CVA - scholing

het verpleeghuis

en vanuit

Behandeling in

Klinische les CVA algemene inleiding

• Definitie en epidemiologie

• Symptomen

• Diagnostiek

• Inschatten prognose

• CVA keten zorg

• Complicaties

• Beloop in fasen

• Therapie

• Risicofactoren

• 80% door herseninfarcten

Definitie en epidemiologie

In Nederland 41.000 mensen per jaar getroffen door CVA.

In totaal zijn 100.000 mensen in Nederland met een CVA

CVA : is acute verstoring bloedcirculatie in de hersenen met neurologische uitvalsverschijnselen.

• 20% door hersenbloedingen

TIA : idem, neurologische verschijnselen verdwenen binnen 24 uur

• 45 % ouder dan 75 jaar• 78 % ouder dan 65 jaar

Definitie en epidemiologie (vervolg)

• 38% nagenoeg geen beperkingen

• 31% enige beperkingen• 31% ernstige beperkingen

• na een half jaar: 34% overleden

CVA keten zorg

Voorheen Tegenwoordig

Lange wachttijd opname vph

Weinig continuïteit

Overdracht gebrekkig

Laat starten revalidatie

Versnippering deskundigheid

Lange wachttijd vzh en thuiszorg

Moeizaam realiseren aanpassingen

en hulpmiddelen

Snelle overplaatsing

Betere continuïteit

Complete overdracht

Sneller starten(en optimaal herstel functies)

Bundelen deskundigheid

Verbetering wachttijden

Soepeler realiseren van ???

CVA keten zorg (vervolg)

Vanuit stroke unit MCL

• 61% naar huis met evt. Thuiszorg en/of behandeling

• 33,6% klinische Revalidatie, CVA-herstel of

revalidatie Friesland

• 5,4% overleden

CVA keten zorg (vervolg)

Vanuit CVA-herstel

• 37% naar huis

• 10,8% naar verzorgingshuis

• 19,6% reactivering verpleeghuis

• 15,2% blijvende verpleeghuisopname

• 10,9% overleden

• 6,5 % elders

CVA keten zorg (vervolg)

• Patiënt kan niet naar huis of revalidatiecentrum

• Functieverlies

• Herstelmogelijkheden

• Terminale patiënten, coma, te forse psychogeriatrische problematiek, geen herstelmogelijkheden zijn uitzonderingcriteria

Wanneer naar CVA-herstel ?

CVA keten zorg (vervolg)

• Voldoet patiënt aan criteria voor CVA herstel ?

• Hoe was functioneren voorheen ?

• Hoe is de thuissituatie ?

• Zijn er uitzonderingcriteria ?

Beoordeling in het ziekenhuis

CVA keten zorg (vervolg)

• Patiënt kan terug naar huis, voldoende mantelzorg thuiszorg aanwezig

• Herstelmogelijkheden kunnen via dagbehandeling gerealiseerd worden

• Veelal verlichting mantelzorg wenselijk

Wanneer dagbehandeling ?

CVA keten zorg (vervolg)

• Samenhang waarmee zorg wordt geboden

• Zo vroeg mogelijk starten

• Intensiteit

Succes van de revalidatie :

• Goede voorlichting aan patiënt en systeem

• Functionele therapie

• Doelgerichtheid

Beloop in fasen

Acute fase (globaal eerste twee weken)• Begint bij het optreden van CVA tot wanneer pt stabiel

• Diagnostiek en indien mogelijk therapie

• Hoofddoel: voorkomen progressieve schade en voorkomen

complicaties

Revalidatie fase (globaal 3 – 6 maanden na CVA)• Hoofddoel: voorkomen en verminderen van beperkingen en handicaps

Chronische fase (meestal na 6 maanden)• Begint nadat duidelijk is met welke blijvende stoornissen, beperkingen

en handicaps de CVA-patiënt moet leren leven

• Acceptatie, verwerking en leren omgaan met

Risicofactoren

Hypertensie (80%) 1,5 tot 2 ×

Hartproblemen (50%) 2 tot 4 ×

Vergroot de kans op CVA

Roken 2,5 ×

Diabetes Mell (20%) 2 tot 4 ×

Eerder CVA (10%) 5 × in eerste jaar na CVA

Symptomen

Bij CVA in linker hersenhelft zou je kunnen zien:• Hemiparese rechter lichaamshelft

• Afasie

• Hemianopsie rechts

• Valneiging naar rechts

Bij CVA in rechter hersenhelft zou je kunnen zien:• Hemiparese linker lichaamshelft

• Valneiging naar links

• Hemianopsie links

• Ruimtelijke stoornissen

• Vaak cognitieve stoornissen, bijv. ziekteinzicht gestoord (=anosognosie)

Zijn afhankelijk van de getroffen plaats in de hersenen

Symptomen (vervolg)

• Apraxie (stoornis in handelen)

Andere symptomen:

• Vermoeidheid

• Agnosie (stoornis in waarnemen)

• Persoonlijkheidsveranderingen

• Dysartrie en slikstoornissen

• Emotie en gedragsverandering

• Neglect (stoornis in waarnemen van ruimte / lichaam)

Symptomen (vervolg)

Parese: in het begin van slap / hypotoon, later ontwikkeld

zich een hypertone / spastische parese

• Been: strekspasme, neiging tot spitsvoet

• Arm: buigspasme, neiging tot palmairflexie /

contractuurvorming in pols

Symptomen / Anatomie

• Frontaal rechts valneiging naar links, kleine laesies geen merkbare uitval

• Frontaal links afasie (voornamelijk expressief), valneiging naar rechts

• Frontaal bdzs initiatiefverlies, inprentingsstoornis, decorumverlies, mictieapraxie.

Lokalisatie voornaamste cerebrale functiestoornissen:

• Temporaal links afasie (voornamelijk receptief), hemianopsie rechts

• Temporaal rechts hemianopsie links, kleine laesies geen uitval

• Pariëtaal rechts strn in lichaamsschema links, constructieve apraxie

(tekenen) visueel ruimtelijke oriëntatiestoornis

• Pariëtaal links tactiele agnosie rechts, apraxie

• Occipitaal rechts hemianopsie links, visuele agnosie (neglect) links

• Occipitaal links hemianopsie rechts, visuele agnosie (neglect) rechts

Diagnostiek (ZH)

• (Hetero) Anamnese• Lichamelijk onderzoek• CT / MRI• Andere diagnostische onderzoeken:

- ECG / EEG- Stollingsonderzoek

- Echografie- Duplex-onderzoek halsvaten- Angiografie

Functionele Diagnostiek

Probleeminventarisatie: 4 domeinen

Woon-leefomstandighedenParticipatieMentaal welbevindenLichamelijk welbevinden

• Somatisch

• Adl/mobiliteit

• communicatie

Multidisciplinair

• Specialist Ouderengeneeskunde• Coördinatorzorg/verzorging• Psycholoog• Maatschappelijk werk/Geestelijk verzorger• Ergotherapie• Logopedie• Fysiotherapie

• Activiteitenbegeleiding

• Diëtist

Negatieve prognostische factoren• Uitblijvend motorisch herstel armfunctie > 2 wk• Uitblijvend herstel zitbalans > 2 wk• Hypotone hemiparese > 4 wk• Gestoorde propriocepsis, neglect• Bewustzijnsstoornissen binnen 48 uur na CVA

• Incontinentie voor urine > 2 wk• Desorientatie in tijd en plaats• Comorbiditeit• Beperkte motivatie• Ernstige afasie / apraxie

• Eerder CVA

Ongunstig voor ontslag

• Probleemgedrag• Incontinentie• Neuropsychologische functiestoornissen

(afasie,apraxie)• Instabiel functioneel niveau• Verminderde draagkracht mantelzorg

Therapie

Trombolyse (< 3 uur) CI;

Secundair Acetylsalicyzuur en Dipyridamol

- > 3 uur- gedaald bewustzijn- recidief CVA / hersentrauma

- snelle spontane verbetering- bloedingen (laatste 3 wkn)- gebruik Sintrom- epileptisch insult bij ontstaan

- recent grote operatie

Soms operatief bij intracerebraal hematoom

Therapie (vervolg)

Belangrijkste therapeutische maatregelen bij

CVA zijn echter gericht op:

- Voorkomen van complicaties- Voorkomen van recidief CVA- Stimuleren van herstel- Begeleiden van familie- Bij slechte prognose tav overleving goede

palliatieve en symptomatische zorg

Complicaties

• Infecties, koorts• Verslikpneumonie• Verwardheid, delier• Ondervoeding, uitdroging• Vallen• Oedeem hand• Schouder-handsyndroom

Complicaties (vervolg)

• Depressie• Hypertensie• Trombose, Longembolie• Incontinentie, uwi, urosepsis• Decubitus• Metabole ontregeling

CasusMevr. P, 81 jarige gehuwde vrouw,

voorheen volledig zelfredzaam en normale mobiliteit

Dysarthrie, lichte woordvindstoornisAfhankelijk, rolstoelgebonden.

1 zelfst.wonend in niet aangepaste woning

2 echtgenoot verminderd belastbaar

3 lijkt cognitief adequaat

4 hemiparese re, arm, been spierkracht 1-2

Casus (vervolg)

Bij ontslag:

Woning aangepast

HDL diverse mogelijkheden, rijdt scootmobiel

Gaat zeer adequaat om met beperkingen

Zelfst.lopen met rollator, toiletgang zelfst.

ADL gedeeltelijk hulp

Spreekt goed verstaanbaar

Diagnostiek Woonleefomstandigheden

• Woning aangepast?

• Alleen of met partner/kinderen

• Zorg in de buurt?

Diagnostiek (Participatie)

• Relatie

• Bezigheden

• Financiën

Diagnostiek (mentaal welbevinden)

• Oriëntatie in tijd,plaats en persoon en ruimte

• Aandacht • Stemming

• Mentale belastbaarheid• Geheugen/leervermogen

• Waarneming

• Praxis• Executieve functies

• Intelligentie

Diagnostiek (Somatisch)

• Slikstoornissen

• Paresen

• Gestoorde sensibiliteit• Spasticiteit

• Coördinatiestoornissen• Pijn

• Vermoeidheid• Incontinentie

Diagnostiek (ADL)

• Eten en drinken• Zichzelf wassen en verzorgen

• Zichzelf aan- en uitkleden

• Continentie• Verplaatsen

Diagnostiek (Communicatie)

• Afasie• Verbale apraxie

• Communicatiestoornissen rechter hemisfeer• Dysartrie

• Visusproblemen

• Gehoorproblemen

Informatieve sites

• www.hartstichting.nl

• www.hersenstichting.nl

Dank voor uw aandacht