Akut yara bakimi(fazlası için )
-
Upload
wwwtipfakultesi-org -
Category
Documents
-
view
209 -
download
3
Transcript of Akut yara bakimi(fazlası için )
Akut Yara Bakımı
2
DERS #1
3
…ilk on dakika
• BAŞLANGIÇ AŞAMALARI– Hasta Rahatlığı / Güvenlik– İlk Hemostaz– Mücevheratın Çıkarılması– Tedavide Olası Gecikme
• GENEL FİZİKSEL MUAYENE• MEVCUT HASTALIĞIN ÖYKÜSÜ• ÖZEL BAKIM HAZIRLIKLARI
4
Mevcut Hastalığın Öyküsü
•Yaralanma zamanı•Mekanizma (künt/kesici-delici)•Uygulanan ön tedavi•Yaranın büyüklüğü
Santimetre cinsinden uzunluğuDoku katlarına göre derinliği
•Kontaminasyon derecesi (düzenli/düzensiz)•Yabancı cisim?
Eğer hasta orada olduğunu söylüyorsa genellikle oradadır !
•Bariz motor ve duyu fonksiyonu kaybı
5
Özel Bakıma Hazırlama Baştan Sona ve Spesifik Nöro/Motor/Vasküler muayene
– Unutmayın bir pt önemli tendon ya da kas yaralanmasına rağmen kuvvetli olabilir
Lokal anestezi: Yara kenarlarından doğru mu yoksa bölgesel sinir bloğu mu?
Yara alanı uygun bir solüsyonla hazırlanır
Alkol ya da Hidrojen Peroksit kullanılmaz
Sadece onarımı engelleyen kılları traşlayın
SF ile bolca sulama
Splash guard’lı 30-60 cc’lik şırınga
Yaranın her cm’si başına 50-100 cc solüsyon
Devitalize dokunun keskşn bir şekilde eksizyonu
6
Yara Debridmanı
Bir kusuru düzeltirken bir tane daha yaratmayın
Yara kenarlarını mümkün olduğunca düzgün hale getirin
7
Kötü Sonuçlar Yetersiz hazırlık yapıldığında, yara enfekte
olur
Her bir yaraya çok büyük ya da çok küçük sütür malzemesi kullanma
Sütürleri çok sıkı atma ya da içerde çok uzun bırakma
Yara kenarlarını ters çevirme ya da içini dışına fazlasıyla çevirme
8
Kötü Sonuçlar
A
B
C
9
Yara Tipleri
• Yırtılmalar• Kesik yaraları
• *Saplanan cisimler
• Sıyrıklar• Yanıklar• Kopmalar• Amputasyonlar• Isırıklar
10
Yırtılmalar
• Düzgün– Yaralanmadan sonra
geçen süre kısa– Genelde kesici travma
sonrası– Temiz, pürüzsüz yara
kenarları– Etrafında çürük yok– Kontaminasyon çok az
11
Yırtılmalar
• Düzensiz – Yaralanmadan sonra
geçen süre uzun – Genelde künt travma
sonrası– Pürüzlü ve çürüklü yara
kenarları– Çıkıntılı, devitalize
kenarlar– Büyük oranda
kontaminasyon
12
Alında sarkan parça
13
Kesik Yaraları
Derinliği genişliğinden daha fazla
Normalde kapatılmamalıdır
Alttaki yapı ve organlarda da hasar olabileceğini göz önünde bulundurun
İyice yıkayın Devitalize epidermal deri
örtüsü
14
Bıçak Yarası
15
Saplanan Cisimler
16
Sıyrıklar
• Dermis ve/veya epidermiste yüzeysel kalkma
• İçinde yabancı cisim bulunabilir
• İz bırakabilir
17
Yanıklar Dört kategori:
– Termal• Alev, buhar
– Kimyasal• Asit ya da baz
– Elektrik• Elektrik akımına
maruz kalma, şimşek– Radyasyon
• Güneş yanığı, radyasyon tedavi
Üç sınıflandırma:– Yüzeysel Kısmi Kalınlık
(Birinci derece)• Epidermis, minimal
dermis– Derin Kısmi Kalınlık (İkinci
derece)• Dermal penetrasyon,
kesecikler– Tam kalınlık (Üçüncü
derece)• Dermisden deri altı
doku, kas ve/veya kemiğe kadar
18
Kopmalar
Tam ya da yarı kalınlıkta olabilir
Fiili doku kaybı içerir Tedavi kopmanın
büyüklüğüne bağlıdır>1.0 cm² greft
gerektirebilir
19
Amputasyonlar
• Kemiği içeren amputasyon
• Kemik ya da dokuda tamamen kayıp söz konusu olabilir
• Çapraz ya da eğik olabilir
• Tam ya da yarım olabilir
20
Başparmakta distal uçta tamamlanmamış amputasyon
21
Kopmuş Parçaya Tedavi Nasıl Uygulanır
• Kontaminasyonun hepsini alın
• Salinli, steril sargı beziyle sarın
• Buzlu su içeren ikinci bir torbaya yerleştirin – parçanın donmamasına dikkat edin
• Mümkünse hastayla birlikte nakledin
22
Memeli Isırıkları En yaygın olanları köpek, kedi ve insandır Genelde bildirilmeyen ısırık sayısı bildirilenden çok
daha fazladır Köpek ısırıkları tüm hayvan ısırıklarının %80’ini, kedi
ısırıkları %5-15’ini, geri kalanını da diğer tüm hayvanlar oluşturmaktadır
Isırıkların 5 ila 14 yaş arası çocuklarda olma olasılığı daha fazladır
Isırıkların çoğu bilinen hayvanlardandır, %3-15’i ise vahşi ya da izi bulunamayan hayvanlardan
Tüm ısırıkların %75’i kol ve bacaklardadır
23
Köpek Isırıkları Tüm ısırıkların yaklaşık %80’i köpeklerin neden olduğu
ısırıklardır
Isırıkların %4 -%10’u enfekte olur
Kurbanlar daha çok erkeklerdir
Yaralar bazen dikilebilir ve primer olarak kapatılabilir – ayrıca gecikmiş onarımı göz önünde bulundurun
Geneldey Staphylococcus Aureus ve Staphylococcus Epidermidis
Köpek ve Kedilerde: Pasteurella Multocida, enfeksiyon <24
Tüm suçlu organizmaları kapsayacak profilaksi
Rabies profilaksisini düşünün
Radyografik çalışma yapın
Kol ya da bacağa 12-24 saat atel takın
24
Kedi Isırıkları Tüm ısırıkların %5 ila %15’i
%17 -%50’si enfekte olur
Isırık ve tırmalama kurbanları en çok kadınlardır
Estetik açıdan önemli OLMADIĞI SÜRECE dikiş atmayın
En yaygın organizmalar Pasteurella Multocida, Staphylococcus Aureus ,Streptococci ve diğerleridir
Yarasının yapısı ve yüksek pasteurella multocida konsantrasyonu nedeniyle kedi ısırıkları köpeklerinkinden daha sorunludur
Tüm suçlu organizmaları kapsayacak profilaksi
Rabies profilaksisini düşünün
Radyografik çalışma yapın
Kol ya da bacağa 12-24 saat atel takın
25
İnsan Isırıkları
Enfeksiyon oranı yüksek, ancak tam sayısı belli değildir
Estetik açıdan önemli OLMADIĞI SÜRECE dikiş atılmamalıdır
Çoğunlukla dorsal MCPJ’ler üzerinde (mafsallar) bulunurlar
Hemen suçlu organizmaları kapsayan antibiyotik verin
Genelde radyografik çalışma gerekir
Kol ya da bacağa 12-24 saat atel takın
26
Ne Zaman Bir Yara “Sadece” Bir Yara Değildir
• Kafa - açık kafatası kırıkları• Göz - küresinde yırtılma• Boyun – boyun deri kasına penetrasyon• Göğüs - pnömotoraks• Karın - Peritoneal ihlal (Derin Kesikler)• Kol ve Bacak – Açık kırıklar• Kasık - üretral ya da testiküler yırtılma• Tendonlar - Fleksor ve ekstensorlar
27
Yara Kapama Tekniği
• Kapama Tekniğini Seçme
• Doğru Sütürü Seçme
• Zımba Endikasyonları (Stappler)
• Dermabond (Yara Yapışkanı) Endikasyonları
• Basit Tek Dikişler
• Sütür Alternatifi – bant ve yapışkan
28
Sütür Kullanım Normal iplik vasküler ligasyon (küçük damarlar) intraoral laserasyonlar Kromlu iplik kas onarımı intradermal toplama (genelde kontamine yaralarla sınırlıdır) Örgülü sentetik emilebilir kas onarımı gerginliği düşük alanlarda intradermal
toplama tırnak yatağı onarımları Monofilaman Sentetik emilebilir kas onarımı gerginliği fazla olan alanlarda intradermal
toplama Naylon perkütan onarım Monofilaman Sentetik Kalıcı perkütan onarım tendon onarımları İpek intraoral laserasyonlar vasküler ligasyon (büyük damarlar) Polyester intraoral laserasyonlar
29
Hangi Sütürü Kullanmalı?BOY EMİLEBİLİR KALICI
7-0 Sıkı intradermal onarımlı yüz
Geçerli değil
6-0 Yüz Tırnak yatağı
5-0 Parmaklar, eller, PQ kapama
Intradermal
4-0 Kafa derisi, torso, bacak, gerilimli yaralar
Intradermal, Intramusküler
3-0 Kalçada tek kat kapama Intramüsküler
2-0 Deriyi merkezi hatlarda bağlamak için
Geçerli değil
30
Ne Zaman Primer Yara Kapama Yapılmalı?
• Kol ve bacaklar 6-12 saat
• Yüz 12-24 saat
• Tedaviye karar verirken kontaminasyon ve diğer faktörleri göz önünde bulundurun
31
Basit Sütürler
• Basit tek dikiş– Tek tek düğümlenmiş
tekli dikişler (tüm düğümleri yaranın aynı tarafına atın)
– Komplikasyonsuz yırtılma ve yara kapamada kullanılır
32
Matris Sütürler
• Yatay matris dikiş– Fasiyal kapamada daha
fazla sağlamlık sağlar; ayrıca nasırlı deride kullanılır (örn. avuçiçleri ve ayaktabanları)
– İki aşamalı dikiş:• Basit dikiş atılır• İğne ters çevrilip, 2.basit
dikiş birincinin hemen yanına atılır (birinci dikişle aynı boyda)
33
Matris Sütürler
• Dikey matris dikiş– Deri kenarlarının ters
çevirme yoluyla tam toplanmasını sağlar
– İki aşamalı dikiş:• Basit dikiş atılır – yara
kenarına göre “uzak, uzak” (büyük ısırık)
• İğne ters çevrilir ve 2.dikiş birincinin içine atılır – “yakın, yakın” (küçük ısırık)
34
Subkütiküler Sütürler
• Genelde devam eden bir dikiştir, ama tek olarak da atılabilir
• Intradermal yatay ısırıklar
• Sütürün çapraz yara oluşmasına meydan vermeden uzun süre kalmasına olanak sağlayın
35
Steri-stripler
• Steril yapışkan bantlar• Farklı en ve boylarda
mevcuttur• Genellikle subkütiküler
sütürlerle kullanılır• Zımba ya da sütür
alındıktan sonra kullanılır• Gecikmiş kapamalarda
kullanılabilir
36
Zımbalar
• Hızlı yara kapama• Uygulaması kolay• Düzgün bir şekilde
yerleştiğinde dokuyu ters çevirin
• Kafa derisi, gövde, kol ve bacaklarda kullanılır, ama…
• Asla yüz, ayak ya da ellerde kullanmayın!
37
Yapışkan Malzemeler
• Çekme dayanıklıkları düşük olan yerlerde küçük yüzeysel yırtılmalarda kullanın
• Kıllı alanlarda kullanılmaz
38
Artık Yarayı Kapattık
• Yara sargıları ve atele alma
• Sütürlerin alınması
• Antibiyotik endikasyonları ve seçimi
• Tetanoz aşısı endikasyonları
39
Sargılama ve Atele Alma
• Eklemler üzerindeki yaralarda iyileşme sağlamak
açısından yarayı atele almak faydalı olabilir – tüm tendon
yaralarının atele alınması gerektiğine dikkat edin
• Açık yaraların çoğunda sargı sarılmalı, orijinal sargı 48
saat süreyle çözülmemeli, daha sonra sabun ve su ile
yıkadıktan ve antimikrobiyel krem kullandıktan sonra
günde iki kez değiştirilmelidir
…yaraların “çok ıslak” tutulmaması gerekir.
40
Sütürün Alınması
• Yüz: 3-5 gün
• Kafa derisi: 7 gün
• Dayanıklılığı yüksek alanlar: 10-12 gün
• Dayanıklılığı düşük alanlar: 7-10 gün
41
Komplikasyonlar
Enfeksiyon belirtileri şunlardır:– ağrı– ateş– kırmızılık– purulan akıntı– ılıklık– şişme– kırmızı damarlar
42
Antibiyotik Kullanımı
• Tüm Açık Kırıklar• Tüm Açık Eklem ve Tendon Yaraları• Tüm Memeli Isırıkları• Çoğu Ağır Kontamine Yaralar• Tüm Boydan Boya Yırtıklar• Ayaktaki Çoğu Kesici/Delici Yaraları
…ancak her zaman hastayı bütün olarak düşünün – sadece yarasını değil
43
Endişe Yaratacak Nedenler
Yaranın boyutunun belirsizliği
Avasküler yapılarda kapatılamayacak büyüklükte hasarlar
Avasküler yapıda penetrasyonu
Kompresyon ve Enjeksiyon yaraları
Şüpheli eklembacaklı ve zehirli ısırıkları
Ciddi yanık ve elektrik yaralanmaları
Altta yatan ciddi sistemik sorunları bulunan hastalardaki yaralar
44
…ve son olarak
Kozmetik mi Fonksiyon mu?
İkisi arasında hassas bir denge vardır. Eğer bir tanesine çok fazla önem verilirse, diğeri
bundan zarar görür.