ETKİLİ ANNE BABA OLMAK

YAŞAMDAN NE İSTİYORSAN ÖNCE ONU SEN

VERMELİSİN.

Verdiklerin aldıkların olacaktır. Tatlı sözler tatlı yankılar

oluşturur sevilmek istiyorsan önce sen sevmelisin.

Saygı istiyorsan önce sen saygı duymalısın . Anlayış

bekliyorsan bunu önce sen göstermelisin.

ETKİLİ ANNE-BABA OLMAK

• Gelişim dönemi özellikleri• Anne-baba tutumları• Aile içi iletişim

GELİŞİM DÖNEMLERİ

1)Temel Güvene Karşı Güvensizlik Duygusu

0-1 Yaş

Bebeklerin güven veya güvensizlik duyguları

geliştirmelerinde; beslenme, ilgi, sevgi, şefkat gibi

temel ihtiyaçlarının yeterince ve zamanında karşılanıp

karşılanmadığı önemlidir.

Bebeğin beslenmesinde, ihtiyacı olan ilgi, sevgi ve

şefkati alabilmesinde gereken titizliğin gösterilmesi

durumunda; bebeğin metabolizması daha dengeli

çalışacak, her istediğinde yanında kendisini koruyan

ve ilgilenen bir yetişkinin varlığı bebeğin gelecekle

ilgili korku ve kaygılarını hafifletecek böylece bebek

de kendini rahat ve güven içinde hissedecektir.

http://www.kpsskonu.com/egitim-bilimleri/rehberlik/ihtiyaclar-hiyerarsisi/

2) Özerkliğe Karşı – Kuşku ve Utanç Duygusu

1-2 Yaş

Çocukların özerklik veya kuşku ve utanç duyguları

geliştirmelerinde yaptıkları eylemler karşısında aşırı

ölçüde kısıtlama ve aşırı ceza görüp görmedikleri

önemlidir.

• Bu dönemde ana-babaların, çocukların özerk

bir biçimde bağımsız davranmaktan zevk

aldıklarını bilerek, çocuğun davranışlarını

kısıtlamak yerine, daha bağımsız ve özerk

davranabilmelerine yönelik önlem almaları ve

çocuklarını böyle davranışlar göstermeye

teşvik etmeleri gerekir.

• Katı bir tuvalet eğitimi cimrilik, tam tersi bir

tuvalet eğitimi savurganlık alışkanlığını ilerki

yaşlarda başlatacaktır.

3) Girişimciliğe Karşı Suçluluk (3-5 YAŞ)

• Kendi başına öğrenmeye başlar; bir şeylerin

ardından gider ve merakla inceler. Kendi başına

girişimlerde bulunur. Çocuğun bu konuda

gelişebilmesi ;girişimlerinin ne denli

desteklendiğine ve merakının giderilmesinde

ona ne oranda yardımcı olunabildiğine bağlıdır.

• Doğal merakından dolayı çok sık azarlanan ve

engellenen çocukta, suçluluk duygusu

gelişmektedir.

4) Çalışkanlığa Karşın Aşağılık Duygusu (6-11 yaş)

Öğrendikleriyle ,başardıklarıyla çevresinde beğeni ve

takdir toplamak bu dönemde vazgeçilmez bir

gereksinim olmuştur. Bu nedenle gerek öğretmenlerin

gerekse ana-babaların çocuğun başarı gereksinimini

doyurabilmesinde hayati bir önemleri bulunmaktadır.

Çocuğun başarılı olma isteğinin karşılanmasında,

onların yapamayacakları becerilerden ziyade

yapabilecekleri beceriler üzerinde yoğunlaşılmalıdır.

ANNE BABA TUTUMLARI

1) OTORİTER, 2) KORUYUCU,3) İLGİSİZ, 4) REDDEDİCİ, 5) MÜKEMMELLİYETÇİ,

1) OTORİTER TUTUM

• Sıkı eğitim, çocuğa olur olmaz yasaklar koyma ve

yaşanmaz kurallar ile çocuğu yetiştirmedir. Sıkı eğitim

ve disiplin uygulayan yani OTORİTER TUTUM gösteren

anne-babalar çocuğu kendi tasarladığı bir kalıba göre

yetiştirmek amacını güderler. Çocuğun hata ve yanlış

yapma hakkı yoktur.

2) KORUYUCU TUTUM,

• Aşırı sevgi tutumunda yani KORUYUCU ANNE-BABA

TUTUMU’ nda aile çocuğu sevgiye boğucu, onu çok

koruyucu ve aşırı kollayıcıdır. Koruyucu Tutum daha

çok anne-çocuk arasında gözlenir. Geç kavuşulan,

aşırı istenilen, tek çocuk, tek erkek/tek kız çocuklar

genellikle bu abartılmış sevginin odak noktası olurlar.

Bu tip aileler çocuklarının üzerine titrerler.

• Çocuk adeta bir cam fanus

içinde büyütülür.

3) İLGİSİZ TUTUM

• Burada ise; çocuğun varlığı ile yokluğu belli değildir.

Çocuk anne babayı rahatsız etmediği sürece çocukla

ilgili problem yoktur, çocuk anne babayı rahatsız

ederse o zaman çocuk ile ilgili gündem oluşur ki bu

gündem daha çok şikayetlerle doludur. Burada anne-

baba-çocuk arasında iletişim kopukluğu vardır.

• İLGİSİZ TUTUMLA YETİŞEN ÇOCUK

*Öz güven sorunu

yaşar                                            

*Dikkat çekmek için etrafına zarar verebilir

*İnsanlarla İlişki kuramaması sonucu Sosyal

gelişmesinde gecikme ve saldırganlık

sergileyebilir.

4)REDEDİCİ TUTUM

• Burada, çocuğa karşı adeta düşmanmış gibi davranılır,

çocuğun başaramadıkları üzerinde durulur ve çocuk

yoğun eleştiriler alır. Bazen sadece anne bazen de sadece

baba çocuğa karşı reddedici tutumlar sergiler. Anne baba

çocuğuna karşı sevgisini asla göstermemekte, çocuğunu

anlamamakta ve onu kurallarla, soğuk davranışlarla ve

emirlerle yönetmeye çalışmaktadır.

5) MÜKEMMELLİYETÇİ ANNE-BABA TUTUMU:

Bu tutumda, anne baba çocuklarından her şeyi beklerler,

kendi gerçekleştiremedikleri şeyleri de çocuklarının

gerçekleştirmesini beklerler.

• Yüksek başarı beklerler, çok iyi resim yapmalı, şarkı söylemeli,

iyi konuşmalı, iyi yüzmeli, koşmalı. Lider olmalı… örnek

davranışlar sergileyen bir çocuk olmalı.

• Bu anne babalar çocuklarını olduğu gibi kabul etmezler,

çocuklarının kapasitelerini zorlarlar…

6)SAĞLIKLI AİLE TUTUMU

• Çocuğa şartsız sevgi verilir. Sorumlulukları vardır.

Çocuğun uyması gereken kurallar ve sınırlar

belirlenmiştir. Anne baba ve çocuk arasında sevgi ve

saygıya dayanan güven verici, destekleyici bir iletişim

vardır.

SAĞLIKLI AİLE TUTUMUNDA;

SEVGİ,SINIR ve SORUMLULUK çok önemlidir.

SINIRLAR NASIL KONMALI?

1.Kendim ve çocuğum için ne istiyorum)Ondan neler beklediğinizi

belirleyin

2.Anne-Baba kurallar/sınırlar konusunda görüş birliğine varacak

3.Çocuğunuza kendisinden beklediğiniz davranışların ne olduğunu açık

şekilde anlatın

4.Kurallar tutarlı bir biçimde uygulanacak ve ihlalinde yaptırımlar tutarlı

biçimde uygulanacak

ÇOCUK EĞİTİMİ İLE İLGİLİ YANLIŞ İNANÇLAR !

Eşim çocuğa çok katı davranıyor, ben onu dengeliyorum.

Ben çocuğumun en iyi arkadaşıyım.

Çocuğum daima kendimden, eşimden önce gelir.

Çocuğum hiç hata yapmamalı, hiç acı ve sıkıntı çekmemeli.

Çocuğumu mükemmel bir şekilde yetiştirmeliyim.

Ben de çocuktum, geçer.

İyi anne-baba çocuğunu asla cezalandırmamalı.

Çocuğumun her şeyi olmalı, hiçbir şeye ihtiyacı olmamalı.

AİLE İÇİ İLETİŞİM

Etkili bir iletişim kurmanın temel prensiplerinden biri

de iletişimi sıklaştırmaktır.

Sağlıklı bir aile içi iletişim için açık ve doğrudan

iletişim kurun. Ne istediğinizi, ne beklediğinizi, sizi

üzen ya da sevindiren şeyi, direkt olarak ilgili kişiye

iletin. �

Sadece kendi istek ve beklentilerinizi anlatmayın, karşı tarafın

da ilettiği mesajları dikkatli bir şekilde dinleyin. Size aktarılan

mesajı doğru bir şekilde anladığınızdan emin olun, bunu �seni

doğru bir şekilde anladıysam ....? , Burada kastettiğin ….? gibi

cümlelerle tasdikleyin.

İletişim kurmakta olduğunuz kişinin yaşını ve olgunluk

düzeyini asla unutmayın. Küçük bir çocuğun sizi bir yetişkin

gibi anlamasını beklemeyin. Eğer çocuğunuzla bir şeyler

konuşuyorsanız, bunu mutlaka onun anlayabileceği dilden

yapın.

Sorunun ne olduğunu belirlemek elbette önemlidir

ancak bunu yaparken olumlu şeylere odaklanın,

tartışma sırasında amacınız haklıyı, haksızı ayırt

etmek değil, sorunu çözmek olsun.

Bütün çocukların ilgi çekmek istediklerini unutmayın.

Çocuklar eğer olumlu davranışları ile ilgiyi üzerlerine

çekemezlerse, olumsuz davranışlarla bu ilgiyi

kazanmaya çalışacaklardır.

Çocukları kendi aralarında kıyaslamayın. Sen niye Ali

gibi düzenli olamıyorsun? � gibi cümlelerin çocukta kin

gibi olumsuz duygular uyandırabileceğini hatırlayın.

Kendi kızgınlığınızı kontrol edin, çocuğunuzu öfke ile

terbiye etmeyin.

Çocuğunuzu koşulsuz olarak sevin, Böyle yaparsan

senin annen/baban olmayacağım gibi cümlelerden

kaçının.

Çocuğunuz için her zaman bir model işlevi gördüğünüzü unutmayın, bu nedenle kendinizin güçlü ve zayıf yanlarını onunla tartışmaktan çekinmeyin.

Doğru davranışları öğrenmesini kolaylaştırmak için çocuğunuzun çevresinde ona örnek olabilecek olumlu karakterlerin olmasına dikkat edin (öğretmeni, bir arkadaşının annesi, yaşça kendisinden büyük biri gibi). Çocuğunuzun bu kişi ile kurduğu ilişkileri de destekleyin.

İLETİŞİMİ ZORLAŞTIRAN ETKENLER Emir Vermek, Yönlendirmek

Uyarmak, Gözdağı vermek

Ahlak Dersi Vermek

Öğüt vermek, Çözüm ve Öneri getirmek

Öğretmek, Nutuk Çekmek, Mantıklı Düşünceler Önermek

Yargılamak, Eleştirmek, Suçlamak, Aynı Düşüncede Olmamak

Ad Takmak, Alay Etmek

Yorumlamak, Analiz Etmek, Tanı Koymak

Övmek, Aynı Düşüncede Olmak, Olumlu Değerlendirmeler Yapmak

Güven Vermek, Desteklemek, Avutmak, Duygularını Paylaşmak

Soru Sormak, Sınamak, Sorguya Çekmek, Çapraz Sorgulama

Sözünden Dönmek, Oyalamak, Alay Etmek, Şakacı Davranmak, Konuyu

Saptırmak

Hazırlayan:

Psikolojik Danışman Merve BİÇİMVEREN