Çevre ve İnsan

Fotoraf: Mehmet AKARIlca elalesi / Pnarba / Kastamonu

T.C. evre ve Orman BakanlAdna Sahibi ve

Genel Yayn YnetmeniProf. Dr. Hasan Z. SARIKAYA

(Mstear)

Yayn KoordinatrMustafa ARI

Eitim ve Yayn Dairesi Bakan

Yaz leri MdrAycan SARGIN

Haber MdrSinan DELDUMAN

RedaksiyonSemih EYDA

. Ethem AVAR

T.C. evre ve Orman BakanlEitim ve Yayn Dairesi

Bakanlnca Hazrlanmtr.

Gra k Tasarm - BaskBaak Matbaaclk

Anadolu Bulvar Meka Plaza No:5/15 Gimat ANKARA

T: (0312) 397 16 17 F: (0312) 397 03 07www.basakmatbaa.com

e-mail:[email protected]

Ynetim Yeri ve Yazma AdresiT.C. evre ve Orman Bakanl

Eitim ve Yayn DairesiBakanl

Stz Cad. No:14/E Kat:3Betepe - ANKARA

Tel: (0312) 207 51 91-92Faks: (0312) 207 51 09www.cevreorman.gov.tr

e-posta: [email protected]

Bask Tarihi:03.07.2009

ISSN: 1302-0145

2009 ylnn ilk saysnda tekrar birlikte ol-mann mutluluu ierisindeyim.Orman yangnlar iin byk risk olan bir yaz mevsimine daha girmi bulunmaktayz. Orman yangnlaryla mcadele iin her blgemizde yangn sndrme ekiplerimizle, ara ve gereleri-mizle, havadan sndrme ara-laryla gnn 24 saati tetikte beklemekteyiz.Vatandalarmzdan en byk bek-lentimiz daha duyarl davranmalar Zira orman yangnlarnn ok byk blmnn insanlarmzn tedbirsizlii ve dikkatsizlii sonucu meydana geldii, kan orman yan-gnlarnn % 97sinin insan kaynakl olduu unutulmamaldr.

lkemizin en nemli kaynaklarndan olan ormanlarmzn korunmas ve mevcut orman alanlarmzn artrlmas konusunda herkesin gerekli hassasiyeti gstermesi gerekmekte-dir.

En byk temennimiz ormanlarmz-da hi yangn kmamas Ancak bununla birlikte erken uyar sis-temlerimiz ve modern ekipmanlar sayesinde kabilecek yangnlara

erken mdahale edilerek daha b-yk kayplarn nne gemek iin

tm personelimizle canla bala alaca-mzn da bilinmesini isterim.Btn gayretimiz daha temiz, daha yaanabi-lir bir TRKYE iin

Prof. Dr. Hasan Zuhuri SARIKAYAMstear

Deerli evre ve nsan Dergisi Okuyucular

n E

Dergide yer alan yazlardan doacak her trl sorumluluk yaz sahiplerine aittir.

04

11

06

14

24

27

08

18

26

28

Babakan Erdoan

22 Mays Dnya Biyolojik eitlilik Gn

evre ve Orman BakanProf. Dr. Veysel Erolu

Biyolojik eitlilik

Uygulamal evre Eitiminin Ardndan

Orman Yangnlarna Dikkat

5 Haziran Dnya evre Gn

Su Forumunun Ardndan

Orman Tekilat 170 Yanda

evre ve Orman Bakanl almalar

iindekiler

32

45

34

47

50

61

38

48

54

64

Bakanlar Toplants

Nene Hatun

Srdrlebilir Tketim ve retim

Trkiye ile Avusturalya Arasndaki Mutabakat Zapt

Gaziantep Doa Koruma Dernei

evreden...

Kamu Grevlileri Etik Davran lkeleri ve Uygulamadaki Durumu

Evde Hayvan Beslemek

Life Hawaman Projesi

Bulmaca

4 evre ve nsan 2009/1 Say:76evre ve nsan 2009/1 Say:76

Kayseri Kranard Kent Ormannda dzen-lenen Dnya ev-re Gn Festivaline itirak eden Babakan Recep Tay-yip Erdoan, burada yapt konumada, evre kirlilii-ne dikkati ekti. Bugn artk tm dnyada evre ve iklim konusunda ciddi tehditle-rin eiinde bulunulduunu syleyen Erdoan, evre konusunda eskiye dayanan hassasiyetlerimizi hatrlatma-mz, hatrlatmakla kalmayp unuttuumuz bu vasflarmz yeniden hayata geirmemiz artk kanlmaz bir hal ald diye konutu.

Kayseri Bykehir Belediyesinin giri-imleriyle Trkiyenin ilk zel atk sterilizasyon tesisinin Kayseriye kurul-duunu ifade eden Erdo-an, Btn mesele bu ie inanmak. Trkiyenin ilk zel tbbi atk sterilizasyon tesisinin aln ve lisans verme iini de burada ger-ekletiriyoruz. Gayretleri-mizin asla boa kmaya-cana, lklarmzn yank bulacana inanyorum diye konutu.

5evre ve nsan2009/1 Say:76

Babakan Erdoan, Kzlderili-lere ait Son aa kesildiin-de, son nehir kirlendiinde ve son balk ldnde o zaman parann yenmediini anlayacaks-nz ataszn hatrlatarak, buna yrekten katldn, evreyi ko-ruyarak sanayilemenin mmkn olduunu vurgulad. evre ve Or-man Bakanlnn daha nce ayr olduunu, bu bakanlklar kendileri-nin birletirdiini syleyen Erdoan, Ormansz evre, evresiz orman olmaz diye konutu.

evre ve Orman Bakan Erolu

evre ve Orman Bakan Prof. Dr. Veysel Erolu da burada yapt ko-numada, Esasen evreci olmak lafla olmuyor. evreci olmak icraat-

la oluyor dedi.

Babakan Erdoann talimatyla geen yl Milli Aalandrma Se-ferberlii balattklarn syleyen Erolu, unlar kaydetti:

Seferberlii balattmzda, hede-fimiz 1 ylda 420 bin hektarlk alan aalandrmakt. Ancak biz hedefi-mizi de aarak 463 bin hektarlk alan aalandrarak bu almay tamam-ladk. evre iin 2003ten bu yana ok eyler yapld. ncelikle, hava kirlilii lm istasyonlarnn says-n artrdk ve lke geneline yaydk. Daha sonra lkemizin denizlerini temizledik ve denizlerimizin temiz olduunu gsteren Mavi Bayrak uygulamasn balattk. u an mavi bayrakl 300 noktamz oldu.

Babakan Recep Tayyip Erdoann, stanbula Belediye Bakan seildii zaman, baz gazetelerin promosyon olarak gaz maskesi dattn, an-cak yaplan almalarla, stanbulun dnyann sayl temiz ehirlerin-den birisi haline geldiini kaydeden Erolu, AK Parti iktidar dneminde balatlan evre hareketleri sonucu, Trkiyenin her taraf yeile boyan-d diye konutu.

Bir Milyon Fidan Kampanyas

Konumalarn ardndan, Babakan Erdoan video konferans sistemiyle Denizli, Erzurum Kocaeli, Malatya ve Samsun illerine balanarak 1 milyon kadn, bir milyon fidan kam-panyasn balatt. Erdoan, Kranar-d Kent Ormannda fidan dikti.

6 evre ve nsan 2009/1 Say:76

evre ve Orman Bakan Prof. Dr. Veysel ERO-LU, mesaj yaynlayarak Dnya evre Gnn kutlad. Bakan Erolunun mesaj yle;evre; insan ve tabiat varlklarnn birbirleriyle etkileim iinde bulunduu bir sistemdir.

Hzl nfus art ve sanayileme, evrenin kirlenmesini gn getike arttrmaktadr. Bu sebeple evre ve evre meseleleri hzla deien dnyann ana gndem balk-larndan birini oluturmaktadr.

evrenin korunmas, gelitirilmesi ve iyiletirilmesi ko-nularnda gsterilen abalarn gayesi, insanlarn daha salkl ve gvenli bir evrede yaamalarnn salanma-sdr.

evre, bir kurum ya da kuruluun deil btn insanln sorumlu olduu yaam alandr. Gelecek nesillere iyi

bir evre brakmak iin; kirlenmelerin nlenmesi, tabia-

tn korunarak tahribatnn engellenmesi, yeil alanlarn

korunmas ve artrlmas ile kamuoyunun bilinlendiril-

mesi nem arz etmektedir.

evre ve Orman Bakanl olarak evreyi; havas, suyu

ve toprayla bir btn olarak ele alyoruz ve almala-

rmz bu btnlk ierisinde uyumlu olarak yrtyo-

ruz. Maksadmz; daha yeil, daha gzel, daha temiz

ve daha yaanabilir bir Trkiye hedefini gerekletir-

mektir. Bu hedefe ulamak iin var gcmzle al-

yoruz.

Kk eyler, Dnyay yeniler evre iin yapacanz

her faaliyet, gelecek nesillerin daha gzel bir ortamda

yaayaca bir dnya ina edecektir.

EVRE VE ORMAN BAKANI PROF. DR. VEYSEL EROLU, YAYINLADII MESAJLA DNYA EVRE GNN KUTLADI


evre ile ilgili uluslararas politika-larn dnm noktas olarak kabul edilen 5 Haziran 1972 tarihinde ger-ekleen Stockholm Konferans 113 lkenin evre konusunda yaygn bir platform oluturmasnn yannda so-runlara evrensel dzeyde sahip kl-mas asndan da son derece nemli olmu ve bu konferans sonucunda yaynlanan deklerasyonla 5 Haziran tarihi, Dnya evre Gn olarak ilan edilmitir. 34 yl nce bugn ilan edilen dnya evre gn, lkemizde ve dnyada evre korumaclnn ve bilinli bir katlmn salanmas ama-cyla, kresel bilinlendirme gn olarak kabul edilmektedir.

Bu sebeple, 5 Haziran 2009 tarihinde Dnya evre Gn mnasebetiyle s-tanbul Stlce Kongre ve Kltr Mer-kezinde dzenlenen merasim, zm nerileri ve Trkiyede evre konu-sunda yaplan almalarn anlatld- video gsterimiyle balad. Daha sonra merasim, srasyla evre ve Or-man Bakanl Mstear Prof.Dr. Ha-san Zuhuri SARIKAnn konumalar,

stanbul Bykehir Belediye Bakan Kadir Topban ve evre ve Orman Bakan Prof. Dr. Veysel Erolunun konumalaryla devam etti.

Bakan Erolu konumasnda:

Gelecek nesillere daha iyi bir ev-re braklmas iin herkesin kendisini

muhasebeden geirmesi gerektiini anlatt. Trkiyenin son 15 ylda hava, su, toprak kirlilii ve erozyonla m-cadelede ok iyi noktaya geldiinin altn izdi.

Konumalarn ardndan dl merasi-mine geildi, En evreci Televizyon Program, en evreci lk retim Oku-

5 Haziran

Haber - Fotoraf: Kemal Tark UYGUR


lu, En evreci Organize Sanayi Blgesi, ve En evreci Belediye dallarnda dller datld. Bu kapsamda; Medya Alann-da evre Berat dlne layk grlen HaberTrk Gazetesi Genel Yayn Ynet-men Yardmcs Doan Satm ve Trkiye Gazetesi evre Koordinatr Sinema Sa-nats Ediz Huna dln Bakan Erolu verdi.

evre ve Orman Bakanl tarafndan lke genelinde lkretim okullar ara-snda Uygulamal evre Eitimi Projesi almalar srdrlmektedir. Proje kap-samnda okullarmz; gerekletirdikleri sosyal faaliyetler, evre gezileri, atklar ve geri kazanm, hazrlanan evre ke-leri, aalandrma ve yeillendirme al-malar, su ve enerji tasarrufu ile velilerin projeye yaptklar katklar gz nnde bulundurularak yaplan deerlendirme sonunda dereceye giren okullar belirlen-mitir. Bu erevede; En evreci lk-retim okullar kategorisinde birinci olan Aydn apahasan lkretim Okulu, ikinci olan Afyonkarahisar Ayazini lkretim Okulu ve nc olan Burdur Suna Uzal lkretim Okulunun dllerini stanbul Bykehir Belediye Bakan Kadir Top-ba takdim etti.

evrenin korunmas, evre kirliliinin n-lenmesi ve evre bilincinin arttrlmas iin lke genelinde evre konusunda organize sanayi blgelerini tevik etmek amacyla Trkiyenin En evreci Organize Sanayi Blgesi yarmas dzenlenmitir. Yar-ma kapsamnda, Organize Sanayi Blgesi dosyalar Bakanlmza gnderilmi olup, Bakanlmzn ilgili teknik birimlerinden uzmanlar ve OSBK yetkililerinden olu-an juri tarafndan dosyalar zerine yap-lan deerlendirme ve yerinde inceleme sonucunda drt Organize Sanayi Blge-si dle hak kazanmtr. Bu erevede En evreci Organize Sanayi Blgeleri kategorisinde Eskiehir Organize Sanayi Blgesi birinci oldu. Kocaeli Plastikiler Organize Sanayi Blgesi ve Bursa Demir-ta Organize Sanayi Blgesi ikincilii pay-larken, Kocaeli Taysad Organize Sanayi


Blgesi de nc oldu. dllerini stanbul Vali Yardmcs Mehmet Fahri CAN verdi.

evrenin korunmas, evre kirliliinin nlen-mesi ve evre bilincinin arttrlmas iin lke genelinde evre konusunda belediyelerimizi tevik etmek amacyla, Trkiyenin En evreci Belediyesi yarmas dzenlenmitir. Yarma kapsamnda her ilde yaplan deerlendirmeler sonucunda seilen birincilere ait dosyalar Ba-kanlmza gnderilmi olup, Bakanlmzn ilgili teknik birimlerinden uzmanlardan olu-turulan jri tarafndan yaplan deerlendirme sonucunda drt belediye finale kalm, yap-lan yerinde inceleme sonucunda drt belediye dle hak kazanmtr. Bu erevede En evre-ci Belediyeler kategorisinde; Denizli Belediyesi birinci, Yozgat Belediyesi ikinci olurken, Alan-ya ve Didim Belediyeleri ncl paylat-lar. dllerini evre ve Orman Bakan Prof.Dr. Veysel EROLU takdim etti.

dl treninin ardndan evre ve Orman Ba-kanl, Petrol Sanayi Dernei, Trk Eczaclar Birlii, Tanabilir Pil reticileri ve thalatlar Dernei ve Lastik Sanayicileri Dernei arasnda Atklarn Kaynanda Ayr Toplanmas (AKAT) Platformu ile protokol imzaland. Protokol, Tr-kiye genelinde btn atklarn evreye ve insana olas zararlarn yok etmeyi ve atklar deerlen-dirme yoluyla ekonomiye ve tabiata yararl ola-cak ekilde geri kazanmay ve geri dnm salamay amalyor.

Merasimin son bulmasndan sonra Bakan Ero-lu ve davetliler, eski Galata Kprsndeki ev-re konulu serginin alna itirak etti.


Biyolojik eitlilik, canllarn farklln ve deikenliini, iinde bulunduklar karma-k ekolojik yaplarla, birbirleriyle ve evreleriyle karlkl etkileimlerini ifade etmektedir. nsanlarn bata gda olmak zere temel ihtiyalarn karlamasnda vazgeilmez bir yeri olan canl kaynaklarn temeli biyolojik eitliliktir. Dier bir deyile biyolojik eitlilik bir lkenin biyolojik zengin-liidir. Dnyann giderek azalan canl kaynaklar ve giderek kirlenen toprak ve su kaynaklar dikkate alndnda, lkelerin sahip olduu biyolojik eit-lilik, stratejik bir g durumuna gel-mektedir.

Dnyada biyolojik eitlilik kuzeyden gneye ve batdan douya doru

art gsterir. lkemiz ise, kuzey ile gney, bat ile dou arasndaki gei noktas olarak, fark biyocorafik alan birletiren ve gei formlar ile birlikte, Avrupa-Sibirya, ran-Turan ve Akdeniz olmak zere biyocorafik alan kapsayan bir lkedir. Bu neden-le Trkiye hem tr, hem genetik hem de ekosistem seviyelerinde yksek bir eitlilie sahiptir.

Birlemi Milletlere ye lkeler tara-fndan, dnyann kar karya olduu evresel sorunlarla ba edebilmek iin uluslar aras seviyede ibirlii salan-mas gerektii kabul edilmi ve 1992 ylnda Rioda dzenlenen Dnya Zir-vesinde iklim deiiklii, lleme ve biyolojik eitlilii konu alan temel evre szlemesi imzaya almtr.

Bu szlemeden biriside Biyolojik eitlilik Szlemesidir.

lkemiz Biyolojik eitlilik Szle-mesini, imzaya ald 5 Haziran 1992 tarihinde imzalamtr. Szle-me, TBMM tarafndan 29 Austos 1996 tarihinde 4177 sayl Kanun ile onaylanm ve onay belgesinin Birle-mi Miletlere tevdisi akabinde14 Ma-ys 1997 tarihinde yrrle girmitir. Szlemeye bu gne kadar 191 lke taraf olmutur.

Biyolojik eitlilik Szlemesinin temel amacn;

Biyolojik eitliliin korunmas

Biyolojik kaynaklarn srdrlebilir kullanm

22 Mays Dnya Biyolojik eitlilik Gn

Biyolojik eitlilik ve stilac Yabanc TrlerDnya Biyoeitlilik GnDnya Biyoeitlilik Gn

Temasyla KUTLANDITemasyla KUTLANDIevre ve Orman Bakanl

Doa Koruma ve Milli Parklar Genel Mdrl


Genetik kaynaklarn kullanmndan kaynaklanan faydalarn adil ve hakka-niyete uygun paylam oluturmak-tadr.

Biyolojik eitlilii en geni muhtevi-yatta ele alan BM Biyolojik eitlilik Szlemesinin metninin kabul edil-dii 22 Mays tarihi BM tarafndan Dnya Biyolojik eitlilik Gn ola-rak ilan edilmitir.

Biyolojik eitlilik Szlemesi Sekre-teryas tarafndan her yl Dnya Biyo-lojik eitlilik Gnnde ele alnacak bir konu belirlenmektedir. 2009 yl iin Dnya Biyolojik eitlilik Gn-nn konusu biyolojik eitlilik ve istilac yabanc trler olarak kabul edilmitir. stilac yabanc trler, belli bir ekosistemde doal olarak bulun-mayan ancak sonradan o ekosisteme sokulmu ve ar dzeyde yaylarak

o ekosistemdeki doal trlerin yaa-ma alanlarn daraltarak azalmalar-na, bazen de yok olmalarna neden olan trlerdir. Szleme kapsamnda biyolojik eitliliin yabanc trler ne-deniyle tehlikeye girmesini nlemek amacyla yabanc trlerin doal eko-sistemlere yerletirilmeden nce tbi tutulmas gereken deerlendirmeleri ve daha nceden ekosistemlere bir ekilde girmi olan istilac yabanc trlerin kontrol altna alnmasna y-nelik tedbirleri ieren bir rehber onay-lanmtr.

22 Mays Dnya Biyolojik eitlilik Gn vesilesiyle dzenlenen etkin-likler lkemizde ve tm dnyada bi-yolojik eitliliin nemi hakknda toplumsal bilincin glenmesine katk salayacaktr.

Biyolojik eitlilik Szlemesi Rioda

imzaya ald tarihte Trkiye Cum-huriyeti adna zamann Babakan ta-rafndan imzalanm, TBMMde onay sreci tamamlanarak 27 Aralk 1996 tarihinde Resmi Gazetede yaynlana-rak, 14 Mays 1997 tarihinde yrrl-le girmitir.

Biyolojik eitlilik Szlemesinin amac; Biyolojik eitliliin korunma-s, biyolojik kaynaklarn srdrlebilir kullanm ile genetik kaynaklarn kul-lanmndan doan faydalarn eit ve adil paylamnn salanmasdr.

Biyolojik eitlilik Szlemesi, dn-yada ilk kez biyolojik eitlilii tm ynleriyle bu kadar kapsaml olarak irdeleyen ve genetik kaynaklar ulus-lararas bir antlamada balayc y-kmllklerle kapsayan ve biyolojik eitlilii insanolunun ortak endie-si olarak ele alan bir szlemedir.


Biyolojik eitlilik Szlemesinde bi-yolojik eitlilii katagoride ele almaktadr; trlerin sahip olduu ge-netik eitlilik, tr eitlilii ve ekosis-tem eitlilii. Biyolojik eitlilik Sz-lemesi lkelelere kendi snrlar iin-deki biyolojik eitlilik deerlerini ve doal kaynaklarn belirleme, koruma ve srdrlebilir bir ekilde kullanma sorumluluunu vermektedir.

Birlemi Milletler Genel Kurulu, Sz-lemenin dnyada yrrlle girme tarihi olan 29 Aralk gnn Dnya Biyolojik eitlilik Gn olarak ka-bul etmitir. Ancak tm lkelerde 29 Aralk gn yl sonu olmas nedeniyle etkinlik yaplamamas zerine Szle-me Sekreteryas, Szleme metninin kabul gn olan 22 Mays gnn Dnya Biyolojik eitlilik Gn ola-rak kabul edilmitir.

Bugnde; Biyolojik eitlilik Szle-mesinin taraf lkelerce uygulanmas, karlalan sorunlarn tesbiti, ortak zmlerin bulunmas, dnyada hzla azalan biyolojik eitliliin korunmas, gelitirilmesi ve srdrlebilir kullan-mnn salanmas ynnde dikkatleri bir daha ekmektir.

nsanlarn bata gda olmak zere te-mel ihtiyalarn karlamasnda vaz-geilmez bir yeri olan canl kaynakla-rn temeli biyolojik eitliliktir. Tpta kullanlan ilalarn yarsnn kkenini yabani bitki ve hayvanlar oluturmak-tadr. retimi yaplan tm tarm e-itlerinin, yani kltre alnm bitki ve hayvan trlerinin temeli doada bulu-nan yabani akrabalarna dayanr. Gda ve tarm iin nem tayan ve giderek azalan canl kaynaklar, bugn bir lke-nin sahip olabilecei nemli avantaj-lar arasnda saylmaktadr. Dnyann tarm yaplabilecek nitelikteki alanlar ve su kaynaklar hzla kirlenmekte ve yok olmaktadr. Bilim adamlar yakn gelecekte insanlarn ciddi bir gda ve

su sorunu ile kar karya kalaca grndedir. Bu gelimeler n-da, lkelerin sahip olduu biyolojik eitlilik, zellikle genetik kaynaklar anlamnda byk bir g durumuna gelmektedir. Dnyann her yerinde biyolojik eitlilii azaltan veya onu olumsuz ynde etkileyen nedenle-rin hemen hepsinde dorudan veya dolayl olarak insan faktrnn etkili olduu grlr. Biyolojik zenginlii azaltan nedenlerin kkeni ne olursa olsun; onu korumak, ynetmek ve srdrlebilir ekilde kullanmak yine biz insanlarn sorumluluudur. lke-miz insanlarn gda gvenlii iin ya-amsal kaynaklarn sahibi bir lke ola-rak dnyann ansl lkelerinden biri-sidir ve bu nemli zenginlii gelecek nesillerin refah iin aklc bir ekilde koruma ve kullanma sorumluluunu tamaktadr. Bu olaanst ekosis-tem ve habitat eitlilii beraberinde nemli bir tr eitliliini getirmitir.

22 Mays Dnya Biyolojik eitlilik Gn vesilesiyle dzenlenen etkin-likler lkemizde ve tm dnyada bi-yolojik eitliliin nemi hakknda toplumsal bilincin glenmesine katk salayacaktr.

nsanlarn bata gda olmak

zere temel ihtiyalarn

karlamasnda vazgeilmez bir

yeri olan canl kaynaklarn

temeli biyolojik eitliliktir.

evre ve nsan 2009/1 Say:7614

Dnya zerindeki ilk resm ko-runan alan almalar Ameri-ka Birleik Devletleri tarafn-dan gerekletirilmi ve sahip oldu-u doal gzellikler ve yaban hayat nedeniyle 1872 ylnda Yellowstone Milli Park ilan edilmitir.1933 ylnda Londrada imzalan Baz Blgelerdeki ve zellikle Afrikadaki Doal Flora ve Faunann Korunmas Szlemesi ile milli parklar, tabiat rezervleri ve dier rezervlerin oluturulmasna karar ve-rilmi ve ilk biyolojik eitlilik koruma almalar balatlmtr. Daha sonra-ki yllarda bu konularda birok uluslar aras szlemeler yaplmtr. zellik-le biyolojik eitlilik zerine odaklanan en nemli szlemeler; 1971 tarihli zellikle Su Kular Yaama Ortam olan Uluslararas neme Sahip Sulak Alanlar Hakknda Szleme (Ramsar

Szlemesi), 1972 tarihli Dnya Kltrel ve Doal Mirasnn Korunma-s Szlemesi (Dnya Miras Szle-mesi), 1975 tarihli Nesli Tehlikede Olan Yabani Hayvan ve Bitki Trle-rinin Uluslararas Ticaretine likin Szleme (CITES Szlemesi),1983 tarihli Yaban Hayvanlarn Gmen Trlerinin Korunmasna likin Sz-leme (Bonn Szlemesi) ve 1992 tarihli Biyolojik eitlilik Szlemesi (Rio Szlemesi)dir.

Rio Szlemesini 1996 ylnda onay-layan Trkiye, sahip olduu biyolojik eitliliin nemini kavram ve son yarm asrda artan nfusun basksyla giderek arlaan ve lkedeki ekosis-temlerin ve doal kaynaklarn srd-rlebilir olmayan bir ekilde kullanl-masna neden olan tehditlerin farkna

varmtr. Sz konusu bu tehditlerin belirlenerek ortadan kaldrlmas veya azaltlmasna ynelik birok al-ma gerekletiren evre ve Orman Bakanl, Kresel evre Fonundan (GEF) salad finansal destek ile biyolojik eitliliin korunmasna y-nelik ulusal dzeyde bir glendirme almas yapmak, Korunan alanlarn etkili ve sektrler aras bir yaklamla ynetimini salamak amacyla mo-deller gelitirmek ve bu almalar lke dzeyine yaygnlatrmak zere Biyolojik eitlilik ve Doal Kaynak Ynetimi Projesini balatmtr.

12 Temmuz 2000 tarihinde Hazine Mstearl ve Dnya Bankas ara-snda imzalanan Hibe Anlamas uyarnca yrrle giren ve Doa Ko-ruma ve Milli Parklar Genel Mdrl-

Biyolojik eitlilik veBiyolojik eitlilik veDoal Kaynak Ynetimi Projesinin Ardn

dan...Osman ZTRKDoa Koruma ve Milli ParklarGenel Mdr Yardmcs

Erdoan ERTRKBiyolojik eitlilik ve Doal Kaynak YnetimiProjesi Koordinatr V.


tarafndan yrtlen sz konusu proje kapsamnda aadaki ktlar elde edilmitir:

-Taslak Biyolojik eitlilik ve Doa Koruma Yasas

-Ulusal Biyolojik eitlilik zleme Veri Taban (www.nuhungemisi.gov.tr)

-Camili Sultan Sazl, Kprl Kan-yon ve neada iin Korunan Alan Y-netim Planlar (Camili Blgesi 2005 ylnda UNESCO tarafndan Biyosfer Rezerv olarak ilan edilmitir.)

- Camili Biyosfer Rezervi, Sultan Saz-l ve neada Longoz Ormanlar Milli Park dare ve Ziyareti Merkezleri ve Dier Alt Yap Tesisleri

-Ege ve Marmara Blgelerinde Boluk Analizi almalar

-Biyolojik eitlilii eren Orman Amenajman Ynetmelii

-Orman Amenajman Plan Yapm Re-vize Teknik artnamesi

-neada Blgesi ( Bulankdere ve -neada Orman letme eflikleri) ve Camili Blgesi Biyolojik eitlilik e-ren Orman Amenajman Planlar

-Biyolojik eitlik Ulusal Bilinlendir-me Stratejisi ve Eylem Plan

-Sivil Toplum Kurulular Kapasite Ar-trma ve Strateji ve Eylem Plan

-Proje Sahalar ve evresinde Yaayan Yre Halk Tarafndan Gerekletirilen Kk Hibe Projeleri

Doa Koruma ve Milli Parklar Genel Mdrlnn koordinasyonunda Orman Genel Mdrl, Kltr ve Turizm Bakanl ile beraber 2000 y-lndan beri devam eden ve 2006 yl sonunda bitirilmesi planlanan proje, neada, Camili ve Sultan Sazl pro-je blgelerinde yaplmas planlanan idare ve ziyareti merkezi inaatla-

rnn uzamasndan dolay, 30 Eyll 2008 tarihinde tamamlanmtr.

IKARILAN DERSLER

Proje uygulamalar sonunda yukarda belirtilen ktlara ulalmas srecin-de baz dersler karlmtr. Bunlar-

dan birisi, yre halknn korunan alan planlamas ve ynetimi konusunda katlmnn salanmas olmutur. Her-ne kadar drt proje sahas iin hazr-lanan ynetim planlar tm ilgi grupla-rnn katlm ile meydana getirilmi ve tm bu gruplara ynetimde sz sahi-bi olma hakk tannmas dnlm olsa da lkemizdeki yasal mevzuatn bu tr bir ynetim yapsna msaade etmemesinden dolay halkn katlm-nn olduu bir ynetim modeli maa-lesef tesis edilememitir.

u bir gerek ki; ekosistemlerin, ha-bitatlarn ve trlerin korunmas ve srdrlebilir ynetimi bu deerlerin evresinde yaayan yre halknn ve sivil toplum kurulularnn katks ve destei olmadan gerekleemez. Sz konusu yre halk ve sivil toplum ku-rulular, sosyal ve ekonomik adan glendirilmedike ve evre konu-sunda bilinlendirilmedike doa ko-ruma konusunda baarya ulalmas uzak bir ihtimaldir. Proje kapsamnda yerel dzeyde gerekletirilen eitim ve bilinlendirme almalarnn yan sra doal kaynaklara olan basky azaltmak amacyla yre halk ve sivil

lkemizin biyolojik

eitliliine ait her

trl verinin (flora,

fauna, habitatlar,

ekosistemler vs.) kayt

altna alnmas, biyolojik

eitlilie etki eden

tehditlerin belirlenmesi

ve biyolojik eitliliin

izlenmesi amacyla

Bakanlmz bnyesinde

Ulusal Biyolojik

eitlilik zleme Veri

Taban kurulmutur.


toplum kurulularna ynelik olarak hazrlanan Kk Hibe Programlar baarl bir ekilde yrtlm ve ku-rumumuz ile yre halk arasnda bir gven kprs kurulmutur.

GELECEK ADIMLAR

ster lkenin mali kaynaklar kullanla-rak isterse d kaynak destekli olarak yrtlsn btn projelerin ana ama-c baarl ktlarn lke geneline yay-gnlatrlmas ve karlan derslerin iyice yorumlanarak gerekli tedbirlerin alnmas olmaldr.

Proje ile Trkiyede ilk defa korunan alanlarda, ilgi gruplarnn aktif katlm ile bir ynetim planlamas sreci ba-latlmtr. Bu srecin dier korunan alanlarda uygulanmas iin gerek-li almalar Genel Mdrlmze bal Milli Parklar Dairesi Bakanl tarafndan yaplmakta ve buna ilikin artnameler ve i tanmlar hazrlan-maktadr. Bu tr planlama yakla-mnda nemli olan husus, ilgi grup-larn planlamann balangcndan sonuna kadar srece dahil etmektir.Gnmzdeki katlmclk sreleri ok farkl dzeylerde olmaktadr. r-nein talyada baz korunan alanlarn ynetimi sivil toplum kurulularna veya zel sektre devredilebilmekte-dir. lkemizde ise byle bir ynetim modeli yasal mevzuattan kaynakla-nan nedenlerle mmkn olamamak-tadr. Korunan alanlarn ve dolaysyla biyolojik eitliliin etkin ve verimli bir ekilde ynetimi iin yre halknn s-rece katlmas mutlaka gereklidir.

lkemizin biyolojik eitliliine ait her trl verinin (flora, fauna, habitatlar, ekosistemler vs.) kayt altna alnmas, biyolojik eitlilie etki eden tehditle-rin belirlenmesi ve biyolojik eitliliin izlenmesi amacyla Bakanlmz bn-yesinde Ulusal Biyolojik eitlilik z-leme Veri Taban kurulmutur. Genel Mdrlmze bal Doa Koruma

Dairesi Bakanl ierisindeki Biyo-lojik eitlilik ve Gen Kaynaklar ube Mdrlnn koordinasyonunda, Trkiyenin drt bir tarafndan elde edilen biyolojik eitlilik verileri belli bir denetim szgecinden geirelerek veri tabanndaki yerini alacaktr. Bu alma lkemizin doal kaynaklarn bir lde izleme ve oluabilecek teh-ditleri ynetme frsat douracaktr.

neada Longoz Ormanlar Milli Par-k, Camili Biyosfer Rezervi ve Sultan Sazl Milli Park ziyareti merkez-leri, mimari projelerinin iziminden malzeme seimine kadar olan tm srelerde profesyonel bir yaklamla meydana getirilmilerdir Doa Koru-ma ve Milli Parklar Genel Mdrl, Trkiyedeki dier korunan alanlarda idare ve ziyareti merkezi tesisi iin gerekli yatrmlar salamaktadr. Sz konusu proje alanlarnda yaplan bu ziyareti merkezi, yaplmas plan-lanan dier tesisler iin nemli bir tecrbe salayacaktr.

Bilindii zere milli park sahalar ie-risinde yaayan kyller snmalar iin gerekli yakacak odunu ve ya-adklar mekan onarmak iin gerekli yapacak odunu ihtiyacn milli park ierisinden salayamamaktadr.Daha nce de belirttiimiz gibi doal kay-naklarn ve biyolojik eitliliin ko-runmas yrede yaayan insanlarn sosyo-ekonomik problemlerinin -zm salanmadan mmkn grn-memektedir. Proje kapsamnda bu sorunu zmek amacyla Trkiyede ilk defa neada ve Camili blgelerin-de biyolojik eitliliin entegre edil-dii orman amenajman planlar ha-zrlanmtr. Sz konusu planlarn bir benzeri Genel Mdrlmzn ken-di imkanlar dorultusunda Kprl Kanyon Milli Parknda da meydana getirilmitir. Bu plan hem Genel M-drlmz ve hem de Orman Genel Mdrl tarafndan onaylanmtr.

Genel Mdrlmz bnyesindeki Milli Parklar Dairesi Bakanl sz konusu bu uygulamay btn korunan alanlara yaygnlatrarak milli park ierisinde yaayan yre insann odun ihtiyacnn karlamasn planlamakta-dr.

Korunan alanlarn ilgi gruplarnn des-tei ve katlm ile beraber planlan-mas ve ynetimi iin sz konusu bu gruplarn ekonomik ve sosyal adan iyiletirilmesi gerekmektedir. Proje-nin tasarm aamasnda bu konunun nemi fark edilmi ve yrede yaa-yan insanlarn doa koruma hedefleri ile uyumlu olarak hazrlayaca kk lekli projelerin desteklenmesi iin


proje ierisinde zel bir bte tahsis edilmitir. Kk Hibe Programlar olarak isimlendirilen bu alma ile yrede yaayan insanlarn proje a-lmalarna ve ynetim plan hazr-lanmas srecine destei salanm-tr. Bakanlmz bnyesinde kurulu olan Orman ve Ky likileri Genel Mdrl (ORKY) yllardan beri orman kylsne proje karl kredi salayan bir kurulutur. Bundan son-raki srete gerekli olabilecek mali destein bu kurum tarafndan sa-lanmas dnlmektedir. Bu ama-la, Genel Mdrlmz ve ORKY Genel Mdrl arasnda yaklak bir yl nce balatlan bir ortak a-lma ile ilk admlar atlm ve ba-

lang toplantlar yaplmtr. Bundan sonraki temel strateji ncelikle plan yaplmas dnlen korunan alan-larn tespit edilmesi ve bu alanlarda yaayan insanlarn alternatif geim kaynaklar retmesi iin gerekli kredi yada hibe kaynaklarnn ORKYden salanmas eklinde olacaktr.

Proje kapsamnda hazrlanan Biyolo-jik eitlik Ulusal Bilinlendirme Stra-tejisi ve Eylem Plan lke dzeyinde doa koruma bilincinin artrlmas iin nemli bir rehberdir. Genel Mdrl-mz bnyesinde kurulu olan Ei-tim, Tantm ve Halkla liikler ube Mdrlnn grev ve sorumlu-luklarnn tekrar gzden geirilmesi ve sz konusu strateji ve eylem pla-n dorultusunda yeni bir i tanmna kavuturulmas gerekmektedir. Ayrca sz konusu ube mdrlnn kapa-sitesinin arttrlmas iin yeterli sayda kalifiye eleman ile takviye edilmesi ve gerekirse Daire Bakanl yapsna dntrlmesi ulusal ve uluslarara-s anlamda ok byk grevler yk-lenmi olan Genel Mdrlmzn tantm ve bilinlendirme faaliyetleri asndan ok faydal olacaktr.

Doa koruma faaliyetleri, sivil top-lum kurulularnn destei ile ok daha verimli ve etkili yaplabilecektir. Avrupa Birliine giri srecinde olan lkemizde bu konuya son yllarda ok daha nem verilmektedir. Genel Mdrlmz, sivil toplum kuru-lular ile ok sk bir ibirlii halinde almaktadr.Bu ibirliinin srd-rlebilir olmas iin evre konusunda faaliyet gsteren sivil toplum kuru-lularnn kapasitelerinin arttrlmas ve desteklenmesi gerekmektedir. Proje kapsamnda hazrlanan Sivil Toplum Kurulular Kapasite Artrma ve Strateji ve Eylem Plannn Genel Mdrlmz ilgili birimleri tarafn-dan alma konusu kapsamna aln-mas, gerekli protokollerin yaplmas

ve uygulamalarn balatlmas nemli gelime olacaktr.

ok zengin bir biyolojik eitlilie sa-hip olan lkemizin korunan alanlarnn saysnn artrlmas amacyla proje kapsamnda balatlan ve Trkiyedeki korunmas gereken alanlarn tespit edilmesini amalayan Boluk Anali-zi almalarnn Milli Parklar Dairesi Bakanl ve Doa Koruma Dairesi Bakanlnn ortak almas ile sr-drlmesi nem arz etmektedir.By-le bir alma, korunan alanlarmzn doru, gvenilir ve kriterlere uygun bir ekilde belirlenerek artmasna ve izlenmesine yardmc olacaktr.

Proje sahalardan Camili, 2005 yln-da UNESCO nsan ve Biyosfer Prog-ram tarafndan Uluslar aras nem tayan karasal ve/veya ky ekosis-temlerine sahip,biyolojik eitliliin korunmas ile kalknma ve kltrel deerlerin beraber ynetilerek a-tmalarn nlenmesi amacyla be-lirlenen alanlar kapsamnda deer-lendirilerek Biyosfer Rezerv alan olarak ilan edilmitir. Camili Biyos-fer Rezervi Taslak Ynetim Plannda belirlenen ynetim modelinin dier kurumlar aras ortak ynetim ihti-yac gerektiren korunan alanlarda yaygnlatrlmas faydal olacaktr.Bu sayede,Trkiyedeki korunan alanlarn ve bu alanlarn ekosistem-lerini dorudan veya dolayl etkile-yen tampon ve geliim blgelerinin ortak bir ynetim ats altnda y-netilmesinin yolu alacaktr.

Sonu olarak, Bakanlmz bnye-sinde ve Genel Mdrlmz ko-ordinatrlnde Dnya Bankas ile ibirliinde yrtlen Biyolojik eitlilik ve Doal Kaynak Ynetimi Projesi hedeflenen sonulara mem-nun edici bir ekilde ulam ve ge-lecek projeler iin tecrbe ve veriler salamtr.

5. Dnya Su Forumu Bakanlar Konferans

evre ve Orman Bakan Prof. Dr. Veysel Erolu, 5. Dnya Su Forumu kapsamnda dzenlenen, Bakanlar Konferansnn alnda yapt ko-numada, konferansn devlet bakan-larnn bir araya gelmesinin ardndan gerekletirilen, st dzey siyasilerin katld ikinci toplant olduunu sy-ledi.

Konferansa katlan siyasetilere ses-lenen Erolu, Sizler btn dnya lkelerinin hayat hakk olarak deer-lendirdiimiz sudan sorumlu insanlar olarak ok nemli bir grev ifa edi-yorsunuz dedi.

Dnyann hemen her lkesinde sudan kaynakl sorunlar yaandna dikka-ti eken Erolu, Su aklldr, yaar. Eer onu korursanz o da sizi bereket-li topraklar ve bol rnle dllendirir. Ona hoyrat davranrsanz kuraklkla, afetlerle mcadele etmek zorunda kalrsnz. nk su, insanlarn tabia-ta mdahalesinden en fazla etkilenen doal kaynaktr. Gnmzde birok toplum suyun kt ynetilmesi ne-deniyle zarar gryor diye konutu.

Trkiyenin su kaynaklarn adil bir e-kilde ynetmeye altklarn anlatan Erolu, yle devam etti:

lkemiz su zengini deil. Bu sebep-le suyun iyi ynetilmesi gerekiyor. Buradan hareketle, sulama, atk su-yun artlmas ve ime suyu tesisleri-ne ilikin uzun vadeli planlamalar ya-pld. Devlet Su leri, 2008 yl ban-

dan itibaren yapt almalarla 636 adet tesisi iletmeye ald. En fazla suyun tarma harcand bilgisinden hareketle damla sulama gibi modern sulama tekniklerini hayata geirerek, daha az suyla daha fazla alan sulu-yoruz.

Orman ile su i iedir. Bu sebeple, ormanlarn yangnlarn zararlarndan korunmas maksadyla son teknoloji rnleri kullanarak bir yangn erken uyar sistemi gelitirdik ve kullanyo-ruz. Nehir ve gllerde suyun kalite-sini her dakika lyoruz. lkemizin 271 plaj ve marinasna mavi bayrak verildi.

Suyun ayn zamanda temiz enerji kayna olduunu vurgulayan Bakan Erolu, u anda kurulu gc 14 bin megavat olan hidroelektrik santralle-rinin bu potansiyelini 5 yl iinde 40 bin megavata tamay planladklarn anlatt.

Birok insan iin su, musluu a-

tnda akp giden bir eydir diyen Erolu, suyun musluklara kadar ge-tirilmesi srecinde harcanan emein ok byk olduunu syledi.

Erolu, Trkiyenin su kltrn en st dzeye ulatrm bir lke oldu-unu belirterek, Bunun en nemli gstergesi de Trk mteahhitlerinin yurt dnda bu alanda kazandklar baarlardr dedi.

BM Gda ve Tarm Organizasyonu Direktr Jacques Diouf

BM Gda ve Tarm Organizasyonu Direktr Jacques Diouf da forumun lkelerin su konusundaki bilgi ve be-cerilerini paylamalar adna nemli bir alma olduunu ifade etti.

Diouf, gelecekte su sknts yaan-masnn nne geilmesi iin lkele-rin bir an nce suya ynelik alt yap almalarna hz vermesi gerektiini syledi.

Dnya Su Forumuakanlar Konferans

Su ForumununSu Forumunun Ardndan Ardndan


Dnya Su Konseyi Bakan Loic Fa-uchon

Dnya Su Konseyi Bakan Loic Fa-uchon da forumun suyu olmayan, suya ulaamayan insanlarn sesini duyurduu bir platform olduunu ifa-de etti.

Forumun, devlet byklerinin katl-myla siyasi bir nitelik kazandn da vurgulayan Fauchon, nsan onurunu ilgilendiren suyu ayn zamanda bir in-san hakk olarak da gryoruz. Birey-sel bir haktr, kolektif haktan farkldr diye konutu.

5. Dnya Su Forumu Genel Sekreter Yardmcs Ahmet Mete Saati

5. Dnya Su Forumu Genel Sekreter Yardmcs Ahmet Mete Saati, foru-mun imdiye kadar gayet baarl iler-lediini ifade etti.

Suya ilikin etkin kararlar alnmasn beklediklerini belirten Saati, Foru-mun suya ilikin sorunlarn zmn-de ciddi bir yolu amasn temenni ediyoruz. Bu forumun ardndan dn-yada yoksulluun nlenmesi ve su sorunlarnn zmlenmesi iin yol alacak diye konutu.

5. Dnya Su Forumu Bakanlar Sreci Bakan Sumru Noyan

5. Dnya Su Forumu Bakanlar Sreci Bakan Sumru Noyan da suyun tm insanlarn ve medeniyetlerin hayat kayna olduunu vurgulayarak, eko-sistemler iin vazgeilmez olduunu syledi.

Nfus art, kontrolsz kentleme ve g gibi unsurlarn su kaynaklar ze-rinde bask yarattna iaret eden Noyan, suya ilikin tm paydalarn uyum stratejileri gelitirmeleri gerek-tiini ifade etti.

5. Dnya Su Forumuu Kapsamnda mzalanan Bakanlar Bildirisi

5. Dnya Su Forumu kapsamnda d-zenlenen Bakanlar Konferans sonun-

da imzalanan Bakanlar Bildirisi akland.

Bildiride Bakanlar; Gndem 21 ve Johannesburg Eylem Planndakiler de dahil olmak zere, su ve sanitas-yon konusunda uluslararas dzeyde kabul edilmi hedeflere ulamada, ulusal hkmetlerin stlendikleri n-ceki taahhtlerini bir kere daha teyit ettiklerini, Birlemi Milletler Srd-rlebilir Kalknma Komisyonunun ka-rarlarn, su, su kullanm, sanitasyon ve salkla ilgili ok tarafl anlamalar kabul ettiklerini belirttiler.

Bildiride, su gvenliinin salanmas ihtiyacn bildiklerini ifade eden ba-kanlar, bu hedefe varmak iin tm kresel deiikliklere su ynetiminin adaptasyonunu ilerletmek ve her se-viyede ibirliini gelitirmenin hayati olduu kansnda olduklarn vurgula-d.

Bakanlar dnyann; nfus art, g, kentleme, iklim deiiklii, lle-me, kuraklk, evresel bozulma ve arazi kullanm ile ekonomik ve bes-lenme deiiklikleri gibi hzl ve daha nce rnei bulunmayan kresel deiikliklerle kar karya bulunul-duunu hatrlattklar bildiride, Binyl Kalknma Hedeflerine erimekte ve sosyo-ekonomik kalknma iin uygun seviyedeki su gvenliine ulamakta zellikle Afrika gibi dnyann eitli yerlerine zg zorluklar bildiklerini ifade etti.

Su Forumunun Ardndan


5. Dnya Su Forumu Bakanlar Konferansna katlan bakanlar ve he-yet bakanlar, u grleri paylatk-larn kaydetti:

Binyl Kalknma Hedefleri gibi ulus-lararas dzeyde kabul grm he-deflere ulamak ve gvenli ve temiz suya, sanitasyona eriimi, salkl ve temiz ekosistemler iin uygun politi-kalar ve her seviyede yeterli mali kay-naklar salayarak, mmkn olan en ksa srede iyiletirme abalarmz arttracaz. Srdrlebilir kalknma erevesinde, su ile ilgili kresel zor-luklar zmeye kararlyz.

Hzla artan nfuslar ve deien tke-tim kalplarn dikkate alarak, yeterli gdann srdrlebilir retimini ger-ekletirmek, zellikle krsal alanlar-da yaam standartlarn iyiletirmek ve uluslararas kabul grm kalkn-ma hedefleri ve dier ilgili uluslara-ras anlamalarla tutarl ve uyumlu olarak yoksulluk ve al ortadan kaldrmak iin, uygun ekilde, sulama ebekeleri kurma ve tarmda yamur suyundan yararlanma da dahil olmak zere; su talep ynetimini ve tarm iin su kullanmnn retkenliini ve etkinliini iyiletirmeye, bunlarn yan sra, tarmsal retkenlii arttrmaya ve suyu korumaya gayret edeceiz.

Kresel deiikliklerin su kaynaklar, doal hidrolojik sreler ve ekosis-temler zerindeki etkileri konusun-daki yaklamlarn ve tm sektrlerin yzey ve yer alt sularnda yaratt kirlilii nlemek iin abalarn g-lendireceklerini ifade eden bakanlar, su sknts ekilen blgelerde, deniz suyunun artlmas ve atk sularn ye-niden kullanm iin temizlenmesi amacyla yatrm yapma ve bu yat-rmlarn srdrlebilir ve finanse edi-lebilir olmas iin teknolojik destek ve bilgi salama gereksinimini dikkate alacaklarn vurgulad.

Silahl atmalar zamannda su kay-naklarnn, su alt yaplarnn ve ev-

renin korunmasn amalayan ulusla-raras hukuka sayg gstereceklerini ve gerekli olmas durumunda, bunu daha da gelitirmek iin ibirlii ya-pacaklarn belirten bakanlar, kresel deiikliklerin olas etkilerini ngr-mek ve ortadan kaldrmak iin snr tesi, ulusal veya blgesel planlar ve programlar gelitirmeye, uygulama-ya ve daha da glendirmeye kararl olduklarn kaydetti.

Taknlar ve kuraklk da dahil olmak zere doal ve insan kaynakl afet-leri nlemek ve karlk verebilmek iin almaya kararl olduklarn ifade eden bakanlar, su izleme sistemlerini iyiletirmek ve yararl bilgilerin, kom-u lkeler de dahil olmak zere, tm ilgili nfuslarn serbest kullanmna ak olmasn salamak iin abalaya-caklarn belirtti.

5. Dnya Su Forumu Kapsamnda Enerji in Su, Su in Enerji Konulu Bakanlar Toplants Yapld

evre ve Orman Bakan Prof. Dr. Veysel Erolu, 5. Dnya Su Forumu erevesinde dzenlenen Enerji in Su, Su in Enerji konulu Bakanlar Toplantsnn alnda yapt ko-numada, su ile enerjinin birbirinden

ayrlmaz yapk kardeler gibi oldu-unu dile getirerek, suyun srdrle-bilir gelime iin son derece nemli olduunu syledi.

Suyun ayn zamanda gda ve ener-ji retiminde nemli rol oynadn, tabii evrenin btnlk ve srdrle-bilirliini, hayat kalitesini belirlediini dile getiren Erolu, suyun toplumsal ve ekonomik geliimde de merkezi bir ilev grdn kaydetti.

Bakan Erolu, yatrmlarda byme ve yoksulluun azaltlmas iin ng-rlen yerel, blgesel ve ulusal hedef-lerde suyun nemli bir ncelie sahip olduunu vurgulayarak, Su geliimi ve ynetimi, katlmc bir yaklamla ele alnmal ve kullanc, planlamac ve karar verici birimler, almalarn her aamasna dahil edilmelidir. Su, te-mel bir insani haktr. Suyun ynetim, kullanm ve datm adalet, srdr-lebilirlik ve eitlik esaslar erevesin-de yrtlmelidir diye konutu.

Su kaynaklarnn gelitirilmesinin, Trkiyenin ekonomik bymesinde de nemli bir paya sahip olduunu ifade eden Erolu, sulama projeleri sayesinde, sadece yamur suyu ile alnan rnn neredeyse 7 kat fazla-snn elde edilebildiini anlatt.

Erolu, ekilebilir arazilerin yzde 21inden elde edilen zirai gelirin,


gayrisafi yurt ii haslann neredeyse te birine karlk gelerek, ekonomi-nin ok nemli bir parasn olutur-duuna dikkati ekerek, hidroelektrik projelerinden ylda 46 milyon kilovat saat yenilenebilir enerji elde edildii-ni bildirdi.

evre ve Orman Bakan Erolu, he-deflerinin, Trkiyenin su ve toprak kaynaklarn gelitirmek, ayn zaman-da hidroelektrik potansiyeli kullan-mak olduunu ifade ederek, szle-rini yle srdrd:

Trkiyede 130 milyar kilovat saat-lik bir hidroelektrik potansiyeli vardr. Ancak bugn iin 46 milyar kilovat saatlik bir ksm kullanlmaktr. Bunu gelitirmek maksadyla 2003 ylnda Su Kullanm Anlamas Ynetmelii adyla bir ynetmelik hazrladk. Yani zel sektrn nn atk. Bu ekil-de zel sektrden u ana kadar bin 500 akn hidroelektrik santral ku-rulmas iin mracaat var. Bunlarn bir ksmnn u anda projesi yaplyor, bir ksmnn inaat sryor. Bu ekil-de yakn bir gelecekte potansiyelimi-zin byk bir ksmn kullanacaz. Bin 500 hidroelektrik santrali iin yakla-k 23 bin 500 megavatlk bir kurulu g ortaya kacak, ayn zamanda 70 milyar kilovat saatlik bir enerji reti-lecektir. Trkiye iin bu, gerekten byk alm olmutur. nk bunu zel sektr adeta yap-ilet-devret

esasna gre yapacak, yani 49 yla kadar ina etmek suretiyle iletecek, elektriini serbest piyasada satabile-cek ve bylece sudan enerji elde et-mi olacaz.

Bakan Erolu, gemite Trkiyede elektrik kullanmnn son derece snr-l olduunu, bundan 10 yl nce ylda kii bana kullanlan elektrik enerji miktarnn bin 500 kilovat saat iken, bugn dnya ortalamas olan yaklak 2 bin 500 kilovat saatin yakalandn kaydetti.

Avrupa ortalamasnn 5 bin kilovat saat olduunu bildiren Erolu, Bu dikkate alnrsa Trkiyede hala yap-lacak ok enerji santrali olduu orta-dadr dedi.

Erolu, szlerine yle devam etti:

Maalesef enerjide lkemiz byk l-de da bamldr. lkemizin ener-jisinin yzde 57si doal gaza baml doal gaz evrim santralleri ile sa-lanmaktadr. Yaklak yzde 20-25i ise suya baml olarak hidroelektrik enerjiden devredilmektedir. Geri ka-lanlar da normalde kmre dayal santrallerden salanmaktadr. lke-mizde u anda hibir nkleer sant-ral mevcut deildir. Nkleer santral kurulmas ynnde bir ihale dosyas hazrlanmtr. Sadece tek bir firma mracaat etmi olup bu konuda a-

lmalar devam etmektedir.

Fransa evre Bakan Borloo

Fransa evre Bakan Jean Lois Borloo da dnyada son dnemlerde yerel enerji konusunun nem kazandn syledi.

Afrika gibi suyun yetersiz olduu l-kelerde enerjiye de ihtiya olduuna iaret eden Borloo, bu tr lkelerde sivil toplum rgtleri, meslek kuru-lular, merkezi ve yerel ynetimler bir araya getirilerek su konusunda or-tak alma yapldn kaydetti.

Kosova evre ve Alan Planlama Ba-kan Mahir Yaclar

Kosova evre ve Alan Planlama Ba-kan Mahir Yaclar da su konusunda dnya lkelerinin zellikle de komu lkelerin i birliinin ok nemli oldu-unu syledi.

Enerji tasarrufu konusunun Kosovada yeni yeni renildiini ve projeler ya-plmaya yeni balandn ifade ede-rek, rzgar ve gne gibi alternatif enerjiler konusunda bir projeleri bu-lunmadn belirtti.

Muhammed Quaseem

Afganistan st Dzey Su Aratrmala-r Danman Muhammed Quaseem de lkesinde tarlalarn sava sebebiy-le ok zarar grdn, buna bal olarak gda retiminin yarya dt-n anlatt.

Quaseem, Afganistann kalknma stratejisinde suyun ok nemli ol-duunu, lkenin hedeflerine ulaa-bilmesi iin gerekli altyap kurma ve yeterince su stoklamak zorunda bu-lunduklarn dile getirerek, konuda uluslararas destek ve i birliine ihti-yalar olduunu vurgulad.

Enerji iin Su, Su iin Enerji Ba-kanlar Toplants Kapan

Enerji iin Su, Su iin Enerji konu-


lu Bakanlar Toplantnsn kapann-da konuan evre ve Orman Bakan Veysel Erolu, 5. Dnya Su Forumu erevesinde gerekletirilen toplan-tnn yararl getiini syledi.

Erolu, suyun gcnden elde edilen hidroelektrik enerjinin temiz, yeni-lenebilir, kresel iklim deiikliinde kullanlabilecek en nemli enerji ol-duunu belirtti.

Bakan Erolu, barajl hidroelektrik santrallerinin birok faydas olduu-na iaret ederek, elektrik sarfiyatnn belli mevsimlerde ve gnn belli sa-atlerinde pik yaptn ve bu saatlerde hidroelektrik santrallerin hemen dev-reye girdiklerini vurgulad. Bu barajla-rn ok amal kullanlabildiini, ime suyu, sulama suyu gibi ok byk faydalarnn bulunduunu dile getiren Erolu, zellikle biriktirmeli olanlarn nehirlerdeki debileri dengelediini kaydetti.

evre ve Orman Bakan Erolu, Trkiyede hidroelektrik santrallerin nehre brakt su konusunda tart-malar yaandn, hatta idari mahke-melere mracaatlar olduunu, baz hidroelektrik santrallerin iptalinin dahi gndeme geldiini belirterek, zellikle nehir santrallerinde, neh-rin yatana braklacak su miktarnn ciddi ekilde ele alnmas gerektiini, oradaki ekolojik hayatn devam a-sndan bunun bir zaruret olduunu bildirdi.

Enerji Tasarrufu

Enerji tasarrufuna nem verilmediini ifade eden Erolu, eski pompa istas-yonlarnn verimliliinin ok dk ol-duunu, bunlarn mutlaka yenilenme-si gerektiini belirterek, Trkiyede pek ok yere su iletmek iin pompal sulama yapldn, pompalarn ve-riminin dk olmas halinde enerji kaybnn meydana geldiini vurgula-d.

Erolu, Sulamada eer ileri teknolo-jiler kullanmazsak lzumsuz bir mali-yet ve enerji kaybna sebep olmakta-dr. Btn sulamalarda ileri teknolo-jilerini yani az su kullanan damlamal sulama sistemlerini tercih etmek gerekir. Bunu mecbur hale getirmek gerektii kanaatindeyim dedi.

stanbulun engebeli bir ehir olmas sebebiyle baz tepelerine su iletmek iin pompa kullanldn, bunun da byk enerji kayplarna sebep oldu-una dikkati eken Erolu, enerji ta-sarrufu salamak iin yeni bir sistem kurduklarn syledi.

Erolu, enerjinin byk ksmnn snmak iin kullanldn, binala-rn s izolasyonunun yaplmasnn ok nemli olduunu kaydederek, Trkiyede orman kylerinde evlere gne kolektrleri koyduklarn, sn-mak veya scak su elde etmek iin ormandan odun kesilmesinin engel-lendiini bildirdi.

Bakan Erolu, konumasna yle de-vam etti:

Su ve enerji konusunda atlmas gereken en nemli admlardan biri, kurumsal yapnn glendirilmesi ve ayn zamanda bir takm salkl mev-zuatn ortaya konulmasdr. Bunu yapmak gerekir ki i adamlar emin bir ekilde hidroelektrik santralleri alannda yatrm yapsn. Birok lke

mevcut elektrik potansiyelini kulla-namyor. Trkiyede u anda yzde 40lardayz. Baz lkelerde su bol fakat kullandklar potansiyel yzde 20-25lerde. Bunu artrmak iin o lkelerin hukuki yaplarn, mevzuat dzenlemeleri yapmalar gerekir ki i adamlar emin bir ekilde oraya yat-rm yapsn. Genellikle suyu bol olan lkelerde para az. Yeni finans model-leri ortaya konmal, yap-ilet-devret uygun sistemlerdendir.

Trkiyede bu konuda rnek bir uy-gulama yapldn, bu uygulamann zellikle Tacikistan, Afganistan ve Kosovada kullanlabileceini dile ge-tiren Erolu, ok byk bir potansi-yel geliti, 1500den bykl kkl santrallere mracaat var. zel sekt-rn potansiyelinin bu iin iine sokul-mas, mevzuatta bir takm dzenle-meler, kurumsal yap glendirilmesi ile bu konuda hzl bir ekilde adm atabilirsiniz dedi.

Bakan Erolu, 5. Dnya Su Forumu Kapsamnda Konuk Bakanlarla kili Grmelerde Bulundu evre ve Orman Bakan prof. Dr. Veysel Erolu, 5. Dnya Su Forumu kapsamnda stanbulda bulunan ko-nuk bakanlarla ikili grmelerde bu-lundu.


Bakan Erolu, srasyla ran Enerji Ba-kan Perviz Fattah, Singapur evre ve Su Kaynaklar Bakan Yacoob brahim, Etiyopya Su Kaynaklar Bakan Aswaf Dingamo Kame, spanya evre Krsal ve Deniz Bakan Elena Espinosa Man-gana ve Banglade Su Kaynaklar Ba-kan Chandra Sen ile grt.

Erolu, ikili grmelerle alaka-l yapt aklamada 5. Dnya Su Forumunun ok byk faydalar ol-duunu ifade ederek, u ana kadar yaplan su forumlarnn en by oldu dedi.

stanbulda yaplan forumda ocuk forumu, genlik forumu ile kadnlarla ilgili oturumlar gibi yenilikler de yapl-dn anlatan Erolu, foruma 163 yabanc toplam 263 parlamenterin katldn bildirdi.

Erolu, foruma 155 lkeden st sevi-yeden olmak zere toplam 192 lke-den katlmlar olduunu hatrlatarak, Gerekten bu muhteem bir forum oldu. Forum ve sergiye katlanlarn says 33 bin kiiyi geti diye konu-tu.

Bundan nceki forumlara katlmn en fazla 18-20 bin civarnda gerekleti-ini dile getiren Erolu, stanbuldaki foruma ou yabanc 1286 kaytl basn mensubunun itirak ettiini de syledi.

Bakan Erolu, forum kapsamnda parlamenterler oturumunun yan sra belediye bakanlar oturumunun da gerekletirildiini, belediye bakan-lar dzeyinde katlmn 200 civarnda olduunu bildirdi.

Cumhurbakan Abdullah Gln emirleriyle forumun alnda mini bir Devlet ve Hkmet Bakan-lar Zirvesinin yapldn hatr-latan Erolu, yarn da Bakanlar Deklerasyonunun yaymlanacan, bununla ilgili hazrlklarn yapldn kaydetti.

Erolu, stanbul Mutabakatnn da byk lde imzalandn, ehirlere

salkl yeterli miktarda su teminine dair stanbul Su Mutabakatnn su tarihine geeceini ifade etti.

evre ve Orman Bakan Erolu, ko-nuk lkelerin bakanlarnn, su konu-sunda tecrbeli olduu iin Trkiye ile ibirliini daha da gelitirmek iste-diklerini, yardm ve eitim konusunda karlkl ikili ibirlii anlamalar imza-lanmasn talep ettiklerini syledi.

Uluslararas ibirliini gelitirmeye gayret ettiklerini ifade eden Erolu, bugn ok sayda yabanc bakanla ikili grmelerde bulunduunu anmsa-tarak, Bu kadar ok yabanc bakann randevu talebinin olmasn, lkemizin tannmas, kalknmas ve ibirliini gelimesi asndan fevkalade nemli gryorum dedi.

evre ve Orman Bakan Prof. Dr. Veysel Erolu, Hrvatistan, Ukrayna, Katar, Msr, Moolistan ve Nijerden gelen konuk bakanlarla yapt gr-melerde ise ilgili bakanlklarla yap-lacak ortak almalar ve ibirlii ko-nular ile Trkiyenin Devlet Su leri Genel Mdrl araclyla Afrika lkelerine yapt yardm almalar-nn ele alndn ifade etti.

Trkiye, bu forumdan ok gzel is-tifade etti. stanbulda 30, 40 hatta 60 bin kiilik ok byk bir organi-zasyonlarn baaryla yaplabileceini gsterdi dedi.

Foruma katlanlarn, bundan son-

ra forum dzenleyecek lkelerin bu tay amasnn zor olduunu dile getirdiklerini anlatan Erolu, unlar kaydetti:

Grtm lke bakanlar, Trkiye ile ikili ilikilerin gelitirilmesinin fay-dal olacan, Trkiyenin ok byk bir lke olduunu, yldznn parlad-n ok ak bir ekilde dile getirdi. Forum, Trk mteahhitlerin gcn de grmeleri asndan ok nem-li bir alm olacak. Yeni potansiyel alanlar, yeni i alanlar douyor. nk gelen insanlar karar vericiler, bakanlar, mstearlar, belediye ba-kanlar. rnein rdnde bir Trk irketi 1 milyon dolarlk bir su temin ii ald. Nijer ile ilgili almalar yap-lyor. Etiyopya, Sudan, Ukrayna, Hin-distan, Endonezya taleplerde bulunu-yor. imkanlar douyor. Forumun, stanbulun tantmna da ok byk katks oldu. Forumda ou yabanc bin 286 basn mensubu grev ald. Medya, forumdaki yksek teknolojiyi btn dnyaya yanstt.

stanbul Bykehir Belediyesinin ok byk bir baarya imza attn ifade eden Bakan Erolu, forumun yapld kongre ve kltr merkezinin bitirilmesinde gsterdii gayretin tak-dir edildiini syledi.

Bakan Erolu, Avrupann en bykle-ri arasnda yer alan Stlce Kongre ve Kltr Merkezinin stanbul iin byk bir kazan olduunu dile getirdi.


Mlga evre Bakanl ile Milli Eitim Bakanl arasnda imza-lanan evre eitimi konularnda yaplacak ibirlii protokol erevesin-de 1999-2000 retim ylndan itibaren Ankarada Uygulamal evre Eitimi Pro-jesi balatlmtr.

Sz konusu proje bu gne kadar Ankara merkez ve ilelerinde 360 ilkretim oku-lunda; evre ve Orman Bakanl Eitim ve Yayn Dairesi Bakanl koordinasyo-nunda, Ankara Valilii l Milli Eitim M-drl, evre ve Orman l Mdrl ve Ankara Bykehir Belediyesi evre Ko-ruma ve Kontrol Dairesi Bakanl ibirli-inde baarl ekilde uygulanmaktadr

Bu kapsamda proje okullarnda retmen ve rencilere evrenin nemi, orman, bitki ve hayvan varlklarnn korunmas, evre kirliliinin nlenmesi ve olumlu t-ketim alkanlklarnn kazandrlmas ko-nularnda grsel ve basl materyaller des-tei ile eitim almalar yaplmaktadr.

Ayrca proje okullarnda geri kazanlabilir atklar deerlendirilmek zere kaynan-da ayr ayr toplanmakta, evre keleri hazrlanmakta, yeillendirme almalar

yaplmakta ve eitli yarmalar dzen-lenmektedir. Ayrca her yl yaplan tren-lerle dereceye giren okullar dllendiril-mektedir.

2008-2009 retim ylUygulamal ev-re Eitimi Projesi kapsamnda yer alan okullarda, 21 Mart Dnya Ormanclk Gn etkinlikleri erevesinde Orman-larmz ve Faydalar, Orman Yangnlar, Erozyon ve lleme, Fidan Dikimi ko-nusunda eitim almalar ile fidan dikim uygulamalar, tiyatro enlikleri ve teknik geziler dzenlenmitir..

2008-2009 Uygulamal evre Eitimi Projesinde bulunan 20 lkretim okulu idareci ve retmenleri ile Bakanlmz 22. katnda yaplan toplantda Uygulama-l Eitim Projesi tantlm ve almalara balanmtr. Belirli tarihlerde okullarm-za yaplan ziyaretlerle proje devam et-mitir.

Proje kapsamnda Bu yl projeye alnan 20 lkretim Okulu rencilerin bir ksm 25-28 Kasm 2008 tarihlerinde Mamakta bulunan Kat Atk Depolama alanlarn gezme imkan buldu. Yaklak 600 ren-cimiz toplanan plerin nasl lke ekono-

misine geri kazandrldn uygulamal olarak grme imkan bulmulardr.

Uygulama evre Eitimi Projesi balad-ndan itibaren devam eden okullarda uzman personellerce verilen eitimde 2008 - 2009 ylnda 20 okulumuzdan yaklak 4.000 renci eitime katlm ve ayrca proje dndan eitim talebinde bulunan 6 okulumuzdan yaklak 800 -rencimize eitim verilmitir.

Bilgilerini Yartrdlar

Uygulamal evre Projesi Eitimi projesi kapsamnda 2008-2009 retim ylnda projeye dahil olan 20 lkretim okulu arasnda 08 Nisan 2009 tarihinde ev-re konulu dll bilgi yarmas dzen-lenmi ve finale 4 lkretim Okulumuz kalmtr.

Finale kalan okullarmz; Aydnlkevler ..O, Vildan Nurettin Demirer ..O, Batkent ..O, Kamil Ocak ..O. ol-mutur. Final yarmas 23 Mays 2009 Cumartesi gn TRT Ar Stdyosunda GAP TV de saat : 10,30 da canl olarak yaynlanmtr. Yarma sonucunda yedek sorular dahil btn sorulara doru yant

2008-2009 RETM YILI

UYGULAMALI EVRE ETMPROJESNN

Haber: Semih EYDA Fotoraf: Kemal T. UYGUR

ARDINDAN


veren Batkent ..O ve Kamil Ocak .. okullar arasnda kura ekmi ve kura sonucunda Birinci Batkent .. okulu olarak belirlenmitir, kinci Ka-mil Ocak ..O, nc Vildan Nu-rettin Demirer ..O ve Drdnc Aydnlkevler ..O oldu.

Yarmaya katlan evreci ocukla-rmza dlleri programda taktim edilmi olup, baarl almalarda bulunan idareci ve retmenlere de baar plaketleri verilmitir.

Projeye katlan okullarmza 23-27 Mart 2009 tarihlerinde Panayr Sanat Merkezi ocuk Tiyatrosunun Akll Sincap adl oyunu sergilen-mi ve yaklak 2.000 rencimiz cretsiz olarak izlemilerdir. Bunun dnda salon imkanlar bulunan baz okullara tiyatro grubu gnderilmi-tir.

Ayrca proje okullarmza sedir, karaam, m.servi, akasya, ide ve hlamur aalar okullarmza kadar gtrlp teslim edilmitir. Belirli tarihlerde yaplan Fidan Dikme en-likleri ile de evreci ocuklarmz aa dikme mutluluuna ulamtr.

BU OKUNUN ADI EVRE

2008 2009 retim yl Uygulama-l evre Eitimi Projesi kapsamnda bulunan okullarn almalar, olu-turulan deerlendirme kurulunca incelenmi, ilk e giren okul ile mansiyon dllerinin verilecei okul tespit edilmitir. Ayrca en ok atk toplayan bir okul dllendirme-

ye layk bulunmutur. Ayrca proje kapsamnda Su Konulu Resim Ya-rmas dzenlenmi ve dereceye giren renciler de dl kazanmaya hak kazanmtr.

5 Haziran Dnya evre Gn kapsa-mnda, 10 Haziran 2009 aramba gn projeye dahil okullarn katlm ile Stz Orman i Dinlenme yeri Turan GNAY Toplant Salonun-da bir dl treni dzenlenmitir. Tren sayg duruu ve stiklal Mar-nn ardndan T.C. evre ve Or-man Bakanl Eitim ve Yayn Da-iresi Bakan Enver KURGUN al konumas ile balad. Kamil Ocak ..O rencisi Beyza ZAYDINn okuduu iirden sonra Kamil Ocak ..O rencisi Serta YKSEL ve Sincan Cumhuriyet ..O ret-menlerinden Saliha EKin konu-malar ile program devam etti. Daha sonra Ankara Bykehir Belediyesi ev.Kor.Kont. Dairesi Bakan Hati-ce AKGL, l evre Orman Mdr Haluk ZDER ve T.C evre ve Or-man Bakanl Mstear Yardmcs Musa DEMRBA 5 Haziran Dnya evre gnnn anlam ve nemi ile ilgili konumalarn yaptlar.

Konumalarn ardndan Vildan Nu-rettin Demirer .. Okulunun hazr-lad Mardin Yresi halk oyunu gs-terisini sundular.

2008-2009 Uygulamal evre Eitim Projesi kapsamnda dl alan okul-larmzn aklanmas ve dllerinin verilmesi etkinlie katlan evrecileri olduka heyecanlandrd.

UYGULAMALI EVRE ETM PROJES KAPSAMINDA SU KONULU RESM YARIMASI SONULARI;3. SINIFLAR1. RZGAR UAROLU (ABDLKADR YZBAIOLU ..O ETMESGUT)2. AHMET ALKA( NAZIM AKAN ..O ALTINDA) 3. TANYEL ORAMAN ( KARAPREK ..O ALTINDA) 5. SINIFLAR1. DLARA AKBUNAR ( KEREN MECDYE ..O) 2.SARP YAIZ ELKEL( ZYAGLKALP ..O YENMAHALLE) 3. EYLL BANYOCU (ORAN PERHAN NAN ..O ANKAYA) 8. SINIFLAR1. SEMANUR KILI (MALAZGRT ..O SNCAN )2. GZEM TOPCUOLU (GLTEN KSEMEN ..O ANKAYA)

3. CANSU CAYMAZ (GLHANE ..O KEREN )dl alan baarl okullarmz ise yledir;

ANKARA L EN EVREC LKRETM OKULLARI YARIMASINDA; 1.Sincan Cumhuriyet ..O2.Sincan l Genel Meclisi ..O3.Keiren Kamil Ocak ..O

MANSYON DL ALAN OKULLARIMIZ;HAYMA HATUN ..O (ALTINDATEMEN KALMAZ ..O (ANKAYA)EHT PY.V. BRAHM OBAN ..O (YENMAHALLE)EN OK ATIK TOPLAYAN OKUL YARIMASINDA;1.Ky Hizmetleri ..O ankaya



Orman alan azalyor deniliyor. Trkiye, son 30 ylda orman varln oaltan nadir lkelerdendir diyen Erolu, 30 yllk periyotta orman ala-nnn yaklak 1 milyon hektara, or-man varlnn ise 900 milyon met-rekpten 1 milyar 300 bin metre kpe ykseldiini ifade etti.

Orman alan ve varlnn artrlmas konusunda almalarn srdn belirten Erolu, Orman Genel M-drlnn teknolojinin kullanm anlamnda da dnyann nde gelen kurumlarndan biri olduunu belirtti.

Yangnla mcadele, orman varlnn kontrol gibi a-lmalarda, Orman Genel Mdrlnn teknolojinin en ileri imknlarn kullan-dna dikkati eken Erolu, teknoloji anlamnda komu lkelere de yardmda bulu-nulduunu anlatt.

Ormanlarn kresel sn-mayla mcadelede en nemli silah olduunu vur-gulayan Erolu, yle de-vam etti:

Bu sebeple, komu lkelerdeki yangnlarn sndrlmesi nokta-snda da biz varz. Grcistanda, Makedonyada yangnlara mda-hale edip, kontrol altna alnmasn-da da biz varz. Kiraladmz hava aralarnn buralarda da kullanlma-sna ilikin szlemelere maddeler koyduruyoruz. Tekilatmz, orman yangnlarnda baarldr. Ancak re-havete kaplmak doru deil. Yanan alanlar 1 yl ierisinde aalandr-maya ynelik planlar yapyoruz. Bu-nun en gzel rnei, Antalya-Taal

yangndr. Bu blgeyi yangna daya-nkl aalarla aalandrdk.

Geen yl 420 bin hektarlk alan-da aalandrma ve rehabilitasyon almas yapacaktk, bu almay rakam 463 bin hektara ykselterek tamamladk. Bu yl da hedefimiz, 500 bin hektar. Ben orman tekila-tnn bu rakam yakalayacana ina-nyorum.

Orman Genel Mdr Osman Kah-veci de tekilatn, orman kaynak-larnn en etkin ekilde korunmas

misyonuyla hareket ettiini syledi.

Kahveci, orman kaynakla-rnn en salkl ekilde va-tandan hizmetine sunul-masna ynelik almalara ncelik verdiklerini belirte-rek, Bugn, Trk orman tekilat, Orta Asyadan Orta Douya ve Balkanlara kadar her yere tecrbesini aktaracak noktaya gelmitir ve aktarmaktadr dedi.

evre ve Orman Bakan Prof. Dr. Veysel Erolu, Orman tekilatnn kuruluunun 170. yl dnm dolaysyla, TOBB Ekonomi ve Teknoloji niversitesi Konferans Salonunda dzenlenen merasime itirak etti.

Bakan Erolu, merasimde yapt konumada tekilat grevlilerini alkanlklar ve fedakrlklarndan dolay kutlad.

SK Genel Mdrl yapt dnemde, Orman Genel Mdrlnn almalarn hayranlkla izlediini anlatan Erolu, naat fakltesini kazanmasaydm, orman mhendislii okumak istiyordum dedi.


Orman yangnlar, Trkiye gibi Akdeniz iklim kuanda olan lkelerde tabii bir olgudur. Orman yangnlarnda sadece aalar deil, biyolojik eitlilik ve ekosistem de zarar grmektedir.

Yangnla birlikte atmosfere salnan karbon gaz dolaysyla sera etkisi olumakta ve bu da kresel snma ve iklim deiikliini hzlandrc bir etken haline gelmektedir.

lkemizin zellikle Kahramanmaratan balayp Akdeniz ve Ege sahil blgele-rinden stanbula kadar uzanan 1.700 kmlik ky bandnn 160 kmlik ksm yangnlar asndan en riskli blgeyi oluturmaktadr. Buna gre ormanla-rmzn yaklak %60na tekabl eden 12 milyon hektarlk ksm yangna ok hassas blgelerde yer almaktadr.

lkemiz, orman yangnlar ile m-cadelede; blgesinde en baarl lkedir. Orman yangnlarnda zarar gren alanlarn baka maksatlarla kullanmna ke-sinlikle izin verilmemekte, bu alanlar hzla yeniden orman-latrlmaktadr.

lkemizdeki orman yangnla-r ile mcadele evre ve Or-man Bakanl Orman Genel Mdrlndeki Yangn Harekat Merkezinden yrtlmektedir.

Orman yangnlar ile hzl ve etkin mcadele kapsamnda ormanlar ie-

risinde evre ve Orman Bakanlnca gerekletirilen almalar:

Orman yangnlar ile mcadelede hzl ve etkin mdahale etmek, yang-na mdahale srelerini ksaltmak iin Yangn Ynetim Sistemi Kurulmutur. Bu sistem ile lke genelinde hava ve yer aralar birimlerimizce ayn anda izlenip ynlendirilebilmektedir.

lkemizdeki orman yangnlarnn % 79u 0-400 m rakmdaki sahil kesi-minde kmaktadr. Bu alanlarda yer-leim merkezlerinin ve yangn mev-siminde nfus hareketlerinin youn olmas, ormanlar zerindeki basky artrmakta ve yangn kma ihtimalini ykseltmektedir. Bu alanlar gzetim ve denetim altna almak amacyla, Grmeye Dayal Orman Yangn Bul-ma ve zleme Sistemi Projesi uygula-maya konmutur. Bu proje ile duman

balangcndan 10-25 saniye iinde bulunmakta, Yangn Ynetim Merkez-lerine alarm gnderilmektedir. Bl-gede havann kritik olduu gnlerde ayn anda 7-8 yangn kabilmektedir.

Bu yangnlara mdahale etmedeki ncelik sras bu sistemle kolayca be-lirlenip, lzumsuz hava ve yer arac gnderilmesi engellenmektedir.

Orman yangnlar ile mcadelede en nemli e, eitim ve bilinlendirme-dir. nk yaplan istatistiklere gre yangnlarn k sebeplerinin banda insanlarn ihmal ve dikkatsizlii gel-mektedir. %5-9 orannda ise orman yangnlar tabii sebeplerden kaynak-lanmaktadr. zellikle scak yaz aylar orman yangnlar bakmndan byk risk tamaktadr. Bu sebeple btn kurum ve kurulular ile vatandalara nemli grevler dmektedir.

Vatandalarn yapmas gerekenler:

Piknik yapmak iin yaklan atein dikkatle ve tamamen sndrlmesi,

Ormana snmemi sigara, izmarit veya kibrit atlmamas,

Anz yaklmamas,

ocuklarn atele oynamasna izin verilmemesi,

Orman iinde ya da yaknnda p veya otlarn yaklmamas,

Ormanda bir duman veya ate g-rldnde hemen, cretsiz orman yangn ihbar hatt, 177nin aranmas ve durumun bildirilmesi, gerekmek-tedir.

D i k k a tD i k k a t !!Yaz Scaklar Balyor...Yaz Scaklar Balyor...

Orman Yangnlarna Orman Yangnlarna

28 evre ve nsan 2009/1 Say:7628282 evevre r ve nsan 202009/1 SaS y:76

2003 ylndan itibaren evre mev-zuatnda %250lik bir artla, 32 olan dzenleme says 110a ka-rlmtr.

En nemli evre problemlerinden biri olan kat atklarn dzenli de-polanmas konusunda yaplan a-lmalarla 2003 ylnda sadece 15 olan kat atk dzenli depolama tesisi says 2008 ylnda 34e -karlmtr.

Hazrlanan Kat Atk Eylem Plan ile 2012 ylna kadar bu says 130a ykseltilerek 50 milyon kiinin atklar dzenli ekilde bertaraf edilecektir.

Ambalaj Atklarnn Kontroll Ayr-trlmas Ynetmelii hazrlanm-tr. 2003 ylnda 350 bin ton olan geri kazanlan ambalaj at mik-tar, 2008 ylnda 2,5 milyon tona karlmtr. Toplama ve ayrma tesisi says ise 28den 145e yk-seltilmitir.

Salk kurulularndan kaynaklanan

atklarn sebep olabilecei tehli-ke risklerinin ortadan kaldrlmas iin taplan almalar neticesinde 2003 ylna kadar 4 adet olan d-zenli bertaraf tesisi says 21e yk-selmitir.

Su kirliliinin nlenmesi mak-sadyla sanayi ve belediyelerde kanalizasyon ve atksu artma tesisi almalar hzlandrl-mtr. 2002 ylnda 145 atksu artma tesisi ile hizmet edilen be-lediye says 248 iken, 2008 yl iti-bariyle 205 artma tesisi ile hizmet edilen belediye says 419a ula-mtr. Belediyelerin atksu artma tesislerinin lke ihtiyalarna uy-gun nceliklerde yaplmasn sa-lamak iin bir Atksu Artma Eylem Plan hazrlanmtr. Yaplan plan-lamalarda atksu artma tesisi ile hizmet verilen nfusun toplam be-lediye nfusuna oran 2010 yln-da %73e, 2012 ylnda ise %80e ulamas hedeflenmektedir. Bu hedeflere ulaabilmek iin atksu artma tesislerinin su havzalarna

evre ve Orman Bakanl

almalaralmalar (2003-2008)15 yl boyunca srncemede kalan evre Kanunu gnmz ihtiyalarn karlayacak ekilde yeniden dzenlenerek evre hakk birok gelimi lkeden daha ada bir yaklamla ele alnmtr. lk defa evreye Kar lenen Sular Trk Ceza Kanunu kapsamna alnmtr.

29evre ve nsan2009/1 Say:76 29evre ve nsan2009/1 Say:76

gre planlanmasna balanm, bu erevede 6 havzada Havza Ko-ruma Eylem Plan almalar ta-mamlanmtr.

Atk Yalarn Kontrol Ynetmelii ile 2008 ylndan itibaren Belediye-lere konutlardan kullanlm kzart-malk yalarn toplanmas ykm-lln getirilmitir.

AB mktesebat uyum almalar kapsamnda Tehlikeli Kimyasallarn thalat ve hracat Tz ile Kalc Organik Kirleticiler Tzne uyum almalar devam etmektedir.

Grlt kirlilii konusunda 2008 yl itibaryla AB direktifi de dikkate al-narak yaymlanan evresel Grlt Ynetmelii ile sorumlu kurum ve kurulular net olarak belirlenmi, grlt kontrol iin uluslarara-s evre politikalaryla paralel bir strateji tespit edilmitir. Bu strateji dorultusunda ncelikle ehirlerde havaalan, otoyol, demiryolu gibi nemli grlt kaynaklar civarn-da grlt haritalar karlacak, daha sonra grlt eylem planla-r hazrlanarak, grlt paneli ve benzeri uygulamalara geilecektir. 2014 ylna kadar nfusu 250 bi-nin zerindeki yerleim alanlarnda grlt haritalar ve eylem planlar tamamlanm olacaktr.

Atk ynetimi konusunda nem ve-rilen bir baka balk ise hava kirlili-inin nlenmesidir. Hava kirliliinin nlenmesi ve solunabilir temiz bir hava iin; 1986 ylndan beri uy-gulanmakta olan Hava Kalitesinin Korunmas Ynetmelii, Avrupa Birlii direktifleri de dikkate alna-rak deitirilmi ve kirlilik kaynakla-r (snma, sanayi, motorlu tatlar) ve yakt kalitesi dikkate alnarak 2003-2008 yllar arasnda 4 adet yeni ynetmelik hazrlanm, proje-ler yaplm ve hava kalitesi lm a sistemi kurulmutur. Bugn hava kalitesi srekli takip edilen 81 ilimize ait yaplan lmleri, in-ternet zerinden evre ve Orman

Bakanl web sayfasnda 24 saat boyunca izlemek mmkndr.

Kresel iklim deiiklii ile m-cadele almalarna ulusal ve uluslararas lekte nem veril-mitir. Kresel bir sorun olan ik-lim deiiklii ile mcadele ba-lamnda lkemiz 24 Mays 2004 tarihinde Birlemi Milletler klim Deiiklii ereve Szlemesine (BMDS) taraf olmutur. BMDS kapsamndaki en nemli taahht-lerimizden birini yerine getirmek amacyla ilgili Bakanlklarla birlikte evre ve Orman Bakanl klim Deiiklii I. Ulusal Bildiriminin hazrlanmasn koordine ederek UNDP ve GEFin finansman des-teiyle klim Deiiklii Birinci Ulu-sal Bildirim Raporu hazrlanm ve Birlemi Milletler klim Deiiklii ereve Szlemesi Sekretaryas-na ubat 2007de gnderilmitir. Kyoto Protokolne taraf olun-mas iin Bakanlar Kurulu karar TBMMye gnderilmi, ilgili ko-misyonlarda grldkten sonra Genel Kurul gndemine alnmtr. Atk sektrne ynelik olarak, n-celikle atklarn kaynanda azaltl-mas, geri kazanlmas, dzenli de-polanmas ve oluan depo gaznn enerjiye dntrlmesi alma-lar yaygnlatrlmaktadr.

evre Dzeni Plan; dengeli ve s-rekli kalknma amacna uygun ola-rak ekolojik ve ekonomik kararlarn bir arada deerlendirilmesini sala-mak zere ekolojik, biyolojik, eko-nomik, sosyal ve mekansal veriler kullanlarak ve koruma-kullanma dengesi gzetilerek kirliliin olu-madan nce nlenebilmesi ve salkl evrenin oluturulmasna ynelik; tarm, turizm, konut, sa-nayi, ulam ve benzeri genel arazi kullanm kararlarnn ve bu kararla-ra ilikin politika ve stratejilerini be-lirlendii ve alt lekli planlar yn-lendiren st lekli fiziki planlardr.

2003 yl itibariyle lkemizin %5inde evre Dzeni Plan var-

30 evre ve nsan 2009/1 Say:7630 evre ve nsan 2009/1 Say:76

ken, bugn lkemizin yars evre Dzeni Planna kavumutur. 2012 ylna kadar tamamlayacamz bu stratejik planlar, toprak kaynaklar-mzn doru ekilde kullanmn he-deflemektedir.

lkemizin %27,2si ormanlarla kapl-dr. Ancak bu ormanlarmzn %50si iyiletirmeye muhtatr. Hedefimiz ormanlarmz en ksa srede iyile-tirmektir.

2003 ylndan beri ormanlarn iyi-letirilmesi ile aalandrma ve erozyon kontrol almalarnda byk bir hamle gerekletiril-mektedir. 2002 ylnda 79.000 hek-tar aalandrma, erozyon kontrol, rehabilitasyon almas yaplrken 2008 ylnda bu miktar 4,5 kat artt-rlarak 400.000 hektara karlmtr.

Uluslararas Gda ve Tarm Tekilat (FAO) raporlarna gre, aalandr-ma almalarmzla dnya genelin-de en fazla aalandrma yapan ilk 10 lke iinde yer almay baarm-tr. Ancak bununla yetinilmemi, 2008-2012 yllarn kapsayacak ekilde Aalandrma ve Erozyon Kontrol Seferberlii Eylem Plan hazrlanarak faaliyete balanmtr. Bu eylem plan kapsamnda 20082012 yllar arasnda 2 milyon 300 bin hektar, dier bir ifade ile yak-lak olarak Trakya byklnde bir sahada aalandrma, erozyon kontrol ve ormanlarn iyiletirilme-si almas yaplacaktr. Milli Aa-landrma Seferberlii iin Trk Silah-l Kuvvetleri, Milli Eitim, Ulatrma, Salk, Sanayi Bakanl gibi pek ok kurum ve kurulula protokoller im-zalanmtr.

2002 ylnda 117 milyon adet fidan retilmekteyken, 2008 ylnda bu miktar 4 kat arttrlarak 400 milyon adede karlmtr.

2002 ylnda 2.199 hektar olan zel aalandrma miktar yaplan tevik ve destekler neticesinde 5 kat artt-rlarak 2008 ylnda 11.500 hektara karlmtr.

Saylar her geen gn artan Kent Ormanlar da bir taraftan ehirlerde karbon yuta vazifesi grecek, di-er taraftan da insanmz yaad yerin yan banda yeille bulutu-racaktr. Bu kapsamda 2003-2008 yllar arasnda 63 Kent Orman ku-rulmutur.

Dnyann her tarafnda ormanlar tehdit eden risklerin banda gelen orman yangnlar konusunda da byk ilerleme kaydedilmitir. Son 5 ylda yangna mdahale sresi 1 saatten 15 dakikaya indirilmitir. Orman yangnlar ile mcadele iin Kameral Yangn Takip Sistemi ku-rulmutur. Bu proje ile duman ba-langcndan 10-25 saniye iinde bulunmakta, Yangn Ynetim Mer-kezine alarm gnderilmektedir. Yer ekibi glendirilerek 600 olan ara-zz says ise 1100e karlmtr. Son 3 ylda 600 adet havuz ve su

toplama ukurlar oluturulmutur.

Btn kta Avrupasnda 12.000 bitki tr varken Trkiyede 11.000 bitki tr vardr. Bu bitkilerin 4 binden fazlas endemiktir. Yine btn kta Avrupasnda 80.000 hayvan tr varken Trkiyede 60.000 tr vardr.

lkemizin nemli doal ve kltrel kaynaklarnn korunmas maksadyla korunan alan ilan almalarna hz verilmitir. 2003 ylndan bugne kadar 6 Milli Park, 16 Tabiat An-t, 12 Tabiat Park ilan edilmitir. Bu sayede sadece 2873 sayl Milli Parklar Kanunu kapsamndaki ko-runan alanlarn toplam 1.026.218 hektara ulamtr. 6 ylda, plan ve almalar tamamlanan korunan alanlarn says, ilk Milli Parkn ilan edildii 1958 ylndan itibaren ge-en 45 yllk sredekinden tam 3 kat fazladr.

31evre ve nsan2009/1 Say:76 31evre ve nsan2009/1 Say:76

1958den 2003 ylna kadar 44 yl-da toplam 14 alan planlanmken; 2003-2008 yllar arasnda 35 alan planlanm olup, 8 alanda da plan almalar devam etmektedir.

lkemizde ilk kez Deniz Kaplum-baalar Rehabilitasyon Merkezi 2008 ylnda Mula Dalamanda kurulmutur. Dnyada nesli tken-mi olan ve sadece 40 adet olan Kelaynaklar, Urfa Birecikte oalt-larak 110 adete ulatrlm ve doal glerinin devamll salanmtr. Akdeniz kylarnda nesli tkenmek-te olan Akdeniz Foku Koruma Prog-ram baar ile srdrlmektedir.

Kresel iklim deiikliinin en fazla etkiledii sektrlerden biri olan su kaynaklar konusunda btn tarafla-rn ihtiyalarn dikkate alan entegre havza ynetimi anlayyla 457 tesis hizmete alnmtr. 124 adeti baraj

ve glet, 21 adeti ime suyu projesi olan tesislerden 90a yakn sulama tesisi olup, 600 bin hektar arazi sulu tarma kavuturulmutur.

me Suyu Eylem Plan ve Sulama Eylem Plan ile btn Trkiyenin su ihtiyac il il planlanmtr.

Temiz bir enerji olan su kaynakla-rnn enerji retiminde kullanlmas iin Su Kullanm Hakk Anlama-s Ynetmelii yrrle girmitir. GAP Eylem Plan ile zellikle sulama yatrmlarna hz verilmi, ilave kay-nak aktarlmtr.

lk olarak 2002 ylnda karlan Su-lak Alanlarn Korunmas Ynetme-lii 2005 ylnda revize edilerek AB Direktiflerine uyumlu hale getiril-mitir. Etkin bir koruma kullanma dengesini kurmak maksadyla su-lak alanlarmzda 25 adet koruma

blgesi belirlenmitir. 2003 ylna kadar 3 alanda yaplan sulak alan ynetim plan almalar 2008 yl itibaryla 15e karlmtr.

Kirlilik nedeniyle kaybedilen AB Ko-runan Alan A Snf diplomas ger-ekletirilen projeler sayesinde Manyas Ku Cenneti Milli Parknn A Snf Diplomas lkemize yeniden kazandrlmtr.

Su kaynaklarnn uluslararas lek-te deerlendirilmesi iin 5. Dnya Su Forumu, lkemizde yaplm-tr. 16-22 Mart 2008 tarihleri arasnda stanbulda dzenlenen 5. Dnya Su Forumu, corafi snr tanmayan su problemlerine kar birlikte hareket etmek iin iyi frsat salamtr. Dnyann en nemli su zirvesi olan Forumda su kaynaklar ve iklim deiikliine uyum konusu da btn ynleriyle bilimsel olarak ele alnmtr.

lke genelinde belirlenen 14 zel evre Koruma Blgesinde, 2002 yllna kadar 76 adet proje gerek-letirilmiken, 2008 yll itibaryla toplam 296 adet proje gerekle-tirilmitir. 6 ylda 3 adet kat atk dzenli depolama tesisi ve 6 adet transfer istasyonu tamamlanmtr.

Kresel iklim deiikliinin en

fazla etkiledii sektrlerden biri

olan su kaynaklar konusunda

btn taraflarn ihtiyalarn dikkate alan entegre havza

ynetimi anlayyla 457 tesis hizmete

alnmtr


Karadeniz ekosisteminin korunmas almalarn uygulanabilir bir sistem erevesin-de gelitirmek ve gerekli almalar Bkre Szlemesi uyarnca yapmak amacyla Karadenizin Kirlilie Kar Korunmas Komisyonu (Karadeniz Komisyonu) Daimi Sek-reteryas, Akit Taraflarn cra Organ niteliinde olup; her bir Karadenize kyda lkeden bir temsilcinin yer ald Karadenizin Kirlilie Kar Korunmas Komisyonuna destek salamak zere kurulmutur. Karadeniz lkeleri arasndaki koordinasyon stanbulda bulunan Daimi Sekretarya tarafndan yrtlmektedir.

Bakanlar Toplants


Bu balamda, 16 Nisan 2009 tarihinde Sofya - Bulgaristanda Karadeniz Komisyonu 21. Komisyonerler Top-lants, ardndan 17 Nisan 2009 tari-hinde Bakanlar Toplants dzenlen-mitir. Toplantya Karadenize kys olan 6 lkenin (Trkiye, Bulgaristan, Romanya, Ukrayna, Rusya ve Gr-cistan) evre Bakanlar katlm sa-lamtr. Komisyonerler Toplantsna Komisyoner sfatyla Mstearmz Sayn Prof. Dr. Hasan Z. SARIKAYA, temsilci olarak Deniz ve Ky Yne-timi Dairesi Bakanlndan evre Yksek Mhendisi Tlay SALMAN ve evre ve Orman Uzman Yardm-cs Erol AVU katlmtr. Bakanlar Toplantsna ayn heyetle beraber Sayn Bakanmz Prof. Dr Veysel EROLU katlm salamladr.

Sz konusu toplantlarda; Merkez Anlamas, Karakkenli Kirleticiler Protokol, Karadeniz Eylem Plan ve Acil Mdahale Plan onaylanm ve toplant sonunda Bakanlar Deklaras-yonu yaynlanmtr.

Avrupa Komisyonu (EC) Ge-nileme Genel Mdrl (DG Enlargement)nn, Teknik Yardm ve Bilgi Deiimi (Technical Assiss-tance Information Exchange Instru-ment) arac olan ve lkelere Avrupa Birlii (AB) mevzuatn uyumlatrma, uygulama ve yaptrmnda yardm-c olan TAIEX tarafndan, 6-8 Nisan 2009 tarihleri arasnda, talyann Roma kentinde dzenlenen, Deniz ve Ky Kirliliinin zlenmesi konu-lu TAIEX Eitimine, evre Ynetimi Genel Mdrl Deniz ve Ky Y-netimi Dairesi Bakanlndan Daire Bakan Veysel ASLAN, Ege ve Akde-niz ube Mdrlnden evre ve Orman Uzman Ahmet Rfat LHAN, evre ve Orman Uzman Yardmcs Mehmet AKINER ve evre ve Or-

man Uzman Yardmcs mer Z-TRK katlm salamlardr.

Barselona Szlemesi Eki Proto-kollerinden Gemilerden Kaynak-lanan Kirliliinin nlenmesi ve Acil Durumlarda Akdenizin Kirlenmesine Kar Mcadelede birlii Hakknda Protokol (2002 Protokol) Malta Hkmetinin desteiyle Maltada kurulmu olan, Acil Mdahale Bl-gesel Faaliyet Merkezi (Regional Marine Pollution Emergency Res-ponse Centre for the Mediterrenaen Sea) (REMPEC), tarafndan yrtl-mektedir.

Protokoln uygulanmas aamasnda her iki ylda bir dzenli olarak taraf lkelerin katlm ile Odak Noktalar Toplantlar yaplmaktadr.

9. REMPEC Odak Noktalar Toplan-ts 21-24 Nisan 2009 tarihleri ara-snda Maltada gerekletirilmitir.

Toplantnn balca alma konular aadaki gibidir;

-8. Odak Noktalarndan bugne ka-

dar yaplan almalarn tartlmas,

-2009-2011 yllarnda yaplmas

planlanan faaliyetlerin tartlmas,

-Gemilerden kaynaklanan kirliliin

nlenmesine ynelik ibirlii anla-

malar,

-Akdeniz Teknik alma Grubunun

faaliyetleri,

-MARPOL EK-Iin Akdenizde uygu-

lanmasna ynelik iyiletirmeler,

-EC/MEDA kaynakl Denizcilik Gven-

lii ve Gemilerden Kaynaklanan Kir-

liliin nlenmesi Projesi(SAFEMED)

kapsamnda yaplan almalar,

-Gemi Balast Sular Ynetimine ili-

kin almalardr.

Sz konusu toplantya Daire Ba-

kanlmzda grevli REMPEC Odak

Noktas Kimya Mhendisi Meryem

ASLAN tarafndan katlm salan-

mtr.


Refah seviyesinin tketimle l-ld modern toplumlarn yol at evresel ve sosyal etkiler, ulalan boyutun ciddiyeti asndan kresel dzeyde yeni po-litikalarn gelitirilmesi ihtiyacn orta-ya karmtr.

1992 ylnda Rioda gerekletiri-len BM (Birlemi Milletler) evre ve Kalknma Konferansnda sunulan raporda; srdrlebilir kalknmann uygulanabilir olmas iin gerekli tke-tim ve retim alkanlklar bakmn-dan ilgili deiimler ncelikli olarak ortaya konulmutur. 1997 ylnda Amsterdam Antlamas Avrupa Birlii bnyesinde Srdrlebilir Kalknmay ncelikli hedeflerden biri haline getir-mitir. 2002 ylnda Johannesburgta gerekletirilen Dnya Srdrlebilir Kalknma Zirvesinde ise Srdrlebi-lir Tketim ve retim (ST) Srdr-lebilir Kalknmann n koulu olarak kabul edilmitir

Srdrlebilirlik, yaam dngs zin-ciri, kaynaklarn etkin kullanm sr-drlebilir retim ve tketim yakla-m ierisinde ele alnmtr.

Srdrlebilir Tketim ve retim Yaklam

ST yaklamnda, evresel snrlar gz nne alnarak, doal hayata ve-rilen zarar en aza indiren yollar ara-nrken, dnyann kaynaklarn srd-rlebilir bir ekilde kullanan ekonomik bymeyi salamak olgusu vardr. Tketim, hem rn ve hizmetlerin kullanmn hem de doal kaynakla-rn; suyun, enerjinin, topran etkin kullanmn kapsamaktadr.

Blgesel Deerlendirmelerde; eko-nomik alt yap, kaynak ve enerji tke-timi, sera gaz emisyonlar, ekonomik gelimeler, refah ve artan ekonomik eitsizlik, hane halk tketim miktar, tketimin sosyo demografik eilim-ler ile olan ilikisi, evresel basklar hatta ekolojik ayak izleri bile srd-rlebilir retim ve tketim bal al-tnda deerlendirilmektedir.

Bu yaklam nedeniyle de ST, eko-nomik kalknmaya engel oluturma-makta, tam aksine i dnyasna yeni frsatlar da sunmaktadr. Enerji ve hammadde kullanm asndan re-tim srelerinin optimizasyonu, i-

letmelerde tasarruf salarken dier taraftan Avrupa Birlii (AB) ierisinde srekli byyen bilinli tketici pazar asndan da rekabete ynelik avan-tajlar salamaktadr.

Srdrlebilir bir gelimenin salana-bilmesi iin uygulamaya ynelik stra-tejilerin oluturulmas gerekmekte-dir. Uygulamaya ynelik gelitirilecek stratejiler; ekonomi, toplum ve evre balklar ile birlikte dier evresel faktrleri de iermektedir.

Srdrlebilir retim ve Tketim ko-nusu Avrupa Komisyonu evre Ge-nileme Merkezinde de lke ekono-milerine katk salayabilecek nemli frsatlar biiminde deerlendirmek-tedir. Bu kavram etkin ekonomi yak-lamnda enerji ve kaynak temininde nemli frsatlar yaratmakta olup ge-lien ekonomilerde evresel bask-larn azaltlmas, tketim anlaynn deiimi, ekonomik geliimde hem evresel hemde ekonomik boyutta nemli katklar salamaktadr.

ST yaklam ile ekonomik faaliyet-ler; kaynak kullanm, enerji miktarla-r veya yaymlanan kirlilik miktar ile

Ayen SATIR

ed ve Planlama Genel Mdrl evre Envanteri Dairesi Bakanl

evre Ajans ubesi Mdrl

ekil:1 Doal Kaynaklar Srdrlebilir Tketim ve retim: Daha iyi rnler

Ham maddelerin Ynetimi ve Kullanm

evre yaklaml teknoloji

sektrnde daha dayankl ve temiz

retim

Daha iyi retim ve Hizmetler

Daha Bilinli Hanehalk Tketimi

Daha Bilinli Kamu Tketimi

Srdrlebilir Tketim ve retim (ST)


karlatrlmakta, verimsizlik, ar kullanm rneklerinin olumsuz ev-resel etkilerinin nemi ortaya konul-maktadr.

ST konusunda oluturulabilecek politikalar ile yaam dngs zinciri aadaki yaklam ile ifade edilebilir.

Yaam Dngs Zinciri

Yaam dngs yaklam, srdrle-bilir retim ve tketim kavramlarnn temelini oluturmakta olup, tm ya-am dngs ierisinde bir retimin ekonomide brakt etkinin hem sos-yal hem de evresel etkilerini ortaya koymaktadr.

Yaam dngsel bir yaklam madde ve enerjinin mrleri boyunca kulla-nmyla gerekleen olumsuz evre-sel etkileri saptar ve bunlarn nemini belirler.

Doal Kaynaklarn Srdrlebilir Kul-lanmna ilikin AB Tematik Stratejisi ise; bir rnn tm yaam dng zin-ciri ierisinde etkilerinin, bir evresel ortamdan bir baka ortama geii ile olumsuz evresel etkilerinin nasl n-lenebilecei zerinedir.

Yaam dngs yaklamnda, bir retim meteryalinin geri dnm, ham madde karm ve enerjinin elde edilmesi ile balamakta olup madde ve enerji retimi, paketleme sreci ilem dalmnn bir paras-dr. Ekonomik gstergeler ierisinde ticari ve endstriyel sektrler asl fa-aliyet alanlar ierisindedir.

Tketici tarafndan kullanlmak zere ortaya konan mal ve hizmetler sr-drlebilirlii salayabildii mddet-e yaam dngsnn bir paras haline gelmektedir. Bu dnce yeni-den kullanm, geri kazanm ve yaam

dngs zinciri ile paralellik tamak-tadr. Avrupa Komisyonunun finanse ettii, Ortak Aratrma Merkezinin gerekletirdii rnlerin evresel Etkisi (EIPRO) projesi, yaam dn-glerinin tamamna gre deerlen-dirildiinde ve AB-25e ynelik top-lam tketim iinde, en fazla evresel etkiye sahip olan rn ve hizmetleri belirlemitir. Avrupa Birlii alma-larnn deerlendirmesi en yksek yaam dngs etkisine sahip olarak tketim kategorilerini barnma, gda ve iecekler; zel ulam biiminde saptamtr.

Isnma ve scak su, elektrikli ev alet-leri ve yap ileri dahil olmak zere, tketim alanlar hep birlikte evresel etkilerin % 70 ila % 80nine, tketim harcamalarnn ise % 60na karlk gelmektedir.

Srdrlebilir retim ve Tketim -Srdrlebilir Endstri Politikalar zerine bir eylem plan, 4 Aralk 2008 tarihinde Avrupa Komisyonu tarafn-dan onaylanm ve son halini alm-tr. Eylem plannda;

Daha iyi retim

Daha akll tketim

Daha dayankl retim

Kresel boyutta eylem

ile snflandrlmaktadr. Bunlarn bir ksm, retimin geri dnm sala-maya imkn verecek boyutta plan-lanmas amacn tamaktadr.

rnlerin yaam dngs zincirinde desteklenmesi, rn geliimlerinde sreklilik, pazar almalarn da daha iyi retim ve akll tketim alkanlk-lar ile birlikte dnlmesi gereklilii ortaya konulmaktadr.

Uygulama da yaam dngsnn salanmas; ekonomik tevikler, standartlar, etiketleme mekanizmla-rnn oluturulmas, yeil kamu ihale-si, gnll dzenlemeler ve payda-larn katlm ile gerekleebilecektir.

ekil 2: Eko-yenilik (Atk-Geri Dnm Mevzuat Dngs)

Plan

Toplama

Doal Kaynaklar

Yeniden Kullanm Geri Dnm Geri Kazanm

Datm

malat / retim

Kullanm


ST eylem plan btncl bir yakla-m gerektirmektedir. Eylem plan ierisinde ise; ekolojik plan, enerji snflamas ve ekolojik snflama di-rektifleri yer almaktadr. ST yakla-mndaki daha iyi retim kavram Ekolojik planlama direktifi altnda incelenmektedir. Uygulama ltleri ise minimum gereksinimlerin belir-lenmesi, evresel performans kriter-leri, ihtiyalarn ve ltlerin srekli gncellenmesi biimindedir.

ABde teknolojik ilerlemeler, rn standartlarnn iyilemesi standart ev ve mutfak aletlerinin verimliliin-de iyilemelere yol amtr (ekil 3). Yine de aydnlatma ve elektrikli ev aletleri iin konut bana toplam elektrik tketimi ylda % 1,5 orann-da artmaktadr. Bunun balca sebe-bi ise, fazla standart ev aleti ve yeni elektrikli cihaz mlkiyetidir. Klima niteleri balca sorundur. Toplam konut saysndaki ylda % 0,8lik art, ev aletleri iin elektrik kullanmnda 2,3 orannda yllk bir arta yol a-maktadr.

Srdrlebilirlik

Kaynaklarn srdrlebilir kullanm iin, kaynak gereksinimi ve ekosis-temlerin retken kapasitelerinin ko-runmas nemlidir.

retimde srdrlebilirliin artrl-mas, retim verimlilii asndan iyi-leme yeniliki teknik ve ynetimsel yaklamlar ile evrenin daha iyi iz-lenmesi ve kontroln gerektirmek-tedir.

Kaynaklarn srdrlebilir ynetimi-ne ynelik ihtiya, evresel etkilerin ekonomik kalknma ile ilikisi bak-mndan ayrlrken, retimdeki eko-verimliliinin artrlmas AB politika gndeminde nemli yer tutmaktadr. AB balamnda, bu radikal bir adm deil, srmekte olan bir politika ge-litirme srecinin bir parasdr. Poli-tika, 1980 yllarnda alt seviye tekno-lojilerden, 1990larda daha nleyici

evresel stratejilere gnmzde ise retim ve hizmetlerin btn bir ya-am dngs ierisinde etkilerinin azaltlmas aamasna kadar pozitif ynde bir deiim izlemektedir.

Srdrlebilir retim ve Tketim kavram ierisinde endstri, gda, konut, ulam nemli ve incelenmesi gereken balklardr.

Bir ok lkede kirlilik ve kaynak yo-unluu endstriyel alt sektrlerde (ya, gaz , metal ve yiyecek gibi en-dstrilerde) endstriyel retimin s-tnln ortaya koymaktadr.

ncelikli endstriyel sektrler; elik ile demir d metal imalat, kok k-mr imalat, rafine petrol rnleri, nkleer yaktlar, kimyasallar, kimya-sal rnler, insan yapm elyaf ile i-mento ve cam gibi metal d mineral rnlerdir.

Karlatrma amacyla, en byk evresel etkiye neden olan ncelikli tketici rnleri arasnda gda ve ie-cek (et ve et rnleri ile bunlar takip eden st rnleri), zel ulam (o-unlukla zel arabalar) ve barnma (inaat, enerji ve stma) gibi konular yer almakta olup bu balklarn k-malatif etkileri evresel bozulmalara neden olmaktadr.

Sonu ve Deerlendirme:

Srdrlebilir retim ve Tketim yak-lam srdrlebilir sosyal beklentiler ile paralellik gstermektedir. Bu ko-nuda Avrupa da bu yaklam destek-leyen eylem planlar, gstergeler ve hedefler ortaya konulmaktadr. Bu ko-nuda Unep/Wuppertal Institute Col-laborating Centre on Sustainable Con-sumption and Production merkezleri gibi enstitlerce kresel boyutta ortak planlar hedefler ve etkiler saptanmaya allmaktadr. Bu enstitlerce birok projeler balatlm yaplan projeler, yaam dngs zinciri ierisinde geri dnm ve ekonomik gelimeye pozitif katk salamak yaklam al-tnda yrtlmektedir.

Endstriyel tesislerde kaynak kulla-nm ve kirlilik konusundaki verile-rin sistematik olarak ulusal dzeyde toplanamad gerei ile karlal-maktadr Endstriyel tesislerde gve-nilir verilerin varl, evresel ynetim asndan politika salayc mekaniz-malarda etkilidir.

lkemiz, Avrupa Birliine giri sre-cinde, 1 Mays 2003 tarihinde Avru-pa evre Ajansna tam ye olmutur.

Avrupa evre Ajans, evre politika-sn gelitirme, benimseme, uygula-

ekil 3 Doal kaynaklarn kullanmndan bu kaynaklarn yeniden kullanmn ortaya koyan yaam dngs zinciri.

Natural Resources: Doal Kaynaklar Incineration and Landfilling: Atk Yakma ve depolama Recovery: Geri Kazanm Extraction of Raw Materials: Ham madde kartlmas Recycling of Materials and Components: Madde ve Bileiklerin Geri Dnm Design and Protection: Tasarm ve retim Packaging and Distribution: Ambalajlama ve Datm

Naturel Resources: Doal KaynaklarIncineration and Land lling: Atk Yakma ve depolamaRecovery: Geri KazanmExtraction of Raw Materials: Ham madde kartlmasRecycling of Materials and Components: Madde ve Bile-iklerin Geri DnmDesing and Portection: Tasarm ve retimPackaging and Distribution: Ambalajlama ve Datm


ma ve deerlendirme alannda, a-lanlar ve kamu iin nemli bir bilgi kaynadr Amac ise ; AB ve ye lkelere evreyi iyiletirmek, evre konusunda yer alan ilgili hususlar ekonomik politikalarla btnletir-mek ve srdrlebilirlik ynnde ilerlemelere yardmc olmaktr. Ay-rca, Avrupa evre Bilgi ve Gzlem An (EIONET) koordine etmektir.

Avrupa evre Ajans ve Avrupa Konu Merkezi Srdrlebilir retim ve T-ketim konusunda 2009-2013 ylla-r arasndaki alma plannda, ST uygulamasnn desteklendii ulusal politika giriimlerini, stratejik eylem planlarn, kurumsal altyap ve ulus-lararas ibirliini salamaya ynelik hedefler ortaya koymutur.

Bu kapsamda AAnn 2009 alma plan ierisinde yer alan ST konu bal, AAna ye lkelere de ge-rekli altyapnn salanarak; grev paylam, alnacak tedbirler ve giri-imlerin balatlmas ynnde zorla-yc olacaktr.

Bu yaklam lkemiz iin, ekonomik kalknma temelinde evresel koru-mann salanmas, sosyal sorumlu-luk erevesinde ulusal giriimlere katk salayacak nemli bir adm olacaktr.

Kresel ve kmlatif etkiler bir sebeb-sonu zinciri olarak anlalrsa, hem evre asndan etkili hem de uygun maliyetli politikalar belirlemek a-sndan pozitif katk salayacaktr.

retim sonras rnn bir yerden baka bir yere tanmas (ktalararas, lke, ehir) emisyona neden olmak-tadr. Tketim konusundaki insiya-

tifi, tketiciye brakmamak gerekir. lkemiz iin, Stratejik planlama ve hedefler belirlenmeli, eitim ve far-kndalk art salanmaldr. evreci kamu ihaleleri gibi artnameler hazr-lanabilir. Bu konuda yaplacak al-malar Ulusal ST stratejilerinin belir-lenmesi asndan balang olabilir.

Toplu tamalarda ulam bakmn-dan kolaylk salanmas, farkl KDV uygulamalar, evreci olana daha az vergi uygulamas ile karbon ticaret sisteminin getirilmesi gibi uygula-malar da tevik edici nitelikteki uy-gulamalardr. Parakendecilerle ev-resel performans etkileri artrlabilir. ehir planlamas evreci yaklamlar gznnde bulundurula

Çevre ve İnsan

Documents

Transcript of Çevre ve İnsan