HỆ THẦN KINH VÀ CÁC BỆNH LÝ THƯỜNG GẶP

BS Võ Thành Liêm

Mục tiêu bài giảng

Mô tả cấu trúc giải phẫu của hệ thần kinh chung (tất cả thành phần)

Mô tả chức năng của hệ thần kinh trung ươngNão

Gian não

Trung não

Cấu trúc bài giảng

1. Tổng quan

2. Hệ thần kinh trung ương

3. Hệ thần kinh ngoại biên

4. Hệ thần kinh tự chủ

5. Bệnh lý thường gặp

Tổng quan

Chức năng:Điều khiển suy nghĩ, hành động cảm xúc của cơ thể

Phối hợp, tương tác giữa các cơ quan trong cơ thể

Cấu trúc của hệ thần kinh: 3 thành phầnHệ thần kinh trung ương

Não

Tủy sống

Hệ thần kinh ngoại biên: Dây thần kinh

Hạch thần kinh

Hệ thần kinh tự chủ

Tổng quan

Video về neurone

Nervous/neurone

Hệ thần kinh trung ương

Não

Hệ thần kinh trung ương

NãoBao gồm 3 phân khu não

Bán cầu đại não: 4 thùy Thùy trán

Thùy đỉnh

Thùy thái dương

Thùy chẩm

Gian não

Trung não

Chứa TB thần kinh, mô đệm, mạch máu, dây thần kinh

Chứa hơn 10 tỷ tế bào

Nhận 20% cung lượng tim, dùng 25% oxy cơ thể

Hệ thần kinh trung ương

NãoChi phối các hoạt động thần kinh cao cấp

Suy nghĩ, tính toán, giao tiếp

Điều khiển, phối hợp hành động, tư thế

Điều phối giác quan cơ thể

Hệ thần kinh trung ương

Gian nãoNơi chuyển tiếp neuron

Tất cả cảm giác

Tất cả hành động

Điều khiển tư thế cơ thể

Nơi quyết định tình trạng tri giác thức tỉnh, tập trung, chú ý

Thân nhiệt, cân bằng nội môi, nước ion

Chức năng nội tiết

Hệ thần kinh trung ương

Trung nãoGồm:

Cầu não

Hành não

Các nhân thần kinhSinh tồn: tim, nhịp thở

Điều khiển 12 dây TK sọ

Hệ thần kinh trung ương

Tiểu nãoĐiều hòa, phối hợp hành

động

Giữ tư thế cơ thể

Hệ thần kinh trung ương

Tủy sốngĐặc điểm

Thuộc thần kinh trung ương

Có thể dẫn truyền thần kinh từ não ra ngoại biên

Có thể tạo cung phản xạ trực tiếp, tự phản ứng, không cần não tham gia

Hệ thần kinh trung ương

Tủy sốngCấu trúc: theo khoanh

tủyChất trắng = dây thần

kinh = bao ngoài

Chất xám = tế bào neuron = nhân trong

Chức năng:Thần kinh cảm giác:

nhánh sau

Thần kinh vận động: nhánh trước

Hệ thần kinh ngoại biên

Bao gồm các dây thần kinh

Dẫn truyền tính hiệu thần kinh Cảm giác (từ ngoại vi vào TK trung ương)

Hành động (từ TK trung ương ra ngoại vi)

Các dây TK sọI: khứu giác

II: thị giác

III, IV, VI: vận nhãn

V: cảm giác mặt

VII: vận động mặt

VIII: tiền đình, ốc tai, thính giác

IX: thiệt hầu

X: lang thang (hoành, tim)

XI: thần kinh phụ

XII: thần kinh hạ thiệt

Hệ thần kinh ngoại biên

Chia theo đốt sống

Hệ thần kinh tự chủ

Điều khiển các tạng của cơ thểHoạt động chức năng: tiết dịch nội –ngoại tiết

Co thắc cơ: nhu động ruột…

Cảm giác tạng

Hệ giao cảm – phó giao cảm

Một số bệnh lý thường gặp

Nhồi máu nãoNão có nhu cầu cao về oxy, cần nhiều máu cung cấp

2 nhánh động mạch chính: động mạch cảnh, động mạch thân nền

Huyết khối gây tắc nhánh động mạch não, tế bào neuron thiếu oxy hoại tử, tạo ổ nhồi máu.

Gây triệu chứng lâm sàng tương ứng vùng não điều phốiYếu, liệt cơ

Rối loạn cảm giác

Rối loạn thăng bằng, ngôn ngữ, trí nhớ….

Bệnh tiên lượng nặng

Điều trị cấp cứu

Một số bệnh lý thường gặp

Xuất huyết nãoDo túi phình động mạch não hoặc cao huyết áp

Xuất huyết ra ngoài lòng mạch, không cung cấp oxy cho tế bào neuron, tăng áp lực nội sọ

Gây triệu chứng lâm sàng tương ứng vùng não điều phốiLiệt cơ

Rối loạn cảm giác

Rối loạn thăng bằng, ngôn ngữ, trí nhớ….

Bệnh tiên lượng nặng

Điều trị cấp cứu