จลนต พ.ย. - ธ.ค. ๕๒

สารพนปญหากฎหมาย

143

นางสาวอรยพร โพธใสนตกร สำนกกฎหมาย

สารพนปญหากฎหมาย

การขอพระราชทานอภยโทษ หลกกฎหมายทเกยวของกบ

สารพนปญหากฎหมายฉบบนใครขอนำเสนอเกรดความรทางกฎหมายทกำลง เปนทกลาวถงกนอยางกวางขวางในสงคมปจจบนเกยวกบการพระราชทานอภยโทษ แกนกโทษในคดตาง ๆ ทเกดขน ไมวาจะเปนกรณการยนฎกาขอพระราชทานอภยโทษ ใหแกนกการเมอง หรอนกโทษทตองคำพพากษาของศาลถงทสดในคดตาง ๆ ดงนน เพอใหทนกบสถานการณทเกดขนดงกลาว ฉบบนจงใครขอเสนอเรอง “หลกกฎหมาย ทเกยวของกบการขอพระราชทานอภยโทษ” ดงน

๑. ความหมายของการพระราชทานอภยโทษ การพระราชทานอภยโทษ หมายถง การทพระมหากษตรยทรงพระราชทาน

พระมหากรณาธคณแกนกโทษผตองคำพพากษาถงทสดใหรบโทษทางอาญา ใหไดรบการยกโทษหรอเปลยนโทษหนกเปนเบา หรอลดโทษทงหมดหรอแตบางสวน

การพระราชทานอภยโทษจงเปนพระราชอำนาจของพระมหากษตรย โดยเฉพาะในการพระราชทานพระมหากรณาธคณแกนกโทษซงตองคำพพากษาถงทสด ใหลงโทษแลวเทานน โดยจะกระทำไดตอเมอมผรองขอหรอถวายเรองราวตอ พระมหากษตรย ซงจะสงผลใหผทไดรบการพระราชทานอภยโทษนน ๆ ไมตองรบโทษ หรอไดรบการลดโทษแตเพยงบางสวน ทงน ผลของการพระราชทานอภยโทษนน ไมทำใหสทธตาง ๆ ทผตองโทษตองสญเสยไปเพราะคำพพากษานนกลบคนมาไม

๒. ประเภทของการพระราชทานอภยโทษ ปจจบนนอกจากจะมการบญญตกฎหมายเรองพระราชอำนาจในการ

พระราชทานอภยโทษของพระมหากษตรยโดยบญญตไวในรฐธรรมนญ๑ แลว ยงไดม การบญญตไวในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๗ วาดวยการอภยโทษ

๑รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ มาตรา ๑๙๑ “พระมหากษตรยทรงไวซงพระราชอำนาจ

ในการพระราชทานอภยโทษ”.

หลกกฎหมายทเกยวของกบการขอพระราชทานอภยโทษ

จลนต พ.ย. - ธ.ค. ๕๒144

เปลยนโทษหนกเปนเบา และลดโทษตามมาตรา ๒๕๙ - ๒๖๗ ซงอาจแยกพจารณาได เปน ๒ กรณ คอการพระราชทานอภยโทษเปนการเฉพาะราย และการพระราชทาน อภยโทษเปนการทวไป

๒.๑ การพระราชทานอภยโทษเปนการเฉพาะราย หมายถง การพระราชทาน อภยโทษใหแกผตองโทษเปนรายบคคล โดยการทลเกลาฯ ถวายเรองราวหรอ ถวายฎกาขอพระราชทานอภยโทษ ตามการถวายคำแนะนำของรฐมนตรวาการ กระทรวงยตธรรม สวนจะไดรบพระราชทานอภยโทษหรอไมเพยงใดนนกขนอยกบ พระบรมราชวนจฉยขององคพระมหากษตรย

ทงน การขอพระราชทานอภยโทษเปนการ เฉพาะรายนน กฎหมายไดกำหนดหลกเกณฑเกยวกบบคคล ผมสทธทลเกลาฯ ขอพระราชทานอภยโทษ ระยะเวลาในการ ทลเกลาฯ ขนตอนของการทลเกลาฯ ตลอดจนหลกฐาน ทจะตองใชในการทลเกลา ฯ ขอพระราชทานอภยโทษ ไวดงน

๒.๑.๑ บคคลผมสทธทลเกลาฯ ถวายเรองราว หรอถวายฎกาขอพระราชทานอภยโทษเปนการเฉพาะราย ไดแก

๑) ผตองคำพพากษาใหรบโทษอยางใด ๆ หรอผมประโยชน เกยวของ เชน บดา มารดา บตร หรอคสมรส เปนผทลเกลาฯ ถวายเรองราวหรอ ฎกาขอพระราชทานอภยโทษตอพระมหากษตรยเมอคดถงทสดแลวโดยจะยนตอ รฐมนตรวาการกระทรวงยตธรรม กได๒

๒) กรณผถวายเรองราวซงตองจำคกอยในเรอนจำจะยนเรองราว ตอพศดหรอผบญชาการเรอนจำกได เมอไดรบเรองราวแลวใหพศดหรอผบญชาการเรอนจำ ออกใบรบใหแกผยนเรองราวแลวใหสงเรองไปยงรฐมนตรวาการกระทรวงยตธรรม๓

๓) ในกรณทไมมผใดถวายเรองราว ถารฐมนตรวาการกระทรวง ยตธรรมเหนเปนการสมควรจะถวายคำแนะนำตอพระมหากษตรยขอใหพระราชทาน อภยโทษแกผตองคำพพากษานนกได โดยจะดำเนนการไดตอเมอคดถงทสดแลวเชนกน๔

๒.๑.๒ กำหนดระยะเวลาในการทลเกลา ฯ ขอพระราชทานอภยโทษ กำหนดระยะเวลาในการยนทลเกลาฯ ถวายฎกา ถาเปนผตองโทษ

กรณทวไปจะไมมกำหนดระยะเวลาในการทจะทลเกลาฯ ถวายเรองราวหรอถวายฎกา สามารถยนไดทนทนบตงแตคดถงทสดเปนตนไป แตถาเปนกรณผตองโทษประหารชวต

๒ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา ๒๕๙.

๓ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา ๒๖๐.

๔ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา ๒๖๑.

จลนต พ.ย. - ธ.ค. ๕๒

สารพนปญหากฎหมาย

145

จะตองยนภายใน ๖๐ วนนบแตคดถงทสด เนองจากหากไมมการถวายเรองราว ขอพระราชทานอภยโทษภายในกำหนดระยะเวลาดงกลาวแลว กจะมการบงคบโทษ โดยการประหารชวตผตองคำพพากษาใหลงโทษประหารชวตนนทนท๕ ทงน กรณการ ขอพระราชทานอภยโทษอยางอน ซงมใชโทษประหารชวตนน ถาพระมหากษตรย ทรงยกเรองราวหรอยกฎกามาครงหนงแลวจะยนใหมอกไมไดจนกวาจะพน ๒ ป นบแตวนทถกยกเรองราวหรอยกฎกาครงกอน๖

อนง ในการทลเกลาฯ ถวายเรองราวหรอถวายฎกาขอพระราชทาน อภยโทษ รฐมนตรวาการกระทรวงยตธรรมมหนาทถวาย เรองราวหรอฎกาตอพระมหากษตรยพรอมทงถวายความเหนวา ควรพระราชทานอภยโทษหรอไม เมอพระมหากษตรยทรงทราบ เรองแลวจะทรงวนจฉยวาสมควรพระราชทานอภยโทษให หรอไมประการใด ซงอาจเปนการพระราชทานอภยโทษใหทงหมด โดยปลอยตวไป หรอพระราชทานอภยโทษใหเปนบางสวน เชน ลดโทษจากประหารชวตเปนจำคกตลอดชวตหรอลดโทษ จากกำหนดระยะเวลาตองโทษเดมลง

๒.๑.๓ ขนตอนในการขอพระราชทานอภยโทษเปนการเฉพาะราย ผตองคำพพากษาถงทสดใหลงโทษประหารชวต จำคก กกขง

ปรบ รบทรพยสน หรอผทมประโยชนเกยวของสามารถทลเกลาฯ ถวายเรองราว หรอถวายฎกาขอพระราชทานอภยโทษผานเรอนจำหรอทณฑสถาน กระทรวงยตธรรม สำนกราชเลขาธการ กระทรวงการตางประเทศ หรอสถานทต (กรณนกโทษเปน ชาวตางประเทศ) และเมอมการทลเกลา ฯ ถวายเรองราวหรอถวายฎกา ขอพระราชทานอภยโทษแลว การทจะไดรบพระราชทานอภยโทษหรอไมเพยงใดนน ตองเปนไปตามเงอนไข กลาวคอ ผกระทำความผดตองไดรบโทษในระยะเวลา ทระบไวตามหลกเกณฑกอนและตองมความประพฤตทดโดยจะตองผานการพจารณา ของคณะกรรมการพจารณาการพระราชทานการอภยโทษ ซงทางกรมราชทณฑ จะเปนฝายเลขานการดำเนนการรวบรวมขอเทจจรง และเสนอรฐมนตรวาการกระทรวง ยตธรรม เพอทำความเหนประกอบการทลเกลาฯ ถวายเรองราวหรอถวายฎกา เพอ พระมหากษตรยทรงมพระบรมราชวนจฉยตอไป

ในกรณทเรอนจำหรอทณฑสถานไดรบเรองราวทลเกลาฯ ขอ พระราชทานอภยโทษของผตองขงหรอผมประโยชนเกยวของแลว เรอนจำหรอทณฑสถานนน กจะดำเนนการสอบสวนเรองราวทลเกลาฯ เพอรวบรวมเอกสารหลกฐานใหแลวเสรจ

๕ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา ๒๖๒.

๖ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา ๒๖๔.

หลกกฎหมายทเกยวของกบการขอพระราชทานอภยโทษ

จลนต พ.ย. - ธ.ค. ๕๒146

และสงเอกสารหลกฐานดงกลาวไปยงกรมราชทณฑเพอประกอบการพจารณา เมอ กรมราชทณฑไดรบเรองราวทลเกลาฯ ขอพระราชทานอภยโทษจากเรอนจำหรอ ทณฑสถานแลว กรมราชทณฑจะดำเนนการดงตอไปน

๑) ตรวจสอบรายละเอยดเกยวกบเรองราวหรอฎกา คำพพากษา หมายจำคก หมายลดโทษ เอกสารประกอบเรองราววาถกตองตามระเบยบ หรอไม หากไมถกตองจะจดสงกลบไปยงเรอนจำหรอทณฑสถาน เพอแกไขใหถกตอง

๒) กรณมปญหาตองขอทราบขอเทจจรง ประวตการกระทำผด หรอรายละเอยดบางประการเกยวกบนกโทษ จะตองประสานงานไปยงเรอนจำ หรอสวนราชการทเกยวของ เชน สำนกงานตำรวจแหงชาต สถานตำรวจภธรทองท หรอศาล เปนตน

๓) ในรายทเปนนกโทษความผดคดยาเสพตด ให โทษ ตองขอทราบขอมลประวตการกระทำผดไปย ง สำนกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามยาเสพตด เพอนำมาประกอบการพจารณาทกราย

๔) สรปยอเรองราวหรอฎกา และคำพพากษาใน คดของนกโทษเดดขาดรายนน ๆ

๕) ประมวลเรองราวหรอฎกาขอเทจจรง ขอกฎหมายและเหตผลท จะถวายความเหนข น ไปตาม ลำดบชน จนถงกระทรวงยตธรรม เมอรฐมนตรวาการกระทรวงยตธรรมพจารณา ใหความเหนแลว จะเสนอเรองเพอใหนายกรฐมนตรนำความขนกราบบงคมทลฯ ตอไป

๖) เมอทรงมพระบรมราชวนจฉยในเรองราวหรอฎกาททลเกลาฯ ถวายนนเปนประการใด กรมราชทณฑจะแจงใหเรอนจำหรอทณฑสถานทราบ เพอแจงผถวายเรองราวหรอฎกา และบนทกรบทราบไวเปนหลกฐานตอไป และ

๗) กรณนกโทษซงตองคำพพากษาถงทสดใหประหารชวตกจะตอง ดำเนนการโดยนยเดยวกนกบการขอพระราชทานอภยโทษเปนรายบคคลดงกลาวมา แลว หากพระมหากษตรยทรงยกเรองราวหรอฎกา กลาวคอ ไมพระราชทานอภยโทษ ใหกรมราชทณฑแจงเรอนจำใหบงคบโทษประหารชวตกบนกโทษรายนนโดยไมชกชา

๒.๑.๔ หลกฐานทจะตองใชในการขอพระราชทานอภยโทษ

๑) สำเนาคำพพากษาทกชนศาลทปรากฏและรบรอง สำเนาถกตองโดยจาศาล

๒) บนทกความเหนแพทยหรอจตแพทย กรณนกโทษอาง ปญหาเกยวกบสขภาพ

จลนต พ.ย. - ธ.ค. ๕๒

สารพนปญหากฎหมาย

147

๓) เอกสารประกอบอน ๆ (ถาม) เชน - หนงสอรบรองความประพฤตจากผนำชมชนหรอเจาหนาท - เอกสารประกอบคณงามความดตามทไดอาง - สำเนาบตรประจำตวประชาชนและสำเนาทะเบยนบาน

ของผตองขงและผทเกยวของ

แผนผงขนตอนการขอพระราชทานอภยโทษเฉพาะราย

หลกกฎหมายทเกยวของกบการขอพระราชทานอภยโทษ

จลนต พ.ย. - ธ.ค. ๕๒148

๒.๒ การพระราชทานอภยโทษเปนการทวไป หมายถง การท พระมหากษตรยทรงพระราชทานอภยโทษแกผตองโทษเดดขาดทกคนโดยการตรา เปนพระราชกฤษฎกา ในกรณทคณะรฐมนตรเหนเปนการสมควรถวายคำแนะนำตอ พระมหากษตรยขอใหพระราชทานอภยโทษแกผตองโทษ๗ ซงทางราชการจะเปน ผดำเนนการใหแกผตองโทษทกขนตอน โดยผนนมตองดำเนนการใด ๆ เลย อนง การพระราชทานอภยโทษเปนการทวไปนมกจะเกดขนในวโรกาสมหามงคลตาง ๆ เชน เนองในวโรกาสพระราชพธกาญจนาภเษก หรอพระราชพธรชมงคลาภเษก เปนตน

สวนหลกเกณฑการไดรบพระราชทานอภยโทษของนกโทษเดดขาดผใด จะไดรบพระราชทานอภยโทษเทาใดนน รายละเอยดจะกำหนดไวในพระราชกฤษฎกา พระราชทานอภยโทษทตราขนในแตละครง ซงมหลกเกณฑอย ๓ ประการ คอการไดรบพระราชทานอภยโทษใหปลอยตว การไดรบพระราชทานอภยโทษใหลดโทษ และการไมไดรบพระราชทานอภยโทษ

อนง การขอพระราชทานอภยโทษเปนการทวไปนนจะมหลกเกณฑ เกยวกบกำหนดระยะเวลาในการทลเกลาฯ ขอพระราชทานอภยโทษ ขนตอน ในการขอพระราชทานอภยโทษ ตลอดจนหลกฐานทจะตองใชในการขอ พระราชทานอภยโทษในลกษณะเชนเดยวกบกรณการขอพระราชทานอภยโทษ เปนการเฉพาะราย

๓. ผลของการพระราชทานอภยโทษ

ผลของการพระราชทานอภยโทษนน อาจแยกพจารณาไดเปน ๒ กรณ คอ ๑) ในกรณทมการพระราชทานอภยโทษเดดขาดโดยปราศจากเงอนไข

กฎหมายหามมใหบงคบโทษนน กลาวคอ ถาบงคบโทษไปบางแลวกใหหยด การบงคบโทษทนท หรอถาเปนกรณทไดรบโทษปรบและไดชำระคาปรบไปแลว กใหคนคาปรบนนทงหมดแกผขอพระราชทานอภยโทษนน

๒) กรณทการอภยโทษนนเปนแตเพยงเปลยนโทษหนกเปนโทษเบา หรอลดโทษ ถายงมโทษเหลออยภายหลงทไดรบการอภยโทษแลวกใหบงคบเฉพาะโทษ ทเหลออยนนตอไปจนกวาจะครบกำหนดโทษตามคำพพากษาของศาล๘

ทงน ผลของการไดรบพระราชทานอภยโทษนนหาทำใหสทธตาง ๆ ทตองสญเสยไปเพราะคำพพากษากลบคนมาไม และการไดรบพระราชทานอภยโทษนน ไมเปนเหตใหผไดรบโทษพนจากความรบผดในการตองคนหรอใชราคาทรพยสนหรอ คาทดแทนตามคำพพากษาไม นอกจากน หากผทไดรบพระราชทานอภยโทษ

๗ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา ๒๖๑ ทว.

๘ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา ๒๖๕.

จลนต พ.ย. - ธ.ค. ๕๒

สารพนปญหากฎหมาย

149

เนองจากการกระทำความผดอยางหนงถกฟองวากระทำความผดอกอยางหนงการไดรบ อภยโทษนนยอมไมตดอำนาจศาลทจะเพมโทษหรอไมรอการลงอาญาตามประมวล กฎหมายอาญาวาดวยการกระทำความผดหลายครงไมเขดหลาบหรอวาดวย รอการลงอาญาแตประการใด

๔. สรป

ดงนน จะเหนไดวาพระราชอำนาจในการพระราชทานอภยโทษของ พระมหากษตรย เปนพระราชอำนาจเดดขาดสมบรณซงมทมาหรอรากฐานตามโบราณ ราชประเพณ และตามบทบญญตรฐธรรมนญอนเปนการแสดงถงพระมหากรณาธคณของพระมหากษตรยไทยมาตงแตโบราณกาล ซงในปจจบนกไดมการกำหนดขนตอน และหลกเกณฑตาง ๆ เพอเปนการกลนกรองอกชนหนงโดยหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของในกระบวนการยตธรรม วาบคคลผตองโทษนนสมควรทจะไดรบการอภยโทษ หรอไม กอนทจะนำขนทลเกลาฯ อนจะเปนการชวยลดพระราชภาระในการวนจฉย ซงบคคลผมสทธในการขอพระราชทานอภยโทษนน สามารถใชชองทางนใน การขอความเปนธรรมเพอเปนการเปดโอกาสใหตนเองไดกลบคนสสงคมอกครงหนง อยางไรกตามแมประชาชนจะเปนผมสทธในการขอพระราชทานอภยโทษ แตกจำเปน ตองพจารณาความเหมาะสมดวยและการจะไดรบพระราชทานอภยโทษหรอไมนน กขนอยกบพระบรมราชวนจฉยของพระมหากษตรยเปนการเฉพาะ

บรรณานกรม • บวรศกด อวรรณโณ, พระราชอำนาจในการพระราชทานอภยโทษ, http://guru.sanook.com/

encyclopedia • สรศกด ลขสทธวฒนกล, พระราชอำนาจในการพระราชทานอภยโทษ, วารสารวชาการปกครอง ปท ๙

ฉบบท ๑ (มกราคม – เมษายน). ๒๕๕๒. • เอกสารสมมนาทางวชาการ เรอง “พระราชอำนาจของพระมหากษตรยในการพระราชทานอภยโทษ”

คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร ๑๔ กรกฎาคม ๒๕๕๒. • http://www.correct.go.th/popchan/

• http://www.correct.go.th/copsong/to-petition.htm • http://www.matichon.co.th/matichon/view news.php?newsid