BELEIDSPLAN SOCIAAL DOMEIN

2015-2018

KERNGEGEVENS

”Ik denk veel aan de toekomst, want het is daar dat ik de rest van mijn leven zal

doorbrengen.”

Woody Allen

Projectleider Gert-Jan Vreeke

Datum 15 oktober 2014

Planstatus Vastgesteld door de gemeenteraad van Naarden, Muiden en Bussum

Opdrachtgever Bestuurlijk overleg Sociaal domein – Naarden, Muiden en Bussum

INHOUDSOPGAVE

VOORWOORD ........................................................................................................................................ 7

LEESWIJZER .......................................................................................................................................... 8

1 ALGEMEEN .................................................................................................................................... 9

1.1 Wat is het Sociaal domein? ..................................................................................................... 9

1.2 De transities Sociaal domein ................................................................................................. 10

1.3 Kwaliteit, continuïteit en kostenbeheersing ........................................................................... 11

1.4 Doel van het beleidsplan Sociaal domein ............................................................................. 12

1.5 Opbouw van het beleidsplan Sociaal domein ....................................................................... 12

2 OMGEVINGSANALYSE ............................................................................................................... 14

2.1 Cijfers, trends en ontwikkelingen ........................................................................................... 14

2.1.1 Algemeen ....................................................................................................................... 14

2.1.2 Macro-trends .................................................................................................................. 14

2.1.3 Trends en cijfers Naarden, Muiden en Bussum ............................................................ 18

2.2 Het perspectief van de inwoner ............................................................................................. 22

3 VISIE OP HET SOCIAAL DOMEIN .............................................................................................. 24

3.1 De strategische visie ............................................................................................................. 24

3.2 Iedereen kan meedoen .......................................................................................................... 25

3.2.1 Wat is meedoen? ........................................................................................................... 25

3.2.2 Het gewenste resultaat .................................................................................................. 26

3.2.3 Kernwaarden ................................................................................................................. 26

3.2.4 Kernkeuzes .................................................................................................................... 26

3.3 We stellen de vraag centraal ................................................................................................. 27

3.3.1 Wat is de vraag centraal stellen? .................................................................................. 27

3.3.2 Het gewenste resultaat .................................................................................................. 29

3.3.3 Kernwaarden ................................................................................................................. 29

3.3.4 Kernkeuzes .................................................................................................................... 30

3.4 We benutten de eigen kracht................................................................................................. 30

3.4.1 Wat is eigen kracht? ...................................................................................................... 30

3.4.2 Het gewenste resultaat .................................................................................................. 31

3.4.3 Kernwaarden ................................................................................................................. 32

3.4.4 Kernkeuzes .................................................................................................................... 32

3.5 Het dienstverleningsstelsel .................................................................................................... 33

3.5.1 Wat is het dienstverleningsstelsel? ............................................................................... 33

3.5.2 Perspectief op de collectieve basisvoorzieningen ......................................................... 35

3.5.2.1 Het gewenste resultaat .............................................................................................. 35

3.5.2.2 Kernwaarden ............................................................................................................. 35

3.5.2.3 Kernkeuzes ................................................................................................................ 35

3.5.3 Perspectief op gemeentelijk dienstverlening: ................................................................ 36

3.5.3.1 Het gewenste resultaat .............................................................................................. 36

3.5.3.2 Kernwaarden ............................................................................................................. 37

3.5.3.3 Kernkeuzes ................................................................................................................ 38

3.5.4 Perspectief op de (individuele) maatwerkvoorzieningen ............................................... 39

3.5.4.1 Het gewenste resultaat .............................................................................................. 39

3.5.4.2 Kernwaarden ............................................................................................................. 39

3.5.4.3 Kernkeuzes ................................................................................................................ 40

4 SUBNOTA’S BIJ HET BELEIDSPLAN ........................................................................................ 41

4.1 Overzicht van de zes subnota’s............................................................................................. 41

a. Grip op het bestaan: individuele maatwerkvoorzieningen, voorzieningen gericht op

veiligheid, bescherming en de positie van de klant ................................................................... 41

b. Gemeentelijke dienstverlening .......................................................................................... 41

c. Passend onderwijs en afstemming jeugdhulp ................................................................... 42

d. Basisvoorzieningen dichtbij huis ........................................................................................ 42

e. Inclusieve samenleving: iedereen kan meedoen .............................................................. 43

f. Inwoners aan zet ............................................................................................................... 43

5 FINANCIËN, STURING EN MONITORING .................................................................................. 44

5.1 Financiën ............................................................................................................................... 44

5.2 Sturing en monitoring ............................................................................................................ 46

5.2.1 Sturing via PDCA ........................................................................................................... 46

5.2.2 Monitoring ...................................................................................................................... 48

BIJLAGE 1 HET PERSPECTIEF VAN INWONERS ............................................................................ 51

BIJLAGE 2 AFKORTINGENLIJST ....................................................................................................... 55

BIJLAGE 3 BRONVERMELDING ........................................................................................................ 56

7

VOORWOORD

Voor u ligt het Beleidsplan Sociaal domein 2015 – 2018.

Het Sociaal domein is kort samengevat: wat inwoners samen doen, de ontmoetingsmogelijkheden van

inwoners, de vrij toegankelijke basisvoorzieningen, plus al die diensten en voorzieningen waar

inwoners een beroep op kunnen doen bij langdurige werkloosheid, problemen met opvoeden, of

problemen bij zelfstandig wonen en leven. Het Sociaal domein raakt dus alle inwoners van Naarden,

Muiden en Bussum.

Op 1 januari 2015 worden drie wetten van kracht die voor onze gemeenten grote gevolgen hebben.

Het gaat om de Jeugdwet, de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 (Wmo) en de Participatiewet.

De invoering van deze wetgeving vergt veel voorbereiding. Op allerlei gebieden: beleidsmatig,

juridisch, financieel, administratief en ook met betrekking tot de inrichting van de eigen organisatie.

Dit proces hebben we ter hand genomen op basis van een gemeentelijke visie die ten grondslag ligt

aan de Lokale Transitie Agenda (LTA). De LTA is ons gezamenlijk programma voor de invulling van

de transities op het Sociaal domein. Eén van de resultaten van de LTA is het nu voorliggende

beleidsplan dat na intensieve bestuurlijke en ambtelijke samenwerking tot stand is gekomen. Ook de

gemeenteraden zijn betrokken geweest bij de totstandkoming van dit plan.

Dit beleidsplan heeft tot doel om beleidsmatig een stevige basis te leggen voor de uitvoering van de

transities vanaf 2015. Het geeft richting aan de uitvoering en in formele zin wordt een basis gelegd

door het vaststellen van een aantal verordeningen. Er is gekozen om één integrale notitie te maken.

De drie transities hebben namelijk veel gemeenschappelijk: doelgroep, problematiek, voorzieningen,

hulpverlening en dergelijke.

De veranderingen vragen om een cultuurverandering bij burgers, aanbieders, maatschappelijke

organisaties en van ons. Deze aanpassing is niet van vandaag op morgen gerealiseerd. De weg er

naar toe is lang en vraagt de nodige investeringen en inspanningen. Het is niet een knop die kan

worden omgezet maar een proces waarin we gezamenlijk moeten én willen groeien. Ook in ons eigen

denken en handelen is een ingrijpende transformatie nodig.

Kortom: de toekomst is een uitdaging. Het zal een proces worden van zoeken en leren. Met elkaar en

vanuit eigen kracht.

September 2014

Miriam van Meerten–Kok, wethouder Sociaal domein Naarden

Henny Timmerman, wethouder Sociaal domein Muiden

Nen van Ramshorst, wethouder Jeugd Bussum

Gerard Boekhoff, wethouder Sociaal domein Bussum.

8

LEESWIJZER

Hoofdstuk 1 van dit beleidsplan geeft een definitie van het Sociaal domein en schetst de aanleiding en

context van de transities op het Sociaal domein. Ook wordt het doel en de opbouw van het beleidsplan

uitgelegd.

Hoofdstuk 2 geeft een beschrijving van de wereld waarin we acteren; het perspectief van onze

inwoners wordt hier beschreven en er wordt een globale beschrijving gegeven van de belangrijkste

cijfers, trends en ontwikkelingen die van belang zijn voor de visie op het Sociaal domein.

In hoofdstuk 3 vindt u de strategische visie van de gemeenten Naarden, Muiden en Bussum op het

Sociaal domein. Deze bestaat uit drie inhoudelijke elementen (Iedereen kan meedoen, de vraag

centraal en eigen kracht) en het dienstverleningsstelsel waarbinnen de visie zal worden gerealiseerd.

Het dienstverlening wordt beschouwd vanuit drie perspectieven; de (collectieve) basisvoorzieningen,

de gemeentelijke dienstverlening en de (individuele) matwerkvoorzieningen. Per onderdeel worden

gewenst resultaat, kernwaarden en kernkeuzes benoemd.

In hoofdstuk 4 wordt een overzicht en korte beschrijving gegeven van de subnota’s waarin de

strategische visie verder wordt uitgewerkt. Een aantal subnota’s wordt tegelijkertijd met dit beleidsplan

ter vaststelling aangeboden. Voor de overige subnota’s wordt aangegeven wanneer deze naar

verwachting aangeboden zullen worden.

Hoofdstuk 5 beschrijft de financiële context en de wijze waarop aan de sturing en monitoring op het

Sociaal domein wordt vormgegeven.

Bijlagen

Bijlage 1 geeft het perspectief van onze inwoners; een overzicht van de activiteiten die hebben

plaatsgevonden om onze inwoners te betrekken bij de beleidsontwikkeling en een beschrijving van de

belangrijkste resultaten van deze activiteiten.

In Bijlage 2 vindt u een afkortingenlijst zoals gebruikt in dit Beleidsplan

Bijlage 3 geeft een overzicht van de bronnen die de basis vormen van hoofdstuk 2.1 ‘Cijfers, trends en

ontwikkelingen’.

Bijlage 4 tenslotte is een bouwtekening van ons dienstverleningsmodel. Hierin wordt de visie van de

gemeenten over de positie van taken en activiteiten grafisch weergegeven. Wat hoort voor de toegang

in de toegang of juist erna?

9

1 ALGEMEEN

1.1 WAT IS HET SOCIAAL DOMEIN?

Het Sociaal domein is een praatje maken met de buren, een kopje suiker lenen, op elkaars kinderen

passen, een buurtfeest organiseren. Het Sociaal domein is naar het consultatiebureau gaan, advies

krijgen over voeding en slapen, met andere ouders praten over wat je moet doen als je kind niet

luistert of als je peuter altijd zeurt in de supermarkt om snoep. Het Sociaal domein is werkloos raken,

niet kunnen rondkomen met een uitkering, schulden maken en hulp (moeten) zoeken. Het Sociaal

domein is regie over het eigen bestaan, een kind met beperkingen grootbrengen, zorg regelen,

passende begeleiding regelen, een school kiezen. Het Sociaal domein is voorzien dat je in de nabije

toekomst niet meer zelfstandig de trap op kan en nu alvast gaat denken over een oplossing. Het

Sociaal domein is aangesproken worden op ongezonde leefstijl en kiezen om meer te sporten. Het

Sociaal domein is vrijwilligerswerk doen in een verzorgingstehuizen, een oogje in het zeil houden,

contacten onderhouden in de buurt. Het Sociaal domein raakt dus iedere inwoner in Naarden, Muiden

en Bussum.

Het Sociaal domein is, samengevat en in een aantal grove categorieën ondergebracht:

wat inwoners samen doen,

de ontmoetingsmogelijkheden van inwoners,

de vrij toegankelijke basisvoorzieningen,

al die diensten en voorzieningen waarin inwoners een beroep op kunnen doen bij langdurige

werkloosheid,

problemen met opvoeden, of

problemen bij zelfstandig wonen en leven.

10

1.2 DE TRANSITIES SOCIAAL DOMEIN

Met ingang van 2015 zijn gemeenten grotendeels verantwoordelijk voor het Sociaal domein. Het Rijk

decentraliseert een omvangrijk pakket aan taken naar gemeenten:

- de Wmo wordt uitgebreid met begeleiding,

- alle jeugdzorg wordt een gemeentelijke verantwoordelijkheid conform het gestelde in de

Jeugdwet, van lichte opvoedondersteuning tot gesloten jeugdzorg,

- op het gebied van werk en inkomen behouden gemeenten hun reeds omvangrijke taken en

vindt een bundeling plaats onder een nieuwe wet: de Participatiewet,

- daarnaast verandert in 2015 de wijze waarop het primair en voortgezet onderwijs haar

leerlingen ondersteunt, door de wet op het passend onderwijs. De ondersteuning vanuit het

onderwijs en de gemeente moeten worden afgestemd.

De decentralisaties zijn door het Rijk ingezet om twee hoofdredenen: de alsmaar stijgende kosten en

niet geheel overtuigende resultaten. De kosten voor jeugdzorg stijgen al jaren met percentages tussen

de 5 en 10% per jaar. De Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) heeft een dermate groei

doorgemaakt dat deze, zonder maatregelen, onbetaalbaar zal worden. Deze stijging worden deels

verklaard als effect van het stelsel zelf, de ‘spons van de AWBZ’ genoemd. Er wordt te snel en te

makkelijk een beroep op de zorg gedaan. Voor een ander deel heeft de groei te maken met

maatschappelijke ontwikkelingen zoals individualisering en de (dubbele) vergrijzing1.

De gebrekkige kwaliteit wordt uitgelegd als een regieprobleem. Doordat vele instanties zeggenschap

hadden over delen van de zorg, werd er langs elkaar gewerkt, met soms dramatische resultaten.

Versnippering en bureaucratie is ook een knelpunt voor wie een baan wil vinden vanuit een grote

afstand tot de arbeidsmarkt. De vele verschillende instanties, regelingen en schotten maken deze weg

niet makkelijker.

Decentralisatie naar gemeenten wordt gezien als een oplossing voor de hierboven beschreven

effecten. De decentralisaties hebben daarmee een dubbel doel: afhankelijkheid van specialistische,

individuele zorg verminderen en de participatie van (specifieke) groepen bevorderen. Er is dan ook

niet alleen sprake van overheveling van taken (decentralisatie); de uitvoering van deze taken vraagt

ook een geheel andere aanpak (transformatie). Daarom wordt gesproken van een transitie

(decentralisatie én transformatie); een structurele verandering die het resultaat is van op elkaar

inwerkende en elkaar versterkende ontwikkelingen.

1 Er zijn steeds meer oudere mensen en mensen worden steeds ouder.

11

1.3 KWALITEIT, CONTINUÏTEIT EN KOSTENBEHEERSING

Vooruitlopend op de verbeteringen die de decentralisaties moeten brengen heeft het Rijk al een

korting op de beschikbare middelen doorgevoerd met ingang van 2015. Gemeenten zouden doordat

ze dichtbij de burger staan en door de decentralisaties over ‘alles gaan’ zuiniger en doelmatiger

kunnen werken. Gemeenten staan dichterbij de burger en kennen daardoor de situatie van de burger

beter. De burger staat dichterbij het gemeentebestuur en heeft daarmee meer invloed op het gevoerde

beleid. Doordat veel taken bij de gemeente komen te liggen kan de gemeente integraal beleid voeren

en haar dienstverlening aan de inwoners zonder schotten aanbieden.

Het vertrouwen van de rijksoverheid in de effectieve uitvoering door de gemeenten vertaalt zich in

concrete kortingen op de budgetten ten opzichte van de huidige uitgaven. Voor de Jeugdwet gaat het

om een bezuiniging van 3,5% in 2015 oplopend naar 12,5% in 2017. Voor de Wmo gaat het om een

bezuiniging van 20% voor de overheveling van de taken begeleiding uit de AWBZ en 40% op de hulp

bij het huishouden vanaf 2015. De Participatiewet betekent een korting op de middelen voor de Wet

werk en arbeidsondersteuning jonggehandicapten (Wajong), de Wet werk en bijstand (Wwb) en de

Wet sociale werkvoorziening (Wsw) van 12%. De gemeente staat hiermee voor de uitdaging om door

de transities met minder middelen haar inwoners effectievere ondersteuning te bieden. Een

overheveling van taken en een veranderende aanpak van deze taken kost tijd. Een balans tussen de

wens een snelle omslag te maken en continuïteit in de overgangsperiode is belangrijk. Zodat er voor

onze inwoners duidelijkheid is en dat niemand tussen wal en schip valt.

Aandacht voor monitoring van de effecten van het gemeentelijk beleid en de resultaten van onze

uitvoering is essentieel. Om goed te kunnen monitoren moeten vooraf duidelijke keuzes worden

gemaakt en indicatoren worden gesteld. Tegelijkertijd is het belangrijk te beseffen dat er op dit

moment nog onvoldoende informatie beschikbaar is om deze keuzes en indicatoren scherp te kunnen

stellen. Er is slechts globale informatie over de beschikbare budgetten en geldstromen in het verleden.

De beschikbare klantaantallen geven nog geen informatie over het gebruik van meerdere

voorzieningen door één klant en al helemaal niet over de situatie waar elke individuele klant zich in

bevindt. En er is nog maar beperkt ervaring opgedaan met de nieuwe werkwijzen, binnen en buiten de

gemeente. Toch is het belangrijk wel uitgangspunten vast te stellen en aannames te doen over hoe

het Sociaal domein zich voor de gemeenten Naarden, Muiden en Bussum zal ontwikkelen. Immers,

door aannames te doen, hoe indicatief ook, wordt het mogelijk te sturen, te toetsen en indien nodig bij

te stellen. De transities in het Sociaal domein betekenen een grote verschuiving in korte tijd met

slechts beperkte zekerheden. Daar staat tegenover dat de gemeenten eerder hebben laten zien van

decentralisaties een succes te kunnen maken. De eerste ervaringen vanuit de Kanteling en de

proeftuinen zijn positief. De gemeenten Naarden, Muiden en Bussum hebben zich, gezamenlijk en in

de regio, goed voorbereid. In hoofdstuk 5 wordt dieper ingegaan op de financiën, monitoring en sturing

binnen het Sociaal domein.

12

1.4 DOEL VAN HET BELEIDSPLAN SOCIAAL DOMEIN

In het beleidsplan Sociaal domein 2015 – 2018 wordt beschreven op welke wijze Naarden, Muiden en

Bussum werken aan het realiseren van een duurzame inrichting van het Sociaal domein. We hebben

gekozen voor een integrale aanpak van de verschillende bestaande en nieuwe taken op het Sociaal

domein. Een logisch vervolg hierop is dan ook de keuze voor een integraal beleidsplan. Ook de taken

vanuit de Participatiewet - waar geen wettelijke verplichting tot een beleidsplan is neergelegd - worden

hierin meegenomen, zo ook de afstemming met het passend onderwijs. In het beleidsplan formuleren

we allereerst onze visie, de resultaten die we willen bereiken en de wijze waarop we die resultaten

willen bereiken, binnen de opdracht die de wetgever ons heeft gegeven in de Wmo, de Jeugdwet en

de Participatiewet. De wetgever benoemt ook specifiek een aantal onderdelen die verplicht terug

moeten komen in het beleidsplan. Dit geeft dus een duidelijk eerste kader.

Naast dit duidelijke kader dat door de wetgever is bepaald, geeft het beleidsplan Sociaal domein een

volledig beeld van gemaakte en nog te maken beleidskeuzes. De beleidsontwikkeling op het Sociaal

domein is een dynamisch proces. Het beleid wordt niet gemaakt op de tekentafel maar is een

interactief proces waarbij veel wisselwerking bestaat met onze inwoners, instellingen en met

ontwikkelingen op naastgelegen beleidsterreinen.

De beleidsontwikkeling is deels een voortzetting van eerder ingezet beleid, bijvoorbeeld de Kanteling

binnen de Wmo. Daarnaast zijn een aantal beleidskeuzes al gemaakt in een eerder stadium. Zo zijn er

bijvoorbeeld al keuzes gemaakt in de transitiearrangementen jeugd en in de nota ‘Naar een lokale

transitieagenda’, die eind 2013 in de gemeenteraden zijn behandeld. Ook zijn er onderdelen waarvoor

nog geen uitgewerkte beleidskeuzes zijn gemaakt, waaraan in het beleidsplan Sociaal domein richting

gegeven zal worden. Het is daarom niet mogelijk en niet wenselijk om op één moment alle

beleidskeuzes binnen het Sociaal domein neer te leggen.

1.5 OPBOUW VAN HET BELEIDSPLAN SOCIAAL DOMEIN

Het integraal beleid op het Sociaal domein kent drie niveaus

1. Het beleidsplan Sociaal domein 2015-2018 bevat het strategisch beleid en beschrijft dus de

hoofdlijnen. Het schetst in de eerste plaats een visie op de wijze waarop Naarden, Muiden en

Bussum in nauwe samenwerking met andere gemeenten in de regio Gooi en Vechtstreek2,

de transitieopgaven ter hand willen nemen. Vervolgens beschrijven we het

dienstverleningsstelsel waarbinnen inwoners, de afzonderlijke gemeenten en de regio (oftewel

de samenwerkende gemeenten) en de maatschappelijke organisaties nadrukkelijk een eigen

taak en verantwoordelijkheid hebben. Van daaruit wordt het gemeentelijk perspectief gegeven

op de invulling van de basisvoorzieningen, gemeentelijke dienstverlening en verstrekking van

individuele maatwerkvoorzieningen van de te behalen resultaten op het niveau van

(strategische) kernwaarden en kernkeuzes.

2 De Regio Gooi en Vechtstreek bestaat uit de gemeenten Blaricum, Bussum, Hilversum, Huizen, Laren, Muiden, Naarden,

Weesp, Wijdemeren

13

2. De uitwerking van de benoemde resultaten, kernwaarden en kernkeuzes in dit strategisch

Beleidsplan Sociaal domein, wordt neergelegd in tactische subnota’s. Een aantal van deze

subnota’s worden gelijktijdig met het strategisch beleidsplan vastgesteld. Andere subnota’s

zullen op een later moment ter besluitvorming voorgelegd worden, zodat de raden meer tijd

hebben om hun richting te bepalen en inwoners, adviesraden en instellingen uitgebreider

geconsulteerd kunnen worden. Dit betreft onderwerpen waar nog keuzes gemaakt kunnen en

moeten worden en waarvoor het niet noodzakelijk is dat op 1 januari 2015 het beleid volledig

duidelijk is. Het strategisch beleidsplan geeft (in hoofdstuk 4) duidelijk aan wat in welke

tactische subnota wordt uitgewerkt en wanneer deze bij benadering aan de raden zal worden

voorgelegd.

3. Het strategisch en tactisch niveau wordt op operationeel niveau verder uitgewerkt. Dit gebeurt

grotendeels door de colleges, bijvoorbeeld in het uitvoeringsprogramma Sociaal domein, door

de inrichting van een integrale uitvoeringsorganisatie en door uitwerking van het strategisch

en tactisch beleid in beleidsregels, inkooptrajecten en subsidieafspraken. Maar ook hier is de

gemeenteraad deels aan zet. De rechten en plichten van onze inwoners bij de verstrekking

van maatwerkvoorzieningen worden vastgelegd in verordeningen die door de gemeenteraden

worden vastgesteld, deels eind oktober 2014 en deels in december 2015. Ook de verdeling

van budgetten op hoofdlijnen is de taak van de gemeenteraad, dit gebeurt in de

perspectiefnota en de begroting. Tenslotte zullen de colleges over de voortgang rapporteren,

onder andere binnen de planning en control (P&C) cyclus, in de bestuursrapportages, de

jaarrekening en ook in inhoudelijke verslagen.

Door de gelaagde opzet van het beleidsplan met subnota’s en bijlagen houden we de informatie

toegankelijk en kan iedere lezer inzoomen op het detailniveau wat hij zelf noodzakelijk of wenselijk

vindt, vanuit zijn eigen rol en behoefte. Ook kan door deze opzet gekozen worden voor een

gefaseerde en daarmee meer zorgvuldige uitwerking. Door de samenhang in het beleidsplan en het

bovenliggend strategisch beleid wordt de integraliteit gewaarborgd.

14

2 OMGEVINGSANALYSE

2.1 CIJFERS, TRENDS EN ONTWIKKELINGEN

2.1.1 Algemeen

Het Sociaal domein kent een breed spectrum van aandachtsgebieden. Er zijn veel verschillende

ontwikkelingen die van invloed zijn op het Sociaal domein. Dit hoofdstuk geeft een korte beschrijving

van de belangrijkste trends die van invloed zijn op ons beleid.

Er zijn vele landelijke en regionale rapporten die feiten en cijfers geven waaruit trends en

aandachtspunten zijn te destilleren. Voor wie zich wil verdiepen in de achterliggende informatie

waarop de beschrijving in dit hoofdstuk en onze beleidsvoornemens in dit beleidsplan zijn gebaseerd

is in Bijlage 3 een bronvermelding gegeven, met een selectie van goed toegankelijke bronnen. Veel

rapportages en analyses zijn toegankelijk op internet.

Sommige trends zijn met duidelijke cijfers en feiten te onderbouwen, waarbij een kritische analyse van

de validiteit en onderliggende oorzaak altijd belangrijk is. Andere trends, met name de sociaal-

maatschappelijke ontwikkelingen zijn minder makkelijk met cijfers te duiden omdat het gaat om

generieke ontwikkelingsprocessen die gaan over menselijke verhoudingen. Hierbij kan je het makkelijk

oneens worden over de vraag welke cijfers deze trends onderbouwen of juist tegenspreken.

Overigens geldt dat trends meestal niet eenduidig of eenvormig zijn. Een trend geeft meestal een

beleidsmatige reactie of een reactie vanuit markt of burgers, die de trend neutraliseert of een

tegenbeweging inzet.

We beginnen met een kort overzicht van de macro trends die voor de overheid mede aanleiding zijn

geweest om de inrichting van het zorgstelsel te heroverwegen. Vervolgens kijken we naar opvallende

ontwikkelingen op het Sociaal domein in Naarden, Muiden en Bussum.

2.1.2 Macro-trends

Demografische ontwikkelingen

Sinds 1900 is de bevolking van Nederland gegroeid van 5,1 naar 16,8 miljoen inwoners op

1 januari 2013. Dit komt overeen met een gemiddelde bevolkingsgroei van 1,1% per jaar. Tussen

1946 en 1965 is de groei het sterkst (babyboom), met 1946 als uitschieter (2,5% groei). Tussen 1965

en 1975 is de jaarlijkse bevolkingsgroei teruggelopen van circa 1,5% naar 0,5%. Sinds 1975 fluctueert

de groei, veelal parallel aan ontwikkeling op economische gebied. Tot ongeveer 1970 wordt de

bevolkingsgroei vooral bepaald door natuurlijke groei. Na 1970 neemt het aandeel van de

buitenlandse migratie in de bevolkingsgroei geleidelijk toe (figuur 1).

15

De bevolkingsopbouw (in 2013) laat goed

de effecten van de babyboom zien (figuur

2):

De bevolkingsopbouw heeft door de babyboom de vorm van een peer, in plaats van een piramide. Het

effect ervan is dat Nederland veel ouderen kent (vergrijzing). Omdat daarnaast inwoners van

Nederland steeds ouder worden spreekt men wel van dubbele vergrijzing.

16

De kosten en kwaliteit van de zorg

De kosten van de zorg

In 2012 bedroegen de uitgaven aan zorg 93 miljard euro, volgens het CBS. Dit bedrag omvat zowel

gezondheidszorg (AWBZ en Zorgverzekeringswet) als zorg via gemeente (Wmo). Het geld dat aan

zorg wordt uitgegeven is afkomstig van de premies die betaald worden aan zorgverzekeraars en

premies die van het loon worden ingehouden, zoals de AWBZ-premie. Een deel (9,6%) betalen

mensen zelf. Per hoofd van de bevolking komen de zorguitgaven neer op zo’n 5.400 euro. In 2012

ging het grootste deel naar de ziekenhuiszorg (€ 23,9 miljard) en de ouderenzorg (€ 18,1 miljard). De

uitgaven aan de andere sectoren waren: huisartspraktijken € 2,6 miljard, Geestelijke Gezondheidszorg

IGGZ) € 5,7 miljard, verstrekkers van geneesmiddelen (zoals apotheken en drogisten) € 5,9 miljard en

gehandicaptenzorg € 9,2 miljard; overige (o.a. Jeugdzorg, de Gemeentelijke Gezondheidsdienst

(GGD) en therapeutische middelen): € 23,4 miljard.

Gemeenten gaan per 2015 over een groter deel van de zorg. Voor de uitvoering van de Wmo en

Jeugdwet beschikken gemeenten over zo’n € 11,8 miljard. Dat is bijna 13% van het totale zorgbudget.

De kosten van de zorg stijgen

In twaalf jaar tijd was er een groei van ruim 90%, met een gemiddelde groei van 6% per jaar. Van de

toename van de kosten is ongeveer 15% toe te schrijven aan de vergrijzing. Het toegenomen aantal

behandelingen en de toename van het aantal behandelmogelijkheden verklaren het belangrijkste deel

van de groei (50%) , maar ook prijsstijgingen vormen een belangrijk deel van de verklaring (35%).

Uitgaven voor wijkvoorzieningen en preventie

In de periode 1965 – 1982 is het maatschappelijk werk en aanverwante wijkvoorzieningen

(peuterspeelzaal, kinderwerk, speeltuinwerk, jeugd- en jongerenwerk, buurtwerk, vormingswerk,

volwasseneneducatie, ouderenwerk, e.a.) sterk uitgebreid. Vanaf de crisis in de jaren tachtig wordt

door het rijk sterk bezuinigd op deze werkvormen en komt het begrip zorgzame samenleving op.

Inwoners moeten meer zelf doen en voor elkaar zorgen. De verantwoordelijkheid voor deze

voorzieningen verschuift vervolgens vanaf 1987 naar gemeenten, waarbij de lijn van versobering

wordt voortgezet. Vanaf 2006 zien we een licht stijgende trend in de uitgaven voor welzijn, terwijl de

laatste 4 jaren er weer bezuinigd wordt op welzijnswerk. In dit verband kan ook de

wijkverpleegkundige genoemd worden. Deze had tot begin jaren tachtig een stevige en autonome

functie in de wijk. Deze functie veranderde en evolueerde tot thuiszorg op basis van een indicatie.

Vanaf 2000 ontstaat weer de behoefte aan de wijkverpleegkundige. Het Rijk stuurt momenteel op de

inzet van deze professional binnen wijkteams.

Op het terrein van preventie zien we dat het nodige wordt geïnvesteerd in het veiliger maken van de

omgeving, bijvoorbeeld door aandacht voor de luchtkwaliteit. Ook door vaccinatie, screening op

ziektes en voorlichting met betrekking tot leefstijl (bijvoorbeeld op de thema’s alcoholgebruik, roken,

bewegen en gezonde voeding) wordt aan preventie gedaan. Het budget voor preventie is bescheiden.

Het ligt tussen de 1 en 1,5% van alle uitgaven voor de zorg.3

Kwaliteit van de zorg

De Nederlandse zorg scoort op vele fronten goed: de toegankelijk is groot, tevredenheid van

gebruikers is hoog, door innovaties en technische ontwikkelingen is ook de effectiviteit toegenomen.

Inwoners kennen over een langere periode een hogere levenskwaliteit dankzij een goede

gezondheidszorg. Er zijn ook knelpunten zoals de toegenomen kosten, wachtlijsten voor bepaalde

zorgvormen.

3 Er is ook preventie op sociaal – economisch gebied: onderwijsachterstandbeleid, schuldhulpverlening en minimabeleid.

17

Verbetering van technieken en methoden

Ten gevolge van technische ontwikkelingen en innovaties neemt de kwaliteit van de zorg toe. Door de

inzet van domotica is het mogelijk langer thuis te wonen. Internet en social media bieden burgers de

kans zich goed te informeren en te oriënteren en vanuit thuis zorg te regelen (e-health). Maar internet

biedt ook mogelijkheden om vraag en aanbod bij elkaar te krijgen, zowel professioneel als in

burgerinitiatieven en mantelzorg. Ook door evidence based werken worden op terreinen van

opvoedondersteuning en jeugdhulp betere resultaten behaald.

Samenwerking heikel punt

Een belangrijk knelpunt in de dienstverlening aan de klant en daarmee in de kwaliteit van zorg is de

samenwerking en coördinatie in de keten van zorgverlening. Door versnippering en het niet aansluiten

van procedures wordt zorg onvoldoende effectief en integraal geleverd. Vertraging betekent niet alleen

dat inwoners langer op zorg wachten maar ook dat hun situatie kan verslechteren waardoor later

zwaardere of langere zorg nodig is. Ook betekent de versnippering dat niet altijd de meest effectieve

vorm van zorg wordt geleverd.

Samenwerking (in de keten) en coördinatie geldt met name als het gaat om hulp aan gezinnen en

jeugdigen met meervoudige probleem als een groot probleem. Vele partijen zijn betrokken, zorg is

onvoldoende afgestemd. De versnippering van hulp leidt tot een aansturingsvraagstuk.

Trends op het terrein van werk en inkomen (1970 – heden)

Economie, werk en inkomen

In de periode vanaf de jaren vijftig tot heden is de welvaart in Nederland aanzienlijk toegenomen, al

zijn er begin jaren tachtig, en in de jaren 1992-1993 en 2002-2003 en opnieuw vanaf 2010

economische crises. De welvaartsgroei maakte het mogelijk de verzorgingsstaat in Nederland vorm

gegeven, met een breed scala aan verzekeringen en inkomensregelingen, zoals de

Arbeidsongeschiktheidswet, de kinderbijslag, de Algemene bijstandswet, werkloosheidswetten, de

ziektewet en de AWBZ. De groei van de kosten van het systeem leidt met name ten tijde van crises tot

versobering en hervormingsmaatregelen.

In de jaren zestig en zeventig wordt anders tegen arbeid

aangekeken. Werk is niet de enige waardevolle

maatschappelijke bijdrage. Door de economische recessie

verandert het denken eind jaren tachtig over arbeidsparticipatie.

Door de sterk gestegen werkloosheid neemt de financiële last

toe voor de overheid. Bij het overheidsbeleid komt meer nadruk

te liggen op het aan het werk helpen van mensen die niet

deelnamen aan het arbeidsproces. Dit betreft zowel werklozen

als vrouwen die willen herintreden. De overheid heeft vanaf de

jaren tachtig actief beleid ontwikkeld om de arbeidsparticipatie

van vrouwen te bevorderen. De gerichtheid op

arbeidsparticipatie heeft zich sinds de jaren negentig

geïntensiveerd. Dit gaat gepaard met verzakelijking en

versobering van de inkomensregelingen buiten arbeid. Vanaf

2000 zien we een sterke flexibilisering van de arbeidsmarkt: van

een volledige loopbaan bij één werkgever naar tijdelijke

dienstverbanden en een groei van het zelfstandig ondernemerschap (ZZP-ers).

18

Het aandeel werkzame jongeren van 15-24 jaar in de potentiële beroepsbevolking is tussen 1971 en

1997 gedaald van 27% naar 18%, omdat jongeren steeds langer doorgingen met leren. De

arbeidsparticipatie daalde daardoor ook sterk, van 57% in 1971 naar 46% in 1997. Tussen 1996 en

2009 is de arbeidsparticipatie van ouderen gestegen van 40% naar 57%. Wel is deze groep

gemiddeld minder gaan werken. Dit kwam met name door de instroom van vrouwen die voornamelijk

in deeltijd werkten.

Sociale ontwikkelingen

Diverse auteurs en wetenschappers constateren dat burgers elkaar minder makkelijk en minder snel

ondersteunen. Er is een minder contact, spontane hulp, toezicht op elkaars kinderen, etc. Dit vindt zijn

oorsprong in het gegeven dat burgers worden geacht hun eigen leven te leiden. Dit geldt als de

verworvenheid van de Westerse samenleving: een ieder mag het bestaan leven dat overeenkomt met

eigen doelen en ambities. Deze trend wordt aangeduid als het individualisme. Individualisme draagt

eraan bij dat zorg voor elkaar niet meer vanzelfsprekend is, dat contacten vooral op vrijwillige basis

worden aangegaan. De kracht van instituties zoals religie/ levensbeschouwelijke zuil, die van oudsher

voor verbinding tussen inwoners zorgen, is sterk afgenomen.

Het individualisme heeft er aan bijgedragen dat het doen van een beroep op anderen, of het

aanbieden van ondersteuning niet geheel vanzelfsprekend is en daarom minder vaak spontaan

gebeurt. De bereidheid en de behoefte aan dergelijke contacten in de buurt zijn vaak wel aanwezig.

Een bijverschijnsel van het individualisme is dat bepaalde groepen, zoals alleenstaande ouderen en

gehandicapten, weinig contacten hebben met anderen en zich eenzaam voelen. Een ander

waargenomen effect is dat individuen de nadruk leggen om hun eigen vrijheid en rechten en minder

geneigd zijn de belangen en rechten van anderen actief te dienen. Een consequentie hiervan is weer

dat de overheid de rol krijgt opgedrongen om de omgang tussen inwoners te reguleren.

2.1.3 Trends en cijfers Naarden, Muiden en Bussum

Demografische gegevens

Tabel 1 Inwoners aantallen Naarden, Muiden en Bussum (2013)

Naarden Muiden Bussum

totaal 17.262 6.393 32.631

0 – 19 4.752 1.541 8.127

20 – 29 957 425 2.985

30 – 39 1.586 471 3.635

40 – 49 2.893 1.110 5.221

50 – 64 3.450 1.549 6.255

65 – 79 2.560 1.021 4.288

80 of

ouder

1.065 276 2.120

19

Naarden% Muiden% Bussum% Landelijk

0 – 19 27,5% 24,1% 24,9% 23,0%

20 – 39 14,7% 14,0% 20,3% 18,0%

40 – 64 36,7% 41,6% 35,2% 38,0%

65 – 79 14,8% 16,0% 13,1% 17,0%

80 of ouder 6,2% 4,3% 6,5% 4,0%

Tabel 2: Vergelijking van de cijfers van Naarden, Muiden en Bussum met landelijke aantallen

We zien dan dat het aantal jeugdigen iets boven het landelijk gemiddelde ligt (vergroening), het aantal

ouderen (65 – 79) iets onder het landelijk gemiddelde ligt en dat het percentage oudere ouderen

bovengemiddeld is. Het beeld van met name Bussum als sterk vergrijsde gemeente is niet (meer)

correct.

Veiligheid en leefbaarheid

Het gemeentelijk veiligheidsbeleid heeft veel aanknopingspunten met de gemeentelijke inzet op het

Sociaal domein en wordt beïnvloed door dezelfde sociaal-maatschappelijke trends. We zien de

afgelopen decennia een stijging van het aantal delicten en overlastgevallen die deels is toe te

schrijven aan de individualisering van onze maatschappij. Als tegenbeweging ontstaan er juist vanuit

de behoefte aan veiligheid burgerinitiatieven waarbinnen inwoners in een buurt of wijk de krachten

bundelen in buurtpreventieteams om de veiligheid en het veiligheidsgevoel in de buurt te verbeteren.

We zien vanaf 2010 dat de criminaliteit licht daalt terwijl het aantal aangiften stijgt.

Buurtpreventieteams verbeteren de sociale cohesie en leiden ook tot samenwerking en afstemming

tussen inwoners op andere gebieden.

Veiligheid heeft in Naarden, Muiden en Bussum raakvlakken met het jeugdbeleid. De meeste delicten

worden gepleegd door jongvolwassenen (18-24 jaar). De leeftijdsgroepen 25 t/m 34, 35 t/m 44 en 12

t/m 17 ontlopen elkaar niet veel, terwijl door jongeren onder de 12 jaar en ouderen boven de 55 jaar

weinig delicten worden gepleegd. Focus op de groep jongvolwassenen en afstemming met de inzet

vanuit het Sociaal domein is daarom gewenst. Ook blijkt dat bij veel delicten sprake is van

alcoholgebruik.

Gezondheid, leefgewoonten, mantelzorg en vrijwillige inzet

Jongeren in Naarden, Muiden en Bussum

Uit de meest recente gezondheidspeiling (2013) door de GGD onder jongeren in de gemeenten

Naarden, Muiden en Bussum, blijkt dat het over het algemeen goed gaat met de jeugd wat betreft

gezondheid en leefstijl. De meeste jongeren zijn tevreden over de eigen gezondheid. Het

ziekteverzuim is afgenomen ten opzichte van 2009. Er wordt minder gerookt, er worden minder soft

drugs gebruikt en er wordt minder alcohol gedronken, al is de consumptie onder 16 plussers toch nog

wel aanzienlijk. De meeste jeugdigen bewegen voldoende tot goed. Bij een kwart mag er een schepje

bovenop. De psychische gezondheid van jeugdigen is gelijk gebleven, sinds 2009. Met name meisjes

op het VMBO scoren lager. Pesten blijft een probleem, met name op het VMBO. Aan de jeugdigen is

ook gevraagd of er voldoende leuke activiteiten voor hen in de gemeenten worden georganiseerd.

Bijna de helft vindt dat dit beter kan.

20

Volwassen Naarden, Muiden en Bussum

De gezondheidsenquête onder volwassenen (2014) van de GGD laat zien dat Naarden, Muiden en

Bussum een behoorlijke gezonde populatie kennen. Maar er zijn wel aandachtspunten. Het

overgewicht van volwassen inwoners is toegenomen ten opzichte van 2008 (meer dan 30% van de

volwassenen in onze gemeenten heeft matig overgewicht). Er is een toenemende kans op een

angststoornis; ook de eenzaamheid onder volwassenen neemt toe in alle drie de gemeenten. Daar

staat weer tegenover dat steeds meer volwassen voldoen aan de norm van voldoende bewegen (zo’n

65% voldoet aan die norm).

Ouderen

Voor ouderen zien we een vergelijkbare trend op het gebied van gezondheid als voor volwassenen.

Ouderen in Naarden, Muiden en Bussum zijn relatief gezien behoorlijk gezond, maar ook voor hen zijn

er specifieke aandachtpunten. Het aantal personen met matig overwicht is fors (40%). De enquête laat

voor de ouderen een vergrote kans opeen angststoornis zien (37%). De kans dat ouderen als

mantelzorger overbelast raken is opvallend ongelijk in Naarden, Muiden en Bussum. In Bussum lopen

zo’n 35% van de mantelzorgers kans om overbelast te raken, tegen 7% in Naarden. Een groot aantal

ouderen doet vrijwilligerswerk (35%).

Onderwijs en opvoeding

Bussum telt vier scholen voor voortgezet onderwijs voor Havo en Vwo. Naarden heeft een VMBO

school en een Mavo. Naarden, Muiden en Bussum kennen basisscholen van diverse denominaties (in

totaal zo’n 25 scholen). Bussum heeft één school voor speciaal basisonderwijs. In de regio zijn er

praktijkscholen, is er leerweg ondersteunend onderwijs en een school voor speciaal voortgezet

onderwijs. Het aantal voortijdig schoolverlaters (VSV’ers) tussen 12-23 jaar in onze regio is niet

alarmerend. Sinds 2005 is het aantal VSV’ers meer dan gehalveerd (van 853 naar 380 per jaar). De

regio kende in 2013 30.547 scholieren in de leeftijd 12-23 jaar.

In de regio volgen 24.477 leerlingen basisonderwijs. Daarvan zit 2,7% op het speciaal onderwijs

(landelijk 2,5%). Van deze groep is 24% jonger dan 8 jaar. Het voortgezet onderwijs in onze regio

heeft 17.639 leerlingen. Leerwegondersteunend onderwijs wordt door 1.067 leerlingen gevolgd; 287

leerlingen volgen praktijk onderwijs, terwijl 362 leerlingen voortgezet speciaal onderwijs volgen. De

regio scoort hiermee onder het landelijk gemiddelde. Overigens krijgen de samenwerkingsverbanden

(SVB) vanaf 2014 ten gevolge van een gunstig verdeelmodel van het rijk, meer geld dan voorheen om

passend onderwijs voor iedere leerling te realiseren.

Op het terrein van opvoeden en opgroeien zijn er in de Gooi en Vechtstreek twee zorgelijke trends

waar te nemen. Zowel het CJG als zorgorganisaties, waaronder Bureau jeugdzorg, melden dat de

problematiek van echtscheiding en kinderen zich verhardt en steeds vaker uitmondt in

vechtscheidingen, waar kinderen de dupe van worden. Een tweede zorgelijk trend betreft jongeren

van 18 jaar en ouder die niet langer thuis kunnen of willen wonen, maar in de regio Gooi en

Vechtstreek ook geen plek kunnen vinden van waaruit zij een perspectiefvol bestaan kunnen

opbouwen.

21

Werk en werkgelegenheid

Vanaf 2012 is er in Nederland een krimp van de werkgelegenheid. De sectoren openbaar bestuur,

financiële dienstverlening en industrie in Gooi en Vechtstreek krimpen zelfs fors. Ook in de

detailhandel daalt het aantal banen. Alleen in de zorg is er een lichte stijging. De vacaturedaling in de

Gooi en Vechtstreek is gelijk aan het gemiddelde in Nederland (-9%). In 2012/2013 zijn in de Gooi en

Vechtstreek circa 10.000 vacatures ontstaan. Dat zijn er een kleine 1.000 minder dan het jaar ervoor.

Bescheiden economische groei leidt naar verwachting eind 2014 en verder tot meer tijdelijk werk,

meer baanwisselingen en ook meer vacatures. De regio kent relatief weinig nieuwe vacatures (22%)

voor hoger opgeleide werkzoekenden (Nederland 25%). Vacatures voor deze werkzoekenden zijn

vooral te vinden in de zorg & welzijn, ICT, zakelijke diensten en onderwijs. De jeugdwerkeloosheid is

in onze regio iets lager dan het landelijk gemiddelde.

Het aantal WW-uitkeringen is een goede indicator voor de dynamiek op de arbeidsmarkt. Medio 2014

zien we een lichte daling van de instroom in de WW en een lichte stijging van de uitstroom uit de WW,

Hoewel dit duidt op herstel is er in totaal nog steeds een stijging van het aantal werklozen (ongeveer

10% ten opzichte van 2013), alleen stijgt de werkloosheid minder hard. Het UWV registreerde in juli

2014 537 openstaande vacatures en 6.185 WW-uitkeringen.

Zorggebruik

In de subnota ‘Grip op het bestaan: individuele maatwerkvoorzieningen, voorzieningen gericht op

veiligheid, bescherming en de positie van de klant’, gaan we nader in op het gebruik van afzonderlijke

voorzieningen op de gebieden werk en inkomen, maatschappelijke ondersteuning en jeugdhulp. Hier

staan we stil bij de mate waarin inwoners gebruik maken van verschillende regelingen.

Figuur 3: gebruik aantal gemeentelijke regelingen

22

NL Bussum 15.465hh Naarden 7.460 hh Muiden 2.810hh

geen gebruik regelingen 49% 51% 51% 52%

gebruik 1 regeling 20% 21% 23% 23%

gebruik 2 regelingen 12% 11% 12% 12%

gebruik meer dan 2 regelingen 19% 17% 14% 13%

Tabel 2: Vergelijking van de cijfers van Naarden, Muiden en Bussum met landelijke aantallen

2.2 HET PERSPECTIEF VAN DE INWONER

Centraal in de visie op het Sociaal domein staat dat we uitgaan van de behoefte van onze inwoners.

Juist omdat dit de kern is van onze visie is (en wordt) veel aandacht besteed aan interactieve

beleidsontwikkeling met vertegenwoordigers van onze inwoners, met adviesraden, cliëntenraden en

belangenorganisaties van specifieke doelgroepen.

De gemeenten Naarden, Muiden en Bussum werken samen met de andere gemeenten van Gooi en

Vechtstreek om participatie bij beleidsontwikkeling vorm te geven. De resultaten staan

vanzelfsprekend ten dienste van alle betrokken regiogemeenten.

In 2013 hebben de regiogemeenten in samenwerking een uitgebreid behoefte onderzoek per

doelgroep uitgevoerd onder de naam ‘Samenkracht!’. Het onderzoek is gebaseerd op literatuur,

gesprekken met vertegenwoordigers van Wmo-raden, belangenorganisaties en cliëntorganisaties uit

de regio, gesprekken met een panel ervaringsdeskundigen van Verstandelijk Gehandicapten (VG),

een panel ervaringsdeskundige uit de GGZ en gesprekken met circa 60 zorgprofessionals (van de

werkvloer). Er zijn in 2013/2014 zes plenaire bijeenkomsten georganiseerd waaraan zo’n veertig

organisaties hebben deelgenomen. In themagerichte werkgroepen zijn een aantal onderwerpen

uitgediept. Middels co-creatie tussen gemeenten en (vertegenwoordigers van doelgroepen) zijn

beleidsvoorstellen, programma’s van eisen voor inkoop en verordeningen geformuleerd.

Daarnaast is in focusgroepen gesproken met enkele doelgroepen met een specifieke beperking. De

setting en werkmethoden in de focusgroepen zijn afgestemd op deze specifieke doelgroepen. Het

landelijk programma Aandacht Voor Iedereen (AVI) ondersteunt de regiogemeenten hierbij.

Er is een focusgroep voor mensen met een verstandelijke beperking (VG), een focusgroep voor

mensen met een psychiatrische achtergrond (GGZ) en een focusgroep voor mensen met niet

aangeboren hersenletsel (NAH).

De gemeenten Naarden, Muiden en Bussum zijn ook lokaal in gesprek geweest met inwoners over het

Sociaal domein. Lokaal is met onze inwoners gesproken bijvoorbeeld tijdens een duurzaamheidscafé

en tijdens de fusie-bijeenkomst. In een klankbordgroep jeugd is met ouders, jongeren en

cliëntenorganisaties enkele keren gesproken over het onderdeel jeugd. Vanzelfsprekend zijn onze

adviesorganen, de cliëntenraad sociale zaken en het Beraad Naarden-Bussum-Muiden (BNBM) een

vaste gesprekspartner in de lokale beleidsontwikkeling. Daarnaast participeren de lokale

adviesorganen in de regionale Samenkracht! bijeenkomsten.

23

Met inwoners is gesproken over allerlei onderwerpen binnen het Sociaal domein. Veel vragen werden

besproken met inwoners en de antwoorden leverden ons waardevolle informatie op die is of

meegenomen in dit beleidsplan en de subnota’s die nu voorliggen of nog opgesteld zullen worden.

De volgende vragen kwamen bijvoorbeeld aan de orde. Hoe activeren we de eigen kracht van

inwoners? Hoe stimuleren we de inclusieve samenleving en welke drempels worden nu ervaren? Hoe

kunnen we de participatie van ouders en jeugd vormgeven? Welke tips hebben inwoners bij het

inrichten van de gemeentelijke dienstverlening? Welke ondersteuning is van belang voor

mantelzorgers en hoe kunnen we die het beste bieden? Hoe willen inwoners invloed op de geboden

ondersteuning en in welke vorm? Hoe willen inwoners als klant behandeld worden aan bij de

gemeentelijke toegang? Hoe zorgen we dat straks ook inwoners die ondersteuning nodig hebben een

passende plek vinden op de arbeidsmarkt? Wat moeten we daarvoor doen en niet doen?

Sommige inwoners zullen te maken krijgen met meerdere vormen van ondersteuning en meerdere

aanbieders. Hoe houden zij overzicht en wat hebben inwoners nodig om zo goed mogelijk hun eigen

zaken te regelen? Om te zorgen dat inwoners ons weten te vinden als ze ondersteuning nodig hebben

is het belangrijk te weten wat mensen doen als ze hulp nodig hebben. Hoe gaan onze inwoners op

zoek naar informatie, wat zoeken ze en waar? Winkelen en buiten recreëren zijn belangrijke

activiteiten voor alle inwoners. Voor wie een beperking heeft is dit echter niet altijd vanzelfsprekend.

Welke knelpunten ervaren mensen en wat moet als eerste worden aangepakt?

Vanzelfsprekend blijven we de vraag centraal zetten en blijven we structureel de behoefte van onze

inwoners ophalen als we beleid ontwikkelen. We zullen ons beleid en dienstverlening blijven spiegelen

aan het oordeel van onze inwoners en de tevredenheid en resultaten van geboden ondersteuning

monitoren – zowel voor individuele maatwerkvoorzieningen als voor collectieve basisvoorzieningen.

Het is ondoenlijk om alle resultaten van de bijeenkomsten op te sommen die hebben bijgedragen aan

het beleidsplan en de subnota’s die nu voorliggen. We geven u daarom een samenvatting van de

belangrijkste resultaten in Bijlage 1 van dit beleidsplan.

24

3 VISIE OP HET SOCIAAL DOMEIN

3.1 DE STRATEGISCHE VISIE

In dit hoofdstuk verwoorden we de strategische visie op het Sociaal domein van de gemeenten

Naarden, Muiden en Bussum. Deze visie is reeds verwoord in de nota ‘Naar een lokale

transitieagenda’ die in 2013 aan de raden van Naarden, Muiden en Bussum is voorgelegd. We

verwoorden in de eerste plaats het resultaat dat Naarden, Muiden en Bussum willen realiseren op het

Sociaal domein, vanuit de opdracht die de wetgever ons heeft meegegeven. Het is de stip op de

horizon die de te onderscheiden onderdelen van het beleid bindt, en die ons een maatstaf biedt om de

effecten van beleidsinspanningen aan af te meten. De geformuleerde resultaten tezamen vormen de

maatschappelijke doelen die wij op het sociaal domein willen bereiken. Vanuit het geformuleerde

resultaat benoemen we de daarbij behorende kernwaarden en kernkeuzes die hieruit voortvloeien. De

kernwaarden vatten samen welke type van situatie we voor onze inwoners waardevol achten. Deze

kernwaarden vormen de uitgangspunten die leidend zijn voor de keuzes die we maken. Naast

inhoudelijke uitgangspunten formuleren we een visie op de wijze waarop de taken binnen het Sociaal

domein moeten worden georganiseerd en welke rol gemeente, organisaties en de inwoners zelf hierin

hebben. Dit verwoorden we in onze visie op het dienstverleningsstelsel.

Meedoen is actief deelnemen aan ‘de samenleving’: een opleiding volgen, werken, vrijwillige inzet

leveren, zorgen voor anderen. Naarden, Muiden en Bussum gaan ervan uit dat meedoen niet alleen

iets oplevert voor de samenleving, maar ook bijdraagt aan de eigenwaarde van inwoners.

‘Meedoen’ is een opgave en een kans voor iedere inwoner. Maar om inwoners zo goed mogelijk mee

te laten doen, dient rekening gehouden te worden met de vraag/de behoefte van diezelfde inwoners.

De vraag centraal stellen is hierbij het uitgangspunt van de gemeente. Wat hebben inwoners nodig

om mee te doen? Op welke wijze kunnen zij een bijdrage leveren aan de samenleving? Wat schenkt

deze inwoners voldoening? Door in de ondersteuning van inwoners de vraag centraal te stellen,

voelen inwoners zich gesterkt en wordt de eigen kracht van inwoners aangesproken en versterkt.

De eigen kracht van inwoners aanspreken en versterken wil zeggen dat inwoners de ruimte hebben

om zelf oplossingen te vinden, om zelf de regie op het eigen bestaan te houden. De gemeente

ondersteunt bij voorkeur de oplossingen die inwoners - met medewerking van hun sociale netwerk –

zelf ontwikkelen en laat inwoners hier ook zelf de verantwoordelijkheid voor dragen. De gemeenten

sturen op basis van de gestelde wettelijke kaders (Wmo, Jeugdwet, Participatiewet), die ‘meedoen’ als

kern hebben. De rolverdeling tussen de landelijke en lokale overheid laten een terugtrekkende

rijksoverheid zien en een herijkende lokale overheid. De gemeente wordt meer faciliterend.

De complexiteit van de vraag en de mate van eigen kracht van de inwoner beïnvloeden de rol van de

gemeente en het voorveld. Voor kwetsbare inwoners en inwoners in zogenaamde multi probleem

situaties is het cruciaal dat de schotten tussen domeinen (zoals zorg, werk, onderwijs en begeleiding)

niet belemmerend werken. Juist voor deze inwoners willen Naarden, Muiden en Bussum het mogelijk

maken dat er maatwerk kan worden ingezet en moet de dienstverlening niet stagneren vanwege een

veelvoud van afzonderlijk schijven, loketten en toegangspoorten tot zorg en ondersteuning.

Het basisprincipe van de gemeenten Naarden, Muiden en Bussum is dat iedereen mee kan doen. We stellen daarbij de vraag centraal en benutten zoveel mogelijk de eigen kracht van mensen.

25

Om de inwoner zoveel mogelijk centraal te kunnen stellen zullen Naarden, Muiden en Bussum

systematisch aan vraagverheldering doen; gemeente en inwoner gaan samen op zoek naar de voor

de inwoner meest passende vorm van meedoen. In het proces van vraagverheldering zal de

gemeente steeds uitgaan van de mogelijkheden van de inwoner, niet van de beperkingen. Zij sluit

zoveel als mogelijk aan bij de oplossingen die de inwoner zelf aandraagt. De gemeente stimuleert

aldus de inzet en het benutten van eigen kracht. Dit zijn de uitgangspunten voor de invulling van het

dienstverleningsstelsel waarbinnen de gemeente Naarden, Muiden en Bussum het Sociaal domein

organiseren.

3.2 IEDEREEN KAN MEEDOEN

3.2.1 Wat is meedoen?

Participatie is een gelaagd begrip. Er zijn meerdere niveaus en vormen van deelname. Participatie

betreft in basale zin ‘het gebruik kunnen maken van voorzieningen en diensten naar behoefte’: kunnen

spelen, sporten, wonen, recreëren etc. Participatie duidt ook op het leveren van een bijdrage aan de

samenleving door middel van eigen inzet (economisch, sociaal, maatschappelijk). Tenslotte duidt

participatie op het spelen van een rol met betrekking tot de vormgeving van onderdelen van de

samenleving (inspraak, initiatief).

De Participatiewet, Wmo en Jeugdwet leggen andere accenten als het gaat om meedoen in

individueel opzicht. De Wmo thematiseert de ondersteuning die individuen nodig kunnen hebben om

zelfstandig mee te kunnen blijven doen. De Jeugdwet richt zich op de hulp die ouders en jeugdigen

nodig hebben om de jeugdige goed voor te bereiden op deelname aan de samenleving. De

Participatiewet legt de focus op werk en inkomen en beoogt een bijdrage te leveren aan een situatie

waarbij inwoners naar vermogen hun bijdrage kunnen leveren op de arbeidsmarkt en daarmee aan de

samenleving. De gemeente heeft de taak om individuen die op het vlak van werk en inkomen,

zelfstandig wonen en leven, opvoeden en opgroeien meer (specifieke) ondersteuning nodig hebben,

en/of die op deze vlakken problemen hebben met ‘regie’ (overzicht en inzicht), extra ondersteuning of

begeleiding te bieden. Deze ondersteuning heeft steeds als doel dat mensen de regie weer kunnen

oppakken en vervolgens weer actief kunnen meedraaien in de samenleving. Deze

ondersteuningsvormen dienen een eenheid te vormen.

De gemeenten hebben daarnaast ook collectieve opgaven. Ze moet ervoor zorgen dat kinderen,

jongeren, volwassenen en ouderen in hun eigen omgeving kunnen spelen, sporten, of gewoon

bewegen, naar school gaan, werken, uitgaan, etc. Gemeenten hebben de opdracht om te stimuleren

en te faciliteren dat inwoners met of voor elkaar activiteiten kunnen ondernemen: vrijwillige inzet,

mantelzorg, interesses delen, elkaar kunnen

ontmoeten, etc.. Participatie is ook zitting

nemen in het BNBM,, inspreken bij een

commissie,, deel uitmaken van een

wijkplatform of een wijkvereniging of zelf

initiatieven ontplooien.

26

3.2.2 Het gewenste resultaat

De gemeenten Naarden, Muiden en Bussum willen dat elke inwoner mee kan doen. Iedere inwoner

draagt bij naar vermogen op economisch, sociaal en maatschappelijk vlak, kan naar behoefte gebruik

maken van collectieve en - zo nodig – individuele maatwerkvoorzieningen en heeft de mogelijkheid

invloed uit te oefenen op beleid en de vormgeving van voorzieningen.

‘Meedoen’ is de gemeenschappelijke basisgedachte van de Participatiewet, de Jeugdwet en de Wmo.

Het is een oproep aan iedereen om inzet te tonen, om talenten te benutten, maar ook om kansen te

creëren en belemmeringen weg te nemen zodat iedereen ook echt mee kan doen.

3.2.3 Kernwaarden

‘Meedoen’ is het algemene resultaat of maatschappelijke effect dat Naarden, Muiden en Bussum

nastreven met de inrichting van het sociaal domein. De kernwaarden rondom ‘meedoen’ geven aan

wat de gemeenten belangrijk vinden als het gaat om het meedoen van inwoners.

Kernwaarde 1

We beogen dat inwoners zoveel mogelijk zelfredzaam zijn en naar vermogen bijdragen op

economisch, sociaal en maatschappelijk vlak, ook door ondersteuning van anderen..

Kernwaarde 2

We willen dat alle inwoners in Naarden, Muiden en Bussum in gelijke mate kunnen profiteren van

collectieve en - zo nodig – individuele maatwerkvoorzieningen. Iedereen kan meedoen, als het gaat

om wonen, arbeid, zich kunnen verplaatsen, recreëren door middel van sport, spel en deelname aan

cultuur. En niemand valt ‘buiten de boot’.

Kernwaarde 3

Inwoners kunnen invloed uitoefenen op de beleidsontwikkeling en dienstverlening van de gemeenten

Naarden, Muiden en Bussum. We nodigen alle inwoners uit om actief mee te doen.

Kernwaarde 4

We vinden dat specifieke groepen (bijvoorbeeld mensen met een handicap, chronisch zieken en

ouderen) zoveel mogelijk moeten kunnen meedoen aan de reguliere arbeidsmark, het reguliere

onderwijs etc.

3.2.4 Kernkeuzes

Kernkeuze 1

We gaan er vanuit dat onze inwoners ‘een bijdrage leveren’. Dit betekent in eerste instantie dat

iemand economisch onafhankelijk is en een huishouden voert. Naast deze bijdragen is er geen vaste

standaard voor de bijdragen die we van onze van inwoners verwachten. Mantelzorg en

vrijwilligerswerk zijn gewaardeerde bezigheden; maar iemand kan ook door middel van financiële

bijdragen of door extra (beroepsmatig) inzet een bijdrage leveren.

Kernkeuze 2

We stimuleren en faciliteren een samenleving waarin drempels die inwoners met beperkingen ervaren

worden verminderd of overbrugbaar worden gemaakt.

27

Kernkeuze 3 We consulteren onze inwoners in de ontwikkeling van nieuw beleid, maken gebruik van

adviesorganen en staan open voor initiatieven van inwoners.

Kernkeuze 4

We kiezen eerst voor ondersteuning binnen reguliere voorzieningen. Specifiek georganiseerde

vormen zijn beschikbaar indien de reguliere voorzieningen onvoldoende mogelijkheden bieden. De

Participatiewet stimuleert dat inwoners met een gering arbeidsvermogen, toch hun plek vinden in

reguliere banen en niet alleen bij vormen van beschut werk. Het passend onderwijs zet in op

ondersteuning van leerlingen met specifieke behoeften op het terrein van leren, concentreren,

samenwerken, binnen de reguliere school.

3.3 WE STELLEN DE VRAAG CENTRAAL

3.3.1 Wat is de vraag centraal stellen?

Een cruciaal inhoudelijk, maar ook methodisch uitgangspunt, is dat gemeenten bij zowel het

toekennen van individuele maatwerkvoorzieningen, als bij het vormgeven van algemene (ook wel:

collectieve of basis) voorzieningen, uitgaan van de vraag van de inwoner. Dit uitgangspunt vertaalt

zich op vele manieren: in de opgave aan organisaties die basisvoorzieningen bieden, maar ook in de

wijze waarop de toegang tot zorg wordt ingericht (keukentafelgesprek). Uitgaan van de vraag wil niet

zeggen dat gemeenten iedere (gearticuleerde) ‘vraag’ van inwoners moeten honoreren. Dus niet; U

vraagt wij draaien. De vraag centraal stellen is een heel ander principe. Een ‘vraag’ moet worden

opgevat als een behoefte of een redelijke/weloverwogen voorkeur.

Vraaggericht werken, of de vraag centraal stellen, betekent uitgaan van de behoefte of de ‘redelijke

voorkeur’ van een inwoner, maar heeft direct raakvlakken met de uitgangpunten van ‘verbondenheid’

en ‘eigen kracht’.

Een behoefte is een (ervaren) gebrek aan activiteiten, (hulp)middelen (bewegen), contacten, middelen

(voedsel) etc. Wanneer aan dit gebrek niets wordt gedaan treedt er ‘schade’ op. Behoeften zijn

zwaarwegende belangen. Wanneer inwoners hun behoeften aan mobiliteit, contacten en zeggenschap

niet meer kunnen realiseren, schaadt dit hun welbevinden. Zij voelen zich nutteloos, worden

depressief of krijgen somatische klachten. Behoeften hebben een objectieve status. Gebrek aan

voedsel of onderdak is voor iedere inwoner een serieus gemis. Wanneer er in een gezin hoge

schulden zijn, er sprake is van huiselijk geweld of als inwoners uit hun woning dreigen te worden

gezet, is dit een reden voor de gemeente om in actie te komen. Die vragen moeten geadresseerd

worden.

Een voorkeur is een overwogen wens, die voortkomt uit wat inwoners belangrijk vinden. Zo kan het

zorgdragen voor een gehandicapt kind voor een ouder, een opgave zijn die hij of zij niet aan een

andere wil en kan overlaten vanuit betrokkenheid bij het kind. Of een inwoner kan – omdat hij hier veel

in heeft geïnvesteerd en omdat hij dat graag wil – bij voorkeur binnen een bepaald segment van de

arbeidsmarkt aan de slag willen. Uitgaan van de vraag van de inwoner betekent dat de gemeente bij

het bieden van ondersteuning de voorkeur van de inwoner nadrukkelijk laat meewegen.

28

Voorkeuren hebben te maken met persoonlijke waarden van inwoners, maar ook vanuit een

maatschappelijk perspectief valt er iets over voorkeuren te zeggen. Een inwoner handelt nimmer

alleen op basis van de eigen behoeften en voorkeuren. De wens zelf te kiezen en te handelen

ontwikkelt zich normaal gesproken vanuit de eigen primaire wensen en behoeften naar een eigen

weging van die wensen of behoeften. Men stelt zichzelf de vraag of zijn behoefte niet strijdt met een

hogere eigen behoefte of waarde (bijvoorbeeld de behoefte aan nicotine tegenover de behoefte een

gezond leven te leiden). Daarna komt de weging van de behoefte ten opzichte van de omgeving. Een

inwoner die van het repareren van koekoeksklokken zijn werk wil maken, zou ook moeten meewegen

hoeveel behoefte er is aan dit specialisme. Is de behoefte wel redelijk (bijvoorbeeld een te beperkt

carrièreperspectief) en hoe verhoudt de behoefte zich tot die van anderen? Een inwoner die niets weg

kan gooien heeft zelf wellicht geen behoefte aan ondersteuning bij zijn gedrag. Dit gedrag kan op een

gegeven moment wel leiden tot overlast en onveilige situaties voor zijn omgeving (en voor hemzelf).

De wensen van een persoon ontlenen hun waarde dus niet alleen aan de persoonlijke oorsprong,

maar vooral ook aan de sociaal maatschappelijk waardering en ruimte die deze wensen krijgen.

Tenslotte heeft een persoon bepaalde competenties nodig om voorkeuren te kunnen effectueren;

vermogens en bekwaamheden die nodig zijn om wensen te realiseren. Iemand die zijn leven wil

wijden aan muziek, bijvoorbeeld, zal om dit verlangen te realiseren in de eerste plaats moeten

beschikken over een grote dosis muzikaliteit. Hij/zij zal voorts bereid en in staat moeten zijn langdurig

te oefenen op een instrument en zal zich moeten richten op een bepaald genre. Dit aspect kan niet los

gezien worden van de ‘eigen kracht’.

Een vraag vatten we kortom niet op als een concreet verzoek, zoals het verzoek om een taxipas of

een traplift. De vraag achter zo’n verzoek is de behoefte aan mobiliteit, die verband houdt met de

behoefte aan contact, zelfstandig te winkelen etc.

Wanneer een inwoner of gezin een vraag heeft, die niet zelf beantwoord kan worden, dan is het vaak

zo dat er op meerdere levensgebieden problemen spelen. De vraag centraal stellen betekent – met

name als inwoners om een individuele maatwerkvoorziening vragen - dat naar meerdere

levensdomeinen gekeken wordt. Zo leidt stress op het werk, soms tot spanningen thuis, die aanleiding

kunnen geven voor problemen met de opvoeding. Wanneer een ouder wordt ondersteund bij het

opvoeden, maar er geen aandacht is voor schulden in het huishouden en ook de frequent hoog

oplopende ruzie tussen vader en moeder geen aandacht krijgen, zal deze ondersteuning vermoedelijk

weinig effect hebben.

De vraag centraal stellen betekent dat niet ingezoomd wordt op een aspect van het leven van een

inwoner, maar dat gekeken wordt naar verschillende levensdomeinen.

De vraag centraal stellen betekent dus per definitie niet het aanbod centraal stellen en niet denken

vanuit verschillende domeinen maar vanuit de klant of het gezin. In de zorg is het langs elkaar heen

werken van betrokken instellingen in multi-probleem gezinnen een veel voorkomend probleem.

Gebrek aan samenwerking leidt tot lage effectiviteit waardoor er ondanks een surplus aan

hulpverlening gezinsdrama’s konden ontstaan. De transities op het Sociaal domein maken het

mogelijk om een cliënt of gezin als uitgangspunt te nemen.

29

De vraag centraal stellen betekent al met al de keuze voor een subjectieve benadering; de specifieke

behoeften en voorkeuren van de individuele klant zijn het uitgangspunt. Daarbij geldt wel de dat

behoeften van inwoners rondom veiligheid, onderdak en inkomen, als objectief en ook zwaarwegend

startpunt wordt aangemerkt. Maar deze gemeenten neemt daarnaast de voorkeuren van inwoners

nadrukkelijk serieus, ook al zijn deze subjectief. Het is belangrijk hierbij wel regels en ordening aan te

brengen, bijvoorbeeld door transparante processen met een duidelijk vangnet (zie hoofdstuk 3.5.3.1)

en door ook de collectieve behoefte in kaart te brengen. We zetten meetinstrumenten in ter

ondersteuning. Deze zijn niet bedoeld om de vraag te bepalen maar een hulpmiddel om de vraag te

beoordelen en om samen met de klant de voortgang te kunnen volgen op weg naar het te behalen

resultaat.

3.3.2 Het gewenste resultaat

De gemeenten Naarden, Muiden en Bussum bieden effectieve en efficiënte ondersteuning aan hun

inwoners door altijd de vraag van de inwoners centraal te stellen. Zowel bij individuele ondersteuning

als in het faciliteren en stimuleren van collectieve voorzieningen. Hierbij wordt geen dubbele,

overbodige of ineffectieve zorg ingezet en werken organisaties effectief samen.

De vraag centraal stellen maakt het mogelijk om maatwerk te leveren. Maatwerkvoorzieningen sluiten

aan op de eigen mogelijkheden en versterken daarmee de eigen kracht van inwoners. De vraag

centraal stellen maakt de motivatie om zich in te zetten voor verbetering van de eigen levenssituatie

vele malen groter. De verwachting is dat hiermee de tevredenheid van de klant stijgt, en dat de te

bieden ondersteuning uiteindelijk goedkoper is (door niet eerst van alles uit te proberen, maar goed

onderzoek te doen en passende oplossing te bieden).

3.3.3 Kernwaarden4

Kernwaarde 1

We beschouwen inwoners als personen die hun eigen leven vorm willen geven, die eigen keuzes

willen maken en hier ook zelf verantwoordelijk voor zijn. We begrijpen dat het effectueren van keuzes

vraagt om waardering en ondersteuning van deze keuzes in de directe omgeving en het beschikken

over de competenties om die keuzes daadwerkelijk te realiseren.

Kernwaarde 2

Bij het bieden van individuele ondersteuning gaan we uit van het principe één klant/gezin - één plan -

één regie’. Dit principe vraagt van de gemeente om het proces van zorgverlening zó in te richten dat

instanties samenwerken, in plaats van los van elkaar zorg te verlenen.

4 Alle kernwaarden en kernkeuzes die we in deze nota en de subnota noemen, hebben een ‘prima facie’ karakter: ze gelden

voor het gros van de gevallen, maar er zijn uitzonderingen. Het is niet mogelijk kernwaarden en kernkeuzes te formuleren die zonder uitzondering gelden.

30

3.3.4 Kernkeuzes

Kernkeuze 1

Binnen de wettelijke kaders en de daaruit voortkomende rechten en plichten voor onze inwoners

geven we onze inwoners de ruimte om vanuit hun eigen vraag invulling te geven aan de gewenste

ondersteuning of de uit te voeren verplichting en stimuleren en faciliteren we onze inwoners bij het

verhelderen van hun vraag.

Kernkeuze 2

Bij het ontwikkelen van beleid stellen we de vraag van de inwoners centraal. Het monitoren van deze

vraag en de behaalde resultaten en tevredenheid van inwoners is een continu proces en onderdeel

van elke fase van de beleidscyclus.

Kernkeuze 3

Bij de invulling en inkoop van de maatwerkvoorzieningen streven we naar maximale keuzevrijheid

voor onze inwoners en ruimte voor maatwerk. Bij het maken van afspraken met gesubsidieerde

instellingen over het collectieve aanbod stellen wij de vraag centraal en vragen wij de instellingen de

vraag van hun doelgroep te inventariseren bij de invulling van hun dienstverlening.

Kernkeuze 4

In een multi-probleem situatie is de gemeente procesregisseur. We zorgen dat met de cliënt of het

gezin één plan wordt opgesteld en dragen er zorg voor dit plan goed wordt gerealiseerd. Daarbij hoort

het bewaken van het samenspel van diverse instanties als de zorg daar om vraagt.

Kernkeuze 5

Soms moet een probleem eerst worden opgelost voordat er ruimte is om andere problemen op te

lossen. In het integraal plan hebben we aandacht voor de volgordelijkheid in de inzet van zorg

waardoor de effectiviteit wordt bevorderd.

Kernkeuze 6

We beleggen de toegang bij een integraal werkende uitvoeringsorganisatie.

3.4 WE BENUTTEN DE EIGEN KRACHT

3.4.1 Wat is eigen kracht?

Mensen kunnen veel. Ze beschikken over allerhande vermoede, maar ook onvermoede krachten. Er is

veel eigen kracht. Soms zit deze in een individu, soms in een groep. Eigen kracht duidt enerzijds op

het vermogen zelf oplossingen voor problemen te vinden en regie over het eigen bestaan te voeren.

Anderzijds duidt eigen kracht op de ondersteuning die een persoon bij het uitvoeren van taken kan

vinden in de eigen omgeving: vrienden, kennissen, buren oftewel het sociale netwerk.

Het principe van eigen kracht (gezien vanuit het individu) heeft drie onderscheidende aspecten. In de

eerste plaats duidt ‘eigen kracht’ op de competenties waar iemand over beschikt (zoals beschreven in

de vorige paragraaf) oftewel op de vermogens die inwoners hebben om bepaalde taken te volbrengen:

werk, leren, gezinstaken, maar ook lichamelijke activiteiten zoals boodschappen doen, traplopen e.d.

Dit is de basisbetekenis van ‘eigen kracht’. Ieders persoonlijke ontwikkeling wordt beïnvloed door de

omstandigheden in zijn omgeving. De omgeving kan dus de ontwikkeling van competenties zowel

positief als negatief beïnvloeden.

31

Het principe van eigen kracht duidt vervolgens op het bewust een beroep doen op de vermogens van

inwoners, daar waar deze verondersteld worden aanwezig zijn, maar wel activering behoeven.

Aspecten als opvoeden, het organiseren van het eigen huishouden, het vinden van werk, het zoeken

van informatie of de inzet voor de eigen omgeving, liggen normaal gesproken binnen de eigen

mogelijkheden van inwoners, zonder dat ondersteuning noodzakelijk is. Inwoners hebben vooral

zelfvertrouwen nodig of de boodschap dat er geen bijzondere extra deskundigheid nodig is om

dergelijke zaken zelf goed op te pakken. Op het terrein van jeugd wordt in dit verband gewezen op het

belang van ‘ontzorgen en normaliseren’. We moeten weer leren dat bepaald gedrag van onze

kinderen, hoe ongewenst ook, toch ‘normaal’ is en dat onze alledaagse aanpak meestal afdoende is.

Een derde aspect van ‘eigen kracht’ is dat het een afgrenzing impliceert van verantwoordelijkheden.

Bepaalde onderdelen van het bestaan zijn de verantwoordelijkheid van inwoners. Hiervoor kan niet, of

alleen bij grote uitzondering, een beroep worden gedaan op de lokale overheid. De schaarser

wordende middelen voor individuele ondersteuning brengen met zich mee dat lokale overheden een

strakkere grens moeten trekken als het gaat om de individuele ondersteuning die aan inwoners

geboden kan worden. Voor bepaalde zaken zijn inwoners zelf verantwoordelijk. Hierbij moet vooral

worden gedacht aan zaken die inwoners zelf kunnen voorzien, vanuit de normale menselijke

levensloop. Zo treffen inwoners voorbereidingen als er een kindje komt, voor als hun kinderen willen

doorleren en als zij willen gaan verhuizen. Mensen kunnen ook voorbereidingen treffen om hun huis

zo in te richten dat zij daar ook prettig kunnen wonen ook als

zij ouder worden. Een voorbeeld is om bij een interne

verbouwing ervoor te zorgen dat er een goed toegankelijke

douche en slaapkamer zijn.

Eigen kracht gezien vanuit de inwoners als groep duidt op

het beroep op familie, buren, buurtgenoten en mede-

inwoners. Het is iets anders om in staat te zijn om zelf in

eigen levensonderhoud te voorzien, in staat te zijn

opvoeding zelf ter hand te nemen, zelf boodschappen te

doen, in bezit te zijn van eigen vervoer, dan hiervoor een

beroep te moeten (en kunnen) doen op anderen. De

tegenstelling is niet 100%. Het zelf activeren van de

omgeving om de eigen kracht te versterken is op zichzelf

ook een onderdeel van eigen kracht.

3.4.2 Het gewenste resultaat

De gemeenten Naarden, Muiden en Bussum ondersteunen hun inwoners wanneer sprake is van een

gebrek aan eigen kracht. De gemeenten stimuleren hun inwoners de vaardigheden te verwerven die

nodig zijn om op eigen kracht te kunnen leven en om rekening te houden met voorzienbare

omstandigheden in een normale levensloop. De gemeenten gaan daarbij uit van de beschikbaarheid

van een sociaal netwerk dat ondersteuning kan bieden. De gemeenten hebben daarbij oog voor de

veiligheid van inwoners en nemen passende maatregelen om de veiligheid van inwoners en de

omgeving te garanderen. Dit principe draagt er enerzijds aan bij dat gemeenten minder individuele

maatwerkvoorzieningen hoeven te verstrekken, omdat inwoners hier vanuit hun eigen kracht in

hebben voorzien. Anderzijds wijst dit principe op de investering die de gemeenten in inwoners kunnen

doen, om hun eigen kracht en participatie te verhogen.

32

3.4.3 Kernwaarden

Kernwaarde 1

Wij verwachten van onze inwoners dat zij zelf maatregelen nemen op het moment dat zij in redelijke

mate kunnen voorspellen dat bepaalde veranderingen op het terrein van wonen, werken, inkomen,

vervoer aan de orde zijn.

Kernwaarde 2

Wij stimuleren onze inwoners de vaardigheden te verwerven die nodig zijn om op eigen kracht door

het leven te gaan en problemen zelf op te lossen.

Kernwaarde 3

We stimuleren onze inwoners een sociaal netwerk op te bouwen. Hierbij willen we de condities

creëren voor ontmoeting en verbinding, maar de regie nadrukkelijk bij de inwoners zelf leggen.

Kernwaarde 4

We streven naar een goede balans tussen het leggen van eigen verantwoordelijkheid bij de inwoner

en zijn netwerk en de zorg voor de veiligheid van de meest kwetsbare leden van het gezin; meestal

het kind.

3.4.4 Kernkeuzes

Kernkeuze 1

We investeren in een optimale ontwikkeling van onze inwoners, met name in de eerste levensfase

zodat zij de vaardigheden ontwikkelen die nodig zijn om zelfredzaam te zijn.

Kernkeuze 2

We investeren in collectieve voorzieningen die de eigen kracht en het sociaal netwerk van inwoners

positief beïnvloeden waardoor de druk op individuele ondersteuning door maatwerkvoorzieningen

vermindert.

Kernkeuze 3

Bij de verstrekking van maatwerkvoorzieningen streven we ernaar om zoveel mogelijk de eigen kracht

te vergroten, waardoor de ondersteuning op termijn kan worden teruggebracht of beëindigd.

Kernkeuze 4

Waar de veiligheid van kwetsbare inwoners/gezinsleden in het geding is garanderen we als eerste de

veiligheid boven andere ondersteuning.

33

3.5 HET DIENSTVERLENINGSSTELSEL

3.5.1 Wat is het dienstverleningsstelsel?

Inwoners behoeven soms ondersteuning

bij hun vraag. De gemeente heeft daarbij

verschillende rollen. In eerste instantie

zullen inwoners zelf of met behulp van hun

omgeving hun vraag kunnen oplossen. Zij

doen dat binnen een samenleving die zich

ontwikkelt naar een hogere graad van

participatie en een groter zelfredzaam

vermogen. De rol van de lokale gemeente

is vooral gericht op het aanwakkeren en

faciliteren van particuliere initiatieven die

bijdragen aan en passen bij de lokale

structuren. Het algemene doel is dat

inwoners zelf hun eigen behoeften

definiëren, zelf zaken oppakken en zelf hun eigen netwerk organiseren.

Met collectieve laagdrempelige basisvoorzieningen wordt de eigen kracht van inwoners versterkt.

Deze collectieve voorzieningen bieden inwoners zonder drempel ondersteuning bij bepaalde vragen en

problemen en maken het mogelijk dat inwoners activiteiten kunnen ontplooien en elkaar kunnen ontmoeten.

Deze voorzieningen worden voor een groot deel aangeboden door maatschappelijke instanties en

instellingen, waarvan een groot aantal door de lokale gemeente gesubsidieerd worden (bijvoorbeeld

jeugdgezondheidszorg, maatschappelijk werk en culturele verenigingen). Een andere manier waarop

de gemeente zorgt voor voldoende basisvoorzieningen is door te faciliteren in accommodaties

(bijvoorbeeld het zwembad, theater, sportparken en gymzalen) en in de openbare ruimte (bijvoorbeeld

parken, bankjes en speelplaatsen). Sommige voorzieningen worden aangeboden door organisaties

waarmee de gemeente wel samenwerkt maar waar zij minder sturing op heeft, bijvoorbeeld

onderwijsinstellingen of woningbouwcorporaties. De gemeente kan hier de rol hebben van

regievoerder of van ketenpartner. Preventie en signalering is een belangrijke taak van de organisaties

in het voorveld, die de basisvoorzieningen bieden. Bijvoorbeeld door ondersteuning van jonge ouders

kunnen problemen in het gezin zo snel mogelijk worden gesignaleerd en aangepakt.

Waar inwoners niet in staat zijn om zelfstandig in hun behoeften te voorzien en waar de

basisvoorzieningen niet toereikend zijn, is de gemeente verantwoordelijk voor compensatie in de vorm

van individuele maatwerkvoorzieningen. De gemeente is ervoor verantwoordelijk dat inwoners die dat

nodig hebben kunnen beschikken over inkomen, een betere kans krijgen op de arbeidsmarkt, gebruik

kunnen maken van schuldhulpverlening en van individuele Wmo-voorzieningen. Vanaf 2015 komt hier

Wmo-begeleiding bij en alle vormen van (individuele) jeugdhulp: bijvoorbeeld jeugdzorg, jeugd-GGZ

en voorzieningen voor jeugdigen met beperkingen. Belangrijke aspecten bij deze ondersteuning zijn

de mogelijkheid van onafhankelijke cliëntondersteuning voor onze inwoners en privacy;

we ondersteunen cliënten ten behoeve van passende dienstverlening en zorgen op elk niveau van het

stelsel dat er geen informatie wordt gedeeld tussen organisaties zonder toestemming van de inwoner.

Regionale samenwerking individuele

voorzieningen

Toegang Uitvoeringsorganisaties

(3 in de regio)

Laagdrempelige basisvoorzieningen (welzijn, buurthuizen, sportclubs)

Wat inwoners samen, met en/of voor elkaar doen

34

De gemeenten in de regio Gooi en Vechtstreek hebben ervoor gekozen om de toegang tot en

verstrekking van deze individuele maatwerkvoorzieningen te bieden vanuit de eigen gemeentelijke

uitvoeringsdienst (en bijvoorbeeld niet om deze te beleggen bij een sociaal wijkteam, zie par. 3.5.3.1).

De gemeenten Naarden, Muiden en Bussum werken al sinds 2006 in één gezamenlijke

uitvoeringsdienst.

Sommige aspecten van de toegang of verstrekking van individuele voorzieningen zijn lastig om op

gemeentelijk niveau te organiseren, bijvoorbeeld omdat ze te gespecialiseerd zijn of een grotere

schaalgrootte nodig hebben. Daarvoor wordt gekozen voor een regionale of zelfs bovenregionale

organisatie. Binnen de regio Gooi en Vechtstreek zijn afspraken gemaakt over de aspecten die de

gemeenten regionaal willen organiseren, bijvoorbeeld inkoop, marktmeesterschap en contractbeheer.

Ook zijn er onderdelen waarvoor het wetgever regionale samenwerking verplicht, bijvoorbeeld

arbeidsmarktbeleid en de werkgeversbenadering, het Algemeen Meldpunt Huiselijk geweld en

Kindermishandeling (AMHK) of zelfs bovenregionale samenwerking, bijvoorbeeld voor de

jeugdreclassering.

De regionale samenwerking en de samenwerking tussen gemeenten in één uitvoeringsdienst maken

afstemming in beleid wenselijk en noodzakelijk. De gemeenten geven zelf invulling aan het beleid met

betrekking tot de versterking van de eigen kracht en de basisvoorzieningen. De gemeenten Naarden,

Muiden en Bussum hebben besloten ook voor deze onderdelen gezamenlijk op te willen trekken, in

aanloop naar de gemeentelijke herindeling per 1-1-2016.

Ten behoeve van de samenwerking en voor de eigen beleidsontwikkeling is het noodzakelijk een goed

beeld te hebben van de positionering van taken. Hierin onderscheiden we globaal drie posities;

- vóór de toegang: laagdrempelige collectieve basisvoorzieningen die zonder indicatie voor

inwoners toegankelijk zijn, inclusief laagdrempelige cliëntondersteuning.

- in de toegang: de gemeentelijke dienstverlening op het gebied van vraagverheldering,

informatie en advies en de toegang en doorgeleiding naar individuele voorzieningen.

- na de toegang: het aanbod aan individuele ondersteuning door aanbieders. De gemeenten

maken afspraken met de aanbieders, privaatrechtelijk (inkoop) of publiekrechtelijk

(subsidiering of in een gemeenschappelijke regeling) of geven de klant de mogelijkheid zelf de

individuele ondersteuning in te kopen via een Persoonsgebonden Budget (PGB).

Voor een goede werking van het dienstverleningsstelsel is een sterke positie van de cliënt

onontbeerlijk, maar ook een goede vertrouwensband tussen gemeente en klant. We hechten grote

waarde aan de input van de klant (zie par. 2.1.) en aan de bijdrage van Wmo- en cliënten raden. We

versterken de positie van de cliënt door hier zorg voor te dragen.

De gemeenten van de regio Gooi en Vechtstreek ontwikkelen een bouwtekening die, op basis van de

visie en bijbehorende kernwaarden en kernkeuzes inzichtelijk maakt welke specifieke taken vanuit de

drie domeinen waar (voor, in of na de toegang) en op welke wijze (privaat, publiek of eigen kracht)

belegd worden. Een aantal taken worden vanaf 2015 op de gewenste wijze uitgevoerd, voor andere

taken is het noodzakelijk of wenselijk om meer tijd te nemen. Dan wordt gekozen voor de

zogenaamde ‘zachte landing’ waarbij in een aantal jaren naar de gewenste invulling wordt toegewerkt.

Daarom wordt een bouwtekening gemaakt voor de situatie in 2015 en de situatie in 2020. In Bijlage 4

is de bouwtekening voor 2015 integraal en met specificaties per domein toegevoegd. In de

verschillende subnota’s komen de relevante onderdelen van de bouwtekening ook terug.

35

In de volgende paragrafen wordt ingegaan op het gemeentelijk perspectief op de collectieve

basisvoorzieningen, de toegang en de invulling van individuele maatwerkvoorzieningen. In subnota’s

(zie hoofdstuk vier) wordt dit perspectief verder uitgewerkt.

3.5.2 Perspectief op de collectieve basisvoorzieningen

3.5.2.1 Het gewenste resultaat

We willen onze inwoners faciliteren met een aanbod aan laagdrempelige collectieve

basisvoorzieningen. Dit aanbod sluit aan bij de behoefte van onze inwoners en hen helpt op eigen

kracht invulling te geven aan die behoefte waardoor minder inzet van individuele

maatwerkvoorzieningen noodzakelijk is. We willen daarmee dat collectieve basisvoorzieningen

bijdragen aan het voorkomen van problemen van onze inwoners. Vroegtijdig signaleren is daarbij

belangrijk.

3.5.2.2 Kernwaarden

Kernwaarde 1

Wij stellen in de ontwikkeling en bijstelling van het aanbod van collectieve basisvoorzieningen de

vraag van de inwoners centraal en vragen dit ook van onze gesubsidieerde aanbieders.

Kernwaarde 2

(Gesubsidieerde) collectieve basisvoorzieningen zijn laagdrempelig en daarmee makkelijk en

algemeen toegankelijk of, indien gericht op een specifieke doelgroep, makkelijk en algemeen

toegankelijk voor die doelgroep. Bovendien wordt bij het inzetten van collectieve basisvoorzieningen

rekening gehouden met de specifieke behoeften in een wijk.

Kernwaarde 3

Collectieve basisvoorzieningen dragen bij aan de zelfredzaamheid van onze inwoners en verminderen

de druk op individuele voorzieningen, waarmee we de ondersteuning van onze inwoners ‘ontzorgen’.

Kernwaarde 4

Gesubsidieerde collectieve basisvoorzieningen dragen bij aan het signaleren van (ernstige)

problematiek en vragen van inwoners.

3.5.2.3 Kernkeuzes

Kernkeuze 1

Bij de beoordeling van subsidieaanvragen toetsen wij of en hoe de aanvrager van subsidie rekening

houdt met de behoefte van de inwoners, of een bepaalde doelgroep van inwoners. Wij vragen de

gesubsidieerde instellingen om de behoefte en de resultaten van gebruikers van haar voorzieningen

regelmatig te toetsen.

Kernkeuze 2

Bij de beoordeling van subsidieaanvragen toetsen wij de laagdrempeligheid en toegankelijkheid voor

onze inwoners van de voorziening of activiteit. Indien een activiteit zich richt op een specifieke

doelgroep toetsen wij in hoeverre dit noodzakelijk of wenselijk is en toetsen wij de laagdrempeligheid

en toegankelijkheid voor die specifieke doelgroep.

Kernkeuze 3

Wij investeren in de ontwikkeling van collectieve basisvoorzieningen die de druk op individuele

voorzieningen vermindert. Hierbij hoort een goede signalering van ‘witte vlekken’ in het collectief

aanbod, door monitoring van behoefte en de beschikbaarheid van aanbod in de gemeentelijke

toegang, bij onze ketenpartners en bij gesubsidieerde instellingen.

36

Kernkeuze 4

We geven specifieke gesubsidieerde collectieve basisvoorzieningen - zoals het algemeen

maatschappelijk werk en de jeugdgezondheidszorg - de opdracht om in samenspraak te functioneren

als de ogen en oren van de wijk, zodat vragen en problemen van inwoners passende aandacht

krijgen.

Kernkeuze 5

We zorgen voor goede samenwerking met gesubsidieerde collectieve voorzieningen die in opdracht

van de gemeenten vragen en problemen van inwoners signaleren. Dit met het oog op het in

samenspraak met de gemeentelijke dienstverlening bieden van een passende ondersteuning.

3.5.3 Perspectief op gemeentelijke dienstverlening:

3.5.3.1 Het gewenste resultaat

Wij kiezen ervoor om de toegang tot individuele maatwerkvoorzieningen als gemeente zelf te

organiseren. Wij richten deze gemeentelijke dienstverlening in zodanig dat die leidt tot een integrale

en vraaggerichte ondersteuning van onze inwoners. Door de toegang bij de gemeente te beleggen en

niet bij aanbieders zorgen we dat het belang en de behoefte van de inwoner centraal blijft staan.

Hiermee zorgen we voor een optimaal effectieve en efficiënte ondersteuning van onze inwoners. De

gemeentelijke dienstverlening werkt volgens het uitgangspunt ‘één klant/gezin - één plan - één regie.

In dit kader verstaan wij onder dienstverlening: de manier waarop de gemeente interacties en

transacties heeft met inwoners die een vorm van individuele ondersteuning nodig (kunnen) hebben.

Dienstverlening is de afhandeling van elke individuele klantvraag/contact van het moment van

aanvraag tot levering van het product/dienst of afhandeling van het bezwaar/beroep. Eén ingang, een

transparant proces en een vangnet in de vorm van mediation, een goede klachtenregeling en een

ombudsfunctie vinden we hierbij belangrijk. De dienstverlening binnen het Sociaal domein ontwikkelt

zich zelfstandig, maar sluit qua vergezicht goed aan op de algemene dienstverleningsprincipes van de

(fusie)gemeenten Naarden, Muiden en Bussum.

Om het uitgangspunt ‘één klant/gezin - één plan - één regie te realiseren, heeft iedere inwoner of

gezin die een beroep doet op individuele ondersteuning een vast contactpersoon die met de inwoner

nagaat welke ondersteuning nodig is, deze ondersteuning toekent en vervolgens nagaat of de

ondersteuning ook geboden wordt met het beoogde resultaat. Het uitoefenen van dit scala van taken

is procesregie.

37

Toegang bij de gemeente of bij een netwerk van aanbieders?

Veel gemeenten in Nederland hebben de toegang tot hulpverlening niet als een onderdeel van de

gemeentelijk dienstverlening ingericht, maar hebben ervoor gekozen deze toegangsfunctie (deels) te

laten uitvoeren door een netwerk van aanbieders (waarvan in sommige gevallen ook gemeenten deel

uitmaken). Vaak wordt dit netwerk gepositioneerd in een zogenaamd sociaal wijkteam. Aan dit team

van aanbieders worden diverse taken toebedeeld: participatie bevorderen, eigen kracht versterken,

ondersteuning en (lichte) hulp bieden en (dus) ook toegang tot intensieve hulp leveren. De

basisvoorzieningen voor het loket en de individuele ondersteuning achter in het loket lopen daarmee

in elkaar over. Dit betekent in de praktijk dat (meestal) hulpverleners kunnen doorverwijzen/toeleiden

naar zorg. In de praktijk blijken de sociale wijkteams overigens niet altijd als team te functioneren,

maar meer als een netwerkorganisatie met professionals die periodiek overleggen. Wanneer toegang

ondergebracht wordt bij een wijkteam, heeft dit als voordeel dat een hulpverlener die al werkt met een

cliënt zelf ook intensieve hulp kan inzetten. Voor de gemeenten in de regio Gooi en Vechtstreek tellen

de voordelen van de toegang bij de gemeente zwaarder. Een wijkteam kan meestal niet alle hulp

inzetten en werkt meestal niet op alle domeinen. Vooral de taken op het gebied van werk en inkomen,

die niet allemaal uitbesteed mogen worden zijn in de regel niet in het wijkteam ondergebracht. De

gemeentelijke toegang kan wel alle hulp inzetten en een ‘een integraal plan’ ontwikkelen. De

gemeente houdt door deze keuze ook meer grip op de toegang. De kwaliteit van de

toegangsverlening, de beheersing van de middelen, de regie op de uitvoering en daarmee op de

kwaliteit van de hulp zijn via een gemeentelijke toegang makkelijker te realiseren. Door het duidelijker

onderscheid tussen voorveld en toeleiding naar individuele voorzieningen is bovendien de kans kleiner

dat het belang van of de bekendheid met bepaalde aanbieders bewust of onbewust in de

doorgeleiding meeweegt waarmee het belang van de klant minder gediend is. Toch is het niet zo dat

de gemeenten in de regio Gooi en Vechtstreek geen mogelijkheden zien in het werken in de wijk. Juist

voor de algemeen toegankelijke basisvoorzieningen kan een goede samenwerking tussen

netwerkpartners in de wijk zeer waardevol zijn. Kennis van elkaars aanbod en een goede signalering

en doorgeleiding naar elkaar en naar de gemeentelijke toegang horen daarbij.

3.5.3.2 Kernwaarden

Kernwaarde 1

De dienstverlening is gericht op het bereiken van resultaten vanuit de vraag van de inwoner en vanuit

het principe één klant/gezin - één plan - één regie.

Kernwaarde 2

De te bereiken resultaten worden gedefinieerd binnen de wettelijke taak en op basis van

vraagverheldering zoveel als mogelijk in samenspraak met de inwoner.

Kernwaarde 3

De inwoner staat centraal en voert zoveel mogelijk eigen regie over de dienstverlening.

Kernwaarde 4

De dienstverlening wordt efficiënt en effectief ingericht en sluit aan bij de behoefte van de individuele

klant.

38

Kernwaarde 5

De gemeente houdt grip op de effectiviteit van de geboden ondersteuning op klantniveau en op het

geheel. Toegang, aanbod van collectieve basisvoorzieningen en aanbod van individuele

maatwerkvoorzieningen zijn nadrukkelijk onderscheiden verantwoordelijkheden, waardoor de vraag en

het belang van de klant centraal blijven staan.

Kernwaarde 6

We zoeken samen met de klant naar een duurzame, passende en proportionele oplossing voor de

ervaren belemmeringen.

3.5.3.3 Kernkeuzes

Kernkeuze 1

De gemeente organiseert de toegang tot de individuele voorzieningen voor inwoners op integrale

wijze. Zij zorgt er voor dat deze voorzieningen ook geleverd worden, hetzij door de eigen

uitvoeringsdienst (in het geval van inkomen en bepaalde arbeidsvoorzieningen), hetzij door

gespecialiseerde aanbieders (bijvoorbeeld Wmo-voorzieningen en jeugdhulpvoorzieningen). Hiertoe

worden de toegangsprocessen opnieuw gedefinieerd en worden er nieuwe processen en diensten

ontwikkeld zoals gesteld in de Wmo 2015 en de Jeugdwet.

Kernkeuze 2

De gemeente bepaalt in samenspraak met de klant de gewenste ondersteuning, geformuleerd in

gewenste resultaten en oplossingsrichtingen. De gemeente stuurt op resultaten en klanttevredenheid.

Kernkeuze 3

We toetsen of de gevonden oplossing duurzaam, passend en proportioneel is. Dit betekent dat:

- De oplossing zich richt op de oplossing van kernproblemen en niet op symptoombestrijding.

- De oplossing bijdraagt aan de zelfredzaamheid van klanten en de verlichting van beperkingen.

- De kosten van de oplossing in verhouding staan tot de baten; het maatschappelijk effect dat

we willen bereiken en/of het voorkomen van zwaardere ondersteuning.

Kernkeuze 4

De gemeente maakt het mogelijk voor de klant om eigen regie te voeren door te zorgen dat:

- De klant niet hoeft te zoeken in de organisatie om antwoorden te krijgen.

- De klant inzage krijgt in zijn dossier.

- De klant via alle communicatiekanalen dezelfde informatie geboden wordt.

- De klant keuzevrijheid heeft bij de invulling van de ondersteuning.

- Indien eigen regie niet mogelijk is omdat sprake is van zorgmijdend gedrag of de veiligheid

van klant of omgeving in het geding is, er periodiek bekeken wordt of meer regie vanuit de

klant zelf inmiddels wel mogelijk is.

Kernkeuze 5

Het voorkeurskanaal voor dienstverlening zal voor zelfredzame inwoners het digitale kanaal worden,

tenzij een persoonlijk (thuis)gesprek prevaleert of nodig is. Hiervoor zijn op afspraak

(gezins)spreekkamers beschikbaar die voldoen aan eisen van veiligheid en privacy.

Kernkeuze 6

De gemeente houdt grip op de uitgaven doordat zij zelf toeleidt naar zorg en goede afspraken maakt

met partijen die door de wetgever zijn aangewezen5 om toe te kunnen leiden naar zorg. Andere

partijen kunnen niet rechtstreeks toeleiden naar zorg.

5 De toegang tot de jeugdzorg verloopt – zoals wettelijke bepaald – niet alleen via de gemeente. Ook de huisarts, het AMHK, de

jeugdbescherming en jeugdreclassering, kunnen toegang tot de jeugdzorg verlenen.

39

Kernkeuze 7

Door de centrale rol van de toegang, de sturing op resultaten en de duidelijke positionering van

voorzieningen voor of na de toegang beperken we het risico dat het bedrijfsbelang van organisaties

prevaleert boven het belang van een individuele klant.

Kernkeuze 8

De gemeente biedt toegang tot alle vormen van zorg en treedt op als procesregisseur als sprake is

van meerdere vormen van ondersteuning. De gemeente houdt toezicht op de integrale uitvoering van

het plan dat met de klant is gemaakt en beoordeelt de prestaties van uitvoerende organisaties aan de

hand van de resultaten die de klant wil bereiken.

3.5.4 Perspectief op de individuele maatwerkvoorzieningen

3.5.4.1 Het gewenste resultaat

We ondersteunen onze inwoners wanneer nodig met een passend aanbod aan individuele

maatwerkvoorzieningen die aansluiten bij de vraag van onze inwoners. Doel is dat de ondersteuning

hen helpt op eigen kracht invulling te geven aan die behoefte en bijdraagt aan het grip krijgen op het

eigen bestaan en het zo volwaardig mogelijk participeren in de samenleving.

Wanneer een individuele maatwerkvoorziening nodig is, streven we ernaar dat deze binnen een vaste

termijn geboden wordt. We willen voorkomen dat er voor individuele maatwerkvoorzieningen

wachtlijsten ontstaan, omdat dit er toe kan leiden dat het gewenste resultaat niet bereikt wordt.

3.5.4.2 Kernwaarden

Kernwaarde 1

Een toegekende individuele maatwerkvoorziening draagt bij aan de zelfredzaamheid van de inwoner

of het verminderen van de ervaren beperkingen op lange termijn, in overeenstemming met de

wettelijke taken van de gemeenten op het Sociaal domein.

Kernwaarde 2

De behoefte en mogelijkheden van de inwoner staan centraal bij het toekennen van individuele

maatwerkvoorzieningen. De individuele maatwerkvoorzieningen dragen daadwerkelijk bij aan het met

de inwoner overeengekomen gewenste resultaat/doel.

Kernwaarde 3

Inwoners hebben waar mogelijk keuzevrijheid bij de invulling van de individuele ondersteuning.

Kernwaarde 4

De regie over de invulling van de ondersteuning ligt waar mogelijk bij de klant.

Kernwaarde 5

De individuele voorzieningen zijn voor de klant en voor de gemeenten betaalbaar.6

Kernwaarde 6 Marktwerking kan een nuttig instrument zijn in de zorg, maar het mag niet leiden tot alleen prijsconcurrentie tussen zorgaanbieders; ook maatschappelijke waarden moeten worden meegewogen bij de inkoop van zorg.

6 “Mogelijk en betaalbaar’ zijn randvoorwaarden die aangeven dat er een grens zit aan de voorzieningen die gemeenten ter

beschikking kunnen stellen. Vergelijkbaar met de term “redelijkheid en billijkheid” die in het privaatrecht wordt gebruikt.

40

3.5.4.3 Kernkeuzes

Kernkeuze 1

We geven organisaties de opdracht in hun aanbod aan te sluiten bij de behoefte van onze inwoners:

met effectieve interventies, minder inzet van dwang, meer ambulant werken, dichtbij huis en in de

vorm van afgeronde trajecten.

Kernkeuze 2

We toetsten of de te verstrekken individuele maatwerkvoorziening duurzaam, passend en

proportioneel is. Dit betekent dat:

- De voorziening zich richt op de oplossing van kernproblemen en niet op symptoombestrijding.

- De voorziening bijdraagt aan de zelfredzaamheid van klanten en de verlichting van

beperkingen.

- De kosten van de voorziening in verhouding staan tot de baten; het maatschappelijk effect dat

we willen bereiken en/of het voorkomen van zwaardere ondersteuning.

Kernkeuze 3

We leggen het accent op het vroegtijdig verstrekken van lichte vormen van ondersteuning en proberen

het beroep op dure specialistische voorzieningen te voorkomen.

Kernkeuze 4

In het aanbod aan individuele maatwerkvoorzieningen introduceren we marktwerking waar

concurrentie mogelijk is en private uitvoering effectief wordt geacht. Bij het toepassen van

marktwerking worden altijd eisen gesteld aan de kwaliteit van geleverde diensten, bijvoorbeeld met

betrekking tot continuïteit van zorg voor de cliënten, goed werkgeverschap, duurzaamheid en

bereidheid tot samenwerking met overige ketenpartners.

Kernkeuze 5

We maken waar mogelijk en afhankelijk van de behoefte van de klant gebruik van verschillende

vormen van ondersteuning, zoals zorg in natura, PGB en Persoonsvolgend financieren (PVF).

Kernkeuze 6

We ondersteunen inwoners waar nodig om regie te kunnen voeren en keuzevrijheid te realiseren.

41

4 SUBNOTA’S BIJ HET BELEIDSPLAN

In paragraaf 1.5 is de gelaagde opbouw van het beleidsplan Sociaal domein beschreven. Het

strategisch beleid uit deze nota wordt uitgewerkt in subnota’s per thema. De subnota’s zijn te koppelen

aan een van de niveaus in het in hoofdstuk 3.5 beschreven dienstverleningsstelsel. In de subnota’s

wordt uitgewerkt hoe we de in deze nota bepaalde resultaten willen behalen vanuit de gestelde

kernwaarden en kernkeuzes. In de volgende paragraaf wordt een overzicht gegeven van de subnota’s

bij dit beleidsplan met een korte omschrijving van het thema.

4.1 OVERZICHT VAN DE ZES SUBNOTA’S

a. Grip op het bestaan: individuele maatwerkvoorzieningen, voorzieningen gericht op

veiligheid, bescherming en de positie van de klant

’In deze nota worden de nieuwe taken van de gemeenten, samen met de bestaande taken, met

betrekking tot individuele maatwerkvoorzieningen beschreven. Daarnaast wordt aandacht besteed aan

de veiligheid en bescherming; de gevallen waarin ‘drang en dwang’ noodzakelijk is, en aan de positie

van de klant. Met betrekking tot individuele ondersteuning gaat het om het brede palet van individuele

maatwerkvoorzieningen op het gebied van jeugdhulp, Wmo en participatie. In deze nota geven we aan

hoe invulling wordt gegeven aan deze ondersteuning, aan welke aspecten in de komende vier jaar

extra aandacht besteed moet worden. Voor sommige onderdelen wordt de nieuwe werkwijze per 1

januari 2015 ingevoerd en zijn op dit moment al aanbestedingstrajecten opgestart. Voor andere

onderdelen geldt een gefaseerde werkwijze waarbij op basis van een ontwikkelagenda wordt gewerkt

naar een einddoel. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de businesscase Tomin en de ‘zachte landing’ in de

jeugdhulp. Ook wordt aangegeven hoe de gemeente sturing houdt op de resultaten en uitgaven op

individuele ondersteuning.

Deze subnota wordt gelijk met het beleidsplan aan de gemeenteraden ter vaststelling aangeboden.

b. Gemeentelijke dienstverlening

In deze nota wordt uitwerking gegeven aan de inrichting van de lokale uitvoeringsdienst en taken die

hier omheen georganiseerd moeten worden vanuit een vraaggerichte en integrale aanpak. De

kernwaarden en kernkeuzes uit het beleidsplan worden uitgewerkt in een missie en in

dienstverleningsprincipes. De taken van toegang en beheer worden beschreven, er wordt aangegeven

hoe wordt gestuurd op deze taken en hoe de communicatie met inwoners verloopt. Tenslotte wordt

aangegeven welke stappen gezet zullen worden om tot de nieuwe organisatie te komen.

Deze subnota wordt gelijk met het beleidsplan aan de gemeenteraden ter vaststelling aangeboden.

42

c. Passend onderwijs en afstemming jeugdhulp

Onderwijs is een basisvoorziening, ook als het gaat om zorg bieden. We streven – samen met het

onderwijs - naar onderwijs dat (ook) goed scoort op het onderdeel zorgstructuur.

In het OOGO7 dienen de onderwijsbesturen in te stemmen met het beleidsplan van gemeenten.

Omgekeerd moeten de gemeenten instemmen met het plan passend onderwijs van de SVB. De

gemeenten en het onderwijs stemmen af over de inzet van jeugdhulp en van ondersteuning binnen

het onderwijs. Hiervoor wordt een passende werkwijze uitgewerkt voor het zowel het voortgezet als

het primair onderwijs. De gemeenten geven in dit beleidsplan hun perspectief op de

verantwoordelijkheid van de school als het gaat om zorg binnen de school en op de rol van door

gemeenten gesubsidieerde instellingen die een eigen rol hebben ter attentie van het onderwijs:

schoolmaatschappelijk werk, Jeugd Gezondheidszorg (JGZ, schoolartsen, verpleegkundigen) en het

Regionaal Bureau Leerlingzaken (RBL).

Deze subnota wordt gelijk met het beleidsplan aan de gemeenteraden ter vaststelling aangeboden.

d. Basisvoorzieningen dichtbij huis

De gemeenten moeten beschikken over sterke collectieve basisvoorzieningen als we voor de meest

voorkomende vragen/situaties passende ondersteuning willen bieden. Daarnaast moet er een effectief

preventief aanbod zijn om te voorkomen dat inwoners in een later stadium ondersteuning nodig

hebben en het op eigen kracht niet redden. Een effectief preventief aanbod (van

opvoedondersteuning, aanpak vroegtijdig schoolverlaten tot het ondersteunen bij het vinden van werk

en het organiseren sociale steun) kan voorkomen dat jeugdigen, gezinnen, kwetsbare volwassenen en

ouderen een beroep moeten doen op (dure) individuele maatwerkvoorzieningen. Bij het ontwikkelen

van een vraaggericht collectief en preventief aanbod wordt aangesloten bij de natuurlijke levensloop

van inwoners en de daarbij behorende levensfasen, en bij de verschillende doelgroepen. Daarbij

wordt, net als bij individuele vraagverheldering gekeken naar de behoefte op verschillende

levensdomeinen; gezondheid, sociale relaties, materiële situatie, arbeid en presteren, zingeving en

waarden.

Van de betrokken organisaties (bijvoorbeeld Versa Welzijn of GGD) vragen we een meer

vraaggerichte werkwijze. Daarnaast wordt er gekeken naar de mogelijkheden van het wijkgericht

werken en de afstemming met de eerstelijns zorg.

In deze subnota wordt ook de onderzoeksopdracht uitgewerkt welke individuele voorzieningen op het

vlak van begeleiding (dagbesteding) in een meer collectief arrangement kunnen worden

ondergebracht. Motief hiervoor zijn niet alleen de kosten, maar ook de meerwaarde in termen van

participatie. Tenslotte wordt gekeken naar de mogelijkheden van lichte laagdrempelige individuele

ondersteuning vanuit de collectieve basisvoorzieningen als voorportaal voor de individuele

(maatwerk)voorzieningen.

Deze subnota wordt voor de zomer van 2015 aan de gemeenteraden ter vaststelling aangeboden.

7 OOGO staat voor ‘op overeenstemming gericht overleg’, een formeel afstemmingsoverleg tussen gemeente en

onderwijsbesturen, waarnaar in verschillende wetten verwezen wordt.

43

e. Inclusieve samenleving: iedereen kan meedoen

In deze subnota continueren we het speerpunt uit het Wmo-beleidsplan 2012-2015; we streven naar

een inclusieve samenleving, waarbij iedereen mee kan doen en alle inwoners kunnen profiteren van

collectieve en zo nodig individuele maatwerkvoorzieningen en ook inwoners met beperkingen kunnen

wonen, werken en recreëren. In deze nota leggen we globaal uit hoe we de inclusieve samenleving

stimuleren in alle aspecten van de gemeentelijke dienstverlening en beleidsontwikkeling. Ook

benoemen we ontwikkelingen waarvoor we aandacht moeten hebben in de komende jaren,

bijvoorbeeld de consequenties van het vervallen van zorgzwaartepakketten en het Scheiden van

wonen en zorg. Dit leidt tot speerpunten waar we de komende vier jaar op in willen zetten.

Deze subnota geeft ook een normenkader voor de gevallen waarin het niet haalbaar blijkt om binnen

reguliere voorzieningen de vraag van een inwoner in te vullen. Wanneer wijken we uit naar specifieke

voorzieningen, bijvoorbeeld naar dagbegeleiding of beschut werken?

Deze subnota wordt voor de zomer van 2015 aan de gemeenteraden ter vaststelling aangeboden.

f. Inwoners aan zet

We onderzoeken op welke manier we inwoners kunnen stimuleren of faciliteren om meer voor elkaar

te betekenen en om inwoners te stimuleren hun sociale netwerk te vergroten. Hiervoor richten we een

pilot sociale innovatie in; onderzoeken we bruikbaarheid van de burgerplatforms in Naarden als een

passend model voor Naarden, Muiden en Bussum, ook op het Sociaal domein, en faciliteren we

gericht initiatieven van inwoners (al dan niet samen met markt) om de zgn. pedagogische civil society

te versterken. Verder zetten we in op een communicatiecampagne gericht op bewustwording:

inwoners zullen meer voor zichzelf en elkaar moeten zorgen. Onderdeel hiervan is dat inwoners meer

rekening houden met te voorspellen ontwikkelingen binnen hun bestaan en dat van hun naasten.

In deze nota geven we ook aan hoe we inwoners willen betrekken bij onze beleidsontwikkeling, hoe

we specifieke doelgroepen willen betrekken en vinden. Ook geven we hier aan hoe we structureel de

vraag willen bovenhalen ten behoeve van collectieve voorzieningen en de beschikbaarheid van

individuele voorzieningen en de dienstverlening, om altijd de vraag centraal te kunnen stellen.

Deze subnota wordt voor de zomer van 2015 aan de gemeenteraden ter vaststelling aangeboden.

44

5 FINANCIËN, STURING EN MONITORING

5.1 FINANCIËN

In paragraaf 1.5 is al kort stilgestaan bij de budgettaire consequenties van de transities op het Sociaal

domein. De transities betekenen een significante ophoging van de gemeentebegroting en toename

van het aantal open einderegelingen. De transities brengen ook kansen om onze inwoners effectiever

en efficiënter te ondersteunen. Het Rijk heeft hier al op ingespeeld en op de over te hevelen budgetten

al kortingen doorgevoerd. In de P&C cyclus van de gemeenten is de afgelopen jaren al aangegeven

hoe de gemeenten zich voorbereiden op de transities. Ontschotting, integrale aanpak, maatwerk,

aansluiten bij de vraag van de klant, ontzorgen en normaliseren; allemaal instrumenten waarmee de

gemeenten verwachten op termijn haar kwetsbare inwoners goed te kunnen ondersteunen binnen de

beschikbare budgetten.

Om de transities zo snel mogelijk vorm te kunnen geven is het nodig extra uitgaven te doen voor de

implementatie, zowel binnen de regionale projectorganisatie als binnen de lokale transitieagenda van

de gemeenten Naarden, Muiden en Bussum. Daarnaast verwachten we de eerste jaren

aanlooptekorten. Er gelden overgangsregelingen voor klanten die overkomen naar de gemeenten,

zoals de kanteling in 2013, en er is waar nodig met aanbieders een zogenaamde ‘zachte landing’

afgesproken. Op basis van de ervaringen met de Kanteling 2013 en nieuwe manier van werken

binnen het sociaal domein is de verwachting dat op termijn het sociaal domein budgetneutraal kan

worden uitgevoerd.

De eerste ervaringen met het nieuwe gemeentelijk beleid zijn positief maar het duurt een tijd voordat

de maatschappelijke effecten van dit beleid over de volle breedte zichtbaar zullen zijn. Daarom

hebben de gemeenten een reserve Sociaal domein ingesteld voor de invoeringskosten en

aanlooptekorten in de eerste jaren.

De rijksbijdrage voor de nieuwe taken vanuit de Jeugdwet en de Wmo 2015 komen samen met de

budgetten vanuit de Participatiewet in de integratie-uitkering Sociaal domein. Hierin is opgenomen het

Participatiebudget (inclusief het budget voor de mensen die vanuit de Wajong en Wsw overkomen), de

middelen voor de nieuwe taken Wmo en middelen voor de uitvoering van de Jeugdwet. De huidige

middelen voor het inkomensdeel Wet bundeling van uitkeringen inkomensvoorziening aan gemeenten

(Wet BUIG) worden niet toegevoegd.

Het rijk wilde de middelen in de integratie-uitkering voor het Sociaal domein eerst geoormerkt naar de

gemeenten overdragen in het sociaal deelfonds. Dat betekent dat ze dus dat deze middelen alleen

mogen worden besteed aan de doelen van het sociaal deelfonds. Herschikking naar andere

bestedingsdoelen (bijvoorbeeld wegen of het verstrekken van uitkeringen) is niet toegestaan. In

september 2014 heeft het rijk besloten deze bestedingsvoorwaarden los te laten en de middelen in

een integratie-uitkering bij het gemeentefonds te voegen. Dit maakt het voor gemeenten makkelijker

om te verantwoorden en om ontschot te werken. Het financieel risico ligt bij gemeenten; gemeenten

zijn verantwoordelijk voor eventuele financiële tekorten in het Sociaal domein. Op lokaal niveau vindt

horizontale verantwoording plaats over de besteding van middelen aan de gemeenteraad. Vanuit de

algemene uitkering worden uitgaven geraamd voor bestaande gemeentelijke taken binnen het Sociaal

domein zoals subsidies voor het welzijnswerk, de uitgaven voor de GGD in de gewestbegroting,

minimaregelingen, jongerenwerk etc.. De risico’s liggen onder andere in de toename van het aantal

open einde regelingen, mogelijke (tijdelijke) toename van zware/specialistische zorg terwijl de omslag

45

nog niet is gemaakt naar vormen van lichtere zorg, meer investeren in de collectieve

basisvoorzieningen terwijl de zware zorg nog niet is afgebouwd, investeren in de hoogwaardige

dienstverlening in de toegang, en de effecten van het beleid op het sociaal domein nog niet te zien is.

Ook zit er een risico in de herverdeling van budgetten over de gemeenten. De door het rijk

ontwikkelde verdeelmodellen moeten zich nog uitkristalliseren. Op elk domein kan een gemeente de

eerste jaren voordeelgemeente of nadeelgemeente zijn. Doordat gemeenten een reserve sociaal

domein hebben ingesteld hebben gemeenten de gelegenheid en de tijd om het beleid aan te passen.

De beleidseffecten die we willen realiseren, vergen tijd. De uitvoeringsdienst zal door integraal te

opereren, kostenbesparend werken, maar het zal enige tijd kosten om deze winst in te boeken. Ook

zal de versterking van de basisvoorziening niet direct winst opleveren in de vorm van een afname van

de druk op (dure) individuele voorzieningen. Ook dit kost tijd. Tegelijk wordt er door de overheid vanaf

2015 een bezuiniging doorgevoerd. Gemeenten krijgen minder middelen om individuele voorzieningen

voor jeugdhulp, Wmo en werk en inkomen te bekostigen (zie par. 1.3). De gemeenten hebben

daarvoor, zoals reeds aangegeven, extra middelen gereserveerd om aanlooptekorten te kunnen

aanvullen. De verwachting is dat vanaf 2016 de beleidseffecten in de kostenbesparingen zichtbaar

zullen zijn.

De gemeente kent in hoofdlijnen drie soorten uitgaven voor het Sociaal domein; uitgaven voor

collectieve voorzieningen (meestal via subsidies), uitgaven voor individuele voorzieningen (meestal via

indicatiestelling en inkoop) en de eigen uitvoeringskosten. Zowel binnen de bestaande als binnen de

nieuwe budgetten komen deze drie kostensoorten voor. De verwachting is dat de verhouding tussen

deze kostensoorten zal gaan verschuiven op basis van de beleidsvoornemens uit dit beleidsplan en

bijbehorende subnota’s. Zo zal de inrichting van een stevige hoog gekwalificeerde toegang leiden tot

hogere uitvoeringskosten op dat onderdeel. De wens tot ontzorgen en normaliseren zal leiden tot een

verschuiving van zwaardere naar lichtere individuele maatwerkvoorzieningen. Ook streven we naar

een gerichte inzet op collectieve basisvoorzieningen om de druk op de individuele

maatwerkvoorzieningen te verminderen. Tenslotte zal de kracht van de ‘civil society’ invloed kunnen

hebben op de omvang van de basisvoorzieningen.

Op dit moment is het inzicht in de nieuwe budgetten en klantaantallen nog beperkt. Het ministerie van

Financiën geeft in haar circulaires inzicht in de indicatieve budgetten voor de nieuwe taken maar deze

indicaties ondergaan in elke circulaire nog grote wijzigingen. De gemeenten analyseren zowel in

regionaal verband als op lokaal niveau continue de budgetinformatie die wij ontvangen van het Rijk en

van Vektis8 . Via businessconsultaties ten bate van de inkoop en in onderhandeling over te sluiten

arrangementen (bijvoorbeeld voor jeugdhulp en cliëntondersteuning) ontvangen wij ook gegevens

over het gebruik van zorg van klanten. Ook in deze gegevens constateren wij nog grote foutmarges.

Door de versnippering van dienstverlening is op dit moment nog niet bekend hoeveel klanten gebruik

maken van meerdere maatwerkvoorzieningen. En pas als wij de individuele klant echt leren kennen,

zullen we weten met welke vraaggerichte oplossingen wij deze klant het beste van dienst kunnen zijn

en welke kosten dit met zich mee gaat brengen.

De verwachting is daarom dat het leren kennen van onze klanten en de effecten van het ingezette

beleid grote invloed zullen hebben op de toedeling van budgetten. Het is de verwachting dat de

8 Vektis is het informatiecentrum voor de zorg dat gegevens verzamelt en analyseert over de kosten en de kwaliteit van de

gezondheidszorg in Nederland. Vektis beschikt over databestanden op nationale schaal over de kosten van medicijngebruik, medische hulpmiddelen en ziekenhuiszorg.

46

transformatie die we willen bewerkstelligen door ons beleid en door onze benadering van onze klanten

tot budgetverschuivingen zal leiden. Daarnaast kan de monitoring van de effecten van ons beleid en

van de behoefte van onze klanten leiden tot lichte beleidsbijstellingen in de komende jaren. Gezien

deze dubbele dynamiek is dan ook niet verstandig de verdeling van budgetten vast te leggen in een

vierjarig beleidsplan. Het verdelen van budgetten op basis van (indicatieve) klantaantallen en te

verwachten beleidseffecten en de rapportage hierover zal jaarlijks worden gedaan in de reguliere P&C

cyclus. De subnota’s bij dit beleidsplan geven wel een indicatie van klantaantallen en prestatie-

indicatoren. En ze geven concrete beleidsdoelstellingen die jaarlijks in de begroting in doelstellingen

zullen worden vertaald.

Op onderdelen zal de operationele uitwerking van het strategisch en tactisch beleid vanuit dit

beleidsplan en bijbehorende subnota’s wel kunnen leiden tot het meerjarig vastzetten van beleid.

Bijvoorbeeld op basis van inkooptrajecten en subsidieafspraken.

5.2 STURING EN MONITORING

5.2.1 Sturing via PDCA

Zowel op klantniveau als in de gemeentelijke beleidsontwikkeling is sturing en monitoring in elke fase

van belang. Hiernaast staat de cyclus van beleidsontwikkeling en dienstverlening aan de inwoner

grafisch weergegeven. In beide gevallen staat de vraag centraal en volgen we de plan-do-check-act

(PDCA)cyclus.

Beleidsontwikkeling begint bij het kennen van de behoefte. Om de juiste beleidsvoornemens te

agenderen is het nodig de behoefte van onze inwoners te kennen. Hoe ziet de omgeving eruit? Zijn er

knelpunten of belemmeringen waardoor niet iedereen mee kan doen? Wat zijn trends en

ontwikkelingen? Waar liggen kansen? Als op de agenda staat wat de gemeenten willen aanpakken

dan gaan wij beleid ontwikkelen. Ook dit doen we in samenspraak met onze inwoners en onze

omgeving om zo de keuzes te maken die het beste passen bij onze inwoners en in onze gemeenten.

Vervolgens wordt het beleid door de gemeenteraden, als kaderstellend en controlerend orgaan

vastgesteld, in een beleidsnota en/of in de begroting. Hierbij worden uitspraken gedaan over wat we

willen bereiken, wat we daarvoor gaan doen en (met name in de begroting) en wat dat mag kosten.

Deze uitspraken zijn gebaseerd op aannamen over effectiviteit van beleid en uitvoering. De validiteit

van dergelijke aannames kan verschillen Zoals hierboven gesteld wordt, kent het Sociaal domein nog

veel onzekerheden. Een harde nulmeting is niet mogelijk. Toch is het belangrijk om aannames te doen

om tijdens de uitvoering en de evaluatie te kunnen (bij)sturen. Wie geen aannames doet, krijgt ook de

afwijkingen niet in beeld.

Ook tijdens de implementatie en uitvoering van beleid is sturing en monitoring van belang. We

spiegelen tijdens de uitvoering continu of onze aanpak nog aansluit bij de beleidsvoornemens maar

ook bij de vraag van onze inwoners. Een goede evaluatie van hetgeen is uitgevoerd laat zien of de

beoogde resultaten en effecten zijn bereikt en wat de budgettaire consequenties zijn; heeft het beleid

gekost wat we dachten en heeft het ook opgeleverd wat we dachten. Dit is aanleiding voor bijstelling

van het beleid en (indien nodig) tot agendering van nieuwe of gewijzigde aandachtspunten.

47

Op klantniveau is de cyclus vergelijkbaar. Een inwoner meldt zich bij de toegang of wordt via

signalering door de gemeente opgespoord. Eerst wordt zijn vraag verkend (een korte inventarisatie)

en vervolgens wordt de vraag verhelderd in een integraal onderzoek. Daarna wordt een te behalen

resultaat bepaald en een plan van aanpak opgesteld. In het plan van aanpak is beschreven wat de

inwoner van de gemeente kan verwachten en wat de gemeente verwacht van de inwoner en zijn

omgeving. De resultaten worden zo concreet mogelijk geformuleerd. Na deze fase dient een inwoner

indien nodig één of meer aanvragen in voor de in het plan van aanpak benoemde (individuele)

maatwerkvoorzieningen en volgt indien nodig specialistische beoordeling en nadere specificatie. Het

formele besluit wordt in een beschikking gecommuniceerd en vervolgens kan de gekozen aanbieder

de voorziening gaan leveren. Inwoner en aanbieder maken inhoudelijke afspraken over de invulling

van de voorziening in een zogenaamd schakelplan dat inwoner en aanbieder samen opstellen. De

resultaten worden gemeten in termen van output en outcome (zie paragraaf 5.2.2).

Agendering/behoefte

Beleid maken

Beleid vaststellen, o.a.: - Beleidsnota - Begroting

-

Beleid evalueren en verantwoorden: - Resultaten en effect - Inhoud en budget

Beleid bijstellen

Beleidscyclus Vraag

centraal

Beleid implementeren en uitvoeren

48

5.2.2 Monitoring

Het ondersteuningssysteem (basisvoorzieningen + toegang + individuele maatwerkvoorzieningen) dat

gemeenten willen inrichten is een ‘integraal systeem’, waarbij de basisvoorzieningen dusdanig

ondersteunend en faciliterend zijn dat behoefte aan (gespecialiseerde) individuele ondersteuning

afneemt en waarbij vanuit beleid en toegang zicht wordt verkregen op de balans tussen collectieve en

individuele voorzieningen. Dit betekent dat monitoring zich niet geïsoleerd op een onderdeel van het

ondersteuningsysteem kan richten, maar integraal moet worden ingericht. Dit is een voorwaarde om

de individuele klant goed te kunnen bedienen maar ook goed zicht te hebben op de collectieve vraag

en knelpunten van onze inwoners.

Vraagverkenning

Vraagverheldering

Plan van aanpak opstellen - in samenspraak met de klant - gericht op resultaat

Monitoren, evalueren en verantwoorden:

- Resultaten en effect

- Inhoud en budget

Ondersteuning bijstellen

Dienstverlening inwoner

Vraag centraal

Plan uitvoeren - eigen kracht + omgeving - gebruik collectief basisaanbod - toekenning individuele maatwerkvoorzieningen

49

De monitoring van de werking van het ondersteuningssysteem is vanaf 1 januari 2015 bijzonder

belangrijk. Vanaf dan moeten we uitvinden of het ondersteuningssysteem voor inwoners naar behoren

functioneert. Of de integrale toegang leidt tot meer passende ondersteuning voor inwoners, of

inwoners met succes meer vraagstukken zelf oplossen en of basisvoorzieningen een betere

aansluiting vinden bij de vragen van inwoners. En natuurlijk of de individuele maatwerkvoorzieningen

die zijn gesubsidieerd en ingekocht voldoende zijn om aan de ondersteuningsvragen van inwoners te

voldoen. In 2015 gaan we daarom frequent bijhouden wat de resultaten zijn van het nieuwe

ondersteuningssysteem. We rapporteren hierover op vier momenten aan de gemeenteraad: twee

maal inhoudelijk en tweemaal inhoudelijk en financieel.

De informatie over gebruik en effectiviteit zal van aanbieders en gesubsidieerde instellingen komen en

vanuit de gemeente zelf. Gemeenten nemen in de subsidiebeschikkingen en in inkoopvoorwaarden op

welke management informatie aan de gemeenten geboden moet worden. Ook de gemeente zal in de

toegang informatie vergaren en daar waar ze zelf de voorziening verstrekt, houdt ze vanzelfsprekend

zelf bij wat is toegekend.

De uitvoeringsdienst kent de wensen en belemmeringen van individuele klanten en kan constateren

waar laagdrempelige basisvoorzieningen de druk op individuele maatwerkvoorzieningen kunnen

verminderen of waar knelpunten liggen die beleidsmatig op de agenda gezet moeten worden. Vanuit

beleid is er zicht op het collectief voorveld via de subsidiecyclus. Er wordt gekeken of de instellingen

goed vanuit de vraag van de inwoners werken en welke vraag of knelpunten deze instellingen in het

veld constateren. De uitvoeringsdienst heeft op klantniveau contact met de aanbieders van individuele

maatwerkvoorzieningen en de regio heeft dit contact op collectief niveau als marktmeester en

contractbeheerder. Ook deze contacten leiden tot waardevolle informatie over welke inzet tot goede

resultaten leidt (en welke niet) en waar het nog mogelijk is om te verschuiven naar lichtere

zorgvormen of collectieve basisvoorzieningen.

Gemeenten moeten dus twee zaken bijhouden om passende zorg te bieden. In de eerste plaats gaat

het om trends en ontwikkelingen qua vraag en gebruik van individuele en basisvoorzieningen. Dit is

nodig om de juiste en de juiste hoeveelheid aan producten in te kopen en te subsidiëren en dus

beschikbaar te hebben. In de tweede plaats gaat het om de effectiviteit van voorzieningen, zowel

basisvoorzieningen als individuele voorzieningen. De Jeugdwet, Wmo en Participatiewet vragen aan

gemeenten bij te houden welke effecten het beleid heeft; worden de resultaten bereikt die hiermee

bereikt zouden moeten worden?

De algemene doelen en resultaten die voorzieningen moeten realiseren zijn het uitgangspunt.

Resultaten kunnen worden gemeten in termen wat output en outcome. Output duidt op de

kwantitatieve aspecten van resultaten (zoveel mensen binnen zoveel tijd geholpen), terwijl outcome op

het kwalitatieve aspect duidt: wordt het inhoudelijk nagestreefde resultaat bereikt? (kan zelfstandig

een huishouden voeren; heeft passende arbeid gevonden).

50

Output en outcome geven informatie over de effectiviteit van voorzieningen, al is het altijd nodig om de

rol van contextuele factoren mee te wegen om een juiste inschatting te maken van de effectiviteit van

een voorziening. Outcome gegevens spreken nooit voor zich, ze moeten beoordeeld worden in het

licht van relevante omgevingsfactoren. Het mislukken van re-integratietrajecten hoeft bijvoorbeeld niet

per se iets te maken hebben met een falende aanpak van een re-integratiebedrijf, maar kan alles te

maken hebben met de crisis die maakt dat bedrijven geen ruimte hebben voor nieuw personeel.

De vraag is nu welke outcome-indicatoren de gemeente moet bijhouden om een goed zicht te krijgen

op de prestaties. Op dit moment wordt nog door landelijke kennisinstituten (NJI, KING) gewerkt aan

het uitwerken van diverse indicatoren, zodat gemeenten een bruikbaar monitorsysteem kunnen

ontwikkelen. Voor het daadwerkelijk monitoren van resultaten zullen de gemeenten een overal

monitorsysteem moeten gebruiken, dat op een slimme manier de nodige informatie verschaft

waarmee de resultaten van het ondersteuningssysteem goed beoordeeld kunnen worden. Het

ontwikkelen van zo’n systeem zal nog enige tijd vergen, omdat een goede uitwerking nodig is van de

wijze waarop de nodige gegevens eenduidig verzameld kunnen worden.

Dit laat onverlet dat gemeenten ook zonder volledig uitgewerkte outcome–indicatoren relevante

informatie kan vragen van uitvoerende organisaties. De regio zal met ingang van 2015 gaan werken

met het digitaal leefplein. In dit systeem is plaats voor het verzamelen van gegevens bij cliënten over

ervaringen en de tevredenheid van cliënten. Daarnaast zal de uitvoeringsdienst zelf ook gegevens

bijhouden over individuele voorzieningen en wordt aan uitvoerende organisaties gevraagd uitval en

doelrealisatie bij te houden.

51

BIJLAGE 1

HET PERSPECTIEF VAN INWONERS

Deze bijlage geeft een overzicht en samenvatting van de belangrijkste resultaten van de interactieve

beleidsontwikkeling die ten behoeve van dit beleidsplan heeft plaatsgevonden. In hoofdstuk 2.2 is

beschreven welke activiteiten hebben plaatsgevonden en welke vragen zijn gesteld.

Over eigen kracht

Mensen komen in beweging vanuit hun intrinsieke motivatie, externe motivatie leidt maar

deels tot beweging. Durf als overheid ook los te laten en spring niet overal bovenop.

Zelfredzaamheid zit ook tussen de oren.

Creëer en faciliteer als overheid de ontmoeting.

Maak gebruik van de aanwezige kennis en de bereidwilligheid van inwoners om mee te

helpen in de gemeente en verbindt die als gemeente (experts, verenigingen, buurtplatforms).

Over de inclusieve samenleving en participatie

Geef de inclusieve samenleving wijkgericht

vorm met inzet van lokale initiatieven en

participatie van inwoners. Organiseer ook de

participatie wijkgericht.

Besteed extra aandacht aan ouderen,

(verstandelijk en lichamelijk) gehandicapten,

jongeren, groeiende armoede en

eenzaamheid.

Regel een schouwgroep in elke gemeente.

Veel problemen ontstaan door onwetendheid.

Neem het raadplegen van die schouwgroepen

ook op in de gemeentelijke procedures.

Cultuur, sport en onderwijs moeten voor

iedereen zijn, een leven lang.

Maak gebruik van de bestaande adviesraden en breidt de Wmo-raad uit met jeugd-

ervaringsdeskundigen.

Maak vrijetijdsbesteding (sport/spel) in de buurt toegankelijk voor kwetsbare jongeren.

Zorg dat er een goed bekend meldpunt is bij de gemeente om toegankelijkheidsproblemen te

melden.

Betrek criteria van toegankelijkheid bij bouwvergunningen.

Hulp- en geleidehonden worden vaak niet toegelaten in horeca en winkels, wat het ‘meedoen’

van inwoners die dergelijke honden nodig hebben in de weg staat. Dit zou moeten

veranderen.

52

Veel winkels zijn vol en hebben te nauwe gangpaden of hoge drempels. Voor ouderen en voor

mensen met een lichamelijke beperking, is te luide muziek en geen gelegenheid om even te

gaan zitten een belemmering.

Soms loop je tegen fysieke drempels aan maar het kan ook gaan om de bejegening in winkels

of horeca.

Sommige stoplichten geven te weinig tijd om over te steken voor mensen die langzamer

vooruit komen.

Er is onvoldoende zicht op waar invalideparkeerplaatsen zijn en waar je met je beperkingen

de natuur in kan gaan.

De gemeente is aanspreekbaar op de openbare ruimte maar hebben geen sturing op de

situatie in winkels en horeca. De gemeente kan de inwoners en belangenorganisaties wel

helpen om invloed uit te oefenen op ondernemers en daar een actieve rol in nemen.

Over preventie en basisvoorzieningen

Houd rekening met de complexe positie van mantelzorgers en ondersteun ze.

Maak lotgenotencontact mogelijk.

Leeftijdsgenoten als buddy voor jongeren met een beperking om gewone dingen mee te doen.

Verwijs op tijd door als zwaardere hulpverlening nodig is.

Sluit aan bij wat al bestaat en goed gaat.

Zorg voor een plek waar jongeren bij elkaar kunnen zijn, huiswerk maken, gamen, film kijken

en socializen. Voor sommigen is dit de enige plek waar ze bij elkaar kunnen zijn.

Organiseer contacten met inwoners vóór de toegang om hen te bereiken.

Over gemeentelijke communicatie

Communiceer helder over de veranderingen. Informeer inwoners in begrijpelijke taal en op tijd

over wat er gaat veranderen via meerdere kanalen: plaatselijke krant, bij huisartsen en

buurthuizen.

Organiseer informatiebijeenkomsten waar ook jeugdigen op af komen, via facebook en

scholen.

Bereik inwoners op plekken waar ze al vaak zijn of samenkomen, zoals scholen,

kinderdagverblijven, verzorgingshuizen.

Zorg dat bekend is wat de gemeente allemaal doet en waar je dan moet zijn.

Er is veel behoefte aan hulp, advies en informatie bij het zoeken naar heel specifieke

ondersteuning. Hoe kom je erachter wat er eigenlijk allemaal al is?

Gebruik geen jargon in de communicatie naar inwoners.

Houd rekening met zintuigelijke en andere beperkingen, zoals slecht zien, laaggeletterd zijn of

een verstandelijke beperking. Niet iedereen kan digitaal werken. Denk aan taalgebruik, lengte

van zinnen en picto gebruik bij websites. Folders, verwijzingen en beschikkingen.

Verspeel de opgebouwde naamsbekendheid van de bestaande Wmo-loketten niet.

Gemengde algemene voorzieningen in de wijk zijn een goed idee. Maar werk cliëntgericht

want niet iedereen kan dat aan. Combineer laagdrempelige algemene voorzieningen met

beschermde individuele plekken.

Bevorder de toegankelijkheid van digitale toegang door de juiste vormgeving en regel waar

nodig instructie en/of ondersteuning bij het gebruik. Versterk mensen daarbij zodat ze zoveel

mogelijk op eigen kracht gebruik kunnen maken van de digitale toegang en voorzieningen.

53

Over de gemeentelijke dienstverlening

Maak er echt één toegang van, één intake, één formulier. Niet steeds hetzelfde moeten

vertellen op een net iets ander formulier.

De grootste kwaliteit van de gemeentelijke dienstverlening moet vooraan in het proces zitten.

Zorg voor één aanspreekpunt, een persoon die de zorg coördineert en waar zorginstellingen

ook naar luisteren. Veel mensen willen een vast contactpersoon. Voor sommigen is dit

noodzaak, voor anderen een wens. Geef de mogelijkheid een andere contactpersoon te

krijgen als het niet klikt.

Zorg naast je toegang voor een laagdrempeligere plek in de buurt waar mensen kunnen

binnenlopen en wat altijd open is.

Sommige doelgroepen (jongeren, verstandelijk gehandicapten) zullen niet snel hulp vragen bij

een formele instantie maar zoeken advies en hulp bij iemand die ze goed kennen.

Bijvoorbeeld school, een bekende jongerenwerker of hulpverlener, vrienden of familie.

Neem zorgen serieus, luister echt naar de behoefte, ga niet uit van standaards. Ieder

persoon/kind/gezin is anders.

Zorg dat de regels overal zoveel mogelijk gelijk zijn.

Niet via de telefoon met een checklist indiceren met iemand die je niet kent.

Zorg voor bescherming van de privacy en geef cliënten inzage- en correctierecht in hun eigen

dossier. De gemeente is dichtbij, de medewerkers kan je op straat tegenkomen. Dat geeft een

ander gevoel qua privacy dan bij een instantie die meer op afstand staat en onpersoonlijker is.

Ga hier dus zorgvuldig mee om. Communiceer hoe de beveiliging geregeld is en wie toegang

heeft tot het dossier. Waarborg privacy op de fysieke plek waar gesprekken worden gevoerd.

Ga uit van vertrouwen; inwoners kloppen niet aan voor hulp als er geen problemen zijn.

Zorg voor deskundige mensen in de toegang.

Heb aandacht voor de gespreksvoering. Er is zorg voor herkenning van de doelgroepen, om

de juiste bejegening en om de drempel die mensen vaak ervaren om hulp te vragen. Deze

drie elementen hangen samen. Investeer daarom in kennis van doelgroepen, in

gesprekstechnieken en houding. Organiseer intervisie en feedback vanuit de klanten. Dit geldt

niet alleen voor het keukentafelgesprek maar juist voor de eerste contacten. Juist daar raak je

kwetsbare inwoners snel kwijt.

Zorg dat de hulp aan jongeren na hun 18e doorloopt als dat nodig is, in één vloeiende lijn van

school tot bedrijf.

Stel een onafhankelijke ombudsman aan.

Gemeenten hoeven niet alles zelf te organiseren. Betrek partners en werkgevers hierbij.

Ondersteun kleine bedrijven die ook beschermde werkplekken kunnen bieden, bijvoorbeeld

met een jobcoach. Zij hebben daar zelf meestal geen middelen voor.

Organiseer de mogelijkheid van mediation of bemiddeling bij een conflict. Vrijwel niemand wil

een bezwaar of klacht indienen. Men wil gehoord worden.

54

Over individuele maatwerkvoorzieningen

Een zachte landing en overgangsrecht zijn van belang maar dat betekent niet dat

hervormingen uitgesteld moeten worden. De meeste deelnemers zijn voor het direct en

voorzichtig uitproberen van nieuwe vormen.

Goede hulpverlening staat of valt met een klik en vertrouwen tussen cliënt en hulpverlener.

Voorkom wachtlijsten.

Het is belangrijk om zelf invloed te hebben op de inhoud van de ondersteuning, in welke vorm

dan ook en dat je invloed hebt op van wie je die ondersteuning krijgt. Zo is de hulp het meest

passend en hierdoor ook het meest efficiënt.

Zorg in de fase van vraagverheldering voor invloed door bijvoorbeeld de mogelijkheid voor

een onafhankelijke indicatie of een second opinion.

Zorg dat er gekozen kan worden tussen de drie vormen van financiering; zorg in natura, PVF

en PGB. Inwoners zijn enthousiast over de nieuwe vorm PVF omdat het de voordelen van de

andere twee vormen combineert. Het kan niet in alle situaties het PGB vervangen.

Men is positief over de ontwikkeling van het Digitaal leefplein; zelf je ondersteuning kunnen

volgen en bewaken via één systeem. Let wel op aandachtspunten als privacy en let op

cliënten die niet met het systeem kunnen werken. Voor hen moet hulp, instructie of een

alternatief beschikbaar zijn.

Geef professionals meer ruimte en tijd en minder regels om de juiste en nodige hulp te

kunnen bieden.

Geef cliënten keus bij welke instelling ze de hulp willen betrekken.

Laat de gemeente strakke kwaliteitseisen stellen aan aanbieders en laat gebruikers inbreng

hebben over de beoordeling van de kwaliteit.

Geef mensen niet allerlei labels en etiketten. Het zijn gewoon mensen met afstand tot de

arbeidsmarkt waar maatwerk voor nodig is.

Bereikbaarheid is van groot belang. Werk en/of dagbesteding moet daar zijn waar het goed te

bereiken is met openbaar vervoer. Let op de reistijd bij het organiseren van vervoer.

Over mantelzorg

Mantelzorg moet geen verplichting zijn. De hulpvrager moet ook kunnen weigeren.

Bij de toegang moet er aandacht zijn voor de mantelzorger naast de hulpvrager.

Zorg voor een uitweg; mantelzorgers willen wel als er maar een uitweg is, bijvoorbeeld

respijtzorg, versterking sociaal netwerk, waardering door en samenwerking met professionals.

Bestaande voorzieningen en ondersteuning blijken niet goed bekend bij mantelzorgers.

Het landelijk mantelzorgcompliment laten voortbestaan. Wel vanuit de gemeente persoonlijk

aanreiken en overhandigen. Of geef het geld aan algemene voorzieningen voor mantelzorgers

in plaats van aan individuen.

55

BIJLAGE 2

AFKORTINGENLIJST

AMHK Algemeen Meldpunt Huiselijk geweld en Kindermishandeling

AVI Aandacht Voor Iedereen

AWBZ Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten

BNBM Beraad Naarden-Bussum-Muiden (Wmo-raad)

CBS Centraal Bureau voor de Statistiek

CJG Centrum voor Jeugd en Gezin

CR Cliëntenraad sociale zaken

GGD De Gemeentelijke Gezondheidsdienst

GGZ Geestelijke Gezondheidszorg (mensen met een psychiatrische achtergrond)

JGZ Jeugd gezondheidszorg

HAVO Hoger Algemeen Voortgezet Onderwijs

KING Kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten

MAVO Middelbaar Algemeen Voortgezet Onderwijs

NAH Niet Aangeboren Hersenletsel

NJI Nederlands Jeugdinstituut

PDGA Plan – Do – Check - Act

PGB Persoonsgebonden Budget

PVF Persoonsvolgend financieren

RBL Regionaal Bureau Leerlingzaken

SVB Samenwerkingsverbanden

VG Verstandelijk Gehandicapten (mensen met een verstandelijke beperking)

VMBO Voorbereidend Middelbaar Beroeps Onderwijs

VWO Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs

Wajong Wet werk en arbeidsondersteuning jonggehandicapten

Wet BUIG Wet bundeling van uitkeringen inkomensvoorziening aan gemeenten

Wmo Wet maatschappelijke ondersteuning

Wsw Wet sociale werkvoorziening

Wwb Wet werk en bijstand

ZZP Zelfstandige zonder personeel

56

BIJLAGE 3

BRONVERMELDING

Dit beleidsplan en de subnota’s zijn mede gebaseerd op rapporten en wetenschappelijke studies

waaruit trends en aandachtspunten zijn te destilleren die belangrijk zijn voor ons beleid.

In hoofdstuk 2.1 wordt een globale beschrijving gegeven van deze trends en feiten. Deze Bijlage bevat

een selectie van goed toegankelijke bronnen voor wie zich wil verdiepen in de achterliggende

informatie. Niet opgenomen in dit overzicht zijn afgeschermde bronnen (bijvoorbeeld de minimascan

van Stimulanz). Met veel organisaties die algemene rapportages opstellen heeft ook afstemming

plaatsgevonden over de beleidsinvulling specifiek in onze regio of gemeenten. Zoals met de

Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG), MEE Utrecht Gooi en Vecht, en Per Saldo.

Bij alle bronnen is een hyperlink gegeven waarmee de lezer met één muisklik naar de betreffende

informatie wordt verwezen. Voor wie een papieren versie van dit beleidsplan leest; de digitale versie is

terug te vinden op de website van de gemeenten Naarden, Muiden en Bussum. Ook kunt u met de

gegeven informatie zelf de rapporten op het internet ‘googlen’.

Naam organisatie of

website

Hyperlink Omschrijving

Samenkracht! (interactieve

beleids-ontwikkeling Gooi

en Vechtstreek in het

Sociaal domein)

Informatie over de regionale

Samenkracht-bijeenkomsten

Informatie over Samenkracht!;

activiteiten in het kader van

interactieve beleidsontwikkeling in

het Sociaal domein van de

regiogemeenten Gooi en

Vechtstreek. Met verslagen van alle

bijeenkomsten.

Stapelingsmonitor Naarden Muiden Bussum Informatie met betrekking tot het

gebruik van sociale regelingen door

inwoners per gemeente

Waar staat je gemeente www.waarstaatjegemeente.nl Analyses van CBS-cijfers per

gemeente op verschillende thema’s

zoals zorg en welzijn, duurzaamheid,

woon- en leefklimaat, arbeids-

participatie en werkgelegenheid

MEE Utrecht Gooi en Vecht

(Cliëntondersteuning van

mensen met een

beperking)

MEE trend en

signaleringsrapportage

Rapport van MEE met betrekking tot

regio-overstijgende knelpunten en

belemmeringen die mensen ervaren

op basis van hun ervaring in de

praktijk met cliëntondersteuning.

57

Nationaal kompas

volksgezondheid

www.nationaalkompas.nl Website van het ministerie van

Volksgezondheid, Welzijn en Sport

(VWS). Biedt onafhankelijke en

wetenschappelijk onderbouwde

informatie over volksgezondheid. Zoals

informatie over demografische

ontwikkeling bevolking, over ontwikkeling

gebruik en budget zorg, over leefstijl en

arbeidsparticipatie.

VNG transitiebureau VNG dossier decentralisaties Achtergrondinformatie en good practices

op het gebied van de transities van de

VNG.

Regio Gooi en

Vechtstreek onderzoeken

GGD

Emovo (jongeren)

Emovo (ouderen en

volwassenen)

Peilingen met analyse van de

gezondheid en leefstijl jongeren en

volwassenen in de regio Gooi en

Vechtstreek.

Centrum Indicatiestelling

Zorg (CIZ)

Trendrapportage 2013 Trendrapportage ontwikkeling

cliëntpopulatie Algemene Wet Bijzondere

Ziektekosten (AWBZ).

Izovator

(kennis en innovatie-

platform regio Gooi en

Vechtstreek)

Marktverkenning

gezondheidstoerisme

Onderzoek naar de mogelijkheden en

kansen voor toerisme voor inwoners met

beperkingen.

Per Saldo

(belangenvereniging

personen met een PGB)

Dossier PGB Adviezen Per Saldo mbt de invulling van

het persoonsgebonden budget

Programma Sociaal werk

in de wijk (SWW)

(Samenwerking o.a.

Hogeschool in Holland,

Movisie en MO-raad)

www.sociaalwerkindewijk.nl

Werken in sociale wijkteams

2013

Sociaal werk en GGZ 2013

Analyse van ervaringen en knelpunten

pilots sociale wijkteams.

Divosa

(Nederlandse vereniging

gemeentelijke managers

op het terrein van

werken, participatie en

inkomen)

Divosa-monitor 2014; de

grote verbouwing

Benchmark implementatie

Participatiewet.

De kinderombudsman Vechtende ouders, het kind

in de knel, 2014

Adviesrapport over het verbeteren van de

positie van kinderen in vechtscheidingen.

De kinderombudsman Samenvatting rapport

preventie van

kindermishandeling

Kind veilig preventiepakket

Aanbevelingen met betrekking tot

maatregelen om kindermishandeling

tegen te gaan, gekoppeld aan suggesties

voor maatregelen die gemeenten kunnen

doen .

58

King gemeenten

(kwaliteitsinstituut

Nederlandse gemeenten)

Eindadvies Verkenning

informatievoorziening sociaal

domein 2013

Verkenning naar de rol van ICT in

de opgave van de transities op het

Sociaal domein.

Centraal planbureau

(CPB)

Vervolgrapportage

decentralisaties in het sociaal

domein

Inventarisatie kansen en risico’s

van de decentralisaties en

instrumenten om deze risico’s tegen

te gaan.

Movisie

(Landelijk kennisbureau en

adviesbureau voor

vraagstukken met

betrekking tot zorg, welzijn

en participatie)

www.movisie.nl/kennisdossiers

Dossier Zorg dichtbij burgers

Dossiers op onderwerpen als

bemoeizorg, zelfhulp, huiselijk

geweld. Advies met betrekking tot

hoe zorg dichtbij burgers te

organiseren.

LCGW

(Landelijk Contact

Gemeentelijk

Welzijnsbeleid)

Nederland heeft lang boven haar

stand geleefd

Historische schets over

ontwikkeling van de

verzorgingsstaat naar de

participatiesamenleving.

Sociale vraagstukken

(website van verschillende

wetenschappelijke

organisaties en Trouw,

waar wetenschappers

debatteren en publiceren)

www.socialevraagstukken.nl

Waarom zouden wijkteams beter

en goedkoper zijn?

Armoedebeleid; race to the

bottom

Maatschappelijk debat over diverse

onderwerpen, bijvoorbeeld.

Maatschappelijk debat over de

effectiviteit van sociale wijkteams.

Maatschappelijk debat over

armoedebeleid; solidariteit versus

individuele verantwoordelijkheid.

Kenniscentrum Wmo en

wonen Noord-Holland

http://www.wmowonen-nh.nl/

Platform Noord-Hollandse

gemeenten voor uitwisseling van

kennis en ervaringen op thema’s als

wonen en zorg, sociale wijkteams,

kleine kernen en lokale kracht.

AbvaKabo/FNV Top50 gemeenten en thuiszorg Rapport vakbonden naar uitvoering

thuiszorg door 50 gemeenten

RBL (regionaal bureau

leerplicht)

rbl jaarverslagen Jaarverslagen leerplicht en

schoolverlaten

Arbeidsmarktregio Gooi en

Vechtstreek

Basisset regionale

arbeidsmarktinformatie

Regionale arbeidsmarktinformatie