BS. PHẠM THÀNH LUÂN

Mục tiêu học tập

1. Trình bày được nguyên nhân chủ yếu gây bệnh và yếu

tố nguy cơ.

2. Giải thích được cơ chế gây bệnh.

3. Chẩn đoán được bệnh và liệt kê các biến chứng của nó.

4. Nêu được nguyên tắc điều trị và các biện pháp dự

phòng.

1. Định nghĩa

Sâu răng là một bệnh ở tổ chức cứng của răng

(men, ngà và cement), đặc trưng bởi sự khử

khoáng làm tiêu dần các chất vô cơ, hữu cơ ở

men răng, ngà răng tạo thành lỗ sâu và không

hoàn nguyên được

2. Đặc điểm dịch tễ học của

bệnh sâu răng Tỉ lệ sâu răng gia tăng theo tuổi ở cả hệ răng sữa lẫn răng

vĩnh viễn.

Sự phân bố sâu răng cũng khác nhau giữa các răng và các mặt răng, sâu răng giảm dần từ răng cối lớn dưới, đến răng cối lớn trên, răng cối nhỏ, răng cửa trên, răng cửa dưới. Từ mặt nhai đến mặt tiếp cận, mặt ngoài, mặt trong.

Sâu răng chịu ảnh hưởng của môi trường gia đình và trường học.

Trình độ văn hoá càng cao thì tình trạng sức khoẻ răng miệng được nâng cao, đặc biệt là kiến thức của người mẹ.

Nền kinh tế - xã hội càng phát triển tỉ lệ bệnh càng gia tăng.

3. Nguyên nhân

Cần tối thiểu 4 yếu tố chính đồng thời tương tác với

nhau để tạo nên sang thương sâu. Đó là: răng nhạy

cảm, vi khuẩn (mảng bám), chất đường và thời gian .

Ngoài ra: Nước bọt, tuổi, giới, chủng tộc.....

4. Sinh bệnh học Theo Miller vi khuẩn tác động lên bột, đường sinh ra

acid, làm pH trong môi trường miệng giảm xuống < 5

trong vòng 1 - 3 phút, sự giảm pH liên tục đưa đến

sự khử khoáng của răng, quá trình sâu răng bắt đầu

Sau này người ta đề cập thêm yếu tố thời gian , Ph nước

bọt và dòng chảy nước bọt quanh răng.

5. Hình thể lâm sàng và triệu

chứng

1. Sâu men

Đây là hình thể đầu tiên của bệnh sâu răng, khác với các

mô khác, men răng không có tế bào mạch máu, thần kinh,

nên triệu chứng chủ quan chưa có. Triệu chứng khách

quan:

- Tổn thương thường thấy ở hố và rãnh mặt nhai, hoặc

chung quanh rìa miếng trám cũ.

- Men răng đổi màu trắng đục hoặc vàng nâu.

- Dùng thám trâm khám thấy men răng lởm chởm không

còn trơn láng và mắc kẹt.

2. Sâu ngà

Là giai đoạn tiếp theo của sâu men không điều trị hoặc sâu ngay từ đầu nếu lộ ngà (thiếu men vùng cổ răng, mòn ngót cement vùng chân răng). Ngà răng là mô có thần kinh và phần kéo dài của nguyên bào tạo ngà trong các ống ngà, nên dù mới chớm cũng có cảm giác đau với những kích thích vật lý, hóa học, cơ học.

2.1. Triệu chứng chủ quan

- Đau do kích thích (nóng, lạnh, chua, ngọt, thức ăn lọt vào, mài xoang...).

- Đau chấm dứt ngay sau khi hết kích thích,và tụ lại ở răng nguyên nhân không lan tỏa.

2.2.Triệu chứng khách quan

- Men, ngà răng chung quanh lỗ sâu đổi màu trắng

đục, vàng hoặc hơi nâu.

- Khám bằng thám trâm: bờ lỗ sâu lởm chởm, thành

và đáy lỗ sâu có lớp ngà mềm, nạo quanh lỗ sâu bệnh

nhân có cảm giác đau.

- Gõ răng không đau.

Sâu men gốc răng (sâu cement)

Thường gặp ở người già do nướu bị co lại, nhất là ở

1/3 cổ (vì lớp cement mỏng), nên sâu cement dễ biến

thành sâu ngà.

6.Chẩn đoán 1. Chẩn đoán xác định

Dựa vào triệu chứng lâm sàng: đau do kích thích, men răng đổi màu, đáy lỗ sâu có lớp ngà mềm...

2. Chẩn đoán gián biệt

Trên răng có thể có các tổn thương không do sâu cần phân biệt với tổn thương sâu như:

2.1. Thiểu sản men: Có khi răng mới mọc, đối xứng

2.2. Mòn ngót cổ răng (lõm hình chêm)

- Ở vùng cổ răng, mặt ngoài các răng 3, 4, 5. - Đáy cứng và trơn láng.

2.3. Sún răng ở trẻ em

Chỉ có ở răng sữa , xảy ra ở trẻ trước tuổi đến trường. Tổn thương lan theo chiều rộng, đáy cứng, không đau dù mất đến nửa thân răng.

7. Điều trị

1. Sâu men

Trước đây thường phá sạch các rãnh mặt nhai để trám dự phòng.

Ngày nay nhờ những hiểu biết mới, men răng có khả năng tái khoáng

hóa, nên sâu men không cần điều trị chỉ cần giữ gìn vệ sinh răng

miệng và tăng cường sử dụng Fluor. Tuy nhiên, đối với trẻ có nguy

cơ sâu răng cao như vệ sinh răng miệng kém, thường xuyên ăn chất

đường (bánh kẹo, sữa, nước ngọt…) thì cần phải trám dự phòng bằng

composite, glass ionomer cement (GIC).

2. Sâu ngà

Nguyên tắc trong điều trị sâu ngà là làm sạch lỗ sâu bằng

cách nạo sạch ngà mềm, sát khuẩn và trám kín với vật liệu

thích hợp (Eugenate, Amalgame, Composite, Glass

Ionomer Cement), nhằm làm mất cảm giác đau cho bệnh

nhân. Ngày nay với vật liệu hiện đại có thể trám răng mà

không cần máy khoan răng, được gọi là kỹ thuật trám răng

không sang kỹ thuật rất thích hợp với trẻ em cũng như

những nơi không có máy móc, bác sĩ chuyên khoa, điện...