მი­ის­აკა­დე­მი­კო­სინო­დარ­ცინ­ცა­ძე­–­თსუ­პრო­ფე­სო­რი,­სა­ქარ­თვე­ლოს­მეც­ნი­ე­რე­ბა­თა­ეროვ­ნუ­ლი­აკა­დე­მი­ის­აკა­დე­მი­კო­სილია­მა­ჭა­ვა­რი­ა­ნი­–­თსუ­პრო­ფე­სო­რიგია­სირ­ბი­ლა­ძე­–­თსუ­პრო­ფე­სო­რიგრიგოლ­სოხაძე­–­თსუ­ასოცირებული­პრო­ფე­სო­რიკარ­ლო­აქი­მი­ძე­–­თსუ­ასო­ცი­რე­ბუ­ლი­პრო­ფე­სო­რიმი­ხე­ილ­გე­დე­ვა­ნიშ­ვი­ლი­–­თსუ­ემე­რი­ტუ­სირო­მან­შა­ქა­რიშ­ვი­ლი­–­თსუ­პრო­ფე­სო­რი,­სა­ქარ­თვე­ლოს­მეც­ნი­ე­რე­ბა­თა­ეროვ­ნუ­ლი­აკა­დე­მი­ის­აკა­დე­მი­კო­სილავ­რენ­ტი­მა­ნა­გა­ძე­–­თსუ­ემე­რი­ტუ­სი,­სა­ქარ­თვე­ლოს­მეც­ნი­ე­რე­ბა­თა­ეროვ­ნუ­ლი­აკა­დე­მი­ის­აკა­დე­მი­კო­სითევ­დო­რე­ნი­ნი­ძე­–­თსუ­პრო­ფე­სო­რილა­დო­ჭან­ტუ­რია­–­თსუ­პრო­ფე­სო­რიბე­სა­რი­ონ­ზო­ი­ძე­–­თსუ­პრო­ფე­სო­რიიუ­რი­ანა­ნი­აშ­ვი­ლი­–­თსუ­პრო­ფე­სო­რითე­მურ­შენ­გე­ლია­–­თსუ­პრო­ფე­სო­რი,­საქარ­თვე­ლოს­ეკო­ნო­მი­კურ­მეც­ნი­ე­რე­ბა­თა­აკა­დე­მი­ის­ნამ­დვი­ლი­წევ­რინუგ­ზარ­პა­ი­ჭა­ძე­–­თსუ­ასო­ცი­რე­ბუ­ლი­პრო­ფე­სო­რინა­ნა­მა­მა­გუ­ლიშ­ვი­ლი­–­თსუ­სა­ზო­გა­დო­ე­ბას­თან­ურ­თი­ერ­თო­ბის­დეპარ­ტა­მენ­ტის­უფ­რო­სი

რედაქტორი­–­თამარ­ხორბალაძენომერზე­მუშაობდნენ­–­ლელა­მჭედლიძე,თამარ­კაციტაძე,­ქეთევან­გაბოშვილიდიზაინი­–­ზაზა­გულაშვილი

თსუ­საზოგადოებასთან­ურთიერთობის­დეპარტამენტი,­2015

№7, ­2015

თსუმ ე ც ნ ი ე რ ე ბ ა

დაიბეჭდა­შპს­„ფავორიტში„

41 თბი ლი სისსა ხელ მწი ფოუნ ივ ერ სი ტე ტი სა და გო ტინ გე ნისუნ ივ ერ სი ტე ტისმრა ვალ წლი ანიურ თი ერ თო ბე ბი გრძელ დე ბა

43 ეკ ოლ ოგი ურიპრობ ლე მა,რო მე ლიც შე იძ ლე ბა ენ ერ გი ისალ ტერ ნა ტი ულწყა როდ იქ ცეს

46 აღ მო სავ ლეთსა ქარ თვე ლო ში ღრმად და ძი რუ ლი ნა ლე ქე ბისნავ თობ- გაზიან ობ ის პერ სპექ ტი ვე ბისშე სა ხებ

48 ქარ თვე ლიმეც ნი ერ ებ ისკვლე ვე ბი –ფრინ ველ თა დაცხო ველ თაბა ლან სი რე ბუ ლიკვე ბისგა სა უმ ჯო ბე სებ ლად

50 თსუ მეც ნი ერ ებ მაშა ვი ზღვისრე გი ონ ულიმოკ ლე ვა დი ანიპროგ ნო ზისსის ტე მის შექ მნა შიმი იღ ესმო ნა წი ლე ობა

52 ძი რი თადსტო მა ტო ლო გი ურ და ავ ად ებ ათაგავ რცე ლე ბასა ქარ თვე ლოს ზრდას რულმო სახ ლე ობ აში და პრე ვენ ცი ისთა ნა მედ რო ვემიდ გო მე ბი

55 კვლე ვამან გა ნუ მუ რიტოქ სი კუ რიენ ცე ფა ლო პა თი ისმო დელ ზე

58 მე ვე ნა ხე ობა-მეღ ვი ნე ობ ისგან ვი თა რე ბისტენ დენ ცი ები და დი ვერ სი ფი კა ცი ის შე საძ ლებ ლო ბე ბი სა ქარ თვე ლო ში

61 კონ კუ რენ ტუ ნა რი ან-ობ ის ზრდისსტრა ტე გიასა ქარ თვე ლო ში

65 უცხო ურიბრენ დე ბი სად მი ქარ თვე ლიმომ ხმა რებ ლე ბის ლოიალურობისაღ ქმის სპე ცი ფი კა

67 თსუ საერთაშორისო კონფერენციები

ს ა რ ჩ ე ვ ი

თსუ მეცნიერება 32015

რამ­დე­ნი­მე­მო­ნა­ცე­მი­2015­წლის­შე­დე­გე­ბი­დან:­

2015­ წლის­ მარ­ტის­ მო­ნა­ცე­მე­ბით,­ ივ­ანე­ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლის­სა­ხე­ლო­ბის­თბი­ლი­სის­სა­ხელ­მწი­ფო­ უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტი­ აკ­ად­ემი­ური­აქ­ტი­ვო­ბით­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტე­ბის­რან­ჟი­რე­ბის­(University­Ranking­by­Academic­Performance­(URAP))­ რე­იტ­ინ­გებ­ში­ მსოფლიო­ 1000­საუკეთესო­უნივერსიტეტს­შორის­მოხვდა­და­ 985­ე­ ადგილი­ დაიკავა.­ შე­სა­ბა­მი­სი­სერ­ტი­ფი­კა­ტი­ უნ­ივ­ერ­სი­ტეტ­მა­ სა­ორ­გა­ნი­ზა­ციო­კო­მი­ტე­ტის­გან­მი­იღო.­რე­იტ­ინ­გე­ბის­მი­ხედ­ვით,­ცალ­კე­ულ­კვლე­ვით­მი­მარ­თუ­

ლე­ბებ­ში­ თსუ­ კი­დევ­ უფ­რო­ შთამ­ბეჭ­დავ­შე­დეგს­ აჩ­ვე­ნებს.­ ფი­ზი­კუ­რი­ მეც­ნი­ერ­ებ­ებ­ის­ მი­მარ­თუ­ლე­ბით­ თსუ­ 175­ე­ ად­გილ­ზეა,­ ხო­ლო­ მა­თე­მა­ტი­კურ­ მეც­ნი­ერ­ებ­ებ­ში­კი­387­ე­ად­გილ­ზე.­URAP­ის­რე­იტ­ინ­გებ­ში­ივ­ანე­ ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლის­ სა­ხე­ლო­ბის­თბი­ლი­სის­ სა­ხელ­მწი­ფო­ უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტი­ სა­ქარ­თვე­ლო­დან­ ერ­თა­დერ­თი­ და­ კავ­კა­სი­აში­ლი­დე­რი­ სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო­ და­წე­სე­ბუ­ლე­ბაა.­ ამ­ავე­ მო­ნა­ცე­მე­ბის­ თა­ნახ­მად,­მსოფ­ლი­ოს­ 23887­ უნ­ივ­ერ­სი­ტეტს­ შო­რის­თსუ­ სა­უკ­ეთ­ესო­ 5%­ში,­ ხო­ლო­ ევ­რო­პის­4000­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტი­დან­სა­უკ­ეთ­ესო­–­10%­

თსუ – რე გი ონ ის ლი დე რიუნ ივ ერ სი ტე ტი სა ერ თა შო რი სო

რან ჟი რე ბე ბის სის ტე მე ბისმი ხედ ვით

2015­წე­ლი­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის­თვის­სა­ინ­ტე­რე­სო­წე­ლი­აღ­მოჩ­ნდა­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­რან­ჟი­რე­ბის­სის­ტე­მებ­ში­მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი­შე­დე­გე­ბის­მიღ­წე­ვის­თვალ­საზ­რი­სით.­ეს­სის­ტე­მე­ბი­ქმნი­ან­წარ­მოდ­გე­ნას­იმ­ის­შე­სა­ხებ,­თუ­რამ­დე­ნად­გან­ვი­თა­რე­ბუ­ლია­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტი,­რამ­დე­ნად­შე­ეს­აბ­ამ­ება­სა­ერ­თა­შო­რი­სოდ­აღი­არ­ებ­ულ­სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო­სტან­დარ­ტებს­სწავ­ლა­და­კვლე­ვა­აქ­და­რა­ად­გი­ლი­უკ­ავია­მას­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო­სივ­რცე­ში.

თსუ პირველად მოხვდა ტომსონ როიტერის საერთაშორისო რანჟირების სისტემაში. კერძოდ, მიმართულებების მიხედვით რანჟირებაში ფიზიკური მეცნიერებების მიმართულებით თსუ 187-ე ადგილზეა მსოფლიოს 248 უნივერსიტეტს შორის

2015თსუ მეცნიერება4

შია.­ ყო­ფი­ლი­საბ­ჭო­თა­კავ­ში­რის­მას­შტა­ბით­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტებს­შო­რის­თსუ­ იკ­ავ­ებს­ მეშ­ვი­დე­ პო­ზი­ცი­ას­ლო­მო­ნო­სო­ვის­ სა­ხე­ლო­ბის­ სა­ხელ­მწი­ფო­ უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის,­ ტარ­ტუს,­ სან­ქტ­პე­ტერ­ბურ­გის­ სა­ხელ­მწი­ფო,­ ვილ­ნი­უს­ის,­ ნო­ვო­სი­ბირ­სკის­ სა­ხელ­მწი­ფო­ და­ მოს­კო­ვის­ სა­ინ­ჟინ­რო­ ფი­ზი­კის­ უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტე­ბის­შემ­დეგ.­URAP­ის­რე­იტ­ინ­გე­ბით­თსუ­ს­აკ­ად­ემი­ური­აქ­ტი­ვო­ბის­მაჩ­ვე­ნებ­ლე­ბი­ მნიშ­ვნე­ლოვ­ნად­გა­უმ­ჯო­ბეს­და­ბო­ლო­5­წლის­მან­ძილ­ზე.­2011­2012­წლებ­ში­თსუ­1600­ე,­2012­2013­წლებ­ში­–­1394­ე,­ხო­ლო­2013­2014­წლებ­ში­–­1066­ე­ად­გილს­იკ­ავ­ებ­და.­შე­გახ­სე­ნებთ,­რომ­URAP,­რო­გორც­კვლე­ვი­თი­ლა­ბო­რა­ტო­რია­2009­წელს­შე­იქ­მნა­ახ­ლო­აღ­მო­სავ­ლე­თის­ტექ­ნი­კუ­რი­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის­ ინ­ფორ­მა­ტი­კის­ ინ­სტი­ტუტ­ში.­ მი­სი­ მთა­ვა­რი­ ამ­ოც­ანა­მსოფ­ლიო­ უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტე­ბის­ რან­ჟი­რე­ბის­ სის­ტე­მის­ შექ­მნაა,­რო­მე­ლიც­ გან­საზღვრავს­ უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტე­ბის­ აკ­ად­ემი­ურ­ აქ­ტი­ვო­ბას­ სა­მეც­ნი­ერო­ პუბ­ლი­კა­ცი­ებ­ის­ ხა­რის­ხით­ და­ რა­ოდ­ენ­ობ­ით.­2010­წლი­დან­URAP­ი­ყო­ველ­წლი­ურ­ად­აქ­ვეყ­ნებს­2000­სა­უკ­ეთ­ესო­ უმ­აღ­ლე­სი­ სას­წავ­ლებ­ლის­ მსოფ­ლიო­ რე­იტ­ინ­გს.­URAP­ის­ 2014­2015­ წლე­ბის­ მსოფ­ლიო­ რე­იტ­ინ­გი­ ეფ­უძ­ნე­ბა­აკ­ად­ემი­ური­აქ­ტი­ვო­ბის­6­ინ­დი­კა­ტორს,­მათ­შო­რის­პუბ­ლი­კა­ცი­ებ­ის­ხა­რის­ხსა­და­რა­ოდ­ენ­ობ­ას,­ცი­ტი­რე­ბის­ინ­დექ­სს,­ას­ევე­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­კვლე­ვით­კო­ლა­ბო­რა­ცი­ას.

2015­ წლის­ სექ­ტემ­ბრის­ მო­ნა­ცე­მე­ბით­ კი­ ივ­ანე­ ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლის­ სა­ხე­ლო­ბის­ თბი­ლი­სის­ სა­ხელ­მწი­ფო­ უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის­ პო­ზი­ცი­ამ­ მსოფ­ლიო­ უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტე­ბის­ უკ­ვე­ სხვა­ –­ www.webometrics.info­ს­ რან­ჟი­რე­ბის­ სის­ტე­მა­ში­ მსოფ­ლი­ოს­ 24­ათ­ას­ამ­დე­ უნ­ივ­ერ­სი­ტეტს­ შო­რის­ 2006­დან­ 830­ე­ ად­გილ­ზე,­ ევ­რო­პის­ უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტებს­ შო­რის­ 714­დან­ 349­ე­ ად­გილ­ზე­ გა­და­ინ­აც­ვლა.­ თბი­ლი­სის­ სა­ხელ­მწი­ფო­ უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტი­ პირ­ვე­ლია­ სა­ქარ­თვე­ლო­სა­ და­ კავ­კა­სი­ის­ რე­გი­ონ­ში.­www.webometrics.info­ს­ რან­ჟი­რე­ბით,­ კავ­კა­სი­ის­ რე­გი­ონ­იდ­ან­ სომ­ხე­თის­ სა­უკ­ეთ­ესო­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტი­ მხო­ლოდ­2628­ე­ ად­გილს,­ აზ­ერ­ბა­იჯ­ან­ის­ სა­უკ­ეთ­ესო­ უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტი­ კი­ 6405­ე­ად­გილს­ იკ­ავ­ებს.­ შე­გახ­სე­ნებთ,­რომ­ მსოფ­ლიო­ უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტე­ბის­ ვებ­რან­ჟი­რე­ბა­ ევ­რო­პა­ში­ ერთ­ერ­თი­ წამ­ყვა­ნი­ კვლე­ვი­თი­ეს­პა­ნუ­რი­ორ­გა­ნი­ზა­ცია­Consejo­Superior­de­ Investigaciones­Cientificas­(CSIS)­ის­ლა­ბო­რა­ტო­რი­ის­Cybernetrics­Lab­ინ­იცი­ატ­ივ­ით­ხორ­ცი­ელ­დე­ბა.­ორ­გა­ნი­ზა­ცია­ეს­პა­ნე­თის­მას­შტა­ბით­126­ცენ­ტრს­და­ინ­სტი­ტუტს­აერ­თი­ან­ებს.­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­კვლე­ვა­ში­სა­ქარ­თვე­ლოს­64­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტია­ჩარ­თუ­ლი.

რაც­ კი­დევ­ უფ­რო­ სა­სი­ხა­რუ­ლო­ და­ აღ­სა­ნიშ­ნა­ვია,­ 2015­წლის­ოქ­ტომ­ბერ­ში­ ­­­­­­­­­­­­­ივ­ანე­ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლის­სა­ხე­ლო­ბის­თბი­ლი­სის­სა­ხელ­მწი­ფო­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტი­პირ­ვე­ლად­მოხ­ვდა­ტომ­სონ­რო­იტ­ერ­ის­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­რან­ჟი­რე­ბის­სის­ტე­მა­ში,­რო­მე­ლიც­ერთ­ერ­თი­წამ­ყვა­ნია­მსოფ­ლი­ოს­მას­შტა­ბით.­კერ­ძოდ,­მი­მარ­თუ­ლე­ბე­ბის­მი­ხედ­ვით­რან­ჟი­რე­ბა­ში­ფი­ზი­კუ­რი­მეც­ნი­ერ­ებ­ებ­ის­მი­მარ­თუ­ლე­ბით­ თსუ­ 187­ე­ ად­გილ­ზეა­ მსოფ­ლი­ოს­ 248­ უნ­ივ­ერ­სი­ტეტს­ შო­რის;­ სა­ქარ­თვე­ლოს­ უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტე­ბი­დან­ თსუ­ერ­თა­დერ­თია,­რომ­ლის­ პრო­ფი­ლი­ გან­თავ­სე­ბუ­ლია­ტომ­სონ­რო­იტ­ერ­ის­ სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ რან­ჟი­რე­ბის­ სის­ტე­მის­ ვებ­გვერ­დზე.­ტომ­სონ­რო­იტ­ერ­ის­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­რან­ჟი­რე­ბის­სის­ტე­მა,­რო­მელ­მაც­2015­წლის­ოქ­ტომ­ბერ­ში­გა­მო­აქ­ვეყ­ნა­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტე­ბის­რან­ჟი­რე­ბის­შე­დე­გე­ბი,­მი­მარ­თუ­ლე­ბე­ბის­მი­ხედ­ვით­რან­ჟი­რე­ბი­სას­ ძი­რი­თა­დად­ ბიბ­ლი­ომ­ეტ­რი­ულ­ მო­ნა­ცე­მებ­სა­ და­ ცი­ტი­რე­ბის­ ინ­დექ­სს­ ეყ­რდნო­ბო­და.­ თსუ­სთან­ ერ­თად­მსოფ­ლი­ოს­ 45­ უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტი­ ვერ­ მოხ­ვდა­ უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტე­ბის­სა­ერ­თო­რან­ჟი­რე­ბა­ში­(750­სა­უკ­ეთ­ესო­უნ­ივ­ერ­სი­ტეტს­შო­რის),­მაგ­რამ­ მოხ­ვდა­ მი­მარ­თუ­ლე­ბის­ მი­ხედ­ვით­რან­ჟი­რე­ბა­ში.­ შე­გახ­სე­ნებთ,­რომ­ტომ­სონ­რო­იტ­ერი­არ­ის­მსოფ­ლი­ოს­წამ­ყვა­ნი­სა­ინ­ფორ­მა­ციო­ წყა­რო,­ რომ­ლის­ პრო­ექ­ტი­ „სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ინ­სტი­ტუ­ცი­ური­ პრო­ფი­ლი“­ ქმნის­ მსოფ­ლი­ოს­ კვლე­ვი­თი­ ინ­სტი­ტუ­ტე­ბის­ზუსტ­და­ამ­ომ­წუ­რავ­პრო­ფილს.

თსუ აკადემიური აქტივობით უნივერსიტეტების რანჟირების (University Ranking by Academic Perfor-mance (URAP)) რეიტინგებში მსოფლიო 1000 საუკეთესო უნივერსიტეტს შორის მოხვდა და 985-ე ადგილი დაიკავა.

2015 წელს თსუ-მ მსოფლიოს 24 ათასამდე უნივერსიტეტს შორის 2006-დან 830-ე ადგილზე, ევროპის უნივერსიტეტებს შორის 714-დან 349-ე ადგილზე გადაინაცვლა

თსუ მეცნიერება 52015

თსუ მეც ნი ერ თაუნ იკ ალ ური აღ მო ჩე ნა

არ­ქე­ოლ­ოგი­ური­გათხრე­ბის­დროს­აღ­მო­ჩე­ნი­ლი­წარ­წე­რა­სრუ­ლი­ად­გა­მორ­ჩე­ულ,­ინ­დი­ვი­დუ­ალ­ურ­დამ­წერ­ლო­ბას­მი­ეკ­უთ­ვნე­ბა.2015­წლის­ზაფხუ­ლი­ის­ტო­რი­აში­შე­საძ­ლოა­სა­ინ­ტე­რე­სო­სა­მეც­ნი­ერო­თა­რი­ღად­შე­ვი­დეს­თსუ­მეც­ნი­ერ­თა­და­სტუ­დენ­ტთა­უნ­იკ­ალ­ური­აღ­მო­ჩე­ნის­წყა­ლო­ბით­–­თსუ­არ­ქე­ოლ­ოგი­ური­ექ­სპე­დი­ცი­ებ­ის­ტე­რი­ტო­რი­აზე,­ გრაკ­ლი­ან­ გო­რა­ზე­ (კას­პის­რაიონი)­ აღ­მო­ჩე­ნი­ლი­ ახ­ალი­ არ­ტე­ფაქ­ტი,­ მეც­ნი­ერ­თა­ აზ­რით,­ შეც­ვლის­ არა­ მარ­ტო­ სა­ქარ­თვე­ლოს,­ არ­ამ­ედ­ მსოფ­ლიო­დამ­წერ­ლო­ბის­ის­ტო­რი­ის­გარ­კვე­ულ­ეტ­აპს.

2015თსუ მეცნიერება6

ჰუმანიტარულ მეცნიერებათა ფაკულტეტი

ვახტანგ ლიჩელი

არქეოლოგი,­პროფესორი,­ივ.­ჯავახიშვილის­სახ.­თბილისის­სახელმწიფო­უნივერსიტეტის­ჰუმანიტარულ­მეცნიერებათა­ფაკულტეტის­არქეოლოგიის­ინსტიტუტის­დირექტორი;­ისტორიის­მეცნიერებათა­დოქტორი;­ინსბრუკის­უნივერსიტეტის­მოწვეული­პროფესორი.­წლების­მანძილზე­ხელმძღვანელობდა­მრავალ­ქართულ­და­ქართულ­უცხოურ­არქეოლოგიურ­ექსპედიციასა­და­პროექტს.­არის­80­მდე­სამეცნიერო­ნაშრომის­ავტორი,­რომლებიც­გამოქვეყნებულია­საქართველოში,­აზერბაიჯანში,­სომხეთში,­რუსეთში,­პოლონეთში,­საბერძნეთში,­იტალიაში,­ეს­პა­ნეთ­ში,­დიდ­ბრიტანეთში,­კანადაში,­ჰოლანდიაში,­გერმანიაში,­საფრანგეთში,­ავსტრალიაში.

ივ­ანე­ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლის­სა­ხე­ლო­ბის­თბი­ლი­სის­ სა­ხელ­მწი­ფო­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის­ მეც­ნი­ერ­თა­ თქმით,­ არ­ქე­ოლ­ოგი­ური­ ექ­სპე­დი­ცი­ის­მი­ერ­არ­ქე­ოლ­ოგი­ური­გათხრე­ბის­დროს­აღ­მო­ჩე­ნი­ლი­უნ­იკ­ალ­ური­წარ­წე­რა­სრუ­ლი­ად­ გა­მორ­ჩე­ულ,­ ინ­დი­ვი­დუ­ალ­ურ­დამ­წერ­ლო­ბას­ მი­ეკ­უთ­ვნე­ბა,­ რო­მელ­საც­მსოფ­ლი­ოში­ ან­ალ­ოგ­ი­ არ­ აქ­ვს.­ გრაკ­ლი­ანი­ გო­რის­ გათხრე­ბის­ შე­დე­გად­ და­ფიქ­სირ­და­ ნა­ყო­ფი­ერ­ებ­ის­ ღვთა­ებ­ის­ად­მი­ მიძ­ღვნი­ლი­ძვ.წ.­ VII­ ­ სა­უკ­უნ­ის­ტა­ძა­რი­ორი­ სა­კურ­თხევ­ლით.­ სა­კურ­თხევ­ლის­ორ­ივე­ პოს­ტა­მენ­ტზე­ იკ­ითხე­ბა­ ჯერ­ჯე­რო­ბით­­უც­ნო­ბი­დამ­წერ­ლო­ბის­ტექ­სტე­ბი.­ახ­ალი­აღ­მო­ჩე­ნით­დას­ტურ­დე­ბა,­რომ­2700­წლის­ წინ­ სა­ქარ­თვე­ლოს­ ტე­რი­ტო­რი­აზე­დამ­წერ­ლო­ბა­ გა­მო­იყ­ენ­ებ­ოდა.­ ამ­ ფაქ­ტმა­ და­ ად­რე­ აღ­მო­ჩე­ნილ­მა­ მა­სა­ლებ­მა,­შე­საძ­ლოა,­ძვ.წ.­VII­VI­­სა­უკ­უნე­ებ­ის­აღ­მო­სავ­ლეთ­ სა­ქარ­თვე­ლოს,­ კერ­ძოდ,­ ქარ­თლის­ის­ტო­რი­ული­ცნო­ბე­ბიც­შეც­ვა­ლოს.­დიდ­ მნიშ­ვნე­ლო­ბას­ ან­იჭ­ებს­ ახ­ალ­აღ­მო­ჩე­ნილ­ არ­ტე­ფაქ­ტებს­ არ­ქე­ოლ­ოგი­ური­ ექ­სპე­დი­ცი­ის­ ხელ­მძღვა­ნე­ლი,­ თსუ­არ­ქე­ოლ­ოგი­ის­ ინ­სტი­ტუ­ტის­ დი­რექ­ტო­რი,­ პრო­ფე­სო­რი­ ვახ­ტანგ­ლი­ჩე­ლი.­ მი­სი­თქმით,­ „წარ­წე­რა,­ რო­მე­ლიც­ თსუ­ ექ­სპე­დი­ცი­ამ­ აღ­მო­აჩ­ინა­ გრაკ­ლი­ან­ გო­რა­ზე,­არ­ის­ გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი­ მნიშ­ვნე­ლო­ბის,­მას­ ან­ალ­ოგი­ არ­ მო­ეპ­ოვ­ება.­ რაც­ ყვე­ლა­ზე­მთა­ვა­რია,­ ის­გა­ნე­კუთ­ვნე­ბა­ ძვე­ლი­წელ­თაღ­რიცხვის­ მეშ­ვი­დე­ სა­უკ­უნ­ეს,­ ანუ,­სა­ქარ­თვე­ლო­ში­დამ­წერ­ლო­ბის­ის­ტო­რია­უკ­ვე­ 2700­ წელს­ ით­ვლის.­ ამ­ აღ­მო­ჩე­ნით­სა­ქარ­თვე­ლო­ შე­ვი­და­ იმ­ უზ­არ­მა­ზა­რი­ ცი­ვი­ლი­ზა­ცი­ებ­ის­ ელ­იტ­აში,­ რო­მელ­თაც­

სა­კუ­თა­რი­ დამ­წერ­ლო­ბა­ ჰქონ­დათ­ ათ­ას­წლე­ულ­ებ­ის­ მან­ძილ­ზე.­ ეს­ დამ­წერ­ლო­ბა­ აღ­მოჩ­ნდა­ ტა­ძარ­ში,­ რო­მე­ლიც­საკ­მა­ოდ­ კარ­გად­ არ­ის­ შე­მო­ნა­ხუ­ლი,­ ამ­ტა­ძარ­ში­ გა­მარ­თუ­ლია­ 2­ სა­კურ­თხე­ვე­ლი­და­ ორ­ივე­ სა­კურ­თხე­ველ­ზე­ წარ­წე­რაა­აღ­მო­ჩე­ნი­ლი.­ ერთ­ მათ­გან­ზე,­ რო­მე­ლიც­და­სავ­ლე­თი­თაა,­ არ­ის­ რა­მო­დე­ნი­მე­ ასო­გა­მოყ­ვა­ნი­ლი­ თი­ხით­ და­ მე­ორე­ სა­კურ­თხევ­ლის­ პოს­ტა­მენ­ტი­ მთლი­ან­ად­ არ­ის­და­ფა­რუ­ლი­ წარ­წე­რით.“­ თსუ­ პრო­ფე­სო­რის­ გან­ცხა­დე­ბით,­ „წარ­წე­რა­ იმ­დე­ნად­მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია,­ რომ­ ცდე­ბა­ სა­ქარ­თვე­ლოს­მეც­ნი­ერ­ებ­ის­შეს­წავ­ლის­ფარ­გლებს­და­ სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ კვლე­ვის­ სა­გა­ნი­ გახ­დე­ბა.­ ახ­ალი­ აღ­მო­ჩე­ნა­ მთლი­ან­ად­ შეც­ვლის­ მსოფ­ლიო­ დამ­წერ­ლო­ბის­ ის­ტო­რი­ის­ ერთ­ერთ­ მო­ნაკ­ვეთს“,­ ამ­ბობს­ იგი.­გრაკ­ლი­ან­გო­რა­ზე­არ­ქე­ოლ­ოგი­ური­­გათ­ხრე­ბის­შე­დე­გად­ქვის­ხა­ნი­დან­ან­ტი­კურ­პე­რი­ოდ­ამ­დე­სა­ზო­გა­დო­ებ­ის­გან­ვი­თა­რე­ბის­300000­წლი­ანი­ უწყვე­ტი­ ციკ­ლი­ და­დას­ტურ­და.­ სხვა­დას­ხვა­ პე­რი­ოდ­ის­ 10­ ფე­ნის­გათხრის­ შე­დე­გად­ აღ­მო­ჩე­ნი­ლი­ არ­ტე­ფაქ­ტე­ბი­ –­ პირ­ველ­ყო­ფი­ლი­ად­ამი­ან­ებ­ის­სა­მუ­შაო­იარ­აღ­ები,­გვი­ან­დე­ლი­პე­რი­ოდ­ის­ სა­კულ­ტო­ და­ნიშ­ნუ­ლე­ბის­ ნივ­თე­ბი­ და­ფარ­მა­ცევ­ტუ­ლი­ ხელ­საწყო­ –­ ე.წ.­ სპა­ტუ­ლა,­ რო­მე­ლიც­ წამ­ლე­ბის,­ ხსნა­რე­ბის­ შე­სა­რე­ვად­გა­მო­იყ­ენ­ებ­ოდა­მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი­ინ­ფორ­მა­ცი­ის­მომ­ცე­მია.­ არ­ქე­ოლ­ოგ­ებ­მა­სა­ინ­ტე­რე­სო­არ­ქი­ტექ­ტუ­რუ­ლი­სუ­რა­თი­მი­იღ­ეს:­ იმ­ პე­რი­ოდ­ის­თვის­ და­მა­ხა­სი­ათ­ებ­ელი­ერ­თმა­ნეთ­ზე­მიჯ­რით­მიდ­გმუ­ლი­შე­ნო­ბე­ბის­ ერ­თი­ კვარ­ტა­ლი;­ უმ­ნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნე­სი­აღ­მო­ჩე­ნაა­ძვ.­წ.­IV­ათ­ას­წლე­ულ­ის­

ძვ.­წ.­VII­საუკუნის­ტაძრის­გათხრების­პროცესი

თსუ მეცნიერება 72015

2015თსუ მეცნიერება8

სა­ბეჭ­და­ვე­ბი,­რომ­ლის­ან­ალ­ოგი­სამ­ხრეთ­მე­სო­პო­ტა­მი­აში,­ ურ­უქ­შია­ აღ­მო­ჩე­ნი­ლი;­­ძვ.წ.­ V­IV­ სა­უკ­უნე­ებ­ით­ და­თა­რი­ღე­ბუ­ლი­ოქ­როს­ დის­კო,­ რომ­ლის­ ერ­თა­დერ­თი­ან­ალ­ოგი­ არ­სე­ბობს­ ქ.­ სუ­ზა­ში­ (ირ­ანი). ­მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი­ და­ სა­ინ­ტე­რე­სოა­ აღ­მო­ჩე­ნი­ლი­ რამ­დე­ნი­მე­ სა­კულ­ტო­ ოთ­ახი.­ მათ­შო­რის,­ სა­კულ­ტო­წის­ქვი­ლი­–­ 3­კონ­სტრუქ­ცი­ის­ ხელ­საფ­ქვა­ვი,­ რო­მელ­შიც­ წმინ­და­ფქვი­ლი­ იფ­ქვე­ბო­და.­ წმინ­და­ფქვი­ლით­ღმერ­თე­ბის­თვის­შე­სა­წირ­პურს­აცხობ­დნენ.­ მსოფ­ლი­ოში­ არ­ მო­იპ­ოვ­ება­გრაკ­ლი­ან­ გო­რა­ზე­ აღ­მო­ჩე­ნი­ლი­ ტაძ­რის­სა­კურ­თხევ­ლის­ ბაქ­ნის­ ან­ალ­ოგი,­ რო­მე­ლიც­დი­დი­დე­დის­კულ­ტთან­არ­ის­და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი.­დი­დი­დე­და,­იგ­ივე­ღმერ­თე­ბის­დე­და­ სა­კურ­თხე­ველ­თა­ნაა­ გა­მო­სა­ხუ­ლი. ­გრაკ­ლი­ან­ გო­რა­ზე­ ივ­ანე­ ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლის­სა­ხე­ლო­ბის­ თბი­ლი­სის­ სა­ხელ­მწი­ფო­ უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის­ არ­ქე­ოლ­ოგ­ებ­მა­ გათხრე­ბი­2007­ წელს­და­იწყეს,­ სა­დაც­თსუ­ სტუ­დენ­ტე­ბის­თვის­ სა­მეც­ნი­ერო­სა­ვე­ლე­ პრაქ­ტი­კის­ბა­ზა­ჩა­მო­ყა­ლიბ­და.­წლის­და­საწყის­ში­გრაკ­ლი­ან­გო­რას­ერ­ოვ­ნუ­ლი­კა­ტე­გო­რი­ის­ძეგ­ლის­სტა­ტუ­სი­მი­ენ­იჭა.­­

სა­ქარ­თვე­ლოს­ კულ­ტუ­რის­ სა­მი­ნის­ტროს­ გა­დაწყვე­ტი­ლე­ბით­ კი­ ამ­ ტე­რი­ტო­რი­აზე­ გრაკ­ლი­ან­ის­ არ­ქე­ოლ­ოგი­ური­გო­რის­ღია­ მუ­ზე­უმი­ გა­კეთ­დე­ბა.­ ამ­ჟა­მად­სა­ქარ­თვე­ლოს­ კულ­ტუ­რუ­ლი­ მემ­კვიდ­რე­ობ­ის­ერ­ოვ­ნუ­ლი­სა­აგ­ენ­ტოს­ინ­იცი­ატ­ივ­ით­უკ­ვე­დას­რუ­ლე­ბუ­ლია­ძეგ­ლის­დაც­ვი­სათ­ვის­აუც­ილ­ებ­ელი­გა­და­ხურ­ვის­კონ­სტრუქ­ცი­ის­მშე­ნებ­ლო­ბა.

ამ­მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი­აღ­მო­ჩე­ნის­შე­სა­ხებ­პროფესორმა­ვახტანგ­ლი­ჩელ­მა­–­სა­ქარ­თვე­ლოს­ გარ­და­ –­ უკ­ვე­ გა­აკ­ეთა­ რა­მო­დე­ნი­მე­პრე­ზენ­ტა­ცია­უცხო­ეთ­ში­–­ორ­ჯერ­გერ­მა­ნი­აში,­ხო­ლო­ერ­თხელ­–­სან­კტ­პეტ­ერ­ბურ­გში,­ ირ­ან­ის­ტთა­და­აღ­მო­ას­ვლეთ­მცოდ­ნე­თა­ მერ­ვე­ სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ კონ­გრეს­ზე.­ ახ­ლა­დაღ­მო­ჩე­ნილ­მა­ წარ­წე­რამ­დი­დი­ ინ­ტე­რე­სი­ გა­მო­იწ­ვია­ და­ მი­სი­ შეს­წავ­ლის­ სურ­ვი­ლი­ გა­მოთ­ქვეს­ ბორ­დო­სა­(საფ­რან­გე­თი)­და­ლონ­დო­ნის­(დი­დი­ბრი­ტა­ნე­თი)­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტებ­მა.

ვახტანგ­ ლი­ჩე­ლის­ წი­ნას­წა­რუ­ლი­ გა­მოკ­ვლე­ვა­ გრაკ­ლი­ანი­ გო­რის­ წარ­წე­რის­შე­სა­ხებ­გა­მოქ­ვეყ­ნდა­სა­ქარ­თვე­ლოს­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­ ერ­ოვ­ნუ­ლი­ აკ­ად­ემი­ის­ მი­ერ­2015­წლის­ნო­ემ­ბერ­ში­ჩა­ტა­რე­ბუ­ლი­ქარ­თვე­ლო­ლო­გი­ური­კონ­გრე­სის­მა­სა­ლებ­ში.

გრაკლიანი­გორის­III­და­IV­ტერასის­ნიშნულების­პროფილი

გრაკლიანი­გორა.­ნამოსახლარი­და­სამაროვანი

ღუმელი.­გრაკლიანი­გორის­IV­ტერასა.

გრაკ ლი ან გო რა ზე არ ქე ოლ ოგი ური გათხრე ბის შე დე გად ქვის ხა ნი დან ან ტი კურ პე რი ოდ ამ დე სა ზო გა დო ებ ის გან ვი თა რე ბის 300000-წლი ანი უწყვე-ტი ციკ ლი და დას ტურ და.

თსუ მეცნიერება 92015

ჰუმანიტარულ მეცნიერებათა ფაკულტეტი

„მო­ნა­თე­სა­ვე­ ენ­ათა­ ის­ტო­რი­ულ­შე­და­რე­ბი­თი­ კვლე­ვის­ სის­ტე­მურ­ შე­ჯა­მე­ბას,­რო­გორც­ წე­სი,­ წარ­მო­ად­გენს­ მო­ცე­მულ­ენ­ათა­ ის­ტო­რი­ულ­შე­და­რე­ბი­თი­ გრა­მა­ტი­კა.­ ამ­გვარ­ შე­ჯა­მე­ბას­ სრულ­ყო­ფი­ლე­ბას­მა­ტებს­ ფუ­ძე­ენ­ის­ დო­ნე­ზე­ რე­კონ­სტრუ­ირ­ებ­ული­ ლექ­სი­კო­ნი.­ სა­სურ­ვე­ლია,­ ეს­უკ­ან­ას­კნე­ლი­ სტრუქ­ტუ­რი­რე­ბუ­ლი­ იყ­ოს­თე­მა­ტუ­რად,­რად­გა­ნაც­ას­ეთ­შემ­თხვე­ვა­ში­შე­საძ­ლე­ბე­ლი­ ხდე­ბა­ ის­ტო­რი­ულ­შე­და­რე­ბი­თი­კვლე­ვის­გაღ­რმა­ვე­ბა­და­გა­ფარ­თო­ება­ შე­სა­ბა­მის­ ფუ­ძე­ენ­აზე­ მო­ლა­პა­რა­კე­ ხალ­ხთა­ სუ­ლი­ერი­ და­ მა­ტე­რი­ალ­ური­კულ­ტუ­რის­შეს­წავ­ლის­მიზ­ნით“,­­­ასე­ხსნის­აკ­ად­ემ­იკ­ოსი­ თა­მაზ­ გამ­ყრე­ლი­ძე­ „ქარ­თვე­ლურ­ ენ­ათა­ ის­ტო­რი­ულ­შე­და­რე­ბი­თი­გრა­მა­ტი­კის“­შე­სა­ხებ­დაწყე­ბუ­ლი­კვლე­ვის­მნიშ­ვნე­ლო­ბას,­ რო­მე­ლიც­ შო­თა­ რუს­თა­ვე­ლის­ ერ­ოვ­ნუ­ლი­ სა­მეც­ნი­ერო­ ფონ­დის­და­ფი­ნან­სე­ბით­ გან­ხორ­ცი­ელ­და­ (პრო­ექ­ტის­ხელ­მძღვა­ნე­ლი­–­აკ­ად­ემ­იკ­ოსი­თა­მაზ­გამ­ყრე­ლი­ძე,­ ძი­რი­თა­დი­ შემ­სრუ­ლებ­ლე­ბი:­ აკ­ად­ემ­იკ­ოსი­ ავ­თან­დილ­ არ­აბ­ული,­თსუ­ს­ ას­ოც­ირ­ებ­ული­ პრო­ფო­რე­ბი­ რუ­სუ­დან­ას­ათი­ანი,­მა­რი­ნე­ივ­ან­იშ­ვი­ლი­და­ეთ­ერ­სო­სე­ლია).­

აღ­ნიშ­ნუ­ლი­ პრო­ექ­ტი,­ ფაქ­ტობ­რი­ვად­ პირ­ვე­ლად,­ გვთა­ვა­ზობს­ ერ­თი­ან,­თან­მიმ­დევ­რულ­ და­ სის­ტე­მურ­ ან­ალ­იზს­ქარ­თვე­ლუ­რი­ ენ­ებ­ის­ ის­ტო­რი­ულ­შე­და­რე­ბი­თი­კვლე­ვე­ბი­სა.­მას­ში­შე­ჯე­რე­ბუ­ლია­გან­სხვა­ვე­ბუ­ლი­ თვალ­საზ­რი­სე­ბი­ დღემ­დე­ ამ­ მი­მარ­თუ­ლე­ბით­ არ­სე­ბუ­ლი­ ნაშ­რო­მე­ბი­სა,­ რის­ შე­დე­გა­დაც­ ივ­არა­უდ­ება­

ერ­თი­ანი­ წარ­მოდ­გე­ნის­ შე­მუ­შა­ვე­ბა­ სა­ერ­თო­ქარ­თვე­ლუ­რი­ ენ­ობ­რი­ვი­ სის­ტე­მის­შე­სა­ხებ,­და­რაც­მთა­ვა­რია,­ნაშ­რომ­ში­შე­სატყვი­სო­ბა­თა­ სრუ­ლი­ სის­ტე­მის­ შე­ჯე­რე­ბის­ სა­ფუძ­ველ­ზე­ აღ­დგე­ნი­ლია­ სა­ერ­თო­ქარ­თვე­ლუ­რი­ ფო­ნო­ლო­გი­ური­ სის­ტე­მა­ის­ტო­რი­ულ­შე­და­რე­ბი­თი­ კვლე­ვის­ თა­ნა­მედ­რო­ვე­მე­თო­დე­ბი­სა­და­ტი­პო­ლო­გი­ური­მო­ნა­ცე­მე­ბის­ სა­თა­ნა­დო­ გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით.­ პრო­ექ­ტის­ ფარ­გლებ­ში­ გან­ხორ­ცი­ელ­ებ­ული­ კვლე­ვე­ბის­ შე­დე­გად­ მნიშ­ვნე­ლოვ­ნად­იც­ვლე­ბა­გრა­მა­ტი­კის­ძი­რი­თა­დი­სა­კითხე­ბი,­ მათ­ შო­რის­ –­ სა­ხე­ლუ­რი­ და­ზმნუ­რი­ პა­რა­დიგ­მე­ბის­ ძი­რი­თა­დი­ მა­ხა­სი­ათ­ებ­ლე­ბი,­ აგ­რეთ­ვე­ –­ ზო­გი­ერ­თი­ სინ­ტაქ­სუ­რი­ მა­ხა­სი­ათ­ებ­ელ­იც,­ მა­გა­ლი­თად,­სა­ერ­თო­ქარ­თვე­ლუ­რი­ ფუ­ძე­ენ­ის­ სინ­ტაქ­სუ­რი­წყო­ბის­სა­კითხი...

პრო­ექ­ტში­ ყუ­რადღე­ბა­ გა­მახ­ვი­ლე­ბუ­ლია­აგ­რეთ­ვე­სე­მან­ტი­კუ­რი­რე­კონ­სტრუქ­ცი­ის­ პრობ­ლე­მა­ტი­კა­ზე;­ ქარ­თვე­ლურ­ენ­ათა­ ეტ­იმ­ოლ­ოგი­ურ­ ლექ­სი­კო­ნებ­ში­ხში­რად­ რე­კონ­სტრუ­ირ­ებ­ულია­ ენ­ობ­რი­ვი­ ფორ­მა­ და­ არ­ არ­ის­ მი­თი­თე­ბუ­ლი­ შე­სა­ბა­მი­სი­ სე­მან­ტი­კა,­ გან­სა­კუთ­რე­ბით­ მა­შინ,­ რო­ცა­ ფო­ნო­ლო­გი­ურ­ად­ შე­სატყვი­სი­ფორ­მე­ბი­სე­მან­ტი­კურ­სხვა­ობ­ას­ავ­ლე­ნენ.­თა­ნა­მედ­რო­ვე­ ენ­ათ­მეც­ნი­ერ­ებ­აში­ სე­მან­ტი­კუ­რი­ კვლე­ვის­ გა­ფარ­თო­ებ­ამ,­ კოგ­ნი­ტი­ური­ლინ­გვის­ტი­კის­ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბამ­და­გან­ვი­თა­რე­ბამ­ ახ­ალი­ შე­საძ­ლებ­ლო­ბე­ბი­წარ­მო­აჩ­ინა­სე­მან­ტი­კუ­რი­რე­კონ­სტრუქ­ცი­ებ­ის­გან­სა­ხორ­ცი­ელ­ებ­ლად.

„წარ­მოდ­გე­ნი­ლი­ პრო­ექ­ტი­ ვა­რა­უდ­

კვლე ვა „ქარ თვე ლურ ენ ათაის ტო რი ულ-შე და რე ბი თი

გრა მა ტი კის“ შე სა ხებ

თამაზ გამყრელიძე

აკ­ად­ემ­იკ­ოსი,­ფი­ლო­ლო­გი­ის­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­დოქ­ტო­რი,­ივ.ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლის­სა­ხე­ლო­ბის­თბი­ლი­სის­სა­ხელ­მწი­ფო­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის­პრო­ფე­სო­რი,­„სა­ქარ­თვე­ლოს­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­ერ­ოვ­ნუ­ლი­აკ­ად­ემი­ის“­პრე­ზი­დენ­ტი­(2005­2013­წწ.);­„სა­ქარ­თვე­ლოს­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­ერ­ოვ­ნუ­ლი­აკ­ად­ემი­ის“­სა­პა­ტიო­პრე­ზი­დენ­ტი­(2013­წლი­დან).­არ­ის­სა­ქარ­თვე­ლოს­მეც­ნი­ერ­ებ­ის­დამ­სა­ხუ­რე­ბუ­ლი­მოღ­ვა­წე­და­სა­კავ­ში­რო­(ამ­ჟა­მად­­­რუ­სე­თის)­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­აკ­ად­ემი­ის­აკ­ად­ემ­იკ­ოსი;­ამ­ერ­იკ­ის­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­ნა­ცი­ონ­ალ­ური­აკ­ად­ემი­ის­უცხო­ელი­წევ­რი­(ქ.­ვა­შინ­გტო­ნი);­ამ­ერ­იკ­ის­ხე­ლოვ­ნე­ბა­თა­და­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­აკ­ად­ემი­ის­უცხო­ელი­სა­პა­ტიო­წევ­რი­(ქ.­კემ­ბრი­ჯი);­ევ­რო­პის­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­აკ­ად­ემი­ის­(„აკ­ად­ემია­ევ­რო­პეა“)­ნამ­დვი­ლი­წევ­რი­(ქ.­ლონ­დო­ნი);­ბრი­ტა­ნე­თის­აკ­ად­ემი­ისა­და­ავ­სტრი­ის­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­აკ­ად­ემი­ის­უცხო­ელი­წევ­რი,­უნ­გრე­თის­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­აკ­ად­ემი­ის­სა­პა­ტიო­წევ­რი­(ქ.­ბუ­და­პეშ­ტი),­საქ­სო­ნი­ის­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­აკ­ად­ემი­ის­უცხო­ელი­წევ­რი­(ქ.ლა­იფ­ცი­გი),­ლატ­ვი­ის­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­აკ­ად­ემი­ის­უცხო­ელი­წევ­რი­(ქ.­რი­გა),­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­და­ხე­ლოვ­ნე­ბა­თა­ერ­ოვ­ნუ­ლი­აკ­ად­ემი­ის­წევ­რი­(ქ.­ზალ­ცბურ­გი),­ხე­ლოვ­ნე­ბი­სა­და­მეც­ნი­ერ­ებ­ის­მსოფ­ლიო­აკ­ად­ემი­ის­წევ­რი,­ამ­ერ­იკ­ის­ლინ­გვის­ტუ­რი­სა­ზო­გა­დო­ებ­ის­სა­პა­ტიო­წევ­რი­(ქ.­ვა­შინ­გტო­ნი),­ევ­რო­პის­ლინ­გვის­ტუ­რი­სა­ზო­გა­დო­ებ­ის­წევ­რი­(იყო­ამ­სა­ზო­გა­დო­ებ­ის­

ქარ­თვე­ლურ­ენ­ათა­ის­ტო­რი­ულ­შე­და­რე­ბით­შეს­წავ­ლას­საკ­მა­ოდ­დი­დი­ტრა­დი­ცია­აქ­ვს­და­შე­დე­გად­დაგ­რო­ვი­ლია­ვრცე­ლი­ლინ­გვის­ტუ­რი­მა­სა­ლა­ეტ­იმ­ოლ­ოგი­ური­ლექ­სი­კო­ნე­ბის,­მო­ნოგ­რა­ფი­ებ­ისა­თუ­ცალ­კე­ული­სა­მეც­ნი­ერო­სტა­ტი­ებ­ის­სა­ხით.­მი­უხ­ედ­ავ­ად­იმ­ისა,­რომ­ქარ­თვე­ლურ­შე­და­რე­ბით­ის­ტო­რი­ულ­ენ­ათ­მეც­ნი­ერ­ებ­აში­გა­სუ­ლი­სა­უკ­უნ­ის­60­იან­წლებ­ში­ჩა­მო­ყა­ლიბ­და­„ახ­ალი­პა­რა­დიგ­მა“,­დღემ­დე­არ­შე­ჯე­რე­ბუ­ლა­ქარ­თვე­ლურ­ენ­ათა­ის­ტო­რი­ულ­შე­და­რე­ბი­თი­კვლე­ვის­შე­დე­გე­ბი,­არ­გან­ხორ­ცი­ელ­ებ­ულა­ამ­შე­დე­გე­ბის­სის­ტე­მუ­რი­თან­მიმ­დევ­რუ­ლი­ან­ალ­იზი­იმ­მიზ­ნით,­რომ­შექ­მნი­ლი­ყო­ქარ­თვე­ლურ­ენ­ათა­სრულ­ყო­ფი­ლი­ის­ტო­რი­ულ­შე­და­რე­ბი­თი­გრა­მა­ტი­კა.

2015თსუ მეცნიერება10

ობს­ სა­ერ­თო­ქარ­თვე­ლუ­რი­ ენ­ის­ ერ­თი­ანი­ სის­ტე­მის­ რე­კონ­სტრუქ­ცი­ას,­ რაც­ გუ­ლის­ხმობს­ არა­ მარ­ტო­ ფო­ნო­ლო­გი­ური­სის­ტე­მის­ აღ­დგე­ნას,­ არ­ამ­ედ­ ძი­რი­თა­დი­გრა­მა­ტი­კუ­ლი­ მა­ხა­სი­ათ­ებ­ლე­ბის­ რე­კონ­სტრუქ­ცი­ას­აც.­

პრო­ექ­ტი­ მხო­ლოდ­ ამ­ პრობ­ლე­მა­ტი­კით­არ­შე­მო­იფ­არ­გლე­ბა.­ას­ევე­ივ­არა­უდ­ება­ ფუ­ძე­ენ­ის­ სის­ტე­მა­ტი­ზე­ბუ­ლი­ სე­მან­ტი­კუ­რი­ლექ­სი­კო­ნის­ შექ­მნა,­ რაც,­ ფაქ­ტობ­რი­ვად,­სა­ერ­თო­ქარ­თვე­ლუ­რი­ლექ­სი­კო­ნის­ სტრუქ­ტუ­რი­რე­ბას­ ნიშ­ნავს­ თე­მა­ტუ­რი­სე­მან­ტი­კუ­რი­ ჯგუ­ფე­ბის­ მი­ხედ­ვით.­ „ვფიქ­რობთ,­ პრო­ექ­ტით­ გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბუ­ლი­კვლე­ვა­იძ­ლე­ვა­სა­ფუძ­ველს­აღ­ვად­გი­ნოთ­ქარ­თვე­ლურ­ენ­ებ­ზე­მო­ლა­პა­რა­კე­თა­პრე­ის­ტო­რი­ული­ გან­ვი­თა­რე­ბის­ ად­ეკ­ვა­ტუ­რი­სუ­რა­თი­ და­ წარ­მოდ­გე­ნა­ შეგ­ვექ­მნას­ ამ­ხალ­ხთა­უძ­ვე­ლე­სი­მა­ტე­რი­ალ­ური­და­სუ­ლი­ერი­ კულ­ტუ­რის­ შე­სა­ხებ,“­­ აცხა­დე­ბენ­პრო­ექ­ტის­ძი­რი­თა­დი­შემ­სრუ­ლებ­ლე­ბი.

მა­თი­ გან­მარ­ტე­ბით,­ აღ­ნიშ­ნუ­ლი­კვლე­ვა­აქ­ტუ­ალ­ურია­არა­მხო­ლოდ­ქარ­თვე­ლო­ლო­გი­ის­ათ­ვის,­ სა­ერ­თო­ქარ­თვე­ლუ­რი­ ერ­თი­ანი­ ენ­ობ­რი­ვი­ სის­ტე­მის­აღ­დგე­ნის­ თვალ­საზ­რი­სით,­ არ­ამ­ედ­ ის­ტო­რი­ულ­შე­და­რე­ბი­თი­ ენ­ათ­მეც­ნი­ერ­ებ­ის­ათ­ვის­ სა­ზო­გა­დოდ,­ რად­გან­ სა­ერ­თო­ქარ­თვე­ლუ­რი­ ფუ­ძე­ენა­ ერთ­ ქრო­ნო­ლო­გი­ურ­სიბ­რტყე­ზე­(V­III­ათ­ას­წლე­ული­ჩვენს­წელ­თაღ­რიცხვამ­დე)­ მოიაზრება­ პრო­ტო­ინ­დო­ევ­რო­პულ­თან­ და­ პრო­ტო­სე­მი­ტურ­თან­ ერ­თად.­ შე­სა­ბა­მი­სად,­ სა­ერ­თო­ქარ­თვე­ლურ­ფუ­ძე­ენ­აზე­ მო­ლა­პა­რა­კე­ნი­ წი­ნა­აზი­ის­ კულ­ტუ­რუ­ლი­ არე­ალ­ის­ უძ­ვე­ლე­სი­ცი­ვი­ლი­ზა­ცი­ის­ ხალ­ხებს­ შო­რის­ ექ­ცე­ვი­ან.­სწო­რედ­ ამ­იტ­ომ­ ქარ­თვე­ლუ­რი­ ენ­ათ­მეც­ნი­ერ­ებ­ის­ მო­ნა­ცე­მე­ბის­ გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბა,­ქარ­თვე­ლურ­ ენ­ათა­ სის­ტე­მუ­რი­ შე­და­რე­ბით­ის­ტო­რი­ული­შეს­წავ­ლის­შუქ­ზე,­ახ­ალ­პერ­სპექ­ტი­ვებს­ წარ­მო­აჩ­ენს­ ინ­დო­ევ­რო­პულ­ და­ სე­მი­ტურ­ ენ­ათ­მეც­ნი­ერ­ებ­აშ­იც;­ამ­ას­თან­ ერ­თად,­ მი­ღე­ბუ­ლი­ შე­დე­გე­ბი­

სა­ინ­ტე­რე­სოა­ კავ­კა­სი­ურ­ ენ­ებ­თან­ მი­მარ­თე­ბის­ თვალ­საზ­რი­სი­თაც,­ რამ­დე­ნა­დაც­ობი­ექ­ტუ­რი­ დას­კვნა­ ქარ­თვე­ლუ­რი­ (სამ­ხრეთ­კავ­კა­სი­ური)­ და­ ჩრდი­ლო­კავ­კა­სი­ური­ენ­ებ­ის­ურ­თი­ერ­თმი­მარ­თე­ბის­შე­სა­ხებ­მხო­ლოდ­შე­სა­ბა­მი­სი­ფუ­ძე­ენ­ებ­ის­შე­და­რე­ბა­შე­პი­რის­პი­რე­ბის­ შე­დე­გად­ შე­იძ­ლე­ბა­გა­კეთ­დეს.

აღ­ნიშ­ნუ­ლი­ ტი­პის­ სა­მუ­შა­ოს­ ჩა­სა­ტა­რებ­ლად­ პრო­ექ­ტის­ მო­ნა­წი­ლე­ებს­ მო­უხ­დათ­ თავ­მოყ­რა­ ქარ­თვე­ლო­ლო­გი­ური­ის­ტო­რი­ულ­შე­და­რე­ბი­თი­ კვლე­ვე­ბის­ შე­დე­გე­ბი­სა,­რა­თა­მა­თი­შე­ჯე­რე­ბა­შე­პი­რის­პი­რე­ბა­გან­ხორ­ცი­ელ­ებ­ულ­იყო­ერ­თი­გან­საზღვრუ­ლი­ „პა­რა­დიგ­მის“­ ფარ­გლებ­ში,­ის­ტო­რი­ულ­შე­და­რე­ბი­თი­ ენ­ათ­მეც­ნი­ერ­ებ­ის­თა­ნა­მედ­რო­ვე­ მე­თო­დო­ლო­გი­ის­ გა­მო­ყე­ნე­ბით.­რე­გუ­ლა­რულ­ფო­ნო­ლო­გი­ურ­შე­სატყვი­სო­ბა­თა­ სის­ტე­მის­და­ზუს­ტე­ბი­სას,­შე­სატყვი­სო­ბა­თა­ გან­სხვა­ვე­ბუ­ლი­ ინ­ტერ­პრე­ტა­ცი­ებ­ის­ შე­ჯე­რე­ბა­შე­პი­რის­პი­რე­ბის­დროს­ სავ­სე­ბით­ და­საშ­ვე­ბია,­ რომ­ გან­სხვა­ვე­ბუ­ლი­ ინ­ტერ­პრე­ტა­ცი­ები­ ერ­თმა­ნე­თის­ მი­მართ­ „კომ­პლე­მენ­ტა­რულ­ნი“­აღ­მოჩ­ნდნენ­ ფუ­ძე­ენ­ის­ სხვა­დას­ხვა­ ქრო­ნო­ლო­გი­ური­ დო­ნის­ (უშუ­ალ­ოდ­ დაშ­ლის­წი­ნა­ პე­რი­ოდ­ისა­ და­ უფ­რო­ ად­რინ­დე­ლი­დო­ნის)­ გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით.­ სწო­რედ­ ამ­გვა­რი­ ვი­თა­რე­ბა­ დას­ტურ­დე­ბა,­ მა­გა­ლი­თად,­ „სი­ბი­ლან­ტთა­ შე­სატყვი­სო­ბე­ბის“­გან­სხვა­ვე­ბუ­ლი­ინ­ტერ­პრე­ტა­ცი­ებ­ის­შე­და­რე­ბა­შე­ჯე­რე­ბის­შე­დე­გად...

პრო­ექ­ტზე­ მუ­შა­ობა­ თით­ქმის­ და­სას­რულს­ უახ­ლოვ­დე­ბა.­ პრო­ექ­ტით­ გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბუ­ლი­ კვლე­ვის­ შე­დე­გად­ გა­მო­სა­ცე­მად­ მომ­ზად­დე­ბა­ ძი­რი­თა­დი­ ტექ­სტი­ერ­თი­ანი­ მო­ნოგ­რა­ფი­ისა­ „ქარ­თვე­ლურ­ენ­ათა­ ის­ტო­რი­ულ­შე­და­რე­ბი­თი­ გრა­მა­ტი­კა­ (სა­ერ­თო­ ქარ­თვე­ლუ­რი­ სე­მან­ტი­კუ­რი­ლექ­სი­კო­ნი­თურთ)“;­

პრო­ექ­ტის­ და­სას­რულს­ გა­მო­იც­ემა­კონ­კრე­ტუ­ლი­ საკ­ვლე­ვი­ სა­კითხე­ბი­სად­მი­მიძ­ღვნი­ლი­სტა­ტი­ებ­ის­კრე­ბუ­ლი.

წარ მოდ გე ნი ლი პრო ექ ტი ვა რა უდ ობს სა ერ თო-ქარ თვე ლუ რი ენ ის ერ თი ანი სის ტე მის რე კონ სტრუქ ცი ას, რაც გუ ლის ხმობს არა მარ ტო ფო ნო ლო გი ური სის ტე მის აღ დგე ნას, არ ამ ედ ძი რი თა დი გრა მა ტი კუ ლი მა ხა სი ათ ებ ლე ბის რე-კონ სტრუქ ცი ას აც. პრო ექ ტი მხო ლოდ ამ პრობ ლე მა ტი კით არ შე მო იფ არ გლე ბა. ას ევე ივ არა უდ-ება ფუ ძე ენ ის სის ტე მა ტი ზე ბუ ლი სე მან ტი კუ რი ლექ სი კო ნის შექ მნა, რაც, ფაქ-ტობ რი ვად, სა ერ თო-ქარ თვე ლუ რი ლექ სი კო ნის სტრუქ ტუ რი რე ბას ნიშ ნავს თე მა ტუ რი სე მან ტი კუ რი ჯგუ ფე ბის მი ხედ ვით. „ვფიქ რობთ, პრო ექ ტით გათ ვა-ლის წი ნე ბუ ლი კვლე ვა იძ ლე ვა სა ფუძ ველს აღ ვად გი ნოთ ქარ თვე ლურ ენ ებ ზე მო ლა პა რა კე თა პრე ის ტო რი ული გან ვი თა რე ბის ად ეკ ვა ტუ რი სუ რა თი და წარ-მოდ გე ნა შეგ ვექ მნას ამ ხალ ხთა უძ ვე ლე სი მა ტე რი ალ ური და სუ ლი ერი კულ-ტუ რის შე სა ხებ

პრე­ზი­დენ­ტი­_­1986­წ.),­ინ­დო­ევ­რო­პუ­ლი­სა­ზო­გა­დო­ებ­ის­სა­პა­ტიო­წევ­რი­(გფრ);­ბო­ნი­სა­და­ჩი­კა­გოს­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტე­ბის­სა­პა­ტიო­დოქ­ტო­რი.თა­მაზ­გამ­ყრე­ლი­ზე­არ­ის­ლე­ნი­ნუ­რი­პრე­მი­ის­ლა­ურე­ატი­მეც­ნი­ერ­ებ­ის­დარ­გში,­ჰუმ­ბოლ­დტის­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­პრე­მი­ის­ლა­ურე­ატი;­ივ.­ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლის­პრე­მი­ის­ლა­ურე­ატი.­იყო­„სსრკ­უზ­ენა­ესი­საბ­ჭოს“­წევ­რი,­სა­ქარ­თვე­ლოს­უზ­ენა­ესი­საბ­ჭო­სა­და­რამ­დე­ნი­მე­მოწ­ვე­ვის­სა­ქარ­თვე­ლოს­პარ­ლა­მენ­ტის­წევ­რი­(1990­1992­და­1992­2003­წლებ­ში);­სხვა­დას­ხვა­დროს­იყო­სა­ქარ­თვე­ლოს­პარ­ლა­მენ­ტის­სა­გა­რეო­ურ­თი­ერ­თო­ბა­თა­კო­მი­ტე­ტის­თავ­მჯდო­მა­რე­და­მუდ­მივ­მოქ­მე­დი­სა­პარ­ლა­მენ­ტო­დე­ლე­გა­ცი­ებ­ის­სა­კო­ორ­დი­ნა­ციო­საბ­ჭოს­ხელ­მძღვა­ნე­ლი.და­ჯილ­დო­ვე­ბუ­ლია­„ღირ­სე­ბის­ორ­დე­ნით“;­სა­ქარ­თვე­ლოს­ეკ­ლე­სი­ის­უმ­აღ­ლე­სი­ჯილ­დო­თი­–­წმი­და­გი­ორ­გის­ოქ­როს­ორ­დე­ნით;­მი­ნი­ჭე­ბუ­ლი­აქ­ვს­„თბი­ლი­სის­სა­პა­ტიო­მო­ქა­ლა­ქის“­წო­დე­ბა;­აკ­ად­ემ­იკ­ოსი­თა­მაზ­გამ­ყრე­ლი­ძე­იკ­ვლევს­კულ­ტუ­რის­ის­ტო­რი­ის,­აღ­მო­სავ­ლეთ­მცოდ­ნე­ობ­ისა­და­თე­ორი­ული­ენ­ათ­მეც­ნი­ერ­ებ­ის,­ძვე­ლი­აღ­მო­სავ­ლუ­რი­ენ­ებ­ის,­ინ­დო­ევ­რო­პუ­ლი,­სე­მი­ტუ­რი,­ქარ­თვე­ლუ­რი­ენ­ებ­ის­სტრუქ­ტუ­რი­სა­და­თე­ორი­ის­სა­კითხებს.­მი­სი­მრა­ვა­ლი­ფუნ­და­მენ­ტუ­რი­ნაშ­რო­მი­გა­მო­ცე­მუ­ლია­ქარ­თულ­სა­და­უცხო­ურ­ენ­ებ­ზე.

თსუ მეცნიერება 112015

სულხან­საბას­ატლასი,­რომელიც­1716­წელს­ევროპიდან­

დაბრუნებულმა­ქართლის­ელჩმა­თან­ჩამოიტანა.­ატლ

ასზე­დატანილია­

სულხან­საბას­მიერ­შესრულებული­ქართული­წარწერები.

2015თსუ მეცნიერება12

ჰუმანიტარულ მეცნიერებათა ფაკულტეტი

„ან თი მოზ ივ ერი ელი –ქარ თულ-ევ რო პუ ლი დი ალ ოგი“

„მთელ­რიგ­უბ­ედ­ურ­ებ­ათა­შო­რის,­რაც­ად­ამი­ან­ის­სულ­სა­და­გულს­სას­ტი­კად­ან­ად­გუ­რებს­და­ამ­ახ­ინ­ჯებს,­ყვე­ლა­ზე­უფ­რო­სა­ში­ნე­ლია­გა­უნ­ათ­ლებ­ლო­ბა,­უც­ოდ­ინ­არ­ობა­და­აზ­რის­შეზღუ­დუ­ლო­ბა“­–­ეს­სიტყვები­ეკუთვნის­რუ­მი­ნეთ­ში­მოღ­ვა­წე­უდ­იდ­ეს­ქარ­თველ­ღვთის­მეტყველ­სა­და­ფი­ლო­სო­ფოსს,­რუ­მი­ნე­თი­სა­და­სა­ქარ­თვე­ლოს­ეკ­ლე­სი­ის­მი­ერ­წმინ­და­ნად­შე­რაცხულ­რუ­მი­ნე­თის­მიტ­რო­პო­ლიტს­ან­თი­მოზ­ივ­ერი­ელს­(1650­1716).­მი­სი­მემ­კვიდ­რე­ობა­ქარ­თულ­ენ­აზე­დღემ­დე­არ­იყო­ნა­თარ­გმნი­და,­აქ­ედ­ან­გა­მომ­დი­ნა­რე,­ქარ­თულ­სა­მეც­ნი­ერო­სივ­რცე­ში­პრაქ­ტი­კუ­ლად­არ­იყო­შეს­წავ­ლი­ლი.­მი­ზე­ზი­ის­არ­ის,­რომ­ან­თი­მოზ­ივ­ერი­ელ­ის­თხზუ­ლე­ბა­თა­უდ­იდ­ესი­ნა­წი­ლი­რუ­მი­ნულ­ენ­აზეა­შეს­რუ­ლე­ბუ­ლი,­ხო­ლო­ბერ­ძნულ­და­არ­აბ­ულ­ენ­ებ­ზე­შექ­მნი­ლი­წე­რი­ლე­ბი­სხვა­დას­ხვა­ქვეყ­ნის­ბიბ­ლი­ოთ­ეკ­ებ­ის­სა­ცა­ვებ­შია­შე­მო­ნა­ხუ­ლი.­რუ­მი­ნულ­ენ­აზე­შეს­რუ­ლე­ბუ­ლი­მემ­კვიდ­რე­ობ­ის­კომ­პლექ­სუ­რი­სა­მეც­ნი­ერო­კვლე­ვე­ბი­მხო­ლოდ­მოკ­ლე­ინ­გლი­სუ­რე­ნო­ვა­ნი­რე­ზი­უმე­ებ­ითაა­წარ­მოდ­გე­ნი­ლი.­რუ­მი­ნულ­კულ­ტუ­რულ­სივ­რცე­ში­ან­თი­მოზ­ივ­ერი­ელ­ის­რო­ლი­და­მნიშ­ვნე­ლო­ბა­უზ­არ­მა­ზა­რია­–­იგი­აღი­არ­ებ­ულია­რუ­მი­ნულ­ენ­ათ­მეც­ნი­ერ­ებ­აში­ლი­ტურ­გი­ული­და­კლა­სი­კურ­ლი­ტე­რა­ტუ­რუ­ლი­ენ­ებ­ის­ერთ­ერთ­მთა­ვარ­დამ­ფუძ­ნებ­ლად,­სა­ეკ­ლე­სიო­სა­მარ­თალ­შე­მომ­ქმედ­ჰო­მი­ლე­ტად,­უბ­ად­ლო­რი­ტო­რად­და­მქა­და­გე­ბე­ლად,­გა­ნათ­ლე­ბი­სა­და­სას­ტამ­ბო­საქ­მის­ორ­გა­ნი­ზა­ტო­რად,­კლა­სი­კუ­რი,­აღ­მო­სავ­ლუ­რი­და­ევ­რო­პუ­ლი­ენ­ებ­იდ­ან­დახ­ვე­წი­ლი­თარ­გმა­ნე­ბის­ავ­ტო­რად,­რუ­მი­ნუ­ლი­სა­ლი­ტე­რა­ტუ­რო­და­სა­ეკ­ლე­სიო­ენ­ის­რე­ფორ­მა­ტო­რად,­ეკ­ლე­სია­მო­ნას­ტრე­ბის­ქტი­ტო­რად,­დახ­ვე­წი­ლი­გე­მოვ­ნე­ბის­ხუ­როთ­მოძ­ღვარ­კა­ლიგ­რა­ფად,­სა­სუ­ლი­ერო­სკო­ლე­ბი­სა­და­რუ­მი­ნეთ­ში­პირ­ვე­ლი­სა­ჯა­რო­ბიბ­ლი­ოთ­ეკ­ის­და­მა­არ­სე­ბე­ლად.

ანთიმის­გამოცემები

თსუ მეცნიერება 132015

ან­თი­მოზ­ ივ­ერი­ელ­ის­ შე­მოქ­მე­დე­ბის­და­მოღ­ვა­წე­ობ­ის­ქარ­თველ­მკითხვე­ლამ­დე­მი­ტა­ნის­მიზ­ნით­შეიქ­მნა­პრო­ექ­ტი­„ან­თი­მოზ­ ივ­ერი­ელი­ქარ­თულ­ევ­რო­პუ­ლი­დი­ალ­ოგი“.­ პრო­ექ­ტმა­ სა­ხელ­მწი­ფო­ სა­მეც­ნი­ერო­გრან­ტე­ბის­2013­წლის­კონ­კურ­სში­გა­იმ­არ­ჯვა­და­ მი­სი­დას­რუ­ლე­ბა­ 2016­წლის­ აპ­რილ­საა­ და­გეგ­მი­ლი.­ კვლე­ვას­ახ­ორ­ცი­ელ­ებ­და­ თსუ­ ფი­ლო­სო­ფი­ის­ ინ­სტი­ტუ­ტის­ პრო­ფე­სორ­თა­ ჯგუ­ფი:­ პრო­ექ­ტის­სა­მეც­ნი­ერო­ხელ­მძღვა­ნე­ლი,­ფი­ლო­სო­ფი­ის­ მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­ დოქ­ტო­რი,­ კონ­სტან­ცის­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის­სა­პა­ტიო­დოქ­ტო­რი­ ან­ას­ტა­სია­ ზა­ქა­რი­აძე,­ ფი­ლო­სო­ფი­ის­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­ დოქ­ტო­რე­ბი:­ ირ­აკ­ლი­ბრა­ჭუ­ლი,­ვა­ლე­რი­ან­რა­მიშ­ვი­ლი,­დე­მუ­რი­ჯა­ლა­ღო­ნია,­ თსუ­ მოწ­ვე­ული­ პრო­ფე­სო­რი,­ ღვთის­მეტყვე­ლე­ბის­ დოქ­ტო­რი,­ დე­კა­ნო­ზი­ ალ­ექ­სი­ ქშუ­ტაშ­ვი­ლი.­ პრო­ექ­ტის­გან­ხორ­ცი­ელ­ებ­აში,­ რო­გორც­ დამ­ხმა­რე­პერ­სო­ნა­ლი,­ ჩარ­თულ­ნი­ არი­ან:­ სა­სუ­ლი­ერო­აკ­ად­ემი­ის­კურ­სდამ­თავ­რე­ბუ­ლი,­თე­ოლ­ოგი­ის­ მა­გის­ტრი,­ თსუ­ ფი­ლო­სო­ფი­ის­დოქ­ტო­რან­ტი,­დე­კა­ნო­ზი­გი­ორ­გი­წე­რო­ძე­და­ ფი­ლო­ლო­გი­ის­ დოქ­ტო­რი­ ნი­ნო­ ბაგ­რა­ტი­ონ­და­ვი­თაშ­ვი­ლი.

რო­გორც­ პრო­ექ­ტის­ ავ­ტო­რი­ ან­ას­ტა­სია­ ზა­ქა­რი­აძე­ გან­მარ­ტავს,­ იმ­ის­ათ­ვის,­რომ­ ქარ­თველ­ მკითხველს­ უცხო­ეთ­ში­მოღ­ვა­წე­ ღვთის­მეტყვე­ლის­ და­ ფი­ლო­სო­ფო­სის­ შე­მოქ­მე­დე­ბა­ გა­ეც­ნო,­ სა­ჭი­რო­გახ­და­ ან­თი­მოზ­ ივ­ერი­ელ­ის­ თხზუ­ლე­ბე­ბის­ რუ­მი­ნუ­ლი­ ენ­იდ­ან­ ქარ­თულ­ ენ­აზე­თარ­გმნა.­ შე­ირ­ჩა­და­ ით­არ­გმნა­ ან­თი­მოზ­ივ­ერი­ელ­ის­ ყვე­ლა­ზე­ ცნო­ბი­ლი­ ნაშ­რო­მი­ „დი­და­ქე­ები„­ –­ ქა­და­გე­ბე­ბის­ სრუ­ლი­კორ­პუ­სი,­ ას­ევე­ მსოფ­ლიო­ კა­ნო­ნი­კუ­რი­სა­მარ­თლის­ უმ­ნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნე­სი­ ძეგ­ლი­

­ან­თი­მოზ­ ივ­ერი­ელ­ის­ მო­ნას­ტრის­ ტი­პი­კო­ნი,­ თხზუ­ლე­ბე­ბი:­ „კა­ნონ­თა­ თა­ვე­ბი“,­„სა­ეკ­ლე­სიო­ სწავ­ლე­ბა“,­ „სწავ­ლე­ბა­ სი­ნა­ნუ­ლის­ სა­იდ­უმ­ლოს­ შე­სა­ხებ“,­ თავ­და­სა­ცა­ვად­და­წე­რი­ლი­უს­ტა­რე­ბი,­ან­თი­მოზ­ივ­ერი­ელ­ის­ მი­ერ­ დას­ტამ­ბულ­ გა­მო­ცე­მა­თა­წი­ნა­სიტყვა­ობ­ები­და­მიძ­ღვნე­ბი.­

მკვლე­ვა­რის­ აზ­რით,­ „ან­თი­მოზ­ ივ­ერი­ელ­ის­ მოღ­ვა­წე­ობა­ და­ შე­მოქ­მე­დე­ბა­აუც­ილ­ებ­ელი­ ელ­ემ­ენ­ტია­ ქარ­თუ­ლი­ თე­ოლ­ოგი­ური­ აზ­როვ­ნე­ბის­ გან­ვი­თა­რე­ბა­ში,­ რად­გან­ მი­სი­ სა­ხით­ გან­ხორ­ცი­ელ­და­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო­ბის­ ეპ­ოქ­აში­ ქარ­თუ­ლი­ტრა­დი­ცი­ული­ რე­ლი­გი­ური­ ცნო­ბი­ერ­ებ­ის­ გა­ნახ­ლე­ბა­ და­ ევ­რო­პულ­ თე­ოლ­ოგი­ურ­ აზ­როვ­ნე­ბას­თან­ ახ­ალი­ დაბ­რუ­ნე­ბა.­ან­თი­მოზ­ ივ­ერი­ელ­მა­ შეს­ძლო­ რო­გორც­ზო­გა­დად­თე­ოლ­ოგი­ურ­აზ­როვ­ნე­ბა­ში,­ას­ევე­და­სავ­ლურ­აზ­როვ­ნე­ბას­თან­კავ­ში­რის­ხუთ­ სა­უკ­უნ­ოვ­ანი­ წყვე­ტი­ლის­ დაძ­ლე­ვა,­და­აღ­ად­გი­ნა­თე­ოლ­ოგი­ურ­კულ­ტუ­რუ­ლი­დი­ალ­ოგი­ევ­რო­პულ­თე­ოლ­ოგი­ურ,­კულ­ტუ­რულ­და­სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო­სივ­რცეს­თან“,­ –­ აღ­ნიშ­ნავს­ პრო­ექ­ტის­ ხელ­მძღვა­ნე­ლი.

ქარ­თველ­ მეც­ნი­ერ­თა­ გან­ცხა­დე­ბით,­ან­თი­მოზ­ ივ­ერი­ელი­ გვევ­ლი­ნე­ბა­ და­სავ­ლუ­რი­ გან­მა­ნათ­ლებ­ლო­ბის­ პრო­ექ­ტის­გა­მორ­ჩე­ულ­თე­ორ­ეტ­იკ­ოს­ად­და­პრაქ­ტი­კო­სად­ იმ­დრო­ინ­დელ­ მსოფ­ლი­ოში.­ მას­მი­აჩ­ნია,­ რომ­ გო­ნე­ბის­ სა­ჭი­რო­ გა­მო­ყე­ნე­ბა­ პრაქ­ტი­კუ­ლად­ მხო­ლოდ­ მა­შინ­ რე­ალ­იზ­დე­ბა,­ თუ­ გან­ვი­თარ­დე­ბა­ პო­ლიგ­რა­ფი­ული­ წარ­მო­ება,­ წიგ­ნე­ბის­ ბეჭ­დვა,­თარ­გმნა­და­ტი­რა­ჟი­რე­ბა.­ ან­თი­მო­ზი­სათ­ვის­ „აზ­როვ­ნე­ბის­ თა­ვი­სუფ­ლე­ბის­ ზე­იმი“­უნ­და­ მომ­ზად­დეს­ აზ­რის­ წე­რი­ლო­ბი­თი­გად­მო­ცე­მის­ფორ­მით­და­ეს­უნ­და­მოხ­დეს­

ანასტასია ზაქარიაძე

ივანე­ჯავახიშვილის­სახელობის­თბილისის­სახელმწიფო­უნივერსიტეტის­ასოცირებული­პროფესორი.­ფილოსოფიის­მეცნიერებათა­დოქტორი.­მინიჭებული­აქვს­კონსტანცას­ოვიდიუსის­უნივერსიტეტის­საპატიო­პროფესორის­წოდება.2005­წლიდან­დღემდე­მუშაობს­თსუ­ფილოსოფიის­ინსტიტუტში.­არის­ანთიმოზ­ივერიელის­ფილოსოფიისა­და­თეოლოგიის­სამეცნიერო­კვლევითი­ცენტრის­ხელმძღვანელი.­2011­2014­წლებში­იყო­თბილისის­სახელმწიფო­უნივერსიტეტისფილოსოფიის­ინსტიტუტის­უფროსის­მოადგილე,­აგრეთვე­თსუ­ს­ხარისხის­უზრუნველყოფის­სამსახურის­ხელმძღვანელი.­არის­სამოცამდე­პუბლიკაციის,­მათ­შორის­სახელმძღვანელოებისა­და­მონოგრაფიების­ავტორი.­მონაწილეობას­იღებდა­სხვადასხვა­ეროვნულ­თუ­საერთაშორისო­გრანტებში.­ორგანიზატორი­და­მონაწილე­იყო­50­ზე­მეტი­საერთაშორისო­კონფერენციის­–­როგორც­საქართველოში,­ასევე­ამერიკის­შეერთებული­შტატები,­იტალიაში,­ისრაელში,­პოლონეთში,­რუმინეთში,­უკრაინაში­და­ა.შ.

ანთიმის­მიერ­შექმნილი­პირადი­ღერბი

ანთიმის­გამოცემები

2015თსუ მეცნიერება14

ბი­ლინ­გვუ­რი­და­ პო­ლი­ლინ­გვუ­რი­ ინ­ტერ­ტექ­სტუ­ალ­ური­საქ­მი­ან­ობ­ით,­კულ­ტუ­რა­თა­დი­ალ­ოგ­ით.­ ან­თი­მო­ზი­სე­ული­ „პრო­ექ­ტი“­ პრინ­ცი­პუ­ლად­ შორ­დე­ბა­ კან­ტი­ან­ურ­„პრო­ექ­ტს“­გო­ნე­ბის­ავ­ტო­ნო­მი­ის­პუნ­ქტში,­და­შე­სა­ბა­მი­სად,­„გო­ნე­ბის­რე­ლი­გი­ის“­უპ­ერ­სპექ­ტი­ვო­ბა­ზე­ და­ დეს­ტრუქ­ცი­ულ­ პო­ტენ­ცი­ალ­ზე­მკა­ფიო­მი­თი­თე­ბებს­შე­იც­ავს.

ან­თი­მოზ­ივ­ერი­ელ­ის­საღ­ვთის­მეტყვე­ლო­ მემ­კვიდ­რე­ობ­ის­ ან­ალ­იზი­ გვიჩ­ვე­ნებს,­ რომ­ ახ­ალი­ ეპ­ოქ­ის­ გა­მოწ­ვე­ვე­ბის­კონ­ტექ­სტში­იგი­ბი­ზან­ტი­ური­თე­ოლ­ოგი­ის­ტრა­დი­ცი­ებ­ის­შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბი­სა­და­გან­მტკი­ცე­ბის­დახ­ვე­წილ­ნი­მუ­შია.­ევ­რო­პუ­ლი­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო­ბის­ პე­რი­ოდ­ში,­ ან­თი­მო­ზი­გვევ­ლი­ნე­ბა­ მარ­თლმა­დი­დებ­ლუ­რი­ თე­ოლ­ოგი­ური­ ტრა­დი­ცი­ის­ კრე­ატი­ული­ ად­აპ­ტა­ცი­ის­ გან­მა­ხორ­ცი­ელ­ებ­ელ­ად.­ ესაა,­მი­სი­ აზ­რით,­ ეპ­ოქ­ის­ გა­ნათ­ლე­ბის­ მთა­

ვა­რი­ მი­ზა­ნი.­ ან­თი­მო­ზი­ პრო­ტეს­ტან­ტულ­და­ კა­თო­ლი­კურ­ ვა­რი­ან­ტებ­ში­ რო­გორც­სცი­ენ­ტიზ­მის,­ ას­ევე­ ქრის­ტი­ან­ობ­ის­ ცალ­მხრი­ვო­ბის­ საფ­რთხე­ებს­ ხე­დავ­და.­ ამ­ით­გან­სხვავ­დე­ბა­ ან­თი­მის­ ხედ­ვა­ ევ­რო­პუ­ლი­გან­მა­ნათ­ლებ­ლუ­რი­ მოძ­რა­ობ­ის­ ის­ეთი­რა­დი­კა­ლუ­რი­შე­ნა­კა­დე­ბის­გან,­რო­გო­რი­ცაა­ ერ­თის­ მხრივ­ მა­ტე­რი­ალ­იზ­მი­ და­ მე­ორე­მხრივ­–­რა­ცი­ონ­ალ­ური­თე­ოლ­ოგია.

ავ­ტო­რის­ თქმით,­ ან­თი­მოზ­ ივ­ერი­ელ­ის,­რო­გორც­ფი­ლო­სო­ფო­სის­ ხედ­ვის­ სი­ახ­ლე­ წარ­მოჩ­ნდა­ ეთ­იკ­ურ­ის­ პრი­მა­ტის­ონ­ტო­თე­ოლ­ოგი­ურ­ და­ფუძ­ნე­ბა­ში­ და­კო­გი­ტოს­ პრინ­ცი­პის­თე­ოლ­ოგი­ურ­ტრან­სფორ­მა­ცი­აში.­ ამ­ით­ მან­ შეს­ძლო­ და­ეძ­ლია­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო­ბი­სა­და­ჰუ­მა­ნიზ­მის­დი­ლე­მე­ბი.­

რო­გორც­ პრო­ექ­ტის­ ავ­ტო­რი­ გან­მარ­ტავს,­ ან­თი­მოზ­ ივ­ერი­ელ­ის­ მი­ერ­ ჩა­მო­ყა­

ლი­ბე­ბუ­ლი­ მარ­თლმა­დი­დე­ბე­ლი­ ეკ­ლე­სი­ისა­ და­ სა­ხელ­მწი­ფოს­ ურ­თი­ერ­თო­ბის­პრინ­ცი­პე­ბი­ კა­ნო­ნი­კუ­რი­ სა­მარ­თლის­პო­ზი­ცი­ებ­იდ­ან­ აქ­ტუ­ალ­ურია­თა­ნა­მედ­რო­ვე­ სა­ქარ­თვე­ლო­სათ­ვის.­ 1995­ წლის­ სა­კონ­სტი­ტუ­ციო­ შე­თან­ხმე­ბა­ სა­ქარ­თვე­ლოს­სა­მო­ცი­ქუ­ლო­ მარ­თლმა­დი­დე­ბელ­ ეკ­ლე­სი­ასა­ და­ სა­ქარ­თვე­ლოს­ სა­ხელ­მწი­ფოს­შო­რის­ ცოცხა­ლი­ ის­ტო­რი­ული­ პრო­ცე­სის­საწყი­სია.­ ეს­ პრო­ცე­სი,­ სხვა­ მრა­ვალ­ ას­პექ­ტთან­ ერ­თად,­ გუ­ლის­ხმობს­ სა­მი­ სა­მარ­თლებ­რი­ვი­ სფე­როს­ –­ კა­ნო­ნი­კუ­რი­სა­მარ­თა­ლი,­ ერ­ოვ­ნუ­ლი­ სა­მარ­თა­ლი­ და­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­და­ევ­რო­კავ­ში­რის­სა­მარ­თლებ­რი­ვი­რე­ალ­ობ­ანი,­ჰარ­მო­ნი­ზე­ბას.

ან­თი­მოზ­ ივ­ერი­ელ­ის­ მი­ერ­ ნათ­ლად­გა­მო­იკ­ვე­თა­ ეკ­ლე­სი­ის­ კულ­ტუ­რუ­ლი­ მი­სია.­ „ალ­ინ­იზ­აცი­ისა“­ და­ „სლა­ვი­ზა­ცი­ის“­ტენ­დენ­ცი­ებ­ის­ დაძ­ლე­ვით­ პრაქ­ტი­კუ­ლად­გან­ხორ­ცი­ელ­და­ წმ.­ ან­თი­მი­სე­ული­ „სე­მი­ოზ­ის­ის“­დე­ვი­ზი:­„მე­მირ­ჩევ­ნია­ეკ­ლე­სი­ებ­ში­ ით­ქვას­ მხო­ლოდ­ ხუ­თი­ოდე­ სიტყვა­ იმ­ენ­ებ­ზე,­რო­მე­ლიც­ყვე­ლა­სათ­ვის­გა­სა­გე­ბი­იქ­ნე­ბა,­ ვიდ­რე­ წარ­მო­ით­ქვას­ ოცი­ათ­ასი­სიტყვა­მსმე­ნე­ლი­სათ­ვის­გა­უგ­ებ­არ­ენ­აზე“.

ან­ას­ტა­სია­ ზა­ქა­რი­აძ­ის­ გან­მარ­ტე­ბით,­ჩა­ტა­რე­ბუ­ლი­ კვლე­ვის­ სი­ახ­ლე­ იმ­აშია,­რომ­ გან­ხორ­ცი­ელ­და­ ან­თი­მოზ­ ივ­ერი­ელ­ის­ მემ­კვიდ­რე­ობ­ის­ კომ­პლექ­სუ­რი,­დის­ციპ­ლი­ნა­თა­ შო­რის­ ინ­ტერ­პრე­ტა­ცია­და­ მი­სი­ რეპ­რე­ზენ­ტა­ცი­ას­ თა­ნა­მედ­რო­ვე­კულ­ტუ­რულ­და­სა­მეც­ნი­ერო­სივ­რცე­ში.­გა­ან­ალ­იზ­და­ევ­რო­პუ­ლი­იდ­ენ­ტო­ბის­მშე­ნებ­ლო­ბის­ პრო­ცეს­ში­და­ მსოფ­ლიო­კულ­ტუ­რულ­სივ­რცე­ში,­რუ­მი­ნუ­ლი­და­ქარ­თუ­ლი­კულ­ტუ­რე­ბის­ინ­ტეგ­რი­რე­ბის­ან­თი­მო­ზი­სე­ული­პა­რა­დიგ­მა,­მულ­ტი­კულ­ტუ­რა­ლიზ­მის­და­სა­ფუძ­ნებ­ლად­ გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლი­ გზე­ბი,­ტრა­დი­ცი­ისა­ და­ თა­ნა­მედ­რო­ვე­ობ­ის­ ურ­თი­ერ­თო­ბის­ მნიშ­ვნე­ლო­ბა­ ინ­ტერ­კულ­ტუ­რუ­ლი­დი­ალ­ოგ­ის­აგ­ებ­აში.­

აღ­სა­ნიშ­ნა­ვია,­ რომ­ სწო­რედ­ ან­თი­მოზ­ ივ­ერი­ელ­ის­ სა­ხელს­ უკ­ავ­შირ­დე­ბა­პირ­ვე­ლი­ ქარ­თუ­ლი­ სტამ­ბის­ და­არ­სე­ბა.­უცხო­ეთ­ში­ მოღ­ვა­წე­ ქარ­თველ­მა­ ღვთის­მეტყველ­მა­ უდ­იდ­ესი­ წვლი­ლი­ შე­იტ­ანა­სა­გა­მომ­ცემ­ლო­სას­ტამ­ბო­ საქ­მი­ან­ობ­ის­გან­ვი­თა­რე­ბის­ საქ­მე­ში.­ რო­გორც­ კვლე­ვის­დროს­ გა­მო­იკ­ვე­თა,­რუ­მი­ნე­თის­ სხვა­დას­ხვა­ კუთხე­ში­ ამ­ოქ­მე­დე­ბულ­ არა­ერ­თ­სტამ­ბა­ში,­ მი­სი­ უშუ­ალო­ მო­ნა­წი­ლე­ობ­ით­ და­იბ­ეჭ­და­ ლი­ტურ­გი­კუ­ლი­ და­ სა­მოძ­ღვრო­დამ­რი­გებ­ლუ­რი­ ში­ნა­არ­სის­ 63­წიგ­ნი­ ბერ­ძნულ,­ რუ­მი­ნულ,­ სლა­ვურ­ და­არ­აბ­ულ­ენ­ებ­ზე­და­ას­ევე­ქარ­თუ­ლე­ნო­ვა­ნი­ოდ­იკი.­ 1701­წელს­ან­თი­მოზ­მა­თა­ვი­სი­ხე­ლით­ ააწყო­ და­ ან­ტი­ოქ­ელ­ მარ­თლმა­დი­დებ­ლებს­გა­უგ­ზავ­ნა­ის­ტო­რი­აში­პირ­ვე­ლი­არ­აბ­ულენ­ოვ­ანი­სტამ­ბა,­ხო­ლო­1709­წელს­–­სა­უკ­ეთ­ესო­მო­წა­ფეს­მი­ჰაი­იშ­თვა­ნო­ვიჩს­თბი­ლის­ში­ვახ­ტანგ­VI­სთან­გა­ატ­ანა­ქარ­თუ­ლე­ნო­ვა­ნი­სტამ­ბა­და­ახ­ალდა­ბეჭ­დი­ლი­ოდ­იკ­ები.

„ჩა­ტა­რე­ბულ­ი­ კვლე­ვე­ბი­ ან­თი­მოზ­ ივ­ერი­ელ­ის­შე­მოქ­მე­დე­ბი­სა­და­მო­ძი­ებე­ული­

ანთიმის­მონასტერი­ბუქარესტში

თსუ მეცნიერება 152015

მა­სა­ლე­ბის­ ან­ალ­იზი­ სა­შუ­ალ­ებ­ას­ გვაძ­ლევს­ და­ვას­კვნათ,­ რომ­ XVII­XVIII­ სა­უკ­უნე­ებ­ის­ გა­მო­ჩე­ნი­ლი­ მოღ­ვა­წის­ ან­თი­მოზ­ივ­ერი­ელ­ის­ შე­მოქ­მე­დე­ბა­ წარ­მო­ად­გენს­კულ­ტუ­რა­თა­ წარ­მა­ტე­ბუ­ლი­ დი­ალ­ოგ­ის­მა­გა­ლითს.­ ან­თი­მოზ­ ივ­ერი­ელი­ქარ­თვე­ლი,­ რო­მე­ლიც­ მოღ­ვა­წე­ობ­და­ ევ­რო­პა­ში,­ ბალ­კა­ნეთ­ში,­ რუ­მი­ნეთ­ში,­ ევ­რო­პის­უმ­ნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნე­სი­ და­ ჯერ­ ნაკ­ლე­ბად­ცნო­ბი­ლი­ვექ­ტო­რის­ქარ­თულ­ევ­რო­პუ­ლი­ვექ­ტო­რის­ შე­მოქ­მე­დი­ და­ პრაქ­ტი­კუ­ლად­გან­მა­ხორ­ცი­ელ­ებ­ელია.­მი­სი­ცხოვ­რე­ბი­სა­და­ შე­მოქ­მე­დე­ბის­ რე­აქ­ტუ­ლი­ზა­ცია­ უშუ­ალ­ოდ­ არ­ის­ და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი­ „ევ­რო­პის­იდე­ას­თან“­და­ ამ­ „იდე­ის“­ კავ­შირ­თან­ორ­უმ­ნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნეს­ კულ­ტუ­რულ­ის­ტო­რი­ულ­ რე­გი­ონ­თან:­ სა­ქარ­თვე­ლოს­თან­ და­აღ­მო­სავ­ლეთ­ ევ­რო­პას­თან­ –­ რუ­მი­ნეთ­თან“,­–­აღ­ნიშ­ნავს­ან­ას­ტა­სია­ზა­ქა­რი­აძე.­

კვლე­ვის­ „ან­თი­მოზ­ ივ­ერი­ელი­ქარ­თულ­ევ­რო­პუ­ლი­ დი­ალ­ოგ­ის“­ ფარ­გლებ­ში­ გან­ხორ­ცი­ელ­და­ ექ­სპე­დი­ცია­ ბუ­ქა­რეს­ტში,­ რომ­ლის­ მი­ზა­ნიც­ იყო­ რუ­მი­ნე­თის­პატ­რი­არ­ქის­ იურ­ის­დიქ­ცი­აში­ არ­სე­ბუ­ლი­ან­თი­მოზ­ ივ­ერი­ელ­ის­ სა­მო­ნას­ტრო­ კომ­პლექ­სის­ ბიბ­ლი­ოთ­ეკ­ასა­ და­ სხვა­ ბიბ­ლი­ოთ­ეკ­ებ­ის­ სა­ცა­ვებ­ში­ კვლე­ვი­სათ­ვის­სა­ჭი­რო­და­მა­ტე­ბი­თი­მა­სა­ლე­ბის­ მო­ძი­ება­და­ ას­ევე­ ან­თი­მოზ­ ივ­ერი­ელ­ის­ მემ­კვიდ­რე­ობ­ის­სხვა­არ­ტე­ფაქ­ტე­ბის­მო­ნა­ხუ­ლე­ბა­შეს­წავ­ლა.

მუ­შა­ობ­ის­ პე­რი­ოდ­ში­ ან­თი­მოზ­ ივ­ერი­ელ­ის­ შე­მოქ­მე­დე­ბა­ პე­რი­ოდ­ულ­ად,­ კონ­ფე­რენ­ცი­ებ­სა­და­თე­ორი­ულ­სე­მი­ნა­რებ­ზე­წა­კითხუ­ლი­მოხ­სე­ნე­ბე­ბის­და­პუბ­ლი­კა­ცი­ებ­ის­სა­ხით,­წარ­მოდ­გე­ნი­ლი­იყო­ფარ­თო­სა­ზო­გა­დო­ებ­ის­წი­ნა­შე.­ამ­ას­თან,­ან­თი­მოზ­ივ­ერი­ელ­ის­ სა­მო­ნას­ტრო­ კომ­პლექ­სში­შედ­გა­ სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ სე­მი­ნა­რი­ “ან­თი­

მოზ­ ივ­ერი­ელი:­ ქარ­თულ­რუ­მი­ნუ­ლი­ მე­რი­დი­ანი“.­ მას­ში­ ექ­სპე­დი­ცი­ის­ წევრ­ ქარ­თველ­ პრო­ფე­სო­რებ­თან­ ერ­თად­ მო­ნა­წი­ლე­ობ­დნენ­ თე­ოლ­ოგი­ის­ დოქ­ტო­რე­ბი:­პრო­ტო­დი­აკ­ონი­გა­მა­ლი­ერი­სი­მა,­ იღ­უმ­ენი­კი­რი­ლე­ლო­ვი­ნი,­მღვდელ­მო­ნა­ზო­ნი­ან­თი­მო­ზი,­ წმინ­და­ სი­ნო­დის­ ბიბ­ლი­ოთ­ეკ­ის­ დი­რექ­ტო­რი­ არ­ქი­მან­დრი­ტი­ პო­ლი­კარ­პე­ჩი­ტი­ლეს­კუ­და­სხვ.­

კვლე­ვის­შე­დე­გად­შე­იქ­მნა­ახ­ალი­სას­წავ­ლო­კურ­სე­ბი,­რომ­ლე­ბიც­მო­იწ­ონა­ხა­რის­ხის­ უზ­რუნ­ველ­ყო­ფის­ სამ­სა­ხურ­მა­ და­შე­საძ­ლებ­ლად­ჩათ­ვა­ლა­მა­თი­და­ნ­ერ­გვა­სას­წავ­ლო­პრაქ­ტი­კა­ში.

რო­გორც­ პრო­ექ­ტის­ ავ­ტო­რი­ და­ თსუ­მეც­ნი­ერ­ები­ირ­წმუ­ნე­ბი­ან,­ან­თი­მოზ­ივ­ერი­ელის­ მემ­კვიდ­რე­ობ­ის­ სრულ­ყო­ფი­ლად­შეს­წავ­ლი­სათ­ვის,­ მი­სი­ რო­ლის­ მნიშ­ვნე­ლო­ბი­დან­ გა­მომ­დი­ნე­რე,­ სა­ჭი­როა­ პრო­ექ­ტის­გაგ­რძე­ლე­ბა.­რაც­გუ­ლის­ხმობს­ან­თი­მოზ­ ივ­ერი­ელ­ის­ ნაშ­რომ­თა­ მო­ძი­ებ­ას­ინ­გლი­სის,­ სა­ბერ­ძნე­თი­სა­ და­ თურ­ქე­თის­

(სტამ­ბო­ლი)­ წიგ­ნთსა­ცა­ვებ­ში,­თხზუ­ლე­ბა­თა­ სრუ­ლი­კრე­ბუ­ლის­ მომ­ზა­დე­ბას­ გა­მო­სა­ცე­მად.­გა­ნა­ხა­ლე­ბუ­ლი­პრო­ექ­ტის­ფარ­გლებ­ში­ ჩა­ტა­რე­ბუ­ლი­ კვლე­ვის­ შე­დე­გე­ბი­მნიშ­ვნე­ლო­ვან­ პერ­სპექ­ტი­ვებს­ გახ­სნის­სო­ცი­ალ­პო­ლი­ტი­კუ­რი,­ კულ­ტუ­რულ­სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო­კო­მუ­ნი­კა­ცი­ური­ ქმე­დე­ბის­გა­ფარ­თო­ებ­ის­თვალ­საზ­რისით.­პრო­ექ­ტის­ ფარ­გლებ­ში­ გან­ხორ­ცი­ელ­ებ­ული­ღო­ნის­ძი­ებ­ები­და­ პუბ­ლი­კა­ცი­ები­და­ეხ­მა­რე­ბა­ სა­ქარ­თვე­ლო­სა­და­რუ­მი­ნე­თის,­ აგ­რეთ­ვე­ევ­რო­კავ­შირ­ში­გა­ერ­თი­ან­ებ­ულ,­ან­მის­ორ­ბი­ტა­ზე­მყოფ­სხვა­ქვეყ­ნე­ბის­მო­ქა­ლა­ქე­ებ­სა­და­ინ­სტი­ტუ­ცი­ებს,­გა­აც­ნო­ბი­ერ­ონ­ თა­ვი­ან­თი­ კო­მუ­ნი­კა­ცი­ური­ უფ­ლე­ბე­ბი­და­მო­ვა­ლე­ობ­ები­ევ­რო­კავ­ში­რის­მი­მართ.­

და­ბო­ლოს,­აღ­სა­ნიშ­ნა­ვია,­რომ­პრო­ექ­ტის­დას­რუ­ლე­ბა­ემ­თხვე­ვა­ან­თი­მოზ­ივ­ერი­ელ­ის­ მო­წა­მე­ობ­რი­ვად­ აღ­სრუ­ლე­ბის­300­ წლის­თავს.­ ამ­ მი­ზე­ზით,­ 2016­ წელი­იუნ­ეს­კოს­ მი­ერ­ ან­თი­მოზ­ ივ­ერი­ელ­ის­წლად­გა­მოცხად­და.

ანთიმის­ძეგლი­ბუქარესტში

ბუქარესტის­უნივერსიტეტის­თეოლოგიის­ფაკულტეტი

ძველი­დედაქალაქი­–­ტარგოვიშტე

2015თსუ მეცნიერება16

ჰუმანიტარულ მეცნიერებათა ფაკულტეტი

„ქვე­ყა­ნას­ აქ­ვს­ სიმ­ბო­ლო­ები­ –­ სა­იდ­ენ­ტი­ფი­კა­ციიო­ ნიშ­ნე­ბი­ თა­ვი­სი­ თა­ვი­სა­და­ სხვე­ბის­თვის.­ ამ­ სიმ­ბო­ლო­ებ­ით­ ზო­მავს­ იგი­ თა­ვის­ თავს,­ ამ­ სიმ­ბო­ლო­ებ­ით­ეზ­ომ­ება­ სხვებს.­ სიმ­ბო­ლე­ბის­ ბე­დი­ ას­ეთია:­ ან­ ისე­ ვეჩ­ვე­ვით,­ რომ­ ვე­ღარ­ ვა­ფა­სებთ,­ან­და,­სა­ერ­თო­დაც­არ­ვიც­ნობთ,­იმ­იტ­ომ,­რომ­აღ­არ­გვჭირ­დე­ბა.­გე­ლა­თის­აკ­ად­ემია­და­ "სას­წავ­ლე­ბე­ლი­ ყრმა­თათ­ვის",­შემ­დგა­რი­ქარ­თუ­ლი­სა­ხელ­მწი­ფოს­სიმ­ბო­ლოა,­ რომ­ლის­ და­არ­სე­ბი­დან­ 900­წლის­თა­ვი­ ჩვე­ნი­ სა­ზო­გა­დო­ებ­ის­ათ­ვის­ასე­ შე­უმ­ჩნევ­ლად­ გა­დის,­ ხო­ლო­ გე­ლა­თის­ კა­ტე­ნე­ბი­ან­ ბიბ­ლი­ას­ (ბიბ­ლი­ის­ ტექ­სტს,­რომ­ლის­ ყო­ველ­მუხ­ლს­დარ­თუ­ლი­აქ­ვს­ სხვა­დას­ხვა­ ავ­ტო­რი­სა­და­ სხვა­დას­ხვა­ ხა­სი­ათ­ის­ გან­მარ­ტე­ბე­ბი)­ –­ სა­ქარ­თვე­ლოს­ სუ­ლი­ერ­ებ­ის,­ ინ­ტე­ლექ­ტის,­გა­ნათ­ლე­ბის,­ წიგ­ნის­ კულ­ტუ­რის­ სიმ­ბო­ლოს,­დღეს­სპე­ცი­ალ­ის­ტე­ბი­თუ­იც­ნო­ბენ.­და­ვიწყე­ბას­თა­ვი­სი­ მი­ზე­ზი­ აქ­ვს:­ ჯერ­ ინ­ტე­ლექ­ტუ­ალ­ური­ ჩა­მორ­ჩე­ნა,­ რო­მე­ლიც­სა­უკ­უნე­ები­ გრძელ­დე­ბო­და­ თა­მა­რის­შემ­დეგ,­ შემ­დეგ­ კო­მუ­ნის­ტუ­რი­ რე­ჟი­მი,­რო­დე­საც­ბიბ­ლი­ას­ვერც­ახ­სე­ნებ­დი,­ბო­ლოს­ კი­ –­ მა­ტე­რი­ალ­ური­ორი­ენ­ტი­რე­ბი,­რომ­ლის­თვი­საც,­ ერ­თი­ შე­ხედ­ვით,­ ინ­ტე­ლექ­ტუ­ალ­ური­და­სუ­ლი­ერი­სი­მაღ­ლე­ები­სრუ­ლი­ად­ უცხოა­ და­ არ­ არ­ის­ სა­ჭი­რო.­მოკ­ლედ,­ გე­ლა­თის­ ბიბ­ლი­ის­ ორი­ უზ­არ­მა­ზა­რი­ ხელ­ნა­წე­რი­ (სა­ქარ­თვე­ლოს­ხელ­ნა­წერ­თა­ ერ­ოვ­ნუ­ლი­ ცენ­ტრის­ XII­ს­ის­ ავ­ტოგ­რა­ფულ­მა­ ნუს­ხა­ (A­1108)­ და­მი­სი­ ას­ლე­ბი­ (Q­1152)),­ რო­მე­ლიც­ თით­ქმის­ სა­უკ­უნ­ის­ წინ­ იპ­ოვა­თე­დო­ ჟორ­და­ნი­ამ­ გე­ლა­თის­ მო­ნას­ტრის­ ნან­გრე­ვებ­ში,­ჯერ­კი­დევ­ელ­ის,­რომ­სა­თა­ნა­დოდ­შე­ის­წავ­ლი­ან,­ შე­აფ­ას­ებ­ენ,­ და­აფ­ას­ებ­ენ,­ და,­რაც­ მთა­ვა­რია,­ გა­მო­იყ­ენ­ებ­ენ“,­ –­ ამ­ბობს­თსუ­ს­ ას­ოც­ირ­ებ­ული­ პრო­ფე­სო­რი­ ანა­ხა­რა­ნა­ული,­რო­მე­ლიც­ნაშ­რო­მის­„გე­ლა­თის­კა­ტე­ნე­ბი­ანი­ბიბ­ლიის“­ავ­ტო­რია.­

ბიბ­ლი­ის­ შეს­წავ­ლა­ და­ გა­მო­სა­ცე­მად­მომ­ზა­დე­ბა­ შოთა­ რუს­თა­ვე­ლის­ ეროვ­ნულმა­სამეცნიერო­ფონ­დმა­და­აფ­ინ­ან­სა.­ამ­ პრო­ექ­ტს­ ძი­რი­თა­დად­ ახ­ორ­ცი­ელ­ებ­ენ­ჰუ­მა­ნი­ტა­რულ­ მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­ ფა­კულ­ტე­ტის­შუა­სა­უკ­უნე­ებ­ის­ქრის­ტი­ან­ული­აღ­მო­სავ­ლე­თის­ ფი­ლო­ლო­გი­ის­ სა­მა­გის­ტრო­კურ­სის­პრო­ფე­სო­რე­ბი­(ა.­ხა­რა­ნა­ული,­დ.­მე­ლი­ქიშ­ვი­ლი,­ ვ.­ ჯუ­ღე­ლი),­ სტუ­დენ­ტე­ბი­(თ.­ ჯი­ქუ­რაშ­ვი­ლი,­ ა.­ მა­ის­ურ­აძე,­ ლ.­ აბ­რა­ლა­ვა)­ და­ მა­გის­ტრე­ბი­ (ც.­ გუ­ლე­და­ნი,­ნ.­ დუნ­დუა,­ ნ.­ მი­რო­ტა­ძე).­ რო­გორც­ ანა­ხა­რა­ნა­ული­ ამ­ბობს,­ ამ­გვა­რი­ პრო­ექ­ტის­და­ფი­ნან­სე­ბით­რუს­თა­ვე­ლის­ფონ­დი­მეც­ნი­ერ­თა­ თა­ობ­ებ­ის­ მემ­კვიდ­რე­ობ­ით­ობ­ას­უწყობს­ ხელს,­ ერ­თობ­ლივ­ მუ­შა­ობ­ას­ ას­

წავ­ლის­ ახ­ალ­გაზ­რდებს­და­ ერ­თი­ საქ­მის­გარ­შე­მო­აერ­თი­ან­ებს­მათ.­

„თა­ვად­ გე­ლა­თის­ ბიბ­ლი­აც­ ამ­გვა­რი,­ კო­ლექ­ტი­ური­ ნაშ­რო­მია­ მომ­გებ­ლის­(დამ­ფი­ნან­სებ­ლის),­ მთარ­გმნე­ლე­ბის,­რე­დაქ­ტო­რე­ბის­და­გა­დამ­წე­რე­ბი­სა,­რომ­ლე­ბიც­ ქმნი­ან­ სა­მეც­ნი­ერო­ გა­მო­ცე­მას­სქო­ლიოებისა­ და­ პი­რო­ბი­თი­ ნიშ­ნე­ბის­მთე­ლი­სის­ტე­მით,­წიგ­ნს,­რო­მელ­შიც­თავ­მოყ­რი­ლია­ ძვე­ლი­ აღ­თქმის­ სხვა­დას­ხვა­ტი­პის­ გან­მარ­ტე­ბე­ბი­ და­ რო­მე­ლიც­ მთე­ლი­ თა­ვი­სი­ სიღ­რმი­თა­ და­ მრა­ვალ­ფე­როვ­ნე­ბით­წარ­მო­ად­გენს­ძვე­ლი­აღ­თქმის­ღვთის­მეტყვე­ლე­ბას;­ ქმნი­ან­ უაღ­რე­სად­დახ­ვეწლ­მე­ტა­ენ­ას,­რომ­ლი­თაც­შე­იძ­ლე­ბა­რთუ­ლი­საღ­ვთის­მეტყვე­ლო­ნიუანსების­გად­მო­ც­ემა,­ სა­ხელ­მძღვა­ნე­ლოს,­ რო­მე­ლიც­ას­წავ­ლის­ტექ­სტის­გა­მოწ­ვლილ­ვით­კითხვა­სა­და­გა­გე­ბას“.­–­ამ­ბობს­ავ­ტო­რი.­

მი­სი­თმით,­კა­ტე­ნე­ბიანი­ბიბლია­ერთ­ერ­თი­ ყვე­ლა­ზე­ რთუ­ლი­ შედ­გე­ნი­ლო­ბის­კრე­ბუ­ლე­ბია,­ის­ინი­VI­ს­დან­შე­მო­ვი­და­ჯერ­პა­ლეს­ტი­ნა­ში­და­მე­რე­კონ­სტან­ტი­ნე­პოლ­ში­და­მთელს­ბი­ზან­ტი­აში­გავ­რცელ­და.­ათ­ონ­ზე­და­ იტ­ალი­აში­ კა­ტე­ნე­ბი­ანი­ ბიბ­ლი­ის­ხელ­ნა­წე­რე­ბი­XVI­ს­მდე­იწ­ერ­ებ­ოდა.­ხელ­ნა­წე­რე­ბის­სიმ­რავ­ლე­და­მა­თი­გავ­რცე­ლე­ბის­ფარ­თო­არე­ალი­კა­ტე­ნე­ბი­ანი­ბიბ­ლი­ის­დიდ­ მოთხოვ­ნი­ლე­ბა­ზე­ მეტყვე­ლებს­ შუა­სა­უკ­უნე­ებ­ში.­სა­ქარ­თვე­ლო­ში­ბიბ­ლი­ის­კა­ტე­ნუ­რი­ კრე­ბუ­ლე­ბი,­რო­გორც­ჩანს,­ გვი­ან­ხდე­ბა­პო­პუ­ლა­რუ­ლი.­ყო­ველ­შემ­თხვე­ვა­ში,­ათ­ონ­ამ­დელ­პე­რი­ოდ­ში­ბიბ­ლი­ის­ამ­ტი­პის­კო­მენ­ტა­რე­ბის­ქარ­თუ­ლად­არ­სე­ბო­ბა­ცნო­ბი­ლი­არ­არ­ის.­ეს­საქ­მე­ექ­ვთი­მე­ათ­ონ­ელ­მა­და­იწყო,­გა­აგ­რძე­ლა­ან­ტი­ოქ­ის­სკო­ლამ­–­ეფ­რემ­მცი­რემ­და­და­ას­რუ­ლა­გე­ლათ­მა­–­შექ­მნა­„გე­ლა­თის­ბიბ­ლია“­ძვე­ლი­აღ­თქმის­რვა­წიგ­ნე­ულ­ისა­და­წი­ნას­წარ­მეტყვე­ლე­ბის­ტექ­სტის­ახ­ალი,­გა­და­მუ­შა­ვე­ბუ­ლი­თარ­გმა­ნი­და­მი­სი­კო­მენ­ტა­რე­ბი.

„გე­ლა­თის­ კა­ტე­ნე­ბი­ანი­ ბიბ­ლია“­ მრა­ვალ­მხრივ­ მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია­ ქარ­თუ­ლი­კულ­ტუ­რის,­ მწერ­ლო­ბის,­ ენ­ის,­ ქარ­თულ­ბი­ზან­ტი­ური­ კავ­ში­რე­ბის,­ თარ­გმა­ნის­ თე­ორი­ისა­და­პრაქ­ტი­კის,­ქრის­ტი­ან­ული­ეგ­ზე­გე­ტი­კის­და­სა­ერ­თოდ,­შუა­სა­უკ­უნე­ებ­ის­ქრის­ტი­ან­ული­ სამ­ყა­როს­ ერ­თი­ანი­ სუ­რა­თის­წარ­მო­ას­ად­გე­ნად,­კერ­ძოდ:­

„გე­ლა­თის­კა­ტე­ნე­ბი­ანი­ბიბ­ლია“­კი­დევ­ერ­თი­რგო­ლია­ქარ­თულ­ბი­ზან­ტი­ური­სამ­წერ­ლო­ბო­ ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბის­ ჯაჭ­ვში.­ იგი­კი­დევ­ ერ­თხელ­ ად­ას­ტუ­რებს­ ქარ­თუ­ლი­მთარ­გმნე­ლო­ბი­თი­ სკო­ლე­ბის­ პო­ლი­ტი­კის­ ერ­თი­ან,­ მი­ზან­მი­მარ­თულ­ ხაზს,­ რო­მე­ლიც­ ბი­ზან­ტი­ური­ მწერ­ლო­ბის­ სრულ­ათ­ვი­სე­ბა­ში­ მდგო­მა­რე­ობს­და,­ ას­ევე,­ ას­ახ­ავს­ იმ­ სა­აზ­როვ­ნო­ ინ­ტე­რე­სებ­საც,­ რო­

ანა ხარანაული

ივ.­ჯავახიშვილის­სახ.­თბილისის­სახელმწიფო­უნივერსიტეტის­ჰუმანიტარულ­მეცნიერებათა­ფაკულტეტის­ქართული­ფილოლოგიის­მიმართულების­ასოცირებული­პროფესორი.­ფილოლოგიის­მეცნიერებათა­დოქტორი.თსუ­ფილოლოგიის­ფაკულტეტის­კლასიკური­ფილოლოგიის­განყოფილების­დასრულების­შემდეგ­სამეცნიერო­საქმიანობა­დაიწყო­საქართველოს­მეცნიერებათ­აკადემიის­გ.­წერეთლის­სახელობის­აღმოსავლეთმცოდნეობის­ინსტიტუტის­ბიზანტინოლოგიის­განყოფილებაში.1990­წელს­მიენიჭა­ფილოლოგიის­მეცნიერებათა­კანდიდატის­სამეცნიერო­ხარისხი,­2005­წელს­კი­ფილოლოგიის­მეცნიერებათა­დოქტორის­ხარისხი.მუშაობდა­გოტინგენის­მეცნიერებათა­აკადემიაში.­2008­2010­წლებში­იყო­თსუ­ჰუმანიტარულ­მეცნიერებათა­ფაკულტეტის­სამაგისტრო­პროგრამის­„შუა­საუკუნეების­ქრისტიანული­აღმოსავლეთის­ფილოლოგიის“­ხელმძღვანელი.მიღებული­აქვს­ქართული­და­საერთაშორისო­სამეცნიერო­სტიპენდიები­და­გრანტები.სამეცნიერო­ჯილდოები:­„ვითიბი“­ბანკის­პრემია­„პარნასი“­საგანმანათლებლო­პროგრამისათვის­„ძველი­ქართული­თარგმანის­თეორია­და­პრაქტიკა“­2006­წ.­(დ.­მელიქიშვილთან­და­ქ.­ბეზარაშვილთან­ერთად)

გე ლა თის კა ტე ნე ბი ანი ბიბ ლია

თსუ მეცნიერება 172015

მელ­თაც­ გე­ლა­თის­ სკო­ლა­ იჩ­ენს­ კო­მენ­ტა­ტო­რუ­ლი­ჟან­რის­მი­მართ.

•­ „გე­ლა­თის­ კა­ტე­ნე­ბი­ანი­ ბიბ­ლი­ის“­კი­მე­ნი­ ქარ­თუ­ლი­ ბიბ­ლი­ის­ ტექ­სტის­ გან­ვი­თა­რე­ბის­ ახ­ალი­ ეტ­აპია­ და­ კრე­ბუ­ლის­მთლი­ან­ობ­აში­ შეს­წავ­ლა­ ამ­ ეტ­აპ­ის­ სრუ­ლი­და­ხა­სი­ათ­ებ­ის­სა­შუ­ალ­ებ­ას­მოგ­ვცემს.

•­ გე­ლა­თის­კა­ტე­ნე­ბი­ანი­ბიბ­ლია­პატ­რის­ტი­კის­ და,­ ზო­გა­დად,­ ბიბ­ლი­ის­ ჰერ­მე­ნევ­ტი­კის­ უაღ­რე­სად­ მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი­წყა­როა,­ რად­გა­ნაც­ ზო­გი­ერ­თი­ ავ­ტო­რის­ეგ­ზე­გე­ტი­კუ­რი­თხზუ­ლე­ბა­მხო­ლოდ­კა­ტე­ნებ­მა­შე­მოგ­ვი­ნა­ხა.

•­ თარ­გმა­ნე­ბის­ ენა,­ მი­სი­ დი­ალ­ექ­ტუ­რი,­სინ­ტაქ­სუ­რი­თუ­სტი­ლის­ტუ­რი­ნიშ­ნე­ბი­გე­ლა­თის­ბიბ­ლი­ას­ქარ­თუ­ლი­ენ­ის­ის­ტო­რი­ის­მნიშ­ვნე­ლო­ვან­დო­კუ­მენ­ტად­აქ­ცევს.

სხვა­დას­ხვა­ ეგ­ზე­გე­ტი­კუ­რი­ სკო­ლის­ნა­აზ­რე­ვის­ ქარ­თუ­ლად­ გად­მო­ტა­ნა­ უაღ­რე­სად­დახ­ვე­წილ­სპე­ცი­ალ­ურ­ (საღ­ვთის­მეტყვე­ლო)­ ტერ­მი­ნო­ლო­გი­ას­ მო­ითხოვ­და,­ამ­დე­ნად,­კრე­ბუ­ლი­მდი­დარ­მა­სა­ლას­იძ­ლე­ვა­ქარ­თუ­ლი­სა­მეც­ნი­ერო­ტერ­მი­ნო­ლო­გი­ის­შე­სას­წავ­ლად.

გე­ლა­თის­ ავ­ტოგ­რა­ფუ­ლი­ ნუს­ხა­ (A­1108),­რო­მე­ლიც­მი­სი­მწერ­ლის­ბევრ­შეს­წო­რე­ბას­ შე­იც­ავს,­ უნ­იკ­ალ­ური­ მა­სა­ლაა­შუა­ სა­უკ­უნე­ებ­ის­ ფი­ლო­ლო­გის­ მუ­შა­ობ­ის­პრო­ცეს­ზე­და­საკ­ვირ­ვებ­ლად.

ავ­ტოგ­რა­ფუ­ლი­ ნუს­ხი­სა­ და­ მი­სი­ ას­ლის­ (Q­1152)­ ურ­თი­ერ­თმი­მარ­თე­ბის­ შეს­წავ­ლა­ წარ­მოდ­გე­ნას­ გვიქ­მნის­ შუა­ სა­უკ­უნე­ებ­ის­გა­დამ­წე­რე­ბის­მუ­შა­ობ­ის­მე­თოდ­სა­და­სტილ­ზე,­იმ­აზე,­თუ­რა­პრობ­ლე­მე­ბი­ჰქონ­დათ­მათ­ხელ­ნა­წე­რის­და,­კერ­ძოდ,­ავ­ტოგ­რა­ფის­გა­და­წე­რი­სას,­რა­ცვლი­ლე­ბე­ბის­შე­ტა­ნის­უფ­ლე­ბას­აძ­ლევ­დნენ­ის­ინი­თავს­და­სხვ.

კა­ტე­ნე­ბი­ანი­ კრე­ბუ­ლე­ბის­ შედ­გე­ნა­მრა­ვალ­ ტექ­ნი­კურ­ სირ­თუ­ლეს­თა­ნაა­ და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი.­გე­ლა­თის­კა­ტე­ნე­ბი­ანი­ბიბ­

ლია­ ამ­ თვალ­საზ­რი­სით­ მე­ტად­ მა­ღა­ლი­დო­ნის­ხელ­ნა­წე­რია.­მარ­გი­ნა­ლუ­რი­ნიშ­ნე­ბი­თუ­კო­მენ­ტა­რე­ბის­ნუ­მე­რა­ცი­ის­სტი­ლი,­კა­ტე­ნი­სა­და­კი­მე­ნის­გან­თავ­სე­ბა­და­მა­თი­ერ­თმა­ნეთ­თან­ მი­მარ­თე­ბა,­ ას­ევე,­ სხვა­მრა­ვა­ლი­ დე­ტა­ლი,­ კო­დი­კო­ლო­გი­ური­თვალ­საზ­რი­სით­უაღ­რე­სად­სა­ინ­ტე­რე­სოს­ხდის­ხელ­ნა­წე­რებს­და­წიგ­ნის­კულ­ტუ­რის­უმ­აღ­ლეს­დო­ნე­ზე­მეტყვე­ლებს.

გე­ლა­თის­ კა­ტე­ნე­ბი­ანი­ ბიბ­ლი­ის­ შეს­წავ­ლა,­ უპ­ირ­ვე­ლეს­ ყოვ­ლი­სა,­ და­კავ­ში­რე­ბუ­ლია­ მი­სი­ წარ­მო­მავ­ლო­ბის­ დად­გე­ნას­თან,­ რაც­ რამ­დე­ნი­მე­ თვალ­საზ­რი­სით­არ­ის­აუც­ილ­ებ­ელი:

ა)­ თარ­გმა­ნის,­ და,­ გან­სა­კუთ­რე­ბით,­ის­ეთი­ულ­ტრა­ელ­ინ­ოფ­ილ­ური­თარ­გმა­ნის­ტექ­სტის­ დად­გე­ნა,­ რო­გორ­საც­ გე­ლა­თის­კა­ტე­ნე­ბი­ანი­ ბიბ­ლია­ შე­იც­ავს,­ სრუ­ლი­ად­შე­უძ­ლე­ბე­ლია­ მი­სი­ დე­დან­თან­ დაწ­ვრი­ლე­ბი­თი­შე­და­რე­ბის­გა­რე­შე.

ბ)­ბიბ­ლი­ის­ტექ­სტის­შე­და­რე­ბა­დე­დან­თან­ქარ­თუ­ლი­ბიბ­ლი­ის­ტექ­სტის­ის­ტო­რი­ის­და­სად­გე­ნად­არ­ის­მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი.

გ)­წყა­როს­თან­შე­და­რე­ბა­მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია­ გე­ლა­თის­ მთარ­გმნე­ლო­ბი­თი­ სკო­ლის­თარ­გმა­ნის­ტექ­ნი­კა­ზე­და­საკ­ვირ­ვებ­ლად:­ერ­თი­და­იმ­ავე­მთარ­გმნე­ლის­მი­ერ,­ან­და­ ერ­თი­ სკო­ლის­ ფარ­გლებ­ში­ შეს­რუ­ლე­ბუ­ლი­ სხვა­დას­ხვა­ ავ­ტო­რი­სა­და­ სხვა­დას­ხვა­ ტი­პის­ ტექ­სტის­თარ­გმა­ნე­ბი­ სა­ინ­ტე­რე­სო­ სპექ­ტრს­ ქმნის­ ქარ­თუ­ლი­ ელ­ინ­ოფ­ილ­ური­თარ­გმა­ნის­შე­სას­წავ­ლად.

დ)­ გე­ლა­თის­ კა­ტე­ნე­ბი­ანი­ ბიბ­ლია­ კი­დევ­ერ­თი­ნი­მუ­შია­ქარ­თუ­ლი­წე­რი­ლო­ბი­თი­ძეგ­ლე­ბის­იგ­ნო­რი­რე­ბი­სა­ბი­ზან­ტი­ური­კულ­ტუ­რის­კვლე­ვის­დროს:­ცნო­ბა­ბიბ­ლი­ის­კა­ტე­ნე­ბი­ანი­კრე­ბუ­ლის­ქარ­თუ­ლი­თარ­გმა­ნის­არ­სე­ბო­ბის­შე­სა­ხებ­არ­არ­ის­კა­ტე­ნე­ბი­ანი­ ბიბ­ლი­ის­ არ­ცერთ­ფუნ­და­მენ­ტურ­აღ­წე­რი­ლო­ბა­სა­და­გა­მოკ­ვლე­ვა­ში.

ე)­გე­ლა­თის­კა­ტე­ნე­ბი­ანი­ბიბ­ლი­ის­შეს­

წავ­ლა­ მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია­ თა­ვად­ ბერ­ძნუ­ლი­ კა­ტე­ნე­ბი­ანი­ კრე­ბუ­ლე­ბის­ კვლე­ვის­თვი­საც:

•­ სეპ­ტუ­აგ­ინ­ტას­ ტექ­სტუ­ალ­ური­ კრი­ტი­კი­სათ­ვის,

•­ ცალ­კე­ულ­ ავ­ტორ­თა­ კო­მენ­ტა­რე­ბის­ტექ­სტის­და­სად­გე­ნად,

•­ ცალ­კე­ული­ კო­მენ­ტა­რის­ ავ­ტო­რის­და­სად­გე­ნად­და

•­კრე­ბუ­ლის­ტექ­სტის­ის­ტო­რი­ის­შე­სას­წავ­ლად.

შოთა­რუს­თა­ვე­ლის­ეროვნული­სამეც­ნიერო­ ფონ­დის­ მი­ერ­ და­ფი­ნან­სე­ბუ­ლი­პრო­ექ­ტის­ ამ­ოც­ანა­ გე­ლა­თის­ ბიბ­ლი­აში­შე­სუ­ლი­ სა­მი­ წიგ­ნის­ –­ „ლე­ვი­ტელ­თას",­„რიცხვთას"­და­„მე­ორე­სჯუ­ლის"­წიგ­ნე­ბის­ტექ­სტი­სა­და­კო­მენ­ტა­რე­ბის­გა­მო­სა­ცე­მად­მომ­ზა­დე­ბაა.­სა­მუ­შა­ოს­დაწყე­ბი­დან­წე­ლი­წად­ნა­ხე­ვა­რი­ გა­ვი­და.­ უკ­ვე­ გა­მო­იკ­ვე­თა­გარ­კვე­ული­ შე­დე­გე­ბიც:­ მაგალითად,­ ვი­ცით,­კონ­კრე­ტუ­ლად­რო­მე­ლი­ტექ­სტუ­ალ­ური­ტრა­დი­ცი­ისა­იყო­ქარ­თუ­ლი­თარ­გმა­ნის­ბერ­ძნუ­ლი­დე­და­ნი,­ვი­ცით,­რა­მე­თო­დით­თარ­გმნიდ­ნენ­ტექ­სტს,­რა­პრი­ცი­პით­ხდე­ბო­და­კო­მენ­ტა­რე­ბის­შერ­ჩე­ვა­და­რამ­დე­ნად­ას­ახ­ავ­და­ეს­არ­ჩე­ვა­ნი­მა­შინ­დე­ლი­სა­ზო­გა­დო­ებ­ის­ ინ­ტე­რესს,­ დად­გე­ნი­ლია­კრი­ტე­რი­უმ­ები,­ რომ­ლე­ბი­თაც­ უნ­და­ მოხ­დეს­ ავ­ტოგ­რა­ფუ­ლი­ ნუს­ხის­ გა­მო­ცე­მა­ და­მი­სი­ ყვე­ლა­ თა­ვი­სე­ბუ­რე­ბის­ გა­მო­ცე­მა­ში­ წარ­მო­ჩე­ნა­და­ ა.შ.­ იმ­ედია,­ პრო­ექ­ტის­დას­რუ­ლე­ბის­ შემ­დეგ­ ის­ევ­ გა­მოჩ­ნდე­ბა­და­ფი­ნან­სე­ბა­"გე­ლა­თის­ბიბ­ლი­ის"­დარ­ჩე­ნი­ლი­ნა­წი­ლის­(ისუ­ნა­ვეს,­მსა­ჯულ­თა,­რუ­თის,­ და­ წი­ნას­წარ­მეტყველ­თა­ წიგ­ნე­ბის)­ტექ­სტის­და­სად­გგე­ნად­და­საკ­ვლე­ვად.­იმ­ის­იმ­ედ­იც­მაქ­ვს,­რომ­ტექ­სტსა­და­გა­მოკ­ვლე­ვას­ გა­მომ­ცე­მე­ლი­ გა­მო­უჩ­ნდე­ბა.­ ეს­იქ­ნე­ბა­სა­უკ­ეთ­ესო­აღ­ნიშ­ვნა­იმ­საიუბლეო­900­წლი­სა,­რო­მე­ლიც­გე­ლა­თის­აკ­ად­ემი­ის­და­არ­სე­ბი­დან­გა­ვი­და.­

2015თსუ მეცნიერება18

ფსიქოლოგიის და განათლების მეცნიერებათა ფაკულტეტი

კვლე­ვა­ში,­ ას­ევე,­ ჩარ­თუ­ლე­ბი­ არი­ან­ თსუ­ ფსი­ქო­ლო­გი­ისა­ და­ გა­ნათ­ლე­ბის­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­ფა­კულ­ტე­ტის­ აწ­ უკ­ვე­ კურ­სდამ­თავ­რე­ბუ­ლე­ბი­ (კვლე­ვის­ დაწყე­ბის­მო­მენ­ტის­თვის­ ბა­კალ­ვრი­ატ­ის­ და­ მა­გის­ტრა­ტუ­რის­ სტუ­დენ­ტე­ბი)­ და­ ბა­კა­ლავ­რი­ატ­ის­ სტუ­დენ­ტე­ბი.­ თვი­სებ­რივ­ მო­ნა­ცემ­თა­ კო­დი­რე­ბა­ზე­ მუ­შა­ობს­ ახ­ალ­გაზ­რდა­მკვლე­ვარ­თა­ (ფსი­ქო­ლოგ­თა)­ჯგუ­ფი­შემ­დე­გი­ შე­მად­გენ­ლო­ბით:­ ფსი­ქო­ლო­გი­ის­მა­გის­ტრე­ბი­ მაია­ მა­ზა­ნიშ­ვი­ლი­ და­ ნი­ნო­გუ­გუშ­ვი­ლი,­ბა­კა­ლავ­რე­ბი­ანა­შავ­გუ­ლი­ძე­და­ მა­რი­ამ­ ლა­მა­ზოშ­ვი­ლი­ და­ ბა­კა­ლავ­რი­ატ­ის­მე­ოთხე­კურ­სის­სტუ­დენ­ტი­ლე­ლა­ლე­ჟა­ვა.­ კვლე­ვა­ხორ­ცი­ელ­დე­ბა­ცენ­ტრა­ლუ­რი­აზი­ისა­და­კავ­კა­სი­ის­კვლე­ვი­სა­და­ტრე­ნინ­გის­ ინ­იცი­ატ­ივ­ის­ უფ­რო­სი­ მკვლე­ვა­რის­ კვლე­ვი­თი­ გრან­ტის­ ფარ­გლებ­ში­ (CARTI­ under­ the­ International­ Higher­Education­ Support­ Program­ of­ the­ Open­Society­Foundations.­გრან­ტის­გამ­ცე­მი:­ღია­სა­ზო­გა­დო­ებ­ის­ ინ­სტი­ტი­ტუ­ტის­ ფონ­დი,­გრან­ტი­N:­IN2013­11481).

შე­რე­ული­ მე­თო­დო­ლო­გი­ით­ წარ­მო­ებ­ული­ კვლე­ვა­ მიზ­ნად­ ის­ახ­ავ­და­ პოს­ტტრავ­მუ­ლი­ზრდი­სა­და­ფსი­ქო­ლო­გი­ური­კარ­გად­ ყოფ­ნის­ მაჩ­ვე­ნებ­ლე­ბის,­ ინ­დი­კა­ტო­რე­ბის­ გა­მოვ­ლე­ნას­ კვლე­ვის­ მო­ნა­წი­ლე­თა­ცხოვ­რე­ბი­სე­ულ­ის­ტო­რი­ებ­ში.

კვლე­ვა­რამ­დე­ნი­მე­ ეტ­აპ­ად­და­იგ­ეგ­მა­და­გან­ხორ­ცი­ელ­და.­თი­თოეულ­ეტ­აპ­ს­თა­ვი­სი­ მი­ზა­ნი­ და­ მო­სა­ლოდ­ნე­ლი­ შე­დე­გი­ჰქონ­და.

პირ­ველ­ეტ­აპ­ზე­გან­ხორ­ცი­ელ­და­ორი­ინ­სტრუ­მენ­ტის,­ თვი­თან­გა­რი­შის­ კითხვა­რე­ბის­ ქარ­თუ­ლი­ პო­პუ­ლა­ცი­ის­თვის­ ად­აპ­ტა­ცია­ მათ­ ავ­ტო­რებ­თან­ შე­თან­ხმე­ბით­და­ ნე­ბარ­თვით.­ ეს­ენია­ (ა)­ ფსი­ქო­ლო­გი­ური­კარ­გად­ყოფ­ნის­სკა­ლე­ბი­და­(ბ)­პოს­ტტრავ­მუ­ლი­ზრდის­კითხვა­რი.­ამ­ეტ­აპ­ზე,­რამ­დე­ნი­მე­სა­პი­ლო­ტე­კვლე­ვი­სა­და­ფსი­ქო­მეტ­რუ­ლი­ მა­ხა­სი­ათ­ებ­ლე­ბის­ კვლე­ვის­ჩათ­ვლით,­ ჯამ­ში­ მო­ნა­წი­ლე­ობ­და­ 1189­მო­ნა­წი­ლე.­ამ­ეტ­აპ­ზე­სრუ­ლად­გა­იმ­არ­თა­ეს­ორი­ინ­სტრუ­მენ­ტი­და­სხვა­ფსი­ქო­ლოგ­

მკვლევ­რებს­ სა­შუ­ლე­ბა­ აქ­ვთ­ ის­არ­გებ­ლონ­არ­სე­ბუ­ლი­ქარ­თუ­ლი­კითხვა­რე­ბით.

მე­ორე­ეტ­აპი­წარ­მო­ად­გენ­და­კვლე­ვის­ძი­რი­თად­ნა­წილს.­კვლე­ვის­ძი­რი­თად­ნა­წილ­ში­მო­ნა­წი­ლე­ობა­მი­იღო­90­მა­ად­ამი­ან­მა,­მათ­შო­რის­2008­წლის­აგ­ვის­ტოს­ომ­ის­შემ­დეგ­იძ­ულ­ებ­ით­გა­და­ად­გი­ლე­ბულ­მა­45­მა­ პირ­მა,­ რომ­ლე­ბიც­ სა­ხელ­მწი­ფოს­მი­ერ­ უზ­რუნ­ველ­ყო­ფილ­ და­სახ­ლე­ბებ­ში­ბი­ნად­რო­ბენ­და­სა­ქარ­თვე­ლოს­45­მო­ქა­ლა­ქემ,­ რომ­ლებ­საც­ არ­ ჰქო­ნი­ათ­ იძ­ულ­ებ­ით­ გა­და­ად­გი­ლე­ბის­ ან­ დევ­ნი­ლო­ბის­გა­მოც­დი­ლე­ბა.­ ამ­ ეტ­აპ­ზე­ თი­თოეულმა­მო­ნა­წი­ლემ,­ ინ­ფორ­მი­რე­ბუ­ლი­ თან­ხმო­ბის­სა­ფუძ­ველ­ზე­უპ­ას­უხა­ზე­მოთ­აღ­ნიშ­ნუ­ლი­კითხვა­რე­ბის­დე­ბუ­ლე­ბებს­და,­ას­ევე,­თი­თოეულთან­ ჩა­იწ­ერა­ ცხოვ­რე­ბი­სე­ული­ის­ტო­რი­ის­ ინ­ტერ­ვიუ.­ გარ­და­ ამ­ისა,­ და­ფიქ­სირ­და­მთე­ლი­რი­გი­დე­მოგ­რა­ფი­ული­მო­ნა­ცე­მე­ბი­სა,­რომ­ლე­ბიც­მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი­გან­მას­ხვა­ვე­ბე­ლი­ფაქ­ტო­რი­აღ­მოჩ­ნდა­მთელი­ რი­გი­ მო­ნა­ცე­მე­ბის­ ინ­ტერ­პრე­ტა­ცი­ის­ას.­

კვლე­ვის­ სი­ახ­ლე­ებ­სა­ და­ მიგ­ნე­ბებ­ზე­სა­უბ­რი­სას­ ავ­ტო­რი­ რამ­დე­ნი­მე­ სა­კითხს­გა­მო­ყოფს:­ პირ­ველ­ ეტ­აპ­ზე­ ად­აპ­ტირ­და­და­ მოხ­მა­რე­ბის­თვის­ სრუ­ლად­ გა­იმ­არ­თა­ ორი­ ინ­სტრუ­მენ­ტი:­ პოს­ტტრავ­მუ­ლი­ზრდის­ საკ­ვლე­ვი­ კითხვა­რი­ და­ ფსი­ქო­ლო­გი­ური­კარ­გად­ყოფ­ნის­სკა­ლა.­თა­ვად­ამ­ინ­სტრუ­მენ­ტე­ბის­ქარ­თუ­ლად­არ­სე­ბო­ბა­არ­ის­სი­ახ­ლე.

გა­მო­იკ­ვე­თა,­ რომ­ ად­ამი­ან­ები­ ხა­ლი­სით­სა­უბ­რო­ბენ­სა­კუ­თარ­ცხოვ­რე­ბა­ზე­და,­უმ­ეტ­ეს­წი­ლად,­ ღი­ად­ ყვე­ბი­ან­ ცხოვ­რე­ბის­ყვე­ლა­ზე­მძი­მე,­ინ­ტი­მუ­რი­და­მტკივ­ნე­ული/ბედ­ნი­ერი­მო­მენ­ტე­ბის­შე­სა­ხებ.

კვლე­ვამ­აჩ­ვე­ნა,­რომ­სხვა­დას­ხვა­თა­ობ­ის­ად­ამი­ან­ები­(ის­ინი,­ვინც­მოზ­რდი­ლი­ცხოვ­რე­ბა­საბ­ჭო­თა­კავ­შირ­ში­და­იწყო­და­ის­ინი,­ვი­საც­90­იან­ებ­ში­მო­უწი­ათ­ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბა)­ მნიშ­ვნე­ლოვ­ნად­ გან­სხვავ­დე­ბი­ან­ ერ­თმა­ნე­თის­გან­ რო­გორც­ ძი­რი­თა­დი­თე­მე­ბის,­ ისე­ სა­კუ­თა­რი­ თა­ვის­ კონ­სტრუ­ირ­ებ­ისა­ და­ სა­კუ­თა­რი­ ცხოვ­რე­ბის­ ის­ტო­

პოს ტტრავ მუ ლი ზრდი სა დაფსი ქო ლო გი ური კარ გად ყოფ ნისინ დი კა ტო რე ბი ცხოვ რე ბი სე ულ

ის ტო რი ებ შიკვლე­ვის­„პოს­ტტრავ­მუ­ლი­ზრდი­სა­და­ფსი­ქო­ლო­გი­ური­კარ­გად­ყოფ­ნის­ინ­დი­კა­ტო­რე­ბი­ცხოვ­რე­ბი­სე­ულ­ის­ტო­რი­ებ­ში“­გან­ხორ­ცი­ელ­ება­თსუ­მეც­ნი­ერ­ებ­მა­2013­წლის­დე­კემ­ბერ­ში­თსუ­ას­ის­ტენტ­პრო­ფე­სო­რის,­პი­როვ­ნე­ბი­სა­და­კლი­ნი­კუ­რი­ფსი­ქო­ლო­გი­ის­ინ­სტი­ტუ­ტის,­ფსი­ქო­ლო­გი­ისა­და­გა­ნათ­ლე­ბის­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­ფა­კულ­ტე­ტის­წარ­მო­მად­გენ­ლის­ლი­ლი­ხე­ჩუ­აშ­ვი­ლის­ხელ­მძღვა­ნე­ლო­ბით­და­იწყეს.­ამ­კვლე­ვა­ში­ქარ­თვე­ლი­მეც­ნი­ერ­ის­პარ­ტნი­ორია­და­სავ­ლეთ­ვა­შინ­გტო­ნის­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის­ფსი­ქო­ლო­გი­ის­დე­პარ­ტა­მენ­ტის­ას­ოც­ირ­ებ­ული­პრო­ფე­სო­რი,­მეხ­სი­ერ­ებ­ისა­და­იდ­ენ­ტო­ბის­ლა­ბო­რა­ტო­რი­ის­ხელ­მძღვა­ნე­ლი,­ქე­ით­მაკ­ლი­ნი­(Kate­McLean),­(და­სავ­ლეთ­ვა­შინ­გტო­ნის­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტი,­აშშ).

ლილი ხეჩუაშვილი

ფსი­ქო­ლო­გი,­ფსი­ქო­ლო­გი­ის­დოქ­ტო­რი,­თსუ­ფსი­ქო­ლო­გი­ისა­და­გა­ნათ­ლე­ბის­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­ფა­კულ­ტე­ტის,­ფსი­ქო­ლო­გი­ის­დე­პარ­ტა­მენ­ტის­ას­ის­ტენტ­პრო­ფე­სო­რი­(პი­როვ­ნე­ბი­სა­და­კლი­ნი­კუ­რი­ფსი­ქო­ლო­გი­ის­ინ­სტი­ტუ­ტი).­2008­2015­წლებ­ში­მი­ღე­ბუ­ლი­აქ­ვს­კვლე­ვი­თი­და­აკ­ად­ემი­ური­სტი­პენ­დი­ები­ტარ­ტუს­უნ­ივ­ერ­სი­ტეტ­ში­(ეს­ტო­ნე­თი),­აიოვ­ას­და­და­სავ­ლეთ­ვა­შინ­გტო­ნის­(აშშ)­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტებ­ში.­ფულ­ბრა­იტ­ის­კვლე­ვი­თი­პრო­ექ­ტის­სტი­პენ­დი­ან­ტი.­აქ­ტი­ურ­ად­თა­ნამ­შრომ­ლობს­გა­ნათ­ლე­ბის­ხა­რის­ხის­გან­ვი­თა­რე­ბის­ერ­ოვ­ნულ­ცენ­ტრთან,­რო­გორც­პროგ­რა­მუ­ლი­აკ­რე­დი­ტა­ცი­ის­ექ­სპერ­ტი.კვლე­ვი­თი­სფე­რო­ები:­ნა­რა­ტი­ული­იდ­ენ­ტო­ბა,­პერ­სო­ნა­ლუ­რი­და­კულ­ტუ­რუ­ლი­ნა­რა­ტი­ვე­ბი,­მას­ტერ­ნა­რა­ტი­ვი­და­ცხოვ­რე­ბის­გზის­კვლე­ვა,­პოს­ტტრავ­მუ­ლი­ზრდა,­ფსი­ქო­ლო­გი­ური­კარ­გად­ყოფ­ნა­და­მათ­თან­და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი­ფსი­ქო­ლო­გი­ური,­სო­ცი­ალ­ური­და­კულ­ტუ­რუ­ლი­მა­ხა­სი­ათ­ებ­ლე­ბი.

თსუ მეცნიერება 192015

რი­ის­ თხრო­ბის­ სტრუქ­ტუ­რის­ მი­ხედ­ვი­თაც.­ იკ­ვე­თე­ბა­ ტენ­დენ­ცია,­ რომ­ უფ­რო­სი­თა­ობ­ის­ ად­ამი­ან­ებ­ის­თვის­ იდე­ალ­ური,­უშ­ფოთ­ვე­ლი,­ იდ­ილი­ური­ სი­ტუ­აცია­ იც­ვლე­ბა­ქა­ოს­ით­და­გა­ურ­კვევ­ლო­ბით,­რაც­საკ­მა­ოდ­ ზუს­ტად­ იმე­ორ­ებს­ იმ­ ის­ტო­რი­ულ­რე­ალ­ობ­ას,­რო­მელ­შიც­მათ­მო­უწი­ათ­ცხოვ­რე­ბა.­ რაც­ შე­ეხ­ება­ შემ­დეგ­ თა­ობ­ას,­90­იან­ებ­ის­ქა­ოს­ური­ათ­წლე­ული­თვალ­სა­ჩი­ნოდ­ მო­ნა­წი­ლე­ობს­ მა­თ­ მიღ­წე­ვა­სა­და­პო­ზი­ტივ­ზე­ მე­ტად­ ორი­ენ­ტი­რე­ბუ­ლო­ბა­ში.­ას­ევე,­ ად­ამი­ან­ებ­ის­ ცხოვ­რე­ბი­სე­ული­ ის­ტო­რი­ებ­ის­ გან­ზო­გა­დე­ბით­ იკ­ვე­თე­ბა­ გან­ზო­გა­დე­ბუ­ლი,­ კო­ლექ­ტი­ური­ ნა­რა­ტი­ვი,­თა­ვი­სე­ბუ­ლი­ კულ­ტუ­რუ­ლი­ სკრიპ­ტი,­ ე.­ წ.­მას­ტერ­ ნა­რა­ტი­ვი,­ რო­მე­ლიც­ ჯერ­ კი­დევ­ფორ­მი­რე­ბის­პრო­ცეს­შია­ჩვენს­რე­ალ­ობ­აში­ და­ ორი­ –­ შე­და­რე­ბით­ ტრა­დი­ცი­ულ­ქარ­თუ­ლი­(ენა,­მა­მუ­ლი,­სარ­წმუ­ნო­ება)­და­მო­დერ­ნის­ტუ­ლი­ (გლო­ბა­ლი­ზა­ცია,­ კოს­მო­პო­ლი­ტუ­რი­ ხედ­ვა)­ –­ მი­მარ­თუ­ლე­ბით­ვი­თარ­დე­ბა­ და­ თი­თოეული­ გარ­კვე­ული­ას­აკ­ობ­რი­ვი­ ჯგუ­ფის­თვის­ უფ­როა­და­მა­ხა­სი­თე­ბე­ლი.­

ად­ამი­ან­ებ­ის­ პი­როვ­ნუ­ლი­ (ნა­რა­ტი­ული)­იდ­ენ­ტო­ბე­ბი­უშუ­ალ­ოდ­არ­ის­მიბ­მუ­ლი­და­გა­მომ­დი­ნა­რე­ობს­ერ­ოვ­ნუ­ლი­იდ­ენ­ტო­ბი­დან,­რაც­ მრა­ვალ­გზის­ არ­ის­დეკ­ლა­რი­რე­ბუ­ლი­ მო­ნა­წი­ლე­თა­ მო­ნათხრო­ბებ­ში.

კვლე­ვის­ შუ­ალ­ედ­ური­ დას­კვნე­ბი­დან­ას­ევე­ აღ­სა­ნიშ­ნა­ვია­ შემ­დე­გი:­ გა­მო­იკ­ვე­თა,­ რომ­ იძ­ულ­ებ­ით­ გა­და­ად­გი­ლე­ბუ­ლი­პი­რე­ბი­ნაკ­ლე­ბად­ხე­და­ვენ­მათ­ირ­გვლივ­ახ­ალ­ შე­საძ­ლებ­ლო­ბებს­ სა­მო­მავ­ლოდ,­ვიდ­რე­სხვა­მო­ნა­წი­ლე­ები,­თუმ­ცა­ეს­ორი­ჯგუ­ფი­ არ­ გან­სხვავ­დე­ბა­ ერ­თმა­ნე­თის­გან­ფსი­ქო­ლო­გი­ური­ კარ­გად­ ყოფ­ნის­ მაჩ­ვე­ნებ­ლე­ბით.­ეს­მი­უთ­ით­ებს­იმ­აზე,­რომ­იძ­ულ­ებ­ით­გა­და­ად­გი­ლე­ბუ­ლის­სტა­ტუ­სი­არ­ახ­დენს­ გავ­ლე­ნას­ კარ­გად­ ყოფ­ნის­ სუ­ბი­ექ­ტურ­გან­ცდა­ზე­და­აქ­სულ­სხვა­ფაქ­ტო­რე­ბი­მუ­შა­ობ­ენ;­ფსი­ქო­ლო­გი­ური­კარ­გად­ყოფ­ნის­ გან­ცდა­ მჭიდ­როდ­ უკ­ავ­შირ­დე­ბა­სო­ციო­ეკ­ონ­ომ­იკ­ურ­ სტა­ტუსს­ და­ შე­მო­სა­ვალს.­კერ­ძოდ­(ორ­ივე­ჯგუფ­ში,­რო­გორც­იძ­ულ­ებ­ით­ გა­და­ად­გი­ლე­ბუ­ლებ­ში,­ ისე­სხვა­მო­ქა­ლა­ქე­ებ­ში),­რაც­ნაკ­ლე­ბი­შე­მო­სა­ვა­ლი­აქ­ვთ­ად­ამი­ან­ებს,­ მით­ნაკ­ლე­ბია­მა­თი­ სუ­ბი­ექ­ტუ­რად­ გან­ცდი­ლი­ კარ­გად­ყოფ­ნა.­ამ­იტ­ომ­სო­ციო­ეკ­ონ­ომ­იკ­ური­სტა­ტუ­სი­ ფსი­ქო­ლო­გი­ური­ კარ­გად­ ყოფ­ნის­კარ­გი­ პრე­დიქ­ტო­რი­ აღ­მოჩ­ნდა.­ სა­ინ­ტე­რე­სოა,­რომ­ ეს­ სუ­რა­თი­ იც­ვლე­ბა­ ად­ამი­ან­თა­იმ­ჯგუფ­ში,­რო­მე­ლიც­სა­კუ­თარ­თავს­ღა­რიბ­თა­კა­ტე­გო­რი­ას­მი­აკ­უთ­ვნებს.­ის­ინი­უკ­ეთ­ეს­ად­ გრძნო­ბენ­ თავს,­ ვიდ­რე,­ მა­გა­ლი­თად,­ სა­შუ­ალო­ შე­მო­სავ­ლის­ მქო­ნე­ად­ამი­ან­ები.­ აქ­ მკვლე­ვა­რი­ ვა­რა­უდ­ობს,­რომ­ ეს,­ რო­გორც­ ჩანს,­ თა­ვად­ კარ­გად­ყოფ­ნის,­ რო­გორც­ კონ­სტრუქ­ტის,­ ში­ნა­არ­სის­ ცვლი­ლე­ბას­თან­ უნ­და­ გვქონ­დეს­საქ­მე.­ სხვა­ სიტყვე­ბით,­ ამ­ სო­ცი­ალ­ური­ჯგუ­ფის­ წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბის­თვის­ უფ­რო­სხვა­ რამ­ მოიაზრდება­ კარ­გად­ ყოფ­ნა­ში,­ვიდ­რე­და­ნარ­ჩე­ნე­ბის­თვის.

რაც­ შე­ეხ­ება­ პოს­ტტრავ­მულ­ ზრდას­(გა­ნურ­ჩევ­ლად­ ჯგუ­ფი­სა),­ ქა­ლებ­თან­ ეს­

მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლი­უფ­რო­მა­ღა­ლია,­ვიდ­რე­მა­მა­კა­ცებ­თან.­ კერ­ძოდ,­ ტრავ­მუ­ლი­ გა­მოც­დი­ლე­ბის­შემ­დეგ­ქა­ლებ­თან­უფ­რო­მე­ტად­იც­ვლე­ბა­უკ­ეთ­ეს­ობ­ის­კენ­სხვებ­თან­ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბი­და­ მე­ტად­ იწყე­ბენ­ ცხოვ­რე­ბის­და­ფა­სე­ბას­ (მათ­ შო­რის,­ მე­ტად­რე­ლი­გი­ურ­ები­ხდე­ბი­ან­ან­მეტ­ყუ­რადღე­ბას­აქ­ცე­ვენ­ სუ­ლი­ერ/სპი­რი­ტუ­ალ­ურ­ ცხოვ­რე­ბას),­ვიდ­რე­მა­მა­კა­ცე­ბი.­სა­ინ­ტე­რე­სოა,­რომ­ეს­მო­ნა­ცე­მი­ ზუს­ტად­ იმე­ორ­ებს­ სხვა­დას­ხვა­კულ­ტუ­რა­ში­ ჩა­ტა­რე­ბუ­ლი­ კვლე­ვე­ბის­ შე­დე­გებს:­ ზო­გა­დად,­ ქა­ლე­ბი­ ოდ­ნავ­ მე­ტი,­მაგ­რამ­ სტა­ბი­ლუ­რად­ სან­დო­ ზრდის­ მაჩ­ვე­ნებ­ლით­გა­მო­ირ­ჩე­ვი­ან­მა­მა­კა­ცე­ბის­გან.

ას­ევე,­ად­ამი­ან­ებ­ის­მი­ერ­სუ­ბი­ექ­ტუ­რად­გან­ცდი­ლი­პოს­ტტრავ­მუ­ლი­ზრდის­მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლი,­ კერ­ძოდ,­ ახ­ალი­ შე­საძ­ლებ­ლო­ბე­ბის­და­ნახ­ვას­ ის­ ად­ამი­ან­ები­ უფ­რო­ მე­ტად­ ახ­ერ­ხე­ბენ,­ რომ­ლე­ბიც­ და­შორ­დნენ­პარ­ტნი­ორს/მე­უღ­ლეს,­ვიდ­რე­ის­ინი,­ვინც­ახ­ლო­ბე­ლი­ ად­ამი­ან­ის­ გარ­დაც­ვა­ლე­ბა­გა­და­იტ­ანა.­ეს­შე­დე­გი­(ის,­რომ­ტრავ­მუ­ლი­მოვ­ლე­ნის­მი­ხედ­ვით­იც­ვლე­ბა­პოს­ტტრავ­მუ­ლი­ ზრდის­ სუ­რა­თი)­ თან­ხვდე­ბა­ მო­დე­ლის­ავ­ტო­რე­ბის­ მო­საზ­რე­ბებ­სა­და­შე­დე­გებს­ და,­ ას­ევე,­ სხვა­ კულ­ტუ­რებ­ში­ (იაპ­ონია,­ გერ­მა­ნია,­ თურ­ქე­თი,­ სკან­დი­ნა­ვია,­იტ­ალია,­ეს­პა­ნე­თი)­ჩა­ტა­რე­ბუ­ლი­კვლე­ვის­შე­დე­გებს.­პოს­ტტრავ­მუ­ლი­ზრდის­სუ­რა­თი­იც­ვლე­ბა­იმ­ისდა­მი­ხედ­ვით,­თუ­რა­ტი­პის­ტრავ­მა/სტრე­სუ­ლი­ გა­მოც­დი­ლე­ბა­ აქ­ვს­ად­ამი­ანს­გა­და­ტა­ნი­ლი.

კვლე­ვის­ მო­ნა­ცემ­თა­ ან­ალ­იზ­ის­დი­დი­ნა­წი­ლი­მო­ნა­წი­ლე­თა­მი­ერ­მოთხრო­ბილ­ცხოვ­რე­ბის­ ის­ტო­რი­ებ­ის­ გა­ან­ალ­იზ­ებ­ას­მოიაზრებდა.­ მა­სა­ლის­ მრა­ვალ­ფე­როვ­ნე­ბი­სა­და­დი­დი­მო­ცუ­ლო­ბის­გა­მო,­ამ­ეტ­აპ­ზე­გა­ან­ალ­იზ­და­მხო­ლოდ­ის­ცვლა­დე­ბი­და­ კომ­პო­ნენ­ტე­ბი,­ რომ­ლე­ბიც­ უშუ­ალო­პოს­ტტრავ­მუ­ლი­ზრდის­თე­მას­შე­ეხ­ებ­ოდა,­კერ­ძოდ,­შე­მუ­შავ­და­ე.­წ.­რე­დემ­პშენ­თან­მიმ­დევ­რო­ბის­ (რაც­ პი­რო­ბი­თად,­ მა­კომ­პენ­სი­რე­ბელ­ თან­მიმ­დევ­რო­ბად­ ით­არ­გმნა)­კო­დი­რე­ბის­დე­ტა­ლუ­რი­გზამ­კლე­ვი,­რომ­ლის­ გა­მო­ყე­ნე­ბი­თაც­ კვლე­ვის­ ორ­მა­ას­ის­ტენ­ტმა­ ერ­თმა­ნე­თის­გან­ და­მო­უკ­იდ­ებ­ლად­ გა­და­აკ­ოდ­ირა­ 90­ ინ­ტერ­ვი­უდ­ან­აღ­ებ­ული­540­მო­გო­ნე­ბა­(6­მო­გო­ნე­ბა­თი­თო­ ის­ტო­რი­იდ­ან).­ მათ­ შო­რის­ 90%­იანი­შე­თან­ხმე­ბა­იქ­ნა­მიღ­წე­რუ­ლი,­რაც­საკ­მა­ოდ­ მა­ღა­ლი­ მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლია­ ას­ეთ­ კვლე­ვებ­ში.

აღ­მოჩ­ნდა,­ რომ­ კო­დი­რე­ბულ­ მო­გო­ნე­ბა­თა­მხო­ლოდ­ერთ­მე­სა­მედ­ში­გვხვდე­ბა­ ე.წ.­ მა­კომ­პენ­სი­რე­ბე­ლი­ თან­მიმ­დევ­რო­ბა,­ რო­დე­საც­ ად­ამი­ან­ები­ იმ­გვა­რად­აგ­ებ­ენ­ თა­ვი­ანთ­ ცხოვ­რე­ბი­სე­ულ­ გა­მოც­დი­ლე­ბას,­რომ­ცუდ­ამ­ბავს­ კარ­გი­ ამ­ბა­ვი­მოს­დევს­ან­ცუ­დი­იწ­ვევს­კარ­გს,­მა­გა­ლი­თად,­ მე­გო­ბარ­თან­ ურ­თი­ერ­თო­ბის­ გა­ფუ­ჭე­ბის­შემ­დეგ­უფ­რო­ყუ­რადღე­ბი­ანი­გახ­და­სხვა­ად­ამი­ან­ებ­ის­მი­მართ.­და­ნარ­ჩე­ნი­მო­გო­ნე­ბე­ბი­ სხვაგ­ვა­რად­ არ­ის­ სტრუქ­ტუ­რი­რე­ბუ­ლი.

გა­ირ­კვა,­რომ­ად­ამი­ან­ები­ას­ეთი­მა­კომ­პენ­სი­რე­ბე­ლი­ თან­მიმ­დევ­რო­ბით,­უპ­ირ­ატ­ეს­ად,­ის­ეთ­გა­მოც­დი­ლე­ბას­ჰყვე­ბი­ან,­ რო­მელ­საც­ ცხოვ­რე­ბა­ში­ გარ­დამ­

პოსტტრავმული­ზრდა

პოსტტრავმული­ზრდა

პოსტტრავმული­ზრდა

პოსტტრავმული­ზრდა

პოსტტრავმული­ზრდა

სამიზნე

სამიზნე

სამიზნე

სამიზნე

სამიზნე

საკონტროლო

საკონტროლო

საკონტროლო

საკონტროლო

საკონტროლო

ჯგუფი

ჯგუფი

ჯგუფი

ჯგუფი

ჯგუფი

2015თსუ მეცნიერება20

ტეხ­მო­მენ­ტად­მი­იჩ­ნე­ვენ.­ას­ევე,­ხში­რია­ას­ეთი­ სტრუქ­ტუ­რა­ უარ­ყო­ფი­თი­ გა­მოც­დი­ლე­ბე­ბის­ შე­სა­ხებ­ მო­გო­ნე­ბებ­ში,­ რაც­სრუ­ლად­ იმე­ორ­ებს­ სხვა­ კულ­ტუ­რებ­ში­ჩა­ტა­რე­ბულ­ კვლე­ვებს.­ ამ­ კვლე­ვა­შიც­აღ­მოჩ­ნდა,­ რომ­ ად­ამი­ან­ები­ უფ­რო­დე­ტა­ლუ­რად,­ ინ­ტენ­სი­ურ­ად­ და­ ხში­რად,­ხში­რად­ გან­მე­ორ­ებ­ით­ად­ ყვე­ბი­ან­ ცუდ,­მტკივ­ნე­ულ­ გა­მოც­დი­ლე­ბას,­ რა­საც­ თან­სდევს­მე­ტი­რეფ­ლექ­სია,­საზ­რი­სის­ძი­ებ­ის­ პრო­ცე­სი­ და,­ აქ­ედ­ან­ გა­მომ­დი­ნა­რე,­პი­როვ­ნუ­ლი­ ზრდის­ ელ­ემ­ენ­ტიც­ მე­ტად­არ­ის­ წარ­მოდ­გე­ნი­ლი.­ შე­და­რე­ბით­ ნაკ­ლე­ბად­გვხვდე­ბა­ ას­ეთი­რამ­და­დე­ბი­თი­მოვ­ლე­ნე­ბის­ შემ­თხვე­ვა­ში.­ ეს,­ ალ­ბათ,­იმ­იტ­ომ,­რომ­კარგ­ამ­ბებს­არც­კი­აყ­ენ­ებ­ენ­ად­ამი­ან­ები­კითხვის­ნიშ­ნის­ქვეშ.­მხო­ლოდ­ ცუდ­ ამ­ბებს­ სჭირ­დე­ბა­ საზ­რი­სის­პოვ­ნა.­ ას­ევე,­ ყვე­ლა­ზე­ ხში­რად­ ად­ამი­ან­ები,­ რომ­ლე­ბიც­ მა­კომ­პენ­სი­რე­ბე­ლი­თან­მიმ­დევ­რო­ბით­ ალ­აგ­ებ­ენ­ სა­კუ­თარ­ცხოვ­რე­ბას,­ უპ­ირ­ატ­ეს­ად,­ სწავ­ლო­ბენ,­პი­როვ­ნუ­ლად­ იზ­რდე­ბი­ან­და­ ამა­თუ­ იმ­თვალ­საზ­რი­სით­უმ­ჯო­ბეს­დე­ბი­ან­ნე­გა­ტი­ური­გა­მოც­დი­ლე­ბის­შე­დე­გად.­

სა­ინ­ტე­რე­სოა,­ რომ­ გა­ნურ­ჩევ­ლად­იმ­ისა,­ იძ­ულ­ებ­ით­ ად­გილ­ნაც­ვა­ლია­ თუ­არა­ პი­როვ­ნე­ბა,­ თი­თოეული­ მათ­გა­ნის­შემ­თხვე­ვა­ში­ ყვე­ლა­ზე­ მე­ტად­ მა­კომ­პენ­სი­რე­ბე­ლი­ თან­მიმ­დე­ვო­ბა­ გარ­დამ­ტეხ­მოვ­ლე­ნებ­სა­და­უარ­ყო­ფით­გა­მოც­დი­ლე­ბებ­შია­ წარ­მოდ­გე­ნი­ლი,­ რაც­ ად­ამი­ან­თა­უნ­ივ­ერ­სა­ლურ­ მა­ხა­სი­ათ­ებ­ელ­ზე­ მი­უთ­ით­ებს:­ჩვენ­ვსწავ­ლობთ­ცუ­დი­გა­მოც­დი­ლე­ბი­დან.­თუმ­ცა,­თუ­ან­ალ­იზ­ის­ზე­და­დო­ნე­ზე­გა­და­ვი­ნაც­ვლებთ­ და­ უკ­ვე­ ერ­თმა­ნეთს­შე­ვა­და­რებთ­ იძ­ულ­ებ­ით­ ად­გილ­ნაც­ვალ­პი­რებს­ და­ კვლე­ვის­ სხვა­ მო­ნა­წი­ლე­ებს,­ვნა­ხავთ,­რომ­ეს­ორი­ჯგუ­ფი­ნამ­დვი­ლად­გან­სხვავ­დე­ბა­ ერ­თმა­ნე­თის­გან­ სა­კუ­თა­რი­ცხოვ­რე­ბის­ ნა­რა­ტი­ვის­ სტრუქ­ტუ­რი­რე­ბის­გზე­ბით:­ არა­ად­გილ­ნაც­ვა­ლი­ პი­რე­ბი­ მე­ტად­იყ­ენ­ებ­ენ­მა­კომ­პენ­სი­რე­ბელ­თან­მიმ­დევ­რო­ბას,­ ვიდ­რე­ ­­­ ად­გილ­ნაც­ვა­ლი­ პი­რე­ბი.­მათ­თან­მე­ტია­ცუ­დი­გა­მოც­დი­ლე­ბის­

შე­დე­გად­გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბუ­ლი­ აგ­ენ­ტო­ბა­ (აქ­ტი­ვო­ბა­და­ მიღ­წე­ვა­ზე­ორი­ენ­ტი­რე­ბუ­ლო­ბა),­ურ­თი­ერ­თკავ­ში­რი­სხვა­ად­ამი­ან­ებ­თან­და­მას­შტა­ბუ­რი­სა­ფიქ­რა­ლე­ბი.­თუმ­ცა,­თუ­იძ­ულ­ებ­ით­ ად­გილ­ნაც­ვა­ლი­ პი­რი­ იყ­ენ­ებს­მა­კომ­პენ­სი­რე­ბელ­თან­მიმ­დევ­რო­ბას,­მას­თან,­ დი­დი­ ალ­ბა­თო­ბით,­ წარ­მოდ­გე­ნი­ლი­ იქ­ნე­ბა­ ის­ეთი­თე­მე­ბი,­რო­გო­რი­ცაა­შეჩ­ვე­ვა­შე­გუ­ება­(რაც­არ­გვხვდე­ბა­მე­ორე­ჯგუფ­ში)­ და­ გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბა,­ რო­მელ­შიც,­უპ­ირ­ატ­ეს­ად,­ გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბულ­ ურ­თი­ერ­თო­ბებ­სა­ და­ სო­ცი­ალ­ურ/საცხოვ­რე­ბელ­პი­რო­ბებს­მოიაზრებენ.

ამ­რი­გად,­ ან­ალ­იზ­ის­ ამ­ ეტ­აპ­ზე­ შე­საძ­ლე­ბე­ლი­ გახ­და­ იმ­ის­ თქმა,­ რომ­ იძ­ულ­ებ­ით­ ად­გილ­ნაც­ვა­ლო­ბის­ სტა­ტუ­სი­და­ მო­გო­ნე­ბის­ ტი­პი­ სან­დოდ­ წი­ნას­წარ­მეტყვე­ლებს­ იმ­ას,­ თუ­ რამ­დე­ნად­ იქ­ნე­ბა­წარ­მოდ­გე­ნი­ლი­ ინ­დი­ვი­დის­ ცხოვ­რე­ბის­ის­ტო­რი­აში­ მა­კომ­პენ­სი­რე­ბე­ლი­ თან­მიმ­დევ­რო­ბა.­ ასე­ მა­გა­ლი­თად,­ შეგ­ვიძ­ლია­ვთქვათ,­ რომ­ თუ­ მო­ცე­მუ­ლი­ პი­როვ­ნე­ბა­ წე­რო­ვან­ში­ ცხოვ­რობს­ და­ სა­კუ­თა­რი­ცხოვ­რე­ბის­ სა­უკ­ეთ­ესო­ მო­მენ­ტის­ შე­სა­ხებ­გვიყ­ვე­ბა,­უფ­რო­ნაკ­ლე­ბად­არ­ის­მის­გან­ მო­სა­ლოდ­ნე­ლი­ მა­კომ­პენ­სი­რე­ბე­ლი­თან­მიმ­დევ­რო­ბით­ და­ლა­გე­ბუ­ლი­ ამ­ბის­მოს­მე­ნა,­ვიდ­რე­იგ­ივე­პი­როვ­ნე­ბის­გან­გა­დამ­წყვე­ტი­ მო­მენ­ტის­თხრო­ბი­სას,­ ხო­ლო­თუ­ჩვე­ნი­მო­სა­უბ­რე­თბი­ლი­სე­ლია­ან,­და­ვუშ­ვათ,­ბაღ­დათ­ში­ცხოვ­რობს­და­გა­დამ­წყვე­ტი­მო­მენ­ტის­შე­სა­ხებ­გვიყ­ვე­ბა,­მო­სა­ლოდ­ნე­ლია­ (გარ­კვე­ული­ ალ­ბა­თო­ბით,­ცხა­დია),­ რომ­ მის­ მო­ნათხრობ­ში­ მე­ტად­იქ­ნე­ბა­ წარ­მოდ­გე­ნი­ლი­ მა­კომ­პენ­სი­რე­ბე­ლი­ თან­მიმ­დევ­რო­ბა,­ ვიდ­რე­ პირ­ვე­ლი­მო­სა­უბ­რის­ ორ­ივე­ ამ­ბავ­ში­ ცალ­ცალ­კე­აღ­ებ­ული.

ან­ალ­იზ­ის­ბო­ლო­ეტ­აპ­ზე­მკვლე­ვარ­მა­ერ­თმა­ნეთ­თან­ და­აკ­ავ­ში­რა­ კითხვა­რით­გა­ზო­მი­ლი­ პოს­ტტრავ­მუ­ლი­ ზრდა,­ ფსი­ქო­ლო­გი­ური­ კარ­გად­ ყოფ­ნა­ და­ მო­ნა­წი­ლე­თა­ ცხოვ­რე­ბი­სე­ული­ ის­ტო­რი­ებ­იდ­ან­ამ­ოღ­ებ­ული­ მა­კომ­პენ­სი­რე­ბე­ლი­ თან­მიმ­დვრო­ბის­მაჩ­ვე­ნებ­ლე­ბი.­ერ­თი­მხრივ,­მო­გო­ნე­ბე­ბის­და­ლა­გე­ბის­მა­კომ­პენ­სი­რე­ბე­ლ­თან­მიმ­დევ­რო­ბა­სა­და­მე­ორე­მხრივ,­პოს­ტტრავ­მუ­ლი­ ზრდის­ ორ­ ას­პექ­ტს,­ ახ­ალი­შე­საძ­ლებ­ლო­ბე­ბის­და­ნახ­ვა­სა­და­პი­როვ­ნულ­ ზრდას,­ შო­რის­ ზო­მი­ერი­ და­დე­ბი­თი­კავ­ში­რი­ გა­მოვ­ლინ­და,­ რაც­ სა­შუ­ალ­ებ­ას­გვაძ­ლევს,­ რომ,­ გარ­კვე­ული­ ხა­რის­ხით,­ვი­წი­ნას­წარ­მეტყვე­ლოთ­ პოს­ტტრავ­მუ­ლი­ზრდის­ დო­ნე­ თუ­ ვი­ცით,­ რამ­დე­ნად­ იყ­ენ­ებს­ ად­ამი­ანი­ თხრო­ბი­სას­ აღ­ნიშ­ნულ­თან­მიმ­დევ­რო­ბას,­ რაც­ სრუ­ლად­ თან­ხვდე­ბა­ სხვა­ მკლევ­რე­ბის,­ მა­გა­ლი­თად,­პოს­ტტრავ­მუ­ლი­ ზრდის­ მო­დე­ლის­ ავ­ტო­რე­ბის,­კვლე­ვე­ბის­შე­დე­გებს.­ას­ეთ­ივე­ზო­მი­ერი,­მაგ­რამ­სან­დო­კავ­ში­რი­გა­მოვ­ლინ­და­მა­კომ­პენ­სი­რე­ბელ­თან­მიმ­დევ­რო­ბა­სა­და­ფსი­ქო­ლო­გი­ური­კარ­გად­ყოფ­ნის­გან­ცდას­შო­რის­და­ეს­ეც­სხვა,­უკ­ვე­არ­სე­ბუ­ლი­კვლე­ვე­ბის­შე­სატყვი­სი­შე­დე­გია,­რომ­ლე­ბიც­ აჩ­ვე­ნე­ბენ,­ რომ­ ნა­რა­ტი­ვე­ბის­ მა­კომ­პენ­სი­რე­ბე­ლი­ თან­მიმ­დევ­რო­ბა­ სან­დოდ­უკ­ავ­შირ­დე­ბა­კარ­გად­ყოფ­ნი­სა­და­ბედ­ნი­ერ­ებ­ის­მა­ღალ­მაჩ­ვე­ნებ­ლებს.

კვლე­ვის­ პრაქ­ტი­კულ­ გა­მო­ყე­ნე­ბა­ზე­სა­უბ­რი­სას­ ლი­ლი­ ხე­ჩუ­აშ­ვი­ლი,­ სხვა­ სა­კითხებ­თან­ერ­თად,­ხაზს­უს­ვამს­შემ­დეგს:

ტრავ­მუ­ლი­ გა­მოც­დი­ლე­ბის­ ცხოვ­რე­ბი­სე­ულ­ ნა­რა­ტივ­ში­ ინ­ტე­გრი­რე­ბა­ და­ კო­ჰე­რენ­ტუ­ლი­ ცხოვ­რე­ბი­სე­ული­ ის­ტო­რი­ის­თხრო­ბა­ფსი­ქო­ლო­გი­ური­კარ­გად­ყოფ­ნი­სა­და,­ ზო­გა­დად,­ფსი­ქი­კუ­რი­ სი­ჯან­სა­ღის­კარ­გი­ პრე­დიქ­ტო­რია,­ რა­საც­ ამ­ერ­იკ­აში­ჩა­ტა­რე­ბულ­ კვლე­ვა­თა­ სე­რია­ აჩ­ვე­ნებს.­წარ­მოდ­გე­ნილ­ კვლე­ვა­შიც­ და­დას­ტურ­და­ეს­ შე­დე­გი.­ ანუ­ რაც­ უფ­რო­ თან­მიმ­დევ­რუ­ლად­ ყვე­ბი­ან­ კვლე­ვის­ მო­ნა­წი­ლე­ები­თა­ვი­ან­თი­ ცხოვ­რე­ბის­ ის­ტო­რი­ას­ და­ ათ­ავ­სე­ბენ­ მას­ში­ ტრავ­მულ­ გა­მოც­დი­ლე­ბას­(იძ­ულ­ებ­ით­გა­და­ად­გი­ლე­ბულ­პი­რებ­ში­ეს­არ­ის­2008­წელს­სახ­ლე­ბის­და­კარ­გვა­და­გად­მო­სახ­ლე­ბა)­ და­ რაც­ მეტ­ რეფ­ლექ­სი­ას­ ახ­დე­ნენ­ ის­ინი,­ მით­ მა­ღა­ლია­ მა­თი­პოს­ტტრავ­მუ­ლი­ ზრდის­ მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლი,­მე­ტად­ რე­დემ­პტი­ულ­ად­ (redemption,­ ცუდ­მოვ­ლე­ნებს­ კარ­გი­ მოვ­ლე­ნე­ბი­ ცვლი­ან)­აგ­ებ­ენ­ თა­ვი­ან­თი­ ცხოვ­რე­ბის­ ის­ტო­რი­ას­ და­ სუ­ბი­ექ­ტუ­რად­ გან­ცდი­ლი­ კარ­გად­ყოფ­ნაც­ შე­და­რე­ბით­ მა­ღა­ლია­ მათ­თან.­ეს­ პრაქ­ტი­კუ­ლი­ ღი­რე­ბუ­ლე­ბის­ მქო­ნე­შე­დე­გია­ პრაქ­ტი­კო­სი­ ფსი­ქო­ლო­გე­ბის­თვის,­ კონ­სულ­ტან­ტე­ბის­თვის,­ ვი­საც­ უწ­ევს­ მსგავს­ გა­მოც­დი­ლე­ბებ­თან­ მუ­შა­ობა.­უფ­რო­ კონ­კრე­ტუ­ლად,­ თან­მიმ­დევ­რუ­ლი­და­ რეფ­ლექ­სი­ური­ ნა­რა­ტი­ვი,­ რო­მე­ლიც­უპ­ირ­ატ­ეს­ად,­ მა­კომ­პენ­სი­რე­ბე­ლი­ თან­მიმ­დევ­რო­ბით­არ­ის­აგ­ებ­ული,­ფსი­ქი­კუ­რი­ჯან­მრთე­ლო­ბის­ გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბის­ მა­ნიშ­ნე­ბე­ლია,­ პრე­დიქ­ტო­რია,­ რაც­ თე­რა­პი­ის,­კონ­სულ­ტი­რე­ბის­პო­ზი­ტი­ურ­გა­მო­სა­ვალ­ზე­მი­ან­იშ­ნებს.­

გარ­და­ ამ­ისა,­ კვლე­ვამ­ აჩ­ვე­ნა,­ რომ­იძ­ულ­ებ­ით­ გა­და­ად­გი­ლე­ბულ­ პი­რებს,­და­ნარ­ჩენ­ მო­ნა­წი­ლე­ებ­თან­ შე­და­რე­ბით,­ნაკ­ლე­ბად­ეხ­ერ­ხე­ბათ­სა­კუ­თა­რი­გან­ცდე­ბის­ვერ­ბა­ლი­ზა­ცია­და­თან­მიმ­დევ­რუ­ლად­თხრო­ბა.­ სა­ინ­ტე­რე­სოა,­ რომ­ ეს­ შე­დე­გი­ გა­შუ­ალ­ებ­ულია­ არა­ იმ­ით,­ რომ­ ის­ინი­იძ­ულ­ებ­ით­ არი­ან­ გა­და­ად­გი­ლე­ბულ­ნი,­ არ­ამ­ედ­ გა­ნათ­ლე­ბის­ ცვლა­დით­ და,­რო­გორც­ მათ­თან­ სა­უბ­რი­დან­ იკ­ვე­თე­ბა,­კულ­ტუ­რუ­ლი­თა­ვი­სე­ბუ­რე­ბით­ (ნაკ­ლე­ბად­არ­ის­ წა­ხა­ლი­სე­ბუ­ლი­ სა­კუ­თარ­ გან­ცდებ­სა­ და­ აზ­რებ­ზე­ სა­უბ­არი).­ რო­გორც­ ჩანს­(აქ­ ჯერ­ჯე­რო­ბით­ მხო­ლოდ­ ტენ­დენ­ცი­აზე­შე­იძ­ლე­ბა­ სა­უბ­არი),­ შე­და­რე­ბით­ ნაკ­ლე­ბად­ გა­ნათ­ლე­ბუ­ლ­ მო­ნა­წი­ლე­ებს­ მე­ტად­უჭ­ირთ­ სა­კუ­თარ­ გან­ცდებ­ზე­ რეფ­ლექ­სია­და­ ვერ­ბა­ლი­ზა­ცია,­ ვიდ­რე,­ ვთქვათ,­ უმ­აღ­ლე­სი­ გა­ნათ­ლე­ბის­ მქო­ნეთ.­ ვი­ნა­იდ­ან­მო­ნა­წი­ლე­თა­რა­ოდ­ენ­ობა­არც­ისე­დი­დია­ამ­კვლე­ვა­ში,­გა­დაჭ­რით­ვერ­ვამ­ტკი­ცებთ­ამ­ას.

სა­ქარ­თვე­ლო­ში­ ეს­ პირ­ვე­ლი­ კვლე­ვაა,­ რო­მე­ლიც­ შე­რე­ული­ მე­თო­დო­ლო­გი­ით­ჩა­ტარ­და­და­მოიაზრებს­თვი­თან­გა­რი­შის­კითხვა­რე­ბი­სა­და­ცხოვ­რე­ბი­სე­ული­ის­ტო­რი­ებ­ის­ინ­ტეგ­რა­ცი­ას.­ას­ევე,­ნა­რა­ტი­ული­ მიდ­გო­მით­ ჩა­ტა­რე­ბუ­ლი­ პირ­ვე­ლი­კვლე­ვაა,­ რო­მე­ლიც­ ნა­რა­ტი­ული­ იდ­ენ­ტო­ბის­ მო­დე­ლის­ფარ­გლებ­ში­ იძ­ულ­ებ­ით­გა­და­ად­გი­ლე­ბულ­პი­რებს­ შე­ეხ­ება.­ ას­ევე,­

vivid;­22;­12% high;­28;­15%

neg;­28;­16%

pos;­13;­7%

turning;­48;­27%

low;­41;­23%

არ­არის;­362;­67%

არის;­178;­33%

თსუ მეცნიერება 212015

პირ­ვე­ლი­ მცდე­ლო­ბაა­ ამ­ კვლე­ვის­ თვი­სებ­რი­ვი­ ნა­წი­ლი,­ რო­მე­ლიც­ ჩა­წე­რი­ლი­ინ­ტერ­ვიუების­გა­ან­ალ­იზ­ებ­ის­სა­ფუძ­ველ­ზე­კულ­ტუ­რუ­ლი­სკრიპ­ტის­ანუ­მას­ტერ­ნა­რა­ტი­ვის­ფორ­მი­რე­ბის­თვის­თვა­ლის­ გა­დევ­ნე­ბას­ის­ახ­ავს­მიზ­ნად.

კი­დევ­ერ­თი­პრაქ­ტი­კუ­ლი­გა­მო­ყე­ნე­ბა­შე­და­რე­ბით­ტექ­ნი­კუ­რი­ხა­სი­ათ­ისაა:­კვლე­ვის­ ფარ­გლებ­ში­ ჩა­იწ­ერა,­ შეგ­როვ­და­ და­სიტყვა­სიტყვი­თი­ ტრან­სკრიპ­ტე­ბის­ სა­ხით­და­იწ­ერა­ 96­ ცხოვ­რე­ბი­სე­ული­ ის­ტო­რი­ის­ინ­ტერ­ვიუ,­რო­მე­ლიც­უამ­რავ­და­უმ­უშ­ავ­ებ­ელ­ინ­ფორ­მა­ცი­ას­მო­იც­ავს­და­რო­მელ­თა­გა­მო­ყე­ნე­ბა­ შემ­დგომ­ში­ შე­საძ­ლე­ბე­ლია­რო­გორც­ სხვა­ მკლევ­რე­ბის­ (მათ­ შო­რის,­სტუ­დენ­ტე­ბის)­მი­ერ,­ისე­–­სას­წავ­ლო­მიზ­ნე­ბით­ შე­სა­ბა­მის­ კურ­სებ­ში.­ ასე­ მა­გალ­თად,­ მკვლე­ვა­რი­ მიმ­დი­ნა­რე­ სე­მეს­ტრში­აქ­ტი­ურ­ად­ იყ­ენ­ებს­ კვლე­ვის­ ფარ­გლებ­ში­ჩა­წე­რი­ლი­ ინ­ტერ­ვიუების­ ტრან­კრიპ­ტებ­სა­ და­ მა­თი­ კო­დი­რე­ბის­თვის­ შექ­მნილ­გზამ­კლევს­ მა­გის­ტრა­ტუ­რა­ში­ მიმ­დი­ნა­რე­ კურ­სში­ „ნა­რა­ტი­ვის­ ან­ალ­იზი­ ფსი­ქო­ლო­გი­აში“.­ ას­ევე,­ კვლე­ვის­ ფარ­გლებ­ში­მომ­ზად­და­ორი­ახ­ალი­კურ­სი,­რო­მე­ლიც­შემ­დეგ­ წელს­ არ­ჩე­ვი­თი­ კურ­სე­ბის­ სა­ხით­იქ­ნე­ბა­შე­თა­ვა­ზე­ბუ­ლი­ფსი­ქო­ლო­გი­ისა­და­გა­ნათ­ლე­ბის­ მეც­ნი­ერ­ებ­ის­ ფა­კულ­ტე­ტი­სა­და­ სხვა­ და­ინ­ტე­რე­სე­ბუ­ლი­ სტუ­დენ­ტე­ბის­თვის.­ ეს­ კურ­სე­ბია:­ „ცხოვ­რე­ბის­ ის­ტო­რი­ის­ ინ­ტერ­ვიუ­და­ ნა­რა­ტი­ვის­ ან­ალ­იზი“­და­„ფსი­ქო­ბი­ოგ­რა­ფია“.

მო­ცე­მუ­ლი­ კვლე­ვის­ სა­ფუძ­ველ­ზე­და­იწ­ერა­ ახ­ალი­ კვლე­ვის­ პრო­ექ­ტი,­ რო­მე­ლიც­ უკ­ვე­ და­ფი­ნან­სდა­ ფულ­ბრა­იტ­ის­კვლე­ვი­თი­ სტი­პენ­დი­ის­ ფარ­გლებ­ში­ და­მკვლე­ვა­რი­მომ­დევ­ნო­8­თვეს­გა­ატ­არ­ებს­და­ იმ­უშ­ავ­ებს­ ქარ­თვე­ლი­ ემ­იგ­რან­ტე­ბი­სა­და­ სა­ქარ­თვე­ლო­ში­ მცხოვ­რე­ბი­ ქარ­თვე­ლე­ბის­ცხოვ­რე­ბი­სე­ული­ის­ტო­რი­ებ­ისა­და­მას­ტერ­ნა­რა­ტი­ვის­ურ­თი­ერ­თმი­მარ­თე­ბის­სა­კითხებ­ზე­ და­სავ­ლეთ­ ვა­შინ­გტო­ნის­ უნ­ივ­ერ­სი­ტეტ­ში­ქე­ით­მაკ­ლინ­თან­ერ­თად.

კვლე­ვის­ შე­დე­გე­ბის­ ამ­სახ­ვე­ლი­ პრე­ზენ­ტა­ცია­ მი­ღე­ბულ­ იქ­ნა­ რამ­დე­ნი­მე­ სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ კონ­ფე­რენ­ცი­აზე,­ თუმ­ცა­ფი­ნან­სე­ბის­ სიმ­ცი­რი­დან­ გა­მომ­დი­ნა­რე,­ჯერ­ჯე­რო­ბით­წარ­დგე­ნილ­იქ­ნა­მხო­ლოდ­ერთ­ სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ კონ­ფე­რენ­ცი­აზე­ზე­პი­რი­ პრე­ზენ­ტა­ცი­ის­ სა­ხით­ სა­თა­ურ­ით:­„Comparative­ study­ of­ psychological­ well­being­ and­ posttraumatic­ growth­ of­ IDP­ and­non­IDP­ citizens­ of­ Georgia.“­ კონ­ფე­რენ­ცი­აზე:­ „International­Psychological­Applications­Conference­and­Trends­2015“­(InPACT­2015),­Clinical­ psychology­ section,­ 2­5­ April,­ 2015,­Ljubljana,­Slovenia.

ას­ევე,­შე­დე­გე­ბის­ნა­წი­ლი­მი­ღე­ბუ­ლია­ზე­პი­რი­პრე­ზენ­ტა­ცი­ის­თვის­ამ­ერ­იკ­ის­ფსი­ქო­ლოგ­თა­ ას­ოცი­აცი­ის­ პი­როვ­ნე­ბი­სა­ და­სო­ცი­ალ­ური­ ფსი­ქო­ლო­გი­ის­ ყო­ველ­წლი­ურ­ კონ­გრეს­ზე­ სა­თა­ურ­ით:­ „Posttraumatic­Growth­and­Redemption­in­Life­Story­Narratives­of­ Georgian­ Sample:­ Comparative­ Study­ of­Idps­and­Non­IDP­Citizens­of­Georgia“,­კონ­ფე­რენ­ცი­აზე:­ „17th­annual­convention­of­ the­society­for­personality­and­social­psychology“­(SPSP),­San­Diego,­CA,­USA.

ამ­ჟა­მად­ ბეჭ­დვის­ პრო­ცეს­შია­ მო­ცე­მუ­ლი­ კვლე­ვის­ ერ­თი­ ნა­წი­ლი,­ რო­მე­ლიც­ წიგ­ნში­ „Psychology­ Applications­ &­Developments­ II“­ წარ­მოდ­გე­ნი­ლი­ იქ­ნე­ბა­მე­ოთხე­ თა­ვის­ სა­ხით,­ სა­ხელ­წო­დე­ბით:­„Posttraumatic­ growth­ and­ psychological­well­being­ of­ Georgian­ citizens­ (comparative­study­of­internally­displaced­persons­and­other­citizens).­ ქარ­თუ­ლად:­ სა­ქარ­თვე­ლოს­ მო­ქა­ლა­ქე­თა­პოს­ტტრავ­მუ­ლი­ზრდა­და­ფსი­ქო­ლო­გი­ური­ კარ­გად­ ყოფ­ნა­ (იძ­ულ­ებ­ით­გა­და­ად­გი­ლე­ბულ­ პირ­თა­ და­ სხვა­ მო­ქა­ლა­ქე­ებ­ის­შე­და­რე­ბი­თი­კვლე­ვა).

გარ­და­ ამ­ისა,­ ჟურ­ნალ­ში­ Journal­ of­Loss­ and­ Trauma,­ რო­მელ­საც­ ამ­ერ­იკ­ის­ ფსი­ქო­ლოგ­თა­ ას­ოცი­აცია­ გა­მოს­ცემს,­ ბეჭ­დვა­შია­ სტა­ტია:­ „Investigation­of­ psychometric­ properties­ of­ the­ Georgian­version­ of­ posttraumatic­ growth­ inventory“.­პოს­ტტრავ­მუ­ლი­ ზრდის­ კითხვა­რის­ ქარ­თუ­ლი­ ვერ­სი­ის­ ფსი­ქო­მეტ­რუ­ლი­ მა­ხა­სი­ათ­ებ­ლე­ბის­კვლე­ვა.­

გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბუ­ლია­ პუბ­ლი­კა­ცი­ები­ ად­გი­ლობ­რივ­ იმ­პაქტ­ ფაქ­ტო­რი­ან­ რე­ცენ­ზი­რე­ბად­ჟურ­ნალ­ში.

დევნილთა­კომპაქტურად­დასახლების­ადგილები

2015თსუ მეცნიერება22

ფსიქოლოგიის და განათლების მეცნიერებათა ფაკულტეტი

რა­არ­ის­ მო­ქა­ლა­ქ­ეობ­ის­ სტი­ლი,­რო­გორ­ ყა­ლიბ­დე­ბა­და­რა­ფსი­ქო­სო­ცი­ალ­ური­ ფაქ­ტო­რე­ბი­ გან­საზღვრავს­ მას­ სა­ქარ­თვე­ლო­ში?­–­ამ­კითხვებ­ზე­პა­სუ­ხის­გა­ცე­მის­ მცდე­ლო­ბაა­ თსუ­ მეც­ნი­ერ­თა­ მი­ერ­გან­ხორ­ცი­ელ­ებ­ული­ კვლე­ვა­ სა­ხელ­წო­დე­ბით­„რა­გან­საზღვრავს­მო­ქა­ლა­ქე­ობ­ის­სტილს:­ კულ­ტუ­რა,­რე­ლი­გია,­ ნა­ცი­ონ­ალ­იზ­მი“.­კვლე­ვის­მი­ზა­ნი­იყო­მო­ქა­ლა­ქე­ობ­ის­ეთ­ნი­კუ­რი,­კულ­ტუ­რუ­ლი­და­სა­მო­ქა­ლა­ქო­სტი­ლის­გა­მოკ­ვლე­ვა­ქარ­თველ­ახ­ალ­გაზ­რდებ­ში.­ ამ­ას­თან,­ ქარ­თველ­ მეც­ნი­ერ­თა­ინ­ტე­რე­სის­ სა­გა­ნი­ იყო­ ის­იც,­ თუ­ რო­გორ­ხდე­ბა­ თი­თოეული­ მო­ქა­ლა­ქე­ობ­ის­ სტი­ლის­ კონ­სტრუ­ირ­ება­ და­ მა­ნი­ფეს­ტა­ცია.­კვლე­ვა­ და­ფი­ნან­სდა­ 2011­ წელს,­ კავ­კა­სი­ის­ შვე­იც­არი­ული­ აკ­ად­ემი­ური­ ქსე­ლის­მი­ერ­(ASCN)­და­მი­სი­ხან­გრძლი­ვო­ბა­იყო­2­წე­ლი.­კვლე­ვა­ტარ­დე­ბო­და­ივ­ანე­ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლის­სა­ხე­ლო­ბის­თბი­ლი­სის­სა­ხელ­მწი­ფო­უნ­ივ­ერ­სი­ტეტ­ში.

მკვლე­ვა­რებს­ამ­თე­მით­და­ინ­ტე­რე­სე­ბის­კენ­ მსოფ­ლი­ოში­ არ­სე­ბულ­მა­ პრაქ­ტი­კამ­ და­ დღემ­დე­ დე­ბა­ტე­ბის­ საგ­ნად­ ქცე­ულ­მა­სა­კითხებ­მა­უბ­იძ­გეს:­

„ყვე­ლა­ ვთან­ხმდე­ბით­ იმ­აზე,­ რომ­ ნე­ბის­მი­ერ­ ად­ამი­ანს­ აქ­ვს­ გარ­კვე­ული­ ემ­ოცი­ური­ და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა­ სა­კუ­თა­რი­ქვეყ­ნის­ მი­მართ.­ ეს­ და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბე­ბი­ინ­დი­ვი­დის­ ყო­ველ­დღი­ური­ ქცე­ვით­ ნი­მუ­შებ­ში­ ჰპო­ვებს­ ას­ახ­ვას,­ მნიშ­ვნე­ლო­ვან­როლს­ ას­რუ­ლებს­ ინ­დი­ვი­დის­ თვითდე­ტერ­მი­ნა­ცი­ის­ პრო­ცეს­ში­ და­ სო­ცი­ალ­ურ­იდ­ენ­ტო­ბას­გან­საზღვრავს.­მო­ქა­ლა­ქე­ობ­რი­ვი­სტი­ლიც­სო­ცი­ალ­ური­იდ­ენ­ტო­ბაა.­ის­მო­იც­ავს­ კრი­ტე­რი­უმ­ებს,­რომ­ლის­ მი­ხედ­ვით­შე­იძ­ლე­ბა­ინ­დი­ვი­დი­მი­ვიჩ­ნი­ოთ­ქვეყ­ნის­მო­ქა­ლა­ქედ.­

მო­ქა­ლა­ქე­ობ­ის­ სტი­ლი­ ერ­თის­ მხრივ­კომ­პლე­ქსუ­რი­ სო­ცი­ალ­ური­ პრო­ცე­სე­ბის­ზე­გავ­ლე­ნას­ გა­ნიც­დის,­ მათ­ შო­რის­ მას­ზე­ ძლი­ერ­ გავ­ლე­ნას­ ახ­დენს­ ერ­ოვ­ნუ­ლი­თვით­დე­ტერ­მი­ნა­ცი­აზე,­ მე­ორ­ეს­ მხრივ­მო­ქა­ლა­ქე­ობ­ის­ ტი­პი­ თა­ვა­დაც­ ახდენს­გავ­ლე­ნას­ ინ­დი­ვი­დის­ სო­ცი­ალ­ურ­ პერ­ცეფ­ცი­აზე­ და­ აყ­ალ­იბ­ებს­ სო­ცი­ალ­ური­ჯგუ­ფის­საზღვრებს.­ად­ამი­ან­ებ­ის­გან­სხვა­ვე­ბულ­კრი­ტე­რი­უმ­ებს­ირ­ჩვე­ვენ­იმ­ის­გან­საზღვი­სათ­ვის,­ ვინ­ უნ­და­ გახ­დეს­ ქვეყ­ნის­მო­ქა­ლა­ქე.­ ამ­ კრი­ტე­რი­უმ­ებ­ის­ მი­ხედ­ვით­მკლევ­რე­ბი­ მო­ქა­ლა­ქე­ობ­ის­ სამ­ სტილს­გა­ნას­ხვა­ვე­ბენ:­ ეთ­ნი­კურს,­ კულ­ტუ­რულს­და­სა­მო­ქა­ლა­ქოს.

ეთ­ნი­კუ­რი­ მო­ქა­ლა­ქე­ობ­რი­ვი­ სტი­ლი­გუ­ლის­ხმობს,­რომ­გე­ნე­ალ­ოგი­ური­კავ­ში­რე­ბის­არ­სე­ბო­ბა­აუც­ილ­ებ­ელია­დო­მი­ნან­ტუ­რი­ ეთ­ნი­კუ­რი­ ჯგუ­ფის­ წევ­რო­ბი­სათ­ვის.­ამ­ის­სა­პი­რის­პი­როდ,­მო­ქა­ლა­ქის­სა­ხელ­მწი­ფო­ებ­რი­ვი­ სტი­ლი­ გუ­ლის­ხმობს,­ რომ­ქვეყ­ნის­ მო­ქა­ლა­ქე­ შე­იძ­ლე­ბა­ გახ­დეს­ ნე­

ბის­მი­ერი­ად­ამი­ანი,­ვინც­პა­ტივს­სცემს­და­აღი­არ­ებს­ ქვეყ­ნის­ კა­ნონს­ და­ ვინც­ აქ­ტი­ურ­ად­ არ­ის­ ჩარ­თუ­ლი­ ქვეყ­ნის­ სო­ცი­ალ­ურ­ და­ პო­ლი­ტი­კურ­ ცხოვ­რე­ბა­ში.­ ბო­ლო­ხა­ნებ­ში­ მკვლევ­რებ­მა­ გა­მოთ­ქვეს­ ეჭ­ვი­იმ­ის,­ თა­ობ­აზე,­ რომ­ ეთ­ნი­კურ­სა­ხელ­მწი­ფო­ებ­რი­ვი­ დი­ქო­ტო­მია­ შე­საძ­ლე­ბე­ლია­სრუ­ლად­ არ­ ას­ახ­ავ­დეს­ მო­ქა­ლა­ქის­ იდ­ენ­ტო­ბის­ სტი­ლის­ კომ­პლექ­სურ­ ბუ­ნე­ბას.­ემ­პი­რი­ული­ კლე­ვე­ბის­ შე­დე­გებ­მა­ და­ად­ას­ტუ­რა,­ რომ­ არ­სე­ბობს­ მო­ქა­ლა­ქის­იდ­ენ­ტო­ბის­ მე­სა­მე­ სტი­ლი­ –­ კულ­ტუ­რა­ზე­ორი­ენ­ტი­რე­ბუ­ლი­მო­ქა­ლა­ქის­იდ­ენ­ტო­ბა­–­რო­მე­ლიც­ მო­ქა­ლა­ქის­ ვალ­დე­ბუ­ლე­ბებ­ში­მნიშ­ვნე­ლო­ვან­ როლს­ აკ­ის­რებს­ ქვეყ­ნის­ერ­ოვ­ნულ­ კულ­ტუ­რას­თან­ ად­აპ­ტა­ცი­ას,­მის­ ცოდ­ნას­ და­ პა­ტი­ვის­ცე­მას.­ ად­ამი­ან­ები,­რომ­ლებ­საც­ახ­ასი­ათ­ებთ­კულ­ტუ­რა­ზე­ორი­ენ­ტი­რე­ბუ­ლი­ მო­ქა­ლა­ქის­ იდ­ენ­ტო­ბა,­ერ­ოვ­ნუ­ლი­ კულ­ტუ­რის­ მი­მართ­ ავ­ლე­ნენ­პა­ტი­ვის­ცე­მის­ მა­ღალ­ ხა­რის­ხს­ და­ მი­სი­დაც­ვის­ სურ­ვილ­საც­ გა­მო­ხა­ტა­ვენ.­ ეს­ ინ­დი­ვი­დე­ბი­ სენ­სი­ტი­ურ­ები­ არი­ან­ კულ­ტუ­რას­თან­ და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი­ სა­კითხე­ბის­ მი­მართ­და­მი­აჩ­ნი­ათ,­რომ­მა­თი­ცოდ­ნა­და­პა­ტი­ვის­ცე­მა­ არ­სე­ბი­თია­ იმ­ის­ათ­ვის,­ რომ­ით­ვლე­ბო­დე­ ამა­ თუ­ იმ­ სა­ხელ­მწი­ფოს­მო­ქა­ლა­ქედ“,­ –­ გან­მარ­ტავს­ პრო­ექ­ტის­ავ­ტო­რი­და­წამ­ყვა­ნი­მკვლე­ვა­რი,­ფსი­ქო­ლო­გი­ის­ და­ გა­ნათ­ლე­ბის­ მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­ფა­კულ­ტე­ტის­ას­ოც­ირ­ებ­ული­პრო­ფე­სო­რი­მაია­მეს­ტვი­რიშ­ვი­ლი.

ამ­ თე­ორი­ულ­ წი­ნა­პი­რო­ბა­ზე­ დაყ­რდნო­ბით­მკვლე­ვა­რებ­მა­მი­ზ­ნად­და­ის­ახ­ეს­სა­ქარ­თვე­ლო­ში­მო­ქა­ლა­ქე­ობ­ის­სა­მი­ვე­ტი­პის­კვლე­ვა­და­მიკ­რო­დო­ნის­ან­ალ­იზ­ის­გან­ხორ­ცი­ელ­ება.­ კერ­ძოდ­ სცა­დეს­ გა­ერ­კვი­ათ,­თუ­რო­გო­რია­თი­თოეული­სტი­ლის­კომ­პო­ზი­ცი­ური­მო­და­ლო­ბა­და­რა­ფაქ­ტო­რე­ბი­გა­ნას­ხვა­ვებს­მათ­ერ­თმა­ნე­თი­სა­გან.

კვლე­ვის­ გა­ნ­ხორ­ცი­ელ­ებ­აში­ ჩარ­თუ­ლი­ იყ­ვნენ­ ას­ევე:­ ხა­თუ­ნა­ მარ­წყვიშ­ვი­ლი,­მკვლე­ვა­რი­ –­ ფსი­ქო­ლო­გი­ის­ და­ გა­ნათ­ლე­ბის­ მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­ ფა­კულ­ტე­ტის­ ას­ის­ტენტ­პრო­ფე­სო­რი;­ ლუ­იზა­ არ­უთ­ინ­ოვი­–­ ფსი­ქო­ლო­გი­ის­ და­ გა­ნათ­ლე­ბის­ მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­ ფა­კულ­ტე­ტის­ ას­ოც­ირ­ებ­ული­პრო­ფე­სო­რი;­ ნა­თია­ მეს­ტვი­რიშ­ვი­ლი­ –­კავ­კა­სი­ის­კვლე­ვი­თი­რე­სურ­სე­ბის­ცენ­ტრი,­რე­გი­ონ­­ული­კვლე­ვე­ბის­კო­ორ­დი­ნა­ტო­რი.

მეც­ნი­ერ­ებ­მა­ კვლე­ვის­ დი­ზა­ინ­ში­ ჩარ­თეს­ ერ­ოვ­ნუ­ლი,­ კულ­ტუ­რუ­ლი­და­რე­ლი­გი­ური­და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბე­ბი,­რო­გორც­მო­ქა­ლა­ქის­სტი­ლის­პო­ტენ­ცი­ური­კონ­ტრი­ბუ­ტო­რე­ბი.­კვლე­ვა­ჩა­ტარ­და­სა­ქარ­თვე­ლოს­შვიდ­უნ­ივ­ერ­სი­ტეტ­ში:­ოთხი­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტი­ქვეყ­ნის­ დე­და­ქა­ლაქ­ში­ მდე­ბა­რე­ობს,­ ხო­ლო­და­ნარ­ჩე­ნი­სა­მი­კი­–­სა­ქარ­თვე­ლოს­აღ­მო­სავ­ლეთ,­ ში­და­ და­ და­სავ­ლეთ­ სა­ქარ­თვე­ლო­ში.­ კვლე­ვა­ში­ სულ­ მო­ნა­წი­

მო ქა ლა ქე ობ ის სტი ლი სა ქარ თვე ლო ში

მაია მესტვირიშვილი

ფსიქოლოგიურ­მეცნიერებათა­დოქტორი,­ივანე­ჯავახიშვილის­სახელობის­თბილისის­სახელმწიფო­უნივერსიტეტის­ფსიქოლოგიისა­და­განათლების­მეცნიერებათა­ფაკულტეტის­ასოცირებული­პროფესორი.­მისი­კვლევითი­ინტერესის­სფეროებია:­სოციალური­იდენტობები,­სტიგმა,­მორალური­მსჯელობა­და­რელიგიური­ორიენტაციის­ტიპები.­2006­2011­წლებში­მან­მიიღო­კვლევითი­და­აკადემიური­სტიპენდიები­კოლუმბიის­(აშშ),­ბერკლის­(აშშ)­და­ლუვენის­(ბელგია)­უნივერსიტეტებში.­კვლევისთვის­„ფარული­და­აშკარა­სტიგმა­სოციალური­უმცირესობების­ჯგუფებში“­ის­დაჯილდოვდა­პრეზიდენტის­გრანტით­ახალგაზრდა­მეცნიერებისთვის­(საქართველოს­ეროვნული­სამეცნიერო­ფონდი).­მაია­მესტვირიშვილი­შვედეთის­სამეცნიერო­აკადემიური­ქსელის­(ASCN)­და­ნორვეგიის­საერთაშორისო­საქმეთა­ინსტიტუტის­მიერ­დაფინანსებული­კვლევითი­პროექტების­წამყვანი­მკვლევარია.­იგი­რამდენიმე­საერთაშორისო­საკონფერენციო­ნაშრომის­და­ჟურნალის­სტატიის­ავტორია.

თსუ მეცნიერება 232015

ლე­ობა­ მი­იღო­415­ მდედ­რო­ბი­თი­და­ 270­მამ­რო­ბითი­ სქე­სის­ 18­დან­ 24­ წლამ­დე­სტუ­დენ­ტმა.

ავ­ტო­რი­ ამ­ბობს,­რომ­ კვლე­ვის­ შე­დე­გე­ბის­ მი­ხედ­ვით,­ მო­ქა­ლა­ქის­ იდ­ენ­ტო­ბის­სტი­ლი­ მჭიდ­რო­დაა­და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი­ ერ­ოვ­ნულ­ ჯგუფ­თან­ იდ­ენ­ტი­ფი­ცი­რე­ბის­ ხა­რის­ხთან,­კულ­ტუ­რულ­და­რე­ლი­გი­ურ­გან­ზო­მი­ლე­ბებ­თან.­ კონ­კრე­ტუ­ლად­კი,­ ნა­ცი­ონ­ალ­იზ­მის­პო­ზი­ტი­ური­და­პატ­რი­ოტ­იზ­მის­ნე­გა­ტი­ური­ მაჩ­ვე­ნებ­ლე­ბი­ გან­საზღვრავს­მო­ქა­ლა­ქე­ობ­ის­ეთ­ნი­კურ­სტილს,­ამ­ის­სა­პი­რის­პი­როდ,­ სა­მო­ქა­ლა­ქო­ სტი­ლი­ და­კავ­ში­რე­ბუ­ლია­ პატ­რი­ტიზ­მის­ და­დე­ბი­თი­და­ ნა­ცი­ონ­ალ­იზ­მის­ უარ­ყო­ფი­თი­ მაჩ­ვე­ნებ­ლე­ბით.­ ამ­ას­თან,­ შე­დე­გე­ბი­ მი­უთ­ით­ებს,­რომ­ ნა­ცი­ონ­ალ­იზ­მი­და­ორ­თო­დოქ­სუ­ლო­ბა­ ძლი­ერ­ად­ და­ პო­ზი­ტი­ურ­ად­ კო­რე­ლი­რებს­ ერ­თმა­ნეთ­თან.­ „ეს­ შე­იძ­ლე­ბა­აიხ­სნას­ იმ­ით,­რომ­რო­გორც­ ნა­ცი­ონ­ალ­იზ­მი,­ ას­ევე­ორ­თო­დოქ­სუ­ლო­ბა­ ეფ­უძ­ნე­ბა­რი­გი­დუ­ლი­ კოგ­ნი­ტუ­რი­ იტ­ერ­პრე­ტა­ცი­ის­სტილს.­უნ­და­აღ­ინ­იშ­ნოს­ის­იც,­რომ­კულ­ტუ­რუ­ლი­მო­ქა­ლა­ქე­ობ­ის­სტი­ლი­სა­შუ­ალო­მაჩ­ვე­ნებ­ლე­ბი­თაა­ წარ­მოდ­გე­ნი­ლი­ უმ­რავ­ლეს­ პრე­დიქ­ტორ­ ცვლა­დე­ბის,­ რაც­წარ­მო­აჩ­ენს­ კულ­ტუ­რუ­ლი­ მო­ქა­ლა­ქე­ობ­ის­ სტი­ლის­ ახ­ალ­ ფუნ­ქცი­ას:­ და­აბ­ალ­ან­სოს­ ეთ­ნი­კუ­რი­ და­ სა­მო­ქა­ლა­ქო­ ტი­პე­ბის­ურ­თი­ერ­თშე­უთ­ან­ხმე­ბე­ლი­ ში­ნა­არ­სი­ და­შე­ას­რუ­ლოს­ გარ­და­მა­ვა­ლი­ რო­ლი­ მა­თი­ ცვლი­ლე­ბის­ შემ­თხვე­ვა­ში“,­ –­ ამ­ბობს­მკვლე­ვა­რი.

მაია­ მეს­ტვი­რი­ში­ლი­ გან­სა­კუთ­რე­ბულ­აქ­ცენ­ტს­ შემ­დეგ­ ფაქ­ტზე­ აკ­ეთ­ებს:­ სა­ქარ­თვე­ლო­ში­ რე­ლი­გი­ურ­ობა­ მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი­ ცვლა­დია­ ზო­გა­დად­ ერ­ოვ­ნუ­ლ­ გან­წყო­ბებს,­ შე­ხე­დუ­ლე­ბებ­სა­ და­ იდ­ენ­ტო­ბას­შო­რის­ კავ­ში­რე­ბი­სათ­ვის.­ რე­ლი­გი­ურ­ობა­არა­მხო­ლოდ­პირ­და­პი­რი­კავ­ში­რე­ბის­სა­შუ­ალ­ებ­ით­გვევ­ლი­ნე­ბა,­რო­გორც­გა­დამ­წყვე­ტი­ ფაქ­ტო­რი­ იდ­ენ­ტო­ბის­ სიძ­ლი­ერ­ის­ათ­ვის­ან­მო­ქა­ლა­ქო­ებ­ის­სტი­ლის­თვის,­არ­ამ­ედ­ მას­ აქ­ვს­ და­ფა­რუ­ლი,­ მე­დი­ატ­ორ­ის­ ფუნ­ქცია­ ერ­ოვ­ნუ­ლი­ გრძნო­ბე­ბის­და­ მო­ქა­ლა­ქე­ობ­ის­ სტი­ლის­ პრე­ფე­რენ­ცი­ებ­ის­ათ­ვის.­ „რად­გან­ რე­ლი­გია­ პირ­და­პირ­და­ არ­აპ­ირ­და­პირ­ გავ­ლე­ნას­ ახ­დენს­ერ­ოვ­ნულ­ გრძნო­ბებ­ზე,­ შეგ­ვიძ­ლია­ ვი­ვა­რა­უდ­ოთ,­რომ­თა­ნა­მედ­რო­ვე­შე­ხე­დუ­ლე­

ბე­ბი­ერ­ოვ­ნულ,­სა­მო­ქა­ლა­ქო­სა­კითხებ­ზე­კვლავ­ მჭიდ­როდ­ აკ­ავ­ში­რებს­ ღმერ­თის­სიყ­ვა­რულს­ და­ ქვეყ­ნის­ სიყ­ვა­რულს­ ერ­თმა­ნეთ­თან.­ რე­ლი­გია­ არა­ მხო­ლოდ­კულ­ტუ­რის­ ნა­წი­ლია­ ან­და­ პი­როვ­ნუ­ლი­პრე­ფე­რენ­ცია,­არ­ამ­ედ­იგი­ერ­ოვ­ნუ­ლი­და­სა­მო­ქა­ლა­ქო­ შე­ხე­დუ­ლე­ბე­ბის­ ერ­თი­ერ­თი­ ყვე­ლა­ზე­ მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი­ დე­ტერ­მი­ნან­ტია“,­–­ამ­ბობს­იგი.­

ავ­ტო­რი­ კვლე­ვის­ შე­დე­გე­ბი­დან­ გა­მო­ყოფს­ დის­კრი­მი­ნა­ცი­ული­ ან­ალ­იზ­ის­მი­გნე­ბებს,­ რის­ მი­ხედ­ვი­თაც­ორ­გან­ზო­მი­ლე­ბი­ანი­ მო­დე­ლი­ სა­უკ­ეთ­ეს­ოდ­ ას­ახ­ავს­მო­ქა­ლა­ქის­ ეთ­ნი­კურ,­ სა­მო­ქა­ლა­ქო­ და­კულ­ტურ­ სტი­ლებს­ შო­რის­ გან­სხვა­ვე­ბას­სა­ქარ­თვე­ლო­ში.­ კერ­ძოდ,­ ან­ალ­იზ­მა­ აჩ­ვე­ნა,­ რომ­ ერ­ოვ­ნუ­ლი,­ კულ­ტუ­რუ­ლი­ და­რე­ლი­გი­ური­ და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბე­ბი­ ორ­ ძი­რი­თად­ ჯგუფ­ში­ შე­იძ­ლე­ბა­ გა­ერ­თი­ან­დეს,­რაც­მო­ქა­ლა­ქის­სტი­ლე­ბის­ორ­ძი­რი­თად­გან­მას­ხვა­ვე­ბელ­ ფაქ­ტორს­ ქმნის.­ პირ­ვე­ლი­ გან­ზო­მი­ლე­ბა­ აერ­თი­ან­ებს­ ნა­ცი­ონ­ალ­იზ­მს,­ნა­ცი­ონ­ალ­ურ­იდ­ენ­ტო­ბას­და­ორ­თო­დოქ­სუ­ლო­ბას,­ხო­ლო­მე­ორე­მო­იც­ავს­პატ­რი­ოტ­იზ­მს,­ კო­ლექ­ტი­ვიზ­მს­ და­ ში­დაჯ­გუ­ფურ­გან­წყო­ბებს.

პირ­ვე­ლი­ გან­ზო­მი­ლე­ბა­ ეგ­რეთწო­დე­ბუ­ლი­ „ორ­თო­დოქ­სუ­ლი“­ ნა­ცი­ონ­ალ­იზ­მია­და­ ამ­ გან­ზო­მი­ლე­ბა­ში­ შე­მა­ვა­ლი­ ცვლა­დე­ბი­რო­გი­დუ­ლო­ბას­და­დოგ­მა­ტუ­რო­ბას­გა­მო­ხა­ტავს,­ სა­დაც­ რა­ცი­ონ­ალ­იზ­მი­ მე­ტია,­ვიდ­რე­სენ­ტი­მენ­ტა­ლიზ­მი;­ხო­ლო­მე­ორე­გან­ზო­მი­ლე­ბა­ემ­ოცი­ებ­თა­ნაა­და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი,­აფ­ექ­ტურ­კომ­პო­ნენ­ტს­ას­ახ­ავს­და­ შე­სა­ბა­მი­სად­ მას­ მკვლე­ვა­რებ­მა­ „სენ­ტი­მენ­ტა­ლუ­რი­ნა­ცი­ონ­ალ­იზ­მი“­უწ­ოდ­ეს.­

„აღ­მოჩ­ნდა­რომ­ეს­ორი­გან­ზო­მი­ლე­ბა­სტა­ტი­სი­კუ­რად­სან­დო­გან­სხვა­ვე­ბას­გვაძ­ლევს­ მო­ქა­ლა­ქის­ სტი­ლის­ დი­ფე­რენ­ცი­აცი­ის­ათ­ვის.­მო­ქა­ლა­ქის­ეთ­ნი­კურ­სტილს­მა­ღა­ლი­ მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლი­ აქ­ვს­ ორ­თო­დოქ­სულ­ ნა­ცი­ონ­ალ­იზ­მის­ გან­ზო­მი­ლე­ბა­ზე,­მო­ქა­ლა­ქე­ობ­ის­კულ­ტუ­რულ­სტილს­სა­შუ­ალო,­ ხო­ლო­ სა­მო­ქა­ლა­ქო­ სტილს­ –­და­ბა­ლი.­ მე­ორე,­ სენ­ტი­მენ­ტა­ლუ­რი­ ნა­ცი­ონ­ალ­იზ­მის­გან­ზო­მი­ლე­ბა­ზე­მო­ქა­ლა­ქე­ობ­ის­სტი­ლე­ბი­ გან­სხვა­ვე­ბუ­ლი­ მიმ­დევ­რო­ბით­არი­ან­გან­ლა­გე­ბუ­ლე­ბი:­მა­ღა­ლი­მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლი­აქ­მო­ქა­ლა­ქეობ­ის­კულ­ტურ­სტილს,­სა­შუ­ალო­ მაჩ­ვე­ნებ­ლე­ბი­ –­ სა­მო­ქა­ლა­ქო­

სტილს,­ ხო­ლო­ და­ბა­ლი­ მაჩ­ვე­ნებ­ლე­ბი­–­ ეთ­ნი­კურ­ სტილს“,­ –­ აცხა­დებს­ კვლე­ვის­ავ­ტო­რი.

სა­ინ­ტე­რე­სოა,­ შე­დე­გე­ბის­ აღ­წე­რი­თი­შე­დე­გე­ბიც:­გა­მო­კითხულ­თა­56%­მო­ქა­ლა­ქის­კულ­ტუ­რილ­სტილს­ირ­ჩევს;­25%­–­სა­მო­ქა­ლა­ქოს,­ხო­ლო­19%­–­ეთ­ნი­კურს.­თუმ­ცა,­მკვლე­ვარ­თა­თქმით,­კვლე­ვა­არ­არ­ის­რეპ­რე­ზენ­ტა­ტუ­ლი,­ ამ­იტ­ომ­ ამ­ მო­ნა­ცემ­თა­გე­ნე­რა­ლი­ზა­ცია­ სა­ქარ­თვე­ლოს­ მო­სახ­ლე­ობ­აზე­არ­ას­წო­რი­იქ­ნე­ბო­და.

კვლე­ვის­ ხელ­მძღვა­ნე­ლი­ ამ­ბობს,­რომ:­ მო­ქა­ლა­ქე­ობ­ის­ სტი­ლის­ სტრუქ­ტუ­რის­და­დი­ნა­მი­კის­შეს­წავ­ლა­მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია­ ის­ეთი­ კომ­პლექ­ს­ური­ სა­კითხე­ბის­შეს­წავ­ლი­სათ­ვის­რო­გო­რი­ცაა­ინ­დი­ვიდ­სა­და­ სა­ხელ­მწი­ფოს­ შო­რის­ ურ­თი­ერ­თო­ბა,­მიგ­რა­ცი­ული­ პო­ლი­ტი­კა,­ უმ­ცი­რე­სო­ბა­თა­უფ­ლე­ბე­ბი,­ და­ შე­სა­ბა­მი­სად­ მას­ შე­აქ­ვს­წვლი­ლი­ ღია/ინ­კლუ­ზი­ური­ სა­ზო­გა­დო­ებ­ის­მშე­ნებ­ლო­ბა­ში.­ამ­დე­ნად,­ჩვე­ნი­კვლე­ვა­ შე­საძ­ლოა­ სა­ინ­ტე­რე­სო­ იყ­ოს­ სა­ჯა­რო­პო­ლი­ტი­კის­მო­ხე­ლეე­ბი­სათ­ვის,­პო­ლი­ტი­კუ­რი­ფსი­ქო­ლო­გი­ის­სფე­როს­წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბი­სათ­ვის,­ სო­ცი­ოლ­ოგ­ებ­ის­ათ­ვის,­რად­გან­ მო­ქა­ლა­ქო­ბის­ ცნე­ბა­ და­ მას­თან­და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი­ შე­ხე­დუ­ლე­ბე­ბის­ შეს­წავ­ლა­აქ­ტუა­ლუ­რია­გან­ვი­თა­რე­ბა­დი­დე­მოკ­რა­ტი­ის­ქვეყ­ნი­სათ­ვის.­

კვლე­ვას­ აქ­ვს­ პრაქ­ტი­კუ­ლი­ ღი­რე­ბუ­ლე­ბა,­ რად­გან­ სა­ჯა­რო­ პო­ლი­ტი­კი­სათ­ვის­ მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია­ იმ­ის­ ცოდ­ნა­ თუ­ რა­უწყობს­ხელს­მო­ქა­ლა­ქე­ობ­ის­ინ­კლუ­ზი­ურ­ტიპს,­რაც­დე­მოკ­რა­ტი­ული­ ქვეყ­ნი­სათ­ვის­მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია,­და­რა­უშ­ლის­ხელს­ექ­სკლუ­ზი­ური­ ტი­პის­ ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბას,­ რად­გან­ ეს­ უკ­ან­ას­კნე­ლი­ გან­ვი­თა­რე­ბის­ და­გახ­სნი­ლი­სა­ზო­გა­დე­ობ­ის­ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბის­ხე­ლის­შემ­შლე­ლია.

კვლე­ვა­წარ­დგე­ნი­ლი­იყო­ად­გი­ლობ­რივ­და­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­კონ­ფე­რენ­ცი­ებ­ზე:­2012­წელს­ერ­ევ­ან­ში;­2013­წელს­ნიუ­იორ­კში­ ამ­ერ­იკ­ის­ ფსი­ქო­ლოგ­თა­ ას­ოცი­აცი­ის­მი­ერ­ორ­გა­ნი­ზე­ბუ­ლი­(APA)­აღ­მო­სავ­ლეთ­ამ­ერ­იკ­ის­ფსი­ქო­ლოგ­თა­ას­ოცი­აცი­ის­კონ­ფერ­ნე­ცი­აზე.­ლი­სა­ბონ­ში­გა­ნათ­ლე­ბის­და­კვლე­ვის­ ინ­ტერ­დის­ციპ­ლი­ნა­რუ­ლი­ გლო­ბა­ლუ­რი­ ქსე­ლის­ მე­8­ სა­ერ­თა­შო­რი­სო­კონ­ფე­რენ­ცი­აზე­და­სხვა.

1. ორთოდოქსული ნაციონალიზმი

-----------------------------^----------------------------^-----------------^------------------------

2. სენტიმენტალური ნაციონალიზმი

--|------------------^-------------^---------|-----------^-------------------------------|--

-1 0 1

სამოქალაქო

სტილი

კულტურული

სტილი

(.11)

ეთნიკური

სტილი

მაღალი პატრიოტიზმი

პოზიტიური შიდაჯგუფური განწყობა

კოლექტივიზმი

დაბალი პატრიოტიზმი

ნეგატიური შიდაჯგუფური განწყობა

ინდივიდუალიზმი

მაღალი ნაციონალიზმი

მაღალი ორთოდოქსულობა

მაღალი ნაციონალური იდენტობა

დაბალი ნაციონალიზმი

დაბალი ორთოდოქსულობა

დაბალი ნაციონალური იდენტობა

-1 0 1

კულტურული

სტილი

ეთნიკური

სტილი

სამოქალაქო

სტილი

1. ორთოდოქსული ნაციონალიზმი

-----------------------------^----------------------------^-----------------^------------------------

2. სენტიმენტალური ნაციონალიზმი

--|------------------^-------------^---------|-----------^-------------------------------|--

-1 0 1

სამოქალაქო

სტილი

კულტურული

სტილი

(.11)

ეთნიკური

სტილი

მაღალი პატრიოტიზმი

პოზიტიური შიდაჯგუფური განწყობა

კოლექტივიზმი

დაბალი პატრიოტიზმი

ნეგატიური შიდაჯგუფური განწყობა

ინდივიდუალიზმი

მაღალი ნაციონალიზმი

მაღალი ორთოდოქსულობა

მაღალი ნაციონალური იდენტობა

დაბალი ნაციონალიზმი

დაბალი ორთოდოქსულობა

დაბალი ნაციონალური იდენტობა

-1 0 1

კულტურული

სტილი

ეთნიკური

სტილი

სამოქალაქო

სტილი

2015თსუ მეცნიერება24

ქარ თვე ლი მკითხვე ლი მა ლე იხ ილ ავს წიგ ნს „მა სა ლე ბი ილია ჭავ ჭა ვა ძის პერ სო ნა ლუ რი ენ-ციკ ლო პე დი ის ათ ვის“, რო მე ლიც ეძ ღვნე ბა დი დი ქარ თვე ლი მწერ-ლი სა და სა ზო გა დო მოღ ვა წის, მე-19 სა უკ უნ ის სა ქარ თვე ლოს ერ ოვ ნულ-გან მა თა ვი სუფ ლე-ბე ლი მოძ რა ობ ის იდე ოლ ოგ ის ილია ჭავ ჭა ვა ძის ცხოვ რე ბა სა და შე მოქ მე დე ბას. წიგ ნი მზად დე-ბა საგ რან ტო პრო ექ ტის „ილია ჭავ ჭა ვა ძის პერ სო ნა ლუ რი ენ-ციკ ლო პე დი ის“ ფარ გლებ ში და მის შექ მნა ზე მეც ნი ერ თა ჯგუ ფი საგ რან ტო პრო ექ ტის ფარ გლებ ში მუ შა ობს. ივ ანე ჯა ვა ხიშ ვი ლის სა-ხე ლო ბის თბი ლი სის სა ხელ მწი-ფო უნ ივ ერ სი ტე ტი დან მიწ ვე ული მკვლევ არის სტა ტუ სით პრო ექ-ტში მო ნა წი ლე ობს ივ. ჯა ვა ხიშ-ვი ლის სა ხე ლო ბის თბი ლი სის სა ხელ მწი ფო უნ ივ ერ სი ტე ტის ჟურ ნა ლის ტი კი სა და მა სობ რი ვი კო მუ ნი კა ცი ის დე პარ ტა მენ ტის ას ოც ირ ებ ული პრო ფე სო რი, მეც-ნი ერ ებ ათა დოქ ტო რი ჟურ ნა ლის-ტი კა ში მა რი წე რე თე ლი.

თსუ მეცნიერება 252015

სოციალურ და პოლიტიკურ მეცნიერებათა ფაკულტეტი

მკვლე­ვა­რი­ასე­ხსნის­საგ­რან­ტო­პრო­ექ­ტის­მი­ზანს:­პრო­ექ­ტის­მი­ზა­ნია,­ყო­ველ­მხრივ­ წარ­მო­აჩ­ინ­ოს­ ილია­ ჭავ­ჭა­ვა­ძის­შე­მოქ­მე­დე­ბა­ და­ ღვაწ­ლი.­ მწე­რალ­თა­პერ­სო­ნა­ლუ­რი­ ენ­ციკ­ლო­პე­დი­ები­ფრი­ად­მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია­ მა­თი­ შე­მოქ­მე­დე­ბის­ ენ­ციკ­ლო­პე­დი­ურ­ად­თავ­მოყ­რის,­უკ­ვდავ­ყო­ფის,­ პო­პუ­ლა­რი­ზა­ცი­ის­ თვალ­საზ­რი­სით­და­ ზო­გა­დად,­ ქვეყ­ნის­ კულ­ტუ­რუ­ლი­ მემ­კვიდ­რე­ობ­ის­ მოვ­ლი­სა­ და­ მი­სი­ გა­დარ­ჩე­ნის­ კონ­ტექ­სტში­ გა­ნი­ხი­ლე­ბა.­ ამ­იტ­ომ­აც­ კარ­გა­ ხა­ნია­ მსოფ­ლი­ოში­ არ­სე­ბობს­და­ მკითხვე­ლის­დიდ­ინ­ტე­რეს­საც­ იწ­ვევს­მხატ­ვრუ­ლი­ სიტყვის­ დი­დოს­ტატ­თა:­ დან­ტეს,­ შექ­სპი­რის,­ ბერ­ნსის,­ დი­კენ­სის,­ გო­ეთ­ეს,­ში­ლე­რის,­პუშ­კი­ნის,­ლერ­მონ­ტო­ვი­სა­და­სხვა­თა­პერ­სო­ნა­ლუ­რი­ენ­ციკ­ლო­პე­დი­ები.­ ჩვენს­ კულ­ტუ­რულ­ სი­ნამ­დვი­ლე­ში­ამ­გვა­რი­ გა­მო­ცე­მა­ არ­ მოგ­ვე­პო­ვე­ბო­და.­(ზო­გა­და­დაც,­ არ­სე­ბობს­ მხო­ლოდ­ ერ­თა­დერ­თი­ –­ 2002­ წელს­გა­მო­ცე­მუ­ლი­ „ივ­ანე­ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლის­ ენ­ციკ­ლო­პე­დი­ური­ლექ­სი­კო­ნი“,­–­ამ­ბობს­იგი.

მა­რი­წე­რეთ­ლის­ინ­ფორ­მა­ცი­ით,­სწო­რედ­ ილია­ ჭავ­ჭა­ვა­ძეა­ ის­ პირ­ვე­ლი­ მწე­რა­ლი­ და­ მო­აზ­როვ­ნე,­ რომ­ლის­ პერ­სო­ნა­ლუ­რი­ ენ­ციკ­ლო­პე­დი­ის­ მომ­ზა­დე­ბის­იდე­აც­ გაჩ­ნდა­ ჯერ­ კი­დევ­ მე­20­ სა­უკ­უნ­ის­80­იან­წლებ­ში,­ „ქარ­თულ­ენ­ციკ­ლო­პე­დი­აში“,­ მი­სი­ ხელ­მძღვა­ნე­ლის,­ პო­ეტ­აკ­ად­ემ­იკ­ოს­ის­ირ­აკ­ლი­აბ­აშ­იძ­ის­ინ­იცი­ატ­ივ­ით.­მა­შინ­ გარ­კვე­ული­ სა­მუ­შაო­ შეს­რულ­და­კი­დეც,­თუმ­ცა­მუ­შა­ობა­მა­ლე­ვე­შეწყდა­იმ­ხა­ნად­ქვე­ყა­ნა­ში­არ­სე­ბუ­ლი­სა­ზო­გა­დო­ებ­რივ­პო­ლი­ტი­კუ­რი­ვი­თა­რე­ბის­გა­მო.

ენ­ციკ­ლო­პე­დი­ის­ პრო­ექ­ტის­ ახ­ალი­კონ­ცეფ­ცი­ის­ მომ­ზა­დე­ბა­ შე­საძ­ლე­ბე­ლი­გახ­და­2006­წელს­ილია­ჭავ­ჭა­ვა­ძის­კვლე­ვის­ცენ­ტრში,­მას­შემ­დეგ,­რაც­მას­ზე­მო­მუ­შა­ვე­მკვლე­ვარ­თა­ჯგუფ­მა­მო­იპ­ოვა­ილი­ა­ჭავ­ჭა­ვა­ძის­ პერ­სო­ნა­ლურ­ ენ­ციკ­ლო­პე­დი­აზე­ მუ­შა­ობ­ის­ სა­ავ­ტო­რო­ უფ­ლე­ბა.­პრო­ექ­ტი­ ხორ­ცი­ელ­დე­ბა­ სრუ­ლი­ად­ სა­ქარ­თვე­ლოს­ კა­თო­ლი­კოს­პატ­რი­არ­ქის,­უწ­მინ­დე­სი­სა­ და­ უნ­ეტ­არ­ეს­ის­ ილია­ II­ის­ლოც­ვა­კურ­თხე­ვით,­ ხო­ლო­ ფი­ნან­სუ­რი­მხარ­დამ­ჭე­რი­იყო­ექ­ვთი­მე­თა­ყა­იშ­ვი­ლის­საქ­ველ­მოქ­მე­დო­ფონ­დი.­

პრო­ცესს­ უძ­ღვე­ბა­ ილია­ ჭავ­ჭა­ვა­ძის­კვლე­ვის­ცენ­ტრის­სა­მეც­ნი­ერო­ხელ­მძღვა­ნე­ლი,­ ფი­ლო­ლო­გი­ის­ მეცნიერებათა­დოქ­ტო­რი­ გი­ორ­გი­ აბ­აშ­იძე.­ წლე­ბის­ გან­მავ­ლო­ბა­ში­ ილი­ას­ პერ­სო­ნა­ლუ­რი­ ენ­ციკ­ლო­პე­დი­ის­ პრო­ექ­ტზე­ მუ­შა­ობ­დნენ:­კვლე­ვის­ ცენ­ტრის­ დი­რექ­ტო­რი,­ ფი­ლო­

ლო­გი­ის­ მეცნიერებათა­ დოქ­ტო­რი­ ნი­ნო­მა­მარ­დაშ­ვი­ლი,­ ცენ­ტრის­ უფ­რო­სი­ მეც­ნი­ერ­თა­ნამ­შრომ­ლე­ბი:­ ფი­ლო­ლო­გი­ის­ მეცნიერებათა­ დოქ­ტო­რე­ბი:­ ლე­ილა­სულ­ხა­ნიშ­ვი­ლი,­ მა­ნა­ნა­ ბა­რა­თაშ­ვი­ლი,­მა­ნა­ნა­ ყი­ფი­ანი,­ თა­მარ­ მი­ქა­ძე.­ მეც­ნი­ერ­თა­ნამ­შრომ­ლე­ბი:­ ნა­ნა­ ზღუ­ლა­ძე,­ ზე­ინ­აბ­ლომ­ჯა­რია,­ აწ­ გარ­დაც­ვლი­ლი­ მკვლევ­რე­ბი:­ ნა­თე­ლა­ სა­ღი­რაშ­ვი­ლი­ და­ გუ­რამ­ჭო­ხო­ნე­ლი­ძე.­

­ „ილია­ჭავ­ჭა­ვა­ძის­პი­როვ­ნე­ბის­გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლო­ბა­ გან­საზღვრავს­ კონ­კრე­ტუ­ლი­ სა­ენ­ციკ­ლო­პე­დიო­ კვლე­ვის­ მთა­ვარ­მი­მარ­თუ­ლე­ბებს.­ პერ­სო­ნა­ლურ­ ენ­ციკ­ლო­პე­დი­აში­არ­აის­ახ­ება­მხო­ლოდ­ილი­ას­ლი­ტე­რა­ტუ­რუ­ლი­მემ­კვიდ­რე­ობა,­არ­ამ­ედ,­მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია­და­კვლე­ვის­ერთ­ერ­თი­სტრა­ტე­გი­ული­ მი­ზა­ნია­ მწერ­ლის­ სა­ზო­გა­დო­ებ­რი­ვი­ მოღ­ვა­წე­ობ­ის­ წარ­მო­ჩე­ნაც.­სწო­რედ­ ამ­ით­ არ­ის­ ეს­ ენ­ციკ­ლო­პე­დია­გან­სხვა­ვე­ბუ­ლი.­ის,­რომ­ილია­გახ­ლდათ­მრა­ვა­ლი­ მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი­ საქ­მის­ მო­ამ­აგე­–­კერ­ძოდ,­ილი­ას­სა­ბან­კო­მოღ­ვა­წე­ობა,­ მი­სი­ ღვაწ­ლი­ ქარ­თველ­თა­ შო­რის­წე­რა­კითხვის­გამავრცელებელი­სა­ზო­გა­დო­ებ­ის­დაარსების,­ ქარ­თუ­ლი­დრა­მა­ტუ­ლი­ სა­ზო­გა­დო­ებ­ის,­ ქარ­თუ­ლი­ თე­ატ­რის,­ქარ­თუ­ლი­ ჟურ­ნა­ლის­ტი­კის­ წი­ნა­შე,­ მი­სი­პუბ­ლი­ცის­ტუ­რი,­ რე­დაქ­ტო­რუ­ლი­ მოღ­ვა­წე­ობა­ და­ სხვა­ მხა­რე­ები,­ ცხა­დია,­ გან­საზღვრავს­კვლე­ვის­პრი­ორ­იტ­ეტ­ებს:­მას­ში­ უც­ილ­ობ­ლად­ უნ­და­ აის­ახ­ოს­ იმ­დრო­ინ­დე­ლი­სა­ზო­გა­დო­ებ­რი­ვი,­პო­ლი­ტი­კუ­რი­და­ კულ­ტუ­რუ­ლი­ გა­რე­მო,­ მღელ­ვა­რე­და­დრა­მა­ტუ­ლი­ ეპ­ოქ­ის­ სუ­რა­თი,­ „სა­უკ­უნ­ის­მკვლე­ლო­ბად“­ სა­ხელ­დე­ბუ­ლი/წო­დე­ბუ­ლი?­ილია­ჭავ­ჭა­ვა­ძის­ტრა­გი­კუ­ლი­აღ­სას­რუ­ლის­ჩათ­ვლით.­ 1907­ წლის­წი­წა­მუ­რის­ტრა­გე­დი­ამ­ დიდ­წი­ლად­ გან­საზღვრა­ სა­ქარ­თვე­ლო­ში­გან­ვი­თა­რე­ბუ­ლი­შემ­დგო­მი­პო­ლი­ტი­კუ­რი­და­ სა­ზო­გა­დო­ებ­რი­ვი­ პრო­ცე­სე­ბი“­–­აცხა­დებს­მკვლე­ვა­რი.

მი­სი­ თქმით,­ პრო­ექ­ტზე­ მუ­შა­ობ­ის­ას­ახ­ლე­ბუ­რად­გა­სა­აზ­რე­ბე­ლია­თა­ვად­მრა­ვალ­მხრივ­ მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი­ წარ­სუ­ლი,­იდე­ურ­ად­ პო­ლა­რი­ზე­ბუ­ლი­ სა­ზო­გა­დო­ებ­რი­ვი­ სივ­რცე,­ რთუ­ლი­ და­ სა­ინ­ტე­რე­სო­ დრო,­ რო­მე­ლიც­ მო­იც­ავს­ პე­რი­ოდს­–­1837­დან­1907­წლამ­დე,­რაც­პროექტზე­მუშაობის­პრინციპია

„მე­19­ სა­უკ­უნ­ის­ სა­ქარ­თვე­ლოს­ სა­ზო­გა­დო­ებ­რივ­პო­ლი­ტი­კუ­რი,­ კულ­ტუ­რუ­ლი­გა­რე­მო,­ სა­ზო­გა­დო­ებ­რი­ვი­ აზ­რი­ ქმნი­და­იმ­დი­ად­ ეპ­ოქ­ას,­რომ­ლის­ გა­რე­შეც­ სრუ­ლი­ად­ შე­უძ­ლე­ბე­ლია­ ილია­ ჭავ­ჭა­ვა­ძის,­

მარი წერეთელი

ივანე­ჯავახიშვილის­სახელობის­თბილისის­სახელმწიფო­უნივერსიტეტის­ჟურნალისტიკისა­და­მასობრივი­კომუნიკაციის­დეპარტამენტის­ასოცირებული­პროფესორი.­1990­წლის­საქართველოს­ჟურნალისტთა­ფედერაციის­პრემიის­ლაურეატი.­მრავალი­საერთაშორისო­კონფერენციის­მონაწილე.­გამოქვეყნებული­აქვს­35­მდე­სამეცნიერო­ნაშრომი,­მათ­შორის­სტატიები­დაბეჭდილია­გამომცემლობა­Cambridge­Scholars­Publishing­ის­მიერ­გამოცემულ­კრებულებში.­ამჟამად­მკვლევრის­სტატუსით­მონაწილეობს­ორ­საგრანტო­პროექტში.­სამეცნიერო­კვლევის­ინტერესები:­ქართული­ჟურნალისტიკისა­და­საზოგადოებრივი­აზრის­ისტორია,­მედიატექსტის­ფუნქციური­ტიპოლოგია­და­ინტერპრეტაცია,­ჟურნალისტიკის­კომპარატივისტული­ანალიზი,­ევროპეიზმი­და­ქართული­ჟურნალისტიკა.­თსუ­ში­ლექციებს­კითხულობს­1992­წლიდან,­ამჟამად­უძღვება­სალექციო­კურსებს:­„მასობრივი­კომუნიკაციისა­და­ჟურნალისტიკის­შესავალი“,­„ანალიზისა­და­მოსაზრების­წერა“,­„თანამედროვე­ქართული­მედიის­კრიტიკული­ანალიზი“.

„მა სა ლე ბი ილია ჭავ ჭა ვა ძისპერ სო ნა ლუ რი ენ ციკ ლო პე დი ის ათ ვის“

2015თსუ მეცნიერება26

მწერ­ლი­სა­ და­ მოღ­ვა­წის,­ მო­ნუ­მენ­ტუ­რი­ფი­გუ­რის­წარ­მო­ჩე­ნა­პერ­სო­ნა­ლურ­ენ­ციკ­ლო­პე­დი­აში.­სწო­რედ­ეს­მრა­ვალ­მხრი­ვო­ბა­ და­ მრა­ვა­ლას­პექ­ტი­ან­ობა­ გა­ნა­პი­რო­ბებს­კვლე­ვის­სირ­თუ­ლეს.­

­ მო­სა­ძი­ებ­ელი,­ შე­სას­წავ­ლი­ და­ და­სად­გე­ნი­ იყო­მრა­ვა­ლი­ მოვ­ლე­ნა,­ფაქ­ტი,­თა­რი­ღი,­ მო­ნა­ცე­მი,­ პი­როვ­ნე­ბა,­ტო­პო­ნი­მი­ და­ სხვ.­ უშუ­ალ­ოდ­ კვლე­ვის­ პრი­ცეს­ში­და­მუ­შავ­და­ პირ­ველ­წყა­რო­ები,­ დიდ­ძა­ლი­სა­არ­ქი­ვო­ მა­სა­ლა­ (მათ­ შო­რის­ სა­ოჯ­ახო­არ­ქი­ვე­ბი),­ პე­რი­ოდ­ული­ გა­მო­ცე­მე­ბი,­ წე­რა­კითხვის­ გა­მავ­რცე­ლე­ბე­ლი­ სა­ზო­გა­დო­ებ­ის,­ თე­ატ­რა­ლუ­რი,­ ეთ­ნოგ­რა­ფი­ული­და­ სხვა­ სა­ზო­გა­დო­ებ­ებ­ის,­ მრა­ვა­ლი­ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის­ შე­მო­ნა­ხუ­ლი­ დო­კუ­მენ­ტა­ცია,­ას­ევე­ ინ­ტერ­ნეტ­სივ­რცე­ში­ არ­სე­ბუ­ლი­ უამ­რა­ვი­ წყა­რო.­ შეს­წავ­ლი­ლი­ იქ­ნა­ თა­ვად­ილია­ ჭავ­ჭა­ვა­ძის­ თხზუ­ლე­ბა­თა­ ტო­მე­ულ­ებ­იც,­ილი­ას­ბიბ­ლი­ოგ­რა­ფია,­საიუბილეო­კრე­ბუ­ლე­ბი,­ მე­მუ­არ­ული­ ლი­ტე­რა­ტუ­რა,­ქარ­თუ­ლი­და­უცხო­ური­ენ­ციკ­ლო­პე­დი­ები,­პე­რი­ოდ­ული­გა­მო­ცე­მე­ბი,­ბიბ­ლი­ოგ­რა­ფი­ული­ ცნო­ბა­რე­ბი,­ რა­თა­ შე­და­რე­ბი­თი­ ან­ალ­იზ­ით­ დად­გე­ნი­ლი­ყო­ ცალ­კე­ული­ დო­კუ­მენ­ტე­ბის,­ მო­ნა­ცე­მე­ბი­სა­ და­ ფაქ­ტე­ბის­უტყუ­არ­ობა.­აქ­ვე­დავ­ძენ,­რომ­გას­წორ­და­თა­ვად­ ბიბ­ლი­ოგ­რა­ფი­ულ­ ლი­ტე­რა­ტუ­რა­ში­ არ­სე­ბუ­ლი­ ცალ­კე­ული­ უზ­უს­ტო­ბა­ნი.­კვლე­ვა­ძი­ებ­ის­არე­ალი­მო­იც­ავს­არა­მხო­ლოდ­ სა­ქარ­თვე­ლოს,­ არ­ამ­ედ­ რუ­სე­თის­იმ­პე­რი­ის,­ევ­რო­პი­სა­და­ზო­გა­დად,­მსოფ­ლი­ოს­ იმ­ჟა­მინ­დელ­ და­ ის­ტო­რი­ულ,­ პო­ლი­ტი­კურ,­ კულ­ტუ­რულ­თუ­ გე­ოგ­რა­ფი­ულ­სივ­რცეს“.­–­აღ­ნიშ­ნავს­მა­რი­წე­რე­თე­ლი.

4­ წლის­ გან­მავ­ლო­ბა­ში­ მიმ­დი­ნა­რე­კვლე­ვი­თი­ სა­მუ­შაოები­ აის­ახა­ წიგ­ნში­„ილია­ ჭავ­ჭა­ვა­ძის­ პერ­სო­ნა­ლუ­რი­ ენ­ციკ­ლო­პე­დია­ (1837­1907)­–­სიტყვა­ნი“,­რო­მე­ლიც­და­იბ­ეჭ­და­2010­წელს­გა­მომ­ცემ­ლო­ბა­„უნ­ივ­ერ­სა­ლის“­მი­ერ­და­რომ­ლის­პრე­ზენ­ტა­ცი­აც­გა­იმ­არ­თა­2010­წლის­5­ოქ­ტომ­ბერს­ილია­ჭავ­ჭა­ვა­ძის­კვლე­ვის­ცენ­ტრში.­სა­ბა­ზი­სო­ გა­მო­ცე­მა­ „სიტყვა­ნი“,­ ილი­ას­პერ­სო­ნა­ლუ­რი­ ენ­ციკ­ლო­პე­დი­ის­ სა­ფუძ­ვე­ლია.­ამ­738­გვერ­დი­ან­წიგ­ნში­ას­ახ­ულია­პრო­ექ­ტის­მი­ზან­და­სა­ხუ­ლო­ბა­და­კონ­ცეპ­ტუ­ალ­ურ­ად­არ­ის­წარ­მო­ჩე­ნი­ლი­მწერ­ლის­ცხოვ­რე­ბის,­მი­სი­შე­მოქ­მე­დე­ბი­სა­და­მოღ­ვა­წე­ობ­ის­ შე­სა­ხებ­ დღემ­დე­ დაგ­რო­ვი­ლი­სა­მეც­ნი­ერო­ცოდ­ნა.­

კვლე­ვის­ ერთ­ერ­თი­ მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი­მო­ნა­პო­ვა­რია­ ე.წ.­ პერ­სო­ნა­ლი­ები.­ რო­მელ­ზე­მუ­შა­ობ­ამ­აც­მკვლე­ვარ­თა­უდ­იდ­ესი­ძა­ლის­ხმე­ვა­მო­ითხო­ვა.­ე.წ.­„პერ­სო­ნა­ლი­ებ­ში“­თავს­იყ­რის­არა­მხო­ლოდ­პი­როვ­ნე­ბა­თა­ბი­ოგ­რა­ფი­ისა­და­ღვაწ­ლის­ამ­სახ­ვე­ლი­ მო­ნა­ცე­მე­ბი,­ ფაქ­ტობ­რი­ვი­ შე­დე­გე­ბის­გარ­და­ უაღ­რე­სად­ მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია­ ის,­რომ­ ილი­ას­ თა­ნა­მედ­რო­ვე­თა­ წარ­მო­ჩე­ნით­ცხად­დე­ბა­მა­თი­მსოფ­ლმხედ­ვე­ლობ­

რი­ვი­ და­ პარ­ტი­ული­ კუთ­ვნი­ლე­ბა,­ რაც­გან­საზღვრავ­და­ილია­ჭავ­ჭა­ვა­ძი­სა­და­მის­იდე­ურ­მომ­ხრე­თა­ მი­მართ­ამა­თუ­ იმ­ პო­ლი­ტი­კუ­რი­ძა­ლი­სა­თუ­ჯგუ­ფის­და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბას.

„და­ ასე­ იკ­ვე­თე­ბა­ ის­ მრა­ვალ­ფე­რო­ვა­ნი­ გა­რე­მო,­ სა­დაც­ მოღ­ვა­წე­ობა­ უხ­დე­ბო­და­ მწე­რალს.­ წიგ­ნის­ ათე­ულ­ობ­ით­გვერ­დი­ ას­ახ­ავს­ გარ­და­სუ­ლი­ დრო­ის­ ავ­ბე­დი­თო­ბი­სა­თუ­საბ­ჭო­თა­იდე­ოლ­ოგი­ური­წნე­ხის­ გა­მო­ და­კარ­გულ,­ და­უდ­გე­ნელ,­მიჩ­ქმა­ლულ,­ ხე­ლოვ­ნუ­რად­ აღ­ზე­ვე­ბულ­თუ­ სა­ერ­თოდ,­ შე­უფ­ას­ებ­ელ­ ად­ამი­ან­ებს,­რომ­ლე­ბიც­ ქმნიდ­ნენ­ ილი­ას­ თა­ნა­მედ­რო­ვე­ სა­ზო­გა­დო­ებ­რივ­ სი­ნამ­დვი­ლეს­ და­მწერ­ლის­ მოღ­ვა­წე­ობ­ის­ ამ­სახ­ველ­ კულ­ტუ­რულ­ სივ­რცეს.­ ცხა­დია,­ თი­თოეული­პი­როვ­ნე­ბა­ გარ­კვე­ული­ ღი­რე­ბუ­ლე­ბე­ბის­მა­ტა­რე­ბე­ლია­ და­ სწო­რედ­ პერ­სო­ნა­ლი­ებ­ში­ მკა­ფი­ოდ­ ჩანს­ წარ­სუ­ლის­ წი­ნა­აღ­მდე­გობ­რი­ვი­და­ აწ­ უკ­ვე­ გა­და­ფა­სე­ბუ­ლი,­რე­ალ­ური,­ უაღ­რე­სად­ მრა­ვალ­მხრი­ვი­სუ­რა­თი,­ დო­კუ­მენ­ტუ­რად­ ჩანს­ ზო­გა­დად,­სა­ზო­გა­დო­ებ­რივ­პო­ლი­ტი­კუ­რი­ ნი­ად­აგ­ის­რაგ­ვა­რო­ბა,­რაც­არ­ის­ამ­ეტ­აპ­ზე­კვლე­ვის­ერთ­ერ­თი­მთა­ვა­რი­სი­ახ­ლე­და­შე­დე­გი“.­–­ამ­ბობს­მკვლე­ვა­რი.­

ილია­ ჭავ­ჭა­ვა­ძის­ პერ­სო­ნა­ლუ­რი­ ენ­ციკ­ლო­პე­დიაზე­ მუ­შა­ობ­ის­ პრო­ცეს­ში­ შე­საძ­ლე­ბე­ლი­ გა­ხა­და­ ილი­ას­ პუბ­ლი­ცის­ტუ­რი­ ნა­აზ­რე­ვის­ აქ­ტუ­ალ­იზ­ება­და­ ახ­ალი­კონ­ტექ­სტის­ წა­მო­წე­ვა.­ კერ­ძოდ,­ ჩვე­ნი­თა­ნა­მედ­რო­ვე­ობ­ის­ათ­ვის­ ის­ეთ­ მნიშ­ვნე­ლო­ვან­ სა­კითხებ­ზე,­ რო­გო­რე­ბი­ცაა:­ სა­ქარ­თვე­ლოს­ და­მო­უკ­იდ­ებ­ლო­ბის­ იდეა,­პი­როვ­ნუ­ლი­და­ ერ­ოვ­ნუ­ლი­თა­ვი­სუფ­ლე­ბა,­ ად­ამი­ან­ის­ უფ­ლე­ბე­ბი,­ სო­ცი­ალ­ური­

სა­მარ­თლი­ან­ობა,­ პრე­სის­ თა­ვი­სუფ­ლე­ბა,­სა­მო­ქა­ლა­ქო­აქ­ტი­ვო­ბა­და­მრა­ვა­ლი­სხვა.­ას­ევე,­პრო­ექ­ტის­ფარ­გლებ­ში­შე­ვის­წავ­ლე­ილი­ას­პო­ლი­ტი­კუ­რი­წე­რი­ლე­ბი,­რომ­ლე­ბიც­ ეხ­ება­ სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ პრობ­ლე­მა­ტი­კას­ და­ უაღ­რე­სად­ მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია,­ეპ­ოქ­ის­ სა­ზო­გა­დო­ებ­რივ­პო­ლი­ტი­კუ­რი­სუ­რა­თის­ შე­საქ­მნე­ლად,­ თა­ნა­მედ­რო­ვე­და­ ის­ტო­რი­ულ­ მოვ­ლე­ნებს­ შო­რის­ ლო­გი­კუ­რი­ კავ­ში­რის­ და­სად­გე­ნად.­ კვლე­ვის­შე­დე­გე­ბი­აის­ახა­მოხ­სე­ნე­ბა­ში­ „ილია­ჭავ­ჭა­ვა­ძის­ პო­ლი­ტი­კუ­რი­ წე­რი­ლე­ბის­ გე­ოს­ტრა­ტე­გი­ის­ გა­აზ­რე­ბი­სათ­ვის“,­ რო­მე­ლიც­წა­ვი­კითხე­ 2010­ წელს­ სა­ერ­თა­შო­რი­სო­კონ­ფე­რენ­ცი­აზე­ „გლო­ბა­ლუ­რი­ ტრან­სფორ­მა­ცი­ები­და­სა­ქარ­თვე­ლო“.

უნ­და­აღ­ინ­იშ­ნოს,­რომ­„სიტყვან­მა“­აკ­ად­ემი­ური­წრე­ებ­ის­დი­დი­ინ­ტე­რე­სი­გა­მო­იწ­ვია,­პო­ზი­ტი­ურ­ად­შე­ფას­და­შეს­რუ­ლე­ბუ­ლი­ სა­მუ­შაო,­ მი­სი­ მნიშ­ვნე­ლო­ბა,­ პრო­ექ­ტზე­ მუ­შა­ობა­ კი­ გაგ­რძელ­და­ კრი­ტი­კუ­ლი­მო­საზ­რე­ბე­ბის,­ საქ­მი­ანი­ წი­ნა­და­დე­ბე­ბი­სა­და­შე­ნიშ­ვნე­ბის­გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით.­სა­არ­ქი­ვო­წყა­რო­ებ­სა­და­დო­კუ­მენ­ტებ­ზე­მუდ­მი­ვი­მუ­შა­ობ­ის,­მოკ­ვლე­ვის­უაღ­რე­სად­შრო­მა­ტე­ვა­დი­პრო­ცე­სი­დღემ­დე­ინ­ტენ­სი­ურ­ად­მიმ­დი­ნა­რე­ობს,­ რაც­ და­მა­ხა­სი­ათ­ებ­ელია­სა­ენ­ციკ­ლო­პე­დიო­ მუ­შა­ობ­ის­ სპე­ცი­ფი­კი­სათ­ვის.­

რო­გორც­ აღ­ვნიშ­ნეთ,­ პრო­ექ­ტის­ფარ­გლებ­ში,­ წლის­ ბო­ლოს­თვის­ გა­მო­სა­ცე­მად­მზად­იქ­ნე­ბა­ მე­ორე­წიგ­ნი­ –­ „მა­სა­ლე­ბი­ ილია­ ჭავ­ჭა­ვა­ძის­ პერ­სო­ნა­ლუ­რი­ენ­ციკ­ლო­პე­დი­ის­ათ­ვის“,­ სა­დაც­ აის­ახ­ება­ შემ­დგო­მი­ კვლე­ვის­ შე­დე­გე­ბი,­ წიგ­ნს­და­ემ­ატ­ება­ მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი­ მა­სა­ლა­ და­თავს­ მო­იყ­რის­ შევ­სე­ბუ­ლი,­ გა­ფარ­თო­ებ­ული,­ და­ზუს­ტე­ბუ­ლი­ და­ ჩას­წო­რე­ბუ­ლი­მო­ნა­ცე­მე­ბი.­ ას­ევე­ მიმ­დი­ნა­რე­ობს­ მუ­შა­ობა­ გა­მო­ცე­მა­ზე­ „ილია­ ჭავ­ჭა­ვა­ძე­ და­ქარ­თვე­ლი­ მწერ­ლე­ბი“,­ სა­დაც­ ახ­ლე­ბუ­რად­ იქ­ნე­ბა­ გა­აზ­რე­ბუ­ლი­ მე­19­ სა­უკ­უნ­ის­ქარ­თველ­ მწე­რალ­თა­ შე­მოქ­მე­დე­ბა­ და­ღვაწ­ლი,­ილი­ას­თან­კავ­შირ­ში­გა­ნი­ხი­ლე­ბა­ ცალ­კე­ულ­ ავ­ტორ­თა­ლი­ტე­რა­ტუ­რუ­ლი­მემ­კვიდ­რე­ობა­ რო­გორც­ შე­მოქ­მე­დე­ბით,­კულ­ტუ­რულ,­ მსოფ­ლმხედ­ვე­ლობ­რივ,­ ას­ევე­ საქ­მი­ან­ და­ სო­ცი­ალ­ურ­ კონ­ტექ­სტში.­გარ­და­ ცნო­ბი­ლი­ კლა­სი­კო­სე­ბი­სა,­ ამ­ მი­მარ­თე­ბით­მოკ­ვლე­ული­და­შეს­წავ­ლი­ლი­იქ­ნე­ბა­ ბევ­რი­ ნაკ­ლე­ბად­ ცნო­ბი­ლი­ თუ­უც­ნო­ბი­ ავ­ტო­რი.­ წიგ­ნი­ მიზ­ნად­ ის­ახ­ავს­ეპ­ოქ­ის­ მეტ­ნაკ­ლე­ბად­ მთლი­ანი­ კულ­ტუ­რუ­ლი­ცხოვ­რე­ბის­სუ­რა­თის­ას­ახ­ვას,­ვი­ნა­იდ­ან­სწო­რედ­ას­ეთი­მთლი­ან­ობა­ქმნი­და­მწერ­ლის­ირ­გვლივ­არ­სე­ბულ­სა­ზო­გა­დო­ებ­რივ­კულ­ტუ­რულ­ გა­რე­მოს,­ლი­ტე­რა­ტუ­რულ­ პრო­ცესს,­ და­ რაც­ მთა­ვა­რია,­ მე­ტი­სი­სავ­სით­წარ­მო­აჩ­ენს­თა­ვად­ილია­ჭავ­ჭა­ვა­ძის­პი­როვ­ნე­ბას.

თსუ მეცნიერება 272015

ილია­ჭავჭავაძე­სახელმწიფო­

საბჭოს­წევრებს­შორის

პეტერბურგის­უნივერსიტეტის­სტუდენტები,­

1861­წ.­დგანან­(მარცხნიდან)­ალექსანდრე­

(კოხტა)­აფხაზი,­მიხეილ­ჩიკვაიძე,­სხედან­

ლუარსაბ­(შაქრო)­მაღალაშვილი,­ილია­

ჭავჭავაძე,­ნიკოლოზ­ალექსი­მესხიშვილი

ილია­ჭავჭავაძე­მეუღლესთან­ოლღა­გურამიშვილთან­ერთად

ილია­ჭავჭავაძე­სოხუმში­შერვაშიძეთა­

ბაღში.­1903­წლის­მაისი

გასვენება.­პროცესია­მიემართება­

სიონის­ტაძრისკენ

2015თსუ მეცნიერება28

სოციალურ და პოლიტიკურ მეცნიერებათა ფაკულტეტი

ივ­ანე­ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლის­სა­ხე­ლო­ბის­თბი­ლი­სის­ სა­ხელ­მწი­ფო­ უნ­ივ­ერ­სი­ტეტ­ში­თსუ­სო­ცი­ალ­ურ­ და­ პო­ლი­ტი­კურ­ მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­ ფა­კულ­ტე­ტის­ პო­ლი­ტი­კუ­რი­ მეც­ნი­ერ­ებ­ის­ მი­მარ­თუ­ლე­ბის­ პრო­ფე­სო­რის,­სა­ქარ­თვე­ლოს­ პო­ლი­ტი­კურ­ მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­ას­ოცი­აცი­ის­წევ­რის­ალ­ექ­სან­დრე­კუ­ხი­ან­იძ­ის­ხელ­მძღვა­ნე­ლო­ბით­რამ­დე­ნი­მე­პრო­ექ­ტი­ გან­ხო­ცი­ელ­და.­ აშშ­ის­ იუს­ტი­ცი­ის­ დე­პარ­ტა­მენ­ტის­ მხარ­და­ჭე­რით,­ 2003­2009­ წლებ­ში­ გან­ხორ­ცი­ელ­და­ კვლე­ვი­თი­პრო­ექ­ტი­ თე­მა­ზე­ „კონ­ტრა­ბან­და­ აფხა­ზე­თი­სა­და­ცხინ­ვა­ლის­რე­გი­ონ­ის­გავ­ლით“.­იმ­ავე­ პე­რი­ოდ­ში­ გან­ხორ­ცი­ელ­და­ მე­ორე­პრო­ექ­ტიც­–­„ბირ­თვუ­ლი­მა­სა­ლე­ბის­კონ­ტრა­ბან­და­ სა­ქარ­თვე­ლოს­ გავ­ლით“,­ აშშ­ის­ენ­ერ­გე­ტი­კის­დე­პარ­ტა­მენ­ტის­მხარ­და­ჭე­რით.­ ორ­ივე­ პრო­ექ­ტი­ ჯორჯ­ მე­ის­ონ­ის­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის­ტე­რო­რიზ­მის,­ტრან­სნა­ცი­ონ­ალ­ური­ და­ნა­შა­ულ­ისა­ და­ კო­რუფ­ცი­ის­კვლე­ვის­ ცენ­ტრთან­ ერ­თად­ ჩა­ტარ­და.­ ამ­ცენ­ტრის­დამ­ფუძ­ნე­ბე­ლი­და­დი­რექ­ტო­რი­გახ­ლავთ­ამ­ერ­იკ­ელი­პრო­ფე­სო­რი­ლუ­იზ­შე­ლი.

ზო­გა­დად,­ ამ­ პრო­ექ­ტე­ბის­ მიგ­ნე­ბა­ის­ იყო,­ რომ­ არა­ მხო­ლოდ­ ორ­გა­ნი­ზე­ბუ­ლი­ და­ნა­შა­ული­ და­ კო­რუფ­ცია­ არ­ის­ნა­ცი­ონ­ალ­ური­ უს­აფ­რთხო­ებ­ის­ პრობ­ლე­მის­ შე­მად­გე­ნე­ლი­ ნა­წი­ლი,­ არ­ამ­ედ­შეიარაღებული­ კონ­ფლიქ­ტე­ბი­ აფხა­ზეთ­სა­და­ცხინ­ვა­ლის­რე­გი­ონ­ში­და­რუ­სე­თის­და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა­ სა­ქარ­თვე­ლო­სად­მი,­შე­ად­გე­ნენ­ ტრან­სნა­ცი­ონ­ალ­ური­ და­ნა­შა­ულ­ის­ ელ­ემ­ენ­ტებს­ და­ წარ­მო­ად­გე­ნენ­გლო­ბა­ლუ­რი­ უს­აფ­რთხო­ებ­ის­ შე­მად­გე­ნელ­ნა­წილს.­ამი­ტომ,­2008­წლის­რუ­სეთ­სა­ქარ­თვე­ლოს­ ომ­ის­ შემ­დეგ,­ ალ­ექ­სან­დრე­ კუ­ხი­ან­იძ­ის­ კვლე­ვით­ ინ­ტე­რე­სებ­ში­შე­ვი­და­უს­აფ­რთხო­ებ­ის­ახ­ალი­კონ­ცეფ­ცი­ებ­ის­პრობ­ლე­მა­ტი­კაც.

მეც­ნი­ერ­ის­ თქმით,­ ცნო­ბი­ლია,­ რომ­ცი­ვი­ ომ­ის­ დამ­თავ­რე­ბის­ შემ­დეგ­ უს­აფ­რთხო­ებ­ის­ კონ­ცეფ­ცია­ მნიშ­ვნე­ლოვ­ნად­გა­ფარ­თოვ­და.­ ამ­ მიზ­ნით,­ 2010­11­ წლებ­ში­ გან­ხორ­ცი­ელ­და­ კვლე­ვი­თი­ პრო­ექ­ტი­თე­მა­ზე­„არ­ატ­რა­დი­ცი­ული­მუ­ქა­რე­ბი­სა­და­გა­მოწ­ვე­ვე­ბის­ თე­ორი­ები­ ნა­ცი­ონ­ალ­ური­უს­აფ­რთხო­ებ­ის­ათ­ვის“.­ პრო­ექ­ტი­ კარ­ნე­

საბ­ჭო­თა­კავ­ში­რის­ნგრე­ვის­შემ­დეგ­მსოფ­ლი­ოში­გა­მოქ­ვეყ­ნდა­უამ­რა­ვი­ნაშ­რო­მი­ტო­ტა­ლი­ტა­რიზ­მი­დან­დე­მოკ­რა­ტი­აზე­ტრან­ზი­ცი­ის­სა­კითხებ­ზე,­თუმ­ცა,­1990­იანი­წლე­ბის­მე­ორე­ნა­ხე­ვარ­ში­აღ­მოჩ­ნდა,­რომ­დე­მოკ­რა­ტი­ზა­ცი­ას­თან­ერ­თად,­პოს­ტსაბ­ჭო­თა­ქვეყ­ნებ­ში­სე­რი­ოზ­ულ­ად­გაძ­ლი­ერ­და­კო­რუფ­ცია­და­ორ­გა­ნი­ზე­ბუ­ლი­და­ნა­შა­ული.­სა­ქარ­თვე­ლო­ში­კი­კო­რუფ­ცი­ისა­და­ორ­გა­ნი­ზე­ბუ­ლი­და­ნა­შა­ულ­ის­პრობ­ლე­მამ­კითხვის­ქვეშ­და­აყ­ენა­თვით­ქვეყ­ნის­უს­აფ­რთხო­ებ­აც­კი,­ხო­ლო­პო­ლი­ტი­კის­მეც­ნი­ერ­ები­ალ­აპ­არ­აკ­დნენ­არ­შემ­დგარ­სა­ხელ­მწი­ფო­ზე.­ამ­იტ­ომ,­2002­წლი­დან­დღემ­დე­ხორ­ცი­ელ­დე­ბა­კვლე­ვი­თი­პროგ­რა­მა,­რომ­ლის­შე­მად­გენ­ლო­ბა­ში­შე­დის­რა­მ­დე­ნი­მე­თე­მა.­თა­ვი­დან,­ყუ­რადღე­ბის­ცენ­ტრში­მო­ექ­ცა­კო­რუფ­ცი­ისა­და­ორ­გა­ნი­ზე­ბუ­ლი­და­ნა­შა­ულ­ის­პრობ­ლე­მა­ტი­კა.­2003­წლი­დან­კი­ან­ტი­კო­რუფ­ცი­ული­და­ან­ტი­კრი­მი­ნა­ლუ­რი­რე­ფორ­მე­ბი­სა­ქარ­თვე­ლო­ში.

კვლე ვე ბი უს აფ რთხო ებ ის სა კითხებ ზე თსუ-ში

ალექსანდრე კუხიანიძე

თსუ­სო­ცი­ალ­ურ­და­პო­ლი­ტი­კურ­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­ფა­კულ­ტე­ტის­პო­ლი­ტი­კუ­რი­მეც­ნი­ერ­ებ­ის­მი­მარ­თუ­ლე­ბის­პრო­ფე­სო­რი.­სა­ქარ­თვე­ლოს­პო­ლი­ტი­კურ­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­ას­ოცი­აცი­ის­წევ­რი.­ტრან­სნა­ცი­ონ­ალ­ური­და­ნა­შა­ულ­ისა­და­კო­რუფ­ცი­ის­კვლე­ვის­ცენ­ტრის­დი­რექ­ტო­რი.­2015­წელს­არ­ის­Erasmus­Mundus­EMBER­ის­პროგ­რა­მის­მიწ­ვე­ული­პრო­ფე­სო­რი­მალ­მეს­უნ­ივ­ერ­სი­ტეტ­ში,­ხო­ლო­2013­წელს­იყო­შვე­დუ­რი­ინ­სტი­ტუ­ტის­მიწ­ვე­ული­პრო­ფე­სო­რი­იმ­ავე­უნ­ივ­ერ­სი­ტეტ­ში.­2010­11­წლებ­ში­იყო­მიწ­ვე­ული­მკვლე­ვა­რი­მონ­ტე­რე­ის­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­კვლე­ვე­ბის­ინ­სტი­ტუტ­ში­(კა­ლი­ფორ­ნია,­აშშ).­2003­წელს­მიწ­ვე­ული­მკვლე­ვა­რი­ბერ­ლი­ნის­თა­ვი­სუ­ფალ­უნ­ივ­ერ­სი­ტეტ­ში.­2000­2001­წლებ­ში­USAID­ის­ად­გი­ლობ­რი­ვი­თვით­მმარ­თვე­ლო­ბის­რე­ფორ­მის­პრო­ექ­ტის­დი­რექ­ტო­რის­მო­ად­გი­ლე;­1998­1999­წლებ­ში­ფულ­ბრა­იტ­ის­პროგ­რა­მის­მიწ­ვე­ული­პრო­ფე­სო­რი­მა­უნტ­ჰო­ლი­ოკ­კო­ლეჯ­სა­და­ჯონს­ჰოპ­კინ­სის­უნ­ივ­ერ­სი­ტეტ­ში­(აშშ).­1990­იან­წლებ­ში­მუ­შა­ობ­და­დე­მოკ­რა­ტი­ზა­ცი­ისა­და­სა­მო­ქა­ლა­ქო­ჩარ­თუ­ლო­ბის­სა­კითხებ­ზე.­2002­წლი­დან­დღემ­დე­აწ­არ­მო­ებს­კვლე­ვებს­ორ­გა­ნი­ზე­ბულ­და­ნა­შა­ულ­ზე,­კონ­ტრა­ბან­და­ზე,­კო­რუფ­ცი­აზე,­უს­აფ­რთხო­ებ­აზე­და­შეიარაღებულ­კონ­ფლიქ­ტებ­ზე.­მო­ნა­წი­ლე­ობ­და­და­ორ­გა­ნი­ზე­ბას­უწ­ევ­და­სხვა­დას­ხვა­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­კონ­ფე­რენ­ცი­ებს,­ას­ევე­ავ­ტო­რია­მრა­ვა­ლი­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­პუბ­ლი­კა­ცი­ებ­ის­ორ­გა­ნი­ზე­ბუ­ლი­და­ნა­შა­ულ­ის,­კო­რუფ­ცი­ის,­უს­აფ­რთხო­ებ­ისა­და­შეიარაღებული­კონ­ფლიქ­ტე­ბის­სა­კითხებ­ზე.­კითხუ­ლობს­სა­ლექ­ციო­კურ­სებს:­„პო­ლი­ტი­კუ­რი­კო­რუფ­ცია­და­ორ­გა­ნი­ზე­ბუ­ლი­და­ნა­შა­ული“,­„პო­ლი­ტი­კის­მეც­ნი­ერ­ებ­ის­კვლე­ვის­მე­თო­დე­ბი“,­„თა­ნა­მედ­რო­ვე­უს­აფ­რთხო­ებ­ის­კვლე­ვე­ბი“,­„სა­გან­გე­ბო­სი­ტუ­აცი­ებ­ის­მე­ნეჯ­მენ­ტი“,­„შე­სა­ვა­ლი­პო­ლი­ტი­კის­მეც­ნი­ერ­ებ­აში“,­„სო­ცი­ალ­ურ­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­მე­თო­დე­ბი“.

თსუ მეცნიერება 292015

გის­ ფონ­დის­ და­ფი­ნან­სე­ბით,­ აშშ­ში­ მონ­ტე­რე­ის­ სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ კვლე­ვე­ბის­ ინ­სტი­ტუტ­ში­გან­ხორ­ცი­ელ­და,­ამ­ინ­სტი­ტუტ­ში­არ­სე­ბუ­ლი­ ჯე­იმს­ მარ­ტი­ნის­ სა­ხე­ლო­ბის­მა­სობ­რი­ვი­ გა­ნად­გუ­რე­ბის­ იარ­აღ­ის­გა­უვ­რცე­ლებ­ლო­ბის­ კვლე­ვი­თი­ ცენ­ტრის­ დი­რექ­ტორ,­უილი­ამ­პო­ტერ­თან­თა­ნამ­შრომ­ლო­ბით.

ამ­ პრო­ექ­ტის­ მიგ­ნე­ბა­ ის­ იყო,­ რომ­ვარ­შა­ვის­ ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბი­სა­ და­ საბ­ჭო­თა­ კავ­ში­რის­ დაშ­ლას­თან­ ერ­თად,­ ას­ევე­ცი­ვი­ომ­ის­დამ­თავ­რე­ბის­ შემ­დეგ,­ ის­ ში­ში­და­მუ­ქა­რა­გაქ­რა,­რო­მე­ლიც­არ­სე­ბობ­და­ბირ­თვუ­ლი­არ­მა­გე­დო­ნის­შე­სა­ხებ.­თუმ­ცა,­ძვე­ლი­მიდ­გო­მე­ბი­უს­აფ­რთხო­ებ­ის­გა­რან­ტი­ის­ შე­სა­ხებ­ ნე­ლა­ იც­ვლე­ბა.­ სწრაფ­მა­გლო­ბა­ლი­ზა­ცი­ამ­ მო­იტ­ანა­ ის­ეთი­ ახ­ალი­საფ­რთხე­ები,­ რო­გო­რე­ბი­ცაა:­ ბირ­თვუ­ლი­კონ­ტრა­ბან­და,­ ტრან­სნა­ცი­ონ­ალ­ური­ ორ­გა­ნი­ზე­ბუ­ლი­ და­ნა­შა­ული,­ კი­ბერ­და­ნა­შა­ული,­ვაჭ­რო­ბა­ად­ამი­ან­ებ­ის­ორ­გა­ნო­ებ­ით,­ფუ­ლის­ გა­თეთ­რე­ბა.­ პირ­ვე­ლი­ პუბ­ლი­კა­ცი­ები­ ახ­ალი­ საფ­რთხე­ებ­ის­ შე­სა­ხებ­ გაჩ­ნდა­ 1980­იან­ წლებ­ში,­ ხო­ლო­ 1990­იანი­წლე­ბი­დან­ „არ­ატ­რა­დი­ცი­ული“­ საფ­რთხე­ებ­ის­ სა­ში­ში­ შე­დე­გე­ბი­ სრუ­ლი­ სა­ხით­ გა­მოჩ­ნდა.­ ტრა­დი­ცი­ულ­ად,­ უს­აფ­რთხო­ებ­ის­შე­სა­ხებ­ კვლე­ვე­ბი­ გა­ნი­ხი­ლე­ბო­და­ ერ­ოვ­ნულ­ სა­ხელ­მწი­ფოს­თან­ მი­მარ­თე­ბა­ში,­რო­მე­ლიც­ ით­ვლე­ბო­და­ რო­გორც­ უს­აფ­რთხო­ებ­ის­ პრო­ვა­იდ­ერი.­ სა­მო­ქა­ლა­ქო­სა­ზო­გა­დო­ება­ კი­ წარ­მოდ­გე­ნი­ლი­ იყო­რო­გორც­ პა­სი­ური­ ობი­ექ­ტი.­ უს­აფ­რთხო­

ებ­ის­ ტრა­დი­ცი­ული­ კონ­ცეფ­ცი­ები­ იყო­კონ­ცენ­ტრი­რე­ბუ­ლი­ გე­ოპ­ოლ­იტ­იკ­აზე,­სამ­ხედ­რო­ ძა­ლა­ზე,­ ერ­ოვ­ნუ­ლი­ სა­ხელ­მწი­ფო­ებ­ის­ სა­გა­რეო­ პო­ლი­ტი­კა­ზე,­ სა­მო­ქა­ლა­ქო­ სა­ზო­გა­დო­ებ­ის­ ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ებს,­ბიზ­ნესს­ და­ ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის­ ად­გი­ლობ­რივ­ ორ­გა­ნო­ებს­ კი­ უმ­ნიშ­ვნე­ლო­ რო­ლი­ენ­იჭ­ებ­ოდ­ათ.­ 1990­ წლებ­ში­ და­სავ­ლე­თის­პო­ლი­ტი­კურ­ლი­ტე­რა­ტუ­რა­ში­ და­იწყო­ უს­აფ­რთხო­ებ­ის­ ტრა­დი­ცი­ული­ მიდ­გო­მე­ბის­გა­და­ხედ­ვა.­რო­გორც­გან­ვი­თა­რე­ბულ,­ისე­გან­ვი­თა­რე­ბად­ ქვეყ­ნებ­ში­ არ­ატ­რა­დი­ცი­

ულ­საფ­რთხე­ებ­ში­მოიაზრებოდა­ეკ­ონ­ომ­იკ­ური­ზრდის­პრობ­ლე­მე­ბი,­სი­ღა­რი­ბე­და­გან­ვი­თა­რე­ბა­და­ არა­ –­ სამ­ხედ­რო­ ბლო­კე­ბი­და­მა­თი­და­ბა­ლან­სე­ბა,­სუ­პერ­სა­ხელ­მწი­ფო­ები.­ ამ­ან­ გა­ნა­პი­რო­ბა­ ერ­ოვ­ნუ­ლი­უს­აფ­რთხო­ებ­ის­ კონ­ცეფ­ცი­ის­ გა­ფარ­თო­ება­ ორი­ მი­მარ­თუ­ლე­ბით:­ პირ­ვე­ლი,­ გა­ან­ალ­იზ­ება­ გლო­ბა­ლურ,­ რე­გი­ონ­ალ­ურ,­ად­გი­ლობ­რივ­ პრობ­ლე­მებს­ შო­რის­ ურ­თი­ერ­თკავ­ში­რის­ და­ მე­ორე,­ აქ­ცენ­ტე­ბის­გა­კე­თე­ბა­სა­მო­ქა­ლა­ქო­ჯგუ­ფებ­სა­და­ხალ­ხებს­ შო­რის­ ურ­თი­ერ­თო­ბა­ზე.­თე­ორი­ულ­ად­უს­აფ­რთხო­ებ­ის­კონ­ცეფ­ცი­ის­გაზ­რდის­გა­ფარ­თო­ებ­ამ­გა­არ­თუ­ლა­იმ­ის­გა­აზ­რე­ბა,­თუ­რას­წარ­მო­ად­გენს­თა­ნა­მედ­რო­ვე­ერ­ოვ­ნუ­ლი­უს­აფ­რთხო­ება­და­რო­გო­რია­მი­სი­პრი­ორ­იტ­ეტ­ები­ ახ­ალ­ეპ­ოქ­აში­ცი­ვი­ომ­ის­დას­რუ­ლე­ბის­შემ­დეგ.

რო­გორც­ მეც­ნი­ერი­ აღ­ნიშ­ნავს,­ ტრა­დი­ცი­ულ­ად,­გა­მოკ­ვლე­ვე­ბი­უს­აფ­რთხო­ებ­ის­სფე­როს­შე­სა­ხებ­შე­დი­ოდა­ის­ეთი­დის­ციპ­ლი­ნის­ კომ­პე­ტენ­ცი­აში,­ რო­გო­რი­ცაა­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბი.­მაგ­რამ,­დღეს­ არა­ ყვე­ლა­ საფ­რთხე­ და­ მუ­ქა­რა­შე­დის­ ამ­ დის­ციპ­ლი­ნის­ კომ­პე­ტენ­ცი­აში.­ცნე­ბა­ „უს­აფ­რთხო­ება“­არ­ექ­ვემ­დე­ბა­რე­ბა­მარ­ტივ­გან­საზღვრე­ბას­და­უფ­რო­გან­სხვა­ვე­ბუ­ლი,­ მრა­ვალ­დის­ციპ­ლი­ნუ­რი­ მიდ­გო­მა­ სჭირ­დე­ბა­ სტი­ქი­ური­ უბ­ედ­ურ­ებ­ებ­ის,­კო­რუფ­ცი­ის,­ტექ­ნო­გე­ნუ­რი­საფ­რთხე­ებ­ის,­ორ­გა­ნი­ზე­ბუ­ლი­ დამ­ნა­შა­ვე­ობ­ის­ ან­ალ­იზს.­ აქ­ გან­საზღვრულ­ ად­გილს­ იკ­ავ­ებს­პო­ლი­ტი­კუ­რი­ მეც­ნი­ერ­ება.­ უს­აფ­რთხო­ებ­

საერთაშორისო ეკონომიკის მზარდი გლობალიზაციის პირობებში ორგანიზებული დამნაშავეობა წარმოადგენს ერთ-ერთ ძირითად „ახალ“ საფრთხეს ეროვნული და საერთაშორისო ეკონომიკური უსაფრთხოებისთვის. გლობალური ორგანიზებული დამნაშავეობა უფრო და უფრო დიდ გავლენას ახდენს საერთაშორისო ფინანსურ ქსელზე და ეროვნულ ეკონომიკაზე, კავშირი მათ შორის იზრდება.

2015თსუ მეცნიერება30

ის­ დარ­გში­ „ახ­ალ“­ ან­ „არ­ატ­რა­დი­ცი­ულ“­კვლე­ვებს­აქ­ვს­მრა­ვა­ლი­ხარ­ვე­ზი.­ის,­რაც­დღეს­ არ­ის­ „ახ­ალი“­ და­ „არ­ატ­რა­დი­ცი­ული“,­ხვალ­იქ­ნე­ბა­„ძვე­ლი“­და­„ტრა­დი­ცი­ული“,­ მა­გა­ლი­თად,­ კი­ბერ­დამ­ნა­შა­ვე­ობა.­ას­ეთი­ ტერ­მი­ნე­ბი­ მხო­ლოდ­ დრო­ებ­ით­ახ­ასი­ათ­ებს­ თა­ნა­მედ­რო­ვე­ გა­მოკ­ვლე­ვე­ბის­ არ­სს­ უს­აფ­რთხო­ებ­ის­ სა­კითხებ­თან­და­კავ­ში­რე­ბით.­ თა­ნა­მედ­რო­ვე­ ერ­ოვ­ნუ­ლი­უს­აფ­რთხო­ება­ით­ვა­ლის­წი­ნებს­აქ­ცენ­ტე­ბის­ გა­და­ტა­ნას­ სამ­ხედ­რო­ უს­აფ­რთხო­ებ­იდ­ან­ სა­მო­ქა­ლა­ქო­ უს­აფ­რთხო­ებ­აზე.­ის,­ ამ­ შემ­თხვე­ვა­ში­ სა­ხელ­მწი­ფოს­თან­ერ­თად­ რთავს­ სა­მო­ქა­ლა­ქო­ ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ებს,­ რო­გორც­ უს­აფ­რთხო­ებ­ის­ პრო­ვა­იდ­ერ­ებს­ და­ გუ­ლის­ხმობს­ სხვა­დას­ხვა­ფორ­მით­ ბრძო­ლას­ ორ­გა­ნი­ზე­ბულ­ დამ­ნა­შა­ვე­ობ­ას­თან­ და­ კო­რუფ­ცი­ას­თან.­ სხვა­სიტყვე­ბით,­ ბრძო­ლა­ორ­გა­ნი­ზე­ბულ­დამ­ნა­შა­ვე­ობ­ას­თან­და­ კო­რუფ­ცი­ას­თან­ ეხ­ება­სა­მო­ქა­ლა­ქო­სა­ზო­გა­დო­ებ­ის­უს­აფ­რთხო­ებ­ის­სფე­როს.­ამ­ას­თან,­უნ­და­აღ­ინ­იშ­ნოს,­რომ­ საფ­რთხე­ებ­ის­ ცვა­ლე­ბა­დო­ბას­თან­ერ­თად,­ უს­აფ­რთხო­ებ­ის­ პრი­ორ­იტ­ეტ­ებ­იც­მუდ­მი­ვად­იც­ვლე­ბა.

სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ ეკ­ონ­ომ­იკ­ის­ მზარ­დი­ გლო­ბა­ლი­ზა­ცი­ის­ პი­რო­ბებ­ში­ ორ­გა­ნი­ზე­ბუ­ლი­ დამ­ნა­შა­ვე­ობა­ წარ­მო­ად­გენს­ერთ­ერთ­ ძი­რი­თად­ „ახ­ალ“­ საფ­რთხეს­ერ­ოვ­ნუ­ლი­ და­ სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ ეკ­ონ­ომ­იკ­ური­უს­აფ­რთხო­ებ­ის­თვის.­გლო­ბა­ლუ­რი­ორ­გა­ნი­ზე­ბუ­ლი­ დამ­ნა­შა­ვე­ობა­ უფ­რო­ და­უფ­რო­დიდ­გავ­ლე­ნას­ახ­დენს­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ფი­ნან­სურ­ქსელ­ზე­და­ერ­ოვ­ნულ­ეკ­ონ­ომ­იკ­აზე,­კავ­ში­რი­მათ­შო­რის­იზ­რდე­ბა.­

ის,­ რომ­ დამ­ნა­შა­ვე­ებს­ აქ­ვთ­ შე­საძ­ლებ­ლო­ბა,­ თა­ვი­ შე­აფ­არ­ონ­ უცხო­ეთ­ის­ ქვეყ­ნებს­ და­ გა­და­მა­ლონ­ თა­ვი­ან­თი­არაკან­ონი­ერი­ შე­მო­სავ­ლე­ბი­ საზღვარ­გა­რეთ,­ არ­თუ­ლებს­ სა­მარ­თალ­დამ­ცა­ვი­ორ­გა­ნო­ებ­ის­ მუ­შა­ობ­ას,­ გა­აკ­ონ­ტრო­ლონ­ფი­ნან­სუ­რი­ ნა­კა­დი,­ შე­ამ­ოწ­მონ­ დო­კუ­მენ­ტა­ცი­ები­ და­ და­აკ­ავ­ონ­ დამ­ნა­შა­ვე­ები.­ორ­გა­ნი­ზე­ბუ­ლი­ და­ნა­შა­ულ­ებ­რი­ვი­ დაჯ­გუ­ფე­ბე­ბის­ მი­ერ­ მი­ლი­არ­დო­ბით­ ფუ­ლის­გა­თეთ­რე­ბით­ ერ­ოვ­ნუ­ლი­ სა­ხელ­მწი­ფო­ებ­ის­ბი­უჯ­ეტს­აკ­ლდე­ბა­სა­გა­და­სა­ხა­დო­შე­მო­სავ­ლე­ბის­დი­დი­ნა­წი­ლი.­მა­გა­ლი­თად,­რუ­სე­თის­ ში­ნა­გან­ საქ­მე­თა­ სა­მი­ნის­ტროს­ან­გა­რი­შით,­ ორ­გა­ნი­ზე­ბუ­ლი­ და­ნა­შა­ულ­ებ­რი­ვი­ დაჯ­გუ­ფე­ბე­ბი­ აკ­ონ­ტრო­ლე­ბენ­რუ­სე­თის­200­ზე­მე­ტი­ბან­კის­დიდ­ნა­წილს­და­ მა­თი­ კა­პი­ტა­ლის­ ნა­ხე­ვარს.­ რუ­სეთ­ში­ბიზ­ნე­სი­უმ­ეტ­ეს­ად­ხდე­ბა­გა­მო­ძალ­ვის,­ძარ­ცვის,­ ქურ­დო­ბის,­ მკვლე­ლო­ბის­ ობი­

ექ­ტი.­იქ­ბიზ­ნეს­მე­ნე­ბი­თა­ვი­ან­თი­შე­მო­სავ­ლე­ბის­30­პრო­ცენ­ტზე­მეტს­ხარ­ჯა­ვენ­მათ­სა­წარ­მო­ებ­ში­ მო­მუ­შა­ვე­ ად­ამი­ან­ებ­ისა­ და­პრო­დუქ­ცი­ის­უს­აფ­რთხო­ებ­აზე.­ეს­30­პრო­ცენ­ტი­მი­დის­იმ­„გან­გსტე­რე­ბის“­ჯი­ბე­ებ­ში,­ვის­გა­ნაც­ ის­ინი­ თა­ვი­ანთ­ ბიზ­ნესს­ იც­ავ­ენ,­რაც­აიძ­ულ­ებთ,­და­უმ­ალ­ონ­შე­მო­სავ­ლე­ბი­სა­გა­და­სა­ხა­დო­სამ­სა­ხუ­რებს.

გლო­ბა­ლუ­რი­ ორ­გა­ნი­ზე­ბუ­ლი­ დამ­ნა­შა­ვე­ობა­წარ­მო­ად­გენს­საფ­რთხეს­პო­ლი­ტი­კუ­რი­ ინ­სტი­ტუ­ტე­ბის­თვის,­ გან­სა­კუთ­რე­ბით­ –­ ავ­ტო­რი­ტა­რუ­ლი­ რე­ჟი­მის­ ქვეყ­ნებ­ში.­ მა­გა­ლი­თად,­ პე­რუ­სა­და­ კო­ლუმ­ბი­აში­ად­გი­ლობ­რი­ვი­ კრი­მი­ნა­ლუ­რი­ კარ­ტე­ლე­ბი­ აწ­ვდი­ან­ იარ­აღს­და­ უწ­ევ­ენ­ფი­ნან­სურ­დახ­მა­რე­ბას­ მთავ­რო­ბის­ სა­წი­ნა­აღ­მდე­გო­შეიარაღებულ­ფორ­მი­რე­ბებს.­ ამ­ით­ას­უს­ტე­ბენ­ მთავ­რო­ბას,­ რა­თა­ თა­ვი­სუფ­ლად­შეძ­ლონ­კო­კა­ინ­ის­წარ­მო­ება­და­ექ­სპორ­ტი.­ სი­ცი­ლი­ის­ მა­ფია­ თა­ვის­ ფი­ნან­სურ­ძლი­ერ­ებ­ას­იყ­ენ­ებს­კო­რუმ­პი­რე­ბუ­ლი­პო­ლი­ტი­კო­სე­ბის,­სა­სა­მარ­თლო­სა­და­პო­ლი­ცი­ის­ მო­სას­ყი­დად,­ ფი­ზი­კუ­რად­ იშ­ორ­ებს­იმ­ სა­ხელ­მწი­ფო­და­სა­ზო­გა­დო­მოღ­ვა­წე­ებს,­რომ­ლე­ბიც­მას­თან­არ­მი­დი­ან­თა­ნამ­შრომ­ლო­ბა­ზე.

ორ­გა­ნი­ზე­ბუ­ლი­ დამ­ნა­შა­ვე­ობ­ის­ მი­მართ­ ში­ში­ წარ­მო­შობს­ უნ­დობ­ლო­ბას­მო­ქა­ლა­ქე­ებ­ში,­ რომ­ დე­მოკ­რა­ტი­ულ­ პო­ლი­ტი­კურ­ ინ­სტი­ტუ­ტებს­ შე­უძ­ლი­ათ,­ წარ­მა­ტე­ბით­ გა­უმ­კლავ­დნენ­ დამ­ნა­შა­ვე­ობ­ას­და­ პო­ლი­ტი­კუ­რი­ რა­დი­კა­ლიზ­მი­სა­ და­მკაც­რი,­ან­ტი­დე­მოკ­რა­ტი­ული­პო­ლი­ტი­კის­მხარ­და­ჭე­რა­მო­იპ­ოვ­ონ.

პროგ­რა­მის­ შემ­დე­გი­ ეტ­აპი­ იყო­ 2013­14­წლებ­ში­შვე­დე­თის­ინ­სტი­ტუ­ტის­მხარ­და­ჭე­რით­ახ­ალ­პრო­ექ­ტზე­მუ­შა­ობა­რომლის­თემაა:­ „სა­მო­ქა­ლა­ქო­ უს­აფ­რთხო­ება­ შვე­დეთ­ში:­ რი­სი­ შეს­წავ­ლა­ შე­უძ­ლია­ სა­ქარ­თვე­ლოს­მათ­გან?“­ შვე­დეთ­ში­ სა­მო­ქა­ლა­ქო­ უს­აფ­რთხო­ებ­ის­ გა­მოც­დი­ლე­ბის­ და­სკან­დი­ნა­ვი­ის/ბალ­ტი­ის­ რე­გი­ონ­ის­ ქვეყ­ნებ­თან­ თა­ნამ­შრომ­ლო­ბის­ შეს­წავ­ლამ,­მათ­შო­რის­რუ­სუ­ლი­მუ­ქა­რის­გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით,­ ხე­ლი­ შე­უწყო­ სა­ქარ­თვე­ლო­სა­და­ კავ­კა­სი­ის­ რე­გი­ონ­ში­ უს­აფ­რთხო­ებ­ის­გა­მოწ­ვე­ვე­ბის­ უკ­ეთ­ეს­ად­ გა­აზ­რე­ბას,­ გან­სა­კუთ­რე­ბით­იმ­ას,­თუ­რა­ტომ­არ­იყო­სა­მო­ქა­ლა­ქო­უს­აფ­რთხო­ებ­ის­სის­ტე­მა­ეფ­ექ­ტუ­რი­ სა­ქარ­თვე­ლო­ში,­ მათ­ შო­რის­ აფხა­ზებ­თან­და­ოს­ებ­თან­კონ­ფლიქ­ტე­ბის­მოგ­ვა­რე­ბის­საქ­მე­ში­და­2008­წელს­რუ­სეთ­თან­ომ­ის­დროს.­

შვე­დე­თის­ სა­მო­ქა­ლა­ქო­ უს­აფ­რთხო­ებ­ის­სის­ტე­მა,­ძი­რი­თა­დათ­რბი­ლი­ძა­ლის­

პო­ლი­ტი­კა­ზეა­ აგ­ებ­ული,­ მა­შინ­რო­დე­საც,­სა­ქარ­თვე­ლოს­სა­მო­ქა­ლა­ქო­უს­აფ­რთხო­ებ­ის­სის­ტე­მა­ეფ­უძ­ნე­ბო­და­ხისტ­ძა­ლას­და­ხა­სი­ათ­თე­ბო­და­ ცი­ვი­ ომ­ის­ დრო­ინ­დე­ლი­ტრა­დი­ცი­ული­ მი­ლი­ტა­რის­ტუ­ლი­ მიდ­გო­მე­ბით.­ სა­ქარ­თვე­ლოს­ უს­აფ­რთხო­ებ­ის­სის­ტე­მის­ ეფ­ექ­ტუ­რო­ბა­ რომ­ გა­იზ­არ­დოს,­მე­ტი­ ყუ­რადღე­ბა­ უნ­და­ და­ეთ­მოს­ არ­ატ­რა­დი­ცი­ულ­ მიდ­გო­მებს­ –­ უნ­და­ მოხ­დეს­ად­ამი­ან­ისა­და­სა­ზო­გა­დო­ებ­ის­მობ­რუ­ნე­ბა­უს­აფ­რთხო­ებ­ის­აკ­ენ,­ სა­მო­ქა­ლა­ქო­ უს­აფ­რთხო­ებ­ისა­ და­ რბი­ლი­ პო­ლი­ტი­კის­ უფ­რო­ ძლი­ერი­ ელ­ემ­ენ­ტე­ბით.­ ეს­ პრო­ექ­ტი­გან­ხორ­ცი­ელ­და­ მალ­მოს­ უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის­გლო­ბა­ლუ­რი­ პო­ლი­ტი­კუ­რი­ კვლე­ვე­ბის­დე­პარ­ტა­მენ­ტის­ დახ­მა­რე­ბით,­ პრო­ფე­სორ­კა­რი­ნა­ვამ­ლინგ­და­პრო­ფე­სორ­კა­რენ­სარ­სე­ნოვ­თან­თა­ნამ­შრომ­ლო­ბით.­

აღ­ნიშ­ნუ­ლი­ პრო­ექ­ტე­ბის­ გან­ხორ­ცი­ლე­ბის­ შე­დე­გად,­ ალ­ექ­სან­დრე­ კუ­ხი­ან­იძ­ის­ ავ­ტო­რო­ბით­ გა­მოქ­ვეყ­ნდა­ რა­მ­დე­ნი­მე­ათე­ული­ სა­მეც­ნი­ერო­ ნაშ­რო­მი,­ აგ­რეთ­ვე­კვლე­ვის­ შე­დე­გე­ბი­ იყო­ წარ­მოდ­გე­ნი­ლი­უამ­რავ­ სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ კონ­ფე­რენ­ცი­ასა­ და­ სე­მი­ნარ­ზე,­ ძი­რი­თა­დად­ აშშ–ში,­ევ­რო­კავ­ში­რის­ ქვეყ­ნებ­ში,­ თურ­ქეთ­ში,­აზ­ერ­ბა­იჯ­ან­სა­ და­ რუ­სეთ­ში.­ გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბუ­ლი­ ნაშ­რო­მე­ბი­ არა­ერ­თხელ­ იყო­ ცი­ტი­რე­ბუ­ლი­ სხვა­დას­ხვა­ სა­ერ­თა­შო­რი­სო­პუბ­ლი­კა­ცი­ებ­ში­და­ეს­ას­ახ­ულია,­მა­გა­ლი­თად,­Google­Scholar­ის­ცი­ტი­რე­ბის­ინ­დექ­სში­ (ვებ­გვერ­დი:­ https://scholar.google.se/citations?user=9anIxBEAAAAJ&hl=en).

ამ­ჟა­მად­ ალ­ექ­სან­დრე­ კუ­ხი­ან­იძ­ის­კვლე­ვის­ ინ­ტე­რე­სებ­ში­ მო­ექ­ცა­ რუ­სუ­ლი­ნა­ცი­ონ­ალ­იზ­მი,­ექ­სტრე­მიზ­მი­და­რუ­სე­თის­ომი­ უკ­რა­ინ­აში,­ რო­გორც­ გლო­ბა­ლუ­რი­უს­აფ­რთხო­ებ­ის­ მუ­ქა­რა.­ მაგ­რამ,­ ამ­ პრო­ექ­ტზე­მუ­შა­ობა­არ­ის­მო­მავ­ლის­საქ­მე.

ორ გა ნი ზე ბუ ლი დამ ნა შა ვე ობ ის მი მართ ში ში წარ მო შობს უნ დობ-ლო ბას მო ქა ლა ქე ებ ში, რომ დე-მოკ რა ტი ულ პო ლი ტი კურ ინ სტი-ტუ ტებს შე უძ ლი ათ, წარ მა ტე ბით გა უმ კლავ დნენ დამ ნა შა ვე ობ ას და პო ლი ტი კუ რი რა დი კა ლიზ მი სა და მკაც რი, ან ტი დე მოკ რა ტი ული პო ლი ტი კის მხარ და ჭე რა მო იპ-ოვ ონ.

თსუ მეცნიერება 312015

იურიდიული ფაკულტეტი

უს­აფ­რთხო­ებ­ის­თე­მე­ბი­თა­ნა­მედ­რო­ვე­მსოფ­ლი­ოში­სულ­უფ­რო­აქ­ტუ­ალ­ური­ხდე­ბა.­ევ­რო­პუ­ლი­ინ­ტეგ­რა­ცი­ის­გზა­ზე­სა­ქარ­თვე­ლოს­კარ­გად­აქ­ვს­გა­სა­აზ­რე­ბე­ლი­სა­ქარ­თვე­ლოს­ერ­ოვ­ნუ­ლი­უს­აფ­რთხო­ებ­ის­კონ­ცეფ­ცი­ის­ძლი­ერი­და­სუს­ტი­მხა­რე­ები­და­მი­სი­შე­სატყვი­სო­ბა­ევ­რო­პის­უს­აფ­რთხოე­ბის­კონ­ცეფ­ცი­ას­ათ­ან­მი­მარ­თე­ბა­ში.ამ­იტ­ომ­კვლე­ვა­სა­ხელ­წო­დე­ბით:­„სა­ქარ­თვე­ლოს­ერ­ოვ­ნუ­ლი­უს­აფ­რთხო­ებ­ის­ევ­რო­პე­იზ­აცია“,­რო­მე­ლიც­თსუ­იურ­იდი­ული­ფა­კულ­ტე­ტის­ინ­ტერ­ნა­ცი­ონ­ალ­იზ­აცი­ისა­და­სა­მეც­ნი­ერო­კვლე­ვე­ბის­სამ­სა­ხუ­რის­უფ­როს­მა,­ას­ოც­ირ­ებ­ულ­მა­პრო­ფე­სორ­მა­ლე­ლა­ჯა­ნაშ­ვი­ლი­მა­გა­ნა­ხორ­ცი­ელა,­უდა­ვოდ­იმ­სა­ხუ­რებს­სა­ზო­გა­დო­ებ­ის­ინ­ტე­რესს.

„სა ქარ თვე ლოს ერ ოვ ნუ ლიუს აფ რთხო ებ ის ევ რო პე იზ აცია“

კვლე­ვა­ გან­ხორ­ცი­ელ­და­ ფონ­დ­ „ღია­ სა­ზო­გა­დო­ებ­ის“­ გლო­ბა­ლუ­რი­სა­ფა­კულ­ტე­ტო­საგ­რან­ტო­პროგ­რა­მის­ფარ­გლებ­ში­2013­2014­წლებ­ში,­ეს­პა­ნეთ­ში,­ბარ­სე­ლო­ნას­ავ­ტო­ნო­მი­ური­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის­სა­ჯა­რო­სა­მარ­თლი­სა­და­პო­ლი­ტი­კურ­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­დე­პარ­ტა­მენ­ტში.­თსუ­მეც­ნი­ერ­ის­ხელ­მძღვა­ნე­ლი­ამ­კვლე­ვა­ში­კონ­სტი­ტუ­ცი­ური­სა­მარ­თლის­კა­თედ­რი­სა­და­კვლე­ვი­თი­ჯგუ­ფის­„თა­ვი­სუფ­ლე­ბა,­დე­მოკ­რა­ტია­და­სა­ხელ­მწი­ფო­თა­ტრან­სფორ­მა­ცია“­ხელ­მძღვა­ნე­ლის­პრო­ფე­სო­რი­ჟო­ან­ლუ­ის­პე­რეს­ფრან­სე­ჩი­გახ­ლდათ.

„უს­აფ­რთხო­ევ­რო­პა­უკ­ეთ­ეს­მსოფ­ლი­ოში“­ ეს­არ­ის­ევ­რო­პის­უს­აფ­რთხო­ებ­ის­ პირ­ვე­ლი­ სტრა­ტე­გი­ის­ მთა­ვა­რი­ დე­ვი­ზი,­ რომე­ლიც­2003­წლის­12­დე­კემ­ბერს­არ­ის­მი­ღე­ბუ­ლი.­

ლე­ლა­ ჯა­ნაშ­ვი­ლის­ გან­მარ­ტე­ბით,­ ევ­რო­პის­ უს­აფ­რთხო­ებ­ის­სტრა­ტე­გი­ის­ მეშ­ვე­ობ­ით,­ ევ­რო­პის­ გა­ერ­თი­ან­ებ­ას­ აქ­ვს­ პრე­ტენ­ზია,­მო­ახ­დი­ნოს­სა­კუ­თა­რი­უს­აფ­რთხო­ებ­ის­სტრა­ტე­გი­ის­ად­აპ­ტი­რე­ბა­არ­სე­ბულ­რე­ალ­ობ­ას­თან,­რომ­პა­სუ­ხი­გა­ეც­ეს­მსოფ­ლიო­გა­მოწ­ვე­ვებს,­რო­გო­რიც­არ­ის:­ტე­რო­რიზ­მი;­მა­სი­ური­გა­ნად­გუ­რე­ბის­იარ­აღ­ის­გავ­რცე­ლე­ბა;­ სუს­ტი­სა­ხელ­მწი­ფო­ები;­ორ­გა­ნი­ზე­ბუ­ლი­და­ნა­შა­ული;­რე­გი­ონ­ული­კონ­ფლიქ­ტე­ბი.­სწო­რედ­ეს­საფ­რთხე­ები­მი­იჩ­ნე­ვა­ევ­რო­პის­უს­აფ­რთხო­ებ­ის­ კონ­ცეფ­ცი­ის­ ძი­რი­თა­დ­ ელ­ემ­ენ­ტე­ბად.­ პა­რა­ლე­ლუ­ლად,­კონ­ცეფ­ცია­ავ­ალ­დე­ბუ­ლებს­ყვე­ლა­ერ­ოვ­ნულ­სა­ხელ­მწი­ფოს,­

2015თსუ მეცნიერება32

შექ­მნან­სა­კუ­თა­რი­ერ­ოვ­ნუ­ლი­უს­აფ­რთხო­ებ­ის­ კონ­ცეფ­ცი­ები,­ რაც­ თა­ნა­მედ­რო­ვე­კონ­სტი­ტუ­ცი­ური­ სა­ხელ­მწი­ფოს­ ერთ­ერ­თი­უმ­ნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნე­სი­ელ­ემ­ენ­ტია.

­ „ეს­ ასეა­ სა­ქარ­თვე­ლოს­ შემ­თხვე­ვა­შიც.­ ერ­ოვ­ნუ­ლი­ უს­აფ­რთხო­ება­ ძალ­ზედ­კომ­პლექ­სუ­რი­ ცნე­ბაა­ და­ იგი­ უნ­და­ გა­ან­ალ­იზ­დეს­ მრა­ვა­ლი­ მი­მარ­თუ­ლე­ბით.­ერ­ოვ­ნუ­ლი­ უს­აფ­რთხო­ება­ ას­ევე­ მრა­ვალ­პრობ­ლე­მას­ მო­იც­ავს,­ რომ­ლე­ბიც,­ პირ­ველ­რიგ­ში,­სა­ჭი­რო­ებ­ენ­ზუსტ­დი­აგ­ნოს­ტი­კას.­დღეს­ევ­რო­პა­აშ­კა­რად­დგას­ახ­ალი­საფ­რთხე­ებ­ისა­ და­ გა­მოწ­ვე­ვე­ბის­ წი­ნა­შე,­რო­მე­ლიც­ XX­ სა­უკ­უნ­ეში­ არც­ არ­სე­ბობ­და­–­ გლო­ბა­ლუ­რი­ ტე­რო­რიზ­მი,­ ტრან­სნა­ცი­ონ­ალ­ური­და­ნა­შა­ულ­ები,­რე­გი­ონ­­ული­და­შეიარაღებული­ კონ­ფლიქ­ტე­ბი,­ სე­პა­რა­ტის­ტუ­ლი­ ტენ­დენ­ცი­ებ­ის­ გაძ­ლი­ერ­ება­ და­ა.შ.“­–­აღ­ნიშ­ნავს­კვლე­ვის­ავ­ტო­რი.­

მი­სი­ აზ­რით,­ სა­ქარ­თვე­ლოს­ ერ­ოვ­ნუ­ლი­ უს­აფ­რთხე­ბის­ კონ­ცეფ­ცია­ ეფ­უძ­ნე­ბა­ინ­ტე­რე­სე­ბი­სა­და­ღი­რე­ბუ­ლე­ბე­ბის,­ ას­ევე­სა­ში­ნაო­ და­ სა­გა­რეო­ საფ­რთხე­ებ­ისა­ და­გა­მოწ­ვე­ვე­ბის­ან­ალ­იზს.­

„სა­ქარ­თვე­ლოს­ ერ­ოვ­ნუ­ლი­ უს­აფ­რთხო­ებ­ის­ ევ­რო­პე­იზ­აციიასთან“­ და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი­ კვლე­ვა­ გან­ხორ­ცი­ელ­და­შე­და­რე­ბით­სა­მარ­თლებ­რი­ვი­ მე­თო­დის­გა­მო­ყე­ნე­ბით,­ ევ­რო­პი­სა­ და­ ეს­პა­ნე­თის­უს­აფ­რთხო­ებ­ის­ კონ­ცეფ­ცი­ათა­ ან­ალ­იზ­ის­მეშ­ვე­ობ­ით.­კვლე­ვის­გან­ხორ­ცი­ელ­ებ­ის­ას­მო­ეწყო­რამ­დე­ნი­მე­მრგვა­ლი­მა­გი­და,­სა­დაც­ეს­პა­ნელი­ექ­სპერ­ტები­მსჯე­ლო­ბდნენ­გლო­ბა­ლუ­რი­ უს­აფ­რთხო­ებ­ის­ სა­კითხებ­ზე­და­ერ­ოვ­ნულ­სა­ხელ­მწი­ფო­თა­როლ­ზე­აღ­ნიშ­ნულ­კონ­ტექ­სტში.­

კვლე­ვა­ში­ მოყ­ვა­ნი­ლია­ ეს­პა­ნელ­ ექ­სპერ­ტთა­(პრო­ფე­სო­რე­ბი:­ჟო­ან­ლუ­ის­პე­რეს­ფრან­სე­ჩი,­ტო­მას­ხილ­მარ­კე­სი,­მა­ნუ­ელ­ბალ­ბე­მა­ლო­ლი,­რო­სერ­მარ­ტი­ნე­სი,­მონ­სე­რატ­ ეგ­ლე­სი­ასი)­ შე­ფა­სე­ბე­ბი,­ რო­მელ­თა­ გან­მარ­ტე­ბით,­ სა­ქარ­თველს­ ერ­

ოვ­ნუ­ლი­უს­აფ­რთხო­ებ­ის­კონ­ცეფ­ცია­წარ­მო­ად­გენს­გარ­კვე­ულ­„ფან­ჯა­რას“­პა­ტა­რა,­გარ­და­მა­ვა­ლი­ ქვეყ­ნე­ბის­ უს­აფ­რთხე­ბის­პრობ­ლე­მის­ ან­ალ­იზ­ის­თვის­ მკაცრ­ სა­მე­ზობ­ლო­ გა­რე­მო­ში,­ რო­დე­საც­ პა­ტა­რა­სა­ხელ­მწი­ფო­ებს­ უწ­ევთ­ გა­უმ­კლავ­დნენ­დიდ,­ ზოგ­ჯერ­ მტრუ­ლად­ გან­წყო­ბილ­ მე­ზობ­ლებს.­გან­სა­კუთ­რე­ბით,­უნ­და­აღ­ინ­იშ­ნოს­რე­გი­ონ­ალ­ური­ კონ­ფლიქ­ტე­ბის­ საფ­რთხის­არ­სე­ბო­ბა­სა­მე­ზობ­ლო­გა­რე­მო­ში,­რო­მე­ლიც­ გა­ნი­ხი­ლე­ბა­ რო­გორც­ დი­დი­სა­შიშ­რო­ებ­ის­ შემ­ცვე­ლი­ ევ­რო­პი­სათ­ვის,­იმ­ის­ მი­უხ­ედ­ავ­ად,­ ეს­ კონ­ფლი­ქტი­ მდე­ბა­რე­ბოს­თუ­არა­მის­ტე­რი­ტო­რი­აზე,­ ან­მის­საზღვრებ­თან.

„რე­გი­ონ­ში­ არ­სე­ბუ­ლი­რთუ­ლი­ვი­თა­რე­ბა,­ რე­გი­ონ­იდ­ან­ ტე­რო­რიზ­მის­ პრო­ექ­ცი­ის­ არა­ერ­თი­ მა­გა­ლი­თი,­ ას­ევე­ გა­და­უჭ­რე­ლი­ კონ­ფლიქ­ტი­ სომ­ხეთ­სა­ და­აზ­ერ­ბა­იჯ­ანს­ შო­რის,­ ძალ­თა­ ბა­ლან­სის­არ­ას­ტა­ბი­ლუ­რო­ბა­ და­ მუდ­მი­ვად­ ომ­ის­გა­ნახ­ლე­ბის­ პერ­სპექ­ტი­ვა,­ სა­ქარ­თვე­ლოს­ ჩრდი­ლო­ეთ­ საზღვარ­ზე­ სე­რი­ოზ­ული­ დეს­ტა­ბი­ლი­ზა­ცი­ის­ საფ­რთხე­ები­(ინ­გუ­შე­თი,­ და­ღეს­ტა­ნი),­ სხვა­ ხი­ლუ­ლი­თუ­ უხ­ილ­ავი­ საფ­რთხე­ები,­ სა­ქარ­თვე­ლოს­უს­აფ­რთხო­ებ­ის­პო­ლი­ტი­კის­გო­ნივ­რუ­ლად­ წარ­მარ­თვის­ წი­ნა­პი­რო­ბა­ უნ­და­იყ­ოს,­ რაც­ სა­შუ­ალ­ებ­ას­ მოგ­ვცემს­ გა­ვა­კე­თოთ­ ზუს­ტი­ აქ­ცენ­ტე­ბი­ სა­ქარ­თვე­ლოს­ერ­ოვ­ნუ­ლი­ უს­აფ­რთო­ხე­ბის­ პო­ლი­ტი­კის­ევ­რო­პას­თან­ ას­ოც­ირ­ებ­ის­ას“,­ –­ გან­მარ­ტავს­ავ­ტო­რი.

კვლე­ვა­ში­ გან­ხი­ლუ­ლია­ ას­ევე­ სა­ქარ­თვე­ლოს­ უს­აფ­რთხო­ებ­ის­ კონ­ცეფ­ცი­ის­ ის­ნა­წი­ლიც,­რო­მე­ლიც­2008­წლის­აგ­ვის­ტოს­ომს­ ეხ­ება:­ „2008­ წლის­ აგ­ვის­ტო­ში­ რუ­სე­თის­ ფე­დე­რა­ცი­ის­ მი­ერ­ სა­ქარ­თვე­ლოს­წი­ნა­აღ­მდეგ­ გან­ხორ­ცი­ელ­ებ­ულ­მა­ ღია,­ფარ­თო­მას­შტა­ბი­ან­მა­ სამ­ხედ­რო­ აგ­რე­სი­ამ­ ნა­თე­ლი­ გა­ხა­და,­ რომ­ თა­ნა­მედ­რო­ვე­მსოფ­ლი­ოშიც­ კი­ ამ­გვა­რი­აგ­რე­სია­ ზო­გი­ერ­თი­ ქვეყ­ნი­სათ­ვის­ პო­ლი­ტი­კუ­რი­ მიზ­ნე­ბის­ მიღ­წე­ვის­ სა­შუ­ალ­ებ­ად­ რჩე­ბა.­ 2008­წლის­აგ­ვის­ტოს­სამ­ხედ­რო­აგ­რე­სი­ამ,­სა­ქარ­თვე­ლოს­ტე­რი­ტო­რი­ის­ოკ­უპ­აცი­ამ­და­იქ­რუ­სე­თის­ფე­დე­რა­ცი­ის­სა­ოკ­უპ­აციო­ჯა­რე­ბი­სა­და­სამ­ხედ­რო­ინ­ფრას­ტრუქ­ტუ­რის­გან­ლა­გე­ბამ­ მნიშ­ვნე­ლოვ­ნად­ გააუარესა­ქვეყ­ნის­ უს­აფ­რთხო­ებ­ის­ გა­რე­მო.­ ამ­ ომ­მა­ ცხად­ჰყო,­ რომ­ რუ­სე­თის­ ფედ­რა­ცი­ის­ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა­ არ­ეგუ­ება­ სა­ქარ­თვე­ლოს­სა­ხელ­მწი­ფო­სუ­ვე­რე­ნი­ტეტს...“

ეს­პა­ნელ­ექ­სპერ­ტთა­შე­ფა­სე­ბით,­კონ­ცეფ­ცი­ის­ მთა­ვა­რი­ ძლი­ერი­ მხა­რეა­ იმ­ის­აღი­არ­ება,­ რომ­ უს­აფ­რთხე­ბა­ არ­ არ­ის­მხოლდ­ სამ­ხედ­რო­ და­ დიპ­ლომა­ტი­ური­საქ­მე.­არ­ამ­ედ­მო­იც­ავს­ეკ­ონ­ომ­იკ­ურ­გან­ვი­თა­რე­ბა­სა­ და­ ურ­თი­ერ­თდა­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბას,­ ენ­ერ­გო­დამ­კი­დე­ბუ­ლე­ბას­ და­ სა­ში­ნაო­მმარ­თვე­ლო­ბის­ფორ­მებს.

ლე­ლა­ ჯა­ნაშ­ვი­ლის­ აზ­რით,­ სა­ქარ­თვე­ლოს­ერ­ოვ­ნუ­ლი­უს­აფ­რთხოე­ბის­მთა­ვა­რი­ სი­სუს­ტე­ არ­ის­ ის,­ რომ­ მას­ში­ სტრა­ტე­გი­ულ­ ან­ალ­იზ­ზე­ მე­ტად­ ხაზ­გას­მუ­ლია­

ლე ლა ჯა ნაშ ვი ლი

თსუ­იურიდიული­ფაკულტეტის­ასოცირებული­პროფესორი.დამთავრებული­აქვს­ივანე­ჯავახიშვილის­სახელობის­თბილისის­სახელმწიფო­უნივერსიტეტის­იურიდიული­ფაკულტეტი,­„სამართალმცოდნეობის“­სპეციალობით.­2003­წელს­მიენიჭა­იურიდიულ­მეცნიერებათა­კანდიდატის­(გათანაბრებული­სამართლის­დოქტორთან)­ხარისხი.­2004­2009­წწ­ში.­იყო­თინათინ­წერეთლის­სახელობის­სახელმწიფოსა­და­სამართლის­ინსტიტუტის­მეცნიერ­თანამშრომელი.­2009­წლის­სექტემბრიდან­2011­წლის­სექტემბრამდე­იყო­ესპანეთის­საგარეო­საქმეთა­სამინისტროს­პოსტ­სადოქტორო­სტიპენდიანტი,­ბარსელონას­ავტონომიური­უნივერსიტეტის­უსაფრთხოებისა­და­პრევენციის­სკოლისა­და­საჯარო­სამართლისა­და­ისტორიულ­იურიდიულ­მეცნიერებათა­დეპარტამენტის­ვიზიტ­პროფესორი.­2010­წლიდან­დღემდე­კი­არის­ბარსელონას­ავტონომიური­უნივერსიტეტის­„თავისუფლება,­უსაფრთხოება­და­სახელმწიფოთა­ტრანსფორმაცია“­კვლევითი­ჯგუფის­წევრი.

თსუ მეცნიერება 332015

პო­ლი­ტი­კუ­რი­ გზავ­ნი­ლე­ბი.­ მი­უხ­ედ­ავ­ად­კონ­ცეფ­ცი­ის­ ძლი­ერი­ მხა­რე­ებ­ისა,­ მის­სუსტ­ მხა­რედ­შე­იძ­ლე­ბა­ გან­ხი­ლულ­იყ­ოს­არ­არე­ალ­ური­მო­ლო­დი­ნე­ბის­შექ­მნა.

პრო­ფე­სო­რე­ბის­ ჟო­ან­ ლუ­ის­ პე­რეს­ფრან­სე­ჩის,­ტო­მას­ხილ­მარ­კე­სის,­მა­ნუ­ელ­ბალ­ბე­ მა­ლო­ლის,­ რო­სერ­ მარ­ტი­ნე­სის,­მონ­სე­რატ­ ეგ­ლე­სი­ას­ის­ მი­ერ­ ერ­ოვ­ნუ­ლი­უს­აფ­რთხო­ებ­ის­ კონ­ცეფ­ცი­ის­ სუს­ტი­ მხა­რე­ები­და­ყო­ფი­ლია­სა­ში­ნაო­და­სა­გა­რეო­ხა­სი­ათ­ის­საფ­რთხე­ებ­ად.

სა­ში­ნაო­ ხა­სი­ათ­ის­ საფ­რთხე­ებ­ში­მოიაზრება­ ეკ­ონ­ომ­იკ­ური­ პრობ­ლე­მე­ბი­სა­ და­ პო­ლი­ტი­კუ­რი­ სა­კითხე­ბის­ არა­ს­ათ­ან­ად­ოდ­ გან­ხილ­ვა,­ ეკ­ონ­ომ­იკ­ური­ზრდის­ გეგ­მის­ მდგრა­დო­ბა,­ სი­ღა­რი­ბე,­უმ­უშ­ევ­რო­ბა­ და­ ა.შ.­ რაც­ შე­ეხ­ება­ სა­გა­რეო­ ხა­სი­ათ­ის­ სუსტ­ მხა­რე­ებს,­ კვლე­ვის­ავ­ტო­რის­აზ­რით,­ეს­არ­ის­კავ­კა­სი­ის­მერ­ყე­ვი­ მდგო­მა­რე­ობ­ის­ არ­ას­ათ­ან­ადო­გან­ხილ­ვა.­ას­ევე,­უარ­ყო­ფი­თად­არ­ის­შე­ფა­სე­ბუ­ლი­ის,­რომ­კონ­ცეფ­ცია­გაკ­ვრით­ახ­სე­ნებს­ მე­ზო­ბელ­ სა­ხელ­მწი­ფო­ებ­თან­ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბის­ გა­მოს­წო­რე­ბის­ შე­საძ­ლებ­ლო­ბებს.­ კონ­ცეფ­ცი­აში­ სა­ქარ­თვე­ლოს­ სტრა­ტე­გი­ული­ გა­რე­მოს­ მთა­ვა­რი­

მა­ხა­სი­ათ­ებ­ლე­ბი­ და­კავ­ში­რე­ბუ­ლია­ ის­ეთ­ სა­კითხებ­თან,­ რო­გო­რი­ცაა­ ქვეყ­ნის­სი­სუს­ტე­ და­ სიმ­ცი­რე,­ პო­ლი­ტი­კუ­რი­ არ­ას­ტა­ბი­ლუ­რო­ბა,­არ­ამ­დგრა­დი­რე­გი­ონი,­მი­სი­და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა­ გლო­ბა­ლურ­ ეკ­ონ­ომ­იკ­აზე.

რო­გორც­ ლე­ლა­ ჯა­ნაშ­ვი­ლი­ ამ­ბობს,­ახ­ალი­ რე­ალ­ობა,­ რო­მე­ლიც­ სა­ქარ­თვე­ლო­ში­ ას­ოც­ირ­ებ­ის­ ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბა­ზე­ ხელ­მო­წე­რის­ შემ­დგომ­ წარ­მო­იშ­ვა,­მეტ­ნაკ­ლე­ბად­ გან­საზღვრავს­ ძი­რი­თად­გზავ­ნი­ლებს­ კონ­ცეფ­ცი­ის­ სრულ­ყო­ფი­სა­კენ,­ რო­მე­ლიც,­ უპ­ირ­ვე­ლეს­ ყოვ­ლი­სა,­გუ­ლის­ხმობს­ დე­მოკ­რა­ტი­ული­ გა­რე­მოს­გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბას,­ სა­გა­რეო­ პო­ლი­ტი­კა­ზე­კონ­ცენ­ტრი­რე­ბას,­უშუ­ალო­მე­ზობ­ლებ­თან­უს­აფ­რთხო­ებ­ის­ პრობ­ლე­მე­ბის­ გა­და­საჭ­რე­ლად,­ სა­ხელ­მწი­ფოს­ ბრძო­ლას­ სი­ღა­რი­ბის­ შემ­ცი­რე­ბი­სა­ და­ და­საქ­მე­ბის­ გაზ­რდი­სა­კენ­და­ა.შ.

ეს­ არ­ის­ ის­ გზავ­ნი­ლე­ბი,­ რო­მელ­თა­გან­ხრცი­ელ­ება­ უფ­რო­ სი­ცოცხლი­სუ­ნა­რი­ანს­გახ­დის­სა­ქარ­თველს­უს­აფ­რთხო­ებ­ის­კონ­ცეფ­ცი­ას­ და­ ხელს­ შე­უწ­ობს­ ერ­თი­ანი­სტა­ბი­ლუ­რი­ქვეყ­ნის­ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბას.

„სა­მარ­თლებ­რი­ვი­ სა­ხელ­მწი­ფოს­ ინ­

სტი­ტუ­ცი­ური­ სტრუქ­ტუ­რა­ მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი­ღი­რე­ბუ­ლე­ბაა­ უს­აფ­რთხო­ებ­ის­ უზ­რუნ­ველ­სა­ყო­ფად.­ თა­ნა­მედ­რო­ვე­ კონ­სტი­ტუ­ცი­ური­ სა­ხელ­მწი­ფოს­ უმ­ნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნე­სი­ამ­ოც­ანაა­ ქვე­ყა­ნა­ში­ დე­მოკ­რა­ტი­ული­ სა­მარ­თლებ­რი­ვი­ რე­ჟი­მის­ შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბა­ და­კონ­სტი­ტუ­ცი­ით­ აღი­არ­ებ­ული­ და­ გა­რან­ტი­რე­ბუ­ლი­ ძი­რი­თა­დი­ უფ­ლე­ბე­ბის­ დაც­ვა.­დღეს,­ას­ოც­ირ­ებ­ის­ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბა­ზე­ხელ­მო­წე­რით­სა­ქარ­თვე­ლომ­ევ­რო­პუ­ლი­არ­ჩე­ვა­ნი­გა­აკ­ეთა,­იმ­ევ­რო­პულ­ცი­ვი­ლი­ზა­ცი­აზე,­ რო­მელ­თა­ნაც­ უძ­ვე­ლე­სი­ დრო­იდ­ან­ ვართ­ და­კავ­ში­რე­ბულ­ნი“,­ –­ აღ­ნიშ­ნავს­ „სა­ქარ­თვე­ლოს­ ერ­ოვ­ნუ­ლი­ უს­აფ­რთხო­ებ­ის­ევ­რო­პე­იზ­აცი­ის“­ავ­ტო­რი.

კვლე­ვის­შე­დე­გე­ბის­პრე­ზენ­ტა­ცია­2013­წლის­ 17­დე­კემ­ბერს­ გა­იმ­არ­თა­ კა­ტა­ლო­ნი­ის­ სო­ცი­ალ­ურ­ და­ პო­ლი­ტი­კურ­ მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­ ინ­სტი­ტუტ­ში­ (http://www.icps.cat).­ასევე­გა­მოქ­ვეყ­ნდა­ინ­სტი­ტუ­ტის­ პე­რი­ოდ­ულ­ინ­ტერ­ნეტ­გა­მო­ცე­მა­ში­2014­წელს­ეს­პა­ნურ­ ენ­აზე­ (http://www.icps.cat/archivos/Workingpapers/wp325.pdf).

„2008 წლის აგვისტოში რუსეთის ფედერაციის მიერ საქართველოს წინააღმდეგ განხორციელებულმა ღია, ფართომასშტაბიანმა სამხედრო აგრესიამ ნათელი გახადა, რომ თანამედროვე მსოფლიოშიც კი ამგვარი აგრესია ზოგიერთი ქვეყნისათვის პოლიტიკური მიზნების მიღწევის საშუალებად რჩება“.

2015თსუ მეცნიერება34

იურიდიული ფაკულტეტი

ბო­ლო­ პე­რი­ოდ­ში­ საგ­რძნობ­ლად­გა­იზ­არ­და­ სტუ­დენ­ტთა­ და­ინ­ტე­რე­სე­ბა­პე­ნი­ტენ­ცი­ური­ და­ პრო­ბა­ცი­ის­ სამ­სა­ხუ­რე­ბის­ მი­მართ,­ რაც­ გახ­და­ „პრო­ბა­ცი­ის­სა­მარ­თლის­სა­ხელ­მძღვა­ნე­ლოს“­შექ­მნის­მი­ზე­ზი.­ რო­გორც­ სა­ხელ­მძღვა­ნე­ლოს­ერთ­ერ­თი­ ავ­ტო­რი­თსუ­ იურ­იდი­ული­ფა­კულ­ტე­ტის­ ას­ოც­ირ­ებ­ული­ პრო­ფე­სო­რი­მო­რის­შა­ლი­კაშ­ვი­ლი­გან­მარ­ტავს,­წიგ­ნის­შექ­მნის­ იდეა,­ 2014­ წელს­ გა­მო­ცე­მუ­ლი­„სას­ჯე­ლაღ­სრუ­ლე­ბის­ სა­მარ­თლის“­ წიგ­ნის­ პო­პუ­ლა­რო­ბამ­ გა­მო­იწ­ვია­ (ავ­ტო­რე­ბი:­ მო­რის­ შა­ლი­კაშ­ვი­ლი,­ გი­ვი­ მი­ქა­ნა­ძე,­მაია­ ხა­სია),­ რო­მე­ლიც­ დი­დი­ პო­პუ­ლა­რო­ბით­ სარ­გებ­ლობს­ რო­გორც­ მეც­ნი­ერ­ულ­ წრე­ებ­ში,­ ას­ევე­ პრაქ­ტი­კო­სებ­სა­ და­სტუ­დენ­ტებ­ში.­ სა­ქარ­თვე­ლოს­ რამ­დე­ნი­მე­უნ­ივ­ერ­სი­ტეტ­ში­ სას­ჯე­ლაღ­სრუ­ლე­ბის­ სა­მარ­თლის­ სწავ­ლე­ბა­ სწო­რედ­ ამ­ წიგ­ნით­მიმ­დი­ნა­რე­ობს.­

„პრო­ბა­ცი­ის­ სა­მარ­თლის­ სა­ხელ­მძღვა­ნე­ლოს“­ ავ­ტო­რებ­მა­ –­ მო­რის­ შა­ლი­კაშ­ვილ­მა,­ პრო­ბა­ცი­ის­ ერ­ოვ­ნუ­ლი­სა­აგ­ენ­ტოს­ხელ­მძღვა­ნელ­მა­გი­ორ­გი­არ­სოშ­ვილ­მა,­ აღ­მო­სავ­ლეთ­ ევ­რო­პის­ უნ­ივ­

ერ­სი­ტე­ტის­ ას­ოც­ირ­ებ­ულ­მა­ პრო­ფე­სორ­მა,­ევ­რო­პის­საბ­ჭოს­სის­ხლის­სა­მარ­თლის­თა­ნამ­შრომ­ლო­ბის­დე­პარ­ტა­მენ­ტის­ პრო­ექ­ტის­ მე­ნე­ჯერ­მა­ გი­ვი­ მი­ქა­ნა­ძემ,­ პრო­ბა­ცი­ის­ თე­მას­თან­და­კავ­ში­რე­ბით­ სპე­ცი­ალ­ური­ კვლე­ვა­ 2014­2015­ წლებ­ში­ ჩა­ატ­არ­ეს­და­წიგ­ნი­2015­წლის­შე­მოდ­გო­მა­ზე­გა­მოს­ცეს.­

კვლე­ვა­ გან­ხორ­ცი­ელ­და­ და­ წიგ­ნი­გა­მო­იცა­ ცი­ხის­ სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ რე­ფორ­მის­ (PRI),­ გა­ერ­თი­ან­ებ­ული­ მთავ­რო­ბის­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­გან­ვი­თა­რე­ბის­დე­პარ­ტა­მენ­ტის­და­ევ­რო­კავ­ში­რის­მი­ერ­და­ფი­ნან­სე­ბულ­ პრო­ექ­ტის­ „სის­ხლის­ სა­მარ­თლის­მარ­თლმსა­ჯუ­ლე­ბის­სის­ტე­მის­რე­ფორ­მის­მხარ­და­ჭე­რა­ სა­ქარ­თვე­ლო­ში“­ (ახ­ორ­ცი­ელ­ებს­ ავ­სტრი­ული­ კომ­პა­ნია­ „Hulla­&­Co.­Human­Dynamics­KG“)­და­ფი­ნან­სე­ბით.­

რო­გორც­ მო­რის­ შა­ლი­კაშ­ვი­ლი­ აღ­ნიშ­ნავს,­ პრო­ბა­ცი­ის­ სა­მარ­თლის­ სა­ხელ­მძღვა­ნე­ლოს­თვის­ კვლე­ვა­ ორი­ მი­მარ­თუ­ლე­ბით­ წა­რი­მარ­თა:­ არ­სე­ბუ­ლი­სა­მარ­თლებ­რი­ვი­ აქ­ტე­ბის­ ან­ალ­იზი­ და­მა­თი­ სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ სტან­დარ­ტებ­თან­შე­სა­ბა­მი­სო­ბა­ და­ არ­ას­აპ­ატ­იმ­რო­ სას­ჯე­

„პრო ბა ცი ის სა მარ თლისსა ხელ მძღვა ნე ლო“

მო რის შა ლი კაშ ვი ლი

ივანე­ჯავახიშვილის­სახელობის­თბილისის­სახელმწიფო­უნივერსიტეტის­იურიდიული­ფაკულტეტის­ასოცირებული­პროფესორი.­დაამთავრა­თსუ­ს­იურიდიული­ფაკულტეტი­–­სპეციალობა­სამართალმცოდნეობა.­1997­2002­წლებში­სწავლობდა­ჰამბურგის­(გერმანია)­უნივერსიტეტის­იურიდიული­ფაკულტეტზე,­მოგვიანებით­ამავე­უნივერსიტეტში­მიიღო­მაგისტრის­და­შემდეგ­სამართლის­დოქტორის­წოდება.­იყო­საქართველოს­სახალხო­დამცველის­მრჩეველი,­მართლმსაჯულების­დეპარტამენტის­უფროსი­სპეციალისტი­და­საზოგადოებასთან­ურთიერთობის­დეპარტამენტის­ანალიტიკოსი,­მუშაობდა­საქართველოს­იუსტიციის­უმაღლეს­საბჭოში,­სამართლებრივ­საკითხთა­და­ანალიტიკური­სამმართველოს­კონსულტანტის­თანამდებობაზე.­2013­წლის­იანვრიდან­არის­თსუ­ს­და­სასჯელაღსრულების,­პრობაციისა­და­იურიდიულ­საკითხთა­დახმარების­სამინისტროს­ერთობლივი­სამეცნიერო­კვლევითი­ცენტრის­–­„სასჯელის­აღსრულების­კვლევითი­ცენტრის“­–­გამგეობის­წევრი­და­დამფუძნებელი.­ამასთან­2014­წლის­იანვრიდან­დღემდე­არის­თსუ­ს­იურიდიული­ფაკულტეტის­დეკანის­მოადგილე.არის­ოცამდე­სამეცნიერო­პუბლიკაციის­და­საგრანტო­პროექტის­ავტორი.

თსუ მეცნიერება 352015

ლე­ბის­ აღ­სრუ­ლე­ბის­ კრი­მი­ნო­ლო­გი­ური­ან­ალ­იზი.­

„ბო­ლო­ წლე­ბის­ გან­მავ­ლო­ბა­ში­ ალ­ტერ­ნა­ტი­ული­ სას­ჯე­ლე­ბის­ გა­მო­ყე­ნე­ბას­დი­დი­ ყუ­რადღე­ბა­ არ­ ეთ­მო­ბო­და.­ „ყვე­ლა­ცი­ხე­ში“­–­ნუ­ლო­ვა­ნი­ტო­ლე­რან­ტო­ბის­კრი­მი­ნა­ლურ­მა­ პო­ლი­ტი­კამ­ მძი­მე­ და­ღი­და­ას­ვა­ სას­ჯე­ლის­ აღ­სრუ­ლე­ბის­ სფე­როს­და­ სა­ზო­გა­დო­ებ­ას.­ ალ­ტერ­ნა­ტი­ული­ სას­ჯე­ლე­ბის­ გა­მო­ყე­ნე­ბი­სა­ და­ აღ­სრუ­ლე­ბის­ მნიშ­ვნე­ლო­ბის­ წინ­ წა­მო­წე­ვი­სათ­ვის­კი­ აუც­ილ­ებ­ელი­ იყო­ მა­თი­ მეც­ნი­ერ­ული­კვლე­ვა­და­ ან­ალ­იზი“,­ –­ გან­მარ­ტავს­თსუ­პრო­ფე­სო­რი.­

პრო­ბა­ცი­ის­ სა­მარ­თლის­ კვლე­ვის­ შე­დე­გად­დად­გინ­და,­რომ­ ალ­ტერ­ნა­ტი­ული­სას­ჯე­ლე­ბის­გა­მო­ყე­ნე­ბა­და­მო­კი­დე­ბუ­ლია­აღ­სრუ­ლე­ბის­ შე­საძ­ლებ­ლო­ბა­ზე.­ ავ­ტო­რებ­მა­ კვლე­ვი­სას­ სხვა­ პრობ­ლე­მებ­თან­ერ­თდ­ამ­სა­კითხსაც­გა­უს­ვეს­ხა­ზი­და­მა­თი­აღ­სრუ­ლე­ბის­ მე­ქა­ნიზ­მებ­ზე­ რე­კო­მენ­და­ცი­ებ­იც­მო­ამ­ზა­დეს.

ამ­ მხრივ­ გან­სა­კუთ­რე­ბით­ მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია­ რე­კო­მენ­და­ცია­ სას­ჯე­ლის­ ინ­დი­ვი­დუ­ალ­იზ­აცი­ის­ პრინ­ცი­პის­ გან­მტკი­ცე­ბას­თან­ და­ ფსი­ქო­ სა­რე­აბ­ილ­იტ­აციო­პროგ­რა­მე­ბის­ სპექ­ტრის­ გა­ფარ­თო­ებ­ას­თან­ და­კავ­ში­რე­ბით,­ რად­გან­ რო­გორც­მეც­ნი­ერ­ები­ ვა­რა­უდ­ობ­ენ,­დღე­საც­ სის­ტე­მა­ში­არ­არ­ის­სო­ცი­ალ­ური­მუ­შა­კე­ბი­სა­და­ფსი­ქო­ლო­გე­ბის­ საკმა­რი­სი­ ად­ამი­ან­ური­რე­სურ­სი.­ მა­თი­ რე­კო­მენ­და­ცი­ით,­ ამ­ მი­მარ­თუ­ლე­ბით­მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი­ იქ­ნე­ბა­ სა­ხელ­მწი­ფომ­ გა­დად­გას­ ქმე­დი­თი­ ნა­ბი­ჯე­ბი,­რაც­რის­კის­შე­ფა­სე­ბი­სა­და­სას­ჯე­ლის­ინ­დი­ვი­დუ­ალ­ური­ და­გეგ­მვის­ პრო­ცე­სის­

გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბის­ პა­რა­ლე­ლუ­რად,­ მნიშ­ვნე­ლოვ­ნად­გაზ­რდის­სა­ჭი­რო­ებ­ებ­ზე­მორ­გე­ბუ­ლი­ფსი­ქო­სა­რე­აბ­ილ­იტ­აციო­ პროგ­რა­მე­ბის­ხელ­მი­საწ­ვდო­მო­ბას.­

მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია­ რე­კო­მენ­და­ცია­ ას­ევე­ „არ­ას­აპ­ატ­იმ­რო­ სას­ჯელ­თა­ აღ­სრუ­ლე­ბის­ წე­სი­სა­ და­ პრო­ბა­ცი­ის­ შე­სა­ხებ“­სა­ქარ­თვე­ლოს­ კა­ნო­ნით­ დად­გე­ნი­ლი­მო­საკ­რებ­ლე­ბის­ გა­უქ­მე­ბის­ თა­ობ­აზე,­რაც­ დის­კრი­მი­ნა­ცი­ულ­ მდგო­მა­რე­ობ­აში­ აყ­ენ­ებს­ პრო­ბა­ცი­ონ­ერ­ებს­ და­ წი­ნა­აღ­მდე­გო­ბა­ში­ მო­დის­ სა­ერ­თა­შო­რი­სო­სტან­დარ­ტებ­თან.­

თა­ვი­სუფ­ლე­ბის­ აღ­კვე­თის­ და­წე­სე­ბუ­ლე­ბი­დან­პი­რო­ბით­ვა­და­ზე­ად­რე­გა­თა­ვი­სუფ­ლე­ბულ­ პირ­თა­ რე­აბ­ლი­ტა­ცი­ის­ პრო­ცე­სის­ ეფ­ექ­ტუ­რო­ბის­თვალ­საზ­რი­სით,­ სა­ინ­ტე­რე­სო­რე­კო­მენ­და­ციაა­ მა­თი­ გა­თა­ვი­სუფ­ლე­ბი­სათ­ვის­ მომ­ზა­დე­ბის­ პრო­ცეს­ში,­პრო­ბა­ცი­ის­სის­ტე­მის­სო­ცი­ალ­ურ­მუ­შაკ­თა­ინ­ტენ­სი­ური­ჩარ­თუ­ლო­ბის­აუც­ილ­ებ­ლო­ბა­იმ­ის­ათ­ვის,­რომ­ წი­ნას­წარ­ მოხ­დეს­ოჯ­ახ­ისა­და­სო­ცი­ალ­ური­გა­რე­მოს­შე­ფა­სე­ბა.­

„ტო­კი­ოს­ წე­სე­ბის“­ მე­20­ პუნ­ქტის­მოთხოვ­ნა­თა­ შე­სა­ბა­მი­სად,­ მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია­ ას­ევე­ ავ­ტორ­თა­ რე­კო­მენ­და­ცია­ პრო­ბა­ცი­ის­ სის­ტე­მის­ რე­გუ­ლა­რუ­ლი­კომ­პლექ­სუ­რი­ კვლე­ვის­ თა­ობ­აზე,­ რა­თა­დრო­ულ­ად­ მოხ­დეს­ სის­ტე­მის­ სა­ჭი­რო­ებ­ებ­ის­იდ­ენ­ტი­ფი­ცი­რე­ბა,­ან­ალ­იზი­და­შე­სა­ბა­მი­სი­პრი­ორ­იტ­ეტ­ებ­ის­და­სახ­ვა.­

სა­ხელ­მძღვა­ნე­ლოს­ ავ­ტორ­თა­ გან­მარ­ტე­ბით,­ პრო­ბა­ცი­ის­ და­ არა­ მარ­ტო­პრო­ბა­ცი­ის­სა­მარ­თლის­თვის,­ნო­ვა­ტო­რუ­ლია­ ში­ნა­პა­ტიმ­რო­ბი­სა­ და­ ელ­ექ­ტრო­ნუ­ლი­მო­ნი­ტო­რინ­გის­სა­კითხი.­

„გა­მომ­დი­ნა­რე­ იქ­იდ­ან,­ რომ­ ახ­ალ­ათ­ას­წლე­ულ­ში­ სა­ინ­ფორ­მა­ციო­ ტექ­ნო­ლო­გი­ამ­ ად­ამი­ან­ებ­ის­ ცხოვ­რე­ბა­ში­ ბევ­რი­ას­პექ­ტი­გარ­დაქ­მნა,­ მნიშ­ვნე­ლოვ­ნია­ყვე­ლა­ დარ­გის­ გან­ვი­თა­რე­ბის­ ხელ­შეწყო­ბა­მე­ტი­ პრო­დუქ­ტი­ულ­ობ­ის­ათ­ვის.­ ახ­ალი­კომ­პი­უტ­ერ­ული­და­სა­კო­მუ­ნი­კა­ციო­ტექ­ნი­კის­სის­ხლის­სა­მარ­თლის­სის­ტე­მა­ში­თან­და­თან­შე­მოს­ვლამ­უზ­რუნ­ველ­ყო­დაც­ვის,­კონ­ტრო­ლი­სა­და­მო­ნი­ტო­რინ­გის­გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბა.­ გან­სა­კუთ­რე­ბით­ სას­ჯე­ლაღ­სრუ­ლე­ბის,­ უმ­ეტ­ეს­ად­ კი­ სან­ქცი­ებ­ის­ აღ­სრუ­ლე­ბის­ პრო­ცეს­ში.­ ელ­ექ­ტრო­ნული­ მო­ნი­ტო­რინ­გის­ სხვა­დას­ხვა­ ფორ­მის­ გა­მო­ყე­ნე­ბა­ სა­მარ­თალ­დამ­ცავ­ ორ­გა­ნო­ებს­ და­ეხ­მა­რა­ გააუმჯობესოს­ ზე­დამ­ხედ­ვე­ლო­ბა­მსჯავ­რდე­ბუ­ლებ­ზე­ და­ ამ­გვა­რად­ შე­ეწყო­ხე­ლი­ სას­ჯე­ლის­ ეფ­ექ­ტუ­რო­ბა­სა­ და­ სან­დო­ობ­ას.­პირ­ველ­ეტ­აპ­ზე­ში­ნა­პა­ტიმ­რო­ბა­სას­ჯე­ლის­ სა­ხით­ გა­მო­იყ­ენ­ება­ მხო­ლოდ­არ­ას­რულ­წლოვ­ნე­ბის­ მი­მართ,­ რომ­ლის­აღ­სრუ­ლე­ბაც­ ევ­ალ­ება­ პრო­ბა­ცი­ის­ ერ­ოვ­ნულ­ სა­აგ­ენ­ტოს.­ მო­სა­მარ­თლეს­ შე­საძ­ლებ­ლო­ბა­ აქ­ვს­ არ­ას­რულ­წლო­ვანს­მი­უს­აჯ­ოს­ ში­ნა­პა­ტიმ­რო­ბა­ 6­თვი­დან­ ერთ­წლამ­დე.­ ში­ნა­პა­ტიმ­რო­ბის­ მო­ნი­ტო­რინ­გი­ხორ­ცი­ელ­დე­ბა­ ელ­ექ­ტრო­ნუ­ლი­ მო­ნი­ტო­რინ­გის­ მეშ­ვე­ობ­ით.­ ამ­გა­ვა­რი­ ალ­ტერ­ნა­ტი­ული­ სას­ჯე­ლის­ სა­ხე­ებ­ის­ და­ნერ­გვა­შე­საძ­ლე­ბელს­ გახ­დის­ სას­ჯე­ლის­ აღ­სრუ­ლე­ბას­ მო­ზარ­დის­ სა­ზო­გა­დო­ებ­ის­აგ­ან,­ოჯ­ახ­ის­გან,­ სკო­ლის­გან­ მო­უწყვეტ­ლად,­რაც­მი­სი­აღ­ზრდის­თვის­აუც­ილ­ებ­ელი­წი­ნა­პი­რო­ბაა“,­–­ას­ეთია­„პრო­ბა­ცი­ის­სა­მარ­თლის­ სა­ხელ­მძღვა­ნე­ლო­ში“­ გა­წე­რი­ლი­რე­კო­მენ­და­ცი­ები.­

მო­რის­ შა­ლი­კაშ­ვი­ლის­ გან­მარ­ტე­ბით,­პრო­ბა­ცი­ის­ სა­მარ­თლის­ სა­ხელ­მძღვა­ნე­ლო­ გან­კუთ­ვნი­ლია­ სტუ­დენ­ტე­ბი­სთვის,­პრო­ბა­ცი­ის­ერ­ოვ­ნუ­ლი­სამ­სა­ხუ­რის­თა­ნამ­შრომ­ლე­ბი­სთვისა­ და­ ფარ­თო­ მკითხვე­ლი­სათ­ვის.­ წი­გნის­ გა­მო­იყ­ენ­ება­ სა­ლექ­ციო­ კურ­სის­ დროს,­ რაც­ სტუ­დენ­ტს­ სიღ­რმი­სე­ული­ცოდ­ნის­მი­ღე­ბის­და­ამ­მი­მარ­თუ­ლე­ბით­სა­მუ­შაო­ბა­ზარ­ზე­კონ­კუ­რენ­ტუ­ნა­რი­ან­ობ­ის­ შე­საძ­ლებ­ლო­ბას­ მისცემს.­მო­მა­ვალ­ში­კი­და­გეგ­მი­ლია­კონ­კრე­ტუ­ლი­ინ­სტი­ტუ­ტე­ბის­კვლე­ვა­(მაგ.­პრო­ბა­ცი­ის­სა­მარ­თლის),­რაც­ხელს­შე­უწყობს­ამ­მი­მარ­თუ­ლე­ბით­სა­მა­გის­ტრო­ნაშ­რო­ებ­ის­და­წე­რას­და­დარ­გის­გან­ვი­თა­რე­ბას.

2015თსუ მეცნიერება36

იურიდიული ფაკულტეტი

2014­წლის­ოქ­ტომ­ბერს­ფონ­დმა­ „ღია­სა­ზო­გა­დო­ება­ –­ სა­ქარ­თვე­ლო“­ და­აფ­ინ­ან­სა­თსუ­იურ­იდი­ული­ფა­კულ­ტე­ტის­პრო­ფე­სორ­თა­ სა­ინ­იცი­ატ­ივო­ ჯგუ­ფის­ მი­ერ­მომ­ზა­დე­ბუ­ლი­პრო­ექ­ტი­„სის­ხლის­სა­მარ­თლის­ კა­ნონ­მდებ­ლო­ბის­ ლი­ბე­რა­ლი­ზა­ცი­ის­ტენ­დენ­ცი­ები­სა­ქარ­თვე­ლო­ში“.

რო­გორც,­ თსუ­ იურ­იდი­ული­ ფა­კულ­ტე­ტის­ლექ­ტო­რე­ბი­ გან­მარ­ტა­ვენ,­ პრო­ექ­ტზე­მუ­შა­ობ­ის­სა­ბა­ბი­გახ­და­ის,­რომ­2004­წლი­დან­ სა­ქარ­თვე­ლოს­ კა­ნონ­მდებ­ლებს­აშ­კა­რად­ და­ეტყოთ­ ავ­ტო­რი­ტა­რიზ­მის­ ზე­გავ­ლე­ნა,­ რაც­ გა­მო­იხ­ატა­ ახ­ალ­ ქმე­დე­ბა­თა­ კრი­მი­ნა­ლი­ზა­ცი­აში;­ გა­ფარ­თოვ­და­უკ­ვე­მოქ­მედ­და­ნა­შა­ულ­თა­შე­მად­გენ­ლო­ბა;­სას­ჯე­ლე­ბი­შე­იც­ვა­ლა­იმ­გვა­რად,­რომ­მო­სა­მარ­თლეს­ შე­ეზღუ­და­ სას­ჯე­ლის­ ინ­დი­ვი­დუ­ალ­იზ­აცი­ის­ გან­ხორ­ცი­ელ­ებ­ის­ შე­საძ­ლებ­ლო­ბა;­ უს­აზღვროდ­ და­ ზოგ­ჯერ­უს­ამ­არ­თლოდ­ გა­ფარ­თოვ­და­ ჯა­რი­მის,­რო­გორც­ და­მა­ტე­ბი­თი­ სას­ჯე­ლის,­ გა­მო­ყე­ნე­ბის­ შე­საძ­ლებ­ლო­ბა;­ ას­ევე,­ გა­უქ­მდა­და­ნა­შა­ულ­თა­ ერ­თობ­ლი­ობ­ის­დროს­სას­ჯელ­თა­ შთან­თქმის­ პრინ­ცი­პი­ და­ და­კა­ნონ­და­მი­სი­შეკ­რე­ბის­წე­სი.

პრო­ექ­ტის­ სა­მეც­ნი­ერო­ ხელ­მძღვა­ნე­ლის,­ თსუ­ იურ­იდი­ული­ ფა­კულ­ტე­ტის­პრო­ფე­სო­რის,­ სა­მარ­თლის­ დოქ­ტო­რის­ნო­ნა­ თო­დუ­ას­ თქმით,­ პრო­ექ­ტის­ მი­ზა­ნი­იყო,­ სა­ინ­იცი­ატ­ივო­ ჯგუ­ფის­ წევ­რებს­ კა­ნონ­მდებ­ლის­თვის­ მი­ეწ­ოდ­ებ­ათ­ რე­კო­მენ­და­ცი­ები,­ რო­მე­ლიც­ ხელს­ შე­უწყობს­სის­ხლის­ სა­მარ­თლის­ კა­ნონ­მდებ­ლო­ბის­ლი­ბე­რა­ლი­ზა­ცი­ის­ პრო­ცე­სის­ სრულ­ყო­ფას:­ „მარ­თა­ლია,­ 2013­ წლი­დან,­ სა­ქარ­თვე­ლო­ში­ და­იწყო­ სის­ხლის­ სა­მარ­თლის­კა­ნონ­მდებ­ლო­ბის­ ლი­ბე­რა­ლი­ზა­ცი­ის­პრო­ცე­სი,­მაგ­რამ­მი­სი­სრულ­ყო­ფი­სათ­ვის­ბევ­რი­ რამ­ არ­ის­ გა­სა­კე­თე­ბე­ლი.­ კა­ნონ­მდებ­ლო­ბის­ ლი­ბე­რა­ლი­ზა­ცია­ რამ­დე­ნი­მე­ კუთხით­ უნ­და­ წა­რი­მარ­თოს:­ 1)­ ცალ­კე­ულ­ ქმე­დე­ბა­თა­ დეკ­რი­მი­ნა­ლი­ზა­ცია,­რო­გორც­ სა­კა­ნონ­მდებ­ლო­ კუთხით,­ ისე­მარ­თლმსა­ჯუ­ლე­ბის­ აღ­სრუ­ლე­ბი­სას;­ 2)­სას­ჯელ­თა­ ლი­ბე­რა­ლი­ზა­ცია,­ ალ­ტერ­ნა­ტი­ული­ სას­ჯე­ლე­ბის­ გა­ფარ­თო­ებ­ისა­ და­დახ­ვე­წის­ თვალ­საზ­რი­სით;­ 3)­ სას­ჯელ­თა­ლი­ბე­რა­ლი­ზა­ცია­ იმ­ თვალ­საზ­რი­სით,­

რომ­ ის­ იყ­ოს­ პრო­პორ­ცი­ული­ ჩა­დე­ნი­ლი­და­ნა­შა­ულ­ის­ სიმ­ძი­მეს­თან;­ 4)­ სას­ჯელ­თა­ლი­ბე­რა­ლი­ზა­ცია­ იმ­ კუთხით,­ რომ­ სა­სა­მარ­თლოს­ მი­ეც­ეს­ ინ­დი­ვი­დუ­ალ­იზ­აცი­ის­პრინ­ცი­პის­გა­ტა­რე­ბის­მე­ტი­შე­საძ­ლებ­ლო­ბა.­ას­ევე­გა­ფარ­თოვ­დეს­პი­რო­ბი­თი­მსჯავ­რის­გა­მო­ყე­ნე­ბის­შე­აძ­ლებ­ლო­ბა,­რაც­ეგ­ზომ­შე­იზღუ­და­2004­წლი­დან­გა­ტა­რე­ბუ­ლი­სა­კა­ნონ­მდებ­ლო­ცვლი­ლე­ბე­ბით“.

ამ­სა­კითხე­ბის­შეს­წავ­ლის­მიზ­ნით,­თსუ­მეც­ნი­ერ­ები­ პრო­ექ­ტზე­ „სის­ხლის­ სა­მარ­თლის­ კა­ნონ­მდებ­ლო­ბის­ ლი­ბე­რა­ლი­ზა­ცი­ის­ტენ­დენ­ცი­ები­სა­ქარ­თვე­ლო­ში“,­რომ­ლის­კო­ორ­დი­ნა­ტო­რიც­იყო­თსუ­იურ­იდი­ული­ფა­კულ­ტე­ტის­დოქ­ტო­რან­ტი­გი­ორ­გი­ამ­ირ­ან­აშ­ვი­ლი,­ერ­თი­წლის­გან­მავ­ლო­ბა­ში­ მუ­შა­ობ­დნენ­და­ სხვა­დას­ხვა­ მი­მარ­თუ­ლე­ბის­რამ­დე­ნი­მე­ნაშ­რო­მი­შექ­მნეს:

„ცალ­კე­ულ­ქმე­დე­ბა­თა­დეკ­რი­მი­ნა­ლი­ზა­ცი­ის­ სა­კითხი“,­ „სის­ხლის­ სა­მარ­თლის­კა­ნონ­მდებ­ლო­ბის­შემ­დგო­მი­ლი­ბე­რა­ლი­ზა­ცი­ის­კონ­კრე­ტუ­ლი­სა­კითხი“­და­“­პი­რო­ბი­თი­მსჯავ­რის­ინ­სტი­ტუ­ტი“­–­ავ­ტო­რი­ნო­ნა­თო­დუა.­

პრო­ფე­სორ­ნო­ნა­თო­დუ­ას­დას­კვნით,­2007­წელს,­სა­კა­ნონ­მდებ­ლო­ცვლი­ლე­ბის­შე­დე­გად,­ სა­სა­მარ­თლო­ ინ­სტი­ტუ­ტი­ მი­ება­საპ­რო­ცე­სო­შე­თან­ხმე­ბას,­პი­რო­ბით­მა­მსჯავ­რმა­კი­შე­იძ­ინა­არ­ას­წო­რი­ფის­კა­ლუ­რი­ დატ­ვირ­თვა,­ რაც,­ თა­ვის­ მხრივ,­ გახ­და­ პი­რო­ბი­თი­ მსჯავ­რის­ უს­ამ­არ­თლოდ­გა­მო­ყე­ნე­ბის­ სა­ფუძ­ვე­ლი.­ ამ­ავე­ დროს,­პი­რო­ბი­თი­ მსჯავ­რი­ გახ­და­ არ­ას­აკ­მა­რი­სი­მტკი­ცე­ბუ­ლე­ბე­ბი­სა­და­ქმე­დე­ბის­არ­ას­წო­რი­ კვა­ლი­ფი­კა­ცი­ის­და­მალ­ვის­ კარ­გი­ სა­შუ­ალ­ება.­

ნაშ­რომ­ში­ ნაჩ­ვე­ნე­ბია­ ის­იც,­ რომ­ პი­რო­ბი­თი­ მსჯავ­რის­ მიბ­მამ­ საპ­რო­ცე­სო­შე­თან­ხმე­ბა­ზე­ შექ­მნა­ ვი­თა­რე­ბა,­ რი­თაც­სა­სა­მარ­თლო­ებს­ პრაქ­ტი­კუ­ლად­ შე­ეზღუ­დათ­ ალ­ტერ­ნა­ტი­ული­ სას­ჯე­ლის­ გა­მო­ყე­ნე­ბის­შე­საძ­ლებ­ლო­ბა.­

რო­გორც­პრო­ექ­ტის­ექ­სპერ­ტი,­სა­მარ­თლის­ დოქ­ტო­რი,­ თსუ­ ემ­ერ­იტ­უსი­ მზია­ლეკ­ვე­იშ­ვი­ლი­ ნაშ­რომ­ში­ „ინ­დი­ვი­დუ­ალ­იზ­აცი­ის­ პრინ­ცი­პის­ მნიშ­ვნე­ლო­ბა­ სას­ჯე­ლის­შე­ფარ­დე­ბის­დროს“­აღ­ნიშ­ნავს,­სას­ჯე­ლის­შე­ფარ­დე­ბი­სას­უპ­ირ­ატ­ეს­ობა­უნ­და­

„სის ხლის სა მარ თლისკა ნონ მდებ ლო ბისლი ბე რა ლი ზა ცი ის

ტენ დენ ცი ებისა ქარ თვე ლო ში“

ნო ნა თო დუა

ივ.­ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლის­სა­ხე­ლო­ბის­თბი­ლი­სის­სა­ხელ­მწი­ფო­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის­ას­ოც­ირ­ებ­ული­პრო­ფე­სო­რი.თსუ­ს­იურ­იდი­ული­ფა­კულ­ტე­ტის­დამ­თავ­რე­ბის­შემ­დეგ,­მუ­შა­ობ­და­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის­იურ­იდი­ული­ფა­კულ­ტე­ტის­სის­ხლის­სა­მარ­თლი­სა­და­კრი­მი­ნო­ლოგ­იის­კა­თედ­რის­უფ­როს­ლა­ბო­რან­ტის­თა­ნამ­დე­ბო­ბა­ზე,­იყო­დო­ცენ­ტი­და­ას­ოც­ირ­ებ­ული­პრო­ფე­სო­რი­კავ­კა­სი­ის­უნ­ივ­ერ­სი­ტეტ­ში,სა­ქარ­თვე­ლოს­ტექ­ნი­კუ­რი­უნ­ივ­წრსი­ტე­ტის­სის­ხლის­სა­მარ­თლის­მი­მარ­თუ­ლე­ბის­ას­ოც­ირ­ებ­ული­პრო­ფე­სო­რი,­კავ­კა­სი­ის­სა­მარ­თლის­სკო­ლის­სი­სხ­ლის­სა­მარ­თლის­მი­მარ­თუ­ლე­ბის­ხელ­მძღვა­ნე­ლი.­არ­ის­ოც­ზე­მე­ტი­სა­ხელ­მძღვა­ნე­ლოს,­მო­ნოგ­რა­ფი­ის,­პუბ­ლი­კა­ცი­ის­ავ­ტო­რი.

თსუ მეცნიერება 372015

მი­ენ­იჭ­ოს­ ნაკ­ლე­ბად­ მკაცრ­ სას­ჯელს.­ ამ­იტ­ომ,­მკაც­რი­სას­ჯე­ლი,­შე­საძ­ლებ­ლო­ბის­ფარ­გლებ­ში,­უფ­რო­იშ­ვი­ათ­ად­უნ­და­იყ­ოს­შე­ფარ­დე­ბუ­ლი.­სას­ჯელ­მა­უნ­და­შე­აკ­ავ­ოს­ზი­ან­ის­მომ­ტა­ნი­პი­რის­ქმე­დე­ბა­იმ­აზე­მე­ტი­ზი­ან­ის­გა­მოწ­ვე­ვის­გა­რე­შე,­რის­პრე­ვენ­ცი­ას­აც­ის­თა­ვად­ახ­დენს.

ექ­სპერ­ტს­ ნაშ­რომ­ში­ გაკ­რი­ტი­კე­ბუ­ლი­აქ­ვს­სის­ხლის­სა­მარ­თლის­კო­დექ­სში­2006­წელს­შე­ტა­ნი­ლი­სა­კა­ნონ­მდებ­ლო­ცვლი­ლე­ბა­ და­ნა­შა­ულ­თა­ ერ­თობ­ლი­ობ­ის­ას­სას­ჯელ­თა­სრუ­ლი­შეკ­რე­ბის­შე­სა­ხებ.­

„ამ­ ნო­ვა­ცი­ამ­ გა­მო­იწ­ვია­ სას­ჯე­ლის­ინ­დი­ვი­დუ­ალ­იზ­აცი­ის­ პრინ­ცი­პის­ რე­ალ­ურ­ად­ დარ­ღვე­ვა,­ ვი­ნა­იდ­ან,­ რამ­დე­ნი­მე,­ნაკ­ლე­ბად­მძი­მე­და­ნა­შა­ულ­ის­ჩა­დე­ნი­სას,­სას­ჯე­ლის­ ზო­მა­ შე­საძ­ლოა­ გა­თა­ნაბ­რე­ბო­და­ ან­ მე­ტი­ ყო­ფი­ლი­ყო,­ ვიდ­რე­ ერთ,­მაგ­რამ­გან­სა­კუთ­რე­ბით­მძი­მე­და­ნა­შა­ულ­ის­ათ­ვის­დად­გე­ნილ­სას­ჯელ­ზე“,­–­აღ­ნიშ­ნავს­მზია­ლეკ­ვე­იშ­ვი­ლი.

ნაშ­რომ­ში­–­„ლი­ბე­რა­ლიზ­მი­სა­და­სას­ჯელ­ზე­სა­ხელ­მწი­ფოს­უფ­ლე­ბის­პრობ­ლე­მა­სის­ხლის­სა­მარ­თლის­ფი­ლო­სო­ფი­აში“­–­პრო­ექ­ტის­ექ­სპერ­ტს,­იურ­იდი­ულ­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­ დოქ­ტორს,­ თსუ­ ემ­ერ­იტ­უსს­ გუ­რამ­ნაჭყე­ბი­ას,­სხვა­სა­კითხებ­თან­ერ­თად,­გან­ხი­ლუ­ლი­აქ­ვს­ტერ­მი­ნი­ „ლი­ბე­რა­ლიზ­მის“­სა­მი­ძი­რი­თა­დი­მნიშ­ვნე­ლო­ბა:­1)­ფი­ლო­სო­ფი­ური;­ 2)ეკ­ონ­ომ­იკ­ური;­ 3)­ პო­ლი­ტი­კუ­რი.

რო­გორც­გუ­რამ­ნაჭყე­ბია­გან­მარ­ტავს,­ლი­ბე­რა­ლიზ­მის­ პო­ლი­ტი­კუ­რი­ ას­პექ­ტი­იმ­აში­ მდგო­მა­რე­ობ­და,­ რომ­ ინ­დი­ვი­დი,­ე.ი­ ად­ამი­ან­ის­ პი­როვ­ნე­ბა,­ ცხად­დე­ბო­და­თა­ვი­სუ­ფალ­ არ­სე­ბად,­ ხო­ლო­ მი­სი­ თა­ვი­სუფ­ლე­ბის­ შეზღუდ­ვა­ სა­ხელ­მწი­ფოს­მხრივ­და­უშ­ვებ­ლად­იყო­მიჩ­ნე­ული.­ამ­ავე­დროს,­ლი­ბე­რა­ლიზ­მი­ იყო­ პო­ლი­ტი­კუ­რი­იდე­ოლ­ოგია,­რო­მე­ლიც­სის­ხლის­სა­მარ­თლის­პო­ლი­ტი­კის­სფე­რო­ში­მნიშ­ვნე­ლო­ვან­გარ­და­ტე­ხას­გუ­ლის­ხმობ­და.

იმ­ის­ მი­უხ­ედ­ავ­ად,­ რომ­ლი­ბე­რა­ლიზ­მის­ სხვა­დას­ხვა­ სა­ხე­ არ­სე­ბობ­და,­ ის­ მა­ინც­ერ­თი­ანი­იყო­იმ­აში,­რომ­პი­როვ­ნე­ბის­თა­ვი­სუფ­ლე­ბა­ იყო­ აბ­სო­ლუ­ტუ­რი,­ ხო­ლო­სა­ხელ­მწი­ფოს­ მი­სი­ შეზღუდ­ვა­ ეკ­რძა­ლე­ბო­და.­ აქ­ედ­ან­ გა­მომ­დი­ნა­რე,­ ავ­ტო­რი­ფიქ­რობს,­რომ­ლი­ბე­რა­ლიზ­მი­თა­ნა­მედ­რო­ვე­ პი­რო­ბებ­ში­ გარ­კვე­ულ­ შეს­წო­რე­ბას­მო­ითხოვს,­ რად­გან­ თა­ვი­სუფ­ლე­ბა,­ რო­მე­ლიც­ არ­ არ­ის­ ნა­ზი­არ­ები­ პი­როვ­ნე­ბის­პო­ზი­ტი­ურ­ პა­სუ­ხის­მგებ­ლო­ბას­თან,­ სხვა­არ­აფ­ერია,­ თუ­ არა­ თვით­ნე­ბო­ბა­ და­ არა­ნამ­დვი­ლი­თა­ვი­სუფ­ლე­ბა.­აქ­ედ­ან­გა­მომ­დი­ნა­რე,­„ლი­ბე­რა­ლიზ­მის“­თა­ნა­მედ­რო­ვე­ინ­ტერ­პრე­ტა­ცია­თა­ვი­სუფ­ლე­ბი­სა­და­პა­სუ­ხის­მგებ­ლო­ბის­ ერ­თი­ან­ობ­ის­ იდე­ას­ უნ­და­ემ­ყა­რე­ბო­დეს.

ნაშ­რომ­ში­ „სის­ხლის­ სა­მარ­თლის­ კა­ნონ­მდებ­ლო­ბა­სა­და­სა­სა­მარ­თლო­პრაქ­ტი­კა­ში­ ალ­ტერ­ნა­ტი­ული­ სას­ჯე­ლე­ბის­

როლი­და­მნიშ­ვნე­ლო­ბა“­–­პრო­ექ­ტის­ექ­სპერ­ტი,­სა­მარ­თლის­დოქ­ტო­რი,­თსუ­იურ­იდი­ული­ ფა­კულ­ტე­ტის­ პრო­ფე­სო­რი­ მაია­ივ­ან­იძე­ ყუ­რადღე­ბას­ ამ­ახ­ვი­ლებს­ ყვე­ლა­იმ­ სას­ჯე­ლის­ სა­ხე­ზე­ (ჯა­რი­მა,­ სა­ზო­გა­დო­ებ­რი­ვად­ სა­სარ­გებ­ლო­ შრო­მა,­ თა­ვი­სუფ­ლე­ბის­ შეზღუდ­ვა)­ რო­მე­ლიც­ წლე­ბის­გან­მავ­ლო­ბა­ში­ სა­ქარ­თვე­ლოს­ სა­სა­მარ­თლო­პრაქ­ტი­კა­ში­არ­სე­ბობ­და,­მაგ­რამ­არ­გა­მო­იყ­ენ­ებ­ოდა.­ მეც­ნი­ერი­ თვლის,­ რომ­სას­ჯე­ლის­ეს­სა­ხე­ები,­მო­მა­ვალ­ში­აუც­ილ­ებ­ლად­უნ­და­იყ­ოს­გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლი.­

ქე­თე­ვან­ მჭედ­ლიშ­ვი­ლი­ჰედ­რი­ხი,­პრო­ექ­ტის­ ექ­სპერ­ტი,­ სა­მარ­თლის­ დოქ­ტო­რი,­ ბერ­ლინ­ბრან­დენ­ბურ­გის­ სო­ცი­ალ­ურ­ მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­ კვლე­ვის­ ცენ­ტრის­მეც­ნი­ერ­მუ­შა­კი,­თსუ­იურ­იდი­ული­ფა­კულ­ტე­ტის­ მოწ­ვე­ული­ პრო­ფე­სო­რი,­ სა­ქარ­თვე­ლოს­ უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის­ ას­ოც­ირ­ებ­ული­პრო­ფე­სო­რი­ პრო­ექ­ტის­ ფარ­გლებ­ში­ მუ­შა­ობ­და­თე­მა­ზე­–­„უცხო­ქვეყ­ნე­ბის­კა­ნონ­მდებ­ლო­ბა­ და­ სა­სა­მარ­თლო­ პრაქ­ტი­კა­ალ­ტერ­ნა­ტი­ულ­ სას­ჯე­ლებ­თან­ მი­მარ­თე­ბით­და­შე­და­რე­ბი­თი­სა­მარ­თლებ­რი­ვი­ან­ალ­იზი­ქარ­თულ­კა­ნონ­მდებ­ლო­ბას­თან“.­

რო­გორც­ ავ­ტო­რი­ აღ­ნიშ­ნავს,­ გერ­მა­ნი­ის,­საფ­რან­გე­თის,­ინ­გლი­სი­სა­და­ამ­ერ­იკ­ის­ შე­ერ­თე­ბუ­ლი­ შტა­ტე­ბის­ კა­ნონ­მდებ­ლო­ბა,­ არ­ას­რულ­წლო­ვან­თა­ სის­ხლის­სა­მარ­თა­ლი­ აღ­მზრდე­ლო­ბი­თი­ და­ დის­ციპ­ლი­ნუ­რი­ ხა­სი­ათ­ის­ სან­ქცი­ებ­ითაა­ აღ­ჭურ­ვი­ლი,­რა­თა­არ­ას­რულ­წლო­ვა­ნი,­რო­მელ­მაც­ პირ­ვე­ლად­ ჩა­იდ­ინა­ ნაკ­ლე­ბად­მძი­მე­ და­ნა­შა­ული,­ სა­პა­ტიმ­რო­ სას­ჯელს­ას­ცდეს,­რაც­გა­სათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბე­ლია­ქარ­თულ­კა­ნონ­მდებ­ლო­ბა­ში.­

ქე­თე­ვან­ მჭედ­ლიშ­ვი­ლი­ჰედ­რი­ხი­ მი­იჩ­ნევს,­ რომ­ ში­ნა­პა­ტიმ­რო­ბა,­ რო­გორც­თა­ვი­სუფ­ლე­ბის­აღ­კვე­თის­ალ­ტერ­ნა­ტი­ვა,­სრულ­წლო­ვან­თა­ სის­ხლის­ სა­მარ­თალ­ში­შე­საძ­ლე­ბე­ლია­ ეფ­ექ­ტი­ანი­ იყ­ოს­ „თეთ­რსა­ყე­ლოიანთა“­ და­ნა­შა­ულ­ის­ას,­ ას­ევე­სატ­რან­სპორ­ტო­ და­ სხვა­ გა­უფ­რთხი­ლე­ბელ­და­ნა­შა­ულ­ის­ჩამ­დენ­თათ­ვის.­თუმ­ცა,­იგი­ არა­ეფ­ექ­ტიანია­ ძა­ლა­დობ­რივ­ და­ნა­შა­ულ­ებ­ის­ (გან­სა­კუთ­რე­ბით­ ოჯ­ახ­ური­ ძა­ლა­დო­ბა)­და­სქე­სობ­რი­ვი­და­ნა­შა­ულ­ებ­ის­პრე­ვენ­ცი­ის­ათ­ვის.

ნაკ­ლე­ბად­მძი­მე­და­ნა­შა­ულ­ის­ჩამ­დენ­არ­ას­რულ­წლო­ვან­თა­ მი­მართ­ კი­ ში­ნა­პა­ტიმ­რო­ბა,­ ელ­ექ­ტრო­ნუ­ლი­ ზე­დამ­ხედ­ვე­ლო­ბით,­ არ­აპ­რო­პორ­ცი­ული­ სას­ჯე­ლია­და­ მას­ სხვა­დას­ხვა­ ნე­გა­ტი­ური­ შე­დე­გე­ბი­მოჰ­ყვე­ბა.­

„შეს­რუ­ლე­ბუ­ლი­ კვლე­ვის­ შემ­დეგ­ მი­ვე­დით­იმ­დას­კვნამ­დე,­რომ­სის­ხლის­სა­მარ­თლის­კო­დექ­სში­არ­სე­ბობს­ხარ­ვე­ზე­ბი­ცალ­კე­ული­სა­ხის­სას­ჯელ­თა­გა­მო­ყე­ნე­ბის­წეს­თან­და­კავ­ში­რე­ბით,­რაც­ხელს­უშ­ლის­სას­ჯე­ლის­ ის­ეთი­ მიზ­ნის­ მიღ­წე­ვას,­ რო­გო­რი­ცაა­ დამ­ნა­შა­ვის­ რე­სო­ცი­ალ­იზ­აცია.­ამ­ მხრივ­ აღ­სა­ნიშ­ნა­ვია­ სა­ზო­გა­დო­ებ­ის­

ათ­ვის­ სა­სარ­გებ­ლო­ შრო­მის­ გა­მო­ყე­ნე­ბის­ სა­კითხი.­ აღ­ნიშ­ნუ­ლი­ სას­ჯე­ლი­ გუ­ლის­ხმობს­ მსჯავ­რდე­ბუ­ლის­ უს­ას­ყიდ­ლო­შრო­მას,­რომ­ლის­სა­ხე­საც­გან­საზღვრავს­პრო­ბა­ცი­ის­ ბი­ურო.­ სა­ზო­გა­დო­ებ­ის­ათ­ვის­სა­სარ­გებ­ლო­ შრო­მა­ ინ­იშ­ნე­ბა­ ორ­მო­ცი­დან­რვა­ას­სა­ათ­ამ­დე­ვა­დით.­ყო­ველ­დღი­ურ­ად­ ას­ეთი­ შრო­მის­ ხან­გრძლი­ვო­ბა­ არ­უნ­და­აღ­ემ­ატ­ებ­ოდ­ეს­რვა­სა­ათს.­ის,­რომ­მსჯავ­რდე­ბუ­ლის­ შრო­მა­ არ­ ან­აზღა­ურ­დე­ბა,­ თუნ­დაც­ სიმ­ბო­ლუ­რად­ და­ მსჯავ­რდე­ბულს­ დღე­ში­ უწ­ევს­ რვა­ სა­ათ­ამ­დე­უს­ას­ყიდ­ლოდ­შრო­მა,­ხელს­უშ­ლის­მსჯავ­რდე­ბულ­ში­ შრო­მი­სად­მი­ პა­ტი­ვის­ცე­მის­გრძნო­ბის­ აღ­ზრდას­ და­ თა­ვი­სუფ­ლე­ბის­პი­რო­ბებ­ში­ სა­მუ­შაო­ ცხოვ­რე­ბის­თვის­ მის­მომ­ზა­დე­ბას“­ –­ აღ­ნიშ­ნავს­ თსუ­ იურ­იდი­ული­ფა­კულ­ტე­ტის­ას­ის­ტენტ­პრო­ფე­სო­რი;­პრო­ექ­ტის­ექ­სპერ­ტი,­თე­მურ­ცქი­ტიშ­ვი­ლი­კვლე­ვა­ში­ „პრო­პორ­ცი­ულ­ობ­ის­ (თა­ნა­ზო­მი­ერ­ებ­ის)­პრინ­ცი­პის­დაც­ვის­მნიშ­ვნე­ლო­ბა­ სას­ჯე­ლის­ და­ნიშ­ვნის­ დროს“­ და­ იქ­ვე­გან­მარ­ტავს,­რომ­მიზ­ნის­მი­საღ­წე­ვად­აუც­ილ­ებ­ელია,­ მსჯავ­რდე­ბუ­ლის­ შრო­მა­ ან­აზღა­ურ­ებ­ის­სა­ხით­ფას­დე­ბო­დეს.­უნ­და­იყ­ოს­ ას­ევე­ გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბუ­ლი­ ღირ­სე­ბის­მო­მენ­ტი­ და­ მსჯავ­რდე­ბუ­ლის­თვის­ უნ­და­იყ­ოს­შე­თა­ვა­ზე­ბუ­ლი­ის­ეთი­სა­მუ­შაო,­რაც­მის­ღირ­სე­ბას­არ­და­ამ­ცი­რებს.­ამ­თვალ­საზ­რი­სით­მე­ტად­მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია­მსჯავ­რდე­ბულ­თა­პრო­ფე­სი­ული­უნ­არ­ებ­ის­გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბა­ და­ მათ­თვის­ პრო­ფე­სი­ული­და­საქ­მე­ბის­შე­თა­ვა­ზე­ბა.­

რო­გორც­ პრო­ექ­ტის­ ხელ­მძღვა­ნე­ლი­ნო­ნა­თო­დუა­ აღ­ნიშ­ნავს,­ პრო­ექ­ტის­ „სის­ხლის­ სა­მარ­თლის­ კა­ნონ­მდებ­ლო­ბის­ლი­ბე­რა­ლი­ზა­ცი­ის­ ტენ­დენ­ცი­ები­ სა­ქარ­თვე­ლო­ში“­ დროს­ შე­მუ­შა­ვე­ბუ­ლი­ რე­კო­მენ­და­ცი­ები­შე­საძ­ლებ­ლო­ბას­მის­ცემს­კა­ნონ­მდებ­ლებს,­რომ:

ა)­ სა­ქარ­თვე­ლოს­ სის­ხლის­ სა­მარ­თლის­ კო­დექ­სი­ გა­თა­ვი­სუფ­ლდეს­ ნორ­მე­ბის­გან,­ რო­მელ­თა­ გა­და­ტა­ნა­ მი­ზან­შე­წო­ნი­ლია­ ად­მი­ნის­ტრა­ცი­ულ­ სა­მარ­თალ­დარ­ღვე­ვა­თა­კო­დექ­სში;

ბ)­ კა­ნონ­მდებ­ლო­ბა­ იმ­გვა­რად­ იყ­ოს­სრულ­ყო­ფი­ლი,­ რომ­ მო­სა­მარ­თლეს­ მი­ეც­ეს­ რო­გორც­ სის­ხლის­სა­მარ­თლებ­რი­ვი­პა­სუ­ხის­მგებ­ლო­ბის­ ინ­დი­ვი­დუ­ალ­იზ­აცი­ის­პრინ­ცი­პის,­ ას­ევე,­ ალ­ტერ­ნა­ტი­ულ­ სას­ჯელ­თა­ და­ პი­რო­ბი­თი­ მსჯავ­რის­ გა­მო­ყე­ნე­ბის­უფ­რო­ფარ­თო­შე­საძ­ლებ­ლო­ბა;

გ)­ ცალ­კე­ულ­ შემ­თხვე­ვა­ში,­ სის­ხლის­სა­მარ­თლის­ დევ­ნა­ზე­ უარი­ თქვას­ არა­მარ­ტო­პრო­კუ­რორ­მა,­არ­ამ­ედ­თა­ვად­და­ზა­რა­ლე­ბულ­მა;

რო­გორც­ თსუ­ პრო­ფე­სო­რე­ბი­ გან­მარ­ტა­ვენ,­ გარ­და­ კა­ნონ­მდებ­ლო­ბი­სა,­პრო­ექ­ტი­ დახ­მა­რე­ბას­ გა­უწ­ვს­ პრაქ­ტი­კოს­იურ­ის­ტებს,­ პრო­ფე­სორ­მას­წავ­ლებ­ლებს,­სა­ქარ­თვე­ლოს­სა­ერ­თო­სა­სა­მარ­თლო­ებ­სა­და­სა­კონ­სტი­ტუ­ციო­სა­სა­მარ­თლოს.

2015თსუ მეცნიერება38

თსუ მეცნიერება 392015

ზუსტ და საბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა ფაკულტეტი

თსუ­ზუსტ­და­სა­ბუ­ნე­ბის­მეტყვე­ლო­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­ფა­კულ­ტე­ტის­გეო­ლო­გი­ის­დე­პარ­ტა­მენ­ტის­ხელ­მძღვა­ნე­ლი,­პრო­ფე­სო­რი,­გე­ოლ­ოგი­ის­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­დოქ­ტო­რი­ბე­ჟან­ თუთ­ბე­რი­ძე­ ვარ­ძი­ის­ სა­მო­ნას­ტრო­კომ­პლექ­სის­ გე­ოლ­ოგი­ის­ პრობ­ლე­მე­ბის­კვე­ლე­ვა­ზე­ უკ­ვე­ წლე­ბის­ გან­მავ­ლო­ბა­ში­მუ­შა­ობს.­

„სა­უკ­უნე­ებ­ის­ გან­მავ­ლო­ბა­ში­ ვარ­ძი­ის­ სა­მო­ნას­ტრო­ კომ­პლექ­სის­ მო­ნო­ლი­თუ­რო­ბას­ საფ­რთხეს­ უქ­მნი­და­ და­ უქ­მნის­ენ­დო­გე­ნუ­რი­ (მი­წი­სძვრე­ბი,­ ტექ­ტო­ნი­კა)­და­ ეკ­ზო­გე­ნუ­რი­ (ერ­ოზი­ული­ პრო­ც­ეს­ები) გე­ოლო­გი­ური­ პრო­ცე­სე­ბი.­ რე­გი­ონ­ის­ ტე­რი­ტო­რი­აზე­ ად­გი­ლი­ ჰქონ­და­ რამ­დე­ნი­მე­ მი­წი­სძვრას,­რო­მელ­თა­გან­ 1283­ წლის­მი­წის­ძვრა­ გა­მო­ირ­ჩე­ვა­ ყვე­ლა­ზე­ დი­დი­და­მა­ნგრ­ევ­ელი­ძა­ლით;­მი­წის­ძვრი­სას­სა­მო­ნას­ტრო­კომ­პლექ­სის­კე­დელს­მოწყდა­15­მეტ­რი­ანი­სის­ქის­ფე­ნა;­და­ზი­ან­და­კომპ­ლექ­სის­მთლი­ანი­ფარ­თო­ბის­2/3­ნაწ­ილი.­სა­მო­ნას­ტრო­კომპ­ლექ­სის­ამ­გე­ბი­ქა­ნე­ბის­დაშ­ლის­ პრო­ცეს­ში­ აქ­ტი­ურ­ად­ არ­ის­ ჩარ­

თუ­ლი­ აგ­რე­სი­ული­ ეკ­ზო­გე­ნუ­რი­ პრო­ცე­სე­ბი:­ კლი­მა­ტის­ მკვეთ­რი­ ცვა­ლე­ბა­დო­ბა­და­ გან­სა­კუ­თრე­ბით,­ წყლე­ბი,­ რო­მე­ლ­იც­უხ­ვად­მო­დის­რე­გი­ონ­ში­წვი­მის,­თოვ­ლის­ლღო­ბი­სა­ და­ გრუნ­ტის­ წყლ­ებ­ის­ სა­ხით.­სა­მო­ნას­ტრო­ კომპ­ლექ­სის­ ნგრე­ვის­ საქ­მე­ში­ გე­ოლ­ოგი­ური­ პრო­ცე­სე­ბის­ გარ­და­გარ­კვე­ული­ რო­ლი­ კონ­ფლიქ­ტურ­მა­ სი­ტუა­ცი­ებ­მაც­ ით­ამ­აშ­ეს,­ რო­მე­ლსაც­ ძეგ­ლი­ სა­უკ­უნე­ებ­ის­ მანძ­ილ­ზე­ გა­ნიც­დი­და­სხვა­დას­ხვა­ ქვეყ­ნის­ დამ­პყრო­ბელ­თა­ შე­მო­სე­ვე­ბი­სა­გან.­ ვარ­ძი­ის­ სა­მო­ნას­ტრო­კომ­პლექ­სი­ ვულ­კა­ნუ­რი­ და­ კულ­ტუ­რუ­ლი­პეი­ზა­ჟის­ ერ­თო­ბლი­ობ­ის­ შე­სა­ნიშ­ნა­ვი­ ნი­მუ­შია­ და­ რთუ­ლი­ გე­ოლ­ოგი­ით­ ხა­სი­ათ­დე­ბა“,­–­აცხა­დებს­კვლე­ვის­ავ­ტო­რი­ბე­ჟან­თუთ­ბე­რი­ძე.­

მეც­ნი­ერ­ის­ გან­მარ­ტე­ბით,­ სა­ქარ­თვ­ელ­ოს­კულ­ტურ­ული­მემ­კვიდ­რე­ობ­ის­დაც­ვის­ ერ­ოვნ­უ­ლი­ სა­აგ­ენ­ტოს­ მი­ერ­ ძეგ­ლის­გა­დარ­ჩე­ნის­ მიზ­ნით­ ყო­ველ­წლი­ურ­ად­მიმ­დი­ნა­რე­ობს­ აღ­დგე­ნი­თი­ სა­მუ­შაოები,­თუმ­ცა,­ ძეგ­ლის­ მდგო­მა­რე­ობა­ სა­რე­აბი­

ვარ­ძი­ის­სა­მო­ნას­ტრო­კომ­პლექ­სი­სა­ქარ­თვე­ლოს­უკ­იდ­ურ­ეს­სამ­ხრეთ­და­სა­ვლ­ეთ­ით,­მდინარე­მტკვრის­მარ­ცხე­ნა­მხა­რეს,­თურ­ქეთ­სა­ქარ­თვე­ლოს­სა­ხელ­მწი­ფო­საზღვარ­თან­ახ­ლოს,­ზღვის­დო­ნი­დან­1300­მე­ტრის­სი­მაღ­ლე­ზე­მდე­ბა­რე­ობს­და­ად­მი­ნის­ტრა­ცი­ულ­ად­ის­ტო­რი­ულ­მეს­ხე­თის­რე­გი­ონ­ის­–­ას­პინ­ძის­მუ­ნი­ცი­პა­ლი­ტეტ­ში­შე­დის.­ძეგ­ლი­და­თა­რი­ღე­ბუ­ლია­XII­XIII­სა­უკ­უნე­ებ­ით­(1156­1203­წწ).­2007­წლი­დან­სა­ქა­რთვე­ლოს­კულ­ტუ­რი­სა­და­ძეგ­ლთა­დაც­ვის­სა­მი­ნის­ტროს­წარდ­გი­ნე­ბით­იუნ­ეს­კოს­მსოფ­ლიო­მემ­კვი­დრე­ობ­ის­წი­ნას­წა­რულ­ნუს­ხა­შია­შე­ტა­ნი­ლი.­დღეს­ამ­კულ­ტუ­რუ­ლი­მემ­კვიდ­რე­ობ­ის­ძეგ­ლის­არ­სე­ბო­ბას­სე­რი­ოზ­ული­საფ­რთხე­ემ­უქ­რე­ბა.­

ვარ ძი ის სა მო ნას ტრო კომ პლექ სის გე ოლ ოგია

და პრობ ლე მე ბი

ბე ჟან თუთ ბე რი ძე

თსუ­ზუსტ­და­სა­ბუ­ნე­ბის­მეტყვე­ლო­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­ფა­კულ­ტე­ტის­გეო­ლო­გი­ის­დეპ­არ­ტა­მენ­ტის­ხელ­მძღვა­ნე­ლი,­პრო­ფე­სო­რი,­გე­ოლ­ოგი­ის­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­დოქ­ტო­რი.­გახ­ლავთ­გე­ოლ­ოგი­აში­ხა­რი­სხე­ბის­მიმ­ნი­ჭე­ბე­ლი­დარ­გობ­რი­ვი­საბ­ჭოს­თავ­მჯდო­მა­რე.­1971­წლი­დან­მუ­შა­ობს­უნ­ივ­ერ­სი­ტეტ­ში,­მი­სი­სა­მეც­ნი­ერო­სფე­რო­ები­და­კვლე­ვის­მი­მარ­თუ­ლებ­ებია:­სა­ქარ­თვე­ლოს­ტე­რი­ტო­რი­აზე­გა­მოვ­ლე­ნი­ლი­ნე­ოგ­ენ­ურ­ან­თრო­პო­გე­ნუ­რი­ვულ­კა­ნუ­რი­და­ვულ­კა­ნო­გენ­და­ნა­ლე­ქი­წარ­მო­ნაქ­მნე­ბის­პეტ­რო­ლო­გი­ურ­გე­ოქიმი­ური­კვლე­ვა­და­მა­თი­დრო­სა­და­სივ­რცე­ში­გა­ნა­წი­ლე­ბის­კა­ნონ­ზო­მი­ერ­ებ­ის­დად­გე­ნა,­ვულ­კა­ნურ­აპ­არ­ატ­ებ­ზე­მო­ნი­ტო­რინ­გის­წარ­მარ­თვა;­ვულ­კა­ნიზ­მთან­და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი­პოს­ტვულ­კა­ნუ­რი­ჰიდ­რო­თერ­მუ­ლი­პრო­ცე­სე­ბი­სა­და­მად­ნე­ული­და­არ­ამ­ად­ნე­ული­მი­ნე­რა­ლი­ზა­ცი­ის­პრო­ცეს­ებ­ის­შეს­წავ­ლა.­არ­ის­ათე­ული­პუბ­ლი­კა­ცი­ის­ავ­ტო­რი,­მათ­გან­იმ­პაქტ­ფაქ­ტო­რი­ან­და­სა­ერ­თაშ­ორ­ისო­რე­ცე­ნზი­რე­ბად­ჟურ­ნა­ლებ­ში.­არ­ის­სა­ხელ­მძღვა­ნე­ლო­სა­და­მო­ნოგ­რა­ფი­ებ­ის­ავტ­ორი.­არ­ის­სა­ერ­თა­შო­რი­სი­კონ­ფე­რენ­ცი­ის,­ვორქ­შო­პი­სა­და­კონგ­რე­სის­მო­ნა­წი­ლე­და­მომ­ხსე­ნე­ბე­ლი.­და­ჯილ­დო­ებ­ულია­ღირ­სე­ბის­ორ­დე­ნით.

2015თსუ მეცნიერება40

ლი­ტა­ციო­სა­კონ­სერ­ვა­ციო­ სა­მუ­შაოების­დაჩ­ქა­რე­ბა­სა­ და­ გა­ფარ­თო­ებ­ას­ სა­ჭი­რო­ებს.­ ამ­ჟა­მად­ სამ­თა­ვ­რო­ბო­ დო­ნე­ზე­არ­სე­ბობს­ ვარ­ძი­ის­ სა­მო­ნას­ტრო­ კომ­პლე­ქსის­ გა­და­რ­ჩენ­ისა­ და­ გან­ვი­თა­რე­ბის­ სა­ხელ­მწი­ფო­ პრო­გრა­მა,­ რო­მე­ლიც­არ­სებ­ულ­ პროგ­რა­მებ­თან­ შე­და­რე­ბით­უფ­რო­ მრა­ვალკ­ომ­პო­ნენ­ტი­ანია.­ პროგ­რა­მა­ ქარ­თვე­ლი­და­ უცხო­ელი­სპე­ცი­ალ­ის­ტე­ბის­ მო­ნა­წი­ლე­ობ­ით­ ხორ­ცი­ელ­დე­ბა­და­ სა­მუშ­აოებ­ის­ ჩა­ტა­რე­ბას­ რამ­დე­ნი­მე­მი­მარ­თუ­ლე­ბით­ ით­ვა­ლი­სწი­ნებს.­ ერთ­ერ­თი­ მთა­ვა­რი,­ ქვა­თა­ ცვე­ნის­ პრე­ვენც­იუ­ლი­ სა­მუ­შაო­ებ­ის­ ჩა­ტა­რე­ბაა.­ სა­მუშ­აოებს­ იუნ­ესკ­ოს­ ექ­სპერ­ტი,­ კულ­ტუ­რუ­ლი­მემ­კვი­დრე­ობ­ის­ სფერ­ოში­ სა­ინ­ჟინ­რო­გეოლოგი­ური­მეც­ნი­ერ­ებ­ებ­ის­დოქ­ტო­რი,­მეწყე­რე­ბის­ სა­ერთ­აშ­ორ­ისო­ კონ­სორ­ცი­უმ­ის­ვი­ცე­პრე­ზი­დენ­ტი­კლა­უდიო­მარ­გო­ტი­ნი­ ხელ­მძღვა­ნე­ლობს.­ სა­ქარ­თვე­ლოს­კულ­ტუ­რუ­ლი­ მემ­კვ­იდ­რე­ობ­ის­ და­ცვის­ერო­ვნულ­ სა­აგ­ენ­ტოს­ და­ ივ­ანე­ ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლის­ სა­ხე­ლო­ბის­ თბი­ლი­სის­ სა­ხე­ლ­მწი­ფო­ უნ­ივ­­ე­რსი­ტეტს­ შო­რის­ და­დე­ბუ­ლი­ხელ­შეკრ­ულ­ებ­ის­თა­ნახ­მად,­გე­ოლ­ოგი­ის­დე­პა­რტ­ამ­ენ­ტმა­ გა­ნა­ხორც­იელა­ კვლე­ვე­ბი­ ვარ­ძი­ის­ სა­მო­ნას­ტრო­ კომპ­ლექ­სის­ამ­გებ­ ქან­თა­ მი­ნე­რალ­ოგი­ური­ შედ­გე­ნი­ლო­ბი­სა­ და­ სტრუქ­ტუ­რულ­ტექ­სტუ­რულ­თა­ვი­სებ­ურ­ებ­ათა­ დად­გე­ნის­ მი­მარ­თუ­ლე­ბით.­მსგავ­სი­კვლ­ევ­ები­ძეგ­ლის­შემდ­გო­მი­ გა­და­რჩე­ნის,­ კონ­სე­რვა­ცი­ისა­ და­ინ­ფრას­ტრუქ­ტუ­რის­ მო­წეს­რი­გე­ბის­თვის­გა­სატ­არ­ებ­ელ­ პრე­ვენ­ცი­უ­ლ­ ღო­ნისძ­იებ­ათა­ ჩა­მონ­­ათ­ვალ­ში­ ერთ­ერ­თი­ არ­სე­ბი­თი­კომ­პო­ნენ­ტია.­

სა­ერთ­აშ­ორ­ისო­ ექ­სპერ­ტე­ბის­ მი­ერ­შერ­ჩე­ულ­ ვარ­ძი­ის­ სა­მო­ნა­სტრო­ კომ­პლ­ექს­ის­ ამგ­ები­ ქა­ნე­ბის­ ნი­მუ­შებს­ ჩა­უტ­არ­დათ­ კვლე­ვა­დი­აგ­ნოს­ტი­რე­ბი­თი­ სა­მუ­შა­ოები,­რო­მე­ლიც­მო­იც­ავ­და:­სა­მო­ნას­ტრო­კომ­პლექ­სის­ ზო­გად­ გე­ოლ­ოგი­ურ­ და­ხა­სი­ათ­ებ­ას,­ სა­მო­ნას­ტრო­ კომ­პლექ­სის­ ამ­გე­ბი­ ქა­ნე­ბის­ დე­ტა­ლურ­ პეტრ­ოლ­ოგი­ურ­კვლე­ვას.­ ქან­თა­ სა­ხეს­ხვა­ობ­ებ­ის­ სრუ­ლი­სტან­დარ­ტუ­ლი­ სი­ლი­კა­ტუ­რი­ ქი­მი­ური­ ან­ალ­იზ­ებ­ის­ ჩა­ტა­რე­ბა­სა­ და­ მი­ღე­ბუ­ლი­ შე­დე­გე­ბის­ პეტრ­ოქ­იმი­ურ­ ინ­ტერ­პრე­ტა­ცი­ას.­ქან­თა­ და­ შე­საძ­ლო­ მე­ორ­ადი­ შეც­ვლის­პრო­ცე­სე­ბის­ იდ­ენ­ტი­ფი­კა­ცი­ას.­ სა­მო­ნას­ტრო­ კომ­პლექ­სი­ აგ­ებ­ულია­ ვულ­კა­ნო­გე­ნუ­რი­და­ ვულ­კა­ნო­გე­ნურ­და­ნა­ლე­ქი­ წარ­მო­ნაქ­მნე­ბით,­ რო­მე­ლიც­ წარ­მო­ად­გენს­შუა­ზე­და­ მი­ოც­ენ­ის­ გან­მავ­ლო­ბა­ში­ (11­13­მლ.წ)­ სამ­ხრეთ­სა­ქარ­თვე­ლოს­მთი­ან­ეთ­ში­ გა­მოვ­ლენილ­ ე.წ.­ „გოდ­ერ­ძის­ წყე­ბის“­სახ­ელ­ით­ ცნო­ბილ­ მძლავრ­ ვულ­კა­­ნუ­რი­ამ­ოფრ­ქვე­ვის­პროდ­უქ­ტებს.­

„ლი­თო­ლოგ­იური­ ნიშ­ნით­ „გო­დერ­ძის­ წყე­ბა“­ პი­როკ­ლას­ტურ­ და­ ლა­ვურ­ქვეწყე­ბე­ბად­ იყო­ფა.­ ვარ­ძი­ის­ სა­მო­ნას­ტრო­ კომ­პლექ­სი­ გა­მოკ­ვე­თი­ლია­ წყე­ბის­პი­როკ­ლას­ტუ­რი­ ქვეწყე­ბის­ 40­60­ მეტ­რი­სიმ­ძლავ­რის­ირ­იბშ­რე­ებ­რი­ვი­ტუ­ფებ­ის­ფე­ნა­ში.­მაკ­როს­კო­პი­ული­შეს­წავ­ლი­სას­ჩანს,­

რომ­ტუ­ფე­ბი­ღია­რუ­ხი,­თეთ­რი­ან­მო­თეთ­რო­მოყვ­ით­ალო­იე­რის,­ მსუ­ბუ­ქი,­ფო­რო­ვა­ნი,­დე­კო­რა­ტი­ული­თვი­სე­ბის­მა­ტა­რე­ბე­ლი­ ქა­ნია.­ იგი­ ად­ვი­ლად­ ექვ­ემდ­ე­ბა­რე­ბა­და­მუ­შა­ვე­ბას­ და­ ხა­სი­ათ­დე­ბა­ შე­ცე­მე­ნტე­ბის­მა­ღა­ლი­ხა­რის­ხი­თა­და­გა­მო­ფიტ­ვი­თი­აგ­ენ­ტე­ბის­მი­მართ­მდგრა­დო­ბით.­გა­რეგ­ნუ­ლი­დათ­ვა­ლი­ერ­ებ­ით­ტუფ­ებ­ში­კარ­გად­ჩანს­ ქან­მა­შე­ნი­ მი­ნე­რა­ლე­ბის,­ ქა­ნი­სა­ და­თეთ­რი­პემ­ზის­სხვა­დ­ას­ხვა­ზო­მის­ნა­ტე­ხე­ბი.­ მიკრ­ოს­კო­პუ­ლი­ კვლე­ვე­ბით­ ვარ­ძი­ის­ტი­პის­ ტუ­ფებ­ში­ ნა­ტე­ხე­ბის­ ხა­სი­ათ­ის­ მი­ხედ­ვით­ გა­მო­იყო:­ ლი­თოკ­ლას­ტუ­რი­ (ქა­ნის­ ნა­ტე­ხე­ბით),­ კრის­ტა­ლოკ­ლას­ტუ­რი­(კრის­ტა­ლე­ბი­სა­და­მი­ნე­რა­ლე­ბის­ნა­ტე­ხე­ბით),­ვიტ­როკ­ლა­სტუ­რი­(ვუ­ლკ­ან­ური­მი­ნის­ნა­ტე­ხე­ბით)­ და­ შე­რე­ული­ სა­ხეს­ხვა­ობ­ები.­ტუ­ფე­ბი­ ხა­სი­ათ­დე­ბა­ რთუ­ლი­ გრა­ნუ­ლო­მე­ტრ­ული­ (ნატ­ე­ხე­ბის­ ზომ­ებ­ის­ მი­ხედ­ვით)­შედ­გე­ნი­ლო­ბით.­ ფარ­თო­ გავ­რცე­ლე­ბა­აქ­ვს­ ფსა­მიტ­ფსეფ­იტ­ური­ (სა­შუ­ალო­ და­მსხვილ­ნა­ტე­ხო­ვა­ნი)­ ტი­პის­ ლით­ოკ­ლას­ტურ­და­ლი­თო­კრი­სტა­ლოკა­სტუ­რი­ტი­პის­ტუ­ფებს.­ შე­და­რე­ბით­ ნაკ­ლე­ბი­ –­ პე­ლიტ­ალ­ევ­რი­ტულ­(წვრილ­ნა­ტე­ხო­ვა­ნი)­ვიტ­რო­კ­რის­ტა­ლურ­სა­ხეს­ხვ­აობ­ებს.­სრუ­ლი­სილ­იკა­ტუ­რი­ქი­მი­ური­ან­ალ­იზ­ის­მო­ნაც­ემ­ებ­ით­ტუფ­ებ­ის­ შედ­გე­ნი­ლო­ბა­ ან­დე­ზი­ტებს­ (ძი­რი­თა­დად)­ და­ და­ცი­ტებს­ პა­სუ­ხობს.­ შეც­ვლის­ პრო­დუქ­ტე­ბი­დან­ ფიქ­სირ­დე­ბა­ თი­ხე­ბის­არ­სე­ბო­ბა.­ტუ­ფე­ბი­წარ­მო­შო­ბით­იგ­ნიბრ­იტ­ული­ (ignis­ცეცხლი­ imber­თავ­სხმა,­მა­ღალ­ ტემ­პე­რა­ტუ­რა­ზე­ გა­ვარ­ვა­რე­ბულ­მდგო­მა­რე­ობ­აში­ შემ­ცხვარ­შე­დუ­ღე­ბუ­ლი­პი­როკ­ლას­ტუ­რი­ ქა­ნი)­ ბუ­ნე­ბი­საა;­ და­ლე­ქი­ლია­ სუბ­კო­ნტი­ნენ­ტურ,­ მცი­რე­ სიღ­რმის­ტბი­ურ­ აუ­ზის­ პი­რ­ობ­ებ­ში­ და­ ცნო­ბი­ლია­„ვარ­ძი­ის­ტი­პის­ტუფ­ებ­ის“­სა­ხე­ლით.­

ვარ­ძი­ის­ ტუ­ფებს­ თავ­ზე­ ედ­ება­ 18­25­მეტ­რი­ სიმ­ძლავ­რის­ ტუ­ფო­ბრექ­ჩი­ებ­ის­(ვულ­კა­ნუ­რი­ ფერ­ფლით­ შე­ცე­მენ­ტე­ბუ­ლი­და­უხ­არი­სხე­ბე­ლი­ მსხვილ­ნა­ტე­ხო­ვა­ნი­ პი­როკ­ლას­ტუ­რი­მა­სა­ლა)­დას­ტა,­რო­მე­ლიც­აგ­ებ­ულია­სხვა­დას­ხვა­ზო­­მის­(მაქ­სი­მა­ლუ­რი­ 50­ სმ­დი­ამ­ეტ­რი),­ფორ­მის­ (მომ­რგვა­ლე­ბუ­ლი,­ და­კუთხუ­ლი,­ უს­წორ­მას­რო­რო­და­სხვ)­და­ფე­რის­ (ძი­რი­თა­დად­შა­ვი)­ნა­ტე­ხე­ბით.­ მიკრ­ოს­კო­პ­ული­ კვლე­ვით­ და­ქი­მი­ური­ ან­ალ­იზ­ის­ მო­ნა­ცე­მე­ბით­ ბრექ­ჩი­ებ­ის­შედგ­ენ­ილ­ობა­ან­დეზ­იტ­ებს­(ძი­რი­თა­დად)­და­და­ცი­ტებს­შე­ეს­ატყვი­სე­ბა“,­ –­ ასე­აღ­წერს­ბე­ჟან­თუთ­ბე­რი­ძე­ვარ­ძი­ის­გე­ოლ­ოგი­ურ­სუ­რათს.

მეც­ნი­ერ­ის­ შე­ფა­სე­ბით,­ ვულ­კა­ნუ­რი­ ბრექ­ჩი­ები­ ქმნის­ ცი­ცა­ბო­ კლდო­ვან­ფერ­დობს,­ და­ნა­წევრ­ებ­ულს­ ნაპ­რა­ლთა­სის­ტე­მით­ და­ ერ­ოზი­ული­ ხე­ობ­ებ­ით.­ ტუ­ფო­ბრექჩ­იებ­ის­ ნაპ­რა­ლო­ვან­კლდ­ოვ­ან­ ქა­ნებ­ში­ მოძ­რა­ვი­ სე­ზო­ნუ­რი­ ხა­სი­ათ­ის­წყლის­ ნა­კა­დე­ბი­სა­ და­ ტემ­პე­რა­ტუ­რუ­ლი­ცვა­ლე­ბა­დო­ბით­გა­მოწ­ვე­ული­ერ­ოზ­იული­პრო­ცე­სე­ბი­ მნი­შვნე­ლოვ­ნად­ ამ­ცი­რ­ებს­ქა­ნე­ბის­ შე­ცე­მენ­ტე­ბის­ ხა­რის­ხს,­ ხელს­უწყობს­ არ­სე­ბუ­ლი­ ნაპ­რა­ლე­ბის­ გა­ფარ­თო­ებ­ას,­ ახ­ალი­ ნაპ­რა­ლე­ბის­ გა­ჩე­ნას­და­

აჩ­ქა­რებს­წყე­ბის­ამ­გე­ბი­არა­ერ­თგვა­რო­ვა­ნი­ ქან­ებ­ის­ შერ­ჩე­­ვ­ითი­ გა­მო­ფიტ­ვის­ პრო­ცესს,­რი­თაც­ირ­ღვე­ვა­ფერ­დო­ბის­მდგრა­დო­ბა­წო­ნას­წო­რო­ბა­და­იქ­მნე­ბა­ფერ­დო­ბის­ ჩა­მო­შლის,­ მეწყრ­ებ­ისა­ და­ ზვა­ვე­ბის­წარ­მოქ­მნის­ რე­ალ­ური­ პი­რო­ბე­ბი.­ აღ­ნი­შნუ­ლი­ ფაქ­ტო­რე­ბის­ ზე­მო­ქმე­დე­ბით­ ტუ­ფო­ბრექ­ჩი­ებ­ის­წყე­ბი­დან­ად­გი­ლი­აქ­ვს­სა­მო­ნას­ტრო­კომ­პლექ­სის­კედ­ლ­ებ­ზე­მც­ირე­ზო­მის­ ნატ­ეხე­ბის­ ცვ­ენ­ას.­ დღი­თი–დღე­იზრ­დე­ბა­ ვულ­კა­ნუ­რი­ ბრექ­ჩი­ებ­ის­ დი­დი­ზო­მის­ბლო­კე­ბის­ან­ლოდ­ებ­ის­მოწყვე­ტის­(ან­ და­ცუ­რე­ბის)­ რე­ალ­ური­ სა­შიშ­რო­ება,­რაც­ არ­სე­ბი­თად­შეცვ­­ლის­ ძეგ­ლის­ სტ­რუ­­ქტუ­რას,­ მო­ნო­ლი­თუ­რო­ბას­ და­ პრობ­ლე­მას­შეუ­ქმნის­კომ­პლექ­სის­დამთ­ვა­ლი­ერ­ებ­ლთა­უს­აფრ­თხო­ებ­ას.­

რაც­ შე­ეხ­ება­ რე­კო­მენ­და­ცი­ებს,­ რო­გორც­ კვლე­ვის­ ავ­ტო­რი­ მი­იჩ­ნევს,­ „გე­ოლ­ოგი­ური­ ხა­სი­ათ­ის­ ბუ­ნებ­რი­ვი­ საფ­რთხე­ებ­ის­გან­ვი­თა­რე­ბი­სა­და­მოქ­მედ­ებ­ის­შეჩ­ერ­ებ­ის­ მიზ­ნით­ სა­ჭი­როა­ ჩა­ტარ­დეს­ბრექ­ჩი­ული­წყე­ბის­ქა­ნე­ბის­ფი­ზიკ­ურ­მე­ქა­ნი­კუ­რი­ და­ კო­ლექ­ტო­რუ­ლი­ თვი­სებ­ებ­ის,­შეც­ვლ­ის­ხა­რის­ხი­სა­და­სიჩ­ქა­რის­შე­ფა­სე­ბი­თი­სა­მუ­შაოები.­სა­მო­ნას­ტრო­კომ­პლექ­სის­ ცი­ცა­ბო­ ფერ­დო­ბის­ წო­ნას­წო­რო­ბის­შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბის­ მიზ­ნით­ ტუ­ფობ­რექ­ჩი­ებ­ის­წყე­ბა­ში­ გან­ვი­თა­რე­ბულ­ რღვე­ვებ­სა­ და­ნაპ­რა­ლებ­ში­ მოძ­რა­ვი­ წყლე­ბის­ გვერ­დი­თი­ და­ სირ­ღმი­თი­ ერ­ოზი­ის­აგ­ან­ თა­ვის­არი­დე­ბის­ მიზ­ნით­ საჭ­იროა­ გა­ფარ­თოვ­დეს­ ნა­კად­ებ­ის­ დი­ნე­ბის­ მი­მართ­ულ­ებ­ის­მა­რეგ­ული­რე­ბე­ლი­და­კა­ლა­პო­ტის­გა­მაგ­რე­ბი­თი­ სა­მუ­შაოები.­ გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი­ყუ­რადღე­ბა­ უნ­და­ მი­ექ­ცეს­ სა­მო­ნას­ტრო­კომ­პლ­ექ­სის­ ტუ­ფებ­ში­ ქი­მი­ური­ გა­მო­ფიტ­ვის­ პრო­ცე­სე­ბის­ მსვლე­ლო­ბის­ დინ­ამ­იკ­ას,­რა­დგან­პრო­ცე­სის­პრო­დუქ­ტი­თი­ხე­ბი­მნიშ­ვნე­ლოვ­ნად­ას­უს­ტებს­ქა­ნის­სტრუ­ქტუ­რას­და­ქმ­ნის­ტუ­ფე­ბის­დაშ­ლის­რე­ალ­ურ­წი­ნა­პი­რო­ბას“.­

კვლე­ვე­ბის­ შე­დე­გე­ბის­ პრე­ზენ­ტა­ცია­ მოხ­და­ სა­ქარ­თვე­ლოს­ კულ­ტუ­რუ­ლი­მემ­კვი­დრე­ობ­ის­ დაც­ვის­ ერ­ოვ­ნუ­ლი­ სა­აგ­ენ­ტო­ში­ 2014­ წლის­ დეკ­ემ­ბერ­ში.­ 2014­წელს­ ბე­ჟან­ თუ­თბე­რი­ძე­ მო­ნა­წი­ლე­ობ­და­ XII­ IAEG­ (­ Intern­ational­ Association­ for­Engineering­ Geology..)­ სა­ერ­თა­შო­რი­სო­კონ­გრე­სის­(Engine­ering­Geology­for­Society­and­ Territory)­ მუ­შაო­ბა­ში­ ტუ­რი­ნში­ (იტ­ალია).­ სტა­ტია,­რო­მე­ლიც­ვარ­ძი­ის­სა­მო­ნას­ტრო­კომპ­ლექ­სის­გე­ოლ­ო­გი­ურ­პრობ­ლე­მებს­ მი­ეძ­ღვნა­ და­იბ­ეჭ­და­ კონ­გრე­სის­შრო­მებ­ში.­ ინ­დექ­სი­რებ­ულია­ და­ შე­ტა­ნი­ლია­ ტომ­სონ­ რე­უტ­ერ­ის­ მო­ნა­ცემ­თა­ ბაზ­აში:­ Engine­ering­ Geology­ for­ Society­ and­Territory­volume­ ­8­ Preservation­ of­ Cultural­Heritage,­2015).­ბე­ჟან­თუთ­ბე­რი­ძე­2012­და­2014­წლებ­ში­თა­ვი­სი­კვლე­ვის­შე­დე­გე­ბის­პრე­ზენ­ტა­ცი­ით­ გამ­ოვ­იდა­ ვარ­ძი­ის­ გად­არ­ჩე­ნი­სად­მი­ მიძ­ღვნილ­ სა­ერთ­აშ­ორ­ისო­ვორ­ქშოპ­სა­და­კონ­ფე­რენ­ცი­აზე.­16­19­ოქ­ტომ­ბე­რი,­2012,­ვარ­ძია;­7­9­ივ­ლი­სი,­2014,­ვარ­ძია).

თსუ მეცნიერება 412015

ზუსტ და საბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა ფაკულტეტი

ცო­ტამ­თუ­იც­ის,­რომ­პირ­ველ­ქარ­თულ­უნ­ივ­ერ­სი­ტეტს­ და­არ­სე­ბი­დან,­ 1918­ წლი­დან,­ კავ­ში­რე­ბი­ ჰქონ­და­ იმ­დრო­ის­ათ­ვის­ევ­რო­პის­წამ­ყვან­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტებ­თან.­უკ­ვე­ერ­თი­წლის­შემ­დეგ,­სა­ხელ­მწი­ფოს­და­ფი­ნან­სე­ბით­ძმე­ბი,­ივ­ანე­და­ალ­ექ­სან­დრე­ნი­კუ­რა­ძე­ები,­ სას­წავ­ლებ­ლად­ გო­ტინ­გე­ნის­უნ­ივ­ერ­სი­ტეტ­ში­(გერ­მა­ნია)­გა­ემ­გზავ­რნენ,­სა­დაც­ უკ­ვე­ მსოფ­ლი­ოში­ გა­მორ­ჩე­ული­მა­თე­მა­ტი­კი­სა­ და­ ფი­ზი­კის­ ინ­სტი­ტუ­ტე­ბი­ფუნ­ქცი­ონ­ირ­ებ­და.­ ივ­ანე­ ნი­კუ­რა­ძე­ მა­ლე­ვე­ გახ­და­ თა­ნა­მედ­რო­ვე­ ჰიდ­რო­დი­ნა­მი­კი­სა­ და­ აერ­ოდ­ინ­ამ­იკ­ის­ ფუ­ძემ­დებ­ლის,­პრო­ფე­სორ­ლუდ­ვიგ­პრან­დტლის­გა­მორ­ჩე­ული­სტუ­დენ­ტი­და­წარ­მა­ტე­ბით­და­იც­ვა­სა­დოქ­ტო­რო­ დი­სერ­ტა­ცია­ თე­მა­ზე­ "დაკ­ვირ­ვე­ბე­ბი­ ტურ­ბუ­ლენ­ტურ­ დი­ნე­ბა­ში­ სიჩ­ქა­რის­გა­ნა­წი­ლე­ბა­ზე".­მან­ხელ­ძღვა­ნელ­თან­ერ­თად­მო­ნა­წი­ლე­ობა­მი­იღო­კა­იზ­ერ­ვილ­ჰელ­მის,­დღე­ვან­დე­ლი­მაქს­პლან­კის­ინ­სტი­ტუ­ტის­ და­არ­სე­ბა­ში,­ მოგ­ვი­ან­ებ­ით­კი­ ამ­ ინ­სტი­ტუ­ტის­ გან­ყო­ფი­ლე­ბის­ უფ­რო­სი­გახ­და.­ ქარ­თვე­ლი­მეც­ნი­ერი­ივ­ანე­ნი­კუ­რა­ძე­ ამ­ ქა­ლაქ­ში­ პირ­ვე­ლი­ სტუ­დენ­ტი­იყო­ და­მო­უკ­იდ­ებ­ელი­ სა­ქარ­თვე­ლოს­ სა­

ხე­ლით­ჩა­მო­სუ­ლი,­რო­მელ­მაც­სა­კუ­თა­რი­შრო­მის­მოყ­ვა­რე­ობ­ით­ სა­ფუძ­ვე­ლი­ ჩა­უყ­არა­ ამ­ორი­ უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის­ ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბის­ წარ­მა­ტე­ბულ­ და­საწყისს.­ უმ­ცრო­სი­ძმა,­ალ­ექ­სან­დრე­მყა­რი­სხე­ულ­ებ­ის­ფი­ზი­კის­ერთ­ერ­თი­სა­ხელ­გან­თქმუ­ლი­პრო­ფე­სო­რი­გახ­ლდათ­ბერ­ლი­ნი­სა­და­მი­უნ­ხე­ნის­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტებ­ში.­

2010­წლი­დან­თბი­ლი­სის­სა­ხელ­მწი­ფო­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტი­სა­ და­ გო­ტინ­გე­ნის­ უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის­სა­უკ­უნ­ოვ­ან­მა­ურ­თი­ერ­თო­ბამ­აქ­ტი­ური­ფორ­მა­მი­იღო.­ამ­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტებს­შო­რის­ გა­ფორ­მე­ბუ­ლი­ ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბის­თა­ნახ­მად,­ სტუ­დენ­ტს­ შე­უძ­ლია­ და­აგ­რო­ვოს­ ორ­ივე­ უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის­ სა­დოქ­ტო­რო­პროგ­რა­მე­ბის­თვის­ სა­ჭი­რო­ კრე­დი­ტე­ბი­და­ თბი­ლი­სის­ სა­ხელ­მწი­ფო­ უნ­ივ­ერ­სი­ტეტ­ში­დი­სერ­ტა­ცი­ის­დაც­ვის­შემ­დეგ,­თსუ­დოქ­ტო­რის­ ხა­რის­ხთან­ ერ­თად­ მი­ენ­იჭ­ოს­გო­ტინ­გე­ნის­ უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის­ დოქ­ტო­რის­ხა­რის­ხიც.

ამ­ჟა­მად,­ ივ­ანე­ ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლის­ სა­ხე­ლო­ბის­ თბი­ლი­სის­ სა­ხელ­მწი­ფო­ უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის­ ზუსტ­ და­ სა­ბუ­ნე­ბის­მეტყვე­ლო­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­ ფა­კულ­ტე­ტის­ 7­ კურ­სდამ­

თბი ლი სის სა ხელ მწი ფოუნ ივ ერ სი ტე ტი სა და გო ტინ გე ნისუნ ივ ერ სი ტე ტის მრა ვალ წლი ანი

ურ თი ერ თო ბე ბი გრძელ დე ბა

უნ ივ ერ სი ტე ტებს შო რის გა ფორ-მე ბუ ლი ხელ შეკ რუ ლე ბის თა ნახ-მად, სტუ დენ ტს შე უძ ლია და აგ-რო ვოს ორ ივე უნ ივ ერ სი ტე ტის სა დოქ ტო რო პროგ რა მე ბის თვის სა ჭი რო კრე დი ტე ბი და თბი ლი სის სა ხელ მწი ფო უნ ივ ერ სი ტეტ ში დი-სერ ტა ცი ის დაც ვის შემ დეგ, თსუ დოქ ტო რის ხა რის ხთან ერ თად მი ენ იჭ ოს გო ტინ გე ნის უნ ივ ერ სი-ტე ტის დოქ ტო რის ხა რის ხიც.

2015თსუ მეცნიერება42

თავ­რე­ბუ­ლი­ გო­ტინ­გე­ნის­ უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის­დოქ­ტო­რან­ტუ­რა­ში­ სწავ­ლობს.­ მათ­ შო­რის­იყო­მაია­სვა­ნა­ძე,­რო­მელ­მაც­გო­ტინ­გე­ნის­უნ­ივ­ერ­სი­ტეტ­ში­2010­წელს­და­იწყო­სწავ­ლა,­ რო­გორც­ დოქ­ტო­რან­ტმა.­ იგი­მო­ნა­წი­ლე­ობ­და­გო­ტინ­გე­ნის­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის­მა­თე­მა­ტი­კის­ინ­სტი­ტუ­ტის­სა­მეც­ნი­ერო­პრო­ექ­ტში­ „მა­თე­მა­ტი­კუ­რი­ სტრუქ­ტუ­რე­ბი­თა­ნა­მედ­რო­ვე­ კვან­ტურ­ფი­ზი­კა­ში“­და­ პა­რა­ლე­ლუ­რად,­ მუ­შა­ობ­და­ სა­დი­სერ­ტა­ციო­თე­მა­ზე­ „ბლან­ტი­ დრე­კა­დო­ბის­ თე­ორი­ის­არ­აკ­ლა­სი­კუ­რი­ამ­ოც­ან­ები“.

დრე­კა­დო­ბის­ თე­ორი­ის­ გან­ვი­თა­რე­ბის­ სამ­ სა­უკ­უნ­ოვ­ან­ პე­რი­ოდ­ში­ უდ­იდ­ესია­ქარ­თვე­ლი­ მეც­ნი­ერ­ებ­ის­ წვლი­ლი.­ სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ დო­ნე­ზე­ კარ­გა­დაა­ ცნო­ბი­ლი­ნი­კო­ მუს­ხე­ლიშ­ვი­ლის,­ ილია­ ვე­კუ­ასა­ და­ვიქ­ტორ­კუპ­რა­ძის­მი­ერ­დრე­კა­დო­ბის­თე­ორი­აში­შექ­მნი­ლი­ქარ­თუ­ლი­მა­თე­მა­ტი­კუ­რი­სკო­ლის­მიღ­წე­ვე­ბი­და­კვლე­ვის­მე­თო­დე­ბი.­ამ­სკო­ლის­სა­მეც­ნი­ერო­შე­დე­გებ­მა­უდ­იდ­ესი­ წვლი­ლი­ შე­იტ­ანა­ კლა­სი­კუ­რი­დრე­კა­დო­ბის­ თე­ორი­ის­ გან­ვი­თა­რე­ბა­ში­და­გა­ნა­ზო­გა­და­სა­საზღვრო­ინ­ტეგ­რა­ლურ­გან­ტო­ლე­ბა­თა­ მე­თო­დი­ (პო­ტენ­ცი­ალ­თა­მე­თო­დი).­ ამ­ მე­თო­დით­ შე­საძ­ლე­ბე­ლი­გახ­და­რო­გორც­დრე­კა­დო­ბის­კლა­სი­კუ­რი­თე­ორი­ის,­ას­ევე­თა­ნა­მედ­რო­ვე­მა­თე­მა­ტი­კუ­რი­თე­ორი­ებ­ის­კვლე­ვა­მიკ­როს­ტრუქ­ტუ­რის­მქო­ნე­დრე­კა­დი­მა­სა­ლე­ბი­სათ­ვის.­

აღ­სა­ნიშ­ნა­ვია,­რომ­ზუს­ტად­100­წლის­წინ,­1915­წელს,­გა­მოქ­ვეყ­ნდა­ქარ­თვე­ლი­მა­თე­მა­ტი­კო­სის­ მი­ერ­ პირ­ვე­ლი­ სტა­ტია­დრე­კა­დო­ბის­თე­ორი­აში­ნი­კო­მუს­ხე­ლიშ­ვი­ლის­ავ­ტო­რო­ბით.

სა­ინ­ჟინ­რო­ საქ­მე­ში,­ ტექ­ნო­ლო­გი­აში,­გე­ოფ­იზ­იკ­აში,­ მე­დი­ცი­ნა­სა­და­ ბი­ოლ­ოგი­აში­ბლან­ტი­დრე­კა­დი­მა­სა­ლე­ბის­ფარ­თო­გა­მო­ყე­ნე­ბამ­ აუც­ილ­ებ­ელი­გა­ხა­და­ ას­ეთი­მა­სა­ლე­ბის­ მა­თე­მა­ტი­კუ­რი­ მო­დე­ლე­ბის­აგ­ება­ და­ მა­თი­ ინ­ტენ­სი­ური­ კვლე­ვა.­ ბო­ლო­ ათ­წლე­ულ­ში­ ამ­ მი­მარ­თუ­ლე­ბით­აიგო­ რამ­დე­ნი­მე­ სა­ინ­ტე­რე­სო­ მო­დე­ლი­სხვა­დას­ხვა­ ვე­ლე­ბის­ გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით.­სწო­რედ­ ამ­იტ­ომ,­ ქარ­თველ­მა­ დოქ­ტო­რან­ტმა­ მიზ­ნად­ და­ის­ახა­ ამ­ მო­დე­ლე­ბის­ამ­ოც­ან­ებ­ის­ გა­მოკ­ვლე­ვა­ ქარ­თუ­ლი­ მა­თე­მა­ტი­კუ­რი­ სკო­ლის­ მი­ერ­ გან­ვი­თა­რე­ბუ­ლი­ კვლე­ვის­ მე­თო­დით.­ გა­მო­იკ­ვლია­ბლან­ტი­ დრე­კა­დო­ბი­სა­ და­ თერ­მოდ­რე­კა­დო­ბის­ წრფი­ვი­ თე­ორი­ებ­ის­ სივ­რცი­თი­სა­საზღვრო­ ამ­ოც­ან­ები­ კელ­ვინ­ფო­იგ­ტის­მა­სა­ლე­ბი­სათ­ვის­ სი­ცა­რი­ელ­ით.­ კერ­ძოდ,­ამ­ თე­ორი­ებ­ში­ და­ად­გი­ნა­ ზო­მერ­ფელდ­კუპ­რა­ძის­ ტი­პის­ გა­მოს­ხი­ვე­ბის­ პი­რო­ბე­ბი,­მი­იღო­გრი­ნის­ფორ­მუ­ლე­ბის­ან­ალ­ოგ­ები­და­ რე­გუ­ლა­რუ­ლი­ (კლა­სი­კუ­რი)­ ამ­ონ­ახ­სნე­ბის­ სო­მი­ლი­ან­ას­ ტი­პის­ ინ­ტეგ­რა­ლუ­რი­წარ­მოდ­გე­ნის­ფორ­მუ­ლე­ბი.­და­ამ­ტკი­ცა­ აღ­ნიშ­ნუ­ლი­ სა­საზღვრო­ ამ­ოც­ან­ებ­ის­

კლა­სი­კუ­რი­ ამ­ონ­ახ­სნე­ბის­ არ­სე­ბო­ბი­სა­და­ ერ­თა­დერ­თო­ბის­ თე­ორ­ემ­ები.­ და­ად­გი­ნა­კელ­ვინ­ფო­იგ­ტის­ბლანტ­მა­სა­ლებ­ში­გავ­რცე­ლე­ბუ­ლი­ ბრტყე­ლი­ ჰარ­მო­ნი­ული­ტალ­ღე­ბის­ძი­რი­თა­დი­თვი­სე­ბე­ბი.­

მი­ღე­ბუ­ლი­შე­დე­გე­ბი­გა­მოქ­ვეყ­ნდა­მა­ღა­ლი­ იმ­პაქტ­ფაქ­ტო­რის­ მქო­ნე­ უცხო­ურ­ჟურ­ნა­ლებ­ში.­კერ­ძოდ,­Journal­of­Elasticity,­Mechanics­ Research­ Communications,­Journal­of­Thermal­Stresses­და­სხვა.

თბი­ლი­სის­ სა­ხელ­მწი­ფო­ უნ­ივ­ერ­სი­ტეტ­სა­და­ გო­ტინ­გე­ნის­ უნ­ივ­ერ­სი­ტეტს­ შო­რის­ არ­სე­ბუ­ლი­ ამ­ თა­ნამ­შრომ­ლო­ბით,­რო­გორც­უკ­ვე­აღ­ვნიშ­ნეთ,­თსუ­ს­კი­დევ­6­მკვლე­ვა­რი­სარ­გებ­ლობს.­გო­ტინ­გე­ნის­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის­მეც­ნი­ერ­ებ­საც­კავ­ში­რი­აქ­ვთ­თბი­ლი­სის­ სა­ხელ­მწი­ფო­ უნ­ივ­ერ­სი­ტეტ­თან,­ ის­ინი­ ხვდე­ბი­ან­ ქარ­თველ­ სტუ­დენ­ტებს,­კითხუ­ლო­ბენ­მათ­თვის­სა­ინ­ტე­რე­სო­სა­ჯა­რო­ ლექ­ცი­ებს­ და­ და­ინ­ტე­რე­სე­ბის­შემ­თხვე­ვა­ში,­ სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ პროგ­რა­მე­ბის­ ხელ­შეწყო­ბით,­ ნი­ჭი­ერ­ სტუ­დენ­ტს­სწავ­ლის­ გაგ­რძე­ლე­ბის­ სა­შუ­ალ­ებ­ას­ აძ­ლე­ვენ.

მაია სვანაძე

მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­დოქ­ტო­რი­მა­თე­მა­ტი­კა­ში,­თსუ­ზუსტ­და­სა­ბუ­ნე­ბის­მეტყვე­ლო­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­ფა­კულ­ტე­ტის­პოს­ტდოქ­ტო­რან­ტი;­მი­სი­კვლე­ვის­სფე­რო­ებია:­ბლან­ტი­დრე­კა­დო­ბი­სა­და­თერ­მოდ­რე­კა­დო­ბის­მა­თე­მა­ტი­კუ­რი­თე­ორი­ები;­არ­ის­16­სა­მეც­ნი­ერო­სტა­ტი­ის­ავ­ტო­რი,­რომ­ლე­ბიც­გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბუ­ლია­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­სა­მეც­ნი­ერო­ჟურ­ნა­ლებ­ში.­მი­სი­შრო­მე­ბი­ცი­ტი­რე­ბუ­ლია­47­ჯერ.

დრეკადობის თეორიის განვითარების სამსაუკუნოვან პერიოდში უდიდესია ქართველი მეცნიერების წვლილი. საერთაშორისო დონეზე კარგადაა ცნობილი ნიკო მუსხელიშვილის, ილია ვეკუასა და ვიქტორ კუპრაძის მიერ დრეკადობის თეორიაში შექმნილი ქართული მათემატიკური სკოლის მიღწევები და კვლევის მეთოდები. ამ სკოლის სამეცნიერო შედეგებმა უდიდესი წვლილი შეიტანა კლასიკური დრეკადობის თეორიის განვითარებაში და განაზოგადა სასაზღვრო ინტეგრალურ განტოლებათა მეთოდი (პოტენციალთა მეთოდი). ამ მეთოდით შესაძლებელი გახდა როგორც დრეკადობის კლასიკური თეორიის, ასევე თანამედროვე მათემატიკური თეორიების კვლევა მიკროსტრუქტურის მქონე დრეკადი მასალებისათვის.

თსუ მეცნიერება 432015

ზუსტ და საბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა ფაკულტეტი

„ტრა­დი­ცი­ულ­ ენ­ერ­გე­ტი­კა­ზე­ დაყ­რდნო­ბი­ლი­ ტექ­ნი­კუ­რი­ პროგ­რე­სი­ აძ­ლევს­რა­ად­ამი­ანს­მრა­ვალ­სი­კე­თეს,­ პა­რა­ლე­ლუ­რად­ უარ­ყო­ფი­თად­ მოქ­მე­დებს­გა­რე­მო­ზე.­ რის­ შე­დე­გა­დაც­ მიმ­დი­ნა­რე­ობს­გლო­ბა­ლურ­კლი­მა­ტუ­რი­ცვლი­ლე­ბა.­ტემ­პე­რა­ტუ­რა­დე­და­მი­წა­ზე­უახ­ლო­ესი­ათ­წლე­ულ­ებ­ის­ გან­მავ­ლო­ბა­ში­ გა­იზ­რდე­ბა.­შე­იძ­ლე­ბა,­ეს­მხო­ლოდ­ორი­გრა­დუ­სი­ან­ცო­ტა­ მე­ტი­ იყ­ოს,­ მაგ­რამ­რე­ალ­ურ­ად­ ძა­ლი­ან­ დიდ­ ცვლი­ლე­ბებს­ გა­მო­იწ­ვევს­ ბუ­ნე­ბა­ში­ მიმ­დი­ნა­რე­ პრო­ცე­სებ­ში.­ ამ­იტ­ომ­სა­კითხი­ახ­ალი­არ­ატ­რა­დი­ცი­ული­ენ­ერ­გი­ის­წყა­როს­ძი­ებ­ისა­წარ­მო­ად­გენს­მნიშ­ვნე­ლო­ვან­ ამ­ოც­ან­ას,­ რო­გორც­ ენ­ერ­გე­ტი­კუ­ლი­მრეწ­ვე­ლო­ბის,­ისე­სა­ყო­ფაცხოვ­რე­ბო­სექ­ტო­რის­თვის.

დღე­ის­ათ­ვის­ „გა­ნახ­ლე­ბა­დი­ ენ­ერ­გე­ტი­კუ­ლი­ ტექ­ნო­ლო­გი­ები“,­ რო­გო­რი­ცაა­–­ მზის,­ ქა­რის,­ წყალ­ბა­დის,­ ჰიდ­რო­ელ­ექ­ტრო­ენ­ერ­გია,­ბი­ომ­ასა­და­ბი­ოლ­ოგი­ური­საწ­ვა­ვი­ტრან­სპორ­ტის­თვის,­ფარ­თოდ­ინ­ერ­გე­ბა­ ად­ამი­ან­ის­ საქ­მი­ან­ობ­ის­ მრა­ვალ­სფე­რო­ში.­

ალ­ტერ­ნა­ტი­ული­ ენ­ერ­გი­ის­ წყა­რო­ებს­შო­რის­ გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი­ მნიშ­ვნე­ლო­ბა­ენ­იჭ­ება­წყლბა­დის­ენ­ერ­გე­ტი­კას,­რო­მელ­მაც­ახ­ლო­მო­მა­ვალ­ში­შე­საძ­ლოა­გა­დაჭ­რას­მსოფ­ლი­ოში­დი­დი­ქა­ლა­ქე­ბის­უმ­წვა­ვე­სი­ეკ­ოლ­ოგი­ური­პრობ­ლე­მა­–­გა­რე­მოს,­პირ­ველ­რიგ­ში­კი,­სა­ჰა­ერო­აუზ­ის­და­ბინ­ძუ­რე­ბის­კუთხით.

ამ­რი­გად,­წყალ­ბა­დის­მი­სა­ღე­ბად­ნედ­ლე­ულ­ის­წყა­რო­ებ­ის­ძი­ება­და­სა­თა­ნა­დო­ნედ­ლე­ულ­იდ­ან­ წყალ­ბა­დის­ ან­ ელ­ექ­ტრო­ენ­ერ­გი­ის­მი­ღე­ბა­წარ­მო­ად­გენს­აქ­ტუ­ალ­ურ­ამ­ოც­ან­ას“.­ –­ აცხა­დებს­თსუ­მეც­ნი­ერი,­ ფიზიკა­მათემატიკის­ მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­დოქ­ტო­რი,­ რ.აგ­ლა­ძის­ არა­ორ­გა­ნუ­ლი­ქი­მი­ისა­ და­ ელ­ექ­ტრო­ქი­მი­ის­ ინ­სტი­ტუ­ტის­რ.დო­ღო­ნა­ძის­სახ.­თე­ორი­ულ­­კვლე­ვა­თა­ლა­ბო­რა­ტო­რი­ის­გამ­გე,­თა­მაზ­მარ­სა­გიშ­ვი­ლი.­ სწო­რედ­ ამ­იტ­ომ,­ გა­ნახ­ლე­ბად­ ენ­ერ­გი­აზე­მუ­შა­ობა­ლა­ბო­რა­ტო­რი­ის­კვლე­ვე­ბის­ ერთ­ერ­თი­ მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი­ მი­მარ­თულე­ბაა.

მეც­ნი­ერ­ის­ გან­მარ­ტავს,­ რომ,­ წყალ­ბა­დის­ ენ­ერ­გე­ტი­კა­ზე­ გა­დას­ვლის­ არ­სე­ბით­ პი­რო­ბას­ წარ­მო­ად­გენს­ სა­იმ­ედო,­ეკ­ონ­ომი­ური­ და­ ეკ­ოლ­ოგი­ური­ საწ­ვა­ვი­ელ­ემ­ენ­ტე­ბის­ შექ­მნა,­ რომ­ლე­ბიც­ მუ­შა­

ობ­ენ­ წყალ­ბად­ზე­ ან­ წყალ­ბა­დის­ შემ­ცველ­ ნედ­ლე­ულ­ზე.­ წყალ­ბად­შემ­ცველ­ნედ­ლე­ულ­ებს­ შო­რის,­ რომ­ლე­ბიც­ შე­იძ­ლე­ბა­ გა­მო­ვი­ყე­ნოთ­ საწ­ვავ­ ელ­ემ­ენ­ტში,­გან­სა­კუთ­რე­ბულ­ ყუ­რადღე­ბას­ იპყრობს­გო­გირ­დწყალ­ბა­დი.­ ამ­ მხრივ,­ შა­ვი­ ზღვა­წარ­მო­ად­გენ­ს­ მეც­ნი­ერ­ებ­ის­ ყუ­რადღე­ბის­ობი­ექ­ტს,­რად­გან­მი­სი­სიღ­რმი­სე­ული­წყლე­ბი­დი­დი­რა­ოდ­ენ­ობ­ით­შე­იც­ავს­გო­გირ­დწყალ­ბადს,­ ჰიდ­რო­სულ­ფი­დი­სა­ და­სულ­ფი­დის­ იონ­ებს­ (სხვა­დას­ხვა­ შე­ფა­სე­ბით­ 4.6­80­ მი­ლი­არ­დი­ ტო­ნა).­ მა­თი­ წარ­მო­შო­ბის­ წყა­რო­ებია­ ზღვის­ ფსკერ­ზე­ არ­სე­ბუ­ლი­ვულ­კა­ნე­ბი­დან­და­გე­ოლ­ოგი­ური­ბზა­რე­ბი­დან­ ამ­ოფ­რქვე­ული­ გა­ზე­ბი,­ მდი­ნა­რე­ებ­ის­ მი­ერ­ ჩა­მო­ტა­ნი­ლი­ ორ­გა­ნუ­ლი­ნივ­თი­ერ­ებ­ები­ და­ მიკ­რო­ორ­გა­ნიზ­მე­ბის­ხრწნის­პრო­დუქ­ტე­ბი.­

მი­სი­თქმით,­ ზღვის­ წყლი­დან­და­ფსკე­რი­დან­ სა­სარ­გებ­ლო­ კომ­პო­ნენ­ტე­ბის­ (მა­გა­ლი­თად:­H

2S,­ K+,­Mn,­NH

4+,­CH

4­და­ სხვა)­

ამ­ოღ­ება­გა­მო­ყე­ნე­ბას­ დი­დი­ მნიშ­ვნე­ლო­ბა­ენ­იჭ­ება,­რო­გორც­ზღვის­წყლის­ეკ­ოლ­ოგი­ური­პრობ­ლე­მის­გა­და­საჭ­რე­ლად­(ატ­მოს­ფე­რო­ში­სათ­ბუ­რის­გა­ზე­ბის­ემ­ისი­ებ­ის­შე­სამ­ცი­რებ­ლად),­ას­ევე­არ­ატ­რა­დი­ცი­ული­ენ­ერ­გი­ის­წყა­როს­მი­სა­ღე­ბად.­ამ­იტ­ომ­შავ­ზღვა­ში­არ­სე­ბუ­ლი­ მძი­მე­ ეკ­ოლ­ოგი­ური­ პრობ­ლე­მის­გა­მოს­წო­რე­ბა­ თა­ნა­მედ­რო­ვე­ობ­ის­ უმ­ნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნე­სი­ ამ­ოც­ანაა.­ მით­ უმ­ეტ­ეს,­ რომ­შა­ვი­ ზღვა­ წარ­მო­ად­გენს­ არა­ მხო­ლოდ­სე­რი­ოზ­ულ­ ეკ­ოლ­ოგი­ურ­ პრობ­ლე­მას,­ არ­ამ­ედ­ ის­ შე­იძ­ლე­ბა­ წყალ­ბა­დის­ ენ­ერ­გი­ის­პო­ტენ­ცი­ურ­ წყა­რო­დაც­ იქ­ცეს­ (გათ­ვლე­ბი­სა­და­ კვლე­ვე­ბის­ შე­დე­გად­ დად­გე­ნილ­ იქ­ნა,­რომ­ გო­გირ­დწყალ­ბა­დის­ გა­და­მუ­შა­ვე­ბით­ყო­ველ­წლი­ურ­ად­ მი­ვი­ღებთ­ 100­ მი­ლი­არ­დამ­დე­ კი­ლო­ვატ­სა­ათ­ელ­ექ­ტრო­ენ­ერ­გი­ას).­მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია­ ის­ ფაქ­ტი,­ რომ­ გო­გირ­დწყალ­ბა­დი­ შე­იძ­ლე­ბა­ გა­მო­ყე­ნე­ბულ­ იქ­ნას­სათ­ბობ­ენ­ერ­გე­ტი­კუ­ლი­ მიზ­ნე­ბით,­ ნავ­თობ­ქი­მი­ურ­სინ­თეზ­ში­და­მი­ნე­რა­ლუ­რი­სა­სუ­ქე­ბის­წარ­მო­ებ­აში,­რაც­გა­ნა­პი­რო­ბებს­შა­ვი­ზღვის­სიღ­რმი­სე­ულ­წყლებ­სა­და­მსოფ­ლიო­ოკე­ან­ეში­ გო­გირ­დწყალ­ბა­დის­ რა­ოდ­ენ­ობ­ისა­ და­შე­სა­ბა­მი­სად­ ეკ­ოლ­ოგი­ური­ კა­ტას­ტრო­ფის­რის­კის­შემ­ცი­რე­ბას.­

„გა­ნახ­ლე­ბა­დი­ ენ­ერ­გო­რე­სურ­სე­ბი­ უს­აფ­რთხო­ ენ­ერ­გო­მო­მა­რა­გე­ბის­ გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბის­ მნიშ­ვნე­ლო­ვან­ გა­რან­ტი­ებს­ იძ­ლე­ვა­და­ ამ­ცი­რებს­ფა­სე­ბის­ ცვლი­ლე­ბას.­ ენ­ერ­

ეკ ოლ ოგი ურიპრობ ლე მა, რო მე ლიც შე იძ ლე ბა ენ ერ გი ის

ალ ტერ ნა ტი ულ წყა როდ იქ ცეს

თამაზ მარსაგიშვილი

ფი­ზი­კა­მა­თე­მა­ტი­კის­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­დოქ­ტო­რი,­რ.აგ­ლა­ძის­არა­ორ­გა­ნუ­ლი­ქი­მი­ისა­და­ელ­ექ­ტრო­ქი­მი­ის­ინ­სტირ­ტუ­ტის­რ.დო­ღო­ნა­ძის­სახ.­თე­ორი­ულ­კვლე­ვა­თა­ლა­ბო­რა­ტო­რი­ის­გამ­გე,­ევ­რო­საიენსის­(Euroscience)­წევ­რი­(1998­წლი­დან),­შა­ვი­ზღვის­ქვეყ­ნე­ბის­წყლის­კვლე­ვის­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ცენ­ტრის­დი­რექ­ტორ­თა­საბ­ჭოს­წევ­რი,­ამ­ერ­იკ­ული­ქი­მი­ური­სა­ზო­გა­დო­ებ­ის­(ACS)­წევ­რი.2002­2003­(შე­თავ­სე­ბით)­–­სსიპ­„შა­ვიზღვის­დაც­ვის,­რე­სურ­სე­ბის­კვლე­ვი­სა­და­ათ­ვი­სე­ბის­სა­ხელ­მწი­ფო­სა­აგ­ენ­ტოს”­ხელ­მძღვა­ნე­ლის­მო­ად­გი­ლე,­სა­მეც­ნი­ერო­საბ­ჭოს­თავ­მჯდო­მა­რე.­სა­მეც­ნი­ერო­ინ­ტე­რე­სე­ბის­სფე­რო:­ქი­მი­ური,­ელ­ექ­ტრო­ქი­მი­ური,­ფო­ტო­ქი­მი­ური­და­ფო­ტო­ელ­ექ­ტრო­ქი­მი­ური­რე­აქ­ცი­ებ­ის­კი­ნე­ტი­კა;­კონ­დენ­სი­რე­ბულ­გა­რე­მო­ში­მო­თავ­სე­ბუ­ლი­მრა­ვა­ლა­ტო­მი­ანი­ნა­წი­ლა­კე­ბის­თერ­მო­დი­ნა­მი­კა,­ელ­ექ­ტრო­ნულ­რხე­ვი­თი­და­რა­მა­ნის­სპექ­ტროს­კო­პია;­არ­არ­ეგ­ულ­არ­ულ­კონ­დენ­სი­რე­ბულ­გა­რე­მო­ში­ელ­ექ­ტრო­მაგ­ნუ­ტუ­რი­ტალ­ღე­ბის­გავ­რცე­ლე­ბა;­რა­დი­ტალ­ღუ­რი­სპექ­ტროს­კო­პია;­ნა­ნო­სის­ტე­მე­ბი­და­ნა­ნოპ­რო­ცე­სე­ბი;­კვან­ტურ­ქი­მი­ური­გა­მოთ­ვლე­ბი;­კა­ტა­ლი­ზი­და­ფო­ტო­კა­ტა­ლი­ზი;­ნა­ნო­­და­მე­ზო­სტრუქ­ტუ­რე­ში­მიმ­დი­ნა­რე­ქი­მი­ური­პრო­ცე­სე­ბი;­წყალ­ბა­დის­ენ­ერ­გე­ტი­კა;­ინ­ფორ­მა­ცი­ული­ტექ­ნო­ლო­გი­ები;სა­მეც­ნი­ერო­სტა­ტი­ებ­ის­რა­ოდ­ენ­ობა­–­135­პა­ტენ­ტე­ბი­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­სა­მეც­ნი­ერო­გრან­ტე­ბი­–­13.

2015თსუ მეცნიერება44

გი­ის­ეს­წყა­რო­ას­ევე­ამ­ცი­რებს­ჰა­ერ­ის­და­ბინ­ძუ­რე­ბას­ და­ გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლი­ ბუ­ნებ­რი­ვი­აირ­ის­ რა­ოდ­ენ­ობ­ას.­ გარ­და­ ამ­ისა,­ ხელს­უწყობს­ გან­ვი­თა­რე­ბულ­ ქვეყ­ნებ­ში­ სო­ცი­ალ­ეკ­ონ­ომ­იკ­ური­მდგო­მა­რე­ობ­ის­გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბას,­ ის­ევე­ რო­გორც­ უზ­რუნ­ველ­ყოფს­გან­ვი­თა­რე­ბად­ ქვეყ­ნებ­ში­ ელ­ექ­ტრო­ენ­ერ­გი­აზე­ მოთხოვ­ნის­დაკ­მა­ყო­ფი­ლე­ბას.­ ყვე­ლა­ ზე­მოხსე­ნე­ბულ­ ფაქ­ტორ­თა­ მთლი­ანი­ეფ­ექ­ტი­ გა­ნა­პი­რო­ბებს­ გა­ნახ­ლე­ბა­დი­ ენ­ერ­გო­რე­სურ­სე­ბის­ ათ­ვი­სე­ბა­გა­მო­ყე­ნე­ბას­თან­ და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი­ პრო­ექ­ტე­ბის­ მხარ­და­ჭე­რის­ სა­ფუძ­ველს,­ რაც­ გა­მო­ხა­ტუ­ლია­კი­დეც­ამ­მი­მარ­თუ­ლე­ბით­გან­ვი­თა­რე­ბუ­ლი­ქვეყ­ნე­ბის­მი­ერ­წარ­მო­ებ­ულ­პო­ლი­ტი­კა­ში“,­–­ ამ­ბობს­ თა­მაზ­ მარ­სა­გიშ­ვი­ლი.­ სწო­რედ­ამ­იტ­ომ,­ ზე­მო­აღ­ნიშ­ნულ­ პრობ­ლე­მას­თან­და­კავ­ში­რე­ბით,­ სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ საგ­რან­ტო­პრო­ექ­ტის­BS­ERA.NET­(„შა­ვი­ზღვის­რე­გი­ონ­ში­მეც­ნი­ერ­ებ­ისა­და­ტექ­ნო­ლო­გი­ებ­ის­სფე­რო­ში­კავ­ში­რე­ბის­დამ­ყა­რე­ბა“)­09/17­–­„შა­ვი­ ზღვის­ წყლი­დან­წყალ­ბა­დის­მი­ღე­ბა­სულ­ფი­დუ­რი­ საწ­ვა­ვი­ ელ­ემ­ენ­ტის­ გა­მო­ყე­ნე­ბით“­ ფარ­გლებ­ში­ რ.­ აგ­ლა­ძის­ არა­ორ­

გა­ნუ­ლი­ ქი­მი­ისა­ და­ ელ­ექ­ტრო­ქი­მი­ის­ ინ­სტი­ტუ­ტის­ რ.­ დო­ღო­ნა­ძის­ სახ.­ თე­ორი­ულ­კვლე­ვა­თა­ ლა­ბო­რა­ტო­რი­აში­ (მეც­ნი­ერ­თა­ჯგუ­ფის­­ თ.მარ­სა­გიშ­ვი­ლი,­ გ.ტა­ტიშ­ვი­ლი,­ნ.ან­ანი­აშ­ვი­ლი,­მ.მა­ჭა­ვა­რი­ანი,­ მ.კი­კა­ბი­ძე,­ჯ.მეტ­რე­ვე­ლი,­ ე.ცხა­კაია,­ რ.ხო­სი­ტაშ­ვი­ლი­მო­ნა­წი­ლე­ობ­ით),­ უცხო­ელ­ პარ­ტნი­ორ­ებ­თან­(ბულ­გა­რე­თი,­რუ­მი­ნე­თი)­ერ­თად­სა­ინ­ტე­რე­სო­კვლე­ვე­ბი­ჩა­ტა­რდა.

ზო­გა­დად,­ გო­გირ­დწყალ­ბა­დის­ მო­სა­ცი­ლებ­ლად,­ ძა­ლი­ან­ ბევ­რი­ პრო­ცე­სი­(ად­სორ­ბცი­ის,­შთან­თქმის,­კლა­უს­ის­პრო­ცე­სი)­იქ­ნა­შე­მუ­შა­ვე­ბუ­ლი­მაგ­რამ­მი­სი­ერ­თჯე­რა­დი­ და­მუ­შა­ვე­ბე­ბი­ სა­ჭი­რო­ებს­ დიდ­ხარ­ჯებს,­ ამ­ას­თან,­ რად­გან­ სა­ბო­ლოო­პრო­დუქ­ტებს­აქ­ვთ­და­ბა­ლი­კო­მერ­ცი­ული­ღი­რე­ბუ­ლე­ბა,­ დი­დია­ მოთხოვ­ნა­ უფ­რო­ეკ­ონ­ომი­ური­ და­ ეკ­ოლ­ოგი­ური­ მე­თო­დე­ბის­შე­მუ­შა­ვე­ბა­ზე.­ეს­პი­რო­ბა­მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია­ გო­გირ­დწყალ­ბა­დი­დან­ წყალ­ბა­დის­მი­სა­ღე­ბად­საწ­ვავ­ელ­ემ­ენ­ტებ­ში.

ბო­ლო­ ათ­წლე­ულ­ის­ გან­მავ­ლო­ბა­ში­შე­მო­თა­ვა­ზე­ბულ­მა­სუფ­თა­გო­გირ­დწყალ­ბად­ზე­ მო­მუ­შა­ვე­ საწ­ვავ­მა­ ელ­ემ­ენ­ტებ­მა­

მ­ზარ­დი­ ინ­ტე­რე­სი­ ჰ­პო­ვეს­ გო­გირ­დწყალ­ბა­დი­ს­ ე­ფექ­ტიანი­ მო­ცი­ლე­ბი­სა­ და­ გა­ნახ­ლე­ბა­დი­ ენ­ერ­გი­ის­ წყა­როს­ მი­ღე­ბის­თვალ­საზ­რი­სით,­ მაგ­რამ­ გო­გირ­დწყალ­ბა­დის­მი­ღე­ბის­სტა­დია­არ­სე­ბი­თად­არ­თუ­ლებს­და­აძ­ვი­რებს­მთლი­ან­პრო­ცესს.­

გო­გირ­დწყალ­ბა­დის­ საწ­ვავ­ ნედ­ლე­ულ­ად­ გა­მო­ყე­ნე­ბის­ მი­მარ­თუ­ლე­ბით­მრა­ვა­ლი­ კვლე­ვაა­ ჩა­ტა­რე­ბუ­ლი,­ მაგ­რამ­ყვე­ლა­გან­ხი­ლულ­სა­მუ­შა­ოში­აირ­ადი­გო­გირ­დწყალ­ბა­დის­და­ჟან­გვას­ახ­დე­ნენ­ძვი­რადღი­რე­ბუ­ლი­ კა­ტა­ლი­ზა­ტო­რე­ბი­სა­ და­კომ­პო­ზი­ცი­ური­ მა­სა­ლე­ბის­ გა­მო­ყე­ნე­ბით,­მა­ღალ­ტემ­პე­რა­ტუ­რა­ზე­(800­1000C°),­რაც­წარ­მო­ებ­ის­ათ­ვის­კო­მერ­ცი­ული­თვალ­საზ­რი­სით­ არ­ არ­ის­ მომ­გე­ბი­ანი.­ შავ­ ზღვა­ში­H2S­გვაქ­ვს­წყალ­ში­გახ­სნი­ლი­სა­ხით,­ხო­

ლო­ ლი­ტე­რა­ტუ­რა­ში­ არ­ არ­სე­ბობს­ პუბ­ლი­კა­ცი­ები­ საწ­ვა­ვი­ ელ­ემ­ენ­ტის­ შე­სა­ხებ,­რო­მე­ლიც­მუ­შა­ობს­წყალ­ში­გახ­სნილ­გო­გირ­დწყალ­ბად­ზე.­ ჩვე­ნი­ სა­მუ­შა­ოს­ მი­ზანს­წა­რო­ად­გენ­და­ შეგ­ვექ­მნა­ ის­ეთი­ საწ­ვა­ვი­ელ­ემ­ენ­ტი,­ რო­მე­ლიც­ იმ­უშ­ავ­ებ­და­ ზე­მო­აღ­ნიშ­ნულ­ნედ­ლე­ულ­ზე.

თსუ მეცნიერება 452015

ამ­ ტექ­ნო­ლო­გი­ის­ კი­დევ­ ერ­თი­ უპ­ირ­ატ­ეს­ობა­ მდგო­მა­რე­ობს­ იმ­აში,­ რომ­ ის­უარ­ყო­ფით­გავ­ლე­ნას­არ­ახ­დენს­გა­რე­მო­ზე.­ ამ­დროს­ არ­ ხდე­ბა­ არ­ანა­ირი­ ზე­მოქ­მე­დე­ბა­ ზღვის­ წყალ­ზე,­ არ­ იც­ვლე­ბა­ მი­სი­მა­რი­ლი­ან­ობა,­ მჟა­ვი­ან­ობა,­ არ­ ხდე­ბა­ბა­ლან­სის­დარ­ღვე­ვა­და­არ­წარ­მო­იქ­მნე­ბა­ ნარ­ჩე­ნე­ბი.­ ამ­იტ­ომ­ შე­მო­თა­ვა­ზე­ბუ­ლი­კვლე­ვე­ბი­მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია,­რო­გორც­სა­მეც­ნი­ერო,­ტექ­ნო­ლო­გი­ური,­ინ­ოვ­აცი­ური,­ას­ევე­ეკ­ონ­ომი­კური,­ეკ­ოლ­ოგი­ური­და­სო­ცი­ალ­ური­თვალ­საზ­რი­სით.

პრო­ექ­ტის­ ფარ­გლებ­ში,­ გო­გირ­დ­წყალ­ბა­დით­ წყლის­ გა­სამ­დიდ­რებ­ლად­შეს­წავ­ლილ­ იქ­ნა­ ად­გი­ლობ­რი­ვი­ წარ­მო­შო­ბის­ ბუ­ნებ­რივ­ და­ მო­დი­ფი­ცი­რე­ბულ­ცე­ოლ­ით­ებ­ზე­ და­ სინ­თე­ზურ­ კა­თი­ონ­იტ­ზე­სულ­ფიდ­იონ­ის­ ჩა­ჭე­რის­ შე­საძ­ლებ­ლო­ბა.­დად­გე­ნი­ლია,­რომ­ზე­მო­თ­აღ­ნიშ­ნუ­ლი­მა­სა­ლე­ბი­ მა­ღა­ლი­ ად­სორ­ბცი­ული­ ტე­ვა­დო­ბით­ ხა­სი­ათ­დე­ბი­ან.­ ის­ინი­ შე­იძ­ლე­ბა­გა­მო­ყე­ნე­ბულ­ იქ­ნან,­ რო­გორც­ გო­გირ­დწყალ­ბა­დის­ ად­სორ­ბენ­ტე­ბი­ ბუ­ნებ­რი­ვი­გო­გირ­დშემ­ცვე­ლი­ წყლე­ბი­დან.­ გან­ხი­

ლუ­ლია­ არა­ადი­აბ­ატ­ური­ იონ­გაც­ვლი­თი­პრო­ცე­სე­ბი­ ცე­ოლ­იტ­ებ­ის­ არ­ხებ­ში.­ ჩა­ტა­რე­ბუ­ლია­ სიჩ­ქა­რის­ კონ­სტან­ტის­ გათ­ვლე­ბი­ იონ­გაც­ვლი­თი­ პრო­ცე­სის­თვის­ფო­რო­ვა­ნი­ მა­სა­ლე­ბის­ არ­ხებ­ში,­ რომ­ლის­ დრო­საც­ ერ­თი­ ად­სორ­ბი­რე­ბუ­ლი­ნა­წი­ლა­კი­იც­ვლე­ბა­მე­ორ­ით.­მი­ღე­ბუ­ლია­ან­ალ­იზ­ური­ გა­მო­სა­ხუ­ლე­ბე­ბი­ პრო­ცე­სის­მა­ხა­სი­ათ­ებ­ელი­ პა­რა­მეტ­რე­ბი­სათ­ვის,­რო­გო­რი­ცაა­ გა­რე­მოს­ რე­ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის­ენ­ერ­გია,­გა­დას­ვლის­ალ­ბა­თო­ბა,­პრო­ცე­სის­სიჩ­ქა­რის­კონ­სტან­ტა.­შე­იქ­მნა­საწ­ვა­ვი­ელ­ემ­ენ­ტის­ ლა­ბო­რა­ტო­რუ­ლი­ და­ მსხვი­ლი­ლა­ბო­რა­ტო­რუ­ლი­მო­დე­ლე­ბი.­ექ­სპე­რი­მენ­ტუ­ლი­ კვლე­ვე­ბის­ შე­დე­გად­ შერ­ჩე­ულ­ იქ­ნა­ იაფი,­ გო­გირ­დწყალ­ბა­დი­სა­ და­მი­სი­ და­ჟან­გვის­ პრო­დუქ­ტე­ბის­ მი­მართ­მე­დე­გი­ სა­ელ­ექ­ტრო­დე­ მა­სა­ლა­ (რო­მე­ლიც­ ელ­ექ­ტრო­დის­ ფუნ­ქცი­ის­ გარ­და­ ას­რუ­ლებს­ კა­ტა­ლი­ზა­ტო­რის­ როლ­საც)­ და­ანი­ონ­ური­ მემ­ბრა­ნა,­ რო­მელ­თა­ გა­მო­ყე­ნე­ბით­დად­გე­ნილ­იქ­ნა,­ გო­გირ­დწყალ­ბა­დი­დან­ელ­ექ­ტრო­მა­მოძ­რა­ვე­ბე­ლი­ძა­ლის­წარ­მოქ­მნა­საწ­ვავ­ელ­ემ­ენ­ტში­სულ­ფი­დის­ჟან­გბა­დით­ კა­ტა­ლი­ზუ­რი­ და­ჟან­გვი­სას.­რო­მე­ლიც­შემ­დგომ­ში­შე­საძ­ლე­ბე­ლია­გა­მო­ყე­ნე­ბულ­იქ­ნას­უნ­ახ­შირ­ბა­დო­ენ­ერ­გი­ის­სა­წარ­მო­ებ­ლად­წყალ­ბა­დის­სა­ხით.­

რო­გორც­ კვლე­ვის­ ხელ­მძღვა­ნე­ლი­აცხა­დებს,­ მი­ღე­ბუ­ლი­ შე­დე­გე­ბი­ აპ­რო­ბი­რე­ბუ­ლია­ შა­ვი­ ზღვის­ აკ­ვა­ტო­რი­ის­ სიღ­რმი­სე­ულ­ წყალ­ზე­ ბულ­გა­რელ­ და­ რუ­მი­ნელ­ კო­ლე­გებ­თან­ ერ­თად,­ უშუ­ალ­ოდ­ბულ­გა­რე­თის­ მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­ აკ­ად­ემი­ის­ოკე­ან­ოლ­ოგი­ის­ინ­სტი­ტუ­ტის­სა­მეც­ნი­ერო­კვლე­ვით­ხო­მალ­დზე­“­АКАДЕМИК“,­რა­საც­

მი­ეძ­ღვნა­რამ­დე­ნი­მე­ სტა­ტია­ ბულ­გა­რულ­პრე­სა­ში.­ექ­სპე­დი­ცი­ის­მი­ზა­ნი­იყო,­რე­ალ­ურ­პი­რო­ბებ­ში­გამ­სხვი­ლე­ბუ­ლი­ლა­ბო­რა­ტო­რი­ული­ კვლე­ვე­ბის­ ჩა­ტა­რე­ბა­ და­ და­ნად­გა­რის­მუ­შა­ობ­ის­ხან­გრძლი­ვო­ბის­გან­საზღვრა.­ მი­ღე­ბუ­ლი­იყო­ემძ­ სხვა­დას­ხვა­სიღ­რმი­დან­ ამ­ოღ­ებ­ული­ გო­გირ­დწყალ­ბა­დის­ შემ­ცვე­ლი­ შა­ვი­ ზღვის­ წყლე­ბი­დან­თბურ­ელ­ემ­ენ­ტში.

ამ­დე­ნად,­ დღეს­ ალ­ტერ­ნა­ტი­ული,­ ეკ­ოლ­ოგი­ურ­ად­ სუფ­თა­ ენ­ერ­გი­ის­ წყა­რო­ებ­ის­ ძი­ება­ წარ­მო­ად­გენს­ XXI­ სა­უკ­უნ­ის­ენ­ერ­გე­ტი­კის­ უმ­ნივ­ნე­ლო­ვა­ნეს,­ აქ­ტუ­ალ­ურ­ და­ პერ­სპექ­ტი­ულ­ პრობ­ლე­მას,­ რაც­გააუმჯობესებს­არა­მარ­ტო­ქვეყ­ნის­ეკ­ონ­ომ­იკ­ას,­ არ­ამ­ედ­ მოგ­ვცემს­ ენ­ერ­გი­ის­ ახ­ალ,­უს­აფ­რთხო­წყა­როს.

აღ­ნიშ­ნულ­ კვლე­ვებ­ზე­ გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბუ­ლია­ სტა­ტი­ები­ სა­ერ­თა­შო­რი­სო­და­ ად­გი­ლობ­რივ­ გა­მო­ცე­მებ­ში­და­ წარ­დგე­ნი­ლია­პა­ტენ­ტი.

2015თსუ მეცნიერება46

ზუსტ და საბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა ფაკულტეტი

სპე­ცი­ალ­იზ­ირ­ებ­ული­ კვლე­ვე­ბის­ სა­ფუძ­ველ­ზე­ სა­ქარ­თვე­ლო­ში­ მეც­ნი­ერ­ები­გა­მო­ყო­ფენ­ ნავ­თობ­გა­ზი­ან­ ხუთ­ და­ შე­საძ­ლო­ ნავ­თობ­გა­ზი­ან­ ორ­ რაიონს.­ ოფ­იცი­ალ­ურ­ად­ აღ­რიცხუ­ლია­ ნავ­თო­ბის­თხუთ­მე­ტი­ (უმ­ეტ­ეს­ად­ მცი­რე­დე­ბი­ტი­ანი),­გაზ­ნავ­თო­ბის­ ერ­თი­ და­ გა­ზის­ ერ­თი­ სა­ბა­დო.­ დღე­ის­ათ­ვის,­ თსუ­ მეც­ნი­ერ­ები­ მი­ზან­შე­წო­ნი­ლად­ მი­იჩ­ნე­ვენ­ ყუ­რადღე­ბის­გა­მახ­ვი­ლე­ბას­სა­ქარ­თვე­ლო­ში­ნავ­თო­ბის­მო­პო­ვე­ბის­ ზრდის­ ერთ­ერთ­ შე­საძ­ლო­რე­ზერ­ვზე,­ კერ­ძოდ,­ ღრმად­ და­ძი­რულ­მე­ზო­კა­ინ­ოზო­ურ­ნა­ლე­ქებ­ზე.­ (ცნო­ბი­სათ­ვის,­ კა­ინ­ოზო­ური­ერა­65­მი­ლი­ონ­ზე­მე­ტი­ხნის­წინ­და­იწყო).

2013­წლი­დან­2016­წლის­აპ­რი­ლამ­დე­შო­თა­ რუს­თა­ვე­ლის­ ერ­ოვ­ნუ­ლი­ სამეც­ნიერო­ფონ­დის­და­ფი­ნან­სე­ბით­თსუ­ს­ალ­ექ­სან­დრე­თვალ­ჭრე­ლი­ძის­ მი­ნე­რა­ლუ­რი­ნედ­ლე­ულ­ის­კავ­კა­სი­ის­ინ­სტი­ტუტ­ში­ხორ­ცი­ელ­დე­ბა­ პრო­ექ­ტი­ „აღ­მო­სავ­ლეთ­ სა­ქარ­თვე­ლოს­ღრმად­და­ძი­რუ­ლი­მე­ზო­კა­ინ­ოზო­ური­ნა­ლე­ქე­ბის­ნავ­თობ­გა­ზი­ან­ობ­ის­პერ­სპექ­ტი­ვე­ბის­შე­ფა­სე­ბა“.

პრო­ექ­ტის­ ინ­იცი­ატ­ორი­ და­ ავ­ტო­რი­თსუ­ მი­ნე­რა­ლუ­რი­ ნედ­ლე­ულ­ის­ კავ­კა­სი­ის­ ინ­სტი­ტუ­ტის­ სა­მეც­ნი­ერო­ საბ­ჭოს­ თავ­მჯდო­მა­რე,­ამ­ავე­ინ­სტი­ტუ­ტის­სათ­ბობ­ენ­ერ­გე­ტი­კუ­ლი­რე­სურ­სე­ბის­გან­ყო­ფი­ლე­ბის­ხელ­მძღვა­ნე­ლი,­ გე­ოლ­ოგია­მი­ნე­რა­ლო­გი­ის­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­დოქ­ტო­რი­ნა­ნი­ას­ლა­ნი­კაშ­ვი­ლი­გახ­ლდათ,­რო­მე­ლიც­პრო­ექ­ტის­დას­რუ­ლე­ბამ­დე­გარ­და­იც­ვა­ლა.­

პრო­ექ­ტში­ ჩარ­თუ­ლნი­ არი­ან­ სა­ქარ­თვე­ლოს­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­ერ­ოვ­ნუ­ლი­აკ­ად­ემი­ის­წევრ­კო­რეს­პონ­დენ­ტი,­გე­ოლ­ოგია­მი­ნე­რა­ლო­გი­ის­ მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­ დოქ­ტო­რი,­ პრო­ფე­სო­რი­ მი­რი­ან­ თოფ­ჩიშ­ვი­ლი,­მი­ნე­რა­ლუ­რი­ ნედ­ლე­ულ­ის­ კავ­კა­სი­ის­ინ­სტი­ტუ­ტის­ სათ­ბობ­ენ­ერ­გე­ტი­კუ­ლი­ რე­

სურ­სე­ბის­გან­ყო­ფი­ლე­ბის­მეც­ნი­ერ­თა­ნამ­შრო­მე­ლი­ვახ­ტანგ­იორ­აშ­ვი­ლი,­ამ­ავე­ინ­სტი­ტუ­ტის­ინ­ფორ­მა­ტი­კი­სა­და­ახ­ალი­ტექ­ნო­ლო­გი­ებ­ის­ გან­ყო­ფი­ლე­ბის­ გამ­გე­ გე­ოლ­ოგია­მი­ნე­რა­ლო­გი­ის­ მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­დოქ­ტო­რი­ ას­ლან­ სუ­ლა­ძე,­ მი­ნე­რა­ლუ­რი­ნედ­ლე­ულ­ის­ კავ­კა­სი­ის­ ინ­სტი­ტუ­ტის­ მეც­ნი­ერ­თა­ნამ­შრომ­ლი­ ზუ­რაბ­ კი­ლა­სო­ნია,­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­დოქ­ტო­რი,­სა­ქარ­თვე­ლოს­ს.­ჯა­ნა­ში­ას­სა­ხე­ლო­ბის­მუ­ზე­უმ­ის­მეც­ნი­ერ­­თა­ნამ­შრო­მე­ლი­–­მაია­ჭი­ჭი­ნა­ძე.­

ას­ლან­სუ­ლა­ძის­გან­მარ­ტე­ბით,­„ქა­ნებ­ში­გაბ­ნე­ული­ბიოორგანული­ნივ­თი­ერ­ებ­ის­ნავ­თო­ბად­გა­და­საქ­ცე­ვად­სა­ჭი­როა­მის­მა­შემ­ცველ­მა­ ნა­ლე­ქებ­მა­ თა­ნა­მიმ­დევ­რუ­ლად­ გაიარონ­ სე­დი­მენ­ტო­გე­ნე­ზის­ (და­ლექ­ვის)­ შემ­დეგ­ –­ დი­აგ­ენ­ეზ­ის­ (ნა­ლე­ქის­და­ნა­ლექ­ქა­ნად­გარ­დაქ­მნის)­და­ბო­ლოს­კა­ტა­გე­ნე­ზის­ (უკ­ვე­ ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბუ­ლი­ქან­ში­არ­სე­ბუ­ლი­ბიოორგანული­ნივ­თი­ერ­ებ­ის­ მე­ორ­ადი­ გარ­დაქ­მნე­ბი)­ ხან­გრძლი­ვი­სტა­დია.­

პრო­ექ­ტის­ ფარ­გლებ­ში,­ გა­ვლილ­ პე­რი­ოდ­ში­ მოხ­და­ და­ნა­ლე­ქი­ და­ ვულ­კა­ნურ­და­ნა­ლე­ქი­ქა­ნე­ბის­თა­ვი­სე­ბუ­რე­ბე­ბის­აღ­წე­რა,­ გე­ნუ­რი­ ტი­პი­ზა­ცია,­ ქა­ნე­ბის­ლი­თო­ლო­გი­ურ­გე­ოქ­იმი­ური­ კრი­ტე­რი­უმ­ებ­ის­შეს­წავ­ლა,­ გან­ხორ­ცი­ელ­და­ პა­ლე­ოგე­ოგ­რა­ფი­ული,­ პა­ლე­ოვ­ულ­კა­ნო­ლო­გი­ური­ რე­კონ­სტრუქ­ცი­ები,­ გა­მახ­ვილ­და­ყუ­რადღე­ბა­ სიღ­რმუ­ლი­ პრო­ცე­სე­ბის­რო­ლის­ დად­გე­ნა­ზე­ ნავ­თობ­გა­ზი­ანი­ აუზ­ებ­ის­ფორ­მი­რე­ბი­სა­ და­ ნახ­შირ­წყალ­ბა­დე­ბის­მო­ბი­ლი­ზა­ცი­ის­ პრო­ცე­სებ­ში.­ შეს­რულ­და­აუზ­ის­ თა­ნა­მედ­რო­ვე­ და­ პა­ლე­ოგე­ოთ­ერ­მ­ული­ პი­რო­ბე­ბის­რე­კონ­სტრუქ­ცია,­ ჩა­ტარ­და­ ქა­ნებ­ში­ გაბ­ნე­ული­ ჰუ­მუ­სუ­რი­ ორ­გა­ნუ­ლი­ნივ­თი­ერ­ებ­ის­–­ვიტ­რი­ნი­ტის­არ­ეკ­ვლის­სი­დი­დე­ებ­ის­გა­ზომ­ვე­ბი­და­ძი­რი­თა­დად­ ამ­ის­ სა­ფუძ­ველ­ზე­ გან­ხორ­ცი­ელ­და­

აღ მო სავ ლეთ სა ქარ თვე ლო ში ღრმად და ძი რუ ლი ნა ლე ქე ბის ნავ თობ-

გაზიან ობ ის პერ სპექ ტი ვე ბის შე სა ხებ

სა­ქარ­თვე­ლო­ში­ნავ­თო­ბის­მო­პო­ვე­ბის­ხან­გრძლი­ვი­ის­ტო­რი­ისა­და­ამ­თე­მა­ზე­ჩა­ტა­რე­ბუ­ლი­მრა­ვალ­რიცხო­ვა­ნი­კვლე­ვე­ბის­მი­უხ­ედ­ავ­ად,­დღე­ის­ათ­ვის­არ­სე­ბუ­ლი­ეკ­ონ­ომ­იკ­ური­შე­დე­გე­ბი­შთამ­ბეჭ­და­ვი­ნამ­დვი­ლად­ვერ­არ­ის.­თუმ­ცა,­სპე­ცი­ალ­ის­ტე­ბის­თქმით,­ამ­წი­აღ­ისე­ულ­ის­სამ­რეწ­ვე­ლო­მო­პო­ვე­ბის­საქ­მე­ში­იყო­აღ­მავ­ლო­ბის­ეპ­იზ­ოდ­ებ­იც.­მა­გა­ლი­თად,­გა­სუ­ლი­სა­უკ­უნ­ის­70­80­იან­წლებ­ში­სა­ქარ­თვე­ლო­ში­ნავ­თო­ბის­წლი­ურ­მა­მო­პო­ვე­ბამ­სამ­მი­ლი­ონ­ტო­ნას­გა­და­აჭ­არ­ბა.­(იხ.:­გ.ხმა­ლა­ძე,­ნ.ხმა­ლა­ძე.­სა­ქარ­თვე­ლოს­ნავ­თო­ბის­მრეწ­ვე­ლო­ბა­გარ­და­მა­ვალ­პე­რი­ოდ­ში.­თბი­ლი­სის­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის­გა­მომ­ცემ­ლო­ბა.­2002.­გვ.14).

ასლან სულაძე

გეოლოგია­მინერალოგიის­მეცნიერებათა­დოქტორი,­თსუ­კავკასიის­ალექსანდრე­თვალჭრელიძის­მინერალური­ნედლეულის­ინსტიტუტის­ინფორმატიკისა­და­ტექნოლოგიების­განყოფილების­გამგე.­1967­წელს­დაამთავრა­საქართველოს­პოლიტექნიკური­ინსტიტუტი,­სპეციალობით­„სასარგებლო­ნამარხების­ძებნა­ძიება“­1986­წლიდან­მუშაობს­კავკასიის­ალექსანდრე­თვალჭრელიძის­მინერალური­ნედლეულის­ინსტიტუტში.­1983­წელს­მიენიჭა­გეოლოგია­მინერალოგიის­მეცნიერებათა­კანდიდატის­წოდება.­არის­საინჟინრო­აკადემიის­ნამდვილი­წევრი.არის­160­მდე­სამეცნიერო­ნაშრომის­ავტორი.

თსუ მეცნიერება 472015

ორ­გა­ნუ­ლი­ ნივ­თი­ერ­ებ­ებ­ისა­ და­ ქა­ნე­ბის­კა­ტა­გე­ნი­ზის­ ხა­რის­ხის­ დად­გე­ნა.­ (ჰუ­მუ­სი­–­ ნიადაგის­მცე­ნა­რე­ული­და­ცხო­ვე­ლუ­რი­ნარ­ჩე­ნე­ბის­ ბი­ოქ­იმი­ური­ გარ­დაქ­მნე­ბის­შე­დე­გად­ წარ­მოქ­მნი­ლი­ ორ­გა­ნუ­ლი­ ნა­წი­ლი),­ გარ­და­ ამ­ისა,­ კომ­პლექ­სუ­რი­ სტა­დი­ალ­ური­ ან­ალ­იზ­ით­ (ქა­ნე­ბის­ მე­ორ­ადი­თვი­სე­ბე­ბის­დად­გე­ნა)­ შე­ფას­და­და­ნა­ლე­ქი­და­ ვულ­კა­ნო­გე­ნურ­და­ნა­ლე­ქი­ ქა­ნე­ბის­გარ­დაქ­მნის­ხა­რის­ხი­და­ა.შ.“.

მეც­ნი­ერ­თა­ გან­მარ­ტე­ბით,­ ნავ­თო­ბი­სა­და­ გა­ზის­ ბუ­დო­ბე­ბის­ გა­ნა­წი­ლე­ბის­ სტა­ტის­ტი­კის­ მი­ხედ­ვით,­ დიდ­ სიღ­რმე­ებ­ზე­(>4,5­ კმ)­ უმ­ეტ­ეს­წი­ლად­ გა­ზის­ ბუ­დო­ბე­ბია­გან­თავ­სე­ბუ­ლი­ და­ მა­თი­ რე­ზერ­ვუ­არ­ები­–­ შემ­ცვე­ლი­ ქა­ნე­ბი­ (ე.წ.­ კო­ლექ­ტო­რე­ბი)­მე­ორ­ადი­გან­მკვრი­ვე­ბის­ზო­ნებს­უკ­ავ­შირ­დე­ბი­ან.­ ამ­ას­თა­ნა­ვე,­ მა­თი­ გა­ნა­წი­ლე­ბა­ჭრილ­ში­ სიღ­რმე­ებ­ის­ მი­ხედ­ვით­ არ­ათ­ან­აბ­არია.­ რო­გორც­ პრო­ექ­ტის­ მო­ნა­წი­ლე­მაია­ ჭი­ჭი­ნა­ძე­ გან­მარ­ტავს,­ „მსგავ­სი­ რამ­გან­პი­რო­ბე­ბუ­ლია­დიდ­სიღ­რმე­ებ­ზე­არ­სე­ბუ­ლი­სპე­ცი­ფი­ური­რე­ჟი­მე­ბით,­რო­მელ­თა­გა­მოვ­ლე­ნა­საც,­ არ­სე­ბი­თი,­ რო­გორც­ თე­ორი­ული,­ას­ევე­პრაქ­ტი­კუ­ლი­მნიშ­ვნე­ლო­ბაც­ აქ­ვს.­ აქ,­ უპ­ირ­ვე­ლე­სად,­ ყუ­რადღე­ბა­გა­სა­მახ­ვი­ლე­ბე­ლია­ გაბ­ნე­ული­ ორ­გა­ნუ­ლი­ ნივ­თი­ერ­ებ­ებ­ის­ ორ­გა­ნო­მა­სა­ლე­ბის­შე­მად­გენ­ლო­ბი­სა­ და­ ფე­რის­ მი­ხედ­ვით­თვით­ ამ­ ორ­გა­ნუ­ლი­ ნივ­თი­ერ­ებ­ებ­ის­საწყი­სი­ტი­პი­სა­და­კა­ტა­გე­ნე­ზის­ხა­რის­ხის­დად­გე­ნა­ზე.­ აღ­სა­ნიშ­ნა­ვია,­რომ­გაბ­ნე­ულ­ორ­გა­ნულ­ნივ­თი­ერ­ებ­ებს­იქ­ნა­ნა­ხი­ორ­გა­ნო­მა­სა­ლე­ბის­ შე­მად­გენ­ლო­ბი­სა­ და­ მიკ­რო­ფო­სი­ლი­ებ­ის­ (სპო­რე­ბის,­ მტვრი­ან­ას,­მიკ­როპ­ლან­ქტონს)­ მი­ხედ­ვით­ ეც­ვლე­ბა­ფე­რი.­გარ­და­იმ­ისა,­რომ­ამ­მი­მარ­თუ­ლე­ბით­ ჩა­სა­ტა­რე­ბე­ლი­ პა­ლი­ნო­ლო­გი­ური­კვლე­ვე­ბი­ კი­დევ­ უფ­რო­ გა­ამ­დიდ­რდე­ბა­ინ­სტი­ტუ­ტის­ მი­ერ­ მო­პო­ვე­ბუ­ლი­ შე­დე­გე­ბი.­ამ­ას­თა­ნა­ვე,­ეს­იქ­ნე­ბა­სა­ქარ­თვე­ლო­ში­ნო­ვა­ტო­რუ­ლი­მიდ­გო­მა­და­სა­ყუ­რადღე­ბო­შე­დე­გე­ბი­ ნავ­თობ­გა­ზი­ან­ობ­ის­ კვლე­ვე­ბის­სფე­რო­ში“.­

„აღ­მო­სავ­ლეთ­ სა­ქარ­თვე­ლოს­ ნავ­თობ­გა­ზი­ანი­ რაიონი­ წარ­მო­ად­გენს­ კას­პი­ის­ ზღვის­ სამ­ხრე­თი­ ნა­წი­ლის­ (აზ­ერ­ბა­იჯ­ან­ში­ მდ.­ მტკვრის­ ქვე­და­ დი­ნე­ბის)­მე­გა­დეპ­რე­სი­ის­(დიდ­სიღ­რმე­ზე­მდე­ბა­რე­ქვა­ბუ­ლი)­ და­სავ­ლეთ­ და­ბო­ლო­ებ­ას.­ ამ­დე­ნად,­აქ­ჩა­ტა­რე­ბუ­ლი­კვლე­ვე­ბი­სა­ინ­ტე­რე­სო­იქ­ნე­ბა­აზ­ერ­ბა­იჯ­ან­ელი­სპე­ცი­ალ­ის­ტე­ბის­თვი­საც.­და­სა­ხე­ლე­ბუ­ლი­დეპ­რე­სი­ის­ფარ­გლებ­ში­ღრმად­და­ძი­რუ­ლი­მე­ზო­კა­ინ­ოზო­ური­ ნა­ლე­ქე­ბის­ ნავ­თობ­გა­ზი­ან­ობ­ის­ შე­ფა­სე­ბის­თვის­ „საქ­ნავ­თო­ბის“­ მი­ერ­ჩა­ტა­რე­ბუ­ლია­ძებ­ნა­ძი­ებ­ითი­სა­მუ­შაოები.­გა­ბურ­ღუ­ლია­სა­შუ­ალო­და­ღრმა­(3700­მ)­ჭა­ბურ­ღი­ლე­ბი.­ ზო­გი­ერ­თი­ მათ­გა­ნი­დან,­არ­სე­ბუ­ლი­ მო­ნა­ცე­მე­ბით,­ მო­სა­ლოდ­ნე­ლია­ ნავ­თო­ბის­ ამ­ოს­აღ­ები­ რე­სურ­სე­ბის­მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი­მო­ცუ­ლო­ბე­ბი.­

„რო­გორც­ ად­რე­ ჩა­ტა­რე­ბუ­ლი­ კვლე­ვე­ბის­ შე­დე­გე­ბის­ ან­ალ­იზი­ მეტყვე­ლებს,­

ღრმად­ და­ძი­რუ­ლი­ ნა­ლე­ქე­ბის­ ნავ­თობ­გა­ზი­ან­ობ­ის­ პო­ტენ­ცი­ალ­ის­ შე­ფა­სე­ბი­სას­სრულ­ყო­ფი­ლად­ არ­ იყო­ გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბუ­ლი­ ყვე­ლა­ ის­ფაქ­ტო­რი,­რო­მე­ლიც­ ნა­ლე­ქე­ბის­ნახ­შირ­წყალ­ბა­დო­ვა­ნი­პო­ტენ­ცი­ალ­ის­ფორ­მი­რე­ბი­სა­და­ სა­ბა­დო­ებ­ის­თა­ვი­სე­ბუ­რე­ბებს­ გა­ნა­პი­რო­ბებს.­ აღ­ნიშ­ნუ­ლი­გა­რე­მო­ება­ კი­ სირ­თუ­ლე­ებს­ წარ­მო­შობს­ბუ­დო­ბე­ბის­პროგ­ნო­ზი­რე­ბი­სა­და­სა­ბა­დო­ებ­ის­ ათ­ვი­სე­ბა/ექ­სპლუ­ატ­აცი­ის­ პრო­ცეს­ში“,­–­აცხა­დებს­ას­ლან­სუ­ლა­ძე.

პრო­ექ­ტის­ ერთ­ერ­თი­ სი­ახ­ლე­ ნავ­თობ­გა­ზი­ან­ობ­ასა­ და­ ენ­დო­გე­ნუ­რი­ (ში­ნა­გა­ნი­წარ­მო­შო­ბის)­რე­ჟი­მე­ბის,­მათ­შო­რის­ვულ­კა­ნიზ­მის­ პრო­ცე­სებს­ შო­რის­ სა­ვა­რა­უდ­ოდ­ არ­სე­ბუ­ლი­ კა­ნონ­ზო­მი­ერ­ებ­ებ­ის­დად­გე­ნა­შია.­ ამ­ მიზ­ნით­ და­სა­ხუ­ლია­ მე­ზო­კა­ინ­ოზო­ური­ სე­დი­მენ­ტა­ცი­ური­ აუზ­ებ­ის­ფორ­მი­რე­ბის­პი­რო­ბე­ბის­გა­მოკ­ვლე­ვა,­ქა­ნე­ბის­ ლი­თო­ლო­გი­ურ­გე­ოქ­იმი­ური­ მა­ხა­სი­ათ­ებ­ლე­ბის­ დად­გე­ნა­ ­ (შე­გახ­სე­ნებთ,­რომ­ ლი­თო­ლო­გია,­ ეს­ არ­ის­ მეც­ნი­ერ­ება­დანალექი­ქანებისა­და­და­ნა­ლე­ქი­სა­ბა­დო­ებ­ის,­აგ­რეთ­ვე­თა­ნა­მედ­რო­ვე­ნა­ლე­ქე­ბის­შედ­გე­ნი­ლო­ბის,­აგ­ებ­ულ­ებ­ის,­გე­ნე­ზი­სი­სა­და­გავ­რცე­ლე­ბის­შე­სა­ხებ).­

რო­გორც­ კვლე­ვის­ მო­ნა­წი­ლე­ები­აცხა­დე­ბენ,­ სა­მუ­შა­ობ­ის­ დას­რუ­ლე­ბამ­დე­შე­ფას­დე­ბა­ სხვა­დას­ხვა­ გე­ოლ­ოგი­ური­პრო­ცე­სე­ბის­ მნიშ­ვნე­ლო­ბა­ ქა­ნე­ბის­ მო­ცუ­ლო­ბით­ ფილ­ტრა­ცი­ული­ თვი­სე­ბე­ბის­ფორ­მი­რე­ბის­ პრო­ცეს­ში.­ გარ­და­ ამ­ისა,­ქა­ნებ­ში­ გაბ­ნე­ული­ ჰუ­მუ­სუ­რი­ ორ­გა­ნუ­ლი­ნივ­თი­ერ­ებ­ის­ –­ ვიტ­რი­ნი­ტის­ არ­ეკ­ვლის­სი­დი­დის­ მიკ­როს­კო­პუ­ლი­ გა­ზომ­ვე­ბი,­ სა­ფუძ­ველს­ იძ­ლე­ვა­ შე­ფას­დეს­ ორ­გა­ნუ­ლი­ნივ­თი­ერ­ებ­ის­ კა­ტა­გე­ნე­ზი­სის­ ხა­რის­ხი.­კომ­პლექ­სუ­რი­ სტა­დი­ალ­ური­ ან­ალ­იზ­ისა­და­ ვიტ­რი­ნი­ტო­მეტ­რი­ის­ მო­ნა­ცე­მე­ბის­ სა­ფუძ­ველ­ზე­ ვერ­ტი­კა­ლურ­ ჭრი­ლებ­ში­ მოხ­დე­ბა­კა­ტა­გე­ნე­ზი­სის­ეტ­აპ­ებ­ის­და­ზო­ნე­ბის­გა­მო­ყო­ფა.­ დად­გინ­დე­ბა­ კა­ტა­გე­ნე­ზი­სის­ვერ­ტი­კა­ლუ­რი­ გრა­დი­ენ­ტი,­ რომ­ლის­ ექ­სტრა­პო­ლა­ცი­ის­ გზით­ ღრმა­ ჰო­რი­ზონ­ტებ­ზე­ შე­საძ­ლე­ბე­ლი­ გახ­დე­ბა­ სიღ­რმე­ში­არ­სე­ბუ­ლი­თერ­მო­ბა­რუ­ლი­რე­ჟი­მე­ბის­შე­ფა­სე­ბა.­ მეტ­ნაკ­ლე­ბი­ სი­ზუს­ტით­ ამ­ მო­ნა­ცე­მე­ბის­გა­მო­ყე­ნე­ბა­შე­საძ­ლე­ბე­ლი­იქ­ნე­ბა­ას­ევე­ მო­მიჯ­ნა­ვე­ ტე­რი­ტო­რი­ებ­ზე,­ სა­დაც­არ­არ­სე­ბობს­ბურ­ღვის­მო­ნა­ცე­მე­ბი.­

თსუ­ს­ ალ­ექ­სან­დრე­ თვალ­ჭრე­ლი­ძის­მი­ნე­რა­ლუ­რი­ ნედ­ლე­ულ­ის­ კავ­კა­სი­ის­ ინ­სტი­ტუ­ტის­ მეც­ნი­ერ­ები­ აცხა­დე­ბენ,­ რომ­პრო­ექ­ტის­ ფარ­გლებ­ში­ მო­ძი­ებ­ული­ მა­სა­ლის­ ან­ალ­იზ­ისა­ და­ გან­ზო­გა­დე­ბის­ სა­ფუძ­ველ­ზე,­ მოხ­დე­ბა­ ღრმად­ და­ძი­რუ­ლი­ნა­ლე­ქე­ბის­ნახ­შირ­წყალ­ბა­დო­ვა­ნი­პო­ტენ­ცი­ალ­ის­ პროგ­ნო­ზი­რე­ბა.­ პრო­ექ­ტში­ დას­მუ­ლი­ამ­ოც­ან­ებ­ის­წარ­მა­ტე­ბით­გა­დაწყვე­ტას­ პრაქ­ტი­კუ­ლი­ მნიშ­ვნე­ლო­ბაც­ ექ­ნე­ბა,­რად­გან­ და­ინ­ტე­რე­სე­ბულ­ ნავ­თობ­მომ­პო­ვე­ბელ­ ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ებს­ მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი­ფი­ნან­სუ­რი­რე­სურ­სე­ბის­ ეკ­ონ­ომი­ის­ სა­შუ­ალ­ებ­ას­მის­ცემს.

მაია ჭიჭინაძე

სი­ცოცხლის­შემ­სწავ­ლელ­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­დოქ­ტო­რი,­პა­ლი­ნო­ლო­გი­ის­მი­მარ­თუ­ლე­ბით.­არ­ის­სა­ქარ­თვე­ლოს­ერ­ოვ­ნუ­ლი­მუ­ზე­უმ­ის­პა­ლე­ობი­ოლ­ოგი­ის­ინ­სტი­ტუ­ტის­მეც­ნი­ერ­თა­ნამ­შრო­მე­ლი,­მი­სი­კვლე­ვის­სფე­რო­ებია:­პა­ლი­ნო­ლო­გია,­პა­ლი­ნო­ლო­გი­ური­მე­თო­დე­ბით­გე­ოლ­ოგი­ური­ნა­ლე­ქე­ბი­სა­და­არ­ქე­ოლ­ოგი­ური­მა­სა­ლის­შეს­წავ­ლა.­არის­15­ზე­მე­ტი­სა­მეც­ნი­ერო­სტა­ტი­ის­ავ­ტო­რი.­2007­2015­წლებ­ში­მო­ნა­წი­ლე­ობ­და­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­სა­მეც­ნი­ერო­ფო­რუ­მებ­ში.­2011­2013­წლებ­ში­მო­ნა­წი­ლე­ობ­და­საგ­რან­ტო­პრო­ექ­ტებ­ში:­2011­2013­SCOPES­­ს­პრო­ექ­ტში­–­„Colchis­2­Vani,­Nokalakevi­in­the­first­Millenium­B.C­and­earlier­cultural­and­environmental­context“.­2012­წელს­შო­თა­რუს­თა­ვე­ლის­ერ­ოვ­ნუ­ლი­სა­მეც­ნი­ერო­ფონ­დის­მი­ერ­და­ფი­ნან­სე­ბულ­სა­მეც­ნი­ერო­საგ­რან­ტო­პრო­ექ­ტში­„გან­ძი­ვა­ნის­ნა­ქა­ლა­ქა­რი­დან“.

2015თსუ მეცნიერება48

ზუსტ და საბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა ფაკულტეტი

ამ­ მი­ზანს­ ემ­სა­ხუ­რე­ბო­და­ თსუ­ პეტ­რე­ მე­ლი­ქიშ­ვი­ლის­ ფი­ზი­კუ­რი­ და­ ორ­გა­ნუ­ლი­ ქი­მი­ის­ ინ­სტი­ტუ­ტის­ აგ­რა­რუ­ლი­ქი­მი­ის­ პრობ­ლე­მა­თა­­ ლა­ბო­რა­ტო­რი­ის­თა­ნამ­შრომლე­ბის­ მი­ერ­ ლა­ბო­რა­ტო­რი­ის­ გამ­გის,­ მთა­ვა­რი­ მეც­ნი­ერ­თა­ნამ­შრო­მე­ლის,­ქი­მი­ის­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­დოქ­ტო­რის­სპარ­ტაკ­ ურ­ოტ­აძ­ის­ ხელ­მძღვა­ნე­ლო­ბით­გან­ხორ­ცი­ელ­ებ­ული­პრო­ექ­ტი:­ „ბი­ოლ­ით­ონ­ებ­ისა­და­ბუ­ნებ­რი­ვი­ცე­ოლ­ით­ებ­ის­შემ­ცვე­ლი­ახ­ალი­თა­ობ­ის­პრე­მიქ­სე­ბი“.­პრო­ექ­ტის­ხან­გრძლი­ვო­ბა­იყო­3­წე­ლი­და­იგი­2011­2014­წლებ­ში­მიმ­დი­ნა­რე­ობ­და.­პრო­ექ­ტი­და­ფი­ნან­სდა­უკ­რა­ინ­ის­მეც­ნი­ერ­ებ­ისა­და­ტექ­ნო­ლო­გი­ებ­ის­ცენ­ტრის­(უმ­ტც)­მი­ერ.

კვლე­ვის­ ავ­ტორ­თა­ გან­მარ­ტე­ბით:­„მეფ­რინ­ვე­ლე­ობ­ისა­ და­ მეცხო­ვე­ლე­ობ­ის­ გან­ვი­თა­რე­ბის­ ერთ­ერთ­ აუც­ილ­ებ­ელ­პი­რო­ბას­ წარ­მო­ად­გენს­ საკ­ვე­ბი­ რა­ცი­ონ­ის­ ყო­ველ­დღი­ური­ შედ­გე­ნი­ლო­ბის­ უზ­რუ­ნველ­ყო­ფა­ ეფ­ექ­ტუ­რი,­ სრულ­ფა­სო­ვა­ნი­და­ბა­ლან­სი­რე­ბუ­ლი­და­ნა­მა­ტე­ბით,­უპ­ირ­ვე­ლეს­ყოვ­ლი­სა­შე­უც­ვლე­ლი­ბი­ო­ლი­თო­ნე­ბი­თა­ და­ ორ­გა­ნუ­ლი­ ნივ­თი­ერ­ებ­ებ­ით­(ამ­ინ­ომ­ჟა­ვე­ბი,­ოქ­სი­მ­ჟა­ვე­ბი­და­სხვ.).

და­ნა­მა­ტე­ბის­ შე­მად­გენლო­ბა­ში,­ სა­სი­ცოცხლოდ­აუც­ილ­ებ­ელი­ბი­ოლ­ით­ონ­ებ­ის­მარ­ტი­ვი­ მა­რი­ლ­ე­ბი­ (სულ­ფ­ა­­ტე­ბი,­ ქლო­რი­დე­ბი,­ კარ­ბო­ნა­ტე­ბი,­ იოდ­იდ­ები­ და­სხვ.)­და­ორ­გა­ნუ­ლი­ნივ­თ­ი­ერე­ბე­ბი­შე­ყავთ­ცალ­ცალ­კე­ან­ერ­თდრო­ულ­ად­ნა­რე­ვე­ბის­

სა­ხით;­ ას­ევე­ წარ­მა­ტე­ბით­ გა­მო­იყ­ენ­ება,­რო­გორც­ საკ­ვე­ბის­ და­ნა­მა­ტი­ სხვა­დას­ხვა­ბუ­ნებ­რი­ვი­ ცე­ოლ­ით­ები­ (კლი­ნოპ­ტი­ლო­ლი­თი,­ლო­მონ­ტი­ტი­და­სხვ.),­რომ­ლ­ე­ბ­იც­რო­გორც­ცნო­ბი­ლია­ხა­სი­ათ­დე­ბი­ან­პრო­ლონ­გი­რე­ბის­ეფ­ექ­ტით.

ლი­ტე­რა­ტუ­რუ­ლი­მო­ნა­ცე­მე­ბის­სა­ფუძ­ველ­ზე­ ცნო­ბი­ლია,­ რომ­ ბიო­ლ­ი­თ­ონ­ები­ცოცხალ­ ორ­გა­ნიზ­მში­ თა­ვი­ანთ­ ფუნქ­ცი­ებს­ას­რუ­ლე­ბენ­არა­მა­რ­ტი­ვი­მა­რი­ლე­ბის,­არ­ამ­ედ­ბი­ოკო­ორდ­ი­ნა­ცი­ული­ნა­ერთ­ე­ბ­ის­სახ­ით.­ ამ­იტ­ომ­ ორ­გა­ნ­ი­­ზმში­ ლი­თ­ო­ნე­ბის­ბი­ოკ­ორ­დი­ნა­ცი­ული­ ნა­ერ­თე­ბის­ სა­ხით­შეყ­ვა­ნი­სას­ად­გ­ი­ლი­აქ­ვს­მა­თი­ბიო­ლ­ო­გი­ური­აქ­ტი­ვ­ო­ბის­მკვეთრ­ზრდას“;

პრო­ექ­ტის­ ფარ­გლებ­ში­ ჩა­ტა­რე­ბუ­ლი­კვლე­ვე­ბის­სა­ფუძ­ველ­ზე­ლა­ბო­რა­ტო­რი­ის­თა­ნამ­შრომ­ლებ­მა­ მი­იღ­ეს­ ცოცხა­ლი­ მა­­­­სის­ მა­ტე­ბა,­ და­ცე­მის­ შემ­ცი­რე­ბა,­ ხორ­ცის­ხა­რის­ხ­ის­გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბა­და­და­ავ­ად­ებ­ებ­ის­შემ­ცი­რე­ბა;­რაც­ კი­დევ­ ერ­თხელ­ ად­ას­ტუ­რებს,­ რომ­ დე­ფი­ცი­ტუ­რი­ ბი­ოლ­ით­ონ­ები­პრე­მიქ­სე­ბის­შე­­­მა­დ­გენ­ლ­ობა­ში,­ნაც­ვლად­მარ­ტი­ვი­მა­რი­ლე­ბი­სა,­შე­ტა­ნილ­უნ­და­იქ­ნას­კო­ორ­დი­ნა­ცი­ული­ნა­ერ­თ­ებ­ის­სა­ხით.

პრო­ექ­ტში­და­სა­ხუ­ლი­მიზ­ნის­მი­საღ­წე­ვად­შეს­რულ­და­შემ­დე­გი­ამო­ცა­ნე­ბ­ი:

ჩა­ტა­რე­ბუ­ლი­იქ­ნა­შე­უც­ვლე­ლი­ბი­ოლ­ით­ონ­ებ­ის­და­ორ­გა­ნუ­ლი­ნივ­თი­ერ­ებ­ებ­ის­(ამ­ინ­ომ­ჟა­ვე­ბის,­ ოქ­სიმ­ჟა­ვე­ბის­ და­ ა.შ.)­შემ­ცვე­ლი­ კო­ორ­დი­ნა­ცი­ული­ ნა­ერთ­ებ­ის­

ქარ თვე ლი მეც ნი ერ ებ ის კვლე ვე ბი – ფრინ ველ თა და ცხო ველ თა

ბა ლან სი რე ბუ ლი კვე ბის გა სა უმ ჯო ბე სებ ლად

საწარმოო ცდები ფრინველებზე

დღე­ის­ათ­ვის­ერთ­ერთ­აქ­ტუ­ალ­ურ­პრობ­ლე­მად­კვლავ­რჩე­ბა­ფრინ­ვე­­ლ­თა­და­ცხოვ­ე­ლ­თა­სრულ­ფა­სო­ვა­ნი­და­ბა­ლან­სი­რე­ბუ­ლი­კვე­ბა.­სწო­რედ­ამ­იტ­ომ,­თსუ­პეტ­რე­მე­ლი­ქიშ­ვი­ლის­ფი­ზი­კუ­რი­და­ორ­გა­ნუ­ლი­ქი­მი­ის­ინ­სტი­ტუ­ტის­აგ­რა­რუ­ლი­ქი­მი­ის­პრობ­ლე­მა­თა­ლა­ბო­რა­ტო­რი­ის­თა­ნამ­შრომ­ლებ­მა­მიზ­ნად­და­ის­ახ­ეს­შე­ექ­მნათ­ბი­ოლი­თო­ნე­ბი­სა­და­ორ­გა­ნუ­ლი­ნივ­თი­ერ­ებ­ებ­ის­შემ­ცვე­ლი­ბი­ოკო­ორ­დი­ნა­ცი­ული­ნა­ერ­თე­ბი­და­მა­თი­კო­­­მპო­ზი­ცი­ები­ბუ­ნებ­რივ­ცე­ოლ­ით­ებ­თან­ერ­თად.­რაც­უზ­რუნ­ველ­ყოფს­იაფი,­ეკ­ოლ­ოგი­ურ­ად­უს­ა­­ფრთხო,­უნ­არ­ჩე­ნო,­ან­ტი­ბაქ­ტე­რი­ული­და­ან­ტი­სეპ­ტი­კუ­რი­და­ნა­მა­ტე­ბის­მი­ღე­ბას.­

თსუ მეცნიერება 492015

სინ­თე­ზი;­სინ­თე­ზი­რე­ბუ­ლი­ნა­ერ­თე­ბი­სა­და­ბუ­ნებ­რი­ვი­ ცე­ოლ­ით­ებ­ის­ (კლი­ნოპ­ტი­ლო­ლი­ტი,­ლო­მ­ო­ნ­ტ­იტი)­ სა­ფუძ­ველ­ზე­ მომ­ზა­დდა­ოპ­ტი­მა­ლუ­რი­შე­მად­გენ­ლო­ბის­კომ­პო­ზი­ცი­ები;

შე­იქ­მნა­შე­უც­ვლე­ლი­ბი­ოლი­თო­ნე­ბის,­ორ­­­გა­ნუ­ლი­ ნივ­თი­ერ­ებ­ებ­ის­და­ ცე­ოლ­ით­ებ­ის­ შემ­ცვე­ლი­ ეფ­ექ­ტიანი­ დო­ზე­ბის­ და­ოპ­ტი­მა­ლუ­რი­ შე­მად­გენ­ლ­ო­ბის­ იაფი,­ ეკ­ოლ­ოგი­ურ­ად­ უს­აფ­რთხო,­ უნ­არ­ჩე­ნო­ და­ნა­­მა­ტე­ბ­ის­ მეც­ნი­ერ­ულ­ად­და­სა­ბუ­თე­ბ­უ­ლი­რე­ცეპ­ტე­ბი,­რო­მელ­თა­გა­მო­ყე­ნე­ბის­შე­დე­გად­დად­გინდა:

ფრინ­ვე­ლი­სა­ და­ ცხო­ვე­ლის­ მი­ერ­მკვე­ბა­ვი­ ნივ­თი­ერ­ებ­ებ­ის­ გა­ხან­გრძლი­ვე­ბულ­და­ თან­და­თა­ნო­ბით­ შეთ­ვი­სე­ბა;­ და­

ცე­მის­მაქ­სი­მა­ლური­შემ­ცი­რე­ბა;­ცოცხა­ლი­მა­სის­მა­ტე­ბა­–­1­15%­ით;­ხორ­ცის­ხა­რის­ხის­ გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბა;­ ფი­ზი­ოლ­ოგი­ური­ და­ბი­ოქ­იმი­ური­ მაჩ­ვე­ნებ­ლე­ბის­ შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბა­და­სა­შვ­ე­ბი­ნორ­მის­ზღვრებ­ში;­სხვა­დას­ხვა­და­ავ­ად­ებ­ებ­ის­ თა­ვი­დან­ აც­ილ­ება;­ საკ­ვე­ბის­და­ნა­ხარ­ჯის­შემ­ცი­რე­ბა­(საკ­ვე­ბის­ათ­ვი­სე­ბის­ეფ­ექ­ტიანო­ბის­გაზ­რდის­ხარ­ჯზე);­საკ­ვე­ბის­ თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბის­ შემ­ცი­რე­ბა­ ბუ­ნებ­რი­ვი­ ცე­ოლ­ით­ებ­ის­ გა­მო­ყე­ნე­ბის­ხარ­ჯზე;­ მომ­ზად­და­ რე­კო­მენ­და­ცი­ები­ მი­ღე­ბუ­ლი­ კომ­პო­ზი­ცი­ებ­ის­ გა­მო­ყე­ნე­ბა­ზე­ფრინ­ველ­თა­ და­ ცხო­ველ­თა­ კვე­ბა­ში.­ მი­ღე­ბუ­ლი­კომ­პო­ზი­ცი­ებ­ის­გა­მოც­და­ჩა­ტარ­და­ ფრინ­ველ­ზე­ (კვერ­ცხმდე­ბე­ლი,­ ბრო­ილ­ერი)­და­ბოც­ვე­რ­ზე.

იამზე ბეშკენაძე

ივანე­ჯავახიშვილის­სახელობის­თბილისის­სახელმწიფო­უნივერსიტეტის­პეტრე­მელიქიშვილის­ფიზიკური­და­ორგანული­ქიმიის­ინსტიტუტის­აგრარული­ქიმიის­პრობლემათა­ლაბორატორიის­მთავარი­მეცნიერი­თანამშრომელი,­ქიმიის­მეცნიერებათა­კანდიდატი,­აკადემიური­დოქტორი.­არის­100­ზე­მეტი­სამეცნიერო­ნაშრომის­ავტორი;­გახლავთ­არაერთი­საერთაშორისო­კონფერენციის­მონაწილე;­12­პატენტის­მფლობელი.­საერთაშორისო­გრანტის­მონაწილე­და­ეროვნული­სამეცნიერო­გრანტის­ხელმძღვანელი.

საწარმოო ცდები ბოცვრებზე

2015თსუ მეცნიერება50

ზუსტ და საბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა ფაკულტეტი

პრო­ექ­ტი­„შა­ვი­ზღვის­დი­აგ­ნო­ზი­სა­და­ოპ­ერ­ატი­ული­ პროგ­ნო­ზის­ სის­ტე­მის­ შე­მუ­შა­ვე­ბა“,­ რო­მე­ლიც­ აღ­მო­სავ­ლეთ­ შა­ვი­ზღვის­(მო­იც­ავს­სა­ქარ­თვე­ლოს­სა­ნა­პი­რო­ზოლ­სა­ და­ მიმ­დე­ბა­რე­ აკ­ვა­ტო­რი­ას)­ რე­გი­ონ­ული­პროგ­ნო­ზის­სის­ტე­მა­საც­გუ­ლის­ხმობ­და,­და­იწყო­ევ­რო­კავ­ში­რის­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ სა­მეც­ნი­ერო­ტექ­ნი­კუ­რი­ პრო­ექ­ტის­ARENA­ფარ­გლებ­ში­(2003­2005­წწ.).

2005­ წლის­ ივ­ლის­ში­ ხუ­თი­დღის­ გან­მავ­ლო­ბა­ში­ შა­ვი­ ზღვის­ ოკე­ან­ოგ­რა­ფი­ის­ის­ტო­რი­აში­ პირ­ვე­ლად­ ევ­რო­კავ­ში­რის­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ სა­მეც­ნი­ერო­ტექ­ნი­კუ­რი­პრო­ექ­ტის­ ARENA­ ფარ­გლებ­ში­ გან­ხორ­ცი­ელ­და­ სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ საპი­ლო­ტე­ ექ­სპე­რი­მენ­ტი,­რომ­ლის­ მი­ზა­ნი­ იყო­შე­მოწ­მე­ბუ­ლი­ყო­ შა­ვი­ ზღვის­ დი­აგ­ნო­ზი­სა­ და­პროგ­ნო­ზის­ სის­ტე­მის­ პროგ­ნო­ზუ­ლი­ შე­საძ­ლებ­ლო­ბე­ბი­და­მი­სი­ფუნ­ქცი­ონ­ირ­ება­ოპ­ერ­ატი­ულ­თან­ მი­ახ­ლო­ებ­ულ­ რე­ჟიმ­ში.­ამ­პროგ­ნო­ზუ­ლი­სის­ტე­მის­ერთ­ერ­თი­შე­მად­გე­ნე­ლი­ნა­წი­ლი­იყო­ჩვენს­მი­ერ­შე­მუ­შა­ვე­ბუ­ლი­რე­გი­ონ­ული­პროგ­ნო­ზუ­ლი­სის­ტე­მა­ შა­ვი­ ზღვის­ გა­ნა­პი­რა­ აღ­მო­სავ­ლეთ­ნა­წი­ლი­სათ­ვის.­პი­ლო­ტურ­ექ­სპე­რი­მენ­ტში­მო­ნა­წი­ლე­ობ­დნენ­ყვე­ლა­შა­ვიზღვის­პი­რა­ქვეყ­ნის­ –­ ბულ­გა­რე­თის,­ თურ­ქე­თის,­ რუ­მი­ნე­თის,­ რუ­სე­თის,­ სა­ქარ­თვე­ლო­სა­ და­უკ­რა­ინ­ის­წამ­ყვა­ნი­სა­მეც­ნი­ერო­ცენ­ტრე­ბი,­მათ­შო­რის­მ.­ნო­დი­ას­გე­ოფ­იზ­იკ­ის­ინ­სტი­ტუ­ტი.­ აღ­ნიშ­ნულ­სა­მუ­შაოებს­კო­ორ­დი­ნა­ცი­ას­უწ­ევ­და­უკ­რა­ინ­ის­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­ერ­ოვ­ნუ­ლი­აკ­ად­ემი­ის­ზღვის­ჰიდ­რო­ფი­ზი­კის­ინ­სტი­ტუ­ტი­(ქ.­სე­ვას­ტო­პო­ლი).­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ექ­სპერ­ტთა­ერ­თსუ­ლო­ვა­ნი­შე­ფა­სე­ბით­ ექ­სპე­რი­მენ­ტი­ წარ­მა­ტე­ბუ­ლი­ აღ­მოჩ­ნდა,­რო­მელ­მაც­და­ად­ას­ტუ­რა­შა­ვი­ზღვის­პროგ­ნო­ზუ­ლი­ სის­ტე­მის­ სა­იმ­ედო­ობა­ და­მი­სი­ ოპ­ერ­ატი­ულ­ რე­ჟიმ­ში­ ფუნ­ქცი­ონ­ირ­ებ­ის­რე­ალ­ური­შე­საძ­ლებ­ლო­ბა.­

პრო­ექ­ტის­ შემ­დგო­მი­ გან­ვი­თა­რე­ბა­უკ­ვე­ ევ­რო­კავ­ში­რის­ ან­ალ­ოგი­ური­ პრო­ექ­ტის­ECOOP­ფარ­გლებ­ში­(2008­2011­წწ.)­მოხ­და.­ სის­ტე­მის­ სრულ­ყო­ფა­და­ გა­ფარ­თო­ება­ ან­თრო­პო­გე­ნუ­რი­ მი­ნა­რე­ვე­ბის­გავ­რცე­ლე­ბის­მა­თე­მა­ტი­კუ­რი­მო­დე­ლე­ბის­ჩარ­თვით­ გან­ხორ­ცი­ელ­და­ შო­თა­ რუს­თა­ვე­ლის­ ერ­ოვ­ნუ­ლი­ სა­მეც­ნი­ერო­ ფონ­დის­გრან­ტის­ფარ­გლებ­ში­(2013­2015­წწ.).

ამ­ კვლე­ვებ­ში­ ჩარ­თუ­ლნი­ იყ­ვნენ­თსუ­სა­მეც­ნი­ერო­ ინ­სტი­ტუ­ტის­ წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბი:­ ავ­თან­დილ­ კორ­ძა­ძე,­ ფი­ზი­კა­მა­

თე­მა­ტი­კის­ მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­ დოქ­ტო­რი,­პრო­ფე­სო­რი.­ მ.­ ნო­დი­ას­ გე­ოფ­იზ­იკ­ის­ინ­სტი­ტუ­ტის­ ზღვი­სა­ და­ ატ­მოს­ფე­როს­ გე­ოფ­იზ­იკ­ური­ პრო­ცე­სე­ბის­ მა­თე­მა­ტი­კუ­რი­მო­დე­ლი­რე­ბის­ სექ­ტო­რის­ გამ­გე­ და­ დე­მუ­რი­ დე­მეტ­რაშ­ვი­ლი,­ ფი­ზი­კა­მა­თე­მა­ტი­კის­ მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­დოქ­ტო­რი,­ მ.­ ნო­დი­ას­გე­ოფ­იზ­იკ­ის­ ინ­სტი­ტუ­ტის­ ზღვი­სა­ და­ ატ­მოს­ფე­როს­ გე­ოფ­იზ­იკ­ური­ პრო­ცე­სე­ბის­მა­თე­მა­ტი­კუ­რი­ მო­დე­ლი­რე­ბის­ სექ­ტო­რის­მთა­ვა­რი­მეც­ნი­ერ­თა­ნამ­შრო­მე­ლი.

რო­გორც­ მეც­ნი­ერ­ები­ გან­მარ­ტა­ვენ,­მოკ­ლე­ვა­დი­ანი­ საპ­როგ­ნო­ზო­ სის­ტე­მის­შექ­მნა­ამ­ფორ­მა­ტით­პირ­ვე­ლად­მოხ­და.­კერ­ძოდ,­პირ­ვე­ლად­გან­ხორ­ცი­ელ­და­აღ­მო­სავ­ლეთ­შა­ვი­ზღვის­პროგ­ნო­ზუ­ლი­სის­ტე­მის­ ფუნ­ქცი­ონ­ირ­ება­ ოპ­ერ­ატი­ულ­თან­მი­ახ­ლო­ებ­ულ­ რე­ჟიმ­ში.­ პროგ­ნო­ზუ­ლი­სის­ტე­მის­ ძი­რი­თა­დი­ ბირ­თვი­ –­ მა­ღა­ლი­გარ­ჩე­ვი­სუ­ნა­რი­ან­ობ­ის­ მქო­ნე­ შა­ვი­ ზღვის­დი­ნა­მი­კის­ რე­გი­ონ­ული­ მო­დე­ლი­ გან­სხვავ­დე­ბა­ საზღვარ­გა­რეთ­შე­მუ­შა­ვე­ბუ­ლი­შა­ვი­ ზღვის­ დი­ნა­მი­კის­ მო­დე­ლე­ბი­სა­გან­ფი­ზი­კუ­რი­ ფაქ­ტო­რე­ბის­ გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბის­მე­თო­დო­ლო­გი­ით­და­დი­ფე­რენ­ცი­ალ­ურ­ გან­ტო­ლე­ბა­თა­ ამ­ოხ­სნის­ რიცხვი­თი­მე­თო­დე­ბით.­

საპ­როგ­ნო­ზო­ არე­ –­ ზღვის­ აღ­მო­სავ­ლეთ­ აკ­ვა­ტო­რია­ გა­მო­ყო­ფი­ლია­ ზღვის­ღია­ ნა­წი­ლი­სა­გან­ პი­რო­ბი­თი­ თხე­ვა­დი­საზღვრით,­ რო­მე­ლიც­ და­ახ­ლო­ებ­ით­ ემ­თხვე­ვა­ქ.­ტუ­აფ­სე­ზე­გა­მა­ვალ­მე­რი­დი­ანს.­

რე­გი­ონ­ული­პროგ­ნო­ზის­სის­ტე­მა­შედ­გე­ბა­ ჰიდ­რო­დი­ნა­მი­კუ­რი­ და­ ეკ­ოლ­ოგი­ური­ ბლო­კე­ბი­სა­გან.­ ჰიდ­რო­დი­ნა­მი­კუ­რი­ბლო­კის­ ძი­რი­თა­დი­ ბირ­თვია­ შა­ვი­ ზღვის­დი­ნა­მი­კის­ რე­გი­ონ­ული­ მო­დე­ლი­ (ავ­ტო­რე­ბი:­ ა.­ კორ­ძა­ძე,­ დ.­ დე­მეტ­რაშ­ვი­ლი),­ეკ­ოლ­ოგი­ური­ ბლო­კის­ შე­მად­გე­ნე­ლი­ ნა­წი­ლე­ბია­ზღვის­გა­რე­მო­ში­ნავ­თო­ბი­სა­და­სხვა­ და­მა­ჭუჭყი­ან­ებ­ელ­ ნივ­თი­ერ­ებ­ათა­გავ­რცე­ლე­ბის­ორი­და­ სამ­გან­ზო­მი­ლე­ბი­ანი­მა­თე­მა­ტი­კუ­რი­მო­დე­ლე­ბი.­ზღვის­დი­ნა­მი­კის­ რე­გი­ონ­ული­ მო­დე­ლი­ და­ფუძ­ნე­ბუ­ლია­ ოკე­ან­ის­ ჰიდ­რო­თერ­მო­დი­ნა­მი­კის­სრულ­ გან­ტო­ლე­ბა­თა­ სის­ტე­მა­ზე,­ ხო­ლო­მი­ნა­რე­ვის­გავ­რცე­ლე­ბის­ამ­ოც­ან­ები­ეფ­უძ­ნე­ბა­ გა­და­ტა­ნა­დი­ფუ­ზი­ის­ ორ­და­ სამ­გან­ზო­მი­ლე­ბი­ან­ გან­ტო­ლე­ბებს,­ რომ­ლე­ბიც­გა­მო­იყ­ენ­ებ­ენ­ჰიდ­რო­დი­ნა­მი­კურ­ბლოკ­ში­გა­მოთ­ვლილ­ზღვის­დი­ნე­ბის­ველს.­რე­გი­ონ­ული­ პროგ­ნო­ზუ­ლი­ სის­ტე­მის­ ფუნ­ქცი­

თსუ მეც ნი ერ ებ მა შა ვი ზღვის რე გი ონ ული მოკ ლე ვა დი ანი პროგ ნო ზის სის ტე მის

შექ მნა ში მი იღ ეს მო ნა წი ლე ობაქარ­თვე­ლი­მეც­ნი­ერ­ებ­ის­მო­ნა­წი­ლე­ობ­ით,­მა­თე­მა­ტი­კუ­რი­მო­დე­ლი­რე­ბის­სა­ფუძ­ველ­ზე­შე­იქ­მნა­აღ­მო­სავ­ლეთ­შა­ვი­ზღვის­რე­გი­ონ­ული­მოკ­ლე­ვა­დი­ანი­პროგ­ნო­ზის­სის­ტე­მა,­რო­მე­ლიც­ერთ­ერ­თი­შე­მად­გე­ნე­ლი­კომ­პო­ნენ­ტია­მთლი­ან­ად­შა­ვი­ზღვის­დი­აგ­ნო­ზი­სა­და­პროგ­ნო­ზის­სის­ტე­მი­სა.

ავთანდილ კორძაძე

ფი­ზი­კა­მა­თე­მა­ტი­კის­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­დოქ­ტო­რი,­პრო­ფე­სო­რი,­ივ­ანე­ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლის­სა­ხე­ლო­ბის­თბი­ლი­სის­სა­ხელ­მწი­ფო­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის­მ.­ნო­დი­ას­გე­ოფ­იზ­იკ­ის­­ინ­სტი­ტუ­ტის­ზღვი­სა­და­ატ­მოს­ფე­როს­გე­ოფ­იზ­იკ­ური­პრო­ცე­სე­ბის­მა­თე­მა­ტი­კუ­რი­მო­დე­ლი­რე­ბის­სექ­ტო­რის­ხელ­მძღვა­ნე­ლი.­არ­ის­მე­რაბ­ალ­ექ­სი­ძი­სა­(1996)­და­მი­ხე­ილ­ნო­დი­ას­სა­ხე­ლო­ბის­­პრე­მი­ებ­ის­ლა­ურე­ატი­(2012),­ევ­რო­პის­დე­და­მი­წის­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­კავ­ში­რის­წევ­რი­(2014),­ოკე­ან­ის­ექ­სპერ­ტი­(http://www.oceanexpert.net/).­1996­წლი­დან­არ­ის­ჟურ­ნა­ლის­„სა­ქარ­თვე­ლოს­გე­ოფ­იზ­იკ­ური­სა­ზო­გა­დო­ებ­ის­ჟურ­ნა­ლი,­სე­რია­ბ“­მთა­ვა­რი­რე­და­ტო­რი.­არ­ის­მრა­ვა­ლი­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­სა­მეც­ნი­ერო­კონ­ფე­რენ­ცი­ისა­და­ფო­რუ­მის­მო­ნა­წი­ლე,­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­და­ერ­ოვ­ნუ­ლი­სა­მეც­ნი­ერო­გრან­ტე­ბის­ხელ­მძღვა­ნე­ლი.­მი­სი­სა­მეც­ნი­ერო­საქ­მი­ან­ობა­და­ინ­ტე­რე­სე­ბი­მო­იც­ავს­ოკე­ან­ისა­და­ატ­მოს­ფე­როს­დი­ნა­მი­კის­ამ­ოც­ან­ებ­ის­მა­თე­მა­ტი­კურ­და­სა­ბუ­თე­ბას,­შავ­ზღვა­სა­და­ატ­მოს­ფე­რო­ში­ჰიდ­რო­თერ­მო­დი­ნა­მი­კუ­რი­და­ეკ­ოლ­ოგი­ური­პრო­ცე­სე­ბის­მა­თე­მა­ტი­კურ­მო­დე­ლი­რე­ბას,­ზღვა­ატ­მოს­ფე­როს­ურ­თი­ერ­თქმე­დე­ბას;­აღ­ნიშ­ნულ­სა­კითხებ­ზე­მას­გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბუ­ლი­აქ­ვს­170­მდე­სა­მეც­ნი­ერო­ნაშ­რო­მი­რეს­პუბ­ლი­კი­სა­და­უცხო­ეთ­ის­სა­მეც­ნი­ერო­გა­მო­ცე­მებ­ში.

თსუ მეცნიერება 512015

ონ­ირ­ებ­ის­ათ­ვის­სა­ჭი­რო­ყვე­ლა­მო­ნა­ცე­მი­მი­იღ­ება­ყო­ველ­დღი­ურ­ად­ინ­ტერ­ნე­ტის­სა­შუ­ალ­ებ­ით­ ზღვის­ ჰიდ­რო­ფი­ზი­კის­ ინ­სტი­ტუ­ტი­დან­(ქ.­სე­ვას­ტო­პო­ლი).

რო­გორც­ პრო­ექ­ტში­ ჩარ­თუ­ლი­ მეც­ნი­ერ­ები­ აცხა­დე­ბენ,­ რე­გი­ონ­ული­ პროგ­ნო­ზის­ სის­ტე­მა­ არ­ წარ­მო­ად­გენს­ სა­ბო­ლოო­ ვერ­სი­ას­ და­ აღ­ნიშ­ნუ­ლი­ სის­ტე­მის­სრულ­ყო­ფის­ მიზ­ნით­ სა­მუ­შო­ები­ დღემ­დე­გრძელ­დე­ბა.­

პრო­ექ­ტის­შე­დე­გებ­ზე­სა­უბ­რი­სას­გა­მო­ყო­ფენ­შემ­დეგ­მიღ­წე­ვებს:

შე­მუ­შა­ვე­ბუ­ლია­რე­გი­ონ­ული­პროგ­ნო­ზის­ სის­ტე­მა,­ რო­მე­ლიც­ უზ­რუნ­ველ­ყოფს­ძი­რი­თა­დი­ ჰიდ­რო­ფი­ზი­კუ­რი­ ვე­ლე­ბის­–­ დი­ნე­ბის,­ ტემ­პე­რა­ტუ­რი­სა­ და­ მა­რი­ლი­ან­ობ­ის­ სამ­გან­ზო­მი­ლე­ბი­ანი­ ვე­ლე­ბის­პროგ­ნოზს­ სა­მი­დღის­ წი­ნას­წა­რო­ბით­შა­ვი­ ზღვის­ სა­ქარ­თვე­ლოს­ სექ­ტორ­სა­ და­მიმ­დე­ბა­რე­ აკ­ვა­ტო­რი­აში­ 1­ კმ­ ჰო­რი­ზონ­ტა­ლუ­რი­ გარ­ჩე­ვი­სუ­ნა­რი­ან­ობ­ით,­ ხო­ლო­სა­გან­გე­ბო­ სი­ტუ­აცი­ებ­ში­ იგი­ სა­შუ­ალ­ებ­ას­იძ­ლე­ვა­ გა­მოვ­თვა­ლოთ­ ზღვა­ში­ მოხ­ვედ­რი­ლი­ ნავ­თო­ბი­სა­ და­ სხვა­ მი­ნა­რე­ვე­ბის­გავ­რცე­ლე­ბის­ ზო­ნე­ბი­ და­ და­ჭუჭყი­ან­ებ­ის­კონ­ცენ­ტრა­ცი­ები.

­ მნიშ­ნე­ლო­ვა­ნია,­ რომ­ ამ­ჟა­მად,­ შა­ვი­ზღვის­ რე­გი­ონ­ული­ პროგ­ნო­ზის­ სის­ტე­მა­მუ­შა­ობს­ ოპ­ერ­ატი­ულ­თან­ მი­ახ­ლო­ებ­ულ­რე­ჟიმ­ში­ და­ ჰიდ­რო­ფი­ზი­კუ­რი­ ვე­ლე­ბის­ –­დი­ნე­ბის,­ტემ­პე­რა­ტუ­რი­სა­და­მა­რი­ლი­ნო­ბის­ვე­ლე­ბის­24,­48­და­72­სა­ათი­ანი­პროგ­ნო­ზის­ შე­დე­გე­ბი­ ვი­ზუ­ალ­ური­ ფორ­მით­თავ­სდე­ბა­ ინ­ტერ­ნეტ­ში­ შემ­დეგ­ მი­სა­მარ­თზე:­www.ig­geophysics.ge.­პროგ­ნო­ზის­შე­დე­გე­ბით­და­ინ­ტე­რე­სე­ბულ­პი­რებს­და­ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ებს,­რომ­ლებ­საც­სურ­ვი­ლი­აქ­ვთ­მი­იღ­ონ­ პროგ­ნო­ზუ­ლი­ ინ­ფორ­მა­ცია­ სხვა­სა­ხით­ან­უფ­რო­დე­ტა­ლუ­რი­ინ­ფორ­მა­ცია­პროგ­ნო­ზუ­ლი­ვე­ლე­ბის­შე­სა­ხებ,­შე­უძ­ლი­ათ­და­ეკ­ონ­ტაქ­ტონ­ავ­ტო­რებს.­

ავ­არი­ული­ სი­ტუ­აცი­ებ­ის­ შემ­თხვე­ვა­ში,­რო­ცა­შე­საძ­ლე­ბე­ლია­ზღვის­აკ­ვა­ტო­რი­ის­და­ჭუჭყი­ან­ება­ ნავ­თო­ბი­თა­ და­ სხვა­ მი­ნა­რე­ვე­ბით,­ შე­მუ­შა­ვე­ბუ­ლი­ პროგ­ნო­ზუ­ლი­სის­ტე­მა­სა­შუ­ალ­ებ­ას­მის­ცემს­მეც­ნი­ერ­ებს­დრო­ულ­ად­ იწ­ინ­ას­წარ­მეტყვე­ლონ­ და­ჭუჭყი­ან­ებ­ის­ არე­ები­ და­ კონ­ცენ­ტრა­ცი­ები­და­მის­სა­ფუძ­ველ­ზე­მი­აწ­ოდ­ონ­რე­კო­მენ­და­ცი­ები­ შე­სა­ბა­მის­ უწყე­ბებს,­ რა­თა­ მი­ნი­

მუ­მამ­დე­ იქ­ნას­ დაყ­ვა­ნი­ლი­ ავ­არი­ით­ გა­მოწ­ვე­ული­ნე­გა­ტი­ური­შე­დე­გე­ბი.­

მკვლე­ვ­რე­ბის­ აზ­რით,­ შე­მუ­შა­ვე­ბულ­რე­გი­ონ­ულ­ პროგ­ნო­ზულ­ სის­ტე­მას­ მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი­ მეც­ნი­ერ­ული­ და­ პრაქ­ტი­კუ­ლი­ ღი­რე­ბუ­ლე­ბა­ გა­აჩ­ნია.­ მეც­ნი­ერ­ული­ღი­რე­ბუ­ლე­ბა­გა­ნი­საზღვრე­ბა­იმ­ფაქ­ტით,­რომ­ რე­გი­ონ­ული­ პროგ­ნო­ზის­ სის­ტე­მის­ფუნ­ქცი­ონ­ირ­ებ­ის­ შე­დე­გად­ შე­იქ­მნა­ უნ­იკ­ალ­ური­ მო­ნა­ცემ­თა­ ბა­ზა,­ რო­მე­ლიც­ საკ­მა­ოდ­ დე­ტა­ლუ­რად­ ას­ახ­ავს­ შა­ვი­ ზღვის­სა­ქარ­თვე­ლოს­ სექ­ტორ­სა­და­ მიმ­დე­ბა­რე­აკ­ვა­ტო­რი­აში­ 2010­2015­ წწ­ში­ გან­ვი­თა­რე­ბულ­ ჰიდ­რო­თერ­მო­დი­ნა­მი­კურ­ პრო­ცე­სებს,­რაც­უფ­რო­სრულ­ყო­ფილ­სა­ხდის­ჩვენს­ ცოდ­ნას­ აღ­ნიშ­ნულ­ აკ­ვა­ტო­რი­აში­მიმ­დი­ნა­რე­ ჰიდ­რო­ და­ თერ­მო­დი­ნა­მი­კუ­რი­პრო­ცე­სე­ბის­შე­სა­ხებ.­მო­ნა­ცემ­თა­ბა­ზა­ში­ წარ­მოდ­გე­ნი­ლი­ სამ­გან­ზო­მი­ლე­ბი­ანი­დი­ნა­მი­კუ­რი­ ვე­ლე­ბის­ –­ დი­ნე­ბის,­ ტემ­პე­რა­ტუ­რი­სა­ და­ მა­რი­ლი­ან­ობ­ის­ ან­ალ­იზ­მა­აჩ­ვე­ნა,­ რომ­ შა­ვი­ ზღვის­ აღ­მო­სავ­ლეთ­აკ­ვ­ატ­ორია­ წარ­მო­ად­გენს­ დი­ნა­მი­კუ­რად­მე­ტად­ აქ­ტი­ურ­ რაიონს,­ სა­დაც­ უწყვე­ტად­მიმ­დი­ნა­რე­ობს­ მე­ზო­მას­შტა­ბუ­რი­ და­ სუბ­მე­ზო­მას­შტა­ბუ­რი­ გრი­გა­ლე­ბის­ ჩა­სახ­ვა,­ევ­ოლ­უცია­ და­ დი­სი­პა­ცია.­ ჩა­ტა­რე­ბულ­სა­მუ­შა­ოთა­პრაქ­ტი­კულ­ღი­რე­ბუ­ლე­ბას­გა­ნა­პი­რო­ბებს­ის­ფაქ­ტი,­რომ­პროგ­ნო­ზუ­ლი­სის­ტე­მის­ ფუნ­ქცი­ონ­ირ­ებ­ის­ შე­დე­გე­ბი­ შე­საძ­ლე­ბე­ლია­ გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლი­ იქ­ნას­ პრაქ­ტი­კა­ში.­

კვლე­ვის­ შე­დე­გე­ბის­ პრე­ზენ­ტა­ცია­არა­ერთ­ სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ კონ­ფე­რენ­ცი­აზე­ მოხ­და.­ მი­სი­ მიგ­ნე­ბე­ბის­ შე­სა­ხებ­ ას­ევე­ გა­მოქ­ვე­ნე­ბუ­ლია­ სტა­ტი­ები­ იმ­პაქტ­ფაქ­ტო­რი­ან­ ჟურ­ნა­ლებ­ში:­ 1.­ Kordzadze­A.­A.,­ Demetrashvili­ D.­ I.­ Operational­ forecast­of­ hydrophysical­ fields­ in­ the­Georgian­Black­Sea­ coastal­ zone­ within­ the­ ECOOP.­ Ocean­Science,­ 2011,­ 7,­ pp.793­803.­ 2.­ Kordzadze­A.,­ Demetrashvili­ D.­ Coastal­ forecasting­system­ for­ the­ easternmost­ part­ of­ the­Black­ Sea.­ Turkish­ Journal­ of­ fisheries­ and­aquatic­ sciences.­ 2012,­ vol.12,­ pp.­ 471­477,­ www.trjfas.org.­ 3.­ Кордзадзе­ А.­ А.,­Деметрашвили­Д.­И.­Краткосрочный­прогноз­гидрофизических­ полей­ в­ восточной­ части­Черного­моря.­Изв.­РАН,­физика­атмосферы­и­океана.­2013,­т.49,­№­6.,­с.­733­745.

დემური დემეტრაშვილი

ფი­ზი­კა­მა­თე­მა­ტი­კის­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­დოქ­ტო­რი,­ივ­ანე­ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლის­სა­ხე­ლო­ბის­თბი­ლი­სის­სა­ხელ­მწი­ფო­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის­მ.­ნო­დი­ას­გე­ოფ­იზ­იკ­ის­­ინ­სტი­ტუ­ტის­ზღვი­სა­და­ატ­მოს­ფე­როს­გე­ოფ­იზ­იკ­ური­პრო­ცე­სე­ბის­მა­თე­მა­ტი­კუ­რი­მო­დე­ლი­რე­ბის­სექ­ტო­რის­მთა­ვა­რი­მეც­ნი­ერ­თა­ნამ­შრო­მე­ლი.­არ­ის­მი­ხე­ილ­ნო­დი­ას­სა­ხე­ლო­ბის­აკ­ად­ემი­ური­პრე­მი­ის­ლა­ურე­ატი­გე­ოფ­იზ­იკ­ის­დარ­გში(2012),­ევ­რო­პის­დე­და­მი­წის­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­კავ­ში­რის­წევ­რი­(2014).­2009­წლი­დან­არ­ის­გე­ოდ­ეზი­ისა­და­გე­ოფ­იზ­იკ­ის­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­კავ­ში­რის­ოკე­ან­ის­ფი­ზი­კურ­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ას­ოცი­აცი­ის­(IAPCO)­ერ­ოვ­ნუ­ლი­კო­რეს­პონ­დენ­ტი­სა­ქარ­თვე­ლო­დან­და­ოკე­ან­ის­ექ­სპერ­ტი­(http://www.oceanexpert.net/).­არ­ის­მრა­ვა­ლი­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­სა­მეც­ნი­ერო­კონ­ფე­რენ­ცი­ისა­და­ფო­რუ­მის­მო­ნა­წი­ლე,­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­და­ერ­ოვ­ნუ­ლი­სა­მეც­ნი­ერო­გრან­ტე­ბის­ძი­რი­თა­დი­შემ­სრუ­ლე­ბე­ლი.­მი­სი­სა­მეც­ნი­ერო­საქ­მი­ან­ობა­და­ინ­ტე­რე­სე­ბი­მო­იც­ავს­შა­ვ­ზღვა­ში­ჰიდ­რო­დი­ნა­მი­კუ­რი­პრო­ცე­სე­ბი­სა­და­მი­ნა­რე­ვე­ბის­გავ­რცე­ლე­ბის­მა­თე­მა­ტი­კურ­მო­დე­ლი­რე­ბას;­მე­ზო­მას­შტა­ბუ­რი­ატ­მოს­ფე­რუ­ლი­პრო­ცე­სე­ბის­მა­თე­მა­ტი­კურ­მო­დე­ლი­რე­ბას;­ზღვა­ატ­მოს­ფე­როს­ურ­თი­ერ­თქმე­დე­ბას;­ას­ევე,­მა­თე­მა­ტი­კუ­რი­მო­დე­ლე­ბის­პროგ­რა­მუ­ლი­უზ­რუნ­ველ­ყო­ფის­შე­მუ­შა­ვე­ბას.­აღ­ნიშ­ნულ­სა­კითხებ­ზე­მას­გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბუ­ლი­აქ­ვს­160­მდე­სა­მეც­ნი­ერო­ნაშ­რო­მი­რეს­პუბ­ლი­კი­სა­და­უცხო­ეთ­ის­სა­მეც­ნი­ერო­გა­მო­ცე­მებ­ში.

2015თსუ მეცნიერება52

მედიცინის ფაკულტეტი

„ძი­რი­თად­ სტო­მა­ტო­ლო­გი­ურ­ და­ავ­ად­ებ­ათა­ მა­ღა­ლი­ ეპ­იდ­ემი­ოლ­ოგი­ური­მაჩ­ვე­ნებ­ლე­ბის­არ­სე­ბო­ბა­და­მა­თი­უგ­ულ­ვე­ბელ­ყო­ფა­მრა­ვალ­მე­დი­კო­სო­ცი­ალ­ურ­და­ ეკ­ონ­ომ­იკ­ურ­ პრობ­ლე­მას­ შე­უქ­მნის­სა­ქარ­თვე­ლოს­ მო­სახ­ლე­ობ­ას,­ რაც­ მო­სა­ლოდ­ნე­ლი­გარ­თუ­ლე­ბე­ბის­ სიხ­ში­რი­თა­და­ ორ­გა­ნიზ­მზე­ ნე­გა­ტი­ური­ გავ­ლე­ნით­გა­მო­იხ­ატ­ება.­ სწო­რედ­ ამ­იტ­ომ,­ ამ­ მაჩ­ვე­ნებ­ლე­ბის­ გა­მოვ­ლე­ნა,­ შეს­წავ­ლა­ და­შე­ფა­სე­ბა­ აქ­ტუ­ალ­ური­ სა­კითხია.­ მით­ უმ­ეტ­ეს,­ რომ­ სა­ქარ­თვე­ლო­ში­ უკ­ან­ას­კნე­ლი­25­ წლის­ მან­ძილ­ზე­ არ­ არ­სე­ბობს­ სტო­მა­ტო­ლო­გი­ურ­ და­ავ­ად­ებ­ათა­ ეპ­იდ­ემი­ოლ­ოგი­ური­ მო­ნა­ცე­მე­ბი,­ რო­მელ­თა­ და­მუ­შა­ვე­ბა­და­შეს­წავ­ლა­სა­შუ­ალ­ებ­ას­მოგ­ვცემს­გან­ვა­ხორ­ცი­ელ­ოთ­ სტო­მა­ტო­ლო­გი­ურ­და­ავ­ად­ებ­ათა­ პრე­ვენ­ცი­ული­ ღო­ნის­ძი­ებ­ები“.­–­აცხა­დებს­პრო­ექ­ტის­ხელ­მძღვა­ნე­ლი,­მე­დი­ცი­ნის­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­დოქ­ტო­რი,­პრო­ფე­სო­რი,­ თსუ­ მე­დი­ცი­ნის­ ფა­კულ­ტე­ტის­ სტო­მა­ტო­ლო­გი­ისა­ და­ ყბა­სა­ხის­ ქი­რურ­გი­ის­მი­მარ­თუ­ლე­ბის­ხელ­მძღვა­ნე­ლი­მა­მუ­კა­(ვლა­დი­მერ)­მარ­გვე­ლაშ­ვი­ლი.­

კბი­ლის­ ქსო­ვი­ლე­ბის­ მნიშ­ნე­ლო­ვა­ნი­დეს­ტრუქ­ცი­ის­ შე­დე­გად­ მცირ­დე­ბა­ ღეჭ­ვი­თი­უნ­არი­ (ტკი­ვი­ლის­გა­მო),­ არ­ას­რულ­ფა­სოვ­ნად­ და­ღე­ჭი­ლი­ და­ გა­და­მუ­შა­ვე­ბუ­ლი­ საკ­ვე­ბი­ კი­ კუჭ­ნაწ­ლა­ვის­ ტრაქ­ტის­და­ზი­ან­ებ­ის­ მი­ზე­ზი­ შე­იძ­ლე­ბა­ გახ­დეს­ და­კუ­ჭის­და­ნაწ­ლა­ვე­ბის­ლორ­წო­ვან­ში­შე­უქ­ცე­ვა­დი­ცვლი­ლე­ბე­ბიც­კი­გა­მო­იწ­ვი­ოს.­კა­

რი­ეს­ის­აგ­ან­ და­ზი­ან­ებ­ული­ კბი­ლე­ბის­ ბას­რი­ კი­დე­ები­ იწ­ვე­ვენ­ პი­რის­ ღრუს­ რბი­ლი­ქსო­ვი­ლე­ბის­ლორ­წო­ვა­ნის­ გა­ღი­ზი­ან­ებ­ას­და­ გინ­გი­ვი­ტის (ღრძი­ლის­ლო­რო­წო­ვა­ნი­გარ­სის­ ან­თე­ბა),­ გლო­სიტს (ბაქ­ტე­რი­ული­ან­ვი­რუ­სუ­ლი­ინ­ფექ­ცი­ით­გა­მოწ­ვე­ული,­ენ­ის­ან­თე­ბა­დი­და­ავ­ად­ება),­სტო­მა­ტიტს­(პი­რის­ღრუს­ლორ­წო­ვა­ნი­გარ­სის­ან­თე­ბა­დი­და­ავ­ად­ებ­ებ­ის­ სა­ერ­თო­ სა­ხე­ლი)­ და­ სხვა­და­ავ­ად­ებ­ებ­ის­ წარ­მო­შო­ბას.­ კა­რი­ეს­ის­გარ­თუ­ლე­ბა,­თა­ვის­მხრივ,­შე­იძ­ლე­ბა­ორ­გა­ნიზ­მის­ბაქ­ტე­რი­ული­დას­ნე­ბოვ­ნე­ბის­და­სხვა­დას­ხვა­ან­თე­ბი­თი­და­ავ­ად­ებ­ებ­ის­მი­ზე­ზი­გახ­დეს.­მან­ას­ევე­შე­იძ­ლე­ბა­გა­მო­იწ­ვი­ოს­კა­ნის,­თვა­ლე­ბის,­გუ­ლის,­ფილ­ტვე­ბის,­თირ­კმე­ლე­ბის­ და­ სახ­სრე­ბის­ მე­ორ­ადი­და­ზი­ან­ება­–­აცხა­დებს­მე­დი­ცი­ნის­აკ­ად­ემი­ური­დოქ­ტო­რი­ლე­ლა­წი­ტა­იშ­ვი­ლი.­

რო­გორც­ მეც­ნი­ერ­ები­ გან­მარ­ტა­ვენ,­კვლე­ვის­ მი­ზა­ნია:­ სა­ქარ­თვე­ლოს­ მოზ­რდილ­ მო­სახ­ლე­ობ­აში­ სტო­მა­ტო­ლო­გი­ურ­ და­ავ­ად­ებ­ათა­ სიხ­ში­რი­სა­ და­ გავ­რცე­ლე­ბის­ დად­გე­ნა;­ მა­თი­ თა­ვი­სე­ბუ­რე­ბე­ბის­კლი­მა­ტო­გე­ოგ­რა­ფი­ული,­ სო­ცი­ალ­ურ­ეკ­ონ­ომ­იკ­ური,­ ჰი­გი­ენ­ური,­ ქცე­ვი­თი,­ მე­დი­კო­ბი­ოლ­ოგი­ური­ და­ სხვა­ რისკ­ფაქ­ტო­რე­ბის­გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით­შეს­წავ­ლა.­ამ­ის­სა­ფუძ­ველ­ზე­კი­პრე­ვენ­ცი­ული­ღო­ნის­ძი­ებ­ებ­ის­ თა­ნა­მედ­რო­ვე­ მიდ­გო­მე­ბის­ ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბა.

კვლე­ვა­ 2013­2014­ წლებ­ში­ თსუ­ სა­მე­დი­ცი­ნო­ფა­კულ­ტე­ტის­ სტო­მა­ტო­ლო­გი­ისა­

ძი რი თად სტო-მა ტო ლო გი ურდა ავ ად ებ ათა გავ რცე ლე ბასა ქარ თვე ლოს ზრდას რულმო სახ ლე ობ აში და პრე ვენ ცი ის თა ნა მედ რო ვე მიდ გო მე ბი

მე­დი­კოს­თა­შე­ფა­სე­ბით,­სო­მა­ტუ­რი­და­ავ­ად­ებ­ებ­იდ­ან­(და­ავ­ად­ებ­ები,­რომ­ლე­ბიც­არ­არი­ან­და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი­ფსი­ქი­კურ­პრო­ცე­სებ­თან),­ერთ­ერ­თი­ყვე­ლა­ზე­გავ­რცე­ლე­ბუ­ლი­და­ავ­ად­ება­კბი­ლის­კა­რი­ესი­და­პა­რო­დონ­ტის­(კბი­ლის­ირ­გვლივ­მდე­ბა­რე­ქსო­ვი­ლე­ბის)­და­ავ­ად­ებ­ებია.­მათ­გან­ვი­თა­რე­ბა­ში­მთა­ვა­რი­ეტი­ოლ­ოგი­ური­(გა­მომ­წვე­ვი­პი­რო­ბე­ბი­და­მი­ზე­ზე­ბი)­რო­ლი­მიკ­რო­ბებს­ენ­იჭ­ება,­თუმ­ცა­ეს­და­ავ­ად­ებ­ები­მულ­ტი­ფაქ­ტო­რუ­ლი­ხა­სი­ათ­ისაა­და­მათ­წარ­მოქ­მნა­სა­და­გან­ვი­თა­რე­ბა­ზე­მრა­ვა­ლი­ად­გი­ლობ­რი­ვი­და­ზო­გა­დი­ფაქ­ტო­რი­მოქ­მე­დებს.

თსუ მეცნიერება 532015

და­ ყბა­სა­ხის­ ქი­რურ­გი­ის­დე­პარ­ტა­მენ­ტის­ბა­ზა­ზე­ჩა­ტარ­და.­კვლე­ვა­ში­ჩარ­თუ­ლი­იყ­ვნენ­ თსუ­ მე­დი­ცი­ნის­ ფა­კულ­ტე­ტის­ სტო­მა­ტო­ლო­გი­ისა­ და­ ყბა­სა­ხის­ ქი­რურ­გი­ის­დე­პა­რა­ტა­მენ­ტის­ ას­ოც­ირ­ებ­ული­ პრო­ფე­სო­რი,­მე­დი­ცი­ნის­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­დოქ­ტო­რი­მა­ნა­ნა­კა­ლან­და­ძე­და­თსუ­მე­დი­ცი­ნის­ფა­კულ­ტე­ტის­ სტო­მა­ტო­ლო­გი­ისა­ და­ ყბა­სა­ხის­ ქი­რურ­გი­ის­დე­პა­რა­ტა­მენ­ტის­ მე­დი­ცი­ნის­ აკ­ად­ემი­ური­ დოქ­ტო­რი­ ლე­ლა­ წი­ტა­იშ­ვი­ლი.

კვლე­ვი­სათ­ვის­ სა­ქარ­თვე­ლო­ში­ შეს­წავ­ლი­ლია­ ზრდას­რუ­ლი­ პო­პუ­ლა­ცი­ის­2370­ წარ­მო­მად­გე­ნე­ლი­ –­ ქა­ლი­და­ მა­მა­კა­ცი.­ მკვლე­ვ­რებ­მა­ ის­ინი­ 4­ ას­აკ­ობ­რივ­ჯგუ­ფად­დაყ­ვეს:­20­34­წლის,­35­44­წლის,­45­64­წლის­და­65­74­წლის­ჯგუ­ფე­ბად.­გა­მო­იკ­ვლი­ეს­ქვეყ­ნის­9­რე­გი­ონ­ის­(მცხე­თა­მთი­ან­ეთი,­გუ­რია,­სამ­ცხე­ჯა­ვა­ხე­თი,­ში­და­ქარ­თლი,­ აჭ­არა,­ კა­ხე­თი,­ სა­მეგ­რე­ლო,­ქვე­მო­ქარ­თლი,­იმ­ერ­ეთი)­და­თბი­ლი­სის­მო­სახ­ლე­ობა.

რო­გორც­ მი­ღე­ბუ­ლი­ შე­დე­გე­ბით­ და­დას­ტურ­და,­ კა­რი­ეს­ის­ გავ­რცე­ლე­ბა­ სა­ქარ­თვე­ლოს­ მო­სახ­ლე­ობ­აში­ ძა­ლი­ან­მა­ღა­ლია­ და­ 96­100­ პრო­ცენ­ტს­ აღ­წევს;­კა­რი­ეს­ის­ ინ­ტენ­სი­ვო­ბა­ ზო­მი­ერია­ რო­გორც­ ქა­ლებ­ში,­ ას­ევე­ მა­მა­კა­ცებ­ში­ და­ყვე­ლა­ რე­გი­ონ­ში­ 11,53±7,69­ შე­ად­გენს.­და­ბა­ლი­ აღ­მოჩ­ნდა­ დაბ­ჟე­ნი­ლი­ კბი­ლე­ბის­ რა­ოდ­ენ­ობა,­ რაც­ სტო­მა­ტო­ლო­გი­ური­ მომ­სა­ხუ­რე­ბის­ მი­მართ,­ კერ­ძოდ­ კი­

ვლა დი მერ (მა მუ კა) მარ გვე ლაშ ვი ლი

მე­დი­ცი­ნის­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­დოქ­ტო­რი,­პრო­ფე­სო­რი.­თსუ­მე­დი­ცი­ნის­ფა­კულ­ტე­ტის­სტო­მა­ტო­ლო­გი­ისა­და­ყბა­სა­ხის­ქი­რურ­გი­ის­მი­მარ­თუ­ლე­ბის­ხელ­მძღვა­ნე­ლი.­იგი­არ­ის­სა­ქარ­თვე­ლოს­სტო­მა­ტო­ლოგ­თა­ას­ოცი­აცი­ის­დამ­ფუძ­ნე­ბე­ლი­და­გე­ნე­რა­ლუ­რი­მდი­ვა­ნი,­სა­ქარ­თვე­ლოს­იმ­პლან­ტო­ლოგ­თა­ას­ოცი­აცი­ის­დამ­ფუძ­ნე­ბე­ლი­და­პრე­ზი­დენ­ტი.­პრო­ფე­სორ­ვ.­მარ­გვე­ლაშ­ვი­ლის­ხელ­მძღვა­ნე­ლო­ბით­და­ცუ­ლია­12­სა­დოქ­ტო­რო­დი­სერ­ტა­ცია.­გახ­ლავთ­ას­ამ­დე­გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბუ­ლი­სა­მეც­ნი­ერო­პუბ­ლი­კა­ცი­ის­ავ­ტო­რი,­რო­მელ­თა­გან­28­და­ბეჭ­დი­ლია­მა­ღალ­რე­იტ­ინ­გულ­ჟურ­ნა­ლებ­ში.­7­წლის­გან­მავ­ლო­ბა­ში­იგი­იყო­სტო­მა­ტო­ლოგ­თა­მსოფ­ლიო­ფე­დე­რა­ცი­ის­კო­მი­ტე­ტის­თავ­მჯდო­მა­რე­(www.fdiworldental.org).­ამ­ჟა­მად­არ­ის­სტო­მა­ტო­ლო­გი­ური­კვლე­ვე­ბის­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ას­ოცი­აცი­ის­(IADR)­კო­მი­ტე­ტის­წევ­რი.­ვლა­დი­მერ­მარ­გვე­ლაშ­ვი­ლი­არ­ის­პო­ლო­ნე­თის,­თურ­ქე­თის,­უკ­რა­ინ­ის,­ბე­ლო­რუ­სი­ის,­ყა­ზა­ხე­თის,­აზ­ერ­ბა­იჯ­ან­ის­და­სა­ქარ­თვე­ლოს­მა­ღალ­რე­იტ­ინ­გუ­ლი­სა­მეც­ნი­ერო­ჟურ­ნა­ლე­ბის­სა­რე­დაქ­ციო­კო­ლე­გი­ებ­ის­წევ­რი.­არ­ის­სა­ქარ­თვე­ლოს­შრო­მის,­ჯან­მრთე­ლო­ბის­და­სო­ცი­ალ­ური­დაც­ვის­სა­მი­ნის­ტროს­ექ­სპერ­ტი.

რეს­ტავ­რა­ცი­ული­ მკურ­ნა­ლო­ბის­ ჩა­ტა­რე­ბი­სად­მი,­ ად­ამი­ან­თა­ სხვა­დას­ხვაგ­ვარ­და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა­ზე­ მეტყვე­ლებს.­ უფ­რო­კონ­კრე­ტუ­ლად,­ ეს­ იმ­ის­ მა­ნიშ­ნე­ბე­ლია,­რომ­ მო­სახ­ლე­ობ­ის­ დი­დი­ უმ­რავ­ლე­სო­ბა­სტო­მა­ტო­ლოგ­თან­ძი­რი­თა­დად­კბი­ლე­ბის­ამ­ოს­აღ­ებ­ად­მი­დის,­ან­მი­მარ­თავს­ძა­ლი­ან­დაგ­ვი­ან­ებ­ით,­რო­ცა­კბი­ლე­ბის­მკურ­ნა­ლო­ბა­ და­ აღ­დგე­ნა­ უკ­ვე­ შე­უძ­ლე­ბე­ლია.­­აცხა­დებს­ლე­ლა­წი­ტა­იშ­ვი­ლი.­

სამ­წუ­ხა­როდ,­ სა­ქარ­თვე­ლოს­ ყვე­ლა­გა­მოკ­ვლე­ულ­ რე­გი­ონ­ში­ აღ­ინ­იშ­ნა­ მო­სახ­ლე­ობ­ის­ და­ბა­ლი­ სტო­მა­ტო­ლო­გი­ური­აქ­ტი­ვო­ბა,­თუმ­ცა­ამ­მხრივ­გა­მო­ირ­ჩე­ოდ­ნენ­ სამ­ცხე­ჯა­ვა­ხე­თი,­ იმ­ერ­ეთი­და­ სა­მეგ­რე­ლო,­ სა­დაც­ პო­პუ­ლა­ცი­ის­ დი­დი­ ნა­წი­ლი­(79,1%,­78,0%­და­71,4%­შე­სა­ბა­მი­სად)­წლის­მან­ძილ­ზე­ერ­თხე­ლაც­არ­აღ­ნიშ­ნავ­და­სხვა­დას­ხვა­მი­ზე­ზე­ბის­გა­მო­სტო­მა­ტო­ლოგ­თან­ ვი­ზიტს.­ და­ბა­ლი­ სტო­მა­ტო­ლო­გი­ური­ აქ­ტი­ვო­ბის­ მი­ზე­ზი­ სა­ქარ­თვე­ლოს­რე­გი­ონ­ებ­ში­სხვა­დას­ხვა­აღ­მოჩ­ნდა:­მცხე­თის­ (50,3%),­ სამ­ცხე­ ჯა­ვა­ხე­თი­სა­ (49,2%)­და­იმ­ერ­ეთ­ის­მო­სახ­ლე­ობ­ის­ათ­ვის­(55,3%)­ეს­ მი­ზე­ზი­ სახ­სრე­ბის­ უქ­ონ­ლო­ბით­ გა­ნი­საზღვრა,­ ქვე­მო­ ქარ­თლის­ (58,3%),­ თბი­ლი­სი­სა­ (57,2%),­ ში­და­ ქარ­თლის­ (56,1%)­პო­პუ­ლა­ცი­ის­დი­დი­ნა­წი­ლი­კი­არ­თვლი­და­ სა­ჭი­როდ­ სტო­მა­ტო­ლოგ­თან­ ვი­ზიტს­გა­და­უდ­ებ­ელი­ შემ­თხვე­ვის,­ ძლი­ერი­ ტკი­ვი­ლის­ ან­ სე­რი­ოზ­ული­ დის­კომ­ფორ­ტის­არ­სე­ბო­ბის­გა­რე­შე.­

გა­მოკ­ვლე­ულ­თა­ შო­რის­ კა­რი­ეს­ის­გავ­რცე­ლე­ბამ­ ქა­ლებ­ში­ შე­ად­გი­ნა­ 99.1%,­მა­მა­კა­ცებ­ში­–­98.1%,­პირ­ველ­ას­აკ­ობ­რივ­ჯგუფ­ში­ (20­34­წწ)­–­96%,­სხვა­ას­აკ­ობ­რივ­ჯგუ­ფებ­ში­ –­ 99­100%.­ რო­გორც­ მე­დი­კო­სე­ბი­ გან­მარ­ტა­ვენ,­ ქა­ლე­ბის­ მა­მა­კა­ცებ­თან­შე­და­რე­ბით­მარ­თა­ლია­უმ­ნიშ­ვნე­ლო,­მაგ­რამ­ მა­ინც­ გაზ­რდი­ლი­ მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლი­იმ­ით­აცაა­ გამ­პი­რო­ბე­ბუ­ლი,­ რომ­ ქა­ლი­ორ­სუ­ლო­ბის­ და­ ლაქ­ტა­ცი­ის­ პე­რი­ოდ­ში­მა­მა­კაც­ზე­მეტ­მი­ნე­რალს­კარ­გავს.

სა­ერ­თო­ ჯამ­ში,­ სა­ქარ­თვე­ლოს­ რე­გი­ონ­ებ­ში­ კა­რი­ეს­ის­ გავ­რცე­ლე­ბის­ შემ­დე­გი­მაჩ­ვე­ნებ­ლე­ბი­აღ­ინ­იშ­ნა:­თბი­ლი­სი­–­97%,­მცხე­თა­მთი­ან­ეთი­ 100%,­ გუ­რია­ –­ 96,5%,­სამ­ცხე­ჯა­ვა­ხე­თი­ 100%,­ ში­და­ ქარ­თლი­–­ 99,5%,­ აჭ­არა­ –­ 98,7%,­ კა­ხე­თი­ –­ 98,3%,­სა­მეგ­რე­ლო­ –­ 100%,­ ქვე­მო­ ქარ­თლი­ –­99,2%,­იმ­ერ­ეთი­–­98,3%.

პა­რო­დონ­ტის­ და­ავ­ად­ებ­ათა­ შე­დე­გე­ბის­ ან­ალ­იზ­მა­ აჩ­ვე­ნა­ არ­აჯ­ან­სა­ღი­ (62%)­მდგო­მა­რე­ობ­ის­ სი­ჭარ­ბე­ ჯან­მრთელ­ პა­რო­დონ­ტზე­ (38%).­ არ­აჯ­ან­სა­ღი­ მდგო­მა­რე­ობა­ გა­ნი­საზღვრა­ ზონ­დი­რე­ბი­სას­ სის­ხლდე­ნის­არ­სე­ბო­ბით­(41%),­პა­რო­დონ­ტა­ლუ­რი­ჯი­ბე­ებ­ის­არ­სე­ბო­ბით­(44%),­კბილ­ღრძი­ლო­ვა­ნი­ მი­მაგ­რე­ბის­ დარ­ღვე­ვით­(47%).­არ­აჯ­ან­მრთე­ლი­პა­რო­დონ­ტა­ლუ­რი­სტა­ტუ­სი­ აღ­ინ­იშ­ნა­ მა­მა­კაც­თა­ 66,9%­ში­და­ქა­ლე­ბის­57,5%­ში,­სის­ხლდე­ნა­პა­რო­დონ­ტა­ლუ­რი­ზონ­დით­შე­ხე­ბი­სას­შე­ინ­იშ­ნა­უმ­ეტ­ეს­ად­მა­მა­კა­ცებ­ში­(44,9%),­ქა­ლებ­თან­(37,2%),­ ის­ევე­ რო­გორც­ პა­რო­დონ­ტა­ლუ­

2015თსუ მეცნიერება54

რი­ ჯი­ბე­ები­ და­ კბილ­ღრძი­ლო­ვა­ნი­ კავ­ში­რის­დარ­ღვე­ვა.­აღ­ნიშ­ნუ­ლი­ცვლა­დე­ბი­გან­სა­კუთ­რე­ბით­ მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი­ სიხ­ში­რით­ იქ­ნა­ წარ­მოდ­გე­ნი­ლი­ მე­ორე­და­ მე­სა­მე­ ას­აკ­ობ­რივ­ ჯგუ­ფებ­ში,­ და­ ყვე­ლა­ზე­ნაკ­ლე­ბად­–­ახ­ალ­გაზ­რდებ­ში.­

მეც­ნი­ერ­თა­ გან­ცხა­დე­ბით,­ კვლე­ვის­მო­ნა­ცემ­თა­ სტა­ტის­ტი­კურ­მა­ ან­ალ­იზ­მა­გა­მო­ავ­ლი­ნა­ სტო­მა­ტო­ლო­გი­ურ­ და­ავ­ად­ებ­ათა­ გავ­რცე­ლე­ბის­ სტა­ტის­ტი­კუ­რად­სან­დო­ კო­რე­ლა­ცია­ მო­სახ­ლე­ობ­ის­ სტო­მა­ტო­ლო­გი­ურ­ აქ­ტი­ვო­ბას­თან,­ სო­ცი­ალ­ურ­ეკ­ონ­ომ­იკ­ურ,­ კლი­მა­ტო­გე­ოგ­რა­ფი­ულ­ფაქ­ტო­რებ­თან,­პი­რის­ღრუს­მოვ­ლის­ჰი­გი­ენ­ური­ ჩვე­ვე­ბის­ მი­მართ­ ად­ამი­ან­თა­სხვა­დას­ხვა­და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბას­თან.­

და­ბა­ლი­ ფი­ნან­სუ­რი­ მდგო­მა­რე­ობ­ით,­ სხვა­დას­ხვა­ სო­მა­ტუ­რი­ და­ავ­ად­ებ­ებ­ის­ არ­სე­ბო­ბით,­ სტო­მა­ტო­ლო­გი­ური­მომ­სა­ხუ­რე­ბის­ და­ პი­რის­ ღრუს­ ჰი­გი­ენ­ის­მი­მართ­ ნე­გა­ტი­ური­ და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბით­ას­აკ­ოვ­ანი­ ად­ამი­ან­ები­ სტო­მა­ტო­ლო­გი­ური­ და­ავ­ად­ებ­ებ­ის­ გან­ვი­თა­რე­ბის­ უფ­რო­მე­ტი­რის­კის­ქვეშ­იმ­ყო­ფე­ბი­ან.­„სტო­მა­ტო­ლო­გი­ური­ და­ავ­ად­ებ­ებ­ის­ ფარ­თოდ­ გავ­რცე­ლე­ბა­ ჩვენს­ ქვე­ყა­ნა­ში­ უმ­ეტ­ეს­წი­ლად­და­კავ­ში­რე­ბუ­ლია­ და­ბალ­ ზო­გად­სა­მე­დი­ცი­ნო­გა­ნათ­ლე­ბის­დო­ნეს­თან­და­ სტო­მა­ტო­ლო­გი­ური­ დახ­მა­რე­ბის­ ნაკ­ლებ­ ხელ­მი­საწ­ვდო­მო­ბას­თან,­ რა­შიც­ ფი­ნან­სუ­რი­პრობ­ლე­მე­ბი­ას­ევე­მნიშ­ვნე­ლო­ვან­როლს­ას­რუ­ლებს.­თუმ­ცა,­უნ­და­აღ­ინ­იშ­ნოს,­რომ­ფი­ნან­სე­ბი­სა­ და­ გა­ნათ­ლე­ბის­ დო­ნის­გან­და­მო­უკ­იდ­ებ­ლად,­სა­ქარ­თვე­ლოს­მო­სახ­ლე­ობ­ის­უმ­ეტ­ესი­ნა­წი­ლი­სტო­მა­ტო­ლო­გი­

ურ­მომ­სა­ხუ­რე­ბას­იღ­ებს­მხო­ლოდ­ტკი­ვი­ლი­სა­და­დის­კომ­ფორ­ტის­შემ­თხვე­ვა­ში­და­ნაკ­ლე­ბი­ყუ­რადღე­ბა­ექ­ცე­ვა­პრე­ვენ­ცი­ას“,­–­გან­მარ­ტავს­მა­მუ­კა­მარ­გვე­ლაშ­ვი­ლი.­

კვლე­ვა­ში­ ჩარ­თულ­ მეც­ნი­ერ­თა­ დას­კვნით,­ და­ბა­ლი­ ზო­გად­სა­მე­დი­ცი­ნო­ და­სტო­მა­ტო­ლო­გი­ური­გა­ნათ­ლე­ბის­დო­ნე­და­არ­ას­აკ­მა­რი­სი­ სო­ცი­ალ­ურ­ეკ­ონ­ომ­იკ­ური­პი­რო­ბე­ბი­გან­საზღვრავს­სტო­მა­ტო­ლო­გი­ური­ მომ­სა­ხუ­რე­ბის­ ხელ­მი­საწ­ვდო­მო­ბა­სა­და­ აქ­ტი­ვო­ბას,­ პი­რის­ღრუს­ ჰი­გი­ენ­ის­ მი­მართ­ად­ამი­ან­თა­და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბას,­კა­რი­ეს­ისა­ და­ პა­რო­დონ­ტის­ და­ავ­ად­ებ­ათა­მა­ღალ­გავ­რცე­ლე­ბას­და,­ამ­ის­შე­დე­გად,­კბი­ლე­ბის­ და­კარ­გვას­ სა­ქარ­თვე­ლოს­ზრდას­რულ­ მო­სახ­ლე­ობ­აში.­ ეს­ მე­ტად­აქ­ტუ­ალ­ური­ პრობ­ლე­მა­ სა­ქარ­თვე­ლო­ში­სე­რი­ოზ­ულ­ყუ­რადღე­ბას­და­აუც­ილ­ებ­ელი­პრე­ვენ­ცი­ული­ ღო­ნის­ძი­ებ­ებ­ის­ გა­ტა­რე­ბას­სა­ჭი­რო­ებს,­ რა­თა­ გა­მოს­წორ­დეს­ მო­სახ­ლე­ობ­ის­ და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა­ პი­რის­ ღრუს­ჰი­გი­ენ­ის­მი­მართ,­გა­უმ­ჯო­ბეს­დეს­მი­სი­ზო­გა­დი­სა­მე­დი­ცი­ნო­და­სტო­მა­ტო­ლო­გი­ური­გა­ნათ­ლე­ბის­ დო­ნე­ და­ ამ­აღ­ლდეს­ პო­პუ­ლა­ცი­ის­მი­მარ­თვი­ან­ობა­სტო­მა­ტო­ლო­გი­ური­მომ­სა­ხუ­რე­ბის­მი­სა­ღე­ბად.­

კვლე­ვის­ შე­დე­გე­ბის­ გა­მო­ყე­ნე­ბა­ სა­შუ­ალ­ებ­ას­ მის­ცემს­ სხვა­დას­ხვა­ დარ­გის­სპე­ცი­ალ­ის­ტებს­ გან­საზღვრონ­ პრე­ვენ­ცი­ის­ ძი­რი­თა­დი­ მი­მარ­თუ­ლე­ბე­ბი­ და­ შე­მუ­შავ­დეს­ სტო­მა­ტო­ლო­გი­ურ­ და­ავ­ად­ებ­ათა­პრო­ფი­ლაქ­ტი­კის­გა­იდ­ლა­ინ­ები.

დი­სერ­ტა­ცი­ის­ ირ­გვლივ­ გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბუ­ლია­4­სა­მეც­ნი­ერო­ნაშ­რო­მი.

ლე ლა წი ტა იშ ვი ლი

ექ­იმი­სტო­მა­ტო­ლო­გი,­კავ­კა­სი­ის­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის­მე­დი­ცი­ნის­ფა­კულ­ტე­ტის­ინ­გლი­სუ­რე­ნო­ვა­ნი­სექ­ტო­რის­ას­ოც­ირ­ებ­ული­პრო­ფე­სო­რი,­მე­დი­ცი­ნის­აკ­ად­ემი­ური­დოქ­ტო­რი,­5­სა­მეც­ნი­ერო­ნაშ­რო­მის­ავ­ტო­რი,­რომ­ლე­ბიც­გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბუ­ლია­სა­ქარ­თვე­ლო­ში,­პო­ლო­ნეთ­ში,­ირ­ან­ში.

თსუ მეცნიერება 552015

მედიცინის ფაკულტეტი

„ზო­გი­ერ­თი­ ნე­ირ­ოპ­რო­ტექ­ტო­რის­ გა­მო­ყე­ნე­ბის­ პერ­სპექ­ტი­ვა­ და­ ჰორ­მე­ზი­სის­ფე­ნო­მე­ნის­ კვლე­ვა­ მან­გა­ნუ­მუ­რი­ ტოქ­სი­კუ­რი­ ენ­ცე­ფა­ლო­პა­თი­ის­ მო­დელ­ზე“­ –­ ამ­სა­ხელ­წო­დე­ბით­ კვლე­ვა­ სსიპ­ ი.ბე­რი­ტაშ­ვი­ლის­ ექ­სპე­რი­მენ­ტუ­ლი­ ბი­ომ­ედ­იც­ინ­ის­ცენ­ტრის­ ექ­სპე­რი­მენ­ტუ­ლი­ ნევ­რო­ლო­გი­ის­ ლა­ბო­რა­ტო­რი­ისა­ და­ თსუ­ მე­დი­ცი­ნის­ფა­კულ­ტე­ტის­პა­თო­ლო­გი­ის­დე­პარ­ტა­მენ­ტის­ბა­ზა­ზე­ტარ­დე­ბა.­იგი­2013­წლის­იან­ვრი­დან­და­იწყო­და­2016­წლის­დე­კემ­ბერ­ში­უნ­და­დას­რულ­დეს.­

„მან­გა­ნუ­მის­ იონ­თა­ რო­გორც­ მცი­რე,­ისე­ზე­დო­ზი­რე­ბუ­ლი­მომ­წამ­ვლე­ლი­(ტოქ­სი­კუ­რი)­ რა­ოდ­ენ­ობ­ით­ მოხ­ვედ­რა­ ორ­გა­ნიზ­მში­ უარ­ყო­ფი­თი­ შე­დე­გე­ბის­ გა­მომ­წვე­ვია­ (ზო­გა­დად,­ ქი­მი­ურ­ ნივ­თი­ერ­ებ­ათა­ ან­იონ­თა­ ტოქ­სი­კუ­რო­ბის­ ხა­რის­ხის­ სა­ზომს­წარ­მო­ად­გენს­დო­ზა,­ანუ­ნივ­თი­ერ­ებ­ის­ის­რა­ოდ­ენ­ობა­ სხე­ულ­ის­ მა­სის­ ერ­თე­ულ­ზე,­რო­მელ­საც­ შე­უძ­ლია­ორ­გა­ნიზ­მის­ მო­წამ­ვლა­ გა­მო­იწ­ვი­ოს,­ ანუ­ შხა­მად­ იქ­ცეს.­ იმ­ის­და­ მი­ხედ­ვით,­ თუ­ რო­გო­რია­ ერ­თი­ და­იგ­ივე­ქი­მი­ური­ნივ­თი­ერ­ებ­ის­დო­ზა,­ორ­გა­ნიზ­მზე­მი­სი­მოქ­მე­დე­ბის­ეფ­ექ­ტი­შე­იძ­ლე­ბა­ იყ­ოს­ ინ­დი­ფე­რენ­ტუ­ლი,­ სამ­კურ­ნა­ლო,­მომ­წამ­ვლე­ლი­ და­ ლე­ტა­ლუ­რი.­ შხა­მის­ტოქ­სი­კუ­რი­ დო­ზა­ იწ­ვევს­ მო­წამ­ვლას­ სა­სიკ­ვდი­ლო­ შე­დე­გის­ გა­რე­შე,­ ხო­ლო­ლე­ტა­ლუ­რი­ დო­ზა­სიკ­ვდილს).­ „ად­ამი­ან­ის­ორ­გა­ნიზ­მზე­ მან­გა­ნუ­მის­ მავ­ნე­ ზე­გავ­ლე­ნის­ აღ­მო­ჩე­ნი­სა­და­ შეს­წავ­ლის­ ის­ტო­რია­სა­თა­ვეს­ 1837­ წლი­დან­ იღ­ებს,­ რო­დე­საც­ჯონ­კუ­პერ­მა­(J.Couper,­1837)­საფ­რან­გეთ­ში­ მან­გა­ნუ­მის­ მად­ნის­დამ­ფქველ­ სა­წარ­მო­ში­ მო­მუ­შა­ვე­ მუ­შე­ბის­ გა­მოკ­ვლე­ვი­სას­აღ­წე­რა­ პარ­კინ­სო­ნის­და­ავ­ად­ებ­ის­ მსგავ­სი­ სუ­რა­თი­ (ე.წ.­ „მე­ორ­ადი­ პარ­კინ­სო­ნიზ­მი“,­იგ­ივე­მან­გა­ნიზ­მი).­იგი,­რო­გორც­პრო­ფე­სი­ული­ და­ავ­ად­ება,­ შე­საძ­ლე­ბე­ლია­დღე­საც­ გა­ნუ­ვი­თარ­დეს­ შა­ვი­და­ფე­რა­დი­მე­ტა­ლურ­გი­ის,­ შე­დუ­ღე­ბის,­ სა­ღე­ბა­ვე­ბის,­მი­ნი­სა­ და­ საწ­ვა­ვის­ –­ ბენ­ზი­ნის­ მწარ­მო­ებ­ელ­სა­წარ­მო­ებ­ში­და­კა­ვე­ბულ­ად­ამი­ან­ებს.­ მათ­ მან­გა­ნუ­მის­ შემ­ცვე­ლი­ ნა­ერ­თე­ბის­ ტოქ­სი­კუ­რი­ დო­ზა­ შე­იძ­ლე­ბა­ მი­იღ­ონ­კა­ნი­დან,­ ორ­ალ­ურ­ად­ ან­ ინ­ჰა­ლა­ცი­ური­

გზით.­ მე­20­ სა­უკ­უნ­ის­ 90­იანი­ წლე­ბი­დან­ყო­ფი­ლი­სსრკ­ს­რეს­პუბ­ლი­კე­ბის­(მათ­შო­რის­ სა­ქარ­თვე­ლო­შიც),­ ტოქ­სი­კო­მა­ნებ­სა­და­ნარ­კო­მა­ნებ­ში­ (დღე­ის­თვის­ევ­რო­პა­სა­და­ აშშ­შიც)­ ფარ­თო­ გავ­რცე­ლე­ბა­ ჰპო­ვა­იაფ­ასი­ანი­ სუ­რო­გა­ტუ­ლი­ ნარ­კო­ტი­კე­ბი­სა­და­ცენ­ტრა­ლუ­რი­ნერ­ვუ­ლი­სის­ტე­მის­სტი­მუ­ლა­ტო­რის­–­მეთ­კა­თი­ნო­ნის­(„ჯე­ფი“)­ინ­ტრა­ვე­ნურ­მა­ მოხ­მა­რე­ბამ,­რომ­ლის­ ერთ­ერ­თი­ კომ­პო­ნენ­ტი­ სწო­რედ­ მან­გა­ნუ­მის­შემ­ცვე­ლი­ნა­ერ­თია.­იგი­მომ­ხმა­რე­ბელ­თა­უმ­ძი­მეს­ ინ­ვა­ლი­დი­ზა­ცი­ას­ –­ მან­გა­ნუ­მურ­ენ­ცე­ფა­ლო­პა­თი­ას,­ანუ­თა­ვის­ტვი­ნის­არა­ან­თე­ბით­ ტოქ­სი­კურ­ და­ზი­ან­ებ­ას­ იწ­ვევს.­ამ­იტ­ომ­ ამ­ პრობ­ლე­მამ­ სა­მე­დი­ცი­ნო­ და­სო­ცი­ალ­ური­ ხა­სი­ათი­ შე­იძ­ინა“­ –­ გან­მარ­ტავს­ თე­მის­ თა­ნა­ხელ­მძღვა­ნე­ლი,­ თსუ­მე­დი­ცი­ნის­ ფა­კულ­ტე­ტის­ პა­თო­ლო­გი­ის­დე­პარ­ტა­მენ­ტის­ ას­ოც­ირ­ებ­ული­ პრო­ფე­სო­რი,­ ბი­ომ­ედ­იც­ინ­ის­ ცენ­ტრის­ უფ­რო­სი­მეც­ნი­ერ­ თა­ნამ­შრო­მე­ლი,­ ბი­ოლ­ოგი­ის­დოქ­ტო­რი­–­თა­მი­ლა­ბა­გაშ­ვი­ლი.­

თა­ნამ­შრო­მელ­თა­ ფუნ­და­მენ­ტუ­რი­ კვ­ლე­ვა­–­ „ზო­გი­ერ­თი­ნე­ირ­ოპ­რო­ტექ­ტო­რის­(ნერ­ვუ­ლი­ სის­ტე­მის­ დამ­ცა­ვი,­ დამ­ზო­გა­ვი)­ გა­მო­ყე­ნე­ბის­ პერ­სპექ­ტი­ვა­და­ ჰორ­მე­ზი­სის­ ფე­ნო­მე­ნის­ კვლე­ვა­ მან­გა­ნუ­მუ­რი­ტოქ­სი­კუ­რი­ენ­ცე­ფა­ლო­პა­თი­ის­მო­დელ­ზე“­ექ­სპე­რი­მენ­ტუ­ლი­ ნევ­რო­ლო­გი­ის­ ლა­ბო­რა­ტო­რი­ისა­ და­ თსუ­ მე­დი­ცი­ნის­ ფა­კულ­ტე­ტის­პა­თო­ლო­გი­ის­დე­პარ­ტა­მენ­ტის­ურ­თი­ერ­თშე­თან­ხმე­ბის­სა­ფუძ­ველ­ზე­და­იგ­ეგ­მა.­ ჰორ­მე­ზი­სის­ ბი­ოლ­ოგი­ური­ ფე­ნო­მე­ნი­გუ­ლის­ხმობს­ სხვა­დას­ხვა­ წარ­მო­შო­ბის­სტრე­სო­რე­ბი­სად­მი­–­მათ­შო­რის­ტოქ­სი­კუ­რი­აგ­ენ­ტე­ბი­სად­მი­მა­ღა­ლი­დო­ზე­ბით­მი­ღე­ბი­სას­ ცოცხა­ლი­ ორ­გა­ნიზ­მის­ გამ­ძლე­ობ­ის­მკვეთრ­მა­ტე­ბას.

კვლე­ვა­ში­ჩარ­თუ­ლნი­არი­ან:­სსიპ­ი.ბე­რი­ტაშ­ვი­ლის­ ექ­სპე­რი­მენ­ტუ­ლი­ ბი­ომ­ედ­იც­ინ­ის­ცენ­ტრის­ექ­სპე­რი­მენ­ტუ­ლი­ნევ­რო­ლო­გი­ის­ ლა­ბო­რა­ტო­რი­ის­ თა­ნამ­შრომ­ლე­ბი:­ნი­კო­ლოზ­პა­პუ­აშ­ვი­ლი­­მე­დი­ცი­ნის­დოქ­ტო­რი,­მთა­ვა­რი­მეც­ნი­ერ­თა­ნამ­შრო­მე­ლი,­სა­მე­დი­ცი­ნო­ცენ­ტრ­„ურ­ან­ტის“­ნევ­რო­პა­თო­ლო­გი,­ თე­მის­ ხელ­მძღვა­ნე­ლი;­გი­ორ­გი­ ან­დრო­ნი­კაშ­ვი­ლი­ –­ მე­დი­ცი­ნის­

კვლე ვა მან გა ნუ მუ რი ტოქ სი კუ რიენ ცე ფა ლო პა თი ის მო დელ ზე

ად­ამი­ან­ისა­თუ­სხვა­ცოცხა­ლი­ორ­გა­ნიზ­მე­ბის­ნორ­მა­ლუ­რი­არ­სე­ბო­ბის­თვის,­ორ­გა­ნუ­ლი­და­არა­ორ­გა­ნუ­ლი­ნივ­თი­ერ­ებ­ებ­ის­გარ­და,­სა­სი­ცოცხლო­მნიშ­ვნე­ლო­ბი­საა­20­ქი­მი­ური­მიკ­რო­ელ­ემ­ენ­ტი­და­მათ­გან­ერთ­ერ­თი­ორ­ვა­ლენ­ტი­ანი­მან­გა­ნუ­მია.­მი­სი­დო­ზი­რე­ბუ­ლი­რა­ოდ­ენ­ობა­ად­ამი­ან­ის­ორ­გა­ნიზ­მში­გან­საზღვრავს­ის­ეთ­პრო­ცე­სებს,­რო­გო­რი­ცაა­ორ­გა­ნულ­ნივ­თი­ერ­ებ­ათა­მი­მოც­ვლის­რე­აქ­ცი­ებ­ის­მა­კა­ტა­ლი­ზი­რე­ბე­ლი­ენ­ზი­მე­ბის­(ცი­ლო­ვა­ნი­ფერ­მენ­ტე­ბის)?­გა­აქ­ტი­ურ­ება,­სას­ქე­სო­ჯირ­კვლე­ბი­სა­და­საყ­რდენ­მა­მოძ­რა­ვე­ბე­ლი­აპ­არ­ატ­ის­ნორ­მა­ლუ­რი­ფუნ­ქცი­ონ­ირ­ება,­ნერ­ვუ­ლი­უჯ­რე­დე­ბის­მემ­ბრა­ნე­ბი­სა­და,­ზო­გა­დად,­ნერ­ვუ­ლი­სის­ტე­მის­სტა­ბი­ლუ­რო­ბა,­სის­ხლის­გა­სუფ­თა­ვე­ბა­და­მრა­ვა­ლი­სხვა.

თა ნამ შრო მელ თა ფუნ და მენ ტუ-რი კვლე ვა – „ზო გი ერ თი ნე-ირ ოპ რო ტექ ტო რის (ნერ ვუ ლი სის ტე მის დამ ცა ვი, დამ ზო გა ვი) გა მო ყე ნე ბის პერ სპექ ტი ვა და ჰორ მე ზი სის ფე ნო მე ნის კვლე-ვა მან გა ნუ მუ რი ტოქ სი კუ რი ენ ცე ფა ლო პა თი ის მო დელ ზე“ ექ სპე რი მენ ტუ ლი ნევ რო ლო გი-ის ლა ბო რა ტო რი ისა და თსუ-ის მე დი ცი ნის ფა კულ ტე ტის პა თო-ლო გი ის დე პარ ტა მენ ტის ურ თი-ერ თშე თან ხმე ბის სა ფუძ ველ ზე და იგ ეგ მა. ჰორ მე ზი სის ბი ოლ-ოგი ური ფე ნო მე ნი გუ ლის ხმობს სხვა დას ხვა წარ მო შო ბის სტრე-სო რე ბი სად მი – მათ შო რის ტოქ-სი კუ რი აგ ენ ტე ბი სად მი მა ღა ლი დო ზე ბით მი ღე ბი სას ცოცხა-ლი ორ გა ნიზ მის გამ ძლე ობ ის მკვეთრ მა ტე ბას.

2015თსუ მეცნიერება56

დოქ­ტო­რი,­ ლა­ბო­რა­ტო­რი­ის­ ხელ­მძღვა­ნე­ლი;­ სე­ნე­რა­ ჭი­პაშ­ვი­ლი­ ­ბი­ოლ­ოგი­ის­დოქ­ტო­რი,­ მეც­ნი­ერ­თა­ნამ­შრო­მე­ლი;­ გი­ორ­გი­ კვერ­ნა­ძე­­ ბი­ოლ­ოგი­ის­ დოქ­ტო­რი,­უფ­რო­სი­ მეც­ნი­ერ­თა­ნამ­შრო­მე­ლი;­ მი­ხე­ილ­ ოკ­უჯ­ავა­­ მე­დი­ცი­ნის­ მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­დოქ­ტო­რი,­ მეც­ნი­ერ­­ თა­ნამ­შრო­მე­ლი;­თეა­გუ­რაშ­ვი­ლი­–­მე­დი­ცი­ნის­აკ­ად­ემი­ური­დოქ­ტო­რი,­ მეც­ნი­ერ­თა­ნამ­შრო­მე­ლი;­ ქე­თე­ვან­ გო­გეშ­ვი­ლი­–­ მეც­ნი­ერ­თა­ნამ­შრო­მე­ლი.­ თსუ­ მე­დი­ცი­ნის­ ფა­კულ­ტე­ტის­ პა­თო­ლო­გი­ის­დე­პარ­ტა­მენ­ტის­თა­ნამ­შრომ­ლე­ბი:­თე­იმ­ურ­აზ­ჯორ­ბე­ნა­ძე­–­მე­დი­ცი­ნის­აკ­ად­ემი­ური­დოქ­ტო­რი,­ თსუ­ს­ პა­თო­ლო­გი­ის­ დე­პარ­ტა­მენ­ტის­ სრუ­ლი­ პრო­ფე­სო­რი;­გი­ორ­გი­პა­ტა­რაია­–­ მე­დი­ცი­ნის­დოქ­ტო­რი,­თსუ­ს­ პა­თო­ლო­გი­ის­დე­პარ­ტა­მენ­ტის­ას­ოც­ირ­ებ­ული­პრო­ფე­სო­რი;­თა­მი­ლა­ბა­გაშ­ვი­ლი­–­თსუ­ს­პა­თო­ლო­გი­ის­დე­პარ­ტა­მენ­ტის­ ას­ოც­ირ­ებ­ული­ პრო­ფე­სო­რი,ბი­ომ­ედ­იც­ინ­ის­ ცენ­ტრის­ უფ­რო­სი­ მეც­ნი­ერ­თა­ნამ­შრო­მე­ლი,­ ბი­ოლ­ოგი­ის­ დოქ­ტო­რი,თე­მის­თა­ნა­ხელ­მძღვა­ნე­ლი.

რო­გორც­ მე­დი­ცი­ნის­ აკ­ად­ემი­ური­დოქ­ტო­რი,­ თსუ­ს­ პა­თო­ლო­გი­ის­ დე­პარ­ტა­მენ­ტის­ სრუ­ლი­ პრო­ფე­სო­რი­თე­იმ­ურ­აზ­

ჯორ­ბე­ნა­ძე­ აცხა­დებს:­ „კვლე­ვის­ ძი­რი­თა­დი­ მიგ­ნე­ბა­და­ სი­ახ­ლე­ სა­ექ­სპე­რი­მენ­ტო­ ცხო­ვე­ლებ­ში,­ კერ­ძოდ,­ ზრდას­რულ­თეთრ­ ვირ­თაგ­ვებ­ში­ კა­ლი­უმ­ის­ პერ­მან­გა­ნა­ტის­ შემ­ცვე­ლი­ იზ­ოტ­ონ­ური­ წყალ­ხსნა­რის­ ინ­ტრა­ვე­ნუ­რი,­ კან­ქვე­შა,­ ინ­ტრა­პე­რი­ტო­ნუ­ლი­ შეყ­ვა­ნის­ გზით­ ტოქ­სი­კუ­რი­ენ­ცე­ფა­ლო­პა­თი­ის­ ვა­ლი­დუ­რი­ მო­დე­ლის­შექ­მნაა­ (იხ.­ ჟურ­ნა­ლი­ „ბი­ომ­ედ­იც­ინ­ის­სე­რია“,2013,ტ.39,#5­6,237­249),რაც­ მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია­ მან­გა­ნუ­მი­სად­მი­ ექ­სპო­ზი­ცი­ის­(ზღვრუ­ლი­ სი­დი­დე,­ რო­მელ­მაც­ შე­იძ­ლე­ბა­ გა­მო­იწ­ვი­ოს­ ენ­ცე­ფა­ლო­პა­თია­ ზო­ომ­ოდ­ელ­ში)­ დად­გე­ნის­თვის.­ მან­გა­ნუ­მუ­რი­ენ­ცე­ფა­ლო­პა­თი­ის­ კვლე­ვის­ შე­დე­გად­ მი­ღე­ბუ­ლი­ ზო­ომ­ოდ­ელი­ მაქ­სი­მა­ლუ­რა­დაა­და­ახ­ლო­ვე­ბუ­ლი­თა­ვი­სი­ფი­ზი­ოლ­ოგი­ური­და­ ქცე­ვი­თი­ პა­რა­მეტ­რე­ბით­ ად­ამი­ან­ში­ეფ­ედ­რო­ნუ­ლი­ ტოქ­სი­კო­მა­ნი­ის­ას­ ნა­ნახ­ცვლი­ლე­ბებ­თან.­ ამ­ას­თა­ნა­ვე,­ ხე­ლა­ტე­ბით­(იგ­ივე­ლი­გან­დუ­რი­კავ­ში­რე­ბი,­რო­ცა­მი­ნე­რა­ლე­ბი­ უკ­ავ­შირ­დე­ბი­ან­ ორ­გა­ნულ­მო­ლე­კუ­ლებს,­ მათ­ შო­რის­ ამ­ინ­ომ­ჟა­ვე­ებს­და­ამ­გზით­ხდე­ბა­მიკ­რო­ელ­ემ­ენ­ტე­ბის­ტრან­სპორ­ტი­რე­ბა­ უჯ­რე­დის­ მემ­ბრა­ნა­ში­და­ქმნი­ან­ე.წ.­ში­და­კომ­პლექ­სურ­კავ­შირს,­

თა მი ლა ბა გაშ ვი ლი

თსუ­მე­დი­ცი­ნის­ფა­კულ­ტე­ტის­პა­თო­ლო­გი­ის­დე­პარ­ტა­მენ­ტის­ას­ოც­ირ­ებ­ული­პრო­ფე­სო­რი,­ივ­ანე­ბე­რი­ტაშ­ვი­ლის­ექ­სპე­რი­მენ­ტუ­ლი­ბი­ომ­ედ­იც­ინ­ის­ცენ­ტრის­ექ­სპე­რი­მენ­ტუ­ლი­ნევ­რო­ლო­გი­ის­ლა­ბო­რა­ტო­რი­ის­უფ­რო­სი­მეც­ნი­ერ­თა­ნამ­შრო­მე­ლი,­ლა­ბო­რა­ტო­რი­ის­გამ­გის­მო­ად­გი­ლე,­ბი­ოლ­ოგი­ის­დოქ­ტო­რი.­1972­2010წწ­ში­მუ­შა­ობ­და­კლი­ნი­კუ­რი­და­ექ­სპე­რი­მენ­ტუ­ლი­ნევ­რო­ლო­გი­ის­ინ­სტი­ტუ­ტის­ექ­სპე­რი­მენ­ტუ­ლი­ნევ­რო­ლო­გი­ის­გან­ყო­ფი­ლე­ბა­სა­და­ექ­სპე­რი­მენ­ტუ­ლი­ნევ­რო­ლო­გი­ის­ს/კ­ცენ­ტრის­უფ­როს­და­წამ­ყვან­მეც­ნი­ერ­თა­ნამ­შრომ­ლად.­1995­წლი­დან­ეწ­ევა­პე­და­გო­გი­ურ­საქ­მი­ან­ობ­ას­თსუ­ში.­არ­ის­სა­მა­მუ­ლო,­იმ­პაქტ­ფაქ­ტო­რი­ან­და­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­რე­ცენ­ზი­რე­ბად­ჟურ­ნა­ლებ­ში­50­ზე­მე­ტი­გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბუ­ლი­სა­მეც­ნი­ერო­ნაშ­რო­მის­ავ­ტო­რი­და­თა­ნა­ავ­ტო­რი,­ეპ­ილ­ეპ­სი­ის­სხვა­დას­ხვა­ფორ­მის,­მხვედ­ვე­ლო­ბის­ცნო­ბის­მეხ­სი­ერ­ებ­ის,­მან­გა­ნიზ­მის­ზო­ომ­ოდ­ელ­ებ­ზე­მაკ­რო­­და­მიკ­რო­ფი­ზი­ოლ­ოგი­ური­კვლე­ვის­ნა­ტი­ფი­მე­თო­დე­ბის­გა­მო­ყე­ნე­ბით­კლი­ნი­კუ­რი­თვალ­საზ­რი­სით­უმ­წვა­ვეს­პა­თო­ლო­გი­ათა­ეტიო­პა­თო­გე­ნე­ზის­შეს­წავ­ლის­თე­მა­ზე.­თ.­ბა­გაშ­ვი­ლი­არ­ის­მრა­ვა­ლი­ერ­ოვ­ნუ­ლი­და­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­კონ­ფე­რენ­ცი­ის­მო­ნა­წი­ლე,­2007­წლი­დან­ყო­ველ­წლი­ური­კონ­ფე­რენ­ცი­ის­„მო­მავ­ლის­მე­დი­კო­სე­ბი­და­სა­მე­დი­ცი­ნო­პრობ­ლე­მე­ბის“­ორ­გა­ნი­ზა­ტო­რი,­ძი­რი­თა­დი­სა­მეც­ნი­ერო­ხელ­მძღვა­ნე­ლი­და­კონ­ფე­რენ­ცი­ის­მა­სა­ლე­ბის­ორი­კრე­ბუ­ლის­(2010წ;­2014წ.)­რე­დაქ­ტორ­გა­მომ­ცე­მე­ლი.­სა­ხელ­მძღვა­ნე­ლოს­–­„ზო­გა­დი­პა­თო­ფი­ზი­ოლ­ოგია“­ავ­ტო­რი.­გახ­ლავთ­ერ­ოვ­ნუ­ლი­და­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­საგ­რან­ტო­პრო­ექ­ტე­ბის­მო­ნა­წი­ლე,­ევ­რო­პის­ნე­ირ­ომ­ეც­ნი­ერ­თა­ფე­დე­რა­ცი­ის­(FENS),­თა­ვის­ტვი­ნის­შემ­სწავ­ლე­ლი­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის­(IBRO),­სა­ქარ­თვე­ლოს­ნე­ირ­ომ­ეც­ნი­ერ­თა­ას­ოცი­აცი­ის­და­ი.­ბე­რი­ტაშ­ვი­ლის­სა­ხე­ლო­ბის­სა­ქარ­თვე­ლოს­ფი­ზი­ოლ­ოგ­თა­სა­ზო­გა­დო­ებ­ის­წევ­რი.

თსუ მეცნიერება 572015

თე იმ ურ აზ ჯორ ბე ნა ძე

­ივ­ანე­ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლის­სა­ხე­ლო­ბის­თბი­ლი­სის­სა­ხელ­მწი­ფო­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის­მე­დი­ცი­ნის­ფა­კულ­ტე­ტის­პა­თო­ლო­გი­ის­დე­პარ­ტა­მენ­ტის­ხელ­მძღვა­ნე­ლი,­პრო­ფე­სო­რი,­მე­დი­ცი­ნის­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­დოქ­ტო­რი,­ინ­ტერ­კონ­ტი­ნენ­ტუ­რი­სა­მე­დი­ცი­ნო­სო­ცი­ალ­ურ­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­აკ­ად­ემი­ის­აკ­ად­ემ­იკ­ოსი.­არ­ის­პა­თო­ლო­გი­ის­მი­მარ­თუ­ლე­ბის­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ექ­სპერ­ტი,­სა­ქარ­თვე­ლოს­პა­თო­ლოგ­თა­ას­ოცი­აცი­ის­გამ­გე­ობ­ის­წევ­რი,­თსუ­მე­დი­ცი­ნის­ფა­კულ­ტე­ტის­ხა­რის­ხე­ბის­მიმ­ნი­ჭე­ბე­ლი­საბ­ჭოს­წევ­რი.­თსუ­ში­მუ­შა­ობს­1998­წლი­დან.­მი­სი­სა­მეც­ნი­ერო­სფე­რო­ები­და­კვლე­ვის­მი­მარ­თუ­ლე­ბე­ბია:­ინ­ტრაკ­რა­ნი­ული­სიმ­სივ­ნე­ებ­ის­ბი­ოლ­იგი­ური­„ქცე­ვის“­მორ­ფო­ლო­გი­ური­სა­ფუძ­ვლე­ბი;­მწვა­ვე­ჰი­პოქ­სი­ის­გავ­ლე­ნა­ენ­დოკ­რი­ნუ­ლი­ორ­გა­ნო­ებ­ის­სტრუქ­ტუ­რულ­ორ­გა­ნი­ზა­ცი­აზე;­რა­დი­ოლ­ოგი­ური­და­პა­თო­მორ­ფო­ლო­გი­ური­კვლე­ვე­ბის­შე­დე­გე­ბის­კო­რე­ლა­ცია;­მან­გა­ნუ­მის­მი­ერი­ტოქ­სი­კუ­რი­ენ­ცე­ფა­ლო­პა­თი­ის­ექ­სპე­რი­მენ­ტუ­ლი­მო­დე­ლი­რე­ბა­და­ორ­გა­ნო­თა­ჰის­ტო­პა­თო­მორ­ფო­ლო­გი­ური­შეს­წავ­ლა.­გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბუ­ლი­აქ­ვს­148­სა­მეც­ნი­ერო­შრო­მა,­არ­ის­2­სა­ხელ­მძღვა­ნე­ლოს­ავ­ტო­რი,­3­სა­დოქ­ტო­რო­და­6­სა­კან­დი­და­ტო­დი­სერ­ტა­ცი­ის­ხელ­მძღვა­ნე­ლი,­18­სა­დოქ­ტო­რო­და­21­სა­კან­დი­და­ტო­დი­სერ­ტა­ცი­ის­ოფ­იცი­ალ­ური­ოპ­ონ­ენ­ტი,­11­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­სა­მეც­ნი­ერო­ფო­რუ­მის­მო­ნა­წი­ლე.­და­ჯილ­დო­ებ­ულია­„ხალ­ხთა­მე­გობ­რო­ბი­სა“­და­„ღირ­სე­ბის­“­ორ­დე­ნე­ბით.

ანუ­ ხე­ლა­ტურ­ კავ­შირს)­ და­ ნე­ირ­ოპ­რო­ტექ­ტო­რუ­ლი­ პრე­პა­რა­ტე­ბით­ ხდე­ბა­ მან­გა­ნუ­მუ­რი­ ენ­ცე­ფა­ლო­პა­თი­ის­თვის­ და­მა­ხა­სი­ათ­ებ­ელი­მყა­რი­ნევ­რო­ლო­გი­ური­და­ჰის­ტო­პა­თო­მორ­ფო­ლო­გი­ური­ (ქსო­ვილ­თა­ სტრუქ­ტუ­რი­სა­ და­ ფუნ­ქცი­ის­ რღვე­ვა)­ცვლი­ლე­ბე­ბის­კუ­პი­რე­ბა.­

კვლე­ვის­ ფარ­გლებ­ში,­ მან­გა­ნუ­მუ­რი­ტოქ­სი­კუ­რი­ენ­ცე­ფა­ლო­პა­თი­ის­ვა­ლი­დურ­მო­დელ­ზე­ ნაჩ­ვე­ნე­ბი­ იქ­ნა,­ რომ­ ხე­ლა­ტის­ კალ­ცი­უმ­მო­ნო­სო­დი­უმ­ედ­იტ­ატ­ის­ხსნა­რის­ და­ ნე­ირ­ოპ­რო­ტექ­ტო­რის­კორ­ტექ­სი­ნის­ინ­ტრა­მუს­კუ­ლუ­რი­ინ­ექ­ცია­ორ­გა­ნიზ­მს­წმენ­დს­ჭარ­ბი­მან­გა­ნუ­მის­გან­და­კუ­პი­რებს­ მან­გა­ნუ­მუ­რი­ ინ­ტოქ­სი­კა­ცი­ით­ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბულ­ მყარ­ ნევ­რო­ლო­გი­ურ­დარ­ღვე­ვებს.­ ჰის­ტო­პა­თო­მორ­ფო­ლო­გი­ური­ კვლე­ვით­ დად­გინ­და­ მან­გა­ნუ­მის­ტოქ­სი­კუ­რი­ დო­ზით­ გა­მო­ყე­ნე­ბი­სას­ სიღ­რმი­სე­ული­ დეს­ტრუქ­ცი­ული­ ცვლი­ლე­ბე­ბი­თა­ვის­ტვი­ნის­ქერ­ქში­–­მრავ­ლო­ბი­თი­სის­ხლჩაქ­ცე­ვე­ბი,­ზოგ­უბ­ან­ში­თრომ­ბო­ზი,­პე­რი­ვას­კუ­ლუ­რი­ შე­შუ­პე­ბა,­ ნე­ირ­ონ­ებ­ის­ნეკ­რო­ზი­და­ღრმა­ცვლი­ლე­ბე­ბი­ში­ნა­გა­ნი­ ორ­გა­ნო­ებ­ის­ ქსო­ვი­ლებ­ში­ (ღვიძ­ლი,­ფილ­ტვი,­ გუ­ლის­ კუნ­თი,­ლიმ­ფუ­რი­ კვან­ძე­ბი),­ კერ­ძოდ,­ საკ­მა­ოდ­ გა­დი­დე­ბულ­ღვიძ­ლის­ პრე­პა­რატ­ში­ და­ფიქ­სირ­და­ ჰე­პა­ტო­ცი­ტე­ბის­ დი­სო­ცი­აცია­ და­ ცხი­მო­ვა­ნი­ დის­ტრო­ფია;­ ფილ­ტვის­ პრე­პა­რატ­ში­აღ­ინ­იშ­ნა­რი­გი­ ალ­ვე­ოლ­ებ­ის­ გა­გა­ნი­ერ­ება,­ზო­გი­ერთ­უბ­ან­ში­ალ­ვე­ოლ­ებ­ის­შრის­ძგი­დე­ებ­ის­ დაწყვე­ტა,­ ზო­გი­ერ­თი­ ბრონ­ქი­ოლ­ის­ გა­გა­ნი­ერ­ება,­ პე­რიბ­რონ­ქუ­ლი­ლიმ­ფუ­რი­კვან­ძის­ ჰი­პერ­პლა­ზია;­ გუ­ლის­კუნ­თი­დან­აღ­ებ­ულ­ან­ათ­ალ­ში­მკვეთ­რად­გა­მო­იკ­ვე­თა­ ქსო­ვი­ლის­ გან­ბოჭ­კო­ებ­ის­სუ­რა­თი,­ ხო­ლო­ლიმ­ფუ­რი­ კვან­ძის­ პრე­პა­რატ­ში­ –­ ჰი­პერ­პლა­ზია“­ _­ აღ­ნიშ­ნა­ვენ­მეც­ნი­ერ­ები.­

მა­თი­ გან­მარ­ტე­ბით,­ წარ­მოდ­გე­ნი­ლი­სა­მეც­ნი­ერო­ კვლე­ვა­ სა­შუ­ალ­ებ­ას­ იძ­ლე­ვა­ სიღ­რმი­სე­ულ­ად­ აიხ­სნას­ მან­გა­ნუ­მუ­რი­ტოქ­სი­კუ­რი­ენ­ცე­ფა­ლო­პა­თი­ის­პა­თო­გე­ნე­ზი,­რა­საც­დი­დი­პრაქ­ტი­კუ­ლი­მნიშ­ვნე­ლო­ბა­ აქ­ვს­ მკურ­ნა­ლო­ბის­ სწო­რი­ ტაქ­ტი­კის­შერ­ჩე­ვის­თვის.­ სა­კითხის­ აქ­ტუ­ალ­ურ­ობ­იდ­ან­გა­მომ­დი­ნა­რე,­კერ­ძოდ,­კუს­ტა­რუ­ლი­ნარ­კო­ტი­კე­ბის­ მომ­ხმა­რე­ბელ­თა­ პო­პუ­ლა­ცი­ის­ სა­გან­გა­შო­ რიცხობ­რი­ვი­ მა­ტე­ბა,­ე.წ­ „ჯე­ფის“,­ ანუ­ ეფ­ედ­რო­ნის­ ინ­ტრა­ვე­ნუ­რი­ ტოქ­სი­კო­მა­ნე­ბის­ და­ პრო­ფე­სი­ული­პა­თო­ლო­გი­ებ­ის­ ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბა­ (შავ­ და­ფე­რად­ მე­ტა­ლურ­გი­აში­ და­საქ­მე­ბუ­ლი,­შემ­დუ­ღე­ბელ­ და­ ბენ­ზი­ნის­ მწარ­მო­ებ­ელ­

ად­ამი­ან­ებ­ში),­ რაც­ ად­ამი­ან­თა­ მძი­მე­ ხა­რის­ხის­ ინ­ვა­ლი­დი­ზა­ცი­ას­ იწ­ვევს,­ ბა­დებს­ამ­ მიკ­რო­ელ­ემ­ენ­ტის­ და­მა­ზი­ან­ებ­ელი­მოქ­მე­დე­ბის­ შეს­წავ­ლის­ აუც­ილ­ებ­ლო­ბას.­ჩვენს­ მი­ერ­ წარ­მოდ­გე­ნი­ლი­ ზო­გი­ერ­თი­ორ­გა­ნოს­ ჰის­ტო­პა­თო­ლო­გი­ურ­მა­ კვლე­ვამ­ გვიჩ­ვე­ნა,­ რომ­ ორ­გა­ნო­თა­ ქსო­ვი­ლურ­ შე­ნე­ბა­ში­ მომ­ხდა­რი­ ცვლი­ლე­ბე­ბი­სრულ­ კო­რე­ლა­ცი­აშია­ ცხო­ვე­ლი­სა­ თუ­ტოქ­სი­კო­მან­ და­ ნარ­კო­მან­ ად­ამი­ან­თა­ორ­გა­ნიზ­მში­ გან­ვი­თა­რე­ბულ­ ნევ­რო­ლო­გი­ურ­ თუ­ პა­თო­ლო­გი­ურ­ ქცე­ვით­ პა­რა­მეტ­რებ­თან­ (იხ.ჟურ­ნა­ლი­ „ბი­ომ­ედ­იც­ინ­ის­სე­რია“,2013,ტ.39,#5­6,237­249).­ ამ­ ტი­პის­კვლე­ვებს­დი­დი­თე­ორი­ული­და­ პრაქ­ტი­კუ­ლი­მნიშ­ვნე­ლო­ბა­აქ­ვს­ტოქ­სი­კო­მა­ნი­ისა­და­ ნარ­კო­მა­ნი­ის­ ეტიო­პა­თო­გე­ნე­ზის­ შე­სას­წავ­ლად­და­პრე­ვენ­ცი­ული­ღო­ნის­ძი­ებ­ებ­ის­სა­რე­კო­მენ­და­ცი­ოდ.

­სა­კითხი­კვლე­ვის­მო­ნა­წი­ლე­თა­მი­ერ­კომ­პლექ­სუ­რად:­კლი­ნი­კუ­რი­და­ექ­სპე­რი­მენ­ტუ­ლი,­ ჰის­ტო­პა­თო­მორ­ფო­ლო­გი­ური­კუთხით­ შე­ის­წავ­ლე­ბა.­ ად­ამი­ან­ური­ რე­სურ­სის­გარ­და,­კვლე­ვა­ექ­სპე­რი­მენ­ტუ­ლი­ნევ­რო­ლო­გი­ის­ ლა­ბო­რა­ტო­რი­ის­ თა­ნამ­შრო­მელ­თა­ სა­ხელ­მწი­ფო­ ბი­უჯ­ეტ­ით­ და­ფი­ნან­სე­ბის,­ლა­ბო­რა­ტო­რი­ის­მა­ტე­რი­ალ­ურ­ტექ­ნი­კუ­რი­ აღ­ჭურ­ვი­ლო­ბის,­ ცენ­ტრის­ვი­ვა­რი­უმ­ის­ ცხო­ველ­თა­ გა­მო­ყე­ნე­ბით­ და­თსუ­ პა­თო­ლო­გი­ის­დე­პარ­ტა­მენ­ტის­ მა­ტე­რი­ალ­ურ­ტექ­ნი­კუ­რი­რე­სურ­სე­ბის­გა­მო­ყე­ნე­ბით­ტარ­დე­ბა.­

­ მეც­ნი­ერ­თა­ ჯგუ­ფის­ მი­ერ­ მი­ღე­ბუ­ლი­კვლე­ვე­ბის­ შე­დე­გე­ბის­ გარ­კვე­ული­ ნა­წი­ლის­ პრე­ზენ­ტა­ცია­ მოხ­და­ 2014­ წლის­2­4­ ოქ­ტომ­ბერს­ თბი­ლი­სის­ მე­3­ სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ სიმ­პო­ზი­უმ­ზე­ („Neuro­plasticity:­Neurous­ substrate­ for­ Health­ and­ Disease.­New­Approaches­for­Research“)­ნ.­პა­პუ­აშ­ვი­ლის­ მი­ერ­გა­კე­თე­ბუ­ლი­ მოხ­სე­ნე­ბით:­ The­study­of­the­Therapeutic­Potential­of­Cortexin­in­ the­ Treatment­ of­ Methcathione­ (Efedrone)­Associated­ Manganese­ Encephalopathy.­ ას­ევე­ პირ­ველ­ სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ კონ­ფე­რენ­ცი­აზე­რე­ოლ­ოგი­აში(10­11­ოქ­ტომ­ბე­რი,ქუ­თა­ისი,2015)­„As­ a­ result­ of­ the­ injection­ of­manganese­ions,­may­cause­histopathological­changes­ induced­ in­ some­visceral­ organs“­T.­Bagashvili,­ N.Papuashvili,­ T.­ Jorbenadze,­ G.­Andronikashvili,­ T.­ Gurashvili,­ K.­ Gogeshvili,­pp.34­35.­2015.­

უახ­ლო­ეს­ პე­რი­ოდ­ში­ იგ­ეგ­მე­ბა­ კვლე­ვის­ შე­დე­გე­ბის­გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბა­ იმ­პაქტ­ფაქ­ტო­რი­ან­სა­მეც­ნი­ერო­ჟურ­ნალ­ში.­აღ­ნიშ­ნუ­ლი­თე­მის­კვლე­ვა­გრძელ­დე­ბა.

2015თსუ მეცნიერება58

ეკონომიკისა და ბიზნესის ფაკულტეტი

„მე ვე ნა ხე ობა-მეღ ვი ნე ობ ისგან ვი თა რე ბის ტენ დენ ცი ები და

დი ვერ სი ფი კა ცი ის შე საძ ლებ ლო ბე ბი სა ქარ თვე ლო ში“

კვლე­ვა­„მე­ვე­ნა­ხე­ობა­მეღ­ვი­ნე­ობ­ის­გან­ვი­თა­რე­ბის­ტენ­დენ­ცი­ები­და­დი­ვერ­სი­ფი­კა­ცი­ის­შე­საძ­ლებ­ლო­ბე­ბი­სა­ქარ­თვე­ლო­ში“­2011­წელს­და­იწყო.­კვლე­ვის­ძი­რი­თა­დი­მი­ზა­ნია­ფერ­მე­რუ­ლი­მე­ურ­ნე­ობ­ებ­ის­გან­ვი­თა­რე­ბის,­დი­ვერ­სი­ფი­კა­ცი­ის­შე­საძ­ლებ­ლო­ბე­ბი­სა­და­პერ­სპექ­ტი­ვე­ბის­შე­ფა­სე­ბის­სა­ფუძ­ველ­ზე­სა­ქარ­თვე­ლო­ში­არ­სე­ბუ­ლი­გა­მოწ­ვე­ვე­ბის­გა­მოვ­ლე­ნა.­ფერ­მე­რუ­ლი­მე­ურ­ნე­ობ­ები­მნიშ­ვნე­ლო­ვან­როლს­ას­რუ­ლე­ბენ­ევ­რო­კავ­ში­რის­ქვეყ­ნე­ბის­ეკ­ონ­ომ­იკ­ურ­სტრუქ­ტუ­რა­ში.­ევ­რო­კავ­შირ­თან­და­ახ­ლო­ებ­ის­კუთხით­კი­აუც­ილ­ებ­ელია­სა­ქარ­თვე­ლოს­თვის­შე­მუ­შავ­დეს­მო­დე­ლე­ბი,­რომ­ლე­ბიც,­ერ­თი­მხრივ,­შე­სა­ბა­მი­სო­ბა­ში­იქ­ნე­ბა­ევ­რო­პულ­მოთხოვ­ნებ­თან,­მე­ორე­მხრივ,­ას­ახ­ავს­სხვა­დას­ხვა­გან­ვი­თა­რე­ბულ­ქვე­ყა­ნა­ში­არ­სე­ბულ­სა­უკ­ეთ­ესო­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­გა­მოც­დი­ლე­ბას.­მკვლე­ვარ­თა­გან­მარ­ტე­ბით,­ამ­ნაშ­რო­მის­სი­ახ­ლეა­ზე­მოთ­ჩა­მოთ­ვლი­ლი­პო­ზი­ცი­ებ­ისა­და­ხედ­ვე­ბის­შეს­წავ­ლა­ან­ალ­იზ­ის­სა­ფუძ­ველ­ზე,­სა­უკ­ეთ­ესო­ევ­რო­პუ­ლი­გა­მოც­დი­ლე­ბის­გა­მოკ­ვლე­ვა­და­სა­ქარ­თვე­ლოს­რე­ალ­ობ­ის­ათ­ვის­ად­ეკ­ვა­ტუ­რი­დი­ვერ­სი­ფი­კა­ცი­ის­მო­დე­ლე­ბის­ად­აპ­ტი­რე­ბის­თვის­რე­კო­მენ­და­ცი­ებ­ის­შე­მუ­შა­ვე­ბა.

თსუ მეცნიერება 592015

თე­მი­სად­მი­ ინ­ტე­რე­სი,­ თსუ­ მკვლე­ვა­რის­ეთ­ერ­ხა­რა­იშ­ვი­ლის­თქმით,­შემ­დეგ­მა­ გა­რე­მო­ებ­ებ­მა­ აღ­უძ­რა:­ აღ­მო­სავ­ლეთ­ევ­რო­პის­ ქვეყ­ნებ­ში­ ფერ­მე­რუ­ლი­ მე­ურ­ნე­ობ­ები­ 3.4­ ჰექ­ტ­რი­დან­ 9.0­ ჰექ­ტ­რამ­დე­მი­წის­ნაკ­ვე­თებს­ფლობ­დნენ,­ცენ­ტრა­ლუ­რი­აზი­ის­ქვეყ­ნებ­ში­ეს­მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლი­სა­შუ­ალ­ოდ­ 1.5­დან­ 5­ ჰა­მდე­ მერ­ყე­ობ­და,­ სა­ქარ­თვე­ლო­ში­ ფერ­მე­რულ­ მე­ურ­ნე­ობ­ათა­75%­1­დან­5­ჰექ­ტ­რამ­დე­მი­წის­ფარ­თო­ბის­მფლო­ბე­ლია.­ამ­ას­თან,­აღ­მო­სავ­ლეთ­ევ­რო­პის­ ქვეყ­ნებ­ში,­ სოფ­ლის­ მე­ურ­ნე­ობ­აში­და­საქ­მე­ბულ­თა­ რა­ოდ­ენ­ობა­ შემ­ცი­რე­ბის­ტენ­დენ­ცი­ით­ გა­მო­ირ­ჩე­ოდა,­ თუმ­ცა,­ ცენ­ტრა­ლუ­რი­ აზი­ის­ ქვეყ­ნებ­ში,­ ისე­რო­გორც­სა­ქარ­თვე­ლო­ში,­ შემ­ცი­რე­ბის­ მკვეთ­რი­ტენ­დენ­ცია­არ­გა­მო­იკ­ვე­თა.­

„ას­ეთ­ პი­რო­ბებ­ში­ ფერ­მე­რუ­ლი­ მე­ურ­ნე­ობ­ათა­ ბა­ზარ­ზე­ ინ­ტეგ­რა­ცი­ის­ პერ­სპექ­ტი­ულ­სტრა­ტე­გი­ად­მა­თი­დი­ვერ­სი­ფი­კა­ცია­გა­ნი­ხი­ლე­ბა.­გა­სათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბე­ლია­ის­იც,­რომ­ სა­ქარ­თვე­ლო­ ევ­რო­პი­სა­ და­ აზი­ის­და­მა­კავ­ში­რე­ბე­ლი­ ქვე­ყა­ნაა­ და­ ამ­ მხრივ­მი­ზან­შე­წო­ნი­ლია­ ის­ეთი­ დი­ვერ­სი­ფი­ცი­რე­ბუ­ლი­ეკ­ონ­ომ­იკ­ის­ფორ­მი­რე­ბა,­რო­მე­ლიც­მო­იც­ავს­რამ­დე­ნი­მე­ას­პექ­ტს.­კერ­ძოდ,­უზ­რუნ­ველ­ყოფს:­ ქვეყ­ნის­თვით­მყო­ფა­დო­ბის­შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბას,­ძი­რი­თა­დი­ერ­ოვ­ნუ­ლი­პრო­დუქ­ტე­ბით­ თვი­თუზ­რუნ­ველ­ყო­ფის­ მიღ­წე­ვას,­სატ­რან­სპორ­ტო­და­ენ­ერ­გო­დე­რეფ­ნის­ფუნ­ქცი­ის­ ეფ­ექ­ტი­ან­ად­ შეს­რუ­ლე­ბას,­ მო­სახ­ლე­ობ­ის­კე­თილ­დღე­ობ­ის­ზრდას.­ამ­დე­ნად,­ნა­თე­ლი­გახ­და,­რომ­სა­ქარ­თვე­ლო­ში­დი­ვერ­სი­ფი­კა­ცი­ის­ პრობ­ლე­მე­ბის­ კვლე­ვა­მნიშ­ვნე­ლო­ვან­ როლს­ შე­ას­რუ­ლებ­და­ ევ­რო­პი­სა­და­აზი­ის­და­მა­კავ­ში­რე­ბე­ლი­ქვეყ­ნის­ ეკ­ონ­ომ­იკ­ის­ ტრან­სფორ­მა­ცი­ის­ პრო­ცეს­ში“,­–­აცხა­დებს­კვლე­ვის­ავ­ტო­რი,­თსუ­

პრო­ფე­სო­რი,­ ეკ­ონ­ომ­იკ­ურ­ მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­დოქ­ტო­რი,­ მიკ­რო­ეკ­ონ­ომ­იკ­ის­ კა­თედ­რის­ხელ­მძღვა­ნე­ლი­ეთ­ერ­ხა­რა­იშ­ვი­ლი.

კვლე­ვა­ძი­რი­თა­დად­თსუ­ეკ­ონ­ომ­იკ­ისა­და­ბიზ­ნე­სის­ფა­კულ­ტე­ტის­მიკ­რო­ეკ­ონ­ომ­იკ­ის­ კა­თედ­რის­ ბა­ზა­ზე­ მიმ­დი­ნა­რე­ობ­და,­სა­ქარ­თვე­ლოს­ სოფ­ლის­ მე­ურ­ნე­ობ­ის­ სა­მი­ნის­ტრო­დან­ მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი­ თა­ნად­გო­მით.­დღე­ის­ათ­ვის­ კვლე­ვა­ გრძლდე­ბა­თსუ­ კონ­კურ­სე­ბის­ სა­ფუძ­ველ­ზე­ გა­მარ­ჯვე­ბუ­ლი­ და­ და­ფი­ნან­სე­ბუ­ლი­ პრო­ექ­ტის­ფარ­გლებ­ში:­„ფერ­მე­რუ­ლი­მე­ურ­ნე­ობ­ებ­ის­დი­ვერ­სი­ფი­კა­ცი­ის­შე­საძ­ლებ­ლო­ბე­ბი­–­ევ­რო­კავ­ში­რის­ მო­დე­ლე­ბი­და­ გა­მოწ­ვე­ვე­ბი­სა­ქარ­თვე­ლო­ში“.

მეც­ნი­ერ­თა­ ჯგუ­ფის­ მი­ერ­ კვლე­ვის­პრო­ცეს­ში­ დი­ვერ­სი­ფი­კა­ცი­ის­ პრობ­ლე­მებ­ზე­ რამ­დე­ნი­მე­ მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი­ დას­კვნა­ გა­მო­იკ­ვე­თა.­ „გან­სა­კუთ­რე­ბით­ მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია­ თვი­სებ­რი­ვი­ კვლე­ვით­ გა­მოვ­ლე­ნი­ლი­ ის­ დას­კვნე­ბი,­ რომ­ლე­ბიც­ხელს­უშ­ლი­ან­დარ­გის­გა­ფარ­თო­ება­გან­ვი­თა­რე­ბას,­ რეს­ტრუქ­ტუ­რი­ზა­ცი­ას­ და­ შე­ფა­სე­ბუ­ლია­ რო­გორც­ ფერ­მე­რულ­ მე­ურ­ნე­ობ­ათა­ გა­დარ­ჩე­ნის­ სტრა­ტე­გია.­ კვლე­ვის­შე­დე­გად­მი­იღ­ეს­რამ­დე­ნი­მე­დას­კვნა:­სუს­ტია­ კო­ორ­დი­ნა­ცია­ ფერ­მე­რებ­სა­ და­ბაზ­რის­ აგ­ენ­ტებს­ შო­რის;­ შეზღუ­დუ­ლია­პრო­დუქ­ტე­ბის­ სა­ხე­ობ­ებ­ის­ შე­თა­ნაწყო­ბა;­ფერ­მე­რებს­ არ­ აქ­ვთ­ ინ­ფორ­მა­ცია­ ზო­გა­დად­ დი­ვერ­სი­ფი­კა­ცი­ის­ შე­საძ­ლებ­ლო­ბე­ბის­ შე­სა­ხებ;­ ფერ­მერ­თა­ მცი­რე­ ნა­წილს­აქ­ვს­გა­ნათ­ლე­ბა­ფერ­მე­რუ­ლი­მე­ურ­ნე­ობ­ის­ სფე­რო­ში;­ და­ბა­ლია­ ფერ­მერ­თა­ კვა­ლი­ფი­კა­ცია­ და­ შეზღუ­დუ­ლია­ მათ­თვის­ცოდ­ნის­ მი­წო­დე­ბის­ შე­საძ­ლებ­ლო­ბე­ბი,­გან­სა­კუთ­რე­ბით­ დი­ვერ­სი­ფი­კა­ცი­ის­ შე­სა­ხებ;­ ფერ­მე­რუ­ლი­ მე­ურ­ნე­ობ­ებ­ის­ ნაკ­ვე­

ეთ ერ ხა რა იშ ვი ლი

თსუ­ეკ­ონ­ომ­იკ­ისა­და­ბიზ­ნე­სის­ფა­კულ­ტე­ტის­მიკ­რო­ეკ­ონ­ომ­იკ­ის­კა­თედ­რის­ხელ­მძღვა­ნე­ლი,­პრო­ფე­სო­რი,­ეკ­ონ­ომ­იკ­ის­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­დოქ­ტო­რი.­გახ­ლავთ­ეკ­ონ­ომ­იკ­ისა­და­ბიზ­ნე­სის­ფა­კულ­ტე­ტის­ხა­რის­ხის­უზ­რუნ­ველ­ყო­ფის­სამ­სა­ხუ­რის­უფ­რო­სი.­1978­წლი­დან­მუ­შა­ობს­უნ­ივ­ერ­სი­ტეტ­ში,­მი­სი­სა­მეც­ნი­ერო­სფე­რო­ები­და­კვლე­ვის­მი­მარ­თუ­ლებ­ებია:­კონ­კუ­რენ­ცია­აგ­რო­სა­სურ­სა­თო­სექ­ტორ­ში­და­პრო­დუქ­ტე­ბის­კონ­კუ­რენ­ტუ­ნა­რი­ან­ობ­ის­კვლე­ვა;­ფერ­მე­რულ­მე­ურ­ნე­ობ­ათა­დი­ვერ­სი­ფი­კა­ცია,­ევ­რო­პუ­ლი­მო­დე­ლე­ბი­და­გა­მოწ­ვე­ვე­ბი­სა­ქარ­თვე­ლო­ში;­აგ­რო­ბიზ­ნე­სის­გან­ვი­თა­რე­ბის­სტრა­ტე­გი­ული­მი­მარ­თუ­ლე­ბე­ბის­შეს­წავ­ლა.­არ­ის­ათე­ული­პუბ­ლი­კა­ცი­ის­ავ­ტო­რი,­მათ­გან­სა­ერ­თაშ­ორ­ისო­რე­ცე­ნზი­რე­ბად­ჟურ­ნა­ლებ­სა­და­სა­მეც­ნი­ერო­კონ­ფე­რენ­ცი­ებ­ის­შრო­მა­თა­კრე­ბუ­ლებ­ში.­არ­ის­8­სა­ხელ­მძღვა­ნე­ლო­სა­და­3­მო­ნოგ­რა­ფი­ის­ავტ­ორი,­20­ზე­მე­ტი­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­კონ­ფე­რენ­ცი­ის,­ვორქ­შო­პი­სა­და­კონგ­რე­სის­მო­ნა­წი­ლე­და­მომ­ხსე­ნე­ბე­ლი.­და­ჯილ­დო­ებ­ულია­ღირ­სე­ბის­ორ­დე­ნით,­ივ­ანე­ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლის­სა­ხე­ლო­ბის­მედ­ლით.­არ­ის­პო­ლი­ტი­კის­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­ერ­ოვ­ნუ­ლი­აკ­ად­ემი­ის­დარ­გობ­რი­ვი­ეკ­ონ­ომ­იკ­ის­გან­ვი­თა­რე­ბის­პო­ლი­ტი­კის­საბ­ჭოს­წევ­რი,­სა­ქარ­თვე­ლოს­ეკ­ონ­ომ­იკ­ურ­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­აკ­ად­ემი­ის­ნამ­დვი­ლი­წევ­რი,­სოფ­ლის­მე­ურ­ნე­ობ­ის­ეკ­ონ­ომ­ის­ტთა­ევ­რო­პუ­ლი­ას­ოცი­აცი­ის­წევ­რი­(შვე­იც­არია),­ბუ­ნე­ბის­ის­ტო­რი­ის­ევ­რო­პუ­ლი­აკ­ად­ემი­ის­ნამ­დვი­ლი.

რთველი 2014

2015თსუ მეცნიერება60

თე­ბი­ და­ნა­წევ­რე­ბუ­ლია­ და­ გა­ნუ­ვი­თა­რე­ბე­ლი­ მი­წის­ ბაზ­რის­ გა­მო­ შეზღუ­დუ­ლია­ნაკ­ვე­თე­ბის­გა­ფარ­თო­ებ­ის­შე­საძ­ლებ­ლო­ბა;­შე­საც­ვლე­ლია­ღვი­ნის­ბაზ­რის­დი­ვერ­სი­ფი­კა­ცი­ის­ სტრა­ტე­გი­ები;­ ფერ­მე­რუ­ლი­მე­ურ­ნე­ობ­ებ­ის­ შე­სა­ხებ­ მნიშ­ვნე­ლოვ­ნად­არ­ის­შეზღუ­დუ­ლი­სტა­ტის­ტი­კუ­რი­მო­ნა­ცე­მე­ბი­და­ან­ალ­იტ­იკ­ური­ინ­ფორ­მა­ცია,­რაც­ეს­ ას­ეთი­ ტი­პის­ მე­ურ­ნე­ობ­ებ­ის­ მი­მართ­არ­თუ­ლებს­ რო­გორც­ კვლე­ვებს,­ ას­ევე­სხვა­დას­ხვა­ გა­დაწყვე­ტი­ლე­ბის­ მი­ღე­ბის­შე­საძ­ლებ­ლო­ბებს;­ არ­ არ­სე­ბობს­ სრუ­ყო­ფი­ლი­ სა­მარ­თლებ­რი­ვი­ ბა­ზა­ წარ­მო­ებ­ის­გა­ფარ­თო­ებ­ის­სტი­მუ­ლი­რე­ბი­სა­და­სტრა­ტე­გი­ული­ გან­ვი­თა­რე­ბი­სათ­ვის“,­ –­ აღ­ნიშ­ნავს­ეთ­ერ­ხა­რა­იშ­ვი­ლი.­

კვლე­ვის­შე­დე­გად­პერ­სპექ­ტი­ვა­ში­დი­ვერ­სი­ფი­კა­ცი­ის­ შე­საძ­ლებ­ლო­ბებ­სა­ და­ევ­რო­კავ­ში­რის­ ქვეყ­ნებ­ში­ არ­სე­ბუ­ლი­ მო­დე­ლე­ბის­ სა­ქარ­თვე­ლო­ში­ გა­მო­ყე­ნე­ბის­თვის­ შე­მუ­შავ­და­ რე­კო­მენ­და­ცი­ები:­ აუც­ილ­ებ­ელია­ ყურ­ძნის­ მი­წო­დე­ბის­ სტრუქ­ტუ­რის­გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბა­ღვი­ნი­სა­და­სუფ­რის­ყურ­ძნის­ ჯი­შობ­რი­ვი­ შე­თა­ნაწყო­ბის­ სა­ფუძ­ველ­ზე;­ სა­ჭი­როა­ მცი­რე­ ფერ­მერ­თა­შო­რის­ კო­ორ­დი­ნა­ცი­ის­ გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბა;­ფერ­მერ­თა­ ეკ­ონ­ომ­იკ­ური­ თა­ნამ­შრომ­ლო­ბის­ ჯგუ­ფე­ბის­ ფორ­მი­რე­ბის­ შემ­თხვე­ვა­ში­ უნ­და­ გან­ხორ­ცი­ელ­დეს­ შე­სა­ბა­მი­სი­კა­ნონ­მდებ­ლო­ბის­მომ­ზა­დე­ბა­და­მი­ღე­ბა;­ნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია­გან­ხორ­ცი­ელ­დეს­ფერ­მე­რუ­ლი­ მე­ურ­ნე­ობ­ებ­ის­ათ­ვის­ თა­ნა­მედ­რო­

ვე­თე­ორი­ული­ცოდ­ნი­სა­და­ტექ­ნო­ლო­გი­ებ­ის­ შე­სა­ხებ­ ინ­ფორ­მა­ცი­ებ­ის­ ეფ­ექ­ტი­ანი­მი­წო­დე­ბა­და­ურ­თი­ერ­თგაც­ვლა;­სა­ჭი­როა­შე­მუ­შავ­დეს­სა­მა­ცივ­რე­მე­ურ­ნე­ობ­ებ­ისა­და­ღვი­ნის­ მცი­რე­ ქარ­ხნე­ბის­ გა­ფარ­თო­ებ­ის­სტრა­ტე­გია;­ღვი­ნის­ბაზ­რის­დი­ვერ­სი­ფი­კა­ცია­ უნ­და­ გან­ხორ­ცი­ელ­დეს­ ტრა­დი­ცი­ულ,­მაგ­რამ­ არ­ას­ტა­ბი­ლურ­ ბაზ­რებ­ზე­ და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბის­ შემ­ცი­რე­ბით;­ და­მა­ტე­ბი­თი­ღო­ნის­ძი­ებ­ებია­ გა­სა­ტა­რე­ბე­ლი­ ღვი­ნის­ბაზ­რის­ დი­ვერ­სი­ფი­კა­ცი­ის­ მდგრა­დო­ბის­შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბა/გა­ფარ­თო­ებ­ის­ათ­ვის­ სტრა­ტე­გი­ულ­ბაზ­რებ­ზე­ (მათ­შო­რის,­ ამ­ერ­იკ­ის­შე­ერ­თე­ბულ­შტა­ტებ­ში,­ჩი­ნეთ­ში,­დიდ­ბრი­ტა­ნეთ­ში,­პო­ლო­ნეთ­ში);­შე­სა­მუ­შა­ვე­ბე­ლია­ღვი­ნის­ ბაზ­რის­ დი­ვერ­სი­ფი­კა­ცი­ის­ სტრა­ტე­გია­ ახ­ალ­ ბაზ­რებ­ზე­ (ბალ­ტი­ის­პი­რე­თის­ქვეყ­ნე­ბი,­იაპ­ონია).­

მეც­ნი­ერ­თა­ შე­ფა­სე­ბით,­ კვლე­ვის­ შე­დე­გად­ სა­ხელ­მწი­ფო­ პო­ლი­ტი­კის­ შემ­მუ­შა­ვე­ბელ­და­გან­მა­ხორ­ცი­ელ­ებ­ელ­სტრუქ­ტუ­რებს­შე­საძ­ლებ­ლო­ბა­ექ­ნე­ბათ­მი­იღ­ონ­მეც­ნი­ერ­ულ­ად­ არ­გუ­მენ­ტი­რე­ბუ­ლი­ რე­კო­მენ­და­ცი­ები­ ფე­რე­მე­რუ­ლი­ მე­ურ­ნე­ობ­ებ­ის­დი­ვერ­სი­ფი­კა­ცი­ის­ შე­საძ­ლებ­ლო­ბე­ბის­შე­სა­ხებ.­დარ­გის­ექ­სპერ­ტე­ბი­და­მეც­ნი­ერ­ები­ მი­იღ­ებ­ენ­ და­მა­ტე­ბით­ ინ­ფორ­მა­ცი­ასა­და­თე­ორი­ებს­ფერ­მე­რუ­ლი­მე­ურ­ნე­ობ­ებ­ის­გან­ვი­თა­რე­ბის­ ფორ­მა­ცი­ისა­ და­ დი­ვერ­სი­ფი­კა­ცი­ის­ კუთხით.­ კვლე­ვის­ შე­დე­გე­ბი,­ას­ევე,­ და­ეხ­მა­რე­ბა­ ად­გი­ლობ­რი­ვი,­ რე­გი­ონ­ული­ და­ ცენ­ტრა­ლუ­რი­ მთავ­რო­ბის­წარ­მო­მად­გენ­ლებს­სოფ­ლის­მე­ურ­ნე­ობ­ის­გან­ვი­თა­რე­ბის­ ერ­თობ­ლი­ვი­ პრო­ექ­ტე­ბის­და­გეგ­მვა­ში.­

სა­ქარ­თვე­ლო­ში­ ფერ­მე­რულ­ მე­ურ­ნე­ობ­ათა­ დი­ვერ­სი­ფი­კა­ცი­ის­ პრობ­ლე­მებ­ზე­კვლე­ვა­აქ­ამ­დე­არ­ჩა­ტა­რე­ბუ­ლა.­2015­წლი­დან­ კვლე­ვა,­რო­გორც­ აღ­ინ­იშ­ნა,­ სა­მეც­ნი­ერო­პრაქ­ტი­კუ­ლი­ კვლე­ვი­თი­ პრო­ექ­ტის­ფარ­გლებ­ში­ გრძელ­დე­ბა,­ შე­სა­ბა­მი­სად­კვლე­ვა­ში­ ჩარ­თუ­ლია­ მიკ­რო­ეკ­ონ­ომ­იკ­ის­კა­თედ­რის­ აკ­ად­ემი­ური­ პერ­სო­ნა­ლი,­ თსუ­ეკ­ონ­ომ­იკ­ის­ ფა­კულ­ტე­ტის­ ას­ოც­ირ­ებ­ული­პრო­ფე­სო­რე­ბი:­ მა­რი­ნა­ ჩავ­ლე­იშ­ვი­ლი,­ მა­რი­ნა­ ნაც­ვა­ლა­ძე,­ ია­ ნაც­ვლიშ­ვი­ლი,­ ინ­ეზა­გაგ­ნი­ძე,­ას­ის­ტენტ­პრო­ფე­სო­რი­თა­მარ­ლა­ზა­რი­აშ­ვი­ლი.­ კვლე­ვა­ში­ ჩარ­თუ­ლი­ არი­ან­ას­ევე­ფა­კულ­ტე­ტის­ წარ­მა­ტე­ბუ­ლი­ სტუ­დენ­ტე­ბი:­ანა­ლო­მო­ური,­რუ­სუ­დან­გუ­რაშ­ვი­ლი,­სა­ლო­მე­ექ­იზ­აშ­ვი­ლი.­

კვლე­ვი­სა­და­მი­სი­შე­დე­გე­ბის­შე­სა­ხებ­სა­მეც­ნი­ერო­პუბ­ლი­კა­ცი­ები­ამ­დრო­ის­ათ­ვის­ გა­მოქ­ვეყ­ნდა­ სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ ჟურ­ნა­ლებ­სა­ და­ სა­მეც­ნი­ერო­ კონ­ფე­რენ­ცი­ის­შრო­მა­თა­კრე­ბუ­ლებ­ში:­

„ქარ­თუ­ლი­ ღვი­ნის­ ბაზ­რის­ გან­ვი­თა­რე­ბის­ ტენ­დენ­ცი­ები­ და­ პერ­სპექ­ტი­ვე­ბი“­(თა­ნა­ავ­ტო­რე­ბი­ მ.­ ჩავ­ლე­იშ­ვი­ლი,­ მ.­ ნაც­ვა­ლა­ძე),­მეც­ნი­ერ­ებ­ის,­ინ­ჟი­ნე­რინ­გი­სა­და­ტექ­ნო­ლო­გი­ებ­ის­ მსოფ­ლიო­ აკ­ად­ემი­ის­მე­16­ სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ სა­მეც­ნი­ერო­ კონ­ფე­რენ­ცია­ „ეკ­ონ­ომ­იკა,­ ინ­დუს­ტრი­ული­და­ბიზ­ნეს­მე­ნეჯ­მენ­ტი“,­27­28­ოქ­ტომ­ბე­რი,­2014.­ბარ­სე­ლო­ნა­(ეს­პა­ნე­თი)­და­ა.შ.

ქართული ღვინის ქარხანაში

თსუ მეცნიერება 612015

ეკონომიკისა და ბიზნესის ფაკულტეტი

კონ კუ რენ ტუ ნა რი ან ობ ის ზრდის სტრა ტე გიასა ქარ თვე ლო ში

ქვეყ­ნის­ეკ­ონ­ომ­იკ­ის­კონ­კუ­რენ­ტუ­ნა­რი­ან­ობ­ის­შე­ფა­სე­ბა,­კონ­კუ­რენ­ტუ­ნა­რი­ან­ობ­ის­ამ­აღ­ლე­ბის­გზა­ზე­არ­სე­ბუ­ლი­წი­ნა­ღო­ბე­ბის­იდ­ენ­ტი­ფი­ცი­რე­ბა­ეკ­ონ­ომ­იკ­ის­მკვლე­ვარ­თა­ერთ­ერ­თი­მნიშ­ნე­ლო­ვა­ნი­მი­ზა­ნია.­რად­გან­ქვეყ­ნის­კონ­კუ­რენ­ტუ­ნა­რი­ან­ობ­ის­ინ­დექ­სი­გან­საზღვრავს­მი­სად­მი­ინ­ვეს­ტო­რე­ბის­და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბას­და,­ზო­გა­დად­რე­ალ­ურ­ეკ­ონ­ომ­იკ­ურ­პერ­სპექ­ტი­ვას.­სწო­რედ­ამ­იტ­ომ­სა­ქარ­თვე­ლო­ში­ერ­ოვ­ნუ­ლი­კონ­კუ­რენ­ტუ­ნა­რი­ან­ობ­ის­ამ­აღ­ლე­ბის­ეკ­ონ­ომ­იკ­ური­პო­ლი­ტი­კი­სათ­ვის­სა­ჭი­რო­ინ­სტრუ­მენ­ტე­ბი­სა­და­სა­შუ­ალ­ებ­ებ­ის­სა­კითხის­კვლე­ვა,­რო­მე­ლიც­ხელს­შე­უწყობს­ქვეყ­ნის­კონ­კუ­რენ­ტუ­ნა­რი­ან­ობ­ის­ზრდას,­თსუ­ეკ­ონ­ომ­იკ­ისა­და­ბიზ­ნე­სის­ფა­კულ­ტე­ტის­ას­ოც­ირ­ებ­ულ­მა­პრო­ფე­სორ­მა­გულ­ნაზ­ერ­ქო­მა­იშ­ვილ­მა­ეკ­ონ­ომ­იკ­ური­პო­ლი­ტი­კის­კა­თედ­რა­ზე­2009­წლი­დან­და­იწყო­და­დღემ­დე­აგ­რძე­ლებს.

გულ ნაზ ერ ქო მა იშ ვი ლი

თსუ­ეკონომიკისა­და­ბიზნესის­ფაკულტეტის­ასოცირებული­პროფესორი,­ეკონომიკის­დოქტორი,­ეკონომიკური­პოლიტიკისა­და­ეკონომიკური­განათლების­ქართულ­გერმანული­ინსტიტუტის­წევრი,­საქართველოს­ეკონომიკური­განათლებისა­და­განვითარების­ცენტრის­(აშშ­ს­ეკონომიკური­განათლების­ეროვნული­საბჭოს­პარტნიორი­ორგანიზაცია­საქართველოში)­ექსპერტი.იგი­100­ზე­მეტი­სამეცნიერო­ნაშრომის­ავტორია,­მათ­შორის­2­მონოგრაფიის,­8­სახელმძღვანელოსა­და­დამხმარე­სახელმძღვანელოს.­მონაწილეობდა­მრავალ­საერთაშორისო­კონფერენციასა­და­საგრანტო­პროექტში­(ინგლისი,­საფრანგეთი,­თურქეთი,­უკრაინა­და­სხვა).­მისი­ხელმძღვანელობით­ჩატარდა­I­სტუდენტური­ოლიმპიადა­„ერთად­ვაშენოთ­ქვეყანა“.არის­მეცნიერების,­ინჟინერინგისა­და­ტექნოლოგიების­მსოფლიო­აკადემიის­საერთაშორისო­საგამომცემლო­საბჭოს­წევრი,­სხვადასხვა­სამეცნიერო­ჟურნალებისა­და­გამოცემების­რედკოლეგიის­წევრი.­მათ­შორისაა­„დიდი­ქართული­ეკონომიკური­ენციკლოპედია“.­იგი­22­წიგნის­რედაქტორი­­და­11­წიგნის­რეცენზენტია.

„მსოფ­ლიო­ ეკ­ონ­ომ­იკ­ური­ ფო­რუ­მის­(World­Economic­Forum)­2015­წლის­ან­გა­რი­შის­ მი­ხედ­ვით­ სა­ქარ­თვე­ლო­ კონ­კუ­რენ­ტუ­ნა­რი­ან­ობ­ის­რე­იტ­ინ­გით­140­ქვეყ­ნი­დან­66­ე­ ად­გილ­ზეა­ (2014­ წ.­ –­ 69­ე­ ად­გი­ლი,­2012­2013­ –­ 77­ე­ ად­გი­ლი,­ 2011­2012წწ­–­88­ე­ად­გი­ლი,­2009­2010წწ­–­90­ე­ად­გი­ლი).­ უკ­ვე­ მე­ხუ­თე­ წე­ლია­ სა­ქარ­თვე­ლოს­და­დე­ბი­თი­ ტენ­დენ­ცია­ აქ­ვს­ აღ­ნიშ­ნულ­ინ­დექ­სში.­ იგი­ წინ­ უს­წრებს­ ის­ეთ­ ქვეყ­ნებს,­ რო­გო­რი­ცაა­ –­ სლო­ვა­კე­თი­ (67­ე­ად­გი­ლი),­ მონ­ტე­ნეგ­რო­ (70­ე­ ად­გი­ლი),­ხორ­ვა­ტია­ (77­ე­ ად­გი­ლი),­ უკ­რა­ინა­ (79­ე­ ად­გი­ლი),­ სა­ბერ­ძნე­თი­ (81­ე­ ად­გი­ლი),­სომ­ხე­თი­(82­ე­ად­გი­ლი),­მოლ­დო­ვა­(84­ე­ად­გი­ლი),­ალ­ბა­ნე­თი­(93­ე­ად­გი­ლი),­სერ­ბე­თი­(94­ე­ად­გი­ლი).­

მსგავ­სი­ რე­იტ­ინ­გე­ბი­ ინ­ვეს­ტო­რე­ბის­გან­წყო­ბა­ზე­ ახ­დე­ნენ­ გავ­ლე­ნას.­ ინ­ვეს­ტო­რის­ქვეყ­ნი­სად­მი­და­დე­ბი­თი­გან­წყო­ბა­ხელს­ უწყობს­ სა­ინ­ვეს­ტი­ციო­ ნა­კა­დე­ბის­ზრდას,­რაც­ეკ­ონ­ომ­იკ­ური­ზრდი­სა­და­და­საქ­მე­ბის­ ხელ­შემ­წყო­ბი­ მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი­პი­რო­ბაა.­ ეს­ სა­კითხი­ მწვა­ვედ­ დგას­ სა­ქარ­თვე­ლო­ში.­ უმ­უშ­ევ­რო­ბა­და­ სი­ღა­რი­ბე­ქვე­ყა­ნა­ში­ჯერ­კი­დევ­გა­და­უჭ­რე­ლი­პრობ­

ლე­მე­ბია“.­–­აცხა­დებს­კვლე­ვის­ავ­ტო­რი.­გულ­ნაზ­ ერ­ქო­მა­იშ­ვი­ლის­ კვლე­ვის­

მი­ზა­ნია:­ სა­ქარ­თვე­ლოს­ კონ­კუ­რენ­ტუ­ლი­უპ­ირ­ატ­ეს­ობ­ებ­ის­წარ­მოდ­გე­ნა,­კონ­კუ­რენ­ტუ­ნა­რი­ან­ობ­ის­რო­ლის­ შე­ფა­სე­ბა­ ქვეყ­ნის­მდგრა­დი­ გან­ვი­თა­რე­ბი­სა­ და­ მო­სახ­ლე­ობ­ის­კე­თილ­დღე­ობ­ის­ამ­აღ­ლე­ბა­ში,­ქვეყ­ნის­ ეკ­ონ­ომ­იკ­აში­ არ­სე­ბუ­ლი­ ხარ­ვე­ზე­ბის­გა­მოვ­ლე­ნა­და­გან­ვი­თა­რე­ბის­პერ­სპექ­ტი­ვე­ბის­და­სახ­ვა.­

„კონ­კუ­რენ­ტუ­ნა­რი­ანი­ ეკ­ონ­ომ­იკ­ის­ფორ­მი­რე­ბის­თვის­ სა­ხელ­მწი­ფომ­ უნ­და­გა­ნა­ხორ­ცი­ელ­ოს­ აქ­ტი­ური­ სა­მე­წარ­მეო,­სა­წარ­მოო­ სტრუქ­ტუ­რე­ბის­ დი­ნა­მი­ურ­ად­გარ­დაქ­მნა­ზე­ ორი­ენ­ტი­რე­ბუ­ლი­ პო­ლი­ტი­კა,­ გან­სა­კუთ­რე­ბით­ ექ­სპორ­ტზე­ ორი­ენ­ტი­რე­ბუ­ლი­ სექ­ტო­რე­ბის­ გან­ვი­თა­რე­ბის­მი­მარ­თუ­ლე­ბით­ (სა­ინ­ვეს­ტი­ციო­ და­ სა­ექ­სპორ­ტო­ სუბ­სი­დი­ები,­ სა­გა­და­სა­ხა­დო­შე­ღა­ვა­თე­ბი,­ რთულ­ ეკ­ონ­ომ­იკ­ურ­ სი­ტუ­აცი­აში­დახ­მა­რე­ბე­ბი­და­ა.შ.).­ ექ­სპორ­ტზე­ორი­ენ­ტი­რე­ბუ­ლი­ სტრა­ტე­გია­ გახ­და­ მრა­ვა­ლი,­ მათ­ შო­რის­ ის­ეთ­ ქვეყ­ნე­ბის­ ეკ­ონ­ომ­იკ­ის­გან­ვი­თა­რე­ბის­უმ­ნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნე­სი­ფაქ­ტო­რი,­ რო­გო­რი­ცაა:­ სინ­გა­პუ­რი,­ ჰონ­კონ­გი,­სამ­ხრეთ­კო­რეა,­ტა­ივ­ანი.

2015თსუ მეცნიერება62

ქვეყ­ნებს­ შო­რის­ ეკ­ონ­ომ­იკ­ური­ ინ­ტეგ­რა­ცი­ის­ მნიშ­ვნე­ლო­ვან­ ეტ­აპს­ სა­ვაჭ­რო­საქ­მი­ან­ობ­ის­ სფე­რო­ში­ ინ­ტეგ­რა­ცია­ წარ­მო­ად­გენს.­ეკ­ონ­ომ­იკ­ური­გლო­ბა­ლი­ზა­ცია­ხელს­ უწყობს­ სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ რე­სურ­სე­ბის­ეფ­ექ­ტი­ან­გა­ნა­წი­ლე­ბას­და­გა­მო­ყე­ნე­ბას,­ ქვეყ­ნე­ბის­ ოპ­ტი­მა­ლურ­ სპე­ცი­ალ­იზ­აცი­ას­ და­ სა­ბო­ლო­ოდ,­ მსოფ­ლიო­ ეკ­ონ­ომ­იკ­ის­ წარ­მო­ებ­ის­ მო­ცუ­ლო­ბის­ ზრდას.­სა­ქარ­თვე­ლო­ში­ექ­სპორ­ტის­ბო­ლო­პე­რი­ოდ­ის­სტრუქ­ტუ­რა­გარ­კვე­ულ­წი­ლად­ას­ახ­ავს­ქვე­ყა­ნა­ში­ფარ­დო­ბი­თი­უპ­ირ­ატ­ეს­ობ­ის­მქო­ნე­სფე­რო­ებს.­ 2015­წლის­იან­ვარ­ოქ­ტომ­ბრის­მო­ნა­ცე­მე­ბით,­უმ­სხვი­ლე­სი­სა­ექ­სპორ­ტო­ პრო­დუქ­ცი­ის­ წი­ლი­ მთლი­ან­ ექ­სპორ­ტში­ას­ეთი­იყო:­სპი­ლენ­ძის­მად­ნე­ბი­–­ 11%,­ ფე­რო­შე­ნად­ნო­ბე­ბი­ –­ 9%,­ მსუ­ბუ­ქი­ავ­ტო­მო­ბი­ლე­ბი­ –­ 9%,­ რო­მე­ლიც­ მკვეთ­რად­შემ­ცირ­და­2012­წელ­თან­შე­და­რე­ბით­(24,7%),­ თხი­ლი­ 8%,­ სამ­კურ­ნა­ლო­ სა­შუ­ალ­ებ­ები­–­6%,­და­ნარ­ჩე­ნი­­57%.

უცხო­ელი­ ექ­სპერ­ტე­ბი­სა­ და­ ქარ­თვე­ლი­ სპე­ცი­ალ­ის­ტე­ბის­ აზ­რით,­ სა­ქარ­თვე­ლო­ სოფ­ლის­ მე­ურ­ნე­ობ­ისა­ და­ კვე­ბის­მრეწ­ვე­ლო­ბის­სა­ექ­სპორ­ტო­პრო­დუქ­ცი­ის­წარ­მო­ებ­ის­მხრივ­უდ­იდ­ესი­პო­ტენ­ცი­ალ­ის­მქო­ნე­ ქვეყ­ნე­ბის­ ჯგუფს­ მი­ეკ­უთ­ვნე­ბა“.­ –­აღ­ნიშ­ნავს­გულ­ნაზ­ერ­ქო­მა­იშ­ვი­ლი.

მეც­ნი­ერ­ის­ გან­მარ­ტე­ბით,­ სა­ქარ­თვე­ლოს­ წლე­ბია­ უარ­ყო­ფი­თი­ სა­ვაჭ­რო­ ბა­ლან­სი­ აქ­ვს.­ 2015­ წლის­ იან­ვარ­ოქ­ტომ­ბრის­ მო­ნა­ცე­მე­ბით,­ იმ­პორ­ტი­ ექ­სპორ­ტს­3,4­ჯერ­ ჭარ­ბობ­და,­ თუმ­ცა­ 2007­ წელ­თან­შე­და­რე­ბით­ეს­უკ­ეთ­ესი­მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლია­(აღ­ნიშ­ნულ­ წელს­ და­ წი­ნა­ წლებ­ში­ იმ­პორ­ტი­

4­ჯერ­აღ­ემ­ატ­ებ­ოდა­ექ­სპორ­ტს).­ ექ­სპორ­ტის­წი­ლის­გაზ­რდის­გა­რე­შე­ ქვეყ­ნის­სტა­ბი­ლუ­რი­ გან­ვი­თა­რე­ბა­და­ კონ­კუ­რენ­ტუ­ნა­რი­ან­ობ­ის­ამ­აღ­ლე­ბა­შე­უძ­ლე­ბე­ლი­იქ­ნე­ბა.­სა­ქარ­თვე­ლოს­ექ­სპორ­ტის­წი­ლის­გაზ­რდა­ქვეყ­ნა­ში­ სი­ღა­რი­ბის­ დაძ­ლე­ვის­ ერთ­ერ­თი­მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი­პრი­ორ­იტ­ეტია.

2015­ წლის­ იან­ვარ­ოქ­ტომ­ბრის­ მო­ნა­ცე­მე­ბით,­ სა­ქარ­თვე­ლოს­ უმ­სხვი­ლე­სი­ექ­სპორ­ტი­ორი­ ქვეყ­ნე­ბია:­ აზ­ერ­ბა­იჯ­ანი­(12%),­ბულ­გა­რე­თი­ (10%),­თურ­ქე­თი­ (9%),­სომ­ხე­თი­ (8%),­რუ­სე­თი­ (7%).­ იგ­ივე­ პე­რი­ოდ­ში­სა­ქარ­თვე­ლოს­უმ­სხვი­ლე­სი­იმ­პორ­ტი­ორი­ქვეყ­ნე­ბია:­თურ­ქე­თი­(17%),­ჩი­ნე­თი­(8%),­რუ­სე­თი­ (7%),­ აზ­ერ­ბა­იჯ­ანი­ (7%),­ უკ­რა­ინა­(6%).­(­www.geostat.ge.)

მკვლე­ვ­რის­ შე­ფა­სე­ბით,­ ექ­სპორ­ტის­თვალ­საზ­რი­სით­ სა­ქარ­თვე­ლო­ში­ ყვე­ლა­ზე­მე­ტი­შან­სი­ხუთ­სექ­ტორს­აქ­ვს:­სოფ­ლის­მე­ურ­ნე­ობ­ას­ და­ და­მა­მუ­შა­ვე­ბელ­ მრეწ­ვე­ლო­ბას,­ ჰიდ­რო­ენ­ერ­გე­ტი­კას,­ტრან­სპორ­ტს,­ ტუ­რიზ­მს­ და­ ფი­ნან­სურ­ ინ­სტი­ტუ­ტებს.­შრო­მის­ სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ და­ნა­წი­ლე­ბა­ში­სა­ქარ­თვე­ლოს­წარ­მა­ტე­ბუ­ლი­მო­ნა­წი­ლე­ობა­შე­უძ­ლია­სა­სოფ­ლო­სა­მე­ურ­ნეო­წარ­მო­ებ­ისა­და­კვე­ბის­მრეწ­ვე­ლო­ბის­ტრა­დი­ცი­ული­ სექ­ტო­რე­ბის­ გან­ვი­თა­რე­ბის­ ხარ­ჯზე.­ ქვეყ­ნის­ ტრა­დი­ცი­ული­ დარ­გე­ბი­დან­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ბა­ზარ­ზე­უფ­რო­მე­ტად­ის­ეთი­პრო­დუქ­ცია­გა­დის,­სა­დაც­ად­გი­ლობ­რივ­ მე­წარ­მე­ებ­თან­ ერ­თად­ უცხო­ელ­ებ­იც­თა­ნამ­შრომ­ლო­ბენ.

კონ­კუ­რენ­ტუ­ნა­რი­ანი­ პრო­დუქ­ცი­ის­ წარ­მო­ებ­ის­ათ­ვის­ ას­ევე­ სა­ინ­ტე­რე­სო­ფორ­მაა­ ფრან­ჩა­იზ­ინ­გის­ სის­ტე­მა,­ რო­მე­

ლის­ გა­მო­ყე­ნე­ბა­ სა­ქარ­თვე­ლოს­ კვე­ბის­მრეწ­ვე­ლო­ბა­ში­ გან­სა­კუთ­რე­ბით­ ხელ­საყ­რე­ლი­იქ­ნე­ბა­ჩა­ის­და­სა­კონ­სერ­ვო­მრეწ­ვე­ლო­ბა­ში.

„მტკნა­რი­ და­ მი­ნე­რა­ლუ­რი­ წყლე­ბის­წარ­მო­ება­ უპ­ირ­ვე­ლეს­ პო­ზი­ცი­ას­ იკ­ავ­ებს­სა­ქარ­თვე­ლოს­ ეკ­ონ­ომ­იკ­აში­ ის­ეთი­ უპ­ირ­ატ­ეს­ობ­ებ­ის­ გა­მო­ რო­გო­რი­ცაა:­ ნედ­ლე­ულ­ის­ ბუ­ნებ­რი­ობა,­ სი­უხ­ვე,­ სიიაფე,­სტა­ბი­ლუ­რო­ბა,­გა­ნახ­ლე­ბა­დო­ბა,­არ­ას­ეზ­ონ­ურ­ობა,­მა­ღა­ლი­ხა­რის­ხი­და,­რაც­მთა­ვა­რია­და­ბან­დე­ბუ­ლი­კა­პი­ტა­ლის­უკ­უგ­ებ­ის­მოკ­ლე­ პე­რი­ოდი.­ გა­სათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბე­ლია­ ის­იც,­ რომ­ სა­ქარ­თვე­ლო­ სას­მე­ლი­წყლის­ მწვა­ვე­ დე­ფი­ცი­ტის­ მქო­ნე­ ქვეყ­ნე­ბის­ შუ­აგ­ულ­ში­ მდე­ბა­რე­ობს­ და­ წყალ­ზე­მოთხოვ­ნი­ლე­ბა­ გა­ნუხ­რე­ლად­ იზ­რდე­ბა.­სას­მე­ლი­ წყლის­ რე­სურ­სე­ბით­ სა­ქარ­თვე­ლო­ 2,5­ჯერ­ აღ­ემ­ატ­ება­ მსოფ­ლი­ოს,­ 2,4­ჯერ­ევ­რო­პის­და­1,7­ჯერ­აზი­ის­სა­შუ­ალო­მაჩ­ვე­ნე­ბელს­ერთ­სულ­მო­სახ­ლე­ზე.­ამ­ას­თა­ნა­ვე­ სა­ქარ­თვე­ლოს­ წყლის­ რე­სურ­სე­ბის­ 30%­ უმ­აღ­ლე­სი­ ხა­რის­ხის­ მი­წის­ქვე­შა­სას­მელ­წყალს­წარ­მო­ად­გენს.­

რაც­ შე­ეხ­ება­ მი­ნე­რა­ლურ­ წყლებს:­„ბორ­ჯო­მი“,­ „სა­ირ­მე“,­ „ლუ­გე­ლა“.­ „უწ­ერა“­და­სხვა­თა­ვი­ან­თი­იონ­ური­შე­მად­გენ­ლო­ბით­ მსოფ­ლი­ოში­ უნ­იკ­ალ­ური­ არი­ან.­ სა­ქარ­თვე­ლოს­ყვე­ლა­ზე­დი­დი­შე­მო­სა­ვა­ლი­წყლის­ბიზ­ნე­სით­შე­უძ­ლია­მი­იღ­ოს.­თუმ­ცა,­ამ­ სფე­რო­ში­ აუც­ილ­ებ­ელია­ სა­რეკ­ლა­მო­საქ­მი­ან­ობ­ის­ და­ ელ­ექ­ტრო­ნუ­ლი­ ვაჭ­რო­ბის­ ფარ­თოდ­ ორ­გა­ნი­ზე­ბა“.­ ­აღ­ნიშ­ნავს­კვლე­ვის­ავ­ტო­რი.­

გარ­და­ამ­ისა,­ეკ­ონ­ომ­ისტ­ერ­ქო­მა­იშ­ვი­ლის­შე­ფა­სე­ბით,­ბო­ლო­პე­რი­ოდ­ში­მთელ­მსოფ­ლი­ოში­ მცე­ნა­რე­ული­ წარ­მო­შო­ბის­პრე­პა­რა­ტე­ბი­სად­მი,­ გან­სა­კუთ­რე­ბით­გაზ­რდი­ლი­ მოთხოვ­ნის­ შე­სა­ბა­მი­სად,­ იმ­ატა­მოთხოვ­ნამ­ სამ­კურ­ნა­ლო­ მცე­ნა­რე­ებ­ზე.­ნა­ტუ­რა­ლუ­რი­პრე­პა­რა­ტე­ბი­სამ­კურ­ნა­ლო­სა­შუ­ალ­ებ­ებ­ით­ ვაჭ­რო­ბის­ სა­ერ­თო­ მო­ცუ­ლო­ბის­ მნიშ­ვნე­ლო­ვან­ ნა­წილს­ შე­ად­გე­ნენ.­ სა­ქარ­თვე­ლოს,­ რომ­ლის­ ფლო­რაც­ოდ­ით­გან­ვე­მდი­და­რია­სამ­კურ­ნა­ლო­მცე­ნა­რე­ებ­ით,­ შე­უძ­ლია­ ღირ­სე­ული­ ად­გი­ლი­და­იკ­ავ­ოს­ მა­თი­ წარ­მო­ება­რე­ალ­იზ­აცი­ის­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ ბა­ზარ­ზე.­ სა­ხელ­მწი­ფომ­ხე­ლი­უნ­და­შე­უწყოს­ეკ­ოლ­ოგი­ურ­ად­სუფ­თა­ პრე­პა­რა­ტე­ბის­ წარ­მო­ებ­ას­ და­ და­ინ­ტე­რე­სე­ბუ­ლი­ უცხო­ელი­ ინ­ვეს­ტო­რე­ბის­მო­ზიდ­ვას.­ სამ­კურ­ნა­ლო­ მცე­ნა­რე­ებ­ის­რე­სურ­სე­ბის­ რა­ცი­ონ­ალ­ური­ გა­მო­ყე­ნე­ბა­ხელს­შე­უწყობს­ჩვე­ნი­ქვეყ­ნის­ეკ­ონ­ომ­იკ­ის­გა­ჯან­სა­ღე­ბას,­ სა­ექ­სპორ­ტო­ შე­მო­სავ­ლე­ბის­ ზრდას,­ სა­მუ­შაო­ ად­გი­ლე­ბის­ შექ­მნას­და­სი­ღა­რი­ბის­ზღვარ­ზე­მყო­ფი­მო­სახ­ლე­ობ­ის­ხვედ­რი­თი­წი­ლის­შემ­ცი­რე­ბას.­

მეც­ნი­ერი­ დარ­წმუ­ნე­ბუ­ლია,­ რომ­ სა­ქარ­თვე­ლომ­უპ­ირ­ატ­ეს­ობა­უნ­და­მო­იპ­ოვ­ოს­არა­მხო­ლოდ­ტრა­დი­ცი­ულ­დარ­გებ­ში,­არ­ამ­ედ­ მა­ღალ­ხა­რის­ხი­ანი,­ მა­ღალ­ტექ­ნო­ლო­გი­ური­ და­ მა­ღალ­პრო­დუქ­ტ­ული­წარ­მო­ებ­ის­ სფე­რო­ებ­შიც,­ რად­გან­ მხო­ლოდ­ ამ­ გზი­თაა­ შე­საძ­ლე­ბე­ლი­ კონ­კუ­

ქვეყანა

დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობის ყველაზე კონკურენტუნარიანი ეკონომიკის მქონე ქვეყანა

წყარო:­გლობალური­კონკურენტუნარიანობის­ანგარიში­2015­2016*­დამოუკიდებელ­სახელმწიფოთა­თანამეგობრობის­2015­2016­რეიტინგი­140­ქვეყანას­შორის

გლობალური რეიტინგი*

აზერბაიჯანი

ყაზახეთი

რუსეთის ფედერაცია

საქართველო

უკრაინა

ტაჯიკეთი

სომხეთი

მოლდოვა

ყირგიზეთის რესპუბლიკა

თსუ მეცნიერება 632015

რენ­ტუ­ნა­რი­ან­ობ­ის­ გრძელ­ვა­დი­ანი­ და­შე­უქ­ცე­ვა­დი­ ზრდა,­ შე­მო­სავ­ლე­ბი­სა­ და­ხელ­ფა­სე­ბის­ ამ­აღ­ლე­ბა,­ მო­სახ­ლე­ობ­ის­ცხოვ­რე­ბის­ პი­რო­ბე­ბის­ არ­სე­ბი­თი­ გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბა.­ ას­ეთია­ მა­გა­ლი­თად,­ ფარ­მა­ცევ­ტუ­ლი­პრო­დუქ­ცი­ის,­სა­ტე­ლე­კო­მუ­ნი­კა­ციო­მოწყო­ბი­ლო­ბის,­ხელ­საწყო­ებ­ისა­და­ჩარ­ხე­ბის­წარ­მო­ება.­ანუ­ყუ­რადღე­ბა­უნ­და­გა­მახ­ვილ­დეს­ მა­ღალ­ტექ­ნო­ლო­გი­ური­და­ ძვი­რადღი­რე­ბუ­ლი­ პრო­დუქ­ცი­ის­ წარ­მო­ებ­აზე.­ ეს­ ქვე­ყა­ნას­ შე­საძ­ლებ­ლო­ბას­მის­ცემს­სა­ექ­სპორ­ტო­პრო­დუქ­ცი­ის­სა­ნაც­ვლოდ­მი­იღ­ოს­იმ­პორ­ტუ­ლი­პრო­დუქ­ცი­ის­შე­და­რე­ბით­მე­ტი­რე­ალ­ური­მო­ცუ­ლო­ბა.­

„მსოფ­ლიო­ ბა­ზარ­ზე­ სა­ქარ­თვე­ლოს­კონ­კუ­რენ­ტუ­ლი­ სტა­ტუ­სის­ ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბა­მნიშ­ვნე­ლოვ­ნა­დაა­ და­მო­კი­დე­ბუ­ლი­ მომ­სა­ხუ­რე­ბის­სფე­როს­ის­ეთ­დარ­გზე,­რო­გო­

რი­ცაა­ტუ­რიზ­მი.­სა­კუ­რორ­ტო­ტუ­რის­ტუ­ლი­ინ­დუს­ტრი­ის­ გან­ვი­თა­რე­ბა­ ქვეყ­ნის­ ეკ­ონ­ომ­იკ­ური­ წინ­სვლი­სა­ და­ სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ბა­ზარ­ზე­გას­ვლის­ოპ­ტი­მა­ლუ­რი­გზაა.­სხვა­უპ­ირ­ატ­ეს­ობ­ებ­თან­ ერ­თად­ მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია­ ქვეყ­ნის­ გე­ოგ­რა­ფი­ული­ სი­ახ­ლო­ვე­მთა­ვარ­ტუ­რის­ტულ­ბა­ზარ­თან­–­ევ­რო­პას­თან.

ტუ­რიზ­მის­ გან­ვი­თა­რე­ბის­ სა­ხელ­მწი­ფო­ პო­ლი­ტი­კა­ მი­მარ­თუ­ლი­ უნ­და­ იყ­ოს­სექ­ტორ­ში­ არ­სე­ბუ­ლი­ ლი­ბე­რა­ლი­ზა­ცი­ის­შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბი­სა­ და­ ინ­ვეს­ტი­ცი­ებ­ის­ მხარ­და­ჭე­რა­ზე.­ სა­ხელ­მწი­ფოს­ მხრი­დან­ ხელ­საყ­რე­ლი­ სა­ინ­ვეს­ტი­ციო­ გა­რე­მოს­ შექ­მნა­სტი­მულს­შე­უქ­მნის­რო­გორც­უცხო­ელ,­ას­ევე­ად­გი­ლობ­რი­ვი­ინ­ვეს­ტო­რებს.­

სა­ქარ­თვე­ლო­ში­ სა­კუ­რორ­ტო­ტუ­რის­ტუ­ლი­სფე­როს­წარ­მა­ტე­ბუ­ლი­გან­ვი­თა­რე­

ბის­თვის­ მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია­ სა­კა­ნონ­მდებ­ლო­ნორ­მა­ტი­ული­ ბა­ზის­ სრულ­ყო­ფა.­დღე­ის­ათ­ვის­ მოქ­მე­დებს­ სა­ქარ­თვე­ლოს­კა­ნო­ნი­ „ტუ­რიზ­მის­და­ კუ­რორ­ტე­ბის­ შე­სა­ხებ“­ (1997­ წე­ლი,­ და­მა­ტე­ბი­თი­ ცვლი­ლე­ბე­ბი­ 1999­2000­ წწ.)­ და­ სა­ქარ­თვე­ლოს­კა­ნო­ნი­ „კუ­რორ­ტე­ბი­სა­ და­ სა­კუ­რორ­ტო­ად­გი­ლე­ბის­სა­ნი­ტა­რუ­ლი­დაც­ვის­ზო­ნე­ბის­შე­სა­ხებ“,­რო­მე­ლიც­უზ­რუნ­ველ­ყოფს­სა­ნი­ტა­რული­ მომ­სა­ხუ­რე­ბი­სა­ და­ შე­სა­ბა­მი­სი­პი­რო­ბე­ბის­ დაც­ვას.­ შექ­მნი­ლი­ კა­ნო­ნე­ბი­ვერ­ პა­სუ­ხობენ­ დღე­ვან­დელ­ მოთხოვ­ნებს.­ბო­ლო­ათ­წლე­ულ­ის­მან­ძილ­ზე­აქ­ტუ­ალ­ური­გახ­და­ტუ­რიზ­მის­ახ­ალი­მი­მარ­თუ­ლე­ბე­ბი,­ ახ­ალი­ ტექ­ნო­ლო­გი­ები,­ ახ­ალი­მოთხოვ­ნე­ბი,­ ამ­იტ­ომ­ სა­ქარ­თვე­ლო­ში­ტუ­რიზ­მის­ გან­ვი­თა­რე­ბი­სათ­ვის­ აუც­ილ­ებ­ელია­არ­სე­ბულ­კა­ნო­ნებ­ში­ცვლი­ლე­ბე­ბის­

ინსტიტუტები

საკუთრების­უფლების­დაცვასთან,­საჯარო­ადმინისტრაციის­ეფექტურობასა­და­გამჭვირვალობასთან,­სასამართლო­სისტემის­დამოუკიდებლობასთან,­ფიზიკურ­დაცვასთან,­ბიზნეს­ეთიკასა­და­კორპორატიულ­მმართველობასთან­დაკავშირებული

სატრანსპორტო,­ელექტრული­და­კომუნიკაციური­ინფრასტრუქტური­ხარისხი­და­ხელმისაწვდომობა

ფისკალური­და­მონეტარული­ინდიკატორები,­დანაზოგის­ნორმა­და­სუვერენული­საკრედიტო­რეიტინგი

საჯარო­ინსტიტუტებიკერძო­ინსტიტუტები

სატრანსპორტო­ინფრასტრუქტურაელექტრო­&­სატელეფონო­ინფრასტრუქტურა

ინფრასტრუქტურა მაკროეკონომიკური­გარემო

ინოვაციები

ბიზნეს­დახვეწილობა

ბაზრის­ზომა

ტექნოლოგიური­მზაობა ფინანსური­ბაზრის­განვითარება შრომის­ბაზრის­ეფექტურობა

ჯანდაცვა­&­დაწყებითი­განათლება

უმაღლესი­განათლება­&­ტრეინინგი

სასაქონლო­ბაზრის­ეფექტურობა

ტექნოლოგიური­ინოვაციების­მოცულობა­და­ერთგულება

ქვეყანაში­ბიზნეს­პროცესების­ეფექტურობა­და­დახვეწილობა

შიდა­და­საექსპორტო­ბაზრის­ზომა

ტექნოლოგიების­ადაპტირება­ინდივიდებისა­და­ბიზნესების­მიერ

ტექნოლოგიური­ადაპტაციაICT­ის­გამოყენება

ფინანსური­და­საბანკო­სისტემის­ეფექტურობა,­სტაბილურობა­და­საიმედოობა

შრომის­ბაზრის­ეფექტურობა­და­მოქნილობა,­მერიტოკრატია­და­გენდერული­პარიტეტი­სამუშაოზე

ფაქტორების­გავლენა­შიდა­და­საერთაშორისო­კონკურენციაზე,­და­მოთხოვნის­პირობების­ინტენსივობაზე

მოსახლეობის­ჯანმრთელობის­მდგომარეობა,საბაზო­განათლების­ხარისხი­და­რაოდენობა

უმაღლესი­განათლების­ხარისხი­და­რაოდენობა­და­სამუშაოზე­ტრეინინგების­ხარისხი­და­ხელმისაწვდომობა

ეფექტურობასაიმედოობა­და­დამაჯერებლობა

მოქნილობანიჭის­ეფექტური­გამოყენება

კონკურენციამოთხოვნის­პირობების­ხარისხი

ჯანდაცვადაწყებითი­განათლება

განათლების­რაოდენობაგანათლების­ხარისხიტრეინინგების­სამუშაოზე

შიდა­ბაზრის­მოცულობასაერთაშორისო­ბაზრის­მოცულობა

წყარო:­გლობალური­კონკურენტუნარიანობის­ანგარიში­2015­2016,­მსოფლიო­ეკონომიკური­ფორუმი

გლობალური­კონკურენტუნარიანობის­ანგარიში­2015­2016

კონკურენტუნარიანობის 12 საყრდენი

ძირითადი­მოთხოვნები

ეფექტურობის­გამ

აძლიე

რებლები

ინოვაცია­და

დახვეწილობა

2015თსუ მეცნიერება64

შე­ტა­ნა,­მა­თი­შე­სა­ბა­მი­სო­ბა­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­მოთხოვ­ნებ­თან.­

ბო­ლო­პე­რი­ოდ­ში­მთელ­მსოფ­ლი­ოში­სულ­უფ­რო­აქ­ტუ­ალ­ური­გახ­და­დას­ვე­ნე­ბა­ვე­ლუ­რი­ ბუ­ნე­ბის­ წი­აღ­ში,­ პო­პუ­ლა­რუ­ლი­ხდე­ბა­ სა­მე­დი­ცი­ნო­ ტუ­რიზ­მის­ ერთ­ერ­თი­მი­მარ­თუ­ლე­ბა­ –­ „ველ­ნესს­ ინ­დუს­ტრია“.­სა­ქარ­თვე­ლო­ში­ კი­ ტუ­რის­ტულ­რეკ­რე­აცი­ული­რე­სურ­სე­ბის­მრა­ვალ­გვა­რი­სა­ხე­ობა­ და­ დი­დი­ ბი­ომ­რა­ვალ­ფე­როვ­ნე­ბაა.­აქ­ არ­სე­ბუ­ლი­ უნ­იკ­ალ­ური­ ბუ­ნე­ბა,­ მრა­ვალ­ფე­რო­ვა­ნი­კლი­მა­ტუ­რი­ზო­ნე­ბი,­ზღვა,­მთე­ბი,­ მდი­ნა­რე­ები,­ ტყე­ები,­ სხვა­დას­ხვა­სა­ხე­ობ­ის­მი­ნე­რა­ლუ­რი­წყა­ლი,­სამ­კურ­ნა­ლო­ტა­ლა­ხე­ბი,­სამ­კურ­ნა­ლო­მცე­ნა­რე­ები,­ღვი­ნო­თე­რა­პი­ის,­ მაგ­ნი­ტუ­რი­ქვი­შე­ბის­და­კი­დევ­მრა­ვა­ლი­სხვა­უნ­იკ­ალ­ური­პი­რო­ბე­ბი­ იმ­ის­ სა­ფუძ­ველს­ ქმნის,­რომ­ ეს­ტე­რი­ტო­რია,­თა­ნა­მედ­რო­ვე­მსოფ­ლიო­მიღ­წე­ვე­ბის­გა­მო­ყე­ნე­ბით,­მსოფ­ლი­ოს­ „ველ­ნეს­ინ­დუს­ტრი­ის“­ცენ­ტრი­გახ­დეს­–­ აცხა­დებს­მეც­ნი­ერი.

„კვლე­ვებ­მა­გვიჩ­ვე­ნა,­რომ­სა­ქარ­თვე­ლო­ში­ ინ­სტი­ტუ­ცი­ონ­არ­ული­ რე­ფორ­მე­ბი­ქვეყ­ნის­ კონ­კუ­რენ­ტუ­ნა­რი­ან­ობ­ის­ მკვეთ­რად­ გა­სა­უმ­ჯო­ბე­სებ­ლად­ არ­ას­აკ­მა­რი­სია.­ მთა­ვარ­ პრობ­ლე­მე­ბად­ პო­ლი­ტი­კუ­რი­ არ­ას­ტა­ბი­ლუ­რო­ბა­და­ კონ­ფლიქ­ტუ­რი­ზო­ნე­ბის­არ­სე­ბო­ბა,­ კრე­დი­ტებ­ზე­მა­ღა­ლი­სა­ბან­კო­ გა­ნაკ­ვე­თე­ბი,­ სა­გა­და­სა­ხა­დო­კა­ნონ­მდებ­ლო­ბას­თან­ და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი­ხარ­ვე­ზე­ბი,­სა­თა­ნა­დო­ინ­ფრას­ტრუქ­ტუ­რის­

არ­არ­სე­ბო­ბა,­ კვა­ლი­ფი­კა­ცი­ის­ შე­უს­აბ­ამ­ობა­და­ინ­ფლა­ცია­მი­იჩ­ნე­ვა.­მი­უხ­ედ­ავ­ად­ამ­ისა,­ „მსოფ­ლიო­ ეკ­ონ­ომ­იკ­ური­ ფო­რუ­მი“­ ინ­სტი­ტუ­ცი­ებ­ის,­ მაკ­რო­ეკ­ონ­ომ­იკ­ური­მაჩ­ვე­ნებ­ლე­ბის,­ უმ­აღ­ლე­სი­ გა­ნათ­ლე­ბის,­შრო­მი­თი­ ბაზ­რის­ ეფ­ექ­ტი­ან­ობ­ის­და­ სხვა­მი­მარ­თუ­ლე­ბით­ სა­ქარ­თვე­ლოს­ პროგ­რეს­საც­ აღი­არ­ებს“.­ ­აღ­ნიშ­ნავს­ კვლე­ვის­ავ­ტო­რი.­

ჩა­ტა­რე­ბუ­ლი­ან­ალ­იზ­ისა­და­დას­კვნე­ბის­ სა­ფუძ­ველ­ზე­ მეც­ნი­ერ­ის­ მი­ერ­ შე­მუ­შავ­და­ შემ­დე­გი­ რე­კო­მენ­და­ცი­ები:­ უნ­და­მოხ­დეს­ სა­ხელ­მწი­ფოს­ მხრი­დან­ ხელ­შეწყო­ბა­ინ­ვეს­ტი­ცი­ებ­ის­თვის­მიმ­ზიდ­ვე­ლი­გა­რე­მოს­ შე­საქ­მნე­ლად,­ სა­ჭი­როა­ შე­ღა­ვა­თი­ანი­ კრე­დი­ტე­ბის­ ხელ­მი­საწ­ვდო­მო­ბა,­დაზღვე­ვის­ სის­ტე­მის­ შექ­მნა,­ ინ­ფრას­ტრუქ­ტუ­რის­ გან­ვი­თა­რე­ბა­ და­ სხვა.­ ხე­ლი­უნ­და­ შე­ეწყოს­ სა­სურ­სა­თო­ ბაზ­რის­ შევ­სე­ბას­ ად­გი­ლობ­რი­ვი­ წარ­მო­ებ­ის­ პრო­დუქ­ტე­ბით,­ რო­მე­ლიც­ უნ­და­ და­ეფ­უძ­ნოს­არა­ მხო­ლოდ­ ოჯ­ახ­ურ­ მე­ურ­ნე­ობ­ებ­ში­წარ­მო­ებ­ულ­ სა­სურ­სა­თო­ პრო­დუქ­ტებს,­არ­ამ­ედ­ შე­და­რე­ბით­ მას­შტა­ბუ­რი­ (მცი­რე­ და­ სა­შუ­ალო)­ გა­და­მა­მუ­შა­ვე­ბე­ლი­ სა­წარ­მო­ებ­ისა­ და­ ფერ­მე­ბის­ შექ­მნას.­ უნ­და­გა­ფარ­თოვ­დეს­ და­საქ­მე­ბულ­თათ­ვის­ სა­კონ­სულ­ტა­ციო­ მომ­სა­ხუ­რე­ბის­ ცენ­ტრე­ბი,­გან­ხორ­ცი­ელ­დეს­ მა­თი­ დატ­რე­ნინ­გე­ბა;­მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია­ სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ ბაზ­რებ­ზე­ შეღ­წე­ვის­ სტრა­ტე­გი­ის­ და­მუ­შა­ვე­ბა­და­ ა.შ.­ კვა­ლი­ფი­ცი­ური­ კად­რე­ბის­ მო­სამ­

ზა­დებ­ლად­ რე­კო­მენ­დი­რე­ბუ­ლია­ გა­ნათ­ლე­ბი­სა­და­მეც­ნი­ერ­ებ­ის,­კონ­სულ­ტი­რე­ბი­სა­და­ექ­სტენ­ცი­ის­თა­ნა­მედ­რო­ვე­სის­ტე­მის­ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბა,­ ინ­ვეს­ტო­რე­ბის­თვის­ აუც­ილ­ებ­ელია­სტა­ბი­ლუ­რი­სა­მარ­თლებ­რი­ვი­გა­რე­მოს­ არ­სე­ბო­ბა,­ რაც­ შე­უქ­მნის­ მა­თი­სა­კუთ­რე­ბის­დაც­ვის­მყარ­გა­რან­ტი­ებს;­სა­ინ­ვეს­ტი­ციო­ პრო­ექ­ტე­ბის­ სრულ­ყო­ფი­ლი­ბან­კის­ შექ­მნა­ და­ მსოფ­ლიო­ მას­შტა­ბით­სა­ქარ­თვე­ლო­ში­ არ­სე­ბუ­ლი­ რე­ალ­ური­მდგო­მა­რე­ობ­ის­ შე­სა­ხებ­ პო­ტენ­ცი­ური­ ინ­ვეს­ტო­რე­ბის­თვის­ ინ­ფორ­მა­ცი­ის­ მი­წო­დე­ბა.­ ქვეყ­ნის­ სტა­ბი­ლუ­რი­ გან­ვი­თა­რე­ბა­და­კონ­კუ­რენ­ტუ­ნა­რი­ან­ობ­ის­ ამ­აღ­ლე­ბა­ შე­უძ­ლე­ბე­ლი­ იქ­ნე­ბა,­ თუ­ ექ­სპორ­ტის­ წი­ლი­არ­გა­იზ­რდე­ბა.­აღ­ნიშ­ნულ­კვლე­ვა­ზე­მა­სა­ლე­ბი­ გა­მოქ­ვეყ­ნდა­ არა­ერთ­ გა­მო­ცე­მაში­მა­გა­ლი­თად:­ The­ strategy­ for­ Increasing­the­Competitiveness­of­Georgia,­ International­Conference­ on­ Economics,­ Industrial­ and­Business­Management.­Barselona,­Spain,­27­28­October,­2014;­The­Strategy­for­Increasing­the­ Competitiveness­ of­ Georgia­ (Dublicat).­International­ Journal­ of­ Social,­ Management,­Economics­ and­ Business­ Engineering,­ 8(10),­2014,­International­Science­Index­94.­სა­ქარ­თვე­ლოს­ ეკ­ონ­ომ­იკ­ური­ გან­ვი­თა­რე­ბის­პრი­ორ­იტ­ეტ­ები.­ (სა­მეც­ნი­ერო­ ნაშ­რო­მი).­თბ.,­ გა­მომ­ცემ­ლო­ბა­ „უნ­ივ­ერ­სა­ლი“,­ 2013­და­ა.შ.

თსუ მეცნიერება 652015

ეკონომიკისა და ბიზნესის ფაკულტეტი

„უცხო­ური­ბრენ­დე­ბი­სად­მი­ქარ­თვე­ლი­მომ­ხმა­რებ­ლე­ბის­ ლოიალურობის­ აღ­ქმის­სპე­ცი­ფი­კა“­ –­ ასე­ ეწ­ოდ­ება­ მოხ­სე­ნე­ბას,­რო­მე­ლიც­ქარ­თველ­მა­მეც­ნი­ერ­ებ­მა,­თსუ­ეკ­ონ­ომ­იკ­ისა­და­ბიზ­ნე­სის­ფა­კულ­ტე­ტის­მარ­კე­ტინ­გის­კა­თედ­რის­პრო­ფე­სორ­მა­ ნუგ­ზარ­ თო­დუ­ამ­ და­ ამ­ავე­ კა­თედ­რის­ას­ოც­ირ­ებ­ულ­მა­ პრო­ფე­სორ­მა­ ჩა­რი­ტა­ჯაშ­მა­ 2014­ წლის­ 3­4­ აპ­რილს­იტ­ალი­აში,­მი­ლა­ნის­ კა­თო­ლი­კურ­ უნ­ივ­ერ­სი­ტეტ­ში­გა­მ­არ­თულ­ კორ­პო­რა­ცი­ული­ და­ მარ­კე­ტინ­გუ­ლი­ კო­მუ­ნი­კა­ცი­ებ­ის­ მე­19­ სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ კონ­ფე­რენ­ცი­ზე­ წარ­მო­ად­გი­ნეს.­ მოხ­სე­ნე­ბა­ მეც­ნი­ერ­თა­ ერ­თობ­ლი­ვი­კვლე­ვის­შე­დე­გია.­

მი­ლა­ნის­კონ­ფე­რენ­ცი­ის­მთა­ვა­რი­თე­მა­ იყო­ „კო­მუ­ნი­კა­ცი­ები­დი­ალ­ოგ­ის­ გზით,­ურ­თი­ერ­თგა­გე­ბა­ კონ­ტრო­ლის­ გა­რე­შე“.­კონ­ფე­რენ­ცი­ას­ ხელ­მძღვა­ნე­ლობ­და­ ფი­ლიპ­კიტ­ჩე­ნი­–­ინ­გლი­სის­ჰა­ლის­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის­ პრო­ფე­სო­რი,­ მარ­კე­ტინ­გის­ დე­პარ­ტა­მენ­ტის­ ხელ­მძღვა­ნე­ლი,­ ჟურ­ნალ­„მარ­კე­ტინ­გუ­ლი­ კო­მუ­ნი­კა­ცი­ებ­ის“­ მთა­ვა­რი­ რე­დაქ­ტო­რი.­ კონ­ფე­რენ­ცი­აში­ მო­ნა­წი­ლე­ობ­და­მსოფ­ლი­ოს­50­ უნ­ივ­ერ­იტ­ეტ­ის­მარ­კე­ტო­ლო­გე­ბის­ ,­ რეკ­ლა­მი­სა­და­ მარ­კე­ტინ­გუ­ლი­ კო­მუ­ნი­კა­ცი­ებ­ის­ აკ­ად­ემი­ური­წრის­წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბი.­

კვლე­ვის­ ავ­ტორ­თა­ გან­მარ­ტე­ბით,­გლო­ბა­ლუ­რი­ კონ­კუ­რენ­ცი­ის­ პი­რო­ბებ­ში­მომ­ხმა­რებ­ლის­ დაკ­მა­ყო­ფი­ლე­ბი­სათ­ვის­მხო­ლოდ­ სა­ქონ­ლი­სა­ და­ მომ­სა­ხუ­რე­ბის­მა­ღა­ლი­ ხა­რის­ხი­ საკ­მა­რი­სი­ არაა.­ აუც­ილ­ებ­ელია­ ფა­სე­ულ­ობ­ათა­ ის­ეთი­ სის­ტე­მის­დამ­კვიდ­რე­ბა,­რო­მე­ლიც­მიზ­ნობ­რი­ვი­მომ­ხმა­რებ­ლე­ბის­ მოთხოვ­ნი­ლე­ბებ­თან­ახ­ლო­საა.­ ხში­რად­ეს­ მო­ითხოვს­მომ­ხმა­რებ­ლის­ აღ­ქმა­ზე,­ მო­ტი­ვა­ცი­ასა­ და­ ქცე­ვა­ზე­ ზე­მოქ­მე­დე­ბას,­ რაც­ თა­ნა­მედ­რო­ვე­მარ­კე­ტინ­გუ­ლი­ ტექ­ნო­ლო­გი­ებ­ისა­ და­პროგ­რა­მე­ბის­მეშ­ვე­ობ­ით­ხორ­ცი­ელ­დე­ბა.­ბა­ზარ­ზე­ მოქ­მე­დი­ კომ­პა­ნი­ები­ მომ­ხმა­რე­ბელ­თა­ შეს­წავ­ლას­ პრო­დუქ­ტის­ შექ­მნამ­დე­ ად­რე­ იწყე­ბენ.­ ის­ინი­ ბევ­რს­ ხარ­ჯა­ვენ­მარ­კე­ტინ­გულ­ კვლე­ვებ­ზე,­ რა­თა­ დრო­ულ­ად­ გან­საზღვრონ­ მომ­ხმა­რე­ბელ­თა­ქცე­ვის­დი­ნა­მი­კა­და­და­ად­გი­ნონ,­თუ­რო­გორ­ რე­აგ­ირ­ებ­ენ­ ის­ინი­ სხვა­დას­ხვა­ მას­ტი­მუ­ლი­რე­ბელ­ ღო­ნის­ძი­ებ­ებ­ზე.­ ქვეყ­ნის­კულ­ტუ­რუ­ლი­ ფა­სე­ულ­ობ­ებ­იდ­ან­ გა­მომ­დი­ნა­რე,­ გლო­ბა­ლურ­ ბა­ზარ­ზე­ გან­სხვა­ვე­ბუ­ლია­ მომ­ხმა­რე­ბელ­თა­ ინ­ტე­რე­სე­ბი,­ცხოვ­რე­ბის­ სტი­ლი,­რაც­ მათ­ მრა­ვალ­ფე­რო­ვან­მოთხოვ­ნებ­ში­აის­ახ­ება.­მარ­კე­ტინ­გუ­ლი­ სტრა­ტე­გი­ის­ ამ­ოც­ან­ას­ წარ­მო­ად­გენს­ სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ ბა­ზარ­ზე­ პრო­დუქ­

ტის­ ინ­ტენ­სი­ურ­ შე­თა­ვა­ზე­ბას­თან­ ერ­თად,­თი­თოეული­ კომ­პა­ნი­ის­ მი­ერ­ სა­კუ­თა­რი­პო­ზი­ცი­ებ­ის­ ზუს­ტად­ შე­ფა­სე­ბა.­ რო­დე­საც­ფირ­მებს­ სურთ­ შე­ინ­არ­ჩუ­ნონ­ კონ­კუ­რენ­ტუ­ნა­რი­ან­ობა­ დღე­ვან­დელ­ გლო­ბა­ლურ­გა­რე­მო­ში,­ აუც­ილ­ებ­ელია­ გა­ით­ვა­ლის­წი­ნონ­ გან­სხვა­ვე­ბუ­ლი­ კულ­ტუ­რუ­ლი­ გა­რე­მო,­ სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ და­ ად­გი­ლობ­რი­ვი­ბიზ­ნე­სის­თა­ვი­სე­ბუ­რე­ბე­ბი,­პერ­პსექ­ტი­ვე­ბი­და­რის­კე­ბი.

სა­ინ­ფორ­მა­ციო­ტექ­ნო­ლო­გი­ებ­ის­მას­შტა­ბურ­მა­ გან­ვი­თა­რე­ბამ­ კი­დევ­ უფ­რო­გა­ამ­არ­ტი­ვა­ კომ­პა­ნი­ებს­ შო­რის­ კო­მუ­ნი­კა­ცი­ებ­ის­ დამ­ყა­რე­ბის­ შე­საძ­ლებ­ლო­ბე­ბი.­სო­ცი­ალ­ურ­მა­ მე­დია­ მარ­კე­ტინ­გმა­ რე­ვო­ლუ­ცი­ური­ გა­დატ­რი­ალ­ება­ მო­ახ­დი­ნა­გლო­ბა­ლურ­ ბა­ზარ­ზე.­ სო­ცი­ალ­ური­ კო­მუ­ნი­კა­ცი­ებ­ის­ თა­ნა­მედ­რო­ვე­ სა­შუ­ალ­ებ­ებ­მა­ახ­ალი­მუხ­ტი­მის­ცეს­მომ­ხმა­რე­ბელ­თა­პო­ზი­ცი­ებ­ის­ გაძ­ლი­ერ­ებ­ას­ ბიზ­ნეს­ სფე­რო­ში.­სპე­ცი­ალ­ის­ტებს­ მი­აჩ­ნი­ათ,­ რომ­ მომ­ხმა­რე­ბელ­თა­ კვლე­ვას­თან­ და­კავ­ში­რე­ბით­სა­ინ­ტე­რე­სო­ სა­მუ­შაოებია­ ჩა­ტა­რე­ბუ­ლი­გან­ვი­თა­რე­ბულ­ქვეყ­ნებ­ში,­თუმ­ცა,­იგი­არ­ას­ათ­ან­ად­ოდ­მიმ­დი­ნა­რე­ობს­გარ­და­მა­ვა­ლი­ეკ­ონ­ომ­იკ­ის­ქვეყ­ნებ­ში.­

ინ­ოვ­აცი­ური­ პრო­დუქ­ტე­ბის­ დი­ფუ­ზია­ხელს­უწყობს­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­მომ­ხმა­რე­ბელ­თა­ ლო­ალ­ურ­ობ­ის­ გაძ­ლი­ერ­ებ­ასა­და­ პრო­დუქ­ტის­ ინ­ტენ­სი­ურ­ მოხ­მა­რე­ბას.­კვლე­ვე­ბი­ ად­ას­ტუ­რე­ბენ,­ რომ­ გლო­ბა­ლურ­ბა­ზარ­ზე­მო­მუ­შა­ვე­კომ­პა­ნი­ები­ცდი­ლო­ბენ,­მომ­ხმა­რე­ბელ­თა­სტი­მუ­ლი­რე­ბის­მრა­ვალ­ფე­რო­ვა­ნი­ აქ­ცი­ები­ გა­ნა­ხორ­ცი­ელ­ონ.­ ის­ინი­ ძა­ლის­ხმე­ვას­ არ­ ზო­გა­ვენ,­რა­თა­ მომ­ხმა­რე­ბელს­ აგ­რძნო­ბი­ნონ,­ თუ­რა­ოდ­ენ­ მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია­ მა­თი­ მხარ­და­ჭე­რა­ კომ­პა­ნი­ის­ წარ­მა­ტე­ბა­ში,­ რაც­ მათ­ლოიალურობაში­ გა­მო­იხ­ატ­ება.­ მომ­ხმა­რე­ბელ­თა­ კვლე­ვის­ წარ­მოდ­გე­ნი­ლი­ ას­პექ­ტე­ბი­ გან­საზღვრა­ვენ­ გლო­ბა­ლურ­ ბა­ზარ­ზე­ წარ­მა­ტე­ბულ­ მარ­კე­ტინ­გულ­ სტრა­ტე­გი­ას.­ მომ­ხმა­რე­ბელ­თა­ კმა­ყო­ფი­ლე­ბი­სა­ და­ ბრენ­დი­სად­მი­ ლოიალურობის­ზრდა­ში­ გან­სა­კუთ­რე­ბით­ მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია­ ინ­ტერ­გრი­რე­ბუ­ლი­ მარ­კე­ტინ­გუ­ლი­კო­მუნ­იკა­ცი­ებ­ის­რო­ლი,­რა­საც­ამ­დარ­გის­ცნო­ბი­ლი­სპე­ცი­ალ­ის­ტე­ბის­–­კოტ­ლე­რის,­კელ­ლე­რის,­ კიტ­ჩე­ნის­ კუ­სი­კის,­ შმიდ­ტის­და­სხვე­ბის­ბო­ლოდ­რო­ინ­დე­ლი­შრო­მე­ბი­ად­ას­ტუ­რე­ბენ.­

­ მკვლე­ვა­რე­ბის­ უმ­ეტ­ეს­ობა­ იზი­არ­ებს­იმ­ მო­საზ­რე­ბას,­ რომ­ სა­ჭი­როა­ ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბის­ მარ­თვი­სად­მი­ სე­რი­ოზ­ული­ და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა,­ კომ­პა­ნი­ებ­მა­ უნ­და­ იზ­რუ­ნონ­ მომ­ხმა­რებ­ლებ­თან­ გრძელ­ვა­დი­ანი­

ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბის­ ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბა­სა­ და­შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბა­ზე,­ხო­ლო­ლოიალურობა­გა­ნი­ხი­ლონ,­ რო­გორც­ ბიზ­ნე­სის­ სტრა­ტე­გი­ული­ მიზ­ნე­ბი­სად­მი­ უმ­თავ­რე­სი­ მიდ­გო­მა.­ამ­ას­თან,­ გა­სათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბე­ლია­ ის­იც,­რომ­ ლოიალურობის­ მო­პო­ვე­ბა­ შე­საძ­ლე­ბე­ლია,­თუმ­ცა­მარ­კე­ტო­ლო­გებ­მა­მი­სი­შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბის­თვის­ ფრთხი­ლად­ უნ­და­ იმ­ოქ­მე­დონ.­ას­ეთი­შე­ხე­დუ­ლე­ბის­გა­ზი­არ­ება­გან­სა­კუთ­რე­ბით­სა­სარ­გებ­ლოა­ქარ­თუ­ლი­კომ­პა­ნი­ებ­ის­ათ­ვის,­ რომ­ლე­ბიც­ ბა­ზარ­ზე­საქ­მი­ან­ობ­ის­ას­მნიშ­ვნე­ლო­ვან­სირ­თუ­ლე­ებს­აწყდე­ბი­ან.­

სა­ქარ­თვე­ლოს­ სა­მომ­ხმა­რებ­ლო­ ბა­ზა­რი­ სა­ინ­ტერ­სო­ ტენ­დენ­ცი­ებ­ით­ ხა­სი­ათ­დე­ბა.­ აშ­კა­რაა,­ რომ­ ქარ­თვე­ლი­ მომ­ხმა­რებ­ლე­ბის­მარ­კე­ტინ­გუ­ლი­ცოდ­ნა­თან­და­თა­ნო­ბით­მაღ­ლდე­ბა,­თუმ­ცა,­მა­თი­მყიდ­ვე­ლო­ბი­თი­ უნ­არი,­ ჯერ­ კი­დევ­ და­ბა­ლია,­რაც­ მათ­ სა­მომ­ხმა­რებ­ლო­ ქცე­ვა­ში­ აის­ახ­ება.­ ერთ­ერ­თი­ ძი­რი­თა­დი­ პრობ­ლე­მა­იმ­აშია,­ რომ­ ჩვენ­ში­ ნაკ­ლე­ბა­დაა­ შეს­წავ­ლი­ლი­ ბრენ­დე­ბი­სად­მი­ ქარ­თვე­ლი­ მომ­ხმა­რებ­ლე­ბის­ ლოიალურობის­ სა­კითხე­ბი.­ აღ­ნიშ­ნუ­ლის­ გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით,­ თსუ­მარ­კე­ტინ­გის­კა­თედ­რა­ზე­ჩა­ტარ­და­კვლე­ვა,­ რომ­ლის­ მი­ზა­ნი­ იყო­ სა­ქარ­თვე­ლოს­ბა­ზარ­ზე­ მომ­ხმა­რე­ბელ­თა­ ჩარ­თვის­ დო­

„უცხო ური ბრენ დე ბი სად მი ქარ თვე ლი მომ ხმა რებ ლე ბის ლოიალურობის

აღ ქმის სპე ცი ფი კა„

თსუ­პრო­ფე­სო­რი­ნუგ­ზარ­თო­დუა­და­თსუ­

ას­ოც­ირ­ებ­ული­პრო­ფე­სო­რი­ჩა­რი­ტა­ჯა­ში­

პრო­ფე­სორ­ფი­ლიპ­კიტ­ჩენ­თა­ერ­თად­მი­ლა­ნის­

კა­თო­ლიკურ­უნ­ივ­ერ­სი­ტეტ­ში,­კორ­პო­რა­ცი­ული­

და­მარ­კე­ტინ­გუ­ლი­კო­მუ­ნი­კა­ცი­ებ­ის­მე­19­სა­ერ­

თა­შო­რი­სო­კონ­ფე­რენ­ცი­აზე.

2015თსუ მეცნიერება66

ნის­ გა­მოვ­ლე­ნა,­ აგ­რეთ­ვე­ იმ­ის­ წარ­მო­ჩე­ნა,­თუ­რას­აქ­ცე­ვენ­ყუ­რადღე­ბას­ქარ­თვე­ლი­ მომ­ხმა­რებ­ლე­ბი­ ყიდ­ვის­ დროს­ და­რო­გორ­ვლინ­დე­ბა­ მა­თი­ლოიალურობა.­კვლე­ვის­ შე­დე­გად­ გა­ან­ალ­იზ­და­ მთა­ვა­რი­ ფაქ­ტო­რე­ბი,­ რომ­ლე­ბიც­ ქარ­თვე­ლი­მომ­ხმა­რებ­ლე­ბის­ მი­ერ­ ბრენ­დი­სად­მი­ლოიალურობაზე­გავ­ლე­ნას­ახ­დე­ნენ.­

ნაშ­რომ­ში­ ხაზ­გას­მუ­ლია,­ რომ­ ქარ­თვე­ლი­ მომ­ხმა­რებ­ლე­ბის­ მი­ერ­ ყიდ­ვის­შე­სა­ხებ­გა­დაწყვე­ტი­ლე­ბის­მი­ღე­ბა­ზე­მოქ­მე­დებს­ 4­ ძი­რი­თა­დი­ ფაქ­ტო­რი:­ ბრენ­დის­ცნო­ბა­დო­ბა,­აღ­ქმუ­ლი­ხა­რის­ხი,­ბრენ­დის­ას­ოცი­აცია­ და­ ბრენ­დის­ ლოიალურობა.­ჩა­ტა­რე­ბუ­ლი­ კვლე­ვის­ მი­ხედ­ვით,­ ქარ­თვე­ლი­ მომ­ხმა­რებ­ლე­ბი­სათ­ვის­ ძლი­ერი­ბრენ­დის­ მა­ხა­სი­ათ­ებ­ელში­ მთა­ვა­რია:­ხა­რის­ხი,­ კო­მუ­ნი­კა­ცი­ური­ სტრა­ტე­გია,­ გა­სა­ღე­ბის­ სტი­მუ­ლი­რე­ბა,­ კონ­კუ­რენ­ტუ­ლი­

ფა­სე­ბი­ და­ და­მა­ტე­ბი­თი­ მომ­სა­ხუ­რე­ბა.­ქარ­თველ­მომ­ხმა­რე­ბელ­თა­უმ­რავ­ლე­სო­ბი­სათ­ვის­ხა­რის­ხის­ინ­დი­კა­ტო­რად­მიჩ­ნე­ულია­ ბრენ­დის­ ქვეყ­ნის­ წარ­მო­მავ­ლო­ბა.­კვლე­ვა­ ცხად­ყოფს,­ რომ­ ბრენ­დი­სად­მი­და­ბალ­ ლოიალურობას,­ და­ბა­ლი­ მყიდ­ვე­ლო­ბით­ უნ­არ­თან­ ერ­თად,­ ინ­ტეგ­რი­რე­ბუ­ლი­ მარ­კე­ტინ­გუ­ლი­ კო­მუ­ნი­კა­ცი­ებ­ის­ინ­სტრუ­მენ­ტე­ბის­არ­ათ­ან­მიმ­დევ­რუ­ლი­და­ნაკ­ლე­ბე­ფექ­ტი­ანი­ მუ­შა­ობა­ გა­ნა­პი­რო­ბებს,­ რაც­ სტი­მულს­ უკ­არ­გავს­ მომ­ხმა­რე­ბელს.­

მარ­კე­ტინ­გუ­ლი­ კვლე­ვის­ შე­დე­გად­გა­მოვ­ლე­ნი­ლია­ ქარ­თვე­ლი­ მომ­ხმა­რებ­ლე­ბის­ლოიალურობის­ თა­ვი­სე­ბუ­რე­ბე­ბი,­კერ­ძოდ,­ დად­გე­ნი­ლია,­ რომ­ ქარ­თველ­მომ­ხმა­რებ­ლებს­ ახ­ასი­ათ­ებს­ სა­შუ­ალ­ოზე­ოდ­ნავ­მა­ღა­ლი­დო­ნის­ლოიალური­ქცე­ვა,­მათ­შე­იძ­ლე­ბა­ჰყავ­დეთ­ფა­ვო­რი­ტი­ბრენ­

დი,­ თუმ­ცა,­ ახ­ალ­ გა­მო­ჩე­ნილ­ზეც­ არ­ ამ­ბო­ბენ­ უარს.­ კვლე­ვის­ სა­შუ­ალ­ებ­ით­დად­გინ­და,­თუ­პრო­დუქ­ტი­სა­და­მომ­სა­ხუ­რე­ბის­რო­მელ­ატ­რი­ბუტს­აქ­ცევს­მომ­ხმა­რე­ბე­ლი­ყუ­რადღე­ბას­ ყვე­ლა­ზე­ მე­ტად,­ რამ­დე­ნად­ არი­ან­ ის­ინი­ აქ­ტი­ურ­ები­ კომ­პა­ნი­ებ­ის­ მი­ერ­ გა­მოცხა­დე­ბულ­ლოიალურობის­აქ­ცი­ებ­ში,­ ვის­ აზ­რს­ ით­ვა­ლის­წი­ნე­ბენ­ყიდ­ვის­ დროს,­ რა­ში­ გა­მო­იხ­ატ­ება­ მა­თი­ლოიალურობა,­ რა­ დო­ნის­ ჩარ­თვას­თან­გვაქ­ვს­ ზო­გა­დად­ საქ­მე,­ რა­ სა­ხით­ ხდე­ბა­ინ­ფორ­მა­ცი­ის­ მო­ძი­ება­ და­ ყიდ­ვის­ შე­სა­ხებ­გა­დაწყვე­ტი­ლე­ბის­მი­ღე­ბა­ქარ­თვე­ლი­მომ­ხმა­რებ­ლე­ბის­მი­ერ.­კვლე­ვის­შე­დე­გე­ბი­სა­სარ­გებ­ლოა­რო­გორც­ქარ­თუ­ლი,­ისე­უცხო­ური­ კომ­პა­ნი­ებ­ის­ათ­ვის,­ რომ­ლე­ბიც­სა­ქარ­თვე­ლოს­ბა­ზარ­ზე­საქ­მი­ან­ობ­ას­გეგ­მა­ვენ.

თსუ მეცნიერება 672015

თსუ ს

აერ

თაშო

რისო

კო

ნფ

ერ

ენციები

20

15

2015თსუ მეცნიერება68

თსუ საერთაშორისო კონფერენციები

2015კონფერენცია „ჯიქ თა (ზი ხე ბის) ეთ-ნი კუ რი კუთ ვნი ლე ბის პრობ ლე მა და ჯი ქე თი სა ქარ თვე ლოს ის ტო რი აში“2015­ წლის­ 2­ დე­კემ­ბერს­ ივ­ანე­ ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლის­ სა­ხე­ლო­ბის­

თბი­ლი­სის­ სა­ხელ­მწი­ფო­ უნ­ივ­ერ­სი­ტეტ­ში,­ სსიპ­ ჩერ­ქე­ზუ­ლი­ (ად­ირე­ური)­ კულ­ტუ­რის­ცენ­ტრის­ორ­გა­ნი­ზე­ბით­გა­იმ­არ­თა­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­სა­მეც­ნი­ერო­კონ­ფე­რენ­ცია­–­ჯიქ­თა­(ზი­ხე­ბის)­ეთ­ნი­კუ­რი­კუთ­ვნი­ლე­ბის­პრობ­ლე­მა­და­ჯი­ქე­თი­სა­ქარ­თვე­ლოს­ის­ტო­რი­აში.­კონ­ფე­რენ­ცია­მი­ეძ­ღვნა­გა­მო­ჩე­ნი­ლი­ქარ­თვე­ლი­ენ­ათ­მეც­ნი­ერ­ის­პრო­ფე­სორ­გი­ორ­გი­რო­გა­ვას­(1905­1990)­110­წლის­იუბ­ილ­ეს,­რო­მე­ლიც­1958­1990­წწ.­თბი­ლი­სის­სა­ხელ­მწი­ფო­უნ­ივ­ერ­სი­ტეტ­ში­მოღ­ვა­წე­ობ­და.

სა ერ თა შო რი სო კონ ფე რენ ცია„თა ნა მედ რო ვე ტენ დენ ცი ებინა წი ლა კე ბის ფი ზი კა ში“

ივ­ანე­ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლის­სა­ხე­ლო­ბის­თბი­ლი­სის­სა­ხელ­მწი­ფო­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის­მა­ღა­ლი­ენ­ერ­გი­ებ­ის­ფი­ზი­კის­ინ­სტი­ტუ­ტის­(თსუ­მე­ფი)­ორ­გა­ნი­ზე­ბით­თსუ­ში­26­27­ნო­ემ­ბერს­ჩა­ტარ­და­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ კონ­ფე­რენ­ცია­ „თა­ნა­მედ­რო­ვე­ ტენ­დენ­ცი­ები­ ნა­წი­ლა­კე­ბის­ფი­ზი­კა­ში“.­ კონ­ფე­რენ­ცია­ მი­ეძ­ღვნა­ თსუ­ მე­ფი­ის­ და­არ­სე­ბი­დან­35­ წლის­თავს.­ მას­ში­ მო­ნა­წი­ლე­ობა­ მი­იღ­ეს­ მეც­ნი­ერ­ებ­მა­ სხვა­დას­ხვა­ ქვეყ­ნი­დან­რო­გო­რი­ცაა­ იაპ­ონია,­ გერ­მა­ნია,­ შვე­იც­არია,­ინ­გლი­სი,­ რუ­სე­თი,­ აზ­ერ­ბა­იჯ­ანი,­ უნ­გრე­თი.­ საიუბილეო­ ღო­ნის­ძი­ება­ მი­სა­სალ­მე­ბე­ლი­ სიტყვით­ გახ­სნა­ თსუ­ რექ­ტორ­მა,­ აკ­ად.­

ვ.პა­პა­ვამ.­ მან­ვე­და­აჯ­ილ­დო­ვა­ ინ­სტი­ტუ­ტის­ღვაწ­ლმო­სი­ლი­თა­ნამ­შრომ­ლე­ბი­ბ.ჭი­ლა­ძე­და­თ.ჯო­ბა­ვა­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის­მედ­ლით.­

მი­სა­ლო­ცი­სიტყვე­ბით­გა­მო­ვიდ­ნენ:­პრო­ფე­სო­რი­სა­ტო­ში­მი­ჰა­რა­ (იაპ­ონია),­ პრო­ფე­სო­რი­ ვლა­დი­მერ­ კე­კე­ლი­ძე­ (ქ.­ დუბ­ნის­ბირ­თვუ­ლი­ კვლე­ვე­ბის­ გა­ერ­თი­ან­ებ­ული­ ინ­სტი­ტუ­ტი),­ პროფ­სო­რი­პი­ტერ­იენი­ცერნ­იდ­ან,­პრო­ფე­სო­რი­რ.ბო­ჭო­რიშ­ვი­ლი­–­თსუ­ზუსტ­და­სა­ბუ­ნე­ბის­მეტყვე­ლო­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­ფა­კულ­ტე­ტის­დე­კა­ნი,­პრო­ფე­სო­რი­გ.ჯაიანი­–­ილია­ვე­კუ­ას­სა­ხე­ლო­ბის­გა­მო­ყე­ნე­ბი­თი­მა­თე­მა­ტი­კის­ინ­სტი­ტუ­ტის­დი­რექ­ტო­რი.­მი­სა­ლო­ცი­წე­რი­ლე­ბი­გა­მოგ­ზავ­ნეს:­ სა­ქარ­თვე­ლოს­ გა­ნათ­ლე­ბის­ და­ მეც­ნი­ერ­ებ­ის­ მი­ნის­ტრმა­თ.­სა­ნი­კი­ძემ,­ქ.­დუბ­ნის­ბირ­თვუ­ლი­კვლე­ვე­ბის­გა­ერ­თი­ან­ებ­ული­ ინ­სტი­ტუ­ტის­ დი­რექ­ტორ­მა­ აკ­ად­ემ­იკ­ოს­მა­ ვ.მატ­ვე­ევ­მა­და­ ინ­სტი­ტუ­ტის­ უხ­უც­ეს­მა­თა­ნამ­შრო­მელ­მა­ გ.ნი­კო­ბა­ძემ.­ ინ­სტი­ტუ­ტის­ და­არ­სე­ბის­ და­ მი­სი­ საქ­მი­ან­ობ­ის­ შე­სა­ხებ­ დაწ­ვრი­ლე­ბი­თი­მოხ­სე­ნე­ბა­გა­აკ­ეთა­ინ­სტი­ტუ­ტის­დი­რექ­ტორ­მა­პრო­ფე­სორ­მა­მ.ნი­ორ­აძ­ემ.­

სა­მეც­ნი­ერო­პლე­ნა­რულ­სხდო­მებ­ზე­სა­ინ­ტე­რე­სო­მოხ­სე­ნე­ბე­ბი­წა­იკ­ითხეს­მოწ­ვე­ულ­მა­მეც­ნი­ერ­ებ­მა­უცხო­ეთ­იდ­ან,­უცხო­ეთ­ში­მოღ­ვა­წე­ ინ­სტი­ტუ­ტის­ ყო­ფილ­მა­და­ ახ­ლან­დელ­მა­თა­ნამ­შრომ­ლებ­მა.­კონ­ფე­რენ­ცი­აში­აქ­ტი­ურ­ად­მო­ნა­წი­ლე­ობ­დნენ­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის­ ახ­ალ­გაზ­რდა­ მეც­ნი­ერ­ები.­ აღ­სა­ნიშ­ნა­ვია,­რომ­თსუ­ ბა­კა­ლავ­რი­ატ­ის­ მე­ორე­ კურ­სის­ სტუ­დენ­ტის­ ბ.ჩარ­გე­იშ­ვი­ლის­ მოხ­სე­ნე­ბამ,­რო­მე­ლიც­მან­ცერ­ნში­მო­ამ­ზა­და,­მო­წო­ნე­ბა­და­იმ­სა­ხუ­რა.

კონ­ფე­რენ­ცი­ის­ მსვლე­ლო­ბი­სას­ გა­ფორ­მდა­ მე­მო­რან­დუ­მი­თსუ­და­ოს­აკ­ას­ უნ­ივ­ერ­სი­ტეტს­ შო­რის,­ რო­მელ­საც­თსუ­ის­ მხრი­დან­ხე­ლი­მო­აწ­ერა­პრო­რექ­ტორ­მა­მ.ელი­აშ­ვილ­მა­და­იაპ­ონი­ის­მხრი­დან­ პროფ.­ ი.კუ­ნომ.­ ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბა­ სა­შუ­ალ­ებ­ას­ აძ­ლევს­ქარ­თველ­სტუ­დენ­ტებს­მო­ნა­წი­ლე­ობა­მი­იღ­ონ­გაც­ვლით­პროგ­რა­მებ­ში.

თსუ მეცნიერება 692015

კონფერენცია „სა კუთ რე ბა დასა მარ თლებ რი ვი სტა ბი ლუ რო ბა:სა კუთ რე ბის ცნე ბის ტრან სფორ მა ცია“

2015­ წლის­ 5­6­ ნო­ემ­ბერს­ თბი­ლის­ში­ გა­იმ­არ­თა­ ივ­ანე­ ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლის­ სა­ხე­ლო­ბის­ თბი­ლი­სის­ სა­ხელ­მწი­ფო­ უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტი­სა­და­ჰამ­ბურ­გის­მაქს­პლან­კის­საზღვარ­გა­რე­თის­ქვეყ­ნე­ბი­სა­და­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ კერ­ძო­ სა­მარ­თლის­ ინ­სტი­ტუ­ტის­ ერ­თობ­ლი­ვი­კონ­ფე­რენ­ცია.­ ღო­ნის­ძი­ება­ ჩა­ტარ­და­ გერ­მა­ნი­ის­ სა­ერ­თა­შო­რი­სო­თა­ნამ­შრომ­ლო­ბის­სა­ზო­გა­დო­ებ­ის­(GIZ)­ფი­ნან­სუ­რი­მხარ­და­ჭე­რით.­ კონ­ფე­რენ­ცი­ის­ თე­მა:­ „სა­კუთ­რე­ბა­ და­ სა­მარ­თლებ­რი­ვი­სტა­ბი­ლუ­რო­ბა:­ სა­კუთ­რე­ბის­ ცნე­ბის­ ტრან­სფორ­მა­ცია“.­ კონ­ფე­რენ­ცი­აზე­მოწ­ვე­ულ­ნი­იყ­ვნენ­წამ­ყვა­ნი­მეც­ნი­ერ­ები­გერ­მა­ნი­იდ­ან,­სლო­ვა­კე­თი­დან,­ უკ­რა­ინ­იდ­ან,­ რუ­სე­თი­დან­ ­ და­ შუა­ აზი­ის­ ქვეყ­ნე­ბი­დან.­ აღ­სა­ნიშ­ნა­ვია,­რომ­ ეს­ სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ კონ­ფე­რენ­ცია­უკ­ვე­მე­ორე­ღო­ნის­ძი­ებაა,­რო­მე­ლიც­ტარ­დე­ბა­­თსუ­იურ­იდი­ული­ფა­კულ­ტე­ტი­სა­ და­ ჰამ­ბურ­გის­ მაქს­ პლან­კის­ საზღვარ­გა­რე­თის­ქვეყ­ნე­ბი­სა­ და­ სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ კერ­ძო­ სა­მარ­თლის­ ინ­სტი­ტუ­ტის­თა­ნამ­შრომ­ლო­ბით.­პირ­ვე­ლი­კონ­ფე­რენ­ცია­ჩა­ტარ­და­2012­წლის­ოქ­ტომ­ბერ­ში­ფოლ­კსვა­გე­ნის­ფონ­დის­ფი­ნან­სუ­რი­მხარ­და­ჭე­რი­და­ეხ­ებ­ოდა­კერ­ძო­სა­მარ­თლის­გან­ვი­თა­რე­ბას­კავ­კა­სი­ასა­და­შუა­აზი­ის­ქვეყ­ნებ­ში.

კონფერენცია „შრო მი თი და გა რე-მოს დაც ვი თი რე სურ სე ბი მრა ვა ლეთ-ნი კურ ქვეყ ნებ ში/მრა ვალ კულ ტუ რულსა ზო გა დო ებ ებ ში“

ივ­ანე­ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლის­სა­ხე­ლო­ბის­თბი­ლი­სის­სა­ხელ­მწი­ფო­უნ­ივ­ერ­სი­ტეტ­ში­თსუ­სა­და­გი­სე­ნის­(გერ­მა­ნია)­იუს­ტუს­ლი­ბი­გის­სა­ხე­ლო­ბის­ უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის­ორ­გა­ნი­ზე­ბით­და­DAAD­ს­ ხელ­შეწყო­ბით­გა­იმ­არ­თა­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­კონ­ფე­რენ­ცია­თე­მა­ზე:­შრო­მი­თი­და­ გა­რე­მოს­დაც­ვი­თი­ რე­სურ­სე­ბი­ მრა­ვა­ლეთ­ნი­კურ­ ქვეყ­ნებ­ში/მრა­ვალ­კულ­ტუ­რულ­ სა­ზო­გა­დო­ებ­ებ­ში.­ კონ­ფე­რენ­ცია­ მი­ეძ­ღვნა­თსუ­სა­და­გი­სე­ნის­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის­თა­ნამ­შრომ­ლო­ბის­10­წლის­იუბ­ილ­ეს.­თსუ­ს­და­გი­სე­ნის­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის­აკ­ად­ემი­ური­წრე­ებ­ის­წარ­მო­მად­გენ­ლებ­თან­ ერ­თად,­ კონ­ფე­რენ­ცი­აში­ მო­ნა­წი­ლე­ობა­მი­იღო­ გი­სე­ნის­ უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის­ პარ­ტნი­ორი­ უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტე­ბის­ოც­და­ათ­ამ­დე­წარ­მო­მად­გე­ნელ­მა.­ლო­ძის­(პო­ლო­ნე­თი)­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის­ პრო­რექ­ტორ­მა,­ სა­ქარ­თვე­ლო­ში­ გერ­მა­ნი­ის­ სა­ელ­ჩოს,­სა­ქარ­თვე­ლოს­გა­ნათ­ლე­ბის­სა­მი­ნის­ტროს­და­გერ­მა­ნი­ის­აკ­ად­ემი­ური­ გაც­ვლი­თი­ სამ­სა­ხუ­რის­ წარ­მო­მად­გენ­ლებ­მა,­ აგ­რეთ­ვე,­აკ­ად­ემი­ურ­მა­პერ­სო­ნალ­მა.

ივ­ანე­ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლის­სა­ხე­ლო­ბის­თბი­ლი­სის­სა­ხელ­მწი­ფო­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის­წი­ნა­შე­გა­წე­ული­დამ­სა­ხუ­რე­ბის­თვის­სა­პა­ტიო­დოქ­ტო­რის­წო­დე­ბა­მი­ენ­იჭა­პრო­ფე­სორ­ან­ეტე­ოტ­ეს.

კონფერენცია „გა მოწ ვე ვე ბი ელ ემ ენ-ტა რუ ლი ნა წი ლა კე ბის თა ნა მედ რო ვეფი ზი კა სა და კვან ტურ ვე ლე ბისთე ორი აში”

30­ ოქ­ტომ­ბერს­ –­ 1­ ნო­ემ­ბერს­ თბი­ლი­სის­ სა­ხელ­მწი­ფო­ უნ­ივ­ერ­სი­ტეტ­მა­ უმ­ას­პინ­ძლა­ სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ კონ­ფე­რენ­ცი­ას­ “გა­მოწ­ვე­ვე­ბი­ელ­ემ­ენ­ტა­რუ­ლი­ნა­წი­ლა­კე­ბის­თა­ნა­მედ­რო­ვე­ფი­ზი­კა­სა­და­კვან­ტურ­ვე­ლე­ბის­­თე­ორი­აში“.

კონ­ფე­რენ­ცია­გა­მო­ჩე­ნი­ლი­ფი­ზი­კო­სის­და­თე­ორი­ული­და­მა­თე­მა­ტი­კუ­რი­ფი­ზი­კის­დარ­გში­რამ­დე­ნი­მე­ფუნ­და­მენ­ტუ­რი­სა­მეც­ნი­ერო­კვლე­ვის­ავ­ტო­რის,­აკ­ად­ემ­იკ­ოს­ალ­ბერტ­თავ­ხე­ლი­ძის­85­წლის­თავს­მი­ეძ­ღვნა.

კონ­ფე­რენ­ცი­ის­ ორ­გა­ნი­ზა­ტო­რე­ბი­ იყ­ვნენ:­ თსუ,­ სა­ქარ­თვე­ლოს­ ­ მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­ ერ­ოვ­ნუ­ლი­ აკ­ად­ემია,­ ბირ­თვუ­ლიკ­ვლე­ვე­ბის­ გა­ერ­თი­ან­ებ­ული­ ინ­სტი­ტუ­ტი­ (დუბ­ნა)­ რუ­სე­თის­ მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­აკ­ად­ემი­ის­ბირ­თვუ­ლი­კვლე­ვე­ბი­სინ­სტი­ტუ­ტი­(მოს­კო­ვი).

კონ­ფე­რენ­ცი­ის­მთა­ვა­რი­თე­მე­ბი­იყო:ნა­წი­ლა­კე­ბის­ და­ რე­ლა­ტი­ვის­ტუ­რი­ ბირ­თვუ­ლი­ ფი­ზი­კის­ თა­

ნა­მედ­რო­ვე­სა­კითხე­ბი;კვან­ტურ­ვე­ლე­ბის­თე­ორია;ას­ტრო­ნა­წი­ლა­კე­ბის­ფი­ზი­კა­და­კოს­მო­ლო­გია;თე­ორი­ული­და­მა­თე­მა­ტი­კუ­რი­ფი­ზი­კა.კონ­ფე­რენ­ცი­აზე­მოხ­სე­ნე­ბე­ბით­გა­მო­ვიდ­ნენ:ზ.­ბე­რე­ჟი­ანი­(ლაქ­ვი­ლას­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტი,­იტ­ალია);­დ.­ფურ­სა­

ევი­(დუბ­ნას­სა­ხელ­მწი­ფო­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტი);­გ,­გა­ბა­და­ძე­(ნიუ–იორ­კის­ უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტი,­ ნიუ–იორ­კი);­ ­ გ.­ ჯა­ფა­რი­ძე­ (სა­ქარ­თვე­ლოს­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­ ერ­ოვ­ნუ­ლი­ აკ­ად­ემია);­ ვ.­ კე­კე­ლი­ძე­ (ბირ­თვუ­ლი­ კვლე­ვე­ბის­ გა­ერ­თი­ან­ებ­ული­ ინ­სტი­ტუ­ტი,­ დუბ­ნა);­ ­ ა.­ კვი­ნი­ხი­ძე­ (რაზ­მა­ძის­ მა­თე­მა­ტი­კის­ ინ­სტი­ტუ­ტი);­ ვ.­ მატ­ვე­ევი­ (ბირ­თვუ­ლი­კვლე­ვე­ბის­გა­ერ­თი­ან­ებ­ული­ინ­სტი­ტუ­ტი,­დუბ­ნა);­მო­რაი­სმი­ტი­ (ITP,­Ttrecht);­ვ.­რუ­ბა­კო­ვი­ (რუ­სე­თის­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­აკ­ად­ემი­ის­ბირ­თვუ­ლი­კვლე­ვე­ბის­ინ­სტი­ტუ­ტი,­მოს­კო­ვი);­მ.­შა­პოშ­ნი­კო­ვი­(ლო­ზა­ნის­ ფე­დე­რა­ლუ­რი­ პო­ლი­ტექ­ნი­კუ­რი­ სკო­ლა;­ ი.­ ტკა­ჩო­ვი­((რუ­სე­თის­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­ აკ­ად­ემი­ის­ ბირ­თვუ­ლი­ კვლე­ვე­ბის­ ინ­სტი­ტუ­ტი,­მოს­კო­ვი);­გ.­ცი­ციშ­ვი­ლი­(თსუ).

კონფერენცია „ქარ თულ-ოს ური ურ-თი ერ თო ბე ბის გან ვი თა რე ბის პერ-სპექ ტი ვე ბი თა ნა მედ რო ვე ჭრილ ში

2015­ წლის­ 13­ოქ­ტომ­ბერს­ ივ­ანე­ ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლის­ სა­ხე­ლო­ბის­თბი­ლი­სის­სა­ხელ­მწი­ფო­უნ­ივ­ერ­სი­ტეტ­ში­თსუ­ქარ­თულ­ოს­ურ­ურ­თი­ერ­თო­ბა­თა­ სა­მეც­ნი­ერო­კვლე­ვი­თი­ ცენ­ტრის­ ორ­გა­ნი­ზე­ბით­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ სა­მეც­ნი­ერო­ კონ­ფერენ­ცია­ „ქარ­თულ­ოს­ური­ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბის­ გან­ვი­თა­რე­ბის­ პერ­სპექ­ტი­ვე­ბი­ თა­ნა­მედ­რო­ვე­ჭრილ­ში“­გა­იხ­სნა.

კონ­ფე­რენ­ცი­ის­ მი­ზა­ნი­ ქარ­თულ­ოს­ური­ ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბის­ახ­ალ­ ეტ­აპ­ზე­ გა­დას­ვლას,­ თა­ნა­მედ­რო­ვე­ ინ­ტერ­დის­ციპ­ლი­ნურ­კვლე­ვე­ბის­ხელ­შეწყო­ბა­გახ­ლდათ.

2015თსუ მეცნიერება70

ღო­ნის­ძი­ებ­ის­მუ­შა­ობ­აში­მო­ნა­წი­ლე­ობა­მი­იღ­ეს­მეც­ნი­ერ­ებ­მა,­ახ­ალ­გაზ­რდა­მკვლევ­რებ­მა,­სამ­თავ­რო­ბო­და­არ­ას­ამ­თავ­რო­ბო­ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ებ­ის­ და­ სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ებ­ის­ წარ­მო­მად­გენ­ლებ­მა,­ კონ­ფლიქ­ტო­ლო­გებ­მა,­ ექ­სპერ­ტებ­მა,­ ჰუ­მა­ნი­ტა­რუ­ლი,­სო­ცი­ალ­ურ­პო­ლი­ტი­კუ­რი­დარ­გე­ბის­მკვლევ­რებ­მა.

კონ­ფერ­ნცი­აზე­მუ­შა­ობ­და­5­სექ­ცია,­მათ­შო­რის­სტუ­დენ­ტუ­რი­სექ­ცია­ და­ მრგვა­ლი­ მა­გი­და­ ახ­ალ­გაზ­რდა­ მეც­ნი­ერ­ებ­ის­ათ­ვის.­კონ­ფე­რენ­ცი­ის­ ფარ­გლებ­ში­ სა­ქარ­თვე­ლოს­ ერ­ოვ­ნულ­ მუ­ზე­უმ­ში­ და­ცუ­ლი­ მა­სა­ლე­ბის­ მი­ხედ­ვით­ გა­მო­ფე­ნა­ „ქარ­თულ­ოს­ური­ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბის­ ქრო­ნი­კე­ბი“­ მო­ეწყო.­ გა­მო­ფე­ნა­ზე­ წარ­მოდ­გე­ნი­ლი­იყო­ოს­ური­ენ­ის­სა­ხელ­მძღვა­ნე­ლო­ები,­ოსი­მეც­ნი­ერ­ებ­ის­შრო­მე­ბი,­ფო­ტო­მა­სა­ლა.

ქარ თულ-გერ მა ნუ ლი სა ერ თა შო რი სოკონ ფე რენ ცია სის ხლის სა მარ თალ ში!

9­10­ოქ­ტომ­ბერს­­ივ­ანე­ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლის­სა­ხე­ლო­ბის­თბი­ლი­სის­სა­ხელ­მწი­ფო­ უნ­ივ­ერ­სი­ტეტ­ში­ გა­იმ­არ­თა­ ქარ­თულ­გერ­მა­ნუ­ლი­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ კონ­ფე­რენ­ცია­ სის­ხლის­ სა­მარ­თალ­ში.­ კონ­ფე­რენ­ცია­ტარ­დე­ბა­იურ­იდი­ული­ფა­კულ­ტე­ტის­ტრან­სნა­ცი­ონ­ალ­ური­და­შე­და­რე­ბი­თი­სის­ხლის­სა­მარ­თლის­ინ­სტი­ტუ­ტის­(დი­რექ­ტო­რი­პროფ.­მე­რაბ­ტუ­რა­ვა)­ხელ­შეწყო­ბით.

კონ­ფე­რენ­ცი­აში­ მო­ნა­წი­ლე­ობ­ა­ მი­იღ­ეს­ ივ­ანე­ ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლის­სა­ხე­ლო­ბის­ თბი­ლი­სის­ სა­ხელ­მწი­ფო­ უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის­ იურ­იდი­ული­ფა­კულ­ტე­ტის­ პრო­ფე­სო­რე­ბმა,­ სის­ხლის­ სა­მარ­თლის­ აღი­არ­ებ­ულმა­ მეც­ნი­ერ­ებმა­ გერ­მა­ნი­ის­ ფე­დე­რა­ცი­ული­ რეს­პუბ­ლი­კის­სხვა­დას­ხვა­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტი­დან­(ბერ­ლი­ნის­ჰუმ­ბოლ­დტის­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტი,­ მი­უნ­ხე­ნის­ლუდ­ვიგ­მაქ­სი­მი­ლი­ან­ის­ უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტი,­თი­უბ­ინ­გე­ნის­ ებ­ერ­ჰარდ­ კარ­ლის­ უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტი,­ ­ იენ­ის­ ფრიდ­რიხ­ ში­ლე­რის­ უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტი,­ კი­ოლ­ნის­ უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტი,­ ჰა­ნო­ვე­რის­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტი).

სა ქარ თვე ლოს მე ქა ნი კოს თაკავ ში რის მე ექ ვსე ყო ველ წლი ური კონ ფე რენ ცია

2015­წლის­30­სექ­ტემ­ბრი­დან­3­ოქ­ტომ­ბე­რამ­დე­ჩა­ტარ­და­სა­ქარ­თვე­ლოს­ მე­ქა­ნი­კოს­თა­ კავ­ში­რის­ მე­ექ­ვსე­ ყო­ველ­წლი­ური­კონ­ფე­რენ­ცია.­სა­ქარ­თვე­ლოს­მე­ქა­ნი­კოს­თა­კავ­შირ­თან­ერ­თად­კონ­ფე­რენ­ცი­ის­ თა­ნა­ორ­გა­ნი­ზა­ტო­რე­ბი­ იყ­ვნენ­ სა­ქარ­თვე­ლოს­ერ­ოვ­ნუ­ლი­ კო­მი­ტე­ტი­ თე­ორი­ულ­ და­ გა­მო­ყე­ნე­ბით­ მე­ქა­ნი­კა­ში,­ი.­ ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლის­ სა­ხე­ლო­ბის­ თბი­ლი­სის­ სა­ხელ­წი­ფო­ უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტი­ (კერ­ძოდ,­ ზუს­ტი­და­ სა­ბუ­ნე­ბის­მეტყვე­ლო­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­ფა­კულ­ტე­ტი,­ ი.­ ვე­კუ­ას­ სა­ხე­ლო­ბის­ გა­მო­ყე­ნე­ბი­თი­ მა­თე­მა­ტი­კის­ინ­სტი­ტუ­ტი),­ თბი­ლი­სის­ სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ ცენ­ტრი­ მა­თე­მა­ტი­კა­სა­და­ ინ­ფორ­მა­ტი­კა­ში­და­ სა­ქარ­თვე­ლოს­ საა­ვია­ციო­ უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტი.­ სხდო­მე­ბი­მიმ­დი­ნა­რე­ობ­და­სა­ქარ­თვე­ლოს­სა­ავი­აციო­უნ­ივ­ერ­სი­ტეტ­ში­კონ­ფე­რენ­ცია­გახ­სნა­კავ­ში­რის­პრე­ზი­დენ­ტმა,­თსუ­ი.­ვე­კუ­ას­სა­ხე­ლო­ბის­გა­მო­ყე­ნე­ბი­თი­მა­თე­მა­ტი­კის­ინ­სტი­ტუ­ტის­დი­რექ­ტორ­მა,­თსუ­ზუსტ­და­სა­ბუ­ნე­ბის­­მეტყვე­ლო­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­ფა­კულ­ტე­ტის­ სრულ­მა­ პრო­ფე­სორ­მა­ გი­ორ­გი­ ჯაიანმა,­ კონ­ფე­რენ­ცი­ის­გახ­სნი­სას­უცხო­ელ­და­ქარ­თველ­მეც­ნი­ერ­ებს­მი­ეს­ალ­მნენ­

თსუ­რექ­ტო­რის­მო­ად­გი­ლე­პრო­ფე­სო­რი­მე­რაბ­ელი­აშ­ვი­ლი­და­სა­ქარ­თვე­ლოს­ სა­ავი­აციო­ უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის­ რექ­ტო­რის­ მო­ად­გი­ლე­პრო­ფე­სო­რი­გე­ლა­ყი­ფი­ანი.­

კონ­ფე­რენ­ცი­ის­ ტრა­დი­ცი­ულ­ თე­მა­ტი­კას:­ მყარ­ დე­ფორ­მად­სხე­ულ­თა­ მე­ქა­ნი­კა;­ ჰიდ­როაერომექანიკა;­ სითხე­ებ­ისა­ და­ მყა­რი­ სხე­ულ­ებ­ის­ ურ­თი­ერ­თქმე­დე­ბის­ ამ­ოც­ან­ები;­ გა­მო­ყე­ნე­ბი­თი­მე­ქა­ნი­კა;­ ან­ალ­იზ­ის­ მო­ნა­თე­სა­ვე­ სა­კითხე­ბი­ და­ემ­ატა­ „საფ­რე­ნი­აპ­არ­ატ­ებ­ის­ მე­ქა­ნი­კა“.­ კონ­ფე­რენ­ცი­აზე­ მო­სის­მი­ნეს­ 35­ წუ­თი­ანი­მი­მო­ხილ­ვი­თი­შვი­დი­მოხ­სე­ნე­ბა­ (მათ­შო­რის­ბრე­მე­ნის­ უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის­პრო­ფე­სორ­რა­ინ­ჰოლდ­კინ­ცლე­რის­(გერ­მა­ნია)­და­მაგ­დე­ბურ­გის­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტი­პრო­ფე­სორ­ჰოლმ­ალ­ტენ­ბა­ხის­(გერ­მა­ნია))­და­კონ­კრე­ტულ­შე­დე­გ­­თან­და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი­20­წუ­თი­ანი­37­მოხ­სე­ნე­ბა.­კონ­ფე­რენ­ცი­ის­ვებ­გვერ­დის­მი­სა­მარ­თია:

http://www.viam.science.tsu.ge/others/gnctam/annual6.htm

კონფერენცია „მე დია, სა მარ თა ლი და ეთ იკა: რე გი ონ ალ ურიპერ სპექ ტი ვე ბი“

27­ ოქ­ტომ­ბერს­ ივ­ანე­ ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლის­ სა­ხე­ლო­ბის­ თბი­ლი­სის­სა­ხელ­მწი­ფო­უნ­ივ­ერ­სი­ტეტ­ში­გა­იმ­არ­თა­თსუ­სა­და­დო­იჩე­ვე­ლე­აკ­ად­ემი­ის­ ერ­თობ­ლი­ვი­ სამ­ხრეთ­ კავ­კა­სი­ის­ სა­მეც­ნი­ერო­ კონ­ფე­რენ­ცია­ “მე­დია,­ სა­მარ­თა­ლი­და­ ეთ­იკა:­ რე­გი­ონ­ალ­ური­ პერ­სპექ­ტი­ვე­ბი“­ („Media,­ Law­ and­Ethics­ –­ the­Regional­ Perspectives“).­კონ­ფე­რენ­ცი­აში­ მო­ნა­წი­ლე­ობა­ მი­იღ­ეს­ სა­ქარ­თვე­ლოს,­ სომ­ხე­თი­სა­ და­ აზ­ერ­ბა­იჯ­ან­ის­ ჟურ­ნა­ლის­ტი­კის­ დე­პარ­ტა­მენ­ტე­ბის­ და­იურ­იდი­ული­ ფა­კულ­ტე­ტის­ პრო­ფე­სორ­მას­წავ­ლებ­ლებ­მა.­ წარ­მოდ­გე­ნი­ლი­იყო­11­მოხ­სე­ნე­ბა.­ღო­ნის­ძი­ებ­ის­მხარ­დამ­ჭე­რი­იყო­თსუ­იურ­იდი­ული­ფა­კულ­ტე­ტი­და­ჟურ­ნა­ლის­ტი­კის­და­მა­სობ­რი­ვი­კო­მუ­ნი­კა­ცი­ის­ დე­პარ­ტა­მენ­ტი.­ კონ­ფე­რენ­ცი­ის­ ორ­გა­ნი­ზა­ტო­რი­იყო­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­მე­დია­გან­ვი­თა­რე­ბის­ორგანიზაცია­„დოიჩე­ველე­აკადემია“.

კონფერენცია „ენა და თა ნა მედ რო ვეტექ ნო ლო გი ები“

2015­ წლის­ 10­ სექ­ტემ­ბერს­ ივ­ანე­ ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლის­ სა­ხე­ლო­ბის­თბი­ლი­სის­ სა­ხელ­მწი­ფო­ უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის­ არ­ნოლდ­ ჩი­ქო­ბა­ვას­სა­ხე­ლო­ბის­ ენ­ათ­მეც­ნი­ერ­ებ­ის­ ინ­სტი­ტუ­ტის­ ინ­იცი­ატ­ივ­ით,­ პარ­ლა­მენ­ტი­სა­და­პარ­ლა­მენ­ტის­ერ­ოვ­ნუ­ლი­ბიბ­ლი­ოთ­ეკ­ის­ოფ­იცი­ალ­ური­ მხა­და­ჭე­რით­ გა­იმ­არ­თა­ სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ კონ­ფე­რენ­ცია­–­„ენა­და­თა­ნა­მედ­რო­ვე­ტექ­ნო­ლო­გი­ები“.­რი­გით­მე­ოთხე­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­კონ­ფე­რენ­ცია­პარ­ლა­მენ­ტის­თავ­მჯდო­მა­რემ­და­ვით­უს­უფ­აშ­ვილ­მა­გახ­სნა.­ კონ­ფე­რენ­ცია­XXI­ სა­უკ­უნ­ის­ უმ­ნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნეს­პრობ­ლე­მას­–­ენ­ის­ტექ­ნო­ლო­გი­ებ­ის­შექ­მნი­სა­და­გან­ვი­თა­რე­ბის­სა­კითხებს­და­ეთ­მო.­ენ­ის­გან­ვი­თა­რე­ბის­პრობ­ლე­მა­ტი­კას­თან­და­კავ­ში­რე­ბით,­ან­ალ­ოგი­ური­კონ­ფე­რენ­ცია­სა­ქარ­თვე­ლოს­სა­კა­ნონ­მდებ­ლო­ორ­გა­ნოს­ქუ­თა­ის­ის­შე­ნო­ბა­ში,­უშუ­ალ­ოდ­პარ­ლა­მენ­ტის­თავ­მჯდო­მა­რის­თა­ოს­ნო­ბი­თა­და­ხელ­შეწყო­ბით­2013­

თსუ მეცნიერება 712015

წელ­საც­ გა­იმ­არ­თა.­ სწო­რედ­ აღ­ნიშ­ნულ­ ფო­რუმ­ზე,­ რო­მე­ლიც­„ქარ­თუ­ლი­ენა­21­სა­უკ­უნ­ეში­–­გა­მოწ­ვე­ვა­და­პერ­სპექ­ტი­ვე­ბი“­სა­ხელ­წო­დე­ბით­ჩა­ტარ­და,­სა­ფუძ­ვე­ლი­ჩა­ეყ­არა­სა­ხელ­მწი­ფო­ებ­რი­ვი­ მიდ­გო­მის­ ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბას,­რა­საც­ ქარ­თუ­ლი­ ენ­ის­თა­ნა­მედ­რო­ვე­ტექ­ნო­ლო­გი­ებ­ით­დო­კუ­მენ­ტი­რე­ბა,­კვლე­ვა­და­„ციფ­რუ­ლი“­დამ­კვიდ­რე­ბა­ჰქვია.

ფრან­კფურ­ტის­გო­ეთ­ეს­სა­ხე­ლო­ბის­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის­და­თბი­ლი­სის­ ივ­ანე­ ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლის­ სა­ხე­ლო­ბის­ სა­ხელ­მწი­ფო­ უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის­ თა­ნა­ორ­გა­ნი­ზა­ტო­რო­ბით­ მომ­ზა­დე­ბუ­ლი­ კონ­ფე­რენ­ცია­ქვე­ყა­ნა­ში­ მიმ­დი­ნა­რე­სა­მუ­შა­ოთა­ინ­ტერ­ნა­ცი­ონ­ალ­იზ­აცი­ასა­და­ თა­ნა­მედ­რო­ვე­ მსოფ­ლი­ოში­ დარ­გში­ დაგ­რო­ვი­ლი­ ცოდ­ნის­ქარ­თულ­სა­მეც­ნი­ერო­სივ­რცე­ში­დამ­კვიდ­რე­ბას­ემ­სა­ხუ­რე­ბო­და.­კონ­ფე­რენ­ცია­სას­წავ­ლო­სა­მეც­ნი­ერო­სე­მი­ნა­რით­და­ას­რულ­და,­რო­მელ­ზეც­ათე­ულ­ობ­ით­ახ­ალ­გაზ­რდა­და­მა­თი­პრო­ფე­სორ­მას­წავ­ლებ­ლე­ბი­კორ­პუ­სის­ლინ­გვის­ტი­კის­მიღ­წე­ვებს­გა­ეც­ნენ.­ღო­ნის­ძი­ებ­ის­ბო­ლოს­მო­ნა­წი­ლე­ებს­სერ­თი­ფი­კა­ტე­ბი­გა­და­ეც­ათ.

კონფერენცია „ერ ოვ ნუ ლი ეკ ონ ომ იკ-ებ ის მდგრა დი გან ვი თა რე ბისაქ ტუ ალ ური პრობ ლე მე ბი“

2015­წლის­11­ივ­ლისს­ჩა­ტარ­და­აკ­ად­ემ­იკ­ოს­პა­ატა­გუ­გუშ­ვი­ლის­და­ბა­დე­ბი­დან­110­ე­წლის­თა­ვი­სად­მი­მიძ­ღვნი­ლი­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­სა­მეც­ნი­ერო­ კონ­ფე­რენ­ცია­ თე­მა­ზე:­ „ერ­ოვ­ნუ­ლი­ ეკ­ონ­ომ­იკ­ებ­ის­ მდგრა­დი­ გან­ვი­თა­რე­ბის­ აქ­ტუ­ალ­ური­ პრობ­ლე­მე­ბი“.­ორ­გა­ნი­ზა­ტო­რი­–­თსუ­პა­ატა­გუ­გუშ­ვი­ლის­სა­ხე­ლო­ბის­ეკ­ონ­ომ­იკ­ის­ინ­სტი­ტუ­ტი.­მო­ნა­წი­ლე­ობ­დნენ­მეც­ნი­ერ­ები­შემ­დე­გი­ქვეყ­ნე­ბი­დან­–­ სა­ქარ­თვე­ლო,­რუ­სე­თი,­ პო­ლო­ნე­თი,­ აზ­ერ­ბა­იჯ­ანი,­ მოლ­და­ვე­თი,­უკ­რა­ინა,­ლატ­ვია,­ლიტ­ვა,­ყა­ზა­ხე­თი.

სა ერ თა შო რი სო სა მეც ნი ეროკონ ფე რენ ცია „სივ რცე,სა ზო გა დო ება, პო ლი ტი კა“

2015­წლის­25­27­ივ­ნისს­თბი­ლის­ში­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­სა­მეც­ნი­ერო­კონ­ფე­რენ­ცია­“სივ­რცე,­სა­ზო­გა­დო­ება,­პო­ლი­ტი­კა“­ჩა­ტარ­და.

კონ­ფე­რენ­ცია­ ივ­ანე­ ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლის­ სა­ხე­ლო­ბის­ თბი­ლი­სის­სა­ხელ­მწი­ფო­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტი­სო­ცი­ალ­ურ­და­პო­ლი­ტი­კურ­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­ფა­კულ­ტე­ტის­ორ­გა­ნი­ზე­ბით­გა­იმ­არ­თა.­კონ­ფე­რენ­ცი­ის­ძი­რი­თა­დი­თე­მა­იყო­„­სო­ცი­ალ­ური­და­სივ­რცი­თი­მო­ბი­ლო­ბა.“

დი ას პო რუ ლი პრო ფე სი ული ფო რუ მი „გა უზი არე გა მოც დი ლე ბა სამ შობ ლოს“

2015­ წლის­ 27­ მა­ისს­ ივ­ანე­ ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლის­ სა­ხე­ლო­ბის­ თბი­ლი­სის­სა­ხელ­მწი­ფო­უნ­ივ­ერ­სი­ტეტ­ში­გა­იხ­სნა­პირ­ვე­ლი­დი­ას­პო­რუ­ლი­პრო­ფე­სი­ული­ფო­რუ­მი­„გა­უზი­არე­გა­მოც­დი­ლე­ბა­სამ­შობ­ლოს.“­სა­ქარ­თვე­ლო­ში­27­მა­ისს­აღ­ინ­იშ­ნე­ბა­ქარ­თუ­ლი­დი­ას­პო­რის­დღე.­დი­ას­პო­რის­სა­კითხებ­ში­სა­ქარ­თვე­ლოს­სა­ხელ­მწი­ფო­მი­ნის­ტრის­ აპ­არ­ატი­ 2008­ წლი­დან­ ყო­ველ­ წელს­ აღ­ნიშ­ნავს­ ამ­თა­რიღს.­ წელს­ დი­ას­პო­რის­ დღე­ებ­ის­ ფარ­გლებ­ში­ და­გეგ­მი­ლია­ პროგ­რა­მა­ 27­29­ მა­ის­ის­ ჩათ­ვლით.­ დი­ას­პო­რის­ დღე­ები­გა­იხ­სნე­ბა­ 27­ მა­ისს­ პირ­ვე­ლი­დი­ას­პო­რუ­ლი­ პრო­ფე­სი­ული­ფო­რუ­მით­ „გა­უზი­არე­ გა­მოც­დი­ლე­ბა­ სამ­შობ­ლოს“.­ ღო­ნის­ძი­ებ­ის­ორ­გა­ნი­ზა­ტო­რი­იყო­დი­ას­პო­რის­სა­კითხებ­ში­სა­ქარ­თვე­ლოს­სა­ხელ­მწი­ფო­მი­ნის­ტრის­აპ­არ­ატი,­ხო­ლო­პარ­ტნი­ორი­ივ­ანე­ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლის­ სა­ხე­ლო­ბის­ თბი­ლი­სის­ სა­ხელ­მწი­ფო­ უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტი.­პირ­ვე­ლი­ დი­ას­პო­რუ­ლი­ პრო­ფე­სი­ული­ ფო­რუ­მის­ ფარ­გლებ­ში­მოხ­და­ მსოფ­ლი­ოში­ გა­ფან­ტუ­ლი­ ინ­ტე­ლექ­ტუ­ალ­ური­ რე­სურ­სის­სა­ქარ­თვე­ლო­ში­თავ­მოყ­რა.­ პრო­ფე­სი­ულ­ფო­რუმ­ში­ მო­ნა­წი­ლე­ობ­ის­ მი­სა­ღე­ბად­ სა­ქარ­თვე­ლო­ში­ ჩა­მო­ვიდ­ნენ­ საზღვარ­გა­რეთ­მოქ­მე­დი­ დი­ას­პო­რუ­ლი­ ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ებ­ის­ ხელ­მძღვა­ნე­ლე­ბი,­სხვა­დას­ხვა­ სფე­რო­ში­ მოღ­ვა­წე­ პრო­ფე­სი­ონ­ალ­ები,­ სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ებ­ის­ წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბი,­ ის­ტო­რი­ული­დი­ას­პო­რის­წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბი,­მათ­შო­რის­სა­ქარ­თვე­ლოს­პირ­ვე­ლი­რეს­პუბ­ლი­კის­ხელ­მძღვა­ნე­ლე­ბის­შთა­მო­მავ­ლე­ბი.

ღო­ნის­ძი­ებ­ის­გახ­სნის­ცე­რე­მო­ნი­ის­შემ­დეგ­ფო­რუ­მი­შვიდ­სა­მუ­შაო­ჯგუ­ფად­და­იყო,­სა­დაც­სა­ქარ­თვე­ლო­ში­ჩა­მო­სულ­მა­სპე­ცი­ალ­ის­ტებ­მა­ ქარ­თველ­ კო­ლე­გებ­თან­ ერ­თად­ სა­კუ­თა­რი­დარ­გის­გან­ვი­თა­რე­ბა­ზე­იმ­სჯე­ლეს.­თე­მა­ტურ­ჯგუ­ფებ­ში­მოხ­სე­ნე­ბე­ბის­შემ­დეგ­გა­იმ­არ­თა­დის­კუ­სია­და­დე­ბა­ტე­ბი,­რო­გორც­მოკ­ლე­ვა­დი­ან,­ას­ევე­ პრობ­ლე­მა­თა­ გა­დაჭ­რის­ ფარ­თო­მას­შტა­ბუ­რი,­ მდგრა­დი­სტრა­ტე­გი­ის­ჩა­მო­სა­ყა­ლი­ბებ­ლად­და­სა­მო­მავ­ლოდ­ხელ­შე­სა­ხე­ბი­შე­დე­გე­ბის­მი­სა­ღე­ბად.

სა ერ თა შო რი სო კონ ფე რენ ცია„გა მო ყე ნე ბი თი ეკ ოლ ოგია:პრობ ლე მე ბი, სი ახ ლე ები“

2015­წლის­7­10­მა­ისს,­შო­თა­რუს­თა­ვე­ლის­ერ­ოვ­ნუ­ლი­სა­მეც­ნი­ერო­ფონ­დის­ ფი­ნან­სუ­რი­ მხარ­და­ჭე­რით,­ გა­იმ­არ­თა­ სა­ერ­თა­შო­რი­სო­კონ­ფე­რენ­ცია­“გა­მო­ყე­ნე­ბი­თი­ეკ­ოლ­ოგია:­პრობ­ლე­მე­ბი­სი­ახ­ლე­ები“­ (ICAE­2015).­ კონ­ფე­რენ­ცი­ას­ მას­პინ­ძლობ­და­ ივ­ანე­

2015თსუ მეცნიერება72

ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლის­ სა­ხე­ლო­ბის­ თბი­ლი­სის­ სა­ხელ­მწი­ფო­ უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტი­ –­ ზუსტ­ და­ სა­ბუ­ნე­ბის­მეტყვე­ლო­ მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­ ფა­კულ­ტე­ტი­–­გე­ოგ­რა­ფი­ის­დე­პარ­ტა­მენ­ტი­(კონ­ფე­რენ­ცი­ის­თავ­მჯდო­მა­რე­პრო­ფე­სო­რი­ლია­მა­ჭა­ვა­რი­ანი).­

კონ­ფე­რენ­ცი­ის­გახ­სნას­ (7­მა­ისი)­და­ეს­წრნენ­თსუ­რექ­ტო­რი,­აკ­ად­ემ­იკ­ოსი­ლა­დო­ პა­პა­ვა,­ ზუსტ­და­ სა­ბუ­ნე­ბის­მეტყვე­ლო­ მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­ფა­კულ­ტე­ტის­დე­კა­ნი,­პრო­ფე­სო­რი­რა­მაზ­ბო­ჭო­რიშ­ვი­ლი,­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის­პრო­ფე­სო­რე­ბი,­19­ქვეყ­ნის­150­მდე­უცხო­ელი­და­ ად­გი­ლობ­რი­ვი­ მეც­ნი­ერი.­ ერთ­ერ­თი­ სექ­ცია­ მი­ეძ­ღვნა­თსუ­მრჩე­ველ­თა­საბ­ჭოს­წევ­რის,­პრო­ფე­სორ­შო­თა­ცხოვ­რე­ბაშ­ვი­ლის­95­წლის­თავს.­კონ­ფე­რენ­ცი­ის­ფარ­გლებ­ში­გა­იმ­არ­თა­ფო­ტო­გა­მო­ფე­ნა­„სა­ქარ­თვე­ლოს­ბუ­ნე­ბა:­გუ­შინ­და­დღეს“.­9­10­მა­ისს­კონ­ფე­რენ­ცი­ამ­მუ­შა­ობა­ქ.­ბა­თუმ­ში­გა­ნაგ­რძო.

კონფერენცია „არ ას რულ წლო ვან თა სის ხლის სა მარ თლის პო ლი ტი კისლი ბე რა ლი ზა ცია – გზა ევ რო პი სა კენ“

ივ­ანე­ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლის­სა­ხე­ლო­ბის­თბი­ლი­სის­სა­ხელ­მწი­ფო­უნ­ივ­ერ­სი­ტეტ­ში­29­აპ­რილს­ ­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­სა­მეც­ნი­ერო­კონ­ფე­რენ­ცია­„არ­ას­რულ­წლო­ვან­თა­სის­ხლის­სა­მარ­თლის­პო­ლი­ტი­კის­ლი­ბე­რა­ლი­ზა­ცია­–­გზა­ევ­რო­პი­სა­კენ“­გა­იმ­არ­თა.

ღო­ნის­ძი­ებ­ას­იუს­ტი­ცი­ის­სა­მი­ნის­ტროს,­პრო­კუ­რა­ტუ­რის,­ში­ნა­გან­საქ­მე­თა­სა­მი­ნის­ტროს,­სას­ჯე­ლაღ­სრუ­ლე­ბი­სა­და­პრო­ბა­ცი­ის­სა­მი­ნის­ტროს,­სა­სა­მარ­თლო­სა­და­სა­ხელ­მწი­ფოს­სხვა­უწყე­ბე­ბის­წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბი­და­ეს­წრნენ.

უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის­ ინ­ფორ­მა­ცი­ით,­ კონ­ფე­რენ­ცი­ის­ პირ­ველ­ბლოკ­ში­ სა­მარ­თლის­ პრო­ფე­სორ­მა­ ნი­ნო­ გვე­ნე­ტა­ძემ­და­ მო­სა­მარ­თლემ­ რე­ნა­ტა­ ვინ­ტერ­მა­ გა­ნი­ხი­ლეს­ კო­დექ­სის­ პრო­ექ­ტი­და­მი­სი­ შე­სა­ბა­მი­სო­ბა­ სა­ერ­თა­შო­რი­სო­სტან­დარ­ტებ­თან.­ ას­ევე,­მოწ­ვე­ულ­მა­ ექ­სპერ­ტებ­მა,­ ქე­თე­ვან­ მჭედ­ლიშ­ვილ­მა­ჰედ­რიხ­მა,­რე­ნა­ტა­ ვინ­ტერ­მა­ და­ ჰელ­გა­ ობ­ერ­ლოს­კამ­პმა­ ისა­უბ­რეს­ გერ­მა­ნუ­ლი­ კა­ნონ­მდებ­ლო­ბით­ არ­ას­რულ­წლო­ვან­თა­ და­ნა­შა­ულ­ის­პრე­ვენ­ცი­ის­სა­კითხებ­ზე,­მათ­მი­მართ­გან­ხორ­ცი­ელ­ებ­ულ­ევ­რო­

პულ­ მიდ­გო­მებ­ზე.­ ას­ოც­ირ­ებ­ულ­მა­ პრო­ფე­სორ­მა­ მო­რის­ შა­ლი­კაშ­ვილ­მა­წა­რად­გი­ნა­მოხ­სე­ნე­ბა­თე­მა­ზე:­ „არ­ას­რულ­წლო­ვან­თა­მარ­თლმსა­ჯუ­ლე­ბის­პრო­ექ­ტის­კრი­მი­ნო­ლო­გი­ური­შე­ფა­სე­ბა“.

პრო­ცე­სუ­ალ­ურ­ და­ სას­ჯე­ლაღ­სრუ­ლე­ბით­ ნა­წილ­ში­ არ­ას­რულ­წლო­ვან­თა­ სას­ჯე­ლაღ­სრუ­ლე­ბი­თი­ პო­ლი­ტი­კის­ ლი­ბე­რა­ლი­ზა­ცი­ის­ სა­კითხზე­ და­აფ­იქ­სი­რეს­ სა­კუ­თა­რი­ აზ­რი­ მო­სა­მარ­თლე­ებ­მა,­პრო­კუ­რო­რებ­მა­და­სხვა­პრაქ­ტი­კოს­მა­იურ­ის­ტებ­მა.

სტუ დენტ-არ ქე ოლ ოგ თა რი გითმეშ ვი დე სა ერ თა შო რი სოკონ ფე რენ ცია

2015­ წლის­ 23­27­ აპ­რილს­ ივ­ანე­ ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლის­ სა­ხე­ლო­ბის­თბი­ლი­სის­სა­ხელ­მწი­ფო­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის­ჰუ­მა­ნი­ტა­რულ­მეც­ნი­ერ­ებ­ათა­ ფა­კულ­ტე­ტის­ არ­ქე­ოლ­ოგი­ის­ ინ­სტი­ტუ­ტის­ ორ­გა­ნი­ზე­ბით­ვარ­ძი­აში­ გა­იმ­არ­თა­ სტუ­დენტ­არ­ქე­ოლ­ოგ­თა­ რი­გით­ მეშ­ვი­დე­სა­ერ­თა­შო­რი­სო­კონ­ფე­რენ­ცია,­რო­მე­ლიც­არ­ქე­ოლ­ოგი­ის­ერთ­ერთ­ფუ­ძემ­დე­ბელს­–­აუგ­უს­ტუს­ჰენ­რი­ლე­ინ­ფოქს­პიტ­რი­ვერ­სს­ეძ­ღვნე­ბო­და.

კონ­ფე­რენ­ცი­აში­ მო­ნა­წი­ლე­ობ­დნენ:­ ოქ­სფორ­დის,­ ინ­სბრუ­კის,­ ედ­ინ­ბურ­გის,­ ვარ­შა­ვის,­ლო­ძის,­ ტო­რუ­ნის,­ ან­კა­რის,­თე­ირ­ან­ის,­ დურ­ჰა­მის,­ ლე­იდ­ენ­ის,­ მელ­ბურ­ნი­სა­ და­ იენ­ას­ უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტე­ბის,­ აგ­რეთ­ვე­ ივ­ანე­ ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლის­ სა­ხე­ლო­ბის­ თბი­ლი­სის­სა­ხელ­მწი­ფო­უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის­და­პო­ლო­ნე­თის­აკ­ად­ემი­ის­არ­ქე­ოლ­ოგი­ის­ინ­სტი­ტუ­ტის­წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბი.

თსუ მეცნიერება

თსუ მეც ნი ერ ებ ისა დაინ ოვ აცი ებ ის

სა ერ თა შო რი სოკვი რე ულ ზე

2015 წლის ნო ემ ბერ ში მეც ნი ერ ებ ისა და ინ ოვ აცი ებ ის სა ერ თა შო რი სო კვი რე ული გა იმ არ თა, რო მელ შიც ივ ანე ჯა ვა ხიშ ვი­ლის სა ხე ლო ბის თბი ლი სის სა ხელ მწი ფო უნ ივ ერ სი ტე ტი აქ ტი ურ ადაა ჩარ თუ ლი.

სა ერ თა შო რი სო სა მეც ნი ერო ფეს ტი ვა­ლის ფარ გლებ ში 14 ნო ემ ბერს თსუ სტუ­დენ ტებ მა და პრო ფე სო რებ მა გა მარ თეს სა ჯა რო ლექ ცი ები. დამ თვა ლი ერ ებ ლებ­მა მო ნა წი ლე ობა მი იღ ეს იმ იტ ირ ებ ულ არ ქე ოლ ოგი ურ სა ვე ლე სა მუ შაოებში, 

სა ხა ლი სო ექ სპე რი მენ ტებ ში ფი ზი კა სა და ქი მი აში. „ექ სპო­ჯორ ჯი აში'' გა მო იფ ინა თსუ ზო ოლ ოგი ის მუ ზე უმ ისა და თსუ მი ნე­რა ლო გი ის სას წავ ლო­სა მეც ნი ერო ლა­

ბო რა ტო რი ის ექ სპო ნან ტე ბი.

ISSN 2233-3657

9 772233 365003