ความล้มเหลวของตลาดecon.tu.ac.th/class/archan/Pichittra/EC...

EC 311 1/62 สปดาหท 15-16 ความลมเหลวของตลาด พจตรา ประภสสรมน

1

ความลมเหลวของตลาด

ความลมเหลวของตลาด = สถานการณทตลาดเกดความลมเหลว ไมสามารถใหผลลพธของการ

มประสทธภาพแบบพาเรโตได

สงทท าใหเกดความลมเหลวของตลาดมดงน

อ านาจเหนอตลาด (Market Power)

ผลกระทบภายนอก (Externality)

สนคาสาธารณะ (Public Goods)

อสมมาตรสารสนเทศ (Asymmetric Information)

ตลาดแขงขนสมบรณกบความมประสทธภาพ: ภายใตโครงสรางตลาดแขงขนสมบรณ ทไมมผลกระทบ

ภายนอกและสนคาและบรการเปนสนคาเอกชน จะมการจดสรรทรพยากรทมประสทธภาพสงทสด เนองจาก

ผบรโภคไดซอสนคาในราคาทต าทสดและมสวนเกนของผบรโภคสงทสด ผผลตผลตทจดทมตนทนเฉลย

ต าสดและมสวนเกนของผผลตสงทสด ผลประโยชนสวนเพมของการบรโภคของสงคม (P) เทากบตนทนคา

เสยโอกาสสวนเพมของสงคม (MC)

ขอสรปดงกลาวเปนจรงกตอเมอ

ตลาดไมมผผลตรายใดมอ านาจผกขาด: P = MC

ตลาดมขอมลสมบรณ ผซอและผขายมขอมลเพยงพอ และมเทากน

ราคาตลาดสะทอนตนทนและผลประโยชนสงคม ไมมปญหาผลกระทบภายนอกทง + และ –

สนคาและบรการเปนสนคาเอกชน (Private goods)

ไมมปญหาของสนคาสาธารณะ


2

1. อ านาจเหนอตลาด (Market Power)

อ านาจเหนอตลาด หมายถง อ านาจของผซอ หรอผขายในการก าหนดราคาสนคาและบรการหรอ

ปจจยการผลต ภายใตโครงสรางตลาดทไมใชตลาดแขงขนสมบรณ เชน ตลาดผกขาด ตลาดกง

แขงขนกงผกขาด ตลาดผขาย (ผซอ)นอยราย

เหตผลทท าใหตลาดแขงขนสมบรณถกจ ากด

Increasing Returns to Scale: เพมปจจยการผลต k เทา แตไดผลผลตเพมขน มากกวา k เทา

กรณเชนนท าใหตนทนเฉลยตอหนวย (LAC) ลดลง ผผลตจงพยายามผลตสนคามากทสด

เทาทจะเปนไปได เพราะยงผลตมากตนทนเฉลยตอหนวยยงลดลง ดงนน ผผลตรายใหญ

หรอผทมเทคโนโลยในการผลตทดกวาจะมความไดเปรยบผผลตรายเลกๆ ถาปลอยใหม

การแขงขนกนเอง ในทสดแลวจะเหลอผผลตรายใหญเพยงรายเดยว ซงน ามาซงอ านาจใน

การผกขาดทเราเรยกวา การผกขาดโดยธรรมชาต (Natural Monopoly)

Transportation cost: ราคาสนคาชนดเดยวกนแตขายในสถานททแตกตางกนอาจไมเทากน

เนองจากคาขนสงสนคาตางกน สนคาทขายในสถานทไกลจากแหลงผลตจะมราคาแพงกวา

เพราะมตนทนคาขนสงสนคาแพง

Imperfect information: ผผลต (ผบรโภค) แตละรายมขอมลทไมสมบรณ คนทมขอมล

มากกวาจะมความไดเปรยบในการแขงขน และมอ านาจเหนอตลาดมากกวา

Strategic behavior: ถากลยทธของหนวยผลตมผลตอกนและกน กลยทธการตงราคาต าเปน

การกดกนผผลตรายใหมๆไมใหเขามาลงทน

Copy right and Patent: เปนการสรางอ านาจผกขาดในการขายสนคาทมลขสทธ


3

อ านาจเหนอตลาดท าใหเกดความไมมประสทธภาพไดอยางไร?

การมอ านาจเหนอตลาดท าใหระบบราคาหรอกลไกตลาดไมสามารถสงสญญาณใหการผลตและการ

แลกเปลยนซอขายสนคาหรอปจจยการผลตเกดประสทธภาพ หรออยในระดบทท าใหสงคมไดรบ

สวสดการสงสด

เชน ตลาดผกขาดผลตท Qm นอยกวาปรมาณการผลตในตลาดแขงขนสมบรณ Qc ปรมาณการผลต

ในตลาดผกขาดต ากวาระดบทมประสทธภาพ

ราคาในตลาดผกขาด Pm สงกวาราคาในตลาดแขงขนสมบรณ Pc ราคาในตลาดผกขาดสงกวา

ตนทนสวนเพม

มผลประโยชนสาบสญเทากบ B+E

Deadweight Loss ของการผกขาด

BA

Lost Consumer Surplus

E

ปรมาณ

AR=D

MR

SMC

QC

PC

Pm

Qm

ราคา

Deadweight

Loss

วเคราะหสาเหตแหงความลมเหลวของตลาดอนเนองมาจากอ านาจเหนอตลาด โดยพจารณาจาก

เงอนไข 3 ประการทกอใหเกดประสทธภาพทางเศรษฐกจ


4

สมมต ตลาดสนคา X เปนตลาดผกขาด Y เปนตลาดแขงขนสมบรณ

เงอนไขท 1 ประสทธภาพการแลกเปลยน…สนคา X อาจถกแบงแยกราคาขายใหผบรโภคแตละคน

ในราคาทไมเทากน ดงนน Px/Py ทแตละคนเผชญจงไมเทากน

𝑀𝑅𝑆XYA = (

𝑃𝑋𝑃𝑌)𝐴

≠ (𝑃𝑋𝑃𝑌)𝐵

= 𝑀𝑅𝑆XYB

เงอนไขท 2 ประสทธภาพในการผลต... ปจจยแรงงาน L ในการผลตสนคา X มการผกขาดโดยผขาย

ปจจย ท าใหคาจาง w ในการผลต X สงกวาคาจางในการผลต Y

𝑀𝑅𝑇𝑆LKX = (

𝑤

𝑟)𝑋

≠ (𝑤

𝑟)𝑌

= 𝑀𝑅𝑇𝑆LKY

เงอนไขท 3 ประสทธภาพในการแลกเปลยนและการผลต... ส าหรบการผลต X: Px > MRx = MCx

การผลต Y จะผลตท Py = MRy = MCy ดงนน

XY

Y

X

Y

X

Y

XXY MRT

MC

MC

MR

MR

P

PMRS


5

เหตใดตลาดจงลมเหลวทง X และ Y แขงขนสมบรณ

|MRT| = PX/PY = |MRS|

ชยนต ตนตวสดาการ 6X

Y CIC

C

PX/PY

XC

YC

X

Y

C

XC

YCCIC/

|MRS| = P/X/PY

MRT

ตลาด X ผกขาด ตลาด Y แขงขนสมบรณ|MRT| < P/

X/PY = |MRS|

XM

YM

การแกปญหา: ท าลายอ านาจการผกขาด สงเสรมใหมการแขงขนเสร อยางไรกตาม บางกรณ

โครงสรางตลาดแบบผกขาดอาจจะมประสทธภาพกวาตลาดแขงขนสมบรณ เชน การผกขาดโดย

ธรรมชาต

2. ผลกระทบภายนอก (Externality)

คอ ตนทนหรอผลประโยชนจากการด าเนนกจกรรมทางเศรษฐกจของหนวยเศรษฐกจหนงทตก

กระทบไปยงหนวยเศรษฐกจอนๆทมไดมสวนเกยวของโดยตรงกบกจกรรมทางเศรษฐกจนน

ม 2 ประเภท ไดแก

ผลกระทบภายนอกเชงลบ ไดแก สารเคมจากกระบวนการผลตลงไปในแหลงน า, ไอเสยจากรถยนตของ

ผบรโภคสรางมลพษ, ขางบานเปดโทรทศนเสยงดง


6

ผลกระทบภายนอกเชงบวก ไดแก สถานการศกษาขนาดใหญเพมลกคาใหรานอาหารทอยใกล, การฉด

วคซนปองกนโรคท าใหโรคระบาดไมแพรออกไป, การเลยงผงและท าสวนผลไมทตงอยใกลเคยงกน ท า

ใหผลผลตของทงสองฝายสงขน, ขางบานปลกตนไมรมรน จดสวนสวยงาม

ผลกระทบภายนอกท าใหตลาดลมเหลว เพราะบคคลตดสนใจภายใตตนทนและผลประโยชนทเขา

จะไดรบเทานน โดยไมค านงถงวาตนทนหรอผลประโยชนนนจะตกไปยงบคคลอนหรอไม ดงนน

ตนทนหรอผลประโยชนทเกดกบบคคลอนจงอยนอกกระบวนการตดสนใจของเขา ท าใหการ

ก าหนดผลผลตไมสะทอนระดบการผลตทตองเกดขนจรง

ผลกระทบภายนอกเชงลบ

ตนทนเอกชน (Private cost) คอ ตนทนทผผลตเปนผแบกรบ เชน คาวสด คาเครองจก คาอาคาร ...

ตนทนเอกชนหนวยสดทาย (Marginal Private Cost: MPC) ตนทนเอกชนทเปลยนแปลงไปเมอการ

ผลตเพมขน 1 หนวย

ตนทนภายนอก (External cost) คอ ตนทนทหนวยผลตมไดเปนผแบกรบ แตเปนตนทนทตกกบ

บคคลอนๆ อนเปนผลสบเนองจากการผลตสนคานน

ตนทนภายนอกหนวยสดทาย (Marginal External Cost: MEC)

ตนทนสงคม (Social Cost) คอ ตนทนในการผลตสนคาทเกดขนทงหมดในบรบทของสงคม

ตนทนสงคมหนวยสดทาย (Marginal Social Cost: MSC) = MPC + MEC

การจดสรรทรพยากรทมประสทธภาพ ตองเปรยบเทยบผลประโยชนทสงคมจะไดรบ กบ ตนทนท

สงคมตองเสย นนคอ ระดบการผลตการบรโภคตองเกดท MSB = MSC


7

External Costs

ชยนต ตนตวสดาการ

MPC

S = MPCI

P1

q1

MSC

MSCI

ผลผลตบรษท

ราคา

ผลผลตอตสาหกรรม

ราคา

MEC

MECI

q*

P*

Q*

D

บรษทจะผลตถงq1 ทราคา P1ตนทนภายนอก MEC จากการผลตท าใหตนทนสงคมทแทจรง = MSC

ปรมาณทมประสทธภาพอยท q*

P1

Q1

ผลตโดยไมค านงถง Externality:.........................................................................................................

ผลตโดยค านงถง Externality: .............................................................................................................

ผลกระทบภายนอกท าใหเกดความลมเหลวของตลาดในแงทวา การตดสนของเอกชนค านงถง

ตนทนและผลประโยชนสวนตวเทานน ระดบดลยภาพของการผลตของเอกชนจงไมใชระดบการ

ผลตการบรโภคทเหมาะสมของสงคม


8

ตนทนภายนอกกบความลมเหลวของตลาด

ชยนต ตนตวสดาการ 36

การตดสนใจของเอกชนเมอมตนทนภายนอกจะผลตมากกวาระดบทเหมาะสมของสงคม

ผลประโยชนของการผลตเพมต ากวาตนทนสวนเพมทตกแกสงคม

S = MCI

D

P1

Q1

MSCI

ผลผลตของอตสาหกรรม

ราคา

MECI

P*

Q*

ขอสรปของผลของการมผลกระทบภายนอกเชงลบ

1. Over Production

2. ปรมาณการผลตทเหมาะสม ไมใชปรมาณทไมกอใหเกดผลกระทบขางเคยงเลย

ตลาดผกขาดกบผลกระทบภายนอกเชงลบ...ปรมาณการผลตจะมากกวา นอยกวา หรอเทากบระดบ

อดมภาพของสงคมกได ขนอยกบการหกลางกนของ 1. แนวโนมทจะผลตนอยลง เพอทจะตงราคา

ใหสงกวา MC 2. ความยดหยนของอปสงค


9

ผลกระทบภายนอกเชงบวก

MSB = MPB + MEB

ตลาดลมเหลว เพราะ ผลตนอยเกนไปส าหรบสงคม

การฉดวคซนท าใหผอนไมตดโรค, การศกษา

ผลประโยชนภายนอกเชงบวก


MCP1

ปรมาณวคซน

ราคา

D=MPB

q1

MSB

MEB

เมอมผลประโยชนภายนอก (ผลดของวคซนตอเพอนบาน) MSB สงกวา marginal benefits D.

q*

P*

บคคลทสนใจแตประโยชนสวนตวจะฉดเพยง q1 แตทเหมาะกบสงคมคอ q* ซงสงกวา ราคาตลาด P1 ทสงไปท าใหฉดนอยเกนไป


10

แนวทางในการแกปญหาผลกระทบภายนอก

Polluter Pay Principle: PPP หลกใครท าเปอนคนนนจาย.. ผกอมลพษเปนผจายตนทนทงหมดของ

คาความเสยหายตอสงแวดลอมทเกดจากกจกรรมของพวกเขา

มาตรการในการแกปญหาผลกระทบภายนอก เปนมาตรการในการท าใหตนทนและผลประโยชน

ของเอกชนเทากบตนทนและผลประโยชนของสงคม

1. การเกบภาษจากผลผลตทกอผลกระทบภายนอก


11

2. การเกบคาธรรมเนยมการปลอยมลพษ (Emissions Fee)

เกบจากหนวยของมลพษทปลอยออกมาจากหนวยผลตหนงๆ

เกบคาธรรมเนยมดกวาภาษ เพราะภาษทเกบจากผลผลตอาจไมสะทอนถงตนทนในการปลอย

มลพษ และไมจงใจใหหนวยผลตลดการปลอยมลพษเทากบการเกบคาธรรมเนยม เพราะถาหนวย

ผลตใดปลอยมลพษออกมามากจะตองเสยคาธรรมเนยมมากขนตามปรมาณมลพษ

จะคดคาธรรมเนยมในอตราเทาไร ตองทราบปรมาณมลพษทเหมาะสม (Optimum Pollution)

เสยกอน

ระดบมลพษทมประสทธภาพ


2

4

6

บาท/ปรมาณมลพษ

ปรมาณมลพษ0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26

MSC

MCA

ระดบการปลอยมลพษทมประสทธภาพอยท

MCA = MSC.

ท Eo MCA สงกวา MSC

E0

ท E1 MCA ต ากวา MSC

E1E*

3

ปรมาณการบ าบดมลพษ

ตนทนในการลดมลพษ เรยกวา ตนทนบ าบด (Abatement Cost) เสน MCA แสดงตนทนบ าบด

หนวยสดทาย (Marginal Abatement Cost) สะทอนตนทนในการลดมลพษ ถาไมเสยตนทนการ

บ าบดเลย ปรมาณมลพษเทากบ 20 หนวย ถาตองการใหมมลพษนอยลงเรอยๆ ตนทนในการบ าบด

มลพษหนวยทายจะเพมขนเรอยๆ เสน MCA จงมลกษณะทอดขนจากขวาไปซาย

จากรป ระบบมลพษทเหมาะสม คอ 12 หนวย


12

ถาหนวยผลตไมตองรบผดชอบการบ าบดมลพษ ระดบการผลตทใหก าไรสงสดจะสรางมลพษ 26

หนวย ระดบท MCA = 0 ซง MSC จะสงมาก

ถาชาวประมงและผใชน ามโอกาสเลอก กคงเลอกมลพษ 0 หนวย ซงจะไมมการผลตกระดาษเลย

ปรมาณมลพษทมประสทธภาพส าหรบสงคมอย 12 หนวยซง MSC = MCA เพราะผลประโยชน

สวนเพมจากการลดตนทนภายนอก (MEC ทลดลง) เทากบ ตนทนสวนเพม

ถาไมมการควบคม โรงงานจะไมยอมเสยตนทนบ าบด และผลตสนคาจนถงระดบทท าใหตวเองได

ก าไรสงสด ซงจะมมลพษ 26 หนวย ถารฐบาลเกบคาธรรมเนยม ควรเกบคาธรรมเนยมการปลอย

มลพษในอตราหนวยละ 3 บาท ซงจะมผลใหโรงงานปลอยมลพษออกมา 12 หนวยพอด เพราะถา

ปลอยเกนกวาน คาธรรมเนยมจะแพงกวาตนทนบ าบดหนวยสดทาย โรงงานจะหนมาบ าบดมลพษ

เองจะคมกวา และ ณ ปรมาณมลพษทต ากวา 12 หนวย โรงงานจะยอมจายคาธรรมเนยม เพราะ

บ าบดเองมตนทนแพงกวา

การเกบคาธรรมเนยมสงเสรมใหเอกชนปรบปรงการผลต หรอตดตงอปกรณทท าใหมลพษลดลง

เพราะจะท าใหจายคาธรรมเนยมลดลง

สงเสรมประสทธภาพทางเศรษฐกจ เพราะผผลตทมตนทนสวนเพมในการบ าบดต ากวา มโอกาส

บ าบดมลพษในปรมาณทมากกวา ท าใหตนทนของสงคมต าลง

3. การก าหนดปรมาณมาตรฐานการปลอยมลพษ (Emission Standard)

Emission Standard คอ ปรมาณมลพษทรฐบาลก าหนดใหโรงงานปลอยออกมาไดสงสด ถาปลอย

เกนกวาน จะถกลงโทษ ปรบ จบ เพกถอนใบอญาตประกอบการ

มาตรฐานมลพษถกก าหนดจากจดตดของ MSC กบ MCA


13

หนวยผลตตองควบคมการปลอยมลพษโดยการตดตงอปกรณในการบ าบด ซงท าใหตนทนเพมขน

ตามปรมาณมลพษทตนเองกอ มาตรการนเปนการท าใหผลกระทบภายนอกมาเปนผลกระทบ

ภายใน (Internalize Externalities)

การก าหนดมาตรฐานมลพษ และ คาธรรมเนยม


TotalAbatement Cost

Total Feeof Abatement

ปรมาณมลพษ

บาท/ปรมาณมลพษ

MEC

MCA

3

E* = 12

มาตรฐาน

คาธรรมเนยม


ขอเสยของ Emission Standard

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................


14

เปรยบเทยบการเกบคาธรรมเนยมกบการก าหนดมาตรฐาน

ทงสองมาตรการใหผลไมตางกน ถา MCA ของหนวยผลตเทากน

กรณทคาธรรมเนยมใหผลดกวาการก าหนดมาตรฐาน

สมมตใหมสองโรงงาน

o มลพษรวม 28 หนวย

o แตละโรงงานสรางตนทนภายนอกเหมอนๆกน

o ตนทนการบ าบดตางกน

MCA1 and MCA2

ในกรณนคาธรรมเนยมใหผลทมตนทนในการบ าบดรวมต ากวามาตรฐานมลพษ

o สมมตวารฐตองการลดมลพษรวมใหเหลอ 14 หนวย

o ก าหนดคาธรรมเนยม 3 บาท โรงงาน 1 บ าบด 6 หนวย โรงงาน 2 บ าบด 8 หนวย รวม

มลพษ เทากบ 14 หนวย

กรณทคาธรรมเนยมดกวามาตรฐานมลพษ


ถาเกบคาธรรมเนยม ฿3 มลพษจากโรงงาน 1 จะลดลง 6 หนวย (14-8) เหลอ 8 หนวย สวน มลพษจากโรงงาน 2 จะลดลง 8 หนวย (14-6) เหลอ 6 หนวยMCA1 = MCA =3

MCA1MCA2

2

4

6

ภาษตอหนวยมลพษ

1

3

5

ปรมาณมลพษ s0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14



15

o ถาหนดมาตรฐานใหโรงงานแตละโรงปลอยมลพษ 7 หนวย MCA ของโรงงาน 1 เพมเปน

฿3.75 MCA ของโรงงาน 2 ลดเปน ฿2.50 ตนทนการบ าบดจะไมต าทสด เนองจากโรงงาน

2 สามารถบ าบดมลพษดวยตนทนทต ากวาโรงงาน 1

o ถาโอนมลพษจากโรงงาน 1 ใหโรงงาน 2 บ าบด ตนทนรวมจะลดลง


2

4

6


1

3

5

ปรมาณมลพษ s0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

MCA1MCA2

ก าหนดมาตรฐานมลพษท 7 หนวยส าหรบทงสองโรงงานเพมตนทนรวมเนองจาก

MCA2 < MCA1.

3.75

2.50

ตนทนของโรงงาน 2 ทลดลง

ตนทนของโรงงาน 1ทเพมขน


o ตนทนทเพมขนมากกวาตนทนทลดลง ดงนน การก าหนดมาตรฐานท าใหสงคมมตนทน

เพมขนมากกวาการเกบคาธรรมเนยม ทงๆททงสองวธมผลใหการปลอยมลพษรวมเทากบ

14 หนวย

กรณทมาตรฐานใหผลดกวาคาธรรมเนยม

• สมมต

o เสน MSC มความชนคอนขางมาก ตนทนสงคมเพมในอตราสง แตเสน MCA คอนขางลาด

ตนทนการบ าบดเพมในอตราต า

o จากรปคาธรรมเนยมมลพษ 6 บาทจะมประสทธภาพ แตตงออนไป 10% ท 5.4 บาท มลพษ

เพมขนมากตาม MCA ทลาด และสรางตนทนภายนอกสงมากตาม MSC ทชน


16

o ถาใชมาตรฐานมลพษแทน ตงมาตรฐานท 3 หนวย คมออนไป 10% เชนกนท 3.3 หนวย

แทน

o ผลเสยตอสงคมสทธกรณก าหนดมาตรฐานมขนาดต ากวากรณคาธรรมเนยม

กรณทมาตรฐานมลพษดกวาคาธรรมเนยม


ABC เปนตนทนภายของสงคมสทธจากคาธรรมเนยมทผดพลาด

ปรมาณมลพษ0 3 3.3 5

คาธรรมเนยม

5.46

คดมาตรฐานมลพษต าไป 10% จาก 3 หนวย เปน 3.3 หนวย ADE < ABC

คดคาธรรมเนยมต าไป 10% จาก 6 บาท อยท 5.4 บาท มลพษขยายเปน 5

MEC

MCA

B

C

E

DA

4. การเปดตลาดใบอนญาตปลอยมลพษ (Tradable or Marketable Permits)

เปนการสรางตลาดใหกบการแลกเปลยนมลพษ

รฐก าหนดปรมาณมลพษโดยรวมทเหมาะสมกบสงคม ยอมใหหนวยผลตปลอยมลพษไดในระดบ

หนง หนวยผลตจะใชสทธนนดวยตวเอง หรอจะขายใบอนญาตใหหนวยผลตอนๆ

เปนการปลอยใหมมลพษในระดบทเหมาะสม โดยเฉพาะอยางยงภายใตสถานการณทแตละหนวยม

ตนทนบ าบดทแตกตางกน

โรงงานทมตนทนการบ าบดมลพษสงจะซอใบอนญาตจากโรงงานทมตนทนต า


17


2

4

6


1

3

5

ปรมาณมลพษ s0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

MCA1MCA2

3.75

2.50


ในทสดตลาดจะท าใหตนทนในการบ าบดโดยรวมต าทสดเอง (ราคาดลยภาพเทากบ MCA) ถาตลาด

มการแขงขนทสงพอ

ขอด 1. ตนทนในการจดหาขอมลและบรการจดการต า เพราะราคาใบอนญาตปรบตวสะทอนตนทน

และผลประโยชน 2. หนวยผลตทมประสทธภาพในการบ าบดสง จะบ าบดมลพษมากและม

ใบอนญาตเหลอใชจนสามารถขายตอใหกบหนวยผลตทมตนทนการบ าบดสง และตองการ

ใบอนญาตเพม

ขอเสย 1. ถาราคาใบอนญาตสงและผนผวน ผผลตมความลงเลในการลงทนเทคโนโลยใหมๆ ใน

การก าจดมลพษ 2. ถาโครงสรางตลาดมการแขงขนนอย ราคาใบอนญาตไมสะทอนตนทนเทาทควร

เพราะระบบนท างานไดด เมอมผตองการซอขายใบอนญาตจ านวนมาก


18

ทรพยสนสวนรวมกบผลกระทบภายนอก

ทรพยากรทเปนทรพยสนสวนรวม (Common Property Resources) ทกคนมสทธในการเขาถง

ทรพยากร ตางคนตางใชทรพยากรโดยเสร ไมมคาใชจาย ท าใหทรพยากรจะถกใชจนเกนขนาด

ตวอยาง อากาศและน า ทรพยากรประมง ปาไม และสตวปา ทรพยากรทางธรณ

ตวอยางกรณบอหรอทะเลสาบททกคนสามารถมาจบปลาได

ชาวประมงแตละคนจะจบปลาจนถงจดทผลประโยชนสวนเพมของตน (marginal benefit) เทากบ

ตนทนสวนเพม (marginal cost) แตละคนจะไมสนใจวาการจบปลาของตนสรางผลประทบตนคน

อน ...ตนทนเอกชนมขนาดทต ากวาตนทนทแทจรงทตกกบสงคม

การจบปลาทเพมขนลดปรมาณฐานทรพยากร (stock of fish) ถาปรมาณฐานทรพยากรลดลงมาก

เกนไป จ านวนพอแมพนธจะไมพอทจะรกษาทรพยากรใหย งยนได..การใชทรพยากรมากเกนระดบ

อดมภาพของสงคม

การทกรรมสทธในทรพยสนไมชดเจน เปนสาเหตทท าใหเกดผลกระทบภายนอก เมอมผลกระทบ

ภายนอก นอกจากจะใชวธการแทกแซงโดยรฐ จากการเกบภาษ คาธรรมเนยม ใหเงนอดหนนแลว

วธการเจรจาตอรองระหวางผกอผลกระทบกบผไดรบผลกระทบเปนอกวธในการแกปญหา

Coase Theorem: ถาไมมตนทนในการเจรจาตอรอง กรรมสทธถกระบไวชดเจน การจดสรร

ทรพยากรจะเปนไปอยางมประสทธภาพ จะไมมปญหาผลกระทบภายนอก นอกจากนน ถามการ

เกบภาษภายใตสถานการณเชนน ประสทธภาพจะไมเกด และการจดสรรทรพยากรจะเหมอนๆกน

ไมวากรรมสทธนนตกเปนของฝายใด


19

ดลยภาพในการเจรจาตอรองตามทฤษฎโคส


20

ปญหาในทางปฏบต

1. ปญหาในการกระจายทรพยสน

2. ปญหาตนทนในการเจรจาตอรอง

3. ปญหาเกยวกบพฤตกรรมเชงกลยทธของคเจรจา


21

4. ปญหาเกยวกบสารสนเทศ

การแกปญหาผลกระทบภายนอกโดยวธอนๆ

1. การหามกอผลกระทบภายนอกโดยเดดขาด

2. การก าหนดเขตกจกรรมทมผลกระทบภายนอก (Zoning)

3. การรวมหนวยเศรษฐกจเปนหนวยเดยวกน (Unitization)

4. การน าทรพยากรกลบมาใชใหม (Recycling)


22

3. สนคาสาธารณะ (Public Goods)

ตองมลกษณะ 2 ประการ คอ

ไมเปนปฏปกษในการบรโภค (Non rival consumption) หมายความวา ไมตองแกงแยงกนบรโภค การ

เพมขนของผบรโภคคนใดคนหนงไมไดท าใหคนอนบรโภคไดนอยลง.... ตนทนสวนเพมของการ

บรโภคเทากบศนย

ไมสามารถกดกนในการบรโภค (Non excludability) หมายความวา ไมสามารถหามมใหบรโภคได ไม

วาจะมการจายเงนเพอสนคานนหรอไมกตาม

สนคาสาธารณะ


Rival

Non-rival

Exclusive Nonexclusive

สนคาเอกชน:

รถ เสอผา

กงสาธารณะ:

cable TV, sport club

ทรพยากรรวม:

ปาไม ปลาทะเล

สนคาสาธารณะ:

การปองกนประเทศ,

คลนวทย, ไฟประภาคาร

เสนอปสงคของสนคาสาธารณะ

อปสงคของสนคาสาธารณะเปน Collective Demand

เสนอปสงคของสนคาสาธารณะตองรวมตามแนวตง (แกนราคา) .. ณ ปรมาณหนงๆ จะมผซอยนด

จายซอสนคาหนวยนนๆในราคาเทาใดบางรวมกนหมด


23

สนคาสาธารณะกบประสทธภาพ


D1

D2

D = MB

D1 อปสงคคนท 1D2 อปสงคคนท 2D อปสงครวม

Output0

ราคา

1 2 3 4 5 6 7 8 109

4.00

5.50

7.00

MC

1.50

ประสทธภาพเกดท MC = MB รวม หรอ 2 หนวย MB = 1.50 + 4.00 = 5.50.

ตลาดจะผลตเพยง1 หนวยunit sเนองจาคนท 1 จะขอ “โดยสารฟร” จากคนท 2

ปญหาของสนคาสาธารณะ

ท MC=5.5 คนท 1 จะไมยอมจายเพอสนคาน เพราะ MC > MB คนท 2 ยอมจายเพอใหไดมาซง

สนคาจ านวน 1 หนวย ซงเปนดลยภาพทค านงเฉพาะผลประโยชนสวนตน ปรมาณการผลตต ากวา

ระดบอดมภาพของสงคม (=2 หนวย) และเปนไปไดวา ถา MC สงกวา MB ของเอกชน (เชนท

MC=7) การผลตสนคาสาธารณะจะไมเกดขน ทงๆทมองในแงสงคมควรมการผลต (ท MC = 7 Q=

1.8 หนวย)

กลไกราคาไมสามารถจดสรรสนคาสาธารณะอยางมประสทธภาพได เพราะคณสมบตทไมสามารถ

กดกนในการบรโภค ท าใหคนทไมยอมจายเงนกสามารถบรโภคได จงไมมความจ าเปนใดๆทจะ

เปดเผยความพอใจหรอความเตมใจจาย เพราะเกรงวาอาจถกเรยกเกบเงนตามขนาดความพอใจท

แสดงออกมา โดยเฉพาะเมอมผบรโภคเปนจ านวนมาก แตละคนรสกวาการจายเงนของเขาเพยงคน

เดยวเปนเพยงสวนยอยของเงนทงหมด จงไมมการจายโดยสมครใจ และเนองจากปรมาณทผลต

ไมไดขนกบบคคลใดบคคลหนง ผบรโภคแตละคนตองการประโยชนจากสนคานนโดยไมตอง

จายเงน.....ปญหาผไมยอมจาย (Free Rider)


24

เมอทกคนไมเตมใจเปดเผยความพอใจทแทจรง ท าใหอปสงครวมต ากวาความเปนจรง มผลใหการ

ก าหนดปรมาณการผลตนอยกวาทควรจะเปน (Under Production) ปรมาณการผลตของสงคมไมม

ประสทธภาพ

การเปดเผยความพอใจทต ากวาความเปนจรง หรอการไมยอมเปดเผยความพอใจดงกลาว ถาปลอย

ใหเอกชนผลตเอง ท าใหปรมาณการผลตนอยกวาทควรจะเปน เพราะค านงถงประโยชนของตวเอง

หรอ อาจไมมการผลตเกดขน เนองจากเขากไดรบประโยชนเทากบผจายเงน แมวาเขาไมผลตเอง

ดงนนถาจะใหมการผลตสนคาประเภทน รฐตองเขามาแทรกแซงโดยการใหเงนอดหนน หรอเขามา

เปนผจดสรรสนคาสาธารณะนเอง

การทรฐเขามาเกยวของในการจดสรรสนคาสาธารณะ ไมไดหมายความวารฐตองเปนผผลตสนคาน

เองทงหมด รฐอาจจดจางหรอเปดประมลใหเอกชนด าเนนการแทน โดยทรฐควบคมปรมาณและ

ดลยภาพของสนคานน เชน การสรางถนน สรางเขอน การใหการรกษาพยาบาล การบรการ

การศกษา

อยางไรกตาม คาใชจายในการผลตสนคาสาธารณะทรฐเปนผจดหา ในทสดกมาจากการเกบภาษ

จากประชาชน ซงการจายภาษดงกลาวไมไดสอดคลองกบความพอใจทแตละคนไดรบจากการ

บรโภคสนคาสาธารณะนน และการเกบภาษดงกลาวเปนการบดเบอนจากดลยภาพทวไปในตลาด

แขงขนสมบรณ ความมประสทธภาพทางเศรษฐกจจงลดลง

จากตวอยาง ถา MC ในการผลตสนคาสาธารณะ = 5.5 รฐบาลตองก าหนดใหมสนคาน 2 หนวย จง

กอใหเกดประสทธภาพสงสด รฐบาลจะเกบคาบรการตามผลประโยชนทแตละคนไดรบตามราคาท

ยนดจาย นนคอ เกบเงนจากคนท 1 จ านวน 1.5 บาท คนท 2 จ านวน 4 บาท รายรบของรฐบาล

เทากบ MC พอด


25

การตคาสนคาสาธารณะกบปญหาในการจดหาสนคาสาธารณะ

เพอใหแนใจวาประชาชนจะไดบรโภคสนคาสาธารณะแนนอน รฐตองเขามาเปนผจดสรรทรพยากร

เอง ซงปญหาทตองเผชญคอ ควรผลตในปรมาณเทาใดจงจะเหมาะสม? รฐตองทราบตนทนในการ

ผลตและการตคา (Valuing) ของสนคานนจากประชาชน

ปญหาของการตคา... ประชาชนมกไมทราบวาสนคานนมคาตอเขามากนอยแคไหน และถงแมวาเขา

สามารถบอกไดวามความยนดจายส าหรบสนคานนเทาไร กมกจะมแนวโนมวาจะปดบงราคาสงวน

ท าใหผเกบขอมลไดรบขอมลทผดๆ

ใชวธการลงคะแนนเสยงองกบคะแนนเสยงขางมาก (Majority Voting)

แตไมไดเปนหลกประกนวาการผลตสนคาสาธารณะนนจะมประสทธภาพหรอไม


26

การแกปญหาสนคาสาธารณะดวยวธอนๆ

1. แรงกดดนทางสงคม

2. การรวมเปนหนวยเดยวกน (Mergers)

3. การบงคบ

4. การแปรไปเปนของเอกชน (Privatization)


27

4. ความไมสมมาตรของขอมล (Asymmetric Information)

Asymetric Information = ลกษณะของขอมลขาวสารทไมเทากนระหวางผซอกบผขาย

ฝายทมความรมากกวามอ านาจในตลาดมากกวาอกฝาย สามารถฉวยโอกาส (Opportunistic

behavior) ในการแสวงหาผลประโยชนจากความไมรของอกฝาย

ถาสองฝายท าธรกรรมตอกนมความรขอมลขาวสารเทากน จะไมมใครไดเปรยบหรอ

เสยเปรยบ หรอมอ านาจมากไปกวากน

ม 2 ประเภท คอ การเลอกทเปนปรปกษ (Adverse selection) และจรยาวบต (Moral

Hazard)

Adverse Selection

การเลอกไมบงเกดผลตามความประสงคของผเลอก ...เลอกนกมกไดแร

ปรากฏการณทกลไกตลาดคดสรรสนคาทมคณภาพดออกจากไปจากตลาดและดงดดสนคาคณภาพ

ต าเขาสตลาด

ฝายทขาดขอมลไมมความรเกยวกบ คณลกษณะทสงเกตไมได (Unobserved characteristics) ท า

ใหฝายหนงมพฤตกรรมฉกฉวยโอกาสหาผลประโยชนจากฝายทไมรขอมล (เสยเปรยบ)

ตวอยาง: รถมอสอง การประกนภย ตลาดเครดต


28

Adverse Selection ท าใหตลาดลมเหลวในแงทวา ไปลดขนาดของตลาดลง คอ ท าใหปรมาณการซอ

ขายนอยลง หรออาจมผลใหตลาดหายไปจากระบบเศรษฐกจ

Lemon Market..ตลาดสนคาคณภาพต ากบปญหาการยอมแมวขาย

ปญหาการยอมแมวขาย


ราคาตลาดคณภาพสง 800,000ราคาตลาดคณภาพต า 400,000ยอดขาย 50,000 ในแตละตลาดPH SH

DH

DL

50,0000

8

PL

SL

DL

50,0000

4

สมมต มรถสองชนด– คณภาพสงและคณภาพต า

ถาผซอและขายสามารถแยกแยะชนด ->จะมสองตลาดแยกกน – ตลาดหนงคณภาพสง อกตลาดคณภาพ

ต า

ตลาดคณภาพสง > SH คออปทานและ DH คออปสงคคณภาพสง

ตลาดคณภาพต า> SL คออปทานและ DL คออปสงคคณภาพต า

เมอเปรยบเทยบกน SH สงกวา SL เพราะตองใหราคาแกเจาของรถดสงกวาจงจะขาย และ DH สงกวา

DL เพราะผซอยนดจายมากกวาส าหรบรถคณภาพสง

แตผขายรคณภาพของรถมากกวาผซอ!!


29

ปญหาการยอมแมวขาย


รถคณภาพกลางๆ ขายได 700,000 มรถด 25,000 และรถเลว 75,000

การเพม QL ลดคาคาดคะเนของอปสงคเปน DLM การปรบตวจะด าเนนตอไปจนอปสงค

ทงสองตลาดเหลอแต DL

QH

PH SH

DH

50,0000

8

QL

PL

SL

50,0000

54DLM

DL

DLM

DMDM

6 6

75,00025,000

7

DL

ในตอนแรกผซอคาดวามโอกาส 50/50 ทจะไดรถคณภาพสง>>คาคาดคะเนอปสงคผบรโภคมท าใหอป

สงคเหลอ DM.....รถทคณภาพสงมเหลอขายลดลง (25,000) แตรถคณภาพต ามขายมากขน (75,000)

เมอเปนเชนน คาคาดคะเนอปสงคจะลดลงอก……ตลาดเลกลงเรอยๆ เมอราคารถคณภาพสงลดลงถง

ระดบหนง จะไมมใครน ารถคณภาพสงออกขายในตลาด ในทสดในตลาดจะมแตรถคณภาพต า

• เนองจากสงเกตคณลกษณะไมไดงายๆ

– สนคาคณภาพต าไลสนคาคณภาพสงออกจากตลาด…ของเลวไลของด

– ตลาดลมเหลวในการสรางการคาทตางไดประโยชน

– สนคาคณภาพต ามมากไป คณภาพสงมนอยไปทงทมอปสงคแตหาซอไมได


30

ตลาดประกนสขภาพ

– คนชราหาซอประกนสขภาพไดยากแมจะยอมจายแพง

– ผซอรปญหาสขภาพของตนดกวาบรษท

– คนสขภาพแยตองการประกนสขภาพมากกวาคนสขภาพด ท าใหสดสวนลกคาสขภาพเลว

เพม ->ขาดทน

– การขนราคาไมชวย เพราะท าใหคนสขภาพดและความเสยงต าถอนการประกน – สดสวน

ของลกคาสขภาพไมด ยงสงขน

ตลาดการประกนอบตเหต

– บรษทประกนไมสามารถแยกระหวางคนทขบปลอดภยและเสยง ดงนนจงคดคาประกน

ตามคาเฉลยอบตเหต

– คนขบทมความเสยงต าจะไมซอประกน ซงจะท าใหความนาจะเปนของอบตเหตในหม

ลกคาสงขน

– การขนคาประกนยงท าใหลกคาทเสยงต าลดลงอก

ตลาดสนเชอ

– สถาบนการเงนแยกลกคาทชอบเสยงไมออกจากทเสยงต า ดงนนดอกเบยทเกบจงคดจาก

คาเฉลย

– ลกคาทเสยงสงชอบเบยวหนจะขอสนเชอมากกวาทเสยงต าและไมเบยว

– เกดปญหาหนเสยมากกวาทคาด จงขนดอกเบยซงยงไลลกคาชนดออกไปอก


31

การแกปญหา Adverse Selection

• สงการ: บงคบประกนทงกลม -> pool risks

• สรางชอเสยง: ประวตทางเครดต “เจาเกา”

• การทดสอบและคดเลอก

• การเปรยบเทยบคณภาพโดยผเชยวชาญ

• มาตรฐานและใบรบรองคณภาพ

• การสงสญญาณคณภาพโดยผผลต:

– ตองนาเชอถอ: warranties

– รายทคณภาพสงตองมตนทนต ากวา

– ไมไดผลถาทกรานสงสญญาณเหมอนกน


32

Moral Hazard

สถานการณทบคคลถกโนมนาวใหประพฤตปฏบตในทางทจะท าใหตนไดประโยชนมากขน

ในขณะเดยวกนกไดกอใหเกดภาระความเสยหายตอบคคลอน

พฤตกรรมทผดไปจากทควรจะเปนเปนผลมาจากความไมสามาตรของขอมล ฝายทมขอมลนอย

กวาไมสามารถควบคมพฤตกรรมหรอการกระท าของฝายทมขอมลมากกวาได เปนผลใหฝายท

มขอมลมากกวาแสวงหาผลประโยชนจากขอตกลงทท าดวยกนไว

เกดเมอผมขอมลฉวยโอกาสเอาเปรยบผขาดขอมล เนองจากฝายทเอาเปรยบม พฤตกรรมท

ตรวจสอบไมได (Unobserved actions) โดยผทถกเอาเปรยบ

บานมประกนภย: ไมลอกประต ไมตดเครองดบเพลง

สถาบนการเงนปลอยกเสยงเพราะรวาแบงคชาตจะชวยไมใหลม

อาจารยทสญญาวาทกคนจะไดอยางนอย B

Principal-Agent problems

เกดขนเมอมการท าขอตกลงจางงาน โดยทสวสดการของฝายนายขนอยกบผลงานของฝายบาว

ซงไมสามารถตรวจสอบผลงานไดสมบรณ

เจาของบรษทคมลกจางไดไมสมบรณ –ลกจางรวาตนขยนหรอไม มากกวานายจาง

ผถอหนคม ตรวจสอบ ผบรหารไดไมสมบรณ

ผออกเสยงเลอกตง คม ตรวจสอบ ส.ส. ไมได


33

การแกปญหา Moral Hazard

• ตงราคาเลอกปฏบตตามประวตในอดต

– ผขบทประวตชนบอย คาเบยแพง

• การใหผซอประกนรวมรบความเสยงบางสวน

– deductible: ผเอาประกนรถยนตตองจายบางสวนอบตเหตทเกดจากความประมาทของ

ตนเอง

บทสรป

1. ตลาดแขงขนไมสมบรณ แสดงถงความมอ านาจในตลาดของผผลต/ผบรโภค>> ท าใหตลาด

ลมเหลวเพราะระดบการผลต/การบรโภค ไมใชระดบทประสทธภาพ (ปรมาณนอย ราคาสง)>>

วธแกไข คอ ท าลายอ านาจการผกขาด

2. ผลกระทบภายนอก>> ท าใหตลาดลมเหลว เพราะ under production กรณ positive externality และ

over production กรณ negative externality>> วธแก พยายามผลตทตนทนสงคมเทากบประโยชน

สงคม มหลายวธ เชน Tax, Subsidy, Fee, Standard

3. สนคาสาธารณะ>> ท าใหตลาดลมเหลว เพราะ under production ไมมใครยอมเปดเผยความเตมใจ

จายทแทจรง หรอบางทการผลตนนไมเกดขนเลย>> วธแก รฐเขามาจดสรรเสยเอง แตตองให

ประชาชนรบรวาการเกดขนของสนคาสาธารณะนนส าคญ ดงนน ใหตคาของสนคานนตามความ

เตมใจจายทแทจรง, ใชหลกการลงคะแนนเสยงขางมาก วาควรใหมสนคาสาธารณะนนๆหรอไม

แต!! Majority Voting ไมไดใหผลท efficient เสมอไป

4. ขอมลไมสมมาตร>> ผบรโภคตองทราบขอมลเกยวกบราคาตลาดและคณภาพสนคา เพอทตลาดจะ

ท างานไดอยางมประสทธภาพ การขาดขอมลอาจเปลยนอปสงคและอปทานของตลาด มสนคาทไม


34

มคณภาพมากไป หรอไมไดซอสนคาทมคณภาพสงมากพอ>> Adverse Selection ลดขนาดตลาดลง

Moral Hazard พฤตกรรมผดไปจากทตกลง>> วธแก สงสญญาณ, สรางชอเสยง, การรบประกน

5. รฐบาลจ าเปนตองเขามาก ากบดแลใหมการแขงขนทสมบรณมากขน หรอใหตลาดแขงขนกนอยาง

ยตธรรม ไมมการฉวยโอกาส

6. รฐบาลตองเขามาสนบสนนใหมการผลตสนคาทมผลกระทบภายนอกทเปนบวกตอสงคมมากขน

และใหมนใจวามการผลตสนคาสาธารณะอยางเพยงพอ

ความล้มเหลวของตลาดecon.tu.ac.th/class/archan/Pichittra/EC...

Documents

Transcript of ความล้มเหลวของตลาดecon.tu.ac.th/class/archan/Pichittra/EC...