1

2

Birkaç saniye ile birkaç dakika arasında süren yüksek şiddetli kas aktiviteleri için performans göstergesi

• Anaerobik Güç

– Maksimal bir egzersiz sırasında birim zamanda oluşturulabilen maksimal enerji miktarı

• Anaerobik Kapasite

– Bir işi gerçekleştirebilmek için var olan toplam anaerobik enerji miktarı

Kısa süreli yüksek şiddet içeren kas aktivitelerini tamamlayabilmek için acil ve çabuk enerji kaynağına ihtiyaç duyulur.

Anaerobik enerji mekanizmaları

– ATP-PC sistemi (Fosfojen Sistemi)

– Anaerobik glikoliz (Laktik Asit)

4

Anaerobik Güç Kısa süreli yüksek şiddet kas aktivitelerinde bireyin

fosfojen sistemini kullanma yeteneği

Anaerobik Kapasite

Anaerobik glikoliz ve fosfojen sisteminin kombinasyonundan elde edilen toplam enerji miktarı

◦ Kısa sürede tamamlanan ve patlayıcı kuvvet gerektiren aktivitelerde baskın

Tüm spor dalları

Yüksek atlama +

Cirit atma +

Sürat koşuları +

Spor Branşı ATP/CP LA O2

Basketbol 80 20 -

Buz Hokeyi 80 20 -

Beyzbol 95 5 -

Çim Hokeyi 60 20 20

Hentbol 80 10 10

Futbol 70 20 10

Voleybol 90 10 0

Su Topu 30 40 30

Spor Branşı ATP/CP LA O2

Atletizm

100m 49.5 49.5 1

200m 38.27 56.69 5.05

400m 26.7 55.3 18

Atlamalar 100 - -

Atmalar 100 - -

Cimnastik 90 10 -

Kayak (alp) 80 20 -

Tenis 70 20 10

Güreş 90 10 -

KALITIM

Kişinin genetik özellikleri anaerobik performansta belirleyici bir etkendir.

Kişinin aerobik veya anaerobik performanslardan hangisine daha yatkın olduğunu ve antrenmana ne kadar cevap vereceğini belirgin bir şekilde tayin eder

Genetik ve anaerobik performansla ilgili çok fazla bilgi yoktur

(Simoneau ve ark., 1986; Int J Sports Med)

10 saniyelik maksimal güç testinde genetik faktörlerin anaerobik performansta % 70 etkisi gözlenmiştir.

Ancak uzun süreli anaerobik performansta genetik faktörlerin etkisi olmadığı görülmüştür.

Genetik faktörler ◦ kas fibril tipi ◦ iskelet kaslarındaki enzim aktivitelerinde etken

Çalışmalar erkeklerin anaerobik performansının mutlak değerler yönünden kadınlardan daha yüksek olduğunu göstermiştir.

Relatif değerlerde cinsiyetler arası farklılıklar azalmakta

Çalışmalar erkeklerin maksimum anaerobik güç ve kapasite değerlerinin kızlardan yaklaşık sırasıyla % 50 ve 47% daha yüksek olduğunu göstermiştir.

Cinsiyetler arasında anaerobik performans farklılığının sebebi;

Fiziksel yapı (boy, ekstremite uzunluğu, pelvis yapısı)

Yağsız vücut kitlesi

Kas kitlesi

Hormonal düzey

Aktivite düzeyi

Anaerobik performans mutlak ve relatif değerler (vücut ağırlığı, uyluk kas

kesit alanı,yağsız vücut ağırlığı) kız ve erkeklerde büyümeye ve gelişmeye paralel olarak artar.

En yüksek performans değerlerine 20-30 yaşları arasında ulaşır Daha sonra artan yaşla birlikte azalmaktadır

Azalma oranı kadın ve erkeklerde benzerdir

20-30 yaşlardan sonra her 10 yılda %6 oranında performansta azalma görülmektedir.

15

16

17

Yapılan çalışmalar doğrultusunda büyüme sırasında, Kas kitlesi

Kas kuvveti

Kuvvette devamlılık

Kas-sinir ve reaksiyon süresinin gelişimi

Kasın metabolik yapısı

Vücut boyutlarının artması

Sporcular daha yüksek anaerobik performansa sahiptir ◦ Daha fazla TipII fibrillerine sahiptirler

19

Kas Fibril Tipleri

Tip I Yavaş oksidatif Yavaş kasılan Kırmızı

Tip IIa Hızlı, oksidatif glikolitik Hızlı kasılan Beyaz

Type IIb Hızlı glikolitik Beyaz

Özellik Tip II a Tip II b

Motor nöron hacmi Büyük Büyük

Motor nöron uyarı eşiği Yüksek Yüksek

Sinir ileti hızı Hızlı Hızlı

Kas lif çapı Büyük Büyük

SR gelişmişliği Çok Çok

Mitokondri yoğunluğu Yüksek Az

Kapiller yoğunluğu Orta Az

Myoglobin sayısı Orta Az

Özellik Tip II a Tip II b

Kreatin fosfat deposu Çok Çok

Glikojen deposu Çok Çok

Tyrigliserit deposu Orta Az

Myozin ATP az aktiv. Yüksek Yüksek

Glikolitik enzim aktiv. Yüksek Yüksek

Oksidatif enzim aktiv. Yüksek Düşük

Kasılma süresi Hızlı Hızlı

Gevşeme süresi Hızlı Hızlı

Kuvvet üretimi Yüksek Yüksek

Enerji verimi Az Az

Yorgunluk direnci Az Az

Fiziksel yapı bir sporcunun kuvvet, güç, esneklik, sürat, dayanıklılık ve çabukluk gibi diğer performans göstergeleriyle birleşerek

◦ yüksek düzeyde performans göstergelerinden sadece bir tanesi

olarak karşımıza çıkmaktadır ve sporcunun performansını olumlu yönde etkilemektedir

22

Antrenmanın anaerobik güç ve kapasite üzerine olan etkilerine bakıldığında ise, yapılan düzenli antrenmanların anaerobik güç ve kapasite artışına neden olduğu görülmektedir

Kısa Süreli Anaerobik Performans

Orta Anaerobik Performans

Uzun Süreli Anaerobik Performans

Maksimal eforla yapılan ve yaklaşık 10 s sürdürülebilen egzersizler ◦ ATP-PC sisteminin verimliliğini içerir

Dikey sıçrama testleri

10m, 20m sprint

25

Maksimal eforla yapılan ve yaklaşık 30 s sürdürülebilen egzersizler ◦ ATP-PC ve anaerobik glikoliz

Wingate anaerobik güç testi

26

Maksimal eforla yapılan ve yaklaşık 60-90 s sürdürülebilen egzersizler ◦ 60 sn Dikey Sıçrama Testi

27

28

Kısa süreli maksimal kas performansı ile ilgili bilgi veren ilk testtir. Kişi düz bir duvar ve baskın kolunu yukarı doğru kaldırarak maksimum erişebileceği yükseklik duvara işaretlenir. İki işaret arasındaki mesafe metre cinsinden sıçrama yüksekliği olarak kaydedilir. P= (sıçrama öncesi kol yukarıda)- (sıçrama sonrası

mesafe) x vücut ağırlığı

Sargent Sıçrama Testi (Dikey Sıçrama Testi)

29

Dikey Sıçrama-Kuvvet Platformu

Dikey sıçrama testinin farklı protokolleri de üretilmiştir (Aktif ve Skuat Sıçrama Testleri) Sıçramanın başlangıcında vücut pozisyonunun farklılığı, sıçrama öncesi yapılan karşı hareket ellerin sallanması metodolojik Denekler kuvvet platformunda sıçrama hareketini gerçekleştirir. Sıçrama öncesi uygulanan dikey hızdan hesaplanan dikey kuvvet ile mekanik güç hesaplanır.

Güç:( (2.21) x (va) x √D

2.21= Sabit katsayı Va= vücut ağırlığı D=sıçrama yüksekliği

30

60 Saniye Dikey Sıçrama Testi 60 sn dikey sıçrama testi 60 saniye boyunca arka arkaya maksimal dikey

sıçrama uygulamalarını içeren bir testtir.

Test süresince platforma temas zamanı ve uçuş zamanı bu amaç için geliştirilmiş ergojump diye isimlendirilen elektrik aletle ölçülebilir.

Her sıçramadaki uçuş zamanı kaydedilir ve 60 saniyelik periyot boyunca

toplanır.

Denekler yaklaşık 90’lik açılarla, ellerini belinde tutarak, yana kaymaları minimize edip dikey yer değiştirme hareketleriyle dizlerini bükerek, sürekli ve maksimal eforda sıçramalıdır.

W= Mekanik güç (W.kg-1)

9.8= yer çekimi ivmesi (m.sn-2)

Tf= tüm sıçrayışlara ait toplam uçuş zamanı

N= 60 saniye boyunca sıçrama sayısıdır

31

Margaria–Kalamen Basamak Testi

Bireyin maksimal hızda merdiven çıkması sırasında maksimum mekanik gücü değerlendirir. Denek basamaklar ile oluşturulmuş düzenekten 6 m uzakta durur ve basamakları maksimal eforuyla, 3 basamağı bir adımda alacak şekilde çıkar.

Her bir basamak 174 mm yüksekliğindedir ve 3. ile 9. basamaklara üzerine basıldığında çalışan ve ayak kaldırıldığında duran zaman ölçeği yerleştirilir.

P= (kgm/s)= m(kg) x 9.81 x h(m)/t(s)

m=vücut ağırlığı h= dikey yükseklik t= iki adım gerçekleştirmek için geçen süre

32

Margaria–Kalamen Basamak Testi

33

• Kasın maksimal gücü, dayanıklılığı ve yorgunluğunu belirler

• Uygulaması basit, ucuz ve kolay

• Özel becerili personel gerektirmeyen

• Toplumun her kesiminde kullanılabilir » Çocuklarda ve engellilerde

• Üst veya alt ekstremitelerde uygulanabilir

Wingate Test Protokolü

– Wingate testi 30 sn. süre ile en yüksek mekanik gücü sağlayacak şekilde önceden belirlenen sabit yüke karşı bisiklet ergometresinde maksimal pedal çevirmeyi içermektedir.

Wingate Anaerobik Güç Testi

60-70 W iş yükü

60-70 devir pedal hızı

4-8sn – 2-3 Sprint

4-5dk ısınma

3-5dk pasif dinlenme

Uygulanan test süresince ölçümler otomatik olarak her beş saniyede bir altı eşit zaman aralığında yapılmaktadır.

Anaerobik performans Maksimum Anaerobik Güç İlk beş saniyelik zaman dilimi

içerisinde elde edilen en yüksek mekanik güç

Maksimum Anaerobik Kapasite Test süresince meydana getirilen

ortalama güç Minimum Güç Herhangi bir beş saniyelik zaman dilimi içerisinde elde edilen en düşük mekanik

güç Yorgunluk İndeksi Test süresince meydana gelen güç azalmasının yüzde

Wingate Anaerobik Güç Testi

36

Wingate Anaerobik Güç Testinin Test-Tekrar Test Güvenirlikleri

Tablo 1. Wingate Anaerobik Güç Testinin Test-Retest Güvenirlikleri

Denek r Kaynak

Çocuk ve genç yetişkinler 0.95--0.97 (Bar-Or., 1987)

18 yetişkin, kronik akçiğer hastaları 0.89

(Berman ve Bar-Or, 1980; Akt.Bar-Or., 1987)

12 aktif genç yetişkin 0.96

(Evans ve Quinney, 1981; Can J Appl Sport Sci)

9 beden eğitimi bölümü öğrencisi 0.95-0.97

(Kaczkowski ark., 1982; Akt.Bar-Or., 1987)

10-12 yaşlarından oluşan 28 kız ve erkek 0.89-0.93

(Daton-Bar-Or, 1983; Eur J Appl Physi)

19 askeri personel 0.91-0.93

(Patton ve ark., 1985; Int J Sports Med)

6-20 yaşlarından oluşan 58 kas hastası 0.94-0.98

(Tirosh ve ark., 1985; Akt.Bar-Or., 1987)

6-20 yaşlarından oluşan 38 kas hastası 0.96

(Tirosh ve ark., 1985; Akt.Bar-Or., 1987)

20-24 yaşlarından oluşan 15 spor okulu öğrencisi 0.88-0.95

(Koşar ve Hazır, 1994; Spor Bilimleri)

Özellikle takım sporları için çok önemli fitness bileşeni

Süratte devamlılık antrenmanı ile ◦ Sprint türündeki aktivitelerde performansı enerjiyi

anaerobik yolla üreterek koruma ve tekrarlayabilme becerisi

◦ Yüksek şiddetli aktiviteler sırasında toparlanmanın gelişimi arttırılmaktadır

37

Bisikle ve koşu olarak uygulanabilir

Farklı çeşitleri var: ◦ En popüleri VA’nın %10’nuna denk gelen yükte 5 x 6sn

bisiklet testi ◦ Koşu için 30 saniye dinlenme aralığıyla 12x20m tekrarlı

sprint testi

38

Bisiklet için ◦ Zirve güç ◦ Ortalama güç ◦ Performans düşüş yüzdesi

Koşu için ◦ En iyi sprint zamanı ◦ Ortalama sprint zamanı ◦ Toplam sprint zamanı ◦ Performans düşüş yüzdesi

39

40

41

*

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

1 2 3 4 5

Rel

atif

Zir

ve

Güç

(W/K

g)

*p<0.05 Erkek

Kadın

42

*

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

1 2 3 4 5

Rel

atif

Ort

alam

a G

üç

(W/k

g)

*p<0.05 Erkek

Kadın