�

Buletini informativ

ii

information Bulletin

ii

informativni Bilten

ii

Prishtinë, 2007

www.ks-gov.net

�

PËrmBaJtJa

1. Hyrja2. Prioritetet3. Zhvillimidhetranzicioninë

këndvështriminebarazisëgjinore

4. MekanizmatLigjor-KomentetpërProjektligjinePunës

5. AgjenciapërBaraziGjinoredhePartnerët

6. TëdhënastatistikoreqëtregojnëpariminemosdiskriminimitnëShërbiminCiviltëKosovës

7. InstitutiiKosovespërAdministratëPublike–IKAP

8. Raportipërnenin12tëPNDES

9. Baraziagjinorenëkëndvështriminevendimmarrësve

10. AktiviteteteMekanizmavepërBaraziGjinorenëKomuna,Ministri

11. Avokim,NdergjegjsimiTransferiiNjohuriveNgritjaeKapaciteteve

12. PërgjegjësiaeQeverisësëKosovësdheKonventa“CEDAW”

13. AktiviteteteOJQ-ve“KomitetiiGravepërMbrojtjenetëDrejtavetëNjeriut”Obiliq,OJQ“SHE-ERA”Gjakovë

14. StatistikatGjinorenëVendimmarrjeKKPejë

15. UdhëzimiAdministrativNR.2007/03MasatpërArritjeneBarazisëGjinorenëInstitucioneteAdministratësPublikegjatëvitit2007-MSHP

SaDrŽaJ

1. Uvod2. Prioriteti3. Razvoj i tranzicija sa aspekta

ravnopravnostipolova4. Zakonski mehanizmi-

Komentari o Nacrta zakona oradu

5. Agencija za ravnopravnostpoloviipartneri

6. Statističkipodacikojipokazujunačelo nediskriminacije uKosovskojpolicijskojslužbi

7. Institut Kosova za javnuadministraciju–IKJA

8. Izveštajočlanu12PNDES9. Ravnopravnost polova sa

gledištadonosiocaodluka10. Aktivnosti mehanizama za

ravnopravnost polova uopštinama,ministarstvima

11. Zaštita,PodizanjesvestiPrenosznanjaPodizanjekapaciteta

12. Odgovornost Vlade Kosova iKonvencija“CEDAW”

13. Aktivnosti NVO-a “ Komitetžena za zaštitu ljudskihprva” Obilić, NVO “ŠE-ERA”Djakovica

14. Prospekat–PEĆ15. Administrativno uputstvo

br.. 2007/03 Mere zaostvarivanje ravnopravnostipolova u institucijama javneadministracije tokom 2007-MJS

Content

1. Introduction2. Priorities3. Development and transition from

thegenderequalitypointof view4. Legalmechanisms–Commentsto

theDraftLawonLabour5. Gender Equality Agency and

Partners6. Statistical data showing the

principle of non-discrimination intheKosovoCivilService

7. Kosovo Institute of PublicAdministration-KIPA

8. ReportonArticle12of PNDES9. Genderequalityfromthedecision-

makerspointof view10. Activities of the Mechanisms on

Gender Equality in MunicipalitiesandMinistries

11. Avocation, awareness-raising,transfer of knowledge, capacitybuilding

12. Responsibilitiesof theGovernmentof Kosovo and the “CEDAW”Convention

13. Activities of the NGO “WomenCommittee on Protection of Human Rights”, Obiliq, NGO“SHE-ERA”Gjakova

14. Leaflet–PEJA15. Administrative Instruction No.

2007/03 on Measures to AchieveGenderEquality inInstitutionsof PublicAdministrationduring2007-MPS

�

Hyrje

i. mandati i agjencisë për Barazi Gjinore

Zyra për BaraziGjinore (ZBGJ) ështëthemeluar në bazë të rregullores sëUNMIK-ut2004/18,ecilamenjëmandatgjithëpërfshirëszbatondhemonitoronimplementimin e Ligjit për BaraziGjinore, në mënyrë që të inkurajojarritjen e barazisë gjinore në Kosovë.Medatë1Shtator2006mevendimineQeverisëZyratransformohetnëAgjencipër Barazi Gjinore, e cili funksiononkrahasmekanizmavepërpromoviminebarazisëgjinoresi:ZyrapërQeverisjetëMirë,KëshilliNdërministrorpërBaraziGjinore –Zyrtaret për Barazi Gjinorenë Ministri dhe Komuna si dhe Njësiapër Barazi Gjinore pranë Institucionittë Ombudspersonit, po ashtu Agjenciapër Barazi Gjinore bashkëpunon mesektorëtpërBaraziGjinorenëkuadërtëSHPK-sëdheTMK-së.

Prioritetet e agjencisë për Barazi Gjinore-objektivat-aktivitetet

ABGjkaidentifikuarkatërprioritetenëmënyrë që të implementojë detyrat qëdalinngamandatiisaj:

ngritja e kapaciteteve

-Objektiv: identifikimi dhe adresimi inevojavedhemangësivenëzhvillimine kapaciteteve profesionale tëmekanizmave institucional për barazigjinore.

Aktivitetet: organizimi i trajnimeve,prezantimevesidhedebatevepublike.

Pjesëmarrës/e: zyrtaret për barazi gjinore-nivelikomunaldheministror,përfaqësueseteOJQ-ve,shërbyesitciviletj.

Tematetrajtuaraireferohenintegrimittëparimevetëlegjislacionitnëkonteksttë barazisë gjinore gjatë hartimit tëstrategjive, politikave dhe programevetëqeverisënënivelqendrordhelokal

ndërgjegjësimi

-Objektiv: zhvillimi i kontakteve dhevizitavetëpunësnëterrenpërdiskutim

introduction

i. mandate of the agency on Gender equality

Gender Equality Agency GEA wasestablished with UNMIK RegulationNo.2004/18,whichhasacomprehensivemandate to implement and monitorthe implementation of the GenderEquality Law in order to encouragethe achievement of gender equality inKosovo. On 1 September 2006, witha Government Decision the Officewas elevated to the Gender EqualityAgency functioning as a mechanismfor the promotion of gender equalitybesides Office of Good Government,Gender Equality Inter-MinisterialCouncil, officersofGenderEquality inmunicipalitiesandlineministriesaswellastheOmbudsperson’sGenderEqualityUnit.Also,theGenderEqualityAgencycooperates with sectors of genderequalitywithinKPSandKPC.

Priorities of the Gender equality agency – objectives and activities

GEA has identified four priorities inordertoimplementthedutiesderivingfromitsmandate:

Capacity building

-Objective:identificationandaddressingthe needs and shortcomings in thedevelopment of professional capacitiesof institutional mechanisms on genderequality.

Activities: organization of trainings,presentationsandpublicdebates.

Participants: Gender equality officersat municipal and ministerial level,representatives of NGO’s, civil serviceetc.

Subjects addressed refer to theintegration of principles of legislationfromthegenderequalitypointofviewduring drafting of strategies, policiesandprogramsatcentralandlocallevel

raising the awareness

-Objective:developmentofcontactsandworkvisitsinthegroundfordiscussionon implementation of Gender EqualityLaw.

uvod

i. mandat agencije za ravnopravnost polova

Kanecelarija za ravnopravnost polova(KRP)osnovanajenapremaPravilnikuUNMIK-a2004/18,kojauzsveobuhvatnimandat sprovodi i nadgleda primenuZakona o ravnopravnosti polovau cilju da podstakne ostvarivanjepolne ravnopravnosti na Kosovu.1 septembra 2006 godine, odlukomVladeovakancelarijajetransformisanau Agenciju za ravnopravnost polovakoja funkcioniše uz mehanizme zapromovisanjepolneravnopravnostikaoštosu:Kancelarijazadobroupravljanje,Međuministarskisavetzaravnopravnostpolova-službenice za ravnopravnostpolova u ministarstvima i ipštinamakaoiJedinicazaravnopravnostpolovapri Instituciji Ombusmana, isto takoAgencija za ravnopravnost polovasarađujesasektorimazaravnopravnostpolovauokviruKPS-aiKZK-a.

Prioriteti agencije za ravnopravnost polova – ciljevi - aktivnosti

ARPidentifikovalaječetiriprioritetazaimplementacijuzadatakakojiproizilazeiznjenogmandata:

Podizanje kapaciteta

-Cilj:identifikacijaisagledavanjepotrebai nedostataka u razvoju profesionalnihkapacitetainstitucionalnihmehanizamazaravnopravnostpolova.

Aktivnosti organizovanje obuka,predstavljanjeijavnerasprave.

Učesnici/e:službenicezaravnopravnostpolova–opštinskihiministarskihnivo,predstavnice NVO-a, civilni službeniciitd.

Razmatrane teme odnose se naintegrisanje načela zakonodavstva ukontekstupolneravnopravnosti tokomizrade strategija, politika i programaVladenacentralnomilokalnomnivou.

Podizanje svesti

-Cilj: uspostavljanje kontakata i radnihposeta na terenu za diskusiju okoimplementacijeZakonaoravnopravnostipolova.

�

rrethimplementimittëLigjitpërBaraziGjinore

Aktivitetet: takime pune, prezantimedhediskutimenëministridhekomuna

Pjesëmarrës: zyrtaret për barazigjinore-niveli komunal dhe ministror,përfaqësueseteOJQ-ve,shërbyesitcivil,etj.

Temat:Funksionalizimiimekanizmaveinstitucional dhe instrumenteve ligjorepërintegrimineperspektivësgjinorenëzhvilliminekonomik,politikesocial.

avokimi

-Objektiv: organizimi i konferencavenë çështjet specifike të parapara nëProgramineKosovëspërBaraziGjinoredhe Strategjinë dhe Planin ZhvillimortëKosovës(prezantimidhediskutimiidraftevetëdokumentevestrategjike)

Aktivitetet: takime pune, prezantimedhediskutimenëministridhekomuna

Pjesëmarrës: Bordi i Grave DeputetetëKuvendit tëKosovës,Komisionipërpolitikatsociale iKuvendittëKosovës,zyrtaret për barazi gjinore-nivelikomunaldheministror,përfaqësueseteOJQ-ve,shërbyesitcivil,etj

Temat: Prezantimet e Projekt-ligjevetë komentuara nën perspektivengjinore, prezantimet e politikave të BEnë integrimin e perspektives gjinore,instrumentet ndërkombëtare kundërdiskriminimit të grave CEDAW,diskutime për masat afirmative përpërmirësimin e pozitës së gruas, nëpajtimineobligimeveprofesionaledhepersonale

transferin e njohurive dhe rrjetëzimin

– Objektiv: Shkëmbimi injohurivedheinformativedukezhvilluarrrjetinintelektualpërçështjetgjinore.

Aktivitete: Publikimet dhe plasimii rregullt i buletinit informativ,organizimi i takimeve të rregulltanë mes të përfaqësueseve më tëlartë të institucioneve vendore dhendërkombëtare me OJQ-të e grave,publikimiiinformatavengaterrenimeanëtëfletëpalosjeve,vizitavestudimore,emisionevenëmediatelektronike.

Activities: working meetings,presentations and discussions inministriesandmunicipalities

Participants: Gender equality officersat municipal and ministerial level,representatives of NGO’s, civil serviceetc.

Subject: Functioning of institutionalmechanisms and legal instruments forthe integration of gender perspectivein the economic, political and socialdevelopment.

avocation

-Objective: organisation of conferenceson specific issues envisaged in theKosovo Gender Equality Program andKosovoDevelopmentStrategyandPlan(presentationanddiscussionofstrategicdocuments’drafts)

Activities: working meetings,presentations and discussions inministriesandmunicipalities

Participants: Board of WomenDeputies of the Assembly of Kosovo,Parliamentary Committee on SocialIssues, officers on gender equality atministerial and municipal level, NGOrepresentatives,civilservants,etc.

Subjects: Presentation of commenteddraftlawsfromthegenderperspective,presentationofEUpoliciesonintegrationof gender perspective, internationalinstruments against discriminationof women CEDAW, discussion onaffirmative measures to improve thepositionofwomen,incompliancewithprofessionalandpersonalobligations.

transfer of knowledge and networking

– Objective: Exchange of knowledgeand information by developing andintellectual network on gender issues.Activities: Regular publication of theinformation bulletin, organisation ofregular meetings among the highestrepresentativesoflocalandinternationalinstitutions with Women’s NGO’s,publication of information from theground through leaflets, study visits,broadcastingonelectronicmedia.

Aktivnosti: radnisusreti,predstavljanjaidiskusijeuministarstvimaiopštinama.

Učesnici:službenicezaravnopravnostpolova – opštinski i ministarski nivo,predstavniceNVO-a,civilnislužbenici.

Teme:funkcionalizacijainstitucionalnihmehanizama i zakonskih instrumenataza integrisanje polne perspektive uekonomskom, političkom i socialnomrazvoju.

avokimi

-Cilj: Organizovanje konferencijaza specifična pitanja predviđenih uProgramu Kosova za ravnopravnostpolova i Strategiji iRazvnojnomplanuKosova (predstavljanje i diskutovanjeokonacrtastrateškihdokumenata).

Aktivnosti: radnisusreti,predstavljanjaidiskusijeuministarstvimaiopštinama.

Učesnici:BordženaposlanikaSkupštineKosova, Komisija za socijalne politikeSkupštine Kosova, službenice zaravnopravnost polova – opštinski iministarskihnivo,predstavniceNVO-a,civilnislužbeniciitd.

Teme : Predstavljanja nacrta zakonakomentarisanih sa perspektivepolova, predstavljanja politika EU-a u integrisanju perspektive polova,međunarodni instrumenti protivdiskriminacije žena CEDAW, diskusijeo afirmativnimmerama za poboljšanjepoložajažena,uskladusaprfesionalnimiličnimobavezama.

transfer saznanja i stvaranje mreže

– Cilj: Razmena znanja i informacijauz razvoj intelektualne mreže zapitanja polova. Ativnosti: Publikacijei redovno plasiranje informativnogbiltena, organizovani redovni susretaizmeđunajvišihpredstavnikadomačihimeđunarodnih institucija iNVO-a zažene,publikovanjeinformacijasaterenapomoču prospekata, studijskih poseta,emisijanaelektronskimmedijima.

razvoj i tranzicija sa aspekta ravnopravnosti polova

Diskriminatorske politike koje suvođenenaKosovu tokom1990 – 1999,

�

Zhvillimi dhe tranzicioni në këndvështrimin e barazisë gjinore

Politikat diskriminuese të ndjekura nëKosovëgjatëviteve1990–1999,bënëqëgratë kosovare të mënjanohen pothuajplotësisht nga skena formale politike.Ishte kjo një ndër arsyet që ato tëdominonin në skenën alternative dukeu organizuar në grupime shoqërore,organizatajoqeveritaredheformatëtjeratëorganizimittëshoqërisëcivile. Këtoformatëorganizimitushfrytëzuanpërtë organizuar aktivitete me karakter tëtheksuarpolitiksidhepërtëartikuluarkërkesa me ngjyrime politike siç ishinato për respektimin e të drejtave tënjeriut në një shoqëri ku diskriminimidhenëpërkëmbjanukndodhninveçpërndasigjinore.

Pas vitit 1999 në Kosovë u ndërmorëndhe u zhvilluan një varg politikash emekanizmashnëdrejtimtëpërmirësimittëpozitëssëgrave.Megjithëarritjetjotëvogla, pjesëmarrja e balancuar gjinorenë fusha të ndryshme të jetës dheveçanërishtnëprocesetvendimmarrëse,mbetet një sfidë me të cilën do tëpërballet shoqëria kosovare ashtu siedhe të gjitha shoqëritë në vendet eEvropësJuglindore.

Ligji për Barazi Gjinore është një ngainiciativatkryesoreligjvënëseqëtregonpër vullnetin e politik që insiston përpërmirësimin e pozitës së grave dhe earritjenebarazisëgjinorenëKosovë.

Në nivelin qendror, u themelua ZyrapërBaraziGjinore(ZBGJ)ecilavepronnëkuadërtëZyrëssëKryeministrit.NëbazëtërregulloressëUNMIK-ut2004/18,mandatiiZyrësështëimplementimidhemonitorimi iLigjitpërBaraziGjinore,krahas nxitjes së zhvillimit të barazisëgjinore në Kosovë. Zyra për BaraziGjinore transformohet në Agjenci përBarazi Gjinore me vendim të Qeverisësë Kosovës prej dt: 1 shtator 2006.Gjithashtunënivelqendrorfunksionojnëmekanizma dhe institucione të tjeraqë promovojnë barazinë gjinore dhembrojnë tëdrejtategrave, të tilla janë:Zyra Këshillëdhënëse për Qeverisje tëMirë,KëshilliNdërministrorpërBaraziGjinore,sidhenjësiaeBarazisëGjinoree Ombudspersonit. Ndërsa në nivelinlokalqënëvitin2003uemëruanzyrtaretpër barazi gjinore të cilët përkrahinpunëneKomitetevepërBaraziGjinorenëKomuna.

Të gjitha IPVQ-të dhe veçanërishtAgjencia për Barazi Gjinore janë

Development and transition from the gender equality point of view

Discriminatory policies applied inKosovoduring1990–1999,eliminatedKosovo women entirely from thepolitical and official scene. This wasone of the reasons for domination onthe alternative scene by organizingsocial groupings, non-governmentalorganisations and other forms oforganisationofcivilsociety.Theseformsof organisation were used to organiseactivities with an emphasized politicalcharacteraswellastoarticulatepoliticalrequirementslike:respectingofhumanrightsinasocietywherediscriminationandrepressionwerenothappeningonlyduetogenderdifferences.

After 1999 in Kosovo, measures wereundertaken and a number of policiesand mechanisms developed towardsthe improvement of women’s position.Withthese,notminorachievements,thebalancedgenderparticipationinvariousareasoflife,andinparticulardecision-making processes, remains a challengeto be faced by the Kosovo society aswellasforothersocietiesintheSouth-EasternEurope.

Gender Equality Law is one of themainlegislationinitiativesshowingthepolitical will for the improvement ofpositionofwomenandachievementofgenderequalityinKosovo.

At central level, we had theestablishmentofGenderEqualityOffice

učinile su da Kosovske žene buduodstranjeneskoropotpunosaformalnepolitičke scene. To je bio jedan odonih razloga da one dominiraju naalternativnoj sceni organizirajuči se udruštvenim grupisanjima, nevladinimorganizacijama i drugim oblicimaorganizovanja civilnog društva. Ovioblici organizovanja koriščeni su zaorganizovanje aktivnosti sa izraženimpolitičkim karakterom kao i zaartikulisanjepolitičkihobojenihzahtevakaoštosuzahtevizapoštovanjeljudskihprava u jednom društvu u kojemdiskriminacija i zapostavljanje nisu sedesilesamozbogpolnihpodela.

Nakon1999godinenaKosovupreduzetesu i vođenenizpolitika imehanizamau pravcu poboljšanja položaja žena.Uprkosnemalihrezultata, ravnoteženoučeščepolovauraznimoblastimaživotaa naročito u proecesima odlučivanja,ostaje izazov sa kojim če se suočitikosovskodruštvoistokaoisvadruštvauzemljamaJugoistočneEvrope.

Zakonoravnopravnostipolovajemeđuglavnim zakonodavnim iniciativamakoja pokazuje političku volju štoinsistira napoboljšanje položaja žena iostvarivanje ravnopravnosti polova naKosovu.

Na centralnom nivou, osnivana jeKancelarija za ravnopravnost polova(KRP) koja deluje u okviru Uredapremijera. Na osnovu pravilnikaUNMIK-a2004/18,umandatukancelarijeje implementacija i nadgledanjeZakona o ravnopravnosti polova,uporedosapodsticanjemrazvojapolneravnopravnosti naKosovu.Kancelarijazaravnopravnostpolovatransformisanaje u Agenciju za ravnopravnostpolova odlukom Vlade Kosova od 1septembra 2006 godine. Takođe nacentralnom nivou funkcionišu drugimehanizmi i institucije koji promovišuravnopravnostpolovaištitepravažena,a to su: Savetodavna kancelarija zaravnopravnostpolova,Međuministarskisavet za ravnopravnost polova, kao ijedinica ombusmana za ravnopravnostpolova. Na lokalnom nivou, još 2003godine imenovane su službenice zaravnopravnost polova koje podržavajurad komiteta za ravnopravnost polovauopštinama.

Sve PISU a naročito Agencija zaranopravnost polova su posvečene daravnopravnostpolovaintegrišuusvim

�

të përkushtuar që barazinë gjinoreta integrojnë në të gjitha politikatzhvillimore institucionale. Ne këtëkëndvështrim një nga obligimet emekanizmave institucional, (zyrtarevepër barazi gjinore në Ministri dheKomuna),ështëmonitoriminsistematikigjendjessëgravedheburravemeqëllimvlerësimin e efektivitetit të politikave,programevedhemasaveqëndërmerrenpërarritjenebarazisëgjinore.

Nejemitëvetëdijshëm,sekjoperiudhëtransitore e shoqërisë kosovare, dheveçanërishttranzicioniekonomik,kanësjellë efekte të ndryshme në jetën egrave dhe burrave në Kosovë. Kështu,varfëriadheniveliilartëipapunësisëikanëprekurmëshumëgratëseburrat.Gjithashtu të dhënat tregojnë se qasjae grave dhe burrave ndaj shërbimevepublike nuk është e barabartë. Për tëgjitha këto arsye vendimmarrësit nëpërgjithësi dhe IPVQ-të në veçanti,konsiderojnësenjëkuptimipërbashkëti kësaj çështje, konsensusi dhepartneriteti janë të rëndësishme përhartiminepolitikaveefikasepërarritjene barazisë gjinore sipas standardevendërkombëtare dhe për ecjen përparadrejt komunitetit Evropian në të cilinduamtëintegrohemi.

Qeveria e Kosovës ka hartuardokumentin “Strategjia e PlanitZhvillimor të Kosovës 2007-2015”(SPZHK)ecilaparaqetrrugënqëduhetndjekurpërarritjeneobjektivaveqëkanëtë bëjnë me zhvillimin ekonomik dheshoqëror tëKosovës, sidheplotësiminedetyrimeveqëBashkimiEvropiankavënëparaKosovës.

Grupi Teknik për Çështje Gjinore kahartuarStrategjinëeSektoritpërÇështjeGjinore si pjesë integrale e SPZHK.Gjatë punës për hartimin e SPZHKse – Sektori për Çështje Gjinore ështëudhëhequrngaparimiqëperspektivaebarazisëgjinoretëbëhetpjesëintegralee politikave, programeve dhe planit tëveprimitpërtëgjithësektorëtdhenën-sektorëteekonomisë,pozitëtëbarabartënëvendimmarrje,mundësitëbarabartapër realizimin e të drejtave si dhe tërealizimit të barabartë të potencialevenëdrejtimtëzhvillimitshoqërorsidhetë gëzojnë në mënyre të barabartë tëarrituratekëtyrezhvillimeve.

Gjithashtu Strategjia do ti shërbejeinstitucioneve të Kosovës si një mjetpër promovimin e barazisë gjinoreduke përfshirë: pjesëmarrjen e gravene trajnime për zhvillimin e biznesit,trajnimetnëpunë,pjesëmarrjenegravenë industrinë informative, mundësi te

(GEO) which acts within the Officeof the Prime Minister. On the basis ofUNMIK Regulation No. 2004/18, itsmandate is to implement and monitorthe implementation of the GenderEquality Law in order to encouragethe achievement of gender equality inKosovo.GenderEqualityOfficeisthentransformed into the Gender EqualityAgency with a Government Decisionon 1 September 2006. also, at centrallevel there are other mechanismsand institutions promoting genderequality and protecting the rights ofwomen, such as: Advisory Office onGood Governance, Gender EqualityInter-MinisterialCouncilaswellas theOmbudsperson’sGenderEqualityUnit,whereas at local level, in 2003, GenderEquality Officers were appointed tosupporttheworkoftheGenderEqualityCommitteesthroughoutmunicipalities.

AllPISGandinparticularGenderEqualityAgency are committed to integrategender equality at all institutionaldevelopment policies. In this context,one of the obligations of institutionalmechanisms, (gender equality officersin ministries and municipalities) isto monitor, systematically, the stateof women and men with an aim ofassessing the effectiveness of policies,programsandmeasuresundertakenfortheachievementofgenderequality.

WeareawarethatthistransitionperiodoftheKosovosociety,andinparticulareconomic transition, brought variouseffects in the lives ofwomenandmenofKosovo.Therefore,povertyandhighlevel of unemployment have toucheduponwomenmorethanmen.Also,dataavailable show that access of womenandmentopublicservicesisnotequal.Forallthesereasons,decision-makersingeneralandPISGinparticular,considerthat a joint understanding of thisissue, consensus and partnership areimportant for the drafting of efficientpolicies for the achievement of genderequality according to internationalstandardsandtomoveforwardtowardstheEuropeancommunity.

Government of Kosovo has draftedthe document “Kosovo DevelopmentStrategy and Plan for 2007-2015”(KDSP) which represents the path tobe followed for the achievement ofobjectives dealing with economic andsocial development of Kosovo as wellas fulfilment of obligations set out toKosovobytheEuropeanUnion.

Technical Group on Gender Issueshas drafted the Sectorial Strategy on

institucionalnim razvojnim politikama.Sa ovog ugla posmatranja jedna odobaveza institucionalnih mehanizama(službenica za ravnopravnost polovau ministarstvima i ipštinama), jesistematsko nadgledanje stanjažena i muškaraca u cilju proceneučinkovitostipolitika,programaimerakoje se preduzimaju za ostvarivanjeravnopravnostipolova.

Mismosvesnidajeovajprelazniperiodkosovskogdruštvaanaročitoekonomskatranzicija donela razne efekte u životuženaimuškaracanaKosovu,takodasusirmoštvoivisokastopanezaposlenostipogodili više žene nego muškarce.Takođe podaci pokazuju da pristupženaimuškaracajavnimslužbamanijejednak. Zbog svih tih razloga, faktoriodlučivanja uopšte a posebno PISUsmatraju da je zajedničko svahtanjeovog pitanja, koncenzus i partnerstvoznačajni za izradu efikasnih politikaza ostvarivanje perspektive polovapremameđunarodnimstandardimaizakoračanje napred ka Evropskoj uniji ukojojželimodaseintegrišemo.

Vlada Kosova izradila je dokument“Strategija razvnojnog plana Kosova2007 – 2015” (SRPK) koja predstavljaput koji treba slediti radi ostvarivanjaciljeva koji se odnose na ekonomskii društvenih razvoj Kosova kao iispunjavanje obaveza koje je EvropskaunijapostavilaKosovu.

Tehničkagrupazapitanjapolovaizradilaje Strategiju sektora za pitanja polovakaointegralnogdelaSRPK.Tokomradana izradi SRPK-a – Sektor za pitanjapolovarukovodiosenačelomdapitanjeravnopravnostipolovapostaneintegralnideopolitika,programaiakcionogplanaza sve sektore ipodsektore ekonomije,jednak položaj u odlučivanju, jednakemogučnosti za ostvarivanje prava kaoi ravnopravne realizacije potencijala upravcu društvenog razvoja a isto takoda ravnopravnouživaju rezultate ovihrazvoja.

StrategijačetakođeslužitiinstitucijamaKosova kao sredstvo za promovisanjeravnopravnosti polova uključujuči:učešče žena u obukama za razvojbiznisa,obukamanaradu,učeščeženau informativnoj industriji, jednakemogučnosti za stručne obuke, pristupkreditimazaosnivanjebiznisa,zaštituipomočženamaglavamaporodicekaoizapristupponovnojobuciradnesnageu cilju omogučavanja prilagođavanjatržišturada,platformuzausklađivanjeodgoja dece sa profesionalnimangažovanjima.(FOTOVisara).

�

barabarta për trajnime profesionale,qasje në kredi për themelime tëbiznesit, mbrojtje dhe përkrahje përgratë kryefamiljare si dhe qasje në ri-trajnimtëfuqisëpunëtoremeqëllimtëmundësimitpërtupërshtaturmetregunepunës,platformënpërharmonizimine rritjes së fëmijëve me angazhimetprofesionale.

Strategjia është fokusuar në barazinëgjinore në fushat e caktuara siç janëintegrimiigravenëekonomidhetregunepunës,balancënmespunësdhejetës,arsimim,shëndetësisidhepërfaqësimine barabartë të grave në media dhekulturë.Këtofushaprioritarepërputhenme pesë nga gjashtë fushat prioritaretë përcaktuara në EC Roadmap përveprimineEUmbibarazinëgjinorepër2006–2010.

QeveriaeKosovësështëepërkushtuartë hartojë politika dhe programetë bazuara në parimet e krijimit tëmundësive tëbarabartapërburratdhegratëdukemarrëparasyshnevojatdhebrengatspecifiketëgrave.Vetëmnëkëtëmënyrëdotëmundësohetnjëpërfshirjee gjerë e grave në sferat profesionaledukesiguruarkështuqëgratëtëbëhenpjesëmarrëseaktivee jovetëmpasuesetëndryshimeveshoqërore.

mekanizmat ligjor- Komentet për Projektligjin e Punës

Krijimin i legjislacionitmeperspektivëgjinore është çështje shume erëndësishme në zhvillimin e shoqërisëdemokratike në Kosovë. Sipas LigjitpërBaraziGjinoreneni5pikabABGJ-japropozonqeverinëdheministritëpërhartimin, ndryshimin dhe plotësimine ligjeve dhe rregulloreve ,si dhemiratiminemasavetjera

Detyra për implementimin e Ligjitpër Barazi Gjinore si dhe sigurimi ipërfshirjes së të drejtave të femravenë të gjitha politikat dhe legjislacioninekzistues janë specifikuar edhe nëpikën 89 të PVPE, prandaj ABGJ-ja siprioritet të saj ka edhe komentimin eprojekt-ligjevegjatëprocesittëhartimittë tyre me qëllim të harmonizimit meinstrumentet ndërkombëtare dhe melegjislacionin e BE për mbrojtjen e tëdrejtavetënjeriut.

Njërindërprojekt- ligjet ekomentuarangaABGJ-jaështëProjektligjipërPunë.

Komentet e përgatitura për këtëprojektligj i janë dërguar edheKomisionitParlamentarpërShëndetësi,

Gender Issues as an integral part ofKDSP. During drafting of KDSP – theSector on Gender Issues was led bythe principle that gender equalityperspectivebecomesanintegralpartofpolicies,programsandactionplansforall sectorsandsub-sectorsofeconomy,equal position in decision-making,equalopportunitiesfortheachievementof rightsaswellasequal realisationofpotentials towards social developmentaswellastoenjoytheachievementsofthesedevelopments.

The Strategy shall, also, serve to theinstitutions of Kosovo as a tool frothe promotion of gender equalityby including> participation ofwomen in business developmenttrainings, job trainings, participationof women in information industry,equal opportunities for professionaltrainings, access to loans on businessstart-up, protection and support forwomenhouseholdsaswellasaccessonretrainingoflabourforcewithanaimofinclusioninthelabourmarket,platformonharmonizationofchildgrowthwithprofessionalengagements.

Strategywasfocusedongenderequalityin certain areas like integration ofwomenineconomyandlabourmarket,balance in work and life, education,health as well as equal representationofwomen inmediaandculture.Thesepriority areas are in compliance withfiveoutofsixpriorityareasdefinedintheECRoadmaponEUgenderequalityfor2006–2010.

GovernmentofKosovoiscommittedtodraft policies and programs based onprinciplesofcreatingequalopportunitiesforwomenandmentakingintoaccountthe needs and specific concerns ofwomen. Only in this way a widerinclusion of women in professionalareasisensuredbyenablingwomentobecomeactiveparticipantsandnotonlyfollowersofsocialchanges.

legal mechanisms – Comments to the Draft law on labour

Drafting legislation with genderperspective is a very important issuesfor the development of democraticsocietyinKosovo.AccordingtoGenderEquality Law, Article 5, item b, GEAproposes to the Government andministriesthedraftingandamendmentof laws and regulations as well as theapprovalofothermeasures.

Strategija je usredsređena naravnopravnost polova u određenimoblastima kao što su integrisanje ženau privredi i tržištu rada, ravnotežuizmeđu rada i života, obrazovanjo,zdravstvo kao i ravnopravnopredstavljanježenaumedijimaikulturi.Ove prioritetne oblasti poklapaju se sapetodšestprioritenihoblastiutvrđenihu EC Roadmap za delovanje UE-a naravnopravnost polova za 2006 – 2010godine.

Vlada Kosova je posvečena izradipolitika i programa zasnovanih načelima stvaranja jednakih mogučnostiza muškarce i žene uzimajuči u obzirspecifićne potrebe i brige žena. Samona ovaj način omogući če se šireobuhvatanježenaustručnimoblastimaobezbedivši tako da žene postanuaktivne učesnice a ne samo sledbenicedruštvenihpromena.

Zakonski mehanizmi – komentari o nacrtu zakona o radu

Stvaranje zakonodavstva saperspektivnompolovajevrloznačajnopitanje u razvoju demokratskogdruštva na Kosovu. Prema Zakonu oravnopravnosti polova član 5 tačka b,ARPpredlažeVladiiMministarstvima,izradu, izmenu i dopunu zakona ipravilnikakaoiusvajanjedrugimera.

Zadaci za implemnetaciju Zakonao ravnopravnosti polova kao iobezbeđenje obuhvatanja pravažena u svim politikama i postoječemzakonodavstvu specificirani su i utački 89APEP, stogaARP je kao njenprioritet ima i komentarisanje nacrtazakona tokom procesa njihove izradeuciljuusklađivanjasameđunarodniminstrumentimaizakonodavstvomEU-azazaštituljudskiprava.

Jedanodnacrtazakonakomentarisanihod strane ARP-a je Nacrt zakona oradu.

Pripremljeni komentari na ovaj nacrtzakona dostavljeni su i Skupštinskojkomisiji za zdravstvo, rad i socijalnuzaštitudana16.02.2007godine.

U članu 2 kod definicija, tačka 12učinjena je tehnička greška – “OKM”Opštinskakancelarijazazapošljavanje,moždatrebareči“OKZ”.

U članu stav2takođe,nekolikoslučajevaspominjese“Opštiakt”.Dali jetoisto

�

PunëdheMirëqenieSocialemedt16.02.2007.

Në nenin 2tepërkufizimetpika12ështëbëre një gabim teknik “ZKM” ZyraKomunale e Punësimit, ndoshta duhettejetë“ZKP”.

Në nenin 3 paragrafi 2 gjithashtu,përmendet në disa raste “Aktin ePërgjithshëm”. A është kjo e njëjta gjësikurnjërregulloreepunësimit?

Neni 6 Në lidhje me definicionet ekëtij neni është me rëndësi të merretparasysh se rregulli i përgjithshëmi jo diskriminimit dhe ndalimit tëdiskriminimit që paraqitet në forma tëndryshme në shumicën e KonventaveNdërkombëtarepërtëDrejtateNjeriut.Në instrumentet rajonale evropiane,rregulli i përgjithshëm është aplikuarkohëve të fundit; në KonventënEvropiane për Mbrojtjen e të Drejtavetë Njeriut dhe Lirive Fondamentale(Këshilli i Evropës) për herë të parëështë futur përmes Protokollit 12 nëvitin 2000 dhe në të drejtën e BE-sëedhe më vonë. Tani parashihet nënenin13 tëVersionit tëKonsoliduar tëTraktatit të Themelimit të KomunitetitEvropian,dukeautorizuarinstitucionetesajapër“tëmarrëveprimetëduhurapër luftimin e diskriminimit në bazatë gjinisë, racës ose origjinës etnike,religjionit ose besimit, paaftësisë,moshës ose orientimit seksual”. Barazigjinore,gjithashtu,përmendetnënenet2dhe3,paragrafi2iTraktatit.

Siç është përcaktuar tani – në bazëtë Planit të Veprimit të PartneritetiEvropian – në të ardhmen Kosovaduhet të harmonizoi apo përafrojlegjislacionin e vet me ligjet e BE-së(acquiscommunitaire)dotëishtemësëmiri ti referohemi atyre dokumenteve,qoftënëTraktat,DirektivaoseRregullatjera që kanë të bëjnë me çështje tëndryshme.Prandaj,sugjerohetqëtekstiiinstrumentevetëBE-sëtëpërfshihetnëkëtëProjektligj,aqsaështëemundur.

Gjithashtu,duhettëtheksohetseKosovatanimë ka shpallur Ligjin KundërDiskriminimitLigjiNr.2004/5,kuNeni2 thotë“Rregullimi i çështjeveqëkanëtë bëjnë me jo diskriminim bazohet nëkëtoparime:

a) Parimi i trajtimit të barabartë do tëthotë se nuk do të ketë diskriminimdirekt ose indirekt ndaj asnjë personi,në bazë të gjinisë, moshës, statusitmartesor, gjuhës, paaftësive mendoreosefizike,orientimitseksual,përkatësisëose mendimit politik, origjinës etnike,kombësisë,religjionitosebesimit,racës,

The duty on implementation of theGender Equality Law and to ensureinclusionofwomenrightsatallexistingpoliciesand legislationarespecified initem 90 of the European PartnershipAction Plan. Therefore, GEA has apriorityofcommentingthedraftlawsintheprocessoftheirdraftingwiththeaimofharmonizingthemwithinternationalinstruments and EU legislation for theprotectionofwomen’srights.

One of the commented draft laws byGEAistheDraftLawonLabour.

Prepared comments to this draft lawwere sent to ParliamentaryCommitteeon Health, Labour and Social Welfareon16.02.2007.

In article 2, definitions, item 12 thereis a technical error, “PMO” MunicipalEmploymentOffice,maybeitshouldbe“MEO”.

In article 3, paragraph2,also,inmanycases the “General Act” was beingmentioned.Isthisthesamethingasanemploymentregulation?

Article 6 concerning the definitionof this article it is important to takeinto account that the general non-discrimination rule and prohibitionof discrimination is presented invarious forms in most of InternationalConventions on Human Rights. Inregional European instruments, thegeneral rule was applied lately; in theEuropean Convention on Protectionof Human Rights and FundamentalFreedoms (Council of Europe) for the

kaoipravilnikozapošljavanju?

Član 6 U vezi sa definicijama ovogčlanavažnojeuzimatiuobzirkaoopštepravilo nediskriminacije i zabranediskriminaciještosepojavljujeuranimoblicima međunarodni konvecija oljudskim pravima. U regionalnimevropskim instrumentima, opštepravilo je primenjeno u poslednjevreme; u Evropskoj konvecnciji ozaštiti ljudskih prava i osnovnihsloboda (Savet Evrope) po prvi putje uneto preko Protokola 12 2000godine i u pravo EU-a i kasnije. Sadasepredviđau članu13konsolidovaneverzijeUgovora o osnivanjuEvropskezajedniceuzovlaščenjenjenihinstitucijada “Preduzme adekvatne aktivnostiza suzbijanje diskriminacije naverskim, rasnim ili osnovama poreklaetničke pripadnosti, religije ili verovajnesposobnosti, starosti ili seksualnogopredelenja”. Ravnopravnost polova,takođe se spominjeu članu2 i 3, stav2Ugovora.

Kaošto je sadautvrđeno–naosnovuAkcionogplanaEvropskogpartnerstva– Kosovo u buduče treba da uskladiili približi svoje zakonodavstvo sazakonima EU (Acquis communitaire),najbolebibilodasepozivamonaonadokumentabilouUgovoru,direktivamailidrugimpravilimakojaseodnosenarazličitapitanja.Stogasugerišesedasetekst instrumenata EU-a unese u ovajnacrtzakona,kolikojetomoguče.

Takođe valja istači da je Kosovo večproglasiloZakonprotivdiskriminacije

�

origjinës sociale, pronës, lindjes osendonjëstatusitjetër;

b) Parimi i përfaqësimit të drejtë të tëgjithëpersonavedhetëgjithëpjesëtarëvetë komuniteteve në punësim brendaorganevepublikenëtëgjithanivelet.

c)ParimiimirëkuptimitdhetolerancësndëretniketekqytetarëteKosovës.

KurtëvendosetpërpërmbajtjeneNenit6ështëmerëndësitëmerretparasysh,sivijon:

• Rregulla kategorike e mosdiskriminimit, e cila përshkon tëgjitha Konventat Ndërkombëtare(KB-ve) për të Drejta të Njeriut,fillimisht që doli nga Karta eKB-ve dhe pastaj në DeklaratënUniversalepërDrejtavetëNjeriut.

• Neni1iProtokollit12tëKonventësEvropiane për Mbrojtjen e tëDrejtave të Njeriut dhe LiriveFundamentale(KEDNJ)

• Neni 2, neni 3, paragrafi 2 dhe13 të Versionit të Konsoliduartë Traktatit për Themelimin eKomunitetitEvropian.

• Direktiva e BE-së 2002/73/EC, mbiamandamentimin e Nenit 2 tëDirektivës76/207/EEC.

• ShihNenin1tëDirektivës2002/73/EC që zëvendëson Nenin 2 tëdirektivës76/207/EEC

• Nenin 2.2 të ndryshuar mbidiskriminiminedrejtpërdrejt.

• Nenin 2.2. të ndryshuar mbidiskriminiminindirekt.

• Nenin 2.2. të ndryshuar mbidefinicioninengacmimit.

• Nenin2,tëndryshuar,paragrafët2,3&4lidhurmedefinimin,etj.,mbingacmiminseksual.

• Ose referojuni ligjeve tjeraqë përmbajnë definicione tëdiskriminimit të drejtpërdrejt dheindirektoseitërëtekstiduhettëjetënëpërputhjetëplotëmeatotekste.

Neni 26 Këtu është me rëndësi ose t’ireferohet Direktivës së Këshillit të BE-së 92/85/EEC të datës 19.10.1992 ose tëmerrettekstidrejtpërdrejtngadirektiva.Femrat shtatzëna, ato që posa kanëlindur dhe ato që japin ushqim me gjifëmijëve tëvogëlduhet të trajtohennëbazë të neneve 2 dhe 7 të direktivës.Këtu të shtohet edhe një paragraf se

first time, throughProtocol 12 in2000,was inserted as well as in the EU lawlater. Now, the Consolidated Versionof the Treaty on Establishment ofEuropean Community provides forthe authorization of its institutions“to undertake proper actions to fightdiscriminationonbasisofgender, raceor ethnical origin, religion or belief,disability, age or sexual orientation.”Gender equality is also mentioned inarticles2and3oftheTreaty.

As emphasized – on the basis ofEuropean PartnershipAction Plan – inthe future Kosovo shall harmonize orapproximate its legislation with EUlaws(acquis communitaire),thusitwouldbe good to refer to those documentsin the Treaty, Directives or other Rulesdealing with various issues. Therefore,it is suggested that the text on EUinstruments be included in this DraftLawasmuchaspossible.

Also, it must be emphasized thatKosovo has already promulgated theAnti-Discrimination Law, No. 2004/5,where Article 2 reads “Regulation ofissues dealing with non-discriminationisbasedonthefollowingprinciples:

a) Principle of equal treatment meansthat there will be no direct or indirectdiscrimination against any person, onthebasisofgender,age,martialstatus,language,physicalormentaldisability,sexual orientation, political affiliationor opinion, ethnical origin, nationality,religion or belief, race, social origin,property,birthoranyotherstatus;

b)Principleoffairrepresentationofallpersonsandallmembersofcommunitiesinemploymentwithinpublicbodiesatalllevels.

c)Principleofunderstandingandinter-ethnictoleranceatcitizensofKosovo.

When deciding on content ofArticle 6it is important to take intoaccount thefollowing:

• Categorical rule of non-discrimination,whichisincludedinallInternationalConventions(UN)on Human Rights, which derivedinitially from the UN Charterand, afterwards, the UniversalDeclarationofHumanRights

• Article 1, Protocol 13 of EuropeanConvention on Protection ofHuman Rights and FundamentalFreedoms(ECPHMFF)

• Article 2 and 3, paragraph 2 and

–Zakonbr.2004/5,ukomeČlan2kaže“regulisanje pitanja koja se odnose nanediskriminacijuzasnivasenasledećimnačelima:

a) Načelo jednakog tretiranja značida neče biti direktnog ili indirektnogdiskriminisanja prema ni jednomlicu,poosnovupola, starosti,bračnogstanja, jezika, mentalnih ili fizičkihsposobnosti, seksualne orientacije,političke pripadnosti ili mišljenja,etničkogporekla,nacionalnosti,religijeili verovanja, rase, socijalnog porekla,imovine, rođenja ili nekog drugogstatusa;

b) Načelo pravednog predstavljanjasvih lica isvihpripadnikazajednicauzapošljavanju u okviru javnih organanasvimnivoima;

c)Načelorazumevanja imeđuetničketolerancijekodgrađanaKosova:

Prilikomodlučivanjaosadržajučlana6značajnojeuzetiuobzirsledeče:

• Kategorično pravilonediskriminacijekojaprožimasvemeđnarodne konvecije (UN-a) oljudskimpravimakojajeprvobitnoproizašlaizpoveljeUN-aazatimuUniverzalnojdeklaracijioljudskimpravima.

• Član 1 Protokola 12 Evropskekonvecijeozaštitiljudskihpravaiosnovnihsloboda(EKLJP).

• Član 2, član 3, stav 2 i 13Konsolidovane verzije Ugovora oosnivanjuEvropskezajednice.

• Direktiva EU 2002/73/EC, oamendiranju člana 2 Direktive76/207/EEC.

• Vidi član 2 Direktive 2002/73/ECkoji zamenjuje član 2 Direktive76/207/EEC

• Član 2.2 izmenjen, o direktnojdiskriminaciji.

• Član 2.2. izmenjen, o indirektnojdiskriminaciji.

• Član 2.2. izmenjen, o definicijiuznemiravanja.

• Član2,izmenjen,stav2,3&4uvezisa definisanjem itd o seksualnomuznemiravanju.

• Ili pozivaj se na druge zakonekoji sadrže definicije direktne iliindirektne diskriminacije, ili ceoteksttrebadajepotpunouskladusatimtekstovima.

�0

“Femrat shtatzëna, ato që posa kanëlindur dhe ato që japin ushqim me gjifëmijëvetëvogëlnuklejohettepunojnëndërmjetorës22:00dhe6:00.

Neni 45. Titulli i këtij neni ështëdiskriminues;grupimi i femraveme tërinjdhepersonameaftësitekufizuara,edhenësekjokatëbëjëmemasatspecialembrojtëse, nuk është e pranueshme.(Shih nenet 2. 3. paragrafi 2 dhe neni13 i traktatit të BE-së, si dhe KNDCP,CEDAË dhe KEDNJ, protokollin 12,nenin 1. Duhet të ketë nene të veçantapërsecilënkategoritënjerëzve.

Neni 46 Kynenduhettëharmonizohetme Direktivën e BE-së 92/85/EEC e 19tetorit1992mbiparaqitjenemasavepërnxitjenepërmirësimevetëshëndetitdhetësigurisënëpunëpërgratështatzënadhe për punëtore që sapo kanë linduroseushqejnëfoshnjënmëgji.

Neni 47pushimiilehonisëduhettejetenëharmonimeKontratënKolektive

Neni 48 Sugjerojmë futjen e njëparagrafi të ri këtu nga Direktiva eBE-së 2002/73/EC e datës 23.09.2002mbi amandamentimin e direktivës76/207/EEC,shihneninezëvendësuar2,paragrafi7.

“Një femër në pushim të lehonisë, paspërfundimittëperiudhëssëlehonisë,dotëketëtëdrejtënekthimitnëvendinesajtëpunësosenënjëpozitëekuivalentemekushtettëcilatnukduhettëjenëmëpak të favorshmepër tëdhe tëpërfitojngaçdopërmirësimikushtevetëpunësnë tëcilatdo tëkishtepasur tëdrejtëngjatëperiudhëssëmungesës.

Trajtimi i pafavorshëm i një femre,në lidhje me shtatzëni ose pushim tëlehonisë brenda kuptimit të Direktivës92/85/EEC do të paraqet diskriminimbrendakuptimittëkësajDirektive”

Neni 64 të merret nga Ligji Themelori Punës “ Punëdhënësi u paguan përtë njëjtën punë një shumë të barabartëfemravedhemeshkujve,ecilapërfshinpagën/rrogënbazëdheçdopagesëoseteardhuratjera,qëiupaguhetdrejtpërdrejtiosetërthorazinëparatëgatshmeosenënatyrëngapunëdhënësi.

SHemBuJ tË moSDiSKriminimit nË inStrumente tË nDrYSHme:

1.SaipërketKonventaveNdërkombëtaredefinicionikryesoritermitdiskriminimmundtëgjendetnënenin 1tëKonventës

13 of the consolidated version ofthe Treaty on Establishment ofEuropeanCommunity

• EU Directive 2002/73/EC, onamendment to Article 2 of theDirective76/207/EEC.

• RefertoArticle1,Directive2002/73/EC substituting Article 2, Directive76/207/EEC

• Article 2.2. as amended on directdiscrimination

• Article 2.2. as amended on indirectdiscrimination

• Article2.2.asamendedondefinitionofharassment

• Article 2, as amended, paragraphs2,3&4relatedtodefinitionetc.,ofsexualharassment

• Or refer to other laws containingdefinitions of direct or indirectdiscriminationortheentiretexttobeinfullcompliancewiththosetexts.

Article 26 It is important here or torefer to EU Council Directive 92/85/EEC, dated 19.10.1992, or to take thedirect text fromthedirective.Pregnantwomen,thosethathave justgavebirthto babies and the ones breastfeedingmustbetreatedonthebasisofarticle2and7ofthedirective.Aparagraphmustbe added here that “Pregnant women,the ones that have just gave birth tobabies and the ones breastfeeding arenotallowedtoworkbetween22:00and6:00.

Article 45. Title of this article isdiscriminatory; grouping of youngwomen and persons with disabilitiesevenifthisdealswithspecialprotectionmeasures is not acceptable (refer toarticles 2. 3 paragraph 2 and article13 of the EU Treaty as well as ICCPR,CEDAWandECHR,Protocol12,article1.Theremustbespecialarticlesforeachcategoryofpeople.

Article 46 This article should beharmonized with EU Directive92/85/EEC dated 19 October 1992 onapplication of measures for promotionof health and occupation safetyimprovementsforpregnantwomenandemployees that have just gave birth orarebreastfeeding

Article 47, maternity leave mustbe harmonized with the CollectiveContract

Article 48 We suggest to add a newparagraph here from the EU Directive

Član 26 ovde je značajno ili pozivatise na Direktivu Saveta EU-a 92/85/EECod19.10.1992ilidaseuzmetekstneposrednoizDirektive.Ženetrudnice,one koje su se tek porodile i one kojedojemaludecutrebadasetretirajunaosnovučlana2i7Direktive.Ovdetrebadodatijošjedanstavda“Ženetrudniceilionekojesusetekporodileionekojedojemaludecunijedozvoljenodaradeizmeđu22:00i06:00časova.

Član 45. Naziv ovog člana jediskriminatorski; grupisanje ženasa mladima i licima ograničenihsposobnosti i ako se to odnosina specijalne zaštitne mere, nijeprihvatljivo.(Vidičlan2.3stav2ičlan13UgovoraEUkaoiKNDCP,CEDAWi EKLJP, Protokol 12, član 1. Trebada postoje posebni članovi za svakukategorijuljudi.

Član 46

OvajčlantrebadauskladisaDirektivomEU-a 92/85/EEC od 19 oktobra 1992o predstavljanju mera za podsticanjepoboljšanja zdralja i bezbednosti naraduzaženetrudniceizaradnicekojesusetekporodileilikojedojeodojčad.

Član 47 porodiljsko odsustvo trebada bude u skladu sa kolektivnimugovorm.

Član 48 Sugerišem unošenje novogstavaovdeizDirektiveEU-a2002/73/ECod 23.09.2002 o amendiranju direktive76/207/EEC,vidizamenjeničlan2,stav7.

“Žena na porodiljsko odsustvo, nakonokončanja perioda porodiljstva imačepravodasevratinanjenoradnomestoilinaekvivalentnojpozicijipoduslovimakojinetrebajubitimanjepovoljniponjui da koristi svako poboljšanje uslovarada na koje bi imala pravo tokomperiodaodsustva.

Nepovoljno tretiranje žene u vezi satrudnočom ili porodiljskim odsustvomu smislu Direktive 92/85/EECpredstavljače diskriminaciju u smisluoveDirektive”.

Član 64 trebadaseuzmeizOsnovnogzakona o radu “Poslodavac isplačujeza isti posao jednak iznos ženama imuškarcima, što uključuje osnovnuplatu i svaku drugu isplatu ili drugedohotkekojiseisplačujuneposrednoiliposredno gotovim novcem ili u naturiodstraneposlodavca.

��

Ndërkombëtare mbi Eliminimin e tëgjithaFormavetëDiskriminimitRacor,sivijon:

2.NëkëtëKonventë,termi“diskriminimracor”dotëthotëçdodallim,përjashtim,kufizimosepreferencënëbazëtëracës,ngjyrës, trashëgimisë, ose origjinësetnike ose kombëtare që ka për qëllimose efekt të shfuqizimit ose dëmtimine njohjes, gëzimit ose ushtrimit, nëpikëpamje të barabarta, të të drejtavenjerëzore dhe lirive fundamentale nëjetën politike, ekonomike, sociale,kulturore ose çdo fushë tjetër të jetëspublike.

3.KjoKonventënukvlenpërdallimet,përjashtimet,kufizimet,osepreferencatebëranganjëShtetPalëekësajKonventendërmjetqytetarëvedhejoqytetarëve.

4.AsgjënëkëtëKonventënukmundtëinterpretohetnëatëmënyrëqëtëprekdispozitat ligjore të Palëve Shtetërorenëlidhjemekombësinë,qytetarinëosenatyralizimin,mekushtqëdispozitatetillanukjanëdiskriminuesendajndonjënacionalitetitëveçantë.

5. Masat speciale të ndërmarra meqëlliminevetëmtësigurimittëavancimitadekuat të grupeve të caktuara racoreoseetnikeosetëindividëveqëkërkojnëmbrojtje të tillë, nëse shtrohet nevoja,përtësiguruarqëgrupetoseindividëtetillëgëzojnëoseushtrojnë,nëmënyrëtë barabartë, të drejtat e njeriut dheliritëfundamentalenukdotëmerretsidiskriminimracor,mekushtqëmasatetilla,sipasojë,nukrezultojnëshërbimtë të drejtave të veçanta për grupe tëndryshme racore dhe se nuk do tëvazhdohen pas arritjes së objektivavepërtëcilatedhejanëndërmarrë.

2. Konventa “ CeDaW” rreth diskriminimit ndaj femrave:

Neni 1. Për qëllime të kësaj Konvente,termi“diskriminimkundërfemrave”dotëthotëçdodallim,përjashtim,kufizimosepreferencënëbazëtëracës,ngjyrës,trashëgimisë, ose origjinës etnike osekombëtare që ka për qëllim ose efekttëshfuqizimit osedëmtiminenjohjes,gëzimit ose ushtrimit të të drejtavenjerëzore dhe lirive fundamentalengaana e femrave, pavarësisht nga statusimartesor, si dhe në bazë të barazisëndërmjet femrave dhe meshkujve nëjetën politike, ekonomike, sociale,kulturore ose çdo fushë tjetër të jetëspublike

2002/73/EC dated 23.09.2002 onamendment to Directive 76/207/EEC,seereplacedarticle2,paragraph7.

“Awomeninmaternity leave,afterthetermination of the maternity period,shallholdtherightofretuningtoitsjobor to an equivalent position with notlessfavourableconditionsandtobenefitfrom each improvement of workingconditionsentitledduringtheperiodofabsence.

Unfavourable treatment of women,relatedtopregnancyormaternityleave,within the context of Directive 92/85/EECshallrepresentdiscrimination”

Article 63 shall be extracted from theBasic Labour Law “Employer shallpay the same salary for the same typeof work to men and women, whichincludes the basic salary and otherincome, paid directly and indirectly incashorinnaturebytheemployer.

eXamPleS of non-DiSCrimination in variouS inStrumentS

1. With regards to InternationalConventions,themaindefinitionoftheterm“discrimination”maybefoundinArticle1oftheInternationalConventionon Elimination of all Forms of RacialDiscrimination,asfollows:

1. In this Convention the term “racialdiscrimination”shallmeananydistinction,exclusion,restrictionorpreferenceonthebasisofrace,colour,heritageorethnicornational origin aiming at abrogating orviolating the recognition of knowledge,joy or equal exercise of human rightsand fundamental freedoms in political,economical, social, cultural or any othersphereofpubliclife.

2.ThisConventionexcludesdifferences,exclusions, restrictions or preferencesmadetoaPartyStateofthisConventionbetweencitizensandnon-citizens.

3. Nothing in this Convention may beinterpretedinthemannertotouchuponthe legal provisions of State Partiesrelated to nationality, citizenship ornaturalization, provided that suchprovisions are not discriminatoryagainstaspecificnationality.

4. Special measures undertaken withthe sole purpose of providing properadvancementofcertainracialorethnicalgroup or individual that requires such

Primeri neDiSKriminaCiJe u raZnim inStrumentima:

1.Štosetičemeđunarodnihkonvencija,glavnadefinicijaterminadiskriminacijamože senačiuČlanu 1Međunarodnekonvencije o eleminisanju svih oblikarasnediskriminacije,kakosledi:

1. U ovoj Konvenciji, termin “rasnadiskriminacija” znači svaka razlika,isključenje, ograničenje ili preferencijapo osnovu rase, boje, nasledstva, ilietničkog ili nacionalnalnog poreklakoja ima za cilj ili efekat prestanak iliugrožavanje priznavanja, uživanja ilivršenjau jednakimpogledimaljudksihprava i osnovnih slobodaupolitčkom,ekonomskom, socijalnom, kulturnomživotu,iliusvakojdrugojoblastijavnogživota.

2. Ova konvencija ne važi za razlike,isključenja, ograničenja ili preferencijeučinjene od jedne države straneove konvencije između građana inegrađana.

3. Ništa u ovoj Konvenciji ne možese tumačiti tako da zadire zakonskeodredbe državnih strana u vezisa nacionalnosču, građanstvom ilinaturalizovanjempoduslovomdatakveodredbe nisu diskriminirajuče premanekojposebnojnacionalnosti.

4.Specijalnemerepreduzetesajedinimciljem da se obezbedi adekvatnounapređenje određenih rasnih ilietničkihgrupailipojedinacakoje tražetakvuzaštitu,akoseukažepotreba,dabisebezbedilodatakvegrupeilipojedinciuživaju ili vrše na ravnopravan načinljudksa prava i osnovne slobode, nečese uzeti kao rasna diskriminacija poduslovomdakaoposledica takvihmerane rezultiraju usluge posebnih pravaza različite rasne grupe i da neče senastaviti nakon ostvarivanja ciljeva zakojesupreduzete.

2. KonvenCiJa “ CeDaW” oko diskriminacije prema ženama:

Član 1.Za svrhe ove konvecije termin“diskriminacija protiv žena” značisvaka razlika, isključenje, ograničenjeili preferencija po osnovu rase, boje,nasledstva ili etničkog ili nacionalnogporekla koje ima za cilj ili efekatprestanka ili ugrožavanja priznavanja,uživanja ili vršenja ljudskih pravai osnovne sloboda od strane žena

��

Neni 4.

1. Miratimi i masave speciale tëpërkohshmengaanaePalëveShtetëroreme qëllim të përshpejtimit de factotë barazisë ndërmjet meshkujve dhefemrave nuk do të konsiderohet sidiskriminim, sipas definimit të kësajKonvente, por në asnjë mënyrë nukdo të merret si pasojë e shërbimit tëstandardeve të veçanta të pabarabarta;këto masa duhet të ndërkrehen mepërmbushjeneobjektivavepërtrajtimindhemundësitëebarabarta.

2. Miratimi i masave speciale nga anae Palëve Shtetërore, përfshirë masate përmendura në këtë Konventë, meqëllimtëmbrojtjessëamësisënukdotëkonsiderohensidiskriminuese.

3. KnDCP, Konventa ndërkombëtare për të Drejtat Civile dhe Politike Neni 26

Të gjithë personat duhet të jenë tëbarabartëparaligjitdhekanëtëdrejtënë mbrojtje të barabartë nga ligji pakurrfarëdiskriminimi.Nëkëtëdrejtim,ligji duhet të ndalojë çdo diskriminimdhe ti garantojë të gjithë personavembrojtje të barabartë dhe efektivekundër çdo diskriminimi, qoftë nëbazë të racës, ngjyrës, gjinisë, gjuhës,religjionit,mendimitpolitikosendonjëmendimi tjetër, origjinës kombëtareose sociale, pronës, lindjes ose ndonjëstatusitjetër.

4. Protokolli i KeDnJ përfshin: neni 1 – ndalimi i përgjithshëm i diskriminimit

1.Gëzimiitëgjithatëdrejtavetëparaparameligjduhettësigurohetpadiskriminimnëbazëtëracës,ngjyrës,gjinisë,gjuhës,religjionit,mendimitpolitikosendonjëmendimitjetër,origjinëskombëtareosesociale,shoqërimitmendonjëminoritetkombëtar, pronës, lindjes ose ndonjëstatusitjetër.

2.Askushnukdotëdiskriminohetngandonjëautoritetpublikngaasnjëformëtëpërmenduranëparagrafin1.

3.NëtraktatineBE-së,neni13,rregullaemosdiskriminimitështëepërshkuarsivijon:

Pa paragjykuar në dispozitat tjera tëkëtijtraktatidhebrendakufijvetëfuqive

protection, if required, to ensure thatsuch groups or individuals enjoy orexercise, equally, human rights andfundamental freedoms shall not betakenasracialdiscrimination,providedthat such measures, as a consequence,do not result in the service of specialrightsforvariousracialgroupsandshallnotbecontinuedaftertheachievementof objectives for which they have beenundertaken.

2. “CeDaW” Convention on discrimination against women:

Article 1.ForthepurposesofthepresentConvention, the term “discriminationagainst women” shall mean anydistinction, exclusion or restrictionmade on the basis of sex which hasthe effect or purpose of impairing ornullifyingtherecognition,enjoymentorexercisebywomenirrespectiveoftheirmaritalstatus,onabasisofequalityofmenandwomen,ofhumanrightsandfundamental freedoms in the political,economic, social, cultural, civil or anyotherfield.

Article4.

1. Adoption by States Parties oftemporary special measures aimed ataccelerating de facto equality betweenmenandwomenshallnotbeconsidereddiscriminationasdefinedinthepresentConvention, but shall in no way entailas a consequence the maintenance ofunequal or separate standards; thesemeasures shall be discontinued whentheobjectivesofequalityofopportunityandtreatmenthavebeenachieved.

2.AdoptionbyStatesPartiesofspecialmeasures, including those measurescontained in the present Convention,aimedatprotectingmaternityshallnotbeconsidereddiscriminatory.

3. the iCCPr, international Covenant on Civil and political rights:

Article 26

Allpersonsareequalbeforethelawandareentitledwithoutanydiscriminationto the equal protection of the law. Inthis respect, the law shall prohibit any

bez obzira na bračni status kao i poosnovu ravnopravnosti između žena imuškaracaupolitičkom,ekonomskom,socijalnom,kulturnomživotuilisvakojdrugojoblastijavnogživota.

Član 4.

1. Usvajanje specijalnih privremenihmera od strane država ugovornica ucilju defacto ubrzavanja ravnopravnostiizmeđuženaimuškaracanečesesmatratikao diskriminacija, prema definiciji ovekonvecije, ali ni na koj način neče seuzetikaoposledicausluživanjaposebnihnejednakih standarda; ove mere trebaprestatiispunjavanjemciljevazajednakotretiranjeijednakemogučnosti:

2.Usvajanjespecijalnihmeraodstranedržava ugovornica uključujuči merenavedene u ovoj konvenciji, u ciljuzaštite očinstva neče se smatrati kaodiskriminirajuče.

3. KnDCP, međunarodna konvencija o civilnim i političkim pravima.

Član 26

Sva lica trebaju biti ravnopravni predzakonom i imaju pravo na jednakuzaštitu prema zakonu bez ikakvediskriminacije. U tom smislu zakontreba da zabrani svaku diskriminiacijui da svim licima garantuje jednakui efektivnu zaštitu protiv svakediskriminacije, bilo po osnovu rase,boje, pola, jezika, religije, političkog ilinekogdrugogmišljenja,nacionalnomilisocialnomporekla, imovine,rođenja ilinekogdrugogstatusa.

4. Protokol EKLJP obuhvata: Član 1 –opštazabranadiskriminacije

1. Uživanje svih prava predviđenihovim zakonom treba se obezbedi bezdiskriminacije po osnovu rase, boje,pola, jezika, religije, političkog ilinekog drugog mišljenja, nacionalnogilisocialnogporekla,druženjasanekimmanjinskim pripadnikom, imovine,rođenjailinekogdrugogstatusa.

2.Niko nemože biti diskriminisan odstranenekogjavnogautoritetaninakojiobliknavedenustavu1.

5. U ugovoru EU-a, član 13, pravilonediskriminacijejeopisanokakosledi:

��

të dhëna nga Komuniteti, Këshilli,duke vepruar në mënyrë unanimepas propozimit të Komisionit dhe paskonsultimit me Parlamentin Evropian,mund të ndërmerr masa adekuatepër të luftuar diskriminimin në bazëtë gjinisë, racës, origjinës racore oseetnike,religjionitosebesimit,paaftësisë,moshësoseorientimitseksual.

Direktiva e Be-së 2002/73/eC, mbi amandamentimin e nenit 2 të Direktivës 76/207/eeC.

Neni 1

Direktiva76/207/EECamandamentohet,sivijon:

1. Në nenin “1a. Shtetet Anëtareduhet të marrin parasysh, në mënyrëaktive, objektivin e barazisë ndërmjetfemrave dhe meshkujve gjatë hartimitdhe zbatimit të ligjeve, rregulloreve,dispozitave administrative, politikavedheaktivitetevenëfushatepërmenduranëparagrafin1”.

Për qëllime të dispozitave në vijim,parimiitrajtimittëbarabartëdotëthotësenukdotëketëkurrfarëdiskriminiminëbazagjinore,qoftëdrejtpërdrejtëapoindirekt,methekstëveçantënëstatusinfamiljarosemartesor.

2. Për qëllime të kësaj Direktive,definicionetnëvijimdotëvlejnë:

- diskriminimi i drejtpërdrejt: asnjëpersonnuktrajtohetnëmënyrëmëpaktë favorshme, në bazë të gjinisë, sesaqë trajtohetndonjë tjetër, është trajtuarose do të trajtohej në një situatë tëngjashme,

- diskriminimi indirekt: nëse njëdispozitë, kriter ose praktikë neutraledotëhidhtepersonatenjëgjinienënjëdisavantazhtëveçantënëkrahasimmepersonategjinisëtjetër,përveçnëseajodispozitë,kriterosepraktikëarsyetohet,në mënyrë objektive, me një qëllim tëligjshëmdhemjetetearritjessëqëllimitjanëadekuatedhetëdomosdoshme,

- ngacmimi: nëse ndodh një sjellje epadëshirueshmenëgjini tënjëpersonime qëllim ose efekt të cenimit tëdinjitetit të personit dhe krijimit të njëmjedisiofendues,nënçmues,degradues,kërcënuesdhearmiqësor,

- ngacmimi seksual: nëse ndodh njëformë e sjelljes së padëshirueshmeverbale, joverbale ose fizike të natyrës

discrimination and guarantee to allpersons equal and effective protectionagainst discrimination on any groundsuch as race, colour, sex, language,religion, political or other opinion,nationalorsocialorigin,property,birthorotherstatus.

1. The enjoyment of any right setforth by law shall be secured withoutdiscrimination on any ground such assex, race, colour, language, religion,political or other opinion, national orsocialorigin,associationwithanationalminority,property,birthorotherstatus.

2.Nooneshallbediscriminatedagainstby any public authority on any groundsuchasthosementionedinparagraph1.

5.IntheEUtreaty,art.13,theruleofnondiscriminationisprescribedasfollows:

Without prejudice to the otherprovisions of this Treaty and withinthe limits of the powers conferred byit upon the Community, the Council,acting unanimously on a proposalfrom the Commission and afterconsulting the European Parliament,maytakeappropriateaction tocombatdiscrimination based on sex, racial orethnicorigin,religionorbelief,disability,ageorsexualorientation.

eu directive 2002/73/eC, amending article 2 of directive 76/207/eeC.

Article 1

Directive76/207/EECisherebyamendedasfollows:

1.inArticle1,thefollowingparagraphshall be inserted: “1a. Member Statesshall actively take into account theobjective of equality between menand women when formulating andimplementing laws, regulations,administrative provisions, policies andactivities in the areas referred to inparagraph1.”;

For the purposes of the followingprovisions, the principle of equaltreatment shall mean that there shallbe no discrimination whatsoeveron grounds of sex either directly orindirectly by reference in particular tomaritalorfamilystatus.

2.ForthepurposesofthisDirective,thefollowingdefinitionsshallapply:

Bez prejudiciranja na druge odredbeovog ugovora i u okviru granicadatih ovlaščenja od strane Zajednice,Savet, postupajuči jednoglasno, nakonpredloga komisije i konsultacije saEvropskim parlamentom, možepreduzetiadekvatnemerezasuzbijanjediskriminacije po osnovi pola, rase,rasnog ili etničkog porekla, religije iliverovanja, nesposobnosti, starosti iliseksualnogopredelenja.

Direktiva eu-a 2002/73/eC, o amendiranju člana 2 direktive 76/207/eeC.

Član 1

Direktiva76/207/EECamendirasekakosledi:

1. U članu “1a. Države članice trebajuuzeti u obzir na aktivan način ciljravnopravnosti između žena imuškaraca tokomizrade i sprovođenjazakona, pravilnika, administrativnihodredaba, politika i aktivnosti uoblastimaspomenutiustavu1”.

Za svrhe sledečih odredbi, načeloravnopravnog tretiranja znači da nečebiti nikakve diskriminacije po osnovupola, bilo direktno ili indirektno, saposebnim akcentom na porodični ilibračnistatus.

2. Za svrhe ove direktive, definicije unastavkuvažiče:

-direktnadiskriminacija,nijednolicenesmesetretiratinamanjepovoljannačin,po polnoj osnovi, od onoga kako setretiranekodrugolice,kojejetretiranoilibičetretiranounekojsličnojsituaciji,

- indirektna diskriminacija: ukolikose nekom odredbom, kriterijumom ilineutralnom praksom neko lice stavi uneki nepovoljniji položaj u odnosu nalica drugog pola, sem ukoliko se ovaodredba,kriterijumilipraksaopravdavana objektivan način nekim zakonitimciljem i ako su sredstva za podstizanjetogciljaadekvatnaineophodna,

- uznemiravanje: ukoliko se događanepoželjnoponašanjepremapolunekoglica sa ciljem ili efektom ugrožavanjadostojanstvalicaistvaranjauvredlivogucenjivačkog,degradirajučeg,ugrožavajučegilineprijateljskogambienta,

- seksluano uznemiravanje: ukolikodođe do nekog oblika nepoželjnogverbalnog, neverbalnog ili fizičkogponašanjaseksualneprirodesaciljemili

��

seksualemeqëllimoseefekttëcenimittëdinjitetittëpersonitdhekrijimittënjëmjedisiofendues,nënçmues,degradues,kërcënuesdhearmiqësor.

Ngacmimi dhe ngacmimi seksualbrendakontekstit tëkësajDirektivedotëmerretsidiskriminimnëbazagjinore,prandajedheështëindaluar.

Refuzimi i një personi, ose nënshtrimi,ndajnjësjelljetëtillëmundtëmerretsibazëpërnjëvendimqëdotëndikojnëatëperson.

Një udhëzim për të diskriminuarpersonatnëbazatëgjinisëdotëmerretsi diskriminimin brenda kontekstit tëkësajDirektive.

KjoDirektivë,duhettëcenojëdispozitatnë lidhje me mbrojtjen e femrave, nëveçanti sa i përket shtatzënisë dhelehonisë.

Një femër në pushim të lehonisë, paspërfundimittëperiudhëssëlehonisë,dotëketëtëdrejtënekthimitnëvendinesajtëpunësosenënjëpozitëekuivalentemekushtettëcilatnukduhettëjenëmëpak të favorshmepër tëdhe tëpërfitojngaçdopërmirësimikushtevetëpunësnë tëcilatdo tëkishtepasur tëdrejtëngjatëperiudhëssëmungesës.

Trajtimi i pafavorshëm i një femre,në lidhje me shtatzëni ose pushim tëlehonisë brenda kuptimit të Direktivës92/85/EEC do të paraqet diskriminimbrendakuptimittëkësajDirektive.

neni 2 & 7 të Direktivës së Be-së 02/82/eeC;

Neni 2Definicionet

PërqëllimetëkësajDirektive:

(a) punëtore shtatzënë, do të thotënjë punëtore shtatzënë që informonpunëdhënësin e saj për gjendjen e saj,nëpërputhjemelegjislacioninkombëtardhe/osepraktikën;

(b) punëtorja që posa ka lindur fëmijëdo të thotë punëtorja që posa kalindurbrendakuptimittëlegjislacionitkombëtardhe/osepraktikëskombëtaredhe e cila e informon punëdhënësin esajpërgjendjenesaj,nëpërputhjemeatëlegjislaciondhe/osepraktikë;

(c) punëtorja që i jep gji foshnjës dotë thotë punëtorja që i jep gji foshnjësbrenda kuptimit të legjislacionitkombëtardhe/osepraktikëskombëtaredhe e cila e informon punëdhënësin esajpërgjendjenesaj,nëpërputhjeme

-directdiscrimination:whereonepersonistreatedlessfavourablyongroundsofsexthananother is,hasbeenorwouldbetreatedinacomparablesituation,

- indirect discrimination: where anapparently neutral provision, criterionorpracticewouldputpersonsofonesexat a particular disadvantage comparedwith persons of the other sex, unlessthat provision, criterion or practice isobjectivelyjustifiedbyalegitimateaim,andthemeansofachievingthataimareappropriateandnecessary,

- harassment: where an unwantedconduct related to the sex of a personoccurs with the purpose or effect ofviolating the dignity of a person, andof creating an intimidating, hostile,degrading, humiliating or offensiveenvironment,

-sexualharassment:whereanyformofunwantedverbal,non-verbalorphysicalconduct of a sexual nature occurs,with the purpose or effect of violatingthe dignity of a person, in particularwhen creating an intimidating, hostile,degrading, humiliating or offensiveenvironment.

Harassment and sexual harassmentwithin the meaning of this Directiveshall be deemed to be discriminationon the grounds of sex and thereforeprohibited.

Aperson’srejectionof,orsubmissionto,suchconductmaynotbeusedasabasisforadecisionaffectingthatperson.

An instruction to discriminate againstpersons on grounds of sex shall bedeemedtobediscriminationwithinthemeaningofthisDirective.

ThisDirectiveshallbewithoutprejudicetoprovisionsconcerningtheprotectionof women, particularly as regardspregnancyandmaternity.

A woman on maternity leave shall beentitled, after the end of her period ofmaternity leave, to return to her jobor to an equivalent post on terms andconditionswhicharenolessfavourabletoherandtobenefitfromanyimprovementinworkingconditionstowhichshewouldbeentitledduringherabsence.

Less favourable treatment of a womanrelatedtopregnancyormaternityleavewithin the meaning of Directive 92/85/EEC shall constitute discriminationwithin themeaningofthisDirective.

efektom ugrožavanja dostojanstva licai stvaranjauvredljivog,degradirajučeg,ucenjivačkog, ugrožavajučeg ineprijateljskogambienta.

Uznemiravanje i seksualnouznemiravanje u smislu ove direktivesmatračesekaodiskriminacijapopolnojosnovi,stogasuizabranjeni.

Odbijanje pojednig lica ili podleganjeprematakvomponašanjumožeseuzetikaoosnovazaodlukukojačeuticatinatolice.

Neko uputstvo o diskriminaciji premalicima na polnoj osnovi uzeče se kaodiskriminacijausmisluovedirektive.

OvaDirektiva,trebaugrozitiodredbeuvezisazaštitomžena,posebnouodnosunatrudnočuiporodiljstvo.

Žena na porodiljsko odsustvo, nakonokončanja perioda porodiljstva imačepravodasevratinanjenoradnomestoilinaekvivalentnojpozicijipoduslovimakojinetrebajubitimanjepovoljniponjui da koristi svako poboljšanje uslovarada na koje bi imala pravo tokomperiodaodsustva.

Nepovoljno tretiranje žene u vezi satrudnočom ili porodiljskim odsustvomu smislu Direktive 92/85/EECpredstavljače diskriminaciju u smisluoveDirektive.

Član 2 & 7 direktive eu 02/82/eeC;

Član2DefinicijeZasvrheoveDirektive:

(a) radnica trudnica znači radnicatrudnica koja obavesti njenogposlodavca o njenom stanju u skladusanacionalnomzakonodavstvom i / ilipraksom;

(b) radnica koja se tek porodila značiradnica koja se tek porodila u smislunacionalnog zakonodavstva i / ilinacionalne prakse i koja obaveštavanjenog poslodavca o njenom stanju uskladu sa tim zakonodavstvom i / ilipraksom;

(c) radnica dojila znači radnica kojadoji odojče u smislu nacionalnogzakonodavstvai / ilinacionalnepraksei koja obaveštava njenog poslodavcao njenom stanju u skladu sa timzakonodavstvomi/ilipraksom;

Član 7–Nočnirad

1. Države članice trebaju preduzeti

��

atëlegjislaciondhe/osepraktikë;

Neni 7–Punaenatës

1. Shtetet Anëtare duhet të marrinmasat e nevojshme për të siguruar qëpunëtorët nën nenit 2 të mos jenë tëobliguar të punojnë gjatë natës gjatështatzënisë dhe për një periudhë paslindjes që duhet të përcaktohet ngaautoritetet kompetente kombëtare përsiguri dhe shëndetësi duke dorëzuarcertifikatën mjekësore që thekson sekjo është e nevojshme për sigurinëose shëndetin epunonjësit nëfjalë, nëpërputhjemeproceduratepërcaktuarangaShtetetAnëtare,

2. Masat e përmendura në paragrafin1duhet,nëpërputhjemelegjislacioninkombëtar dhe praktikat kombëtare, tëlejojnëmundësinëe:

(a)transferitnëpunëgjatëditës;ose

(b) pushimit nga puna ose zgjatjessë pushimit të lehonisë, nëse njëtransferimitillënukështëimundshëmteknikishtdhe/oseobjektivishtosenukmundtëkërkohet racionalishtnëbazëtëarsyetimevetëdëshmuara.

Sipasnenit 16tëLigjitThemelortëPunës,paragrafi 17 dhe paragrafi 18 personatmetëmetaosegratështatzënanëmuajine tretë të shtatzënisë nuk lejohen tëpunojnëmëshumëse40orënëjavëdhepersonat nën moshën 18-vjeçare dhegratë shtatzëna nuk lejohen të punojnëndërmjetorës22:00dhe5:00.

Poashtumeketëligjfemrëspunonjësesi takojnë të paktën 12 javë pushimlehoniemepagesëpaslindjessëfëmijës.Ky pushim njihet si periudhë kohorepunedhepaguhetngapunëdhënësimenjëshkallëprejjomëpaksedytëtretatetëardhuravetëfemrëspunonjëse.

SipasvendimittëQeverisësëKosovës,Nr.02/201tëdatës31.05.06,fillonzbatimii Kontratës së Përgjithshme Kolektive,respektivisht neni 23 i kësaj kontrate iciliparashehpushimineLehonisë.

Femra e punësuar gjatë kohës sështatëzanisë dhe lindjes ka të drejtë nëpushim lehonie prej gjashtë (6) muajshpandërprerë.

Pushimi i lehonisë njihet si periudhëkohore pune, dhe për tre (3) muajt eparëtëpushimittëlehonisëpaguhetngapunëdhënësi prej jo më pak se 70 përqind nga paga e të punësuarës, kursepër tre (3) muajt e tjerë vijues pagesabie në ngarkesë të Fondit të QeverisësëKosovëspërmbrojtjenematernitetit,jomëpakse70përqindtëpagëssëtëpunësuarës.

articles 2 & 7 of eu dir. 02/82/eeC;

Article2Definitions

ForthepurposesofthisDirective:

(a) pregnant worker shall mean apregnant worker who informs heremployerofhercondition,inaccordancewithnationallegislationand/ornationalpractice;

(b)workerwhohasrecentlygivenbirthshall mean a worker who has recentlygiven birth within the meaning ofnational legislation and/or nationalpracticeandwhoinformsheremployerofhercondition,inaccordancewiththatlegislationand/orpractice;

(c) worker who is breastfeeding shallmean a worker who is breastfeedingwithin the meaning of nationallegislation and/or national practiceand who informs her employer of hercondition, in accordance with thatlegislationand/orpractice.

Article 7-Nightwork

1.MemberStatesshalltakethenecessarymeasures to ensure that workersreferred to inArticle 2 are not obligedto perform night work during theirpregnancy and for a period followingchildbirth which shall be determinedbythenationalauthoritycompetentforsafetyandhealth,subjecttosubmission,in accordance with the procedureslaid down by the Member States, of amedical certificate stating that this isnecessaryforthesafetyorhealthoftheworkerconcerned.

2. The measures referred to inparagraph1mustentailthepossibility,in accordance with national legislationand/ornationalpractice,of:

(a)transfertodaytimework;or

(b) leave from work or extension ofmaternity leave where such a transferis not technically and/or objectivelyfeasibleorcannotreasonablybyrequiredondulysubstantiatedgrounds.

According to article 16 of the BasicLabour Law, article 17, paragraph 18,persons with disabilities or pregnantwomeninthethirdmonthofpregnancyare not allowed to work more than 40hours per week and persons under 18years of age and pregnant women arenotallowedtoworkbetween22:00and5:00.

potrebne mere da bi obezbedili daradnicipodčlanom2nebuduobaveznidaradenočutokomtrudnočeinaperiodposleporođajakojitrebadaseutvrdiodstrane nadležnih autoriteta zemlje zabezbednost i zdravstvouzdostavljanjelekarskoguverenjapremakomesevidida je to potrebno zbog bezbednosti ilizdravlja navedenog radnika, u skladusa procedurama utvrđenih od straneDržavačlanica,

2.Navedenemereustavu1trebadauskladusanacionalnimzakonodavstvomi nacionalnim praksama stvoritimogučnost:

(a)transferisanjanaraddanju;ili

(b) odsustva sa posla ili produžetkaporodilskog odsustva ukoliko takvotransferisanje nije tehnički moguče i/ ili objektivno ili ne može se tražitiracionalno na osnovu dokazanihopravdanja.

Prema članu 16 Osnovnog zakona oradu,stav17istav18licasamanamailiženetrudniceutrečemmesecutrudnočenijedozvoljenodaradevišeod40časovnedeljnoalicaispod18godinastarostii žene trudnice nije dozvoljeno raditiizmeđu22:00i5:00časova.

Istotako ovim zakonom ženi radnicipripadanajmanje 12 sedmicaplačenogporodiljskog odsustva nakon rođenjadeteta. Ovo odsustvo priznaje se kaoradni vremenski period i plača gaposlodavac uz stopu najmanje dvetrečinedohotkaženeradnice.

PremaodluciVladeKosova,Br.02/201od31.05.06,počinjesprovođenjeOpštegkolektivnogugovora,odnosnočlana23ovogugovorakojipredviđaporodiljskoodsustvo.

Zaposlena žena tokom periodatrudnoče i nakon porođaja ima pravonaporodiljskoodsustvoutrajanjuod6(šest)mesecineprekidno.

Porodiljsko odsustvo priznaje se kaoradnivremenskiperiodizaprva3(tri)meseca porodiljskog odsustva plačase od strane poslodavca u iznosu odnajmanje 70 posto plate zaposlene, azanaredna3(tri)mesecaplačanjepadanateretFondaVladeKosovazazaštitumaterinstva,najmanjeod70postoplatezaposlene.

Tokomneplačenogodsustva,zaposlenojženiprestajusvapravaizradnogodnosaosimzdravstevenogosiguranje.

Na osnovu konstatacije nadležnogzdravstvenog organa, zaposlena ženamože početi porodiljsko odsustvo 45

��

Gjatë pushimit pa pagesë, femrës sëpunësuar i pushojnë të gjitha të drejtatnga marrëdhënia e punës, përveçsigurimitshëndetësor.

Në bazë të konstatimit të organitkompetent shëndetësor, femra epunësuar mund ta fillojë pushimin elehonisë dyzet e pesë (45) ditë paralindjes, kurse domosdo njëzetetetë (28)ditëparalindjes.

I ati i fëmijës mund ta shfrytëzojëmbrojtjen, përkatësisht të drejtat epërcaktuaranëparagrafin1tëkëtijneni,në rastvdekjeje tënënës së fëmijësosenë qoftë se ajo braktis fëmijën, dukeu bazuar në konfirmimin e organitkompetent, gjegjësisht Qendrës përPunëSociale.

Mbrojtjen, përkatësisht të drejtatnga paragrafi 1 i këtij neni, mund t’ishfrytëzojë edhe birësuesi i fëmijës,përkatësishtkujdestari,enërastvdekjejetë të dy prindërve, ose nëse prindëritbraktisinfëmijën.

Nëse femra e punësuar e lind fëmijëntë vdekur, ose nëse fëmija i vdes paraskadimit të pushimit të lehonisë, sipaskonstatimit të mjekut ka të drejtë nëpushimlehoniepëraqkohësainevojitettëkëndelletngalindjadhegjendjapsikikeeshkaktuarngahumbjaefëmijës,porjomëpaksedyzetepesë(45)ditë,përtëcilën kohë i takojnë të gjitha të drejtatmbibazënepushimittëlehonisë.

Në bazë të kërkesës personale meshkrim,femraepunësuarmundtafillojëpunënparasefëmijatambushëmoshëngjashtëmujore (6), mirëpo jo paraskadimittëdyzetepesë(45)ditëve.

Fëmija, i cili domosdo ka nevojë përpërkujdesje të veçantë për shkak tëgjendjessëtijshëndetësore,përkatësishtfëmija i cili është rëndë i hendikepuarnëkuptimtëdispozitavepërsiguriminshëndetësor, njëri prej prindërve meskadimin e pushimit të lehonisë katë drejtë, që të punojë me gjysmën eorarittëplotëtëpunësderisafëmijat’imbushëdy(2)vjeç.

Tëdrejtatngaparagrafiparaprakikëtijneni i përcakton organi kompetentshëndetësornëpajtimmeligjin.

agjencia për Barazi Gjinore dhe Partnerët

ABGJ e realizon mandatin nëpërmjet partneritet me shoqërinë civile dhe organizatat jo-qeveritare.

Also, the present law provides thatemployees are eligible to at least 12leavesofmaternityleaveafterthebirthof the child. This leave is recognizedasaworkingperiodandispaidbytheemployer with a degree not less thattwo thirds of the income of womenemployees.

With the Decision of Government ofKosovo No. 02/201, dated 31.05.06,implementationoftheGeneralCollectiveContract shall commence, respectivelyArticle23ofthiscontractsprovidesformaternityleave.

Awomanemployedduringpregnancyand birth is entitled to maternityleave from six (6) months withoutinterruptions.

Maternity leave is recognised as aworking period and for three (3) firstmonthsofmaternityleaveispaidbytheemployernotlessthan70percentofthefullwage,whereasfortheotherthree(3)months the payment shall be made bythe Kosovo Government Fund for theprotectionofmaternity,notlessthan70percentofthefullsalary.

During the period of unpaid leave,the employed woman shall cease allcontractualrelationswiththeemployeeexceptforhealthinsurance.

On the basis of ascertainment of thecompetent health body, the employedwoman may commence the maternityleavefortyfivedays(45)beforedelivery,or at least twenty eight days beforedelivery.

The father of the child may use

(četerdeset i pet) dana pre porođaja, aobavezno 28 /dvadeset i osam) danapreporođaja.

Otac deteta može koristiti zaštitu,odnosno prava utvrđenih u stavu 1ovogčlana,uslućajusmrtimajkedetetaili ako ona zapušta dete, na osnovupotvrde nadležnog organa, odnosnoCentrazasocijalnirad.

Zaštitu,odnosnoprava izstava1ovogčlana može koristiti i usvojilac deteta,odnosnostaratelj au slučajusmrtiobaroditelja ili ukoliko roditelji zapustedete.

Ukoliko zaposlena žena rodi mrtvodete ili ukoliko dete umre pre istekaporodiljskogodsustvapremakonstatacijilekara ima pravo na porodiljskoodsustvo za onoliko vremena kolikoje joj potrebno da se rehabilituje zbogporođaja ili psihičkog stanja nastalogzbog gubljenja deteta, ali ne manje od45 (četerdesetpet)dana zakoje vremepripadaju joj sva prava po osnovuporodiljskojodsustva.

Na osnovu pismenog ličnog zahteva,zaposlenaženamožepočetidaradiprenegoštodetenavrši6(šest)meseci,alinepreisteka45(četerdesetipet)dana.

Dete koje ima neophodnu potrebuza posebnu brigu zbog njegovogzdravstvenog stanja, odnosno detekoje je teško hendikepirano u smisluodredaba o zdravstvenom osiguranju,jedanodroditeljaimapravodapoistekuporodiljskogodsustvaradiuzpolovičnoradnovremedokdetenenavrši2(dve)godine.

��

E gjithë veprimtaria e ABGJ-sëgjatë 6 mujorit të parë të vitit 2007,është karakterizuar nga një frymëbashkëpunimi me të gjithë akterët einteresuardheaktivenëfushënebarazisëgjinore. Kjo frymë e bashkëpunimitështë konkretizuar me hartimin enjë memorandumi të mirëkuptimit icili është nënshkruar nga KryeshefjaEkzekutive e ABGJ dhe përfaqësuestë shoqërisë civile dhe OrganizataveJoqeveritare,tëcilatkanëtreguarvullnetpërtëaderuarnëparimetëpërbashkëtapër implementimin me sukses të LigjitpërBaraziGjinorenëKosovë.

AgjenciapërBaraziGjinorekavlerësuartë domosdoshme bashkërendimin eveprimevemeakterëtëtjerëtëshoqërisëcivile me qëllim arritjen e detyraveqë Ligji për Barazi Gjinore vë përparaQeverisesëKosovësnëpërgjithësidheABGJ ne veçanti. Ky bashkëpunimka filluar të institucionalizohet me dyaktivitete shumë të rëndësishme, sëparihartimineSPZHK-se,kugrupipërçështjegjinorepërbehejngapërfaqësuestëshoqërisëcivile,fushaakademikedheekspertë të çështjeve gjinore, si dhe nëprocesinehartimittëPKBGJ-së,procesiciligjithashtuështëparaparëtëjetënjëprocesgjithëpërfshirës.

Bashkëpunimi me organizatat jo-qeveritare,nekuadrinebashkëpunimitmeaktereteshoqërisëcivile,AgjenciapërBaraziGjinore,ekarealizuarnëpërmjetaksioneve dhe aktiviteteve konkretetë përbashkëta siç ka qenë Takimi iKryeministrit dhe KryeadministratorittëKosovësmepërfaqësueseteshoqërisëcivile(OJQ)

Kryeministri Çeku Vlerësoisepozitaegruasështëelementirëndësishëmpërarritjen e demokracisë dhe se BaraziaGjinoreështënjëndërvleratuniversaletëDemokracisë.Edhepsepozitaegruasnë Kosovë ka ndryshuar shumë, sipastë dhënave nga DASHC pjesëmarrjae gruas në vendimmarrje lë për tëdëshiruar. Mbetet synim i Qeverisërritja e numrit të femrave në postevendimmarrëse dhe në këtë drejtimQeveriaështëangazhuardhekashpallurvitin2007sivitiiDiskriminimitPozitivmbiBazaGjinore,NxjerrjaeUdhëzimitAdministrativ2007/3ngaMSHP,

Ndër të tjera Kryeministri i Kosovëspotencoi:VizionipërKosovësështëqëtë ndërtojmë Kosovën si shtet stabil,funksional, demokratik dhe sekular.Vend demokratik i inkuadruar nëBE, i ndërtuar në frymën e parimeveEvropiane, dhe synojmë vlerat mëtë larta të demokratizimit. Ne kemi

protection, respectively the rightsdefined in paragraph 1 of the presentarticleincaseofdeathofthemotherofchild,insheabandonsthechild,onthebasisofconfirmationofcompetentbody,respectivelyCentreforSocialAffairs.

Protection, respectively rights underparagraph 1 of the present article maybe used by the adaptor of the child incase both parents are dead or parentsabandonthechild.

Ifanemployedwomangivesbirthtoadeadchildorifthechilddiesbeforethelapse of maternity leave, on the basisof doctor’s ascertainment, she has therighttomaternityleavetorecoverfromdelivery and psychological state fromthe lossof thechild,burnomore thanfortyfive(45)days,forwhichtimesheisentitledtoallrightsasinthematernityleave.

Onthebasisofpersonalwrittenrequestthe employed women may commenceworkingbefore thechild is sixmonths(6),butnotbeforethelapsoffortyfive(45)days.

Thechild,whichnecessarilyneedsspecialcareduetoitshealthstate,respectivelythe child which is handicapped on thebasisofprovisionsofhealthinsurance,one of the parents with the lapse ofmaternityleaveisentitledtoworkpart-timeuntilthechildistwo(2)yearsold.

Therightsunderthepreviousparagraphshall be determined by the competenthealthbodyincompliancewiththelaw.

Gender equality agency and Partners

GEA accomplishes its mandate in partnership with civil society and non-governmental organizations.

The entire activity of GEA, duringthe first six months of 2007, wascharacterizedbyaspiritofcooperationwith all stakeholders that are active intheareaofgenderequality.ThisspiritofcooperationwasmadeconcretethroughamemorandumofunderstandingsignedbytheGEAChiefExecutiveOfficeandrepresentativesofcivilsocietyandnon-governmental organisations, whichhave shown the will to adhere to jointprinciplesforsuccessfulimplementationoftheGenderEqualityLawinKosovo.

Gender Equality Agency finds itnecessary to coordinate actions withotheractorsofthecivilsocietyinorder

Prava iz predhodnog stava ovog članautvrđuje nadležni zdravstveni organuskladusazakonom.

agencija za ravnopravnost polova i partneri

ARP ustvaruje mandat preko partnerstva sa civilnim društvom i nevladinim organizacijama

CelokupnadelatnostARP-atokomprvišestmeseci2007godineokarakterisanaje duhom saradnje sa svimzainteresovanim i aktivnim akterimau oblasti ravnopravnosti polova.Ovaj duh saradnje je konkretizovanizradom memoranduma o saglasnostikojeg su potpisali izvršna načelnicaARP-a i predstavnici civilnog društvai nevladinih organizacija, koje supokazale volju za pristup zajedničkimnačelima o uspešnoj implementacijiZakona o ravnopravnosti polova naKosovu.

Agencija za ravnopravnost polovaocenila je neophodnom koordinisanjeaktivnostisadrugimakterimacivilnogdruštva u cilju ostvarivanja zadatakakoje Zakon o ravnopravnosti polovapostavlja pred Vladom Kosova uipšteipredARP-omposebno.Ovasaradnjapočela je da se institucionalizuje sadvema vrlo značajnim aktivnostima,prvo izradaSRPK-apri čemu jegrupaza pitanja polova bila sastavljenaod predstavnika civilnog društva,akademske oblasti i stručnjaka zapitanjapolovakaoiprocesizradeKPRP,kojiprocestakođejepredviđendabudesveobuhvatan.

Saradnjusanevladinimorganizacijama,uokvirusaradnjesaakterimacivilnogdruštva, Agencija za ravnopravnostpolova ostvarila je putem zajedničkihkonkretnih akcija i aktivnostikao što je bio Susret premijera iGlavnog Administratora Kosovasa predstavnicima civilnog društva(NVO)

Premijer ČekuProceniojedajepoložajženaznačajanelemenatzaostvarivanjedemokratijeidajeravnopravnostpolovaje među univerzalnim vrednostimademokratije. Mada je položaj ženana Kosovu dosta promnjen, premapodacima iz DACS učešče žena uodlučivanju ostaje kao poželjeno. KaociljVladeostajepovečanjebrojaženanapoložajimaodlučivanjatakodajeutom

��

ngritur mekanizmat institucional dhekemihartuarlegjislacioniqëpromovonbarazinë gjinore, po ashtu jemi tënjoftuarsezyrtaretpërbarazigjinorenënivelekomunalenukkanëpërkrahjetëmjaftueshme,neduhettëinsistojmëqëtifuqizojmëato.

PërfaqësueseteShoqërisëCivilengritënedhe çështje tjera që preokupojnë siçjanë: çështjaealokimit tëbuxhetitpërzyrtaret për barazi gjinore në MinistridheKomuna , proceduratburokratiketë prokurimit sa i përket marrjes sëdonacionevepërstrehimoretnëKosovë,si dhe zbatimi i Ligjit për SigurimPensionaldheInvalidorë

Kryeadministratori Joachim Ruecker:Iniciativa e organizimit të këtij takimiështë shumë me rëndësi, sepse nëmandatintonëmeRezolutën1325ështëparaparë bashkëpunimi me shoqërinëcivile.

Institucionalizimi i këtij bashkëpunimimesABGJ–sëdheshoqërisëcivilekulmonme nënshkrimin e memorandumit temirëkuptimit ndërmjet ABGJ-së dheorganizatave jo-qeveritare të cilat janëaktive në fushën e barazisë gjinore.Memorandumi i Mirëkuptimit synonbashkëpunimin dhe koordinimin eangazhimeve të veçanta të palëve, përtësiguruarzbatimineLigjitpërBaraziGjinore në Kosovë si dhe arritjen eobjektivave specifike të organizatavete cilat janë subjekt të këtij M.M,ndërtimin e kapaciteteve, ndërmarrjene fushatave ndërgjegjësuese, avokimin,transferiminenjohurive,grumbullimineinformatavedhehartiminepolitikaveqe përmirësojnë jetën e grave dheburrave në Kosovë. Në ketë kontekst,ABGJangazhohettërealizojëobjektivate vëna për vitin 2007 në bashkëpunimmeOJQ-të,dukeiftuaratonëprojektete përbashkëta në fushën e arsimit,shëndetësisë, ekonomisë, sigurisë, dhekulturës.

Partneriteti dhe shkëmbimi i eksperiencës me homologët në rajon

Zyrtaret/ët në Agjencinë për BaraziGjinorenëPrill2007realizuannjëvizitestudimore në Institucionet Shqiptare,konkretisht Ministrinë e Punës dheShanseve të Barabarta. Synimi i kësajvizite ishte shkëmbimi i eksperiencësrreth procesit të raportimit përKonventën“CEDAW”.GjatëditëvenëShqipëri,zyrtarët/eteABGJ-sëutakuan

to accomplish duties provided for bytheGenderEqualityLaw,as taskedbyGovernment of Kosovo in general andGEAinparticular.Thiscooperationhascommencedtobeinstitutionalizedwithtwo very important activities. First thedraftingof theKDSP,where thegroupongenderequalitycomprisedmembersof civil society, academic area andexperts of gender affairs andwith thecommencementoftheprocessofdraftingtheKPGE,whichisalsoanticipatedasacomprehensiveprocess.

Gender Equality Agency has realisedits cooperationwithnon-governmentalorganisation and other actors ofcivil society, through concrete jointactions and activities like the meetingof the Prime Minister and SpecialRepresentativeoftheSecretaryGeneralin Kosovo with representatives of civilsociety.(NGO)

Prime Minister Çeku statedthatpositionof women is an important element fortheachievementofdemocracyandthatgenderequality isoneof theuniversalrights of democracy. Even thoughposition of women has changed a lot,on the basis of DASC participationof women in decision-making, a lotremains to be done. It remains for theGovernment to increase thenumberofwomen in decision-making posts andtothisend,Governmentisengagedandhasdeclared2007astheyearofPositiveDiscriminationonGenderBasis,issuanceofAdministrativeInstructionNo.2007/3byMinistryofPublicServices.

Prime Minister of Kosovo, also,emphasized: Vision of Kosovo is tobuildaKosovoasastabile, functional,democratic and secular state. Ademocratic country integrated inEU, built on the basis of Europeanprinciples and aiming at the highestdemocratization values. We have builtinstitutional mechanisms and havedrafted legislation promoting genderequality. We are also informed thatgender equality officers at municipalleveldon’thave sufficient support,butwemustinsistonstrengtheningthem.

Representatives of civil society raisedsome other issues of interest such as:the issue of allocation of budget forgender equality officers in ministriesand municipalities, bureaucraticprocurementprocedureswithregardstodonationsfororphan-housesinKosovoaswellasimplementationoftheLawonDisabilityandPensionInsurance.

Special Representative Joachim Ruecker: Initiative to organise this

pravcu Vlada angažovana i proglasilaje 2007 godinu kao godinu Pozitivnediskriminacije na polnim osnovama,donošenje Aministrativnog upustva2007/3odstraneMJS-a.

Međuostalog,PremijerKosovajeistakao:VizijazaKosovojedaizgradimoKosovokaostabilne,funkcionalne,demokratskeisekularnedržave.Demokratskezemljeuključene u EU, izgrađene u duhuevropskih načela, i težimo ka najvišimvrednostima demokratizacije. Mi smostvorili institucionalne mehanizme iizradili zakonodavstvo koje promovišeravnopravnost polova, i isto takosmo obavešteni da službenice zaravnopravnost polova na opštinskomnivounemajudovoljnupodršku,takodamitrebadainsistiramodaihojačamo.

Predstavnicecivilnogdruštvapokrenulesuidrugapitanjakojazaokupljajukaošto su: pitanje izdvajanja budžeta zaslužbenice za ravnopravnost polova uMinistarstvima i opštinama, birkratskeprocedure javnenabavkekada je rečodobijanju donacija za prihvatilišta naKosovu kao i sprovođenje Zakona openzijskomiinvalidskomosiguranju.

Glavni administrator Joachim Ruecker: Iniciativazaorganizovanjeovogsusretajevrloznačajnajerjeunašemmandatu,Rezolucijom 1325 predviđena saradnjasa civilnim društvom. (FOTO susretPRMsaCD).

InstitucionalizacijaovesaradnjeizmeđuARP-a i civilnog društva kulminiralaje potpisivanjem memoranduma osaglasnosti izmeđuARP-a inevladinihorganizacija koje su aktivne uoblasti ravnopravnosti polova. Ciljmemorandumaosaglasnostijesaradnjai koordinisanje posebnih zalaganjastranadabiseobezbedilosprovođenjezakona o ravnopravnosti polova naKosovo kao i ostvarivanje specifičnihciljevaorganizacijakojesupredmetovogMS-a, izgradnja kapaciteta, pokretanjekampanjaanimiranja,podršku,transferznanja,prikupljanjeinformacijaiizradapolitika koje poboljšavaju život žena imuškaraca na Kosovu. U tom smislu,ARP se angažuje na ostvarivanjupostavaljenih ciljeva za 2007 godinuu saradnji sa NVO-ima, unoseči ih uzajedničkeprojekteuoblastiobrazovaja,zdravstva, privrede, bezbednosti ikulture.

��

me ekspertë shqiptarë të hartimit tëraportit , ku u shkëmbyen mendimedhe eksperienca mbi metodologjinëe raportimit, hapat e ndjekur përrealiziminenjëprocesitransparentdhegjithëpërfshirës, aktoret e përfshirë nëproces si dhe obligimet institucionale.Kjovizitëmundësojqasjennëmaterialettëcilatkanëtëbëjnëmekëtëraportdhetëcilatjanëtënevojshmepërtëardhmeneafërt.

Partneret tanë në trupat mbrojtëse të Kosovës.

Trupat Mbrojtëse të Kosovës duke ubazuarnëKreuneshtatëtëRregulloressë UNMIK-ut nr. 2001/9 për KornizënKushtetuese të Vetëqeverisjes sëPërkohshmenëKosovë,dhemeqëllimtëzbatimit tëLigjitpërBaraziGjinore,RregullorjaeUNMIK-utnr.2004/18,kanënxjerrë rregulloren për Funksionimine Bordit për Barazi Gjinore në TMK.Qëllimi i kësaj rregullorejeështëqë tësigurohen mundësitë e barabarta dhebarazia gjinore përbrenda TMK-së.Funksioni kryesor i Bordit për BaraziGjinorenëTMKështëtëmonitorojdhetë siguroj zbatimin e Ligjit për BaraziGjinore,tëparimittëmosdiskriminimitdhebarazisëgjinorenëTMK.

njësia e Koordinatorit për Çështje Gjinore në Shërbimin Policor të Kosovës

NjësiaeKoordinatoritpërçështjegjinorenëSHPKështëkrijuarmepërkrahje tëKëshilltares së lartë të CIVPOL-it përçështje gjinore e cila me një angazhimtë lartë dhe ndihmë të vazhdueshmepo kontribuon në funksionimin sa mëtë mirë të kësaj njësie. Brenda kësajnjësie është dhe këshilltari i SHPK-së për çështje gjinore. Gjatë kësajperiudhe,NjësiaeSHPK-sëpërçështjegjinore, ka arritur që në një shkallëlartëtëinstitucionalizojdhesensibilizojçështjen gjinore në SHPK dhe të bëjshtrirjenerrjetitdukefilluarnganjësia,departamentet, regjionet e deri nëstacionet policore. Gjegjësisht brendakësajstrukturejanëtëpërfshirë/caktuarrreth 100 pjesëtar të SHPK-së, me njëpërqindje50%femradhe50%meshkuj,të cilët janë të trajnuar rreth çështjevegjinoredhepunojnëbrendastrukturavetëSHPK-së. Njësia përçështjegjinorekakrijuarorarinetakimevepërçështjegjinore brenda strukturës së SHPK-së

meetingisofgreatimportancebecausewithin our mandate, Resolution 1325provides for cooperation with civilsociety. (photo of the meeting of PMwithCS)

Institutionalization of this cooperationwith GEA and civil society peaks withthe signature of Memorandum ofUnderstandingbetweenGEAandnon-governmentalorganisationswhichhavebeenactiveintheareaofgenderequality.MemorandumofUnderstandingaimsatcooperationandcoordinationofspecificengagements of parties to ensure theimplementationofGenderEqualityLawinKosovoaswellastheachievementofspecific objectives of organisation thatarepartyofthisMoU,suchascapacitybuilding, initiation of awareness-raising campaigns, avocation, transferof knowledge, collection of data andpolicy draftingwhich improve the lifeof women and men in Kosovo. To thisend,GEAisengagedtoaccomplishtheobjectivessetoutfor2007incooperationwith NGO’s by inviting them to jointprojectsintheareaofeducation,health,economy,securityandculture.

Partnership and exchange of experience with counterparts in the region

Gender Equality Officers, in April2007,realisedastudyvisit toAlbanianInstitutions, respectively Ministryof Labour and Equal Opportunities.

Partnerstvo i razmena iskustava sa kolegama u regionu

Službenici/euAgencijizaravnopravnapolova, u aprilu 2007 godine ostvarilisu studijsku posetu Albanskiminstitucijama, konkretno Ministarstvurada i jednakih prilika. Cilj ove posetebila je razmena iskustava o procesuizveštavanja o konvenciji “CEDAW”tokom boravka u Albaniji, službenici/ e ARP-a susreli su se sa albanskimekspertima za izradu izveštaja, pričemu su razmenjena mišljenja iiskustva o metodologiji izveštavanja okoracimakojisusleđenizaostvarivanjetransparentnog i sveobuhvatnogprocesa,akterimauključenihuprocesukao institucijonalnim obavezama. Ovaposetaomogučilajepristupmaterijalimakojiseodnosenaovaj izveštaj ikojisupotrebniubliskojbudučnosti.

naši partneri u Zaštitnom Kosovskom korpusu

Kosovski zaštitni korpus na osnovuPoglavljasedamPravilnikaUNMIK-abr.2001/9oUstavnomokviruprivremenogsamoupravljanja na Kosovu, i u ciljusprovođenja Zakona o ravnopravnostipolova,PravilnikUNMIK-aBr.2004/18,doneo je pravilnik o funkcionisanjuBordazaravnopravnostpolovauKZK.Ciljovogpravilnikajedaseobezbeđujujednake mogučnosti i ravnopravnost

�0

dhepërmesdepartamentittëtrajnimit,ka arritur të përfshijë çështjen gjinorenë të gjitha trajnimet dhe kurset eparapara.Gjithashtukjonjësikaarriturtëbëjplotësimine anëtareve tëBorditkëshillues,Caktimineanëtarevetërrjetitpërçështjegjinore,përfshirjeneçështjesgjinore në kurset kundër dhunës nëfamilje, trafikimin e qenieve njerëzore,hetuesisë,niveletemenaxhimit.

Si vazhdimësi e profesionalizmit tëkësaj njësie në SHPK-së, kontribuonnë shërbimin sa më profesional dukei plotësuar kërkesat e qytetareve tëKosovës.

Barazia Gjinore në ministrinë e ekonomisë dhe financave

MinistriaeEkonomisëdheeFinancaveka identifikuar barazinë gjinore si njëçështjemerëndësitëveçantëpërvendindhe shoqërinë. Për këtë arsye, IPVQtë mbështetura dhe përkrahura ngasubjektet ndërkombëtare dhe shoqëriacivile, kanë zhvilluar aktivitete tëndryshme, në drejtim të inicimit,promovimit, avancimit, dhe realizimittë barazisë gjinore në të gjitha sferat ejetës e veçanërisht në atë ekonomike.Me gjithë rezultatet e arritura ështëe lehte të konstatohet se situata egruas në Kosovë ka nevojë urgjente tëpërmirësohet. Nëse do të krahasojmëdisa tregues social ekonomik siç janëniveliitëardhurave,shkallaepërfshirjesnëekonomi(biznes),niveliipunësimit1etj do te shohim se statusi ekonomik igravenëKosovëështëshumëmëiulëtse ai i burrave. Gratë hasin vështirësitëmëdhanëpërfshirjene tyrene jetënsociale dhe ekonomike të shoqërisëedhe për shkaqe të tjera që kanë tëbëjnëmenivelinarsimor,kulturëndhementalitetin e një pjese te shoqërisë.Është e rëndësishme të kuptohet ngatë gjithë akterët dhe veçanërisht ngamekanizmat institucional për arritjene barazisë gjinore sa që të ndryshojmëkëtërealitetnukduhettainjorojmëeaqmëpaktamohojmë,porduhettasjellimnëvëmendjenetëgjithëshoqërisë,pasikyrealitet,sjellreduktimtëmundësivepër zhvillimin e mbarë shoqërisë edhekontribuon në ruajtjen e një strukturekonservative që pengon ndryshimin,avancimin gjithëpërfshirës, zhvillimin

� NganumriigjithëmbarshëmitëpapunëvetëregjistruarnëKosovë,150542janëfemradhe172880janëmeshkuj.Në12muajtefundit,numriifemraveregjistruarasipunëkërkuesetëpapunaështërriturme4.6%ndërsaaiimeshkujveështërriturme2.5%

The aim of this visit is to exchangeexperience on the process of reportingfor CEDAW Convention. During thesedaysinAlbania,GEAofficersmetwithAlbanian experts on drafting a reportwhere they exchanged opinions andexperiences on the methodology ofreporting,stepsfollowedonrealisationof a transparent and comprehensiveprocess, actors involved in the processand institutional obligations. This visitshallenableaccesstomaterialsdealingwith this reportandthatarenecessaryforthenearfuture.

our partners in Kosovo Protection Corps

Kosovo Protection Corps, on thebasis of Chapter Seven of the UNMIKRegulationNo.2001/9onConstitutionalFramework for Provisional Self-GovernmentinKosovoandwithanaimof implementing the Gender EqualityLaw, UNMIK Regulation No. 2004/18,hasissuedtheRegulationofFunctioningof the Gender Equality Board withinKPC.Thepurposeof this regulation istocreateequalopportunitiesandgenderequalitywithinKPC.ThemainfunctionoftheKPCGenderEqualityBoardistomonitorandensuretheimplementationof the Gender Equality Law, theprinciple on non-discrimination andgenderequalityinKPC.

Statistical data show that there is onlyone woman that is ranked as ColonelandMajor.(dataareveryold,from2002,andneedtobeupdated).

Kosovo Police Service Gender equality Coordination unit

KosovoPoliceServiceGenderEqualityCoordination Unit was establishedwith the support of CIVPOL senioradvisor on gender affairs, who witha great commitment and continuoussupport is contributing to a betterfunctioning of the unit. This unit alsocomprises a KPS advisor on genderaffairs. During this period, KPS Uniton gender affairs has achieved toinstitutionalizeandsensibilizetoahighlevel the gender issue within KPS andtoextentthenetworkstartingfromtheunit,departments,regionsuptopolicestations.Thisstructureincludesaround100KPSofficers,with50%-50%percentmen and women, who are trained ongender issues and work within KPS

polovauokviruKZK-a.GlavnafunkcijaBordazaravnopravnostpolovauKZKjedanadgleda iobezbedi sprovođenjeZakona o ravnopravnosti polova,načelanediskriminacijeiravnopravnostpolovauKZK.

Na osnovu statističkih podataka,proizilazi da u KZK (potrebno jepribaviti podatke jer su vrlo stari– iz 2002 godine)žene koje imaju činpukovnika, podpukovnika i majora jesamojednakojaimaovajčin.

Jedinica Koordinatora za pitanja polova u Policijskoj službi Kosova

JedinicaKoordinatorazapitanjapolovau KPS formirana je uz podršku visokesavetnice CIVPOL-a za pitanja polovakojauzvelikoangažovanjeistalnupomočdoprinosištoboljemfunkcionisanjuovejedinicu.UokviruovejedinicenalaziseisavetnikKPS-azapitanjapolova.Tokomovogperioda, jedinicaKPS-azapitanjapolova,postiglajedauvisokomstepenuinstitucionalizuje i animira pitanjepolovauKPSidaproširimrežupočevodjedinice,departmana,regiona,pasvedopolicijskihstanica,odnosnouokviruove strukture uključene / određene suoko100pripadnikaKPS-a,uzprocenatod 50% žena i 50%muškaraca, koji suobučenizapitanjapolovairadeunutarstruktura KPS-a. Jedinica za pitanjapolovanapravila jerasporedsusretazapitanjapolovauokvirustruktureKPS-atakoda jeprekodepartmanazaobukuuspeladauključipitanjepolovausvimpredviđenim obukama i kursevima.Takođeova jedinicauspela jedaobavipopunjavanje članica Savetodavnogborda, određivanje članica mreže zapitanja polova, uključivanje polova ukursevima protiv nasilja u porodici,trgovine ljudima, istragama, nivoimamenadžiranja.

Kao nastavak profesionalizacijeove jedinice u KPS, doprinosi u štoprofesionalnioj službi ispunjavajučizahtevegrađanaKosova.

ravnopravnost polova u ministarstvo privrede i finansija

Ministarstvoprivrede ifinansijapitanjeravnopravnosti polova identifikovaloje kao pitanje od posebnog značaja za

��

social ekonomik dhe reduktimin evarfërisë.

MEF, vlerëson se pjesa dërmuese eshërbyesve civil, si meshkujt ashtudhe femrat kane njohuri të mira përobligimet dhe përgjegjësit ligjore, qëkanë tëbëjnëmebarazinëgjinore. NëMEFnganumrigjithsejitëpunësuarve,35.54 % janë të gjinisë femërore .Vlentë theksohet se numri më i madhe ipunësimit të femrave janë bëre vitet efundit,gjëqëtregonsenëkëtëMinistrijanëbërëhapattëdukshëmnëavancimine pozitës së femrave. Megjithatë,vlerësohet se mbetet ende shumë përtëbërë,nëmënyrëqëtëarrihetniveliipërfaqësimitgjinoriparaparenëLigjinpërBaraziGjinore,neni3pika3.1.

Hulumtime të thelluara në Zyrën eburimevenjerëzorenëkëtë institucion,tregojnë se punësimi në baza gjinorenë disa departamente, agjenci, apozyrekaavancimetëshkëlqyera.Kështunë Departamentin e thesarit në nivelqendrordheregjionalkemi67shërbyescivil, nga të cilët 36 janë femra ose53.7%, në departamentin e buxhetitnga31shërbyescivil,14 janë meshkujdhe 17 femra,ose56.70%, nëATK ,nga654shërbyescivil,209apo32.4%janëfemra.

Gjate vitit 2006, në këtë institucionjanë bërë 292 trajnime për stafin civilku avancim të dukshëm ka pasur nëaspektin gjinor, çka e vlerësojmë si njëtë arritur të mirë në drejtim të kyçjesdhe qasjes të mundësisë së barabartëtë femrave dhe meshkujve në ngritjendhe përgatitjen profesionale. Njëçështjetjetërerëndësishmeështëpozitavendimmarrëse në këtë institucion.Ne bazë të të dhënave, vlerësohet serezultatet në këtë drejtim nuk janë tëkënaqshme.Kështu,nëpozitatemesmevendimmarrëse,situataështëpaksamëemirënëpozitakyçevendimmarrëse,kupërfaqësimigjinorështëipapërfillshëm

Disa të dhëna statistikore që tregojnë parimin e mos diskriminimit në Shërbimin Civil të Kosovës2

SipasStatistikavetëofruarangaShërbimiCivil i Kosovës numri i përgjithshëm iShërbyesveCivilështë70205,ngatëcilët44824ose63.84% janëmeshkuj,ndërsa25076ose35.71%,janëfemra.

Prejtotalittëpërgjithshëmtëshërbyesve� Ministria e Shërbimeve Publike

structures. Gender equality unit hasestablished the meetings schedule ongenderissueswithinKPSstructureandthrough the training department, andmanaged to include the gender issueintoallanticipatedtrainingandcourses.Thisunithasalsomanagedtocompletethe members of the Advisory Board,to appoint members of the genderquality network, to include the genderissue in courses against domesticviolence, trafficking in human beings,investigations,managementunitsetc.

Another professional contribution ofthis KPS Unit is their contribution tofulfiltheKosovocitizens’requirements.

Gender equality in ministry of finance and economy

Ministry of Finance and Economyhas identified gender equality as oneof the most important issues for ourcountry and society. To this end, PISG,supportedandassistedby internationalentitiesandcivilsociety,havedevelopedvariousactivities towards the initiation,promotion,advancementandrealisationof gender equality in all spheres oflife, in particular the area of economy.Regardlessoftheuptodateachievements,the position of women in Kosovo is inurgent need for improvement. If wecomparesomesocio-economicindicatorslike the level of income, the level ofinclusionintobusiness(economy), levelofemployment1,etc.,wewillseethattheeconomicstatusofwomeninKosovoislowerthanthestatusofmen.Womenfacealotofdifficultiestogetinvolvedintothesocial and economic life of our societyfor reasons of educational, cultural andmentality level of a part of our society.It is important to be understood by allactors and in particular institutionalmechanisms for the achievement ofgenderequality,thatthisrealityneedstobe changed and should not be ignoredor denied, but we must bring to theattention of all society that this realityresults in reduction of opportunitiesfor the development of entire societyand contributed to the creation of aconservative structure which hinderschanges, comprehensive advancements,socio-economic development andpovertyreduction.

� From the total number of unemplyed registered in kosovo, 150542arewomenand172880aremen.Inlast12months,numberof womenregisteredasjobseekerswasmarkedanincreaseof 4.6%,whereasatmenanincreaseof 2.5%

zemlju i društvu. Zbog toga su PISUuz podršku i pomoč međunarodnihsubjekata i civilnog društva odvijalerazne aktivnosti u pravcu iniciranja,promovisanja, unapređivanja iostvarivanja ravnopravnosti polovau svim oblastima života a naročito uprivredi.Iporedostvarenihrezultatanijeteško konstatovati da situacija žena naKosovuzahtevadasehitnopoboljša.Akouporedimo neke socijalne ekonomskepokazatelje kao što su nivo dohodaka,stopa uključivanja u privredi (biznis),stopa zaposlenosti1 itd, videčemo da jeekonomskistatusženanaKosovumnogonižiodstatusamuškaraca.Ženenailazenaveliketeškočeunjihovomuključivanjuusocialnomiekonomskomživotudruštvaizbogdrugihrazlogakojiseodnosenanivouobrazovanjakulture imentalitetajednog dela društva. Značajno je da sesvahti od strane svih aktera a naročitood institucionalnih mehanizama zaostvarivanjeravnopravnostipolovadajepotrebnomenjatiovurealnostinetrebada se ignoriše a najmanje da se negira,večpotrebnojedasedovededopažnjecelogdruštvapoštoovarealnostdovodido smanjenja mogučnosti za razvojcelokupnogdruštvaidoprinosiočuvanjukonzervativne strukture koja sprečavapromenu, sveobuhvatno unapređenje,socialno ekonomski razvoj i smanjenjesiromaštva.

MPF,procenjujedajenajvečideocivilnihslužbenika, kako muškaraca tako ižena dobro informisan o zakonskimobavezama i odgovornostima koje seodnose na ravnopravnost polova. UMPF od ukupnog broja zaposlenih,35.54%suženskogpola.Valjaistačidajenajvečibrojzapošljavanjaženaostvarenposlednjih godina što pokazuje da suu ovom Ministarstvu učinjeni znatnikoraci u napređenju položaja žena.Ipak, procenjuje se da ostaje još mnogotogadaseuradidabisepostigaonivoupredstavljanja polova predviđen uZakonuoravnopravnostipolova,član3tačka3.1.

Dublja istraživanja u Kancelariji zaljudskeresurseuovojinstitucijipokazujuda zapošljavanje na osnovu polova unekim departmanima, agencijama ilikancelarijamabeležiodličnapoboljšanja,tako da u Departmanu za trezor nacentralnomiregionalnomnivouimamo67civilni službenikaodkoji36 suženeili 53.7%, u Departmanu za budžet od31 civilni službenika 14 je muškaraca i

� Iz ukupnog broja registrovanih na Kosovo, 150542 su žene a 172880 muškarci. U poslednjih 12 meseci broj žena registrovanih kao tražilaca posla je povečan za 4.6% a broj muškaraca za 2.5%

��

civil,305(0.43%)nukuështësiguruarstrukturagjinore.

Sa iu përket pozitave vendimmarrëse,përqindjaefemravembeteteulët.Nga1945 poste vendim marrëse, 1668 ose85. 75% janë meshkuj, ndërsa 277 ose14.23%,janëfemra,gjëqëështëlargngakuotaeparaparëmeLigjinpërBaraziGjinore.

instituti i Kosovës për administrate Publike (iKaP)

IKAPicilikamandatintëbëjngritjenekapacitetevetëtëgjithëshërbyesvecivil,në kuadër të organizimit të trajnimevepër vitin 2006 ka organizuar trajnimenë fushat e mëposhtme, në të cilatpjesëmarrjaefemravekaqenësivijon:

raport për Paktin ndërkombëtar për të Drejtat ekonomike, Sociale dhe Kulturore- Zbatimi i nenit 12 (e drejta në shëndetësi)

Sektori i shëndetësisë në Kosovëpërmbushë pjesërisht nevojat eqytetarëve për përkujdesje mjekësoreprofesionale. Sistemi i mbrojtjesshëndetësore në Kosovë3 është iorganizuardheiadministruarnganiveliqendror-MinistriaeShëndetësisë.

• Shërbimet mjekësore ofrohen 5spitaleve regjionale, 280 qendraveshëndetësore, si dhe shërbimeveambulatore. Ne Kosove4mesatarisht 98.38 punonjësshëndetësorë shërbejnë 100.000banorë.

• Numriipamjaftueshëmipersonelitmjekësor ndikon dukshëmnë kualitetin e shërbimeveshëndetësore për qytetarët eKosovës,posaçërishttëgrave.

� http://www.undp.or.jp/hotspots_e/kosovo_hdr5.html� Burimi ESK, Statistikat e shëndetësisë �00�

MFE claims that the vast majority ofcivil servants, men and women, havegood knowledge of legal obligationsandresponsibilitiesdealingwithgenderequality.InMFE,fromthetotalnumberof employed, 33.54% are women. It isworth emphasizing that the greatestnumberofemployedwomenwasmadein the recent years, which shows thatthisMinistryismakingsignificantstepstowardstheadvancementofthepositionofwomen.Nevertheless,itisestimatedthatthereisalottobedoneinordertoachieve the gender representation asprovided for by the Gender EqualityLaw,article3,item3.1.

Detailed research by the Office ofHuman Resources in this institution,show that gender employment insome departments, agencies or officeshas excellent improvements. Thus, inTreasury Department at central andregionallevel,wehave67civilservantsout of which 35 are women or 53.7%,inDepartmentofBudgetoutof31civilservants14aremenand17women,or56.70%, in Kosovo Tax Administrationoutof654civilservants209or32.4%arewomen. During 2006, this institutionconducted292trainingsforthecivilstaffandtherewassignificantadvancementinthegenderaspect,whichisassessedasagoodachievementtowardstheinclusionandequalaccessofwomenandmeninprofessionaltrainingandadvancement.Anotherimportantissueisthedecision-makingpostsinthisinstitution.Onthebasis of data, it is assessed that resultstothisendarenotsatisfactory.Thus,inmediumdecision-makingpositions,thesituation isa littlebetter rather then indecision-making posts where genderrepresentationisinconsiderable.

Some statistical data showing the principle of non-discrimination in the Kosovo Civil Service2

On the basis of statistics provided byKosovo Civil Service, the total numberof civil servants is 70205, out of which44824 or 63.84% are men and 25076 or35.71%,arewomen.

Out of the total of civil servants, 305 (0.43%) have not ensured with genderstructure.

Withregardstodecision-makingposts,the percentage of women remains low.2 Ministry of Public Services

17ženaili56.70%,uPAK,od654civilnislužbenika,209ili32.4%sužene.

Tokom2006godine,uovojinstitucijisuostvarene 292 obuke za civilno osobljepri čemu znatnog poboljšanja bilo je uaspektu polova što se smatra dobrimdostignučem u pravcu uključivanjai pristupa jednakim mogučnostimažena i muškaraca na stručnomosposobljavanju i spremi. Jedno drugoznačajno pitanje je položaj odlučivanjau ovoj instituciji. Na osnovu podatakaprocenjujesedarezultatiutompravcunisuzadovoljavajuči.Tako,na srednjimpoložajima odlučivanja, situacija jenešto bolja na ključnim položajimaodlučivanja,gdejepredstavljanjepolovanezanemarljivo.

neki statistički podaci koji pokazuju načelo nediskriminaciji u Civilnoj službi Kosova2

Prema statistikama koje je pružilaCivilna služba Kosova ukupan brojcivilnih službenika je 70205, od kojih44824 ili 63.84% su muškarci a 25076ili 35.71%, žene. Od ukupnog brojacivilnih službenika, 305 (0.43%) nijeim obezbeđena struktura polova. Štose tiče položaja odlučivanja procenatžena ostaje nizak. Od 1945 položajaodlučivanja,1668ili85.75%sumuškarcia 277 ili 14.23% žene, što je dalekood kvote predviđene Zakonom oravnopravnostipolova.

institut Kosova za Javnu administraciju (iKJa)

IKJA u čijem je mandatu podizanjekapaciteta svih civilnih službenika, uokviru organizovanja obuka za 2006godinu organizovao je obuke u dolenavedenim oblastima u kojima učeščeženabilosledeće:

2 Ministarstvo javnih službi

Total Meshkuj Femra

Administrata e Përgjithshme 206 105 101

Burime Njerëzore 181 82 99

Buxhet dhe Financa 194 100 94

Çështje komunale 506 392 114

Legjislacioni 329 171 158

Menaxhimi i Përgjithshëm 204 124 80

Teknologji Informative 101 49 52

Total Muškarcij ŽeneOpšta administracija 206 105 101

Ljudski resursi 181 82 99

Budžet i finansije 194 100 94

Komunalna pitanja 506 392 114

Zakonodavstvo 329 171 158

Opšte upravljanje 204 124 80

Informativna tehnologija 101 49 52

��

• Statistikat5tregojnëseçdoikatërtibanor i Kosovës ka problemekardiovaskulare, ndërsa çdo ipesti banor ka çrregullime meorganetefrymëmarrjes.Incidencae tuberkulozit për 100.000 banoreështë47.9,6(burimiESKStatistikateShëndetësisë2004).

• Shkalla e vdekshmërisë sëfoshnjave7 është ndër më të lartatnë Evropë, shënohen 35 vdekje tefoshnjavenë1.000lindjetegjalla.

Në të njëjtën kohë indeksi ivdekshmërisë së lehonave në Kosovëvlerësohet të jetë 12.6 raste të vdekjespër 100.000 lindje8 .( Qeveria e Kosovës është duke e hartuar Strategjinë dhe Planin Zhvillimor të Kosovës ku si objektiv të vetën kryesore ka paraparë edhe zvogëlimin e mortalitetit amënor, foshnjor dhe i fëmijëve përmes ofrimit më të efektshëm të shërbimeve shëndetësore�)

Ekziston një numër i konsiderueshëmi ligjeve që e rregullojnë çështjenshëndetësorenëpërgjithësi

• Sistemi i kujdesit, i veprimtarisëdhe i financimit shëndetësor nëKosovë rregullohet me Ligjin përShëndetësi(RregullorjaeUNMIK-utnr2004/31)

Sipaspokëtijligjitëgjithëqytetarëtdhetëgjithakomunitetet eKosovësduhettë kenë qasje në sistemin e kujdesitshëndetësor(Rregullorja eUNMIK-utnr2004/31neni7)

• Kujdesi shëndetësor është ibarabartë për të gjithë qytetarëtduke siguruar standardet gjatëpërmbushjes së kërkesave në tëgjithaniveletekujdesitshëndetësor,si dhe sigurimin e kujdesitshëndetësor pa diskriminim nëbazë të gjinisë, kombit, racës,ngjyrës, gjuhës, fesë, bindjevepolitike gjendjes sociale, statusitpronësor,shkallëssëaftësivefizikedhemendore,statusitfamiljardhemoshës.( Rregullorja e UNMIK-utnr2004/31neni12.5)

Kategoritë e caktuara të qytetarëvegëzojnë të drejtën e shfrytëzimit tëshërbimeve shëndetësore, pa pagesë,nëpajtimmeLigjinpërShëndetësisi:5 http://www.sok-kosovo.org/pdf/population/Kosovo_and_its_population.pdf6 burimi Strategjia dhe Plani Zhvillimor i Kosovës 2007-201�7 http://www.sok-kosovo.org/pdf/population/Kosovo_and_its_population.pdf8 Strategjia dhe Plani Zhvillimor i Kosovës 2007-201�(drafti i parë)� http://www.sok-kosovo.org/pdf/population/Kosovo_and_its_population.pdf

Outof1945decisionmakingposts,1668or 85. 75% are men, whereas 277 or14.23%, are women, which is far fromthe quote anticipated with the GenderEqualityLaw.

Kosovo institute of Public administration (KiPa)

KIPA has the mandate on capacitybuildingofcivilservants.Inthisframe,KIPA has organised the followingtrainings in 2006, in respective areas,where participation of women was, asfollows:

report on international Pact of Social, economic and Cultural rights – implementation of article 12 (the right to Health)

HealthsectorinKosovofulfils,partially,the needs of citizens for professionalmedicalcare.ThesystemofhealthcareinKosovo3isorganisedandadministeredfrom the central level – Ministry ofHealth.

• Health services have 5 regionalhospitals,280healthcentresaswellasambulantservices.InKosovo4anaverage of 98.38 health employeesserveabout100.000habitants.

• InsufficientnumberofmedicalstaffimpactssignificantlythequalityofhealthservicesforKosovocitizens,inparticularwomen.

• Statistics5 show that everyfourth habitant of Kosovo hascardiovascular problems, whereas

� http://www.undp.or.jp/hotspots_e/kosovo_hdr5.html4 Source: SOK, Health Statistics 20045 http://www.sok-kosovo.org/pdf/population/Kosovo_and_its_population.pdf

izveštaj o međunarodnoj kovenciji o ekonomskim, socijalnim i kulturnim pravima – sprovođenje člana 12 (Pravo na zdravstvo)

Sektor zdravstva na Kosovu ispunjavadelimično potrebe građana za stručnozdravstveno zbrinjavanje. Sistemzdravstvene zaštite na Kosovu3 jeorganizovan i upravljan sa centralnognivoa–Ministarstvuzdravstva.

• Zdravstvene usluge pružaju seu 5 regionalnih bolnica, 280zdravstvenihcentaraiambulantnimslužbama. Na Kosovu4 prosečno98.38 zdravstvenih radnika služe100.000stanovnika.

• Nedovoljan broj zdravstvenogosoblja znatno utiče na kvalitetzdravstvenih usluga za građaneKosova,naročitožena.

• Statistike5 pokazuju da svakičetvrti stanovnik Kosova imakardiovaskularnih problema, doksvakipetistanovnikimaporemečajeu organima disanja. Incidencijatuberkulozena100.000stanovnikaiznosi 47.96 (izvor SZK statistikezdravstva2004godine).

• Stopa smrtnosti odojčadi7 jemeđunajvečamauEvropi,beleži35smrtiodojčadina1000živorođenih.

IstovremenoindekssmrtnostiporodiljanaKosovuprocenjujesena12.6slučajevasmrtina100.000rođenja8. ( Vlada Kosova je u toku izrade Strategije i razvojnog plana Kosova gde kao svoj glavni cilj predvidela i smanjenje smrtnosti majki, odojčadi i dece putem učinkovitijeg pružanja zdravstvenih usluga�)

Postojiznatanbrojzakonakojiregulišupitanjezdravstvaucelini

• Sistembrige,delatnostiifinansiranjazdravstva na Kosovu uređuje seZakonom o zdravstu (Pravilnik

� http://www.undp.or.jp/hotspots_e/kosovo_hdr5.html4 Izvor SZK, statistike zdravstva 20045 http://www.sok-kosovo.org/pdf/population/Kosovo_and_its_population.pdf6 Izvor Strategija i razvojni plan Kosova 2007-�0�37 http://www.sok-kosovo.org/pdf/population/Kosovo_and_its_population.pdf8 Strategija i razvojni plan Kosova 2007-201�(prvi nacrt)� http://www.sok-kosovo.org/pdf/population/Kosovo_and_its_population.pdf

Total Men Women

General Administration 206 105 101

Human Resources 181 82 99

Budget and Finance 194 100 94

Municipal Issues 506 392 114

Legislation 329 171 158

General Managment 204 124 80

Information Thechnology 101 49 52

��

a) Fëmijëtdhetërinjtëderinëmoshën15vjeçare;

b) Nxënësit dhe studentët deri nëfundtëshkollimittërregullt;

c) Qytetarëtmbimoshën65vjeçare;

d) Qytetarët, anëtarët e ngushtë tëfamiljevetëdëshmorëve,invalidëte luftës dhe invalidët e tjerë,anëtarët e ngushtë të familjeve tëtyre,sidheshfrytëzuesiteskemavetë ndihmës sociale dhe anëtarët engushtëtëfamiljevetëtyre;

e)Personatmeaftësitëkufizuara.10

• Ligjipërtëdrejtatdhepërgjegjësiteqytetarëvenëkujdesinshëndetësorpërcakton se çdo qytetar ka tëdrejtë, për kujdes shëndetësor qëështëikushtëzuarmegjendjenetijtë shëndetit. Kujdesi shëndetësorduhet të jetë adekuat, me qasjenë vazhdimësi për të gjithë dhepa diskriminim(Rregullorja eUNMIK-utnr2004/47neni4)

Gruaja, e cila është në aktin e lindjeska të drejtë të kërkojë që: para, gjatëdhe pas aktit të lindjes, ta ketë afër,personinemoshësmadhore, tëcilinepërcaktonvetë,dheqëtaketëfoshnjënnë dhomën e njëjtë ku qëndron edheajovetë,përposnërastinkurkëtënukelejongjendjashëndetësoreefoshnjës11.

Gruaja nuk ka të drejtë në refuzimine intervenimit jetë-përkrahësose jetë-shpëtuesnërastseështështatzënëosedyshohetsemundtëjetështatzënë12.

Mbikëqyrjene jashtmetëveprimtarisëprofesionale të institucioneveshëndetësorepamarrëparasyshformate financimit të tyre dhe përkatësinëpronësore e bënë InspektoratishëndetësorpunadheveprimtariaetecilitështëerregulluarmeRregulloren2006/13Mbiinspektoratitshëndetësor.

Kuvendi i Kosovës ka miratuar Ligjinpër Ndërprerjen e Shtatëzënsisë, dheLigjinpërShëndetinRiprodhues,LigjinpërNxitjendheMbrojtjenetëUshqyeritmeQumështGjiri,tëcilaterregullojnëçështjene shëndetit tëgruasparadhepaslindjes(vërejtjekëtoligjeendenukjanënënshkruarngaPSSP-ja)13

10 Rreg UNMIK-ut nr 2004/�1 -Ligji për shëndetësi neni ��11 Rreg UNMIK-ut nr 2004/47- Ligji për të drejtat dhe përgjegjësitë e qytetarëve në kujdesin shëndetësor12 Rreg UNMIK-ut nr 2004/47- Ligji për të drejtat dhe përgjegjësitë e qytetarëve në kujdesin shëndetësor neni 15.61� Evidenca e ligjeve të proceduara dhe të miratuara në Kuvendin e Kosovës.

every fifth has breeding organsdisorder.TBCincidencefor100.000habitants is 47.9,6 (Source: SOK,HealthStatistics2004).

•Levelofinfantmortality7isamongthehighest in Europe; 35 deaths in 1.000births.

Atthesametimetheindexofmortalityof women in delivery is 12.6 cases ofdeathfor100.000births8. (Government of Kosovo is drafting the Kosovo Development Strategy and Plan, where one of the main objectives is decrease of mortality of women in delivery, infants and children through the provision of effective health services.�)

There is a significant number of lawsregulatingtheheathsectoringeneral.

• The system of care, activity andfinancingofhealthsectorinKosovois regulated with the Health Law(UNMIKRegulationNo.2004/31)

On the basis of this law, all citizensof Kosovo, from all communities ofKosovo, are entitled to access in thehealthcaresystem(UNMIKRegulationNo.2004/31,Article7)

• Healthcare isequal forallcitizensby ensuring standards whileaccomplishing the requirements atall levels of health care as well asprovision of health care withoutdiscriminationonthebasisofgender,race, colour, language, religion,political affiliation, social state,property status, level of physicalandmentaldisability,familystatusand age. (UNMIK Regulation No.2004/31,Article12.5)

Certain categories of citizens enjoy theright to use health services, withoutpayment,incompliancewiththeHealthLaw,suchas:

a)Childrenandyouthuptoageof15;

b)Pupilsandstudentsuntil theendofregularschooling;

c)Citizensabovetheageof65;

d) Citizens, close relatives of family ofvictims,warinvalidsandotherinvalids,closemembersof their familiesaswellasusersofsocialassistanceschemesandmembersoftheirfamilies;

6 Source: Kosovo Development Strategy and Plan 2007-201�7 http://www.sok-kosovo.org/pdf/population/Kosovo_and_its_population.pdf8 Kosovo Development Strategy and Plan 2007-201�(first draft)� http://www.sok-kosovo.org/pdf/population/Kosovo_and_its_population.pdf

UNMIK-abr.2004/31)

Premaistomovomzakonusvigrađanii sve zajednice Kosova treba da imajupristup sistemu zdravstvene brige(PravilnikUNMIK-abr.2004/31član7)

• Zdravstvenabrigajejednakazasvegrađaneuzobezbeđenjestandardaprilikom ispunjavanja zahteva nasvim nivoima zdravstvene brige,kao i obezbeđenje zdravstvenebrigebezdiskriminacijepoosnovupola, nacionalnosti, rase, boje,jezika, vere, političkog ubeđenja,socijalnog stanja, imovnogstatusa, stepenafizičke imentalnesposobnosti, porodičnog statusai starosti. (Pravilnik UNMIK-a br.2004/31član12.5).

Određene kategorije građanauživaju pravo koriščenja bezplatnihzdravstvenihuslugauskladusaZakonuozdravstvuatosu:

a)Decaimladido15godinastarosti;

b)Učeniciistudentidokrajaredovnogškolovanja;

c)Građaniiznad65godinastarosti;

d)Građani,članoviužihporodicapalihboraca,invalidarataidrugiinvalidi,

članovi njihovih užih porodica kao ikorisnicišemasocijalnepomočii

članovinjihovihužihporodica;

e)Licasaograničenimsposobnostima.10

• Zakon o pravima i odgornostimagrađana na zdravstvenu briguutvrđuje da svaki građanin imapravunazdravstvenubrigukojajeuslovljena njegovim zdravstvenimstanjem. Zdravstvena briga trebada bude adekvatna, uz stalanpristupzasve ibezdiskriminacije(Pravilnik UNMIK-a br. 2004/47član4)

Žena, koja se nalazi pri porođaju imapravo da traži da: pre, tokom i nakonporođaja da u njenoj blizini budepunoletnelicekogaodređujeonasamaidaodojčeimauistojsobiukojojjeionasama,osimslučajakadatonedozvoljavazdravstvenostanjeodojčeda11.

Ženanemapravodaodbijeintervencijuzaživotnupodrškuilispašavanježivotaakojetrudnailisumnjasedamožebiti

10 Prav. UNMIK-a br. 2004/�1- Zakon o zdravstvu član 2211 Prav. UNMIK-a br 2004/47- Zakon o pravima i odgovornostima građana na zdravstvenu brigu

��

Barazia gjinore në këndvështrimin e vendimmarrësve

Intervistë me Kryeshefën Ekzekutive të Komunës së Prizrenit

Dr. Mybera Mustafa

Nga perspektiva juaj, si do ta përshkruani pozitën e gruas në Komunën e Prizrenit?

Ashtu sikurse në pjesën më të madhekomunavetëKosovës,edhenëkomunënePrizrenit,gruajanukkazënëvendinqëmeriton.Megjithëse,prejkatërviteshkemi ligjin për Barazi Gjinore dhemekanizmat institucionalë për arritjene barazisë ndërmjet burrave e grave,gratë/femrat ende gjenden ne pozita tepalakmueshme.

Ngapikëpamjaepjesëmarrjes sëgravenë IPVQ-të, Ligjit për Barazi Gjinorethotëse40%etë punësuarveduhett’ipërkasinnjëgjinie,mirëponëdisaprejinstitucioneve tona kjo gjë ende nukpo mund të realizohet. Kjo jo sepse neinstitucionet tona femra diskriminohetpër shkak tëgjinisë,porpërdisaarsyesociale ekonomike, të kulturës dhementalitetit që ekzistojnë ende nëshoqërinë tonë, numri i femrave nëinstitucione dhe sidomos i femrave nëpozitavendimmarrëseështëendeiulet.Megjithatë, në opinionin tim unë do teishafavoriteegravedheburravetecilëtdo te kenë një pozicion të caktuar nëinstitucionepërshkaktëmeritësdhejopërarsyeteligjit.

Ju përmendet që ekzistojnë faktorë të ndryshëm qe kanë ndikuar në pozitën e pafavorshme të grave/femrave në vendimmarrje. Sipas opinionit tuaj cilët janë këta faktorë?

Sipas mendimit tim, tre janë faktorëtkryesoreqëndikojnënëpjesëmarrjeneulët të femrave në institucione dhe nëvendimmarrje. Se pari: shkalla e ultëe arsimimit bën që numri i femraveqë konkurrojnë për vende pune nëinstitucione të jetë relativisht i ulëtkrahasuar me atë të meshkujve, përrrjedhoje dhe numri i të punësuarvedotëjetëmëiulëtpërfemratsesapërmeshkujt. Së dyti, varësia ekonomike efemrësbënqëajot’inënshtrohetdëshirëssë pjesëtareve të tjerë të familjes,atyreqë konsiderohen si mbajtësit ekonomiktësaj,burritosekryefamiljarit (vjehrrit,kunatit etj). Së treti, një faktor tërëndësishëmkonsiderojmentalitetinoseatoqëneiquajmëdokedhezakone,tecilatepërcaktojnëfemrënsitëvlefshme

e)Personswithdisabilities10

• Law on rights and responsibilitiesof citizens for health care are definedthat each citizen is entitled to healthcare conditioned with his health state.Health care must be proper, withcontinuous access for all and withoutdiscrimination(UNMIKRegulationNo.2004/47,Article4)

A woman, at delivery, is entitled to:priortheactofdeliverytohavenearbyanadultperson,sheasksforandtohavethebabyatthesameroomwheresheis,exceptforcaseswhenthehealthstateofthebabydoesnotallowthat11.

Awomanhasnorighttorefusethelife-supporting intervention or life-savinginthecasesheispregnantortherearedoubtsthatmaybepregnant12.

Externalsupervisionoftheprofessionalactivityofhealthinstitutionsregardlessofformsoftheirfinancingandproperty,isconductedbytheHealthInspectorate,the work and activity of which isregulated with UNMIK Regulation2006/13onHealthInspectorate.

AssemblyofKosovohasapproved theLawonCessationofPregnancy,LawonReproductiveHealth,LawonPromotionandProtectionofBreastfeeding,whichregulatethehealthofwomenpriorandafterdelivery(Remark:TheselawshavenotbeensignedyetbytheSRSG)13

Gender equality from the decision-makers point of view

Interview with Chief Executive Office of Municipality of Prizren

Dr. Mybera Mustafa

From your perspective, how would you describe the position of women in Municipality of Prizren?

As in the most municipalities ofKosovo, in the municipality of Prizrenas well, women don’t have the placethey deserve. However, for four yearnowwehavetheGenderEqualityLaw

10 UNMIK Regulation No. 2004/�1 – Law on Health, Article 2211 UNMIK Regulation No. 2004/47- Law on rights and responsibilties of citizens for halth care12 UNMIK Regulation No. 2004/47- Law on rights and responsibilties of citizens for halth care, Article 15.61� Records of laws approved and passed by the Assembly of Kosovo

trudna12.

Spoljno nadgledanje profesionalnedelatnosti zdravstvenih institucija,nezavisno od oblika njihovogfinansiranja i oblika imovine vršizdravstvenainspekcijačijiradidelatnostsu regulisani Pravilnikom 2006/13 ozdravstvenojinspekciji.

Skupština Kosova usvojila je Zakono prekidu trudnoče i Zakon oreprodukcijonom zdravlju, Zakon opodsticanjuizaštitidojenja,kojiregulišupitanje zdravlja žene pre i nakonporođaja (napoemena: ove zakone jošnijepotpisaoSPGS)13

ravnopravnost polova sa aspekta odlučivanja

Interviju sa Izvršnom načelnicom Opštine Prizren

Dr. Mybera Mustafa

Sa vaše perspektive, kako bi ste opisali položaj žene u Opštini Prizren?

Kao u največim dela opština KosovatakoiuopštiniPrizren,ženanijezauzelamesto koje zaslužuje. I ako več četirigodine imamozakonoravnopravnostipolova i institucionalne mehanizme zaostvarivanje ravnospravnosti izmeđumuškaraca i žena, žene su jošuveknanezavidnipoložajima.

UpogleduučeščaženauPISU,Zakono ravnopravnosti polova kaže da40% zaposlenih treba da pipadajujednompolu,međutimunekimnašiminstitucijama to se i dalje ne možeostvariti.Tonezbogtogaštojeunašiminstitucijama žena diskriminisanazbog pola, več zbog nekih socijalnih,ekonomskih kulturnih i razlogamentaliteta i koji postoje još uvek unašemdruštvu,brojženauinstitucijamaa naročito žena na položaj odlučivanjaje idaljenizak.Međutim,premamommišljenju ja bi podržavala one žene imuškarcekojibizauzeliodređenpoložaju institucijama prema zaslugama a nezbogzakonskihrazloga.

Vi ste napomenuli da postoje mnogi razni faktori koji su uticali na nepovoljan položaj žena u odlučivanju. Prema vašem mišljenju, koji su ti faktori?12 Prav. UNMIK-a br 2004/47- Zakon o pravima i odgovornostima građana na zdravstvenu brigu član 15.61� Evidencija procesuiranih i usvojenih u Skupštini Kosova.

��

brendamurevetështëpisë,përgjegjësiaesëcilësnukmundtejetëmëemadhesepërgjegjësiapërrritjenefëmijëveapomenaxhiminefamiljessesaj.Unëmendojsepikërishtkëtuduhettëpërqendrohetedhe lufta jonë për përmirësimin epozitëssëgruasnëshoqëri,pasishohqëjanë vetë gratë që nën ndikimin e këtijmentalitetimendojnësepreokupimimëimadhityreështëfamiljadhefëmijët..Unë mendoj se lufta më parë duhetzhvilluarmevetensepsenëshumërasteshikoj se gratë/femrat nuk përkrahennë masën e duhur edhe nga vet gratë/femrat. Ato zakonisht kërkojnë punëpa ndonjë përgjegjësi të veçantë, kusë paku do të kishin një satisfaksion tëmjaftueshëmmaterial.

Ju përmendet mekanizmat institucionale për arritjen e barazisë gjinore. Si funksionojnë ato në komunën tuaj dhe si e vlerësoni rendësin e tyre , a kane qenë ato efikase?

Po, e përmenda edhe më sipër që nëKosove ekzistojnë këto mekanizmainstitucionalë për arritjen e barazisëgjinore, si në nivelin lokal ashtu edhenëatëqendror.PresaipërketKomunëssonë,kemiZyrtarenpërBaraziGjinorenëEkzekutivsidheKomitetinpërBaraziGjinore të themeluar nga AsamblejaKomunale. Megjithëse prania e këtyremekanizmavekabërëqëraportetgjinorenë Komunën tonë të përmirësohen nëfavor të pjesëmarrjes së grave në jetënsocial ekonomike, nuk mund te themise efikasiteti i punës së tyre është indjeshëm. Unë mendoj që aktiviteti ityre duhet të shtrihet jo vetëm brendainstitucionitporpunaetyretëketëefektmbitëgjithëpopullsinëqëjetonnëkëtëKomunë,qëdotëthotëmëshumëpunëndërgjegjësuese me komunitetin, mëshumë aktivitete avokuese për çështjetë shkeljes së të drejtave të grave, mëshumë punë për të qenë të pranishëmnëjetënepërditshmetëkomunitetit.Nejemi tëndërgjegjshëmseefikasitetidherezultatetepunëstonënukshihennënjëditë, përkundrazi kërkohet angazhimpermanentdukeiupërshtaturrrjedhavetë një procesi nëpër të cilin po kalon egjithëKosova.

intervistë me Kryeshefin ekzekutiv të Komunës së rahovecit

Z. Ibrahim Kryeziu

Nga perspektiva juaj, si do ta përshkruani pozitën e gruas/femrës

and institutional mechanisms for theachievementofgenderequalitybetweenmenandwomen,butstillwomenareatunsatisfactoryposition.

From the viewpoint of womenparticipationinPISG,theLawonGenderEquality states that 40% of employeesmust be women, but in some of ourinstitutions this is not being achieved.This is happening not because womenare discriminated by our institutions,but for socio-economic, cultural andmentality reasons that exist in oursociety.Therefore,thenumberofwomenin decision-making positions is stilllow. However, I favour both men andwomentogettheirdeservedpositioninPISGEnotbecauseofthelaw,butduetomerits.

You mentioned some existing elements that made an impact in this unfavourable position of women in decision-making. Which are these elements?

Accordingtomyopinion,therearethreemain elements having impact in lowparticipation of women in institutionsand decision-making. First, the lowlevel of education makes the numberof women candidates for vacant postsrelatively low in comparison to men,but as a consequence the number ofemployedwillbelowerforwomenthanformen.Second,economicdependencyofwomenmakeshersubjecttothewillof other members of their family, asconsideredastheeconomicholderofthehouse,thehusbandorhousehold(fatherin law, brother in law etc). Third, animportantelement ismentalityorwhatwecallhabitsandcustom,whichdefinewomen as very precious within thewallsofthehouse,whoseresponsibilitycannotbegreater thenchild raisingorfamilymanagement. I thing that this iswhere our fight must concentrate forthe improvementofpositionofwomenin society, since under this mentalitywomen’s main preoccupation is familyand children. I thing that first theymust fightwith themselves, because inmany cases women are not supportedsufficientlybywomen.Theyusuallyaskfor work with a specific responsibility,where they would at least have asufficientfinancialsatisfaction.

You mentioned institutional mechanisms for the achievement of gender equality. How are they functioning in your municipality and how you assess their important, were they efficient?

Pomommišljenjutrisuglavnafaktorakoji utiču na nisko učešče žena nainstitucijama i u odlučivanju. Prvo:nizak stepen obrazovanja čini da brojžena koje konkurišu na radna mestau institucijama bude relativno nizaku odnosu na broj muškaraca, tako daposledica toga i broj zaposlenih ženabičemanjiodbrojamuškaraca.Drugo,ekonomska zavisnost žena utiče daona podleže volji dugih pripadnikaporodice, onima koji se smatraju kaonjeniekonomskihizdržavaoci,mužuiliglaviporodice(tastu,deveruitd).Treče,kaoznačajanfaktorsmatrammentalitetili ono što mi nazivamo običajimai navikama koji ženu smatraju kaovrednomunutarkuče,čijaodgovornostne može biti veča od odgovornostiza odgoj dece ili upravljanje njeneporodice. Ja mislim da upravo ovdetreba da se usredsredi naša borba zapoboljšanje položaja žena u društvupoštovidimda su sameženeonekojepod uticajem ovog mentaliteta misleda su največa njihova preokupacijaporodica i deca. Ja smatram da borbatreba da se vodi sa samim sobom jerumnogim slučajevima vidim da ženenepodržavajuseudovoljnojmeriiodsamih žena. One obično traže posaobez neke posebne odgovornosti gdebi barem imale dovoljnu materijalnusatisfakciju.

Vi ste spomenuli institucionalne mehanizme za ostvarivanje ravnopravnosti polova. Kako oni funkcionišu u vašoj opštini i kako procenjujete njihov značaj, dali su oni bili efikasni?

Da,spomenulasammalopredanaKosovupostoje institucionaln mehanizmi zaostvarivanje ravnopravnosti polova,kakonalokalnomtakoinacentralnomnivou. Što se tičenaše opštine, imamoslužbenicu za ravnopravnost polova uizvršnom organu kao i u Komitetu zaravnopravnost polova koji je osnivalaSkupština Opštine. Mada je prisustvoovih mehanizama učinilo da seodnosi između polova u našoj opštinipoboljšavaju u korist učešča ženau socialnom i ekonomskom životu,ne možemo reči da je njihova radnaefiksnost osetna. Ja mislim da njihovaaktivnost treba da se prostire ne samounutar institucije več njihov rad trebadaimaefektanacelostanovništvokoježivi u ovoj opštini, što znači više radazapodizanjesvestisazajednicom,višezaštitnih aktivnosti za pitanja kršenjaprava žena, više rada u cilju večegprisustva u svakodnevnom životu

��

në Komunën e Rahovecit?

Mendojsegruaja/femranëpërgjithësinë shoqërinë tonë ka një pozitëmë të avancuar, krahasuar me tëkaluarën.Megjithësepozitaesajështëpërmirësuarnëtëgjithafushatmendojse jemi akoma larg barazisë së saj meburrin.

Cilat janë faktorët që kanë ndikuar në këtë pozitë të pabarabarte të gruas me burrin?

Faktorëqëkanëndikuardhendikojnënëkëtëpozitëtëgrave/femravejanëtëshumtë, por unë do i cekë vetëm disaprej tyre; së pari , mendoj se niveli ipërgjithshëm ekonomik dhe social ishoqërisë sonë bën që në shumë rastegruaja/femratëparaqitetnëpozitemëtë pafavorshme krahasuar me burrat.Kështusipasopinionittimgruaja/femrasotështëmëevarfërseburrat,kjopërarsye të mentalitetit që ne kemi përpronën,sidhetëardhuratqësigurojnëgratë në familje. Një tjetër arsye përkëtë pozitë të pafavorshme mendoj sëështëniveli ipunësimit, i cili ështënënivele shume të ultë për gratë/femrat.Duke ju referuar këtij treguesi edhegratë/femratpunëkërkuesejanëshumëmëpakseburrat.Arsyene funditporjomëtëparëndësishmendotërendisjamentalitetin e shoqërisë tone dheshkalleneemancipimittëdygjinive.

Ka në Kosovë disa mekanizma institucional për arritjen e Barazisë Gjinore. Sa jeni në dijeni për to? Sa e ndjeshme është puna e tyre në komunën tuaj,? A janë ato efikase apo jo?

Sigurishtkamdijeni,gjithashtumendojse janë mekanizma të domosdoshëmtë cilët kanë pasur efekt në disandryshimetëcilatipërmendamëlart.Megjithatë ndërmjet mekanizmaveunëdotëpërmendjaedheOrganizatatjo-qeveritare, të cilat kanë bërë që mepunënetyret’ivijnënëndihmëedhemekanizmave institucional komunal.Këtë bashkëpunim e shikoj si njëfaktor i cili do të çojë tek efikasitetidhetekndryshimiipozitëssëgruasnëshoqëri.

Cilat do te ishin sugjerimet tuaja për përmirësimin e pozitës së gruas në Komunën tuaj, në të ardhmen?

Mendoj se ne duhet të përpiqemi tëgjithëtëpunojmënëtredrejtime:arsim,drejtësi, dhe ndryshim të mentalitetit.Por,ketëgjënukmundtabëjnëvetëm

Yes, I mentioned that in Kosovo thereare institutional mechanisms for theachievement of gender equality, atlocalandcentral level.Withregardstoour municipality, we have the GenderEqualityOfficerwithintheExecutiveaswellastheGenderEqualityCommitteeestablishedbytheMunicipalAssembly.However, the presence of thesemechanismsmadeimprovementstothegenderrelationsatourmunicipality infavourofparticipationofwomeninthesocialandeconomiclife,butwecannotsay that the efficiency of theirwork istangible.Ithingthattheiractivitymustbeextendednotonlyininstitutionsbutto effect the entire population livingin this municipality, which means amore awareness raising work with thecommunity, more advocating activitiesfor the issue of violation of womenrights, more work to be present in thedaily life of the community. We areaware that efficiency and the resultsofourworkarenotseenwithinaday,but requires permanent engagementto adopt to theflowsof aprocess thatKosovoisgoingthrough.

interview with Chief executive of municipality of rahovec

Mr. Ibrahim Kryeziu

From your perspective, how would you describe the position of women in Municipality of Rahovec?

I think that women in general in oursociety hold an advanced position, incomparison to the past. However, eventhoughtheirpositionismuchimproved,weareafarwayfromachievingequalitywithhusbands.

What are the elements that made an impact to this unequal position of women and men?

Elementsmakingimpacttothepositionofwomenaremany,but Iwillmentiononly some of them: first, I thing thatthegeneraleconomicandsociallevelofoursocietymakeswomeninmostcasesappear at a unfavourable position incomparisontomen.Therefore,accordingto my opinion, women are poorer thanmen are, because our mentality forproperty as well as family income.Another reason for this unfavourableposition is the level of employment,whichinverylowforwomen.Referring

zajednice.Mi smosvesnidaefikasnosti rezultati rada ne mogu se uočititu jednom danu, na protiv potrebnaje permanentna angažovanost uzprilagođavanjetokovaprocesakrozkojiprolazičitavoKosovo.

interviju sa izvršnim načelnikom opštine orahovac

G. Ibrahim Kryeziu

Sa vaše perspektive, kako bi ste opisali položaj žene u Opštini Orahovac?

Smatram da žena uopšte u našemdruštvu ima napredniji položaj uodnosunaprošlost.Madajenjenpoložajpoboljšan u svim oblastima mislim dasmojošdalekoodnjeneravnopravnostisamužom.

Koji su faktori koji su uticali na ovaj neravnopravan položaj žene sa muškarcem?

Faktori koji su uticali i utiču na ovajpoložaj žena sumnogobrojni, ali ja čunavestisamonekihodnjih;prvo,mislimda opštih ekonomski i socijalnih nivonašegdruštvačinidaseženaumnogimslučajevima pojavi u nepovoljnijipoložaj u odnosu na muškarca. Tako,premamojemmišljenju žene su danassiromašnije od muškaraca. To zbograzloga mentaliteta koje imamo zaimovinukaoizbogdohodkakoježeneobezbeđujuuporodici.Drugirazlogzaovaj nepovoljniji položaj mislim da jestopa zaposlenosti koja je za žene vrloniska.Pozivajučisenaovajpokazateljižene tražioci posla su umanjem brojuod muškaraca. Poslednji razlog, ali nei neznačajnijim nabrojio bi mentalitetnašegdruštvaistepenemancipacijeobapola.

Na Kosovu postoje nekoliko institucionalnih mehanizama za ostvarivanje ravnopravnosti. Koliko je vama to poznato? Koliko je osetljiv njihov rad u vašoj Opštini? Dali su oni efikasni ili ne?

Naravno dami je to poznato i takođemislim da su neophodni mehanizmikoji su imali učinka na neke promenekoje sam gore naveo. Međutim međumehanizmimajabispomenuonevladineorganizacije koje su njihovim radomučiniledapriteknuupomočiopštinskiminstitucionalnim mehanizmima. Ovusaradnju smatram kao faktora koji

��

mekanizmatinstitucional,përmëtepërqë në Komunën tonë kanë pasur njëaplikim të pjesshëm. Unë mendoj seduhetkrijuarnjëmjedis miqësor përtë gjithë akteret që punojnë në këtëfushë, si për mekanizma, ashtu edhepër organizatat jo-qeveritare apoedhe individë që janë të përkushtuarpër këtë çështje. Me mjedis miqësornënkuptoj ndihmë, bashkëpunimdhe bashkërendim të veprimeve tëinstitucioneve ( shëndetësisë, arsimit,drejtësisëetj.)nëmënyrëqëefikasitetitëjetëmëidukshëm.

funksionimi i mekanizmave Gjinorë në nivelin komunal dhe funksionimi i Komiteteve për Barazi Gjinore

Në nivelin komunal që nga viti 2003janë emëruar Zyrtaret për BaraziGjinore të cilat janë edhe anëtare tëKomiteteve për Barazi Gjinore. Nëpajtim me Rregulloren e UNMIK-ut,Nr. 2004/18 mbi shpalljen e Ligjit përBarazi Gjinore në Kosovë të miratuarngaKuvendiiKosovës,Konformnenit4.15 të këtij Ligji, MAPL ka nxjerrUdhëzimin Administrativ nr. 2005/08për përcaktimin e kompetencave dhepërshkriminedetyravepërZyrtaret/ëtpërBaraziGjinorenëKomuna.NëbazëtëkëtijUdhëzimiZyrtari/japërBaraziGjinore bashkëpunon me Agjenci përBaraziGjinore.

AgjenciapërBaraziGjinorenëkuadërtë planit të punës organizon takimetë rregullta mujore dhe në çdo tëtretinmuajtëvititkëtotakimeimbanSektori për Çështje Gjinore ne MAPL.Zyrtaret Komunale për Barazi GjinoreraportojnëçdotremuajteAgjenciapërBarazi Gjinore. Komitetet për BaraziGjinore janë krijuar me Iniciativën eOSBE–sënëvitin2002,derimësotjanëthemeluar20Komitetetëtilla.Komitetjanëfunksionalenekëtokomuna:FushëKosovë, Podujevë, Prizren, Dragash,Rahovec, Suharekë, Pejë, Deçan,Istog, Klinë, Gjilan, Ferizaj, Mitrovicë,Vushtrri, Skenderaj, Themelimii Komiteteve si i tillë nuk është iobligueshëmnëbazëtëRregulloressëUNMIK-ut 2004/45, ndërsa KuvendetKomunale vendosin për themelimindhefunksioniminetyresidhemiratojnëPërshkrimineDetyravedheRregullavetëProcedurës.

Kuvendi Komunal në Fushë KosovëZyrtarja për Barazi Gjinore/FushëKosovënëbashkëpunimmeOJQ-nëe

to this indicator, women jobseekers arelessthanmenare.Thelastbutnotleastisthementalityofoursocietyandthelevelofemancipationofbothgender.

Kosovo has institutional mechanisms for the achievement of gender equality. Are you aware of them? How sensitive is their work in your municipality? Are they efficient or not?

Of course I am aware, I also thing thatthose are necessary mechanisms whichmade some changes that I mentionedabove.However,withinallmechanismsI would emphasize non-governmentalorganisation which are assistingmunicipalinstitutionalmechanisms.Iseethiscooperationasanelementthatwouldlead to the improvement of position ofwomeninsociety.

What are your suggestions for the improvement of position of women in your municipality in the future?

Ithinkthatwemustmakeeffortstoworkinthreedirections:education,justiceandchangeofmentality.Wecanachievethisonly through institutional mechanisms,which is our municipality has partiallyapplied.Ithingthatcreationofafriendlyenvironment for all actors working inthis area, institutional mechanisms,non-governmental organisation orindividuals, that are committed to thisissue.WithafriendlyenvironmentImeanassistance,cooperationandcoordinationofinstitutionalactions(health,education,justiceetc.) inorderfortheefficiencytobetangible.

če dovesti do efikasnosti i promenepoložajaženaudruštvo.

Koje bi bile vaše sugestije za poboljšanje poboljšanja žena u vašoj Opštini, u buduče?

Mislimdajepotrebnodanastojimosvida radimo u tri pravca: obrazovanje,pravda i promena mentaliteta. Ali tone mogu učiniti samo institucionalnimehanizmi,timpreštounašojOpštinisuimalidelimičnoapliciranje.Jamislimda je potrebno stvoriti prijateljskusredinu za sve aktere koji rade u ovojoblasti, kako za mehanizme tako i zanevladineorganizacijeilipojedincekojisuodaniovompitanju.Podprijateljskomsredinom podrazumevam pomoč,saradnju i koordinisanje aktivnostiinstitucija (zdravstva, obrazovanja,pravde itd) da bi efikasnost bilavidljivija.

funkcionisanje mehanizama polova na opštinskom nivou i funkcionisanje Komiteta za ravnopravnost polova

Na Opštinskom nivou, još od 2003godine imenovane su službenice zaravnopravnostpolovakoje su i članicekomiteta za ravnopravnost polova.U skladu sa Pravilnikom UNMIK-a br. 2004/18 o proglašenju Zakonao ravnopravnosti polova na Kosovukoji je usvojila Skupština Kosova,shodno člau 4.15 ovogZakonaMALU

��

grave“RukaRuci”,kafilluarprojektin“QendraInformativepërGratë”projektkyqedotëzgjasëtetë(8)muaj.Donatori projektit: USAID-IREX-ATRC. Nëkuadër të këtij projektit janë paraparëtakime, tryeza me OJQ-të e grave,takime me gratë e viseve rurale përtu njohur për së afërmi me problemetme të cilat ballafaqohen. Parashihetformimi i rrjetit tëOJQ–ve tëGrave,ku në këtë drejtim janë organizuartri tryeza të rrumbullakëta me OJQ-të, Qendra informative për Gratë dotë jetë e hapur për të gjitha gratë ekomuniteteve dhe do të ju shërbej siqendër këshilluese,udhëzuese për tëardhmen.

Kuvendin Komunal-Prizren -ZyrtarjapërBarazi Gjinore/Prizren dhe Komitetipër Barazi Gjinore në bashkëpunimme OSBE kanë emëruar një komisionpër hartimin e “ Projekt-Strategjiae Komitetit për Barazi Gjinore përmonitorimin e disa fushave kyçe nëshoqëri. Kjo Strategji do te ketë katërfushaspecifikesiArsimin,Shëndetësinë,PunëndheMirëqenienSociale.Projekt-Strategjiaështëafatshkurtërdhepritette realizohet vetëm për këtë vit. Poashtu në Komunën e Prizrenit ështëbërë ndarja e pozicionit buxhetor përçështjegjinorepërvitin2007nëshumëprej5000eurosh.

Kuvendi Komunal- Vushtrri - Zyrtarjapër barazi gjinore në Komunën eVushtrrisë ka hartuar Projektin “Identifikimiifaktorëvepërndërprerjenearsimimit”NëbazëtëtëdhënaveqëiposedonDrejtoratipërArsimi,numriifemraveqëkanëbraktisurshkolliminështë në rritje e sipër. Një ndërshkaktarët e ndërprerjes së shkollimittë vajzave është mungesa e mjetevefinanciare,mentaliteti,gjendjaerendësociale. Projekti është zhvilluar në trefaza:

a)hapi i pare ka qenë evidentimi ivajzave që kanë ndërpre shkolliminb) trajnimi i vajzave c) shqyrtimi imundësivepërvazhdimineshkollimit

Kuvendi Komunal- Drenas Fushatëmbi ,, Edukimi Shëndetësorë i Gruasdhe Familjes” - Zyrtarja për BaraziGjinore/Drenas , Zyra e Prokurimitdhe Drejtoria për Shëndetësi dheMirëqenieSociale realizuan fushatën“Fushatëpëredukiminshëndetësor tëgruas dhe familjes” Realizimi i kësajfushate kazgjatur7(shtatë)ditë,prejdatës 17- 25.05.2007 nga Shërbimi itrajnuarsitrajnerprofesionaltëQKMF-së në Drenas i përbërë nga trajnerja:MuzafereKastrati-inf/tr.mekëtotema:

functioning of gender mechanisms at municipal level and functioning of Gender equality Committees

At municipal level, since 2003, GenderEquality Officers have been appointedwhich are at the same time membersof the Gender Equality Committee. Incompliance with UNMIK Regulation2004/18 on promulgation of GenderEqualityLawinKosovo,approvedbytheAssemblyofKosovo,pursuanttoArticle4.15 of this Law, MALG has issued anAdministrative InstructionNo.2005/08for the definition of competencies andjob description of Gender EqualityOfficers inMunicipalities.Onthebasisof this Instruction, Gender EqualityOfficers shall cooperate with GenderEqualityAgency within the work planandorganizesregularmonthlymeetingsand every quarter there is a meetingof Gender Equality Sector in MALG.Municipality Gender Equality Officersreport every quarter to the GenderEquality Agency. Gender EqualityCommittees were established with theOSCE initiative in 2002 and until nowaround20ofthoseCommitteeshavebeenestablished. Committees are functionalin the following municipalities: FushëKosova, Podujeva, Prizren, Dragash,Rahovec, Suhareka, Peja, Deçan,Istog, Klina, Gjilan, Ferizaj, Mitrovica,Vushtrri, Skenderaj, Establishment ofsuchCommitteesisnotcompulsoryonthe basis of UNMIK Regulation No.2004/45, whereasMunicipalAssembliesshall decide on their establishmentandfunctioningaswellasapproveJobDescriptionsandRulesofProcedure.

Municipal Assembly in Fushë KosovaGenderEqualityOfficerinFushëKosova,incooperationwithNGO“RukaRuci”,has initiated a project “InformationCentre for Women”, a project that willlast eight (8) months. Project donatorsare: USAID-IREX-ATRC. This projectcomprises meetings, round tables withwomen’sNGO’s,meetingswithwomenof rural areas to get informed closelyon problems faced. It also envisagestheestablishmentofNGO network forwomen, and three round tables havebeenorganisedtothisendwithNGO’s,Information Centre for Women will beopenforwomenofallcommunitiesandwillserveasanadvisoryandinstructioncentreforthefuture.

Municipal Assembly – Prizren GenderEqualityOfficer/PrizrenandtheGenderEqualityCommittee,incooperationwith

je donelo Administrativnu uputstvubr. 2005/08 o utvrđivanju nadležnostii opisu zadataka za službenike – ce zaravnopravnost polova u Opštinama.Na osnovu ovog uputstva, službenik–ca za ravnopravnost polova sarađujesaAgencijomzaravnopravnostpolova.Agencija za ravnopravnost polova, uokviru plana rada organizuje redovnemesečnesusreteisvakogtrečegmesecaove susrete održava Sektor za pitanjapolovauMALU.Opštinske službeniceza ravnopravnost polova podnoseizveštaj na svaka tri meseca Agencijiza ravnopranost polova. Komiteti zaravnopranost polova formirani su nainicijativu OEBS-a 2002 godine, dosada formirano je 20 takvih komiteta.Komiteti su funkcionalni u sledečimOpštinama: Kosovo Polje, Podujevo,Prizren, Dragaš, Orahovac, Suva Reka,Peć, Dećane, Istog, Klina, Gnjilane,Uroševac,Mitrovica,Vučitrn,Skenderaj.Osnivanje Komiteta kao takvih nijeobavezno na osnovu PravilnikaUNMIK-a 2004/45 dok SkupštineopštinaodlučujuonjihovomosnivanjuifunkcionisanjuiistotakodonoseOpiszadatakaipravilaprocedure.

Skupština Opština u Kosovo Polje službenica za ravnopravnost polova/Kosovo Polje je u saradnji sa NVOza žene “Ruka Ruci” počela projekat“Informativni centar za žene” koji četrajati8(osam)meseci.Donatorprojekta:USAID–IREX–ATRC.Uokviruovogprojekta predviđeni su susreti, okruglistolovi sa NVO-ima za žene, susretisa ženama ruralnih područija da bise upoznalo izbliza sa problemimasa kojima se suočavaju. Predviđa seformiranje mreže NVO-a za žene, učiju svrhu su organizovana tri okruglastolova sa NVO-ima. Informativnicentarzaženebičeotvorenzasveženezajednica i služiće im kao savetodavnicentarubuduče.

Skupština Opštine Prizren- Službenicazaravnopravnostpolova/PrizreniKomitetza ravnopravnost polova, u saradnjisa OEPS-om imenovali su komisiju zaizradu“Projekta–strategijeKomitetazaravnopravnost polova za nadgledanjenekih ključnih oblasti u društvu. Ovastrateija imače četiri specifične oblasti–obrazovanje,zdravstvo,radisocialnuzaštitu.Projektstrategijajekratkoročnai očekuje se da če biti realizovana uovoj godini. Istotako u Opštini Prizrenje izvršenapodelabudžetskestavkezapitanjapolovaza2007godinuuiznosuod5000Evra.

Skupština Opštine- Vučitrn- Službencaza ravnopravnost polov izradila

�0

a)Tëushqyeritmegji,b)Kontracepsionidhe shëndeti i nënës, c) Komponentëte familjesdhebashkësisë-praktikat,d)Menaxhimi i integruar i sëmundjevetë fëmijëve, e) Higjiena e ambientit,f) Higjiena e gojës, g) Pirja e duhanit(aktivedhepasive). Kyprojektështërealizuarnëshumëprej540€.

Kuvendi Komunal- Skenderaj- ZyrtarjapërBaraziGjinore/SkenderajkafilluarHartimin e Strategjisë për BaraziGjinore në Komunë, 2007 - 2013.Gjithashtu Zyrtarja për Barazi Gjinorenë ketë Komunë në Bashkëpunim meDrejtorinë e Arsimit ka mundësuarnendarjene70bursavepërnxënësiteshkollavetëmesmetëkësajkomune.

Kuvendi Komunal- Gjilan- Zyrtarjapër Barazi Gjinore/Gjilan –Dukepromovuar Barazinë Gjinore si parimivleravetërëndësishmetëzhvillimitdemokratik, ka ndërmarrë iniciativënpërrealiziminetriprojekteve.

a).Njeriudhevendlindja

b).GruajadhePlanifikimiHapësinor

c). Gruaja dhe Shëndeti- Zbulimi ihershëmisëmundjevemalinje

Projekti“NjeriudheVendlindja”ështëorganizuarnëbashkëpunimmeCAREInternacional dhe për qëllim kishtefuqizimin e procesit të pajtimit nëkomunë, inkurajimin e zhvillimit tënjë shoqërie të hapur civile të bazuarnë vlera demokratike, si dhe kyçjen egravenëprocesetvendimmarrësedhenë çështjet e rëndësishme shoqërore.Medatë29Mars2007ështëorganizuarnjë tryezë e rrumbullakët me temë“Roli i Gruas në kthim” me të cilënështë synuar hapja e debatit për rolindhe ndikimin e gruas në procesin ekthimit dhe integrimit të familjeve tëzhvendosura.

Medatë7Mars2007,zyrtarjapërbarazigjinore në bashkëpunim me OSCE-

OSCE have established a commissionto draft the “Draft Strategy onGenderEquality Committee tomonitor certainareasofsociety.ThisStrategywillhavefour specific areas: Education, Health,Labour and Social Welfare. DraftStrategyisshort-termanditisexpectedto be realised during this year. Also,municipality of Prizren is making adivisionofthebudgetarylineforgenderissuesin2007inamountof5000Euro.

Municipal Assembly - Vushtrri - GenderEquality Officer in municipalityof Vushtrri has drafted a Project “Identificationofelementsforcessationofeducation”.OnthebasisofdataavailablebytheDirectorateofEducation,numberforwomenthathaveabandonedschoolisincreasing.Oneofthemainreasonsforthis is lack of money, mentality, severesocialstate.Projectisdevelopedinthreestages: a) the first step was recordingof women that have abandonedschooling;b)trainingofgirls;c)reviewofopportunities for thecontinuationofschooling.

Municipal Assembly -Drenas–Campaignon “Health Education of Women andFamily” - Gender Equality Officerin Drenas, Procurement Office andDirectorateonHealthandSocialWelfarerealised the campaign “Campaign onhealtheducationofwomenandfamily”.Implementationofthiscampaignlasted7(seven)days,17-25.05.2007conductedby the trained services as professionaltrainersofQKMFinDrenascomprisingthe trainer: Muzafere Kastrati – on thefollowing subjects: a) breastfeeding;b) Contraception and mother’s health;c) Family component – practices; d)Integrated management of childrendiseases; e) Environment Hygiene; f)Mouthhygiene;g)Smoking(activeandpassive).Thisprojectwasrealisedwithanamountof540€.

Municipal Assembly - Skenderaj- GenderEqualityOfficerinSkenderajhasstartedthe drafting of the Gender EqualityStrategy in Municipality, 2007 - 2013.Also, the Gender Equality Officer inthis municipality, in cooperation withEducation Directorate has enabled thedistributionof70scholarshipsforpupilsofsecondaryschoolofthismunicipality.

Municipal Assembly - Gjilan- GenderEqualityOfficer inGjilan–TopromoteGender Equality as a principle ofimportant values of democraticdevelopment, has undertaken aninitiativetorealisethreeprojects:

a).Manandbirthplace

je Projekat „Identifikacija faktoraprekida obrazovanja“. N aosnovupodatakakojimaraspolažeDirekcijazaobrazovanje,brojženakojesunapustileobrazovanje je u porastu. Jedan oduzrokaprekidanjaškolovanjadevojakaje nedostatak finansijskih sredstava,mentalitet, teško socijalno stanje.Projekat je razvijen u tri faze: a) prvikoraka bio je evidentiranje devojakakoje su prekidale školovanje b) obukadevojakac) razmatranjemogučnostizanastavakškolovanja.

Skupština Opštine- GlogovacKampanja o „Zdravstvena edukacijažena i porodice“ – Službenica zaravnopravnost polova /Glogovac,Kancelarija za nabavku i Direkcija zazdravstvoisocijalnuzaštituostvarilesukampanju „Kampanja za zdarvstvenuedukaciju žena i porodice“.Realizacijaovekanpanjetrajalaje7(sedam)dana,od 17-25.05.2007 od strane Službekoja je obučavana kao stručni trenerGCPM u Glogovcu, u sastavu trenera:Muzafere Kastrati –inf7tr sa sledečimtemama:a)dojenje,b)Kontracepcijaiizdravljemajke,c)Komponentiporodicei zajednice- prakse, d) Integrisanomenadžiranjedečjihbolesti,e)Higijenasredine, f) Higijena usta, g) Pušenje(aktivno i pasivno). Ovaj projeka jerealizovanuzisnosod540Evr

Skupština Opštine Skemderaj-Službenicazaravnopravnostpolova/Skenderajpočelaje izradu Strategije za ravnopravnostpolova u opštini, 2007 - 2013. Takodjeslužbenica za ravnopravnost polova uovojopštini,usaradnjisaDirekcijomzaobrazovanje ommogučila je dodelivanj70 stipendija učenicima srednjih školaoveopštine.

Skupština opštine Gnjilane- Službenicazaravnopravnost polova/Gnjilane –Promovišući ravnopravnost polovakao načelo značajnih vrednostidemokratskog razvoja, pokrenula jeinicijativuzaostvarivanjetriprojekta.

a).Čovekizavičaj

b).Ženaiprostornoplaniranje

c). Žena i zdravlje- Rano otkrićemalignihbolesti

Projekat “Čovek i zavičaj” jeorganizovan u saradnji a CAREInternacional koji je za cilj imaojačanje procesa pomirenja u opštini,podsticanje razvoja otvorenog civilnogdruštva zasnovano na demokratskimvrednostima, kao i uljučivanje ženau procesima odlučivanja i u značajnidruštvenim pitanjima.. Dana 29 Marta2007godineorganizovanjeokruglisto

��

në ka organizuar ekspozitën “GratëKrijuese”nëKomunëneGjilanit.

Kuvendi Komunal- Zveçan- Ne kuadërtë masave dhe aktiviteteve që janëplanifikuar për ngritjen e vetëdijes nëçështjetgjinorerolindherendësinetyrenë shoqëri, KK dhe zyrtari për barazigjinore në Zveçan kanë organizuartakimepromovuese,dukeshfrytëzuartelevizionin,radiondhegazetat lokalepërmesdebatevemeqytetarë.NëkëtërrafshështëarriturnjëprogresimadhnëfushëneinstitucionalizimittëçështjevegjinorenëKomunëneZveçanit.Dhunandaj grave/femrave dhe fëmijëvembetet ende një problem dominuesdhe serioz në Komunën e Zveçanit.Në bashkëpunim me organizatat joqeveritare janë vizituar një numër ikonsiderueshëm i vendbanimeve dhefshatravenëterritorinekomunës,janëidentifikuarrastetedhunëssëushtruarndajgravesidhejanëndërmarrëmasatligjore për zgjidhjen e kësaj dukurienegativenëbashkëpunimmepolicinëe UNMIK-ut si dhe me Shërbiminpolicor të Kosovës. Në Komunën eZveçanit janë të regjistruara 25 OJQ. Prej tyre OJQ ,,Santa Marija” dheOJQ,,Kelmendi” janë të fokusuara nëçështjetedemokratizimittëshoqërisëciviledhebashkëpunojnëmezyrtarinpër barazi gjinore të kësaj komune nëçështjetgjinore.

Kuvendi Komunal- Gjakovë-ZyrtarjapërBaraziGjinore/Gjakovënëbashkëpunimme Rrjetin ”Qeliza” ka zhvilluarprojektin 6 mujor për Parandalimine Trafikimit të Qenieve Njerëzore meTitull“Samëtëvetëdijesuaraqmëpaktëatakuar“projekti ështëmbështeturnga Zyra Amerikane në Prishtinë.Objektiva kryesore e projektit ështëndërtimi i mekanizmave funksionalnëparandaliminetrafikimitmeQenieNjerëzorenëkomunëneGjakovësdhe

b).Womanandspatialplanning

c).Womanandhealth–earlydetectionofmaligndiseases

Project “Man and Birthplace” wasorganised in cooperation withCARE International and aimed atstrengtheningtheprocessofconciliationin municipality, encouraging thedevelopment of an open civil societyon the basis of democratic values andinclusionofwomenindecision-makingprocesses as an important social issue.On 29 March 2007 a round table wasorganised on “The Role of Women onReturns” which aimed at opening thedebateontheroleandimpactofwomenintheprocessofreturnsandintegrationofdisplacedfamilies.

On 7 March 2007, Gender EqualityOfficer in cooperation with OSCE hasorganised the exposition “WomenCreators”inthemunicipalityofGjilan.

Municipal Assembly - Zveçan- In set ofmeasure and activities planned forawarenessraisingongenderissues,theroleandtheirimportanceinsociety,MAandGenderEqualityOfficer inZvecanhave organised promotional measuresusing the television, radio and localnewspapers through the debate withcitizens.Tothisend,agreatprogresswasachievedintheareaofinstitutionalizationof gender issues in Municipality ofZveçan. Violence against women andchildrenremainadominatingandseriousproblem for Municipality of Zveçan.In cooperation with non-governmentalorganisations a significant number ofdwellings and villages in the territoryof this municipality were visited andcases of violence against women wereidentified. Legal measures against thisnegative occurrence were undertakenincooperationwithUNMIKPoliceandKosovo Police Service. In municipalityof Zvecan 25 NGO’s are registered.Out ofwhichNGO, SantaMarija” andOJQ ,,Kelmendi” are focused on issuesof democratization of civil society andcooperate with the officer on genderequalityofthismunicipalityforgenderissues.

Municipal Assembly - Gjakove - GenderEquality Officer in Gjakova, incooperation with Network ”Qeliza”havedevelopedasixmonthprojectonpreventionoftraffickinginhumanbeingstitled“Themoreawarewearethelessweareattacked”,aprojectsupportedbyUSOffice in Prishtina. Themain objectiveoftheprojectisbuildingofinstitutionalmechanisms for the prevention oftraffickinginhumanbeingsinGjakova

na temu“Ulogaženeupovratak”čimeje nastojano otvaranje debate o ulozii uticaju žene u procesu povratka iintegrisanjaraseljenihporodica

Dana 7 Mart 2007 god., službenica zaravnopravnost polova, u saradnji saOSCE-omorganizovalajeizložbu“Ženestvaraoci”uGnjilanskojopštini.

Skupština Opštine –Zvečan U okvirukuadër mera i kativnosti koje suplaniraneradipovečnjasvestizapitanjapolova,njihoveulogiznačajeudruštvo,SOislužbenikzaravnopravnostpolovauZvečanuorganizovali supromotivnesusrete,koristečiteleviziju,raioilokalnenovine putem rasprava sa gradjanima.U tom pogledu postignit je velikinapredak u oblasti institucionalizacijepitanja polova u Opštini Zvečan.Nasilje nad ženama i decom i daljeosteje dominantan i ozbiljan problemu Opçtini Zvečan. U saradnji sanevladinimorganizacijamaposećen jeznatan broj naselja i sela na područjuopštine, identifikovani su slučajevinasilja prema žanama i preduzetesu zakonske mere za rešavanje ovenegativnepojave,usaradnjisapolicijomUNMIK-a i Kosovskom policijskomslužbom.UopštiniZvečnaregistrovanoje 25 NVO. Od kojih NVO ,,SantaMarija” i NVO,,Kelmendi” fokusiranesu na demokratizaciju civilnogdruštva i saradjuja sa službenikom zaravnopravnost polova ove opštine napitanjimapolova.

Skupština Opštine -Djakovica - Službenicaza ravnopravnost polova/Djakovica, usaradnjisaMrežom”Qeliza”razvilaje6mesečniprojektzasprečavanjetrgovineljudimapodnazivom“Štovišesvesnitomanjepogodjeni“.Projekatjepor]avalaAmeričkakancelarijauPrištini.Glavnicilj projekta je izgradnja funksionalnihmehanizama u sprčavanju trgovineljudima u Opštini Djakovice i na 4područjauHasu,(Duškaje,ZlipotokaiLjugaĆaragoje).Ove edukativnemereobuhvatalesuneposrednomlade,majkemladih,zvaničneautoritete,nastavnikeidirektorekojisudirektnoiliindirektnoodgovorni za delovanje protiv svakeevuntualneopasnostitrgovineljudima.

Stol za diskusiju o “Nasilje u porodici” Djakovica–Službenicazaravnopravnostpolova u Djakovici uz podrškuKancelarijeOEBS-sakojadelujeuopštiniDjakovica, zajedno sa Omladinskimforumom NVO-a organizovala je 24aprila2007godineokruglistolnatemu“Nasiljeuporodici”.Ciljovogstolabiojestavranjemrežesaradnjeizmedjusvih

��

4regjionetëHasit ,(Dushkajës ,RekëssëKeqedheLugit tëQaragojës).Këtomasa edukative të cilat kanë mbuluardirekt të rinjtë, nënat e të rinjve,autoritetet zyrtare mësimdhënësit dhedrejtorët të cilët direkt dhe indirektjanë përgjegjës për të vepruar kundërçdo rreziku eventual të trafikimit tëqenievenjerëzore.

Tryeza e diskutimit “Dhuna në Familje”- Gjakovë - Zyrtarja përBarazi Gjinore në Gjakovë mepërkrahje të Zyrës së OSBE-së e cilavepron në komunën e Gjakovës, dheForumin e OJQ-ve ka organizuar njëtryezë te rrumbullaket më 24 Prill2007 me temën“ Dhuna në Familje”.Qëllimi i tryezës ishte krijimi i njërrjetitëbashkëpunimitnëmestëgjithëakterëveqëjanëpërgjegjëspërviktimatedhunësnëfamilje.

Si përfundim pjesëmarrësit dolën medisarekomandime:

• Bashkëpunimi në mes tëinstitucioneve dhe OJQ-ve përtrajtimineproblemittëdhunësndajgruas,duhetqetëketëkontinuitetdhetransparencënëmesaktereveqë trajtojnë problemin e dhunësndaj gruas, të gjitha të dhënat tëmblidhenrrethnjëpike fokalesiçështë Zyrtarja për Barazi GjinoreneGjakovë.

• Çdoakterqëtrajtonrastetedhunësnëfamiljeduhettëketënjohuripërproblematikenqëtrajton.

• OJQ-tëtëshpërndajnëinformacionepër problematikën ekzistuesendërsa institucionet komunaleftohen për të punuar rreth kësajproblematike.

• Duhet të krijohet besimi imirëfilltë ndërmjet OJQ-ve dheinstitucioneve.

• Vetëdijesimi i komunitetit nëpërgjithësi ( duke përfshirë edheinstitucionet ) për të ndryshuarmentalitetinnëmënyrënetrajtimittëviktimavetëdhunësnëfamilje.

• Programe edukuese për të rinjtënëlidhjemesensibiliziminetyrendajdhunësnëfamilje,posaçërishtndajfemrës.

• Zbatimi i obligimit tëalimentacionit

• Trajtim adekuat të rasteve dhelëshimi i raporteve mjekësorekoherente me lëndimin që kaviktima.

• Dhënia e përparësive të

and 4 regions of Has, (Dushkaja, Rekae Keqe and Lugi of Qaragoja). Theseeducational measures targeted youth,mothersof children,officialauthorities,teachersanddirectorswhicharedirectlyor indirectly responsible to act againstanykindofpossibleriskoftraffickinginhumanbeings.

Discussion table “Domestic Violence”- Gjakova - Gender Equality Officer inGjakova, with the support of OSCEOffice,actinginmunicipalityofGjakovaandNGOForumhasorganisedaroundtable on 24 April 2007 on “DomesticViolence”. The purpose of this table iscreation of a network of cooperationamongallactorsresponsibleforvictimsofdomesticviolence.

As a conclusion, participants came outwithsomerecommendations:

• Cooperation among institutionsandNGO’s toaddress theproblemofviolenceagainstwomenmustbecontinuousand transparentamongactorsdealingthisproblem;alldataare to be gathered at a single focalpoint, and that is Gender EqualityOfficerinGjakova

• All actors dealing with cases ofdomestic violence must haveknowledgeontheproblematicissuebeingaddressed.

• NGO’s to distribute informationon existing problems, whereasmunicipalinstitutionsareinvitedtoworkonthisproblematicissue.

• Proper trust must be establishedbetweenNGO’sandinstitutions

• Raising the awareness of thecommunity in general (includinginstitutions)tochangethementalityof treatmentofvictimsofdomesticviolence.

• Educational programs for youthrelatedtotheirsensibilizationagainstviolence in family, respectivelywomen.

• Implementation of alimentationobligation

• Proper treatment of cases andissuanceofcoherentmedicalreportsincludingwoundsofthevictims

• Giving advantage to such casesduring medical visits, for securityissuesandconfidentiality

• (in particular the Department ofGynaecology and Pediatry socialassistanceforsuchcases.

• Media to raise the awareness of

katerakojisuodgovornizažrtvenasijauporodici..

Na završetku ušsnici su izašli sasledečimpreporukama:

• SaradnjaizmedjuinstitucijaiNVO-anatretiranjuproblemanasiljanadženamatrebadabudeukontinuitetui i transparentna medju akterimakojisebaveproblemomnasiljanadženama. Svi podaci se prikupljajuu jednoj sabirnoj tački kao što jeslužbenicazaravnopransotpolovauDjakovici.

• Svaki akter koji koji tretiraslučajeve nasilja nasilja u porodicitrba da raspolaže znanjem o ovojproblematici.

• NVO raspodeljuju informacijeo postoječoj problematici dokopštinskeinstitucijesepozivajudaradeokooveproblematik.

• TrebadasestvarapravopoverenjeizmedjuinstitucijaiNVO-a.

• Povečanje svesti zajednice u opšte( uključujući i institucije ) radipromene mentaliteta oko načinatretiranjažrtavanasiljauporodici.

• Edukativni programi za mlade uvezi sa njihovim animiranjem onasilju u porodici, naročito premaženama.

• Primenaobavezealimentacije

• Adekvatno tretiranje slučajevai izdavanje lekarskih izveštajakoherentni sa povredom koju imažrtva.

• Davanjeprednostitakvihslučajevatokom lekarskih pregleda, zbogpitanjabezbednostiipoverljivosti

• ( naročito kod odelenja zaginekologijuipedijatriju),socijlanaasistencijautakvimslučajevima.

• Medijai trebadaanimiraju javnostpreko emisija, rasprava i da učinešto transparentnijim rad institucijaiNVO-

• Daslučajevinasiljaprijavenasiljeidaseneosećajuugroženima

• Postavitikutijezažalbena javnimmestima: Bolnicama, Sudovima,Skupštinama, Ambulantama, CSRitd

• Davanjeprioriteta takvimžrtvama:zarazmatranjepredmetanasudu,tretiranje u bolnici, ambulanti itokomvikenda.

• Službenica za ravnopravnost

��

rasteve të tilla gjatë vizitavemjekësore,përçështje siguriedhekonfidencialitetit

( sidomos tek reparti i gjinekologjisëdhe pediatria), asistencë socialepërrastetetilla.

• Mediatësensibilizojnëopinionimeanëtëemisioneve,debatevedhetëbëjnë samë transparentepunëneinstitucionevedheOJQ-ve

• Qërastetedhunuaratadeklarojnëdhunën dhe të mos ndjehen tëkërcënuara

• Tëvendosenkutipërankesanëpërvende publike: Spital, GjykatëKuvend,Ambulancë,QPSetj

• Dhënieprioritetviktimavetëtilla:përtrajtiminelëndësnëgjykatë,trajtim në spital, ambulantë edhegjatëvikendit.

• Zyrtarja për barazi gjinoreobligohet që t’i organizoj takimetku do të raportohen të arrituratdheproblemetnë lidhjemerastetedhunësnëfamilje

Vërejtje e përfaqësuesve të SHPK-sëishte:MungesaeInfrastrukturës.

Tryeza e Diskutimit “ Ligji është i barabartë për të gjithë”-Lipjan- NëKuvendinKomunaltëLipjanitubë

Komentimi i ligjit për Barazi Gjinoreorganizuar nga Zyrtarja për BaraziGjinoremefinancimtë OSBE-sëZyrapër të Drejtat e Njeriut. Të pranishëmishin Kryetari i KK- të Lipjanit, dhestafipërcjellës iKryesisë sëKuvendit.Prezent ishin përfaqësuesit/et eAgjencisë për Barazi Gjinore pranëzyrëssëKryeministrit.Ështëdiskutuarpër rëndësinë e çështjeve gjinore sidheuprezantuanstatistikatgjinorenëKomunëneLipjanit.ZyrtarjapërBaraziGjinore paraqiti një draft të planit tëaktivitetevepërtëardhmen.

Tëpranishmitpatënrastint’udrejtohenpërfaqësuesvetëABGJmepyetjetpërLigjinpërBaraziGjinoredhezbatiminetijnëpraktikë.

Tryeza e diskutimit ” Barazia Gjinore dhe Aplikimi i saj në Institucionet e Kosovës “- Ministria për Kthim dhe, Komunitete (MKK) “– Zyrtarja përBaraziGjinorenëMinistrinëpërKthimdhe Komunitete me datë 25.05.07në organizoi Tryezën e Diskutimit “Rëndësia e Barazisë Gjinore dheAplikimi i saj në Institucionet e

the public through programsand debates and to make moretransparenttheworkofinstitutionsandNGO’s

• Victims of violence to declareviolenceandnottofeelthreatened

• To place box for claims atpublic places: Hospital, Courts,Municipalities,Ambulancesetc.

• Giving priority to such victimson treatment of subjects in courts,hospitaltreatment,ambulanceandduringtheweekend

• GenderEqualityOfficer is obligedto organize meetings to report theachievementsandproblemsrelatedtocasesofdomesticviolence.

RemarktoKPSrepresentativeswasthelackofinfrastructure.

Discussion table “ Law is equal for all”AttheMunicipalAssemblyofLypjantheGenderEqualityLawwascommented,organised by the Gender EqualityOfficer andfinanced byOSCEHumanRights Department. Participants werePresident of Municipal Assembly ofLypjanandotherstaffofthepresidencyof the Municipality. Also there werethe representatives of Gender EqualityAgency at the Office of the PrimeMinister.Discussionswereheldon theimportanceofgenderissuesandgenderstatisticsofMunicipalityofLypjanwerepresented. Gender Equality Officerpresentedadraftoftheplanofactivitiesinthefuture.

Participants had the occasion to

polovaobavezuje sedaorganizujesusretenakojimaćeseizveštavatiodostignučima iproblemimauvezisaslučejivamanasiljauporodici.

Primedba predstavnika KPS-a-bio je :Nedostatakinfrastrukture.

Stol za diskusiju o “ Zakon je jednak za sve” U Skupštini opštine Ljipljanobavljenoje

komentarisanjeZakonaoravnopravnostipolova u organizaciji službenice zaravnopravnost polova uz finansiranjeOEBS-a, Kancelarija za ljudska prava.PrisutnisubiliPredsednikSOLjipljanipratečeosobljePredsedništvaSkupštine.Prisutnisubiliipredstavnici/eAgencijeza ravnopravnost polova pri UreduPremijera. Diskutovano je o značajupitanja polova i predstavljene sustatistikeopolovimauOpštiniLjipljan.Službenica za ravnopravnost polovapredstavila je nacrt plana o budučimaktivnostima.

Prisutni imaku sup iliku da se obratepredstavnicima ARP-a sa pitanjima uvezi Zakona o ravnopravnosti polovainjegvimsprovodjenjmupraksi(FotoLjipljan)

Stol za diskusiju o ” Ravnopravnost polova” u Ministarsvo za zajednicei povratak (MZP) “ – Službenica zaravnopravnost polova u Ministarstvozazajednice ipovratak jeorganizovala25.05.07 Stol o diskusiji na temu“Značaj ravnopravnosti polova i njenosprovodjenje u Institucijama Kosova”,Na ovom stolu diskutovano je o

��

Kosovës”, Në këtë tryezë u diskutuapërzbatueshmërinëeLigjitpërBaraziGjinore,mundësitëdheobligimet.Ngakjotryezëdolënkëtorekomandime:

- Të ngritët numri dhe pozita efemravetëpunësuaranëMKK

- Tëngritëtvetëdijapërrespektiminebarazisëgjinorenëministri

- Të zbatohen ligjet vendore nëfunksion të barazisë gjinore, mefokusnësektorinprivat

- Të krijohen më shumë mundësipërnënatmefëmijë

- Infrastruktura e kopshteve tëfëmijëve të jetë detyrë politike.Hapësirapërfëmijëtëaranzhohetgjithashtu edhe në kompanitëprivatedhenëorganizatapublikesishërbimpërtëpunësuarit.

Plani i veprimit për ngritjen e kapaciteteve të stafit menaxherial - Në bashkëpunim me Agjencinë përIntegrime Evropiane dhe me WYG/Internacional, për implementimin eAgjendës Evropiane për Kosovën kafilluarcikliiparëitrajnimevemetemën“Korniza Institucionale e BE-se dhepolitikat sociale”. Qëllimi i trajnimeveështë informimi dhe familjarizimime procesin e integrimit evropian.Trajnimet do të theksojnë rendësin eçështjevegjinorenëpolitikatsocialetëBE-së.Sesioniiparëështëmbajturme10Maj2007meLigjërueseznj.CosminaTanasoi nga UniversitetiAmerikan neBllagojevgrad/Bullgari.

• Përfitues nga trajnimet do të jenëZyrtaretkomunaledheministrorepërbarazigjinore.

Në vazhdimësi gjatë muajve qershor-korrik janë parapare trajnimet metë gjithë akteret përgjegjës – stafinmenaxherial të IPVQ-ve Sekretarët ePërhershëm të Ministrive, drejtorëtnë ministrit, Kryeshefat Ekzekutiv tëAgjencioneve,Kryeshefat ekzekutiv tëkomunavesidhedrejtorëtnëkomuna.

Përgjegjësia e Qeverisë së Kosovës dhe Konventa CeDaW

Vendet-ShtetettëcilatekanëratifikuarKonventën obligohen të paraqesinnë Komitet (Komiteti i CEDAW, që vepron në kuadër të Komisionit të OKB-së për Statusin e Grave -KSG) raportin fillestar një vit pas ratifikimitdhe raporte periodike çdo katër vite ku

addresstorepresentativesofGEAwithquestions of Gender Equality Law andits implementation in practice (PhotoLypjan).

Discussion table ” Gender Equality in Ministry of Returns and Communities (MRC)“ – Gender Equality Officer inMinistryofReturnsandCommunitieson25.05.2007organisedaDiscussiontableonthe“ImportanceofGenderEqualityand its application in Institutions ofKosovo”. This table debated on theimplementation of Gender EqualityLaw,opportunitiesandobligations.Thisroundtablecameupwiththefollowingrecommendations:

- ToincreasethenumberandpositionofwomenemployedinMRC

- Toraisetheawarenessonrespectinggenderequalityinministry

- Toimplementlocallawsongenderequality with special emphasis toprivatesector

- To create more opportunities formotherswithchildren

- Infrastructureofkindergardenstobecome a political duty. Space forchildrenisalsoarrangedbyprivatecompaniesandpublicorganisationsservingforemployees.

Action Plan on Management Capacity Building – In cooperation withEuropean Integration Agency andWYG/International, on implementationofEuropeanagendaforKosovo,thefirst

primenljivostiZakonaoravopravnostinpolova, mogučnostima i obavezama.Sa ovog stola proizašle su sledečepreporuke:

- Povečati broj i poboljšati položajzaposelnihženauMZP-u

- Podizati svest za poštovanjeravnopravnosti polova uministarstvo

- Sprovoditi domače zakone ufunkcijiravnopravnostipolova,uzfokusnaprivatnomsektoru

- Stvoriti višemogučnosti zamajkesadecom

- Infrastruktura dečjih vrtića dabude politički zadatak. Prostorzadecudase takodjearanžira iuprivatnim kompanijama i javnimorganizacijama kao usluga zazaposlene

Akcioni plan za podizanje kapaciteta upravljačkog osoblja – U saradnji saAgencijom za evropske integracije iWYG/Internacional, o implementacijuievropskeagendezaKosovopočeojeprviciklus obuka na temu “Institucionalniokvir EU-a i socijalne politike”. Ciljobuka je informisanj i zbližavanje saprocesom evropske integracije. Naobukamaukazaće se na značaj pitanjapolovusocijlanimpoliikamaEU-a.Prvisesija održana je 10maja 2007 godinesa predavačicom g.djom.CosminaTanasoi sa Američkog univeritetauBlagoevgradu/Bugarska.

��

detajohet ecuria e tyre në zbatimin eKonventësdhegjendjaepërgjithshmeegravenëvendinetyre.

Raportimi është përgjegjësi e qeverisë. Qeveritë inkurajohen ta bëjnë raportimin proces shumë përfshirës (inkluziv) me përfshirjen e numrit më të madh të mundshëm të grupeve zyrtare dhe të shoqërisë civile. Procesi koordinohet nga agjencia e qeverisë përgjegjëse për barazinë gjinore

Kosova pas definimit të statusittë saj do të jetë e obliguar që tëraportojë në mënyrë të rregullt përzbatimin e Konventës CEDAW andajështë e nevojshme që të fillohet meprocedurat përgatitore rreth njohjessë instrumenteve ndërkombëtare dherëndësisësëraportimit.

Bazuar në Planin e Punës të ABGJ-së, për vitin 2007 dhe në prioritetete ABGj - ngritja e kapaciteteveprofesionale, shkëmbimin e njohurivedhe informatave dhe ndërgjegjësiminsi dhe duke pasur parasysh pikat IIdhe III Agjencia për Barazi Gjinoreka identifikuar nevojat për ngritje tëkapaciteteve të të gjithë akterëve tëpërfshirënëçështjetgjinorenënivelinqendror dhe lokal. Si rezultat i këtijidentifikimi ABGJ ka organizuarpunëtorinë “Konventa CEDAW dhe aplikimi i saj në legjislacionin vendor”

Me 03 Mars 2007 punëtoria ështëmbajtur për Anëtarë\et e KëshillitNdërministrorpërBaraziGjinore.

NëkuadërtëregjionittëPrishtinësmedt05Mars2007punëtoriaështëmbajturnëKuvendinKomunaltëObiliqit.

Me29MajështëmbajturnëKuvendinKomunaltëGjilanitdheme01Qershor2007neKuvendinKomunaltëDeçanit.

ABGJ-jakatëangazhuaredheZnjJaneHailysiKëshilltarengaUNDP-jaecilakadhënënjëkontributtëmjaftueshëmnëkëtopunëtori.

Objektivatepunëtorisëjanë:

• Njohjaepërafërtmeinstrumentetndërkombëtare për të drejtat enjeriut e veçanërisht KonventaCEDAW.

• Njohja me metodologjinë epunës për hartimin e raportitpër implementimin e KonventësCEDAW,

• NgritjaekapacitetevetëZyrtarevepërbarazigjinorenëKomuna

cycle of training on “EU InstitutionalFramework and social policies” hascommenced. The purpose of trainingsis to inform and familiarize with theprocess of European integration.TrainingswillemphasizetheimportanceofgenderissuesandEUsocialpolicies.The first session was held on 10 May2007 lectured by Ms. Cosmina Tanasoifrom the American University inBllagojevgrad/Bulgaria.

• Beneficiaries of this training weremunicipal and ministerial officersongenderequality

Following, trainings were anticipatedinJune–Julywithallresponsibleactors– PISG Management staff, ministrypermanent secretaries, directors inministries, Agency Chief ExecutiveOfficers, Municipality Chief ExecutiveOfficersanddirectorsinmunicipalities.

responsibility of the Government of Kosovo and CeDaW Convention

States-Countriesthathaveratifiedthe Convention are obliged to submittotheCommittee(CEDAW Committee acting within the UN Commission on the Status of Women) e Grave -KSG) the initial report afterayearofratificationandperiodicalreportseveryfouryearsin detail on the implementation ofConventionandgeneralstateofwomenandtheirplace.

Reporting is the responsibility of the Government. Governments are encouraged to report on a comprehensive process with the greatest possible inclusion of official groups and civil society. The process is coordinated by the responsible government agency for gender issues.

Kosovoafterthesettlementofitsstatuswill be obliged to report, regularly,on the implementation of CEDAWConvention, thus it is necessary tostart with preparatory procedures onrecognitionofinternationalinstrumentsandtheimportanceofreporting.

On the basis of GEA Work Plan for2007 and GEA priorities – professionalcapacity building, exchange ofexperience and information, raisingthe awareness as well as, taking intoaccount items II and III, the GEA hasidentified needs for capacity buildingforallactors involved ingender issuesatcentralandlocallevel.Asaresultofthis identification, GEA has organised

• Korisnici obuka biće opštinskei minsitarske službenice zaravnopravnostpolova.

U nastavku, tokom juna-jula mescapredvidjene su obuke sa svimodgovornim akterima– upravljačkimosobljem PISU-Stalnim sekretarimaministarstava, direktorima uministarstvima, izvršnim načelnicimaagencija,opštinakaoisadirektorimauopštinama.

odgovornost vlade Koosva i Konvencija CeDaW

Zemlje–DržavekojesuratifikovaleKonvenciju dužne su da u Komitet(Komitet CEDAW, koji deluje u okviru Komisije OUN-a za status žena -KSŽ) podnose početni izveštaj godinudana nakon ratifikacije i periodičnečetvorogodišnje izveštaje u kojimase detaljno prikazuje njihov tok usprovodjenju Konvencije i opšte stanježenaunjihovojzemlji..

Izveštavanje je odgovornost Vlade. Vlade se podstiću da izveštavanje učine svobuhvatnim pocesom(inkluzivnim) uz obuhvatanje največeg mogučeg broja službenih grupa i civilnog društva. Proces koordinira vladina agencija odgovorna za ravnopravnost polova

Kosovopodefinisanjunjegovogstatusabiće dužno da izveštava redovno osprovodjenjuKonvencijeCEDAWstogajepotrebnodasepočnesapripremnimprocedurama o pozanavanjumedjunarodnih instrumenata i značajuizveštavanja.

Na osnovu Plana rada ARP-a-za 2007godine i prioritetima ARP- podizanjestručnih kapaciteta, razmena saznanjai informacija i povečanje svesti kao iuzimajućiuobzirtačkuIIiIII,agencijazaravnopravnostpolovaidentifikovalajepotrebezapodizanjekapacitetasvihaktera uključenih na pitanjima polovana centralnom i lokalnom nivou..Kao rezultat ove identifikacije,ARP jeorganizovala radionicu “Konvencija CEDAW i njena primena u domače zakonodavstvo ”

03 Marta 2007 godine radionica jeodržanazačlanoveMedjuministarskogsavetazaravnopravnostpolova.

Upkviruprištinskogpodručja,dana05Marta2007godineradionicajeodržanauSkupštiniOpštineObilić

29MajaodržanajeuSkupštiniOpštine

��

Prezantojmë :OJQ-në “Komiteti I Grave për Mbrojtjen e të drejtave të njeriut” –Obiliq

Komiteti i Grave për Mbrojtjen e tëDrejtave të Njeriut udhëhiqet ngaznj. Snezana Karadic dhe për qëllimka sigurimin e dialogut ndëretnik sidhe procesin e përfshirjes së femravenë zhvillimin e shoqërisë civile dheinstitucioneteKosovës.KjoOJQështëthemeluar në vitin 1999 me idenë epërkrahjes së femrave në rolin e tyretë pajtimit dhe integrimit të të gjithanacionaliteteve në institucionet eKosovëskapërhapuridenëepërfshirjessë serbëve nga Kosova në IPVQ. Ajoështë anëtare e bordit të RTK-së,SOROS-itdhe“CDHRF”-së.

Deri më tani ka implementuar 13projekte te vogla, dhe 4 projektekapitale(përtebindurfëmijëtserbpërtu regjistruar në shkollën e Obiliqit),ka ndihmuar ne rekonstruktimin eshkollës,kakrijuarhapësirënpërtregune parë multietnik në Obiliq, ka hapurqendrënpërshitjendheshpërndarjenegazetavesidheshitjenepunëdorevetëgrave.

Prezantojmë: Shoqata Afariste e Gruas SHE-ERA -është themeluar me08shtator1999nëGjakovëudhëhiqetngaznj.MirlindaKusari.

Misioni dhe Objektivat e SHE-ERA-s janë promovimi i iniciativave tëguximshme,politikavedheprogramevetë dizajnuara për mbështetjen ebizneseve të grave ndërmarrëse nëtë gjitha fazat e zhvillimit të sektoritpublikdheprivat,sektorittëtregutprejfillimittëbiznesitderitesuksesi.

Zhvillimi ipolitikavedheprogrameveqë ofrojnë kyçje në trajnime dhenjohuri afatgjate me fokusim te gratënëpajtimmeperiudhatendryshmetëjetëssëtyredhefamiljes,InkurajimineQeverisë, sindikatat dhe ndërmarrësittë punojnë në vepra konkrete që tëprezantojnë masën për tërheqjen epengesavedhebarrierave,sidrejtimiikodevetëreja,aktetafirmativedheri-shikimiipunëvetë“Grave&Burrave”,rritja e mundësive publike dhedukshmëria e buxhetit të konsoliduartë Kosovës përmes transparencës,zgjerimin e mundësive të punësimitpër gra sipas transformimit tëstrukturave ekonomike, veçanërishtpagesatepunëvenësektorinshërbyes,vetëpunësimdhendërmarrësi,kujdesipër vetëpunësim dhe programe përshkathtësi ndërmarrëse të fokusuara

theworkshopon“CEDAW Convention and its application in domestic legislation”.

On2March2007,aworkshopwasheldfor members of the Inter-MinisterialCouncilonGenderEquality.

WithinthePrishtinaregion,on5March2007, a workshop was held in theMunicipalAssemblyofObiliq.

On29May,theMunicipalAssemblyofGjilanandon1June2007theMunicipalAssembly of Decan held the sameworkshop.

GEEA has engaged Ms. Jane Haily,advisortoUNDP,whichgaveasignificantcontributionintheseworkshops.

Objectivesoftheworkshopswere:

• Approximated knowledge ofinternationalinstrumentsonhumanrights, in particular the CEDAWConvention

• Knowledge on the methodologyof work on drafting the reporton implementation of CEDAWConvention

• Capacity building of GenderEqualityOfficersinMunicipalities.

NGO “Committee of Women for Protection of Human Rights” –Obiliq

Committee ofWomen on protection ofHuman Rights is led by Ms. SnezanaKaradic which aims at ensuring aninter-ethnicdialogueaswelltheprocessof inclusion of women in developmentof civil society and institutions ofKosovo. NGO was established in 1999with the ideaof supportingwomenontheirroleinconciliationandintegrationof all nationalities in institutions ofKosovo and has disseminated the ideaof inclusion of Serbs from Kosovo intoPISG.She is amemberof theBoardofRTK,SOROSand“CDHRF”.

Up to date, has implemented 13 smallprojects and 4 capital projects (toconvinceSerbchildrentogetregisteredinto the school in Obiliq), has assistedin reconstruction of the school, hascreated space for the first multi-ethnicmarketinObiliq,hasopenedthecentrefordistributionofnewspaperaswellassalesofcraftsmanshipbywomen.

Business Association of Women SHE-ERA was established on 8 September1999 in Gjakova and is led by Ms.MirlindaKusari.

Gnjilane a 01 juna 2007 godine uSkupštiniOpštineDečane.

ARP je angažovala i g.dju Jane Hailykao savetnice iz UNDP-a koja jedala dovoljan doprinos u hovimradionicama.

Ciljeviradionicesu:

• Bliže upoznavanje samedjunarodnim instrumentimao ljudskim pravima, naročtoKonvencijaCEDAW.

• Upoznavanje sa metodologijomradazaizraduizveštajaoprimeniKonvencijeCEDAW,

• Podizanje kapaciteta službenikaza ravnopravnost polova uopštinama.

NVO “Komitet žena za zaštitu ljudskih prava” –Obilić

Komitetom žena za zaštitu ljudskihpravarukovodig.djaSnežanaKradžić,čiji je cilj obezbediti medjuetničkidijalogkaoprocesobuhvatanjaženaurazvojucivilnogdruštvaiinstitucijamaKosova.. Ova NVO osnivana je 1999godine sa idejom podržavanja žena unjihovoj ulozi pomirenja i integrisanjasvih nacionalnosti u institucijamaKosova,širilajeidejuuključivanjaSrbasa Kosova u PISU. Ona je član BordaRTK-a,SOROS-ai“CDHRF”-a.

Do sada je implementirala 13 malihprojekata i 4 kapitalnih projekata,( da bi ubedila srpsku decu da seupišu u Obiličkoj školi), pomagalaje na rekonstrukcii škole, stvorila jeprostor za prvumultietničku pijacu uObiliću,otovorila je centar za prodajui distribuciju novina kao i za prodajuručnihradovažena.

Poslovno udruženje žena ŠE-ERAosnivano je 08 septembra 1999 godineu Djakovici kojom rukovodi g.dja.MirlindaKusari.

Misija i ciljevi e SHE-ERA- supromovisnje smelih inicijativa,politikava i programa kreiranih zapodžavanje biznisa žena preduzetnikausvimfazmarazvojajavnogiprivatnogsektora, tržišnog sektora od početkabiznisadouspeha

Razvojpolitikaiprogramakojipružjaupristup obukama i dugoročnimsaznanjima sa fokusom na žene uskladusaraličitimperiodimanjihovogživota i porodice, podsticanje Vlade,sindikata i preduzetnika da rade

��

për gra, përmes trajnimeve, skemavekreditore, ndjeshmëri gjinore midisbankave dhe organizatave qëmbështetinkrijimineNVM,

Sigurim i transparencës në procesete takimeve të niveleve të lartaqeveritare dhe trupave të tjerë dherritjen e potencialit të grave përmeshulumtimeveaktivenërrjetetekzistuesetë grave profesionale vendimmarrësenë fusha të përshtatshme, Sigurimtë vazhdueshëm të këtij inkuadrimipërmes krijimit të sistemit i cili do tëlejoj dialog të rregullt midis aktorëveqeveritarë dhe jo qeveritarë, dukepërfshire komunikim të hapur dhetransparent.

SH-_ERA-Krijimi i Rrjetit të Grave Afariste të Kosovës -ështëfilluarnëvitin2000, për ti mbështetur, mbrojtur dhepromovuar interesat e përgjithshmetëgravetëbiznesittëKosovëspërmesinformatave dhe shkëmbimit tëeksperiencave,partneritetit,rrjetëzimit,hulumtimeve, avokimit, lobimit dheshërbimeve.

Mission and Objectives of SHE-ERA-sare: promotion of initiatives, policiesand programs designed to supportbusinesses of women dealing withbusiness at all stages of public andprivate sector development, marketsectorfromthestartupuntilsuccess.

Developmentofpoliciesandprogramsprovidingaccesstotrainingsandlong-term know-how focusing on womenin compliance with various periods oftheir lives and families, encouragingthe Government, trade unions andbusinessmen to make concrete stepsand to apply measures on removal ofbarriers as well as direction of newcodes, affirmative acts and review ofworkby“WomenandMen”,increaseofpublic opportunities and transparencyof the Kosovo Consolidated Budget,extending the possibilities ofemploymentforwomenonthebasisofeconomictransformations,inparticularpayment of work in the service sector,self-employmentandentrepreneurship,care over self-employment andprogramsforskillsfocusingonwomenthrough trainings, loan schemes,gender sensibility through banksand organisations supporting theestablishment of SME’s, ensuringtransparencyatthehighlevelmeetingsof thegovernmentandotherbodiesaswellasextensionofwomenpotentialonactive research of existing network ofprofessionaldecision-makingwomeninvarious areas, continuous provision ofthisinvolvementthroughasystemwhichallows for a regular dialogue amonggovernmental and non-governmentalactors, includingopenand transparentcommunication.

Establishment of the Network of Businesswomen in Kosovo -startedin2000,to support, protect and promote thegeneral interestsofwomen inbusinessin Kosovo through information andexchange of experience, partnerships,research, advocating, lobbying andservices.

na konkretna dela da bi predstavilimasu u cilju uklanjanja smetnji iprepreka,kaoivodjenjenovihkodeksa,normativnih akata i preispitivanjeposlova “Žena & Muškaraca”,Povečanje javnih mogučnosti ividljivosti Kosovskog konsolidovanogbudžeta putem transparentnosti,širenja mogučnosti zapošljavanjaza žene prema transformacijiekonomskih struktura,naročitoisplate poslova u uslužnom sektoru,samozapošljavanje i preduzetništvo,Brigazasamozapošljavanjeiprogrameo preduzetničkim umešnostimanamenjenih ženama, preko obuka,kreditnih šema osečajnost premapolovima medju bankama iorganizacijamkojepodržavajustvaranjeMSP-a, Obezebedjenje transparencijeu procesima susreta na visokimvladinimnivoimaidrugihtelaiširenjepotencijalnih žena putem aktivnihistraživanja u postoječim mrežamaprofesionalnih žena odlučivanjau prikladnim oblastima, Stalnoobezbedjenje ovog uključivanja putemstvaranjajednogsistemakojićedozvolitiredovan dijalog izmedju vladinih inevladinihaktera,uključujućiotvorenoitranparentnokomuniciranje.

Stvaranje mreže poslovnih žena Koosva –započeto je 2000 godine, radipodržavanja, zaštite i promovisanjaopštih interesa žena biznismenaKosova putem informacija i razmeneiskustava,partnerstva,stvaranjamreže,istraživanja,zaštite,lobiranjaiusluga.

.

��

��

Ky vëllim është përgatitur nga:

agjencia për Barazi Gjinore në Zyrën e Kryeministrit

mbikëqyrja editoriale:Shqipe Krasniqi

u.d. Kryeshefe ekzekutive në aBGJ/ZKm

redaktor:Shqipe Krasniqi, u.d. Kryeshefe ekzekutive, aBGJ/ZKm

edi Gusia,Zyrtare për Bashkëpunim, aBGJ/ZKm

www.ks-gov.net

të drejtat e botimit i takojnëagjencisë për Barazi Gjinore në Zyrën e Kryeministrit

Shtypi: Desing House Prishtinë

�0