Diabet & Periodontal Hastalık

Prof.Dr.Tamer ATAOĞLU Selçuk Üniversitesi

Periodontal hastalık nedir?

Diabet ve Periodontitis arası ilişki var mıdır?

Periodontitisin diabet üzerine etkisi nedir?

Periodontitis ve diabet arasındaki ilişkide patojenik mekanizmalar nedir?

Ağız mikroflorası ve diabet arasında bir ilişki var mıdır?

Periodontal tedavinin glisemik kontrol üzerine etkisi var mıdır?

Periodontal hastalık nedir?

Sağlıklı dişeti

Sağlıklı dişeti, mercan pembesi renkte, sert, altta kemik dokusuna sıkıca tutunan ve dişleri sıkıca saran keratinize dokudur

Dişetinin enflamasyonudur. Klinik belirtileri; Kızarıklık Ödem Uyarı sonrası kanama İyi bir oral hijyen geliştirilirse bulgular kaybolur

Gingivitis

Enflamasyon derin dokulara yayılmıştır

Cep oluşumu, doku yıkımı, alveoler kemik kaybı

Yıkım dönüşümsüzdür, erken dönemde sinsi ilerler

İleri dönemde dişlerde mobilite gelişir

Periodontitis

Dişetindeki enflamasyonun dişin tutucu dokularına yayılması sonucu gelişir

Sağlıklı dişeti Gingivitis Periodontitis

Periodontitis

MSS

Cep

Cep tabanı

Dişeti

Ataşman kaybı

Dişeti cep derinliği

Dişeti kenarı

Mine

Kö

k yü

zeyi

Periodontal sondlama

Periodontal hastalık risk faktörleri

Yaş

Sigara kullanımı

Genetik

Stres

Nötrofil disfonksiyonu

Diabet

Diabet ve Periodontitis arası ilişki

HbA1c düzeyleri >%9 olan erişkinlerde yaş, ırk, eğitim, cinsiyet ve sigara kullanımı da

değerlendirildiğinde, şiddetli periodontitis prevalansı anlamlı şekilde daha yüksektir.

Tsai et al. (2002) Community Dent Oral Epidemiol 30:182–192.

Diabet ve Periodontitis arası ilişki

Cianciola et al. (1982) J Am Dent Assoc. 104:653–60. Lalla et al. (2006) Diabetes Care.; 29:295–299. Watanabe (1990) J Periodontal Res.; 25:31–48.

T1DM’lu çocuklarda gingival enflamasyon ve periodontitis prevalansı yaklaşık %10’dur.

Tüm çocuklarda ve adelosanlarda %2’den az olan prevalansla karşılaştırıldığında T1DM’un periodontitise yatkınlığı artırdığı görülür.

Diabet ve Periodontitis arası ilişki

Diabet & Periodontitis Diabet ve Periodontitis arası ilişki

Loe H (1993) Periodontal disease. The sixth complication of diabetes mellitus. Diabetes Care 16:329–334

American Diabetes Association Expert Committee on the Diagnosis and Classification of Diabetes Mellitus (2003) Diabetes Care 26:S5–S20

Diabet ve Periodontitis arası ilişki

Periodontitis 90’lı yılların başında “diabetin altıncı komplikasyonu” olarak tanımlandı.

ADA 2003 yılında periodontal hastalığın diabetli bireylerde sıklıkla gözlendiğini bildirdi.

Periodontitisin diabet üzerine etkisi

Takip çalışması; minimum 2 yıl Pima yerlisi T2DM hastaları,

“Şiddetli periodontitis varlığı kötü glisemik kontrol (HbA1c>%9.0) ile ilişkilidir.”

Taylor et al (1996) J Periodontol 67:1085–1093

Periodontitisin diabet üzerine etkisi

Retinopati, diabetik nöropati, proteinüri ve kardiyovasküler komplikasyonlar gibi ağız-dışı diabet

komplikasyonlarının prevalansı ve şiddeti periodontitis şiddeti ile ilişkilidir.

Karjalainen et al (1994) J Periodontol 65:1067–1072. Moore et al (1998) J Public Health Dent 58:135–142. Moore et al (1999) J Periodontol 70:409–417. Thorstensson et al (1996) J Clin Periodontol 23:194–202.

(Pima yerlisi T2DM hastaları)

Periodontitisin diabet üzerine etkisi

Yaş, cinsiyet, diabet süresi, BMI ve sigara kullanımı açısından T2DM’lu Pima yerlisi gruplar dengelendiğinde,

Makroalbuminüri periodontal açıdan sağlıklı bireylere

göre orta düzeyde periodontitisli bireylerde 2.0, şiddetli periodontitisli bireylerde 2.1, dişsiz bireylerde ise 2.6 kat

daha fazla gözlenmiş.

Son dönem böbrek yetmezliği ise sırasıyla 2.3, 3.5 ve 4.9 kat daha sık görülmüş.

Shultis et al (2007) Diabetes Care 30:306–311.

Periodontitisin diabet üzerine etkisi

T2DM lu bireylerde ağız hastalığının kardiyovasküler hastalık üzerindeki etkisi nedir?

Katılımcı sayısı 10,958

Ağız sağlığı için iki soru; 1)ağızdaki diş sayısı, 2)son bir yıl içinde dişetinde kanamanın olduğu yaklaşık gün sayısı ? İki grup yaş, cinsiyet ve gördükleri tedavi açısından dengelendiğinde; ağzında diş olmayan bireyler ağzında diş sayısı ≥22 olan gruptan iki kat daha fazla ölüm riski taşımaktadır.

“Kötü ağız sağlığı kaynaklı enflamasyon kardiyovasküler

hastalık gelişiminden sorumlu olabilir”

The ADVANCE Collaborative Group (2001) Diabetologia, 44:1118–1120. Li Q, Chalmers et al (2010) Diabetologia 53:2320–2327.

Periodontitisin diabet üzerine etkisi

Periodontitisin HbA1c değişimi üzerine olan etkisi ? Beş yıllık takip çalışması Katılımcı sayısı diabeti olmayan 2 973 kişi Beş yılın sonunda, başlangıçta ileri derecede periodontitisi olan bireyler periodontal sağlıklı bireylere göre zaman içinde 5 kat daha fazla HbA1c artışı gösterdiler (değişim %0.106 ± 0.03 vs %0.023 ± 0.02) Periodontitisin diabeti olmayan bireylerde HbA1c artışına neden olduğunu gösteren ilk çalışmadır.

Demmer et al (2010) Diabetes Care 33:1037–1043.

Periodontitisin diabet üzerine etkisi

Periodontitis ve diabet arasındaki ilişkide patojenik mekanizmalar nedir?

Mine

Dentin

Pulpa

Açık kök yüzeyi

Çekilmiş dişeti

Patojenik mekanizmalar

Patojenik mekanizmalar

Dişeti cebi içinde plak bakterileri dişeti epitel ile karşı karşıyadır.

Patojenik mekanizmalar

Patojenik mekanizmalar

Patojenik mekanizmalar

Periodontitiste enflamatuar cevap Konak kaynaklı enflamasyonun ve doku yıkım mediatörlerinin düzensiz, aşırı salımı ile karakterizedir. IL-1β, IL-6, PGE2, TNF-α, RANKL, MMP-8, MMP-9, MMP-13, T hücresi regulatör sitokinler (IL-12, IL-18) Periodontitiste enflamatuar cevap bireyler arasında farklılıklar gösterir. Hatta bireyde bile farklı zamanlarda farklıdır.

Preshaw & Taylor (2011) J Clin Periodontol 38(suppl11):60–84. Kinane et al (2011) J Clin Periodontol 38(suppl 11):44–48.

Obesite Adipokinler leptin

enflamasyon

AGE/RAGE etkileşimi

IL-1β, TNF-α, IL-6 enflamasyon

ROS oksidan stress endotel hücre

vasküler komplikasyon

Kemik metabolizması

Kemik tamiri ve yapımında bozukluk Ekstrasellüler matriks sentezi

Patojenik mekanizmalar

Lalla et al (2001) Ann Periodontol 6:113–118. Vlassara H (2001) Diabetes Metab Res 17:436–443. Wong et al (2003) Circulation 108:1858–1864.

TNF-α, IL-6

Dandona et al (2004) Trends Immunol 25:4–7. Preshaw et al (2007) Periodontol 2000 45:138–157.

Artmış sitokin üretimi

IL-6 TNF-α CRP

Diabette serum IL-6 ve TNF-α düzeyleri yüksektir

Serum IL-6 ve CRP gelecekte T2DM gelişiminin habercisidir

Artmış CRP düzeyi insülin direnci ile ilişkilidir

TNF-α ve IL-6; akut faz proteinlerinin (CRP) üretimini indükler, hücre içi insülin sinyallerini bozar ve insülin direncine yol açar

IL-6 ve CRP serum düzeyleri periodontitisli hastalarda da yüksektir ve IL-6 düzeyleri hastalık şiddeti ile ilişkilidir

Dandona et al (2004) Trends Immunol 25:4–7. Schmidt et al (1999) Lancet 353:1649–1652. Nesto (2004) Diabetic Med 21:810–817. Hotamisligil (2000) Int J Obes Relat Metab Disord 24(Suppl 4):23–27. Rotter et al (2003) J Biol Chem 278:45777–45784. Loos (2005) J Periodontol 76:2106–2115. Paraskevas et al (2008) J Clin Periodontol 35:277–290.

Patojenik mekanizmalar

Apoptosis

Matriks üreten hücrelerde

Nötrofillerde

Doku tamirinde

Doku yıkımında

PMNL Kemotaksis

Fagositoz

Mikrobisidal aktivite

Graves et al (2006) J Dent Res 85:15–21. Liu et al (2004) Endocrinology 145:2997–3003.

Alba-Loureiro et al (2007) Braz J Med Biol Res 40:1037–1044. Alba-Loureiro et al (2006) J Endocrinol 188:295–303. Manouchehr-Pour et al (1981) J Dent Res 60:729–730

Patojenik mekanizmalar

OBESİTE Adipoz doku

DİABET Hiperglisemi

Adipokinler

AGE/RAGE etkileşimi

Artmış Sitokin üretimi

Bozuk PMN fonksiyonu

Bozuk apoptosis

Düzensiz enflamatuar

cevap

Proenflamatuar sitokinler, MMPler

SİGARA

PERİODONTİTİS

SUBGİNGİVAL BİYOFİLM

“iki-yönlü ilişki”

Diabet Periodontitis

Patojenik mekanizmalar

Preshaw et al (2012) Diabetologia, 55:21–31.

Ağız mikroflorası ve diabet arasında bir ilişki var mıdır?

Diabetik periodontitisli bireylerde sağlıklı periodontitisli bireylere göre P. gingivalis daha yüksek oranlarda bulunurken diğer patojenler

açısından fark bulunamadı

Ağız mikrobiyal florası

Thorstensson et al (1995) J Clin Periodontol 22:449– 458

Diabetik ve sağlıklı bireyler arasında mikrobiyal kompozisyon açısından küçük farklılıklar olabilir, ancak bu durumun klinik önemi açık değildir

Bu farklılık diabetin lokal olarak periodontal cep içinde şartları kimi patojen bakteriler lehine çevirmesi ile gelişiyor olabilir.

Preshaw et al (2012) Diabetologia 55:21–31.

Ağız mikrobiyal florası

Periodontal tedavinin glisemik kontrol üzerine etkisi var mıdır?

Gingivitis

Periodontitis

Janket et al (2005) J Dent Res 84:1154–1159. Darre et al (2008) Diabetes Metab 34:497–506. Teeuw et al (2010) Diabetes Care 33:421–427.

Meta Analizler Yıl Araştırma Hasta sayısı HbA1c

2005 10 456 %0.66 2008 9 485 %0.46 2010 5 371 %0.40

Periodontal tedavi & glisemik kontrol

Periodontal tedavi & glisemik kontrol

Simpson et al (2010) Treatment of periodontal disease for glycaemic control in people with diabetes. Cochrane Database Syst Rev, Issue 5.

Periodontal tedavi

Gram-negatif periodontal enfeksiyon

Artmış insülin direnci

Kötü glisemik kontrol

Periodontal tedavi

Düzelmiş insülin

etkinliği

Düzelmiş glisemik kontrol

Azalan enflamasyon

Periodontal tedavi & glisemik kontrol

Sonuç ve Öneriler

Kötü kontrol altındaki diabetik bireyler (T1DM & T2DM) periodontitis riski

altındadırlar ve bu konuda uyarılmalıdırlar.

Periodontitiste gözlenen doku kaybı açısından erken tanı ve koruyucu tedavi çok önemlidir. Periodontal açıdan takip

edilmeleri için diş hekimine yönlendirilmelidirler

Diabetik bireylerin periodontal tedavisi glisemik durumlarında düzelmeye

(yaklaşık %0.40 HbA1c azalma) neden olmaktadır ve diabetin kontrol altına

alınmasında klinik açıdan önemli olabilir.

Diabetin kontrol altına alınmasında ağız sağlığı göz ardı edilmemeli ve mutlaka ağız

hijyeni düzeltilmelidir.

Diabeti ve periodontitisi olan bireylerin tedavisinde tıp ve diş hekimliği

kliniklerinin ortak çalışması gerekmektedir. Diabet teşhisi sonrası diş hekimi ile temasa

geçilmeli, hasta ağız ve diş sağlığı açısından da takip edilmelidir.

İlginiz için

Teşekkürler