AAN DE SLAG MET ARCHIEF EN DOCUMENTATIE:

DIGITALISEREN (LES 2)

Jeroen Poppe | 12-05-2010

Inleiding

FARO

Vlaams Steunpunt voor Cultureel Erfgoed Erfgoeddag Week van de smaak Innovatie Vorming

Inleiding

Docent: Jeroen Poppe

VHIC Stad Antwerpen Faro

Digitaliseren Archipelproject

Kennismaking

Welke organisaties digitaliseren reeds?

Foto’s? Tekst? Negatieven of dia’s? Bewegend beeld? Geluid?

Programma

Programma

Soorten scanners Documenten voorbereiden Scanner instellen, scherm kalibreren Viewers en beeldbewerking Bewegend beeld digitaliseren Geluid digitaliseren Erfgoed beschrijven met Dublin Core Europeana Uitbesteden

Soorten scanners

Scanners

Keuze

Omvang documenten: A4? A3?

Soort documenten: Reflectief: tekstdocumenten, foto’s Transparant: dia’s, negatieven, filmstroken,

glasplaten

Scanners

Document per document

A4 – A3 Varianten voor

transparante documenten

Niet gezond voor boeken

Epson, HP

Flatbed

Scanners

Document per document

Redelijk snel A3-A2 Duur Konica Minolta,

Zeutschel, Bookeye, i2S

Boekscanner

Scanners

Per dia, soms meerdere tegelijk

Duur Nikon

Diascanner

Voorbereiden

Voorbereiden

Nietjes en paperclips verwijderen

Eventueel bladzijden losmaken

Restauratie

Scanner schoonmaken

Scanner instellen

Parameters

Resolutie

Bitdiepte

Kleurprofiel

Bestandsformaat (les 1)

Compressie (les1)

Resolutie

Resolutie

Eenheid: dpi, Dots Per Inch

Pixel

Resolutie

75 dpi

150 dpi

300 dpi

Resolutie

300 dpi Standaard 400 dpi Halve toon

1200 dpi Dia’s, negatieven

Resolutie

Opgelet:

Hoe hoger de resolutie, hoe groter de bestandsomvang!

Bitdiepte

Bitdiepte

Ook kleurdiepte

Aantal bits per pixel om kleur weer te geven

Meer bits per pixel = grotere bestandsomvan

Bitdiepte

1 bit Zwart-wit

8 bit Grijswaarden28 = 256 grijstinten“Zwart-wit” foto’s, handgeschreven tekst

Bitdiepte

24 bit Kleur

Andere benamingen:

Ware kleuren (true colors) Miljoenen kleuren 8 bit per kanaal

28 × 28 × 28 = 16,7 miljoen kleuren

Bitdiepte

1 bit 8 bit 24 bit

Bitdiepte

Resolutie 1 bit 8 bit 24 bit

75 dpi 0,1 0,6 1,6

150 dpi 0,3 2,2 6,6

300 dpi 4,4 8,8 26,2

600 dpi 17,5 35,0 104,9

Bestandsomvang in MB.

Bitdiepte

Transparante documenten 16 bit Grijswaarden 48 bit Kleur

16 bit per kanaal Triljoenen kleuren

216 × 216 × 216 = 281,5 triljoen kleuren

Miljoen – Miljard – Biljoen – Biljard – Triljoen281 500 000 000 000 000 000 kleuren

Kleurprofielen

Kleurprofielen

Uniforme interpretatie kleuren en grijswaarden

ICC (Internationaal kleurenconsortium)www.color.org

Toch nog interpretatieverschillen door computers en viewers

Kleurprofielen

Ook: ICC-profiel Werkruimte (workspace) Kleurruimte (colorspace)

Verschillende gestandaardiseerde profielen

Kleurprofielen

ECI RGB v2.0

24 bit Kleur Open standaard (voorgelegd aan ISO) Cross media www.eci.org > Downloads Digitaal Erfgoed Nederland (DEN)

Kleurprofielen

ROMM RGB

Ook: ProPhoto RGB 48 bit Kleur ISO-standaard www.color.org > Resources > Profiles

Kleurprofielen

Gray Gamma 2.2

Officiële standaard Grijswaarden Geschikt voor weergave op scherm Moet bij scansoftware zitten

Het scherm

Wide gamut scherm

Grotere kleurruimte

Belangrijk voor: ECI RGB V2 48 bits

afbeeldingen Vanaf 200 €

Vb: HP, NEC, Eizo

Scherm kalibreren

Kleuren juist weergeven

Anders voor elk kleurprofiel

Gebruik een sensor op het scherm

Waarom?

Scherm kalibreren

Wat?

Bijstellen helderheid

Bijstellen contrast Bijstellen

RGB-waarden Kleurprofiel op

maat scherm Manueel!

Scherm kalibratie

Kleurtemperatuur 6500 ° K (Medium white)

Lichtintensiteit (luminance, brightness)LCD (plat): 120 cd/m²CRT (beeldbuis):80 cd/m²

Scherm kalibreren

ROMM RGB: 1.8 Gray Gamma 2.2:

2.2 (ook voor oude profielen)

ECI RGB V2: L* (L star)Niet standaard!

Gamma waarde

Scherm kalibratie: merken

X-Rite Datacolor Colormunki

Design

www.colorconficence.nl

Viewers

Viewers

Letterlijk: kijker Nodig voor zware formaten (TIFF,

JPEG2000) Kunnen scanner aanspreken Bestanden beheren, bijwerken Omzetten naar andere formaten

Oppassen met PDF!

Viewers

XnView

http://www.xnview.com/

Irfanview

http://www.irfanview.com/

Scans bewerken

Scans bewerken

90° - 180° - 270°

Enkele gradendraaien

Roteren

Scans bewerken

Rand afknippen

Staat netter

Kleinere bestandsomvang

Croppen

Scans bewerken

Negatieven

Blauwdrukken

Origineel bewaren!

Inversie

Scans bewerken

Klein bestand Gebruiksvriendelijk Bv: JPEG, PDF, PDF/A Voor PDF en PDF/A een goed programma

gebruiken! Vb: Adobe Acrobat

Raadpleegkopie maken

Scans bewerken

Optical Character Recognition Optische Teken Herkenning Voor gedrukte tekst Tekstlaag op scan: niet mogelijk bij elk formaat PDF of PDF/A

Voordelen Tekst selecteren en kopiëren Full text search

OCR

Scans bewerken

Niet te veel verschillende lettertypes

Resolutie hoog genoeg: 300 dpi, minstens 200 dpi

Idealiter: onderdeel van de scansoftware

Los aankopen, bv: ABBYY FineReader

Nooit feilloos

OCR

Geluid

Apparatuur en software

Afspeelapparatuur Platenspeler met USB-poort (vanaf 60 €) Cassetespeler met USB-poort (vanaf 60 €)

Geluidskaart (bv: Creative) Speakerset of koptelefoon Opnamesoftware, bv: Audacity,

http://audacity.sourceforge.net/

Instellingen

Samplefrequentie: 44,1 kHz

Sampleresolutie (bitdiepte): 16 bit

Bestandsformaat: .wavEventueel .aiff

Raadpleegkopie: MP3, AAC

Bewegend beeld

Video digitaliseren

Zonder PC

Met een hdd- of dvd-recorder: videorecorder aansluiten op dvd-recorder

Video afspelen via het externe kanaal.

Er zijn ook dvd-recorders met VHS.

Video digitaliseren

Met PC:

Sommige PC’s hebben een analoge video-ingang

Indien niet: converter analoog-digitaal (vanaf ca. 40 €)

Opnemen met videobewerkingsprogramma met capture-mogelijkheden (bv: Nero)

Instellingen

Bestandsformaat master: .avi, .mov

Raadpleegkopie: MPEG4

Let op formaat origineel!Vb: VHS, VHS-C, SVHS, Hi8, Video8, digital 8, mini DV, Betamax, Video 2000

Beschrijven

Metadata

Informatie over informatie

Terugvinden

Begrijpen

Dublin Core

Dublin Core Metadata Element Set

ISO 15836

Generiek

Uitwisselbaar (XML, HTML)

http://dublincore.org/

Dublin Core

15 velden

Herhaling zelfde veld toegelaten

Uniek kenmerk > verbinden met digitaal object

Dublin Core vertaling (DEN)

Auteur/maker Onderwerp/

trefwoord Omschrijving Uitgever Andere

medewerkers Datum Titel

Bestandsformaat Bestandsidentific

atie Bron Taal Relatie Dekking Rechten

Dublin Core

Beschrijvingsregels: Eén-op-één-principe: beschrijft een object, niet

wat het object voorstelt Meermaals zelde veld?

Uitbreiding ≠ Specifiëring Passende waarde invullen

Leesbaar voor mens en machine

http://dublincore.org/documents/usageguide/

Uitbesteden

Uitbesteden

Kleine hoeveelheden

Moeilijk zelf te digitaliserenBv: geen afspeel apparatuur, zeer groot formaat,…

Voorbeelden van firma’s:www.digidat.be, www.video-naar-dvd.be, www.digiscan.be, www.pictura.nl

Informatiebronnen

Informatiebronnen

Informatiebronnen

Project Vlaamse overheid Digitaal depot, juridische vraagstukken,

disseminatie naar verschillende doelgroepen en…

Een online handboek digitaliseren van bewegende beeld en geluid (dit najaar)

www.archipelproject.be

Informatiebronnen

www.den.nl

www.projectcest.be

www.edavid.be

www.packed.be

www.westhoekverbeeldt.be

Informatiebronnen

Colloquium: Musea in een digitale cultuur

Vr 21-05-2010 (volgende week)12:30Brussel

http://www.faronet.be/kalender/musea-in-een-digitale-cultuur-naar-een-duurzaam-beheer-van-digitaal-erfgoed-in-musea

Evaluatie

Evaluatie

Heeft u nieuwe kennis opgedaan tijdens deze les?

Waren er onderwerpen die ontbraken of onvoldoende behandeld werden?