Endurreisn á Íslandi?

Fyrirlestur í LIM 103

Guðmundur Ármann

Guðmundur Ármann LIM 103 2

Giotto:

• María kynnt fyrir prestunum

• Hvað var að gerast á Íslandi á sama tíma og Giotto var að gera tilraunir með fjarvídd 1305?

Gutenbergsbiblían

Guðmundur Ármann LIM 103 4

Prentun

• Gutenberg að þróa lausaletrið í Þýskalandi

• Gutenbergsbiblían kemur út í Mainz 1455-6

Guðmundur Ármann LIM 103 5

Guðmundur Ármann LIM 103 6

Guðmundur Ármann LIM 103 7

Guðmundur Ármann LIM 103 8

Ítalía 1501-1504

• Michelangelo var að höggva fjögura metra háa marmara styttu

• David

Guðmundur Ármann LIM 103 9

Ítalía 1503

• Leonardo var að mála Monu Lisu

Guðmundur Ármann LIM 103 10

Raphael

• málaði myndina Greftrunin 1507

Guðmundur Ármann LIM 103 11

Tónlistin á tímabilinu

• Tónskáld:

• Jaquin des Prés 1450 – 1521

• Giovanni Palestrina 1528 – 1594

• Claudio Montiverdi 1567 - 1643

Guðmundur Ármann LIM 103 12

Shakespeare 1564- 1616• skrifaði Rómeó og

Júlía 1594

• Hamlet 1603

Guðmundur Ármann LIM 103 13

Hvernig voru aðstæður á Íslandi?

• Ísland var nýlenda• bændur voru langflestir leiguliðar• togstreita innan kirkjunnar milli katólskunnar og

mótmælendatrúar• einnig togstreita milli kirkjulegs valds og

veraldlegs• drepsóttir og þjóðinni fækkaði um þriðjung eða 18

þúsund Íslendingar dóu• engin þéttbýlismyndun, eingin borgarastétt.

Guðmundur Ármann LIM 103 14

Byggingalist

• Skálholtskirkja

• Ein stærðsta timburkirkja í Evrópu.

• Byggð 1500

Guðmundur Ármann LIM 103 15

Miðaldakirkjan í Skálholti

var 700 fermetrar að stærð. Hún brann 1527

Guðmundur Ármann LIM 103 16

Skálholtskirkja var Krosskirkja.

• Þá var reist önnur kirkja á sama stað og var nefnd eftir biskupnum sem lét byggja hana,Brynjólfi Sveinssyni eða Brynjólfskirkjan

• Hún var byggð 1650 og var nokkuð minni en miðalda-kirkjan

Guðmundur Ármann LIM 103 17

Guðmundur Ármann LIM 103 18

Skálholtskirkja var krosskirkja

Guðmundur Ármann LIM 103 19

Á 14. og 15. öld eru biskupar erlendir

og Ísland nýlenda Noregs og síðar Danmerkur

Guðmundur Ármann LIM 103 20

Frá landnámi og út 13. öld réðu Íslendingar yfir eigin flota og

önnuðust verslun.

Guðmundur Ármann LIM 103 21

Siðaskiptin eiga sér stað um 1550og konungur verður æðsti maður

kirkjunnar.

Guðmundur Ármann LIM 103 22

Í Skálholti er Ögmundur Pálsson biskup, síðasti katólski

biskupinn.Gissur Einarsson fyrsti lúterski

biskupinn

Guðmundur Ármann LIM 103 23

Gissur Einarsson hvatti kirkjunnar menn til að eiða öllu

„pápisku prjáli“

Guðmundur Ármann LIM 103 24

Jón Arason, katólskurbiskup á Hólum 1550

Guðmundur Ármann LIM 103 25

Tíminn einkennist af togstreitu innan kirkjunnar. Í fyrstalagi milli katólsku og lútersku.

hinsvegar milli veraldlegs valds og kirkjunnar, um jarðeignir.

Guðmundur Ármann LIM 103 26

Bændur voru að mestu leyt leiguliðar.Plágur gengu yfir landið og Íslendingum

fækkaði um þriðjung.Svarti dauði 1350,

plágan mikla 1402-4, plágan síðari 1494-95,

Guðmundur Ármann LIM 103 27

Guðmundur Ármann LIM 103 28

Málverk af Gísla Þorlákssyniog konum hans þremur

• Myndin er máluð 1685

• Olíulitir á striga

• Gísli var Hólabiskup 1656

Guðmundur Ármann LIM 103 29

Guðmundur Ármann LIM 103 30

Minningartafla um Magnús Jónsson Prúða (1525-1591)

og fjölskyldu Olíumálverk á eik 1570-1600

Guðmundur Ármann LIM 103 31

Guðbrandur Þorláksson 1541- 1627

biskup að Hólum 1571

Guðmundur Ármann LIM 103 32

Guðbrandsbiblía 1584

Guðmundur Ármann LIM 103 33

Altarisklæði frá Hólum

• Refilsaumur, um 1500-1540

• Dæmi um gotneskan stíl

Guðmundur Ármann LIM 103 34

Guðmundur Ármann LIM 103 35

Næstu tvær myndir eru á mörkum endurreisnar og barokks

Guðmundur Ármann LIM 103 36

Guðmundur Ármann LIM 103 37

Guðmundur Ármann LIM 103 38

Myndin sýnir guðspjallamanninn Markús með ljónið.

• Hvernig koma einkenni endurreisnarinnar fram í myndinni ?

• Er fjarvídd í henni ?• Er ljós og skuggi ?• Hvað með myndbyggingu ?

Guðmundur Ármann LIM 103 39

Predikunarstóll úr Bræðratungukirkju

• Olíumálverk á tré 1630

• Eftir Björn Grímsson

• Fjarvídd

• Myndbygging

• Litameðferð

Guðmundur Ármann LIM 103 40

Myndin sýnir guðspjallamanninn Markús með ljónið.

Guðmundur Ármann LIM 103 41

Björn Grímsson sýslumaður og málari

• Ekki vitað hvenar hann var fæddur

• En hann deyr um 1630

• Hann lærði að mála í Hamborg

• Hann er, svo vitað sé, fyrsti nafnkendi málarinn á Íslandi

Guðmundur Ármann LIM 103 42

Predikunarstóll úr Bræðratúngukirkju

• Eftir Björn Grímsson

• Máluð 1603 með olíulitum á tré

• Hún sýnir