8/19/2019 Ariadni c1 u5

1/32

  1

EΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ 

Προγράμματα Συμπληρωματικής Εκπαίδευσης 

 Με τη  χρήση καινοτόμων  μεθόδων εξ  αποστάσεως εκπαίδευσης 

ΑΡΙΑΔΝΗ:ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ 

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ 

ΓΙΑ ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ «ΕΘΙΣΜΟΥ» ΤΩΝ ΕΦΗΒΩΝ 

ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥΣ 

ΠΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΥΝ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΕΦΗΒΟΙ 

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΕΞΕΛΕΓΚΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ 

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΣ ΤΖΟΓΟΣ ΚΑΙ ΣΩΜΑΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ 

ΣΥΝΔΕΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ 

8/19/2019 Ariadni c1 u5

2/32

  2

 © Copyright 2011, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, για το πρόγραμμα ΑΡΙΑΔΝΗ. 

8/19/2019 Ariadni c1 u5

3/32

  3

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α  

 ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ  ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ......................................................................................4  ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΑ  ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ .......................................................................................4  

 ΈΝΝΟΙΕΣ ΚΛΕΙΔΙΑ ....................................................................................................................4 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ....................................................................................................4  

ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ 1. ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΣ ΤΖΟΓΟΣ ...........................................................................5  ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ 2.  ΣΩΜΑΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ   ΣΥΝΔΕΟΝΤΑΙ  ΜΕ ΤΗ  ΧΡΗΣΗ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ .........................................................................................18  

 ΣΥΝΟΨΗ .................................................................................................................................29  

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ......................................................................................................................30  

8/19/2019 Ariadni c1 u5

4/32

  4

Σκοπός της Διδακτικής Ενότητας 

Σκοπός  της  διδακτικής  ενότητας  είναι  να  παρουσιαστεί  ό,τι  αφορά  τον  ηλεκτρονικό 

τζόγο  και  να  αναλυθούν  τα  σωματικά  προβλήματα  που  συνδέονται  με  τη   χρήση 

ηλεκτρονικών υπολογιστών.

Προσδοκώμενα αποτελέσματα 

 Όταν ολοκληρωθεί η παρουσίαση της ενότητας οι εκπαιδευόμενοι θα είναι σε θέση:

•  να γνωρίζουν για τον ηλεκτρονικό τζόγο και τους παράγοντες εξάπλωσής του,

•  να βρίσκονται σε θέση να καταδεικνύουν τα διαγνωστικά εργαλεία, και 

•  να  παρουσιάσουν  τα  σωματικά  προβλήματα  που  συνδέονται  με  τη   χρήση 

ηλεκτρονικών υπολογιστών.

 Έννοιες Κλειδιά 

•  Ηλεκτρονικός τζόγος 

•  Ηλεκτρονικό  χρήμα (e-cash)

•  «Παθολογικός» τζόγος 

•  Διαγνωστικά εργαλεία 

• 

Σωματικά προβλήματα 

Εισαγωγικές Παρατηρήσεις 

Σε αυτήν τη διδακτική ενότητα γίνεται η αναλυτική παρουσίαση του ηλεκτρονικού τζόγου 

και  αναλύονται  τα  σωματικά  προβλήματα  που  συνδέονται  με  τη  χρήση  ηλεκτρονικών 

υπολογιστών. Η  ενότητα   χωρίζεται  σε  δύο  υποενότητες. Η  πρώτη  υποενότητα 

παρουσιάζει  τον ηλεκτρονικό  τζόγο και ό,τι σχετίζεται γύρω από αυτόν. Για να γίνουμε 

πιο σαφείς, αναφέρονται οι  ιστοχώροι, η ελκυστικότητα του ηλεκτρονικού τζόγου και οι 

παράγοντες  εξάπλωσης  του. Καθώς  και  ο  παθολογικός  τζόγος, οι  παράγοντες 

κινδύνου, τα διαγνωστικά εργαλεία και τα προβλήματα ψυχικής υγείας που σχετίζονται με 

τον τζόγο.

Η δεύτερη υποενότητα περιγράφει αναλυτικά τα σωματικά προβλήματα που συνδέονται 

με τη  χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών.

Η  ενότητα  βασίζεται  σε  υλικό  που  συνέγραψε  η  κα. Δάρα  Μαρία, Ψυχολόγος-

Παιδοψυχολόγος, Επιστημονικός  Συνεργάτης  Μ.Ε.Υ. και  η  κα  Σάκου  Ειρήνη  Ικμπάλε,

Παιδίατρος, Μονάδα  Εφηβικής  Υγείας  (ΜΕΥ), Β΄  Παιδιατρική  Κλινική  Πανεπιστημίου 

Αθηνών, Νοσοκομείο Παίδων “Π & Α. Κυριακού”

8/19/2019 Ariadni c1 u5

5/32

  5

ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ 1. ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΣ ΤΖΟΓΟΣ 

Η παρούσα υποενότητα έχει ως στόχο να παρουσιάσει το φαινόμενο του διαδικτυακού 

τζόγου  καθώς  και  τη   χρήση  του  από  τους  εφήβους. Θα  εξετασθεί  η  σχέση  του 

ηλεκτρονικού  τζόγου  με  την  ψυχοκοινωνική  ανάπτυξη  των  εφήβων, καθώς  και  οι 

κίνδυνοι που προκύπτουν από την ενασχόληση με αυτόν.

1.1 Εισαγωγή 

Αποτελεί γεγονός ότι οι εξελίξεις στο  χώρο της τεχνολογίας έχουν επηρεάσει την κοινωνία 

και τον άνθρωπο με ποικίλους τρόπους.  Όσον αφορά τον τζόγο, η ραγδαία ανάπτυξη 

του διαδικτύου και των τηλεπικοινωνιών έχουν προκαλέσει μια αλματώδη ανάπτυξη και αύξηση  στον  αριθμό  των  ιστοχώρων  που  περιλαμβάνουν  τυχερά  παιχνίδια  και  στον 

αριθμό  των  ανθρώπων  που  τζογάρουν. Τα  σημερινά  παιδιά  μεγαλώνουν  σε  μια 

κοινωνία  όπου  υπάρχει  μια  μεγάλη  ποικιλία  τυχερών  παιχνιδιών  ενώ  οι   χώροι  όπου 

μπορεί κάποιος να τζογάρει δεν είναι μόνο εύκολα προσβάσιμοι αλλά προωθούνται και 

διαφημίζονται ευρέως.

Ο τζόγος αποτελεί ένα κοινωνικό φαινόμενο, καθώς ένας σημαντικός αριθμός ατόμων 

καταφεύγει στα τυχερά παιχνίδια, με υπαρκτό τον κίνδυνο εξάρτησης. Στις μέρες μας ο 

τζόγος  έχει  ξεπεράσει  τους  περιορισμούς  του   χώρου  και  του   χρόνου. Από  τους 

φυσικούς  χώρους διασκέδασης και αναψυχής, όπως  τα καζίνο, έχει μεταφερθεί στους 

ιδιωτικούς  χώρους του κάθε ατόμου μέσω του διαδικτύου. Η νέα αυτή μορφή του τζόγου 

θέτει το ερώτημα εάν και κατά πόσο οι τεχνολογικές εξελίξεις θα εντείνουν το πρόβλημα 

του παθολογικού τζόγου σε παγκόσμιο επίπεδο.

Επίσης, η νομιμοποίηση πολλαπλών  χώρων όπου διαδραματίζονται τα τυχερά παιχνίδια 

σε διεθνές επίπεδο έχει αυξήσει την προσβασιμότητα σε αυτά. Παρόλο που οι αρνητικές 

συνέπειες  της  υπερβολικής  ενασχόλησης  με  τον  τζόγο  σε  προσωπικό  και  κοινωνικό 

επίπεδο  είναι  αναγνωρισμένες, η  ενασχόληση  με  τα  τυχερά  παιχνίδια  παραμένει  μια 

κοινωνικά  αποδεκτή  δραστηριότητα  η  οποία  βρίσκεται  σε  άνθιση  λόγω, κυρίως, της 

εμφάνισης  και  της  συνεχώς  αυξανόμενης  δυναμικής  του  διαδικτύου. Πρόσφατη 

επιστημονική  έρευνα  υποστηρίζει  ότι  ο  τζόγος  αποτελεί  μια  κοινή  ψυχαγωγική 

δραστηριότητα  για  πολλούς  εφήβους, αν  και  στις  περισσότερες   χώρες  θεωρείται 

παράνομος για άτομα κάτω των 18-21 ετών (Turchi & Derevensky, 2006).

Καθώς  οι  έφηβοι  έχουν  τάση  προς  ριψοκίνδυνες  συμπεριφορές, δεν  θεωρούν  τους εαυτούς  τους  ευάλωτους  και  αδυνατούν  να  αναγνωρίσουν  ότι  τα  τυχερά  παιχνίδια 

8/19/2019 Ariadni c1 u5

6/32

  6

μπορούν να οδηγήσουν σε σοβαρά προβλήματα, θεωρείται ότι αποτελούν μια ομάδα 

υψηλού  κινδύνου  όσον  αφορά  την  ανάπτυξη  προβλημάτων  που  σχετίζονται  με  τον 

τζόγο ή και τον παθολογικό τζόγο (Derevensky, Gupta &Winters, 2003).

1.2 Ιστοχώροι για Ηλεκτρονικό Τζόγο 

Ο πρώτος ιστότοπος που περιείχε τυχερά παιχνίδια έκανε την εμφάνισή του το 1995 ενώ 

μέχρι  το  2007 ο  αριθμός  των  συγκεκριμένων  ιστότοπων  ξεπερνούσε  τους  2000. Στον 

Παγκόσμιο  Ιστό  υπάρχουν  τέσσερις  τρόποι  που  κάποιος  μπορεί  να  τζογάρει  μέσω 

ιστοχώρων που περιλαμβάνουν τυχερά παιχνίδια:

  διαδικτυακές λοταρίες,

  αγώνες  και  αθλήματα  όπου  οι  άνθρωποι  μπορούν  να  στοιχηματίσουν  στο 

αποτέλεσμα,

  διαδικτυακά  καζίνο  που  περιλαμβάνουν  παιχνίδια  παρόμοια  με  τα  παραδοσιακά 

καζίνο, όπως ρουλέτα, μπλακτζάκ , πόκερ κ .α.,

  ιστότοποι που σχετίζονται με το εμπόριο, πωλήσεις ή/ και συναλλαγές (Kristiansen

& Fraderiksen, 2007).

Στις νέες μορφές τυχερών παιχνιδιών που έκαναν την εμφάνισή τους με τη βοήθεια των 

πρόσφατων  τεχνολογικών  εξελίξεων  θα  μπορούσαν  να  συμπεριληφθούν  και  τα 

διαδραστικά παιχνίδια που προσφέρει η τηλεόραση και τα στοιχήματα μέσω τηλεφώνου.

 Όσον αφορά τον εφηβικό πληθυσμό, πολλές έρευνες έχουν επικεντρώσει το ενδιαφέρον 

τους στους τρόπους και τους ιστοχώρους που οι έφηβοι συνηθίζουν να τζογάρουν. Στις 

μέρες μας από τους πιο διαδεδομένους  χώρους τυχερών παιχνιδιών για τους εφήβους 

αποτελεί  το  πόκερ  Texas Hold’em, τα  ζάρια  και  τα  επιτραπέζια  παιχνίδια. Επιπλέον, οι 

έφηβοι  αγοράζουν  λαχεία  και  στοιχηματίζουν  με  τους  συνομηλίκους  σε  αθλητικά 

παιχνίδια (π. χ. ποδόσφαιρο, μπάσκετ).

Ξεχωριστό  κεφάλαιο  αποτελούν  τα  κοινωνικά  δίκτυα  που  είναι  ιδιαίτερα  διαδεδομένα 

στον εφηβικό πληθυσμό με πρωταγωνιστή για την Ελλάδα το Facebook, ο οποίος είναι 

ένας  ιδιαίτερα δημοφιλής  χώρος για πρόσβαση σε  τυχερά παιχνίδια. Σύμφωνα με  την 

έρευνα  που  πραγματοποίησε  η  EU KIDS Online (2010) το  Facebook στη   χώρα  μας 

αποτελεί την πρώτη επιλογή για το 51% των παιδιών ηλικίας 9-16 ετών και για το 93% των 

 χρηστών  κοινωνικών  δικτύων. Σύμφωνα  με  τον  Dawns (2008), οι  κίνδυνοι  που 

προκύπτουν από  τη  χρήση  των  κοινωνικών δικτύων δεν  έχουν  εξεταστεί διεξοδικά  ενώ 

είναι πολλοί οι  έφηβοι που αποκτούν πρόσβαση στον ηλεκτρονικό τζόγο μέσω αυτών 

των ιστοχώρων. Η δυνατότητα του να παίξει κάποιος τυχερά παιχνίδια σε ένα  χώρο που 

δε σχετίζεται με τον τζόγο, όπως το Facebook, μπορεί να αλλάξει την κοινωνική στάση 

8/19/2019 Ariadni c1 u5

7/32

  7

και  τις  κοινωνικές αντιλήψεις απέναντι στο ρόλο που διαδραματίζει ο  τζόγος ανάμεσα 

στους νέους.

Στο  Facebook υπάρχουν  πάνω  από  100 εφαρμογές  για  πόκερ  και  πάνω  από  100

ομάδες  για  αυτό. Κάποιες  από  αυτές  τις  εφαρμογές  δίνουν  αληθινά  βραβεία  στους 

νικητές, κάποιες έχουν επιλογές για παιχνίδι με  χρήματα ενώ όλες είναι προσβάσιμες για 

παιδιά κάτω των 18 ετών. Η μεγαλύτερη από αυτές τις ομάδες βρέθηκε να έχει  χιλιάδες 

μέλη ενώ το 15% των μελών δήλωσε ότι είναι κάτω των 18 ετών (Dawns, 2008). Επιπλέον,

οι συγκεκριμένες εφαρμογές συνήθως περιέχουν διαφημίσεις και υπερσυνδέσμους που 

οδηγούν σε πραγματικούς ιστοχώρους που προσφέρουν τυχερά παιχνίδια.

1.3 Ελκυστικότητα  του  ηλεκτρονικού  τζόγου  και  παράγοντες  εξάπλωσής 

του 

Ο ηλεκτρονικός τζόγος έχει κάποια ιδιαίτερα  χαρακτηριστικά που τον κάνουν να διαφέρει 

από  τα  παραδοσιακά  τυχερά  παιχνίδια  και  που  εν  μέρει  μπορούν  να  εξηγήσουν  την 

ελκυστική δύναμη που ασκούν στον εφηβικό πληθυσμό.

Αρχικά, ο ηλεκτρονικός τζόγος δεν έχει γεωγραφικά όρια. Μπορεί ο καθένας να παίξει σε 

όποια  χώρα και αν βρίσκεται ανεξάρτητα από το πού εδρεύει το δίκτυο που φιλοξενεί τον 

συγκεκριμένο  ιστότοπο. Επιπλέον, ο  ηλεκτρονικός  τζόγος  έχει  παγκοσμιότητα, εύκολη 

προσβασιμότητα  και  διαθεσιμότητα  ολόκληρο  το  εικοσιτετράωρο. Θεωρητικά  θα 

μπορούσε  κανείς  να  τζογάρει  24 ώρες  το  24ωρο  365 μέρες  το   χρόνο. Αυτό  σε 

συνδυασμό με  το γεγονός ότι ο ηλεκτρονικός  τζόγος μπορεί να  χαρακτηριστεί ως μια 

μοναχική δραστηριότητα καθώς τα άτομα μπορούν να παίζουν μόνα από το δωμάτιο 

του  σπιτιού  τους, το  καθιστά  και  αρκετά  επικίνδυνο  αναφορικά  με  την  υπερβολική-

παθολογική  ενασχόληση  (APΑ, 2001). Το  κόστος  για  την  παροχή  υπηρεσιών  είναι 

σχετικά  χαμηλό, γεγονός που καθιστά εύκολη την πρόσβαση για πολλούς εφήβους.

1.3.1 Θέλγητρα και δημοφιλή  χαρακτηριστικά του ηλεκτρονικού τζόγου 

Σύμφωνα με τον Griffiths (1999), η ανωνυμία που προσφέρει το διαδίκτυο στους παίκτες 

τυχερών παιχνιδιών, η εύκολη και άμεση πρόσβαση σε αυτά και η άνεση όπως επίσης 

και  τα  δομικά  χαρακτηριστικά  του  εκάστοτε  λογισμικού  προωθούν  το  φαινόμενο  του 

διαδικτυακού  τζόγου. Τα  δομικά   χαρακτηριστικά  μπορεί  να  περιλαμβάνουν: το 

8/19/2019 Ariadni c1 u5

8/32

  8

βελτιωμένο  λογισμικό  σύστημα, αυξημένη  ρεαλιστικότητα, προηγμένα  συστήματα 

εξυπηρέτησης πελατών και ενσωματωμένο σύστημα ηλεκτρονικού  χρήματος (e-cash)1.

Επιπλέον, υπάρχουν  πολλά  θέλγητρα  για  τους  εφήβους  προκειμένου  να  τζογάρουν 

μέσω  του  διαδικτύου. Αυτά  περιλαμβάνουν  τα  πολύχρωμα  γραφικά, τον  ήχο, την 

ταχύτητα που είναι παρόμοια με αυτή των βιντεοπαιχνιδιών  που είναι ιδιαίτερα δημοφιλή 

στους  εφήβους, τις  γνώσεις  τους  στις  απαιτήσεις  της  χρήσης  του  διαδικτύου  και  την 

εύκολη  προσβασιμότητα  αποτελώντας  έτσι  μια  ιδανική  οδό  για  τους  εφήβους 

προκειμένου να ανακουφίσουν την πλήξη τους και παρέχουν μια άκρως ενδιαφέρουσα 

μορφή διασκέδασης.

Επιπρόσθετα, πολλοί  από αυτούς  τους  ιστοχώρους  παρέχουν  χρήματα μπόνους  εάν 

κάποιος παίξει ένα συγκεκριμένο παιχνίδι στο δικό τους  ιστότοπο, δελεάζει τα αγόρια με 

προκλητικά σεξουαλικές εικόνες και παρέχουν την ευκαιρία να κερδίσει κανείς  ταξίδια ή προϊόντα  (π. χ. ρούχα, αυτοκίνητα  κ .α.). Τις  περισσότερες  φορές  οι  συγκεκριμένοι 

ιστότοποι περιέχουν έξυπνα διαφημιστικά σλόγκαν όπως «όλοι θα μπορούσαν να είναι 

νικητές, ο επόμενος θα είσαι εσύ», ή «μπορείς να γίνεις εκατομμυριούχος σε μια στιγμή»,

ασκώντας με αυτόν  τον  τρόπο  επιπρόσθετη γοητεία στους  εφήβους. Ακόμα, φαίνεται 

πως  οι  περισσότεροι  ιστότοποι  που  σχετίζονται  με  τον  ηλεκτρονικό  τζόγο  δεν 

πληροφορούν  τους  παίκτες  για  το  ηλικιακό  όριο  που  επιβάλλει  ο  νόμος  για  τη 

συμμετοχή  σε  τυχερά  παιχνίδια  ενώ  και  οι  ιστότοποι  που  παρέχουν  αυτή  την 

πληροφορία δεν ελέγχουν την ηλικία των παικτών τους (Derevensky & Gupta, 2007).

Σε έρευνα που έγινε προκειμένου να διαπιστωθούν οι λόγοι που ο ηλεκτρονικός τζόγος 

είναι αρκετά δημοφιλής στον εφηβικό πληθυσμό, οι έφηβοι σε ερώτηση για τους λόγους 

που τζογάρουν στο διαδίκτυο απάντησαν: για τον ανταγωνισμό (60%) (ειδικά οι έφηβοι 

που  έπαιζαν   χαρτιά), την  ευκολία  (40%), την  24ωρη  προσβασιμότητα  (33%), την 

προστασία της ιδιωτικής ζωής (33%), τη μεγάλη ταχύτητα του παιχνιδιού (33%), τις καλές 

αποδόσεις (33%), δίκαιες και αξιόπιστες πληρωμές (33%), τα  χρήματα μπόνους (27%), τα 

γραφικά  (20%), το σεξαπίλ (20%) και την ανωνυμία (20%) (Derevensky & Gupta, 2007).

Ανάμεσα  στα  πρωταρχικά  κίνητρα  των  εφήβων  για  την  ενασχόληση  με  τα  τυχερά 

παιχνίδια θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν και η κοινωνική ανταμοιβή που νιώθουν 

σε περίπτωση νίκης αλλά  και η  έντονη  επιθυμία  «να νικήσουν  το μηχάνημα» (Griffiths,

1999).

1

  Όσον αφορά το ηλεκτρονικό  χρήμα, έχει υποστηριχθεί ότι το ψυχολογικό του κόστος είναι πολύ λιγότερο από ότι έχουν τα πραγματικά  χρήματα. Το ηλεκτρονικό  χρήμα μπορεί να οδηγήσει σε αναστολή της κρίσης και της απόφασης (Griffiths & Parke, 2002), που προσωρινά διαταράσσει τον ηθικό κώδικα που σχετίζεται με τα  χρήματα και διεγείρει τη συνέχιση του τζογαρίσματος.

8/19/2019 Ariadni c1 u5

9/32

  9

 Όσον αφορά  τα δοκιμαστικά παιχνίδια  (demo plays) που παρέχουν κάποιοι  ιστότοποι 

με  σκοπό  να  δοκιμάσει  ο   χρήστης  το  συγκεκριμένο  παιχνίδι   χωρίς  να   χρειαστεί  να 

πληρώσει, η  επιστημονική  έρευνα  έχει  δείξει  ότι  περιέχουν  παραπλανητικά  ποσά 

πληρωμής που μπορεί να δημιουργήσουν διαστρεβλωμένες αντιλήψεις σχετικά με  τον 

τζόγο  και  την  πεποίθηση  ότι  ο  παίκτης  μπορεί  να  απολαύσει  μακροπρόθεσμο 

οικονομικό όφελος από αυτό (Griffiths, King, & Delfabbro, 2009). Επιπλέον, με τον τρόπο 

αυτό  τα παιδιά  εισάγονται στον  ενθουσιασμό που συνεπάγεται η  χρήση  των  τυχερών 

παιχνιδιών  χωρίς να βιώνουν τις συνέπειες της απώλειας  χρημάτων.

Τα  παραπάνω  χαρακτηριστικά  σε  συνδυασμό  με  τα  αναπτυξιακά  χαρακτηριστικά  της 

εφηβείας (π. χ. η τάση προς ριψοκίνδυνες συμπεριφορές και η αίσθηση παντοδυναμίας)

και  τον  ενθουσιασμό  και  τη  φυσιολογική  διέγερση  που  σχετίζονται  με  τον  τζόγο 

καθιστούν  τα  ηλεκτρονικά  τυχερά  παιχνίδια  ιδιαίτερα  ελκυστικά. Το  μόνο  εμπόδιο  που αντιμετωπίζουν  οι  έφηβοι  σχετικά  με  αυτά  είναι  η  αδυναμία  πληρωμής  καθώς  δεν 

διαθέτουν πιστωτικές  κάρτες. Παρόλα αυτά, υπάρχουν  εναλλακτικές μέθοδοι όπως  το 

PayPal και τα εμβάσματα ως άλλες μορφές πληρωμής.

1.3.2  Άλλοι  λόγοι 

 Ένας άλλος παράγοντας που σχετίζεται με το διαδικτυακό τζόγο και έχει συμβάλει στην 

εξάπλωσή  του  είναι οι αλλαγές που  έχουν συντελεστεί στους οικογενειακούς  τρόπους 

διασκέδασης. Η  αύξηση  και  η  ανάπτυξη  των  οικιακών  συσκευών  ψυχαγωγίας  έχει 

αλλάξει  ριζικά  τον  τρόπο  διασκέδασης  και  εκμετάλλευσης  του  ελεύθερου   χρόνου. Η 

ανάγκη να ψάξει κανείς  εξωτερικές ψυχαγωγικές δραστηριότητες  έχει μειωθεί  καθώς οι 

ψηφιακές  τηλεοράσεις  και  τα  home cinemas παρέχουν  ποικίλες  ευκαιρίες  για 

διαδραστική  διασκέδαση. Το  αποτέλεσμα  αυτού  του  φαινομένου  είναι  ότι  πολλές 

οικογένειες υιοθετούν αυτό το νέο μοτίβο ψυχαγωγίας, γνωστό ως «cocooning», όπου η 

οικογένεια ή τα μέλη της ξεχωριστά ξοδεύουν τον ελεύθερο  χρόνο τους ασχολούμενοι με 

τις  παραπάνω  συσκευές  που  προσφέρουν  ψυχαγωγία.  Ίσως  σε  ένα  όχι  και  τόσο 

μακρινό μέλλον, μέρος αυτής της διασκέδασης σε πολλές οικογένειες να αποτελεί και ο 

διαδικτυακός τζόγος (Griffiths & Parke, 2002).

Αξίζει  να  σημειωθεί  και  ο  επιχειρηματικός  παράγοντας  που  βοηθά  στη  ραγδαία 

εξάπλωση  του  διαδικτυακού  τζόγου. Δεν  είναι  λίγοι  αυτοί  που  ξεκινούν  τη  δική  τους 

επιχείρηση στήνοντας  ιστότοπους με ηλεκτρονικό τζόγο, καθώς το αρχικό κόστος μιας 

τέτοιας δουλειάς είναι πολύ  χαμηλότερο από ότι στο φυσικό κόσμο.

8/19/2019 Ariadni c1 u5

10/32

  10

1.4 Παθολογικός τζόγος 

Ο  «παθολογικός» τζόγος  μπορεί  να  περιγραφεί  ως  μια  διαρκής  ή  περιοδική  έλλειψη 

ελέγχου σχετικά με τον τζόγο και  χαρακτηρίζεται από παράλογη σκέψη και λανθασμένη 

αντίληψη, έντονη  ενασχόληση με  τυχερά παιχνίδια  και με  την απόκτηση  χρημάτων για παιχνίδι, συνέχιση  των  τυχερών  παιχνιδιών  παρά  τις  αρνητικές  συνέπειες  και  την 

ανικανότητα να σταματήσει κανείς να τζογάρει παρά το ότι έχει την επιθυμία να το κάνει 

(American Psychiatric Association, 1994). Συχνά  συνοδεύεται  από  ενοχές  ενώ 

παρουσιάζονται συχνά συμπτώματα απόσυρσης, δυσκολίες στις κοινωνικές σχέσεις και 

δυσκολίες στην εκπαίδευση/ εργασία (Derevensky & Gupta, 2005).

Ο  «παθολογικός» τζόγος  είναι  μια  διαταραχή  που   χαρακτηρίζεται  από 

δυσπροσαρμοστικές  συμπεριφορές  σχετιζόμενες  με  τον  τζόγο  και  που  οδηγούν  σε 

αρνητικές  προσωπικές, οικογενειακές  ή/ και  κοινωνικές  συνέπειες. Για  να  διαγνωστεί 

κάποιος με τη συγκεκριμένη διαταραχή πρέπει να έχει βιώσει πέντε ή περισσότερα από τα 

παρακάτω δέκα συμπτώματα (APA, 2001):

  Έντονη ανησυχία με σκέψεις σχετιζόμενες με τον τζόγο, σχέδια ή δραστηριότητες.

  Ανάγκη  να  τζογάρει  με  όλο  και  περισσότερα  ποσά  προκειμένου  να  βιώσει  τον 

επιθυμητό ενθουσιασμό.

  Ανησυχία  ή  ευερεθιστότητα  όταν  προσπαθεί  να  μειώσει  ή  να  σταματήσει  τον 

τζόγο.

  Τζογάρει προκειμένου να δραπετεύσει από  τα προβλήματα ή να ανακουφίσει μια 

ανεπιθύμητη  διάθεση/ ψυχική  κατάσταση  όπως  ανικανότητα, ενοχή, άγχος  ή 

κατάθλιψη.

  Μετά από απώλεια  χρημάτων λόγω του τζόγου, συνήθως επιστρέφει προκειμένου 

να προσπαθήσει να τα κερδίσει πίσω.

  Λέει ψέματα προκειμένου να καλύψει τις δραστηριότητες του τζόγου ή τις συνέπειες.

  Διαπράττει παράνομες πράξεις προκειμένου να βρει  χρήματα για τον τζόγο.

  Θέτει  σε  κίνδυνο  ή   χάνει  μια  σημαντική  σχέση, δουλειά, εκπαιδευτική  ή 

επαγγελματική ευκαιρία εξαιτίας του τζόγου.

  Βασίζεται σε  χρήματα από άλλους προκειμένου να ανακουφίσει μια απελπιστική – 

σχετιζόμενη με τον τζόγο- οικονομική κατάσταση.

  Έχει  κάνει  επαναλαμβανόμενες  ανεπιτυχείς  προσπάθειες  να  ελέγξει, μειώσει  ή 

σταματήσει τον τζόγο.

8/19/2019 Ariadni c1 u5

11/32

  11

1.5 Παράγοντες Κινδύνου 

Τα υψηλότερα ποσοστά  «παθολογικού» τζόγου συναντώνται σε  εφήβους, των οποίων 

κάποιος  γονέας  ή  στενός  συγγενής  αντιμετώπιζε  ή  αντιμετωπίζει  προβλήματα  με  τον 

τζόγο  και στα αγόρια, παρόλο που  και  τα  κορίτσια  και οι γυναίκες διατρέχουν  επίσης κίνδυνο (APA, 2001).

Κάποια  προειδοποιητικά  σημάδια  που  δείχνουν  ότι  ένας  έφηβος  αντιμετωπίζει 

προβλήματα με τον τζόγο περιλαμβάνουν: την κλοπή, την απομάκρυνση από οικογένεια 

ή/ και φίλους και την ξαφνική μείωση των αποδόσεων στο σχολείο (Bunch, 2001).

1.5.1  Συνηθέστεροι παράγοντες κινδύνου 

Παρακάτω δίνονται οι πιο κοινοί παράγοντες κινδύνου και τα προειδοποιητικά σημάδια 

της υπερβολικής ενασχόλησης με τον τζόγο (Turchi & Derevensky, 2006).

  Αγόρια  ηλικίας  16-25 ετών.  Έχουν  2 με  4 φορές  περισσότερες  πιθανότητες  να 

αναπτύξουν παθολογικό τζόγο από τα κορίτσια.

  Έναρξη ενασχόλησης με τα τυχερά παιχνίδια σε μικρή ηλικία (8 ετών).

  Έφηβοι που είχαν μια μεγάλη νίκη όταν ξεκινούσαν την ενασχόληση με τα τυχερά 

παιχνίδια.

  Έφηβοι που έχουν εύκολη πρόσβαση σε  χώρους τυχερών παιχνιδιών.

 

Αντικατάσταση των φίλων με άλλους συνομηλίκους που παίζουν τυχερά παιχνίδια.

  Έναρξη της ενασχόλησης με τον τζόγο μόνος ή μαζί με τους γονείς ή αδέρφια.

  Σημάδια κατάθλιψης πριν την έναρξη της ενασχόλησης με τυχερά παιχνίδια.

  Συναισθήματα ενθουσιασμού και πρόκλησης κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού.

  Χαμηλοί βαθμοί στο σχολείο.

  Άλλες εθιστικές συμπεριφορές (κάπνισμα, αλκοόλ, ναρκωτικά).

  Χαμηλό κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο.

 

 Ύπαρξη γονέων με προβλήματα τζόγου ή με άλλες εθιστικές συμπεριφορές.  Ιστορικό εγκληματικότητας ή κλοπής  χρημάτων προκειμένου να  χρηματοδοτηθεί η 

δραστηριότητα του τζόγου.

  Απουσίες από το σχολείο προκειμένου να παίξει τυχερά παιχνίδια.

  Προβλήματα στο σχολείο.

Συμπληρωματικά  με  τα  παραπάνω, οι  Gupta και  Derevensky (2000) περιγράφουν 

κάποιους  επιπλέον  παράγοντες  κινδύνου  αναφορικά  με  τον  παθολογικό  τζόγο  στην 

εφηβεία:

  Πιθανοί παθολογικοί τζογαδόροι παίρνουν περισσότερα ρίσκα.

8/19/2019 Ariadni c1 u5

12/32

  12

  Οι  έφηβοι  που  αντιμετωπίζουν  προβλήματα  με  τον  τζόγο  συνήθως  έχουν 

 χαμηλότερη αυτοεκτίμηση από τους συνομιλήκους τους.

  Έφηβοι ηλικίας  14-17 ετών με σοβαρά προβλήματα  τζόγου διατρέχουν αυξημένο 

κίνδυνο να εμφανίσουν αυτοκτονικό ιδεασμό.

 

Οι  έφηβοι με προβλήματα  τζόγου παρουσιάζουν συνήθως υψηλότερα ποσοστά 

εξωστρέφειας, ευερεθιστότητας  και  άγχους  και   χαμηλότερα  ποσοστά 

συμμόρφωσης και αυτοπειθαρχίας στις κλίμακες προσωπικότητας.

  Προβληματικές  συμπεριφορές  τζόγου  στην  εφηβεία  συνδέονται  με  φτωχές 

δυνατότητες αντιμετώπισης προβλημάτων.

1.5.2  Συμπεράσματα 

Συνοψίζοντας  τα  παραπάνω, προβληματικές  μορφές  τζόγου  στην  εφηβεία  συνήθως 

κρύβουν  ποικίλα  προϋπάρχοντα  προβλήματα, με  τον  τζόγο  συνήθως  να 

 χρησιμοποιείται  σαν  μια  ανεπιτυχής  λύση  σε  αυτά  τα  υποκείμενα  προβλήματα. Σε 

αντίθεση  με  την  κοινή  γνώμη  η  έρευνα  και  η  εμπειρική  εργασία  των  Gupta και 

Derevensky (2000) πρότεινε ότι τα  χρήματα δεν είναι ο κυρίαρχος λόγος για τον οποίο οι 

έφηβοι  συμμετέχουν  σε  τέτοιες  δραστηριότητες. Απεναντίας, φαίνεται  ότι  τα  χρήματα 

 χρησιμοποιούνται απλώς ως μέσο για να επιτρέψει στους εφήβους να συνεχίσουν την 

ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια. Μέσω των τυχερών παιχνιδιών, είτε αυτά είναι μέσω 

του  διαδικτύου  είτε  λαμβάνουν   χώρα  στο  φυσικό  κόσμο, δίνεται  στους  εφήβους  η 

δυνατότητα να δραπετεύσουν σε έναν άλλο κόσμο, συχνά με ψευδείς ταυτότητες, και να 

καταστείλουν ενδεχόμενα δυσάρεστα καθημερινά γεγονότα.  Όταν τζογάρουν, οι έφηβοι 

που  έχουν αναπτύξει παθολογικές συμπεριφορές  τζόγου, αναφέρουν ότι όλα  τους  τα 

προβλήματα εξαφανίζονται, η αδρεναλίνη τους ρέει, οι καρδιακοί παλμοί αυξάνονται και 

ο  ενθουσιασμός  εντείνεται, ενώ οι  ίδιες φυσιολογικές αντιδράσεις αναφέρονται  είτε σε 

περίπτωση νίκης είτε σε περίπτωση ήττας (Gupta & Derevensky, 2000).

Η  ίδια έρευνα προτείνει ότι για έναν έφηβο που αντιμετωπίζει προβλήματα με τον τζόγο,

μια  καλή μέρα  είναι όταν  τα  χρήματα διαρκούν όλη  την ημέρα  καθώς παίζει, ενώ μια 

κακή  μέρα  είναι  όταν  αυτά  διαρκούν  για  μικρό  χρονικό  διάστημα.  Όταν  τα  χρήματα 

τελειώνουν  και  το  παιχνίδι  σταματάει, όλα  τα  προϋπάρχοντα  προβλήματα  (π. χ.

οικογενειακά, ακαδημαϊκά, νομικά, προσωπικά) ξαναεμφανίζονται  ενώ  σε  αυτά 

προστίθενται και  τα προβλήματα που σχετίζονται με  τον  τζόγο. Ο αρχικός  ισχυρισμός 

των εφήβων με προβλήματα τζόγου είναι ότι τζογάρουν για την έξαψη και τη  χαρά ενώ 

το κέρδος  χρημάτων βρίσκεται στην τρίτη πιο συχνή απάντηση. Ο  ενθουσιασμός που 

προκαλεί ο τζόγος στους εφήβους μπορεί να συνοψιστεί στην παρακάτω δήλωση ενός 

8/19/2019 Ariadni c1 u5

13/32

  13

εφήβου που αντιμετώπιζε σχετικά προβλήματα: «δεν υπάρχει  τίποτα πιο συναρπαστικό 

στον κόσμο όπως ο τζόγος, ούτε τα ναρκωτικά, ούτε το αλκοόλ ούτε καν το σεξ».

Τέλος, αξίζει  να  σημειωθεί  ότι  οι  έφηβοι  αντιλαμβάνονται  τον  τζόγο  ως  μια  κοινωνικά 

αποδεκτή δραστηριότητα και ως έναν αποδεκτό και καλό τρόπο διασκέδασης. Παρόλο 

που  οι  αρνητικές  συνέπειες  του  παθολογικού  τζόγου  είναι  αναγνωρισμένες, οι 

περισσότεροι έφηβοι τείνουν να βλέπουν τον τζόγο θετικά (Turchi & Derevensky, 2006).

1.6 Διαγνωστικά εργαλεία 

Παρόλο  που  οι  γνώσεις  μας  σχετικά  με  το  συγκεκριμένο  φαινόμενο  έχουν  αυξηθεί 

σημαντικά  την  τελευταία  δεκαετία, δεν  συμβαίνει  το  ίδιο  και  με  τα  ερωτηματολόγια 

ανίχνευσης  προβληματικών  μορφών  συμπεριφοράς  σχετιζόμενα  με  τον  τζόγο. Τα 

διαθέσιμα  ερωτηματολόγια  που  υπάρχουν  είναι  κυρίως  προσαρμογές  από  τα 

ερωτηματολόγια  που  απευθύνονται  στους  ενηλίκους  με  τις  αναγκαίες  τροποποιήσεις 

σχετιζόμενες με την ηλικία και τα αναπτυξιακά στάδια του εφήβου. Κάποια από αυτά τα 

διαγνωστικά  εργαλεία  είναι  τα: South Oaks Gambling Screen–Revised for Adolescents

(SOGS-RA)2  (Winters, Stinchfield & Fulkerson, 1993), DSMIV-MR-J (Multiple Response– 

Juveniles)3  (Fisher, 2000), Massachusetts Adolescent Gambling Screen (MAGS)4 

2   Όσον  αφορά  το  SOGS-RA, αυτό  αποτελείται  από  11 ερωτήσεις  και  αξιολογεί  τη  συμπεριφορά  που σχετίζεται με  τον  τζόγο καθώς και  τα προβλήματα που συνδέονται με  τον  τζόγο κατά  τη διάρκεια  των  12προηγούμενων  μηνών. Οι  συγγραφείς  αναφέρουν  ικανοποιητική  αξιοπιστία  (Cronbach’s alpha=.80) και επαρκή  εγκυρότητα  καθώς  και  το  ότι  το  συγκεκριμένο  εργαλείο  προσφέρει  επαρκή  διάκριση  μεταξύ  των τακτικών και των μη-τακτικών τζογαδόρων.3  Το DSMIV-MR-J (Multiple Response–Juveniles) (βλ. Πίνακα  1) είναι αναθεωρημένη  έκδοση  των κριτηρίων του DSM-IV και αναπτύχθηκε για παιδιά και εφήβους. Μία κύρια διαφορά μεταξύ των δύο εντάσσεται στην πηγή από την οποία τα άτομα προμηθεύονται τα  χρήματα. Για παράδειγμα, στην κλίμακα για τους εφήβους αναφέρεται σαν πηγή  χρημάτων που δαπανούνται για τον τζόγο «από το φαγητό στο σχολείο» και από «τα μεταφορικά  έξοδα  π. χ. εισιτήρια  λεωφορείου». Αναφορικά  με  τις  παραβατικές  πράξεις, το  DSMIV-MR-Jσυγκεκριμενοποιεί σε κλοπή  χρημάτων ή αντικειμένων από το σπίτι, κλοπή ανεξάρτητα από τον οικογενειακό  χώρο  και  κλοπή  από  καταστήματα. Επιπλέον, το  DSMIV-MR-J περιλαμβάνει  εννέα  διαστάσεις  του παθολογικού  τζόγου: εξέλιξη  και  έντονη  ενασχόληση  με  τον  τζόγο, ανεκτικότητα, απόσυρση, απουσία 

ελέγχου, απόδραση  (από  την  πραγματικότητα), το  «κυνηγητό» των  τυχερών  παιχνιδιών, ψέματα  και εξαπάτηση, παράνομες πράξεις, οικογενειακή ή/και ακαδημαϊκή αποδιοργάνωση. Ο εντοπισμός των πέντε από  τις  εννέα  αυτές  διαστάσεις  θεωρείται  ότι  παραπέμπει  σε  πιθανό  παθολογικό  τζόγο. Η  εσωτερική αξιοπιστία της κλίμακας θεωρήθηκε αποδεκτή (Cronbach’s alpha=.075).4  Το  Massachusetts Adolescent Gambling Screen (MAGS) αξιολογεί  επίσης  την  ύπαρξη  παθολογικού τζόγου στον εφηβικό πληθυσμό. Περιγράφεται σαν ένα σύντομο κλινικό εργαλείο ελέγχου για παθολογικό και μη-παθολογικό τζόγο. Το MAGS ενσωματώνει τα κριτήρια του DSM-IV για τον παθολογικό τζόγο μέσα από μια σειρά ερωτήσεων. Επίσης, το συγκεκριμένο εργαλείο μετρά τα βιολογικά, ψυχολογικά και κοινωνικά προβλήματα  που  απαντώνται  στους  εφήβους  που  αντιμετωπίζουν  προβλήματα  από  την  υπερβολική ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια. Το MAGS θεωρείται ψυχομετρικά  έγκυρο εργαλείο (Cronbach Alpha=.83) (Derevensky & Gupta, 2000).

Επιπλέον, η  ανίχνευση  προβληματικών  συμπεριφορών  σχετιζόμενων  με  το  τζόγο  μπορεί  να πραγματοποιηθεί  και  με  μερικές  απλές  ερωτήσεις  στις  συναντήσεις  με  τον  έφηβο  (Turchi & Derevensky,

2006):•  Παίζεις τυχερά παιχνίδια ή στοιχηματίζεις σε παιχνίδια ;•   Έχεις αισθανθεί ποτέ ότι  χάνεις τον έλεγχο όταν παίζεις τυχερά παιχνίδια ή όταν στοιχηματίζεις ;•   Έχεις ποτέ καυγαδίσει  με την οικογένειά σου εξαιτίας της ενασχόλησης  με τυχερά παιχνίδια ;

8/19/2019 Ariadni c1 u5

14/32

  14

(Shaffer, LaBrie, Scanlan & Cummings, 1994) και  το  Gamblers Anonymous Twenty

Questions (GA20)5  (όπως  αναφέρονται  στους  Derevensky & Gupta, 2000). Τα 

παραπάνω  εργαλεία  μπορούν  να   χρησιμοποιηθούν  σαν  συμπληρωματικά  εργαλεία 

όταν υπάρχει υποψία για προβλήματα σχετιζόμενα με τον τζόγο.

Σημείωση 1. South Oaks Gambling Screen–Revised for Adolescents (SOGS-RA) (Winters,

Stinchfield & Fulkerson, 1993)

 Μπορείτε να κατεβάσετε το ερωτηματολόγιο South Oaks Gambling Screen–Revised for

 Adolescents (SOGS-RA) από το αντίστοιχο link του ηλεκτρονικού υλικού στην εκπαιδευτική 

πλατφόρμα.

Πίνακας 1. Diagnostic Statistical Manual-IV-MR-J*

DSMIV-MR-J

Σκέφτομαι τα τυχερά παιχνίδια συνέχεια 

Ξοδεύω όλο και περισσότερα χρήματα στον τζόγο 

 Έχω ένταση και γίνομαι ανήσυχος όταν προσπαθώ να τα κόψω 

Ο τζόγος είναι ένας τρόπος να ξεφύγω από τα προβλήματα 

«προκαλώ την τύχη μου»

Λέω ψέματα στην οικογένεια και τους φίλους μου για τη συμπεριφορά μου που σχετίζεται με τον τζόγο 

Χρησιμοποιώ άλλα χρήματα (π.χ. τα χρήματα που έχω για το φαγητό) για να τζογάρω 

 Έχω πάρει χρήματα από την οικογένεια για να τζογάρω χωρίς να τους το πω 

 Έχω κλέψει χρήματα από άλλους πέραν της οικογενείας για να τζογάρω 

 Έχω τσακωθεί με την οικογένειά μου εξαιτίας της συμπεριφοράς μου για τον τζόγο 

 Έχω απουσιάσει από το σχολείο παραπάνω από πέντε φορές τον προηγούμενο χρόνο προκειμένου να 

τζογάρω 

 Έχω ψάξει για βοήθεια εξαιτίας σοβαρών οικονομικών προβλημάτων που προκλήθηκαν από την 

ενασχόλησή μου με τον τζόγο 

•   Έχεις αισθανθεί ποτέ ότι  χάνεις πολλά  χρήματα σε τυχερά παιχνίδια ή στο στοίχημα ;

5  Το  Gamblers Anonymous Twenty Questions (GA20) αναπτύχθηκε  από  τους  Ανώνυμους  Τζογαδόρους (Gamblers Anonymous) βασιζόμενο πάνω στις δυσκολίες που αντιμετώπιζαν  τα μέλη  και  χρησιμοποιείται τόσο για  τους  ενηλίκους όσο  και για  τους  εφήβους. Σχεδιάστηκε για να βοηθήσει  τους ανθρώπους που αντιμετώπιζαν πρόβλημα με τον τζόγο να διαγνώσουν τον εαυτό τους και να αποφασίσουν εάν  χρειάζονται βοήθεια. Οι  είκοσι  ερωτήσεις  απεικονίζουν  ειδικές  καταστάσεις  και  συμπεριφορές  που  είναι  τυπικές  των «παθολογικών» τζογαδόρων. Οι  ερωτήσεις  αξιολογούν  την  οικονομική  κατάσταση  που  σχετίζεται  με  τον τζόγο, τις  προσωπικές  συνέπειες  του  υπερβολικού  τζόγου  (π. χ. δυσκολία  στον  ύπνο, τύψεις  εξαιτίας  του υπερβολικού τζόγου, μειωμένη φιλοδοξία), και τις κοινωνικές προεκτάσεις που σχετίζονται με την υπερβολική ενασχόληση με τον τζόγο  (δυσκολίες στην οικογενειακή ζωή, καβγάδες με άλλους που συνδέονται με τον τζόγο). Το  άτομο  που  απαντάει  θετικά  σε  7 από  τις  20 ερωτήσεις  θεωρείται  ότι  είναι  «παθολογικός τζογαδόρος». Το  συγκεκριμένο  ερωτηματολόγιο  παραμένει  ενδιαφέρον  καθώς  αναπτύχθηκε  από 

«παθολογικούς» τζογαδόρους που αντιμετώπισαν τον εθισμό που σχεδίασαν να αξιολογήσουν, δίνοντας με αυτό  τον  τρόπο  μια  άμεση  εγκυρότητα  (για  το  συγκεκριμένο  προφίλ  του  παίκτη) (Derevensky & Gupta,2000). Παρόλα  αυτά  κάποια  από  τα  ερωτήματα  του  ερωτηματολογίου  διαφέρουν  από  τα  στατιστικά κριτήρια του DSM-IV.

8/19/2019 Ariadni c1 u5

15/32

  15

 Σημείωση 2. Gamblers Anonymous Twenty Questions (GA20)

Ακολουθούν οι είκοσι ερωτήσεις του ερωτηματολογίου, τις οποίες μπορείτε να δείτε και 

στην ιστοσελίδα: http://www.gamblersanonymous.org/20questions.html ,( Μετάφραση:

Δάρα Μαρία). Η κλίμακα δεν έχει σταθμιστεί στον Ελληνικό πληθυσμό.

   Έχεις ποτέ  χάσει  χρόνο από το σχολείο ή τη δουλειά εξαιτίας του τζόγου;

   Έχει κάνει ποτέ ο τζόγος την οικογενειακή σου ζωή δυστυχή;

   Έχει επηρεάσει ο τζόγος τη φήμη σου;

   Έχεις νιώσει ποτέ τύψεις εξαιτίας του τζόγου;

   Έχεις ποτέ  τζογάρει για να αποκτήσεις  χρήματα προκειμένου να πληρώσεις  χρέη ή 

για να λύσεις οικονομικές δυσκολίες;

   Έχει ο τζόγος προκαλέσει μείωση στις φιλοδοξίες ή την αποδοτικότητα σου;

 

Αφού έχεις  χάσει έχεις ποτέ νιώσει ότι πρέπει να επιστρέψεις το γρηγορότερο δυνατό 

για να κερδίσεις πίσω τις απώλειές σου;

  Μετά από  κάποια νίκη  έχεις νιώσει  έντονη  επιθυμία να  επιστρέψεις και να κερδίσεις 

περισσότερα;

  Τζογάρεις συχνά μέχρι να εξαφανιστεί και το τελευταίο ευρώ που έχεις;

   Έχεις δανειστεί ποτέ προκειμένου να τζογάρεις;

   Έχεις ποτέ πουλήσει τίποτα προκειμένου να τζογάρεις;

 Υπήρξες  ποτέ  απρόθυμος  να   χρησιμοποιήσεις  τα  « χρήματα  του  τζόγου» για κανονικές δαπάνες;

  Σε  έχει  κάνει  ο  τζόγος  απρόσεκτο-αδιάφορο  για  την  ευημερία  του  εαυτού  ή  της 

οικογένειάς σου;

   Έχεις τζογάρει ποτέ παραπάνω από ότι είχες σχεδιάσει;

   Έχεις  ποτέ  τζογάρει  για  να  ξεφύγεις  από  τις  ανησυχίες, προβλήματα, ανία-

βαρεμάρα, ή τη μοναξιά;

   Έχεις ποτέ διαπράξει, ή σκεφτεί να διαπράξεις, κάποια παράνομη πράξη προκειμένου 

να βρεις  χρήματα για να τζογάρεις;

   Έχει ο τζόγος προκαλέσει σε σένα δυσκολίες στον ύπνο;

  Οι  καβγάδες, οι  απογοητεύσεις, οι  ματαιώσεις  σου  δημιουργούν  μέσα  σου  την 

επιθυμία να τζογάρεις;

  Είχες  ποτέ  την  ανάγκη  να  γιορτάσεις  κάποια  καλή  τύχη  μετά  από  λίγες  ώρες 

τζογαρίσματος;

   Έχεις ποτέ σκεφτεί την αυτοκτονία ή είχες ποτέ τάσεις αυτοκαταστροφής εξαιτίας του 

τζόγου;

8/19/2019 Ariadni c1 u5

16/32

  16

1.6.1 Προβλήματα ψυχικής υγείας σχετιζόμενα  με τον τζόγο 

Η  επιστημονική  έρευνα  προτείνει  ότι  υπάρχει  σύνδεση  μεταξύ  της  χρήσης  αλκοόλ  και 

ναρκωτικών ουσιών με  τον παθολογικό  τζόγο στους  εφήβους  (Gupta & Derevensky,

1998). Επίσης, έχει προταθεί ότι οι έφηβοι που αντιμετωπίζουν προβλήματα με τον τζόγο 

βρίσκουν σε αυτόν έναν μηχανισμό φυγής από την πραγματικότητα, από παρελθοντικά 

προβλήματα  και από  τραυματικά γεγονότα  (Derevensky & Gupta, 2004). Επιπλέον, οι 

Derevensky και Gupta (2005) υποστήριξαν ότι ο προβληματικός τζόγος ανάμεσα στους 

νέους μπορεί να συνδεθεί με μια ομάδα διαταραχών (Βλ. Σχήμα 1).

Οι  έφηβοι  με  προβληματική  συμπεριφορά  σχετιζόμενη  με  τον  τζόγο  ανταποκρίνονται 

συχνότερα  από  τους  συνομηλίκους  τους  στα  κριτήρια  για  την  κατάθλιψη  και 

παρουσιάζουν  αυξημένο  κίνδυνο  για  αυτοκτονικό  ιδεασμό  και  μεγαλύτερο  άγχος 

(Gupta & Derevensky, 1998). Επιπλέον, έχει  αναφερθεί  και  σύνδεση  μεταξύ  του 

παθολογικού  τζόγου  και  της  Διαταραχής  Ελλειμματικής  Προσοχής- Υπερκινητικότητας 

(ΔΕΠ-Υ), αν και είναι αβέβαιο κατά πόσο η ΔΕΠ-Υ προδιαθέτει τα άτομα για παθολογικές 

συμπεριφορές σχετιζόμενες με τον τζόγο (Turchi & Derevensky, 2006).

Επιπρόσθετα, έχουν αναφερθεί και αρκετά συμπεριφορικά, ψυχολογικά, διαπροσωπικά 

και ακαδημαϊκά προβλήματα που σχετίζονται με τον παθολογικό τζόγο. Ανάμεσα στους 

νέους ο προβληματικός τζόγος έχει βρεθεί να συνδέεται με αυξημένη εγκληματικότητα και 

παραβατική  συμπεριφορά,  χαμηλή  ακαδημαϊκή  επίδοση, υψηλά  ποσοστά  απουσιών 

από  το  σχολείο  και  εγκατάλειψης  του  σχολείου  και  διαταραγμένες  σχέσεις  με  την 

οικογένεια και  το σχολείο  (Hardoon et al., 2002; Wynne, Smith, & Jacobs, 1996, όπως 

αναφέρεται στους  Messerlian, Byrne, & Derevensky, 2004). Τέτοιες αρνητικές συνέπειες 

μπορεί  να  έχουν  βραχυπρόθεσμες  ή  μακροπρόθεσμες  επιπτώσεις  στο  ίδιο  το  άτομο,

τους φίλους και σε ολόκληρη την οικογένεια.

 Όσον  αφορά  τον  ελληνικό  πληθυσμό, στην  έρευνα  της  Μονάδας  Εφηβικής  Υγείας 

(2010) βρέθηκε  ότι  ο  διαδικτυακός  τζόγος  συσχετίζεται  με  την  ψυχοκοινωνική 

δυσπροσαρμοστικότητα  των  εφήβων, συμπεριλαμβανομένων  συναισθηματικών,

συμπεριφορικών  και  αντικοινωνικών  προβλημάτων. Επίσης, σύμφωνα  με  την  ίδια 

έρευνα  η  πιθανότητα  της  επακόλουθης  παθολογικής   χρήσης  του  διαδικτύου  είναι 

σημαντικά  υψηλότερη  μεταξύ  των  διαδικτυακών  τζογαδόρων. Μεταξύ  των 

 χαρακτηριστικών  της   χρήσης  του  διαδικτύου  που  αξιολογήθηκαν, η   χρήση  του 

ηλεκτρονικού τζόγου φαίνεται να είναι ο πιο σημαντικός προγνωστικός παράγοντας για 

παθολογική  χρήση γενικότερα του διαδικτύου μεταξύ των εφήβων.

8/19/2019 Ariadni c1 u5

17/32

  17

 Σχήμα 1. Η σύνδεση του νεανικού τζόγου  με  μια ομάδα διαταραχών 

1.7 Συμπέρασμα 

Ο  ηλεκτρονικός  τζόγος  ανάμεσα  στους  εφήβους  είναι  ένα  σημαντικό  και  διαρκώς 

αυξανόμενο  πρόβλημα  καθώς  οι  νέοι, παρά  τους  περιορισμούς  της  ηλικίας,

καταφέρνουν  να  αποκτούν  πρόσβαση  στον  τζόγο  μέσω  του  διαδικτύου, του 

ηλεκτρονικού υπολογιστή και των κινητών τηλεφώνων. Εφόσον οι δρόμοι για τα τυχερά 

παιχνίδια θα συνεχίσουν να αυξάνονται  και οι  δραστηριότητες  που  σχετίζονται  με  τον 

τζόγο θα γίνονται όλο και πιο  ελκυστικές για  τους  εφήβους  (π. χ. διαδικτυακός  τζόγος)

και η προσβασιμότητα από τους ανηλίκους θα παραμένει διαδεδομένη, αφήνει ελάχιστα 

περιθώρια αμφισβήτησης ότι όλο  και περισσότεροι  έφηβοι θα ασχολούνται με  τέτοιες 

δραστηριότητες.  Ένα από τα σημεία κλειδιά προκειμένου να αναγνωριστεί ο έφηβος με 

προβλήματα  τζόγου  είναι  η  αύξηση  της  ευαισθητοποίησης  και  της  γνώσης  για  το 

συγκεκριμένο  θέμα  από  γονείς, καθηγητές  και  επαγγελματίες  υγείας. Η  γνώση  των 

κινδύνων και  των  επιβλαβών συνεπειών  του  τζόγου στον  εφηβικό πληθυσμό αλλά και 

γενικότερα στην κοινωνία είναι ελλιπής και για αυτό η πρόληψη θεωρείται επιβεβλημένη.

Είναι σημαντικό οι γονείς, οι εκπαιδευτικοί και οι επαγγελματίες υγείας να αναγνωρίσουν 

το πρόβλημα και να του δώσουν τη σπουδαιότητα που αρμόζει. Ο σύνδεσμος με άλλες 

επικίνδυνες  συμπεριφορές  όπως  τη   χρήση  αλκοόλ  και  ναρκωτικών  ουσιών  και  η 

σύνδεση με τον ενήλικο τζόγο έχουν επιβεβαιωθεί και για αυτό είναι υψίστης σημασίας οι 

εκπαιδευτικοί  και  οι  επαγγελματίες υγείας να προσεγγίζουν  το  θέμα  το  τζόγου  είτε  τον 

ηλεκτρονικό είτε σε φυσικά περιβάλλοντα με τον ίδιο τρόπο που προσεγγίζουν τις άλλες 

εθιστικές  συμπεριφορές. Η  ενθάρρυνση  των  εφήβων  προς  μια  υγιή  και  καλά 

προσαρμοσμένη ενήλικη ζωή μακριά από εθιστικές συμπεριφορές είναι αναγκαία.

8/19/2019 Ariadni c1 u5

18/32

  18

ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ 2. ΣΩΜΑΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΣΥΝΔΕΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΗ 

ΧΡΗΣΗ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ 

Η  ολοένα  αυξανόμενη  χρήση  των  ηλεκτρονικών  υπολογιστών  (Η/Υ), ιδίως  όταν  είναι 

μεγάλης  διάρκειας, φαίνεται  να  επιδρά  αρνητικά  στην  υγεία  των   χρηστών 

προσβάλλοντας  διάφορα  συστήματα. Τα  σημαντικότερα  εξ  αυτών  περιγράφονται 

παρακάτω.

2.1 Οπτικό σύστημα 

Η πολύωρη  χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών (Η/Υ) είτε για εργασία, είτε για ψυχαγωγία 

ενδέχεται  να  αυξήσει  την  πιθανότητα  εμφάνισης  συμπτωμάτων  κυρίως  στο  οπτικό 

σύστημα. Ανάμεσα σε αυτά αναφέρονται:

  η οπτική κόπωση,

  ο πόνος ανάμεσα στα μάτια,

  η κεφαλαλγία,

  η ξηροφθαλμία,

  ο ερεθισμός των οφθαλμών,

 η θολή όραση,

  η περιστασιακή διπλωπία,

  η κακή εκτίμηση των  χρωμάτων.

Τα συμπτώματα αυτά περιγράφονται με το γενικό όρο Οπτικό Σύνδρομο Υπολογιστών 

(Computer Vision Syndrom, CVS) το οποίο αποτελεί συνδυασμό προβλημάτων όρασης 

και οφθαλμών που σχετίζεται με  τη  χρήση  των Η/Υ.  Έχει  παρατηρηθεί ότι  64–90% των 

 χρηστών  ηλεκτρονικών υπολογιστών αντιμετωπίζουν  τέτοιου  είδους συμπτώματα μετά 

από παρατεταμένη  χρήση. Το CVS επηρεάζει όχι μόνο την οπτική άνεση αλλά γενικά την 

απόδοση του ατόμου, την ψυχική και την σωματική ευεξία. Ο φυσιολογικός μηχανισμός 

του συνδρόμου δεν είναι ξεκάθαρος αλλά πιστεύεται ότι οι οφθαλμοκινητικές ανωμαλίες 

και ο  ξηρός οφθαλμός αποτελούν  τη βάση  της  κατάστασης αυτής. Κατά  τη διάρκεια 

παρατήρησης  σε  μια  οθόνη  Η/Υ  χάνεται  η  αίσθηση  της  στερεοπτικής  όρασης, ενώ 

παράλληλα η προσαρμογή/ σύγκλυση των ματιών βρίσκεται σε συνεχή υπερδιέγερση.

Ο  οφθαλμός  και  ο  οπτικός  εγκέφαλος  αναλύουν  με  περισσότερο  κόπο  την  ψηφιακή 

πληροφορία σε pixels όταν διαβάζουμε για παράδειγμα ένα κείμενο στην οθόνη απ' ό,τι 

όταν διαβάζουμε την ίδια πληροφορία σε κλασικό έντυπο.

8/19/2019 Ariadni c1 u5

19/32

  19

Επίσης, η επίπτωση της ξηροφθαλμίας έχει βρεθεί να είναι πολύ υψηλή κατά τη διάρκεια 

 χρήσης των Η/Υ. Αυτό το εύρημα πιθανότατα να οφείλεται στο γεγονός ότι οι  χρήστες 

των  Η/Υ  μειώνουν  τη  συχνότητα  και  την  ταχύτητα  με  την  οποία  ανοιγοκλείνουν  τα 

βλέφαρά  τους, με  αποτέλεσμα  την  αύξηση  της  έκθεσης  του  κερατοειδούς  στην 

ατμόσφαιρα και την ξηρότητά του.

Ως  προς  τη  θεραπεία, μέχρι  στιγμής  δεν  υπάρχει  μια  αποδεδειγμένη  αποτελεσματική 

θεραπεία για τον περιορισμό των συμπτωμάτων του CVS. Στη σημείωση 3 αναφέρονται 

μερικές πρακτικές συμβουλές για την αποφυγή του CVS. Η καλύτερη κατανόηση όμως 

του μηχανισμού  του συνδρόμου θα  είναι κρίσιμη για μια ακριβή διάγνωση και για μια 

στοχευόμενη και αποτελεσματική θεραπεία.

 Σημείωση 3. Πρακτικές συμβουλές για την αποφυγή CVS

Περιορισμός της  χρήσης του υπολογιστή 

  Ρύθμιση του καθίσματος.

  Το κάθισμα πρέπει να έχει  ρυθμιζόμενα  μέρη ώστε να προσαρμόζεται στις ανάγκες 

του  χρήστη.

  Οι  καρποί  και  το  κάτω   μέρος  των   βραχιόνων  πρέπει  να  είναι  παράλληλοι  με  το 

έδαφος κατά την πληκτρολόγηση.

  Οι  μηροί και τα  χέρια πρέπει επίσης να είναι παράλληλα  με το έδαφος.

Ρύθμιση της οθόνης 

  Η οθόνη του υπολογιστή πρέπει να είναι σε ελαφρώς  χαμηλότερη θέση από  εκείνη 

των  ματιών.

  Ρύθμιση  της αντίθεσης  και  της φωτεινότητας  της οθόνης  με  τέτοιο  τρόπο , ώστε ο 

 χρήστης να αισθάνεται άνετα και  μην κουράζονται τα  μάτια του.

  Ρύθμιση της ευκρίνειας και του  μεγέθους της γραμματοσειράς*

Φωτισμός δωματίου 

 

Ο φωτισμός του  χώρου πρέπει να είναι 3 φορές εντονότερος από αυτόν της οθόνης.

   Έλεγχος της θέσης του υπολογιστή ώστε να  μην αντανακλά φως από παράθυρο ή 

άλλη φωτεινή πηγή.

 Σύντομα και συχνά διαλείμματα 

   Διαλείμματα 2-3  λεπτών κάθε 10 -15  λεπτά  χρήσης Η/Υ  ή 5  λεπτών κάθε  μισή ώρα ή 

10  λεπτών κάθε  μια ώρα.

   Διαλείμματα ατενίζοντας  μακριά  τουλάχιστον  κάθε  60  λεπτά , ώστε  να  εξασκείται  η 

προσαρμογή στα  μακρινά αντικείμενα.

8/19/2019 Ariadni c1 u5

20/32

  20

Χρήση συνθετικών δακρύων 

   Συνθετικά δάκρυα για την ξηροφθαλμία.

   Λήψη άφθονων υγρών.

   Σωστή εφύγρανση της ατμόσφαιρας.

Οφθαλμολογικός έλεγχος 

   Έλεγχος για τυχόν  μυωπία , υπερμετρωπία και αστιγματισμό.

   Μέτρηση του εύρους προσαρμογής.

  Πιθανή  χρήση γυαλιών αποκλειστικά για τον υπολογιστή (computer glasses).

*Η γραμματοσειρά Verdana θεωρείται η πιο ακίνδυνη για την όραση 

Η υπερβολική  χρήση των Η/Υ κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας επίσης έχει αρνητικό 

αντίκτυπο στην όραση των παιδιών. Ειδικότερα, σε διάφορες μελέτες αναφέρεται ότι το 

25% των παιδιών που  χρησιμοποιούν υπολογιστή  χρειάζεται διορθωτικά γυαλιά. Άλλες 

μελέτες επίσης έχουν δείξει ότι τα παιδιά τα οποία παίζουν βίντεο παιχνίδια πάνω από 120

λεπτά  την  ημέρα  μπορεί  να  εμφανίζουν  συμπτώματα  οπτικής  κόπωσης  (CVS), όπως 

προαναφέρθηκε. Το φαινόμενο αυτό συμβαίνει διότι το οπτικό σύστημα στα παιδιά, το 

οποίο βρίσκεται σε έντονο στρες με τη  χρήση των Η/Υ, δεν έχει αναπτυχθεί πλήρως. Για 

τους  λόγους αυτούς, ο  περιορισμός  του  χρόνου  ενασχόλησης με  τα  βίντεο παιχνίδια 

στα  60 λεπτά  ή  λιγότερο  την  ημέρα  κρίνεται  απαραίτητος  για  την  πρόληψη  των 

αρνητικών  επιδράσεων  των  βίντεο  παιχνιδιών  στην  όραση  και  γενικά  στην  υγεία  των 

παιδιών.

Ωστόσο, πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι η περιορισμένου  χρόνου ενασχόληση με τα 

βίντεο παιχνίδια δράσεως μπορεί να έχει κάποια οφέλη στο οπτικό σύστημα όπως:

  Αύξηση  της  οπτικής  οξύτητας  και  της  περιφερικής  όρασης, και  ως  εκ   τούτου 

συστήνεται για τη θεραπεία της αμβλυωπίας, το λεγόμενου «τεμπέλικο μάτι».

  Βελτίωση του οπτικοκινητικού συντονισμού (συντονισμό των  χεριών με τα μάτια).

 

Αύξηση  της  ικανότητας  αντίληψης  και  εντοπισμού  ακόμη  και  των  πιο  μικρών 

διαφορών στην αντίθεση (contrast) και την φωτεινότητα της οθόνης.

  Αύξηση διακριτικής ικανότητας των αποχρώσεων του γκρι.

2.2 Νευρικό σύστημα 

Πολλά  είναι  τα  προβλήματα  τα  οποία  προξενεί  στο  νευρικό  σύστημα  η  υπερβολική 

ενασχόληση  των παιδιών με  τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, τα βιντεοπαιχνίδια ή και 

την τηλεόραση. Αυτά είναι Επιληψία και Φωτοευαίσθητοι σπασμοί.

8/19/2019 Ariadni c1 u5

21/32

  21

2.2.1 Επιληψία - Φωτοευαίσθητοι σπασμοί  

Η  υπερβολική  ενασχόληση  των  παιδιών  με  τους  ηλεκτρονικούς  υπολογιστές, τα 

βιντεοπαιχνίδια ή και την τηλεόραση μπορεί να προκαλέσει κρίσεις σπασμών σε άτομα 

τα οποία πάσχουν από επιληψία ή έχουν προδιάθεση. Η πρώτη επιληπτική κρίση από τα 

βίντεο  παιχνίδια  αναφέρθηκε  το  1981. Άλλες  περιπτώσεις  εντοπίστηκαν  στη  συνέχεια 

στην Ευρώπη και στις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ είναι αξιοσημείωτο πως το  1992 ένα 14

 χρόνο αγόρι βρήκε το θάνατο παίζοντας ηλεκτρονικό παιχνίδι (Nintendo). Στην Ιαπωνία,

το  1997 περίπου  700 παιδιά  εκδήλωσαν  επιληπτικές  κρίσεις  κατά  τη  διάρκεια 

παρακολούθησης  ενός  καρτούν  (Pokemon), τη  στιγμή  που  τα  μάτια  του  ήρωα 

Πικατσού άρχισαν να βγάζουν  «φλόγες» και οδηγήθηκαν στο νοσοκομείο. Ωστόσο, το 

76% των παιδιών  αυτών  δεν  είχαν  ιστορικό  επιληψίας. Το  φαινόμενο αυτό αποδόθηκε 

στην  ευαισθησία που  είχαν  τα παιδιά στα  έντονα οπτικά  ερεθίσματα, όπως  τα  έντονα 

 χρώματα και οι γρήγορες εναλλαγές εικόνων ( χρωμάτων και φωτός). Επομένως, κρίση 

επιληψίας μπορεί να προκληθεί από την ευαισθησία που έχει ένα άτομο στα ερεθίσματα 

που προαναφέρθηκαν (φωτοευαισθησία).

Η φωτοευαισθησία ελέγχεται κατά  τη διάρκεια του ηλεκτροεγκεφαλογραφήματος  (ΗΕΓ),

μπορεί  να  ανιχνευτεί  ως  παροξυσμική  αντίδραση  (παθολογικό  ΗΕΓ) στα  διαλείποντα 

φωτεινά ερεθίσματα και αν η προδιάθεση του ατόμου είναι μεγάλη μπορεί να εκδηλωθεί 

επιληπτική κρίση. Σύμφωνα με υπάρχουσες μελέτες, η  επίπτωση  της φωτοευαισθησίας 

ανέρχεται στο 0.3-3%, είναι υψηλότερη σε μικρότερες ηλικίες και κορίτσια και έχει την τάση 

να υποχωρεί σε μεγαλύτερες ηλικίες. Σημειώνεται ότι δεν εμφανίζουν σπασμούς όλα τα 

άτομα με φωτοευαισθησία.

Οι φωτοευαίσθητοι σπασμοί συνήθως εκδηλώνονται κατά τη διάρκεια της παιδικής και 

εφηβικής ηλικίας και σπανίως σε ηλικίες άνω των 30 ετών. Η επίπτωση τους στο γενικό 

πληθυσμό  είναι  1 ανά  10000 κατοίκους  και  1 ανά  4000 για  ηλικίες  5 έως  24 ετών.

Εμφανίζονται πιο συχνά στα αγόρια  λόγω  του ότι  τα αγόρια παίζουν πιο πολύ με  τα 

βίντεο  παιχνίδια. Οι  περισσότερες  κρίσεις  σπασμών  συμβαίνουν  στα  πρώτα  20 με  30

λεπτά από  την  έναρξη παιχνιδιού. Οι φωτοευαίσθητοι σπασμοί, στην πλειοψηφία  των 

περιπτώσεων, μπορεί  να  εκδηλωθούν  ως  γενικευμένες  τονικοκλονικές  κρίσεις  και 

λιγότερο ως εστιακές, αφαιρέσεις ή μυοκλονικές κρίσεις.

Ο  όρος  «επιληψία  από  τα  βίντεο  παιχνίδια» δεν  είναι  ακριβής  επειδή  τα  παιχνίδια 

προκαλούν σπασμούς και δεν έχει αποδειχτεί ότι προκαλούν επιληψία.

Κάποια  από  τα  χαρακτηριστικά  των  ερεθισμάτων  τα  οποία  σχετίζονται  με  την  πιθανή 

πρόκληση των φωτοευαίσθητων σπασμών είναι:

8/19/2019 Ariadni c1 u5

22/32

  22

  Η ένταση του φωτός. Μελέτες έχουν δείξει ότι το έντονο φως (bright light) είναι πιο 

πιθανό να προκαλέσει φωτοευαίσθητους σπασμούς από ότι  το αχνό φώς  (dim

light).

  Η συχνότητα με την οποία επαναλαμβάνονται τα φωτεινά σήματα (flash rates) και 

τα μοτίβα, (οι συχνότητες 15 έως 25 κύκλοι ανά δευτερόλεπτο συνήθως σχετίζονται 

με την πρόκληση φωτοευαίσθητων σπασμών).

  Το  χρώμα. Οι γρήγορες εναλλαγές του κόκκινου ή κόκκινου-μπλε  χρώματος είναι 

πιο  πιθανό  να  προκαλέσουν  φωτοευαίσθητους  σπασμούς  σε  σύγκριση  με  τα 

άλλα  χρώματα , κάτι το οποίο αμφισβητείται από μερικούς.

  Η υψηλ