การพัฒนางานวิชาการด้วย ...phd.mbuisc.ac.th/case...
Transcript of การพัฒนางานวิชาการด้วย ...phd.mbuisc.ac.th/case...
การพฒนางานวชาการดวยหลกการบรณาการในโรงเรยนขนาดเลก: การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม
ACADEMIC TASK DEVELOPMENT BY INTEGRATIVE PRINCIPLE IN SMALL SIZE SCHOOL
: A PARTICIPATORY ACTION RESEARCH
กรอบแนวคดของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม(วโรจน สารรตนะ,2550)
1st cycle 2st cycleผลการวจย
6. ปรบปรงการแผนใหม(re-planning)
2.วางแผนรวม(planning)
7. การปฏบตการใหม
(re-acting)
3.ปฏบตรวม(acting) 8. การสงเกตผลใหม
(re-observing)
4. สงเกตผลรวม(re-observing)
10. การสรป (conclusion)
5.สะทอนผล(reflecting)
1.การเตรยมการ(preparation)
9.สะทอนผลใหม(re-reflecting)
ภาพข�นตอนและกจกรรมการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมท� รศ.ดร.วโรจน สารรตนะ พฒนาข�น
ข�นตอนท� 1 การเตรยมการ (preparation)
1.1 กาหนดเลอกโรงเรยน
1.2 ลงพ�นท�
1.3 นากรอบแนวคดการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมนาเสนอช�แจงตอผรวมวจย
1.4 นาขอเสนอแนะและผลประโยชนใหแกผรวมวจย
1.5 การสรางความตระหนกใหเกดข�นกบผรวมวจยหรอผท�เก�ยวของ
ข�นตอนท� 2 การวางแผน (planning)
2.1 รวมกนวเคราะหสภาพของงานท�ตองการพฒนา หรอตองการเปล�ยนแปลง
2.2 จดทาแผนเชงปฏบต โดยผวจยเปนผสงเสรมสนบสนน คอยใหหลกการ/ทฤษฎ/กรอบแนวคดในการพฒนางาน หรอสอดแทรกหลงจากผรวมวจยไดคดเตมท�กอน
ข�นตอนท� 3 การปฏบต (acting)
3.1 การปฏบตตามแผน (คอยใหการสงเสรมสนบสนน ใหกาลงใจ
กระตน โดย จดกจกรรมสงเสรม
3.2 ใหมการบนทกผลการดาเนนงานท�งของผวจยและผรวมวจย
ข�นตอนท� 4 การสงเกตผล (observing)
- การสงเสรมสนบสนนและอานวยความสะดวกใหมการสงเกตผลท�เกดข�นจรง โดยจดกจกรรมเสรมใหผรวมวจย
ข�นตอนท� 5 การสะทอนผล (reflecting)
- การพบปะสนทนาเชงวเคราะหวพากษ (นาขอมลท�เปนบนทกการเปล�ยนแปลงละการปฏบตในการเปล�ยนแปลงมาแลกเปล�ยนเรยนรซ�งกนและกน )
ข�นตอนท� 6 การวางแผนใหม (re-planning)
- ทาเชนเดยวกบข�นตอนท� 2 และนาเอาผลการสะทอนผล
ในข�นตอนท� 5 มารวมพจารณาดวย
ข�นตอนท� 7 การปฏบตใหม (re-acting)
- ทาเชนเดยวกบข�นตอนท� 3 และใหมการบนทกผลการดาเนนงานท�งของผวจยและผรวมวจย และจดใหมการพบปะสนทนาแลกเปล�ยนความคดเหนกนเปนระยะๆ
ข�นตอนท� 8 การสงเกตผลใหม (re-observing)
- ทาเชนเดยวกบข�นตอนท� 4 และเนนบทบาทการเปนผมสวนรวมและเปนผสงเสรมสนบสนนและอานวยความสะดวกใหมการสงเกตผลท�เกดข�นจรง (actual effects)
ข�นตอนท� 9 การสะทอนผลใหม (re-reflecting)
- ทาเชนเดยวกบข�นตอนท� 5 โดยผวจยควรเนนบทบาทการเปนผมสวนรวมและเปนผสงเสรมสนบสนนและอานวยความสะดวกใหมการสะทอนผล โดยใหมการพบปะสนทนา
ข�นตอนท� 10 การสรปผล (conclusion)
- ผวจยและผรวมวจยควรจดเสวนาโตะกลม เพ�อรวมกนสรปถงผลการวจยในข�นตอนท� 1 – 9 โดยองแนวคดเชงวพากษ (critical
approach) ในรปแบบหรอระดบตาง ๆ
หลกการ จรรยาบรรณ และบทบาทผวจย(วโรจน สารรตนะ, 2550)
10 หลกการ ประกอบดวย 1) ในบรบทเฉพาะ 2) ทกษะท�หลากหลาย 3) มงการเปล�ยนแปลง 4) มงใหเกดการกระทาเพ�อบรรลผล 5) รบฟงขอคดเหนจากผรวมวจยทกคน 6) วเคราะห วพากษและประเมนตนเอง 7) เกดกระบวนการเรยนรรวมกนอยางเปนระบบ 8) ตระหนกในศกยภาพ ความเช�ยวชาญและการเปนผมสวนไดเสยจากภายในชมชนเอง 9) การมบนทกของผรวมวจยทกคน เชน การเปล�ยนแปลงในกจกรรมและการปฏบต การเปล�ยนแปลงในคาอธบายส�งท�ปฏบต การเปล�ยนแปลงในความสมพนธทางสงคมและรปแบบองคการ การพฒนาตนเองจากการรวมในการวจย เปนตน 10) นาไปสการปฏบตหรอการพฒนาท�ย �งยน
10 จรรยาบรรณ
ประกอบดวย 1) ผวจยตองรบผดชอบตอการรกษาความลบ 2) ผรวมวจยเขาถงขอมลตางๆ ไดอยางเสมอภาคกน 3) ทศทางการวจยและผลลพธท�คาดหวงเกดจากการตดสนใจรวมกน 4) ใหผรวมวจยมสวนรวมในการออกแบบกระบวนการวจยมากท�สด 5) มการปรกษาหารอรวมกน และขอเสนอแนะไดรบการเหนชอบจากทกฝาย 6) การสงเกตหรอการตรวจสอบเอกสารเพ�อจดมงหมายอ�นตองไดรบการอนญาตกอน 7) ผลการดาเนนงานจะยงคงปรากฏใหเหนและเปดโอกาสใหผอ�นใหขอเสนอแนะได 8) ไมละเมดลขสทธ� งานเขยนหรอทศนะของคนอ�นโดยขาดการเจรจาตอรองกอนการจดพมพเผยแพร 9) ผวจยตองแสดงใหทราบถงธรรมชาตของกระบวนการวจยแตเร�มแรกรวมท�งขอเสนอแนะและผลประโยชน 10) ผรวมการวจยตางมอทธพลตอการทางานแตผท�ไมประสงคมสวนรวมตองไดรบการยอมรบและเคารพในสทธสวนบคคล
10 บทบาทของผวจย
ประกอบดวย 1) เปนคร 2) เปนผนา 3) เปนผฟงท�ด 4) เปนนกวางแผน
5) เปนนกออกแบบ 6) เปนนกวเคราะห 7) เปนนกสงเคราะห 8) เปนนกสงเกตการณ 9) เปนนกรายงานผล 10) เปนผสงเสรมสนบสนนและอานวยความสะดวก
การประยกตใชเปนกรอบแนวคดเพ�อการวจย
1. ดาเนนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมสองวงจร วงจรละ 1 ภาคเรยน โดยมข�นตอนการวจย 10 ข�นตอน ยดถอหลกการ 10 ประการ จรรยาบรรณ 10 ประการ และบทบาทของนกวจย 10 ประการ
2. ยดถอรปแบบการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมท�เนนความเปนศาสตรเชงวพากษ (critical science)
3. ใหความสาคญกบกรอบแนวคดเชงทฤษฎ ท�จะตองทบทวนข�นมาอยางมจดมงหมาย อยางมความหมาย และอยางมประโยชน
4. การสรางทศนคตท�ดใหเกดข�นกบผรวมวจยและผเก�ยวของวา ทฤษฎกบ การปฏบตเปนส�งท�ไปดวยกนได ไมไดเปนเสนขนานท�ไมมวนบรรจบกน
5. แสดงบทบาทการสงเสรมสนบสนนการเสรมพลง ทางวชาการ (academic empowerment) แกผรวมวจย
6. ผวจยเนนบทบาทการเปนผมสวนรวมและเปนผสงเสรมสนบสนนและอานวยความสะดวก
7.ใหมการบนทกผลการดาเนนงานท�งของผวจยและผรวมวจย
ข�นตอนท� 1 การเตรยมการ (preparation)
- การนากรอบความคดของการวจยช�แจงตอผรวมวจย
- เสนอแนะและช� ถงประโยชนท�ผรวมวจยจะไดรบ
- สรางความตระหนกในการวจยและการปฏบตงานควบคกนไป
การปฏบตงาน 4 ข�นตอน
1) ข�นตอนการสรางมตรภาพและแลกเปล�ยนเรยนร
กจกรรมการเย�ยมบานผรวมวจย
2) ข�นตอนการสรางความตระหนกและความเขาใจรวมกน
-เพ�อใหผรวมวจยมความเขาใจหลกการพ�นฐานและข�นตอนการวจยเชงปฏบตการ แบบมสวนรวม
3) ข�นตอนการสรางแผนการทางานเพ�อการวจย
4) ข�นตอนการประเมนและสรปผล
ข�นตอนท� 2 การวางแผน (planning) จดประชมเชงปฏบตการ กาหนดประเดนปญหา แบงกลมยอยรบผดชอบ และจดทาแผนปฏบตการ
- รวมกนใหทราบถงสภาพท�เคยเปนมา สภาพปจจบน สภาพท�คาดหวง สภาพปญหาอปสรรคของการพฒนางานวชาการของโรงเรยนท�เปนภาพรวม การประเมนเพ�อกาหนดประเดนปญหาท�ตองการปรบปรง แกไข หรอพฒนา และจดทาแผนปฏบตเพ�อการดาเนนงาน
1) ข�นการวเคราะหสภาพท�เคยเปนมา สภาพปจจบนและสภาพท�คาดหวง
2) ข�นตอนกาหนดปญหาและทาความเขาใจปญหา
3) ข�นตอนการประเมนประเดนปญหาท�ตองการแกไขหรอพฒนา
4) ข�นตอนการจดทาแผนปฏบตการ/โครงการ/กจกรรม
5) ข�นตอนการประเมนและสรปผล
ข�นตอนท� 3 การปฏบต (acting)
1) ข�นตอนการกาหนดแนวปฏบต
2) ข�นปฏบตตามแผนโครงการ/กจกรรม
3) ข�นตอนการประเมนและสรปผลการดาเนนงาน
โครงการท� 1โครงการพฒนาจดองคกร โครงสราง ระบบบรหารและจดการงานวชาการ
และพฒนาองคกรอยางเปนระบบครบวงจร
กจกรรมท� 1 กจกรรมประชมเชงปฏบตการและจดทาองคกรโครงสรางฯ
กจกรรมท� 2 การศกษาดงาน
กจกรรมท� 3 กจกรรมการเย�ยมบาน
กจกรรมท� 4 กจกรรมผาปาการศกษา
กจกรรมท� 5 การจดหาเคร�องคอมพวเตอร
โครงการท� 2โครงการพฒนาหลกสตรสถานศกษาและการจดกระบวนการเรยนรท�เนนผเรยนเปนสาคญ
1) ปะชมปฏบตการจดทาหลกสตรทองถ�น 2) การศกษาดงาน 3) การจดกจกรรมการเรยนร 4) กจกรรมพอครแมคร 5) การนเทศการเรยนการสอน
โครงการท� 3โครงการจดกจกรรมสงเสรมคณภาพผเรยนอยางหลากหลาย
1) การประชมเชงปฏบตการเพ�อวางแผน 2) กจกรรมการดแลชวยเหลอนกเรยน 3) กจกรรมทางวชาการ 4) กจกรรมคานยมท�ดงาม 5) กจกรรมศลปะ ดนตร กฬา 6) กจกรรมสบสานประเพณและภมปญญาไทย 7) กจกรรมสงเสรมความเปนประชาธปไตย
ข�นตอนท� 4 การสงเกตผล (observing)
1) ข�นตอนกาหนดรปแบบและวธการ 2) ข�นตอนการสงเกตและเสนอรายงานผล 3) ข�นตอนประเมนและสรปผล
โครงการ กจกรรมผลการปฏบต
หมายเหตสาเรจ ไมสาเรจ
1. การพฒนาการจดองคกร
โครงสรางการบรหารและจดการงานวชาการและพฒนาองคกรอยางเปนระบบครบวงจร
1. การประชมเชงปฏบตการจดทาโครงสราง2. การเย�ยมบานนกเรยน3. การศกษาดงาน4. ผาปาการศกษา5. จดหาเคร�องคอมฯ
/////
- ท�ประชมรบรองวาสาเรจตามเปาหมายหรอสภาพท�คาดหวง
2. โครงการพฒนาหลกสตรสถานศกษา และการจดกระบวนการเรยนรท�เนนผเรยนเปนสาคญ
1. การประชมเชงปฏบตการจดทาหลกสตรทองถ�น
2. ศกษาดงาน3. การจดกจกรรมการเรยนร4. กจกรรมพอครแมคร5. การนเทศการเรยนการสอน
/
/
/
/
/
1. ท�ประชมรบรองวาสาเรจตามเปาหมายหรอสภาพท�คาดหวง
2. กจกรรมท� 3 ขอใหโรงเรยนดาเนนการตอไปในปงบประมาณ 2552
3. โครงการจดกจกรรมสงเสรมคณภาพผเรยนอยางหลากหลาย
1. การประชมเชงปฏบตการเพ�อการวางแผนจดกจกรรม
2. กจกรรมการดแลชวยเหลอนกเรยน3. กจกรรมทางวชาการ4. กจกรรมคานยมท�ดงาม5. กจกรรมสงเสรมดานศลปะ ดนตร/นาฏศลป
และกฬา/นนทนาการ6. กจกรรมสบสานประเพณและภมปญญาไทย7. กจกรรมสงเสรมความเปนประชาธปไตย
/
////
//
- ท�ประชมรบรองวาสาเรจตามเปาหมายหรอสภาพท�คาดหวง
ข�นตอนท� 5 การสะทอนผล ( reflecting) จดประชม เพ�อสรปผลการดาเนนงาน ผลการเรยนร และขอเสนอแนะ ผวจยสงเคราะหแลวเขยนเปนสรปผล และจดทาเปนเอกสาร
ข�นตอนท� 6 การวางแผนใหม ( re- planning) จดประชมเชงปฏบตการ 1 วน เพ�อศกษาทบทวนผลการดาเนนงาน กาหนดประเดนปญหา แบงกลมยอยรบผดชอบ และจดทา
แผนปฏบตงานใหม
1) ข�นตอนการวเคราะหสภาพท�เคยเปนมาสภาพปจจบนและสภาพปญหา2) ข�นตอนการกาหนดปญหาและทาความเขาใจปญหา 3) ข�นตอนประเมนประเดนปญหาท�ตองการแกไขหรอพฒนา4) ข�นตอนการวางแผนปฏบตการ/โครงการ/กจกรรม
ข�นตอนท� 7 การปฏบตการใหม (re-acting)
1) ข�นตอนการกาหนดแนวปฏบต 2) ข�นตอนปฏบตกจกรรม 3) ข�นตอนการประเมนและสรป
ข�นตอนท� 8 การสงเกตผลใหม (re-Observing)
1) ข�นตอนกาหนดรปแบบและวธการ 2) ข�นตอนการสงเกตและเสนอรายงานผล 3) ข�นประเมนและสรปยงคงใชรปแบบเดมกบการวจยในวงจรท� 1 4) ข�นตอน การสงเกตผล
ข�นตอนท� 9 การสะทอนผลใหม ( re- reflecting)
1) ข�นตอนการสงเคราะหความร 2) ข�นตอนการนาเสนอรายงาน 3) ข�นตอนประเมนและสรปผล
โครงการ กจกรรมผลการปฏบต
หมายเหตสาเรจ ไมสาเรจ
1. โครงการพฒนาการจดองคกร
โครงสรางการบรหารและจดการงานวชาการและพฒนาองคกรอยางเปนระบบครบวงจรดวยหลกการ บรณาการ
1. การประชมเชงปฏบตการจดทาโครงสราง2. การเย�ยมบานนกเรยน3. การศกษาดงาน4. ผาปาการศกษา5. จดหาเคร�องคอมฯ
/////
2. โครงการพฒนาหลกสตรสถานศกษา และการจดกระบวนการเรยนรท�เนนผเรยนเปนสาคญ
1. การประชมเชงปฏบตการจดทาหลกสตรทองถ�น2. ศกษาดงาน3. การจดกจกรรมการเรยนร4. กจกรรมพอครแมคร5. การนเทศการสอน
//
//
/
3. โครงการจดกจกรรมสงเสรมคณภาพผเรยนอยางหลากหลายดวยหลกการบรณาการ
1. การประชมเชงปฏบตการเพ�อการวางแผนจดกจกรรม
2. กจกรรมการดแลชวยเหลอนกเรยน3. กจกรรมทางวชาการ4. กจกรรมคานยมท�ดงาม5. กจกรรมสงเสรมดานศลปะ ดนตร/นาฏศลปและ
กฬา/นนทนาการ6. กจกรรมสบสานประเพณและภมปญญาไทย7. กจกรรมสงเสรมความเปนประชาธปไตย
/////
//
ข�นตอนท� 10 การสรปผล (conclusion) มสองระยะ คอ จดประชมเชงปฏบตการ 1 วน และจด
ประชมเชงวชาการ “การประชมเชงวชาการ: นวตกรรมการพฒนางานวชาการในโรงเรยนขนาด
เลก” 1 วนผวจยและผรวมวจยรวมประชมวางแผนเพ�อจดกจกรรมการสรปผล
- เพ�อสรปผลการวจยต�งแตข�นตอนท� 1-9และถอดบทเรยน
2. การเปล�ยนแปลงจากการปฏบตจรง
2.1 การเปล�ยนแปลงตามท�คาดหวง
0
1
2
3
4
1 2 3 4 5
เดม
ใหม
โครงการการพฒนาการจดองคกรโครงสรางการบรหาร และจดการงานวชาการอยางเปนระบบครบวงจรดวยหลกการบรณาการ (มฐ: 12)
0
1
2
3
4
1 2 3 4 5 6 7
เดม
ใหม
โครงการการพฒนาการหลกสตรสถานศกษาและการจดกระบวนการเรยนรท�เนนผเรยนเปนสาคญ (มฐ: 14)
0
1
2
3
4
1 3 4 5 6 7
เดม
ใหม
โครงการจดกจกรรมสงเสรมคณภาพผเรยนอยางหลากหลายดวยหลกการบรณาการ (มฐ: 15)
0
1
2
3
4
มฐ 12 มฐ 14 มฐ 15
เดม
ใหม
เปรยบเทยบคาระดบคะแนนกอน-หลงดาเนนโครงการฯท�ง 3 โครงการตามมาตรฐานการศกษาข�นพ�นฐานท� 12,14และ15 องสถานศกษา
2.2 การเปล�ยนแปลงท�ไมคาดหวง
-ระดบบคคล ไดแก นกเรยน คร ผอานวยการ ผปกครองนกเรยน-ระดบกลมบคคล ไดแก คณะกรรมการสถานศกษา คณะคร และ คณะผปกครองนกเรยน-ระดบโรงเรยน
3. การเรยนรจากการปฏบตจรง (learning by doing)
-ระดบบคคล ไดแก ผวจย ผปกครอง ผนาทองถ�น คร ผบรหารโรงเรยน และเจาหนาท�สานกงานเขตพ�นท�การศกษาขอนแกน เขต 1-ระดบกลมบคคล ไดแก คณะกรรมการสถานศกษา คณะคร และคณะ ผปกครองนกเรยน-ระดบโรงเรยน
4. องคความรจากการปฏบตจรง
4.1 องคความรจากการปฏบตท�เก�ยวกบการบรณาการ
โครงสรางการบรหารและจดการงานวชาการตามหลกการบรณาการแนวทมฟตบอลเชงรกในโรงเรยนบานบงฉม
4.1.2 องคความรเก�ยวกบหลกการเพ�อการบรณาการท�มประสทธผล 9 ประการ
1) การสรางมตรภาพและความเขาใจรวมกน 2) กาหนดเปาหมายชดเจน3) ศรทธาผนา 4) ยดโครงสราง บทบาทและหนาท�ในแนวราบ ไมใชแนวต�ง 5) สรางประโยชนรวมกน 6) การมสวนรวมทกข�นตอน 7) การมทมงานท�หลากหลาย 8) มทนหรอศกยภาพเดมกอนพฒนา 9) มความเสยสละ
4.1.3 องคความรเก�ยวกบการสงเสรมสนบสนนและประสานตามบทบาทหนาท�ของทกฝายท�เก�ยวของ
1. กลมสงเสรม และสนบสนนนอกสถานศกษา ประกอบดวย สานกงานเขตพ�นท�การศกษาขอนแกน เขต 1 ชมชน/ทองถ�น ผปกครอง และชมรมศษยเกา คร และผปกครองโรงเรยนบานบงฉม
2. กลมปฏบตงานในสถานศกษา ประกอบดวย คณะกรรมการสถานศกษา ผอานวยการโรงเรยน หวหนากลมสาระการเรยนร/หวหนางาน คณะกรรมการบรหารหลกสตรและงานวชาการ คร (ทมงานประจา) ลกจาง และคณะกรรมการเครอขายผปกครอง (ทมโครงการ/ทมแกนนา)
4.1.4 องคความรจากการปฏบตเก�ยวกบการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม
-ไดองคความรใหมเก�ยวกบ “ข�นตอน” ดาเนนงานในข�นตอนท� 1-9 ท�ชดเจนเปนรปธรรม สวนข�นตอนท� 10 น�น เปนการสรปผลโครงการจงไมจาเปนท�ตองมข�นตอนยอย
กรอบการปฏบต 3 พลงเสรมการบรณาการเพ�อพฒนางานวชาการดวยหลกการบรณาการในโรงเรยนบานบงฉม: องคความรท�ไดจากการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม
ขอเสนอแนะ
1. ขอเสนอแนะจากผลการวจย - แมการวจยจะประสบผลสาเรจตามท�คาดหวง แตยงมการจดกจกรรมการเรยนท�ยงไม
ประสบผลสาเรจ โรงเรยนควรหาทางปรบปรงแกไขตอไป - โรงเรยนยงมปญหาอกหลายดานท�จาเปนตองพฒนา ควรใชหลกการบรหารอ�นๆ
2. ขอเสนอแนะเชงนโยบาย- โรงเรยนควรกาหนดนโยบายการวจยเพ�อพฒนางานเปนนโยบายหลกของโรงเรยนในทกปการศกษา
- หนวยงานตนสงกด ควรมนโยบายในการพฒนาผบรหารโรงเรยน ครผสอนโรงเรยนขนาดเลกเปนการเฉพาะ
3. ขอเสนอแนะในการนาผลการวจยไปใช - ควรคานงถงหลกการอ�น หรอนวตกรรมอ�นๆมาใชเปนตวสอดแทรก
เพ�อการพฒนา หรอการเปล�ยนแปลงใดๆในโรงเรยนดวย
4. ขอเสนอแนะในการทาวจยคร�งตอไป - โรงเรยนบานบงฉม ควรสงเสรมใหครทาวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมใน
เร�องใดเร�องหน�ง คนละ 1 เร�องไมจากดเฉพาะงานวชาการ โดยสลบกนเปนผวจยและผรวมวจย