Apostila de Morfologia (Linguística)

download Apostila de Morfologia (Linguística)

of 25

description

Apostila da disciplina de Morfologia do DL com o prof. Paulo Chagas

Transcript of Apostila de Morfologia (Linguística)

1 [Type text][Type text] DADOS PARA A DISCIPLINA MORFOLOGIA (FLL-0435) Paulo Chagas de Souza [email protected] verso do 2 Semestre de 2011 TIPOLOGIA MORFOLGICA INICIADA POR SCHLEGEL: Isolantes: Vietnamita [UndMor] Hai a b nhau l ti gia-nh thng chng. dois indivduo deixar um_ao_outroserpor causa defamliacara (?)marido. Eles se separaram por causa da famlia dele. [Lieber] a. hai ci dng h dois CL relgio dois relgios b. Mai ti lm ci Ti lm ci hm qua. amanh Eu fazer CL issoEu fazer CL isso ontem Eu vou fazer isso amanh Eu fiz isso ontem Chins Aglutinantes: homemcasasonho Cz.Ess.Gr.Singular PluralSingular PluralSingular Plural Nominativoadamadamlar evevlerddler Genitivo adamnadamlarnevinevlerindtendlerden Dativoadamaadamlaraeveevlerededlere Acusativoadamadamlar evievlerididleri Locativo adamdaadamlardaevdeevlerdedtedlerde Ablativo adamdanadamlardanevdenevlerden dtendlerden Flexionais ou fusionais:ver latim, tcheco. 2 [Type text][Type text] Polissintticas [VarPol]: (1) incorporao nominal em mohawk (Josephine Horne, falante, c.p.): kahkwennin:ni k -ahkwenni-onni 1s.a-roupa-fazer.estativo Eu estou fazendo roupa(s). (2) Central Alaskan Yupik (Elena Charles, falante, p.c.): irniarualiunga irniaruqa-li -u -nga boneca-fazer-intr.ind-1s Eu estou fazendo boneca(s). Em Chukchi [Lambert]: (3) a. nan qaa-t qrir-ninet 3SG.ERG rena-ABS.PL procurar-3SG.S/3.PL.O Ele procurou a rena b. tlon qaa-rer-ge 3SG.ABS rena-procurar-3SG.S Ele procurou rena Spencer (1995: 444f.) (4) a. ej-k 'l'l tlg-gi morro-LOC neve.ABS derreter-3SG.S no morro, a neve derreteu b. ej-k 'l-lg-gi morro-LOC neve-derreter-3SG.S no morro, a neve derreteu lit.: no morro, neve-derreteu Polinsky (1990: 350) Em Sora, uma lngua munda (ndia): (5) a. en jum-t-ai b.ien knte-njum-t-ai eu comer-NPST-1eu banana-N.SFX comer-NPST-1 Eu estou comendo.Eu estou comendo uma banana. c. en jum-te-ti-n-ai eu comer-banana-NPST-ITR-1 Eu estou comendo uma banana. Surpreendemente, em sora, pode haver incorporao do agente (Ramamurti 1931). Nesses casos, o verbo permanece transitivo: (6) a.am-kit-t-am pegar-tigre-NPST-2 Tigre vai te pegar.b.mo-kul-t-am engolir-fantasma-NPST-2 Fantasma vai te engolir. c.en ad-da-dar-si-am eu NEG-receber-arroz_cozido-mo-2 Eu no vou receber arroz da sua mo. 3 [Type text][Type text] 1)FLEXO NOMINAL: O hndi distingue uma forma subjetiva e uma forma oblqua. (1) kcmra:kcmrekcmrekcmrquarto (2) mcka:nmcka:nmcka:nmcka:n casa A forma oblqua utilizada antes de qualquer posposio. Exs.: (3) is kcmre me do pclcg hc este-OBL quarto-OBL em duas camas so h duas camas neste quarto Romeno: sem artigoSingular PluralSingular PluralSingular Plural Nom-Acuscascasescriitorscriitorioraorae Gen-Dat casecasescriitorscriitorioraorae com AD Singular PluralSingular PluralSingular Plural Nom-Acuscasacaselescriitorulscriitorii orauloraele Gen-Dat caseleicaselorscriitoruluiscriitorilororaului oraelor Latim:portojardimguerra Singular PluralSingular PluralSingular Plural Nominativoportporthortushortbellumbella Genitivo portportrumhorthortrumbellbellrum Dativoportportshorthortsbellbells Acusativoportamportshortumhortsbellumbella Vocativoportporthortehortbellumbella Ablativo portportshorthortsbellbells Latim:ser humanomardia Singular PluralSingular PluralSingular Plural Nominativohomohomines maremariadiesdies Genitivo hominis hominummarismariumdiesdierum Dativohominihominibusmarimaribus dieidiebus Acusativohominemhomines maremariadiemdies Vocativohomohomines maremariadiesdies Ablativo hominehominibusmarimaribus diediebus Caesarem Brutus occiditBrutus Caesarem occiditOccidit Brutus Caesarem Caesarem occidit Brutus.[LWO] Tcheco:senhorcastelocidade Cz.Ess.Gr.Singular PluralSingular PluralSingular Plural Nominativopnpni/-ovhradhradymstomsta Genitivo pnapnhraduhradmstamst 4 [Type text][Type text] Dativopnovipnmhraduhradmmstumstm Acusativopnapnyhradhradymstomsta Vocativopanepnyhradehradymstomsta Locativo pnovipnechhradhradechmstmstech Instrumentalpnempny/-amahrademhrady/-amamstemmsty/-ama homemmulhermquina Cz.Ess.Gr.Singular PluralSingular PluralSingular Plural Nominativomumuienaenystrojstroje Genitivo muemuenyenstrojestroj Dativomui/-ovimumenenmstrojistrojm Acusativomuemueenuenystrojstroje Vocativomuimueenoenystrojstroje Locativo muimuchenenchstrojistrojch Instrumentalmuemmui/-emaenouenami/-amastrojemstroji/-ema leto (Svarinska): pai (m)irmo (m)mercado (m)irm (f)me (f)fogo (f) nom.sgtvsbrlistirgusmsamteuguns gen.sg.tvabratirgusmsasmtesuguns loc.sgtvbrltirgmsmtugun loc. pl.tvosbrostirgosmssmtsuguns O hngaro e o finlands possuem uma srie de casos locais de significado bastante delimitado. H uma diferenciao, por um lado, em termos de provenincia de movimento, localizao e destino do movimento, e por outro, em funo da posio em relao ao referencial: interna, superficial ou externa. (4)a hz a hzbaa hzbana hzbl a hzraa hzona hzrl a hzhoza hznl a hztl (5)talo taloontalossatalosta talolletalollatalolta Partitivo no finlands.(6)yksi kirjeuma carta (NOM SG) kaksi kirjett duas carta (PART SG) (7)olut cerveja (NOM SG) lasi oluttacopo cerveja (PART SG) (8)Luen kirjeen. Leio carta (GEN SG). Vou ler a/uma carta. Luen kirjett. Leio carta (PART SG). Estou lendo a/uma carta. Genitivo com nmeros em russo. (9)od'n grod (10) dv, tr', etir'e groda 5 [Type text][Type text] (11) p'at', est' gorodv Caso translativo em finlands e em hngaro indicando transformao:(12) orvoss lett ele/ela virou mdic@ (13) se tuli lkriksi ele/ela virou mdic@ (14) se tuli kylmksi ficou frio/esfriou Plurais em breto e gals mais curtos que o singular (!). O singular derivado do plural. (15) plentynplantcriana(s)(gals) aderynadarave(s) cabaetsencabaetsrepolho cacynencacwnvespa clerenclrmosca? cneuencnaunut conwyddenconwyddconfera nmero em Yupik: (1)Arnaq qavartuq. A mulher est dormindo. Arnak qavartuk. As mulheres(2) esto dormindo. Arnat qavartut. As mulheres(pl) esto dormindo. (2)Tuntuvak anguq. O alce grande. Tuntuviik anguk. Os alces(2) so grandes. Tuntuviit angut. Os alces(pl) so grandes. 6 [Type text][Type text] Lnguas bntu com prefixo e aumento: Masaaba JE31Ganda JE15Zulu S42 ClassAumentoPrefixo da classe AumentoPrefixo da classe AumentoPrefixo da classe 1u-mu-o-mu-u-mu- 2ba-ba-a-ba-a-ba- 3gu-mu-o-mu-u-mu- 4gi-mi-e-mi-i-mi- 5li-si-e-li-i-(li-) 6ga-ma-a-ma-a-ma- 7ki-ki-e-ki-i-si- 8bi-bi-e-bi-i-zi- 9i-N-e-N-i-N- 10zi-N-e-N-i-zi-N- 11lu-lu-o-lu-u-lu- 12ka-ka-a-ka- 13o-tu- 14bu-bu-o-bu-u-bu- 15ku-ku-o-ku-u-ku EVITAO DE REPETIO: Formas possessivas em turco: possuidor 1sg2sg3sg1pl2pl3pl singular evimevinevievimizevinizevleri pluralevlerimevlerinevlerievlerimizevleriniz evleri onlarn evi Possessivos em turco (head-marking e dependent-marking, ou marcao do ncleo e marcao do dependente):(16) komu vizinho komum meu vizinho komumun do meu vizinho komumun evi a casa do meu vizinho (17) quartooda quartosodalar o quarto deleodas o quarto delesodalar os quartos deleodalar os quartos deles odalar , mas no *odalarlar 2)FLEXO VERBAL: CONJUGAO LATINA: 7 [Type text][Type text] VERBO ESSE (ser, estar): indicativoINFECTUMpresente imperfeitofuturo simples sumeramero eseraseris esteraterit sumusermusermus estisertisertis sunteranterunt PERFECTUMperfeitomais que perfeito futuro perfeito fuifuramfuro fuistifurasfuris fuitfuratfurit fumusfurmusfuermus fuistisfurtisfuertis furuntfurantfurunt subjuntivoINFECTUMpresente imperfeito simessem sisesses sitesset simusessmus sitisesstis sintessent PERFECTUMperfeitomais que perfeito furimfuissem furisfuisses furitfuisset furmusfuissmus furitisfuisstis furintfuissent infinitivopresente passadofuturo essefuissefuturum, am, um esse particpiospresente passadofuturo ------------------------futurus, a, um 8 [Type text][Type text] VERBO AMRE VOZ ATIVA: indicativoINFECTUMpresente imperfeitofuturo simples amoamabam amabo amasamabasamabis amatamabatamabit amamus amabmusamabimus amatisamabtisamabitis amantamabant amabunt PERFECTUMperfeitomais que perfeito futuro perfeito amaviamavramamavroamavisti amavrasamavris amavitamavratamavrit amavmusamavrmusamavrimus ama(vi)stisamavrtisamavritis ama(v)runtamavrantamavrunt subjuntivoINFECTUMpresente imperfeito amemamremamesamres ametamret ammus amrmus amtisamrtis amentamrent PERFECTUMperfeitomais que perfeito amavrimamavissem amavrisamavisses amavritamavisset amavrmusamavissmus amavritisamavisstis amavrintamavissent infinitivopresente passadofuturo amreamavisseamaturum, am, um esse particpiospresente passadofuturo amans, amantis------------amaturus, a, um 9 [Type text][Type text] VOZ PASSIVA: indicativoINFECTUMpresente imperfeitofuturo simples amoramabarambor amrisamabrisambris amturamabturamabtur ammur amabmuramabmur ammniamabmniamabimni amantur amabanturamabuntur PERFECTUMperfeitomais que perfeito futuro perfeito amatus, a, um sumamatus, a, um eramamatus, a, um ero amatus, a, um esamatus, a, um erasamatus, a, um eris amatus, a, um est amatus, a, um eratamatus, a, um eritamati, , a sumusamati, , a ermusamati, , a ermus amati, , a estisamati, , a ertis amati, , a ertis amati, , a suntamati, , a erantamati, , a erunt subjuntivoINFECTUMpresente imperfeito ameramrer amrisamrrisamturamrtur ammur amrmur ammniamrmni amentur amrentur PERFECTUMperfeitomais que perfeito amatus, a, um simamatus, a, um essem amatus, a, um sis amatus, a, um esses amatus, a, um sit amatus, a, um esset amati, , a simus amati, , a essmus amati, , a sitisamati, , a esstis amati, , a sintamati, , a essent infinitivopresente passadofuturo amramtum, am, um esseamatum iri particpiospresente passadofuturo ------------amtus, a, umamandus, a, um 10 [Type text][Type text] Flexo de concordncia com sujeito e objeto em erza mordvino (v. mordwin.ps)}. 1SG2SG3SG1PL2PL3PL 1SGkundatankundasakundatadikundasi 2SGkundasamakkundasakkundasami kundasit 3SGkundasamam kundatanzat kundasi kundasami kundatadi kundasie 1PLkundatadi kundasiek kundatadi kundasiek 2PLkundasami kundasipk kundasamikundasipk 3PLkundasami kundatadi kundasi kundasami kundatadi kundasi Tabela. Conjugao do verboem erza mordvino. MORFOLOGIA SENSVEL PROSDIA: francs, italiano, romeno (voiaja, voiajez, voiajm... / svri, svresc, svrim) Em vrias lnguas romnicas foram formadas conjugaes com origem em dois conjuntos de terminaes. (18) francsitalianoromenocatalo finircapirea prividividir finiscapiscoprivescdivideixo finiscapisciprivetidivideixes finitcapisceprivetedivideix finissons capiamo privimdividim finissezcapitepriviidividiu finissent capisconoprivescdivideixen (19) a telefona telefonez telefonezi telefoneaz telefonm telefonai telefoneaz RAIZ E DERIVADOS EM HEBRAICO (Arad) gdl Padro Palavra a. CaCaC (v) gadal (grow) b. CiCCeC (v) gidel (raise) c. hiCCiC (v) higdil (enlarge) d. CaCoC (a) gadol (large) e. CoCeC (n) godel (size) f. miCCaC (n) migdal (tower) g. CCuCa (n) gdula (grandiosity) PERFRASES, PARTICPIOS: 11 [Type text][Type text] A conjugao verbal em hndi faz extenso uso de particpios, sendo poucos os tempos simples (Snell & Weightman 233). Sem incluir os tempos contnuos: (20) bolta:fala bola:falou bolta: hc falava bola: hcfalou bolta: ta:falava bola: ta:tinha falado bolta: hoga:falar bola: hoga:ter falado bolega:vai falar O basco tem um nmero muito pequeno de verbos com conjugao sinttica. Normalmente perifrstica (com os auxiliaresizan ser/estar e ukan ter).virser, estarmorarterfazer 1SGnatornaizbizi naiz dutegiten dut 2SGzatozzarabizi zara duzuegiten duzu 3SGdatordabizi daduegiten du 1PLgatozgarabizi gara duguegiten dugu 2PLzatoztezaretebizi zareteduzueegiten duzue 3PLdatozdirabizi dira duteegiten dute O verbo em basco concorda no s com o sujeito, mas tambm com os objetos. Exs.: (21) hondartza hau ikusi nahi dut praiaesta ver querer tenho eu quero ver esta praia (22) hondartza hauek ikusi nahi ditut praiaestas ver querer tenho-OD-PL eu quero ver estas praias Sistema simtrico de particpios em estoniano:(23) ACTIVE PASSIVE NON-PAST lugev (tdruk) loetav (raamat) lente, lendo (a menina lendo)o livro a ser lido/o livro legvel

PAST lugenud (tdruk)loetud (raamat) a menina que leuo livro lido O perfeito em leto formado com o verbo bt ser, estar no presente, seguido do particpio passado ativo, que concorda com o sujeito em nmero e gnero. Ex.: (24) vi ir rakstjis vstuli ele escrever_PART.M.SG carta.AC ele escreveu uma carta (25) via ir rakstjusi vstuli ela escrever_PART.F.SG carta.AC 12 [Type text][Type text] ela escreveu uma carta (26) vii ir rakstjui vstuli eles so escrever_PART.M.PL carta.AC eles escreveram uma carta (27) vias ir rakstjuas} vstuli elas so escrever_PART.F.PL carta.AC elas escreveram uma carta MODOS: O albans tem o modo admirativo, que contm quatro tempos: o presente, o imperfeito, o perfeito e o futuro. Ilustro seu uso comopresente,queformadocomumaformaabreviadadoparticpiopassadoqualsufixadooauxiliarkamter,no presente. Exs.: (28) forma de citao particpio passadoadmirativo presentesignificadopunonpunuarpunuakamtrabalhar lajlarlakamlavar kampasurpaskamter jamqenqenkamser, estar (29) Pjetri po punuaka n kopsht. Pedro PROGR trabalhar-ADMIR em jardim Olha! O Pedro est trabalhando no jardim! O passado nas lnguas eslavas concorda em gnero com o sujeito. (30) Kupil nov auto. Comprou-MASC.SG novo carro (Ele) comprou um carro novo (31) Kupila nov auto. Comprou-FEM.SG novo carro (Ela) comprou um carro novo (32) Kupili nov auto. Compraram-MASC.PL novo carro (Eles) compraram um carro novo (33) Kupily nov auto. Compraram-PL.NO-MASC. novo carro (Elas) compraram um carro novo Nas lnguas eslavas que tm o verbo ser no presente, ocorre tambm concordncia com a pessoa dosujeito, alm da concordncia com o gnero e o nmero. (34) Kupil jsem nov auto. Comprar-PASS-MASC.SG sou novo carro (Eu) comprei um carro novo(dito por um homem) (35) Kupila jsem nov auto. Comprar-PASS-FEM.SG sou novo carro (Eu) comprei um carro novo(dito por uma mulher) 13 [Type text][Type text] AUXILIAR EM FRANCS (HOLANDS) aller ir, arriver, demeurer permanecer, descendre, entrer, rentrer voltar para casa, monter subir, mourir, natre, partir, passer, rester ficar, retourner, sortir sair, tomber cair, venir vir e derivadosconvenir, devenir tornar-se, intervenir, parvenir atingir, revenir voltar, survenir acontecer. [StudGr] Elle est devenue un objet de dsir Ela se tornou um objeto de desejo. Ses deux fils sont venus me demander du conseil Seus dois filhos vieram me pedir conselho. Il y a des hommes qui ne sont pas sortis de lenfance, H homens que no saram da infncia. Compare: marcher andar, sauter, danser, glisser deslizar. [NouvGr] @ J'ai march jusqu' la porte et j'ai frapp. Eu andei at a porta e bati (na porta). @ On a saut dans la mer. A gente pulou no mar. Vozes emtagalog (v. Kroeger, CSLI: pp. 13 ...). Primeiramente vejamos os marcadores de caso, que aparecem prefixados ao nome/SN{verificar}. NominativoGenitivoDativo Com substantivos comunsangngsa Com nomes de pessoassinikay Tabela 1. Marcadores de caso em tagalog. (36) B-um-iliang=lalakeng=isda sa=tindahan. O homem comprou peixe na loja (37) B-in-iling=lalakeang=isdasa=tindahan. O homem comprou o peixe na loja (38) B-in-ili-an?} ng=lalakeng=isda ang=tindahan. O homem comprou peixe na loja (39) Ip-in-am-bili ng=lalakeng=isda ang=pera. O homem comprou peixe com o dinheiro (40) I-b-in-iling=lalakeng=isda ang=bata. O homem comprou peixe para a criana MORFOLOGIA SENSVEL FONOLOGIA SEGMENTAL: portugus lpis kijken bellenkopenpratenontmoeten olhartelefonarcomprarconversarencontrar ikkijkbelkooppraatontmoet jijkijkt beltkooptpraatontmoet hij, zij, hetkijkt beltkooptpraatontmoetwijkijken bellenkopenpratenontmoeten julliekijken bellenkopenpratenontmoeten zijkijken bellenkopenpratenontmoeten passadokijkte(n) belde(n) kochte(n)praatte(n)ontmoette(n) particpiogekijkt gebeldgekochtgepraatontmoet 14 [Type text][Type text] Holands: hij heeft gepraat, hij heeft begonnen. Em japons, podemos pensar em nveis de polidez e nveis de deferncia. Exs.: suru, nasaru (polido), itasu (humilde). Tambm existem formas superpolidas: (41) o-negai itashi-masu POL-pedidofazer-AUX eu fao um pedido (lit.) (42) shitsurei shi-mashita grosseria fazer-AUX-PERF eu fiz uma grosseria (lit.) (43) shitsurei itashi-mashita grosseria fazer(humilde)-AUX-PERF eu fiz uma grosseria (lit.) (44) a. sensei ga Taro o tasuketa. (plain) b. sensei ga Taro o otasuke ni natta. (sonkei-go) c. sensei ga Taro o tasukemashita. (addressee honorific) d. sensei ga Taro o otasuke ni narimashita. (sonkei-go+addressee honorific) The teacher assisted Taro. H ainda substitutos lexicalizados para alguns verbos. Por exemplo, ao verboiru, mencionado anteriormente,corresponde o verbo polido irassharu e o verbo humilde oru. (45) sensei ga kyooshitsu ni irassharu. 3)FLEXO ADJETIVAL: A formao de comparativo em holands: (46) a. groen 'green', groen-er 'greener' b. duister 'dark', duister-der (*duister-er) 'darker' zur zur-der (*zur-er) 'nagger' Adjetivos em tcheco: Tcheco:masculinoneutro feminino Cz.Ess.Gr.Singular PluralSingular PluralSingular Plural Nominativonovnov/novnovnov novnov Genitivo novhonovchnovhonovchnovnovch Dativonovmu novmnovmu novmnovnovm Acusativonov/-honovnovnovnovnov Vocativonovnovnovnovnovnov Locativo novmnovchnovmnovchnovnovch Instrumentalnovmnovminovmnovminovounovmi Adjetivos em japons dois tipos adjetivotakaioishiishiroisamui 15 [Type text][Type text] advrbio takakuoishikushirokusamuku negativa takakunaioishikunaishirokunaisamukunai passadotakakattaoishikattashirokattasamukatta pass. neg.takakunakattaoishikunakattashirokunakattasamukunakatta atributivotakai jidooshaoishii sashimishiroi kamisamui fuyu substantivoshizukagenkicf. gakusei advrbio shizuka nigenki ni gakusei negativa shizuka de naigenki de naigakusei de nai passadoshizuka dattagenki dattagakusei datta pass. neg.shizuka de nakattagenki de nakattagakusei de nakatta atributivoshizuka na heyagenki na hitogakusei no gaijin H em japons substantivos adjetivais. Rippa, genki, baka, etc. (47) kanojo-wa kirei *(da) kanojo-wa kirei datta kanojo-wa kirei-ni utau (48)kanojo-wa utsukushii (*da) kanojo-wa kirei utsukushikatta kanojo-wa utsukushiku utau 16 [Type text][Type text] (49) baka bambaka (muito diferente) turco siyah simsiyah (bem preto) krmz kpkrmz (bem vermelho) yeni yepyeni (bem novo, novo em folha) btn bsbtn (inteiro) doru dosdoru (reto) temiz tertemiz (limpo) adjetivos em alemo: sem nadamasculinofemininoneutroplural nominativokleinerkleinekleineskleine genitivo kleineskleinerkleineskleiner dativokleinem kleinerkleinem kleinen acusativokleinenkleinekleineskleine com AD masculinofemininoneutroplural nominativokleinekleinekleinekleinen genitivo kleinenkleinenkleinenkleinen dativokleinenkleinenkleinenkleinen acusativokleinenkleinekleinekleinen Os adjetivos em leto e lituano apresentam uma forma indefinida e uma definida, sendo essa a nica forma de marcao de definitude nessas lnguas. (50) putns (sm)mazs putnsmazais putnso/um pssaropssaro pequenoo pssaro pequeno grmata (sf)liela grmataliel grmata o/um livrolivro grandeo livro grande A forma definida tambm utilizada com demonstrativos e possessivos: (51) t liel grmatamana liel grmata aquele livro grandemeu livro grande Comparativo e superlativo em hngaro: (52) nagygrande nagyobb maior a legnagyobbo maior (de todos) em leto: (53) bompequeno(leto) labsmazslabksmazks 17 [Type text][Type text] vislabkaisvismazkais 4)FORMAO DE LEXEMAS: Composio nas lnguas germnicas e fino-gricas.(54) Geschwindigkeit.s.begrenzung.s.schild velocidade-FUGE-limite-FUGE-placa placa de limite de velocidade Geschwindigkeitsbegrenzungseinrichtung Geschwindigkeitsbegrenzungszone GeschwindigkeitsbegrenzungsanlageGeschwindigkeitsbegrenzungsbefehl Oturcousaosufixo-ki/-knaformaodeadjetivosderivadosdesubstantivosemcasosoblquosou advrbios: (55) TrkiyedeTrkiyedeki Turquia.LOCTurquia.LOC.KI} na Turquiada Turquia (que fica na Turquia) (56) bugnbugnk este.diaeste.dia.KI} hojede hoje Emcontrastecomlnguascomoasromnicaseasgermnicas,queacrescentamnoesdirecionaisoude modoaosverbosformandoderivadosatravsdeprefixosoupartculaspreposicionais/adverbiais,ojapons forma inmeros compostos verbais (v. Miyagawa ab 95) a partir de duas razes verbais. Exs.: (57) kiri-otosucortar-deixar_cair cortar (galhos) kiri-taosucortar-derrubarderrubar cortando, cortar (58) kaki-chigaeruescrever-errarescrever errado kaki-ireruescrever-introduzirpreencher kaki-kaeruescrever-tornarreescrever kaki-naosuescrever-corrigirreescrever kaki-otosuescrever-deixar_cairpular uma palavra, um caractere

O rabe contm razes verbais formadas apenas por consoantes, normalmente trs. s vezes, podem ser duas ou quatro. A essas razes triliterais so intercaladas vogais e acrescentados prefixos e sufixos que alteram seu significado e sua funo sinttica}. Exs. (Abboud et al. 1975: 127): (59) raiz d-r-s aprender darslio dira:satestudo(s) madrasat escola darasaele estudou darrasaele ensinou 18 [Type text][Type text] mudarris professor mudarrisatprofessora Vietnamita. Composio com primeiro elemento como ncleo. Exs.: (60) nh khchcasa hspedeguest house(v. Vuong & Moore 34) (61) nh mycasa mquinafbrica (62) bung khch sala visitasala de visitas (63) bung ngquarto dormirdormitrio Compostos: -Grego moderno:-andrjino married couple (ndras + jinka), -jinekpea women and children (jinkes + pej) -makeropruno knife and fork (makri + pirni) -onomatepnimo name and surname (noma + epnimo) -savatokrjako weekend -anabozvno acender e apagar -anioklnoabrir e fechar-pijenorxome ir e vir regras distintas do portugus:-polons: wczoraj (ontem) wczorajszy; dzi, dzisiaj (hoje) dzisiejszy; jutro (amanh) jutrzejszy -tcheco: letos (este ano) letoek, leton; dnes (hoje) dneska, dneek, dnen; nyn (agora) nynj -alemo: jetzt jetzig; heute heutig; gestern gestrig; morgen morgig -latim: heri hesternus; hodie hodiernus; cras crastnus procrastn;-latim: verbatim, passim, interim Composio em hebraico (v. hebrcomp.pdf).(64) a. manhigey ha-kita lderes AD-classe os lderes da classe, # os lderes de classe b. ha-manhigim el kita AD-lderes de} classe os lderes de (uma) classe (from Borer, 1988, p. 56) (65) a. mot ha-xolim nomes AD-pacientes os nomes dos pacientes b. mot ha-xole nomes AD-paciente os nomes do paciente MISCELANEA 19 [Type text][Type text] ergatividade em samoano (Austronsia: Samoa) [Bittner, Hale] a. sa sasa e le teine le maile PST bater [ERG a menina][o cachorro] A menina bateu no cachorro. b.sa sola le teine PST fugir [a menina] A menina fugiu. Nos sistemas ergativos, feita distino entre o sujeito dos vebos transitivos, por um lado, e os sujeitos de verbos intransitivos e os objetos de verbos transitivos, por outro lado. o que verificamos nos exemplos de hndi a seguir: (66) auratchal- mulherfoi-FEM.SG a mulher foi (67) dmchal- homem foi-MASC.SG o homem foi (68) aurat-nghomr- mulher-ERGgua bateu-FEM.SG a mulher bateu na gua (69) aurat-nghomr- mulher-ERGcavalobateu-MASC.SG a mulher bateu no cavalo Ergatividade cindida em hndi, pandjbi (? p. 107). (Hook p.19)}. (70) mere be|e ych film dekge meus filhos esse filme ver-fut. Meus filhos vo ver esse filme. (71) mere be|-ne ych film deki: meus filhos-ERG esse filme ver-pass-FEM.SG.(obs: film feminino) Meus filhos viram esse filme. (72) mere be|-ne is film-ko deka: meus filhos-ERG esse-OBL filme-KO ver-pass-MASC.SG. Meus filhos viram esse filme. 1.1. (IN)DEFINITUDE E ESPECIFICIDADE A especificidade marcada em turco de pelo menos duas formas. O acusativo, como forma distinta do nominativo, s empregado quando o objeto direto tem uma interpretao especfica. Se a interpretao for no-especfica, os dois casos tm forma igual: (73) bir ev uma casa (no-especfica) bir eviuma casa (especfica) 20 [Type text][Type text] Emhebraico,feitaadistinoentreobjetosdefinidos,querecebemumelementopreposicional,eobjetos indefinidos, que no o recebem: (74) a. Dan kara *(et) ha-sefer.Dan leu *(et) o-livro Dan leu o livro. b. Dan kara (*et) sefer.Dan leu (*et) livro Dan leu um livro. 1.2.CLASSIFICADORES Emjapons,chins,persa,turco,evriasoutraslnguasdasiasoutilizadososchamadosclassificadores nominais,queobrigatoriamenteacompanhamosnumerais,ouseja,notemosumsintagmanominalformado apenas do substantivo e do numeral que o quantifica. Vejamos alguns exemplos do japons, em que, como vemos, o nmero dois (ni) aparece unido a vrios classificadores diferentes, dependendo do tipo de ser que ele quantifica (v. tambm Miyagawa ab 19): (75) kuruma-o nidai katta (eu) comprei dois carros (mquinas) (76) shimbun-o nimai katta (eu) comprei dois jornais(objetos planos) (77) empitsu-o nihon katta(eu) comprei dois lpis(objetos cilndricos) (78) inu-o nihiki katta (eu) comprei dois cachorros(mamferos}) (79) hon-o nisatsu katta (eu) comprei dois livros(livros) Dual em esloveno. [TY ou coll]Albretti p. 78: (80) midvasvaimavagrava vidvastaimatagrata onadvastaimatagrata mismoimamogramovisteimategrate onisoimajo}grajo (81) na naanaenai vavaavae vai njihovnjihovanjihovonjihovi najinnajinanajinonajini vajinvajinavajinovajini njunnjunanjunonjuni 21 [Type text][Type text] Preposies em lnguas clticas: (82) pessoagals am parabreto a deirlands le com 1SG amdanaf i achanon liom 2SG amdanat ti achaout leat 3SG MASC amdano fo anezha leis 3SG FEM amdani hi anezhi li 1PLamdanon ni achanomp linn 2PL amdanoch chi achanoch libh 3PL amdanyn nhw anezho leo Complementador flexionado em lnguas germnicas: (1) a. dat- s spel- (South Hollandic Dutch) that-PL 3PLplay-PL ..that they play. b. dat-(*) s speel-t that-(PL) 3SG.FEM play-3SG ..that she plays. Adjetivos patronmicos {verificar} nas lnguas eslavas. Exemplos do servo-croata (Magner 1991: 231). A partir de substantivosmasculinosterminadosemconsoantesoformadosadjetivosemov,eapartirdesubstantivos femininos e masculinos em a, so formados adjetivos em in. Exs.: (83) brat irmobratov kaputo casaco do irmo bobfeijobobovo zrnoo broto/shoot} de feijo kraljreikraljev zamako castelo do rei otacpaioev blagoslova beno do pai sestra irmsestrina ljubavamor de irm babavelhababino ljetoIndian summer slugaservoslugin ivotvida de servo Verbos inergativos em hngaro formados com o sufixo -(z)ik. Exs.: (84) dohny fumodohnyzik fumar futballfutebolfutballozik jogar futebol krtya cartakrtyzik jogar baralho zongora pianozongorzik tocar piano PLURAIS EM RABE caneta qalam, pl. 1aqla:m livro kita:b, pl. kutub homem radul, pl. rida:l escritrio maktab, pl. maka:tib Esse tipo de plural estendido inclusive a alguns emprstimos, como [film] filme, que faz o plural [1afla:m]. balad pasbulda:n pases 22 [Type text][Type text] maktab escritriomaka:tib escritrios Em polons, h mais uma subdiviso dentro do animado: o viril (pessoas do sexo masculino). Vejamos exemplos com o demonstrativo ten e o adjetivo duy: (85) NOM. SG.NOM. PL.traduo do singular ten duy chopiec ci duzi chopcyesse rapaz grande (M. viril) ten duy pieste due psyesse cachorro grande (M. animado) ten duy mostte due mostyessa ponte grande (M. inanimado) ta dua ksikate due ksikiessa livro grande (Feminino) to due morzete due morzaesse mar grande (Neutro) (86) Widz tu dwa koty .vejo aqui dois-M.NVIR gatos Estou vendo dois gatos aqui. (87) Widz tu dwie kobiety .vejo aqui duas mulheres Estou vendo duas mulheres aqui. (88) Widz tu dwch kolegw. vejo aqui dois-M.VIR colegas Estou vendo dois colegas aqui. Concordncia default com os numerais masculinos viris. (89) Tu s/byy dwa koty .aqui esto/estavam dois-M.NVIR gatos Havia dois gatos aqui. (90) Tu s/byy dwie kobiety. aqui esto/estavam duas mulheresHavia duas mulheres aqui. (91) Tu jest/byo dwch kolegw . aqui est/estava dois-M.VIR colegasHavia dois colegas aqui. Mixteca de Chalcatongo SUBSTANTIVO ADJETIVO kba sujeirakb sujo u pedra slido, duro xa px em p (standing) modificao interna: ablaut:singsangsungsong grego clssico: leip-o I leave; le-loip-a I have left; e-lipon I left [GB 36] transfixos:PERFEITO ATIVOPERFEITO PASSIVO 23 [Type text][Type text] kataba escreveu kutiba foi escrito alaqa barbeouuliqa foi barbeado faraa decidiufuria foi decidido -Mimticos em japons:-giseigo wan-wan dogs bark sounds of living things kero-kero frogs croak nya-nyacats meow -giongo gujya-gujya slushy, sloppy sounds of the inanimate world kara-kara dry rustling baki-baki snapping, breaking -gitaigo pika-pika shiningmimesis of physical states or events neba-neba sticky, greasy kunya-kunya soft and cuddly -gijougo mura-mura irresistible temptation mimesis of psychological states or events sobo-sobo dispirited wasa-wasa nervous, restless ()[] jirojiro (to) [miru][see] intently (= stare ()[] kirakira (to) [hikaru][shine] sparklingl ()[] giragira (to) [hikaru][shine] dazzlingly [] doki doki [suru]with a throbbing heart [] guzu guzu [suru]procrastinating or dawdling (suru not optional) [] shiin to [suru][be (lit. do)] quiet (suru not optional) [] pinpin [shite iru][be (lit. do)] lively (shite iru not optional) [] yoboyobo ni [naru][become] wobbly-legged (from age) LOCUS DA MARCAO MORFOSSINTTICA: Nichols, Johanna (1986). Head-marking and dependent-marking grammar. Language 62(1): 56-119. -Possessivo: urbis nomen a vros(nak a) neveehrin ad -Adjetivo:dependente: tchetcheno Md-ovxa Hxigua quente 24 [Type text][Type text] quente gua(d-) Mj-ovxa Huraleite quente quente leite(j-) -hngaro: a kis vros(t, ok(at)) -latim: marcao dupla: parvum oppidum, parvi oppidi (GEN SG) - 25 [Type text][Type text] -orao: (1) Tzutujil (Mayan; Guatemala; Dayley 1985: 282, 75) jar aakaalaa x--kee-kaq aabaj the boys COMP-3SG-3PL-throw rock The boys threw rock(s) (2) Uradhi (Paman; Australia; Crowley 1983: 339) wutpu-ku uma- apa-n old.man-ERG firewood.ABS pick.up-PST 'The old man picked up some firewood.'(3) Belhare (Tibeto-Burman; Nepal; Bickel, own fieldnotes) kuba-chi-a pitcha-chi n-ten-he-chi monkey-NSG-ERG child-NSG.ABS 3NSG.A-hit-PST-3NSG.P3 The monkeys hit the children.