Apostila - Dados de Morfologia 2011

download Apostila - Dados de Morfologia 2011

of 25

Transcript of Apostila - Dados de Morfologia 2011

1 [Type text][Type text] DADOS PARA A DISCIPLINA MORFOLOGIA (FLL-0435) Paulo Chagas de Souza [email protected] verso do 2 Semestre de 2011 TIPOLOGIA MORFOLGICA INICIADA POR SCHLEGEL: Isolantes: Vietnamita [UndMor] Hai a b nhau l ti gia-nh thng chng. dois indivduo deixar um_ao_outroserpor causa defamliacara (?) marido. Eles se separaram por causa da famlia dele. [Lieber] a. hai ci dng h dois CL relgio dois relgios b. Mai ti lm ci Ti lm ci hm qua. amanh Eu fazer CL issoEu fazer CL isso ontem Eu vou fazer isso amanh Eu fiz isso ontem Chins Aglutinantes: homemcasasonho Cz.Ess.Gr.SingularPluralSingularPluralSingularPlural Nominativoadamadamlarevevlerddler Genitivoadamn adamlarnevinevlerindtendlerden Dativoadamaadamlaraeveevlerededlere Acusativoadamadamlarevievlerididleri Locativoadamdaadamlardaevdeevlerde dtedlerde Ablativoadamdanadamlardanevdenevlerdendtendlerden Flexionais ou fusionais:ver latim, tcheco. 2 [Type text][Type text] Polissintticas [VarPol]: (1) incorporao nominal em mohawk (Josephine Horne, falante, c.p.): kahkwennin:ni k -ahkwenni-onni 1s.a-roupa-fazer.estativo Eu estou fazendo roupa(s). (2) Central Alaskan Yupik (Elena Charles, falante, p.c.): irniarualiunga irniaruqa-li -u -nga boneca-fazer-intr.ind-1s Eu estou fazendo boneca(s). Em Chukchi [Lambert]: (3) a. nan qaa-t qrir-ninet 3SG.ERG rena-ABS.PL procurar-3SG.S/3.PL.O Ele procurou a rena b. tlon qaa-rer-ge 3SG.ABS rena-procurar-3SG.S Ele procurou rena Spencer (1995: 444f.) (4) a. ej-k 'l'l tlg-gi morro-LOC neve.ABS derreter-3SG.S no morro, a neve derreteu b. ej-k 'l-lg-gi morro-LOC neve-derreter-3SG.S no morro, a neve derreteu lit.: no morro, neve-derreteu Polinsky (1990: 350) Em Sora, uma lngua munda (ndia): (5) a. en jum-t-ai b.ien knte-njum-t-ai eu comer-NPST-1eu banana-N.SFX comer-NPST-1 Eu estou comendo.Eu estou comendo uma banana. c. en jum-te-ti-n-ai eu comer-banana-NPST-ITR-1 Eu estou comendo uma banana. Surpreendemente, em sora, pode haver incorporao do agente (Ramamurti 1931). Nesses casos, o verbo permanece transitivo: (6) a.am-kit-t-am pegar-tigre-NPST-2 Tigre vai te pegar.b.mo-kul-t-am engolir-fantasma-NPST-2 Fantasma vai te engolir. 3 [Type text][Type text] c.en ad-da-dar-si-am eu NEG-receber-arroz_cozido-mo-2 Eu no vou receber arroz da sua mo. 1)FLEXO NOMINAL: O hndi distingue uma forma subjetiva e uma forma oblqua. (1) kcmra:kcmrekcmrekcmrquarto (2) mcka:nmcka:nmcka:nmcka:ncasa A forma oblqua utilizada antes de qualquer posposio. Exs.: (3) is kcmre me do pclc g hceste-OBL quarto-OBL em duas camas so h duas camas neste quarto Romeno: sem artigoSingularPluralSingularPluralSingularPlural Nom-Acuscascasescriitorscriitori oraorae Gen-Datcasecasescriitorscriitori oraorae com ADSingularPluralSingularPluralSingularPlural Nom-Acuscasacaselescriitorulscriitoriiorauloraele Gen-Datcaseleicaselorscriitoruluiscriitorilororauluioraelor Latim:portojardimguerra SingularPluralSingularPluralSingularPlural Nominativoportporthortushortbellumbella Genitivoportportrumhorthortrumbellbellrum Dativoportportshorthortsbellbells Acusativoportamportshortum hortsbellumbella Vocativoportporthortehortbellumbella Ablativoportportshorthortsbellbells Latim:ser humanomardia SingularPluralSingularPluralSingularPlural Nominativohomohominesmaremariadiesdies Genitivohominishominummarismarium diesdierum Dativohominihominibusmarimaribusdieidiebus Acusativohominemhominesmaremariadiemdies Vocativohomohominesmaremariadiesdies Ablativohomine hominibusmarimaribusdiediebus 4 [Type text][Type text] Caesarem Brutus occiditBrutus Caesarem occiditOccidit Brutus Caesarem Caesarem occidit Brutus. [LWO] Tcheco:senhorcastelocidade Cz.Ess.Gr.SingularPluralSingularPluralSingularPlural Nominativopnpni/-ovhradhradymstomsta Genitivopnapnhraduhradmstamst Dativopnovipnmhraduhradm mstumstm Acusativopnapnyhradhradymstomsta Vocativopanepnyhradehradymstomsta Locativopnovipnechhradhradech mstmstech Instrumentalpnempny/-amahradem hrady/-amamstem msty/-ama homemmulhermquina Cz.Ess.Gr.SingularPluralSingularPluralSingularPlural Nominativomumuienaenystrojstroje Genitivomuemuenyenstrojestroj Dativomui/-ovimum enenmstrojistrojm Acusativomuemueenuenystrojstroje Vocativomuimueenoenystrojstroje Locativomuimuch enenchstrojistrojch Instrumentalmuemmui/-emaenouenami/-amastrojem stroji/-ema leto (Svarinska): pai (m)irmo (m)mercado (m)irm (f) me (f)fogo (f) nom.sgtvsbrlistirgusmsamteuguns gen.sg.tvabratirgusmsasmtesuguns loc.sgtvbrltirgmsmtugun loc. pl.tvosbrostirgosmssmtsuguns O hngaro e o finlands possuem uma srie de casos locais de significado bastante delimitado. H uma diferenciao, por umlado,emtermosdeproveninciademovimento,localizaoedestinodomovimento,eporoutro,emfunoda posio em relao ao referencial: interna, superficial ou externa. (4)a hz a hzbaa hzbana hzbl a hzraa hzon a hzrl a hzhoza hznla hztl (5)talo taloontalossatalosta talolletalollatalolta 5 [Type text][Type text] Partitivo no finlands.(6)yksi kirjeuma carta (NOM SG) kaksi kirjettduas carta (PART SG) (7)olutcerveja (NOM SG) lasi oluttacopo cerveja (PART SG) (8)Luen kirjeen.Leio carta (GEN SG). Vou ler a/uma carta. Luen kirjett.Leio carta (PART SG). Estou lendo a/uma carta. Genitivo com nmeros em russo. (9)od'n grod (10)dv, tr', etir'e groda (11)p'at', est' gorodv Caso translativo em finlands e em hngaro indicando transformao:(12)orvoss lett ele/ela virou mdic@ (13)se tuli lkriksi ele/ela virou mdic@ (14)se tuli kylmksi ficou frio/esfriou Plurais em breto e gals mais curtos que o singular (!). O singular derivado do plural. (15) plentynplantcriana(s)(gals) aderynadarave(s) cabaetsencabaets repolho cacynencacwnvespa clerenclrmosca? cneuencnaunut conwyddenconwyddconfera nmero em Yupik: (1)Arnaq qavartuq. A mulher est dormindo. Arnak qavartuk. As mulheres(2) esto dormindo. Arnat qavartut. As mulheres(pl) esto dormindo. (2)Tuntuvak anguq. O alce grande. Tuntuviik anguk. Os alces(2) so grandes. Tuntuviit angut. Os alces(pl) so grandes. 6 [Type text][Type text] Lnguas bntu com prefixo e aumento: Masaaba JE31Ganda JE15Zulu S42 ClassAumentoPrefixo da classe AumentoPrefixo da classe AumentoPrefixo da classe 1u-mu-o-mu-u-mu- 2ba-ba-a-ba-a-ba- 3gu-mu-o-mu-u-mu- 4gi-mi-e-mi-i-mi- 5li-si-e-li-i-(li-) 6ga-ma-a-ma-a-ma- 7ki-ki-e-ki-i-si- 8bi-bi-e-bi-i-zi- 9i-N-e-N-i-N- 10zi-N-e-N-i-zi-N- 11lu-lu-o-lu-u-lu- 12ka-ka-a-ka- 13o-tu- 14bu-bu-o-bu-u-bu- 15ku-ku-o-ku-u-ku EVITAO DE REPETIO: Formas possessivas em turco: possuidor 1sg2sg3sg1pl2pl3pl singularevimevinevievimizevinizevleri pluralevlerim evlerinevlerievlerimizevlerinizevleri onlarn evi Possessivos em turco (head-marking e dependent-marking, ou marcao do ncleo e marcao do dependente):(16)komu vizinho komum meu vizinho komumun do meu vizinho komumun evi a casa do meu vizinho (17)quartooda quartos odalar o quarto deleodas o quarto delesodalar os quartos deleodalar os quartos deles odalar , mas no *odalarlar 7 [Type text][Type text] 2)FLEXO VERBAL: CONJUGAO LATINA: VERBO ESSE (ser, estar): indicativoINFECTUMpresente imperfeitofuturo simples sumeramero eseraseris esteraterit sumusermusermus estisertisertis sunteranterunt PERFECTUMperfeitomais que perfeitofuturo perfeito fuifuramfuro fuistifurasfuris fuitfuratfurit fumusfurmusfuermus fuistisfurtis fuertis furunt furantfurunt subjuntivoINFECTUMpresente imperfeito simessem sisesses sitesset simusessmus sitisesstis sintessent PERFECTUMperfeitomais que perfeito furimfuissemfurisfuisses furitfuisset furmusfuissmus furitisfuisstis furintfuissent infinitivopresente passado futuro essefuissefuturum, am, um esse particpiospresente passado futuro ------------------------futurus, a, um 8 [Type text][Type text] VERBO AMRE VOZ ATIVA: indicativoINFECTUMpresente imperfeitofuturo simples amoamabamamabo amasamabas amabis amatamabat amabit amamusamabmusamabimus amatisamabtisamabitis amantamabantamabunt PERFECTUMperfeitomais que perfeitofuturo perfeito amaviamavramamavro amavistiamavrasamavris amavitamavratamavrit amavmusamavrmusamavrimus ama(vi)stisamavrtisamavritis ama(v)runtamavrantamavrunt subjuntivoINFECTUMpresente imperfeito amemamrem amesamres ametamret ammusamrmus amtisamrtis amentamrent PERFECTUMperfeitomais que perfeito amavrimamavissem amavrisamavisses amavritamavisset amavrmusamavissmus amavritisamavisstis amavrintamavissent infinitivopresente passado futuro amreamavisseamaturum, am, um esse particpiospresente passado futuro amans, amantis ------------amaturus, a, um 9 [Type text][Type text] VOZ PASSIVA: indicativoINFECTUMpresente imperfeitofuturo simples amoramabar amboramrisamabrisambris amturamabturamabtur ammuramabmuramabmur ammniamabmniamabimni amanturamabanturamabuntur PERFECTUMperfeitomais que perfeitofuturo perfeito amatus, a, um sumamatus, a, um eramamatus, a, um ero amatus, a, um esamatus, a, um erasamatus, a, um eris amatus, a, um estamatus, a, um eratamatus, a, um erit amati, , a sumusamati, , a ermusamati, , a ermus amati, , a estisamati, , a ertisamati, , a ertis amati, , a sunt amati, , a erantamati, , a erunt subjuntivoINFECTUMpresente imperfeito ameramrer amrisamrris amturamrtur ammuramrmur ammniamrmni amenturamrentur PERFECTUMperfeitomais que perfeito amatus, a, um simamatus, a, um essem amatus, a, um sisamatus, a, um esses amatus, a, um sitamatus, a, um esset amati, , a simusamati, , a essmus amati, , a sitis amati, , a esstis amati, , a sintamati, , a essent infinitivopresente passado futuro amramtum, am, um esseamatum iri particpiospresente passado futuro ------------amtus, a, umamandus, a, um 10 [Type text][Type text] Flexo de concordncia com sujeito e objeto em erza mordvino (v. mordwin.ps)}. 1SG2SG3SG1PL2PL3PL 1SGkundatankundasakundatadikundasi 2SGkundasamakkundasakkundasami kundasit 3SGkundasamam kundatanzat kundasi kundasami kundatadi kundasie 1PLkundatadi kundasiek kundatadi kundasiek 2PLkundasami kundasipk kundasamikundasipk 3PLkundasami kundatadi kundasi kundasami kundatadi kundasi Tabela. Conjugao do verboem erza mordvino. MORFOLOGIA SENSVEL PROSDIA: francs, italiano, romeno (voiaja, voiajez, voiajm... / svri, svresc, svrim) Em vrias lnguas romnicas foram formadas conjugaes com origem em dois conjuntos de terminaes. (18)francsitaliano romeno catalo finircapirea prividividir finiscapisco privescdivideixo finiscapiscipriveti divideixes finitcapisceprivetedivideix finissonscapiamoprivimdividim finissezcapitepriviidividiu finissentcapisconoprivescdivideixen (19)a telefona telefonez telefonezi telefoneaz telefonm telefonai telefoneaz RAIZ E DERIVADOS EM HEBRAICO (Arad) gdl Padro Palavra a. CaCaC (v) gadal (grow) b. CiCCeC (v) gidel (raise) c. hiCCiC (v) higdil (enlarge) d. CaCoC (a) gadol (large) e. CoCeC (n) godel (size) f. miCCaC (n) migdal (tower) g. CCuCa (n) gdula (grandiosity) 11 [Type text][Type text] PERFRASES, PARTICPIOS: A conjugao verbal emhndi faz extensouso de particpios,sendo poucos os tempos simples (Snell & Weightman 233). Sem incluir os tempos contnuos: (20)bolta:fala bola:falou bolta: hcfalava bola: hc falou bolta: ta:falava bola: ta:tinha falado bolta: hoga:falar bola: hoga:ter falado bolega:vai falar Obascotemumnmeromuitopequenodeverboscomconjugaosinttica.Normalmenteperifrstica(comos auxiliares izan ser/estar e ukan ter).virser, estarmorarterfazer 1SGnatornaizbizi naizdutegiten dut 2SGzatozzarabizi zaraduzuegiten duzu 3SGdatordabizi daduegiten du 1PLgatozgarabizi garaduguegiten dugu 2PLzatoztezaretebizi zareteduzueegiten duzue 3PLdatozdirabizi diraduteegiten dute O verbo em basco concorda no s com o sujeito, mas tambm com os objetos. Exs.: (21)hondartza hau ikusi nahi dut praiaesta ver querer tenho eu quero ver esta praia (22)hondartza hauek ikusi nahi ditut praiaestas ver querer tenho-OD-PL eu quero ver estas praias Sistema simtrico de particpios em estoniano:(23) ACTIVE PASSIVE NON-PAST lugev (tdruk) loetav (raamat) lente, lendo (a menina lendo)o livro a ser lido/o livro legvel

PAST lugenud (tdruk) loetud (raamat) a menina que leuo livro lido Operfeitoemletoformadocomoverbobtser,estarnopresente,seguidodoparticpiopassadoativo,que concorda com o sujeito em nmero e gnero. Ex.: 12 [Type text][Type text] (24)vi ir rakstjis vstuli ele escrever_PART.M.SG carta.AC ele escreveu uma carta (25)via ir rakstjusi vstuli ela escrever_PART.F.SG carta.AC ela escreveu uma carta (26)vii ir rakstjui vstuli eles so escrever_PART.M.PL carta.AC eles escreveram uma carta (27)vias ir rakstjuas} vstuli elas so escrever_PART.F.PL carta.AC elas escreveram uma carta MODOS: O albans tem o modo admirativo, que contm quatro tempos: o presente, o imperfeito, o perfeito e o futuro. Ilustro seu uso com o presente, que formado com uma forma abreviada do particpio passado qual sufixado o auxiliar kam ter, no presente. Exs.: (28)forma de citao particpio passadoadmirativo presentesignificadopunonpunuarpunuakamtrabalhar lajlarlakamlavar kampasurpaskam ter jamqenqenkamser, estar (29)Pjetri po punuaka n kopsht. Pedro PROGR trabalhar-ADMIR em jardim Olha! O Pedro est trabalhando no jardim! O passado nas lnguas eslavas concorda em gnero com o sujeito. (30)Kupil nov auto. Comprou-MASC.SG novo carro (Ele) comprou um carro novo (31)Kupila nov auto. Comprou-FEM.SG novo carro (Ela) comprou um carro novo (32)Kupili nov auto. Compraram-MASC.PL novo carro (Eles) compraram um carro novo (33)Kupily nov auto. Compraram-PL.NO-MASC. novo carro (Elas) compraram um carro novo 13 [Type text][Type text] Naslnguaseslavasquetmoverbosernopresente,ocorretambmconcordnciacomapessoadosujeito,almda concordncia com o gnero e o nmero. (34)Kupil jsem nov auto. Comprar-PASS-MASC.SG sou novo carro (Eu) comprei um carro novo(dito por um homem) (35)Kupila jsem nov auto. Comprar-PASS-FEM.SG sou novo carro (Eu) comprei um carro novo(dito por uma mulher) AUXILIAR EM FRANCS (HOLANDS) aller ir, arriver, demeurer permanecer, descendre, entrer, rentrer voltar para casa, monter subir, mourir, natre, partir, passer, rester ficar, retourner, sortir sair, tomber cair, venir vir e derivadosconvenir, devenir tornar-se, intervenir, parvenir atingir, revenir voltar, survenir acontecer. [StudGr] Elle est devenue un objet de dsir Ela se tornou um objeto de desejo. Ses deux fils sont venus me demander du conseil Seus dois filhos vieram me pedir conselho. Il y a des hommes qui ne sont pas sortis de lenfance, H homens que no saram da infncia. Compare: marcher andar, sauter, danser, glisser deslizar. [NouvGr] @ J'ai march jusqu' la porte et j'ai frapp. Eu andei at a porta e bati (na porta). @ On a saut dans la mer. A gente pulou no mar. Vozesemtagalog(v.Kroeger,CSLI:pp.13...).Primeiramentevejamososmarcadoresdecaso,queaparecem prefixados ao nome/SN{verificar}. NominativoGenitivoDativo Com substantivos comunsangngsa Com nomes de pessoassinikay Tabela 1. Marcadores de caso em tagalog. (36)B-um-ili ang=lalakeng=isdasa=tindahan. O homem comprou peixe na loja (37)B-in-iling=lalakeang=isdasa=tindahan. O homem comprou o peixe na loja (38)B-in-ili-an?}ng=lalakeng=isdaang=tindahan. O homem comprou peixe na loja (39)Ip-in-am-biling=lalakeng=isdaang=pera. O homem comprou peixe com o dinheiro (40)I-b-in-ili ng=lalakeng=isdaang=bata. O homem comprou peixe para a criana 14 [Type text][Type text] MORFOLOGIA SENSVEL FONOLOGIA SEGMENTAL: portugus lpis kijken bellenkopenpratenontmoeten olhartelefonarcomprarconversarencontrar ikkijkbelkooppraatontmoet jijkijkt beltkooptpraatontmoet hij, zij, hetkijkt beltkooptpraatontmoet wijkijken bellenkopenpratenontmoeten julliekijken bellenkopenpratenontmoeten zijkijken bellenkopenpratenontmoeten passado kijkte(n)belde(n)kochte(n)praatte(n)ontmoette(n) particpiogekijktgebeldgekocht gepraat ontmoet Holands: hij heeft gepraat, hij heeft begonnen. Emjapons,podemospensaremnveisdepolidezenveisdedeferncia.Exs.:suru,nasaru(polido),itasu (humilde). Tambm existem formas superpolidas: (41)o-negai itashi-masu POL-pedidofazer-AUX eu fao um pedido (lit.) (42)shitsurei shi-mashita grosseria fazer-AUX-PERF eu fiz uma grosseria (lit.) (43)shitsurei itashi-mashita grosseria fazer(humilde)-AUX-PERF eu fiz uma grosseria (lit.) (44)a. sensei ga Taro o tasuketa. (plain) b. sensei ga Taro o otasuke ni natta. (sonkei-go) c. sensei ga Taro o tasukemashita. (addressee honorific) d. sensei ga Taro o otasuke ni narimashita. (sonkei-go+addressee honorific) The teacher assisted Taro. Haindasubstitutoslexicalizadosparaalgunsverbos.Porexemplo,aoverboiru,mencionadoanteriormente, corresponde o verbo polido irassharu e o verbo humilde oru. (45)sensei ga kyooshitsu ni irassharu. 3)FLEXO ADJETIVAL: A formao de comparativo em holands: (46)a. groen 'green', groen-er 'greener' b. duister 'dark', duister-der (*duister-er) 'darker' zur zur-der (*zur-er) 'nagger' 15 [Type text][Type text] Adjetivos em tcheco: Tcheco: masculinoneutro feminino Cz.Ess.Gr.SingularPluralSingularPluralSingularPlural Nominativonovnov/novnovnov novnov Genitivonovho novchnovho novch novnovch Dativonovmunovmnovmunovmnovnovm Acusativonov/-honovnovnovnovnov Vocativonovnovnovnovnovnov Locativonovmnovchnovmnovchnovnovch Instrumentalnovmnovmi novmnovmi novounovmi Adjetivos em japons dois tipos adjetivotakaioishiishiroisamui advrbiotakakuoishiku shiroku samuku negativatakakunaioishikunaishirokunaisamukunai passado takakattaoishikattashirokattasamukatta pass. neg.takakunakattaoishikunakattashirokunakattasamukunakatta atributivotakai jidooshaoishii sashimishiroi kamisamui fuyu substantivoshizuka genkicf. gakusei advrbioshizuka nigenki nigakusei negativashizuka de naigenki de naigakusei de nai passado shizuka dattagenki dattagakusei datta pass. neg.shizuka de nakattagenki de nakattagakusei de nakatta atributivoshizuka na heyagenki na hitogakusei no gaijin H em japons substantivos adjetivais. Rippa, genki, baka, etc. (47)kanojo-wa kirei *(da) kanojo-wa kirei datta kanojo-wa kirei-ni utau (48) kanojo-wa utsukushii (*da) kanojo-wa kirei utsukushikatta kanojo-wa utsukushiku utau 16 [Type text][Type text] (49)baka bambaka (muito diferente) turco siyah simsiyah (bem preto) krmz kpkrmz (bem vermelho) yeni yepyeni (bem novo, novo em folha) btn bsbtn (inteiro) doru dosdoru (reto) temiz tertemiz (limpo) adjetivos em alemo: sem nadamasculinofemininoneutroplural nominativokleinerkleinekleineskleine genitivokleineskleinerkleineskleiner dativokleinemkleinerkleinemkleinen acusativokleinen kleinekleineskleine com ADmasculinofemininoneutroplural nominativokleinekleinekleinekleinen genitivokleinen kleinen kleinen kleinen dativokleinen kleinen kleinen kleinen acusativokleinen kleinekleinekleinen Osadjetivosemletoelituanoapresentamumaformaindefinidaeumadefinida,sendoessaanicaformade marcao de definitude nessas lnguas. (50)putns (sm)mazs putnsmazais putnso/um pssaropssaro pequenoo pssaro pequeno grmata (sf)liela grmataliel grmata o/um livrolivro grandeo livro grande A forma definida tambm utilizada com demonstrativos e possessivos: (51)t liel grmata mana liel grmata aquele livro grandemeu livro grande Comparativo e superlativo em hngaro: (52)nagygrande nagyobbmaior a legnagyobbo maior (de todos) em leto: (53)bompequeno(leto) labsmazs17 [Type text][Type text] labksmazks vislabkaisvismazkais 18 [Type text][Type text] 4)FORMAO DE LEXEMAS: Composio nas lnguas germnicas e fino-gricas.(54)Geschwindigkeit.s.begrenzung.s.schild velocidade-FUGE-limite-FUGE-placa placa de limite de velocidade Geschwindigkeitsbegrenzungseinrichtung Geschwindigkeitsbegrenzungszone GeschwindigkeitsbegrenzungsanlageGeschwindigkeitsbegrenzungsbefehl O turco usa o sufixo -ki/-k na formao de adjetivos derivados de substantivos em casos oblquos ou advrbios: (55)TrkiyedeTrkiyedeki Turquia.LOCTurquia.LOC.KI} na Turquiada Turquia (que fica na Turquia) (56)bugnbugnk este.dia este.dia.KI} hojede hoje Em contraste com lnguas como as romnicas e as germnicas, que acrescentam noes direcionais ou de modo aos verbosformandoderivadosatravsdeprefixosoupartculaspreposicionais/adverbiais,ojaponsformainmeros compostos verbais (v. Miyagawa ab 95) a partir de duas razes verbais. Exs.: (57)kiri-otosucortar-deixar_caircortar (galhos) kiri-taosucortar-derrubarderrubar cortando, cortar (58)kaki-chigaeruescrever-errarescrever errado kaki-ireruescrever-introduzirpreencher kaki-kaeruescrever-tornarreescrever kaki-naosuescrever-corrigirreescrever kaki-otosuescrever-deixar_cairpular uma palavra, um caractere

Orabecontmrazesverbaisformadasapenasporconsoantes,normalmentetrs.svezes,podemserduasou quatro. A essas razes triliterais so intercaladas vogais e acrescentados prefixos e sufixos que alteram seu significado e sua funo sinttica}. Exs. (Abboud et al. 1975: 127): (59)raiz d-r-s aprender darslio dira:sat estudo(s) madrasatescola darasaele estudou darrasaele ensinou mudarrisprofessor mudarrisatprofessora 19 [Type text][Type text] Vietnamita. Composio com primeiro elemento como ncleo. Exs.: (60)nh khchcasa hspedeguest house(v. Vuong & Moore 34) (61)nh mycasa mquinafbrica (62)bung khchsala visitasala de visitas (63)bung ngquarto dormirdormitrio Compostos: -Grego moderno:-andrjino married couple (ndras + jinka), -jinekpea women and children (jinkes + pej) -makeropruno knife and fork (makri + pirni) -onomatepnimo name and surname (noma + epnimo) -savatokrjako weekend -anabozvno acender e apagar -anioklnoabrir e fechar-pijenorxome ir e vir regras distintas do portugus:-polons: wczoraj (ontem) wczorajszy; dzi, dzisiaj (hoje) dzisiejszy; jutro (amanh) jutrzejszy -tcheco: letos (este ano) letoek, leton; dnes (hoje) dneska, dneek, dnen; nyn (agora) nynj -alemo: jetzt jetzig; heute heutig; gestern gestrig; morgen morgig -latim: heri hesternus; hodie hodiernus; cras crastnus procrastn;-latim: verbatim, passim, interim Composio em hebraico (v. hebrcomp.pdf).(64)a. manhigey ha-kita lderes AD-classe os lderes da classe, # os lderes de classe b. ha-manhigim el kita AD-lderes de} classe os lderes de (uma) classe (from Borer, 1988, p. 56) (65)a. mot ha-xolim nomes AD-pacientes os nomes dos pacientes b. mot ha-xole nomes AD-paciente os nomes do paciente 20 [Type text][Type text] MISCELANEA ergatividade em samoano (Austronsia: Samoa) [Bittner, Hale] a. sa sasa e le teine le maile PST bater [ERG a menina] [o cachorro] A menina bateu no cachorro. b.sa sola le teine PST fugir [a menina] A menina fugiu. Nos sistemas ergativos, feita distino entre o sujeito dos vebos transitivos, por um lado, e os sujeitos de verbos intransitivos e os objetos de verbos transitivos, por outro lado. o que verificamos nos exemplos de hndi a seguir: (66)auratchal- mulherfoi-FEM.SG a mulher foi (67)dmchal- homem foi-MASC.SG o homem foi (68)aurat-nghomr- mulher-ERGgua bateu-FEM.SG a mulher bateu na gua (69)aurat-nghomr- mulher-ERGcavalobateu-MASC.SG a mulher bateu no cavalo Ergatividade cindida em hndi, pandjbi (? p. 107). (Hook p.19)}. (70)mere be|e ych film dekge meus filhos esse filme ver-fut. Meus filhos vo ver esse filme. (71)mere be|-ne ych film deki: meus filhos-ERG esse filme ver-pass-FEM.SG.(obs: film feminino) Meus filhos viram esse filme. (72)mere be|-ne is film-ko deka: meus filhos-ERG esse-OBL filme-KO ver-pass-MASC.SG. Meus filhos viram esse filme. 1.1. (IN)DEFINITUDE E ESPECIFICIDADE 21 [Type text][Type text] A especificidade marcada em turco de pelo menos duas formas. O acusativo, como forma distinta do nominativo, s empregado quando o objeto direto tem uma interpretao especfica. Se a interpretao for no-especfica, os dois casos tm forma igual: (73)bir ev uma casa (no-especfica) bir eviuma casa (especfica) Em hebraico, feita a distino entre objetos definidos, que recebem um elemento preposicional, e objetos indefinidos, que no o recebem: (74)a. Dan kara *(et) ha-sefer.Dan leu *(et) o-livro Dan leu o livro. b. Dan kara (*et) sefer.Dan leu (*et) livro Dan leu um livro. 1.2.CLASSIFICADORES Em japons, chins, persa, turco, e vrias outras lnguas da sia so utilizados os chamados classificadores nominais, que obrigatoriamente acompanham os numerais, ou seja, no temos um sintagma nominal formado apenas do substantivo e donumeralqueoquantifica.Vejamosalgunsexemplosdojapons,emque,comovemos,onmerodois(ni)aparece unido a vrios classificadores diferentes, dependendo do tipo de ser que ele quantifica (v. tambm Miyagawa ab 19): (75)kuruma-o nidai katta (eu) comprei dois carros(mquinas) (76)shimbun-o nimai katta (eu) comprei dois jornais(objetos planos) (77)empitsu-o nihon katta (eu) comprei dois lpis (objetos cilndricos) (78)inu-o nihiki katta (eu) comprei dois cachorros(mamferos}) (79)hon-o nisatsu katta (eu) comprei dois livros(livros) Dual em esloveno. [TY ou coll]Albretti p. 78: (80)midvasvaimavagrava vidvastaimatagrata onadvastaimatagrata mismoimamogramovisteimategrate onisoimajo}grajo (81)nanaanaenai 22 [Type text][Type text] vavaavae vai njihovnjihova njihovo njihovi najinnajinanajinonajini vajinvajinavajinovajini njunnjunanjunonjuni Preposies em lnguas clticas: (82)pessoagals am parabreto a deirlands le com 1SG amdanaf i achanon liom 2SG amdanat ti achaout leat 3SG MASC amdano fo anezha leis 3SG FEM amdani hi anezhi li 1PLamdanon ni achanomp linn 2PL amdanoch chi achanoch libh 3PL amdanyn nhw anezholeo Complementador flexionado em lnguas germnicas: (1) a. dat- s spel- (South Hollandic Dutch) that-PL 3PLplay-PL ..that they play. b. dat-(*) s speel-t that-(PL) 3SG.FEM play-3SG ..that she plays. Adjetivospatronmicos{verificar}naslnguaseslavas.Exemplosdoservo-croata(Magner1991:231).Apartirde substantivos masculinos terminados em consoante so formados adjetivos em ov, e a partir de substantivos femininos e masculinos em a, so formados adjetivos em in. Exs.: (83)bratirmobratov kaputo casaco do irmo bobfeijobobovo zrnoo broto/shoot} de feijo kraljreikraljev zamako castelo do rei otacpaioev blagoslova beno do pai sestra irmsestrina ljubavamor de irm babavelhababino ljetoIndian summer slugaservoslugin ivotvida de servo Verbos inergativos em hngaro formados com o sufixo -(z)ik. Exs.: (84)dohny fumodohnyzik fumar futballfutebolfutballozik jogar futebol krtya cartakrtyzik jogar baralho zongora pianozongorzik tocar piano 23 [Type text][Type text] PLURAIS EM RABE caneta qalam, pl. 1aqla:m livro kita:b, pl. kutub homem radul, pl. rida:l escritrio maktab, pl. maka:tib Esse tipo de plural estendido inclusive a alguns emprstimos, como [film] filme, que faz o plural [1afla:m]. balad pasbulda:n pases maktab escritriomaka:tib escritrios Em polons, h mais uma subdiviso dentro do animado: o viril (pessoas do sexo masculino). Vejamos exemplos com o demonstrativo ten e o adjetivo duy: (85) NOM. SG.NOM. PL.traduo do singular ten duy chopiecci duzi chopcyesse rapaz grande (M. viril) ten duy pieste due psyesse cachorro grande (M. animado) ten duy mostte due mostyessa ponte grande (M. inanimado) ta dua ksikate due ksikiessa livro grande (Feminino) to due morzete due morzaesse mar grande (Neutro) (86)Widz tu dwa koty .vejo aqui dois-M.NVIR gatos Estou vendo dois gatos aqui. (87)Widz tu dwie kobiety .vejo aqui duas mulheres Estou vendo duas mulheres aqui. (88)Widz tu dwch kolegw. vejo aqui dois-M.VIR colegas Estou vendo dois colegas aqui. Concordncia default com os numerais masculinos viris. (89)Tu s/byy dwa koty .aqui esto/estavam dois-M.NVIR gatos Havia dois gatos aqui. (90)Tu s/byy dwie kobiety. aqui esto/estavam duas mulheresHavia duas mulheres aqui. (91)Tu jest/byo dwch kolegw . aqui est/estava dois-M.VIR colegasHavia dois colegas aqui. Mixteca de Chalcatongo SUBSTANTIVOADJETIVO kba sujeirakb sujo u pedra slido, duro xa px em p (standing) 24 [Type text][Type text] modificao interna: ablaut:singsangsungsong grego clssico: leip-o I leave; le-loip-a I have left; e-lipon I left [GB 36] transfixos: PERFEITO ATIVOPERFEITO PASSIVO kataba escreveukutiba foi escrito alaqa barbeouuliqa foi barbeado faraa decidiu furia foi decidido -Mimticos em japons:-giseigo wan-wan dogs bark sounds of living things kero-kero frogs croak nya-nya cats meow -giongo gujya-gujya slushy, sloppy sounds of the inanimate world kara-kara dry rustling baki-baki snapping, breaking -gitaigo pika-pika shining mimesis of physical states or events neba-neba sticky, greasy kunya-kunya soft and cuddly -gijougo mura-mura irresistible temptation mimesis of psychological states or events sobo-sobo dispirited wasa-wasa nervous, restless ()[] jirojiro (to) [miru][see] intently (= stare ()[] kirakira (to) [hikaru][shine] sparklingl ()[] giragira (to) [hikaru][shine] dazzlingly [] doki doki [suru]with a throbbing heart [] guzu guzu [suru]procrastinating or dawdling (suru not optional) [] shiin to [suru][be (lit. do)] quiet (suru not optional) [] pinpin [shite iru][be (lit. do)] lively (shite iru not optional) [] yoboyobo ni [naru][become] wobbly-legged (from age) 25 [Type text][Type text] LOCUS DA MARCAO MORFOSSINTTICA: Nichols, Johanna (1986). Head-marking and dependent-marking grammar. Language 62(1): 56-119. -Possessivo:urbis nomen a vros(nak a) neveehrin ad -Adjetivo:dependente: tchetcheno Md-ovxa Hxigua quente quente gua(d-) Mj-ovxa Huraleite quente quente leite(j-) -hngaro: a kis vros(t, ok(at)) -latim: marcao dupla: parvum oppidum, parvi oppidi (GEN SG) -orao: (1) Tzutujil (Mayan; Guatemala; Dayley 1985: 282, 75) jar aakaalaa x--kee-kaq aabaj the boys COMP-3SG-3PL-throw rock The boys threw rock(s) (2) Uradhi (Paman; Australia; Crowley 1983: 339) wutpu-kuuma-apa-n old.man-ERG firewood.ABS pick.up-PST 'The old man picked up some firewood.'(3) Belhare (Tibeto-Burman; Nepal; Bickel, own fieldnotes) kuba-chi-a pitcha-chi n-ten-he-chi monkey-NSG-ERG child-NSG.ABS3NSG.A-hit-PST-3NSG.P3 The monkeys hit the children.