ARALING SAGISAG KULTURA - philippineculturaleducation.com.ph · Mula sa naging hinuha ng mga...

23
ARALING SAGISAG KULTURA Grade 9 Culture-based Lesson Exemplar in Technology and Livelihood Education Computer Education Pagpapakilala, Pagpapahalaga, at Paggamit sa Surat Mangyan sa Araling Selecting Appropriate Font Style for Powerpoint Presentations ni BENSTER GEMPES COMIA

Transcript of ARALING SAGISAG KULTURA - philippineculturaleducation.com.ph · Mula sa naging hinuha ng mga...

ARALING SAGISAG KULTURA

Grade 9Culture-based Lesson Exemplar in

Technology and Livelihood EducationComputer Education

Pagpapakilala, Pagpapahalaga, atPaggamit sa Surat Mangyan sa

Araling Selecting Appropriate Font Stylefor Powerpoint Presentations

ni BENSTER GEMPES COMIA

43ARALING SAGISAG KULTURA

INTRODUCTION

This lesson exemplar is especially written for Grade 9 students for their Technology and Livelihood Education (TLE) subject, specifically for Computer Education – Powerpoint Software. Aside from other highly advanced lessons, Powerpoint

Presentation Software is one of the areas in computer education for Grade 9 that must be given extra attention by the students since this software will be of big help for them in their other school projects and in their future jobs in the real world.

This lesson exemplar is titled How to Work with Text in Powerpoint: Selecting Appropriate Font Style for Powerpoint Presentations. It focuses not only on plain selection of font style for a project but primarily for analyzing the appropriate font style to be used in a project. Two to three continuous class meetings must be allotted for this lesson to sustain students’ attention and interest.

Filipino language is used largely in the exemplar since there are a limited number of teachers’ guides in computer subjects or even in other technology-based subjects written in our national language. Filipino language is also very applicable in the discussions and group activities of the exemplar because the chosen cultural icon or sagisag kultura is Surat Mangyan.

The content and the delivery of this lesson exemplar are highly technical. This means that any teacher who would like to use this in class should make the following preparations: prepare an LCD projector and a screen for slideshow presentation; install all the font style included in the lesson to all the computer units in the laboratory; coordinate with the school electrician regarding an important part in lesson when the electric power supply would be shut down on purpose (or at least make the students believe that there would be a sudden brown out). Nevertheless, this exemplar is innovative enough to arouse the enthusiasm of the learners yet culturally-based to give respect and value to an endangered sagisag kultura.

44 ARALING SAGISAG KULTURA

MGA PAMANTAYAN

Pamantayang Pangnilalaman1. Nasusuri ang angkop na mga font style sa paggawa ng powerpoint

presentation

2. Nakikilala ang Surat Mangyan sa tulong ng isang educational video documentary na gawa ng programang pantelebisyon na iJuander (GMA7)

Pamantayan sa Pagganap1. Naiuugnay ang Surat Mangyan sa font style na Baybayin Mangyan Hanunuo.

ttf sa paggawa ng powerpoint presentation

2. Naisasalin ang isang akda mula sa kulturang Mangyan gamit ang gabay sa paggawa ng Surat Mangyan na nilika ni Antoon Postma

3. Nakabubuo ng simpleng tula sa anyong ambahan base sa tala ni Prof. Felipe M. de Leon, Jr. at sulat ni Lolita Delgado Fansler gamit ang font style na Baybayin Mangyan Hanunuo.ttf sa isang simpleng powerpoint presentation

NILALAMAN

PaksaHow to Work with Text in Powerpoint:

Selecting Appropriate Font Style for Powerpoint Presentations

(PowerPoint 2010 Basics for Windows, Center for Instruction and Technology)

Sanggunian 1. Babasahin

Fansler, L., 2007. An Ancient Philippine Script Gains a New Lease on Life. Sangsaeng Magazine, 18, 12 – 15.

2. Pananaliksik

Henderson, P. W., Giese, J. L., Cote, J. A. (2004).Impression Management Using Typeface Design.(Unpublished Professional Research). Washington State University, Washington.

45ARALING SAGISAG KULTURA

3. Website Barnhill, S., Rado, D.(n.d.).Typographical Tips for Microsoft. Retrieved from

http://word.mvps.org/faqs/formatting/TypographyTips.htmDe Leon, F.M., Jr.1993. Ginaw Bilog. National Living Treasure Awardees (Gawad

Manlilikha ng Bayan). Retrieved from http://www.ncca.gov.ph/about-nc-ca/org-awards/gamaba/ginaw_bilog.php

GMA Public Affairs.(Producer).2014, June 5. Bogart the Explorer Learns the Hanunuo Script. [2014, June 4 Episode].iJuander. Retrieved from https://youtu.be/nfBiCog-yuI

Mangyan Heritage Center.1981. Ambahan.[Data File]. Retrieved from www.mangyan.org/content/ambahan

PaperDirect.2011 May 9. Choosing the Right Font for Any Occasion. Re-trieved from http://www.paperdirect.com/blog/2011/05/choos-ing-the-right-font-for-any-occasion/#ixzz3BiBWLe20

Pepper, M., Hurm, N., Brizee, A. 2003. Using Fonts with Purpose. Retrieved from https://owl.english.purdue.edu/owl/owlprint/705/

Pitogo, R. 2012. Ambahan: The Indigenous Poetry of Hanunoo-Mangyans. Re-trieved from http://www.academia.edu/3991148/Ambahan_The_indige-nous_Poetry_of_Hanunoo-Mangyans

4. Iba Pang Batis

Filipinas Institute of Translation, IBC and National Commission for Culture and the Arts.2013. 2000 Sagisag Kultura ng Filipinas[CD Rom]. (Available from National Commission for Culture and the Arts, Intramuros, Manila)

Kagamitan1. mga larawan ng iba’t ibang okasyon o pangyayari2. metacard3. masking tape4. short bond paper5. cartolina6. Manila paper7. oil-pastel (berde at dilaw)8. tsart ng Surat Mangyan9. LCD Projector10. Laptop11. Speaker

46 ARALING SAGISAG KULTURA

PAMAMARAAN

A. PANIMULA

Gawain Magpapakita ang guro ng dalawang grupo ng larawan sa pisara (Fig. 1). Sa kaliwa ay iba’t ibang klase ng font at sa kanan naman ay iba’t ibang indibidwal/grupo o okasyon/pangyayari. Bibigyan niya ng 1-2 minuto ang mga mag-aaral upang siya-satin at unawain ang mga larawan at tukuyin kung ano ang angkop na font style para sa bawat indibidwal/grupo at okasyon/pangyayari.

Mga Larawan sa Kaliwang Bahagi ng

Pisara

Mga Larawan sa Kanang Bahagi ng

Pisara

Fig. 1

Edwardian Script

Times New Roman

Comic Sans

Sf sports night

Old English Text

47ARALING SAGISAG KULTURA

Papupuntahin ng guro sa unahan ang isang mag-aaral na nais na gumawa ng pagpapares. Kinakailangang mabigyan nito ng paliwanag ang ginawa niyang pagpapares. Inaasahan din na magbibigay ng hinuha ang iba pang mag-aaral tung-kol sa bawat pares.

Inaasahang magiging hinuha ng mag-aaral:

Font Style Indibidwal/Grupo o Okasyon/Pangyayari

Old Englishdahil pormal ito at ito angkadalasang nakikitang estilo ng font sa mga diploma

Mga Magsisipagtapos

Edwardian Script dahil ganito ang kadalasang font style sa mga wedding invitation

Ikinakasal

Comic Sans dahil masayang font at bagay sa mga bata

Bata sa isang Party

48 ARALING SAGISAG KULTURA

Times New Romandahil pormal ito at madaling basahin at karaniwang gamitna font sa mga dokumento

Mga Guro

SF Sports Night dahil mukhang maaksiyon ang font

Tumatakbo

Matapos ang pagpapares at pagpapaliwanag ng isang mag-aaral, tatanungin ng guro ang buong klase kung sumasang-ayon sila sa ginawang pagpapares ng kaklase. Itatanong din ng guro sa mga mag-aaral kung ano kaya ang magiging epekto kapag ginamit ang font style na hindi angkop sa indibidwal/grupo o okasyon/pangyayari (iminumungkahi na pagpalit-palitin ng guro ang ginawang pagpapares ng mag-aaral).

Halimbawa: SF Sports Night >Ikinakasal Comic Sans >Mga Magsisipagtapos Edwardian >Mga Guro Old English >Bata sa Isang Party Times New Roman >Tumatakbo

Inaasahang magiging hinuha ng mag-aaral:

• Kakaiba sa nakasanayan ang paggamit ng font style sa bawat indibidwal/grupo o okasyon/pangyayari.

• Magdudulot ito ng kalituhan at ibang impresyon mula sa mga titingin• Hindi ito magiging katanggap-tanggap

49ARALING SAGISAG KULTURA

B. PAGTALAKAY

Mula sa naging hinuha ng mga mag-aaral, iuugnay ito ng guro sa kahalagahan ng pagpili ng angkop na font style sa paggawa ng slideshow presenta-tion base sa tala ng ilang mga eksperto. Magsisilbing tulong biswal sa pagtalakay ang isang simpleng inihandang powerpoint presentation ng guro (Fig. 2).

Pagtalakay sa Pagpili ng Angkop Font Style Mula sa Ilang mga Sipi

“…they (fonts) can also be described as having more human-like personalities. In other words, the appearance of the font (regardless of what the words say) gives off a certain mood and feel which can alter the effectiveness of your document. Learning to predict how your font choice might make your audience feel is another way to ensure your document achieves the effect you are going for.”(M. Pepper et al, 2003)

_________________

“Fonts are like clothing for words. As a man, in a black leather jacket, jeans, and rugged booths conveys a very different image and feeling than he does in a three-piece business suite, silk tie, and Italian shoes, so it is with fonts.

The same words dressed in a different font deliver a very different message. For example, a mischievous, informal font, like the Comic Sans, can undermine a serious message.

To promote a welding shop, use a forceful, bold font like Berlin Sans FB Demi.

For a wedding consultant, use a graceful and formal like Monotype Corsiva.

The goal of good design is communication. Since the bottomline of good communication is clarity, make sure that you’re clear about your audience, the point you want to make and the tone you want to set. Then choose a font that suits that message.”(S. Barnhill and D. Rado, 2011)

_______________

“Not only is the font delivering information in words, but also delivering a “feeling” with its style. There are literally tens of thousands of fonts available and choosing the right font can be a real challenge. But depending on the purpose of the document or paper, there are a few font styles that work quite well on a consistent basis.

Choosing the right font for the occasion can be just as impactful as the words being

50 ARALING SAGISAG KULTURA

used. You don’t use something too formal for casual documents, nor do you want a casual font for a formal or business document. And there are “play fonts” like Comic sans serif which you can use to make fan signs and even symbolic fonts like widgets that you can use for math symbols or even shapes. To have the successful document, whether it’s a business letter or a wedding invitation, using the right font for the job will get it done.” (PaperDirect Blog, 2011)

C. PAGPAPALALIM

Magpapakita ng ilang halimbawang font style na may katugong katangian o personalidad ang guro gamit ang isang inihandang talahanayan (Fig. 3) na nakabase sa resulta ng ginawang pagsasaliksik ng grupo ni P. Henderson (2004) mula sa Washington State University.

Font Character/Personality Font Style

liked, warm, attractive, interesting, emotional, feminine, and delicate

These fonts give positive effect on the reader since they are closely similar to handwriting yet they are considered feminine and delicate for their thin stems and sometimes curvy lines.

interesting, emotional, exciting, informal, dishonest, unfamiliar, and innovative

These fonts give off unique style for their exceptional form. They are great attention-seekers yet lack formality for their inconsistent stem size.

51ARALING SAGISAG KULTURA

disliked, cold, unattractive, uninteresting and unemotional

These fonts, though simple and linear are flat if used in long phrases or sentences because of their unnatural form. It’s as if they are written by machines or with straight edged guides.

masculine and strong

These fonts are noticeable for their thick stems making the styled texts stand out from the other nearby font styles.

interesting, emotional, exciting, informal, dishonest, unfamiliar, innovative, cold, disliked and unattractive

These fonts are interesting for their eclectic shapes and form. Extreme uniqueness is what separates these fonts from the ordinary. However, the uniqueness may seem to be oddness leading to unattractiveness to some. For this reason, they are also hard to be read.

common, highly readable

These fonts are simple for their one stroked stems and evenly spaced characters. Thus, they are commonly used in documents, important signs and scholastic writings.

Fig. 3

52 ARALING SAGISAG KULTURA

Pangkatang Gawain Matapos ang pagpapakita ng guro ng ilang halimbawa at pagtalakay, igugrupo ang buong klase na mayroong tigli-limang miyembro. Bawat grupo ay bibigyan ng guro ng isang metacard na may nakasulat na isang salita. Buhat sa ini-handang talahanayan (Fig. 3), susuriin nila ang mga font style na angkop sa salita sa metacard. Ililista ng bawat grupo ang kanilang mga piniling font style sa isang piraso ng manila paper at ididikit sa bakanteng pader ng silid- aralan. Bibigyan sila ng dala-wang minuto upang pagdesisyonan ang pipiliing mga font style. Isang miyembro mula sa bawat grupo ang magpapaliwanag ng kanilang ginawang listahan.

Mga salita sa mga metacard:

Rubriks

Pamantayan Deskripsiyon Puntos

Kahusayan sa pag-suri at pagpili

Napakahusay ng pagsusuri at pagpili ng font style para sa salita na nakasulat sa metacard

10

Kahusayan sa pag-papaliwanag

Napakahusay ng paliwanag kung bakit pinili ang bawat font style para sa salita na nakasulat sa metacard

10

Kabuuan 20 puntos

D. PAGTALAKAY

Itutuloy ng guro ang powerpoint presentation na ginamit sa naunang bahagi ng aralin upang ipakita ang ilang halimbawa ng mga larawan na may katugong an-gkop na font style. (Maaaring ang mga ito ay unang pahina o slide ng ilang nagawa nang powerpoint presentation na mayroong iba’t ibang paksa o titulo)

Malinaw

Kapayapaan Bata-batuta Misteryo Masikip

Hinaharap KaraniwanNakaraan

53ARALING SAGISAG KULTURA

Halimbawa:

Paksa/Titulo ng Powerpoint Presentation: Basketball Rules and RegulationsGinamit na Angkop na Font Style: SFSports night at VARSITY

Paksa/Titulo ng Powerpoint Presentation: Mga Sining sa KalyeGinamit na Angkop na Font Style: Bring tha Noize, grand stylus at graffiti

Paksa/Titulo ng Powerpoint Presentation: Mga Tip sa Pag-iwas sa SakunaGinamit na Angkop na Font Style: Aftershock at deathrattle

54 ARALING SAGISAG KULTURA

Maglalahad ang mga mag-aaral ng kanilang reaksiyon sa mga nakitang slide at kung paano ginamitan ng angkop na font style. Ipapaliwanag nila kung bakit mahalaga ang pagpili ng angkop na font style na gagamitin sa powerpoint presentation.

Inaasahang magiging hinuha ng mag-aaral:

• Angkop at bagay na bagay ang mga font style na ginamit kung iuugnay sa paksa o titulo ng bawat slide. Nagbibigay ito ng angkop na katangian o personalidad sa slide.

• Nagkaroon ng sarili o buong personalidad at dating ang mga slide dahil angkop ang font style na ginamit.

• Mahalaga ang pagpili ng angkop na font upang malinaw na maipahatid ang mensahe ng powerpoint presentation.

E. INTEGRASYON NG SAGISAG KULTURA

Kaugnay pa rin ng powerpoint presentation na ginamit, ipakikita naman ng guro ang larawan ng kapatid nating mga Mangyan. Itatanong ng guro sa mga mag-aaaral kung sino ang nakikita nila sa larawan at kung ano ang angkop ditong font style kung gagawa sila isang slide presentation tungkol sa mga ito.

Inaasahang magiging hinuha ng mag-aaral:

• Mga katutubong Mangyan ng Mindoro• Walang angkop na font style dahil natatangi ang kulturang Mangyan

55ARALING SAGISAG KULTURA

• Dahil sa karamihan ng font designer ay hindi Filipino, malamang, wala pang nagagawang font style na angkop para sa Kulturang Mangyan

Matapos sabihin ng mga mag-aaral ang kanilang hinuha, ipakikita na ng guro ang titulo ng slide show presentation na Surat Mangyan ng Ating mga Kapatid gamit ang hindi angkop ang font style na DigiFace Wide sa larawan. Itatanong niya sa mag-aaral kung angkop ba ang font na ginamit sa slide.

Inaasahang magiging hinuha ng mag-aaral:

• Hindi angkop ang font na ginamit dahil masyadong makabago ang itsura nito kompara sa kultura ng mga kapatid nating Mangyan.

Matapos nito, agad na magbabago (transition effects) ang titulo patungo sa ibang font – Surat Mangyan ng ating mga kapatid.

56 ARALING SAGISAG KULTURA

Ilalahad ng guro na mayroon nang nagawang font style na angkop sa kulturang Mangyan at ang tawag dito ay Baybayin Mangyan Hanunuo.ttf. Bagaman hindi ito madaling basahin tulad ng ibang font, ilalahad niya na ito na mismo ang katumbas ng katutubong sulat ng ating mga kapatid – ang Surat Mangyan.

Upang mas makilala ng mga mag-aaral ang Surat Mangyan, sunod na ipakikita ng guro ang isang video tungkol dito na gawa ng GMA7 sa programang iJuander. (link: http://youtube.com/watch?v=nfBoCog-yuI)

Magtatanong ang guro matapos ang panonood ng video ng mga mag-aaral:

• Ano ang Surat Mangyan?• Paano ito ginagawa?• Saan ito ginagamit?

57ARALING SAGISAG KULTURA

Inaasahang sagot ng mga mag-aaral:

• Ang Surat Mangyan ay katutubong paraan ng pagsulat ng ating mga kapatid na Mangyan na nagmula pa sa kanilang mga ninuno.

• Ito ay iniuukit sa isang piraso ng kawayan gamit ang matalas na kutsilyo.• Pangunahin itong ginagamit upang maghatid ang mensahe sa isa’t isa.• Ginagamit din ito sa pagsulat ng tulang ambahan na inaawit naman ng iba

pang Mangyan.

F. PAGPAPALAWAK

Upang mas lumawak pa ang kaalaman at pagtanggap ng mga mag-aaral sa surat Mangyan, ipakikilala rin ng guro ang sinaunang alpabeto ng mga Filipino—ang baybayin (Sagisag Kultura ng Filipinas, 2013 CD ROM)—sa pamamagitan ng larawan sa powerpoint presentation.

Hihikayatin din ng guro ang bawat grupo na suriin at ihambing sa isa’t isa ang baybayin at surat Mangyan batay sa ibinahagi ng guro na mga paliwanag at larawan sa powerpoint presentation.

Baybayin Script

58 ARALING SAGISAG KULTURA

G. PAGLINANG SA ARALIN

1. Gawain: Pagsusurat sa Dilim

Upang mas paigtingin ang interes sa surat Mangyan, tatawag ang guro ng mag-aaral upang i-encode sa computer na kakabit sa LCD Projector ang kaniyang pangalan gamit ang font style na Baybayin Mangyan Hanunuo.ttf.

Subalit, magkukunwari ang guro na magkakaroon ng brown-out sa sandaling iyon na magiging dahilan upang hindi makagamit ng computer ang buong klase. Dahil sa kawalan ng koryente sa isang computer laboratory, magiging mapamaraan ang guro at gagamit ng talahanayan sa isang kartolina na nagpapakita ng paraan kung paano manwal na isinusulat ang surat Mangyan. Ang talahanayang gagamitin ay ang ilustrayon ng silabikasyon ng surat Mangyan na isinaayos ni Antoon Postma (Fig. 4). Ituturo muna ng guro sa pisara ang simpleng paraan ng pagsusulat ng surat Mangyan sa pamamagitan ng pagkopya.

Talahanayan ng Surat Mangyan

Fig. 4

Matapos ang ilang mga halimbawa ng guro sa pisara, manwal naman na

59ARALING SAGISAG KULTURA

gagawa ng surat Mangyan ang mga mag-aaral sa isang malinis na papel gamit ang ilang pangkulay at walang talab na panulat. Isang sipi (Fig. 5) ng ambahan na nakasulat sa alpabetong Filipino ang kailangang isalin ng mga mag-aaral patungong surat Mangyan.

Fig. 5

Etching ng Surat Mangyan Mga panuto:

a. Pumili ng kapareha. Magtulungan sa susunod na hakbang.b. Gamit ang tsart na gawa ni Antoon Postma, isalin mula alpabetong Filipino

patungong surat Mangyan ang isang ambahan na nakasulat sa pisara (Fig. 5). Isulat muna ito sa isang metacard.

c. Isantabi saglit ang metacard.d. Kumuha ng isang bond paper at gumuhit ng isang parihaba na may sukat na

6 na pulgada pababa at 10 pulgada pahalang. e. Kulayan ang buong parihaba ng dilaw.f. Patungan ang kulay dilaw na parihaba ng berde o mas maitim na kulay.

(Kinakailangang magmukhang isang piraso ito ng kawayan, katulad ng inuukitan ng mga kapatid na Mangyan)

g. Gamit ang isang walang tintang panulat, iukit (etch) ang tula mula sa itinabing metacard patungo sa mukhang kawayang drowing. (Sa gawaing ito, kahit papaano’y mararanasan ng mga mag-aaral ang manwal na paggamit ng surat Mangyan).

Ididikit ng mga mag-aaral ang kanilang ginawa sa bakanteng pader ng computer lab. Pipili ang guro ng pinakamaayos na gawa gamit ang rubrics sa ibaba.

Sipi ng ambahan na isasalin sa surat Mangyan

Ambahan 209 (Pitogo, 2012)Kawayan sa sukalan

Dahon man ay lagasanPuno, ‘wag pangambahan

Ugat mo ay kay tatagSa lupaing banayad! 

60 ARALING SAGISAG KULTURA

Rubrics

Pamantayan Deskripsiyon Puntos

Pagsasalin Wasto ang naging pagsasalin sa lahat ng salita ng tula mula alpabetong Filipino patungong surat Mangyan

10

Kahusayan sa pagguhit, pag-ukit at pagkamalikhain

Napakahusay ng pagkakaguhit, pagkakaukit (etching), at pagkukulay.

5

Kalinisan at anyo ng gawa

Malinis ang pagkakagawa. Malinaw ang lahat ng detalye.

5

Kabuuan 20 puntos

IV. PAGLALAHAT

Pagbuo sa Talata

Ang pagsuri sa gagamiting angkop na font sa paggawa ng isang powerpoint presentation ay mahalaga sapagkat _________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________.

Ang pagpili ng angkop ng font para sa isang powerpoint presentation ay maihahalintulad ko sa _________________________________________________________________________________________________________________________________________________________.

Samantala, ang surat Mangyan ay _________________________________________________________________________________________________________________________________________.

Ang orihinal na kagamitan sa paggawa ng surat Mangyan ay ang _________ _____________________ ng sa ganoon ay __________________________________.

61ARALING SAGISAG KULTURA

Ito ay ginagamit ng ating kapatid na Mangyan sa____________________________________________________________________________________________________________________________.

V. PAGTATAYA

Pangkatang Gawain1. Hahatiin ang mga mag-aaral sa limang pangkat upang gumawa ng sariling

ambahan na ipinakilala na dati sa videong iJuander.2. Bibigyan ang grupo ng 2-3 minuto upang basahin ang tala ni Prop. Felipe M.

de Leon, Jr. at sulat ni Lolita Delgado Fansler ukol sa paglikha ng ambahan (Fig. 6). Ito ang magsisilbing gabay nila sa susunod na hakbang.

3. Bibigyan muli sila ng 5-10 minuto upang kumatha ng sariling ambahan. Makatutulong din sa kanila ang kopya ng halimbawa ng mga nilikha nang ambahan ng mga kapatid na Mangyan (Fig. 7).

a. pangkat#1 – tula tungkol sa pagtitiisb. pangkat #2 – tula tungkol sa pag-aarugac. pangkat #3 – tula tungkol sa pakikipagkaibigand. pangkat #4 – tula tungkol sa tahanane. pangkat #5 – tula tungkol sa panangga sa ulan

4. Isusulat ng bawat grupo ang kanilang naging awtput na tula sa isang powerpoint presentation gamit ang isang ordinaryong font style sa kanan at sa kaliwa naman ay gamit ang Baybayin Mangyan Hanunuo.ttf

5. Ipakikita ng bawat grupo ang kanilang nagawang awtput sa harapan ng klase gamit ang LCD projector at babasahin ng buong grupo ang kanilang tula.

Gabay sa Paglikha ng Tulang Ambahan“…the Ambahan, a poetic literary form composed of seven syllable lines used to convey messages through metaphors and images. The Ambahan is sung and its messages range from courtship, giving advice to the young, asking for a place to stay, saying goodbye to a dear friend and so on. Such an oral tradition is commonplace among indigenous cultural groups but the Ambahan has remained in existence today chiefly because it is etched on bamboo tubes using ancient Southeast Asian, pre-colonial script called Surat Mangyan.” (F. de Leon, Jr., 1993)

62 ARALING SAGISAG KULTURA

“Besides not needing commas, periods, and capital letters, another interesting thing about Mangyan script is the direction in which it is read. Is it left to right, like English; or right to left, like Chinese? Both, and more!

The writing direction depends on the writer and on the material he chooses. If he uses a live bamboo tree, the direction is vertical: from bottom-up, the way the tree grows. If it is a bamboo slat, the writing strokes should be directed horizontally, away from the body, in case the knife slips. This would be from left to right, if the script is carved by a right-handed person. But if the writer is left-handed, the script would be carved from right to left, with the characters inverted.” (L.Fansler, 2007)

Fig. 6

Halimbawa ng mga tulang Ambahan (Pitogo, 2012)

Fig. 7

Tungkol sa Pagtitiis

Ganyan talaga namanDampa kung kasikipan

Wala halos mahiganSana ay pagtiisan!

Tungkol sa Pag-aaruga

Kuwago sa sukalanUlilang isinilang

Nagpalaki’y sukalanNag-aruga’y baginganPagkain abang-abang

Luwang mata’y biluganUlo’y parang kawayan!

Tungkol sa Pakikipagkaibigan

Lugod kong kaibiganKung kita’y pag-isipan

May ilog sa pagitanMay gubat sa harapan

Ngunit kung pagbulayanParang nasa tabihan

Kapiling sa kandungan

Tungkol saTahanan

Iring aming tahananHindi mo nalalaman

Di sa lupang ‘babaan Doon sa kalawakanSa ulap ay lampas anSa likod ng unusan!

Tungkol sa Panangga sa Ulan

Pandong kong anahawanNaiwan sa Sakbawan

Akin munang binay’anPag dinig ko ng ulan

Kinuha ko’t binal’kanPandong ko sa may daan!

63ARALING SAGISAG KULTURA

Rubrics

Pamantayan Deskripsiyon Puntos

Nilalaman, mensahe at kaugnayan sa paksa

Wasto ang lahat ng mga impormasyon na nakapaloob sa tula. Malinaw na nailahad ang saloobin ng mag-aaral ukol sa paksa.

10

Pagkakaayos ng tula

Nasunod ang lahat ng paraan sa paggawa ng tula; may tamang sukat at tugmaan

10

Presentasyon Malikhain ang ginawang powerpoint presentation at maayos ang pagkakabigkas ng grupo sa ginawang tula

10

Kabuuan 20 puntos

Takdang Aralin Gagawan ng bawat mag-aaral ng sariling himig o tono ang nilikhang tula sa pagtataya. Maaaring itulad ito sa ginagawang pagkanta ng ambahan ng mga Mangyan na napanood sa video mula sa” Ijuander”. Irerekord ng mga mag-aaral ang nagawang himig gamit ang karaniwang cellphone bilang paghahanda sa susunod na araling may kinalaman sa paglalapat ng tunog o musika sa powerpoint presenta-tion (pagpapasok ng mga audio clip sa powerpoint presentation).

PHOTO CREDITS- Personal Collection of Benster Comia- Silibikasyon ng surat Mangyan na isinaayos ni Antoon Postma- Figure 3 screen capture from MS Word Software

64 ARALING SAGISAG KULTURA

Benster Gempes Comia is a Media Arts Teacher-Specialist at Oriental Mindoro National High School (OMNHS) in Calapan City. He handles Media Arts classes under the Special Program in the Arts (SPA) curriculum which caters to talented

students in the fi eld of photography, fi lmmaking, and digital arts from grade 7 up to grade 10.

He took up his post baccalaureate studies at Colegio de San Juan de Letran – Calamba where he fi nished the Graduate Diploma in Cultural Education (2012 – 2013) as a scholar of the National Commission for Culture and the Arts. He also earned several units of Master’s Degree at Philippine Normal University major in English Language Teaching (2010 – 2011). He fi nished his tertiary education ranking fi rst in his batch in 2004 at the Mindoro State College of Agriculture and Technology – Calapan City Campus with the course Bachelor of Science in Industrial Education major in Drafting Technology.

Aside from being a specialist of SPA in OMNHS, he is presently an academic subject teacher teaching Technology and Livelihood Education – Computer Education to Grade 9 students.