ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

TRỊNH VĂN THÀNH

DẠY HỌC PHẦN TIẾN HÓA – SINH HỌC 12

TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

THÔNG QUA TÍCH HỢP KIẾN THỨC DI TRUYỀN HỌC

LUẬN VĂN THẠC SĨ SƢ PHẠM SINH HỌC

HÀ NỘI – 2014

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

TRỊNH VĂN THÀNH

DẠY HỌC PHẦN TIẾN HÓA – SINH HỌC 12

TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

THÔNG QUA TÍCH HỢP KIẾN THỨC DI TRUYỀN HỌC

LUẬN VĂN THẠC SĨ SƢ PHẠM SINH HỌC

CHUYÊN NGÀNH LÝ LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC

( BỘ MÔN SINH HỌC )

Mã số: 60 14 01 11

Cán bộ hƣớng dẫn: PGS. TS. Nguyễn Thế Hƣng

HÀ NỘI –2014

1

MỤC LỤC

Trang

LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................. i

DANH MỤC VIẾT TẮT .......................................... Error! Bookmark not defined.

DANH MỤC BẢNG ................................................. Error! Bookmark not defined.

DANH MỤC HÌNH .................................................. Error! Bookmark not defined.

MỞ ĐẦU ................................................................................................................... 3

1. Lý do chọn đề tài ..................................................................................................... 3

2. Mục đích nghiên cứu: .............................................................................................. 4

3. Nhiệm vụ nghiên cứu .............................................................................................. 5

4. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu ....................................................................... 5

5. Vấn đề nghiên cứu................................................................................................... 5

6. Giả thuyết khoa học ................................................................................................ 5

7. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu ............................................................................. 5

8. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài .................................................................... 5

9. Phƣơng pháp nghiên cứu ......................................................................................... 6

10. Cấu trúc của luận văn : .......................................................................................... 6

CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI ...................... 7

1.1. Cơ sở lý luận của đề tài ........................................................................................ 7

1.1.1. Tổng quan các vấn đề nghiên cứu .....................................................................7

1.1.2. Một số vấn đề về dạy học tích hợp ................. Error! Bookmark not defined.

1.1.3. Tích hợp nội bộ môn học môn Sinh học ........ Error! Bookmark not defined.

1.2. Cơ sở thực tiễn của dạy học tích hợp ................. Error! Bookmark not defined.

1.2.1. Xu hƣớng tích hợp trong chƣơng trình sách giáo khoa ở Việt Nam ....... Error!

Bookmark not defined.

1.2.2. Thực trạng dạy học Sinh học THPT theo hƣớng tích hợpError! Bookmark

not defined.

CHƢƠNG 2. TÍCH HỢP KIẾN THỨC DI TRUYỀN HỌC TRONG DẠY

HỌC PHẦN TIẾN HÓA (SINH HỌC 12 ) ............... Error! Bookmark not defined.

2.1. Phân tích chƣơng trình Sinh học 12 và kiến thức phầnTiến hóa ............... Error!

Bookmark not defined.

2.2. Mối quan hệ giữa sinh học Tiến hóa và di truyền học ..... Error! Bookmark not

defined.

2

2.2.1. Mối quan hệ giữa Tiến hóa và các môn chuyên khoaError! Bookmark not

defined.

2.2.2. Mối quan hệ giữa Di truyền học và Tiến hóa . Error! Bookmark not defined.

2.3. Tích hợp kiến thức di truyền học trong dạy học phần Tiến hóa (Sinh học 12

THPT)........................................................................ Error! Bookmark not defined.

2.3.1. Quy trình dạy học tích hợp .............................. Error! Bookmark not defined.

2.3.2. Vận dụng quan điểm tích hợp kiến thức Di truyền học vào dạy học phần Tiến

hóa (Sinh học 12) ...................................................... Error! Bookmark not defined.

CHƢƠNG 3. THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM .............. Error! Bookmark not defined.

3.1. Mục đích thực nghiệm ....................................... Error! Bookmark not defined.

3.2. Nhiệm vụ ............................................................ Error! Bookmark not defined.

3.3. Nội dung và phƣơng pháp thực nghiệm ............. Error! Bookmark not defined.

3.3.1. Nội dung thực nghiệm ..................................... Error! Bookmark not defined.

3.3.2 Phƣơng pháp thực nghiệm ............................... Error! Bookmark not defined.

3.4. Xử lý kết quả ...................................................... Error! Bookmark not defined.

3.4.1. Phƣơng tiện đánh giá ....................................... Error! Bookmark not defined.

3.4.2 Xỷ lý số liệu ..................................................... Error! Bookmark not defined.

3.5. Kết quả thực nghiệm .......................................... Error! Bookmark not defined.

3.5.1. Phân tích định tính .......................................... Error! Bookmark not defined.

3.5.2. Phân tích định lƣợng ....................................... Error! Bookmark not defined.

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................. Error! Bookmark not defined.

Kết luận: .................................................................... Error! Bookmark not defined.

Khuyến nghị .............................................................. Error! Bookmark not defined.

TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................ 9

PHỤ LỤC ..................................................................... Error! Bookmark not defined.

3

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Ngày nay, với sự phát triển nhƣ vũ bão của khoa học, kĩ thuật và công nghệ,

tri thức của nhân loại đang gia tăng nhanh chóng. Sự bùng nổ của khoa học và công

nghệ thông tin đã tạo ra các phƣơng tiện, phƣơng pháp giao lƣu mới, mở rộng khả

năng học tập ở nhiều dạng thức khác nhau, phù hợp với năng lực và điều kiện từng

cá nhân. Bên cạnh đó, xu thế hội nhập toàn cầu về kinh tế, giáo dục, khoa học và

đời sống đòi hỏi phải có sự đổi mới, liên kết, hợp tác với nhau trong tất cả các mặt.

Ở Việt Nam để đẩy mạnh quá trình công nghiệp hóa hiện đại hóa và hội nhập

quốc tế, cần phải xây dựng nguồn nhân lực toàn diện về kĩ thuật và tri thức. Xuất

phát từ nhu cầu đó ngành Giáo dục và Đào tạo Việt Nam thực hiện đổi mới chất

lƣợng giáo dục, đề xuất của chiến lƣợc phát triển giáo dục 2010 – 2020 là: “Tiếp tục

đổi mới và hiên đại hóa phƣơng pháp giáo dục”. Trong Luật giáo dục, điều 24.2 ghi

rõ: “Phƣơng pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, chủ động, tự

giác, sáng tạo của HS phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học, bồi dƣỡng

phƣơng pháp tự học, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động

vào tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho HS”. Vì vậy cần thiết phải đổi

mới phƣơng pháp dạy học cho phù hợp với mục tiêu giáo dục phổ thông.

Theo đánh giá của nhiều nhà nghiên cứu, nhìn chung giáo dục ở Việt Nam còn

nhiều bất cập, chƣa đáp ứng đƣợc yêu cầu của xã hội trong thời đại mới.

Về nội dung: kiến thức còn hàn lâm cứng nhắc, coi trọng lý thuyết hơn thực

hành, thiếu tính liên thông các bài học với nhau, nhiều vấn đề khai thác trùng lặp

trong nhiều môn học, làm chƣơng trình trở nên thiếu tính hệ thống, quá tải.

Về phương pháp: dạy học chủ yếu nặng về thuyết trình, ít có sự liên hệ kiến

thức giữa các bộ môn với nhau cũng nhƣ kiến thức giữa các bài học trong cùng một

môn. Mục tiêu dạy học chỉ chú trọng vào việc cung cấp kiến thức mà ít chú trọng

4

đến phát triển kỹ năng , ít có sự liên hệ giữa lý thuyết học trong nhà trƣờng và thực

tiễn cuộc sống. Trong khi các tình huống ngoài thực tiễn cuộc sống luôn mang tính

tích hợp thì dạy học trong nhà trƣờng còn thiếu sự tích hợp giữa các bộ môn.

Cùng với việc đổi mới nội dung, đổi mới PPDH đã trở thành một yêu cầu cấp

thiết để nâng cao chất lƣợng giáo dục. Đổi mới PPDH ở trƣờng phổ thông là một

vấn đề lớn, thu hút sự quan tâm không chỉ của những ngƣời làm công tác giáo dục

mà còn thu hút sự quan tâm của mọi tầng lớp xã hội.

Trong khi đó, tích hợp là một trong những xu thế dạy học hiện đại đang đƣợc

quan tâm nghiên cứu và áp dụng vào nhà trƣờng ở nhiều nƣớc trên thế giới. Tích

hợp các môn học không chỉ nhằm rút gọn thời lƣợng trình bày tri thức của nhiều

môn học, mà quan trọng hơn là tập dƣợt cho học sinh cách vận dụng tổng hợp các

tri thức vào thực tiễn. Vì vậy để giải quyết một vấn đề thực tiễn, con ngƣời thƣờng

phải huy động tri thức của nhiều môn học.

Chƣơng trình Sinh học thể hiện mối liên hệ mật thiết về kiến thức giữa các vấn

đề, nhƣ giữa Tế bào học, Sinh lý học, Di truyền học, Tiến hóa và Sinh thái học. Khi

giảng dạy các phân môn Sinh học, giáo viên cần sự liên kết móc nối các kiến thức

sinh học với nhau để ngƣời học có khả năng tƣ duy toàn diện các vấn đề Sinh học.

Nội dung chƣơng trình Sinh học 12 gồm các phần Di truyền, Tiến hóa, Sinh

thái. Đó là vùng kiến thức rộng đòi hỏi GV phải có kiến thức sâu rộng về các

chuyên ngành Sinh học liên quan.

Phần Tiến hóa mang một lƣợng kiến thức khá lớn và trừu tƣợng. Muốn dạy

học đạt hiệu quả giáo viên cần sử dụng các kiến thức các nội dung nhƣ trong Di

truyền học, Sinh lý, Sinh hóa, ….và các kiến thức liên môn nhƣ Vật lý học, Hóa

học, Khảo cổ học, Vũ trụ học….. Ở chƣơng trình Sinh học phổ thông, phần Tiến

hóa là nội dung đƣợc dạy sau phần Di truyền học. Việc tích hợp nội dung kiến thức

Di truyền học vào dạy học phần Tiến hóa sẽ giúp học sinh hiểu đƣợc sâu sắc kiến

thức mới, đồng thời có thể củng cố, khắc sâu kiến thức cũ và rèn luyện nâng cao

năng lực, kỹ năng cần thiết..

Từ những lý do trên, chúng tôi lựa chọn đề tài: “ Dạy học phần Tiến hóa Sinh

học 12 THPT thông qua tích hợp kiến thức di truyền học ”

5

2. Mục đích nghiên cứu:

Nghiên cứu tích hợp kiến thức Di truyền học trong dạy học phần Tiến hóa

nhằm giúp ngƣời học nắm rõ bản chất các kiến thức Tiến hóa.

3. Nhiệm vụ nghiên cứu

- Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn về dạy học tích hợp

- Phân tích nội dung chƣơng trình môn Sinh học 12- THPT và nội dung phần

Tiến hóa có thể tích hợp đƣợc các kiến thức Di truyền học

- Thiết kế và tổ chức dạy học một số bài trong phần Tiến hóa (Sinh học 12-

THPT) theo hƣớng tích hợp kiến thức Di truyền học

- Tổ chức thực nghiệm sƣ phạm để đánh giá tính hiệu quả và tính khả thi của

đề tài

4. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu

4.1. Đối tượng nghiên cứu:

Dạy học phần Tiến hóa (Sinh học 12 THPT) thông qua tích hợp kiến thức Di

truyền học

4.2. Khách thể nghiên cứu:

Quá trình dạy học Sinh học 12 THPT

5. Vấn đề nghiên cứu

Đề tài tập trung vào nghiên cứu hai vấn đề cơ bản sau:

- Nội dung kiến thức Tiến hóa (Sinh học 12 THPT) liên quan đến phần Di

truyền học

- Các biện pháp và hình thức tổ chức dạy học đƣợc vận dụng vào dạy học phần

Tiến hóa (Sinh học 12 THPT) bằng việc tích hợp kiến thức Di truyền học

6. Giả thuyết khoa học

Việc tích hợp kiến thức Di truyền học vào dạy học phần Tiến hóa (Sinh học 12

THPT) giúp ngƣời học hiểu rõ bản chất của các kiến thức Tiến hóa.

7. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu

Đề tài chỉ nghiên cứu tích hợp một số kiến thức Di truyền học trong dạy học

phần Tiến hóa (Sinh học 12)

8. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài

8.1. Y nghia ly luân cua đê tai :

6

- Luận văn làm sáng tỏ ý nghĩa của việc dạy học Sinh học theo hƣớng tích hợp

kiến thức của chuyên ngành.

Đặc biệt là ý nghĩa của việc dạy học phần Tiến hóa theo hƣớng tích hợp kiến

thức Di truyền học

8.2. Y nghia thực tiễn cua đê tai :

- Xây dựng đƣợc một số nguyên tắc và quy trình dạy học Sinh học THPT theo

quan điểm dạy học tích hợp

- Xác định đƣợc một số nội dung Tiến hóa (Sinh học 12) có thể dạy học bằng

việc tích hợp kiến thức Di truyền học

- Đề xuất đƣợc một số biện pháp và hình thức tổ chức dạy học phần Tiến hóa

(Sinh học 12, THPT) theo hƣớng tích hợp kiến thức Di truyền học

9. Phƣơng pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng một số phƣơng pháp nghiên cứu sau:

9.1. Phương pháp nghiên cứu ly thuyết:

- Phân tích và tổng hợp các quan điểm về dạy học tích hợp làm cơ sở lý luận

cho đề tài, đặc biệt là các quan điểm vận dụng tích hợp trong dạy học Sinh học.

9.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn:

- Phân tích cấu trúc chƣơng trình Sinh học 12, đặc biệt là phần Tiến hóa và

những nội dung kiến thức có thể tích hợp đƣợc kiến thức Di truyền học.

- Khảo sát việc dạy học Sinh học ở một số trƣờng THPT thông qua dự giờ rút

kinh nghiệm, đánh giá sự vận dụng quan điểm tích hợp trong dạy học Sinh học; Qua

phiếu điều tra và qua các bài kiểm tra đánh giá kết quả học tập của ngƣời học.

9.4. Phương pháp xử ly số liệu:

- Các số liệu thu đƣợc trong quá trình điều tra, khảo sát đƣợc xử lý bằng thống

kê toán học

- Kết quả kiểm tra, đánh giá kết quả học của ngƣời học đƣợc phân tích định

tính và định lƣợng.

10. Cấu trúc của luận văn :

Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục,

luận văn dự kiến đƣợc trình bày theo 3 chƣơng:

Chƣơng 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn của đề tài

7

Chƣơng 2: Tích hợp kiến thức Di truyền học trong dạy học phần Tiến hóa

Chƣơng 3: Thực nghiệm sƣ phạm

CHƢƠNG 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI

1.1. Cơ sở lý luận của đề tài

1.1.1. Tổng quan các vấn đê nghiên cứu

1.1.1.1. Trên thế giới

Trên thế giới cũng có nhiều nhà nghiên cứu về quan điểm trong tích hợp trong

đó có Ken Wilber và Esbjorn Hargens đề xuất quan điểm dạy học tích hợp. Lý

thuyết tích hợp tìm kiếm sự tổng hợp tốt nhất hiện thực “xƣa- pre-modern, nay-

modern, và mai sau- postmodern”. Nó đƣợc hình dung nhƣ là một lý thuyết về mọi

sự vật và cung cấp một đƣờng hƣớng kết hợp nhiều mô thức rời rạc hiện tại thành

một mạng hoạt động phức hợp, tƣơng tác nội tại của nhiều cách tiếp cận. Lý thuyết

tích hợp đã đƣợc nhiều nhà thực hành lý thuyết áp dụng trong nhiều lĩnh vực

chuyên môn và học thuật khác nhau [24].

Hiện nay, lý thuyết tích hợp đƣợc ứng dụng vào giáo dục trở thành một quan

điểm dạy học phổ biến trên thế giới hiện nay. Xu hƣớng tích hợp đang đƣợc thực

hiện trên nhiều bình diện, nhiều cấp độ trong quá trình phát triển các chƣơng trình

giáo dục. Chƣơng trình đƣợc xây dựng theo quan điểm tích hợp, trƣớc hết dựa trên

quan điểm giáo dục nhằm phát triển năng lực ngƣời học (Rogier, 1996)[17].

Hội thảo quốc tế đón chào thế kỷ 21 có tên “Kết nối hệ thống tri thức trong

một thế giới học tập” với sự tham gia của gần 400 nhà giáo dục thuộc 18 quốc gia

đƣợc tổ chức từ ngày 6 - 8/12/2000 tại Manila (Philippines). Một trong những nội

dung chính đƣợc bàn luận sôi nổi tại hội thảo này là những con đƣờng và cách thức

kết nối hệ thống tri thức hƣớng vào ngƣời học trong thời đại thông tin. Muốn đáp

ứng đƣợc nhu cầu kết nối hệ thống tri thức trong một thế giới học tập, đòi hỏi tƣ

duy tích hợp đƣợc thiết kế ngay trong nội dung, phƣơng tiện nghiên cứu và phƣơng

pháp dạy học. Nhƣ thế, khi đứng trƣớc nhu cầu giải quyết mâu thuẫn kiến thức của

tình huống học tập, ngƣời học không chỉ giải quyết theo hƣớng trực tuyến hay nội

8

suy mà có thể còn giải quyết bằng cách ứng dụng một cách linh hoạt khả năng liên

hội kiến thức.

Nhƣ vậy, dạy học theo quan điểm tích hợp đã đƣợc nghiên cứu từ rất lâu. Tuy

nhiên, việc sử dụng dạy học tích hợp vẫn hạn chế và chƣa có nghiên cứu ứng dụng

sâu sắc.

1.1.1.2. Ở Việt Nam

Ở Việt Nam, cũng đã có một số đề tài nghiên cứu về dạy học tích hợp.

Nguyễn Thanh Hùng (2006) nghiên cứu vấn đề Tích hợp trong dạy học Ngữ

văn. Tác giả coi việc tích hợp trong dạy học Ngữ văn là quan điểm, là hình thức,

phƣơng pháp, phƣơng tiện đã và đang đƣợc các nhà trƣờng phổ thông áp dụng, cụ

thể là tích hợp Tập làm văn, Văn học, Ngữ pháp vào trong môn Ngữ Văn. Ngoài ra,

tác giả còn đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả dạy học theo chƣơng

trình tích hợp đối với môn Ngữ Văn [5].

Lê Trọng Sơn (1999) với đề tài Vận dụng tích hợp giáo dục dân số qua dạy

học giải phẫu người ở lớp 9 THCS, ông đã chỉ ra mối quan hệ giữa những tri thức

giải phẫu con ngƣời và tri thức dân số từ đó vận dụng quan điểm tích hợp để lồng

ghép các kiến thức dân số cần thiết vào các bài học có liên quan. Đó chính là bản

chất của giáo dục tích hợp [222, tr19].

Nguyễn Phúc Chính và Trần Thị Mai Lan (2009) lại đề cập đến Tích hợp giáo

dục hướng nghiệp trong dạy học vi sinh vật học (Sinh học 10). Các tác giả đã

nghiên cứu nội dung của phần Vi Sinh Vật học lớp 10, từ đó đƣa ra một số nguyên

tắc, biện pháp tích hợp giáo dục hƣớng nghiệp trong dạy học vi sinh vật và kết luận

việc tích hợp giáo dục hƣớng nghiệp trong các môn học ở trƣờng phổ thông sẽ đạt

đƣợc mục tiêu nâng cao chất lƣợng dạy học môn học, góp phần giúp HS định hƣớng

nghề nghiệp sau này [2, tr44].

Hội thảo “Dạy học tích hợp- Dạy học phân hóa trong chƣơng trình giáo dục

phổ thông” đƣợc Bộ GD-ĐT tổ chức vào tháng 11/2012 đã đề cập tới chƣơng trình

giáo dục phổ thông sau 2015, “Dạy học tích hợp là quá trình dạy học trong đó giáo

viên tổ chức hoạt động để học sinh huy động nội dung, kiến thức, kĩ năng thuộc

nhiều lĩnh vực khác nhau nhằm giải quyết các nhiệm vụ học tập, thông qua đó hình

9

thành những kiến thức, kĩ năng mới từ đó phát triển những năng lực cần thiết”.

Phƣơng án tích hợp đã đƣợc đề xuất cho việc phát triển chƣơng trình giáo dục phổ

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tài liệu tiếng Việt

1. Nguyễn Thành Đạt (Tổng chủ biên) (2007), Sinh học 12, NXB Giáo dục.

2. Nguyễn Phúc Chính và Trần Thị Mai Lan (2009), “Tích hợp giáo dục

hƣớng nghiệp trong dạy học vi sinh vật học (Sinh học 10)”, Tạp chí khoa học công

nghệ (206).

3. Bùi Hiền và CS(2011), Từ điển giáo dục học. Nxb từ điển bách khoa.

4. Trần Bá Hoành(2006), “Dạy học tích hợp”, Tạp chí khoa học giáo dục (12)

5. Nguyễn Thanh Hùng (2006), “Tích hợp trong dạy học Ngữ Văn”, Tạp chí

khoa học giáo dục (6).

6. Ngô Văn Hƣng(Chủ biên), Phan Khắc Nghệ, Nguyễn Văn Tƣ(2008), Bài

tập trắc nghiệm Sinh học 12, NXB Giáo dục.

7. Nguyễn Thế Hƣng (2007), “Phƣơng pháp phân tích nội dung sách giáo khoa

để thiết kế bài giảng Sinh học”, Tạp chí giáo dục(160).

8. Nguyễn Thế Hƣng(2012), Phương pháp dạy học Sinh học ở trường Trung

học phổ thông, NXB Đại học Quốc Gia Hà Nội.

9. Đặng Hữu Lanh(Chủ biên), Trần Ngọc Danh, Mai Sỹ Tuấn(2008), Bài

tập Sinh học 12, NXB Giáo dục.

10. Phạm Văn Lập (2007), Bài giảng phương pháp dạy học Sinh học ở trường

THPT, ĐHQG Hà Nội – Khoa Sƣ phạm.

11. Phạm Văn Lập(Chủ biên), Trần Ngọc Danh, Đinh Đoàn Long(2012), Tài

liệu chuyên Sinh học Trung học phổ thông - Di truyền và Tiến hóa, NXB Giáo dục

Việt Nam.

12. Vũ Đức Lƣu (2011), Sinh học 12 Chuyên sâu: Phần Tiến Hóa và Sinh thái

học, NXB Đại học Quốc Gia Hà Nội.

10

13. Nhóm Nghiên cứu Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam (2012), Đề xuất

phƣơng án tích hợp và phân hóa trong chƣơng trình Giáo dục phổ thông sau năm

2015, Kỷ yếu Hội Thảo Khoa học “Dạy học tích hợp- Dạy học phân hóa trong

chương trình giáo dục phổ thông”, Bộ Giáo dục-Đào tạo.

14. Đỗ Chu Ngọc (2003), “Chống tích hợp trong dạy học Ngữ văn mà

không hiểu ngữ, không hiểu văn, không hiểu tích hợp”, Tạp chí Thế giới trong ta

(1).

15. Hoàng Phê(2003), Từ điển tiếng Việt, NXB Đà Nẵng.

16. Đào Trọng Quang (1997), “Biên soạn sách giáo khoa theo quan điểm tích

hợp – Cơ sở lý luận và một số kinh nghiệm”, Tạp chí nghiên cứu giáo dục(11).

17. Đào Trọng Quang và Nguyễn Ngọc Nhị dịch, Xavier Roegiers (1996),

“Khoa sư phạm tích hợp hay làm thế nào để phát triển năng lực ở nhà trường”,

Nhà xuất bản Giáo dục, Hà Nội.

18. Dƣơng Tiến Sỹ (2001), “Giảng dạy tích hợp các khoa học nhằm nâng cao

chất lƣợng giáo dục và đào tạo”, Tạp chí giáo dục(9).

19. Lê Trọng Sơn (1999), “Vận dụng tích hợp giáo dục dân số qua dạy học giải

phẫu ngƣời ở lớp 9 phổ thông THCS”. Nghiên cứu giáo dục(7).

20. Lê Duy Thành (1995), Di truyền học, Nhà xuất bản Nông nghiệp.

21. Nguyễn Đức Thành (2003), Dạy học Sinh học ở trường THPT, Nhà xuất

bản Giáo dục, Hà Nội.

22. UNESCO(2011), Một công cụ học tập – Giảng dạy đa quan điểm phục vụ

cho GD vì sự PTBV, Hà Nội.

23. Vũ Văn Vụ (Tổng chủ biên) (2007), Sinh học 12 Nâng cao, NXB Giáo dục.

Tài liệu tiếng Anh:

24. Esbjörn-Hargens, S., & Wilber, K. (2008). “Integral Psychology” in The

Corsini’s Encyclopedia of Psychology, 4th Edition, New York: John Wiley and

Sons.

11