การบัญชีต้นทุน...

การบญชตนทน 2

(Cost Accounting II)

รชต สวนสวสด

คณะวทยาการจดการ

มหาวทยาลยราชภฏอดรธาน

2559

ก

ค าน า

ต าราวชา การบญชตนทน 2 ผเรยบเรยบไดเรยบเรยงขน เพอใชประกอบการสอนวชา การบญชตนทน 2 ซงนกศกษาทลงทะเบยนเรยนวชาน ไดแก นกศกษาสาขาวชาการบญช ซงเนอหาแบงเปน 11 บท เพอใหผเรยนไดเรยนรถงขอมลทางการบญชทน าไปใชประกอบการตดสนใจใหแกผบรหาร ซงเปนการเรยนการบญชตนทนในเชงการบรหารตนทน เนอหาในเอกสารประกอบการสอนน น าเสนอขอมลเกยวกบการใชตนทนในลกษณะตางๆ เชน การน าเสนอขอมลตนทนเพอน าไปใชประกอบการ วางแผน ควบคม และตดสนใจ การวเคราะหความสมพนธระหวางตนทน ปรมาณ และก าไร การน าเสนองบก าไรขาดทนภายใตระบบตนทนรวม และระบบตนทนผนแปร ระบบตนทนตามฐานกจกรรม การจดท างบประมาณ งบประมาณยดหยน ตนทนมาตรฐานและการวเคราะหผลตาง การก าหนดราคาผลตภณฑ การใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ การประเมนผลการปฏบตงานตามศนยความรบผดชอบ ราคาโอน และการวเคราะหการลงทน

ขอขอบพระคณ ผมสวนชวยเหลอสนบสนนใหต าราเลมนส าเรจลลวงไปไดดวยด ขอขอบพระคณบดา มารดา พ บตรสาว และ อาจารย ทคอยชวยเหลอและเปนก าลงใจ ขอขอบพระคณ เพอนๆ และ ผทมสวนเกยวของทกทานทไมอาจกลาวนามไดทงหมด ทเปนก าลงใจในการท าต าราครงนมาโดยตลอด

ต าราเลมนเหมาะส าหรบนกศกษาเพอใชประกอบการเรยน ศกษาคนควาเพมเตม ซงจะเปนประโยชนตอผอาน และผทตองการขอมลเกยวกบการบญชตนทนเพอใชในการบรหาร หากมขอผดพลาดประการใด ผเรยบเรยงยนดรบฟงและจะน าไปปรบปรงแกไขในโอกาสตอไป

รชต สวนสวสด ธนวาคม 2559

ค

สารบญ

หนา

ค าน า (ก)

สารบญ (ค)

สารบญภาพ (ฌ)

สารบญตาราง (ฎ)

บทท 1 ความรทวไปเกยวกบการใชขอมลการบญชเพอการตดสนใจ 1 - 1

ขอมลทางการบญช 1 - 2 วตถประสงคของการบญชตนทน 1 - 3 ความหมายของการบญชการเงน การบญชบรหารและการบญชตนทน 1 - 4

ความสมพนธระหวางการบญชการเงน การบญชบรหาร และ การบญชตนทน 1 - 6

ลกษณะเชงคณภาพของขอมลบญชบรหาร 1 - 12

หนาทหลกของผบรหาร 1 - 13

ความหมายของตนทน 1 - 15 การจ าแนกประเภทของตนทน 1 - 16

สรป 1 - 31

แบบฝกหด 1 - 33

บทท 2 พฤตกรรมตนทน และการประมาณตนทน 2 - 1

รปแบบของพฤตกรรมตนทน 2 - 2

การจ าแนกประเภทตนทนตามพฤตกรรมตนทน 2 - 3

การวเคราะหตนทนผสม 2 - 13

การประมาณคาตนทน 2 - 18

สรป 2 - 27


ง

สารบญ (ตอ)

หนา

บทท 3 การวเคราะหตนทน ปรมาณและก าไร 3 - 1

ความหมายของการวเคราะหตนทน ปรมาณและก าไร 3 - 1

ก าไรสวนเกน 3 - 2 การน าเสนองบการเงนแบบแสดงก าไรสวนเกน 3 - 8 การวเคราะหจดคมทน 3 - 9 การเปลยนแปลงตวแปรทมผลตอการวเคราะหตนทน ปรมาณและก าไร 3 - 17 การวางแผนก าไรทตองการ 3 - 21 การวางแผนก าไรทตองการ กรณมภาษเงนไดมาเกยวของ 3 - 25 สวนเกนทปลอดภย 3 - 29

การวเคราะหจดคมทนส าหรบกจการทขายสนคาหลายชนด 3 - 31

ผลกระทบทเกดจากความแตกตางของโครงสรางตนทน 3 - 33

สรป 3 - 36


บทท 4 ระบบตนทนเตม และระบบตนทนผนแปร 4 - 1

การค านวณตนทนผลตภณฑ 4 - 1

ความแตกตางระหวางการค านวณตนทนผลตภณฑภายใตระบบ

ตนทนเตมและระบบตนทนผนแปร 4 - 3

การน าเสนอรายงานทางการเงนตามระบบตนทนเตมและ ระบบตนทนผนแปร 4 - 3 ความแตกตางระหวางผลก าไรจากการด าเนนงานภายใตระบบ

ตนทนเตมและระบบตนทนผนแปร 4 - 11

ผลตางก าลงการผลต 4 - 17

การรายงานของสวนงาน 4 - 24

สรป 4 - 30


จ


หนา

บทท 5 ระบบตนทนฐานกจกรรม 5 - 1

แนวคดของการปนสวนตนทน 5 - 2

วตถประสงคของการปนสวนตนทน 5 - 3 องคประกอบของการปนสวนตนทน 5 - 6

การปนสวนคาใชจายการผลตเปนตนทนผลตภณฑ 5 - 8

ขนตอนการค านวณตนทนตามระบบตนทนตามกจกรรม 5 - 11

ประเภทของกจกรรม 5 - 16

การค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวย 5 - 18

ประโยชนของระบบตนทนกจกรรม 5 - 31

สรป 5 - 31


บทท 6 งบประมาณ 6 - 1

ความหมายของงบประมาณ 6 - 2

วตถประสงคของการจดท างบประมาณ 6 - 2 ประโยชนของงบประมาณ 6 - 4 ประเภทของงบประมาณ 6 - 5

ความสมพนธของงบประมาณหลกประเภทตางๆ 6 - 9 การจดท างบประมาณส าหรบธรกจผลตสนคา 6 - 12 การจดท างบประมาณส าหรบธรกจทไมไดผลตสนคา 6 - 38 สรป 6 - 40 แบบฝกหด 6 - 41

ฉ


หนา

บทท 7 งบประมาณยดหยน ตนทนมาตรฐานและ

การวเคราะหผลตาง 7 - 1

งบประมาณคงท 7 - 2

งบประมาณยดหยน 7 - 4

การจดท างบประมาณยดหยน 7 - 7

ความหมายของตนทนมาตรฐาน 7 - 12

การก าหนดตนทนมาตรฐาน 7 - 13

การวเคราะหผลตาง 7 - 20

สรป 7 - 34 แบบฝกหด 7 - 35

บทท 8 การก าหนดราคาผลตภณฑ 8 - 1

ปจจยทมอทธพลตอการก าหนดราคาผลตภณฑ 8 - 1

แนวคดพนฐานในการก าหนดราคาผลตภณฑ 8 - 3 ประเดนส าคญทมผลกระทบตอการก าหนดราคาผลตภณฑ 8 - 5

วธการก าหนดราคาผลตภณฑ 8 - 12

ตนทนตามเปาหมาย 8 - 24

การก าหนดราคาตามค าสงซอพเศษ 8 - 26

สรป 8 - 28 แบบฝกหด 8 - 29

ช


หนา

บทท 9 การใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ 9 - 1 ขนตอนการตดสนใจ 9 - 2

ลกษณะขอมลทน ามาใชประกอบการตดสนใจ 9 - 4

รปแบบการวเคราะหขอมลตนทนเพอการตดสนใจ 9 - 8

ประเดนปญหาของการใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ 9 - 12

การตดสนใจเกยวกบการรบค าสงซอพเศษ 9 - 12

การตดสนใจเกยวกบผลตเองหรอซอจากบคคลภายนอก 9 - 14

การตดสนใจเกยวกบการเพมหรอการยกเลกสวนงาน

หรอสายผลตภณฑ 9 - 16 การตดสนใจเกยวกบการจ าหนายหรอผลตตอของผลตภณฑรวม 9 - 19

การตดสนใจเกยวกบการใชปจจยการผลตทมอยอยางจ ากด 9 - 21

การตดสนใจปดโรงงานชวคราว 9 - 29

สรป 9 - 32


บทท 10 การบญชตามความรบผดชอบ และการก าหนดราคาโอน 10 - 1

ประเภทของศนยความรบผดชอบ 10 - 2 การก าหนดราคาโอน 10 - 14

ความส าคญของราคาโอน 10 - 14

วธการก าหนดราคาโอน 10 - 15

สรป 10 - 22


ซ


หนา

บทท 11 การวเคราะหการลงทน 11 - 1

ความหมายของการลงทน 11 - 2 ประเภทของการลงทน 11 - 2

ขนตอนการวเคราะหการลงทน 11 - 4

ขอมลในการวเคราะหการลงทน 11 - 6

สรป 11 - 28

ตารางคาปจจบนและคาอนาคต 11 - 29 แบบฝกหด 11 - 32

บรรณานกรม

ฌ

สารบญภาพ

หนา

ภาพท 1.1 สรปการจ าแนกตนทนตามหนาทและจ าแนกเพอจดท ารายงาน

ทางการเงน 1 - 20 ภาพท 1.2 ความสมพนธของตนทนผลตภณฑและตนทนประจ างวดและ

การแสดงรายการในงบแสดงฐานะการเงนและงบก าไรขาดทน

ส าหรบธรกจซอขายสนคา 1 - 21 ภาพท 1.3 ความสมพนธของตนทนผลตภณฑและตนทนประจ างวด

และการแสดงรายการในงบแสดงฐานะการเงนและงบก าไรขาดทน

ส าหรบธรกจผลตสนคา 1 - 23 ภาพท 1.4 ความสมพนธของตนทนการบรการและตนทนประจ างวดและ

การแสดงรายการในงบแสดงฐานะการเงนและงบก าไรขาดทน

ส าหรบธรกจบรการ 1 - 26

ภาพท 2.1 แสดงพฤตกรรมของตนทนผนแปรรวม 2 - 6 ภาพท 2.2 แสดงพฤตกรรมของตนทนผนแปรตอหนวย 2 - 6

ภาพท 2.3 แสดงพฤตกรรมของตนทนคงทรวม 2 - 8

ภาพท 2.4 แสดงพฤตกรรมของตนทนคงทตอหนวย 2 - 9

ภาพท 2.5 แสดงพฤตกรรมของตนทนกงคงท 2 - 10

ภาพท 2.6 แสดงพฤตกรรมของตนทนผสม 2 - 12 ภาพท 2.7 แสดงพฤตกรรมของตนทนผสม โดยใชวธแผนภมกระจาย 2 - 20 ภาพท 3.1 กราฟตนทน ปรมาณและก าไร 3 - 15 ภาพท 3.2 กราฟก าไร 3 - 17

ภาพท 5.1 แสดงองคประกอบของการปนสวนตนทน 5 - 7

ภาพท 5.2 แสดงการปนสวนตนทนโดยใชระบบตนทนตามฐานกจกรรม 5 - 10

ภาพท 5.3 ขนตอนของการค านวณตนทนภายใตระบบตนทนตามฐานกจกรรม 5 - 12

ภาพท 5.4 ขนตอนการค านวณตนทนผลตภณฑโดยใชวธตนทนตามฐานกจกรรม 5 - 13

ภาพท 6.1 ความสมพนธของงบประมาณประเภทตางๆ ส าหรบธรกจผลตสนคา 6 - 11

ภาพท 6.2 ความสมพนธของงบประมาณประเภทตางๆ ส าหรบธรกจซอขายสนคา 6 - 38

ภาพท 6.3 ความสมพนธของงบประมาณประเภทตางๆ ส าหรบธรกจการใหบรการ 6 - 39

ญ

สารบญภาพ (ตอ)

หนา

ภาพท 7.1 การก าหนดตนทนการผลตมาตรฐาน 7 - 20

ภาพท 7.2 ความสมพนธของผลตางแยกตามสวนประกอบของตนทนการผลต 7 - 22

ภาพท 9.1 ขนตอนการตดสนใจ 9 - 4

ภาพท 11.1 ขนตอนการวเคราะหการลงทน 11 - 5

ฎ

สารบญตาราง

หนา

ตารางท 1.1 เปรยบเทยบความแตกตางระหวางการบญชการเงนและ การบญชตนทน (เพอการบรหาร) 1 - 10

ตารางท 2.1 ตนทนผนแปรแยกตามประเภทของธรกจ และสาเหตของ การเกดตนทน 2 - 4

ตารางท 2.2 แสดงการค านวณตนทนวตถดบทางตรงทใชในการผลต 2 - 5

ตารางท 2.3 ตนทนคงทแยกตามประเภทของธรกจ 2 - 7

ตารางท 2.4 ตนทนผสมแยกตามประเภทของธรกจ 2 - 10

ตารางท 4.1 การจ าแนกตนทนผลตภณฑและตนทนประจ างวดตามวธ ตนทนเตมและตนทนผนแปร 4 - 2

ตารางท 4.2 แสดงความแตกตางระหวางการน าเสนอรายการในงบ

ก าไรขาดทน (บางสวน) โดยใชระบบตนทนเตมและระบบ

ตนทนผนแปร 4 - 5 ตารางท 4.3 สรปความแตกตางของก าไรสทธภายใตวธตนทนเตมและ

ตนทนผนแปร 4 - 14 ตารางท 4.4 สรปความแตกตางของผลตางก าลงการผลต และการปรบ

ผลตางก าลงการผลต 4 - 19 ตารางท 5.1 ความหมายของกจกรรม กลมหรอศนยกจกรรม ตวผลกดนตนทน 5 - 10

ตารางท 5.2 ตารางแสดงกจกรรม ตวผลกดนตนทน คาใชจายการผลต จ านวนตวผลกดนตนทน และอตราคาใชจายการผลตตอหนวย

ของตวผลกดนตนทน 5 - 14

ตารางท 5.3 ตารางแสดงกจกรรม จ านวนตวผลกดนตนทน อตราคาใชจาย

การผลตตอหนวยของตวผลกดนตนทนและคาใชจายการผลต

ของผลตภณฑ A 5 - 15

ตารางท 5.4 ตารางแสดงกจกรรม จ านวนตวผลกดนตนทน อตราคาใชจาย

การผลตตอหนวยของตวผลกดนตนทนและคาใชจายการผลต

ของผลตภณฑ B 5 - 16

ตารางท 5.5 ตวอยางกจกรรมแตละระดบ และตวผลกดนตนทน 5 - 17

ตารางท 5.6 ตวอยางการค านวณอตราคาใชจายการผลตประจ าแตละแผนก 5 - 22

ตารางท 6.1 งบประมาณหลกแยกตามประเภทของธรกจ 6 - 8

ฏ

สารบญตาราง (ตอ)

หนา

ตารางท 8.1 สวนประกอบของตนทนผลตภณฑ 8 - 8

ตารางท 8.2 การจ าแนกตนทนผลตภณฑและตนทนประจ างวด 8 - 19 ตารางท 11.2 Present Value of $1 Due at the End of n periods (PVIFi,n) 11 - 5

ตารางท 11.3 Present Value of an Annuity of $1 per period for

n Periods (PVIFAi,n) 11 - 29

ตารางท 11.3 Present Value of an Annuity of $1 per period for

n Periods (PVIFAi,n) 11 - 31

บทท 1 ความรทวไปเกยวกบการใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ

ขอมลทางการบญชถอเปนขอมลทมความส าคญตอการด าเนนธรกจ การทผบรหารจะประสบความส าเรจในการบรหารองคกร จ าเปนอยางยงทผบรหารจะตองเปนผท มความรและความช านาญเกยวกบการน าเอาขอมลทางการบญชมาประยกตและน าขอมลทมมาประกอบการตดสนใจ และใชส าหรบการวางแผน การควบคมและตดสนใจในเรองทเกยวของกบการด าเนนธรกจ ท าใหบรษทไดเปรยบในเชงการแขงขน โดยเฉพาะอยางยงในอตสาหกรรมทบรษทมความเกยวของ เมอเปรยบเทยบกบคแขงโดยเฉพาะอยางยงในตลาดยคโลกาภวฒนทมการเปลยนแปลงเทคโนโลยอยตลอดเวลา ดงเชนในยคปจจบน

ขอมลตนทนทไดจากการบญชถอเปนสวนหนงทมความส าคญในกระบวนการของการบรหารจดการองคกร เนองจากการทผบรหารจะท าการวางแผนและการตดสนใจไดอยางถกตองนน ขอมลทน ามาประกอบการตดสนใจควรทจะมความเกยวของกบปญหาหรอการตดสนใจของผบรหาร (Relevance) และท ส าคญขอม ลต องม ความถกตอง (Accuracy) เช อถ อได (Reliability) และมความรวดเรว ทนตอความตองการของผบรหาร (Timeliness) ดงนน นกบญชตนทน หรอนกบญชบรหาร จงมความส าคญตอองคกร เพราะเปนผทน าเสนอขอมลเกยวกบการบญชบรหารตอผบรหารของธรกจ เพอผบรหารจะไดน าขอมลทางการบญชไปใชในการวางแผนและก าหนดกลยทธหรอนโยบายตางๆ ตอไป โดยเฉพาะอยางยงในตลาดยคปจจบนซงมการแขงขนกนคอนขางสง

การประกอบธรกจไมวาจะเปนธรกจบรการ ธรกจซอขายสนคา หรอธรกจผลตสนา ซงอาจจะมรปแบบของการประกอบธรกจทหลากหลายประเภท ไดแก กจการเจาของคนเดยว หางหนสวน และบรษทจ ากด เปนตน โดยทวไปธรกจมกจะมเปาหมายเพอเพมผลก าไรใหกบองคกร โดยการเพมรายไดจากการด าเนนธรกจ แตอาจจะลมเหลวในการท าความเขาใจเกยวกบการบรหารจดการตนทนใหเหมาะสม อาจมผลท าใหไมบรรลวตถประสงคของธรกจกเปนได

ดงนน จะเหนไดวาขอมลทางการบญชมความส าคญตอการด าเนนธรกจ เพราะการบญชเปนการเกบรวบรวมขอมลทางการบญชซงเกยวของกบธรกจแตละแหง โดยมการจดบนทกรายการคาหรอเหตการณตางๆ ใหเปนหมวดหม สรปผลและจดท าเปนรายงานทางการเงนเสนอตอบคคลทงภายนอกและภายในกจการ เพอน าขอมลทางการบญชไปใชประกอบการตดสนใจของแตละฝายซงมความแตกตางกน ส าหรบบคคลภายนอก เชน ผลงทนตองการขอมลทางการบญชไปใชตดสนใจเกยวกบผลตอบแทนทไดรบจากการลงทน เปนตน


1 - 2

สวนบคคลภายใน เชน ผบรหารและพนกงานตางๆ จะน าขอมลไปใชในการวางแผน ควบคมและใชประกอบการตดสนใจในการแกไขปญหาตางๆ จากการด าเนนงาน ดงนน จงมการจ าแนกประเภทการบญชเปน 3 ประเภท ไดแก การบญชการเงน การบญชบรหารและการบญชตนทน ซงการบญชแตละประเภทมลกษณะ หรอความหมายทแตกตางกน และการน าขอมลทางการบญชมาใชประกอบการตดสนใจกมความแตกตางกนเชนกน

ขอมลทางการบญช

ขอมลทางการบญช (Accounting Information) หมายถง ขอมลทเกดจากการจดเกบ รวบรวมไดจากหลกฐานอนเทยงธรรมทมความเชอถอได ซงเปนขอมลทเกดขนทงในอดตและทคาดวาจะเกดขนในอนาคต ซงขอมลทางการบญช สามารถจ าแนกไดเปน 3 ประเภท ดงน

การบญชการเงน (Financial Accounting) เปนการบญชทจดท าขนโดยมกระบวนการจดเกบและรวบรวมขอมล บนทก จ าแนกประเภทขอมลทางการบญช และสรปผลทเกยวกบเหตการณทางเศรษฐกจในรปของรายงานทางเงนเพอเสนอขอมลเกยวกบฐานะการเงนและผลการด าเนนงานในอดตตอบคคลภายนอกกจการ หรอผมสวนไดเสยกบกจการ เชน เจาหน ผถอหน หนวยงานรฐบาล เชน กรมสรรพากร หรอผทสนใจขอมลคนอน ๆ เปนตน โดยทวไป การบญชการเงนมหลกการบญช และวธปฏบตทางการบญชโดยใชหลกการบญชทรบรองกนโดยทวไป (Generally Accepted Accounting Principle: GAAP) เปนหลกการบญชทใชในการจดท างบการเงน เพอเสนอขอมลใหกบบคคลภายนอกใหไดขอมลครบถวน และน าขอมลไปใชประกอบการตดสนใจ (สมนก เออจระพงศพนธ, 2552)

การบญชบรหาร หรอ การบญชเพอการจดการ (Managerial Accounting) เปนการบญชทจดท าขนโดยมวตถประสงคหลกเพอเสนอขอมลการบญชใหกบผบรหารหรอบคคลอนๆ ทตองการขอมลเพอน าไปใชในการวางแผน การก ากบ การควบคม และการตดสนใจ (สมนก เออจระพงศพนธ, 2552) ซงในการจดท ารายงานทางการเงนและการบญชในลกษณะและรปแบบตางๆ กน ขนอยกบความตองการของฝายจดการหรอผบรหารในระดบตางๆ ขอมลดงกลาวอาจน าไปใชในการตดสนใจแกไขปญหาตางๆ ทงทเกดขนเปนประจ าหรอเปนกรณพเศษ (ดวงมณ โกมารทต, 2559)

การบญชตนทน (Cost Accounting) เปนการบญชทบนทกและจดท ารายงานการวดคาของตนทนในการผลตสนคาและการบรการ ขอบเขตงานของการบญชตนทนจงไดแกการรวบรวมขอมลตนทน บนทก แยกประเภท แบงสรรหรอปนสวน สะสมและจดท ารายงานเกยวกบตนทนในลกษณะตางๆ ตามความประสงคของฝายจดการ (ดวงมณ โกมารทต, 2559)

จากขอมลขางตน จะเหนไดวา ขอมลทางการบญชมาจากหลายแหลงอาจเปนขอมลทไดจากหลกการบญชการเงน การบญชบรหาร หรอ การบญชตนทน ดงนน การทธรกจจะ

บทท 1 ความรทวไปเกยวกบการใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ 1 - 3

ประสบความส าเรจไดหรออยรอดไดในตลาดทมการแขงขนกนอยางรนแรงเชนปจจบน กจการควรมความเขาใจเกยวกบขอมลทางการบญชเพอน าไปใชประกอบการตดสนใจ และน าไปใชประโยชนในการบรหารจดการตนทน (Cost Management) ใหมประสทธภาพมากทสด

ดงนนในบทนจงอธบายรายละเอยดเนอหาทเกยวกบวตถประสงคของการบญชตนทน ความหมายของการบญชการเงน การบญชบรหาร และ การบญชตนทน ความสมพนธระหวางการบญชทงสามลกษณะ นอกจากนยงอธบายถงความส าคญของการบญชในการบรหารธรกจ ความรทวไปเกยวกบตนทน การจ าแนกประเภทตนทน ซงขอมลตนทนแตละประเภทมวตถประสงคของการใชขอมลทแตกตางกน หรอเปนขอมลทน าไปใชเปนขอมลพนฐานเพอประกอบการตดสนใจใหกบผบรหาร

วตถประสงคของการบญชตนทน

โดยทวไปการบญชตนทนเปนการน าเสนอขอมลทางการบญชใหกบผบรหารหรอบคคลอนทเกยวของกบการตดสนใจ โดยขอมลดงกลาวประกอบดวยขอมลทหลากหลาย ขนอยกบความตองการของผบรหาร และวตถประสงคของการใชขอมลนน ตวอยางขอมลการบญชทน าไปใชในการตดสนใจ ตวอยางเชน

1. ขอมลตนทนทเกยวของกบการผลต และคาใชจายในการด าเนนงาน เพอจดท างบการเงนไมวาจะเปนงบตนทนการผลต และงบก าไรขาดทน เพอเสนอขอมลทางการเงนใหกบบคคลภายนอกและภายในประกอบการตดสนใจ

2. ขอมลตนทนผลตภณฑตอหนวย เพอใชในการก าหนดราคาขายของผลตภณฑ 3. ขอมลคาใชจายในการด าเนนงานตางๆของธรกจบรการ เพอใชในการก าหนดอตรา

คาบรการของธรกจนนๆ

4. ขอมลตนทนซงแบงไปตามพฤตกรรมตนทน ไดแก ตนทนคงท ตนทนผนแปร หรอตนทนผสม เพอน าไปใชในการวางแผนและควบคม รวมไปถงใชในการวเคราะหหาความสมพนธระหวางตนทน ปรมาณ และก าไร เชน การค านวณหาจดคมทน หรอการวางแผนก าไรของธรกจ

5. ขอมลตนทนทเกดขนแลว ถงแมวาจะเปลยนแปลงขอมลไมไดแตสามารถน าขอมลในอดตมาใชประโยชน เพอเปนแนวโนมในการจดท างบประมาณ ใชประกอบการวางแผนก าไรในอนาคต

6. ขอมลตนทนการผลตไมวาจะเปนตนทนทเกยวกบวตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลต เพอก าหนดเปนตนทนมาตรฐานใชในการค านวณตนทนผลตภณฑมาตรฐาน


1 - 4

7. ขอมลตนทนหรอคาใชจายตางๆ ทเกดขนในอดต เพอน าไปใชในการวเคราะหแนวโนมของตนทนหรอคาใชจายตางๆ ทคาดวาจะเกดขนในอนาคต ก าหนดเปนกลยทธของธรกจเพอใชในการแขงขนกบคแขงตอไป

8. ขอมลอนๆ ทมความเกยวของ ทนอกเหนอจากทกลาวมาขางตน เชน ขอมลท เกยวกบสภาพทางเศรษฐกจ การเมอง กฎหมาย การเปลยนแปลงทางเทคโนโลย รวมไปถงนโยบาย และกลยทธตางๆ ของธรกจ ไมวาจะเปนกลยทธทางการตลาด กลยทธการผลต ใชเปนขอมลพนฐานส าหรบก าหนดกลยทธทางธรกจเพอจดท าแผนธรกจ และใชในการแขงขนกบคแขงตอไป

ดงนน จะเหนไดวาบทบาทของขอมลการบญชตนทนและการบญชบรหารมความส าคญตอธรกจแตละประเภทไมวาจะเปนธรกจบรการ ธรกจซอขายสนคา และธรกจอตสาหกรรม ซงกจการมความจ าเปนจะตองใชขอมลการบญชบรหารแทบทงสน เพราะถาผบรหารไมมขอมลดงกลาว ผบรหารอาจตดสนใจลาชา หรออาจเกดขอผดพลาดได

ความหมายของการบญชการเงน การบญชบรหารและการบญชตนทน

ขอบเขตของหลกการบญชไดแบงออกเปน 3 ประเภท ไดแก การบญชการเงน การบญชตนทน และการบญชบรหาร ซงการบญชการเงนมความหมายและขอบเขตคอนขางกวาง เนองจากเปนหลกการทเกยวของกบการจดท างบการเงนเพอแสดงใหเหนถงความสามารถของกจการในภาพรวมเสนอตอบคคลภายนอก งบการเงนตองจดท าขนตามหลกการบญชทยอมรบกนโดยทวไป ขอมลทปรากฏอยในงบการเงนจงเนนไปทเหตการณทเกดขนในอดต มหลกฐานอางองทชดเจน ถกตอง และมความเชอถอได สวนการบญชตนทน เปนหลกการบญชทเกยวกบการสะสมตนทนและการวเคราะหขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจของผบรหาร ใชเพอการวางแผน ควบคม และการตดสนใจเรองอนๆ ทเกยวของ ดงนนขอมลทางดานตนทนจงมทงขอมลทเกดขนแลวในอดตเพอค านวณหาตนทนผลตภณฑ รวมถงขอมลทคาดวาจะเกดขนในอนาคตเพอใชประกอบการตดสนใจ หรอจดท าแผนธรกจเพอแขงขนกบคแขงในอนาคต จงกลาวไดวาการบญชตนทนถอเปนสวนหนงของการบญชบรหาร ดงนน เพอใหเกดความเขาใจในความหมายของการบญชทงสามประเภทมากยงขน จงขออธบายความหมายของการบญชการเงน การบญชตนทน และ การบญชบรหาร ซงสามารถสรปไดดงน


1. การบญชการเงน การบญชการเงน (Financial Accounting) หมายถง กระบวนการทางการบญชท

เกยวกบการจดเกบรวบรวม จ าแนก และรายงานขอมลทางการเงนของกจการทเกดขนในอดตของกจการใหแกบคคลภายนอก (External users) ทตองการใชขอมลทางการเงนนน เชน นกลงทน ผถอหน เจาหน และหนวยงานของรฐบาล เปนตน ดงนน เพอเปนการปองกนความผดพลาดจากการใชขอมลทางการเงนของบคคลภายนอก และเพอใหการเสนอขอมลทางการเงนของกจการตางๆ ใหมมาตรฐานเดยวกน การบญชการเงนจงถกจดท าขนภายใตหลกการบญชทยอมรบกนโดยทวไป (Generally Accepted Accounting Principle: GAAP)

(สมนก เออจระพงศพนธ, 2552) ซงการบญชการเงนเปนการเนนทขอมลทางการเงนในอดต เพอเตรยมและน าเสนอขอมลการบญชในรปของงบการเงน เพอรายงานขอมลเกยวกบฐานะการเงนและผลการด าเนนงานของกจการ เพอปกปองและรกษาผลประโยชนของผใชงบการเงนภายนอก (ดวงมณ โกมารทต, 2559)

2. การบญชตนทน การบญชตนทน (Cost Accounting) เปนหลกการบญชทเกยวกบการสะสมและ

วเคราะหขอมลเพอการตดสนใจของฝายบรหาร เพอการวางแผน ควบคม และการตดสนใจในเรองอนๆ โดยปกต การบญชตนทนมหนาทหลกในการสะสมขอมลทางดานตนทนทเปนขอมลทเกดขนในอดต เพอค านวณหาตนทนผลตภณฑรวมทงใชประมาณมลคาของสนคาคงเหลอ นอกจากน การบญชตนทนยงเปนสวนทเกยวของกบการประมาณหรอการพยากรณตนทนทจะเกดขนในอนาคตเพอการตดสนใจอกดวย (สมนก เออจระพงศพนธ, 2552) นอกจากน การบญชตนทนยงเปนการบญชทบนทกและจดท ารายงานการวดคาของตนทนในการผลตสนคารวมถงตนทนการใหบรการ ขอบเขตงานของการบญชตนทนจงไดแกการรวบรวมขอมลตนทน บนทกแยกประเภท แบงสรรหรอปนสวน สะสมและจดท ารายงานเก ยวกบตนทนในลกษณะตางๆ ตามความประสงคของฝายจดการ (ดวงมณ โกมารทต, 2559)

3. การบญชบรหาร การบญชบรหาร หรอ การบญชเพอการจดการ (Managerial Accounting) ถอเปนการ

บญชแขนงหนงทเกยวของการกระบวนการทางการบญช ซงเรมตงแตการแจกแจง การวด การวเคราะห การแปลผล และการสอสารขอมลทมความเกยวของกบการบญช เพอใหบรรลวตถประสงคของธรกจ ขอมลทไดจากการบญชบรหารเปนขอมลทมความจ าเปนตอผบรหารหรอบคคลอนทมหนาทในการวางแผน การก ากบดแล การควบคม การตดสนใจ และรวมไปถงการประเมนผลการปฏบตงานในองคกร (ศศวมล มอ าพล, 2558) ซงการบญชบรหาร จะเนน


1 - 6

การน าเสนอขอมลการบญชใหกบบคคลภายในองคกร (Internal users) เชน ผบรหาร ผจดการของบรษท ซงการบญชบรหารเปรยบเสมอนเครองมอทางการบญชทผบรหารใชในการประกอบธรกจ ซงขอมลทางการบญชบรหารจะเปนประโยชนตอผบรหารเพอน าไปใชประกอบการตดสนใจ (Horngren et al., 2012) อนจะกอใหเกดประโยชนสงสดในการใชทรพยากรของกจการ รวมทงมความรบผดชอบในการบรหารทมตอเจาของกจการ นอกจากน ยงมหนาทและความรบผดชอบตอการเสนอรายงานของมลทางการเงนทไมใชกลมผบรหารของกจการ (สมนก เออจระพงศพนธ, 2552) ดงนน การบญชบรหารจะเกยวของกบการบญชทน ามาใชในการวางแผน ควบคม รวมไปถงการตดสนใจในประเดนตางๆ ทเกยวของกบผบรหาร ขอมลทใชจงไมจ าเปนตองเปนไปตามหลกการบญชทรบรองโดยทวไป (GAAP) และไมมมาตรฐานรายงานทางการเงนเปนขอบงคบ แตขอมลทน าเสนอเปนไปตามความตองการของผบรหาร

ดงนน จากความหมายของการบญชการเงน การบญชตนทนและการบญชบรหาร จะเหนไดวาการบญชทงสามประเภท มความเหมอนและความแตกตางกนในบางประเดน ซงจะอธบายรายละเอยดในหวขอถดไป

ความสมพนธระหวางการบญชการเงน การบญชบรหาร และการบญชตนทน

จากความหมายของการบญชการเงน การบญชตนทนและการบญชบรหาร ดงไดกลาวไวในหวขอกอนหนา จะเหนไดวาการบญชทงสามประเภท มความเหมอนและความแตกตางกนในบางประเดน ซงสามารถสรปความสมพนธออกเปน 3 ลกษณะ ไดแก ความสมพนธระหวางการบญชตนทนและการบญชการเงน ความสมพนธระหวางการบญชตนทนและการบญชบรหาร และความสมพนธระหวางการบญชการเงนและการบญชบรหาร ซงแตละความสมพนธสามารถอธบายรายละเอยด ไดดงน

1. การบญชตนทนและการบญชการเงน

โดยทวไปการบญชตนทนจะเปนการรวบรวมขอมลเกยวกบตนทนผลตภณฑ ซงเปนฐานขอมลทใชสนบสนนหลกการบญชการเงนและการบญชบรหาร เพราะการบนทกบญชตนทนเพอจดท างบการเงนเพอเสนอขอมลตนทนใหกบบคคลภายนอกตองใชหลกการบญชการเงน เชน การบนทกตนทนผลตภณฑ ซงประกอบดวย ตนทนวตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรงและคาใชจายการผลต จะตองใชตนทนจรงในการบนทกบญช ซงเปนขอมลทเกดขนในอดต


เมอค านวณตนทนผลตภณฑโดยใชระบบตนทนรวม หรอตนทนเตม (Full Costing หรอ Absorption Costing) ซงเปนไปตามหลกการบญชทรบรองโดยทวไป ซงเปนหลกการของกรบญชการเงน แตถาหากนกบญชตองการน าเสนอขอมลตนทนเพอน าเสนอในรปของรายงานตางๆ ตอผบรหารขององคกร ผบรหารแตละระดบจะมความตองการขอมลทแตกตางกน ทงรปแบบการน าเสนอ ระยะเวลา และลกษณะของขอมล เปนตน นอกจากน ในปจจบนสภาพการแขงขนทางธรกจมความรนแรงมากขน และมการเปลยนแปลงทางเทคโนโลยตลอดเวลา ดงนน การบญชตนทนมการพฒนาไปในทางการบญชบรหารมากขน หรอเรยกวา การบญชตนทนเพอการบรหาร (Cost Management) ดงนน เพอใหขอมลมความสอดคลองกบสถานการณทเปลยนแปลง นกบญชจงไมจ าเปนตองยดหลกการบญชทรบรองโดยทวไป อาจมการคาดคะเนหรอการพยากรณเหตการณในอนาคต เชน พยากรณยอดขาย ประมาณการคาใชจายจากการด าเนนงานตางๆ เปนตน ซงการน าเสนอขอมลในลกษณะน ไมจ าเปนตองเปนขอมลทางการเงน อาจเปนขอมลทไมเกยวของกบเงน เชน คณภาพของสนคา ก าลงการผลต สภาพทางเศรษฐกจ การเมอง เปนตน

2. การบญชตนทนและการบญชบรหาร

เมอพจารณาขอแตกตางระหวางการบญชตนทนและการบญชบรหาร จากต าราการบญชตนทนและการบญชบรหารหลายเลม จะเหนไดวาการบญชตนทนเปนสวนหนงของการบญชบรหาร เพราะตางมวตถประสงคเพอน าเสนอในรปของรายงานตางๆ เพอเสนอขอมลใหกบผบรหารน าไปใชประกอบการตดสนใจ แตถาเนนทวตถประสงคของการจดท าบญช การบญชตนทนเนนไปทการประมวลผล และการประเมนคาของขอมลตนทนในการผลตสนคาและการบรการ ตลอดจนตนทนตางๆ ทเกดขนจากการด าเนนงาน ในขณะทการบญชบรหารจะเนนไปทการวเคราะหและการใชขอมลตนทนเพอเปนเครองมอส าหรบการบรหารธรกจ เพราะวธการประมวลผล การประเมนคาและการใชประโยชนมความสมพนธเกยวเนองซงกนและกน (ดวงมณ โกมารทต, 2559) ดงนนจงเปนการยากทจะแยกเนอหาระหวางการบญชตนทน และการบญชบรหารออกจากกน แตส าหรบต าราเลมน วชาการบญชตนทน 2 เนอหาจะเนนไปทการใชขอมลการบญชตนทนเพอใชส าหรบการวางแผน ควบคม หรอน าไปใชส าหรบประกอบการตดสนใจของผบรหาร ดงนน ต าราเลมนจงเปนขอมลเกยวกบการบรหารตนทน หรอเนอหาจะเนนไปทการบญชตนทนเพอการบรหาร นนเอง


1 - 8

3. การบญชการเงนและการบญชบรหาร

จากความหมายของการบญชการเงนและการบญชบรหาร จะเหนไดวามความเกยวของกนในบางประเดน เชน การจดท าขอมลบญชเพอน ามาใชในการวางแผนและการบรหาร นกบญชจ าเปนตองจดท าขอมลทางการบญชตามหลกการบญชทไดรบการรบรองโดยทวไป (General Accepted Accounting Principle: GAAP) และตองใหเปนไปตามมาตรฐานการรายงานทางการเงน (International Financial Reporting Standards: IFRS) รวมไปถงการจดท างบการเงนตางๆ ไมวาจะเปน งบแสดงฐานะการเงน งบก าไรขาดทน งบแสดงการเปลยนแปลงสวนของผถอหน งบกระแสเงนสด และหมายเหตประกอบงบการเงน ขอมลทางการเงนทไดน าเสนอไวในงบการเงนดงกลาวขางตน ท าใหผบรหารและผทตองการขอมลสามารถน าเอาขอมลทางการบญชทไดตามหลกการบญชการเงนมาใชประกอบการตดสนใจไดอยางถกตอง ดงนน จะเหนไดวาการบญชการเงนมความเกยวของกบการน าเสนอขอมลทางการบญชเพอน าไปใชในการวางแผนและการจดการ นนเอง

จากขอมลขางตน จะเหนไดวาการบญชการเงนและการบญชตนทนเพอการบรหาร หรอในทน คอ การบญชบรหาร นนเอง มความแตกตางกนในบางประเดน ดงแสดงรายละเอยดในแตละหวขอ ซงประกอบดวย เรองทเกยวของกบผใชขอมล รปแบบของการน าเสนอขอมล ระยะเวลาในการน าเสนอ วตถประสงคการน าเสนอ ลกษณะของขอมลทน าเสนอ กระบวนการตรวจสอบ การวดผลการด าเนนงาน ดงรายละเอยดแยกตามประเดนตางๆ ดงน

3.1. ผใชขอมล

ผใชขอมลของการบญชการเงนจะมทงบคคลภายนอก ซงไดแก ผลงทน เจาหน กรมสรรพากร หรอหนวยงานราชการ เปนตน และบคคลภายในองคกร เชน ผบรหาร พนกงาน เปนตน สวนผใชขอมลการบญชตนทนเพอการบรหาร สวนใหญจะเปนบคคลภายในองคกร ไดแก ผบรหาร และผทเกยวของกบการวางแผนและการตดสนใจ

3.2. รปแบบของการน าเสนอขอมล

การน าเสนอขอมลการบญชการเงน จะถกจดท าขนตามหลกการบญชทไดรบการรบรองโดยทวไป (Generally Accepted Accounting Principle: GAAP) และเปนไปตามมาตรฐานการรายงานทางการเงน (International Financial Reporting Standard: IFRS) สวนการน าเสนอขอมลการบญชตนทนเพอการบรหาร ไมจ าเปนตองเปนไปตามหลกการบญชทไดรบการรบรอง


โดยทวไป (GAAP) หรอตามมาตรฐานการรายงานทางการเงน (IFRS) แตใหเปนไปตามความตองการของผบรหาร

3.3. ระยะเวลาในการน าเสนอ

ชวงเวลาการน าเสนอขอมลการบญชการเงนจะถกก าหนดไวแนนอน ซงขนอยกบการก าหนดรอบระยะเวลาบญชของแตละกจการ ซงอาจจะก าหนดเปนรายไตรมาส รายครงป และรายป แตเมอก าหนดเปนแบบใดตองน าเสนอเปนประจ าตามทก าหนด สวนการบญชตนทนเพอการบรหาร การน าเสนอขอมลไมไดก าหนดไวแนนอน อาจเปนรายสปดาห รายเดอนหรอรายไตรมาส ทงนขนอยกบความตองการของผบรหาร

3.4. วตถประสงคการน าเสนอ

การน าเสนอขอมลการบญชการเงนจะเปนการแสดงขอมลทางการบญชในภาพรวมของทงองคกร ทมความสอดคลองกบมาตรฐานการรายงานทางการเงน เชน งบก าไรขาดทนของทงบรษททมการน าเสนอตามรปแบบของมาตรฐานการรายงานทางการเงน สวนการน าเสนอขอมลการบญชบรหาร จะน าเสนอเปนรายละเอยด แยกตามแผนกหรอสวนงานยอยทอยในบรษท เพอสนองตอความตองการของผบรหาร เชน งบก าไรขาดทนแยกตามแผนก หรอสายผลตภณฑ หรอแยกตามเขตการขาย หรอสวนงานยอยของบรษทนนๆ เปนตน

3.5. ลกษณะของขอมลทน าเสนอ

การน าเสนอขอมลทไดจากหลกการบญชการเงนจะเปนในรปตวเงน ซงเปนขอมลทเกดขนแลวในอดต เชน ขอมลตางๆทอยในงบการเงน ไมวาจะเ ปนงบแสดงฐานะการเงน งบก าไรขาดทน งบแสดงการเปลยนแปลงสวนของผถอหน และงบกระแสเงนสด เปนตน

สวนขอมลทไดจากหลกการบญชตนทนเพอการบรหาร จะเปนการน าเสนอขอมลทเปนทงขอมลในรปของตวเงนและไมใชตวเงน และเปนขอมลทมการบนทกรายการทงในอดตและสงทคาดวาจะเกดขนในอนาคต เชน ขอมลเกยวกบสภาพการแขงขนในอตสาหกรรม แนวโนมของตลาดในอนาคต การเปลยนแปลงทางเทคโนโลยทมผลตอธรกจ เปนตน


1 - 10

3.6. กระบวนการตรวจสอบ

ขอมลทไดจากการบญชการเงน ตองไดรบการตรวจสอบโดยผตรวจสอบบญชรบอนญาต (Certified Public Accountant: CPA) หรอผสอบบญชภาษอากร (Tax Auditor: TA)

แตส าหรบขอมลการบญชตนทนเพอการบรหารไมจ าเปนตองไดรบการตรวจสอบโดยผตรวจสอบบญชรบอนญาต หรอผสอบบญชภาษอากร เพยงแตขอมลนนสามารถสนองตอความตองการของผบรหาร ผบรหารไดขอมลทมความถกตอง เกยวของหรอสามารถน าขอมลไปใชประกอบการตดสนใจไดอยางทนทวงท กถอวาเพยงพอแลว

3.7. การวดผลการด าเนนงาน

การวดผลการด าเนนงานจากกระบวนการของการบญชการเงน จะพจารณาจากขอมลทเปนตวเงนเทานน เชน พจารณาตวเลขก าไรหรอขาดทน โดยการเปรยบเทยบขอมลปกอนกบปปจจบนวามผลก าไรหรอขาดทนสงหรอต ากวาปทผานมา เปนตน สวนการวดผลการด าเนนงานขอมลทน าไปใชเพอการจดการ จะพจารณาทงขอมลทเปนตวเงนและไมใชตวเงน เชน คณภาพของสนคาและการบรการ นโยบายขององคกรวามการค านงถงผลกระทบทมตอสงคมและสงแวดลอม ซงจะสงผลตอภาพลกษณของธรกจในระยะยาว ท าใหลกคามความเชอถอ และซอสนคากบบรษทตอเนองยาวนาน เปนตน

จากขอมลทอธบายขางตน เพอใหเขาใจมากยงขนสามารถสรปประเดนความแตกตางกนในแตละหวขอ ดงแสดงในตารางท 1.1

ตารางท 1.1 เปรยบเทยบความแตกตางระหวางการบญชการเงนและการบญชตนทน (เพอการบรหาร)

หวขอ การบญชการเงน การบญชตนทน (เพอการบรหาร)

1.ผใชขอมล

บคคลทงภายนอก เชน นกลงทน เจาหน ธนาคาร กรมสรรพากร ผขายสนคา เปนตน

บคคลภายในองคกร เชน ผบรหาร พนกงานในองคกร

2.รปแบบของการน าเสนอ

เปนไปตามหลกการบญชทไดรบการรบรองโดยทวไป (GAAP) และเปนไปตามมาตรฐานการรายงานทางการเงน (IFRS)

ไมจ าเปนตองเปนไปตามหลกการบญชทรบรองโดยทวไป (GAAP) หรอตามมาตรฐานการรายงานทางการเงน (IFRS) แตใหเปนไปตามความตองการของผบรหาร


หวขอ การบญชการเงน การบญชตนทน (เพอการบรหาร)

3.ระยะเวลาในการน าเสนอ

ระยะเวลาของการน าเสนอขอมลจะถกก าหนดไวแนนอน รายเดอน รายไตรมาส และรายป แตเมอก าหนดเปนแบบใดตองน าเสนอเปนประจ าตามชวงระยะเวลานน

ระยะเวลาของการน าเสนอขอมลไมไดก าหนดไวแนนอน จะน าเสนอขอมลตามความตองการของผบรหาร อาจเปนรายสปดาห รายเดอนหรอรายไตรมาสกได

4.วตถประสงคการน าเสนอ

แสดงขอมลทางการบญชในภาพรวมของทงองคกร ทมความสอดคลองกบมาตรฐานการรายงานทางการเงน

จะน าเสนอเปนรายละเอยด แยกตามแผนกหรอสวนงานยอยทอยในบรษท เพอใหผบรหารน าขอมลไปใชประกอบการตดสนใจ

5.ลกษณะของขอมลทน าเสนอ

การน าเสนอขอมลจะเปนในรปของของตวเงน ซงเปนขอมลทเกดขนแลวในอดต เชน ขอมลตางๆทอยในงบการเงน ไมวาจะเปนงบแสดงฐานะการเงน งบก าไรขาดทน งบแสดงการเปลยนแปลงสวนของผถอหน และงบกระแสเงนสด เปนตน

การน าเสนอขอมลจะมทงทแสดงเปนในรปของตวเงนและไมใชตวเงน เปนขอมลทงในอดตและคาดวาจะเกดขนในอนาคต เชน ขอมลในงบประมาณประเภทตางๆ ขอมลเกยวกบสภาพการแขงขนในอตสาหกรรม แนวโนมของตลาดในอนาคต การเปลยนแปลงทางเทคโนโลยทมผลตอธรกจ เปนตน

6.กระบวนการตรวจสอบ

ตรวจสอบโดยผตรวจสอบบญชรบอนญาต หรอ ผสอบบญชภาษอากร

ไมมการตรวจสอบโดยผตรวจสอบบญชรบอนญาต หรอ ผสอบบญชภาษอากร เพยงแตขอมลนนสนองตอความตองการของผบรหาร กถอวาเพยงพอแลว

7.การวดผลการด าเนนงาน

การวดผลการด าเนนงานจะพจารณาจากขอมลทเปนตวเงนเทานน

การวดผลการด าเนนงานจะพจารณาทงขอมลทเปนตวเงนและไมใชตวเงน

ทมา : (ปรบปรงจากศศวมล มอ าพล, 2558 : 1 - 4)


1 - 12

ลกษณะเชงคณภาพของขอมลบญชบรหาร

ขอมลทางการบญชบรหาร เปนขอมลส าคญทน ามาใชประกอบการตดสนใจของผบรหาร ดงนน ขอมลดงกลาวควรมคณลกษณะเชงคณภาพทส าคญ 4 ประการ คอ ความเกยวของกบการตดสนใจ (Relevance) ความเชอถอได (Reliability) ความรวดเรวและทนตอเวลา (Timeliness) และการค านงถงตนทนทเสยไปและผลตอบแทนทไดรบ (Costs and

Benefits) ซงลกษณะเชงคณภาพแตละลกษณะมรายละเอยด ดงน

1. ความเกยวของกบการตดสนใจ

ขอมลทเปนประโยชนตอผบรหารตองเปนขอมลทมความเกยวของกบการตดสนใจ(Relevance) และชวยใหผบรหารตดสนใจไดงายขน ซงขอมลทางการบญชจะประกอบดวยขอมลทงทเกดจากเหตการณในอดต ปจจบน รวมไปถงตวเลขทเกดจากการประมาณการ ตามแผนงานในอนาคต ตวอยางขอมลทางการบญชทมความเกยวของกบการตดสนใจ เชน ขอมลเกยวกบสนทรพย หนสน และสวนของผถอหน ทถกน าเสนอในงบแสดงฐานะการเงน เพอใหผบรหารทราบวา กจการมสนทรพย หนสน และสวนของผถอหน รายการใดบาง และแตละรายการมมลคาคงเหลอจ านวนเทาใด หรอ ขอมลเกยวกบรายได และคาใชจาย ทถกน าเสนอขอมลในงบก าไรขาดทน เพอแสดงใหทราบวากจการมผลการด าเนนงานเปนก าไรหรอขาดทนสทธจ านวนเทาใด ซงขอมลเหลานสามารถน าไปวางแผนก าไรในอนาคตได

2. ความเชอถอได

ลกษณะของขอมลทจะน ามาใชประกอบการตดสนใจตองมความนาเชอถอ (Reliability) ถกตอง ปราศจากความผดพลาดอยางมนยส าคญ และความล าเอยง เพราะถาหากขอมลขาดความถกตอง หรอผดพลาดอยางมนยส าคญแลว อาจจะมผลท าใหการตดสนใจผดพลาดไปดวย ดงนน ในทางปฏบตบรษทตองแสดงหรอเปดเผยรายการทางบญชตางๆ รวมไปถงเหตการณทมผลตอการตดสนใจในงบการเงน หรออธบายเพมเตมไวในหมายเหตประกอบงบการเงนใหครบถวน เพอแสดงการเปนตวแทนอนเทยงธรรมของขอมล ไมวาจะเกยวกบขอมลทางการเงนและไมเกยวกบทางการเงนกตาม

3. ความรวดเรวและทนตอเวลา

ขอมลทผบรหารน ามาใชประกอบการตดสนใจนอกเหนอจากความเกยวของกบการตดสนใจและมความเชอถอไดแลว สงส าคญอกประเดนหนงกคอ ขอมลนนตองมความทนตอเวลา (Timeliness) เปนขอมลปจจบนและมปรบเปลยนแกไขไปตามสถานการณทเปลยนแปลงอยตลอดเวลา ถาหากเปนขอมลทไมไดรบการแกไข หรอเปนขอมลทลาสมย ขอมลทเสนอตอ


ผบรหารอาจท าใหผบรหารตดสนใจผดพลาดได นอกจากน การทผบรหารไดรบขอมลทชาเกนไป ท าใหกจการไมสามารถแขงขนกบคแขงไดอยางทนทวงท ไมมความไดเปรยบในเชงของการแขงขน เพราะในปจจบนจะเหนไดวาเปนยคของการแขงขนดานขอมล (Information

era) ธรกจใดไดรบขอมลทรวดเรวกวา ผบรหารน าขอมลไปใชประกอบการตดสนใจไดอยางรวดเรวเทาไหรยงท าใหสงผลตอธรกจนนมากยงขน ท าใหมความไดเปรยบในเชงการแขงขนมากกวาคแขงรายอน

4. การค านงถงตนทนทเสยไปและผลตอบแทนทไดรบ โดยทวไปกจการตองค านงถงตนทนหรอคาใชจายทเสยไปและประโยชนทไดรบ (Costs

and Benefits) เพอใหไดมาซงขอมลทน ามาใชประกอบการตดสนใจ การจะใหไดขอมลทมความถกตองและเชอถอได เพอน าไปใชประกอบการวางแผนธรกจ รวมไปถงการตดสนใจในเรองตางๆทเกยวของ อาจตองจายคาใชจายทคอนขางสง เชน บรษทอาจตองซอโปรแกรมส าเรจรปเพอใชส าหรบการวเคราะหขอมล ตวอยางเชน โปรแกรมเพอใชวเคราะหขอมลรายงานทางการเงน เปนตน แตในทางปฏบตโปรแกรมทสามารถน ามาใชวเคราะหขอมลมหลายหลาย ไมจ าเปนตองจายคาใชจายทแพงเกนไป ดงนน ผบรหารจงควรค านงถงตนทนทเสยไปรวมกบผลประโยชนทกจการไดรบ ซงโดยทวไปตนทนหรอคาใชจายไมควรจะสงเกนไปซงอาจจะไมคมกบการไดมาซงขอมลดงกลาว

หนาทหลกของผบรหาร

ผบรหารในแตละระดบของแตละองคกร ไมวาจะเปนผบรหารระดบสง หรอระดบกลางมหนาทส าคญอย 4 หนาท ไดแก การวางแผน (Planning) การก ากบ (Directing) การควบคม

(Controlling) และการตดสนใจ (Decision Making) โดยแตละหนาทหลกของผบรหาร สามารถอธบายไดดงน

1. การวางแผน

หนาทหลกของผบรหารเรมตงแตการวางแผนธรกจ (Planning) ก าหนดวตถประสงคหลกของการด าเนนธรกจ ก าหนดแนวทางในการบรหารจดการ ของแตละแผนก และก าหนดนโยบายรวมไปถงวางแผนกลยทธตางๆ ใหเปนไปตามวตถประสงคหลกขององคกร เชน บรษทตองการเพมยอดขาย หรอเพมสวนแบงทางการตลาด โดยการเพมสายผลตภณฑ หรอขยายฐานลกคา เพอเพมยอดขายใหมจ านวนมากขน นอกจากน ธรกจอาจมการเพมภาพลกษณขององคกร โดยการก าหนดนโยบายทเกยวของกบการชวยเหลอสงคมและการ


1 - 14

อนรกษสงแวดลอม เพอใหบรษทมชอเสยงทดขน ในสายตาของผบรโภค ซงจะสงผลกระทบตอการเพมยอดขาย และมผลตอก าไรของกจการในระยะยาวได

2. การก ากบดแลและการสงการ หลงจากทผบรหารไดท าการวางแผนแลว เพอใหแผนธรกจเปนไปตามเปาหมายท

ผบรหารวางไว ดงนน หนาทหนงทมความส าคญคอ การก ากบดแลและการสงการ (Directing) เพอใหการด าเนนงานในแตละวนขององคกรบรรลวตถประสงคและใหเกดประโยชนสงสดตอกจการ ตวอยางหนาทการก ากบดแลและการสงการของผบรหาร เชน ผจดการฝายขายมหนาทวางแผนการขายผลตภณฑในแตละเดอน ขอมลทผจดการฝายขายตองการคอ ขอมลจ านวนสนคาทขายไดในแตละวน ดงนนพนกงานขายตองมการเกบขอมลจ านวนสนคาทขายไดในแตละวน รวมไปถงยอดขายเพอเสนอใหกบผจดการ เพอใชเปนขอมลพนฐานในการปฏบตงานของหนวยงานอนๆทเกยวของตอไป เชน ขอมลแผนปรมาณการขายจากฝายขาย จะถกสงตอใหกบผจดการฝายผลต เพอจะไดทราบวาปรมาณสนคาทแผนกหรอโรงงานจะตองผลตมจ านวนเทาใด เปนตน ดงนนจะเหนไดวา แตละฝายในองคกรหนงๆ มความเกยวของกนอยตลอดเวลา แนวทางหรอขนตอนการปฏบตงานจงตองมการก าหนดแนวทางการปฏบตงานในแตละขนตอนใหละเอยดเพอใหพนกงานสามารถปฏบตงานไดงาย และมความเขาใจในงานทเกยวของกบงานของตน

3. การควบคม

เมอผบรหารไดวางแผนการปฏบตงานโดยการจดท างบประมาณการด าเนนงาน ตวอยางเชน งบประมาณการขาย งบประมาณการผลต งบประมาณตนทนการผลต งบประมาณคาใชจายในการด าเนนงาน เปนตน สงทจ าเปนตามมาคอ การควบคม (Controlling) ถาไมมการควบคมใหเปนไปตามแผนทก าหนดไวลวงหนา สงทผบรหารวางแผนไวจะไมสามารถบรรลตามวตถประสงคได ซงจะสงผลตอผลการด าเนนงานในภาพรวมขององคกร ผทมหนาทเกบและรวบรวมขอมลการใชทรพยากรทเกดขนจรง สวนใหญจะเปนนกบญชหรอบคคลทอยในแผนกนนๆ แลวน าขอมลตนทนทเกดขนจรงมาเปรยบเทยบกบตวเลขทอยในแผนงบประมาณดงกลาวขางตน การเปรยบเทยบตวเลขตามแผนงบประมาณกบตวเลขจรงทเกดขน เปนเหมอนการควบคมใหธรกจท าไดตามเปาหมาย จะน าเสนอในลกษณะเปนรายงานผลการด าเนนงาน (Performance Reports) ในเรองทเกยวของ เพอใชเปนเครองมอในการประเมนผลการด าเนนงานของแตละแผนกวาเปนไปตามแผนทก าหนดหรอไม ดงนนการควบคมจงถอวาเปนหนาททมความส าคญทขาดไมได เพราะการควบคมใชส าหรบเปนเครองมอในการวดผลการด าเนนงานของผจดการแตละแผนกวาผลจากการปฏบตงานจรงเกดผลตางระหวางตวเลขตามแผนงบประมาณกบตวเลขของจรงทเกดขนหรอไม เปนผลตางทนาพอใจหรอไมนาพอใจ


หลงจากนนหาสาเหตวาถาหากไมเปนไปตามแผนเปนเพราะเหตใด เพอทจะก าหนดเปนแนวทางในการปรบปรง และแกไขใหการปฏบตงานมประสทธภาพมากยงขน

4. การตดสนใจ

หนาทหลกของผบรหารคอการตดสนใจ (Decision Making) แตการจะตดสนใจไดอยางถกตองหรอไมนน ผบรหารจ าเปนตองไดขอมลทงทเปนตวเลขและไมใชตวเลขทมความเกยวของกบปญหา ความถกตอง ความเชอถอได รวมไปถงขอมลตองรวดเรว ทนตอเหตการณ เพอใชในการตดสนใจ ทงระยะสนและระยะยาว แตอยางไรกตาม ผบรหารตองค านงถงตนทนและผลตอบแทนทไดรบดวยเชนกน ตวอยางการตดสนใจระยะสนของผบรหาร เชน การตดสนใจรบค าส งซอพ เศษจากลกคา การตดสนใจผลตสนคาเองหรอซอสนคาจากบคคลภายนอก หรอการตดสนใจยกเลกหรอจ าหนายผลตภณฑใดผลตภณฑหนง ตวอยางประเดนการตดสนใจระยะยาวของผบรหาร เชน การตดสนใจลงทนในโครงการใดโครงการหนง ซงตองใชเงนลงทนจ านวนมาก และผลตอบแทนทจะไดรบกลบคนตองใชเวลานาน เชน การกอสรางอาคารพาณชย การสรางโครงการบานจดสรรหรอโครงการคอนโดเพอเปนทอยอาศย

เปนตน จะเหนไดวา ในแตละประเดนการตดสนใจ ขอมลทเกยวของกบการตดสนใจมความแตกตางกน ดงนนการน าเสนอขอมลทเสนอใหกบผบรหารตองใชขอมลทมความแตกตางกน และทส าคญขอมลทน ามาใชประกอบการตดสนใจจ าเปนตองมทงขอมลเชงปรมาณ (ตวเลข) และขอมลเชงคณภาพ (ไมเปนตวเลข) ประกอบการตดสนใจเสมอ

ความหมายของตนทน

ตนทน (Costs) หมายถง เงนสดหรอสงทเทยบเทาเงนสดหรอทรพยากรทกจการเสยไปเพอแลกเปลยนหรอใหไดมาซงสนคาหรอบรการ และไดน าประโยชนมาใหกจการในปจจบนหรอในอนาคต (สมนก เออจระพงษพนธ, 2552; ศศวมล , 2556)

แตอยางไรกตามสงทตองท าความเขาใจกอนทจะน าเอาตนทนหรอคาใชจายมาวางแผนหรอวเคราะหเพอใชในการตดสนใจ คอ ท าความเขาใจเกยวกบประเภทของตนทนกอน ซงตนทนหรอคาใชจายสามารถจ าแนกไดหลายประเภทขนอยกบวตถประสงคของการน าขอมลไปใช เชน การแบงประเภทเปนตนทนทเกยวของกบการผลตสนคา และตนทนทไมเกยวของกบการผลตสนคา เพอวตถประสงคเพอใชในการค านวณตนทนผลตภณฑ และค านวณหาตนทนหรอคาใชจายเกยวกบการด าเนนงาน ซงมผลตอการแสดงผลก าไรหรอขาดทนสทธของกจการ เปนตน แตในความเปนจรง การแบงประเภทตนทนมหลากหลายลกษณะ ซงจะอธบายโดยละเอยดในหวขอตอไป


1 - 16

การจ าแนกประเภทของตนทน

โดยทวไปการบญชบรหารจ าเปนตองไดรบขอมลทางการบญชทมความถกตองและนาเชอถอและทส าคญมความเกยวของกบประเดนปญหาหรอเรองทผบรหารตองการจะตดสนใจ เพอใหผบรหารน าขอมลไปใชในการวางแผน ควบคมและตดสนใจได ใหทนกบความตองการ ยงผบรหารไดขอมลทถกตอง ตรงประเดน และไดขอมลรวดเรวเทาไหรหมายถงการไดเปรยบในเชงการแขงขนในทางธรกจมากเทานน แตในความเปนจรงขอมลตนทนสามารถจ าแนกไดหลากหลายประเภทตามวตถประสงคของการใชขอมล เชน การจ าแนกตนทนไปตามพฤตกรรมของตนทน เพอใชน าไปใชในวางแผนและควบคม การจ าแนกตนทนเพอจดท างบการเงน หรอการจ าแนกตนทนเพอใชประกอบการตดสนใจ เปนตน ซงจะเหนไดวาการจ าแนกประเภทของตนทนสามารถแบงไดหลายประเภท ขนอยกบเกณฑในการจดแบง รวมไปถงวตถประสงคของการใชขอมลจากบคคลแตละฝาย และการใชประโยชนของขอมลทแตกตางกน ซงจะเหนไดวา แตละฝายมความตองการทแตกตางกน ดงนน การจ าแนกประเภทของตนทนจงแบงไปตามวตถประสงคตางๆ ดงน

1. การจ าแนกตนทนตามหนาท 2. การจ าแนกตนทนตามแหลงทมาของตนทน

3. การจ าแนกตนทนส าหรบการจดท ารายงานทางการเงน

4. การจ าแนกตนทนตามความสมพนธของตนทนกบหนวยของตนทน

5. การจ าแนกตนทนตามพฤตกรรมของตนทน

6. การจ าแนกตนทนเพอใชส าหรบการตดสนใจ

ในแตละประเภทของตนทนจะมองคประกอบยอยอาจจะมสวนทแตกตางกนหรอบางประเภทอาจมความสมพนธกน โดยจะอธบายในรายละเอยดในหวขอถดไป

1. การจ าแนกตนทนตามหนาท

ส าหรบธรกจอตสาหกรรม ตนทนหรอคาใชจายทเกดขน กจการสามารถแบงประเภทตนทนไปตามหนาททเกยวของกบการผลตและไมเกยวของกบการผลต ซงแบงไดเปน 2 ลกษณะ ไดแก ตนทนการผลต (Manufacturing Costs) และตนทนทไมเกยวกบการผลต (Non

- manufacturing Costs)


1.1. ตนทนการผลต

ตนทนการผลต (Manufacturing Costs) หมายถง ตนทนตางๆ ทเกยวของกบกจกรรมการผลตสนคาของกจการ ซงสามารถทจะใหค าตอบเกยวกบมลคาของตนทนสนคาหรอผลตภณฑทเกดจากการแปรรปวตถดบใหเปนสนคาส าเรจรปหรอกงส าเรจรป เพอจ าหนายตามวตถประสงคของกจการ (สมนก เออจระพงษพนธ, 2552) ตนทนการผลต สามารถแบงได 3

ประเภท ไดแก วตถดบทางตรง (Direct Material) คาแรงงานทางตรง (Direct Labor) และคาใชจายการผลต (Manufacturing Overhead)

1.1.1. วตถดบทางตรง

วตถดบทางตรง (Direct Material) คอ วตถดบทกชนดทเปนวตถหลกในการผลตสนคาชนดใดชนดหนง และสามารถคดปรมาณการใช และตนทนวตถดบใหกบสนคานนไดอยางชดเจน เชน แปงทใชในการท าขนมเคก ไมทใชในการผลตเกาอ ผาทใชตดเยบกระเปาผา เปนตน นอกจากน ยงมวตถดบทเปนสวนหนงของการผลตสนคาเชนกน แตมลคานอยมาก ไมมนยส าคญ เชน เกลอทใชเปนสวนผสมในการท าเคก ตะปทใชในการประกอบเกาอ กระดมทตดกบกระเปาผา ซงวตถดบดงกลาว เมอคดตนทนแลวจะเหนไดวา ตนทนของวตถดบต ามาก ซงถอวาวตถดบเหลาน เปนวตถดบทางออม (Indirect Material) หรอวสดในการผลต ซงวตถดบทางออม ถอเปนสวนหนงของคาใชจายการผลตชนดหนง

1.1.2. คาแรงงานทางตรง

คาแรงงานทางตรง (Direct Labor) เปนคาจางแรงงานทจายใหกบพนกงานหรอคนงานทมหนาทในการผลตสนคาโดยตรง การจายคาแรงงานทางตรงจะมากหรอนอยขนอยกบปรมาณสนคาทผลต หรอตามจ านวนชวโมงทคนงานท าการผลตสนคาชนดนนๆ ดงนนคาแรงงานทางตรงจงสามารถระบไดอยางชดเจนวามตนทนเทาใด แผนกทเกยวของกบการผลต เชน คนงานในแผนกตดเยบเสอผา คนงานในแผนกประกอบชนสวนในโรงงานผลตรถยนต เปนตน

นอกจากน ยงมคาแรงงานหรอคาจางทจายใหกบพนกงานทอยในโรงงาน แตไมไดเกยวของกบการผลตสนคา เชน พนกงานท าความสะอาดโรงงาน ยามทดแลความเรยบรอยในโรงงาน เปนตน ซงคาแรงงานเหลาน เปนตนทนหรอคาใชจายทเกดขนในโรงงาน แตไมถอวาเปนตนทนในการแปรสภาพวตถดบใหเปลยนเปนสนคาส าเรจรป หรอไมเกยวกบการผลตสนคาโดยตรง โดยคาแรงงานในลกษณะน จะถอวาเปน คาแรงงานทางออม (Indirect Labor) ซงเปนสวนหนงของคาใชจายการผลต เชนเดยวกบวตถดบทางออมนนเอง


1 - 18

1.1.3. คาใชจายการผลต

คาใชจายการผลต (Manufacturing Overhead) เปนตนทนหรอคาใชจายทเกยวของกบการผลเตอนๆ ทนอกเหนอจากวตถดบทางตรงและคาแรงงานทางตรง คาใชจายการผลต เชน วตถดบทางออม คาแรงงานทางออม คาสาธารณปโภค คาเสอมราคาเครองจกร คาเชาโรงงาน คาเบยประกนภยโรงงาน เงนเดอนผจดการโรงงาน เปนตน โดยคาใชจายการผลตเหลานตองเปนคาใชจายทเกดขนในบรเวณโรงงานหรอสถานททเกยวของกบการผลตสนคา หรอคาใชจายการผลตนอาจถกเรยกวา คาใชจายโรงงาน (Factory Overhead)

1.2. ตนทนทไมเกยวกบการผลต ตนทนทไมเกยวกบการผลตสนคา (Non - manufacturing Costs) หรอในทนหมายถง

คาใชจายทเกดขนจากการด าเนนธรกจอนๆทนอกเหนอจากกระบวนการผลต ซงนนกคอ คาใชจายในการด าเนนงาน นนเอง คาใชจายในการด าเนนงาน ประกอบดวย คาใชจายในการขาย (Selling Expenses) และคาใชจายในการบรหารงาน (Administrative Expenses)

1.2.1. คาใชจายในการขาย

คาใชจายในการขาย (Selling Expenses) คอ คาใชจายตางๆ ทเกยวกบกจกรรมการขายสนคา หรอเปนการจายคาใชจายเพอเพมยอดขาย เชน คาโฆษณา คานายหนา เงนเดอนพนกงานขาย คาเชาส านกงานขาย คาสาธารณปโภคของแผนกขาย คารบรอง คาขนสงออก คาเสอมราคาอปกรณส านกงานของแผนกขาย เปนตน

1.2.2. คาใชจายในการบรหารงาน

คาใชจายในการบรหารงาน (Administrative Expenses) คอ คาใชจายอนๆทเกยวของกบกจกรรมการบรหารงาน ทนอกเหนอจากกจกรรมการผลตและกจกรรมการขายสนคา เชน เงนเดอนฝายบรหาร เงนเดอนพนกงานแผนกบญช คาเสอมราคาอาคาร คาเสอมราคาอปกรณส านกงาน คาสาธารณปโภคของส านกงาน เปนตน เพอใหเขาใจมากยงขน การจ าแนกประเภทตนทนหรอคาใชจายตามหนาทโดยสรป ไดแสดงไวในภาพท 1.1


2. การจ าแนกตนทนตามแหลงทมาของตนทน

ตนทนทเกยวของกบการผลตสนคา ซงประกอบไปดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรงและคาใชจายการผลต อาจน าเอาตนทนการผลตบางประเภทเขาดวยกน โดยพจารณาจากกระบวนการผลตขนตอนแรกของการผลต จนกระทงถงขนตอนของการผลตเปนสนคาส าเรจรป ซงสามารถแบงไดเปน 2 ประเภท ไดแก ตนทนขนตน (Prime Costs) และตนทนแปรสภาพ (Conversion Costs)

2.1. ตนทนขนตน

ตนทนขนตน (Prime Costs) เปนการรวมตนทนการผลตในสวนของวตถดบทางตรงและคาแรงงานทางตรง ซงถอเปนขนตอนแรกของกระบวนการผลตสนคา โดยการแปรสภาพวตถดบทางตรงเขาสกระบวนการผลตโดยมแรงงานคนมาคอยแปรสภาพวตถดบนน

2.2. ตนทนแปรสภาพ

ตนทนแปรสภาพ (Conversion Costs) เปนการรวมตนทนการผลตในสวนของคาแรงงานทางตรงและคาใชจายการผลต เปนกระบวนการผลตทตอเนองจากขนตอนแรกเพอแปรสภาพวตถดบทางตรงใหเปนสนคาส าเรจรป

3. การจ าแนกตนทนส าหรบการจดท ารายงานทางการเงน

การจ าแนกตนทนหรอคาใชจายเพอใชในการจดท ารายงานทางการเงน สามารถแบงได 2 ประเภท ไดแก ตนทนผลตภณฑ และตนทนประจ างวด โดยมรายละเอยด ดงน

3.1. ตนทนผลตภณฑ

ตนทนผลตภณฑ (Product Costs) เปนตนทนของสนคาหรอผลตภณฑทยงคงอยในกจการ ถายงไมมการขายสนคาใหกบลกคา ตนทนสนคาจะถอวาเปนตนทนของสนคาคงเหลอทปรากฏอยในงบแสดงฐานะการเงน (Statement of Financial Position) ส าหรบธรกจอตสาหกรรม ตนทนผลตภณฑจะประกอบไปดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรงและคาใชจายการผลต หรอหมายถง ตนทนการผลตนนเอง

แตเมอกจการมการขายสนคานนใหกบลกคา ตนทนสนคาจะกลายเปนตนทนของสนคาทขายได หรอเรยกวา ตนทนสนคาทขายได หรอตนทนขาย (Cost of Goods Sold) ซงถอวาเปนคาใชจายทเกดขนในงวดทมการขายหรอตนทนประจ างวดนนเอง


1 - 20

3.2. ตนทนประจ างวด

ตนทนประจ างวด หรอ ตนทนงวดเวลา (Period Costs) เปนตนทนหรอคาใชจายทกอใหเกดรายไดทงทางตรงและทางออมในชวงระยะเวลาหนง คาใชจายประเภทนจะน าไปหกออกจากรายไดในรอบระยะเวลาบญชทรายไดนนเกดขน ตนทนประจ างวดคอคาใชจายในการด าเนนงานทเกดขนในแตละรอบระยะเวลาบญช ซงประกอบดวย คาใชจายในการขายและคาใชจายในการบรหารงาน ซงตนทนประจ างวด กคอ คาใชจายทไมไดเกยวของกบการผลตนนเอง โดยปกตตนทนประจ างวดหรอคาใชจายในการด าเนนงาน จะปรากฏอยในงบก าไรขาดทน (Statement of Financial Position)

การจ าแนกประเภทตนทนเพอจดท าเปนรายงานทางการเงนของธรกจแตละประเภท ไมวาจะเปนธรกจผลตสนคา ธรกจซอขายสนคา รวมไปถงธรกจบรการ จะมความแตกตางกน ดงนน เพอใหเขาใจมากยงขน การจ าแนกประเภทตนทนส าหรบการจดท ารายงานทางการเงน ไดแสดงไวในภาพท 1.1

ภาพท 1.1 สรปการจ าแนกตนทนตามหนาทและจ าแนกเพอจดท ารายงานทางการเงน

ตนทนการผลต

หรอ ตนทนผลตภณฑ

วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง คาใชจายการผลต

ตนทนทไมเกยวกบการผลต

หรอ ตนทนประจ างวด

คาใชจายในการขาย คาใชจายในการบรหารงาน

ตนทนขนตน ตนทนแปรสภาพ


3.3. การน าเสนอขอมลตนทนผลตภณฑและตนทนประจ างวดในงบการเงนทเกยวของ

การน าเสนอขอมลตนทนผลตภณฑและตนทนประจ างวดในงบการเงนทเกยวของ โดยจ าแนกตามประเภทของธรกจ ไดแก ธรกจซอขายสนคา ธรกจผลตสนคา และ ธรกจบรการ สามารถแสดงรายละเอยด แตละประเภทไดดงน

3.3.1. ธรกจซอขายสนคา

การจ าแนกตนทนเพอจดท ารายงานทางการเงน หากลกษณะของธรกจเปนธรกจซอขายสนคา ตนทนผลตภณฑ ประกอบดวยตนทนจากการซอสนคาสทธ (ซอสนคา + คาขนสงเขา – (สงคนสนคา + สวนลดรบ)) การน าเสนอขอมลในงบการเงนในสวนของตนทนผลตภณฑจะน าไปใชในการค านวณมลคาของสนคาคงเหลอ ซงจะแสดงรายการสนคาคงเหลอในงบแสดงฐานะการเงน เมอกจการมการขายสนคา ตนทนสนคาคงเหลอจะกลายเปนตนทนขาย ซงจะไปปรากฏอยในงบก าไรขาดทน สวนคาใชจายในการด าเนนงานจะเปนตนทนประจ างวด ดงแสดงไวในภาพท 1.2

งบแสดงฐานะการเงน งบก าไรขาดทน

หก

เทากบ

หก

เทากบ

ภาพท 1.2 ความสมพนธของตนทนผลตภณฑและตนทนประจ างวดและการแสดงรายการ

ในงบแสดงฐานะการเงนและงบก าไรขาดทนส าหรบธรกจซอขายสนคา

ตวอยางของตนทนผลตภณฑและตนทนประจ างวดของธรกจประเภทซอขายสนคา สามารถน าเสนอในงบแสดงฐานะการเงน และงบก าไรขาดทน ไดดงน

ตนทนซอสนคา(สทธ)

สนคาคงเหลอ ตนทนขาย

ขายสนคา

ก าไรขนตน

คาใชจายในการขาย

และการบรหาร

ก าไรจากการด าเนนงาน

ตนทนประจ างวด

ตนทน

ผลตภณฑ


1 - 22

ธรกจซอขายสนคา งบแสดงฐานะการเงน (บางสวน)

ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1

หนวย: บาท

สนทรพย

สนทรพยหมนเวยน

เงนสด 150,000

ลกหนการคา 200,000

สนคาคงเหลอ 300,000

รวมสนทรพยหมนเวยน 650,000

ธรกจซอขายสนคา งบก าไรขาดทน

ส าหรบงวด 1 ป สนสด วนท 31 ธนวาคม 25x1


ขายสนคา 1,200,000

หก ตนทนขาย

สนคาคงเหลอตนงวด 250,000

บวก ซอสทธ 550,000

ตนทนสนคาทมไวเพอขาย 800,000

หก สนคาคงเหลอปลายงวด 300,000 500,000

ก าไรขนตน 700,000

หก คาใชจายในการด าเนนงาน

คาใชจายในการขาย 180,000

คาใชจายในการบรหาร 165,000 345,000

ก าไรจากการด าเนนงาน 355,000

หก ภาษเงนได (20%) 71,000

ก าไรสทธ 284,000


3.3.2. ธรกจผลตสนคา

หากกจการเปนธรกจผลตสนคา ตนทนผลตภณฑ ประกอบดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลต ขอมลตนทนเหลาน จะแสดงไวในงบตนทนการผลต สนคาคงเหลอของธรกจอตสาหกรรม ประกอบดวย วตถดบคงเหลอ งานระหวางท าคงเหลอและสนคาส าเรจรปคงเหลอ

สวนตนทนประจ างวด หรอคาใชจายในการด าเนนงาน ซงประกอบดวย คาใชจายในการขาย และคาใชจายในการบรหารงาน จะแสดงเปนคาใชจายหกออกจากรายได ซงปรากฏอยในงบก าไรขาดทน ของธรกจแตละประเภท ดงแสดงในแผนภาพดานลาง งบการเงนทเกยวของส าหรบธรกจผลตสนคา ดงแสดงไวในภาพท 1.3

งบตนทนการผลต งบแสดงฐานะการเงน งบก าไรขาดทน

หก

เทากบ

หก

เทากบ

ภาพท 1.3 ความสมพนธของตนทนผลตภณฑและตนทนประจ างวดและการแสดงรายการ

ในงบแสดงฐานะการเงนและงบก าไรขาดทนส าหรบธรกจผลตสนคา

ตวอยางของตนทนผลตภณฑและตนทนประจ างวดของธรกจประเภทผลตสนคา สามารถน าเสนอในงบตนทนการผลต งบแสดงฐานะการเงน และงบก าไรขาดทน ไดดงน

วตถดบทางตรง

สนคาคงเหลอ ตนทนขาย

ขายสนคา

ก าไรขนตน

คาใชจายในการขาย

และการบรหาร



คาแรงงานทางตรง

คาใชจายการผลต

งานระหวางท าคงเหลอ

ตนทน

ผลตภณฑ


1 - 24

ธรกจผลตสนคา

งบตนทนการผลต

ส าหรบงวด 1 ป สนสด วนท31 ธนวาคม 25x1 หนวย: บาท

วตถดบทางตรงใชไป

วตถดบคงเหลอตนงวด 50,000

บวก ซอสทธ:

ซอวตถดบ 120,000

บวก คาขนสงเขา 50,000

วตถดบทมไวใชในการผลต 170,000

หก สงคนวตถดบ 15,000

สวนลดรบ 8,000 23,000 147,000

ตนทนวตถดบทมไวใชในการผลต 197,000

หก วตถดบคงเหลอปลายงวด 80,000

ตนทนวตถดบทางตรงใชไป 117,000

คาแรงงานทางตรง 250,000


เงนเดอนผจดการโรงงาน 80,000

คาแรงงานทางออม 12,000

คาสาธารณปโภค 20,000

คาเสอมราคาเครองจกร 15,000

คาเชาโรงงาน 25,000

คาเบยประกนภยโรงงาน 30,000 182,000

รวมตนทนการผลต 549,000

บวก งานระหวางท าตนงวด 100,000

ตนทนสนคาระหวางผลต 649,000

หก งานระหวางท าปลายงวด 120,000

ตนทนสนคาทผลตเสรจ 529,000



งบแสดงฐานะการเงน (บางสวน) ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1


สนทรพย


เงนสด 500,000


สนคาคงเหลอ:

สนคาส าเรจรปคงเหลอ 200,000

งานระหวางท าคงเหลอ 120,000

วตถดบคงเหลอ 80,000 400,000

รวมสนทรพยหมนเวยน 1,025,000


งบก าไรขาดทน



ขายสนคา 1,500,000


สนคาส าเรจรปคงเหลอตนงวด 180,000

บวก ตนทนสนคาทผลตเสรจ 529,000

ตนทนสนคาทมไวเพอขาย 709,000

หก สนคาส าเรจรปคงเหลอปลายงวด 200,000 509,000









1 - 26

3.3.3. ธรกจบรการ

หากกจการเปนธรกจบรการ ธรกจลกษณะนจะใหบรการลกคา จงไมมผลตภณฑ ดงนนตนทนผลตภณฑไมม แตมเฉพาะสวนทเปนตนทนการใหบรการ ซงไดแก คาใชจายในการด าเนนงาน ประกอบดวย คาใชจายในการขายและการบรหารเทานน ซงคาใชจายเหลาน ถอเปนตนทนประจ างวด และจะแสดงเปนคาใชจายหกออกจากรายไดจากการใหบรการ ซงปรากฏอยในงบก าไรขาดทน งบการเงนทเกยวของส าหรบธรกจบรการ ดงแสดงไวในภาพท 1.4

งบแสดงฐานะการเงน งบก าไรขาดทน

หก

เทากบ

ภาพท 1.4 ความสมพนธของตนทนการบรการและตนทนประจ างวดและการแสดงรายการ

ในงบแสดงฐานะการเงนและงบก าไรขาดทนส าหรบธรกจบรการ

ตวอยางของตนทนประจ างวดของธรกจประเภทใหบรการ สามารถน าเสนอในงบก าไรขาดทน ไดดงน

ธรกจบรการ งบก าไรขาดทน



รายไดจากการใหบรการ 500,000

หก ตนทนจากการบรการ หรอ คาใชจายในการด าเนนงาน






ตนทนในการใหบรการหรอคาใชจายในการ

ด าเนนงาน

รายไดจากการบรการ



สนทรพยในการบรการ


4. การจ าแนกตนทนตามความสมพนธของตนทนกบแหลงทเกดของตนทน

การจ าแนกตนทนตามความสมพนธของตนทนกบแหลงทเกดตนทน โดยพจารณาวาตนทนนนๆ สามารถจ าแนกหรอระบไดวาเปนของหนวยตนทนใด (Cost Object) หรอตนทนนนมาจากแหลงใด ซงหนวยตนทน อาจเปนชนดของผลตภณฑ สาขา แผนก หรอเขตการขายกได การแบงตนทนในลกษณะนสามารถแบงไดเปน 2 ประเภท คอ ตนทนทางตรง (Direct

Costs) และตนทนทางออม (Indirect Costs)

4.1. ตนทนทางตรง

ตนทนทางตรง (Direct Costs) เปนตนทนทสามารถจ าแนกไดโดยตรงหรอค านวณไดอยางชดเจนและงายดายวาเปนของหนวยตนทนใดหนวยตนทนหนงโดยเฉพาะ เชน ถาหนวยตนทนเปนสนคาหรอผลตภณฑ ตนทนวตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง ถอเปนตนทนทางตรงของสนคาหรอผลตภณฑนนๆ หรอถาหนวยตนทนคอแผนก เงนเดอนผจดการแผนกบญช คาเสอมราคาอปกรณส านกงานของแผนกบญช ถอเปนตนทนทางตรงของแผนกบญช หรอถาหนวยตนทนเปนเขตการขาย คาใชจายในการสงเสรมการขาย คานายหนา คาโฆษณา คารบรอง ถอเปนตนทนทางตรงของเขตการขายใดเขตการขายหนง เปนตน

4.2. ตนทนทางออม

ตนทนทางออม (Indirect Costs) เปนตนทนทยากตอการจ าแนกหรอหรอระบวาเปนตนทนของหนวยตนทนใดหนวยตนทนหนงโดยเฉพาะ เชน เงนเดอนผบรหาร ถอเปนตนทนทางออมของแผนกขาย เนองจากผบรหารมหนาทวางแผน ควบคมและตดสนใจปญหาหรอเรองอนๆทเกยวกบธรกจ ซงไมสามารถระบไดวาเปนคาใชจายของแผนกขายเทาใด เปนตน ตนทนทางออม บางครงถกเรยกวา ตนทนรวม (Common Cost or Joint Cost) โดยปกต การคดตนทนทางออมหรอตนทนรวมใหกบหนวยตนทน จะใชวธการจดสรรหรอปนส วนตนทนตามวธการทเหมาะสม และยตธรรมมากทสด

การจ าแนกตนทนตามความสมพนธของหนวยตนทนหรอแหลงทเกดของตนทน จะเปนตนทนทางตรงหรอตนทนทางออมไดนน สงทตองพจารณาอนดบแรกคอ หนวยตนทนหรอแหลงของตนทนคออะไร นกบญชหรอผน าเสนอขอมลแกผบรหารจะไดคดตนทนไดอยางถกตอง ซงการแบงประเภทตนทนในลกษณะเชนน เพอประโยชนในแงทวาใครเปนผรบผดชอบในตนทนทเกยวของนน ซงสามารถน าไปใชในการประเมนผลการปฏบตงานไดอยางถกตอง และเหมาะสมนนเอง


1 - 28

5. การจ าแนกตนทนตามพฤตกรรมของตนทน

การจ าแนกตนทนอกลกษณะหนงซงพจารณาจากการเปลยนแปลงของระดบกจกรรม

ระดบของกจกรรม เชน ปรมาณการขายสนคา ชวโมงแรงงานทางตรง ชวโมงการเครองจกร เปนตน ซงการเปลยนแปลงของระดบกจกรรม จะมผลตอตนทนหรอคาใชจาย ซงอาจจะเพมขน

ถาระดบกจกรรมเพมขน หรออาจจะลดลงถาระดบกจกรรมลดลง การจ าแนกตนทนตามพฤตกรรมตนทน มวตถประสงคเพอน าขอมลตนทนไปใชในการ

วางแผนและการควบคม ซงแบงประเภทตนทนเปน 3 ประเภท ไดแก ตนทนผนแปร (Variable

Costs) ตนทนคงท (Fixed Costs) ตนทนกงคงท (Semi - Fixed Costs) และตนทนผสมหรอตนทนกงผนแปร (Mixed Costs or Semi – Variable Costs) ซงจะอธบายในรายละเอยดดงน

5.1. ตนทนผนแปร

ตนทนผนแปร (Variable Costs) หมายถง ตนทนหรอคาใชจายใดๆทลกษณะของตนทนรวม (Total Cost) จะเปลยนแปลงเปนสดสวนโดยตรงกบการเปลยนแปลงตามปรมาณของกจกรรม หรอสาเหตของการเกดตนทน ซงเรยกวา ตวผลกดนตนทน (Cost Driver) นนคอ ตนทนผนแปรรวมจะมจ านวนมากหรอนอยขนอยกบปรมาณของกจกรรม แตเมอพจารณาตนทนผนแปรในสวนของตนทนผนแปรตอหนวย (Variable Cost Per Unit) ในอกประเดนหนง ซงลกษณะของตนทนผนแปรตอหนวยจะไมมการเปลยนแปลงหรอตนทนผนแปรตอหนวยจะคงท เพอใหเขาใจยงขน จะแสดงตวอยางตนทนผนแปรรวมและตนทนผนแปรตอหนวย เชน ผลตภณฑกาแฟ 10 แกว จะมตนทนเมลดกาแฟรวมเทากบ 100 บาท แตถาหากขายได 20

แกว ตนทนกาแฟรวมจะเทากบ 200 บาท แตตนทนกาแฟตอแกวจะเทากบ 10 บาท เปนตน

5.2. ตนทนคงท

ตนทนคงท (Fixed Costs) คอ ตนทนชนดทตนทนรวมจะไมมการเปลยนแปลง หรอเทากนตลอดชวงของกจกรรมทเกยวของ (Relevant Range) หรอหมายถงตนทนทไมเปลยนแปลงถงแมวาระดบของกจกรรมมการเปลยนแปลงกตาม แตทงนตนทนคงทจะไมเปลยนแปลงภายในชวงของกจกรรมหนงเทานน นอกจากจะพจารณาจากตนทนคงทรวมแลว ยงสามารถพจารณาในสวนของตนทนคงทตอหนวย (Fixed Cost Per Unit) ไดเชนกน ลกษณะของตนทนคงทตอหนวยจะมการเปลยนแปลงไปในทศทางตรงขามกบระดบของกจกรรม นนคอ ยงมปรมาณของกจกรรมมาก จะยงท าใหตนทนคงทตอหนวยจะยงลดลง ในทางตรงกนขาม ถายงมปรมาณของกจกรรมนอย ตนทนคงทตอหนวยจะยงสงขน


5.3. ตนทนกงคงท

ตนทนกงคงท (Semi - Fixed Costs) เปนตนทนหรอคาใชจายตางๆ ทจะคงท ณ ชวงของระดบกจกรรมหนงๆ หรออยในชวงของการตดสนใจ (Relevant Range) แตเมอมการเปลยนระดบของกจกรรม ตนทนหรอคาใชจายนนจะเปลยนแปลง และจะคงทอยเชนเดม จนกระทงมการเปลยนระดบของกจกรรมเพมขนอกระดบหนง เชน เงนเดอนผควบคมงานทบรษทจายใหกบหวหนางาน ซงหวหนางาน 1 คน สามารถควบคมระดบของปรมาณการผลตได ไมเกน 10,000 หนวย จายเงนเดอน 15,000 บาท ดงนน ถาบรษทมการผลตสนคา จ านวน 8,000 หนวย บรษทตองจายเงนเดอนใหกบหวหนางาน จ านวน 15,000 บาท แตถาระดบปรมาณการผลตเพมขนเปน 20,000 หนวย ตองจางหวหนางาน 2 คน ท าใหบรษทตองจายเงนเดอนหวหนางาน จ านวน 30,000 บาท ถากจการเพมระดบการผลต เปน 25,000 หนวย ตองจางหวหนางาน 3 คน เงนเดอนทจายใหกบหวหนางาน จะเทากบ 45,000 บาท

ดงนน จะเหนไดวา ตนทนกงคงท จะมลกษณะคงทในชวงของการผลตหนง ๆ เทานน แตเมอเปลยนระดบกจกรรมหรอเปลยนชวงของการผลต ตนทนคงทอาจจะเปลยนแปลง แตจะคงทอย ณ ระดบการผลตนนในชวงระยะเวลาหนง เปนขนๆ คลายกบขนบนได ดงนน ตนทนกงคงท สามารถเรยกอกชอหนงวา ตนทนคงทแบบขนบนได (Step - Fixed Costs)

5.4. ตนทนผสมหรอตนทนกงผนแปร

ตนทนผสม หรอตนทนกงผนแปร (Mixed Costs or Semi – Variable Costs) เปนตนทนทรวมกนระหวางตนทนผนแปรและตนทนคงทเขาดวยกน ดงนน ลกษณะของตนทนผสมจงมลกษณะพฤตกรรมตนทนทเปนของตนทนผนแปรและตนทนคงทรวมกน นนคอ ตนทนสวนหนงจะเปลยนแปลงไปตามระดบของกจกรรมหรอขนอยกบตวผลกดนตนทน (Cost Drivers)

แตการเปลยนแปลงนนไมเปนสดสวนเดยวกนกบการเปลยนแปลงของระดบของกจกรรมเชนเดยวกบลกษณะของตนทนผนแปร ตวอยางของตนทนผสมหรอตนทนกงผนแปร

การจ าแนกตนทนตามพฤตกรรมตนทนจะอธบายโดยละเอยดในบทท 2 ซงจะกลาวถงลกษณะของตนทนรวมไปถงการวเคราะหขอมลตนทนอกครงหนง


1 - 30

6. การจ าแนกตนทนเพอน าไปใชในการตดสนใจ

การด าเนนธรกจ ผบรหารมหนาทหลกๆ ไดแกการวางแผน กาก ากบ การจงใจ การควบคมและการตดสนใจ ซงการทผบรหารจะตดสนใจไดอยางถกตองหรอไมนน ขอมลทน าเสนอแกผบรหารตองมลกษณะทส าคญคอ ตองมความเกยวของกบประเดนปญหาหรอเรองทตองการจะตดสนใจ ขอมลตองมความถกตอง นาเชอถอ ไดขอมลทนตอเวลา และมความคมคาเมอเปรยบเทยบระหวางตนทนหรอคาใชจายกบผลประโยชนทไดรบ ดงไดกลาวไวแลวในบทท 1 ดงนน ขอมลทน ามาใชประกอบการตดสนใจ จงมหลายลกษณะ ดงน

6.1. ตนทนทควบคมได

ตนทนทควบคมได (Controllable Costs) หมายถง ตนทนหรอคาใชจายทผจดการแผนกนนมอ านาจ หนาทในการควบคม สงการหรอบรหารจดการได เชน เงนเดอนของพนกงานแผนกขาย ถอเปนตนทนทควบคมไดของผจดการแผนกขาย เพราะผจดการแผนกนน มอ านาจหนาทในการเพมหรอลดเงนเดอนหรอจ านวนพนกงานในแผนกขายได เพอใหการท างานของแผนกเปนไปอยางมประสทธภาพ หรอตามแผนทก าหนด

6.2. ตนทนทควบคมไมได

ตนทนทควบคมไมได (Uncontrollable Costs)หมายถง ตนทนหรอคาใชจายใดๆทอยนอกเหนออ านาจหนาท หรอการควบคม การบรหารจดการของผจดการแผนกนนๆ เชน เงนเดอนของพนกงานขาย ถอวาเปนตนทนทผจดการแผนกบญชควบคมไมได เนองจากผจดการแผนกบญช ไมมอ านาจ หนาทในการสงการเพมหรอลดเงนเดอนหรอจ านวนของพนกงานทอยแผนกขายได เปนตน

6.3. ตนทนคาเสยโอกาส

ตนทนคาเสยโอกาส (Opportunity Cost) หมายถง ผลประโยชนหรอรายไดทกจการสญเสยไปจากการทไมเลอกทางเลอกหนง แตกจการไปเลอกทางเลอกอนทอาจเหมาะสมกวา หรอใหผลตอบแทนสงกวาทางเลอกนน เชน กจการมเครองจกรทสามารถจะน ามาใชในการผลตสนคาได หรอกจการสามารถเลอกทจะน าเอาเครองจกรเครองนไปใหเชา ท าใหไดรบคาเชา เชน รายไดคาเชา 50,000 บาท ถาผบรหารเลอกทจะใชเครองจกรเครองนไปใชในการผลตสนคา ดงนน ท าใหกจการสญเสยโอกาสทจะไดรบคาเชาจ านวน 50,000 บาท ซงถอวารายไดทสญเสยไปจากการตดสนใจเชนน เปนตนทนคาเสยโอกาสของกจการ


6.4. ตนทนจม

ตนทนจม (Sunk Cost) หมายถง ตนทนหรอคาใชจายใดๆ ทเกดขนจากการตดสนใจในอดต เชน การซอเครองจกร ท าใหมการคดคาเสอมราคาของเครองจกร หรอ คาเชาส านกงานทมการท าสญญาระยะยาว เปนตน คาใชจายเหลานเปนคาใชจายทเกดขนแลว ไมสามารถเปลยนแปลงคาใชจายเหลานใหลดลงได ถอเปนตนทนจม นอกจากนตนทนจมจะไมมผลกระทบตอการตดสนใจใดๆของผบรหารในสถานการณปจจบน ดงนน ในการตดสนใจเลอกทางเลอกทเหมาะสม ตนทนหรอคาใชจายน ไมจ าเปนตองน ามาพจารณาประกอบการตดสนใจกได

6.5. ตนทนทหลกเลยงได

ตนทนทหลกเลยงได (Avoidable Cost) หมายถง ตนทนหรอคาใชจายใดๆ ทจะไมเกดขน ถากจการไมเลอกทางเลอกนน เชน กจการก าลงตดสนใจวาจะยกเลกการผลตสนคาชนดหนง ท าใหแผนกผลตสนคาชนดนนลดคาใชจายบางสวนลงได เชน วตถดบทางตรงทใชในการผลตสนคานน รวมไปถงคาแรงงานทจายใหกบพนกงานในแผนกนน เปนตน ด งนน โดยทวไป วตถดบทางตรงและคาแรงงานทางตรง ซงเปนตนทนผนแปร จะถอวาเปนตนทนทหลกเลยงไดของกจการนน

6.6. ตนทนทหลกเลยงไมได

ตนทนทหลกเลยงไมได (Unavoidable Cost) หมายถง ตนทนหรอคาใชจายใดๆ ทเกดขนไมวาจะเลอกหรอไมเลอกทางเลอกนนกตาม โดยสวนใหญตนทนทหลกเลยงไมไดมกจะเปนตนทนคงท เชน เงนเดอนผบรหาร คาเสอมราคาเครองจกร คาเชาอาคาร เปนตน หรอในบางครง ตนทนทหลกเลยงไมได ถกเรยกวา ตนทนจม

สรป

โดยทวไปขอมลทางการบญช สามารถแบงไดเปน 2 ลกษณะ ไดแก การบญชการเงนการบญชบรหาร และการบญชตนทน ทงสามลกษณะมความเกยวของสมพนธกน คอเปนขอมลทเกยวกบรายการคาทเกดขนของธรกจและน าเสนอในรปแบบของงบการเงนทเปนรปแบบมาตรฐาน และมการใชขอมลทเกยวของกน แตในขณะเดยวกนการบญชการเงนการบญชบรหารและการบญชตนทน กมความแตกตางกนในประเดนตางๆ คอ ผใชขอมล รปแบบของ


1 - 32

การน าเสนอขอมล ระยะเวลาในการน าเสนอ วตถประสงคการน าเสนอ ลกษณะของขอมลทน าเสนอ กระบวนการตรวจสอบ การวดผลการด าเนนงาน เปนตน

การบญชการเงน เปนการน าเสนอใหกบบคคลภายนอกองคกร ดงนน ขอมลทน าเสนอจ าเปนตองเปนไปตามหลกการบญชทรบรองโดยทวไป และเปนไปตามมาตรฐานการรายงานทางการเงน สวนการบญชบรหาร เปนการเสนอขอมลทมความจ าเปนตอผบรหารเพอน าไปใชในการวางแผน การก ากบดแลและการสงการ การควบคม และการตดสนใจ ดงนน การน าเสนอขอมล จงไมจะเปนตองเปนไปตามมาตรฐานทก าหนด แตขอมลทเสนอตองเปนขอมลทมความเกยวของกบการตดสนใจ มความเชอถอได ไดขอมลรวดเรวและทนตอความตองการของผบรหาร แตอยางไรกตาม ผบรหารกควรค านงถงตนทนทเสยไป เปรยบเทยบกบผลประโยชนหรอผลตอบแทนทไดรบเพอใหไดขอมลมาเชนกน

การน าขอมลตนทนมาใชประกอบการตดสนใจ จะเหนไดวา มตนทนอยหลายประเภท แตละประเภทกน ามาใชประโยชนไดแตกตางกน ขนอยกบวตถประสงคของผบรหารหรอผใชขอมล ตวอยางประเภทของตนทน เชน การแบงประเภทตนทนไปตามหนาท สามารถแบงไดเปน 2 ประเภท ไดแก ตนทนทเกยวกบการผลต และตนทนทไมเกยวของกบการผลต หรอแบงตนทนเพอจดท ารายงานทางการเงน หรอแบงเพอใชในการวางแผนและการควบคม รวมไปถงการแบงตนทนเพอน าไปใชในการตดสนใจ เปนตน ดงนน การจะใชขอมลในลกษณะใด ตองพจารณาดการจดประเภทของขอมลใหตรงกบวตถประสงคของผใชขอมล


แบบฝกหด

ขอ 1. จงอธบายความหมายของการบญชเพอการจดการ

ขอ 2. จงอธบายความแตกตางระหวางการบญชการเงนและการบญชเพอการจดการ ขอ 3. หลกการบญชทยอมรบกนโดยทวไป (Generally Accepted Accounting Principles) คออะไร และมความส าคญตอขอมลทางการบญชขององคกรอยางไร ขอ 4. หนาทหลกของผบรหาร ประกอบดวยหนาทอะไรบาง

ขอ 5. ลกษณะของเชงคณภาพของขอมลการบญชเพอการจดการ มลกษณะเปนอยางไร

ขอ 6. ความหมายของตนทน (Cost) ตาม พรบ.วชาชพการบญช พ.ศ.2543 มความหมายวาอยางไร ขอ 7. วตถประสงคของการบญชตนทน (Cost Accounting)

ขอ 8. จงอธบายความแตกตางระหวางการบญชตนทน การบญชบรหารและการบญชการเงน

ขอ 9. การแบงประเภทตนทนไปตามลกษณะหนาท สามารถแบงได กประเภท อะไรบาง ขอ 10. จงขดเครองหมาย ลงในชองวางในขอทถกตองเกยวกบตนทนการผลตแตละประเภท

ขอ

ชอบญช




คาใชจาย

การผลต

1 เงนเดอนผจดการโรงงาน

2 แปงทใชในการผลตเคก

3 คาแรงทจายใหกบพนกงานนวดแปง

4 คาน า คาไฟ ในโรงงาน

5 ผงฟทใชผสมเพอท าเคก

6 คาเบยประกนภยโรงงาน

7 คาเสอมราคาเครองอบขนม

8 สผสมครมเพอท าเคก

9 คาซอมแซมเครองอบขนมเคก

10 คาจางทจายใหกบพนกงานแตงหนาเคก

11 คาโทรศพทโรงงาน

12 คาเสอมราคาเครองจกร

13 ไมสกทใชท าเกาอ

14 คาจางทจายใหกบยามประจ าโรงงาน


1 - 34

ขอ

ชอบญช





การผลต

15 คาแรงทจายใหกบชางท าเฟอรนเจอร

16 แลคเกอรทใชทาสเกาอ

17 คาภาษขาเขาวตถดบทสงมาจากตางประเทศ

18 คาขนสงเมอซอวตถดบ

19 คาซอมแซมเครองจกร

20 ตะปทใชท าโตะ

ขอ 11. จงขดเครองหมาย ลงในชองวางในขอทถกตอง

ขอ

ชอบญช

ตนทนทเกยวของ

กบการผลต

ตนทนทไมเกยว


DM DL MOH คาใชจายในการขาย

คาใชจายในการบรหาร

1 เงนเดอนผบรหาร

2 คารบรองลกคา

3 เมลดกาแฟทน ามาชงกาแฟ

4 คาจางพนกงานหนาราน

5 คาน าคาไฟส านกงาน

6 คาแรงของพนกงานแผนกประกอบชนสวน

7 คาโฆษณา

8 คาเสอมราคาอปกรณส านกงาน

9 เงนเดอนพนกงานขาย

10 คาจางยามทเฝาโรงงาน

11 เงนเดอนพนกงานบญชทโรงงาน

12 คาเสอมราคา – รถยนต


ขอ

ชอบญช

ตนทนทเกยวของ


ตนทนทไมเกยว


DM DL MOH คาใชจายในการขาย

คาใชจายในการบรหาร

13 แปงทใชท าคกก


15 เงนเดอนพนกงานบญช

16 คาเชาโรงงาน

17 คาแรงทจายใหกบยามประจ าโรงงาน


19 คาท าบญช

20 คาสอบบญช

ขอ 12. ขอมลตอไปนเปนขอมลตนทนหรอคาใชจายทเกดขนในบรษท อดรการคา จ ากด

(หนวย: บาท)

วตถดบทางตรง 250,000

วตถดบทางออม 57,000



คาสาธารณปโภค-โรงงาน 89,000

คาสาธารณปโภค-ส านกงาน 78,000

คาเบยประกนภย-โรงงาน 55,000

คาเบยประกนภย-ส านกงาน 36,000

คาเสอมราคา-โรงงาน 48,000

คาเสอมราคา-เครองจกร 50,000

คาเชาส านกงาน 20,000

คาเสอมราคา-อปกรณส านกงาน 24,000


เงนเดอนพนกงานฝายขาย 30,000

เงนเดอนพนกงานฝายบญช 24,000

คาขนสงออก 33,000

คาโฆษณา 87,000


1 - 36

ใหท า ค านวณตนทนหรอคาใชจายตางๆ แยกตามการจ าแนกประเภทของตนทน ดงน 1. คาใชจายการผลต

2. ตนทนขนตน

3. ตนทนแปรสภาพ

4. ตนทนการผลต

5. คาใชจายในการขาย

6. คาใชจายในการบรหารงาน

7. ตนทนประจ างวด

ขอ 13. จงขดเครองหมาย ลงในชองวางในขอทถกตองเกยวกบประเภทของตนทนทเกยวของ

ขอ

ชอบญช

ตนทนผลตภณฑ

ตนทน

ประจ างวด

1 คานายหนา

2 คาออกแบบรถยนต

3 คาขนสงออก


5 คาแรงงานของพนกงานแผนกประกอบชนสวน

6 คารบรองลกคา

7 เงนเดอนพนกงานแผนกบญช


9 คาสาธารณปโภคในโรงงาน

10 เหลกทน ามาใชในการผลตรถยนต


ขอ 14. ตอไปนเปนยอดคงเหลอ ณ วนท 31 ธนวาคม 2558 โดยยอดคงเหลอมาจากบญชตางๆ ของบรษท ABC จ ากด ซงเปนกจการทท าการซอขายสนคา

เงนสด 500,000 เงนฝากธนาคาร 250,000 ลกหนการคา 175,000 สนคาคงเหลอ (ปลายงวด) 92,000 ตวเงนรบ 80,000 เงนลงทนระยะสน 153,000 ทดน 2,000,000 อาคาร (สทธ) 1,000,000

อปกรณส านกงาน (สทธ) 550,000 เจาหนการคา 500,000 เงนกระยะยาว 1,850,000 ทนหนสามญ 2,000,000 ก าไรสะสม (ปลายงวด) 450,000

ใหท า งบแสดงฐานะการเงน ณ วนท 31 ธนวาคม 2558

ขอ 15. บรษท XYZ จ ากด มขอมลเกยวกบรายได และคาใชจายระหวางป 25x1 ดงน ขายสนคา 3,500,000 ตนทนขาย 1,000,000

คาน าคาไฟ 120,000 คาเชาส านกงาน 200,000 คาเสอมราคา-อปกรณส านกงาน 180,000 คารบรอง 100,000 คานายหนา 350,000 คาโฆษณา 500,000 ก าไรสะสม (ตนงวด) 1,200,000 เงนปนผลจาย 500,000

ใหท า 1. งบก าไรขาดทน ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x1 (ภาษเงนได 20 %)

2. งบก าไรสะสม ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x1


1 - 38

ขอ 16. บรษท อดรการคา จ ากด มขอมลตนทนและคาใชจายการผลตประจ าป 25x1 ดงน วตถดบคงเหลอตนงวด 120,000 ซอวตถดบ (สทธ) 250,000 วตถดบคงเหลอปลายงวด 100,000 วตถดบทางออม 80,000 คาแรงงานทางตรง 300,000 คาแรงงานทางออม 75,000 คาเชาโรงงาน 100,000 คาเสอมราคา-เครองจกร 70,000 คาสาธารณปโภคโรงงาน 60,000 งานระหวางท าตนงวด 250,000 งานระหวางท าปลายงวด 320,000

ใหท า งบตนทนการผลต ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x1

ขอ 17. บรษท เจรญการคา จ ากด เปนบรษททท าการผลตสนคา โดยมขอมลเกยวกบการผลต การขายและ คาใชจายตางๆ ดงน หนวย: บาท

ยอดขาย 2,750,000

วตถดบคงเหลอตนงวด 150,000 ซอวตถดบ (สทธ) 275,000 วตถดบคงเหลอปลายงวด 100,000 วตถดบทางออม 60,000

คาแรงงานทางตรง 375,000 คาแรงงานทางออม 50,000 เงนเดอนผจดการโรงงาน 125,000 เงนเดอนผบรหาร 250,000 เงนเดอนพนกงานขาย 125,000 คาเชาโรงงาน 100,000 คาเชาส านกงานใหญ 40,000

คาเสอมราคา-เครองจกร 140,000 คาเสอมราคา-อปกรณส านกงาน 50,000


คาสาธารณปโภคโรงงาน 75,000 คาสาธารณปโภคส านกงาน 37,500 คาโฆษณา 150,000 สนคาคงเหลอตนงวด 375,000 สนคาคงเหลอปลายงวด 400,000 งานระหวางท าตนงวด 175,000 งานระหวางท าปลายงวด 150,000

ใหท า

1. งบตนทนการผลต ส าหรบงวด 1 ป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x1

2. งบก าไรขาดทน ส าหรบงวด 1 ป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x1

ขอ 18. จงขดเครองหมาย ลงในชองวางในขอทถกตอง

ขอ

ชอบญช

ประเภทของตนทน

ตนทนคงท ตนทน

ผนแปร

ตนทนผสม

1 เหลกทใชในการผลตรถยนต

2 คาจางทจายใหกบพนกงานพนสรถยนต


4 คาโทรศพท



7 คาเชาส านกงาน





1 - 40

ขอ 19. จงขดเครองหมาย ลงในชองวางในขอทถกตอง เกยวกบประเภทของตนทนทเกยวของ

ขอ

ชอบญช

ตนทนขนตน

ตนทน

แปรสภาพ

1 แปงทใชท าเสนบะหม

2 คาแรงทจายใหกบคนงานแผนกผลต

3 คาน าคาไฟโรงงาน


5 คาเสอมราคาโรงงาน

6 คาเชาโรงงาน

7 เงนเดอนหวหนาแผนกผลต

8 คาจางทจายรายวนใหกบคนงานแผนกประกอบชนสวน


10 คาภาษน าเขาวตถดบหลกทใชในการผลต

บทท 2

พฤตกรรมตนทนและการประมาณตนทน

การจ าแนกตนทนสามารถจ าแนกไดหลายลกษณะ ขนอยกบเกณฑทใชในการแบงหรอเปนไปตามวตถประสงคของการใชขอมล ดงทไดอธบายไวในบทท 2 เรองความรทวไปเกยวกบตนทน ส าหรบเนอหาในบทท 3 เปนการน าเสนอขอมลตนทนซงเนนทการจ าแนกตนทนไปตามพฤตกรรมตนทน ซงประกอบดวย ตนทนคงท ตนทนผนแปร ตนทนกงคงท และตนทนผสม

เพราะการแบงประเภทตนทนในลกษณะนสามารถน าไปใชประโยชนในเรองตางๆ ดงน 1. น าไปประยกตใชในการวเคราะหตนทน ปรมาณและก าไร (Cost – Volume - Profit

Analysis) เชน การวเคราะหจดคมทน การวางแผนก าไร การค านวณหาสวนเกนทปลอดภย

เปนตน

2. น าไปใชประกอบการตดสนใจระยะสน (Short - term Decision) เชน การตดสนใจยอมรบหรอไมยอมรบค าสงซอพเศษ การก าหนดราคาผลตภณฑหรอการบรการ เปนตน

3. น าเสนอขอมลในรปของงบก าไรขาดทนแบบแสดงก าไรสวนเกน (Contribution

Approach) เพอใชในการประเมนผลการด าเนนงานของสวนงานยอยหรอผจดการประจ าแตละแผนก เรยกวา รายงานแยกตามสวนงาน (Segment Report)

4. ชวยในการจดท างบประมาณ (Budgeting) เพอใชในการวางแผนและควบคม

จากขอมลขางตน การจ าแนกประเภทตนทนและคาใชจายในการด าเนนงานตางๆ ทแสดงในงบก าไรขาดทนไปตามพฤตกรรมตนทนจงมความส าคญ โดยเฉพาะอยางยงการแบงประเภทตนทนในลกษณะนผบรหารสามารถน าขอมลไปใชในการวางแผน การควบคม ประเมนผลการด าเนนงาน และการตดสนใจไดอยางถกตองมากขน ดงนน การวเคราะหตนทนตามพฤตกรรมตนทน รวมไปถงการประมาณตนทน โดยใชวธการทนาเชอถอจงเปนสงทมความจ าเปนส าหรบการบรหารจดการในปจจบน


2 - 2

รปแบบของพฤตกรรมตนทน

พฤตกรรมตนทน (Cost Behavior) หมายถง ลกษณะการเปลยนแปลงของตนทนวามความสมพนธกนอยางไรกบการเปลยนแปลงของกจกรรม (เบญจมาศ อภสทธภญโญ , 2554:

165) ตนทนจะเปลยนแปลงอยางไร เมอมการเปลยนแปลงของระดบปรมาณกจกรรม ถาระดบของกจกรรมเพมขนหรอลดลงกแลวแต ตนทนจะเพมขนหรอลดลงในสดสวนอยางไร หรออาจเทาเดม ไมเปลยนแปลง (ศศวมล มอ าพล, 2556: 2 - 17) นนหมายถงวา ตนทนจะมพฤตกรรมหลกอยสองลกษณะ คอลกษณะของตนทนรวมบางประเภทจะผนแปรไปตามสดสวนของปรมาณการผลตหรอกจกรรมทเปลยนแปลงไป หรออาจเกดขนเนองจากสาเหตทท าใหตนทนมการเปลยนแปลง ซงเรยกวา ตวผลกดนตนทน (Cost Drivers) สวนตนทนบางชนด ตนทนรวมอาจจะไมเปลยนแปลงไปตามปรมาณการผลต หรอกจกรรมทเปลยนแปลงไปซงตนทนในลกษณะนถงแมวากจการจะผลตในปรมาณมากหรอนอย ไมมผลกระทบตอตนทนในลกษณะน (สมนก เออจระพงษพนธ, 2552: 107)

จากความหมายขางตน สรปไดวา พฤตกรรมตนทน คอ ลกษณะการเปลยนแปลงของตนทน จะมความสมพนธโดยตรงกบระดบของกจกรรม หรอทเรยกวา สาเหตของการเกดตนทน หรอ ตวผลกดนตนทน (Cost Driver) ดงนน ตนทนบางลกษณะถามระดบของกจกรรมมาก ตนทนรวมทเกดขนกมาก แตถาระดบของกจกรรมนอย ตนทนรวมทเกดขนกนอย แตตนทนบางลกษณะถงแมวาจะมระดบของกจกรรมมากหรอนอย ไมสงผลกระทบตอตนทนรวม หรอ ตนทนรวมไมมการเปลยนแปลง เมออยในชวงของระดบกจกรรมทเกยวของ (Relevant

Range) ขอมลตนทนทมการจ าแนกประเภทตนทนไปตามพฤตกรรมตนทน มกจะน ามาใชใน

การวางแผนและการควบคมส าหรบผบรหาร ดงนนอาจเรยก การจ าแนกตนทนประเภทนวา การจ าแนกตนทนส าหรบการวางแผนและการควบคม (ศศวมล มอ าพล, 2556: 2-16) ดงนน จะเหนไดวาการจ าแนกตนทนในลกษณะน สวนใหญจะใชเปนขอมลทางการบญชเพอน าไปใชประกอบการตดสนใจ หรอใชเพอการบรหารจดการตนทนของกจการนนเอง

บทท 2 พฤตกรรมตนทนและการประมาณตนทน 2 - 3

การจ าแนกประเภทตนทนตามพฤตกรรมของตนทน

การจ าแนกประเภทตนทนตามพฤตกรรมตนทนมความสมพนธกบการเปลยนแปลงของระดบปรมาณกจกรรม หรอสาเหตของการเกดตนทน ซงสาเหตทท าใหตนทนเกดขน มหลายสาเหต เชน ปรมาณการขาย (หนวย) ปรมาณการผลต (หนวย) จ านวนชวโมงแรงงานทางตรง (ชวโมง) จ านวนชวโมงการท างานของเครองจกร (ชวโมง) เปนตน ซงการเปลยนแปลงปรมาณของกจกรรมจะสงผลตอตนทนหรอคาใชจาย เชน ถาปรมาณสนคาทขายไดมจ านวนมาก จะสงผลตอตนทนสนคาทขายได ตนทนสนคาทขายไดกจะมาก แตถาปรมาณการขายนอย ตนทนขายกจะนอย หรอถาปรมาณสนคาทผลตมจ านวนมาก จะมผลท าใหตนทนการผลตมาก แตถาปรมาณสนคาทผลตนอย ตนทนการผลตกจะนอยตาม เปนตน

การจ าแนกตนทนตามพฤตกรรมตนทน มวตถประสงคหลกเพอน าขอมลตนทนไปใชในการวางแผนและการควบคม โดยแบงประเภทตนทนเปน 4 ประเภท ไดแก 1) ตนทนผนแปร (Variable Costs) 2) ตนทนคงท (Fixed Costs) 3) ตนทนกงคงท (Semi - fixed Costs) และ 4) ตนทนผสมหรอตนทนกงผนแปร (Mixed Cost หรอ Semi -variable Costs) ซงตนทนแตละประเภทสามารอธบายไดดงน

1. ตนทนผนแปร

ตนทนผนแปร (Variable Costs) หมายถง ตนทนหรอคาใชจายใดๆ ทลกษณะของตนทนรวม (Total Costs) จะเปลยนแปลงเปนสดสวนโดยตรงกบการเปลยนแปลงตามปรมาณของกจกรรม หรอสาเหตของการเกดตนทน ซงเรยกวา ตวผลกดนตนทน (Cost Driver) นนคอ ตนทนผนแปรรวมจะมจ านวนมากหรอนอยขนอยกบปรมาณของกจกรรม เชน

ตนทนวตถดบทางตรง (Direct Material) จะมตนทนรวมมากหรอนอยขนอยกบปรมาณสนคาทผลตได ปรมาณผลตยงมาก วตถดบทางตรงทใชในการผลตกยงมาก ท าใหตนทนวตถดบทางตรงทใชในการผลตกมากตามไปดวย

ตนทนคาแรงงานทางตรง (Direct Labor) ตนทนรวมจะขนอยกบจ านวนชวโมงแรงงานทพนกงานท าการผลตสนคา หรอเรยกวา ชวโมงแรงงานทางตรง หรอคาแรงงานทางตรงอาจจะขนอยกบปรมาณสนคาทผลตกไดเชนกน ถาการจายคาแรงงานของบรษทจายตามจ านวนชนงาน

คานายหนา (Commission expense) เปนตนทนทางการตลาด (Marketing Cost) ซงตนทนหรอคาใชจายทเกดขนจะขนอยกบยอดขายหรอปรมาณสนคาทขายได โดยทวไป คานายหนาจะคดเปนเปอรเซนตจากยอดขาย เชน 10 % จากยอดขาย หรอ อาจจายไปตามจ านวนสนคาทขายได เชน ถาขายได 1 หนวย จะจายคานายหนา 10 บาท เปนตน ตวอยาง


2 - 4

ของตนทนผนแปร โดยแยกตามประเภทของธรกจ รวมถงสาเหตของการเกดตนทนแตละประเภท ดงแสดงไวในตารางท 2.1

ตารางท 2.1 ตนทนผนแปรแยกตามประเภทของธรกจ และสาเหตของการเกดตนทน

ประเภทของธรกจ ตนทนผนแปร สาเหตของการเกดตนทน หรอ ตวผลกดนตนทน

ธรกจบรการ คาสาธารณปโภคราน (คาน าคาไฟ) ปรมาณการใชน าและไฟฟา(หนวย)

คาวสดสนเปลองใชไป ปรมาณการใชวสดสนเปลอง(หนวย)

ธรกจซอขายสนคา ตนทนสนคาทขายไดหรอตนทนขาย ปรมาณการขาย (หนวย) คานายหนา ยอดขาย (บาท) หรอ

ปรมาณการขาย (หนวย) คาขนสงเมอขาย หรอ คาขนสงออก

(คาน ามน) ระยะทางการขนสง (กโลเมตร)

คาสาธารณปโภคส านกงานขาย ปรมาณการใชน าและไฟฟา(หนวย)

ธรกจผลตสนคา วตถดบทางตรง ปรมาณการผลต (หนวย) คาแรงงานทางตรง ชวโมงแรงงานทางตรง (ชวโมง) คาแรงงานทางออม ชวโมงการท างาน (ชวโมง) วสดโรงงาน ปรมาณการใชวสดโรงงาน

(หนวย) คาสาธารณปโภคโรงงาน (เฉพาะ

สวนทแปรไปตามปรมาณการใช) ปรมาณการใชน าและไฟฟา(หนวย)

คาก าลงไฟทใชในการผลต ปรมาณการใชไฟในการผลต (หนวย)

คาเชอเพลง ปรมาณการใชเชอเพลง (หนวย)


ลกษณะของตนทนผนแปร นอกจากจะพจารณาสวนทเปนตนทนรวมแลว เมอพจารณาตนทนผนแปรในสวนของตนทนผนแปรตอหนวย (Variable Cost Per Unit) ในอกประเดนหนง ซงลกษณะของตนทนผนแปรตอหนวยจะไมมการเปลยนแปลง ดงแสดงขอมลไวในตวอยางท 2.1 ดงน

ตวอยางท 2.1 บรษท อดรอตสาหกรรม จ ากด มการผลตสนคา A ซงในการผลตสนคา 1 หนวย ตอง

ใชวตถดบทางตรงจ านวน 5 ชน โดยมตนทนชนละ 6 บาท ถาบรษทผลตสนคา A จ านวน 10

หนวย จะมตนทนวตถดบทางตรงเทากบ 300 บาท (ผลตภณฑ 10 หนวย x วตถดบ 5 ชน x 6

บาท) แตถาบรษทผลตสนคาเพมขนเปน 40 หนวย ตนทนวตถดบทางตรงจะเทากบ 100 บาท (40 หนวย x 5 ชน x 6 บาท) ดงนนจะเหนไดวา ตนทนรวมจะเปลยนแปลงในทศทางทเพมขน ซงเปนสดสวนโดยตรงกบจ านวนสนคาทผลต แตตนทนตอหนวยจะยงคงเทากบ 5 บาท ไมมการเปลยนแปลง เพอใหเหนภาพชดเจนมากขน สามารถแสดงการค านวณตนทนวตถดบทางตรง ไดตามตารางท 2.2

ตารางท 2.2 แสดงการค านวณตนทนวตถดบทางตรงทใชในการผลต

ปรมาณการ

ผลตสนคา (หนวย)

จ านวนวตถดบทใชในการผลต

(ชน)

ตนทนผนแปร

ตอหนวย

(บาทตอหนวย)

ตนทนผนแปรรวม (บาท)

1 5 6 50

10 50 6 300

20 100 6 600

40 200 6 1,200

จากตารางขางตน สามารถแสดงลกษณะของตนทนผนแปร ทงตนทนผนแปรรวมและตนทนผนแปรตอหนวย ดงแสดงในภาพท 2.1 และ 2.2 ตามล าดบ


2 - 6

ภาพท 2.1 แสดงพฤตกรรมของตนทนผนแปรรวม

ภาพท 2.2 แสดงพฤตกรรมของตนทนผนแปรตอหนวย

0 10 20 30

200

400

600

800

1,000

1,200

40

ตนทนวตถดบทางตรง (บาท)

ปรมาณการผลต (ชน)

ตนทนผนแปรรวม

0 10 20 30

5

10

15

20

25

40 ปรมาณการผลต (ชน)

ตนทนวตถดบทางตรง (บาท)

ตนทนผนแปรตอหนวย

= 6 บาทตอหนวย


2. ตนทนคงท

ตนทนคงท (Fixed Costs) คอ ตนทนชนดทตนทนรวม (Total Costs) จะไมมการเปลยนแปลง หรอเทากนตลอดชวงของกจกรรมทเกยวของ (Relevant Range) หรอหมายถงตนทนทไมเปลยนแปลงถงแมวาระดบของกจกรรมมการเปลยนแปลงกตาม แตทงนตนทนคงทจะไมเปลยนแปลงภายในชวงของกจกรรมหนงเทานน ตวอยางของตนทนคงท โดยแยกตามประเภทของธรกจ ดงแสดงไวในตารางท 2.3

ตารางท 2.3 ตนทนคงทแยกตามประเภทของธรกจ

ประเภทของธรกจ ตนทนคงท

ธรกจบรการ คาเชาราน

เงนเดอนพนกงานในราน

ธรกจซอขายสนคา คาเชาส านกงานขาย

เงนเดอนผบรหาร เงนเดอนพนกงานขาย

คาเบยประกนภยส านกงาน

คาเสอมราคา – อปกรณส านกงาน

ธรกจผลตสนคา คาเชาโรงงาน

คาเชาคลงสนคา เงนเดอนผจดการโรงงาน

คาเบยประกนภยโรงงาน

คาเสอมราคา – เครองจกร

คาเสอมราคา – โรงงาน

คาภาษทรพยสน

คาสทธบตรตดจ าหนายตามอายสทธบตร

ลกษณะของตนทนคงท นอกจากจะพจารณาจากตนทนคงทรวมแลว ยงสามารถพจารณาในสวนของตนทนคงทตอหนวย (Fixed Cost Per Unit) ไดเชนกน ลกษณะของตนทนคงทตอหนวยจะมการเปลยนแปลงไปในทศทางตรงขามกบระดบของกจกรรม นนคอ ยงมปรมาณของกจกรรมมาก จะยงท าใหตนทนคงทตอหนวยจะยงลดลง ในทางตรงกนขาม ถายงมปรมาณของกจกรรมนอย ตนทนคงทตอหนวยจะยงสงขน


2 - 8

จากขอมลในตวอยางท 2.1 ถาบรษท อดรอตสาหกรรม จ ากด มคาเชาโรงงาน ซงมลกษณะเปนตนทนคงท จ านวน 20,000 บาท โดยบรษทจายเทาเดมทกเดอน การค านวณคาเชาโรงงานตอหนวย ค านวณโดยน าเอาตนทนรวมหารดวยปรมาณการการผลต เชน ณ ระดบการผลตท 10 หนวย จายคาเชาโรงงานตอหนวยเทากบ 2,000 บาท (20,000 บาท 10หนวย) เพอใหเหนภาพชดเจนมากขน สามารถแสดงการค านวณคาเชาโรงงานตอหนวย ไดดงตารางท 2.4

แสดงการค านวณคาเชาโรงงานของบรษท อดรอตสาหกรรม จ ากด

จากตารางขางตน สามารถแสดงลกษณะของตนทนคงท ทงตนทนคงทรวมและตนทนคงทตอหนวย ดงแสดงในภาพท 2.3 และ 2.4 ตามล าดบ

ภาพท 2.3 แสดงพฤตกรรมของตนทนคงทรวม

ปรมาณการผลต (หนวย)

คาเชาโรงงานรวม (บาท)

คาเชาโรงงานตอหนวย (บาทตอหนวย)

1 20,000 20,000

10 20,000 2,000

20 20,000 1,000

40 20,000 500

0 10 20 30

10,000

20,000

30,000

40,000

50,000


ตนทนคงทรวม

คาเชาโรงงาน (บาท)


ภาพท 2.4 แสดงพฤตกรรมของตนทนคงทตอหนวย

3. ตนทนกงคงท

ตนทนกงคงท (Step Fixed Costs) เปนตนทนหรอคาใชจายตางๆ ทจะคงท ณ ชวงของระดบกจกรรมหนงๆ หรออยในชวงของการตดสนใจ (Relevant Range) แตเมอมการเปลยนระดบของกจกรรม ตนทนหรอคาใชจายนนจะเปลยนแปลง และจะคงทอยเชนเดม จนกระทงมการเปลยนระดบของกจกรรมเพมขนอกระดบหนง เชน เงนเดอนผควบคมงานทบรษทจายใหกบหวหนางาน ซงหวหนางาน 1 คน สามารถควบคมระดบของปรมาณการผลตได ไมเกน 10,000 หนวย จายเงนเดอน 15,000 บาท ดงนน ถาบรษทมการผลตสนคา จ านวน 8,000 หนวย บรษทตองจายเงนเดอนใหกบหวหนางาน จ านวน 15,000 บาท แตถาระดบปรมาณการผลตเพมขนเปน 20,000 หนวย ตองจางหวหนางาน 2 คน ท าใหบรษทตองจายเงนเดอนหวหนางาน จ านวน 30,000 บาท ถากจการเพมระดบการผลต เปน 25,000 หนวย ตองจางหวหนางาน 3 คน เงนเดอนทจายใหกบหวหนางาน จะเทากบ 45,000 บาท

ดงนน จะเหนไดวา ตนทนกงคงท จะมลกษณะคงทในชวงของการผลตหนง ๆ แตเมอเปลยนระดบกจกรรม ตนทนคงทอาจจะเปลยนแปลง แตจะคงทอย ณ ระดบการผลตนน เปนขนๆ คลายกบขนบนได ดงนน ตนทนกงคงท สามารถเรยกอกชอหนงวา ตนทนคงทเปนขนบนได (Step Fixed Costs) ดงแสดงในภาพท 2.5

0 10 20 30

500

1,000

1,500

2,000

2,500


คาเชาโรงงาน (บาท)

ตนทนคงทตอหนวย


2 - 10

ภาพท 2.5 แสดงพฤตกรรมของตนทนกงคงท

4. ตนทนผสม หรอ ตนทนกงผนแปร

ตนทนผสม หรอตนทนกงผนแปร (Mixed Costs or Semi-variable Costs ) เปนตนทนทรวมกนระหวางตนทนผนแปรและตนทนคงทเขาดวยกน ดงนน ลกษณะของตนทนผสมจงมลกษณะพฤตกรรมตนทนทเปนของตนทนผนแปรและตนทนคงทรวมกน นนคอ ตนทนสวนหนงจะเปลยนแปลงไปตามระดบของกจกรรมหรอขนอยกบตวผลกดนตนทน (Cost Drivers) แตการเปลยนแปลงนนไมเปนสดสวนเดยวกนกบการเปลยนแปลงของระดบของกจกรรม เชนเดยวกบลกษณะของตนทนผนแปร ตวอยางของตนทนผสมหรอตนทนกงผนแปร โดยแยกตามประเภทของธรกจ ดงแสดงไวในตารางท 2.5

ตารางท 2.4 ตนทนผสมแยกตามประเภทของธรกจ

ประเภทของธรกจ ตนทนผสม สาเหตของการเกดตนทน

ของตนทนผนแปร

ธรกจบรการ คาสาธารณปโภคของราน (คาเชามเตอรและคาน าคาไฟ)

ปรมาณการใชน าและไฟฟา(หนวย)

คาโทรศพทราน (คาบรการคสาย และคาโทรศพท นาทละ 3 บาท)

จ านวนครงของการโทร (ครง)


เงนเดอน (บาท)

10,000 30,000 20,000

15,000

30,000

45,000

0

ตนทนกงคงท


ตารางท 2.4 (ตอ) ประเภทของธรกจ ตนทนผสม สาเหตของการเกดตนทนของ


ธรกจซอขายสนคา เงนเดอนและคานายหนา ยอดขาย (บาท) หรอ ปรมาณการขาย (หนวย)

คาขนสงออก (เงนเดอนพนกงานขบรถ และคาน ามน)

ระยะทางการขนสง (กโลเมตร)

คาสาธารณปโภคส านกงาน ปรมาณการใชน าและไฟฟา(หนวย)

คาโทรศพทส านกงาน

จ านวนครงของการโทร (ครง)

ธรกจผลตสนคา คาสาธารณปโภคโรงงาน ปรมาณการใชน าและไฟฟา(หนวย)

คาโทรศพทโรงงาน จ านวนครงของการโทร (ครง) คาเชารถบรรทก (คาเชาและคา

น ามนรถบรรทก) ระยะทางการขนสง (กโลเมตร)

คาซอมแซมเครองจกร (เชน เงนเดอนพนกงานซอม และวสดในการซอม)

จ านวนวสดทใชในการซอม

จากขอมลขางตน จะเหนไดวา ตนทนผสม ประกอบดวย ตนทนคงท และตนทนผนแปร ซงสวนทมลกษณะเปนตนทนผนแปร จะมสาเหตของการเกดตนทน ดงแสดงในตารางท 2.5 ดงนน การวเคราะหตนทนผสม เปนการแบงตนทนรวมออกเปนสวนของตนทนคงทเปนจ านวนเงนเทาใดและสวนทเปนตนทนผนแปรเปนสดสวนเทาใด เพอน าขอมลดงกลาวไปใชในการวางแผนและควบคมตอไป

ตวอยางท 2.2

บรษท อดรการคา จ ากด เปนบรษททท าการผลตสนคา และสงสนคาใหกบลกคาโดยการเชารถบรรทก (ถารถบรรทก 1 คน สามารถบรรทกสนคาไดจ านวน 10,000 หนวย) ดงนน คาขนสงสนคาใหกบลกคา ถอวาเปนเปนตนทนผสม ประกอบดวย ตนทนคงทและตนทนผนแปร โดยตนทนคงทไดแก คาเชาจ านวน 10,000 บาท และสวนทเปนผนแปรไดแก คาน ามน ตนทนหนวยละ 10 บาท ซงสามารถน ามาแสดงรายละเอยด ไดตามตารางดงน


2 - 12

(1)

ปรมาณ

การผลต (หนวย)

(2)


ตอหนวย

(บาท/หนวย)

(3)


(บาท)

(4)

คาเชารถบรรทก

(บาท)

(5) = (3 )+ (4)

คาขนสงรวม

(บาท)

(6) = (5) / (1)

คาขนสงตอหนวย

(บาท/หนวย)

1,000 10 10,000 10,000 20,000 20.00

2,000 10 20,000 10,000 30,000 15.00 5,000 10 50,000 10,000 60,000 12.00 8,000 10 80,000 10,000 90,000 11.25

10,000 10 100,000 10,000 110,000 11.00

จากขอมลตนทนผสม ซงในทนไดแก คาขนสงรวม จะเหนไดวา คาขนสงรวม ประกอบดวย ตนทนคงทและตนทนผนแปรรวมกน ซงตนทนรวมจะเปลยนแปลงไปตามระดบของกจกรรมหรอปรมาณการผลต แตไมเปนไปตามสดสวนเดยวกนกบปรมาณการผลต แตสวนทเปลยนแปลงไปตามสดสวนเดยวกนกบปรมาณการผลต คอตนทนผนแปรเทานน ซงลกษณะของขอมลตนทนผสมสามารถแสดงไดดงภาพท 2.6

ภาพท 2.6 แสดงพฤตกรรมของตนทนผสม

ตนทน (บาท)


100,000

5,000 10,000

10,000

50,000

ตนทนคงท เชน คาเชารถบรรทก

ตนทนรวม เชน คาขนสงรวม

0

ตนทนผนแปร เชน คาน ามน


การวเคราะหตนทนผสม

การจ าแนกตนทนตามพฤตกรรมตนทน สามารถแบงไดเปน 4 ประเภท ไดแก ตนทนผนแปร ตนทนคงท ตนทนกงคงท และตนทนกงผนแปรหรอตนทนผสม ซงอธบายความหมายและลกษณะของตนทนในแตละประเภทแลวในหวขอทผานมา แตจะเหนไดวา ตนทนประเภทท 1 – 3 สามารถระบไดชดเจนวามตนทนจ านวนเทาใด หรอมสดสวนเปนอยางไรเมอระดบของกจกรรมมการเปลยนแปลง แตในกรณทกจการมคาใชจายหรอตนทนทมลกษณะเปนตนทนผสมจะค านวณหรอแบงสวนของตนทนไดคอนขางยาก เนองจากตนทนรวมประกอบดวย ตนทนคงทและตนทนผนแปรรวมกน ดงนน เพอใหขอมลตนทนในลกษณะดงกล าว สามารถน าไปใชประโยชนประกอบการวางแผนและควบคมได ตองจ าแนกตนทนผสมออกเปนตนทนคงท และตนทนผนแปรวามจ านวนเทาใดหรอเปนสดสวนอยางไร ซงสามารถใชวธการวเคราะหตนทนผสม ได 3 วธ ไดแก

1. วธจดสงสด – ต าสด (High – Low Method) 2. วธแผนภมกระจาย (Scatter Graph Method)

3. วธก าลงสองนอยทสด (Least Squares Method) หรอ วธสมการถดถอยเชงเสนตรงอยางงาย (Simple Linear Regression Analysis)

ซงจะอธบายการวเคราะหขอมลตนทนผสมและแสดงการค านวณแตละวธโดยละเอยด ดงตอไปน

1. วธจดสงสด-ต าสด

วธจดสงสด – ต าสด (High-Low Method) เปนวธการวเคราะหขอมลตนทนผสมโดยใชวธการค านวณทางคณตศาสตร เพอแบงตนทนผสมออกเปนตนทนคงทและตนทนผนแปร โดยใชระดบของกจกรรม หรอ สาเหตของการเกดตนทน หรออ ตวผลกดนตนทน (Cost Driver) ณ ระดบสงสดและต าสดเทานนในการพจารณา โดยมขนตอนการวเคราะหตนทนผสม ดงน ขนท 1 เลอกจดสงสด และต าสด

ขนท 2 ค านวณหาตนทนผนแปรตอหนวย

ขนท 3 ค านวณหาตนทนผนแปรรวม

ขนท 4 ค านวณหาตนทนคงทรวม


2 - 14

ขนท 1 เลอกจดสงสด และจดต าสด

ในการเลอกจดสงสดและจดต าสดนน จะเลอกระดบของกจกรรมหรอสาเหตของการเกดตนทน หรอทเรยกวา ตวผลกดนตนทนทสงทสดและต าทสดเสมอ เชน เลอกระดบของปรมาณการผลตทสงทสดและต าทสด แลวพจารณาวา ณ ระดบนนมตนทนหรอคาใชจายรวมเทากบเทาใด เมอไดขอมลแลวจะน าตวเลข ทงปรมาณของกจกรรมพรอมทงตนทน มาใชในการค านวณหาตนทนผนแปรตอหนวยในขนตอนถดไป

ขนท 2 ค านวณหาตนทนผนแปรตอหนวย การค านวณตนทนผนแปรตอหนวย สามารถค านวณโดยใชสตร ดงน


เมอค านวณตนทนผนแปรตอหนวย (ทไดจากขนตอนท 2 ไดแลว จะน ามาหาตนทนผนแปรรวมในขนตอนตอไป โดยจดทน ามาแทนคา อาจเปนจดสงสดหรอต าสด (จากขนตอนท 1)

กได โดยใชสตรในการค านวณตนทนผนแปรรวม ดงน

ขนท 4 ค านวณหาตนทนคงทรวม เมอค านวณตนทนผนแปรรวม (ไดจากขนตอนท 3) ไดแลว ขนตอนตอไปใหแกสมการเพอค านวณหาตนทนคงทรวม โดยจากสมการตนทนผสม คอ

ดงนน ถาตองการจะค านวณหาตนทนคงทรวม จงไดสมการดงน

ตนทนผนแปรตอหนวย = ตนทนรวม ณ ระดบกจกรรมสงสด – ตนทนรวม ณ ระดบกจกรรมต าสด

(บาทตอหนวย) ระดบกจกรรมสงสด – ระดบกจกรรมต าสด

ตนทนผนแปรรวม (บาท) = ตนทนผนแปรตอหนวย X ระดบกจกรรม ณ จดสงสด หรอจดต าสด

ตนทนรวม (บาท) = ตนทนคงทรวม + ตนทนผนแปรรวม

ตนทนคงทรวม (บาท) = ตนทนรวม - ตนทนผนแปรรวม



บรษท สยามอตสาหกรรม จ ากด ก าลงพจารณาวเคราะหขอมลและจ าแนกคาใชจายในการขายรวม ซงถอวาเปนตนทนผสม ผจดการฝายบญชตองการทราบวาคาใชจายในการขายสวนทเปนตนทนคงท (เชน เงนเดอนพนกงานขาย คาเชาส านกงานขาย คาเสอมราคาอปกรณส านกงานในแผนกขาย เปนตน) และสวนทเปนผนแปร (เชน คานายหนา คาน ามน คาสาธารณปโภคแผนกขาย เปนตน) มจ านวนเทาใด โดยเงอนไขของคาใชจายในการขายรวมนมความสมพนธกบปรมาณการขายสนคา ซงขอมลทเกบรวบรวมไดในระยะเวลา 10 เดอนทผานมามดงน

เดอน ปรมาณการขาย (หนวย) คาใชจายในการขาย (บาท)

มกราคม 18,000 81,000

กมภาพนธ 20,000 87,000

มนาคม 25,000 99,000

เมษายน 15,000 75,000

พฤษภาคม 12,000 69,000

มถนายน 24,000 96,000

กรกฎาคม 17,000 80,000

สงหาคม 10,000 64,000

กนยายน 19,000 85,000

ตลาคม 22,000 92,000

จากขอมลขางตน คาใชจายในการขายเปนตนทนผสมทตองการจะน ามาวเคราะห สวนปรมาณการขายเปนสาเหตของการเกดตนทน หรอทเรยกวาตวผลกดนตนทน ซงสามารถน าขอมลมาวเคราะหตนทนผสม โดยใชวธจดสงสด – ต าสด (High - Low Method) และประมาณคาตนทน ตามขนตอนแตละขน ไดดงน


2 - 16

ขนท 1 เลอกจดสงสด และต าสด

ปรมาณการขาย คาใชจายในการขาย (หนวย) (บาท) จดสงสด (เดอนมนาคม) 25,000 99,000

จดต าสด (เดอนสงหาคม) 10,000 64,000

ขนท 2 ค านวณหาตนทนผนแปรตอหนวย การค านวณตนทนผนแปรตอหนวย สามารถค านวณโดยใชสตร ดงน

คาใชจายในการขายผนแปรตอหนวย = 99,000 – 64,000

25,000 – 10,000

= 35,000

15,000

= 2.33* บาทตอหนวย

ดงนน คาใชจายในการขายผนแปร เทากบ 2.33 บาทตอหนวย

*คาใชจายในการขายผนแปรตอหนวยเทากบ 2.3333 บาทตอหนวย แตปดเศษใหเหลอ 2 ต าแหนง


การค านวณตนทนผนแปรรวม สามารถค านวณโดยใชสตร ดงน

ถาเลอกจดสงสดแทนระดบของกจกรรม ซงในทน คอขอมลปรมาณการขายเทากบ 25,000 หนวย สวนตนทนผนแปรตอหนวย เทากบ 2.33 บาทตอหนวย ดงนน

คาใชจายในการขายผนแปรรวม = 2.33 x 25,000

= 58,250 บาท

ดงนน คาใชจายในการขายผนแปรรวม มจ านวน 58,250 บาท

ตนทนผนแปรตอหนวย = ตนทนรวม ณ ระดบกจกรรมสงสด – ตนทนรวม ณ ระดบกจกรรมต าสด

(บาทตอหนวย) ระดบกจกรรมสงสด – ระดบกจกรรมต าสด

ตนทนผนแปรรวม (บาท) = ตนทนผนแปรตอหนวย x ระดบกจกรรม ณ จดสงสด หรอจดต าสด


แตถาหากเลอกจดต าสดแทนระดบของกจกรรม ซงในทน คอขอมลปรมาณการขายเทากบ 10,000 หนวย สวนตนทนผนแปรตอหนวย เทากบ 2.33 บาทตอหนวย ดงนน คาใชจายในการขายผนแปร (บาท) = 2.33 x 10,000

= 23,300 บาท

ดงนน คาใชจายในการขายผนแปร มจ านวน 23,300 บาท

ขนท 4 ค านวณหาตนทนคงทรวม ค านวณหาคาใชจายในการขายคงท โดยจากสมการตนทนผสม คอ

ดงนน ถาตองการจะค านวณหาตนทนคงทรวม จะไดสมการดงน

ดงนน ณ ระดบปรมาณการขายจดสงสดท 25,000 หนวย จะมคาใชจายในการขายรวม เทากบ 99,000 บาท และ คาใชจายในการขายผนแปร เทากบ 58,250 บาท น าไปแทนคาในสมการขางตน

คาใชจายในการขายคงท = คาใชจายในการขายรวม – คาใชจายในการขายผนแปร = 99,000 – 58,250

= 40,750 บาท

ดงนน คาใชจายในการขายคงท มจ านวน 40,750 บาท

แตถาหากเลอกระดบปรมาณการขายจดต าสดท 10,000 หนวย จะมคาใชจายในการขายรวม เทากบ 64,000 บาท และ คาใชจายในการขายผนแปร เทากบ 23,300 บาท น าไปแทนคาในสมการขางตน

คาใชจายในการขายคงท = คาใชจายในการขายรวม – คาใชจายในการขายผนแปร = 64,000 – 23,300

= 40,700 บาท

ดงนน คาใชจายในการขายคงท มจ านวน 40,700 บาท

ซงจะเหนไดวา ไมวาจะใชระดบปรมาณการขายทจดสงสด หรอจดต าสด คาใชจายในการขายคงท จะมคาทไมเทากน มผลตาง 50 บาท (40,750 – 40,700) เนองจากตนทนผนแปรตอหนวยมการปดเศษลงเลกนอยจากตนทนผนแปรตอหนวย 2.3333 บาทตอหนวย ใหเปน

ตนทนรวม (บาท) = ตนทนคงทรวม + ตนทนผนแปรรวม

ตนทนคงทรวม (บาท) = ตนทนรวม - ตนทนผนแปรรวม


2 - 18

2.33 บาทตอหนวย จงมผลตอคาใชจายในการขายคงทแตละจดมความแตกตางกน แตมคาทใกลเคยงกน

การประมาณตนทน

จากขอมลขางตน สามารถน าขอมลตนทนมาใชในการประมาณการตนทน (Cost

Estimation) หรอวางแผนตนทนทคาดวาจะเกดขนในอนาคตได โดยการก าหนดเปนสมการตนทนผสม ไดดงน

หรอ

ดงนน จากขอมลตามตวอยางท 2.3 สมการตนทนผสมของคาใชจายในการขาย คอคาใชจายในการขายรวม = ตนทนคงทรวม+(ตนทนผนแปรตอหนวย x ระดบของกจกรรม)

จากสมการตนทนผสม ซงในทน ไดแก คาใชจายในการขาย สามารถอธบายความหมายไดดงน คาใชจายในการขายรวม ประกอบดวย คาใชจายในการขายคงท จ านวน 40,750 บาท และ คาใชจายในการขายผนแปรตอหนวยเทากบ 2.33 บาทตอหนวย ซงตนทนผนแปรจะขนอยกบจ านวนของปรมาณสนคาทขายได ถาขายไดมากคาใชจายในการขายผนแปรกจะมาก และสงผลตอคาใชจายในการขายรวมมากไปดวย แตถาหากกจการขายสนคาไดจ านวนนอย คาใชจายในการขายผนแปรกจะนอย และสงผลใหคาใชจายในการขายรวมจะนอยตามไปดวย

นอกจากน กจการสามารถน าเอาสมการตนทนไปใชในการวางแผนคาใชจายในอนาคตไดอกดวย เชน ถากจการประมาณการวาในเดอนพฤศจกายน คาดวาจะมปรมาณสนคาทขายไดจ านวน 23,000 หนวย คาใชจายในการขายรวมโดยประมาณ จะเทากบ 94,340 บาท โดยแสดงการค านวณไดดงน

คาใชจายในการขายรวม = 40,750 + (2.33 x ปรมาณการขาย (หนวย))

ตนทนผสม (บาท) = ตนทนคงทรวม + ตนทนผนแปรรวม

ตนทนผสม (บาท) = ตนทนคงทรวม + (ตนทนผนแปรตอหนวย x ระดบของกจกรรม)


จากสมการตนทนผสม

แทนคา ปรมาณการขาย เทากบ 23,000 หนวยในสมการขางตน ไดดงน คาใชจายในการขายรวม = 40,750 + (2.33 x 23,000)

= 94,340 บาท

2. วธแผนภมกระจาย

วธแผนภมกระจาย (Scatter graph Method) นเปนการน าเอาขอมลตนทนทรวบรวมไดมาก าหนดจดลงไปในแผนภาพ โดยใหแกนตง (Y) เปนตนทนหรอคาใชจายทตองการวเคราะห สวนแกนนอน (X) เปนระดบของกจกรรม หรอ ตวผลกดนตนทน เชน ปรมาณการผลต จ านวนชวโมงการท างาน หรอจ านวนชวโมงเครองจกร เปนตน เมอก าหนดจดแตจดลงไปในแผนภาพแลว ใหลากเสนตรง โดยใหผานจดตางๆ เกอบทกจด ไมจ าเปนตองลากเสนตอจด

แตใหลากผานจดแตละจดใหใกลเคยงมากทสด


จากขอมลตนทนและปรมาณการขายตามตวอยางท 2.3 สามารถน ามาสรางแผนภาพโดยใชวธแผนภมกระจาย ไดตามขนตอนดงน ขนท 1 ก าหนดจด โดยการสงเกตวาแตละเดอนมปรมาณการขาย (X) เทาใด และคาใชจายในการขาย (Y) เทาใด โดยก าหนดจดแตละลงในกราฟ

ขนท 2 ลากเสนตรงใหพยายามผานจดแตละจดใหมากทสด ขนท 3 หาจดตดแกนตง (Y) ซงจดตดน หมายถง ตนทนคงทหรอคาใชจายในการขายคงทนนเอง ซงจากกราฟทได จดตดแกนตงอยท 40,000 บาท

คาใชจายในการขายรวม (บาท) = 40,750 + (2.33 x ปรมาณการขาย (หนวย))


2 - 20

x x

x

ภาพท 2.7 แสดงพฤตกรรมของตนทนผสม โดยใชวธแผนภมกระจาย

ขนท 4 ค านวณตนทนผนแปรตอหนวย โดยการใชปรมาณการขาย (X) ท 20,000 หนวย เนองจากจดนท าใหเกดตนทนรวมอยบนเสนทลากไวพอด ณ ปรมาณการขาย 20,000 หนวย มคาใชจายในการขายรวม เทากบ 87,000 บาท

หก ตนทนคงท (ทไดจากขนท 3) 40,000 บาท

ตนทนผนแปรรวม 47,000 บาท

ดงนน ตนทนผนแปรตอหนวย = ตนทนผนแปรรวม (บาท) ปรมาณการขาย (หนวย) = 47,000 20,000

= 2.35 บาทตอหนวย

จากขอมลขางตน ท าใหทราบตนทนคงท และตนทนผนแปรตอหนวย จงสามารถสรางเปนสมการตนทนผสม (คาใชจายในการขาย) ไดดงน

คาใชจายในการขายรวม (บาท)

ปรมาณการขาย

(หนวย) 5,000 10,000 15,000 20,000 25,000

20,000 20,000 20,000 20,000 20,000 20,000 20,000

40,000

60,000

80,000

100,000

120,000

0

คาใชจายในการขายรวม (บาท) = 40,000 + ( 2.35 x ปรมาณการขาย (หนวย))

140,000


3. วธก าลงสองนอยทสด

การวเคราะหตนทนผสม เพอน าไปใชในการวางแผนและการตดสนใจ นอกเหนอจากวธจดสงสด – จดต าสดและวธแผนภมกระจายแลว ยงมวธการจ าแนกตนทนผสมโดยใชหลกการทางสถตศาสตรมาใช เพอก าหนดสมการตนทน นนคอ วธก าลงสองนอยทสด (Least Squares

Method) หรอวธสมการถดถอยเชงเสนตรงอยางงาย (Simple Linear Regression Analysis)

เปนอกวธหนงทมความนยมอยางมาก เพราะวธนเปนการน าเอาขอมลตนทนทรวบรวมไดทงหมดมาใชในการวเคราะห ซงถอไดวาวธการทางสถตน ท าใหผลทไดมความนาเชอถอมากทสดเมอเทยบกบวธการวเคราะหตนทนผสมวธการอน

วธก าลงสองนอยทสด จะน าเอาสมการเชงเสนตรงมาประยกตกบการวเคราะหขอมลตนทนผสม โดยก าหนดใหตนทนผสมเปนตวแปรตาม (Dependent Variables หรอ Y) สวนระดบของกจกรรม หรอสาเหตของการเกดตนทน หรอตวผลกดนตนทน เปนตวแปรอสระ (Independent Variables หรอ X) จากนนหาความสมพนธระหวางตวแปรทงสองตวน เพอค านวณหาตนทนคงท (a) และตนทนผนแปรตอหนวย (b) ซงแสดงเปนในรปของสมการดงตอไปน

โดยท

Y = ตนทนผสมรวม (บาท)

X = ระดบของกจกรรมหรอตวผลกดนตนทน (หนวย)

a = ตนทนคงท (บาท)

b = ตนทนผนแปรตอหนวย (บาทตอหนวย)

วธก าลงสองนอยทสด หรอ วธสมการถดถอยเชงเสนตรงอยางงาย ในการวเคราะหเพอค านวณหาตนทนคงท (a) และตนทนผนแปรตอหนวย (b) สามารถวเคราะหได 2 วธ ไดแก

วธท 1 ค านวณจากสมการปกต 2 สมการ

วธท 2 ค านวณคา a และ b จากสตรส าเรจ

Y = a + bX


2 - 22

วธท 1 ค านวณจากสมการปกต 2 สมการ ดงน

∑Y = n a + b ∑X ………………….. (1)

∑XY = a ∑X + b ∑X2 ………………….. (2)

โดยท

n = จ านวนขอมล

Y = ตนทนผสมรวม (บาท)

X = ระดบของกจกรรมหรอตวผลกดนตนทน (หนวย)

a = ตนทนคงท (บาท)

b = ตนทนผนแปรตอหนวย (บาทตอหนวย)

วธท 2 ค านวณคา a และ b จากสตรส าเรจ ไดดงน

b = n ∑XY – (∑X) (∑Y)

n ∑X2 – (∑X)

2

a = Y – b X

โดยท

Y = ∑Y / n

X = ∑X / n

การวเคราะหตนทนผสมโดยใชวธก าลงสองนอยทสด เพอค านวณหาคา a และ b

สามารถเลอกใชวธใดวธหนงไดดงแสดงไวขางตน

แตอยางไรกตาม ในปจจบนมการใชคอมพวเตอรเปนเครองมอชวยในการค านวณ โดยการใชโปรแกรมส าเรจรปทมฟงกชนชวยในการค านวณคาทางสถต ตวอยางโปรแกรมทมฟงกชนเพอใชค านวณคาทางสถต เชน โปรแกรม Microsoft Excel โปรแกรม SPSS เปนตน เพยงแตกรอกขอมลตนทนทเกยวของ (คา Y) พรอมทงขอมลระดบของกจกรรมหรอสาเหตของการเกดตนทน (คา X) และใสในโปรแกรมดงกลาว กสามารถค านวณจดตดแกนตง (Intercept) ซงกคอคา a หรอ ตนทนคงท นนเอง และนอกจากนกสามารถค านวณคาความชน (slope) ซงกคอคา b หรอ ตนทนผนแปรตอหนวย นนเอง แตเพอใหมความเขาใจในขนตอนของการ


วเคราะหขอมลตนทนผสม ซงมความสมพนธกบสาเหตของการเกดตนทน หรอตวผลกดนตนทน ในเอกสารประกอบการสอนฉบบน จงเนนใหสามารถค านวณดวยมอได แทนการใชโปรแกรมส าเรจรปดงกลาว


จากขอมลตวอยาง 2.3 ถาหากน าขอมลตนทนมาวเคราะหตนทนผสม โดยใชวธก าลงสองนอยทสด สามารถน ามาแสดงการค านวณเพอน าไปแทนคาในสมการตางๆ ไดดงน

เดอน X

(พนหนวย)

Y

(พนบาท)

XY X2

มกราคม 18 81 1,458 324

กมภาพนธ 20 87 1,740 400

มนาคม 25 99 2,475 625

เมษายน 15 75 1,125 225

พฤษภาคม 12 69 828 144

มถนายน 24 96 2,304 576

กรกฎาคม 17 80 1,360 289

สงหาคม 10 64 640 100

กนยายน 19 85 1,615 361

ตลาคม 22 92 2,024 484

ผลรวม (∑) 182 828 15,569 3,528

วธท 1 ค านวณคา a และ b จากสมการปกต 2 สมการ

แทนคาในสมการ (1) และ (2)

∑Y = na + b∑X ………………….. (1)

∑XY = a ∑X + b ∑X2 ………………….. (2)


2 - 24

828 = 10a + 182 b ………………….. (1)

15,569 = 182a + 3,528 b …….……………. (2)

(1)X 182 150,696 = 1,820a + 3,3124b ………………….. (3)

(2) X 10 155,690 = 1,820a + 35,280 b ………………….. (4)

เอาสมการ (4) – (3)

4,994 = 2,156 b

b = 4,994

2,156


แทนคา b = 2.316 ในสมการ (1)

828 = 10 a + 182(2.316)

10 a = 828 – 421.512

= 406.488

10

= 40.6488 พนบาท

ดงนน คาใชจายในการขายคงท เทากบ 40,648.8 บาท และคาใชจายในการขายผนแปรตอหนวย เทากบ 2.316 บาทตอหนวย

จากขอมลขางตน คาใชจายในการขายรวม สามารถก าหนดเปนสมการตนทนผสม ไดดงน คาใชจายในการขายรวม = ตนทนคงทรวม + ตนทนผนแปรรวม

= ตนทนคงทรวม + (ตนทนผนแปรตอหนวย x ระดบของกจกรรม)

คาใชจายในการขายรวม = 40,648.80+ (2.316 x ปรมาณการขาย (หนวย))



บรษท ศรฟา จ ากด มขอมลคาบ ารงรกษา และชวโมงการท างานเครองจกร ดงแสดงในตาราง โดยชวโมงเครองจกร (ชวโมง) ถอวาเปน X สวนคาบ ารงรกษา (บาท) ถอวาเปน Y

ดงนนน าขอมลคาบ ารงรกษา และชวโมงเครองจกร มาวเคราะหตนทนผสม โดยค านวณหาตนทนคงทและตนทนผนแปรตอหนวย โดยใชวธก าลงสองนอยทสด

เดอน ชวโมงเครองจกร (ชม.) คาบ ารงรกษา (บาท)

มกราคม 2,800 158,000

กมภาพนธ 3,550 170,000

มนาคม 2,500 148,000

เมษายน 3,250 164,000

พฤษภาคม 3,650 182,000

มถนายน 4,000 196,000

การวเคราะหขอมลตนทนผสมซงในทน คอ คาบ ารงรกษา โดยใชวธก าลงสองนอยทสด สามารถน ามาแสดงการค านวณเพอน าไปแทนคาในสมการตางๆ ไดดงน

เดอน X

(ชม.เครองจกร)

Y

(บาท)

XY X2

มกราคม 2,800 158,000 442,400,000 7,840,000

กมภาพนธ 3,550 170,000 603,500,000 12,602,500

มนาคม 2,500 148,000 370,000,000 6,250,000

เมษายน 3,250 164,000 533,000,000 10,562,500

พฤษภาคม 3,650 182,000 664,300,000 13,322,500

มถนายน 4,000 196,000 784,000,000 16,000,000

ผลรวม (∑) 19,750 1,018,000 3,397,200,000 66,577,500


2 - 26

แทนคาในสมการ (1) และ (2)

∑Y = na + b∑X ………………….. (1)

∑XY = a ∑X + b ∑X2 ………………….. (2)

1,018,000 = 6a + 19,750 b ………………….. (1)

3,397,200,000 = 19,750a + 66,577,500 b …………….. (2)

(1)X 19,750 20,105,500,000 = 118,500a + 390,062,500 b …………….. (3)

(2) X 6 20,383,200,000 = 118,500a + 399,465,000 b …………….. (4)

เอาสมการ (4) – (3)

277,700,000 = 9,402,500 b

b = 277,700,000

9,402,500

= 29.53 บาทตอชวโมงเครองจกร

แทนคา b = 29.53 ในสมการ (1)

1,018,000 = 6 a + 19,750 (29.53)

6 a =1,018,000 – 58,3217.5

= 434,782.5

6

= 72,463.75 บาท

จากขอมลขางตน คาบ ารงรกษารวม สามารถก าหนดเปนสมการตนทนผสม ไดดงน คาบ ารงรกษารวม = ตนทนคงทรวม + ตนทนผนแปรรวม

= ตนทนคงทรวม + (ตนทนผนแปรตอหนวย x ระดบของกจกรรม)

คาบ ารงรกษารวม = 72,463.75 + (29.53 x จ านวนชวโมงเครองจกร (ชวโมง))


จากการวเคราะหขอมลตนทนผสม โดยใชวธก าลงสองนอยทสด เปนวธทนาเชอถอมากทสด เมอเทยบกบวธอนๆ เนองจากมหลกการทางคณตศาสตรเปนพนฐานการค านวณ และมการใชขอมลทงหมดทมอยมาประกอบการพจารณา แตมขอเสยคอยงยากตอการค านวณ ดงนนจะใชวธการใดในการวเคราะหขอมล ควรทจะพจารณาความเหมาะสม ใหตรงกบวตถประสงคของการใชงาน

สรป

ตนทนหรอคาใชจายตางๆทเกดจากการด าเนนธรกจ ถอเปนขอมลทางการบญชทมความส าคญตอบคคลทงภายใน และบคคลภายนอก จงมผลท าใหตองมการจ าแนกประเภทตนทนเพอสนองตอความตองการของผใชขอมล ซงการจ าแนกตนทนตามพฤตกรรมตนทนทไดอธบายในบทท 3 มการแบงประเภทตนทนออกเปน 4 ประเภท ไดแก ตนทนผนแปร ตนทนคงท ตนทนกงคงท และตนทนผสม ซงการแบงตนทนในลกษณะน เปนขอมลเพอน าใชไปใชในการวางแผนและการควบคม รวมไปถงการน าเสนอขอมลในรปของงบก าไรขาดทนเพอใชประกอบการตดสนใจ ดงนน การวเคราะหตนทนตามพฤตกรรมตนทนจงมความส าคญ เพอใหขอมลมความถกตองหรอใกลเคยงกบความเปนจรงมากทสด จงตองใชเทคนควธการทไดการยอมรบและนาเชอถอ ซงการวเคราะหพฤตกรรมตนทน รวมไปถงการประมาณคาตนทนสามารถท าได 3 วธ ไดแก วธการวเคราะหจดสงสด – ต าสด (High-Low Method) วธแผนภมกระจาย (Scatter Graph Method) และวธก าลงสองนอยทสด (Least Square Regression

Analysis) หรอ วธสมการถดถอยเชงเสนตรงอยางงาย (Simple Linear Regression Analysis)


2 - 28


ขอ 1. ใหแบงประเภทตนทนตามพฤตกรรมตนทน โดยระบวาตนทนใดเปนตนทนผนแปร ตนทนคงท หรอตนทนผสม โดยขดเครองหมาย ลงในชองวางในขอทถกตอง

ขอ

ชอบญช


ตนทนผนแปร ตนทนคงท ตนทนผสม

1 เหลกทใชในการผลตรถยนต

2 คาจางทจายใหกบพนกงานพนสรถยนต

3 คาเสอมราคาเครองจกร (วธจ านวนผลผลต)

4 คาโทรศพท



7 คาเชาส านกงาน




11 คาขนสงออก

12 คาเสอมราคาอปกรณส านกงาน (วธเสนตรง)

13 คาน ามนเชอเพลง

14 คาใชจายในการสงเสรมการขาย

15 คาเบยประกนภยส านกงาน

16 คาจางทจายใหกบยาม

17 คาสอบบญช

18 คาภาษทรพยสน

19 คาเชารถบรรทกพรอมคาน ามน

20 คาแรงทจายใหกบพนกงานท าความสะอาด


ขอ 2. จงขดเครองหมาย ลงในชองวางในขอทถกตองเกยวกบตนทนการผลตแตละประเภท

ขอ

ชอบญช


ตนทนผนแปร ตนทนคงท ตนทนผสม

1 เงนเดอนผจดการโรงงาน

2 แปงทใชในการผลตเคก

3 คาแรงทจายใหกบพนกงานนวดแปง

4 คาน า คาไฟ ในโรงงาน

5 ผงฟทใชผสมเพอท าเคก


7 คาเสอมราคาเครองอบขนม

8 สผสมครมเพอท าเคก

9 คาซอมแซมเครองอบขนมเคก

10 คาจางทจายใหกบพนกงานแตงหนาเคก



13 ไมสกทใชท าเกาอ

14 คาจางทจายใหกบยามประจ าโรงงาน

15 คาแรงทจายใหกบชางท าเฟอรนเจอร

16 แลคเกอรทใชทาสเกาอ

17 คาภาษขาเขาวตถดบทสงมาจากตางประเทศ

18 คาขนสงเมอซอวตถดบ


20 ตะปทใชท าโตะ


2 - 30

ขอ 3. ขอมลตอไปนเปนขอมลตนทนหรอคาใชจายทเกดขนในบรษท อดรการคา จ ากด

หนวย : บาท


วตถดบทางออม 57,000



คาสาธารณปโภค-โรงงาน 89,000

คาสาธารณปโภค-ส านกงาน 78,000

คาเบยประกนภย-โรงงาน 55,000

คาเบยประกนภย-ส านกงาน 36,000

คาเสอมราคา-โรงงาน 48,000

คาเสอมราคา-เครองจกร 50,000

คาเชาส านกงาน 20,000

คาเสอมราคา-อปกรณส านกงาน 24,000


เงนเดอนพนกงานฝายขาย 30,000

เงนเดอนพนกงานฝายบญช 24,000

คาขนสงออก 33,000

คาโฆษณา 87,000

คารบรองลกคา 30,000

ใหท า ค านวณตนทนหรอคาใชจายตางๆ แยกตามการจ าแนกประเภทของตนทน ดงน 1. คาใชจายการผลต

2. ตนทนขนตน

3. ตนทนแปรสภาพ

4. ตนทนผลตภณฑ

5. ตนทนการผลต


7. คาใชจายในการบรหารงาน

8. ตนทนประจ างวด


ขอ 4. จากขอมลตนทนหรอคาใชจายตอไปน ใหระบวา อะไรคอสาเหตของการเกดตนทน

ตนทนหรอคาใชจาย สาเหตของการเกดตนทน (Cost Driver)



คาน าคาไฟ

คาบ ารงรกษาเครองจกร

คาเสอมราคา – เครองจกร (วธปรมาณการผลต)

ขอ 5. บรษท สายตาด จ ากด เปนบรษททท าการผลตและจ าหนายแวนตายหอหนง โดยจากประสบการณทผานมา บรษทมการก าหนดสมการตนทนเกยวกบการตรวจสอบคณภาพรายเดอนไวเทากบ 20,000 + 150X โดยท X คอ ปรมาณการผลตแวนตา ถาในระหวางเดอนมกราคม 25X2 บรษทคาดวาจะผลตแวนตาจ านวนทงสน 1,500 อน

ใหท า

1. ค านวณตนทนในการตรวจสอบคณภาพตอหนวยโดยประมาณของเดอนมกราคม 25X2

จะเทากบเทาใด

2. ค านวณตนทนในการตรวจสอบคณภาพรวมโดยประมาณของเดอนมกราคม 25X2 จะเทากบเทาใด

ขอ 6. บรษท ตรงเวลา จ ากด เปนบรษททท าการผลตและจ าหนายนาฬกายหอหนง โดย บรษทมการก าหนดสมการตนทนผสมเกยวกบคาใชจายในการออกแบบผลตภณฑรายเดอนไวเทากบ 50,000 + 50X โดยท X คอ จ านวนชวโมงในการออกแบบ ถาในระหวางเดอนมกราคม 25X2 บรษทคาดวาจะมจ านวนชวโมงการออกแบบจ านวนทงสน 500 ชวโมง

ใหท า

1. ค านวณตนทนในการออกแบบตอหนวยโดยประมาณของเดอนมกราคม 25X2 จะเทากบเทาใด

2. ค านวณตนทนในการออกแบบรวมโดยประมาณของเดอนมกราคม 25X2 จะเทากบเทาใด


2 - 32

ขอ 7. บรษท ยงอดมทรพย จ ากด ก าลงพจารณาทจะประมาณการตนทนเพอท าการวางแผนเกยวกบตนทนซอมบ ารงทจะเกดขนในอนาคต ซงผบรหารไดพจารณาวาตนทนทจะเกดขน

มกจะมความสมพนธระหวางชวโมงเครองจกร ขอมลการซอมบ ารงทเกบรวบรวมไดในชวง 4 เดอนทผานมา มดงน

เดอน จ านวนชวโมงเครองจกร

(ชวโมง) ตนทนคาซอมบ ารง (บาท)

มกราคม 2,500 7,000

กมภาพนธ 1,500 5,000

มนาคม 2,000 6,000

เมษายน 3,000 8,000

ใหท า 1. จากขอมลขางตน รายการใดคอสาเหตของการเกดตนทน (Cost driver) และรายการใด

คอคาใชจายหรอตนทนทน ามาวเคราะห 2. วเคราะหตนทนผสม (คาบ ารงรกษา) โดยใชวธคาสงสด – ต าสด (High – Low

Method) เพอแบงสวนของตนทนคงท และตนทนผนแปร 3. จากขอมลขางตน ใหวเคราะหตนทนผสม โดยใชวธ ก าลงสองนอยทสด (Least Squares

Regression Analysis)

ขอ 8. บรษท อดมโชค จ ากด ก าลงพจารณาทจะประมาณการตนทนเพอท าการวางแผนเกยวกบคาแรงงานทางออมทจะเกดขนในอนาคต ซงผบรหารไดพจารณาวาตนทนทจะเกดขน

มกจะมความสมพนธระหวางชวโมงการท างานของพนกงาน ขอมลคาแรงงานทางออมทเกบรวบรวมไดในชวง 5 เดอนทผานมา มดงน


เดอน คาแรงงานทางออม (บาท) จ านวนชวโมงการท างาน

(ชวโมง)

เมษายน 120,000 5,000

พฤษภาคม 115,000 4,500

มถนายน 128,000 6,000

กรกฎาคม 130,000 8,000

สงหาคม 150,000 9,500

ใหท า 1. จากขอมลขางตน รายการใดคอสาเหตของการเกดตนทน (Cost driver) และรายการใด

คอคาใชจายหรอตนทนทน ามาวเคราะห 2. วเคราะหตนทนผสม (คาบ ารงรกษา) โดยใชวธคาสงสด – ต าสด (High – Low

Method) เพอแบงสวนของตนทนคงท และตนทนผนแปร 3. จากขอมลขางตน ใหวเคราะหตนทนผสม โดยใชวธ ก าลงสองนอยทสด (Least Squares

Regression Analysis)


2 - 34

ขอ 9. บรษท ฟาไทย จ ากด ท าการผลตพลาสตก ไดจดท างบก าไรขาดทน ส าหรบงวด 3 เดอน สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X1 โดยมขอมลดงน

บรษท ฟาไทย จ ากด


ส าหรบงวด 3 เดอน สนสดวนท 31 ธนวาคม 25 X1


ตลาคม พฤศจกายน ธนวาคม

จ านวนหนวยทขาย (หนวย) 10,000 15,000 17,000

ยอดขาย 2,000,000 3,000,000 3,400,000 หก ตนทนขาย 800,000 1,200,000 1,360,000 ก าไรขนตน 1,200,000 1,800,000 2,040,000 หก คาใชจายในการด าเนนงาน

เงนเดอน 300,000 300,000 300,000 คาขนสง 200,000 250,000 270,000 คาไฟฟา 175,000 200,000 210,000 คาโฆษณา 120,000 120,000 120,000 คาเสอมราคา 50,000 50,000 50,000 รวมคาใชจายในการด าเนนงาน 845,000 920,000 950,000 ก าไรสทธ 355,000 880,000 1,090,000

ใหท า

1. จากงบก าไรขาดทนขางตน ใหระบวาตนทนหรอคาใชจายแตละชนด ตนทนใดเปนตนทนผนแปร ตนทนคงท และตนทนผสม และใหระบวาอะไรคอสาเหตของการเกดตนทนผนแปรและตนทนผสม

2. ใหวเคราะหแยกตนทนผสมเปนตนทนผนแปรและตนทนคงท โดยใชวธสงสด -ต าสด (High-Low Method)


ขอ 10. บรษท พลาสตกไทย จ ากด ท าการผลตพลาสตก ไดจดท างบก าไรขาดทน ส าหรบงวด 3 เดอน สนสดวนท 31 มนาคม 25 X1 โดยมขอมลดงน

บรษท พลาสตกไทย จ ากด


ส าหรบงวด 3 เดอน สนสดวนท 31 มนาคม 25X1


มกราคม กมภาพนธ มนาคม


ยอดขาย 7,000,000 8,750,000 9,800,000

หก ตนทนขาย 8,000,000 3,750,000 4,200,000

ก าไรขนตน 4,000,000 5,000,000 5,600,000


เงนเดอน 800,000 800,000 800,000

คาขนสง 500,000 575,000 620,000

คาไฟฟา 520,000 605,000 656,000

คาโฆษณา 450,000 450,000 450,000

คาเสอมราคา 200,000 200,000 200,000

รวมคาใชจายในการด าเนนงาน 2,470,000 2,630,000 7,260,000

ก าไรจากการด าเนนงาน 1,530,000 2,370,000 2,874,000

ใหท า

1. จากงบก าไรขาดทน ใหระบวาตนทนหรอคาใชจายแตละชนด ตนทนใดเปนตนทนผนแปร ตนทนคงท และตนทนผสม

2. หากตนทนรายการใดเปนตนทนผสม ใหวเคราะหแยกตนทนผสมเปนตนทนผนแปรและตนทนคงท โดยใชวธสงสด-ต าสด (High-Low Method)

3. จดท างบก าไรขาดทนโดยประมาณส าหรบเดอนเมษายน 25X2 ถาหากในเดอนเมษายนมจ านวนหนวยทขายโดยประมาณเทากบ 30,000 หนวย


2 - 36

ขอ11. บรษท อดรอตสาหกรรมไทย จ ากด ท าการผลตพลาสตก ไดจดท างบก าไรขาดทน ส าหรบงวด 3 เดอน สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X1 โดยมขอมลดงน

บรษท อดรอตสาหกรรมไทย จ ากด


ส าหรบงวด 3 เดอน สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X1


ตลาคม พฤศจกายน ธนวาคม


ยอดขาย 4,500,000 6,000,000 9,000,000 หก ตนทนขาย 1, 800,000 2,400,000 3,600,000 ก าไรขนตน 2,700,000 3,600,000 5,400,000 หก คาใชจายในการด าเนนงาน

เงนเดอน 500,000 500,000 500,000 คานายหนา 450,000 600,000 900,000 คาสาธารณปโภค 375,000 400,000 450,000 คาโฆษณา 500,000 500,000 500,000 คาเสอมราคา 150,000 150,000 150,000 รวมคาใชจายในการด าเนนงาน 1,975,000 2,150,000 2,500,000 ก าไรจากการด าเนนงาน 725,000 1,450,000 2,900,000

ใหท า

1. จากงบก าไรขาดทน ใหระบวาตนทนหรอคาใชจายแตละชนด ตนทนใดเปนตนทนผนแปร ตนทนคงท และตนทนผสม

2. หากตนทนรายการใดเปนตนทนผสม ใหวเคราะหแยกตนทนผสมเปนตนทนผนแปรและตนทนคงท โดยใชวธสงสด-ต าสด (High-Low Method)

3. จดท างบก าไรขาดทนโดยประมาณส าหรบเดอนมกราคม 25X2 ถาหากในเดอนมกราคม มจ านวนหนวยทขายโดยประมาณเทากบ 4,200 หนวย

บทท 3

การวเคราะหตนทน ปรมาณและก าไร

ธรกจสวนใหญมวตถประสงคหลกเพอหวงผลก าไรสงสด ดงนนผบรหารของแตละธรกจจงมการวางนโยบาย และแนวปฏบตเพอใหบรรลวตถประสงค ดงนนการทผบรหารจะด าเนนงานใหบรรลวตถประสงคดงกลาว ผบรหารตองใหความส าคญกบปจจยตางๆทมากระทบกบผลก าไรของบรษท ซงปจจยดงกลาวไดแก กลยทธทางการตลาด ความสามารถในการขายสนคา คณภาพของสนคา การก าหนดราคาสนคา และรวมไปถงการควบคมตนทนทเกยวของกบการด าเนนธรกจ แตถาหากพจารณาในสวนของขอมลทางการบญชทมผลกระทบตอก าไรของบรษท ขอมลการบญชทส าคญไดแก ตนทนซงประกอบดวย ตนทนคงท และตนทนผนแปรและปรมาณการขาย ซงทงสองปจจยนมผลตอการวางแผนก าไรของกจการ หรอเครองมอดงกลาวกคอการวเคราะหความสมพนธระหวางตนทน ปรมาณและก าไรนนเอง

ความหมายของการวเคราะหตนทน ปรมาณและก าไร

การวเคราะหตนทน ปรมาณและก าไร (Cost – Volume - Profit Analysis: CVP

Analysis) เปนเครองมอวเคราะหขอมลทน าเอาขอมลทางการบญชมาใชประกอบการวางแผน การควบคม และการตดสนใจใหกบผบรหาร เพราะการศกษาถงความสมพนธของตนทน ปรมาณและก าไร เปนการพจารณาถงผลกระทบตอก าไรของธรกจ ขอมลทน ามาใชในการวเคราะห ไดแก ขอมลเกยวกบตนทน ปรมาณการขาย และก าไรของกจการ ความสมพนธของปจจยแตละปจจย สามารถอธบายไดดงน เมอมการเปลยนแปลงของตนทน (ไมวาจะเปนตนทนผนแปรหรอตนทนคงท) หรอปรมาณการขาย จะมผลท าใหผลการด าเนนงานของกจการมการเปลยนแปลง เชน หากพจารณาในสวนของปรมาณการขาย ถากจการขายผลตภณฑไดในปรมาณมาก จะท าใหก าไรของกจการมการเปลยนแปลงในทางทเพมขน ในทางตรงกนขามถากจการขายผลตภณฑไดในปรมาณทลดลง ผลก าไรของธรกจจะเปลยนแปลงในทางทลดลง แตถาหากพจารณาในประเดนของตนทน ไมวาจะเปนตนทนผนแปรและตนทนคงท การเปลยนแปลงของตนทนทลดลง จะมผลท าใหก าไรของกจการเปลยนแปลงในทางทเพมขน ในทางตรงกนขาม ถาหากตนทนเปลยนแปลงในทางทเพมขน จะมผลท าใหก าไรของกจการเปลยนแปลงในทศทางตรงกนขามคอตนทนจะลดลง เปนตน ดงนนการวเคราะหความสมพนธระหวางตนทน ปรมาณ และก าไรจงมความส าคญตอการวางแผนก าไรของธรกจ


3 - 2

การวเคราะหความสมพนธระหวางตนทน ปรมาณและก าไรในบทน ตวแปรทส าคญทเปนองคประกอบทส าคญ ไดแก ปรมาณการขาย (Volume or Quantity) ราคาขายตอหนวย

(Selling Price per unit) ตนทนผนแปรตอหนวย (Variable Cost per unit) ตนทนคงทรวม (Total Fixed Costs) และ สดสวนการขาย (Sales Mix)

การวเคราะหตนทน ปรมาณและก าไร จะอยภายใตขอสมมตดงตอไปน 1. พฤตกรรมของรายไดและตนทนมความสมพนธเปนแบบเสนตรง อยภายใตชวง

ระดบของกจกรรมหนงๆ (Relevant Range)

2. ตนทนทน ามาพจารณาจะจ าแนกไดเปน 2 ลกษณะคอ ตนทนผนแปรและตนทนคงท 3. ปจจยทมผลกระทบตอตนทนหรอรายไดคอการเปลยนแปลงในระดบของกจกรรม

หรอสาเหตของการตนทน คอ ปรมาณสนคาทขาย

4. ไมมสนคาคงเหลอตนงวดและสนคาคงเหลอปลายงวด นนคอปรมาณสนคาทขายจะเทากบปรมาณสนคาทผลต

5. สดสวนการขายของสนคาแตละชนดไมมการเปลยนแปลง

การจ าแนกตนทนส าหรบการวเคราะหตนทน ปรมาณ และก าไร สามารถจ าแนกไดเปน2 ประเภท ไดแก ตนทนผนแปรและตนทนคงท ซงตนทนทงสองประเภทไดอธบายไวโดยละเอยดแลวในบทท 2 ดงนนก าไรสวนเกนซงเกดจากผลตางของรายไดหรอยอดขายกบตนทนผนแปรรวมจงหมายถงก าไรอกลกษณะหนงทแตกตางจากก าไรขนตน ทเคยกลาวถงกอนหนาน และก าไรสวนนเรยกวา ก าไรสวนเกน ดงนนกอนจะอธบายถงการน าขอมลไปใชในการวางแผนและตดสนใจ จะกลาวถงความหมายและการใชขอมลจากก าไรสวนเกน ในหวขอถดไป

ก าไรสวนเกน

ก าไรสวนเกน (Contribution Margin: CM) คอรายไดสวนทเหลอหลงจากมการหกตนทนผนแปรรวมแลว (ศศวมล มอ าพล, 2556 : 5 - 3) หลงจากนนคอยน าไปชดเชยสวนของตนทนคงทรวม ซงหมายความวาถาก าไรสวนเกนมมากกวาตนทนคงทรวม จะท าใหกจการมก าไรจากการด าเนนงาน ทางตรงกนขาม ถาก าไรสวนเกนมนอยกวาตนทนคงท แสดงวาก าไรสวนเกนไมสามารถชดเชยสวนทเปนตนทนคงทได นนคอจะท าใหกจการมผลขาดทนจากการด าเนนงานแทน ซงในการพจารณาก าไรสวนเกน สามารถพจารณาได 3 ลกษณะ ไดแก

1. ก าไรสวนเกนรวม (Total Contribution Margin)

2. ก าไรสวนเกนตอหนวย (Unit Contribution Margin)

3. อตราสวนก าไรสวนเกน (Contribution Margin Ratio)

บทท 3 การวเคราะหตนทน ปรมาณ และก าไร 3 - 3

เพอใหเขาใจในเรองเกยวกบก าไรสวนเกนมากขน จะอธบายรายละเอยดการค านวณ ในแตละหวขอตามล าดบ ดงน

1. ก าไรสวนเกนรวม

ก าไรสวนเกนรวม (Total Contribution Margin : TCM) เปนรายไดสวนทเหลอหลงจากหกตนทนผนแปร หรอก าไรสวนเกนเกดจากผลตางระหวางยอดขายหรอรายไดรวมกบตนทนผนแปรรวม ซงตนทนหรอคาใชจายทมลกษณะเปนตนทนผนแปรไดอธบายโดยละเอยดไวแลวในบทท 2

โดยทรายไดหรอยอดขายเกดจากราคาขายตอหนวยคณกบจ านวนหรอปรมาณการขาย สวนตนทนผนแปรรวมเกดจากตนทนผนแปรตอหนวยคณกบปรมาณการผลต แตเนองในบทนใหขอสมมตฐานวาปรมาณการผลตและปรมาณการขายเทากน ดงนนปรมาณสนคาทน ามาคณจะใชตวแปรตวเดยวกน นอกจากน ตนทนทมลกษณะเปนตนทนผนแปร ยกตวอยางเชน

วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง คาน าคาไฟ คานายหนา คาน ามน เปนตน ดงนน ก าไรสวนเกนรวม สามารถแสดงการค านวณไดดงน

โดยท TCM = ก าไรสวนเกนรวม หรอTotal Contribution Margin (บาท) Q = ปรมาณการขาย หรอ Quantity (หนวย) S = ราคาขายตอหนวย หรอ Selling price per unit (บาทตอหนวย) V = ตนทนผนแปรตอหนวย หรอ Variable cost per unit (บาทตอหนวย)

ก าไรสวนเกนรวม (บาท) = ยอดขาย – ตนทนผนแปรรวม

= (ราคาขาย/หนวย x ปรมาณการขาย) – (ตนทนผนแปร/หนวย x ปรมาณการขาย)

TCM = SQ - VQ


3 - 4

2. ก าไรสวนเกนตอหนวย

ก าไรสวนเกนตอหนวย (Unit Contribution Margin: UCM) เปนการพจารณาผลตางระหวางยอดขายและตนทนผนแปรตอจ านวนสนคาทผลตหรอขายหนงหนวย ดงนน ก าไรสวนเกนตอหนวย สามารถแสดงการค านวณไดดงน

โดยท UCM = ก าไรสวนเกนตอหนวย หรอ Unit Contribution Margin (บาทตอหนวย) S = ราคาขายตอหนวย (บาทตอหนวย) V = ตนทนผนแปรตอหนวย (บาทตอหนวย)

3. อตราสวนก าไรสวนเกน

อตราก าไรสวนเกน (Contribution Margin Ratio: CMR) เปนการพจารณาก าไรสวนเกนเทยบกบยอดขาย ซงสามารถพจารณาได 2 ลกษณะ ดงน

3.1. พจารณาจากก าไรสวนเกนรวมเทยบกบยอดขาย

ก าไรสวนเกนตอหนวย (บาท/หนวย) = ราคาขายตอหนวย – ตนทนผนแปรตอหนวย

UCM = S - V

อตราสวนก าไรสวนเกน = ก าไรสวนเกนรวม

ยอดขาย

= ยอดขาย – ตนทนผนแปรรวม

ยอดขาย

CMR = SQ – VQ

SQ


3.2. พจารณาจากก าไรสวนเกนตอหนวยเทยบกบราคาขายตอหนวย


บรษท ประกอบการคา จ ากด ท าการผลตและขายกระเปาหนง ในเดอนทผานมาบรษทขายกระเปาได 1,500 ใบ ราคาขายตอใบ 500 บาท โดยมขอมลตนทนและคาใชจายตางๆ ดงน


วตถดบทางตรง 55 บาทตอหนวย

คาแรงงานทางตรง 50 บาทตอหนวย

คาใชจายการผลตผนแปร 25 บาทตอหนวย

คาใชจายการผลตคงท(รวม) 120,000 บาท

คาใชจายในการด าเนนงาน

คาใชจายในการขายผนแปร 20 บาทตอหนวย

คาใชจายในการขายคงท (รวม) 100,000 บาท

คาใชจายในการบรหารงานคงท (รวม) 130,000 บาท

จากขอมลขางตน ใหค านวณหาก าไรสวนเกนรวม ก าไรสวนเกนตอหนวย และอตราก าไรสวนเกน

วธการค านวณ

เนองจากขอมลตนทนขางตนยงไมไดรวมสวนของตนทนผนแปร และตนทนคงท ดงนนกอนท าการค านวณก าไรสวนเกนแตละลกษณะ กจการตองค านวณหาตนทนผนแปรตอหนวยและตนทนคงทรวม เพอใชประกอบการค านวณ ซงสามารถค านวณไดดงน

อตราสวนก าไรสวนเกน = ก าไรสวนเกนตอหนวย

ราคาขายตอหนวย

= ราคาขายตอหนวย – ตนทนผนแปรตอหนวย


CMR = S – V

S


3 - 6

1. ตนทนผนแปรตอหนวย ประกอบดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง คาใชจายการผลตผนแปร และคานายหนา ตามล าดบ ซงเทากบ 150 บาทตอหนวย (55 + 50 + 25 +

20 )

2. ตนทนคงทรวม ประกอบดวย คาใชจายการผลตคงท (รวม) และคาใชจายในการขายและบรหารงานคงท (รวม) ซงเทากบ 350,000 บาท (120,000 + 100,000 +130,000)

จากขอมลตนทนผนแปรตอหนวย และตนทนคงท จะน ามาค านวณหาก าไรสวนเกนรวม ก าไรสวนเกนตอหนวย และอตราสวนก าไรสวนเกน ไดดงน

1. ก าไรสวนเกนรวม ค านวณจากผลตางของยอดขาย และ ตนทนผนแปรรวม

TCM = SQ – VQ

= (500 x 1,500) – (150 x 1,500)

= 750,000 – 225,000

= 525,000 บาท

ดงนน ก าไรสวนเกนรวม เทากบ 525,000 บาท

2. ก าไรสวนเกนตอหนวย

UCM = S - V

= 500 – 150


ดงนน ก าไรสวนเกนตอหนวย เทากบ 350 บาท

ก าไรสวนเกนรวม (บาท) = ยอดขาย – ตนทนผนแปรรวม

= (ราคาขาย/หนวย x ปรมาณการขาย) – (ตนทนผนแปร/หนวย x ปรมาณการขาย)

ก าไรสวนเกนตอหนวย (บาท/หนวย) = ราคาขายตอหนวย – ตนทนผนแปรตอหนวย


3. อตราสวนก าไรสวนเกน

CMR = S – V

S

= 500 – 150

500

= 350

500

= 0.70 หรอ 70 %

จากการค านวณก าไรสวนเกนรวม 525,000 บาท และก าไรสวนเกนตอหนวย 350 บาทตอหนวย แสดงใหเหนวา บรษท ประกอบการคา จ ากด มยอดขายทสามารถน าไปชดเชยสวนของตนทนคงทรวม 350,000 บาทไดและเมอบรษทน าไปหกออกจากตนทนคงทแลว บรษทจะมก าไรจากการด าเนนงาน หรอ จากการขายกระเปาหนง 1 ใบ บรษทจะมก าไรเทากบ 350

บาททสามารถน าไปชดเชยสวนของตนทนคงทรวมได สวนจากการค านวณอตราสวนก าไรสวนเกน เทากบ 0.70 หรอ 70 % หมายความวา บรษทจะมก าไรเหลอเทากบ 70 บาทเมอขายสนคาได 100 บาท ทจะน าไปชดเชยสวนของตนทนคงท หลงจากนนน าก าไรทไดไปหกออกจากตนทนคงท สวนทเหลอกจะเปนก าไรจากการด าเนนงานของบรษท

ประโยชนจากการใชขอมลก าไรสวนเกน ถากจการมการผลตและขายสนคาหลายชนด กจการสามารถน าขอมลก าไรสวนเกนตอหนวยมาประกอบการตดสนใจได เชน ถากจการมขอจ ากดของเครองจกร ซงมเพยงเครองเดยว สามารถผลตสนคาไดเพยงชนดเดยว ดงนนการจะเลอกผลตสนคาชนดใด ผบรหารสามารถพจารณาจากขอมลก าไรสวนเกนตอหนวยได โดยเลอกทจะผลตสนคาทมก าไรสวนเกนตอหนวยสงทสดหรออตราสวนก าไรสวนเกนทสงทสด

อตราสวนก าไรสวนเกน = ก าไรสวนเกนตอหนวย


= ราคาขายตอหนวย – ตนทนผนแปรตอหนวย



3 - 8

การน าเสนองบการเงนแบบแสดงก าไรสวนเกน

การใชขอมลการบญชบรหารเปนการน าเสนอขอมลบญชท สามารถน าไปใชประกอบการตดสนใจของผบรหารได ซงก าไรสวนเกนจากทค านวณไดกถอวาเปนการน าเสนอขอมลทน าไปประยกตใชเพอเปนประโยชนตอการบรหารจดการดงทกลาวแลวขางตน รปแบบของการน าเสนอขอมลสามารถท าในรปแบบของงบก าไรขาดทน แตการจ าแนกประเภทของตนทนจะแบงไปตามพฤตกรรมของตนทน ซงไดเปน 2 ลกษณะคอตนทนผนแปรและตนทนคงทโดยมการแสดงก าไรสวนเกนในงบการเงน หรอเรยกวา งบก าไรขาดทนแบบก าไรสวนเกน (Contribution Approach) ดงนนรปแบบของงบก าไรขาดทนดงกลาว จงแตกตางจากงบก าไรขาดทนทน าเสนอใหกบบคคลภายนอก ซงการน าเสนอขอมลตนทนตองเสนอตนทนทกประเภททรวมอยในผลตภณฑไมวาจะเปนตนทนคงทหรอตนทนผนแปร โดยไมมการแยกสวนตนทนไปตามพฤตกรรมของตนทน แตอยางไรกตาม ไมวาจะน าเสนองบการเงนแบบแสดงก าไรสวนเกน หรองบการเงนทเสนอตอบคคลภายนอก ผลลพธหรอก าไรสทธทงสองวธจะเทากน (ถาปรมาณการผลตเทากบปรมาณการขาย ไมมสนคาคงเหลอตนงวดและปลายงวดมาเกยวของ)

จากขอมลตวอยางท 3.1 สามารถน าเสนองบก าไรขาดทนแบบแสดงก าไรสวนเกน ไดดงน

ขายสนคา (500 x 1,500) 750,000

หก ตนทนผนแปร ตนทนการผลตผนแปร (130 x 1,500) 195,000

คาใชจายในการขายผนแปร (20 x 1,500) 30,000 225,000

ก าไรสวนเกน (Contribution Margin) 525,000

หก ตนทนคงท คาใชจายการผลตคงท 120,000

คาใชจายในการขายคงท 100,000

คาใชจายในการบรหารคงท 130,000 350,000


หก ภาษเงนได (20%ของก าไรจากการด าเนนงาน) 35,000



การวเคราะหจดคมทน

การวเคราะหความสมพนธระหวางตนทน ปรมาณและก าไร นอกเหนอจากก าไรสวนเกนแลว การวเคราะหจดคมทน (Break Even Point Analysis) กถอเปนเครองมอทางการบญชอกเรองหนงทผบรหารหรอผใชขอมลน าไปใชประกอบการวางแผนและการตดสนใจไดเชนกน ซงจดคมทน (Break Even Point: BEP) คอจดทท าใหกจการไมมก าไรหรอไมมขาดทน หรอเปนจดทรายไดรวมกบตนทนรวมหรอคาใชจายรวมเทากน โดยปกตการค านวณหาจดคมทนจะเปนการค านวณหาปรมาณการขาย ณ จดคมทน

การค านวณจดคมทน สามารถค านวณได 3 วธ คอ 1. โดยการใชสมการ 2. โดยใชสตรก าไรสวนเกน และ 3. โดยการวาดกราฟ แตละวธจะอธบายในหวขอถดไป

1. โดยการใชสมการ

จากหลกการของจดคมทนทกลาววา จดคมทนคอจดไมมผลก าไรและไมขาดทน หรอก าไรเทากบศนยพอด หรอเปนจดทท าใหรายไดหรอยอดขายเทากบตนทนรวมหรอคาใชจายรวม ดงนน การค านวณหาจดคมทนโดยการใชสมการ คอ การค านวณหาปรมาณการขาย ณ จดคมทนนนเอง จะสามารถแสดงการค านวณไดดงน

โดยท S = ราคาขายตอหนวย หรอ Selling price per unit (บาท/หนวย) QBEP = ปรมาณการขาย ณ จดคมทน หรอ Quantity at Break Even Point (หนวย) V = ตนทนผนแปรตอหนวย หรอ Variable cost per unit (บาท/หนวย) FC = ตนทนคงทรวม หรอ Fixed Cost (บาท)

รายไดรวม – ตนทนรวม = ก าไร รายไดรวม – ตนทนรวม = 0

รายไดรวม = ตนทนรวม

(ราคาขายตอหนวย x ปรมาณการขาย) = ตนทนคงทรวม + ตนทนผนแปรรวม

= ตนทนคงทรวม + (ตนทนผนแปรตอหนวย x ปรมาณการขาย)

SQBEP = FC + VQBEP


3 - 10


จากตวอยางท 3.1 บรษท ประกอบการคา จ ากด สามารถสรปขอมลไดดงน ราคาขายตอหนวย (S) 500 บาท

ตนทนผนแปรตอหนวย (V) 150 บาท

ตนทนคงทรวม (FC) 350,000 บาท


จากหลกการของจดคมทน สามารถสรางเปนสมการไดดงน รายไดรวม – ตนทนรวม = 0 รายไดรวม = ตนทนรวม

(ราคาขาย/หนวย x ปรมาณการขาย) = ตนทนคงทรวม + ตนทนผนแปรรวม

= ตนทนคงทรวม + (ตนทนผนแปร/หนวย x ปรมาณขาย)

SQBEP = FC + VQBEP

500 QBEP = 350,000 + 150 QBEP

500 QBEP - 150 QBEP = 350,000

350 QBEP = 350,000

QBEP = 350,000

350

= 1,000 ใบ

ดงนน ปรมาณการขาย ณ จดคมทน เทากบ 1,000 หนวย ซงหมายความวา บรษท ประกอบการคา จ ากด จะตองขายกระเปาหนงอยางนอย เดอนละ 1,000 ใบ จงจะคมทน ถาบรษทขายไดต ากวา 1,000 ใบ แสดงวาบรษทจะขาดทน แตในทางตรงกนขาม ถาบรษทขายไดมากกวา 1,000 ใบ แสดงวาบรษทไดก าไรจากการขายกระเปาหนง

แสดงการพสจนวา ณ ระดบปรมาณการขาย 1,000 ใบ จะคมทนหรอไม สามารถแสดงไดดงน

ขายสนคา (500 x 1,000) 500,000

หก ตนทนผนแปร (150 x 1,000) 150,000

ก าไรสวนเกน 350,000

หก ตนทนคงท 350,000

ก าไรจากการด าเนนงาน - 0 -


2. โดยการใชสตรก าไรสวนเกน

จากหลกการของก าไรสวนเกน ก าไรสวนเกนคอสวนทเหลอของรายไดหลงจากหกตนทนผนแปรแลวหรอเปนสวนของก าไรทน าไปชดเชยตนทนคงท สวนทเหลอหลงจากหกตนทนคงทคอก าไรของธรกจ ดงนนจดคมทนเมอค านวณโดยพจารณาจากก าไรสวนเกนจงหมายถงจดทท าใหก าไรสวนเกนเทากบตนทนคงทรวมนนเอง โดยการค านวณจดคมทนสามารถใชก าไรสวนเกนตอหนวยหรออตราสวนก าไรสวนเกน ใชเปนสตรในการค านวณไดทงสองรายการ โดยแสดงการค านวณไดดงน

หรอ ค านวณหายอดขาย ณ จดคมทน (บาท) สามารถแสดงการค านวณ ไดดงน


จากตวอยางท 3.1 การค านวณจดคมทนโดยใชสตรก าไรสวนเกน สามารถค านวณไดดงน

จดคมทน (หนวย) = ตนทนคงทรวม

ก าไรสวนเกนตอหนวย

QBEP = FC

S – V

= 350,000

500 – 150

= 350,000

350

จดคมทน (หนวย) = ตนทนคงทรวม


QBEP = FC

S - V

ยอดขาย ณ จดคมทน (บาท) = ตนทนคงทรวม

อตราสวนก าไรสวนเกน

= FC

(S – V) / S


3 - 12

= 1,000 ใบ

ดงนน ปรมาณการขาย ณ จดคมทน เทากบ 1,000 ใบ

หรอ ถาตองการค านวณหายอดขาย ณ จดคมทน สามารถค านวณไดดงน ยอดขาย ณ จดคมทน (บาท) = ตนทนคงทรวม

อตราสวนก าไรสวนเกน

= ตนทนคงทรวม

ก าไรสวนเกนตอหนวย / ราคาขายตอหนวย

ยอดขาย ณ จดคมทน = FC

(S – V) / S

= 350,000

(500 – 150) / 500

= 350,000

0.7

= 500,000 บาท

ดงนน ยอดขาย ณ จดคมทน เทากบ 500,000 บาท

หรอ อาจค านวณยอดขาย ณ จดคมทน โดยการคณราคาขายตอหนวยกบปรมาณการขาย ณ จดคมทนกไดเชนกน

ยอดขาย ณ จดคมทน (บาท) = ราคาขายตอหนวย x ปรมาณการขาย ณ จดคมทน = S x QBEP

= 500 x 1,000

= 500,000 บาท

ดงนน ไมวาจะใชสตรก าไรสวนเกน หรอใชวธคณดวยราคาขายตอหนวยกบปรมาณการขาย ณ จดคมทน ยอดขาย ณ จดคมทน จะเทากบ 500,000 บาท เทากน

3. โดยการวาดกราฟ

การค านวณหาจดคมทนนอกจากจะใชสมการ และสตรก าไรสวนเกนในการค านวณแลว สามารถหาจดคมทนโดยการวาดกราฟไดเชนกน ซงการวาดกราฟ สามารถพจารณาได 2

ลกษณะ ไดแก กราฟตนทน ปรมาณและก าไร (Cost – Volume – Profit Graph) และกราฟก าไร (Profit – Volume Graph)


3.1. กราฟตนทน ปรมาณและก าไร

การค านวณจดคมทนโดยการวาดกราฟตนทน ปรมาณและก าไร (Cost – Volume –

Profit Graph) นน เปนการหาจดตดระหวางเสนรายไดรวมและเสนตนทนรวม ดงนนกอนจะวาดกราฟจ าเปนตองมการก าหนดระดบของปรมาณการขายสนคาแตละระดบ (หรอ แกน X) เพอค านวณหารายไดรวมและตนทนรวม (หรอ แกน Y) กอน เพอน าไปก าหนดปรมาณการขาย และรายไดหรอตนทนรวม (จด X และ Y) ในกราฟ ซงมขนตอนดงน

ขนท 1 ก าหนดระดบหรอปรมาณการขายแตละระดบ

ส าหรบตวอยางน มการก าหนดระดบการขาย 4 ระดบ ไดแก ปรมาณการขาย 0 หนวย 500 หนวย 1,000 หนวย และ 1,500 หนวย ตามล าดบ

ขนท 2 วาดเสนรายไดรวม

ค านวณหารายไดรวมของแตละระดบการขาย โดยใชปรมาณการขายแตละระดบ คณกบราคาขายตอหนวย เชน ระดบการขาย ท 500 หนวย ราคาขายตอหนวย 500 บาท รายไดรวมเทากบ 250,000 เปนตน

ขนท 3 วาดเสนตนทนคงทรวม

ลกษณะของตนทนคงทรวม จะไมมการเปลยนแปลง เมออยภายใตชวงของการผลตหนงๆ ซงในตวอยางน ก าหนดใหตนทนคงทรวม เทากบ 350,000 บาท ดงนน เสนตนทนคงทรวมจงเทากบ 350,000 บาท ในทกระดบของการขาย หรอเปนเสนทขนานกบแกน X

ขนท 4 วาดเสนตนทนรวม

การค านวณตนทนรวม เกดจากการรวมกนระหวางตนทนผนแปรรวมและตนทนคงทรวม หรอ สามารถเขยนเปนสมการตนทนผสมไดดงน

ตนทนรวม = ตนทนผนแปรรวม + ตนทนคงทรวม

จากตวอยางท 3.1 ถากจการตองการหาจดคมทน โดยใชวธการวาดกราฟตนทน ปรมาณและก าไร สามารถท าได ดงน ณ ระดบการขายท 500 หนวย ตนทนรวมจะเทากบ

ตนทนรวม (ณ ระดบการขาย 500 หนวย) = (500 หนวย x 150) + 350,000 บาท = 425,000 บาท


3 - 14

ณ ระดบการขายท 1,000 หนวย ตนทนรวมจะเทากบ

ตนทนรวม (ณ ระดบการขาย 1,000 หนวย) = (1,000 หนวย x 150) + 350,000 บาท = 500,000 บาท

3.1.1. ค านวณหาจดคมทน จดคมทน คอ ปรมาณการขายหรอจดทท าใหรายไดรวมและตนทนรวมเทากน ไมม

ก าไรหรอขาดทน ดงนน จดคมทนทปรากฏในกราฟ คอจดตดของเสนรายไดรวมและเสนตนทนรวม เมอท าการลากเสนรายไดรวม และเสนตนทนรวมไดแลว จดทตดกนนนคอ จดคมทน ถาตองการหาปรมาณการขาย ณ จดคมทน ใหลากเสนจากจดคมทนไปหาแกนนอนหรอแกน X

และถาตองการหายอดขาย ณ จดคมทนเปนจ านวนเงน ใหลากเสนจากจดคมทนไปหาแกนตงหรอแกน Y

จากขนตอนทง 4 ขนทกลาวมาขางตน สามารถแสดงรายละเอยด ในแตละขนตอนไดดงน

1) ก าหนดระดบหรอปรมาณการขาย เพอค านวณหารายไดรวมและตนทนรวม

(1) ปรมาณการ

ขาย

(หนวย)

(2) ราคาขายตอหนวย

(3) (1) x (2)

รายไดรวม (บาท)

(4) ตนทนคงทรวม(บาท)

(5) ตนทนผนแปรตอหนวย

(6) (1) x(5)


(บาท)

(7) (4) + (6)

ตนทนรวม

(บาท)

0 500 0 350,000 150 0 350,000

500 500 250,000 350,000 150 75,000 425,000

1,000 500 500,000 350,000 150 150,000 500,000

1,500 500 750,000 350,000 150 225,000 575,000


2) วาดเสนรายไดรวมและตนทนรวม โดยใชขอมลจากตารางทไดจากขนตอนท 1

ภาพท 3.1 กราฟตนทน ปรมาณและก าไร

3.2. กราฟก าไร การค านวณจดคมทนโดยการวาดกราฟก าไร (Profit – Volume Graph) นน เปนการ

แสดงจดคมทนโดยจะเนนสวนทเปนก าไรและสวนทขาดทน โดยกราฟจะแสดงแตเฉพาะเสนก าไรเทานน ซงตางจากกราฟตนทน ปรมาณและก าไรทแสดงเสนรายไดรวม ตนทนรวมพรอมทงแสดงสวนทเปนก าไรและขาดทนในกราฟเดยวกน ส าหรบกราฟก าไร จะแสดงจดคมทนโดยจดคมทนจะเปนจดทเสนก าไรตดกบแกน x และสวนก าไรหรอขาดทนจะแสดงตามจ านวนระยะหางของเสนก าไรกบแกน x ณ ระดบหรอปรมาณการขายของแตละระดบ

จากขอมลตวอยาง 3.1 ของบรษท ประกอบการคา จ ากด สามารถน ามาค านวณหาจดคมทนโดยการวาดกราฟก าไร โดยมขนตอนดงน

3.2.1. แสดงจดของตนทนคงท การก าหนดจดตนทนคงททเสนกราฟก าไร สามารถก าหนดไดโดยใหระดบการขายเปน

0 หนวย ตนทนคงทเปนเทาใด จดนนจะแสดงเปนจดตนทนคงท เชน ตวอยางน ณ ระดบการขายท 0 หนวย จะมตนทนคงทเทากบ 350,000 บาท โดยแสดงทแกน Y สวนทตดลบ

500 1,0000

1,5000

0 ปรมาณการขาย (หนวย)

รายไดและตนทน (บาท)

200,0000

400,0000

800,0000

600,0000

รายไดรวม

100,0000

300,0000

500,0000

700,0000 ตนทนรวม


จดคมทน


3 - 16

3.2.2. แสดงสวนของก าไรหรอขาดทน การแสดงสวนทเปนก าไรหรอขาดทน สามารถหาไดโดยการก าหนดปรมาณการขายแต

ละระดบ แลวค านวณหาก าไรหรอขาดทน จากสมการก าไร ดงน ก าไร (ขาดทน) = รายไดรวม – ตนทนรวม = รายไดรวม – (ตนทนผนแปรรวม+ตนทนคงทรวม)

จากขอมลตวอยาง 3.1 ของบรษท ประกอบการคา จ ากด สามารถค านวณก าไรหรอขาดทน ของแตละระดบการขาย ไดดงน

ณ ระดบการขายท 0 หนวย

ก าไร (ขาดทน) = (0 x 500) – ((0 x 150) + 350,000)) = - 350,000 บาท

ณ ระดบการขายท 500 หนวย

ก าไร (ขาดทน) = (500 x 500) – ((500 x 150) + 350,000)) = 250,000 บาท – 425,000

= - 175,000 บาท

ณ ระดบการขายท 1,000 หนวย

ก าไร (ขาดทน) = (1,000 x 500) – (1,000 x 150) + 350,000) = 500,000 บาท – 500,000

= 0 บาท

ณ ระดบการขายท 1,500 หนวย

ก าไร (ขาดทน) = (1,500 x 500) – ((1,500 x 150) + 350,000)) = 750,000 บาท – 575,000

= 175,000 บาท

จากการค านวณสวนก าไรหรอขาดทน ของแตละระดบการขายแลว หลงจากนน จะลากเสนตดจดก าไรหรอขาดทน ของแตละระดบการขายทเลอก เสนทลากตดกบแกน X จะเปนเสนทแสดงสวนของก าไรหรอขาดทน เสนกราฟนเรยกวา เสนก ำไร

3.2.3. ค านวณหาจดคมทน

จดคมทน คอ จดทไมมก าไรหรอขาดทน ดงนน จดคมทนทอยบนกราฟก าไร จะเทากบ 0 พอด เชน จากขอมลตวอยางน ปรมาณการขายทท าใหไดก าไรเทากบ 0 อยทระดบการขาย 1,000 หนวย จากทค านวณไดในขนท 2 หลงจากนนลากเสนจากจดตนทนคงท ไปหาจดคมทน 1,000 หนวย


3.2.4. แสดงสวนก าไรหรอขาดทน

สวนทเปนก าไรจะมพนทอยบนแกน X สวนทเปนขาดทนจะมพนทอยใตแกน X ดงแสดงในภาพท 3.2

ภาพท 3.2 กราฟก าไร

การเปลยนแปลงตวแปรทมผลตอการวเคราะหตนทน ปรมาณและก าไร

ในการด าเนนธรกจไมวาจะเปนธรกจประเภทใดหรออยในอตสาหกรรมใดกตาม จะเหนไดวาม ปจจยตางๆ ทมผลกระทบตอการว เคราะหขอมลทางการบญช ไมวาจะเปนสภาพแวดลอมของอตสาหกรรม สภาพทางเศรษฐกจ การแขงขน เปนตน จะพบวาปจจยดงกลาว มผลกระทบตอนโยบายของบรษท รวมไปถงกลยทธตางๆ ทผบรหารใชในการด าเนนงาน อาทเชน การเปลยนแปลงสภาพทางเศรษฐกจ มผลท าใหบรษทมการเปลยนแปลงราคาสนคา อาจจะมการก าหนดราคาสนคาสงขนหรออาจจะต าลง หรออาจจะเปลยนแปลงตนทนผลตภณฑ ซงประกอบดวยตนทนผนแปรและตนทนคงทอยางใดอยางหนง หรอทงสองอยางพรอมๆกน รวมไปถง การเปลยนแปลงปรมาณสนคาทขายเชนกน ดงนนเมอตวแปรท

500 1,0000

ปรมาณการขาย (หนวย)

(X)

รายไดและตนทน (บาท

(Y)

1,500 2,000

0

100,0000

200,0000 300,0000

400,0000

100,0000

200,0000

300,0000

400,0000

จดคมทน

ตนทนคงทรวม 350,000 บาท


3 - 18

เกยวของกบการวเคราะหขอมลเปลยน จะท าใหมผลตอการวเคราะหตนทน ปรมาณ และก าไรมการเปลยนแปลงเชนกน เชน เมอตนทนผนแปรเพมขน ก าไรสวนเกนจะลดลง หรอตนทนคงทลดลง ก าไรจากการด าเนนงานจะเพมขน หรอ การเปลยนแปลงดงกลาวอาจสงผลตอการค านวณจดคมทนใหมอยเสมอ เปนตน ซงการเปลยนแปลงตวแปรอาจเปลยนแปลงทตวใดตวหนงหรอเปลยนแปลงตวแปรมากกวาหนงรายการในเวลาเดยวกน


จากขอมลเดมของบรษท ประกอบการคา จ ากด (ตวอยางท 3.1) มขอมลราคาขายและตนทนตางๆ ทเกยวของดงน

ราคาขายตอหนวย (S) 500 บาทตอหนวย

ตนทนผนแปรตอหนวย (V) 150 บาทตอหนวย

ตนทนคงทรวม (FC) 350,000 บาท

จดคมทนเดม 1,000 ใบหรอเปนจ านวนเงน 500,000 บาท

สมมตใหมการเปลยนแปลงตวแปรทเกยวของกบการวเคราะหตนทน ปรมาณและก าไร แยกเปนกรณตางๆ ดงน

กรณท 1 การเปลยนแปลงราคาขาย

กรณท 2 การเปลยนแปลงตนทนผนแปร กรณท 3 การเปลยนแปลงตนทนคงท เพอใหเขาใจในการเปลยนแปลงของตวแปรทเกยวของกบการวเคราะหตนทน ปรมาณ

และก าไร จะแสดงการเปลยนแปลงในแตละกรณ ดงน

กรณท 1 ถาบรษทมการเปลยนแปลงราคาขายของกระเปาหนงเพมขน 20%

เนองจากบรษทไดน าเอาสนคาไปขายใหกบกลมลกคาทมรายไดสงและสถานทขายสนคาเนนสนคา Brand Name เปนหลก โดยทตวแปรอนๆยงคงท จากผลของการเพมราคาสนคา ท าใหจดคมทนของบรษทมการเปลยนแปลงอยางไร


ราคาขายใหม (SNew) = 500 + (20%X500)

= 600 บาทตอใบ


ค านวณหาจดคมทน โดยการใชสมการ สามารถแสดงการค านวณไดดงน รายไดรวม = ตนทนรวม


= ตนทนคงทรวม + (ตนทนผนแปร/หนวย x ปรมาณการขาย)

SNew QBEP = FC + VQBEP

600QBEP = 350,000 + 150 QBEP

600 QBEP - 150 QBEP = 350,000

(600 – 150) QBEP = 350,000

450 QBEP = 350,000

QBEP = 350,000

450

= 777.78* หรอ ประมาณ 778 ใบ

*ปรมาณการผลตสนคา ตองผลตเปนจ านวนเตมเสมอ จงตองปดตวเลขเปนจ านวนเตม ดงนน จะเหนไดวา เมอราคาขายเปลยนแปลงเพมขน 20% จดคมทนจะลดลงจาก

1,000 ใบเปน 778 ใบ

กรณท 2 (ไมเกยวของกบกรณท1) ถาบรษทมการเปลยนแปลงตนทนการผลตผนแปรของกระเปาหนง ทเกยวกบวตถดบทางตรงเพมขนเปน 65 บาท และคาแรงงานทางตรงเพมขนเปน 60 บาท เนองจากราคาวตถดบทางตรงแพงขนและรฐบาลมนโยบายปรบอตราคาแรงงงานขนต าเพมขน จงสงผลกระทบตอคาแรงงานทจายใหกบพนกงานแผนกผลต โดยทตวแปรอนๆยงคงท จากผลของการเพมตนทนวตถดบทางตรงและคาแรงงานทางตรง ท าใหจดคมทนของบรษทมการเปลยนแปลงอยางไร


ตนทนผนแปรใหม (VNew) = 65 + 60 + 25 + 20


ค านวณหาจดคมทน โดยการใชสตรก าไรสวนเกน สามารถแสดงการค านวณไดดงน จดคมทน (หนวย) = ตนทนคงทรวม


QBEP = FC

S - VNew

= 350,000

500 - 170


3 - 20

= 350,000

330

= 1,060.61 หรอ 1,061 ใบ

ดงนน จะเหนไดวา เมอตนทนการผลตผนแปรเปลยนแปลงเพมขน จดคมทนจะเพมขนจาก 1,000 ใบเปน 1,061 ใบ

กรณท 3 (ไมเกยวของกบกรณท 1 และ 2 ) ถาบรษทมการเปลยนแปลงตนทนคงทของกระเปาหนง คอบรษทมการเพมเงนเดอนพนกงานขาย และเปลยนนโยบายการโฆษณา ท าใหคาใชจายในการขายคงทเพมขน เปน 150,000 บาท โดยทตวแปรอนๆยงคงท จากผลของการเพมตนทนคงทดงกลาว ท าใหจดคมทนของบรษทมการเปลยนแปลงอยางไร


ตนทนคงทใหม (FCNew) = 120,000 +150,000 + 130,000

= 400,000 บาท

ค านวณหาจดคมทน โดยการใชสมการ สามารถแสดงการค านวณไดดงน รายไดรวม = ตนทนรวม


= ตนทนคงทรวม + (ตนทนผนแปร/หนวย x ปรมาณการขาย)

SQBEP = FCNew + VQBEP

500QBEP = 400,000 + 150 QBEP

500 QBEP - 150 QBEP = 400,000

(500 – 150) QBEP = 400,000

350 QBEP = 400,000

QBEP = 400,000

350

= 1,142.86 หรอ ประมาณ 1,143 ใบ

ดงนน จะเหนไดวา เมอตนทนคงทเปลยนแปลงเพมขน จดคมทนจะเพมขนจาก 1,000

เปน 1,143 ใบ


การวางแผนก าไรทตองการ

การด าเนนธรกจโดยทวไป กจการมวตถประสงคคอตองการก าไร เพอความอยรอดของกจการ ซงโดยปกตผบรหารจะเปนผวางแผนวาตองการก าไรจากการขายสนคาหรอการบรการเทากบเทาใด ซงจดคมทนเปนเพยงจดทท าใหกจการคมทน แตไมมผลก าไรมาเกยวของ ดงนนถาผบรหารมแผนก าไรก าหนดไวแลวในแผนงบประมาณ หรอมการก าหนดก าไรตามเปาหมาย (Target Income) สงทนกบญชจะตองมาพจารณาตอคอกจการตองขายสนคาปรมาณเทาใด หรอมยอดขายเทาใดเพอใหไดก าไรตามทผบรหารวางแผนเอาไว การค านวณปรมาณการขายเพอใหไดก าไรตามตองการจะค านวณโดยใชหลกการเดยวกนกบการค านวณจดคมทน ดงน

1. โดยใชสมการ 2. โดยใชสตรก าไรสวนเกน


เพอใหเขาใจวธการค านวณจดคมทนโดยใชวธการวเคราะหแตละวธ จะอธบายรายละเอยดการค านวณ แตละวธตามล าดบ

1. โดยใชสมการ

โดยท S = ราคาขายตอหนวย (Selling price per unit) Q = ปรมาณการขายเพอใหไดก าไรตามตองการ (Quantity)

V = ตนทนผนแปรตอหนวย (Variable cost per unit)

FC = ตนทนคงทรวม (Fixed Cost)

OP = ก าไรทตองการ หรอ ก าไรกอนหกภาษ (Operating Profit)

รายไดรวม - ตนทนรวม = ก าไรทตองการ

รายไดรวม - (ตนทนคงทรวม + ตนทนผนแปรรวม) = ก าไรทตองการ

รายไดรวม – (ตนทนคงทรวม + (ตนทนผนแปร/หนวย x ปรมาณการขาย)) = ก าไรทตองการ

SQ - (FC + VQ) = OP


3 - 22


จากขอมลของบรษท ประกอบการคา จ ากด ถาบรษทตองการก าไรจากการด าเนนงาน (ก าไรกอนหกภาษ) เทากบ 700,000 บาท ใหค านวณหาปรมาณการขายเพอใหไดก าไรตามตองการ


รายไดรวม - ตนทนรวม = ก าไรทตองการ รายไดรวม - (ตนทนคงทรวม + ตนทนผนแปรรวม) = ก าไรทตองการ รายไดรวม – (ตนทนคงทรวม + (ตนทนผนแปร/หนวย x ปรมาณการขาย)) = ก าไรทตองการ

หรอ รายไดรวม = ตนทนคงทรวม + (ตนทนผนแปร/หนวย x ปรมาณการขาย) + ก าไรท

ตองการ SQ = FC + VQ + OP

500Q = 350,000 + 150Q + 700,000

500Q – 150Q = 350,000 + 700,000

350Q = 1,050,000

Q = 1,050,000

350

= 3,000 หนวย

ดงนน ถาบรษทตองการก าไรจากการด าเนนงาน (ก าไรกอนหกภาษ) เทากบ 700,000

บาท ปรมาณการขายเพอใหไดก าไรตามตองการ จะเทากบ 3,000 หนวย


2. โดยใชสตรก าไรสวนเกน

การค านวณปรมาณการขายหรอยอดขายเพอใหไดก าไรตามตองการ โดยใชสตรก าไรสวนเกน สามารถค านวณไดดงน

หรอ


จากขอมลของบรษท ประกอบการคา จ ากด ถาบรษทตองการก าไรจากการด าเนนงาน (ก าไรกอนหกภาษ) เทากบ 700,000 บาท ใหค านวณหาปรมาณการขายและยอดขายเพอใหไดก าไรตามตองการ


ปรมาณการขายเพอใหได = ตนทนคงทรวม + ก าไรกอนหกภาษ ก าไรตามตองการ(หนวย) ก าไรสวนเกนตอหนวย

Q = FC + OP

S – V

= 350,000 + 700,000

500 – 150

ปรมาณการขายเพอใหได = ตนทนคงทรวม + ก าไรกอนหกภาษ

ก าไรตามตองการ(หนวย) ก าไรสวนเกนตอหนวย

Q = FC + OP

S - V

ยอดขายเพอใหได = ตนทนคงทรวม + ก าไรกอนหกภาษ

ก าไรตามตองการ (บาท) อตราสวนก าไรสวนเกน

= FC + OP

CMR

= FC + OP

(S – V) / S


3 - 24

=1,050,000

350

= 3,000 หนวย


บาท ปรมาณการขายเพอใหไดก าไรตามตองการ จะเทากบ 3,000 หนวย

ยอดขายเพอใหได = ตนทนคงทรวม + ก าไรกอนหกภาษ

ก าไรตามตองการ (บาท) อตราสวนก าไรสวนเกน

= FC + OP

CMR

= FC + OP

(S – V) / S

= 350,000 + 700,000

(500 – 150)/500

= 1,050,000

0.7

= 1,500,000 บาท


บาท ยอดขายเพอใหไดก าไรตามตองการ จะเทากบ 1,500,000 บาท

พสจน ณ ระดบหรอปรมาณการขาย 3,000 หนวยท าใหกจการไดก าไรกอนหกภาษเทากบ 700,000 บาท จรงหรอไม

วธการพสจน

ยอดขาย (3,000 หนวย x 500 บาทตอหนวย) 1,500,000

หก ตนทนผนแปร (3,000 หนวย x 150 บาทตอหนวย) 450,000

ก าไรสวนเกน 1,050,000





จากการวาดกราฟเพอหาจดคมทน จะเหนไดวา กราฟตนทน ปรมาณและก าไรแสดงใหเหนสวนของก าไรไวแลว นนกคอระยะหางระหวางเสนรายไดรวมหรอยอดขายกบตนทนรวม (ตนทนผนแปรรวมกบตนทนคงทรวม) ดงนนถาบรษทตองการก าไรตามทตองการเทาใด กพจารณาโดยการดสวนตางของเสนรายไดรวมกบตนทนรวม ใหมผลตางเทากบผลก าไรทบรษทตองการ แลวตรวจสอบวา ณ จดนนมปรมาณการขายทจดใด

การวางแผนก าไรทตองการ กรณมภาษเงนไดมาเกยวของ

การค านวณปรมาณการขายเพอใหไดก าไรตามตองการ จะเหนไดวา การค านวณเปนการพจารณาก าไรจากการด าเนนงานหรอก าไรกอนหกภาษ ดงนนหากผบรหารมการก าหนดก าสทธหรอพจารณาก าไรหลงหกภาษแลว ตองเปลยนก าไรหลงหกภาษเปนก าไรกอนหกภาษ ไดดงน

ดงนน ถาหากก าไรทตองการเปนก าไรหลงหกภาษเงนไดแลว จะสามารถค านวณโดยใชสมการและใชสตรก าไรสวนเกน ซงแสดงการค านวณไดดงตอไปน

1. ใชสมการ

รายไดรวม - ตนทนรวม + ก าไรทตองการ

ก าไรกอนหกภาษ = ก าไรหลงหกภาษ

1 – อตราภาษ

รายไดรวม - ตนทนรวม = ก าไรทตองการ รายไดรวม - (ตนทนคงทรวม + ตนทนผนแปรรวม) = ก าไรหลงหกภาษ


รายไดรวม – (ตนทนคงทรวม + (ตนทนผนแปร/หนวย x ปรมาณการขาย)) = ก าไรหลงหกภาษ 1 – อตราภาษ

SQ - (FC + VQ) = NP



3 - 26

โดยท S = ราคาขายตอหนวย (บาทตอหนวย) Q = ปรมาณการขายเพอใหไดก าไรตามตองการ (หนวย) V = ตนทนผนแปรตอหนวย (บาทตอหนวย) FC = ตนทนคงทรวม (บาท) NP = ก าไรสทธ (Net Profit) หรอ ก าไรหลงหกภาษ

2. ใชสตรก าไรสวนเกน

โดยท S = ราคาขายตอหนวย (บาทตอหนวย) Q = ปรมาณการขายเพอใหไดก าไรตามตองการ (หนวย) V = ตนทนผนแปรตอหนวย (บาทตอหนวย) FC = ตนทนคงทรวม (บาท) NP = ก าไรสทธ (Net Profit) หรอ ก าไรหลงหกภาษ

ปรมาณการขายเพอใหได = ตนทนคงทรวม + ก าไรหลงหกภาษ

ก าไรตามตองการ(หนวย) 1 – อตราภาษ


Q = FC + NP


S - V



จากขอมลของบรษท ประกอบการคา จ ากด ถาบรษทตองการก าไรหลงหกภาษ (ก าไรสทธ) เทากบ 1,400,000 บาท ใหค านวณหาปรมาณการขายเพอใหไดก าไรตามตองการ ถาก าหนดอตราภาษเงนไดเทากบ 20%


1. ใชสมการ

รายไดรวม - (ตนทนคงทรวม + ตนทนผนแปรรวม) = ก าไรหลงหกภาษ


รายไดรวม – (ตนทนคงทรวม + (ตนทนผนแปร/หนวย x ปรมาณการขาย)) = ก าไรหลงหกภาษ 1 – อตราภาษ

SQ - (FC + VQ) = NP


500Q - (350,000 + 150Q) = 1,400,000

1 - 0.2

500Q – 150Q - 350,000 = 1,400,000

1 - 0.2

350Q - 350,000 = 1,750,000

350Q = 1,750,000 + 350,000

Q = 2,100,000

350

= 6,000 หนวย

ดงนน ถาบรษทตองการก าไรหลงหกภาษ (ก าไรสทธ) เทากบ 1,400,000 บาท ปรมาณการขายเพอใหไดก าไรตามตองการ เทากบ 6,000 หนวย


3 - 28

2. ใชสตรก าไรสวนเกน

ปรมาณการขายเพอใหได = ตนทนคงทรวม + ก าไรหลงหกภาษ

ก าไรตามตองการ(หนวย) 1 – อตราภาษ


Q = FC + NP


S - V

= 350,000 + 1,400,000

1 - 0.2

500 - 150

= 350,000 + 1,750,000

350

= 2,100,000

350

= 6,000 หนวย

ดงนน ถาบรษทตองการก าไรหลงหกภาษ (ก าไรสทธ) เทากบ 1,400,000 บาท ปรมาณการขายเพอใหไดก าไรตามตองการ เทากบ 6,000 หนวย

พสจน ณ ระดบหรอปรมาณการขาย 6,000 หนวยท าใหกจการไดก าไรสทธหรอก าไรหลงหกภาษเทากบ 1,400,000 บาท จรงหรอไม

วธการพสจน

ยอดขาย (6,000 หนวย x 500 บาทตอหนวย) 3,000,000

หก ตนทนผนแปร (6, หนวย x 150 บาทตอหนวย) 900,000 ก าไรสวนเกน 2,100,000


ก าไรจากการด าเนนงาน 1,750,000

หก ภาษเงนได 20% 350,000

ก าไรสทธ 1,400,000

จากงบก าไรขาดทนจะเหนไดวา ณ ระดบการขายท 6,000 หนวย ท าใหกจการไดก าไรสทธหรอก าไรหลงหกภาษเทากบ 1,400,000 บาท จรง


สวนเกนทปลอดภย

สวนเกนทปลอดภย (Safety Margin or Margin of Safety) เปนผลตางระหวางยอดขายจรงทขายไดกบยอดขาย ณ จดคมทน หรอ อาจพจารณาจากยอดขายโดยประมาณกบยอดขาย ณ จดคมทน ซงสวนเกนทปลอดภยเปนเครองมอทน ามาใชในการพจารณาลดราคาสนคา กอนทจะขาดทน

การพจารณาสวนเกนทปลอดภย สามารถวเคราะห 2 ลกษณะ คอ สวนเกนทปลอดภยในรปของจ านวนเงนและอตราสวนเกนทปลอดภย

1. สวนเกนทปลอดภย (Safety Margin)

2. อตราสวนเกนทปลอดภย (Safety Margin Ratio)

สวนเกนทปลอดภย (บาท) = ยอดขายจรงหรอยอดขายตามงบประมาณ – ยอดขาย ณ จดคมทน

= (ราคาขายตอหนวย x ปรมาณขายจรง) – (ราคาขายตอหนวย x ปรมาณการขาย ณ จดคมทน)

= SQ - SQBEP

อตราสวนเกนทปลอดภย = ยอดขายจรงหรอยอดขายตามงบประมาณ – ยอดขาย ณ จดคมทน

ยอดขายจรงหรอยอดขายตามงบประมาณ

= (ราคาขายตอหนวย x ปรมาณขายจรง) – (ราคาขายตอหนวย x ปรมาณการขาย ณ จดคมทน)

(ราคาขายตอหนวย x ปรมาณขายจรง) = SQ - SQBEP

SQ


3 - 30


จากขอมลเดมของบรษท ประกอบการคา จ ากด (ตวอยางท 3.1) มจดคมทนเทากบ

1,000 ใบ หรอคดเปนจ านวนเงนเทากบ 500,000 บาท สมมตบรษทมยอดขายจรงในเดอนนเทากบ 850,000 บาท ดงนนบรษทสามารถค านวณสวนเกนทปลอดภยและอตราสวนเกนทปลอดภย ไดดงน


สวนเกนทปลอดภย (บาท) = ยอดขายจรง – ยอดขาย ณ จดคมทน

= 850,000 – 500,000

= 350,000 บาท

อตราสวนเกนทปลอดภย = ยอดขายจรง – ยอดขาย ณ จดคมทน

ยอดขายจรง = 850,000 – 500,000

850,000

= 0.4118 หรอ 41.18 %

จากการค านวณสวนเกนทปลอดภย (บาท) จะเหนไดวา รายไดหรอยอดขายของบรษทประกอบการคาจ ากด สามารถลดลงไดถง 350,000 บาทกอนทบรษทจะขาดทน สวนการค านวณอตราสวนเกนทปลอดภย จะเหนไดวา ถายอดขายเทากบ 100 บาท บรษทมสวนเกนทปลอดภยเทากบ 41.18 บาท

นอกจากน ประโยชนจากการค านวณสวนเกนทปลอดภยหรออตราสวนเกนทปลอดภยน าไปใชส าหรบวดความเสยงของการด าเนนธรกจ กจการใดมสวนเกนทปลอดภยจ านวนมากหรออตราสวนเกนทปลอดภยสง หมายถงธรกจนนมการด าเนนงานด ความเสยงมนอยกวาธรกจทมสวนเกนทปลอดภยนอยกวาหรออตราสวนเกนทปลอดภยต ากวา ดงนน สวนเกนทปลอดภยจงถอเปนเครองมอส าคญอกลกษณะหนงทผบรหารสามารถน าไปใชเปนประโยชนตอการวางแผนการจดการธรกจไดเชนกน


การวเคราะหจดคมทนส าหรบกจการทขายสนคาหลายชนด

การวเคราะหจดคมทนในหวขอทผานมา เปนการหาจดคมทนในกรณทกจการขายสนคาเพยงชนดเดยว แตในกรณทกจการมการขายสนคามากกวา 1 ชนด สนคาแตละชนดมราคาขายและตนทนผนแปรตอหนวยแตกตางกน สงผลท าใหก าไรสวนเกนตอหนวยไมเทากน นอกจากน ตนทนคงท เชน คาเชาส านกงาน เงนเดอนพนกงาน เปนคาใชจายทจายส าหรบสนคาหลายชนดพรอมกน ไมสามารถแบงใหกบสนคาแตละชนดได ซงเรยกวาตนทนคงทรวม หรอตนทนคงทรวม (Common Cost) ดงนนการค านวณหาจดคมทนจงใชสดสวนการขาย (Sales Mix) ชวยในการค านวณหาจดคมทนของสนคาแตละชนด โดยใชวธการค านวณจดคมทนของสนคาเพยงชนดเดยวมาประยกตใช

การวเคราะหจดคมทนกรณขายสนคาเพยงชนดเดยว จะใชก าไรสวนเกนตอหนวยในการค านวณจดคมทน ดงนน กรณทกจการขายสนคามากกวา 1 ชนด จะใชก าไรสวนเกนถวเฉลยในการค านวณหาจดคมทนรวมแทน ซงมสตรในการค านวณดงน

หรอ

จดคมทนรวม (หนวย) = ตนทนคงทรวม

ก าไรสวนเกนตอหนวยถวเฉลย

ยอดขาย ณ จดคมทนรวม (บาท) = ตนทนคงทรวม

อตราสวนก าไรสวนเกนถวเฉลย


3 - 32


บรษท ประหยดการคา จ ากด ไดท าการผลตและขายสนคา 2 ชนด ไดแก สนคา ก และสนคา ข ซงมขอมลเกยวกบรายไดและตนทนตางๆ ดงน

สนคา A สนคา B

ปรมาณการขาย (หนวย) 12,000 8,000

ราคาขายตอหนวย (บาท/หนวย) 200 300

ตนทนผนแปรตอหนวย (บาท/หนวย) 120 170

ก าไรสวนเกนตอหนวย (บาท/หนวย) 80 130

ตนทนคงทรวม (บาท) 750,000

จากขอมลขางตน สดสวนการขายของสนคา ก และสนคา ข มดงน สดสวนการขายของสนคา A = 12,000

20,000

= 3/5 หรอ 60% (3/5 X 100)

สดสวนการขายของสนคา B = 8,000

20,000

= 2/5 หรอ 40% (2/5 X 100)

ค านวณหาก าไรสวนเกนถวเฉลย

ก าไรสวนเกนตอหนวย สดสวนการขาย

สนคา A 80 x 3 = 240

สนคา B 130 x 2 = 260

5 500

ดงนน ก าไรสวนเกนตอหนวยถวเฉลย = 500

5


ค านวณหาจดคมทนรวม

จดคมทนรวม (หนวย) = ตนทนคงทรวม

ก าไรสวนเกนตอหนวยถวเฉลย

= 750,000

100

= 7,500 หนวย


ค านวณจดคมทนของสนคาแตละชนด สามารถค านวณไดดงน จดคมทนของสนคา A = 7,500 x 3/5

= 4,500 หนวย

หรอ ยอดขาย ณ จดคมทนของสนคา A = 4,500 x 200

= 900,000 บาท

จดคมทนของสนคา B = 7,500 x 2/5

= 3,000 หนวย

หรอ ยอดขาย ณ จดคมทนของสนคา B = 3,000 x 300

= 900,000 บาท

ดงนน จะเหนไดวาการค านวณจดคมทนในกรณทมสนคามากกวา 1 ชนด จะใชก าไรสวนเกนถวเฉลยของสนคาแตละชนด และค านงถงสดสวนการขายของสนคาทกชนดเพอใชประกอบการค านวณ แตถาหากมการเปลยนแปลงในราคาขายตอหนวย ตนทนผนแปรตอหนวย ซงสงผลกระทบตอก าไรสวนเกนตอหนวย รวมไปถงการเปลยนแปลงสดสวนการขายของสนคาแตละชนด จะท าใหการค านวณจดคมทนตองท าการค านวณใหม

ผลกระทบทเกดจากความแตกตางของโครงสรางตนทน

การด าเนนงานของธรกจ จะเหนไดวามปจจยทมผลกระทบตอการวางแผนก าไร ไมวาจะเปนกลยทธทางการตลาด ความสามารถในการขายสนคา คณภาพของสนคา การก าหนดราคาสนคา และรวมไปถงการควบคมตนทนทเกยวของกบการด าเนนธรกจ นอกจากนยงมอกสงหนงทมผลกระทบตอการวางแผนก าไร นนคอโครงสรางตนทน (Cost Structure) ของธรกจ ซงลกษณะของโครงสรางตนทนทส าคญ ประกอบดวย ตนทนคงท และตนทนผนแปร จะพบวาถงแมกจการจะมยอดขายและผลก าไรเทากน แตโครงสรางตนทนแตกตางกน จะท าใหมผลกระทบตอการวางแผนก าไรของทง 2 กจการทแตกตางกน ดงแสดงตวอยางตอไปน


3 - 34

บรษท บรษท

อดรการคา จ ากด กรงเทพการคา จ ากด

จ านวนเงน % จ านวนเงน %

ปรมาณการขาย 15,000 หนวย 15,000 หนวย ยอดขาย 1,000,000 100 1,000,000 100

หก ตนทนผนแปร 400,000 40 200,000 20

ก าไรสวนเกน 600,000 60 720,000 80

หก ตนทนคงท 480,000 48 680,000 68

ก าไรจากการด าเนนงาน 120,000 12 120,000 12

จากขอมลขางตน จะเหนไดวา ทงสองบรษทมยอดขายและก าไรจากการด าเนนงานเทากน (12 % จากยอดขายทงสองบรษท) แตโครงสรางของตนทนมความแตกตางกน คอ บรษท อดรการคา จ ากด มตนทนผนแปรรวมมากกวาบรษท กรงเทพการคา จ ากด ในทางตรงกนขาม โครงสรางของตนทนสวนของตนทนคงทรวมจะต ากวาบรษท กรงเทพการคา จ ากด ซงความแตกตางในโครงสรางของตนทนดงกลาว จะสงผลกระทบตอการเปลยนแปลงก าไรของบรษททงสองแหงท าใหการเปลยนแปลงก าไรมความแตกตางกน ถงแมวาจะมปรมาณการขายหรอยอดขายเทากนกตาม ดงตวอยางแสดงการค านวณการเปลยนแปลงก าไรจากการด าเนนงานดงน

สมมตใหบรษททงสองแหงมยอดขายเพมขน 25% หรอเทากบ 250,000 บาทจะสามารถค านวณก าไรทเพมขนของแตละบรษทดงน

บรษท บรษท


ยอดขายทเพมขน 250,000 250,000

อตราสวนก าไรสวนเกน 60 % 80 %

ก าไรสวนเกนเพมขน 150,000 200,000

(60% x 150,000) (80% x 200,000)

% ของก าไรทเพมขน 60 % 80 %

150,000 x 100 200,000 x 100

250,000 250,000


นอกจากนถาน าขอมลขางตนไปค านวณหาจดคมทนของบรษททงสองแหงจะสามารถค านวณไดดงน บรษท บรษท


ราคาขายตอหนวย 50 50

หก ตนทนผนแปรตอหนวย 20 10

ก าไรสวนเกนตอหนวย 30 40

จดคมทน (หนวย) = 480,000 = 680,000

30 40

= 16,000 หนวย = 17,000 หนวย

จากการค านวณจดคมทนของบรษท อดรการคา จ ากดและบรษท กรงเทพการคา จ ากด เทากบ 16,000 หนวย และ 17,000 หนวยตามล าดบ ซงจดคมทนไมเทากน ทงๆท ยอดขายและก าไรจากการด าเนนงานเทากน เปนเพราะทงสองบรษทมโครงสรางตนทนทแตกตางกน จงท าใหบรษททงสองแหงมความเสยงหรอโอกาสทจะไดก าไรหรอ ขาดทนไมเทากน จะเหนไดวา บรษททมโครงสรางตนทนคงทในสดสวนทสงกวาจะมความเสยงจากการด าเนนงานทสงกวาบรษททมโครงสรางตนทนคงททต ากวา ดงนนธรกจจงควรบรหารจดการโครงสรางตนทนใหเหมาะสม ไมควรใหมตนทนคงทในสดสวนทมากเกนไป หรอพยายามควบคมตนทนในสวนตนทนคงทใหมากทสด เพอลดความเสยงของกจการ


3 - 36

สรป

การวเคราะหตนทน ปรมาณและก าไรเปนเทคนคในการพจารณาถงปจจยทมผลกระทบตอก าไรของธรกจซงประกอบดวยตนทน และปรมาณการขาย ถาตนทนไมวาจะเปนตนทนผนแปรหรอตนทนคงท เมอมการเปลยนแปลงกจะมผลตอการเปลยนแปลงก าไรของกจการเชนกน ดงนนผบรหารควรทจะใหความส าคญกบปจจยตางๆทมสวนเกยวของและน ามาใชประกอบการวางแผน การควบคม การก ากบและการตดสนใจ ซงถอวาเปนหนาทหลกของผบรหาร การวเคราะหความสมพนธระหวางตนทน ปรมาณและก าไรในบทน ไดศกษาถงเรองก าไรสวนเกนในลกษณะตางๆ ไดแก ก าไรสวนเกนรวม ก าไรสวนเกนตอหนวย และอตราสวนก าไรสวนเกน นอกจากนไดศกษาถงเรองจดคมทนทงในกรณทมสนคาเพยงชนดเดยว และมากกวาหนงชนด นอกจากจดคมทน ซงเปนจดทท าใหรายไดเทากบคาใชจาย หรอเปนจดทไมมก าไรและไมขาดทนแลว ยงศกษาเรองการวางแผนก าไรในกรณทไมมภาษเงนไดมาเกยวของและมภาษเงนไดมาเกยวของ และสวนเกนทปลอดภยทงทเปนจ านวนเงนและอตราสวนเกนทปลอดภย



ขอ 1. ใหเตมตวเลขในชองวางใหสมบรณ โดยแตละกรณเปนอสระจากกน

ขอ ราคาขายตอหนวย

ตนทนผนแปรตอหนวย

ปรมาณการขาย

ก าไรสวนเกนรวม


ก าไรจากการ

ด าเนนงาน

1 80 50 5000 …………….. 56000

2 62 …………… 10000 180000 100000

3 …………… 24 9000 90000 40000

4 100 68 …………… 48000 …………... 24000

5

ขอ 2. บรษท บอส จ ากด ท าการผลตและขายสนคา 2 ชนด ไดแก สนคา AA และสนคา BB โดยบรษทมขอมลสนคาทงสองชนด ดงน สนคา AA สนคา BB

ปรมาณการขายสนคา (หนวย) 15,000 10,000

ราคาขายตอหนวย (บาท) 50 150

ตนทนผนแปรตอหนวย (บาท) 30 80

ตนทนคงทรวม (แยกสนคาแตละชนด) 200,000 500,000

ใหท า

1. ค านวณหาก าไรสวนเกนรวม (Contribution Margin) 2. ก าไรสวนเกนตอหนวย (Unit Contribution Margin) 3. อตราสวนก าไรสวนเกน (Contribution Margin Ratio)


3 - 38

ขอ 3. บรษท บอส จ ากด ท าการผลตและขายโทรศพทมอถอ 2 ยหอ ไดแก ซมซงฮโร และ ออปโป โดยบรษทมขอมลสนคาทงสองชนด ดงน ซมซงฮโร ออปโป

ปรมาณการขายสนคา (หนวย) 5,000 2,000

ราคาขายตอหนวย (บาท) 500 2,500

ตนทนผนแปรตอหนวย (บาท) 280 1,800

ตนทนคงทรวม (แยกสนคาแตละชนด) 300,000 500,000

ใหท า

1. ค านวณหาก าไรสวนเกนรวม (Contribution Margin) 2. ก าไรสวนเกนตอหนวย (Unit Contribution Margin) 3. อตราสวนก าไรสวนเกน (Contribution Margin Ratio)

4. จากขอมลขางตน ถาบรษท บอส จ ากด มเงนลงทนจ ากด สามารถผลตสนคาไดเพยงชนดเดยว บรษทจะเลอกสนคาชนดใดเขามาจ าหนาย เพราะเหตใด

ขอ 4. บรษท น าทพย จ ากด เปนผผลตและจ าหนายน าขวดยหอหนง ซงผจดการฝายบญชและการเงนของบรษทก าลงพจารณาเกยวกบการวางแผนก าไรของป 25x1 โดยมขอมลเกยวกบตนทน และคาใชจายตางๆ ดงน

ปรมาณการผลตและขาย 2,000 หนวย

ราคาขายตอหนวย 500 บาทตอหนวย





คาใชจายการผลตคงท (รวม) 100,000 บาท


คานายหนาและคาขนสงตอหนวย 25 บาทตอหนวย

คาใชจายในการขายคงทรวม 80,000 บาท

คาใชจายในการบรหารคงทรวม 120,000 บาท

อตราภาษเงนไดนตบคคล 20%

ใหท า

1. ค านวณหาปรมาณขาย ณ จดคมทน และยอดขาย ณ จดคมทน


2. ถาบรษทตองการก าไรหลงหกภาษเทากบ 250,000 บาท จะตองมยอดขายเทาใด และพสจนยอดขายทท าใหไดก าไรตามตองการ

3. ค านวณสวนเกนทปลอดภย และอตราสวนเกนทปลอดภย

4. ค านวณปรมาณการขาย ณ จดคมทนใหม ในกรณดงตอไปน (แตละกรณเปนอสระจากกน) 4.1. คาแรงงานทางตรงเพมขน

4.2. ตนทนคงทเพมขน

4.3. ราคาขายตอหนวยลดลงจาก 500 บาท เปน 450 บาท

4.4. ตนทนผนแปรตอหนวยและราคาขายตอหนวยเพมขน 10%

ขอ 5. บรษท ประกอบการคา จ ากด ท าการผลตและขายกระเปาหนง ในเดอนทผานมาบรษทขายกระเปาได 3,000 ใบ ราคาขายตอใบ 1,200 บาท โดยมขอมลตนทนและคาใชจายตางๆ ดงน


- วตถดบทางตรง 75 บาทตอหนวย

- คาแรงงานทางตรง 80 บาทตอหนวย

- คาใชจายการผลตผนแปร 55 บาทตอหนวย

- คาใชจายการผลตคงท(รวม) 520,000 บาท


- คาใชจายในการขายผนแปร 40 บาทตอหนวย

- คาใชจายในการขายคงท (รวม) 400,000 บาท

- คาใชจายในการบรหารคงท (รวม) 630,000 บาท

ใหท า

1. ค านวณตนทนผนแปรตอหนวย และตนทนคงทรวม (บาท) 2. ค านวณหาก าไรสวนเกนรวม ก าไรสวนเกนตอหนวย และอตราสวนก าไรสวนเกน

3. ค านวณหาจดคมทน (หนวย) และยอดขาย ณ จดคมทน (บาท)


3 - 40

ขอ 6. ในระหวางป 2558 บรษท สฟา จ ากด เปนบรษททท าการผลตเสอผาส าเรจรป จ านวน 60,000 ชด โดยบรษทมขอมลทแสดงในงบก าไรขาดทนดงน

ขาย 9,000,000 หก ตนทนขาย

ตนทนการผลตผนแปร 3,600,000 ตนทนการผลตคงท 1,200,000 4,800,000 ก าไรขนตน 4,200,000 หก คาใชจายในการด าเนนงาน

คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร 600,000 คาใชจายในการขายและบรหารคงท 700,000 1,300,000 ก าไรจากการด าเนนงาน 2,900,000

ใหท า

1. ค านวณหาจดคมทน ทงทเปนจ านวนหนวยและจ านวนเงน 2. ถาบรษทตองการก าไรสทธ (ก าไรหลงหกภาษ) 3,500,000 บาท บรษทตองขายเสอผา

ส าเรจรปจ านวนกชด และคดเปนจ านวนเงนกบาท (อตราภาษเงนได 20%) 3. ถาบรษทตองการตดคาใชจายในการขายและบรหารผนแปร ออกโดยใหลกคาเปน

ผรบผดชอบสวนนเอง 5 บาท กจการจะตองขายเสอผากชดจงจะคมทน และคดเปนจ านวนเงนเทาไร

4. ถาบรษทตองการเพมราคาขายเปนชดละ 200 บาท และท าใหตนทนคงทเพมขนเปน 2,000,000 บาท ตนทนการผลตผนแปรตอหนวยไดมากทสดเทาไร จงจะท าใหบรษทขายเสอผาไดคมทนพอด ถาคาใชจายในการขายและบรหารผนแปรยงคงเทาเดม

ขอ 7. บรษท เอสแอนดเอม จ ากด ท าการผลตและขายขนมคกก ไดประมาณการปรมาณการขายของเดอนหนา โดยคาดวาบรษทจะขายได 1,500 ถง ราคาขายตอถง 150 บาท โดยมขอมลประมาณการตนทนและคาใชจายตางๆ ดงน

ตนทนการผลต - วตถดบทางตรงตอหนวย 45 บาทตอหนวย

- คาแรงงานทางตรงตอหนวย 10 บาทตอหนวย

- คาใชจายการผลตผนแปรตอหนวย 15 บาทตอหนวย

- คาใชจายการผลตคงท (รวม) 22,000 บาท


คาใชจายในการด าเนนงานโดยประมาณ

- คานายหนา 12 บาทตอหนวย

- คาโฆษณา (รวม) 15,000 บาท

- คาเบยประกนภยส านกงาน (รวม) 16,000 บาท

- เงนเดอนผบรหาร (รวม) 20,000 บาท

- คาเสอมราคา – อปกรณส านกงาน 8,600 บาท

ใหท า

1. ค านวณตนทนผนแปรตอหนวย และตนทนคงทรวมเทากบกบาท 2. ค านวณหาก าไรสวนเกนรวม ก าไรสวนเกนตอหนวย และอตราสวนก าไรสวนเกน

3. ค านวณหาจดคมทน (หนวย) และยอดขาย ณ จดคมทนเทากบกบาท

ขอ 8. ในระหวางป 25X1 บรษท ฟาประทาน จ ากด เปนบรษททท าการผลตและขายจกรยานเสอภเขา จ านวน 2,500 คน โดยบรษทมขอมลทแสดงในงบก าไรขาดทนดงน หนวย: บาท

ขาย 12,500,000 หก ตนทนขาย

ตนทนการผลตผนแปร 3,000,000 ตนทนการผลตคงท 3,500,000 6,500,000 ก าไรขนตน 6,000,000 หก คาใชจายในการด าเนนงาน

คาใชจายในการขาย (คานายหนา) 500,000 คาใชจายในการขายคงท (คาโฆษณา) 1,000,000

คาใชจายในการบรหารงานคงท 1,980,000 3,480,000 ก าไรจากการด าเนนงาน 2,520,000 หก ภาษเงนได 15% 378,000 ก าไรสทธ 2,142,000


3 - 42

ใหท า (การเปลยนแปลงตวแปรของโจทยแตละขอไมเกยวของกน) 1. ค านวณหาจดคมทน ทงทเปนจ านวนหนวย (คน) และจ านวนเงน (บาท) 2. ถาบรษทตองการก าไรสทธ 4,250,000 บาท บรษทตองขายจกรยานจ านวนกคน และ

คดเปนจ านวนเงนกบาท (อตราภาษเงนไดส าหรบธรกจขนาดกลางและขนาดยอม 15 %) 3. ถาบรษทตองการเพมงบโฆษณาอก 20% จากงบเดม สวนตนทนคงทรายการอนๆ

ยงคงเทาเดม นอกจากนผจดการฝายขายเพมราคาสนคาอก 10 % จากราคาขายเดม โดยทตนทนผนแปรยงคงเทาเดม กจการจะตองขายจกรยานกคนจงจะคมทน และคดเปนจ านวนเงนเทาไร

4. ถารฐบาลมการเปลยนแปลงนโยบายการจายคาจางแรงงานขนต าโดยลดลงจากเดม 10 % มผลท าให ตนทนการผลตผนแปรลดลง ถาบรษทขายสนคาไดจ านวนเพมขนจากเดม 20% บรษทจะมก าไรจากการด าเนนงานเทากบเทาใด ถาราคาขายตอหนวยและตนทนคงทอนๆไมมการเปลยนแปลง

ขอ 9. ในระหวางป 25X2 บรษท ฟาประทาน จ ากด เปนบรษททท าการผลตและขายจกรยานออกก าลงกาย จ านวน 3,000 คน โดยบรษทมขอมลทแสดงในงบก าไรขาดทนดงน หนวย: บาท

ขาย 15,000,000 หก ตนทนผนแปร: ตนทนการผลตผนแปร 3,600,000

คาใชจายในการขาย (คานายหนา) 600,000 4,200,000 ก าไรสวนเกน 10,800,000 หก ตนทนคงท: คาใชจายการผลตคงท 3,500,000

คาใชจายในการขายและบรหารคงท 2,980,000 6,480,000 ก าไรจากการด าเนนงาน 4,320,000 หก ภาษเงนได 15% 648,000 ก าไรสทธ 3,672,000

ใหท า

1. ค านวณหาก าไรสวนเกนรวม ก าไรสวนเกนตอหนวย และอตราก าไรสวนเกน 2. ค านวณหาจดคมทนทงทเปนจ านวนหนวย (คน) และจ านวนเงน (บาท)


3. ถาบรษทลดราคาขายจกรยานลงอก 10 % ท าใหปรมาณการขายเพมขน 20% สวนตนทนและคาใชจายอนๆ ยงคงเทาเดม ใหค านวณหาก าไรสทธของบรษทจะมจ านวนเทากบเทาใด บรษทควรใชนโยบายการลดราคาสนคาหรอไม เพราะเหตใด

4. ถาบรษทตองการเพมงบโฆษณาอก 20% จากงบเดม สวนตนทนคงทรายการอนๆยงคงเทาเดม โดยทราคาขายตอหนวยเพมขนอก 10% ตนทนผนแปรตอหนวยเปลยนแปลงไดสงสดเทาใด จงจะท าใหกจการขายจกรยานไดคมทนเทาเดม

ขอ 10. บรษท ศรชย จ ากด มปรมาณการผลตและขายสนคา 2 ชนด คอ สนคา X และ Y มขอมลเกยวกบการผลตและขายดงน

สนคา X สนคา Y

ราคาขายตอหนวย 100 60

ตนทนผนแปรตอหนวย 50 25

ปรมาณการขาย (หนวย) 1,000 2,000 ตนทนคงทรวม (เปนตนทนของสนคาทง 2 ชนด) 60,000

ใหท า

1. ค านวณหาจดคมทนรวม (หนวย) ของสนคาทง 2 ชนด

2. ค านวณหาจดคมทน (หนวย) และยอดขาย ณ จดคมทน (บาท) ของสนคา X และสนคา Y (แยกทละชนด)

3. จดท างบก าไรขาดทนแบบแสดงก าไรสวนเกน แยกสนคาแตละชนด พรอมทงแสดงก าไรรวมของทงบรษท


3 - 44

ขอ 11. บรษท ชยพฒนา จ ากด มปรมาณการผลตและขายสนคา 2 ชนด คอ สนคา X และ Y มขอมลเกยวกบการผลตและขายดงน

สนคา ก สนคา ข สนคา ค

ราคาขายตอหนวย 100 60 200

ตนทนผนแปรตอหนวย 50 25 110

ปรมาณการขาย (หนวย) 1,000 2,000 3,000 ตนทนคงทรวม (เปนตนทนของสนคาทง 3 ชนด) 120,000

ใหท า

1. ค านวณก าไรสวนเกนถวเฉลยตอหนวย

2. ค านวณหาจดคมทนรวม (หนวย) ของสนคาทง 3 ชนด

3. ค านวณหาจดคมทน (หนวย) และยอดขาย ณ จดคมทน (บาท) ของสนคาทง 3 ชนด

4. จดท างบก าไรขาดทน แบบแสดงก าไรสวนเกน แยกสนคาแตละชนด พรอมทงแสดงก าไรรวมของทงบรษท

5. ถาบรษทตองการก าไรกอนหกภาษจ านวน 150,000 บาท ตองขายสนคาแตละชนดจ านวนเทาใด

บทท 4

ระบบตนทนเตมและระบบตนทนผนแปร

ธรกจอตสาหกรรมมวธการค านวณตนทนผลตภณฑและการน าเสนองบก าไรขาดทน สามารถท าได 2 วธ คอ วธตนทนรวมหรอตนทนเตม (Absorption Costing or Full Costing) และวธตนทนทางตรงหรอวธตนทนผนแปร (Direct Costing or Variable Costing) ซงธรกจแตละแหงจะน าเสนอวธการใดนนขนอยกบวตถประสงคของการใชขอมล ถาตองการน าเสนอขอมลใหกบบคคลภายนอก กจการตองใชวธการค านวณตนทนผลตภณฑว ธตนทนเตม แตถาผบรหารตองการน าขอมลไปใชวางแผน และตดสนใจ ผบรหารจะใชวธการค านวณตนทนผลตภณฑแบบวธตนทนผนแปร ซงการค านวณตนทนผลตภณฑดงกลาวจะมผลกระทบตอการน าเสนอขอมลทางการบญชเพอก าหนดมลคาของสนคาคงเหลอในงบแสดงฐานะการเงน (Statement of Financial Position) รวมไปถงการค านวณตนทนขายทไปปรากฏอยในงบก าไรขาดทน (Income Statement)

การค านวณตนทนผลตภณฑ

แนวคดของการค านวณตนทนผลตภณฑได 2 วธ ไดแก วธตนทนเตม และวธตนทนผนแปร ซงมรายละเอยดการค านวณตนทนผลตภณฑของแตละวธ ดงน

1. ระบบตนทนเตม

การค านวณตนทนผลตภณฑโดยใชวธตนทนเตม หรอเรยกวา ตนทนรวม (Full

Costing or Absorption Costing) จะน าเอาตนทนทเกยวของกบการผลตทงหมดไมวาจะเปนตนทนผนแปรและตนทนคงทเปนตนทนผลตภณฑ ดงนนคาใชจายการผลตซงถอวาเปนสวนหนงของตนทนการผลตทงผนแปรและคงท จงถกรวมค านวณเปนตนทนผลตภณฑทงสน ดงนนตนทนผลตภณฑตามวธตนทนเตม จงประกอบดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลตทงผนแปรและคงท ตนทนผลตภณฑตามวธตนทนเตมจะถกน าไปค านวณหามลคาของสนคาคงเหลอ เพอแสดงรายการในงบแสดงฐานะการเงน และเมอสนคาถกขายออกไป ตนทนนจะถกบนทกเปนตนทนขาย (Cost of Goods Sold) เพอแสดงรายการในงบก าไรขาดทน


4 - 2

2. ระบบตนทนผนแปร

ระบบตนทนผนแปร หรอเรยกวา ตนทนตรง (Variable Costing or Direct Costing) โดยทวไปการจ าแนกตนทนผลตภณฑหรอตนทนการผลตออกเปนสองลกษณะ คอ ตนทนผนแปรและตนทนคงท โดยทการค านวณตนทนผลตภณฑวธนจะค านวณแตเฉพาะสวนทเปนตนทนการผลตผนแปรเทานน ซงประกอบดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรงและคาแรงงานทางตรงและคาใชจายการผลตเฉพาะสวนทเปนตนทนผนแปรเทานน

สวนคาใชจายการผลตทมลกษณะเปนตนทนคงทจะไมน ามารวมเปนสวนหนงของตนทนผลตภณฑวธน ซงคาใชจายการผลตคงทจะถกรวมไวในตนทนประจ างวดแทน เพราะถอวาคาใชจายในการผลตคงทไมมการเปลยนแปลง หรอคาใชจายนนเกดขนเทากนทกงวด จงควรบนทกเปนตนทนประจ างวด ดงนนตนทนผลตภณฑจะถกน าไปค านวณหามลคาของสนคาคงเหลอตนงวดและสนคาคงเหลอปลายงวด และแสดงรายการสนคาคงเหลอในงบแสดงฐานะการเงน สวนคาใชจายการผลตคงทจะถกบนทกเปนคาใชจายทเกดขนประจ างวด โดยน าไปหกออกจากรายไดทงจ านวนในงบก าไรขาดทน ซงการค านวณตนทนผลตภณฑตามวธตนทนผนแปร จะถกน ามาใชเปนขอมลส าหรบการวางแผนและการตดสนใจของผบรหาร

เพอใหเขาใจสวนประกอบของตนทนผลตภณฑของระบบตนทนเตมและระบบตนทนผนแปร ดงแสดงในภาพท 4.1

ตารางท 4.1 การจ าแนกตนทนผลตภณฑและตนทนประจ างวดตามวธตนทนเตมและตนทนผนแปร

ประเภทของตนทน สวนประกอบของตนทนผลตภณฑ

วธตนทนเตม

(Full Costing)

วธตนทนผนแปร

(Variable Costing)


(Product Cost) 1) วตถดบทางตรง 2) คาแรงงานทางตรง 3) คาใชจายการผลตผนแปร 4) คาใชจายการผลตคงท

1) วตถดบทางตรง 2) คาแรงงานทางตรง 3) คาใชจายการผลตผนแปร


(Period Cost)

1) คาใชจายในการขาย

2) คาใชจายในการบรหารงาน

1) คาใชจายการผลตคงท 2) คาใชจายในการขาย

3) คาใชจายในการบรหารงาน


ความแตกตางระหวางการค านวณตนทนผลตภณฑภายใตระบบตนทนเตมและระบบตนทนผนแปร

ความแตกตางระหวางการค านวณตนทนผลตภณฑตามวธตนทนเตมและวธตนทนผนแปรทส าคญ คอสวนประกอบทเปนคาใชจายการผลตคงท (Fixed Manufacturing Overhead) การค านวณตนทนผลตภณฑโดยใชวธตนทนเตม คาใชจายการผลตคงท จะถอวาเปนสวนหนงของตนทนผลตภณฑ แตวธตนทนผนแปรจะไมน าเอาคาใชจายการผลตคงทมารวมค านวณเปนตนทนผลตภณฑ เนองจากตนทนผลตภณฑประกอบดวยตนทนทมลกษณะเปนผนแปรเทานน โดยจะถอวาคาใชจายการผลตคงทเปนตนทนประจ างวด ซงจะแสดงเปนคาใชจายทเกดขนในแตละรอบบญชในงบก าไรขาดทน

คาใชจายการผลตคงท ทไดจากการค านวณตนทนผลตภณฑตามวธตนทนเตม จะน ามาค านวณอตราคาใชจายการผลตคงทจดสรรคดเขางานลวงหนาภายใตก าลงการผลตปกต (Normal Capacity) ดงนนถารอบระยะเวลาบญชใดมปรมาณการผลตจรงมความแตกตางจากก าลงการผลตปกต อาจจะมากกวาหรอนอยกวาก าลงการผลตปกต ท าใหเกดผลตางของก าลงการผลต (Capacity Variance) ซงผลตางก าลงการผลตมผลตอการค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวย ซงจะสงผลตอตนทนขายทแสดงรายการในงบก าไรขาดทน

ดงนน การค านวณตนทนผลตภณฑภายใตก าลงการผลตปกต อาจมผลท าใหตนทนขายทไดจากการค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนเตม ทแสดงรายการในงบก าไรขาดทนอาจสงหรอต ากวาความเปนจรง จงตองปรบผลตางก าลงการผลตในงบก าไรขาดทน จะอธบายรายละเอยดในหวขอเรองผลตางก าลงการผลตตอไป

การน าเสนอรายงานทางการเงนตามระบบตนทนเตมและระบบตนทนผนแปร

การค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวยทงวธตนทนเตมและวธตนทนผนแปร จะมผลตอการแสดงมลคาของสนคาคงเหลอ (สนคาคงเหลอตนงวด และ สนคาคงเหลอปลายงวด) ในงบแสดงฐานะการเงน ดงแสดงรายการไดดงน


4 - 4

บรษท .................................... งบแสดงฐานะการเงน (บางสวน)

ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1


สนทรพย


เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสด xxx

ลกหนการคา xxx

สนคาคงเหลอ (ปรมาณสนคาคงเหลอปลายงวด x ตนทนผลตภณฑ/หนวย*) xxx

*ตนทนผลตภณฑตอหนวยทน ามาค านวณหามลคาสนคาคงเหลอ ขนอยกบธรกจนน วาจะใชการค านวณตนทนผลตภณฑวธใด ซงสามารถค านวณได 2 วธ คอ วธตนทนเตม และวธตนทนผนแปร โดยมสวนประกอบของตนทนผลตภณฑดงไดกลาวไวแลวขางตน

นอกจากน การน าเสนอขอมลตนทนผลตภณฑในงบก าไรขาดทน สามารถน าเสนอได 2 วธ ไดแก วธตนทนเตม และวธตนทนผนแปร ส าหรบการน าเสนองบก าไรขาดทนระบบตนทนเตม (Full Costing) จะประกอบดวย รายไดจากการขาย และหกดวยตนทนหรอคาใชจาย ซงสวนของตนทนหรอคาใชจาย จะแบงเปน 2 สวน ไดแก ตนทนขาย และคาใชจายในการด าเนนงาน

สวนตนทนขาย จะประกอบดวย มลคาสนคาคงเหลอตนงวด บวกตนทนสนคาทผลตเสรจ และหกสวนของมลคาสนคาคงเหลอปลายงวด ซงสวนของตนทนการผลต จะค านวณโดยใชวธตนทนเตม ประกอบดวย ตนทนการผลตทงผนแปร ไดแก ตนทนวตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลตเฉพาะสวนทเปนตนทนผนแปร และตนทนคงท ไดแก คาใชจายการผลตเฉพาะทเปนคงท เชน คาเชาโรงงาน เงนเดอนผจดการโรงงาน คาเสอมราคาเครองจกร – วธเสนตรง เปนตน รายการตนทนขายจะน าไปหกออกจากยอดขายหรอรายไดจากการขาย ผลก าไรทได คอ ก าไรขนตน (Gross Margin)

หลงจากนนจะหกดวยคาใชจายในการด าเนนงาน ซงประกอบดวย คาใชจายในการขายและบรหารท งผนแปรและคงท เชน เงนเดอนผบรหาร เงนเดอนพนกงานบญช ค าสาธารณปโภคส านกงาน คาเบยประกนภยส านกงาน เปนตน ผลการด าเนนงานทได เรยกวา ก าไรจากการด าเนนงาน เมอน าไปหกออกจากภาษเงนไดนตบคคล ผลก าไรทได คอ ก าไรสทธ


สวนการน าเสนองบก าไรขาดทนระบบตนทนผนแปร (Variable Costing) จะประกอบดวย รายไดจากการขาย หกดวยตนทนหรอคาใชจายทเกยวของ ซงสวนของตนทนหรอคาใชจายนน จะแบงเปน 2 สวน ไดแก ตนทนผนแปร และตนทนคงท สวนทเปนตนทนผนแปรรวม ประกอบดวย ตนทนขายเฉพาะทเปนผนแปร ซงประกอบดวย สนคาคงเหลอตนงวด ตนทนสนคาทผลตเสรจและหกออกดวยสวนของสนคาคงเหลอปลายงวด โดยทตนทนผลตภณฑจะถกค านวณโดยใชวธตนทนผนแปร คอ ตนทนการผลตเฉพาะทเปนผนแปร (ตนทนวตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรงและคาใชจายการผลตผนแปรเทานน) นอกจากน จะรวมตนทนผนแปรสวนอน ซงไดแก คาใชจายในการด าเนนงาน จะประกอบดวย คาใชจายในการขายและบรหาร เฉพาะทเปนผนแปรเชนกน รวมตนทนผนแปรทงสองสวนเขาดวยกน แลวจงน าตนทนผนแปรรวมไปหกออกจากยอดขายหรอรายไดจากการขาย ผลก าไรทได เรยกวา ก าไรสวนเกน (Contribution Margin)

หลงจากนน จะหกสวนทเปนตนทนคงท ซงประกอบดวย คาใชจายการผลตคงท และคาใชจายในการขายและบรหารคงท เมอน าไปหกจากก าไรสวนเกนขางตน จะไดผลก าไรจากการด าเนนงาน ถามภาษเงนไดนตบคคลน าไปหกออก ผลทไดจะเปนก าไรสทธของกจการ

ดงนนจะเหนไดวา งบก าไรขาดทนวธตนทนผนแปร จะแยกตนทนไปตามพฤตกรรมอยางชดเจน ตนทนสวนแรกจะเปนตนทนประเภทผนแปรทงหมด สวนตนทนสวนทสอง จะเปนตนทนคงททงหมด

เพอใหเขาใจเกยวกบการน าเสนอขอมลรายการในงบก าไรขาดทนมากยงขน สามารถสรปเปนตารางแสดงรายการโดยยอในงบก าไรขาดทนดงแสดงไวในตารางท 4.2 ทง 2 วธ ไดแก ระบบตนทนเตม และระบบตนทนผนแปร และแสดงรายละเอยดแตละรายการเพอน าเสนองบก าไรขาดทนของแตละวธ ไดดงน

ตารางท 4.2 แสดงความแตกตางระหวางการน าเสนอรายการในงบก าไรขาดทน (บางสวน) โดยใชระบบตนทนเตมและระบบตนทนผนแปร

งบก าไรขาดทน (บางสวน) ระบบตนทนเตม ระบบตนทนผนแปร

ยอดขาย xxx ยอดขาย xxx

หก ตนทนขาย xxx หก ตนทนผนแปร xxx

ก าไรขนตน xxx ก าไรสวนเกน xxx

หก คาใชจายในการด าเนนงาน xxx หก ตนทนคงท xxx

ก าไรจากการด าเนนงาน xxx ก าไรจากการด าเนนงาน xxx


4 - 6

1. การน าเสนองบก าไรขาดทนโดยใชระบบตนทนเตม

บรษท............................ งบก าไรขาดทน

ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x1


ยอดขาย xxx

หก ตนทนขาย:

สนคาคงเหลอตนงวด xxx (ปรมาณสนคาคงเหลอตนงวด x ตนทนผลตภณฑ/หนวยวธตนทนเตม) บวก ตนทนสนคาทผลตเสรจ xxx

(ปรมาณการผลต x ตนทนผลตภณฑ/หนวยวธตนทนเตม)

ตนทนสนคาทมไวเพอขาย xxx

หก สนคาคงเหลอปลายงวด xxx

(ปรมาณสนคาคงเหลอปลายงวด x ตนทนผลตภณฑ/หนวยวธตนทนเตม)

รวมตนทนขาย xxx

ก าไรขนตน xxx


คาใชจายในการขาย (ทงผนแปร และคงท) xxx

คาใชจายในการบรหาร (ทงผนแปร และคงท) xxx

รวมคาใชจายในการขายและบรหาร xxx

ก าไรจากการด าเนนงาน xxx


2. การน าเสนองบก าไรขาดทนโดยใชระบบตนทนผนแปร

บรษท............................ งบก าไรขาดทน



ยอดขาย xxx

หก ตนทนผนแปร: ตนทนขายผนแปร:

สนคาคงเหลอตนงวด xxx

(ปรมาณสนคาคงเหลอตนงวด x ตนทนผลตภณฑ/หนวย วธตนทนผนแปร)

บวก ตนทนสนคาทผลตเสรจ xxx

(ปรมาณการผลต x ตนทนผลตภณฑ/หนวยวธตนทนผนแปร)

ตนทนสนคาทมไวเพอขาย xxx

หก สนคาคงเหลอปลายงวด xxx

(ปรมาณสนคาคงเหลอปลายงวด x ตนทนผลตภณฑ/หนวยวธตนทนผนแปร)

รวมตนทนขายผนแปร xxx

คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร xxx

รวมตนทนผนแปร xxx

ก าไรสวนเกน xxx

หก ตนทนคงท คาใชจายการผลตคงท xxx

คาใชจายในการขายและบรหารคงท xxx

รวมตนทนคงท xxx


จากการแสดงรายการในงบก าไรขาดทนทงวธตนทนเตมและวธตนทนผนแปร เพอใหเกดความเขาใจในการจดท าและการค านวณมลคาของรายการบญชตางๆ ในงบก าไรขาดทนทงสองวธ พรอมทงแสดงรายละเอยดการค านวณตนทนผลตภณฑทงสองวธ ดงแสดงตามตวอยางท 4.1 ดงน


4 - 8

ตวอยางท 4.1 บรษท สยามอตสาหกรรม จ ากด เปนบรษททท าการผลตและจ าหนายกระเปาหนง โดย

มขอมลตนทนและคาใชจายตางๆ ดงน ปรมาณการผลต 20,000 หนวย

ปรมาณการขาย 20,000 หนวย

ก าลงการผลตปกต 20,000 หนวย

ราคาขายตอหนวย 250 บาทตอหนวย

ตนทนการผลตตอหนวย





คาใชจายการขายและการบรหาร คาใชจายการขายและบรหารผนแปร 10 บาทตอหนวย

คาใชจายการขายและบรหารคงท (รวม) 500,000 บาท

จากขอมลขางตน สามารถค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวยตามวธตนทนเตมและวธตนทนผนแปร ไดดงน

วธตนทนเตม วธตนทนผนแปร

วตถดบทางตรง 50 50 คาแรงงานทางตรง 30 30 คาใชจายการผลตผนแปร 27 27

คาใชจายการผลตคงท 45 - (500,000 / 20,000 หนวย) รวมตนทนผลตภณฑตอหนวย 152 107

การค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวยทงสองวธจะมผลตอการแสดงมลคาของสนคาคงเหลอทงสนคาคงเหลอตนงวดและสนคาคงเหลอปลายงวดทแสดงในงบแสดงฐานะการเงน และการค านวณตนทนขายในงบก าไรขาดทน ดงแสดงรายการไดดงน


1. การน าเสนองบก าไรขาดทนโดยใชระบบตนทนเตม

บรษท สยามอตสาหกรรม จ ากด




ยอดขาย (20,000 x 250) 5,000,000

หก ตนทนขาย:

สนคาคงเหลอตนงวด - 0 - บวก ตนทนสนคาทผลตเสรจ (20,000 x 152) 3,040,000

ตนทนสนคาทมไวเพอขาย 3,040,000

หก สนคาคงเหลอปลายงวด - 0 -

รวมตนทนขาย 3,040,000 ก าไรขนตน (Gross Margin) 1,960,000

หก คาใชจายในการด าเนนงาน:

คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร 200,000 (20,000 x 10)

คาใชจายในการขายและบรหารคงท 500,000 รวมคาใชจายในการขายและบรหาร 700,000 ก าไรจากการด าเนนงาน 1,260,000

จากงบก าไรขาดทนวธตนทนเตม จะเหนไดวา บรษทจะน าเสนอขอมลตนทนขายโดยใชตนทนผลตภณฑตอหนวยโดยใชวธตนทนเตม คอ 152 บาทตอหนวยไปค านวณหาตนทนขาย ซงเทากบ 3,040,000 บาท หลงจากแสดงรายการตนทนขายแลว น าตนทนขายไปหกออกจากยอดขาย 5,000,000 บาท ไดเปนก าไรขนตนเทากบ 1,960,000 บาท แลวจงหกสวนทเปนคาใชจายในการด าเนนงานทงทเปนผนแปรและคงท ซงประกอบดวยสวนทเปนผนแปรเทากบ 200,000 บาท และสวนคงทเทากบ 500,000 บาท น าคาใชจายทงสองสวนรวมกน แลวน าไปหกออกจากก าไรขนตน จะไดก าไรจากการด าเนนงานเทากบ 1,260,000 บาท ดงแสดงรายการในงบก าไรขาดทนขางตน


4 - 10

2. การแสดงงบก าไรขาดทนโดยใชระบบตนทนผนแปร





ยอดขาย (20,000 x 250) 5,000,000 หก ตนทนผนแปร:

ตนทนขายผนแปร: สนคาคงเหลอตนงวด - 0 - บวก ตนทนสนคาทผลตเสรจ (20,000 x 107) 2,140,000 ตนทนสนคาทมไวเพอขาย 2,140,000

หก สนคาคงเหลอปลายงวด - 0 - รวมตนทนขายผนแปร 2,140,000

คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร(20,000 x 10) 200,000 รวมตนทนผนแปร 2,340,000 ก าไรสวนเกน (Contribution Margin) 2,660,000 หก ตนทนคงท:

คาใชจายการผลตคงท 900,000 คาใชจายในการขายและบรหารคงท 500,000 รวมตนทนคงท 1,400,000


จากงบก าไรขาดทนวธตนทนผนแปร จะเหนไดวา บรษทจะน าเสนอขอมลตนทนเปนสองสวน ไดแก ตนทนผนแปรรวม และตนทนคงทรวม แยกออกจากกน สวนของตนทนแปร จะประกอบดวย ตนทนขายผนแปร และคาใชจายในการขายและบรหารผนแปร ตนทนขายผนแปรสวนแรก จะค านวณจากตนทนผลตภณฑตอหนวยโดยใชวธตนทนผนแปร คอ 107 บาทตอหนวย คณกบจ านวนสนคาคงเหลอตนงวด จ านวนสนคาทผลตได และสนคาคงเหลอปลายงวด ซงเทากบ 2,140,000 บาท สวนคาใชจายในการขายและบรหารจะน ามาแตเฉพาะคาใชจายทมลกษณะผนแปรเทานน ซงเทากบ 200,000 บาท หลงจากนนรวมตนทนผนแปรทงสองประเภทเขาดวยกน เทากบ 2,340,000 บาท จะน าตนทนผนแปรรวมไปหกออกจากยอดขาย 5,000,000 บาท ไดเปนก าไรสวนเกน เทากบ 2,660,000 บาท แลวคอยหกสวนทเปนตนทนคงทรวม ซงประกอบดวย คาใชจายการผลตคงท 900,000 บาท และคาใชจายในการขายและบรหารคงท


500,000 บาท แลวน าไปหกออกจากก าไรสวนเกนขางตน จะไดก าไรจากการด าเนนงานเทากบ 1,260,000 บาท ดงแสดงรายการในงบก าไรขาดทนขางตน

ความแตกตางระหวางผลก าไรจากการด าเนนงานภายใตระบบตนทนเตมและระบบตนทนผนแปร

ผลแตกตางของก าไรจากการด าเนนงานภายใตการค านวณตนทนผลตภณฑโดยใชวธตนทนเตมและตนทนผนแปร สามารถแบงเปนกรณได 3 กรณ ดงน

กรณท 1 : ปรมาณการผลต เทากบ ปรมาณการขาย

กรณท 2 : ปรมาณการผลต มากกวา ปรมาณการขาย

กรณท 3 : ปรมาณการผลต นอยกวา ปรมาณการขาย

เพอใหเกดความเขาใจในการค านวณตนทนผลตภณฑแตละกรณใหชดเจนยงขน จะอธบายและแสดงตวอยางการค านวณแตละกรณ ตามตวอยางท 4.2

ตวอยางท 4.2 จากขอมลในตวอยางท 4.1 ของบรษท สยามอตสาหกรรม จ ากด การค านวณตนทน

ผลตภณฑภายใตวธตนทนเตม เทากบ 152 บาท และวธตนทนผนแปร เทากบ 107 บาท สวนคาใชจายในการขายและการบรหารยงคงเทาเดม โดยมขอมลเกยวกบปรมาณของสนคาคงเหลอตนงวด สนคาคงเหลอปลายงวด ปรมาณการผลตและปรมาณการขาย ของป 25X1

25X2 และ25X3 มดงน 25X1 25X2 25X3

สนคาคงเหลอตนงวด - - 0 - 5,000 ปรมาณการผลต 20,000 20,000 20,000 ปรมาณการขาย 20,000 15,000 25,000 สนคาคงเหลอปลายงวด* - 0 - 5,000 - 0 -

หมายเหต *การค านวณปรมาณสนคาคงเหลอปลายงวดของป 25X1 25X2 และ25X3

สนคาคงเหลอปลายงวด (หนวย) = ปรมาณสนคาคงเหลอตนงวด + ปรมาณการผลต – ปรมาณการขาย

ป 25X1 = 0 + 20,000 - 20,000

= 0 หนวย


4 - 12

ป 25X2 = 0 + 20,000 – 15,000 = 5,000 หนวย

ป 25X3 = 5,000 + 20,000 – 25,000 = 0 หนวย

จากขอมลขางตน บรษทสามารถจดท างบก าไรขาดทนทง 2 วธ ไดดงน

1. การแสดงงบก าไรขาดทนโดยใชระบบตนทนเตม


งบก าไรขาดทน – วธตนทนเตม

ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X2 และ 25X3


25X2 25X3

ยอดขาย 3,750,000 6,250,000 หก ตนทนขาย

สนคาคงเหลอตนงวด 0 760,000

บวก ตนทนสนคาทผลตเสรจ 3,040,000 3,040,000

ตนทนสนคาทมไวเพอขาย 3,040,000 3,800,000

หก สนคาคงเหลอปลายงวด 760,000 0

รวมตนทนขาย 2,280,000 3,800,000 ก าไรขนตน (Gross Margin) 1,470,000 2,450,000 หก คาใชจายในการด าเนนงาน

คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร 150,000 250,000

คาใชจายในการขายและบรหารคงท 500,000 500,000

รวมคาใชจายในการขายและบรหาร 650,000 750,000 ก าไรจากการด าเนนงาน 820,000 1,700,000




งบก าไรขาดทน – วธตนทนผนแปร ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x2 และ 25x3


25x2 25x3

ยอดขาย 3,750,000 6,250,000

หก ตนทนผนแปร

ตนทนขายผนแปร

สนคาคงเหลอตนงวด 0 535,000

บวก ตนทนสนคาทผลตเสรจ 2,140,000 2,140,000

ตนทนสนคาทมไวเพอขาย 2,140,000 2,675,000

หก สนคาคงเหลอปลายงวด 535,000 0

รวมตนทนขายผนแปร 1,605,000 2,675,000

คาใชจายในการขายและบรหาร ผนแปร

150,000

250,000

รวมตนทนผนแปร 1,755,000 2,925,000 ก าไรสวนเกน 1,995,000 3,325,000

หก ตนทนคงท

คาใชจายการผลตคงท 900,000 900,000


รวมตนทนคงท 1,400,000 1,400,000

ก าไรจากการด าเนนงาน 595,000 1,925,000

จากขอมลขางตนสามารถสรปผลตางระหวางก าไรจากการด าเนนงานทไดภายใตวธตนทนเตมและวธตนทนผนแปรแยกเปนแตละกรณ ไดดงแสดงในตารางท 4.3 ดงน


4 - 14

ตารางท 4.3 สรปความแตกตางของก าไรสทธภายใตวธตนทนเตมและตนทนผนแปร

กรณ

รายการ


วธตนทนเตม


วธตนทนผนแปร

ผลแตกตาง

ของก าไรทง 2 วธ

กรณท 1 : ปรมาณการผลต = ปรมาณการขาย

หนวยผลต 20,000 หนวย = หนวยขาย 20,000 หนวย

1,260,000 1,260,000 ก าไรสทธวธตนทนเตม =

ก าไรสทธวธตนทนผนแปร

กรณท 2 : ปรมาณการผลต > ปรมาณการขาย

หนวยผลต 20,000 หนวย > หนวยขาย 15,000 หนวย

820,000 595,000 ก าไรสทธวธตนทนเตม >


กรณท 3 : ปรมาณการผลต < ปรมาณการขาย

หนวยผลต 20,000 หนวย < หนวยขาย 22,000 หนวย

1,700,000 1,925,000 ก าไรสทธวธตนทนเตม <


เพอใหเขาใจเกยวกบผลก าไรจากการด าเนนงานวธตนทนเตมและวธตนทนผนแปรของแตละกรณมากยงขน สามารถอธบายรายละเอยดไดดงตอไปน

กรณท 1 : ปรมาณการผลต เทากบ ปรมาณการขาย

ในป 25X1 จ านวยหนวยผลตเทากบจ านวนหนวยขาย (ดงแสดงในตวอยางท 4.1) จะเหนไดวา การค านวณก าไรจากการด าเนนงาน ไมวาจะค านวณตนทนผลตภณฑวธใดกตามจะไดก าไรจากการด าเนนงานเทากน ซงจากตวอยางท 4.1 บรษท สยามอตสาหกรรม จ ากด ไดก าไรทงสองวธ เทากบ 1,260,000 บาท ซงสามารถสรปไดวา ทง 2 วธ การค านวณตนทนผลตภณฑไดรบรรายการคาใชจายการผลตคงทเปนคาใชจายปรากฏในงบก าไรขาดทนเทากบคอ เทากบ 900,000 บาท โดยวธการค านวณตนทนผลตภณฑภายใตวธตนทนเตมนน คาใชจายการผลตคงททคดเขางานลวงหนาไดบนทกเปนตนทนผลตภณฑทงจ านวน และจ านวนหนวยการผลตในแตละปเทากบ 20,000 หนวย กเทากบก าลงการผลตปกต ซงไมมผลตางของก าลงการผลต จงไมจ าเปนตองปรบปรงตนทนขายหรอก าไรขนตนแตอยางใด นอกจากนจ านวนหนวยทผลตเทากบจ านวนหนวยขายเทากน จงไมมสนคาคงเหลอตนทนงวด


และปลายงวด ดงนนคาใชจายการผลตคงทจดสรรคดเขางานจ านวนหนวยละ 45 บาท รวมจ านวน 900,000 บาท จงรบรเปนคาใชจาย คอคดเปนตนทนขายทงจ านวน และไมมคาใชจายการผลตคงทไปตดกบสนคาคงเหลอปลายงวด

สวนวธการค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนผนแปร คาใชจายการผลตคงท จ านวน 900,000 บาท ถอเปนตนทนงวดเวลาหรอตนทนประจ างวด ซงรบรเปนคาใชจายในงบก าไรขาดทนทงจ านวน โดยไมตองพจารณาวามสนคาคงเหลอตนงวดและปลายงวดแตอยางใด

ดงนน จะเหนไดวาเมอปรมาณสนคาทผลตเทากบปรมาณการขาย ถงแมวาตนทนผลตภณฑตอหนวยทง 2 วธจะไมเทากน แตคาใชจายการผลตคงทรบรเปนคาใชจายในงบก าไรขาดทนทงจ านวนเทากนทง 2 วธ จงท าใหก าไรจากการด าเนนงานทไดทง 2 วธไมมความแตกตางกน

กรณท 2 : ปรมาณการผลต มากกวา ปรมาณการขาย

ในป 25X2 ทมจ านวนสนคาทผลตมากกวาปรมาณสนคาทขาย (ดงแสดงในตวอยางท 4.2) จะเหนไดวาการค านวณก าไรจากการด าเนนงานทค านวณภายใตวธตนทนเตมจะมก าไรจากการด าเนนงานมากกวาวธตนทนผนแปร ในป 25X2 จ านวนสนคาทผลตเทากบ 20,000 หนวย แตจ านวนสนคาทขายไดเทากบ 15,000 หนวย ท าใหมสนคาคงเหลอปลายงวดจ านวน 5,000 หนวย เปนผลท าใหการค านวณก าไรจากการด าเนนงานวธตนทนเตมมจ านวน 820,000 บาท สวนก าไรจากการด าเนนงานวธตนทนผนแปรมจ านวน 595,000 บาท ตางกน 225,000 บาท เนองจาก การค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนเตม คาใชจายการผลตคงทคดเขางานลวงหนาไดรบการจดสรรเขาไปในตวสนคาหนวยละ 45 บาท (900,000 บาท/20,000 หนวย) ดงนนถามสนคาคงเหลอปลายงวด ทขายไมหมดในงวดนน จะท าใหตนทนของคาใชจายการผลตคงทคดเขางานลวงหนาตดไปดวยกบสนคาคงเหลอปลายงวดหนวยละ 45 บาท ซงในป 25X2 มจ านวนสนคาคงเหลอปลายงวดถง 5,000 หนวย จงท าใหมคาใชจายการผลตคงทจากงวดการผลตป 25X2 ยกไปกบสนคาคงเหลอปลายงวดจ านวน 225,000 บาท (5000 หนวย x 45 บาท) ดงนนคาใชจายทรบรในงบก าไรขาดทนในรายการตนทนขายของป 25X2 จะมยอดปรากฏนอยลง 225,000 บาท เพราะจะไปเปนตนทนขายของป 25X3 นนเอง สวนวธการค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนผนแปร คาใชจายการผลตคงท จ านวน 900,000 บาท ถกบนทกเปนคาใชจาย โดยถอวาเปนตนทนงวดเวลาหรอตนทนประจ างวดในป 25X2 ทงจ านวน โดยรบรเปนคาใชจายในงบก าไรขาดทนทงจ านวน โดยไมตองพจารณาวามสนคาคงเหลอตนงวดและปลายงวดแตอยางใด

ดงนน จะเหนไดวาเมอปรมาณสนคาทผลตมากกวาปรมาณการขาย การค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนเตม คาใชจายทรบรในงบก าไรขาดทนในรายการตนทนขายจะนอยลงเทากบ 225,000 บาท ซงจ านวนเงนนจะถกโอนไปงวดหนา โดยตดไปกบสนคาคงเหลอปลาย


4 - 16

งวด แตส าหรบการค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนผนแปร คาใชจายการผลตคงทรบรในงบก าไรขาดทนในป 25X2 เปนตนทนงวดเวลาทงจ านวนไปแลว จงท าใหก าไรจากการด าเนนงานทไดตามวธตนทนเตมมก าไรจากการด าเนนงานทมากกวาก าไรทไดจากวธตนทนผนแปรเทากบ 225,000 บาท

กรณท 3 : ปรมาณการผลต นอยกวา ปรมาณการขาย

ในป 25X3 ทมจ านวนสนคาทผลตนอยกวาปรมาณสนคาทขาย (ดงแสดงในตวอยางท 4.2) จะเหนไดวาการค านวณก าไรจากการด าเนนงานทค านวณภายใตวธตนทนเตมจะมก าไรจากการด าเนนงานนอยกวาวธตนทนผนแปร ในป 25X3 จ านวนสนคาทผลตเทากบ 20,000 หนวย แตจ านวนสนคาทขายไดเทากบ 22,000 หนวย เนองจากมสนคาคงเหลอตนงวดยกมาจากป 25X2 จ านวน 5,000 หนวย จากการน าเสนองบก าไรขาดทนป 25X3 ผลท าใหการค านวณก าไรจากการด าเนนงานวธตนทนเตมมจ านวน 1,476,000 บาท สวนก าไรจากการด าเนนงานวธตนทนผนแปรมจ านวน1,566,000 บาท ตางกน 90,000 บาท เนองจาก การค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนเตม คาใชจายการผลตคงทคดเขางานลวงหนาไดรบการจดสรรเขาไปในตวสนคาหนวยละ 45 บาท (900,000 บาท/20,000 หนวย) ซงไดรวมค านวณเขาไปในตนทนผลตภณฑแลว ดงนนหากในปการผลตใดมสนคาคงเหลอตนงวดยกมาจะท าใหมคาใชจายการผลตคงทยกมาจากงวดทแลวเทากบจ านวนสนคาคงเหลอตนงวด x อตราคาใชจายการผลตคงทตอหนวย ซงท าใหตนทนขายในงวดนสงขน ในทางตรงกนขามหากปใดมสนคาคงเหลอปลายงวดยกไป จะท าใหมคาใชจายการผลตคงทยกไปงวดหนาเทากบจ านวนสนคาคงเหลอปลายงวด x อตราคาใชจายการผลตคงทตอหนวย ซงท าใหตนทนขายในงวดนลดลง

จากขอมลของป 25X3 มจ านวนสนคาคงเหลอตนงวดยกมาจ านวน 5,000 หนวย จงท าใหมคาใชจายการผลตคงทจากงวดการผลตป 25X2 ยกมาป 25x3 จ านวน 225,000 บาท (5000 หนวย x 45 บาท) ซงภายใตการค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนเตม จะมผลท าใหคาใชจายการผลตคงทไดยกมาจากป 25X2 จ านวน 225,000 บาท ท าใหตนทนขายป 25X3 มจ านวนมากขน

สวนวธการค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนผนแปร คาใชจายการผลตคงท จ านวน 900,000 บาท ถกบนทกเปนคาใชจาย โดยถอวาเปนตนทนงวดเวลาหรอตนทนประจ างวดในป 25X3 ทงจ านวน โดยรบรเปนคาใชจายในงบก าไรขาดทนทงจ านวน

ดงนน จะเหนไดวาเมอปรมาณสนคาทผลตนอยกวาปรมาณการขาย การค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนเตม คาใชจายทรบรในงบก าไรขาดทนในรายการตนทนขายของป 25X3 จะสงขนเทากบ 225,000 บาท หรอการค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนเตมจะมคาใชจายทรบรสงกวาการค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนผนแปร เทากบ 225000 บาท จงท าใหก าไรจาก


การด าเนนงานทไดตามวธตนทนเตมนอยกวาก าไรจากการด าเนนงานทไดจากวธตนทนผนแปรเทากบ 225,000 บาท

ผลตางก าลงการผลต

การค านวณตนทนผลตภณฑโดยใชวธตนทนเตม เมอค านวณหาอตราคาใชจา ยการผลตคงท เพอเปนคาใชจายการผลตทน าไปจดสรรเขาผลตภณฑจะใชฐานการค านวณจากก าลงการผลตปกต หรอเรยนกวา อตราคาใชจายการผลตจดสรรคดเขางาน หรอ อตราคาใชจายการผลตคงทจดสรร เปนการค านวณหาตนทนผลตภณฑไวลวงหนา เพราะในความเปนจรง กจการอาจจะยงไมทราบจ านวนสนคาทผลตจรงเมอท าการค านวณตนทนสนคา แตกจการจะมขอมลเกยวกบก าลงการผลตปกตของเครองจกร ททราบจากโรงงานหรอบรษททขายเครองจกรใหกบกจการ ดงนน จงใชก าลงการผลตปกตเปนฐานในการค านวณตงแตแรก จงมผลท าใหต นทนผลตภณฑตามวธตนทนรวมหรอตนทนเตมไมถกตองตามทควรจะเปน เนองจากมผลตางของปรมาณการผลตจรงไมเทากบก าลงการผลตปกต เรยกวา ผลตางก าลงการผลต (Capacity

Variance)

ดงนน เมอกจการมผลตางก าลงการผลต กจการตองท าการปรบปรงตนทนผลตภณฑ ซงเปนสวนหนงทอยในตนทนขายทอยในงบก าไรขาดทน ซงอาจจะบวก หรอ หก ผลตางก าลงการผลตกบ ตนทนขาย หรอ น าไปปรบ บวก หรอ หก กบ ก าไรขนตน เพอใหก าไรจากการด าเนนงาน หรอก าไรสทธ มความถกตอง การค านวณผลตางก าลงการผลต สามารถค านวณไดดงน

โดยท อตราคาใชจายการผลตคงท สามารถค านวณไดดงน

ผลตางก าลงการผลต = (ปรมาณการผลตจรง – ปรมาณ ณ ก าลงการผลตปกต) x อตราคาใชจายการผลตคงท

อตราคาใชจายการผลตคงท = คาใชจายการผลตคงท ปรมาณ ณ ก าลงการผลตปกต


4 - 18

1. ลกษณะของผลตางก าลงการผลต

จากการทกจการมปรมาณการผลตจรงไมเทากบก าลงการผลต มผลท าใหเกดผลตางก าลงการผลต ดงไดกลาวไวขางตน ซงสามารถแยกผลตางก าลงการผลตทเกดขนได 2 กรณ ไดแก กรณท 1 ปรมาณการผลตจรงมากกวาปรมาณ ณ ก าลงการผลตปกต และ กรณท 2 ปรมาณการผลตจรงนอยกวาปรมาณ ณ ก าลงการผลตปกต ดงน

กรณท 1 : ปรมาณการผลตจรง มากกวา ปรมาณ ณ ก าลงการผลตปกต

ถาหากบรษทมปรมาณการผลตจรงมากกวาปรมาณ ณ ก าลงการผลตปกต เชน ก าลงการผลตปกต เทากบ 10,000 หนวย แตผลตจรง 12,000 หนวย ถาผลตางเปนเชนนถอวาเปนผลตางเปนทนาพอใจ เพราะถอวาการผลตมประสทธภาพ ดงนน กจการตองน าผลตางก าลงการผลตนไปปรบปรงรายการก าไรจากการด าเนนงานโดยตองน าผลตางก าลงการผลตไปหกออกจากตนทนขาย หรอ น าไปบวกเขากบก าไรขนตนมาตรฐาน ซงจะมผลท าใหก าไรจากการด าเนนงานมตวเลขทเพมขน

กรณท 2 : ปรมาณการผลตจรง นอยกวา ปรมาณ ณ ก าลงการผลตปกต

ถาหากบรษทมปรมาณการผลตจรงนอยกวาปรมาณ ณ ก าลงการผลตปกต เชน ก าลงการผลตปกต เทากบ 10,000 หนวย แตผลตจรง 7,000 หนวย ถาผลตางเปนเชนนถอวาเปนผลตางไมนาพอใจ เพราะถอวาการผลตไมมประสทธภาพ ผลตจรงต ากวาความสามารถทเครองจกรสามารถท าได ดงนน กจการตองน าผลตางก าลงการผลตนไปปรบปรงรายการก าไรจากการด าเนนงานโดยตองน าผลตางก าลงการผลตไปบวกเขากบตนทนขาย หรอ น าไปหกออกจากก าไรขนตนมาตรฐาน ซงจะมผลท าใหก าไรจากการด าเนนงานมตวเลขทลดลง

ผลตางก าลงการผลตสามารถแสดงสรปความแตกตางของแตละกรณดงแสดงในตารางท 4.4 ดงน


ตารางท 4.4 สรปความแตกตางของผลตางก าลงการผลต และการปรบผลตางก าลงการผลต

กรณ การปรบผลตางก าลงการผลตกบตนทนขาย

การปรบผลตางก าลงการผลต

กบก าไรขนตนมาตรฐาน

ผลกระทบทมตอ


กรณท 1 : ปรมาณการผลตจรง > ก าลงการผลตปกต


บวก ก าไรขนตนมาตรฐาน

สงผลใหก าไรจากการด าเนนงานเพมขน

กรณท 2 : ปรมาณการผลตจรง < ก าลงการผลตปกต

บวก ตนทนขาย

หก ก าไรขนตนมาตรฐาน

สงผลใหก าไรจากการด าเนนงานลดลง

ตวอยางท 4.3 บรษท จ ากด เปนบรษททเพงเรมเปดด าเนนงานในป 25X1 กจการตองการวางแผน

เกยวกบก าไร โดยไดรวบรวมขอมลการด าเนนงานของบรษทในชวง 2 ปแรกทเปดการด าเนนงาน ดงน

25X1 25X2 25X3

สนคาคงเหลอตนงวด (หนวย) - 0 - - 0 - 1,000 ปรมาณการผลต (หนวย) 40,000 42,000 37,000 ปรมาณการขาย (หนวย) 40,000 41,000 38,000 สนคาคงเหลอปลายงวด (หนวย) - 0 - 1,000 - 0 -

ราคาขายตอหนวย 320 บาทตอหนวย ก าลงการผลตปกต (Normal Capacity) 40,000 หนวย

ตนทนการผลตมดงน วตถดบทางตรงตอหนวย 30 บาทตอหนวย คาแรงงานทางตรงตอหนวย 25 บาทตอหนวย คาใชจายการผลตผนแปรตอหนวย 45 บาทตอหนวย คาใชจายการผลตคงท (รวม) 800,000 บาท

คาใชจายในการขายและบรหาร คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร 20 บาทตอหนวย

คาใชจายในการขายและบรหารคงท (รวม) 750,000 บาท


4 - 20

จากขอมลขางตน สามารถค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวยตามวธตนทนเตมและตนทนผนแปร ไดดงน

วธตนทนเตม วธตนทนผนแปร

วตถดบทางตรง 30 30 คาแรงงานทางตรง 25 25 คาใชจายการผลตผนแปร 45 45

คาใชจายการผลตคงท 20 - (800,000 / 40,000 หนวย) รวมตนทนผลตภณฑตอหนวย 120 100

แผนการผลตในป 25X1 25X2 และ 25X3 สามารถหาผลตางก าลงการผลตของแตละป ไดดงน

อตราคาใชจายการผลตคงท = คาใชจายการผลตคงท ปรมาณ ณ ก าลงการผลตปกต

= 800,000

40,000


ผลตางก าลงการผลต = (ปรมาณการผลตจรง – ก าลงการผลตปกต) x อตราคาใชจายการผลตคงท

ผลตางก าลงการผลต 25X1 = (40,000 – 40,000) x 20

= 0 x 20

= 0 บาท


= 2,000 x 20

= 40,000 บาท เอาไปหกออกจากตนทนขาย หรอ บวกก าไรขนตนมาตรฐาน


= 3,000 x 20

= 60,000 บาท เอาไปบวกเขากบตนทนขาย

หรอ หกออกจากก าไรขนตน

มาตรฐาน


จากขอมลขางตน จะเหนไดวา ป 25X1 ปรมาณการผลตจรงเทากบปรมาณ ณ ก าลงการผลตปกตพอด จงไมมผลตางก าลงการผลต

ป 25X2 ปรมาณการผลตจรงเทากบ 42,000 หนวย มากกวา ปรมาณ ณ ก าลงการผลตปกต ซงเทากบ 40,000 หนวย จงมผลตางก าลงการผลต จ านวน 40 ,000 บาท ทจะตองน าไปปรบปรงกบตนทนขาย โดยน าไป หก ออกจากตนทนขาย หรอ บวก เขากบก าไรขนตนมาตรฐาน

ป 25X3 ปรมาณการผลตจรงเทากบ 37,000 หนวย มากกวา ปรมาณ ณ ก าลงการผลตปกต ซงเทากบ 40,000 หนวย จงมผลตางก าลงการผลต จ านวน 60 ,000 บาท ทจะตองน าไปปรบปรงกบตนทนขาย โดยน าไป บวก เขากบตนทนขาย หรอ หก ออกจากก าไรขนตนมาตรฐาน

การปรบผลตางก าลงการผลตในงบก าไรขาดทน จะสามารถแสดงรายการ ดงอธบายในหวขอถดไป

2. การปรบผลตางก าลงการผลตในงบก าไรขาดทนโดยใชระบบตนทนเตม

เมอกจการมผลตางก าลงการผลตเกดขน สามารถปรบผลตางก าลงการผลต ได 2 กรณ นนคอ 1) ปรบผลตางก าลงการผลตกบตนทนขาย และ 2) ปรบผลตางก าลงการผลตกบก าไรขนตนมาตรฐาน

เพอใหเขาใจมากยงขนเกยวกบการปรบผลตางก าลงการผลต จะใชตวอยางจากขอมลของตวอยางท 4.3 ซงสามารถปรบผลตางก าลงการผลตกบตนทนขาย หรอปรบกบก าไรขนตนมาตรฐาน ในงบก าไรขาดทนตามวธตนทนเตม ซงแตละวธสามารถแสดงรายการ ไดดงน


4 - 22

2.1. ปรบผลตางก าลงการผลตกบตนทนขาย

บรษท อดรอตสาหกรรม จ ากด


ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X1 25X2 และ 25X3


25X1 25X2 25X3

ยอดขาย 12,800,000 13,120,000 12,160,000

หก ตนทนขาย 4,800,000 4,920,000 4,560,000

บวก / หก ผลตางก าลงการผลต 0 (40,000) 60,000

ตนทนขาย (หลงปรบผลตาง) 4,800,000 4,880,000 4,620,000

ก าไรขนตน 8,000,000 8,240,000 7,540,000


คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร 800,000 820,000 760,000

คาใชจายในการขายและบรหารคงท 750,000 750,000 750,000

รวมคาใชจายในการขายและบรหาร 1,550,000 1,570,000 1,510,000


2.2. ปรบผลตางก าลงการผลตกบก าไรขนตนมาตรฐาน



ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X1 25X2 และ 25X3


25X1 25X2 25X3

ยอดขาย 12,800,000 13,120,000 12,160,000

หก ตนทนขาย 4,800,000 4,920,000 4,560,000

ก าไรขนตนมาตรฐาน 8,000,000 8,200,000 7,600,000

บวก / หก ผลตางก าลงการผลต 0 40,000 (60,000)

ก าไรขนตน 8,000,000 8,240,000 7,540,000


คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร 800,000 820,000 760,000

คาใชจายในการขายและบรหารคงท 750,000 750,000 750,000

รวมคาใชจายในการขายและบรหาร 1,550,000 1,570,000 1,510,000




การปรบผลตางก าลงการผลต จะเกดในกรณทปรมาณการผลตจรงไมเทากบก าลงการผลตปกต ซงปรมาณการผลตอาจจะมากหรอนอยกวาก าลงการผลตปกตกได ซงถาเปนการค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนเตม การหาอตราคาใชจายการผลตจดสรร จะค านวณภายใตก าลงการผลตปกต ดงนน เมอมผลตางก าลงการผลต จะมผลท าใหกจการตองปรบผลตางก าลงการผลตเขากบตนทนขาย หรอก าไรขนตนมาตรฐานดงไดกลาวไวแลวขางตน แตในกรณของกจการทมการน าเสนองบก าไรขาดทนวธตนทนผนแปร การค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนผนแปร การหาตนทนผลตภณฑตอหนวยมแตเฉพาะตนทนผนแปร ซงการค านวณอยภายใตปรมาณการผลตจรงอยแลว จงไมไดมประเดนเรองของผลตางก าลงการผลต และน าไปปรบกบตนทนขายส าหรบการน าเสนองบก าไรขาดทนวธตนทนผนแปร

ดงนน จากขอมลในตวอยางท 4.3 การน าเสนองบก าไรขาดทนวธตนทนผนแปร สามารถแสดงรายการ ไดดงน


งบก าไรขาดทน – วธตนทนผนแปร ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X1 25x2 และ 25x3


25X1 25X2 25X3

ยอดขาย 12,800,000 13,120,000 12,160,000


ตนทนขายผนแปร 4,000,000 4,100,000 3,800,000

คาใชจายในการขายและบรหาร ผนแปร

800,000

820,000

760,000

รวมตนทนผนแปร 4,800,000 4,920,000 4,560,000

ก าไรสวนเกน 8,000,000 8,200,000 7,600,000 หก ตนทนคงท

คาใชจายการผลตคงท 800,000 800,000 800,000 คาใชจายในการขายและบรหารคงท 750,000 750,000 750,000 รวมตนทนคงท 1,550,000 1,550,000 1,550,000 ก าไรจากการด าเนนงาน 6,450,000 6,650,000 6,050,000


4 - 24

แสดงผลตางก าไรจากการด าเนนงาน ภายใตวธตนทนเตม และวธตนทนผนแปร

25X1 25X2 25X3

ก าไรจากการด าเนนงานภายใตวธตนทนเตม 6,450,000 6,670,000 6,030,000

ก าไรจากการด าเนนงานภายใตวธตนทนผนแปร 6,450,000 6,650,000 6,050,000

ผลตางก าไรจากการด าเนนงาน 0 20,000 (20,000)

สรปจากตารางแสดงผลตางก าไรจากการด าเนนงานขางตน จะเหนไดวา ป 25X1 เปนกรณทปรมาณการผลต เทากบ ปรมาณการขาย และไมมผลตางก าลงการ

ผลต จะแสดงผลก าไรจากการด าเนนงานภายใตวธตนทนเตม เทากบ ผลก าไรจากการด าเนนงานวธตนทนผนแปร

ป 25X2 เปนกรณทปรมาณการผลต มากกวา ปรมาณการขาย และมผลตางก าลงการผลต 40,000 บาท ไปหกออกจากตนทนขายวธตนทนเตม หรอบวกเขากบ ก าไรขนตนมาตรฐาน จะแสดงผลก าไรจากการด าเนนงานภายใตวธตนทนเตม มากกวา ผลก าไรจากการด าเนนงานวธตนทนผนแปร

ป 25X3 เปนกรณทปรมาณการผลต นอยกวา ปรมาณการขาย และมผลตางก าลงการผลต 60,000 บาท ไปบวกเขากบตนทนขาย หรอหกออกจาก ก าไรขนตนมาตรฐาน ผลก าไรจากการด าเนนงานภายใตวธตนทนเตม นอยกวา ผลก าไรจากการด าเนนงานวธตนทนผนแปร

การรายงานของสวนงาน

การจดท ารายงานทางการเงนส าหรบงบก าไรขาดทนวธตนทนผนแปรจะเปนการน าเสนอขอมลทางการเงนเพอเปนประโยชนตอการตดสนใจของผบรหารในการประเมนผลการปฏบตงานของสวนงานยอยไดดกวาการจดท างบก าไรขาดทนวธตนทนเตม ซงการค านวณตนทนผลตภณฑโดยใชวธตนทนผนแปร ประกอบดวย ตนทนการผลตทเปนผนแปรทกรายการไดแก วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลตผนแปร (ดงไดแสดงในตวอยางท 4.1 และ 4.2) กจการสามารถน าเสนองบก าไรขาดทนโดยแสดงรายการก าไรสวนเกน มาประยกตใชเพอจดท าเปนรายงานของสวนงาน (Segmented Report) เพอน าเสนอขอมลงบก าไรขาดทนแยกแตละสวนงานยอยของกจการ

รายงานของสวนงานเปนการแสดงผลการด าเนนงานของกจการโดยแสดงรายได ตนทนหรอคาใชจาย และก าไรหรอขาดทนแยกไปตามหนวยของตนทน (Cost Objects) ทกจการตองการจะคดตนทนใหหนวยนนๆ หรออาจเรยกวา สวนงานยอย (Segments) กได


สวนงานยอยจะมลกษณะเปนเชนไร ขนอยกบวาผบรหารตองการทราบผลการด าเนนงานสวนงานในลกษณะแบบใด

สวนงานยอยของธรกจ สามารถแบงไดเปนหลายลกษณะ เชน สวนงานโดยแยกตามประเภทของผลตภณฑ เชน เสอผาผหญง เสอผาผชาย เสอผาเดก สนคาอปโภคบรโภค เปนตน สวนงานโดยแยกตามแผนกทอยในกจการ เชน แผนกบญช แผนกจดซอ แผนกผลต แผนกซอมบ ารง เปนตน สวนงานโดยแยกตามประเภทของลกคา เชน ลกหนรายใหญ ลกคารายยอย เปนตน สวนงานโดยแยกตามเขตการขาย เชน เขตภาคเหนอ เขตภาคใต เขตภาคตะวนออกเฉยงเหนอ เขตภาคกลาง เปนตน สวนงานโดยแยกตามศนยบรการ เชน ศนยบรการในเขตเทศบาล ศนยบรการนอกเขตเทศบาล เปนตน สวนงานโดยแยกตามโครงการ เชน โครงการหมบานจดสรรแสนสร 1 โครงการหมบานจดสรรแสนสร 2 เปนตน

จากค าอธบายประเภทของสวนงานยอยขางตน ท าใหการน าเสนองบก าไรขาดทนแยกตามสวนงาน หรอทเรยกวา รายงานของสวนงาน จะน าเสนอสวนงานยอยลกษณะใดกไดตามความตองการของผบรหาร โดยการน าเสนอขอมลทางการเงน จะประกอบดวย การแบงประเภทรายได และตนทนหรอคาใชจายทเกยวของโดยจะแบงรายได และตนทนไปตามหนวยงานยอย หรอหนวยของตนทน ซงสามารถจดแบงไดดงน

1. รายไดจากการด าเนนงานของแตละสวนงานยอย

รายไดจากการด าเนนงาน เชน ยอดขาย รายไดจากการใหบรการ จะแบงไปตามหนวยงานยอย เชน แผนกขายเสอผาผหญง แผนกขายเสอผาผชาย มรายไดจากการขายสนคาแตละสวนงานเทากบเทาใด

2. ตนทนผนแปรของแตละสวนงานยอย

ลกษณะของตนทนผนแปร เปนตนทนรวมทมลกษณะแปรไปตามระดบของกจกรรมหรอขนอยกบสาเหตของการเกดตนทน ซงสามารถระบไดอยางชดเจนวาเปนของหนวยตนทนหรอสวนงานใด สามารถแบงตนทนผนแปรได 2 ประเภท คอ ตนทนการผลตผนแปร และคาใชจายในการขายและบรหารผนแปร ดงน

2.1. ตนทนขายผนแปร

ตนทนการผลตผนแปร (Manufactured Variable Costs) เปนตนทนทเกยวของกบการผลตสนคาทมลกษณะเปนตนทนผนแปร ซงสามารถระบไดอยางชดเจนวาเปนของผลตภณฑ


4 - 26

ชนดใด จ านวนเทาใด ตนทนการผลตผนแปร เชน วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง คาใชจายการผลตผนแปร ทสามารถระบไดวาเปนของสนคาประเภทใด เปนตน

2.2. คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร

คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร (Selling and Administration Variable

Expenses) เปนคาใชจายเกยวกบการขายและการบรหารงานทสามารถระบไดอยางชดเจนวาเปนของหนวยงานใด จ านวนเทาใด เชน คาน าคาไฟ คานายหนาทสามารถระบไดวาเปนของแผนกขายสนคาแผนกใด เปนตน

3. ตนทนคงท

สามารถแบงเปนสวนยอยได 2 ประเภท คอ ตนทนคงทโดยตรง และตนทนคงทโดยออม หรอ ตนทนคงทรวม ดงน

3.1. ตนทนคงทโดยตรง

ตนทนคงทโดยตรง (Direct Fixed Cost) หมายถง ตนทนคงททสามารถระบไดอยางชดเจนวาเปนของหนวยตนทนใด เชน หนวยงานยอย คอ แผนกขาย สวนของตนทนทเกดขนในแผนกขาย ประกอบดวย เงนเดอนพนกงานขาย คาใชจายในการสงเสรมการขาย คาโฆษณา เปนตน ซงตนทนหรอคาใชจายเหลาน สามารถระบไดอยางชดเจนวาเปนของแผนกขาย ใด ดงนน ตนทนเหลานจงเปนตนทนคงทโดยตรงของแตละสวนงานยอย

3.2. ตนทนคงทโดยออม หรอ ตนทนคงทรวม

ตนทนคงทรวม (Indirect Fixed Cost or Common Fixed Cost) หมายถง ตนทนคงททสามารถระบไดอยางชดเจนวาเปนของหนวยตนทนใด หรอเปนตนทนทหวหนาหรอผจดการของสวนงานยอยไมสามารถทจะควบคมได หรอเปนคาใชจายทไดรบการปนสวนมาจากแผนกอน เชน เงนเดอนผบรหารระดบสง คาเชาส านกงานใหญ คาเบยประกนภยคาสอบบญช

จากขอมลการแบงประเภทตนทนขางตน สามารถน าเสนองบก าไรขาดทนแบบแสดงก าไรสวนเกน หรอน าเสนอในรปแบบรายงานของสวนงาน ไดดงน


ตวอยางรปแบบของรายงานของสวนงาน

1) งบก าไรขาดทน แยกตามแผนก

งบก าไรขาดทน แยกตามแผนก



แผนกขาย บรษทโดยรวม

แผนกขายปลก แผนกขายสง

ยอดขาย xxx xxx xxx


ตนทนขายผนแปร xxx xxx xxx

คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร xxx xxx xxx

ตนทนผนแปรรวม xxx xxx xxx

ก าไรสวนเกน xxx xxx xxx


ตนทนคงทโดยตรง xxx xxx xxx

ก าไรของสวนงาน xxx xxx xxx

หก ตนทนคงทรวม xxx


2) งบก าไรขาดทน แยกตามเขตการขาย

งบก าไรขาดทน แยกตามเขตการขาย



เขตการขาย แผนกขายสง

เขตภาคกลาง เขตภาคเหนอ

ยอดขาย xxx xxx xxx


ตนทนขายผนแปร xxx xxx xxx

คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร xxx xxx xxx

ตนทนผนแปรรวม xxx xxx xxx

ก าไรสวนเกน xxx xxx xxx


ตนทนคงทโดยตรง xxx xxx xxx

ก าไรของเขตการขาย xxx xxx xxx

หก ตนทนคงทรวม xxx

ก าไรของแผนกขายสง xxx


4 - 28


บรษท ผลไมไทย จ ากด ไดท าการผลตและจ าหนายผลตภณฑแปรรปผลไมกระปอง โดยมผลตภณฑ 2 ชนด ไดแก สบปะรดกระปอง และเงาะกระปอง โดยบรษทมขอมลรายไดและตนทนเกยวกบผลตภณฑทงสองชนด ดงน

1. ราคาขาย และตนทนผนแปรตอหนวยของผลตภณฑทงสองชนด ดงน สบปะรดกระปอง เงาะกระปอง

ราคาขายตอหนวย (บาท) 40 55

ตนทนผนแปรตอหนวย (บาท) 25 30

ก าไรสวนเกนตอหนวย (บาท) 15 25

2. ปรมาณสนคาทขายไดของของผลตภณฑทงสองชนด สบปะรดกระปองขายได 30,000 กระปอง และเงาะกระปอง ขายได 60,000 กระปอง

3. ตนทนคงท ของของผลตภณฑทงสองชนด มดงน (หนวย: บาท) สบปะรดกระปอง เงาะกระปอง

ตนทนการผลตคงท 50,000 60,000

คาใชจายในการขายคงท 100,000 110,000

คาใชจายในการบรหารคงท 120,000 150,000

4. ตนทนคงทรวม

คาใชจายในการขายของส านกงานใหญ 220,000 บาท

คาใชจายในการบรหารของส านกงานใหญ 280,000 บาท

จากขอมลขางตน สามารถจดท างบก าไรขาดทนแยกตามสวนงาน โดยแบงไปตามประเภทของผลตภณฑ ไดดงน


บรษท ผลไมไทย จ ากด

งบก าไรขาดทน แยกตามประเภทของผลตภณฑ ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X1


สบปะรดกระปอง เงาะกระปอง รวม

ยอดขาย 1,200,000(1) 3,300,000(2) 4,500,000 หก ตนทนผนแปร 750,000(3) 1,800,000(4) 2,550,000 ก าไรสวนเกน 450,000 1,500,000 1,950,000 หก ตนทนคงท:

ตนทนคงทโดยตรง

ตนทนการผลตคงท 50,000 60,000 110,000

คาใชจายในการขายคงท 100,000 110,000 210,000

คาใชจายในการบรหารคงท 120,000 150,000 270,000

รวมตนทนคงทโดยตรง 270,000 320,000 590,000

ก าไรแตละผลตภณฑ 180,000 1,180,000 1,360,000

หก ตนทนคงทรวม


คาใชจายในการบรหาร 280,000

รวมตนทนคงทรวม 500,000





4 - 30

ยอดขายของผลตภณฑแตละชนด

(1) สบปะรดกระปอง = 30,000 หนวย x 40 บาทตอหนวย

= 1,200,000 บาท

(2) เงาะกระปอง = 60,000 หนวย x 55 บาทตอหนวย

= 3,300,000 บาท

ตนทนผนแปรของผลตภณฑแตละชนด

(3) สบปะรดกระปอง = 30,000 หนวย x 25 บาทตอหนวย

= 750,000 บาท

(4) เงาะกระปอง = 60,000 หนวย x 30 บาทตอหนวย

= 1,800,000 บาท

จากการน าเสนองบก าไรขาดทนหรอแสดงเปนรายงานของสวนงานแยกตามประเภทของผลตภณฑ จะเหนไดวาสบปะรดกระปอง มก าไรจ านวน 180,000 บาท และเงาะกระปองมก าไรจ านวน 1,180,000 บาท นนกหมายความวา ผลการด าเนนงานของเงาะกระปองมประสทธภาพมากกวาสบปะรดกระปอง ซงขอมลก าไรแยกตามสวนงานน ผบรหารระดบสงสามารถน าขอมลไปใชในการตดสนใจในประเดนเรองการประเมนผลการด าเนนงานของแตละสวนงานยอย ผจดการทรบผดชอบผลตภณฑเงาะกระปองควรไดรบการชมเชย หรอรา หรอเลอนขนเลอนต าแหนงขนอยกบนโยบายของบรษทแตละแหง

สรป

ในการจดท างบก าไรขาดทนตองมการค านวณตนทนผลตภณฑ ซงสามารถค านวณได 2 วธคอวธตนทนเตมและวธตนทนผนแปร การค านวณตนทนผลตภณฑโดยใชวธตนทนเตมจะน าเอาตนทนทเกยวของกบการผลตทงหมดไมวาจะเปนตนทนผนแปรและตนทนคงทเปนตนทนผลตภณฑ ซงประกอบดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลตทงผนแปรและคงท สวนการค านวณตนทนผลตภณฑโดยใชวธตนทนผนแปรจะน าเอาตนทนทเกยวของกบการผลตเฉพาะสวนของตนทนผนแปรเปนตนทนผลตภณฑ ซงประกอบดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลตเฉพาะผนแปร


การค านวณตนทนผลตภณฑทง 2 วธมผลตอการน าเสนองบก าไรขาดทนทแตกตางกน ซงสามารถน าเสนอได 2 แบบ ไดแก การน าเสนองบก าไรขาดทนภายใตระบบตนทนเตมและระบบตนทนผนแปร

นอกจากนส าหรบกจการทมการขายสนคาหลายชนดหรอมการแบงสวนงานเปนสวนงานยอย หรอมหนวยงานยอย โดยผบรหารตองการวดหรอประเมนการรายงานผลการด าเนนงานยอย ตามความตองการของผบรหาร เชน แสดงผลการด าเนนงานตามสายผลตภณฑ ตามเขตการขาย ตามชนดของสนคา เปนตน โดยในรายงานแยกตามสวนงานนจะเปนการเสนอขอมลทางการบญชทเปนประโยชนตอผบรหาร เนองจากเปนการแยกแสดงใหเหนตนทนแตละประเภททชดเจน และผบรหารสามารถน าขอมลมาใชประโยชนในดานการวางแผน ควบคม และสามารถน าไปใชประกอบการตดสนใจได


4 - 32


ขอ 1. แนวคดเกยวกบการค านวณตนทนผลตภณฑ มกแนวคด อะไรบาง ขอ 2. การค านวณตนทนผลตภณฑ ทง 2 วธ มอะไรบางเปนสวนประกอบ

ขอ 3. การน าเสนองบก าไรขาดทนทงวธตนทนเตมและวธตนทนผนแปร เสนอขอมลใหใคร และมวตถประสงคหลกของการน าเสนอเพออะไร ขอ 4. รานสวทเบเกอร เปนรานขายขนมเคก มการเกบขอมลตนทนการผลต (รวม) เกยวกบขนมเคกขนาด 1 ปอนด จ านวน 100 กอน ดงน วตถดบทางตรง 7,500 บาท คาแรงทางตรง 5,000 บาท และคาใชจายการผลตรวม 4,800 บาท โดยแยกเปนคาใชจายการผลตผนแปร 2,800 บาท และคาใชจายการผลตคงท 2,000 บาท

ใหท า 1. ค านวณตนทนผลตภณฑรวมของขนมเคก โดยใชวธตนทนเตม (Full Costing) และ

ตนทนผนแปร (Variable Costing) ตามล าดบ

2. ค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวยของเคก 1 ปอนดโดยใชวธตนทนเตม (Full Costing)

และตนทนผนแปร (Variable Costing) ตามล าดบ

ขอ 5. บรษท รงอรณการไฟฟา จ ากด ไดมการประมาณการเกยวกบตนทนการผลตและคาใชจายในการขายและบรหารส าหรบการผลตสนคาชนดหนง (โดยก าลงการผลตปกตเทากบ 10,000 หนวย) ดงน

ตนทนผนแปรตอหนวย ตนทนคงทรวม

(บาท) (บาท) วตถดบทางตรง 50

คาแรงงานทางตรง 40

คาใชจายการผลต 20

คาใชจายในการขาย 15 200,000

คาใชจายในการบรหาร 18 300,000

ในระหวางป 25x1 บรษทไดวางแผนการผลตและจ าหนายเทากบ 10,000 หนวย ราคาขายตอหนวย 300 บาท


ใหท า

1. ค านวณหาตนทนการผลตตอหนวยตามระบบตนทนเตมและระบบตนทนผนแปร 2. จดท างบก าไรขาดทนตามระบบตนทนเตม และระบบตนทนผนแปร ส าหรบป สนสด

วนท 31 ธนวาคม 25x1

ขอ 6. บรษท แสงอรณ จ ากด เปนบรษททท าการผลตและจ าหนายสนคาชนดหนง มขอมลตนทนการผลต คาใชจายในการขายและบรหาร โดยบรษทมก าลงการผลตปกต จ านวน 2,000

หนวย และราคาขายตอหนวย 45 บาท

ตนทนผนแปร: วตถดบทางตรง 8 บาทตอหนวย



คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร 3 บาทตอหนวย

ตนทนคงท: คาใชจายการผลตคงท (รวม) 20,000 บาท

คาใชจายในการขายและบรหารคงท (รวม)450,000 บาท

ใหท า

1. ค านวณหาตนทนการผลตตอหนวยตามวธตนทนเตม และตนทนผนแปร 2. จดท างบก าไรขาดทนตามวธตนทนเตม ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X1 ถา

บรษทคาดวาจะผลตและขายสนคาได 1,800 หนวย

3. จดท างบก าไรขาดทนวธตนทนผนแปร ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X1 ถาบรษทคาดวาจะผลตและขายสนคาได 2,200 หนวย


4 - 34

ขอ 7. บรษท นรนทร จ ากด การผลตและจ าหนายสนคาชนดหนง มขอมลการผลต การขาย และคาใชจายในการด าเนนงาน ประจ าป 25x1 ดงน

จ านวนหนวยผลต (หนวย) 15,000 หนวย

จ านวนหนวยขาย (หนวย) 15,000 หนวย

ก าลงการผลตปกต (หนวย) 15,000 หนวย

ราคาขายตอหนวย 200 บาท

ตนทนการผลต:





คาใชจายในการขายและบรหาร: คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร 20 บาทตอหนวย

คาใชจายในการขายและบรหารคงท 450,000 บาท

ใหท า

1. ค านวณหาตนทนผลตภณฑตอหนวยตามวธตนทนเตม และตนทนผนแปร 2. จดท างบก าไรขาดทนตามวธตนทนเตม ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X1

3. จดท างบก าไรขาดทนวธตนทนผนแปร ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X1

ขอ 8. บรษท ศรทธา จ ากด เปนบรษททท าการผลตและขายสนคาชนดหนง กจการตองการวางแผนเกยวกบก าไร โดยไดรวบรวมขอมลการด าเนนงานของบรษทในชวง 2 ปแรกทเปดการด าเนนงาน ดงน

ปรมาณสนคาคงเหลอตนงวด ปรมาณการผลต สนคาคงเหลอตนงวด 3,000 หนวย

ปรมาณการผลต 12,000 หนวย

ปรมาณการขาย 10,000 หนวย

ก าลงการผลตปกต (Normal Capacity) 10,000 หนวย

ราคาขายตอหนวย 120 บาทตอหนวย ตนทนการผลตมดงน

วตถดบทางตรงตอหนวย 10 บาทตอหนวย

คาแรงงานทางตรงตอหนวย 12 บาทตอหนวย


คาใชจายการผลตผนแปรตอหนวย 15 บาทตอหนวย


คาใชจายในการขายและบรหาร คาใชจายในการขายผนแปรตอหนวย 10 บาทตอหนวย


ใหท า

1. ค านวณหาตนทนผลตภณฑตอหนวยตามวธตนทนเตม และตนทนผนแปร 2. ค านวณหาผลตางก าลงการผลต ป 25X1 3. จดท างบก าไรขาดทนตามวธตนทนเตม ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X1 4. จดท างบก าไรขาดทนวธตนทนผนแปร ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X1

ขอ 9. บรษท สายฟา จ ากด กจการตองการวางแผนเกยวกบก าไร โดยไดจดท างบประมาณยดหยนประจ าปขน ไดมการประมาณการตนทนและคาใชจายจากการด าเนนงานของบรษทในป 25X1 ดงน

ปรมาณการผลตและขาย 240,000 หนวย

ยอดขาย 2,880,000 บาท ตนทนการผลต

ตนทนผนแปร @4 960,000 บาท

ตนทนการผลตคงท (รวม) 720,000 บาท

รวมตนทนการผลต 1,680,000 บาท

ก าไรขนตน 1,200,000 บาท

คาใชจายในการขายและบรหาร คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร 480,000 บาท

คาใชจายในการขายและบรหารคงท 380,000 บาท

รวมคาใชจายในการขายและบรหาร 860,000 บาท

ก าไรจากการด าเนนงาน 340,000 บาท

การประมาณงบประมาณ ณ ก าลงการผลตปกต (Normal Capacity) 220,000 หนวย

คาใชจายการผลตคงทเกดขน จ านวน 720,000 บาท ขายสนคาไดในราคาหนวยละ 24 บาท คาใชจายคงทเกดขนอยางสม าเสมอตลอดทงป


4 - 36

ใหท า

1. ค านวณหาตนทนผลตภณฑตอหนวยตามวธตนทนเตม และตนทนผนแปร 2. จากขอมลขางตน มผลตางก าลงการผลตหรอไม ถาม เทากบเทาใด

3. จดท างบก าไรขาดทนตามวธตนทนเตม และวธตนทนผนแปร ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X1 และ 25X2 ถากจการผลตและขายได 250,000 หนวย

ขอ 10 . บรษท อดรการคา จ ากด เปนบรษททเพงเรมเปดด าเนนงานในป 25X1 กจการตองการวางแผนเกยวกบก าไร โดยไดรวบรวมขอมลการด าเนนงานของบรษทในชวง 2 ปแรกทเปดการด าเนนงาน ดงน

ป 25X1 ป 25X2

ปรมาณสนคาคงเหลอตนงวด ปรมาณการผลต สนคาคงเหลอตนงวด (หนวย) 1,000 ........... ปรมาณการผลต (หนวย) 42,000 37,000 ปรมาณการขาย (หนวย) 40,000 35,000 สนคาคงเหลอปลายงวด (หนวย) ............ ............. ก าลงการผลตปกต (Normal Capacity) 40,000 40,000 ราคาขายตอหนวย 320 320

ตนทนการผลตมดงน วตถดบทางตรงตอหนวย 30 บาทตอหนวย






ใหท า

1. ค านวณหาตนทนผลตภณฑตอหนวยตามวธตนทนเตม และตนทนผนแปร 2. ผลตางก าลงการผลต ป 25X1 และ 25X2

3. จดท างบก าไรขาดทนตามวธตนทนเตม และวธตนทนผนแปร ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X1 และ 25X2


ขอ 11 . บรษท ศรทธา จ ากด เปนบรษททท าการผลตและขายสนคาชนดหนง กจการตองการวางแผนเกยวกบก าไร โดยไดรวบรวมขอมลการด าเนนงานของบรษทในชวง 2 ปแรกทเปดการด าเนนงาน ดงน

ป 25X1 ป 25X2

ปรมาณสนคาคงเหลอตนงวด ปรมาณการผลต สนคาคงเหลอตนงวด (หนวย) 2,000 ........... ปรมาณการผลต (หนวย) 12,000 15,000 ปรมาณการขาย (หนวย) 10,000 18,000 สนคาคงเหลอปลายงวด (หนวย) ............ ............. ก าลงการผลตปกต (Normal Capacity) 10,000 10,000 ราคาขายตอหนวย 120 120

ตนทนการผลตมดงน วตถดบทางตรงตอหนวย 10 บาทตอหนวย






ใหท า

1. ค านวณหาตนทนผลตภณฑตอหนวยตามวธตนทนเตม และตนทนผนแปร 2. ค านวณหาผลตางก าลงการผลต ป 25X1 และ 25X2

3. จดท างบก าไรขาดทนตามวธตนทนเตม ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X1 และ 25X2

4. จดท างบก าไรขาดทนวธตนทนผนแปร ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X1 และ 25X2


4 - 38

ขอ 12. บรษท ไพศาลการไฟฟา จ ากด ไดท าการผลตและจ าหนายผลตภณฑเครองใชไฟฟา 2 ชนด คอ เตาอบไมโครเวฟ และหมอหงขาว โดยมสาขาทจ าหนายผลตภณฑทงสองชนดน แยกเปน 2 สาขา คอ สาขาหาแยก และสาขานอกเมอง โดยมขอมลราคาขายและตนทนเกยวกบผลตภณฑทงสองชนด ดงน

1. ราคาขายและอตราก าไรสวนเกนของผลตภณฑทงสองชนด

เตาอบไมโครเวฟ หมอหงขาว ราคาขายตอหนวย (บาทตอหนวย) 6,000 1,500

อตราก าไรสวนเกน (%) 40% 45%

2. ปรมาณสนคาทขายในสาขาทง 2 แหง สาขาหาแยก สาขานอกเมอง รวม

เตาอบไมโครเวฟ (เครอง) 200 150 350

หมอหงขาว (เครอง) 350 280 630

3. ตนทนคงท ประกอบดวย (หนวย: พนบาท) ชนดของผลตภณฑ สาขา เตาอบไมโครเวฟ หมอหงขาว หาแยก นอกเมอง

คาใชจายการผลตคงท 150 100 - -

คาใชจายในการขายและบรหารคงท 180 90 100 80

4. คาใชจายในการบรหารงานทวไป 120,000 บาทตอเดอน

ใหท า

จดท ารายงานผลการด าเนนงานตามสวนงานยอย โดยจ าแนกตามประเภทของผลตภณฑ

บทท 5

ระบบตนทนฐานกจกรรม

การค านวณตนทนผลตภณฑของธรกจซอขายสนคา ธรกจผลตสนคา รวมไปถงการค านวณตนทนบรการของธรกจใหบรการ จะประกอบดวย ตนทนทเกยวของกบหนวยตนทน (Cost Objects) สามารถแบงไดเปน 2 ลกษณะ ไดแก ตนทนทางตรง (Direct Costs) และตนทนทางออม (Indirect Costs) ซงตนทนทางตรง เปนตนทนทสามารถระบไดอยางชดเจนวาเปนของผลตภณฑหรอการบรการชนดใด เชน ส าหรบธรกจอตสาหกรรม ตนทนทางตรง ประกอบดวย วตถดบทางตรง และคาแรงงานทางตรง เปนตนทนทางตรงของผลตภณฑแตละชนด เนองจากกจการทราบถงปรมาณการใชวตถดบและจ านวนชวโมงแรงงานทน ามาใชในการผลตผลตภณฑนนๆ ไดอยางชดเจนวาตองใชจ านวนเทาใด จงสามารถบอกไดว าตนทนของวตถดบทางตรงและคาแรงงานทางตรงมจ านวนเทาใด ดงนนสวนใหญธรกจแตละประเภทไมมปญหาในการค านวณตนทนทางตรง ใหกบผลตภณฑแตละชนด

สวนตนทนทางออม ซงเปนตนทนทไดรบการจดสรรใหกบผลตภณฑ หรอการบรการ โดยใชเกณฑหรอฐานการปนสวนทเหมาะสม เพอปนสวนใหกบผลตภณฑหรอการบรการนนๆ ตนทนทางออมของธรกจอตสาหกรรม เชน คาใชจายการผลตทเกดขนในโรงงาน ไดแก คาเสอมราคาเครองจกร คาซอมแซมบ ารงรกษาเครองจกร คาใชจายในการออกแบบผลตภณฑ เปนตน ซงตนทนในลกษณะน การปนสวนใหกบผลตภณฑคอนขางยาก เนองจากวา ไมสามารถระบไดอยางชดเจนวาเปนของผลตภณฑหรอการบรการชนดใด แตละผลตภณฑหรอการบรการมการใชคาใชจายหรอตนทนเหลานจ านวนเทาใด ดงนน จงเปนผลท าใหการเลอกใชเกณฑในการปนสวนตนทน ระบไดคอนขางยาก จงท าใหการปนสวนตนทนทางออมใหกบผลตภณฑหรอการบรการไมมความเหมาะสม ซงมผลตอการค านวณตนทนผลตภณฑ ท าใหตนทนผลตภณฑไมมความถกตองเทาทควร

นอกจากน ตนทนทางออมมความส าคญตอธรกจแตละประเภทมากขน เนองจากในปจจบนตนทนทางออมเกดขนมจ านวนเพมมากขน เนองจากกระบวนการผลตมความซบซอนมากกวาในอดต แตผลตภณฑหรอการบรการมการใชทรพยากรรวมกน เชน โรงงานผลตรถยนตมการผลตรถยนตหลายรน แตมการใชเครองจกรตวเดยวกน หรอ ใชพนทในการผลตทเดยวกน มการใชน า ใชไฟรวมกน คาน าคาไฟจงเปนของหลายแผนก เปนตน หรอถาพจารณาในดานการด าเนนงานของแตละแผนกทอยในกจการเดยวกน อาจมการใชอปกรณส านกงานรวมกน ตนทนหรอคาใชจายทเกดขนจากการด าเนนงาน เปนความรบผดชอบของหลายแผนก


5 - 2

รวมกน ดงนน เพอใหการค านวณตนทนผลตภณฑหรอการบรการมความเหมาะสม จงตองมการปนสวนตนทนทางออมเหลานใหกบผลตภณฑหรอการบรการทเกยวของ ซงเรยกวา การจดสรรหรอปนสวนตนทน (Cost Allocation) โดยใชเกณฑการปนสวนทมความสมพนธโดยตรงหรอมความสมพนธอยางเปนเหตเปนผล (Cause and Effect Relationship) กบสงทตองการจะคดตนทน (Cost Objects) หรอมการใชเกณฑทมความเหมาะสมมากทสด เพอใหการค านวณตนทนผลตภณฑหรอการบรการของแตละชนดมความถกตองหรอใกลเคยงกบความเปนจร งมากขนนนเอง

แนวคดของการปนสวนตนทน

แนวคดของการปนสวนตนทน คอการปนสวนตนทนเขาสตวผลตภณฑหรอการบรการ โดยใชเกณฑการปนสวนทมความสมพนธโดยตรง หรอมความสมพนธอยางเปนเหตเปนผล บหนวยตนทนมากทสด (Garrison and et al., 2012 : 258) ซงสวนใหญตนทนทถกปนสวนมกจะเปนตนทนทางออม ดงอธบายไวแลวขางตน

ส าหรบต าราฉบบน เนนการค านวณตนทนผลตภณฑของธรกจผลตสนคา ดงนน สวนใหญตนทนทางออมของธรกจประเภทน ไดแก คาใชจายการผลต ซงการปนสวนคาใชจายการผลตตามระบบการค านวณตนทนแบบเดม สวนใหญจะปนสวนไปตามปรมาณการผลตเปนหลก เนองจากสมยกอนการผลตผลตภณฑไมไดมมกระบวนการผลตทหลากหลาย ผลตภณฑมเพยงไมกชนดในหนงโรงงานหรอมผลตภณฑเพยงแคชนดเดยว กระบวนการผลตไมไดมหลายขนตอนหรอมความซบซอนมากเชนในปจจบน ดงนน การปนสวนคาใชจายการผลตใหกบผลตภณฑใดผลตภณฑหนง อาจใชปรมาณการผลต หรอชวโมงแรงงานทางตรงเปนเกณฑในการปนสวน หรอ ถาโรงงานนนใชเครองจกรในการผลตเปนสวนใหญ อาจใชชวโมงเครองจกรเปนเกณฑในการปนสวน กถอวามความถกตองแลว แตในปจจบนโรงงานหนงๆ มการผลตผลตภณฑทมความหลากหลายมากขน เทคโนโลยทใชในกระบวนการผลตมความทนสมยมากขน ดงนน คาใชจายการผลตไมไดมความสมพนธกบปรมาณการผลต หรอชวโมงแรงงานทางตรง หรอชวโมงเครองจกรโดยตรง จงท าใหการค านวณตนทนผลตภณฑไมถกตอง หรอคลาดเคลอนจากความเปนจรง เพอแกปญหาดงกลาว การค านวณตนทนโดยใชระบบตนทนตามฐานกจกรรม (Activity - Based Costing : ABC) จงไดถกพฒนาขน เพอน ามาใชในการค านวณตนทนผลตภณฑใหมความถกตองหรอใกลเคยงกบความเปนจรงมากขน ซงระบบการค านวณตนทนตามฐานกจกรรมน ค านงถงกจกรรมทมความหลายหลายในกระบวนการผลตของการผลตผลตภณฑแตละชนด และแตละกจกรรมมสาเหตทท าใหเกดตนทนหรอตวผลกดนตนทน (Cost Drivers) ทแตกตางกน ดงนน การปนสวนตนทนโดยใชเกณฑทแตกตางกนไป


ตามแตละกจกรรมทเกยวของ ยอมท าใหการปนสวนตนทนมความถกตองมากกวาทจะใชเกณฑใดเกณฑหนงเปนฐานในการค านวณส าหรบทงโรงงาน หรอแยกค านวณอตราคาใชจายการผลตของแตละแผนกในโรงงาน แตอยางไรกตาม การน าเอาระบบตนทนตามฐานกจกรรมมาใชอาจไมเหมาะกบทกธรกจ ซงแตละธรกจจ าเปนจะตองพจารณาถงผลประโยชน และขอจ ากดของระบบการค านวณตนทนแบบใหมน

วตถประสงคของการปนสวนตนทน

จากแนวคดการปนสวนตนทนขางตน จะเหนวาการปนสวนตนทนทางออมใหเหมาะสมมความส าคญอยางยงตอการค านวณตนทนผลตภณฑ ดงนน การปนสวนตนทนใหมความถกตอง เหมาะสมในธรกจ เพอวตถประสงคหลก 4 ประการ ไดแก 1) เพอใหไดขอมลทมความถกตองและเปนประโยชนตอการตดสนใจ 2) เพอเพมประสทธภาพในการใชทรพยากรรวมกน

3) เพอใหเกดการประเมนผลการด าเนนงานทดมากขน และ 4) เพอน าเสนอรายงานการเงนใหกบบคคลภายนอกใหมความถกตองมากขน ซงวตถประสงคของการปนสวนตนทนสามารถอธบายรายละเอยดในแตละหวขอไดดงน (ปรบปรงจากสมนก เออจระพงษพนธ, 2552)

1. เพอใหไดขอมลทมความถกตองและเปนประโยชนตอการตดสนใจ

การเกดขนของรายการตนทนหรอคาใชจายบางรายการในงบก าไรขาดทน เกดจากการใชทรพยากรรวมกนกบแผนกอนๆหรอ หนวยงานอนในองคกรเดยวกน ท าใหตนทนหรอคาใชจายรายการนน ๆ ควรไดรบการปนสวนใหกบแผนกทเกยวของ ดวยหลกเกณฑหรอฐานการคดตนทนทมความถกตองหรอมความสมพนธกนอยางเปนเหตเปนผลโดยตรงกบสงทตองการคดตนทนหรอหนวยตนทนนนๆ เชน ผจดการแผนกผลตสนคาชนดหน งไดใหแผนกออกแบบผลตภณฑท าการออกแบบสนคาใหเปนไปตามความตองการของลกคา ดงนนตนทนหรอคาใชจายทเกดขนจากการออกแบบของแผนก ควรไดรบการปนสวนไปใหกบแผนกทท าการผลตสนคานนๆ เพราะยงถาการออกแบบมความยงยาก ซบซอนในการออกแบบหรอ ตองผานกระบวนการผลตทหลากหลายจะยงท าใหตนทนหรอคาใชจายมจ านวนมาก การปนสวนตนทนดงกลาวควรจะถกปนสวนใหกบแผนกผลตดวยเกณฑทเหมาะสมมากทสด เพอใหแผนกผลตสามารถค านวณตนทนผลตภณฑไดอยางถกตอง และจะสงผลตอการน าขอมลไปใชในการตดสนใจตอไป เชน น าขอมลไปใชเปนฐานในการตงราคาผลตภณฑ เปนตน


5 - 4

2. เพอเพมประสทธภาพในการใชทรพยากรรวมกน

การปนสวนตนทนเปนการค านวณตนทนการผลตหรอการบรการใหกบหนวยงานยอย เชน แผนกตางๆ ในองคกร ทมการใชทรพยากรรวมกน เนองจากหนวยงานใดทไดรบการปนสวนตนทนตามการใชทรพยากรหรอการบรการ หนวยงานนนจะมความตระหนกในภาระตนทนทหนวยงานนนๆ ไดรบการปนสวนมา ซงมผลท าใหมการใชทรพยากรอยางมประสทธภาพมากทสด แตถาหากไมมแนวคดของการปนสวนตนทน รวมไปถงใชเกณฑการปนสวนไมเหมาะสมอาจจะสงผลตอการใชทรพยากร ท าใหไมมประสทธภาพเทาทควร เชน ผบรหารระดบสงของบรษทมตดสนใจซอเครองถายเอกสาร เพอมาใชในการด าเนนงานของธรกจ แผนกตางๆ มการใชเครองถายเอกสารรวมกน แตถาบรษทไมมแนวคดของการปนสวนไปตามการใชงาน อาจมผลท าใหพนกงานแตละแผนกใชเครองถายเอกสารโดยไมมประสทธภาพ อาจถายเอกสารทไมมความจ าเปนตองาน ท าใหคาใชจายจากการใชเครองถายเอกสารสงเกนความจ าเปน ดงนน การปนสวนตนทนดวยเกณฑทเหมาะสม มผลตอการใชทรพยากรรวมกน และทส าคญสามารถสงผลตอการท างานใหมประสทธภาพมากขน

3. เพอใหเกดการประเมนผลการด าเนนงานไดดมากขน

ขอมลทน ามาใชประกอบการตดสนใจของผบรหาร เพอใชประเมนผลการด าเนนงานของหนวยงานยอยในกจการ เชน แผนก สาขา เขตการขาย หรอ โครงการ เปนตน จ าเปนตองมขอมลเกยวกบรายไดและคาใชจายหรอตนทนของหนวยงานยอยนนทมความถกตอง เพอประเมนผลวาผจดการแผนกใดมความสามารถของการท าก าไรไดดกวาแผนกอน หรอผจดการสาขาใดมประสทธภาพในการบรหารจดการทดกวา การจะวดผลการด าเนนงานไดถกตองตามความเปนจรงหรอไมนน ขนอยกบวาขอมลตนทนของหนวยงานยอยตางๆ มความถกตองมากนอยแคไหน การปนสวนตนทนมความส าคญตอการน าเสนอขอมล จ าเปนอยางยงวา ตนทนทเกดขนตองจ าแนกใหไดวาตนทนใดเปนตนทนทควบคมไดโดยหนวยงานนนๆ (ตนทนทางตรง) และตนทนใดทไมสามารถควบคมไดโดยหนวยงานนนๆ หรอเปนของทงองคกร (ตนทนทางออม หรอ ตนทนรวม) เพราะการจะวดผลการด าเนนงานของหนวยงานใดหนวยงานหนงควรวดแตเฉพาะสวนทผบรหารของหนวยงานยอยนนรบผดชอบหรอควบคมได ตนทนสวนทควบคมไมได ไมควรจะน ามาพจารณาประกอบการตดสนใจ เพราะอาจท าใหผลการประเมนมความไมยตธรรม ดงนนการน าเสนอขอมลแยกตามสวนงานยอยจงควรพจารณาถงความสอดคลองของการเกดขนหรอการใชขอมลหรอการใชทรพยากร ซงขอมลจะถกตองครบถวนหรอไมนน จ าเปนตองอาศยแนวคดของการปนสวนตนทนทถกตองเหมาะสมมากทสด เพอชวยในการน าเสนอขอมลใหมความถกตองและยตธรรมมากขนนนเอง


4. เพอน าเสนองบการเงนใหกบบคคลภายนอกใหมความถกตองมากขน

การค านวณตนทนส าหรบกจการซอขายสนคา และกจการอตสาหกรรม กจการแตละประเภทจ าเปนตองค านวณตนทนผลตภณฑใหมความถกตองมากทสดเพอน าเสนอรายงานทางการเงนใหกบบคคลภายนอก เชน ขอมลตนทนของสนคาทขายไดในงบก าไรขาดทน รวมไปถงมลคาสนคาคงเหลอในงบแสดงฐานะการเงน ซงโดยทวไปการน าเสนอขอมลทางการบญชใหกบบคคลภายนอก ตองเปนไปตามหลกการบญชทรบรองโดยทวไป (Generally Accepted

Accounting Principles : GAPP) จะใชวธการค านวณตนทนผลตภณฑโดยใชวธตนทนเตม หรอ วธตนทนรวม (Full Costing or Absorption Costing) โดยบคคลภายนอกจะไดน าขอมลทไดไปใชประกอบการตดสนใจไดอยางถกตอง การค านวณตนทนวธน ประกอบดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง ซงเปนตนทนทางตรง และคาใชจายการผลตทงผนแปรและคงท ซงเปนตนทนทางออม

ในการด าเนนธรกจของกจการทท าการผลตสนคา การค านวณตนทนทางตรง (ทงวตถดบทางตาง และคาแรงงานทางตรง) เขาสตวผลตภณฑสวนใหญไมมปญหาในการค านวณตนทนผลตภณฑเพราะตนทนเหลาน ผนแปรไปตามปรมาณการผลต นนคอตนทนทางตรงทราบตวผลกดนตนทนทชดเจนอยแลว แตตนทนทางออม เชน คาซอมแซมบ ารงรกษาเครองจกร คาเสอมราคาโรงงาน คาเชาโรงงาน คาสาธารณปโภคโรงงาน เปนตน เปนตนทนทมการใชรวมกนหลายแผนก แตละแผนกมปรมาณการใชไมเทากน ซงไมจ าเปนตองขนอยกบปรมาณการผลต อาจจะขนอยกบปรมาณการใช หรอจ านวนครงของการสงซอ หรอพนททใชงาน หรอจ านวนชวโมงแรงาน หรอจ านวนชวโมงเครองจกร เปนตน ดงนนตนทนแตละรายการ จะมจ านวนมากหรอนอยเทาใดนน ขนอยกบตวผลกดนตนทนซงเกดขนไดหลายสาเหต แลวแตวาตนทนนนๆ เกดขนเนองจากสาเหตอะไร ท าใหการปนสวนตนทนทางออมมความยงยากมากกวาตนทนทางตรง เพราะตองหาวาตวผลกดนตนทนตวใดทมความสมพนธโดยตรงกบตนทนรายการนนมากทสด ดงนน การปนสวนตนทนโดยใชเกณฑทสอดคลองกบความเปนจรงมากทสด จะสงผลใหตนทนของผลตภณฑหรอการบรการของธรกจแตละประเภทมความถกตองและท าใหการน าเสนอขอมลมความถกตองดวยเชนเดยวกน ผใชขอมลกสามารถน าขอมลไปใชประกอบการตดสนใจไดอยางถกตอง


5 - 6

องคประกอบของการปนสวนตนทน

จากวตถประสงคของการปนสวนตนทนขางตน จะเหนไดวา การจะปนสวนตนทนใหบรรลวตถประสงคดงกลาว จ าเปนจะตองเขาใจถงองคประกอบส าคญทมผลตอการปนสวนตนทน ซงองคประกอบของการปนสวนตนทน ประกอบดวย 4 องคประกอบ คอ สงทตองการค านวณตนทนหรอหนวยตนทน การจดกลมตนทนทางออม และ เกณฑการปนสวนตนทนหรอตวผลกดนตนทน ซงสามารถอธบายรายละเอยดแตละองคประกอบไดดงน (ปรบปรงจากสมนก เออจระพงษพนธ, 2552)

1. สงทตองการค านวณตนทน

การค านวณตนทนผลตภณฑหรอการบรการ จะมสงทตองการค านวณตนทนหรอหนวยตนทนแตกตางกนขนอยกบลกษณะการด าเนนธรกจ หรอลกษณะของสนคา เชน บรษท ดสตธาน จ ากด เปนธรกจโรงแรม ดงนน สงทตองการจะคดตนทนของบรษทคอ การบรการหองพกของโรงแรม การค านวณหาตนทนทใชทงหมดในการใหบรการหองพกแตละหอง รวมไปถงการบรการอนๆทบรษทใหกบลกคา จะถอวาเปนหนวยตนทน (Cost Objects) ของบรษท ยกตวอยางเชน บรษท ฮอนดา จ ากด เปนธรกจทท าการผลตรถยนต สงทตองการจะคดตนทนการผลตหรอหนวยตนทนของบรษท คอ รถยนตแตละรนทบรษทออกจ าหนายในทองตลาด คดเปนตนทนผลตภณฑตอคนทผลตได ซงจะเหนไดวาการก าหนดสงทตองการค านวณตนทนหรอหนวยตนทนเปนองคประกอบทส าคญตวหนงทแตละกจการตองทราบเพอใหงายตอการก าหนดเกณฑหรอฐานในการปนสวนตนทน และท าใหการค านวณตนทนมความถกตองและเหมาะสมมากทสด

2. การจดกลมตนทนทางออม

นอกจากหนวยตนทน ซงถอเปนองคประกอบหนงของการปนสวนตนทนแลว การจดกลมตนทนทางออม (Indirect Cost Pools) ทกจการตองการปนสวนใหกบหนวยตนทนถอเปนองคประกอบทมความส าคญเชนกน โดยทวไปตนทนทางออม ของแตละธรกจจะเกดขนจากหลายแผนกทมการใชตนทนทางออมเหลานนรวมกน หรอเกดจากกจกรรมการด าเนนจากหลายกจกรรม ลกษณะการเกดขนของตนทนทางออมขนอยกบสาเหตของการเกดตนทนของการเกดตนทนหรอตวผลกดนตนทน (Cost Drivers) ทมความหลายหลาย ดงนนเพอใหการปนสวนตนทนมความถกตองและเหมาะสมมากทสด จงจ าเปนตองมการจดกลมตนทนทางออมทเกดจากสาเหตหรอตวผลกดนตนทนทคลายกนหรออาจเปนตวเดยวกน มารวมไวดวยกนหรอจดเปนกลมตนทนกลมเดยวกน โดยไมค านงวาตนทนหรอคาใชจายทางออมนนเปนตนทน


ประเภทใด หรอเกดขนในแผนกใด แลวท าการปนสวนกลมตนทนทางออมเหลานนตามสาเหตหรอตวผลกดนตนทนตวเดยวกน ท าใหการปนสวนตนทนมความถกตอง เหมาะสมหรอใกลเคยงกบความเปนจรงมากทสด

3. การเลอกเกณฑหรอฐานในการปนสวน

องคประกอบสดทายของการปนสวนตนทนคอ การเลอกเกณฑหรอฐานการปนสวน (Cost Allocation Base) หรอทเรยกวา ตวผลกดนตนทน ทเหมาะสมทสดในการปนสวนตนทนทางออม โดยการก าหนดตวผลกดนตนทน ตองค านงถงความสมพนธระหวางหนวยตนทนกบสาเหตของการเกดตนทน ควรจะมความสมพนธกนโดยตรง หรอ มความสมพนธอยางเปนเหตเปนผลกน (Cause and effect relationship) มากทสด เชน คาน าคาไฟในโรงงาน ขนอยกบปรมาณการใชของแตละแผนกในโรงงาน คาซอมบ ารงเครองจกร ขนอยกบจ านวนชวโมงของการใชเครองจกร คาใชจายเกยวกบการขนยายวตถดบ ขนอยกบจ านวนครงของการขนยาย หรอถาเปนการปนสวนตนทนรวม (Joint Costs or Common Costs) ใหกบผลตภณฑรวม (Joint Products) แตละประเภทของกจการ อาจจะใชมลคาการขายของผลตภณฑรวมแตละประเภทเปนเกณฑในการปนสวนตนทนรวม เปนตน

จากค าอธบายเกยวกบองคประกอบของการปนสวนตนทนทางออมขางตน เพอใหมความชดเจน สามารถแสดงดงภาพท 5.1

ภาพท 5.1 แสดงองคประกอบของการปนสวนตนทน

กลมตนทนทางออม (Indirect Cost Pools)

เชน คาน าคาไฟ คาซอมแซมบ ารงรกษาเครองจกร เปนตน

สงทตองการค านวณตนทน (Cost Objects)

เชน ผลตภณฑ แผนก ลกคา โครงการ เปนตน

การปนสวนตนทนค านงถงตวผลกดนตนทน (Cost Drivers)

ทมความสมพนธอยางเปนเหตเปนผลมากทสด


5 - 8

การปนสวนคาใชจายการผลตเปนตนทนผลตภณฑ

การปนสวนคาใชจายการผลตเขาสตวผลตภณฑ ทใชในปจจบนสามารถแบงไดเปน 2 ระบบ ไดแก ระบบตนทนแบบเดม (Traditional Cost System) และระบบตนทนตามฐานกจกรรม(Activity-based Costing) (ปรบปรงจากศศวมล มอ าพล, 2556)

1. ระบบตนทนแบบเดม

การค านวณตนทนผลตภณฑโดยใชระบบตนทนแบบเดม (Traditional Cost System)

ประกอบดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลต ในสวนของตนทนวตถดบทางตรง และคาแรงงานทางตรง เปนตนทนทสามารถค านวณและระบไดอยางชดเจนวามตนทนเทาใด เพราะตนทนทงสองประเภทน จะผนแปรไปตามปรมาณการผลต นนคอ ปรมาณการผลตมาก ท าใหตองใชวตถดบจ านวนมากและชวโมงการท างานของแรงงานทางตรงกมาก จงเปนผลท าใหตนทนวตถดบทางตรง และคาแรงงานทางตรงมจ านวนมากตาม

แตส าหรบคาใชจายการผลตซงถอวาเปนตนทนทางออม จะถกจดสรรหรอปนสวนเขาสผลตภณฑโดยการค านวณหาอตราคาใชจายการผลต (Manufacturing Overhead Rate) และใชอตรานนเพยงอตราเดยวปนสวนใหกบผลตภณฑทกชนดทอยในโรงาน เกณฑทน ามาใชในการค านวณอตราคาใชจายการผลต เชน จ านวนหนวยของสนคาทผลตได แรงงานทางตรง ชวโมงแรงงานทางตรง ชวโมงเครองจกร เปนตน เหตผลทโรงงานใชแรงงานทางตรง หรอชวโมงแรงงานทางตรงเปนเกณฑในการค านวณ เพราะเหนวาการผลตสนคาสวนใหญใชแรงงานคนเปนหลก ดงนน คาใชจายการผลตมความสมพนธโดยตรงกบแรงงานทางตรงหรอชวโมงการท างานของคนทท าการผลต ดงนน จะเหนไดวา ในอดตกระบวนการผลตสนคาไมไดมความยงยากซบซอน โรงงานหนงผลตสนคาเพยงแคชนดเดยว แตมจ านวนมาก การค านวณอตราคาใชจายการผลตโดยใชชวโมงแรงงานทางตรงหรอชวโมงเครองจกรเปนเกณฑ เพอน าไปจดสรรใหกบผลตภณฑในโรงงานนนมความถกตอง และเหมาะสมอยแลว

แตในปจจบนสภาวะแวดลอมมการเปลยนแปลงไป ในแตละอตสาหกรรมมการแขงขนทสงมากขน มการน าเอาเครองจกรซงมการใชเทคโนโลยใหมๆ มาใชในการผลตสนคามากขน ท าใหการใชแรงงานคนเรมลดความส าคญลง สงผลใหคาแรงงานทางตรงลงลง แตคาใชจายการผลตมจ านวนมากขน นอกจากน กระบวนการผลตสนคาของแตละโรงงานมขนตอนหรอกจกรรมในการผลตสนคาทมความหลากหลายและมความซบซอนมากขน โรงงานหนงอาจผลตสนคาหลายชนด และแตละชนดมกระบวนการผลตทแตกตางกน จ านวนทผลตกไมมากเหมอนในอดต ขนตอนการผลตซงประกอบดวยกจกรรมทหลายหลาย และแตละกจกรรมมสาเหตทท าใหเกดตนทนทแตกตางกน ประเภทของคาใชจายการผลตกมความหลากหลายมากขน เชน


คาใชจายในการเตรยมเครองจกร คาใชจายในการตรวจสอบคณภาพผลตภณฑ คาซอมแซมบ ารงรกษาเครองจกร เปนตน ท าใหการใชอตราคาใชจายการผลตเพยงอตราเดยวทวทงโรงงาน ทค านงถงแรงงานทางตรงหรอชวโมงแรงงานทางตรงเปนเกณฑในการค านวณเพอจดสรรเขาสผลตภณฑ ไมมความถกตองและเหมาะสมเทาทควร ซ งจะมผลท าใหตนทนผลตภณฑไมถกตองเชนกน และอาจสงผลตอการตงราคาผลตภณฑ ท าใหราคาสนคาอาจสงเกนไปหรอต าเกนไป ดงนน การค านวณอตราคาใชจายการผลตภายใตระบบการค านวณตนทนแบบเดม เรมไมมความเหมาะสม ส าหรบกระบวนการผลตสนคาในปจจบน ดงนน เพอใหการค านวณตนทนผลตภณฑมความถกตองมากขน จงมการพฒนาระบบการค านวณตนทนผลตภณฑแบบใหมเพอใหมความเหมาะสมกบสถานการณทมการเปลยนแปลงเชนในปจจบน และการค านวณอตราคาใชจายการผลตมความถกตอง โดยค านงถงสาเหตทท าใหเกดตนทนโดยตรงมากขน ระบบตนทนแบบใหมนเรยกวา ระบบตนทนตามฐานกจกรรม (Activity -

based Costing System : ABC System)

2. ระบบตนทนตามฐานกจกรรม

การค านวณตนทนผลตภณฑทไดสนองตอการสภาวการณทเปลยนแปลงไปเนองจากเทคโนโลยทน ามาใชในการผลตสนคา มความซบซอนมากขน จงท าใหคาใชจายการผลตมความหลากหลาย ไมไดขนอยกบแรงงานคนเพยงอยางเดยว ระบบตนทนตามฐานกจกรรม (Activity - based Costing : ABC) จงเปนระบบการค านวณตนทนผลตภณฑแนวใหมเพอมาแกไขปญหาของระบบการค านวณตนทนผลตภณฑแบบเดมใหมความถกตอ งมากขน โดยค านงถงสาเหตทแทจรงทท าใหเกดตนทนหรอคาใชจายนน ซงเรยกวา การมความสมพนธอยางเปนเหตเปนผล (Cause and effect relationship) มากขน ดงนน ระบบตนทนตามฐานกจกรรมเปนระบบการจดสรรตนทน โดยเฉพาะอยางยงในสวนของคาใชจายการผลตใหกบกลมหรอศนยของกจกรรม (Activity Cost Pools) ทเกยวของกบการผลตสนคาแตละชนดกอนอนดบแรก หลงจากนนแตละกลมหรอศนยของกจกรรมคอยท าการค านวณอตราคาใชจายการผลตตอหนวยของแตละกจกรรม (Activity - based Overhead Rate) ตามจ านวนของสาเหตทท าใหเกดตนทนของกจกรรมแตละกจกรรม ซงสาเหตทท าใหเกดตนทน ถกเรยกวา ตวผลกดนตนทน (Cost Drivers) หลงจากนนคอยจดสรรตนทนเขาสผลตภณฑแตละประเภท ตามจ านวนของตวผลกดนตนทน ซงแตละผลตภณฑถามกระบวนการผลตทมความซบซอนแตกตางกน การใชจ านวนตวผลกดนตนทนยอมไมเทากน และจะสงผลใหตนทนหรอคาใชจายการผลตทถกจดสรรเขาสตวผลตภณฑแตละประเภทไมเทากนดวย

เพอใหเหนถงการปนสวนตนทนโดยใชระบบตนทนฐานกจกรรม สามารถแสดงความสมพนธของตนทน กจกรรม และสงทตองการคดตนทน ดงแสดงในภาพท 5.2


5 - 10

ภาพท 5.2 แสดงการปนสวนตนทนโดยใชระบบตนทนตามฐานกจกรรม

(ปรบปรงจาก Horngren, Datar and Rajan, 2015 : 180)

จากค าอธบายขางตน จะเหนไดวาการค านวณตนทนผลตภณฑภายใตระบบตนทนตามฐานกจกรรม (ABC) มค าส าคญ (Key words) ทเกยวของ ไดแก กจกรรม กลมหรอศนยกจกรรม และตวผลกดนตนทน เพอใหเกดความเขาใจมากขน ความหมายของค าตางๆ ไดอธบายไวในตารางท 5.1 ดงน

ตารางท 5.1 ความหมายของกจกรรม กลมหรอศนยกจกรรม ตวผลกดนตนทน

ค าศพท ความหมาย

กจกรรม

(Activity)

เหตการณหรอการกระท าทางธรกจ ซงเปนสาเหตทกอใหเกดตนทนผลตภณฑหรอตนทนการบรการ

ตวผลกดนตนทน

(Cost Drivers)

สาเหตหรอปจจยทมผลท าใหเกดตนทน ซงตองมความสมพนธโดยตรงกบการใชทรพยากรในกจกรรมหรอกลมของกจกรรมนนๆ

กลมหรอศนยกจกรรม(Activity Cost Pools)

กลมของเหตการณหรอการกระท าทางธรกจหลายๆเหตการณ อาจมลกษณะการกระท าทไมเหมอนกน (กจกรรม) แตมสาเหตทกอใหเกดตนทนลกษณะเดยวกน หรอตวผลกดนตนทนเหมอนกน จะน ามาจดเปนกลมหรอศนยกจกรรม

กจกรรม (Activities)

ตนทนของแตละกจกรรม

(Costs of Activities)

สงทตองการค านวณตนทน

(Cost Objects)

เชน ผลตภณฑ ลกคา


ขนตอนการค านวณตนทนผลตภณฑตามระบบตนทนตามฐานกจกรรม

การน าเอาระบบการค านวณตนทนตามฐานกจกจกรรมมาประยกตใช จะมขนตอนในการปฏบตดงน

1. จดท ารายละเอยดเกยวกบกระบวนการผลตตงแตเรมแรกจนกระทงถงกระบวนสดทายของการผลต ระบกจกรรมหลกๆในแตละกระบวนการ ทเกยวของกบการผลตผลตภณฑแตละชนด (Activities)

2. ก าหนดตวผลกดนตนทน (Cost Drivers) หรอ สาเหตทท าใหเกดตนทน ซงตวผลกดนตนทนนนตองมความเกยวของสมพนธกบตนทนหรอคาใชจายนนๆโดยตรง (Cause

and effect relationship)

3. จดสรรคาใชจายการผลตใหกบแตละกจกรรม หรอกลมกจกรรม (Activity Cost

Pools) ทอยในกระบวนการผลต

4. ค านวณอตราคาใชจายการผลตตอหนวยของตวผลกดนตนทน ((Activity-based

Overhead Rate or Cost per driver) ของแตละกจกรรมหรอกลมกจกรรม โดยการค านวณหาอตราคาใชจายการผลตตอหนวยของตวผลกดนตนทน สามารถค านวณไดดงน

5. จดสรรคาใชจายการผลตส าหรบแตละกจกรรมหรอกลมกจกรรม (Manufacturing

Overhead) ใหกบผลตภณฑแตละชนดตามจ านวนตวผลกดนตนทนของแตละกจกรรมทผลตภณฑนนๆ ใช ซงการค านวณคาใชจายการผลตของแตละกจกรรม สามารถค านวณไดดงน

6. ค านวณคาใชจายการผลตตอหนวยของผลตภณฑแตละชนด โดยรวมคาใชจายการผลตของแตละกจกรรมทเปนของผลตภณฑนน และหารดวยปรมาณสนคาทผลต ดงน

อตราคาใชจายการผลตตอหนวย = คาใชจายการผลตของกจกรรมนนๆ ของตวผลกดนตนทน จ านวนตวผลกดนตนทนของกจกรรมนนๆ

คาใชจายการผลตของแตละกจกรรม = จ านวนตวผลกดนตนทน X อตราคาใชจายการ

ทผลตภณฑใชผลต ผลตตอหนวยของ ของแตละกจกรรม ตวผลกดนตนทน

คาใชจายการผลตตอหนวย = คาใชจายการผลตรวมทกกจกรรมของผลตภณฑนน จ านวนหนวยทผลตได (หนวย)


5 - 12

เมอค านวณคาใชจายการผลตตอหนวยไดแลว จะสามารถค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวยไดตอไป (Product Cost per unit) ซงประกอบดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลตตอหนวย

จากค าอธบายขนตอนของระบบการค านวณตนทนตามฐานกจกรรม สามารถสรปเปนขนตอนของการค านวณตนทนภายใตระบบตนทนตามฐานกจกรรม ดงแสดงในภาพท 5.3 ดงน

ภาพท 5.3 ขนตอนของการค านวณตนทนภายใตระบบตนทนตามฐานกจกรรม

ดงนน เพอใหเหนภาพทชดเจนมากขน ภาพท 5.4 ไดยกตวอยางขอมลของบรษท รงเรอง จ ากด โดยบรษทฯ มคาใชจายการผลตรวมและกจกรรมทเกดขนจรงจากการผลตผลตภณฑ 2 ชนด ไดแก ผลตภณฑ A และผลตภณฑ B พรอมทงตวผลกดนตนทนของแตละ

ระบกจกรรม (Activities) หรอ ศนยกจกรรม (Activity Cost Pools)

ก าหนดตวผลกดนตนทน (Cost Drivers)

ค านวณหาอตราคาใชจายการผลตตอหนวยของตวผลกดนตนทน

(Activity - based Overhead Rate)

จดสรรคาใชจายการผลตของแตละศนยกจกรรม เขาสผลตภณฑ โดยค านงถงจ านวนของตวผลกดนตนทนของแตละกจกรรมทผลตภณฑใช

ในการผลต (Product Costs)

จดสรรคาใชจายการผลตทงหมดทใหกบกจกรรม หรอ ศนยกจกรรม

ค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวย (Product Cost per unit)


กจกรรม ซงสามารถแสดงขนตอนการจดสรรคาใชจายการผลตรวม และการค านวณตนทนผลตภณฑโดยใชระบบตนทนตามฐานกจกรรม ดงแสดงรายละเอยดดงภาพท 5.2

กจกรรม (Activities) ตวผลกดนตนทน (Cost Drivers)

1. กจกรรมการสงซอ จ านวนครงของการสงซอ (ครง) 2. กจกรรมการผลต จ านวนชวโมงเครองจกร (ชวโมงเครองจกร) 3. กจกรรมการตรวจสอบ จ านวนครงของการตรวจสอบ (ครง) 4. กจกรรมเกบรกษา จ านวนพนทในการจดเกบผลตภณฑ (ตร.ม)

การจดสรรคาใชจายการผลตรวมของทงโรงงาน จ านวน 1,5000,000 บาท โดยจดสรรใหแตละกจกรรมเทากบ 50,000 บาท 850,000 บาท 250,000 บาท และ 2,000,000 บาท ตามล าดบ และบรษทฯมการจดเกบขอมลเกยวกบจ านวนตวผลกดนตนทนของแตละกจกรรม

ดงแสดงในตารางท 5.2

.

ภาพท 5.4 ขนตอนการค านวณตนทนผลตภณฑโดยใชวธตนทนตามฐานกจกรรม

200 ครง 20,000 บ.

4,000 ตร.ม

80,000 บ.

6,000 ตร.ม

120,000 บ.

80 ครง 100,000บ.

120 ครง 150,000 บ.

1000 ชม. 340,000 บ.

1,500 ชม. 510,000 บ.

ค านวณอตราคาใชจายการผลตตอหนวยของ Cost Driver ของแตละกจกรรม

ก าหนด Cost Driver และหาจ านวน Cost Driver ของแตละกจกรรม

จดสรรคาใชจายการผลตเขาสกจกรรมตางๆ

คาใชจายการผลตรวม เทากบ 1,500,000 บาท

กจกรรมการสงซอ

50,000 บาท

กจกรรมเกบรกษา

200,000 บาท

กจกรรมการตรวจสอบ

250,000 บาท

กจกรรมการผลต

850,000 บาท

จ านวนครงของการสงซอ 500 ครง

จ านวนชวโมงเครองจกร

2,500 ชวโมง

จ านวนครงของการตรวจสอบ

200 ครง

จ านวนพนท (ตร.ม)

10,000 ตร.ม

อตราคาใชจายการผลต

ตอครงของการโทรศพท

100 บาทตอครง

อตราคาใชจายการผลตตอชวโมงเครองจกร 340 บาทตอชวโมง


ตอครงของการตรวจสอบ

1,250 บาทตอครง


ตอตารางเมตร 20 บาทตอตร.ม

ผลตภณฑ A คาใชจายการผลตตอหนวย = 324 บาท ผลตภณฑ B คาใชจายการผลตตอหนวย = 180 บาท

300 ครง 30,000 บ.


5 - 14

จากขอมลขางตนจะเหนไดวา บรษท รงเรอง จ ากด ไดน าระบบตนทนตามฐานกจกรรมมาประยกตใชเพอน ามาค านวณตนทนผลตภณฑทง 2 ชนด คอ ผลตภณฑ A และผลตภณฑ B โดยบรษทฯ มคาใชจายการผลตรวมทงสน 1,5000,000 บาท และไดมการจดสรรใหกบแตละกจกรรม ซงบรษทฯ ไดมการแบงประเภทของกจกรรมหลกทเกยวของกบการผลตผลตภณฑออกเปน 4 กจกรรมหลก และมตวผลกดนตนทน ดงน

ตารางท 5.2 ตารางแสดงกจกรรม ตวผลกดนตนทน คาใชจายการผลต จ านวนตวผลกดนตนทน และอตราคาใชจายการผลตตอหนวยของตวผลกดนตนทน


ตวผลกดนตนทน (Cost Drivers)


(บาท)

จ านวนตวผลกดนตนทน

ของแตละกจกรรม

อตราคาใชจาย

การผลตตอหนวยของตว

ผลกดนตนทน*

กจกรรมการสงซอ จ านวนครงของการสงซอ 50,000 500 ครง 100 บาท/ครง กจกรรมการผลต จ านวนชวโมงเครองจกร 850,000 2,500 ชม. 340 บาท/ชม. กจกรรมการตรวจสอบ


250,000 200 ครง 1,250 บาท/ครง

กจกรรมการเกบรกษา

จ านวนพนทในการจดเกบผลตภณฑ

200,000 10,000 ตร.ม. 20 บาท/ตร.ม.

*การค านวณอตราคาใชจายการผลตตอหนวยของตวผลกดนตนทน สามารถค านวณได

โดยน าเอาคาใชจายการผลตของแตละกจกรรมเปนตวตง แลวหารดวยจ านวนตวผลกดนตนทนของแตละกจกรรม เชน อตราคาใชจายการผลตตอหนวยของตวผลกดนตนทนของกจกรรมการสงซอ จะไดจาก 50,000 บาท/500 ครง เทากบ 100 บาทตอครง เปนตน

ดงนน เมอบรษทฯ ตองการค านวณหาตนทนผลตภณฑตอหนวยของของผลตภณฑ A

และผลตภณฑ B บรษทฯ ตองมขอมลเกยวกบจ านวนตวผลกดนตนทนของแตละกจกรรมทผลตภณฑ A และผลตภณฑ B ใชในกระบวนการผลต

เมอบรษทฯ สามารถค านวณอตราคาใชจายการผลตตอหนวยของตวผลกดนตนทนไดแลว บรษทฯ จะสามารถค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวยของผลตภณฑแตละชนดได โดยพจารณาจากจ านวนตวผลกดนตนทนทผลตภณฑแตละชนดใชในกระบวนการผลต ซงแตละชนดมการใชไมเทากน เพราะกระบวนการผลตมความซบซอนแตกตางกน

จากภาพท 5.3 ผลตภณฑ A มปรมาณการผลตเทากบ 2,500 หนวย ไดรบการจดสรรคาใชจายการผลตจากกจกรรมหลกทง 4 กจกรรม ไดแก กจกรรมการสงซอ จ านวน 30,000 บาท กจกรรมการผลต 510,000 บาทกจกรรมการตรวจสอบ 150,000 บาท และกจกรรมเกบ


รกษา 120,000 บาท ดงนน ตนทนผลตภณฑตอหนวยของผลตภณฑ A จะเทากบ 324 บาทตอหนวย ((30,000 + 510,000+150,000+120,000) บาท/ 2500 หนวย)

จากขอมลขางตน เพอใหงายตอการค านวณสามารถจดท าเปนตารางคาใชจายการผลตของผลตภณฑแตละชนด ดงแสดงในตารางท 5.3

ตารางท 5.3 ตารางแสดงกจกรรม จ านวนตวผลกดนตนทน อตราคาใชจายการผลตตอหนวยของตวผลกดนตนทนและคาใชจายการผลตของผลตภณฑ A


จ านวนตวผลกดนตนทนของผลตภณฑ

A


การผลตตอหนวยของตวผลกดน

ตนทน


การผลตของผลตภณฑ A

(บาท)

กจกรรมการสงซอ 300 ครง 100 บาท/ครง 30,000

กจกรรมการผลต 1,500 ชม. 340 บาท/ชม. 510,000

กจกรรมการตรวจสอบ 120 ครง 1250 บาท/ครง 150,000

กจกรรมเกบรกษา 6,000 ตร.ม. 20 บาท/ตร.ม. 120,000

รวม 810,000

สวนผลตภณฑ B มปรมาณการผลตเทากบ 3,000 หนวย ไดรบการจดสรรคาใชจายการผลตจากกจกรรมหลกทง 4 กจกรรม ไดแก กจกรรมการสงซอ จ านวน 20,000 บาท กจกรรมการผลต 340,000 บาท กจกรรมการตรวจสอบ 100,000 บาท และกจกรรมการเกบรกษา 80,000 บาท ดงนน ตนทนผลตภณฑตอหนวยของผลตภณฑ B จะเทากบ 180 บาทตอหนวย ((20,000 + 340,000 + 100,000 + 80,000) บาท/ 3000 หนวย) ดงแสดงในตารางท 5.4


5 - 16

ตารางท 5. 4 ตารางแสดงกจกรรม จ านวนตวผลกดนตนทน อตราคาใชจายการผลตตอหนวยของตวผลกดนตนทนและคาใชจายการผลตของผลตภณฑ B


จ านวนตวผลกดนตนทนของ

ผลตภณฑ B


การผลตตอหนวยของตวผลกดนตนทน


การผลตของผลตภณฑ B

(บาท)

กจกรรมการสงซอ 200 ครง 100 บาท/ครง 20,000

กจกรรมการผลต 1,000 ชม. 340 บาท/ชม. 340,000

กจกรรมการตรวจสอบ 80 ครง 1250 บาท/ครง 100,000

กจกรรมเกบรกษา 4,000 ตร.ม. 20 บาท/ตร.ม. 80,000

540,000

ประเภทของกจกรรม

การค านวณตนทนตามฐานกจกรรม (ABC) เปนวธการค านวณตนทนผลตภณฑอกวธหนง โดยใชวธการจดสรรคาใชจายการผลตเขาสกลมหรอศนยกจกรรมทเกยวของกบการผลตกอน แลวจงปนสวนคาใชจายการผลตเหลานนเขาสผลตภณฑตามล าดบ ดงนนการแบงประเภทกจกรรมจงถอวาเปนขนตอนทส าคญขนตอนหนง ซงในการแบงกจกรรมหลกเปนกลมหรอศนยกจกรรมของระบบตนทนตามฐานกจกรรม สามารถแบงไดเปน 5 ระดบ ดงน (ปรบปรงจากศศวมล มอ าพล, 2556)

1. กจกรรมระดบหนวยผลตภณฑ (Unit – level Activities) เปนกจกรรมทเกดขน เมอมการผลตสนคาหนงหนวย คาใชจายการผลตของกจกรรมระดบนจะเปนสดสวนโดยตรงกบปรมาณสนคาทผลต กจกรรมระดบน เชน การประกอบชนสวน การทาส เปนตน

2. กจกรรมระดบกลมผลตภณฑ (Batch – level Activities) เปนกจกรรมทเกดขนเมอมการผลตสนคาจ านวนหนงกลม ซงอาจมจ านวนสนคาทผลตมากกวาหนงหนวย ตวอยางกจกรรมระดบน เชน การเตรยมเครองจกร การสงซอสนคา เปนตน

3. กจกรรมระดบชนดผลตภณฑ (Product – level Activities) เปนกจกรรมทเกดขนกบผลตภณฑชนดใดชนดหนง โดยค านงถงวาจะมปรมาณสนคาเทาใด กจกรรมระดบน เชน การออกแบบผลตภณฑ การโฆษณาสนคา เปนตน


4. กจกรรมระดบลกคา (Customer – level Activities) เปนกจกรรมทเกดขนกบลกคาขององคกรรายใดรายหนง กจกรรมระดบน เชน การโทรศพทตดตอลกคา การใหบรการหลงการขายเปนรายบคคล โดยไมมความเกยวของกบปรมาณของสนคา เปนตน

5. กจกรรมระดบทวไป (Facility or General Operations – level Activities) เปนกจกรรมทสนบสนนกจกรรมหลกหรอเปนกจกรรมทชวยใหกระบวนการผลตสนคาหรอการด าเนนธรกจเปนไปไดอยางมประสทธภาพ ไมเกดปญหาใดๆ ซงจะเหนไดวากจกรรมระดบนไมมความสมพนธกบปรมาณของผลตภณฑ กลมของผลตภณฑ ชนดของผลตภณฑ หรอ ลกคารายใดรายหนง ตวอยางของกจกรรมระดบน เชน การท าความสะอาด การดแลรกษาความปลอดภยในองคกร การดแลระบบคอมพวเตอรขององคกร เปนตน

ดงนน การแบงประเภทของกจกรรมทถกน ามาใชประกอบการค านวณ มหลายประเภท และท าใหตวผลกดนตนทนกมความหลากหลายเชนกน ขนอยกบวาอะไรคอสาเหตทแทจรงทท าใหตนทนหรอคาใชจายมการเปลยนแปลง ซงตวผลกดนตนทนตองมความสมพนธกบตนทนหรอคาใชจายอยางเปนเหตเปนผลกน (Cause and effect relationship) ตวอยางของกลมหรอศนยกจกรรม พรอมทงตวผลกดนตนทน ดงแสดงไวในตารางท 5.5

ตารางท 5.5 ตวอยางกจกรรมแตละระดบ และตวผลกดนตนทน

ระดบของกจกรรม กจกรรม

(Activities)


(Cost Drivers)

กจกรรมระดบหนวยผลตภณฑ

(Unit – level Activities)

กจกรรมมความสมพนธกบเครองจกร

- การตด

- การพมพ - การเจาะ

- ชวโมงเครองจกร

กจกรรมมความสมพนธกบแรงงานคน

- การประกอบชนสวน

- การทาส - การเยบผา

- ชวโมงแรงงานทางตรง

- ปรมาณการผลต

กจกรรมระดบกลมผลตภณฑ

(Batch – level Activities)

- การเตรยมเครองจกร

- การสงซอ

- การตรวจสอบ

- จ านวนครงการเตรยม

- จ านวนครงการสงซอ

- จ านวนครงของการตรวจสอบหรอเวลาการตรวจสอบ


5 - 18

ตารางท 5.5 (ตอ)

กจกรรมระดบชนดผลตภณฑ

(Product – level Activities)

- การเตรยมเครองจกร

- การสงซอ

- การตรวจสอบ

- จ านวนครงของการเตรยม

- จ านวนครงของการสงซอ

- จ านวนครงของการตรวจสอบหรอเวลาการตรวจสอบ

กจกรรมระดบลกคา(Customer

– level Activities)

-การโทรศพทตดตอลกคา -การใหบรการหลงการขาย

- จ านวนลกคาทโทรตดตอ

- จ านวนลกคาทใหบรการ กจกรรมระดบทวไป

(Facility or General

Operations – level Activities)

- เงนเดอนผจดการโรงงาน

- คาสาธารณปโภค

- คาเสอมราคาโรงงาน

- ภาษโรงเรอน

- คาเบยประกนโรงงาน

- จ านวนพนกงาน

- พนทตารางเมตร

- พนทตารางเมตร - พนทตารางเมตร - พนทตารางเมตร

การค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวย

การค านวณตนทนผลตภณฑจากทกลาวมาขางตน สามารถค านวณโดยใชระบบตนทนแบบเดมและระบบตนทนตามฐานกจกรรม ดงนน เพอใหเหนถงความแตกตางของการค านวณตนทนผลตภณฑภายใตระบบตนทนแบบเดม และระบบตนทนตามฐานกจกรรม เพอใหเขาใจเกยวกบการค านวณตนทนผลตภณฑทงสองระบบ จะแสดงตวอยางการค านวณของแตละระบบ ดงน

1. การค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวยภายใตระบบตนทนแบบเดม

การค านวณอตราคาใชจายการผลตภายใตระบบตนทนแบบเดม สามารถค านวณได 2 วธ ดงน

1.1. การค านวณอตราคาใชจายการผลตเพยงอตราเดยวทงโรงงาน (Plant - Wide

Overhead Rate)

1.2. การค านวณอตราคาใชจายการผลตประจ าแตละแผนก (Departmental

Overhead Rate)

การค านวณตนทนผลตภณฑภายใตระบบตนทนแบบเดม แตละวธสามารถแสดงรายละเอยดการค านวณไดดงน


1.1. การค านวณอตราคาใชจายการผลตเพยงอตราเดยวทงโรงงาน

การปนสวนคาใชจายการผลตเพยงอตราเดยว (Plant wide Overhead Rate) ถอวาเปนวธการปนสวนคาใชจายการผลตทสะดวกและงายทสด เพราะวธนจะถอวาคาใชจายการผลตทคาดวาจะเกดขนหรอเกดขนจรงเปนของผลตภณฑทกชนดทอยในโรงงาน และการปนสวนคาใชจายใหกบผลตภณฑจะใชเกณฑหรอฐานใดฐานหนงเพอน ามาใชในการค านวณอตราคาใชจายการผลต เชน ปรมาณการผลต ชวโมงแรงงานทางตรง ชวโมงเครองจกร เปนตน แตการจะเลอกใชเกณฑใดนนตองมความสมพนธกบลกษณะการด าเนนงานหรอกระบวนการของการผลต เชน ถาโรงงานมการใชแรงงานคนในการผลตผลตภณฑเปนสวนใหญ กจการนนกจะเลอกใชชวโมงแรงงานทางตรงเปนเกณฑหรอฐานในการปนสวน แตถาโรงงานนนใชเครองจกรในการผลตเปนสวนใหญ คาใชจายการผลตทเกดขนเปนคาเสอมราคาของเครองจกรหรอคาใชจายทเกยวกบการใชเครองจกร เชน คาบ ารงรกษาเครองจกร เปนตน กจการกมกจะใชชวโมงเครองจกรเปนเกณฑในการปนสวน เปนตน เพอใหเกดความเขาใจเกยวกบการปนสวนคาใชจายการผลตโดยใชวธการค านวณอตราคาใชจายการผลตเพยงอตราเดยว สามารถสรปเปนสตรในการค านวณอตราคาใชจายการผลต ไดดงน

หรอ

หรอ

เพอใหเกดความเขาใจมากยงขน จะอธบายวธการค านวณโดยใชตวอยางท 5.1

อตราคาใชจายการผลต = คาใชจายการผลตรวม (บาท) (ตอชวโมงแรงงานทางตรง) ชวโมงแรงงานทางตรงรวม (ชม.แรงงานทางตรง)

อตราคาใชจายการผลต = คาใชจายการผลตรวม (บาท) (ตอหนวย) จ านวนหนวยทผลต หรอ ก าลงการผลตปกต (หนวย)

อตราคาใชจายการผลต = คาใชจายการผลตรวม (บาท) (ตอชวโมงเครองจกร) ชวโมงเครองจกรรวม (ชม.เครองจกร)


5 - 20

ตวอยางท 5.1 บรษท ขนมหวาน จ ากด ไดท าการผลตขนมเคก 2 ชนด คอ เคกวานลา เคกนมสด โดยมขอมลเกยวกบตนทนตางๆ ของป 25x1 ดงตอไปน

เคกวานลา เคกนมสด

ปรมาณการผลต 15,000 ปอนด 10,000 ปอนด ตนทนการผลตตอหนวย (บาท)

วตถดบทางตรง 55 70 คาแรงงานทางตรง 20 20

ขอมลเพมเตม

1) คาใชจายการผลตรวมตอป 850,000 บาท 2) เคกวานลา ใชชวโมงแรงงานทางตรงในการผลต 1.5 ชวโมงตอกลอง 3) เคกนมสด ใชชวโมงแรงงานทางตรงในการผลต 2 ชวโมงตอหนงกลอง 4) คาใชจายการผลตแปรไปตามจ านวนชวโมงแรงงานทางตรง 5) อตราคาใชจายการผลตของบรษทค านวณโดยใชวธอตราคาใชจายการ

ผลตเพยงอตราเดยวทงโรงงาน

จากขอมลขางตน บรษท ขนมหวาน จ ากด สามารถค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวย ภายใตวธอตราคาใชจายการผลตเพยงอตราเดยวทงโรงงาน ไดดงน


การค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวย ประกอบดวย ตนทนวตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลตตอหนวย แตจากขอมลขางตน วตถดบทางตรง และคาแรงงานทางตรง เปนตนทนทระบไดวาเปนของผลตภณฑชนดใด หรอทเรยกวา ตนทนทางตรง (Direct

Costs) ซงสามารถจ าแนกตนทนตอหนวยใหกบผลตภณฑทงสองชนดวามจ านวนเทาใดไดอยางชดเจนอยแลว สวนคาใชจายการผลตถอวาเปนตนทนทมลกษณะเปนตนทนทางออม (Indirect Costs) เพราะไมสามารถระบไดวาผลตภณฑชนดใดใชคาใชจายการผลตแตละประเภทจ านวนเทาใด เพราะผลตภณฑทงสองชนดมการใชรวมกน ดงนนตองท าการปนสวนคาใชจายการผลตใหกบผลตภณฑทงสองชนดตามเกณฑทก าหนด ซงตวอยาง 5.1 บรษท ขนมหวาน จ ากดไดปนสวนตนทนโดยใชวธอตราคาใชจายการผลตโดยใชชวโมงแรงงานทางตรงเปนเกณฑในการค านวณ

ดงนน เพอค านวณอตราคาใชจายการผลต ตองมการหาจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงของเคกทงสองชนด ซงค านวณไดดงน


ประเภทของผลตภณฑ ปรมาณการผลต (ปอนด)

จ านวนชวโมงแรงงานทางตรงตอหนวยทใช

ในการผลต

จ านวนชวโมงแรงงานทางตรงทงสน

เคกวานลลา 15,000 ปอนด 2 ชวโมง 30,000 ชวโมง เคกนมสด 10,000 ปอนด 1.5 ชวโมง 15,000 ชวโมง รวม 45,000 ชวโมง

จากขอมลขางตน บรษทฯมจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงทงสนเทากบ 42,500 ชวโมง สามารถค านวณหาอตราคาใชจายการผลตตอชวโมงแรงงานทางตรง ไดดงน

อตราคาใชจายการผลต = คาใชจายการผลตรวม (บาท) (ตอชวโมงแรงงานทางตรง) ชวโมงแรงงานทางตรงรวม (ชม.) = 900,000

45,000

= 20 บาทตอชวโมง

แสดงการค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวยของเคกวานลาและเคกนมสด ไดดงน เคกวานลา เคกนมสด

วตถดบทางตรง 55 70 คาแรงงานทางตรง 20 20 คาใชจายการผลต 40(1) 30(2)

ตนทนผลตภณฑตอหนวย 115 120

แสดงการค านวณคาใชจายการผลตตอหนวยของผลตภณฑแตละชนด สามารถค านวณไดดงน (1) คาใชจายการผลตตอหนวย = (20 บาทตอชวโมง x 30,000 ชวโมง)/ 15,000 ปอนด

ของเคกวานลา = 40 บาทตอปอนด

(2) คาใชจายการผลตตอหนวย = (20 บาทตอชวโมง x 15,000 ชวโมง)/ 10,000 ปอนด

ของเคกนมสด = 30 บาทตอปอนด


5 - 22

1.2. การค านวณอตราคาใชจายการผลตประจ าแตละแผนก

การปนสวนคาใชจายการผลตแยกตามแตละแผนก (Departmental Overhead Rate)

ทท าการผลตสนคา ซงมาจากหลกการทวาแผนกผลตแตละแผนกมกจกรรมหลกและการใชทรพยากรทแตกตางกน ดงนนเพอใหการปนสวนคาใชจายการผลตมความถกตองและเหมาะสมกบสภาพความเปนจรง และใหเปนไปตามลกษณะของกระบวนการผลต ซงสงผลตอการใชทรพยากรของธรกจ เชน โรงงานหนงม แผนกผลตหลก 2 แผนก ไดแก แผนกขนรปชนสวนและแผนกประกอบชนสวน ซงทงสองแผนกมกระบวนการผลตทแตกตางกน ท าใหลกษณะการใชทรพยากรแตกตางกนไปดวย ถาเปนแผนกขนรป สวนใหญตองใชเครองจกรในการขนรปชนสวน ดงนนเกณฑทใช ในการปนสวนคาใชจายการผลตควรจะเปนชวโมงเครองจกร แตถาเปนแผนกประกอบชนสวน จะน าเอาชนสวนทมการขนรปสมบรณแลวมาท าการประกอบใหเปนสนคาส าเรจรป สวนใหญจะใชแรงงานคนเปนผประกอบชนสวนเปนหลก ดงนนเกณฑทใชในการปนสวนคาใชจายการผลตควรจะเปนชวโมงแรงงานทางตรง เปนตน

นอกจากนการทโรงงานผลตผลตภณฑทหลากหลายชนด แตละชนดมกระบวนการผลตทแตกตางกน การใชทรพยากรไมเทากนในแตละแผนก ดงนน การปนสวนคาใชจายการผลตจ าเปนตองมเกณฑหรอฐานการปนสวนคาใชจายการผลตทมความสอดคลองกบกระบวนการผลต และการใชทรพยากร เพอใหการปนสวนคาใชจายมความถกตองเหมาะสม เพอใหเกดความเขาใจเกยวกบการปนสวนคาใชจายการผลต โดยใชวธการค านวณอตราคาใชจายการผลตประจ าแตละแผนก สามารถสรปเปนสตรในการค านวณอตราคาใชจายการผลต จ าแนกตามลกษณะการใชทรพยากรของธรกจ ไดดงน

ตารางท 5.6 ตวอยางการค านวณอตราคาใชจายการผลตประจ าแตละแผนก

แผนกผลต การค านวณอตราคาใชจายการผลตของแตละแผนก

แผนกขนรป

(ใชเครองจกรเปนหลก) อตราคาใชจายการผลต = คาใชจายการผลตของแผนกขนรป

ชวโมงเครองจกรของแผนกขนรป

แผนกประกอบชนสวน

(ใชแรงงานคนเปนหลก) อตราคาใชจายการผลต = คาใชจายการผลตของแผนกประกอบฯ

ชวโมงแรงงานทางตรงของแผนกประกอบฯ

อตราคาใชจายการผลตประจ าแผนก = คาใชจายการผลตรวมของแตละแผนก

เกณฑการปนสวนของแตละแผนก


ตวอยางท 5.2 จากขอมลในตวอยางท 5.1 ก าหนดเพมเตม โดยใหบรษท ขนมหวาน จ ากด มการแบง

หนาทหลกทเกยวกบการผลตออกเปน แผนกขนรป และแผนกบรรจหบหอ โดยมขอมลเกยวกบคาใชจายการผลตของแตละแผนก ดงน

คาใชจายการผลต (แตละแผนก) แผนกผสมและแตงหนา 350,000 บาท

แผนกอบ 550,000 บาท

รวม 900,000 บาท

นอกจากน บรษท ขนมหวาน จ ากดไดเกบรวบรวมขอมลเกยวกบเกณฑทเหมาะสมของแตละแผนกส าหรบเคกนมสดและเคกนมสม โดยมขอมลดงน

แผนกผสมแปง แผนกอบเคก และแตงหนาเคก

ทรพยากรหลกทใชในการผลต แรงงานคน เครองจกร จ านวนชวโมงแรงงานทางตรงทใชผลตตอปอนด

เคกวานลลา 1.2 0.8 เคกนมสด 0.9 0.6

จ านวนชวโมงเครองจกรทใชผลตตอปอนด เคกวานลลา 0.3 0.7

เคกนมสด 0.3 1.0

จากขอมลขางตน บรษท ขนมหวาน จ ากด สามารถปนสวนคาใชจายการผลตใหแตละผลตภณฑ ภายใตวธอตราคาใชจายการผลตประจ าแตละแผนก ไดดงน

อตราคาใชจายการผลตประจ าแผนก = คาใชจายการผลตรวมของแตละแผนก

เกณฑการปนสวนของแตละแผนก

จากขอมลในตวอยางท 5.2 สามารถค านวณอตราคาใชจายการผลตของแตละแผนก ไดดงน อตราคาใชจายการผลต - แผนกผสมและแตงหนา = คาใชจายการผลตของแผนก

ชวโมงแรงงานทางตรงของแผนกผสมฯ

= 350,000 27,000(1)

= 12.96 บาท/ชวโมงแรงงานทางตรง


5 - 24

อตราคาใชจายการผลต - แผนกอบ = คาใชจายการผลตของแผนก

ชวโมงเครองจกรของแผนกอบ

= 550,000 20,500(2)

= 26.83 บาท/ชวโมงเครองจกร

แสดงการค านวณจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงและชวโมงเครองจกรของแตละแผนก ซงสามารถค านวณไดดงน

1) ค านวณจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงของแตละแผนก

ประเภทของผลตภณฑ

ปรมาณการผลต (ปอนด)

แผนกผสมแปง

และแตงหนาเคก

แผนกอบเคก

ตอหนวย รวม (ชม.) ตอหนวย รวม (ชม.) เคกวานลลา 15,000 ปอนด 1.2 ชวโมง 18,000 0.8 ชวโมง 12,000

เคกนมสด 10,000 ปอนด 0.9 ชวโมง 9,000 0.6 ชวโมง 6,000

รวม 27,000(1) ชวโมง 18,000

2) ค านวณจ านวนชวโมงเครองจกรของแตละแผนก

ประเภทของผลตภณฑ

ปรมาณการผลต (ปอนด)

แผนกผสมแปง

และแตงหนาเคก

แผนกอบเคก

ตอหนวย รวม (ชม.) ตอหนวย รวม (ชม.) เคกวานลลา 15,000 ปอนด 0.3 ชวโมง 4,500 0.7 ชวโมง 10,500

เคกนมสด 10,000 ปอนด 0.3 ชวโมง 3,000 1.0 ชวโมง 10,000

รวม 7,500 ชวโมง 20,500(2)

เมอไดอตราคาใชจายการผลตทจะน าไปจดสรรใหกบผลตภณฑแตละชนดแลว สามารถน าไปค านวณหาตนทนผลตภณฑตอหนวยของผลตภณฑแตละชนด ไดดงน




วตถดบทางตรง 55.00 70.00 คาแรงงานทางตรง 20.00 20.00 คาใชจายการผลต

แผนกผสมแปงและแตงหนาเคก 25.92 19.44

แผนกอบเคก 26.83 52.75(1)

34.88 54.32(2)

ตนทนผลตภณฑตอหนวย 127.75 144.32

แสดงการค านวณคาใชจายการผลตตอหนวยของเคกทงสองชนด แยกแตละแผนก

(1) คาใชจายการผลตตอหนวย - เคกวานลา

แผนกผสมแปงและแตงหนาเคก = (12.96 บาทตอชวโมง x 30,000 ชวโมง)/ 15,000

= 25.92 บาทตอปอนด

แผนกอบเคก = (26.83 บาทตอชวโมง x 15,000 ชวโมง)/ 15,000


คาใชจายการผลตตอหนวย = 25.92 +26.83 บาทตอปอนด


(2) คาใชจายการผลตตอหนวย - เคกนมสด แผนกผสมแปงและแตงหนาเคก = (12.96 บาทตอชวโมง x 15,000 ชวโมง)/ 10,000


แผนกอบเคก = (26.83 บาทตอชวโมง x 13,000 ชวโมง)/ 10,000


คาใชจายการผลตตอหนวย = 19.44 +34.88 บาทตอปอนด



5 - 26

2. การค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวยภายใตระบบตนทนตามฐานกจกรรม

ในการค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวยภายใตระบบตนทนตามฐานกจกรรม จากขอมลตามตวอยางท 5.3 สามารถด าเนนการตามขนตอน ไดดงน

ขนท 1 ระบกจกรรมทเกยวของ ขนท 2 จดสรรคาใชจายการผลตใหแตละกจกรรม

ขนท 3 ระบตวผลกดนตนทนของแตละกจกรรม พรอมทงประมาณการใชทรพยากร หรอจ านวนตวผลกดนตนทนของแตละกจกรรม

ขนท 4 ค านวณอตราคาใชจายการผลตตอหนวยของตวผลกดนตนทนของแตละกจกรรม

ขนท 5 จดสรรตนทนหรอคาใชจายการผลตใหกบแตละผลตภณฑ โดยการจดสรรตนทนใหกบผลตภณฑตองมการประมาณการใชทรพยากรของแตละผลตภณฑ หรอประมาณการจ านวนตวผลกดนตนทนของแตละกจกรรมหลกเสยกอน

เพอใหเขาใจการค านวณตนทนผลตภณฑระบบตนทนตามฐานกจกรรม จะแสดงรายละเอยดการค านวณ ในตวอยางท 5.3

อตราคาใชจายการผลตตอหนวย = คาใชจายการผลตของกจกรรมนน

ของตวผลกดนตนทน จ านวนตวผลกดนตนทนของแตละกจกรรม

คาใชจายการผลตทจดสรรใหกบผลตภณฑ = ประมาณการตวผลกดนตนทนของแตละกจกรรม x อตราคาใชจายการผลตตอตวผลกดนตนทน


ตวอยางท 5.3 จากขอมลเดม ของบรษท ขนมหวาน จ ากด (ตวอยางท 5.1) ไดเกบรวบรวมขอมล

ตนทนและก าหนดกจกรรมหลกของการผลตเคกวานลลาและเคกนมสด พรอมทงตวผลกดนตนทนของแตละศนยกจกรรม เพอค านวณตนทนตามฐานกจกรรม (ABC) ดงน


ตวผลกดน

(Cost Driver)

จ านวนตวผลกดนตนทนทใช


(บาท) การสงซอวตถดบ จ านวนครงของสงซอ 1,000 ครง 60,000

การผสมแปง จ านวนชวโมงแรงงานทางตรง 45,000 ชวโมง 90000

การอบเคก จ านวนชวโมงเครองจกร 28,000 ชวโมง 550,000

การแตงหนาเคก จ านวนครงของการแตงหนา 2500 ครง 75,000

การบรรจหบหอ จ านวนหนวยผลต 25,000 ปอนด 125,000

900,000

จ านวนตวผลกดนตนทนของผลตภณฑแตละชนด มดงน


(Cost Drivers)


จ านวนตวผลกดนตนทนเคกวานลลา

จ านวนตวผลกดนตนทนเคกนมสด

จ านวนครงของสงซอ 1,000 ครง 400 ครง 600 ครง

จ านวนชวโมงแรงงานทางตรง 45,000 ชวโมง 30,000 ชม. 15,000 ชม. จ านวนชวโมงเครองจกร 28,000 ชวโมง 15,000 ชวโมง 13,000 ชวโมง จ านวนครงของการแตงหนา 2,500 ครง 1,500 ครง 1,000 ครง จ านวนหนวยผลต 25,000 ปอนด 15,000 ปอนด 10,000 ปอนด

จากขอมลขางตน บรษท ขนมหวาน จ ากด สามารถค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวย ภายใตระบบการค านวณตนทนตามฐานกจกรรม ไดดงน


การค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวย ประกอบดวย ตนทนวตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลตตอหนวย แตจากขอมลขางตน วตถดบทางตรง และคาแรงงานทางตรง สามารถระบตนทนตอหนวยไดอยางชดเจน สวนคาใชจายการผลตตอหนวยตองค านวณหาอตราคาใชจายการผลตภายใตระบบตนทนตามฐานกจกรรม ตามขนตอนดงน


5 - 28

ขนท 1 ระบกจกรรมทเกยวของ กจกรรมของบรษท ขนมหวาน จ ากด ประกอบดวย กจกรรมการสงซอวตถดบ การผสม

แปง การอบเคก การแตงหนาเคก และการบรรจหบหอ

ขนท 2 จดสรรคาใชจายการผลตใหแตละกจกรรม

ขนท 3 ระบตวผลกดนตนทนของแตละกจกรรม พรอมทงประมาณการใชทรพยากร หรอจ านวนตวผลกดนตนทนของแตละกจกรรม

ขนท 4 ค านวณอตราคาใชจายการผลตตอหนวยของกจกรรม หรอตอตวผลกดนตนทนของแตละกจกรรม

ขนท 5 จดสรรหรอปนสวนตนทนหรอคาใชจายการผลตใหกบแตละผลตภณฑ โดยการจดสรรตนทนใหกบผลตภณฑตองมการประมาณการใชทรพยากรของแตละผลตภณฑ หรอประมาณการจ านวนตวผลกดนตนทนของแตละกจกรรมหลกเสยกอน

แตละขนตอน สามารถแสดงรายละเอยด ดงแสดงในตารางการค านวณอตราคาใชจายการผลตตอหนวยของตวผลกดนตนทน ดงน

ค านวณอตราคาใชจายการผลตตอหนวยของตวผลกดนตนทน



(Cost Driver)


การผลต


ทใช

ตอหนวย

อตราคาใชจายการผลตตอหนวยของตว

ผลกดนตนทน

การสงซอวตถดบ จ านวนครงของสงซอ

60,000 1,000 ครง 60

การผสมแปง จ านวนชวโมงแรงงานทางตรง

90000 45,000 ชวโมง 2

การอบเคก จ านวนชวโมงเครองจกร

550,200 28,000 ชวโมง 19.65

การแตงหนาเคก จ านวนครงของการแตงหนา

75,000 2,500 ครง 30

การบรรจหบหอ จ านวนหนวยผลต 124,800 25,000 ปอนด 5

ขนท 1 ขนท 2 ขนท 3 ขนท 4


การปนสวนคาใชจายการผลตใหผลตภณฑแตละชนด - เคกวานลลา



(Cost Driver)

จ านวนตวผลกดนตนทนท

เกดขนจรง

อตราคาใชจายการผลตตอหนวย

ของตวผลกดนตนทน



400 ครง 60 24,000


30,000 ชม. 2 60,000


15,000 ชวโมง 19.65 294,750


1,500 ครง 30 45,000

การบรรจหบหอ จ านวนหนวยผลต 15,000 ปอนด 5 75,000

498,750

การปนสวนคาใชจายการผลตใหผลตภณฑแตละชนด - เคกนมสด



(Cost Driver)







600 ครง 60 36,000


15,000 ชม. 2 30,000


13,000 ชวโมง 19.65 255,450


1,000 ครง 30 30,000

การบรรจหบหอ จ านวนหนวยผลต 10,000 ปอนด 5 50,000

401,450

ขนท 5


5 - 30



วตถดบทางตรง 55.00 70.00 คาแรงงานทางตรง 20.00 20.00 คาใชจายการผลต 33.25

(1) 40.15

(2)

ตนทนผลตภณฑตอหนวย 108.25 130.15

(1) คาใชจายการผลตตอหนวยของเคกวานลลา = คาใชจายการผลตของเคกวานลลา ปรมาณการผลตเคกวานลลา = 498,750 15,000 = 33.25 บาทตอปอนด

(2) คาใชจายการผลตตอหนวยของเคกนมสด = คาใชจายการผลตของเคกนมสด

ปรมาณการผลตเคกนมสด

= 401,450 10,000 = 40.15 บาทตอปอนด

จากขอมลตนทนผลตภณฑทค านวณจากระบบตนทนตามฐานกจกรรม จะเหนไดวา ตนทนผลตภณฑตอหนวยของเคกวานลลา และเคกนมสด เทากบ 108.25 บาทและ 130.15 บาท ตามล าดบ แตเมอไปเปรยบเทยบกบตนทนผลตภณฑทไดจากการค านวณตนทนระบบตนทนแบบเดม ตนทนผลตภณฑตอหนวยของเคกวานลลา และเคกนมสด เทากบ 127.75 บาท และ144.32 บาท ซงจะพบวา ตนทนของเคกทงสองชนด ถาใชระบบตนทนแบบเดมจะสงกวาทควรจะเปน ซงมผลตอการตงราคาสนคา กจการอาจตงราคาทสงเกนไป ท าใหขายในราคาทสงกวาคแขง


ประโยชนของระบบตนทนตามฐานกจกรรม

การค านวณตนทนผลตภณฑโดยการประยกตระบบตนทนตามฐานกจกรรม ท าใหขอมลทางการบญชมความถกตองมากขน สวนใหญจะเปนประโยชนในดานการบรหารจดการ ซงสามารถแบงไดดงน

1. การค านวณตนทนผลตภณฑมความถกตองมากขน เนองจากการค านวณคาใชจายการผลต ไดพจารณาแตกจกรรมทเกยวของกบการผลตผลตภณฑนนๆ พรอมทงไดใชตวผลกดนตนทนทมความสมพนธกบกจกรรมนนๆโดยตรง ท าใหการปนสวนตนทนมความถกตองมากกวาทจะใชเกณฑใดเกณฑหนงเปนฐานในการค านวณตนทนผลตภณฑ ตามระบบการค านวณตนทนแบบเดม

2. การก าหนดประเภทของกจกรรมหรอศนยกจกรรม ทมความเกยวของกบผลตภณฑแตละชนด ท าใหผบรหารสามารถบรหารจดการองคกรไดงายขน เชน การแบงประเภทกจกรรมเปน 2 ลกษณะ ไดแก กจกรรมเพมมลคา (Value - added Activities) และกจกรรมไมเพมมลคา มลคา (Nonvalue - added Activities) ถาหากผบรหารสามารถลดหรอก าจดกจกรรมทไมเพมมลคาได จะมผลท าใหคาใชจายการผลตทเปนของกจกรรมนนลดลง ซงมผลตอตนทนผลตภณฑตอหนวยลดลง สามารถเปนขอไดเปรยบในเชงการแขงขนกบคแขงได ซงหลกการบรหารการจดการในกจกรรมทเกยวกบการด าเนนธรกจ เรยกวา การบรหารตามฐานกจกรรม (Activity – based Management : ABM)

3. การค านวณคาใชจายการผลตตามระบบตนทนตามฐานกจกรรม ท าใหผบรหารมขอมลทางการบญชทมความถกตองหรอใกลเคยงกบความเปนจรงมากขน เมอผบรหารน าขอมลทางการบญชดงกลาว ไปใชประกอบการตดสนใจ ท าใหการตดสนใจมความถกตองมากขน นอกจากน ยงสามารถควบคมตนทนหรอคาใชจายการผลตใหมประสทธภาพมากขน

สรป

การค านวณตนทนสนคาตามระบบตนทนแบบเดมจะจดสรรคาใชจายการผลตเปนตนทนของสนคาโดยก าหนดอตราคาใชจายการผลตคดเขางานลวงหนา อาจเปนอตราเดยวทงโรงงานหรอทงกจการ หรอมหลายอตราแยกแตละแผนก โดยใชเกณฑในการปนสวนเปนจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงหรอจ านวนชวโมงเครองจกร ซงในปจจบนจะเหนไดวาสภาพการแขงขนของธรกจมการน าเอาเทคโนโลยมาใชในการผลตสนคามากขน ดงนนเกณฑทใชในการปนสวนตามระบบตนทนแบบเดมมขอจ ากด เชน คาใชจายการผลตอาจจะไมสมพนธกบเกณฑทน ามาใชในการค านวณอตราคาใชจายการผลตโดยตรง จงตองมการน าเอาระบบการค านวณ


5 - 32

ตนทนสนคาตามฐานกจกรรมมาชวยในการค านวณ เพอใหตนทนสนคาตอหนวยมความถกตองมากยงขน

ระบบตนทนตามฐานกจกรรม จะปนสวนคาใชจายการผลตไปตามกจกรรมตางๆทเกยวของกบการผลตสนคา นอกจากนยงใชตวผลกดนตนทนทมความสมพนธโดยตรงกบกจกรรมนนๆ เพอใชค านวณหาอตราคาใชจายการผลตตอตวผลกดนตนทน ซงขนตอนของการค านวณตนทนสนคาตามระบบตนทนตามฐานกจกรรมมขนตอนดงน 1) ก าหนดกจกรรมทเกยวของกบการผลตสนคา 2) ก าหนดตวผลกดนตนทนทมความสมพนธกบแตละกจกรรม 3) ค านวณการจดสรรตนทนคาใชจายการผลตส าหรบแตละกจกรรม 4) ค านวณตนทนการผลตของสนคาแตละชนดโดยใชอตราคาใชจายการผลตทค านวณจากขนท 3 ซงการน าเอาการค านวณตนทนตามฐานกจกรรมมาชวยในการค านวณตนทนสนคา ท าใหตนทนการผลตมความถกตองมากยงขน เพราะค านงถงสาเหตของการเกดตนทนทมความสมพนธอยางเปนเหตเปนผลกนโดยตรง แตอยางไรกตามการค านวณตนทนตามฐานของกจกรรมกมขอจ ากดเกยวกบประโยชนและตนทนทเสยไป เพราะอาจตองใชคาใชจายจ านวนทสงเพอใหการค านวณตนทนสนคาเหมาะกบการค านวณตนทนตามฐานกจกรรม นอกจากน การทกจการมการค านวณตนทนตามฐานกจกรรม ไดรบประโยชนในดานตนทนการผลตทมความถกตองมากขนและ ยงสามารถน าเอาขอมลกจกรรมทจดเกบรวบรวมไดมาใชในการบรหารจดการทเรยกวา การบรหารตามฐานกจกรรม (ABM) ใหเกดความไดเปรยบในเชงการแขงขนมากขน



ขอ 1. การค านวณตนทนแยกตามฐานกจกรรม (Activity-based Costing: ABC) มลกษณะอยางไร ขอ 2. ระบบตนทนแบบเดม (Traditional Costing) แบงไดเปนกวธ อะไรบาง ขอ 3. ความสมพนธระหวางตนทน (Cost) หรอคาใชจายการผลต (Manufacturing Overhead) กจกรรมของการเกดตนทน (Activity) ตวผลกดนตนทน (Cost Driver) และตนทนผลตภณฑ (Product Cost) มความสมพนธกนอยางไร ขอ 4. ระดบของกจกรรมทท าใหเกดตนทน แบงไดเปนกระดบ ประกอบดวยอะไรบาง ขอ 5. การค านวณตนทนแยกตามฐานกจกรรม มขนตอนในการค านวณอยางไร ขอ 6. จงระบสาเหตของการเกดตนทน หรอ ตวผลกดนตนทน (Cost Driver) ของแตละกจกรรม ดงตอไปน

ขอ กจกรรม ตวผลกดนตนทน

1 การสงซอวตถดบ

2 การตดตงเครองจกร

3 การตรวจสอบคณภาพ

4 การพนส

5 การบ ารงรกษาเครองจกร

6 การขนยายวตถดบ

7 การออกแบบผลตภณฑ

8 การบรรจหบหอ

9 การเดนเครองจกร

10 การตดแบบ


5 - 34

ขอ 7. จงระบกจกรรมตอไปนวาเปนกจกรรมเพมมลคา (Value – added Activities) หรอเปนกจกรรมทไมเพมมลคา (Nonvalue – added Activities) โดยใสเครองหมาย ในชองทเหนวาถกตองทสด

ขอ กจกรรม กจกรรมทเพมมลคา กจกรรมทไมเพมมลคา

1 การสงซอวตถดบ

2 การตดตงเครองจกร

3 การตรวจสอบคณภาพ

4 การพนส

5 การบ ารงรกษาเครองจกร

6 การขนยายวตถดบ

7 การออกแบบผลตภณฑ

8 การบรรจหบหอ

9 การเดนเครองจกร

10 การตดแบบ

11 การขนสงสนคาใหกบลกคา

12 การประกอบชนสวน

13 การพมพลาย

ขอ 8. บรษท เครองหนงไทย จ ากด ไดมแผนกผลต 2 แผนก คอ แผนกเครองจกร และแผนกประกอบชนสวน กจการมการผลตสนคา 2 ชนด คอ รองเทาหนง และกระเปาหนง โดยกจการไดก าหนดอตราคาใชจายการผลตประจ าแผนกเปนหลกในการปนสวนตนทนใหกบผลตภณฑ ซงในการผลตสนคาทงสองชนดน ตองผานกระบวนการผลตทงสองแผนก โดยมขอมลการผลต ดงน

ผลตภณฑ

รองเทาหนง กระเปาหนง

วตถดบทางตรงตอหนวย (บาทตอหนวย) 100 250

อตราการใชชวโมงในการผลตตอหนวย (ชวโมง) แผนกเครองจกร 1 2

แผนกประกอบ 2 2.5


ผลตภณฑ

รองเทาหนง กระเปาหนง

อตราคาแรงงานทางตรงตอชวโมง (บาทตอชวโมง) แผนกเครองจกร 20 25

แผนกประกอบ 30 40

ปรมาณสนคาทผลต (หนวย) 1,000 1,500 คาใชจายการผลตแตละแผนก มดงน

แผนกเครองจกร 360,000 บาท

แผนกประกอบ 400,000 บาท

ในการผลตแผนกเครองจกรมการใชจ านวนชวโมงเครองจกรเปนเกณฑในการปนสวนคาใชจายการผลต สวนแผนกประกอบชนสวน ใชจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงเปนเกณฑในการปนสวนคาใชจายการผลต

ใหท า

1. ค านวณอตราคาใชจายการผลตประจ าแผนกทปนสวนเขาสผลตภณฑทงสองชนด

2. ค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวยของสนคาทงสองชนด

ขอ 9. บรษท แสนอรอย จ ากด ไดท าการผลตขนมคกก 2 ชนด คอ คกกเนย และคกกเฮลต โดยมขอมลเกยวกบคาใชจายตางๆ ดงตอไปน

คกกเฮลต คกกเนย ปรมาณการผลต (กลอง) 10,000 80,000 ตนทนการผลตตอหนวย (บาท)

วตถดบทางตรง 50 35

คาแรงงานทางตรง 30 30 คาใชจายการผลตรวม 3,600,000 บาท

จ านวนชวโมงเครองจกร 95,000 ชวโมง

ขอมลเพมเตม การผลตสนคาแตละชนด มการใชชวโมงเครองจกร ในการผลตสนคาตอ 1 หนวย ดงน คกกเฮลต ใชชวโมงเครองจกร 1.5 ชวโมง และคกกเนย ใชชวโมงเครองจกร

1 ชวโมง


5 - 36

ใหท า ค านวณหาตนทนผลตภณฑตอหนวยโดยใชระบบตนทนเดม ในการก าหนดอตราคาใชจายการผลตเพยงอตราเดยวทงโรงงาน (Plant wide Rate) โดยใชชวโมงเครองจกรเปนเกณฑในการค านวณ

ขอ 10. บรษท แสนอรอย จ ากด (ตอเนองจากขอมลเดมในขอ 8) ไดเกบรวบรวมขอมลตนทนและก าหนดกจกรรม พรอมทงตวผลกดนตนทนของแตละศนยกจกรรม เพอค านวณตนทนตามฐานกจกรรม (Activity-based costing: ABC) ดงน



(Cost Driver)

จ านวนตวผลกดนตนทนทใชตอ

หนวย


(บาท)

การเตรยมเครองจกร จ านวนครงของการเตรยม 900 900,000

การบ ารงรกษา จ านวนชวโมงเครองจกร

95,000 950,000

การตรวจสอบคณภาพ จ านวนครงของการตรวจสอบ

1,000 750,000

สาธารณปโภค จ านวนตารางฟต 40,000 1,000,000

3,600,000

จ านวนตวผลกดนตนทนของผลตภณฑแตละชนด มดงน


(Cost Driver)

จ านวน


คกกเฮลต

จ านวน


คกกเนย

จ านวนครงของการเตรยม

(ครง) 900 ครง 300 600

ชวโมงเครองจกร (ชวโมงเครองจกร)

95,000 ชม. 15,000 80,000

จ านวนครงของการตรวจสอบ (ครง)

1,000 ครง 200 800

จ านวนตารางฟต (ตร.ฟต) 40,000 ตร.ฟต 10,000 30,000


ใหท า 1. ค านวณอตราคาใชจายการผลตตอหนวยของตวผลกดนตนทน

2. ปนสวนคาใชจายการผลตใหผลตภณฑแตละชนด

3. ค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวยของผลตภณฑแตละชนด

1. ค านวณอตราคาใชจายการผลตตอหนวยของตวผลกดนตนทน

............................................................................................................................. ...........................

............................................................................................................................. ...........................

....................................................................................................... ................................................. กจกรรม

(Activities)


(Cost Driver)



ทใชตอหนวย

อตราคาใชจายการผลตตอ

หนวยของตวผลกดนตนทน

การเตรยมเครองจกร จ านวนครงของการเตรยม

การบ ารงรกษา ชวโมงเครองจกร


สาธารณปโภค จ านวนตารางฟต

2. ปนสวนคาใชจายการผลตใหผลตภณฑแตละชนด

คกกเฮลต



(Cost Driver)


ทเกดขนจรง




การเตรยมเครองจกร จ านวนครงของการเตรยม





5 - 38

คกกเนย



(Cost Driver)






การเตรยมเครองจกร

จ านวนครงของการเตรยม


การตรวจสอบคณภาพ



ขอ 11. บรษท สยามอตสาหกรรม จ ากด เปนบรษททท าการผลตและจ าหนายชนสวนรถยนต 2 ชนด ซงน าไปใชประกอบรถยนต โดยบรษทมการค านวณตนทนผลตภณฑ ภายใตระบบตนทนแบบเดมและระบบตนทนแยกตามฐานกจกรรม เพอใชเปนขอมลในการวางแผนการผลตในปหนา ขอมลทเกดขนเกยวกบการผลตตลอดทงป มดงน

ชนสวน A ชนสวน B

วตถดบทางตรงตอหนวย (บาท) 50 80 จ านวนชวโมงแรงงานทางตรงตอหนวย (บาท) 2 3 อตราคาแรงงานตอชวโมง (บาท) 10 15

ปรมาณชนสวนทผลต (ชน) 6,000 8,000

ส าหรบขอมลทเกยวกบการค านวณตนทนตามระบบตนทนแยกตามฐานกจกรรม มดงน



(Cost Driver)



(บาท) การสงซอวตถดบ จ านวนครงของการสงซอ 100 ครง 190,000

การเตรยมเครองจกร จ านวนครงของการเตรยม 22 ครง 220,000

การเดนเครองจกร จ านวนชวโมงเครองจกร 5,000 ชวโมง 550,000

การตรวจสอบคณภาพ จ านวนครงของการตรวจสอบ 80 ครง 120,000


จ านวนตวผลกดนของแตละผลตภณฑ มดงน

ตวผลกดน(Cost Driver) จ านวนตวผลกดนตนทน

ชนสวน A


ชนสวน B

จ านวนครงของการสงซอ 40 60

จ านวนครงของการเตรยม 10 12

จ านวนชวโมงเครองจกร 2,200 2,800 จ านวนครงของการตรวจสอบ 35 45

ใหท า

1. ค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวยภายใตระบบตนทนเดม โดยใชชวโมงแรงงานทางตรงเปนฐานในการค านวณคาใชจายการผลต

2. ค านวณตนทนสนคาตอหนวย ภายใตระบบตนทนแยกตามฐานกจกรรม โดยแบงไปตามขนตอน ดงน

2.1. ค านวณอตราคาใชจายการผลตตอหนวยของตวผลกดนตนทน

2.2. ปนสวนคาใชจายการผลตใหผลตภณฑแตละชนด

2.3. ค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวยของสนคาแตละชนด

ขอ 12. บรษท กานดา จ ากด ไดท าการผลตสนคา เสอผาฝายยอมคราม และเสอผาไหมโดยไดวางแผนการผลตในเดอนหนา ขอมลทเกดขนเกยวกบการผลตตลอดทงเดอน มดงน

เสอผาฝายยอมคราม เสอผาไหม

วตถดบทางตรงตอหนวย (บาท) 100 150 จ านวนชวโมงแรงงานทางตรงตอหนวย (บาท) 6 8

อตราคาแรงงานตอชวโมง (บาท) 90 90 ปรมาณสนคาทผลต (หนวย) 800 500

กจการไดใชระบบตนทนเดมในการค านวณอตราคาใชจายการผลต โดยใชชวโมงแรงงานทางตรงเปนเกณฑในการค านวณ


5 - 40

ส าหรบขอมลทเกยวกบการค านวณตนทนตามระบบตนทนแยกตามฐานกจกรรม มดงน



(Cost Driver)

จ านวนตวผลกดนตนทนทใชตอหนวย


(บาท) การจดซอวตถดบ จ านวนครงของการจดซอ 5 ครง 10,000

การออกแบบผลตภณฑ

จ านวนชวโมงวศวกรรม 20 ชวโมง 12,000

การตดตงเครองจกร จ านวนครงของการตดตง 2 ครง 100,000

การเดนเครองจกร จ านวนชวโมงเครองจกร 5 ชวโมง 200,000

การตรวจสอบคณภาพ จ านวนครงของการตรวจสอบ 10 ครง 30,000

352,000

จ านวนตวผลกดนของแตละผลตภณฑ มดงน

ตวผลกดน (Cost Driver) จ านวนตวผลกดนตนทน

เสอผาฝายยอมคราม


เสอผาไหม

จ านวนครงของการจดซอ (ครง) 3 2

จ านวนชวโมงวศวกรรม (ชวโมง) 12 8

จ านวนครงของการตดตง (ครง) 1 1

จ านวนชวโมงเครองจกร (ชวโมง) 2 3

จ านวนครงของการตรวจสอบ (ครง) 6 4

ใหท า

1. ค านวณตนทนสนคาตอหนวย ภายใตระบบตนทนเดม โดยการก าหนดอตราคาใชจายการผลต ไดใชชวโมงแรงงานทางตรงเปนเกณฑในการค านวณ

2. ค านวณตนทนสนคาตอหนวย ภายใตระบบตนทนแยกตามฐานกจกรรม โดยแยกค านวณทละหวขอ ดงน

2.1. ค านวณอตราคาใชจายการผลตตอหนวยของตวผลกดนตนทน

2.2. ปนสวนคาใชจายการผลตใหผลตภณฑแตละชนด

2.3. ค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวยของผลตภณฑแตละชนด

บทท 6

งบประมาณ

การด าเนนธรกจเพอใหประสบความส าเรจ ไดผลการด าเนนงานตามทวางแผนไวหรอไมขนอยกบการบรหารจดการใหเปนไปตามแผนธรกจทท าไว เครองมอหนงทสามารถท าใหธรกจด าเนนงานไดตามแผนทตงเปาหมายเอาไว คอ การจดท างบประมาณ (Budgeting)

เปนเครองมอทน ามาใชเพอเปลยนเปาหมายและกลยทธของธรกจใหอยในรปของตวเลข จากการพยากรณหรอคาดคะเนเหตการณในอนาคต จากสถานการณทคาดวาจะเกดขน

ธรกจแตละประเภทไมวาจะเปนธรกจบรการ ธรกจซอขายสนคา และธรกจผลตสนคา จะมรปแบบของการจดท างบประมาณทมทงเหมอนและแตกตางกน เนองจากกจการแตละประเภทมวธการด าเนนงานทแตกตางกนในรายละเอยด จงมผลท าใหงบประมาณทจดท าขนมทงเหมอนและแตกตางกน เชน ธรกจบรการจะมการจดท างบประมาณรายไดจากการบรการ และงบประมาณคาใชจายในการขายและบรหาร แตธรกจซอขายสนคา จะมงบประมาณการซอสนคาส าเรจรป งบประมาณสนคาคงเหลอ และงบประมาณตนทนขาย นอกเหนอจากงบประมาณการขาย และงบประมาณคาใชจายในการขายและบรหาร สวนธรกจผลตสนคา จะเพมในสวนของกระบวนการผลตสนคา จงตองมงบประมาณการผลต งบประมาณวตถดบทางตรง งบประมาณคาแรงงานทางตรง และงบประมาณคาใชจายการผลต นอกเหนอจากงบประมาณการขายและงบประมาณคาใชจายในการด าเนนงาน เปนตน

การจดท างบประมาณของธรกจเพอแสดงใหเหนถงผลการด าเนนงานและฐานะการเงนในภาพรวมของทงองคกร จ าเปนตองแยกงบประมาณออกเปนแตละดาน ซงประกอบดวย งบประมาณการด าเนนงาน และงบประมาณการเงนทงระยะสนและระยะยาว เพราะงบประมาณจะน าไปใชเปนเครองมอทางการบรหารใหผบรหารแตละระดบน าไปใชเพอเปรยบเทยบกบผลการปฏบตงานจรง เพอใชประโยชนในการวางแผนและการควบคม ใหทราบวาแตละแผนกมการใชทรพยากรทมอยใหเกดประสทธภาพสงสดหรอไม ซงมผลท าใหธรกจบรรลวตถประสงคตามทผบรหารระดบสงตองการ และนอกจากน งบประมาณยงสามารถใชเปนเครองมอในการวดและประเมนผลการปฏบตของผบรหารแตละแผนก ทเปนสวนงานยอยไดอกดวย ดงนน เนอหาในบทน จงจะกลาวถงความหมาย ประโยชน ประเภทและขนตอนของการจดท างบประมาณ รวมไปถงความสมพนธของงบประมาณแตละประเภท ซงจะอธบายในรายละเอยดในหวขอตอไปตามล าดบ


6 - 2

ความหมายของงบประมาณ

งบประมาณ (Budgeting) หมายถง แผนงานของผบรหารทจดท าขนเปนลายลกษณอกษร ส าหรบงวดเวลาใดเวลาหนงในอนาคต โดยการจดท าในสวนทเกยวกบการจดสรรทรพยากรทเปนตวเงนใหกบงานและหนวยงานตางๆ และขององคกรธรกจตามทก าหนดไว (ธนภร เอกเผาพนธ, 2554)

เบญจมาศ อภสทธภญโญ (2554)ไดใหความหมายของงบประมาณ ไวด งน “งบประมาณ หมายถง แผนการด าเนนงานทเกยวกบการไดมาและใชไปของขอมลทางการเงนซงไดถกก าหนดไวลวงหนาส าหรบชวงระยะเวลาหนง ซงอาจท าไดทงในระยะสนและระยะยาว”

นอกจากน กชกร เฉลมกาญจนา (2557) ไดใหความหมายไววา “งบประมาณ คอ แผนทางการเงนทเสดงถงทรพยากรทจะเปนตองใชไปในการท ากจกรรม และสอดคลองกบเปาหมายทางการเงนส าหรบแตละงวดเวลาในอนาคต งบประมาณจะแสดงภาพรวมของแผนทางการเงนของกจการส าหรบระยะเวลาหนงๆ”

ดงนน จากความหมายขางตน งบประมาณ จงหมายถง แผนการด าเนนงานในภาพรวมของธรกจทผบรหารจดท าขน โดยแสดงในรปของขอมลทางการเงนทไดมการก าหนดไวลวงหนาส าหรบชวงเวลาใดเวลาหนงในอนาคต ส าหรบงวดเวลาใดเวลาหนง เพอแสดงใหทราบถงการใชทรพยากรทมอยใหเกดประโยชนสงสดแกกจการในการท ากจกรรมตางๆ ทเกยวของกบการด าเนนงานของธรกจเพอใหสอดคลองกบเปาหมายของธรกจในแตละชวงเวลาทผบรหารวางแผนและคาดการณวาจะเกดขนในอนาคต

วตถประสงคของการจดท างบประมาณ

วตถประสงคของการจดท างบประมาณเพอชวยผบรหารใชเปนเครองมอในการวางแผนทางการเงน งบประมาณเปนเหมอนเครองมอสอสารใหเกดการประสานงานกนระหวางแผนกตางๆ ในองคกร มการจดสรรทรพยากรขององคกรทมอยอยางจ ากดใหเกดประโยชนสงสดและชวยในการควบคมก าไรจากการด าเนนงานขององคกร รวมไปถงน าไปใชเปนเครองมอในการประเมนผลการด าเนนงานหรอประสทธภาพการท างานของแผนกตางๆ หรอทงองคกร และสามารถใชเปนเครองมอในการก าหนดสงจงใจในการท างานใหกบหวหนาหรอพนกงานในแตละระดบ ดงนน วตถประสงคของการจดท างบประมาณ สามารถสรปดงน


1. เพอใหผบรหารไดมการก าหนดเปาหมายในอนาคตใหกบธรกจ

เมอผบรหารมการจดท างบประมาณถอเปนการสรางเปาหมายในอนาคตใหกบธรกจเปนการลวงหนา ถามปญหาเกดขนผบรหารสามารถแกปญหาไดอยางทนทวงท

2. เพอสรางแผนการท างาน

เมอมการวางแผนผลการด าเนนงานตามทตองการ ท าใหกจการสามารถสรางแนวทางในการท างานใหกบพนกงานปฏบตการวาพนกงานควรจะปฏบตอยางไรเพอใหบรรลวตถประสงคตามทองคกรตองการ

3. เพอใหเกดการประสานงานจากบคคลทกระดบในองคกร

กอนจดท างบประมาณตองมการประชมระหวางแผนก เพอปรกษาหารอกนวาวตถประสงคของแตละแผนกตองการอะไร ดงนน การจดท างบประมาณจงเปนการประสานงานกนระหวางหลายๆ แผนกในองคกร และท าการรวบรวมขอมลของแตละแผนกกอนจะจดท างบประมาณ เชน แผนกขายตองประสานงานกบแผนกผลต โดยแจงวาจ านวนสนค าทแผนกขายตองการจะขายมจ านวนเทาใด แผนกผลตมหนาทผลตตามความตองการของแผนกขาย หรอถาแผนกคลงสนคามสนคาคงคลง เหลออยในคลงจ านวนหนง แผนกผลตตองผลตสนคาเพมอกจ านวนเทาใดเพอใหเพยงพอกบปรมาณสนคาทตองขาย เปนตน

4. เพอการควบคมใหเปนไปตามแผน

เมอผบรหารมแผนการด าเนนงานในรปของงบประมาณทชดเจนแลว ผบรหารจะท าการควบคมโดยการด าเนนงานใหเปนไปตามแผนทก าหนดไว โดยผบรหารน าขอมลทไดจากการปฏบตงานจรงมาเปรยบเทยบกบแผนการด าเนนงานตามงบประมาณทก าหนดไวลวงหนา ซงผลทไดอาจมความแตกตางกนระหวางผลการด าเนนงานตามงบประมาณและผลการปฏบตงานจรง ผบรหารจะไดมาหาสาเหตวาผลตางทเกดขนนน เกดจากสาเหตอะไรและหาคนรบผดชอบ

5. เพอการประเมนผลการด าเนนงานและสรางจงในในการท างาน

การประเมนผลการด าเนนงานของผบรหารแตละระดบวามผลการด าเนนงานนาพอใจหรอไมนาพอใจ จ าเปนตองมการเปรยบเทยบวาผลการด าเนนงานทเกดขนจรงกบแผนทตงเปาไวมความแตกตางกนหรอไม อยางไร ผลลพธทไดสงหรอต ากวาทประมาณการไว ซง


6 - 4

งบประมาณทจดท าขนเปนเหมอนเครองมอทน ามาใชเปนเกณฑหรอฐานทผบรหารแตละแผนกใชเปนแนวทางเพอใหการปฏบตงานงายขน และสามารถด าเนนงานเปนไปตามเปาหมายทก าหนดไวลวงหนา หากแผนกใดทท าไดตามแผนหรอเกนกวาแผนทวางไว ควรจะไดรบผลตอบแทน เชน ใหโบนส เลอนต าแหนง หรอเปนเงนรางวล เปนตน

6. เพอสนบสนนใหเกดการพฒนาอยางตอเนอง

การจดท างบประมาณท าใหพนกงานพยายามปรบปรงการท างานอยตลอดเวลา ถาหากไมไดตามเปาหมายทก าหนดพนกงานจะมการปรบเปลยนวธการท างานเพอใหบรรลผลตามทวางแผนไว ท าใหมการเพมประสทธภาพการท างานในแผนกทพนกงานท างานอย และมการวางแผนหรอตงเปาหมายผลการด าเนนงานในอนาคตอยางสม าเสมอ

ประโยชนของงบประมาณ

งบประมาณเปนเหมอนเครองมอส าหรบผบรหารในการวางแผน และการควบคม ซงเปนประโยชนส าหรบธรกจเปนอยางมาก โดยประโยชนหลกของงบประมาณ สามารถแบงได 3 ประการ ไดแก

1. งบประมาณเปนเครองมอทท าใหผบรหารวางแผนการด าเนนธรกจลวงหนา เหมอนเปนการมองอนาคต โดยพจารณาจากปจจยตางๆ ทเกยวของกบธรกจ ท าใหสามารถคาดการณปญหาหรออปสรรคทอาจจะเกดขน และหาทางแกไขไวกอนลวงหนา เพอลดหรอหลกเลยงปญหาทคาดวาจะเกดขน ยกตวอยางเชน การจดท างบประมาณจะท าใหผบรหารทราบกอนลวงหนาวาในชวงเวลาใดทบรษทอาจจะมปญหาเงนสดมไมเพยงพอส าหรบการด าเนนงานตามปกต ธรกจสามารถแกปญหาโดยการวางแผนหาแหลงกยมไวกอนลวงหนา หรอ การจดท างบประมาณจะท าใหผบรหารทราบวาชวงใดทลกคามความตองการสนคาสง ชวงนนฝายผลตกจะท าการผลตสนคาใหมากขน เพอใหสอดคลองกบความตองการดงกลาว ท าใหบรษทไมสญเสยรายไดจากการขายสนคาไป หรอ ฝายจดซอจะไดท าการสงซอวตถดบใหเพยงพอกบปรมาณการผลตทมากขน เปนตน

2. งบประมาณเปนเครองมอในการสอสารใหหนวยงานตางๆ ในองคกรเกดการรวมมอและประสานงานระหวางกน ผบรหารระดบสงสามารถสอสารกบผบรหารระดบลางในฝายตางๆ ในองคกร โดยใชงบประมาณเพอใหผบรหารระดบลางทราบวาผบรหารระดบสงคาดหวงมากนอยแคไหน เชน ยอดขายทตองการของฝายขาย จะสงขอมลไปใหกบฝายผลต เพอท าการผลตสนคาใหสอดคลองกบปรมาณการขาย หรอ ปรมาณสนคาทผลตจะท าใหทราบวาปรมาณ


วตถดบทตองใชในการผลตมจ านวนเทาใด และท าใหฝายจดซอสงซอวตถดบจ านวนเทาใด และปรมาณการผลตจะท าใหฝายผลตทราบวาตองเตรยมจ านวนคนงานจ านวนเทาใดเพอผลตสนคาจ านวนดงกลาว เปนตน

3. งบประมาณเปนเคร องมอส าหรบการสรางแรงจงใจในการท างาน งบประมาณทด ควรเปนงบประมาณทชวยจงใจใหพนกงานท างานเพอใหเปนไปตามเปาหมายใหมากทสด การจดท างบประมาณไมสงหรอต าเกนไป จะเปนการกระตนใหพนกงานท างาน และถามการใหรางวลกบพนกงานทท าไดตามเปาหมาย จะท าใหเกดแรงจงใจในการท างานมากขน นอกจากน งบประมาณเปนเหมอนตวชวดเพอใชในการประเมนผลการปฏบตงานของพนกงานดวยวาท างานไดตามแผนหรอไม เพอใหผลการปฏบตงานในภาพรวมเปนไปตามเปาหมายหลกขององคกร

แตอยางไรกตาม การจดท างบประมาณกมขอจ ากด เนองจากจดท างบประมาณเปนการวางแผนลวงหนา ซงเหตการณหรอปจจยตางๆ ทน ามาใชในการประมาณตวเลข เพอจดท างบประมาณ จะเปนตวเลขทคาดการณลวงหนา แตในทางปฏบตจรงอาจมเหตการณบางอยางทไมเปนไปตามทคาดการณเอาไว ท าใหการประมาณการมความผดพลาด และอกประเดนหนงทเปนขอจ ากดคอ การจดท างบประมาณตองไดรบความรวมมอจากบคคลหลายฝาย มารวมปรกษาหารอกน แตในความเปนจรง อาจไมไดรบความรวมมอจากผบรหารจากแผนกตางๆ ท าใหตวเลขประมาณการทจดท าขนไมประสบความส าเรจ ท าใหงบประมาณไมสามารถน ามาใชเปนเครองมอในการบรหารงานไดอยางเตมท

ประเภทของงบประมาณ

งบประมาณหลก (Master Budget) หรองบประมาณประจ าป เปนงบประมาณทจดท าขนลวงหนาส าหรบระยะเวลา 1 ป เปนงบประมาณทครอบคลมแผนงานของแผนกตางๆ ในองคกร ส าหรบชวงเวลาใดเวลาหนง งบประมาณหลก จะประกอบดวยงบประมาณของหนาทงานตางๆ ทอยในองคกรจดท าขน ซงแบงไดเปน 2 ประเภท คอ 1) งบประมาณด าเนนงาน (Operating Budget) และ 2) งบประมาณการเงน (Financial Budget)

งบประมาณการด าเนนงาน จะครอบคลมกจกรรมการด าเนนงานทวางแผนไวขององคกร ส าหรบชวงเวลาใดเวลาหนง เพอวตถประสงคใหไดรบผลก าไรตามเปาหมายขององคกร โดยงบประมาณด าเนนงานของธรกจจะมความแตกตางกน ขนอยกบลกษณะการด าเนนงานของแตละธรกจ งบประมาณของธรกจผลตสนคา จะแตกตางจากงบประมาณของธรกจซอมาขายไป และงบประมาณของธรกจบรการ ซงจะอธบายในรายละเอยดในหวขอตอไป


6 - 6

ส าหรบงบประมาณการเงน เปนงบประมาณทเนนแหลงทมาของเงนทน เพอรองรบการด าเนนงานของกจการ เชน การรบเงนและการจายเงนจากการด าเนนงานตามปกตของธรกจ เงนทลงทนในสนทรพยเพอใชในการด าเนนงานหรอโครงการลงทนอนๆ และการจดหาเงนเพอน ามาใชในการด าเนนงาน งบประมาณส าหรบกจกรรมเหลานจะเกยวของกบสนทรพย หนสน และสวนของเจาของ ดงนน งบประมาณการเงนจะท าใหกจการสามารถจดท า งบประมาณงบแสดงฐานะการเงนได เพอใหเขาใจประเภทของงบประมาณหลกทงสองประเภท จะอธบายรายละเอยดแตละประเภท ดงน

1. งบประมาณด าเนนงาน

งบประมาณด าเนนงาน (Operational Budget) เปนการจดท างบประมาณทเกยวกบกจกรรมการด าเนนงาน เชน การขายสนคา การผลต รวมไปถงการซอวตถดบ จายคาแรงงานทางตรง จายคาใชจายการผลต และคาใชจายในการขายและบรหาร เพอใหบรรลวตถประสงคคอใหไดก าไรตามทตองการ ในการจดท างบประมาณด าเนนงาน จะประกอบดวยงบประมาณอะไรบางนน ขนอยกบลกษณะของธรกจทจดท า เชน ถาเปนธรกจประเภทการผลตสนคา งบประมาณด าเนนงาน ประกอบดวย

1.1. งบประมาณขาย

1.2. งบประมาณการผลต

1.3 งบประมาณวตถดบทางตรง

1.4. งบประมาณคาแรงงานทางตรง

1.5. งบประมาณคาใชจายการผลต

1.6. งบประมาณตนทนการผลต

1.7. งบประมาณสนคาคงเหลอ

1.8. งบประมาณตนทนขาย

1.9. งบประมาณคาใชจายในการขาย

1.10. งบประมาณคาใชจายในการบรหาร

1.11. งบประมาณงบก าไรขาดทน


2. งบประมาณการเงน

งบประมาณการเงน (Financial Budget) เปนงบประมาณทแสดงใหทราบถงฐานะการเงนของกจการ และการไดมาและใชไปของเงนสด ซงเกยวกบการลงทนในสนทรพยตางๆ ซงประกอบดวย

2.1. งบประมาณเงนลงทน

2.2. งบประมาณเงนสด

2.3. งบประมาณแสดงฐานะการเงน

2.4. งบประมาณแสดงการเปลยนแปลงสวนของผถอหน

2.5. งบประมาณกระแสเงนสด

นอกจากน การจ าแนกประเภทงบประมาณหลกหรองบประมาณประจ าป เปนงบประมาณด าเนนงานและงบประมาณการเงนดงทกลาวขางตนแลว งบประมาณหลกสามารถแบงตามลกษณะของธรกจ ซงสามารแบงไดเปน 3 ประเภท ไดแก งบประมาณส าหรบธรกจการใหบรการ งบประมาณส าหรบธรกจซอขายสนคา และ งบประมาณส าหรบธรกจผลตสนคา

ธรกจแตละประเภทจะมลกษณะการด าเนนงานทแตกตาง ท าใหงบประมาณทกจการจดท าขนจงมความแตกตางกน ส าหรบธรกจผลตสนคา งบประมาณหลกจะประกอบดวยงบประมาณหลกมากกวาธรกจประเภทอน เนองจากมลกษณะการด าเนนงานทคอนขางซบซอน และตองผานกระบวนการหลายขนตอน เรมตงแตกระบวนการผลตสนคา มตนทนการผลตมาเกยวของ ในขณะทธรกจซอขายสนคา และธรกจบรการไมมการผลตสนคา แตในกระบวนการขายสนคาธรกจผลตสนคาและขายสนคาใหกบลกคา จะเหมอนกบธรกจซอขายสนคา ดงนน งบประมาณเกยวกบการขายสนคา จะมงบประมาณหลกทเหมอนกน ส าหรบธรกจการผลตสนคาจะมงบประมาณทแตกตางจากธรกจประเภทในสวนของงบประมาณทเกยวกบตนทนการผลต เชน งบประมาณการผลต งบประมาณวตถดบทางตรง งบประมาณคาแรงงานทางตรง และงบประมาณคาใชจายการผลต แตงบประมาณการด าเนนงานอนๆ จะเหมอนกบธรกจซอขายสนคา และธรกจบรการ ซงสามารถแสดงประเภทของงบประมาณหลกของธรกจแตละประเภท ดงแสดงในตารางท 6.1 ไดดงน


6 - 8

ตารางท 6.1 งบประมาณหลกแยกตามประเภทของธรกจ

ประเภทของงบประมาณหลก

ประเภทของธรกจ

ธรกจ

ผลตสนคา

ธรกจ

ซอขายสนคา

ธรกจ

บรการ

งบประมาณด าเนนงาน

งบประมาณขาย งบประมาณขาย งบประมาณรายไดจากการบรการ

งบประมาณการผลต งบประมาณซอสนคา -

งบประมาณวตถดบทางตรง งบประมาณสนคาคงเหลอ -

งบประมาณคาแรงงานทางตรง

- -

งบประมาณคาใชจายการผลต

- -

งบประมาณตนทนการผลต - -

งบประมาณสนคาคงเหลอ - -

งบประมาณตนทนขาย งบประมาณตนทนขาย -

งบประมาณคาใชจายในการขาย



งบประมาณคาใชจายในการบรหาร



งบประมาณก าไรขาดทน งบประมาณก าไรขาดทน งบประมาณก าไรขาดทน

งบประมาณการเงน

งบประมาณเงนลงทน งบประมาณเงนลงทน งบประมาณเงนลงทน

งบประมาณเงนสด งบประมาณเงนสด งบประมาณเงนสด

งบประมาณแสดง ฐานะการเงน



งบประมาณแสดงการเปลยนแปลงสวนของ ผถอหน



งบประมาณกระแส

เงนสด


เงนสด


เงนสด


ความสมพนธของงบประมาณหลกส าหรบธรกจผลตสนคา

การจดท างบประมาณแตละประเภทจะมความสมพนธกน จะเหนไดวา งบประมาณขายเปนจดเรมตนของการจดท างบประมาณ ซงกอนจดท างบประมาณการขาย แผนกขายตองท าการพยากรณยอดขายของกจการกอนอนดบแรก โดยค านงถงปจจยตางๆ ทมผลตอการพยากรณยอดขาย เชน ยอดขายในอดต สภาพเศรษฐกจ สภาพการแขงขน คแขง แนวโนมของอตสาหกรรม เปนตน เมอประมาณการยอดขายหรอพยากรณยอดขายไดแลว แผนกขายจะจดท างบประมาณขาย

เมอมขอมลจ านวนสนคาทคาดวาจะขายไดแลว ขนตอไป คอการจดท างบประมาณการผลต ซงแสดงจ านวนสนคาทตองผลตเพอ ใหเพยงพอกบสนคาทคาดวาจะขายไดในแตละชวงเวลา ปรมาณสนคาทผลตอาจมความแตกตางจากปรมาณสนคาทขาย ซงขนอยกบนโยบายสนคาคงเหลอของกจการ โดยนโยบายสนคาคงเหลอนจะเปนสงทก าหนดปรมาณของสนคาคงเหลอ ซงจะไปปรากฏอยในงบประมาณสนคาคงเหลอ ดงนน ขอมลทน ามาจดท างบประมาณการผลตจะประกอบดวยปรมาณการขายโดยประมาณ นโยบายสนคาคงเหลอ ค านวณเพอหาวาแผนกผลตควรผลตสนคาจ านวนเทาใด

เมอทราบจ านวนสนคาทคาดวาจะผลตจากงบประมาณการผลตแลว หลงจากนน จดท างบประมาณการซอวตถดบ การจดท างบประมาณคาแรงงานทางตรง และการจดท างบประมาณคาใชจายการผลต ซงงบประมาณการซอวตถดบ ซงจะเปนการประมาณการปรมาณวตถดบทตองซอในแตละชวงเวลา เพอใหเพยงพอกบปรมาณการผลตตามแผนการผลต ปรมาณการซอวตถดบโดยประมาณจะเทากบเทาใดนน ขนอยกบปรมาณการใชวตถดบ (ปรมาณการผลต x อตราการใชวตถดบตอหนวยสนคาทผลต) และนโยบายส ารองวตถดบคงเหลอปลายงวดของธรกจ

นอกจากน จดท างบประมาณคาแรงงานทางตรง โดยพจารณาจากจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงทใชในการผลตตามแผนการผลต และค านงถงอตราคาแรงงานทางตรงตอชวโมง ซงผลลพธทไดคอตนทนคาแรงงานทางตรงทใชในการผลต

และจดท างบประมาณคาใชจายการผลต ซงเปนการประมาณการคาใชจายการผลตแตละชวงเวลา โดยการแยกประเภทคาใชจายการผลตออกเปนผนแปรและคงท และประมาณการวาตองใชคาใชจายการผลตแตละรายการจ านวนเทาใดส าหรบการผลตตามทวางแผนไว

หลงจากนน น าขอมลทไดจากปจจยการผลตทประมาณการไดท งสามประเภท ซงประกอบดวย งบประมาณวตถดบทางตรง งบประมาณคาแรงงานทางตรง และงบประมาณคาใชจายการผลต มาจดท างบประมาณตนทนการผลต จากงบประมาณยอยทงสามงบ ท าใหกจการทราบวาตนทนการผลตโดยประมาณเทากบเทาใด โดยรวมขอมลจากงบทงสามงบ เพอ


6 - 10

จดท าเปนงบประมาณตนทนการผลต และตนทนการผลตโดยประมาณจะชวยกจการทราบวาตนทนการผลตตอหนวยของสนคาทผลตไดมตนทนเทากบเทาใด

ตอมาจดท างบประมาณสนคาคงเหลอจากการค านวณตนทนการผลตตอหนวยโดยประมาณ และน าไปจดท างบประมาณตนทนขาย

นอกจากน ขอมลจากงบประมาณขายจะชวยใหกจการสามารถจดท างบประมาณคาใชจายในการขายและบรหาร ทงในสวนทเปนผนแปรและคงท โดยขอมลตางๆ จากงบประมาณดานการด าเนนงานเหลาน จะชวยใหกจการสามารถจดท างบประมาณงบก าไรขาดทนได ซงการจดท างบประมาณก าไรขาดทน ตวเลขทใสในงบประมาณก าไรขาดทน จะเอาตวเลขประมาณการจากจากงบประมาณการขาย งบประมาณตนทนขาย และงบประมาณคาใชจายในการขายและบรหาร รวมไปถงดอกเบยโดยประมาณจากงบประมาณการลงทน

หลงจากนน จะน าขอมลตางๆ จากงบประมาณด าเนนงานแตละประเภทมาจดท างบประมาณการเงน ซงแตละงบจะมความสมพนธเชอมโยงกบงบประมาณการเงน ซงไดแก งบประมาณเงนสด ซงแสดงขอมลเกยวกบการรบเงนและการจายเงนของกจการในแตละชวงเวลา การรบเงนตองอาศยขอมลจากงบประมาณขายรวมกบนโยบายการรบช าระเงนของกจการ สวนการจายเงนตองอาศยขอมลจากงบประมาณการซอวตถดบและนโยบายการจายช าระหนควบคกน งบประมาณคาแรงงานทางตรง งบประมาณคาใชจายการผลต และงบประมาณคาใชจายในการขายและบรหาร รวมกบนโยบายการจายเงนของกจการ เพอจดท างบประมาณการเงน

นอกจากน กจการจ าเปนตองวางแผนเกยวกบการลงทน เพอรองรบการผลตทวางแผนไว เชน กจการอาจวางแผนการสรางโรงงาน หรอซอเครองจกร เปนตน ซงการจายเงนส าหรบการลงทนดงกลาว จะไปปรากฏเปนสวนหนงในงบประมาณเงนสดดวย และเมอกจการมเงนสดไมเพยงพอส าหรบการด าเนนงานหรอการลงทน กจการจ าเปนตองวางแผนหาแหลงเงนทนจากภายนอก เชน กเงนจากธนาคาร หรอขายหนเพมทน เปนตน ไมวาจะเปนการกยมเงนระยะสนหรอระยะยาว หรอการจดหาเงนจากเจาของผานการเพมทน ซงขอมลดงกลาวกจะปรากฏในงบประมาณเงนสดดวยเชนกน

ดงนน ขอมลจากงบประมาณด าเนนงาน และงบประมาณการเงน จะชวยใหกจการจดท างบประมาณงบแสดงฐานะการเงน (Statement of Budgeted Financial Position) ซงจะแสดงขอมลเกยวกบสนทรพยโดยประมาณของกจการ เชน เงนสด ลกหนการคา สนคาคงเหลอ และทดน อาคาร และอปกรณ เปนตน หนสนและสวนของเจาของโดยประมาณ เชน เจาหนการคา เงนกยมจากธนาคารทงระยะสนและระยะยาว ทนเรอนหน และก าไรสะสม เปนตน


จากความสมพนธของงบประมาณส าหรบธรกจผลตสนคาดงกลาวขางตน สามารถแสดงความสมพนธของ งบประมาณด าเนนงาน และงบประมาณการเงนแตละงบ ดงแสดงในภาพท 6.1

ภาพท 6.1 ความสมพนธของงบประมาณประเภทตางๆ ส าหรบธรกจผลตสนคา

งบประมาณการขาย

งบประมาณวตถดบทางตรง งบประมาณ


งบประมาณการผลต



งบประมาณตนทนการผลต

งบประมาณสนคาคงเหลอ งบประมาณตนทนขาย


ก าไรขาดทน


งบประมาณเงนสด


แสดงฐานะการเงน


กระแสเงนสด

งบประมาณด าเนนงาน

งบประมาณการเงน

งบประมาณเงนลงทน


นโยบายสนคาคงเหลอ


6 - 12

การจดท างบประมาณส าหรบธรกจผลตสนคา

การจดท างบประมาณหลกของกจการทวไปจะประกอบดวยงบประมาณยอยหลายประเภท เพอใหเขาใจมากยงขนเกยวกบการจดท างบประมาณ จะแสดงรายละเอยดในการจดท างบประมาณแตละประเภทตามล าดบ ดงน

1. งบประมาณการขาย งบประมาณการขาย (Sales Budget) เปนงบประมาณทกจการตองจดท าขนเปนล าดบ

แรก เนองจากเปนขอมลเบองตนใหกบแผนกอนๆ ซงการจดท างบประมาณการขายเกดขนจากการพยากรณยอดขาย ปจจยทมผลกระทบตอการพยากรณยอดขาย ไดแก ยอดขายในอดต เปาหมายหลกขององคกร นโยบายของบรษท กลยทธทางการตลาดหรอแผนการตลาด สภาพเศรษฐกจ สภาพการแขงขน คแขง แนวโนมของอตสาหกรรม การเปลยนแปลงทางเทคโนโลย เปนตน ซงการพยากรณยอดขายอาจใชวธวเคราะหปจจยตลาด การใชวธการทางสถต การส ารวจความตองการของผซอ วเคราะหยอดขายในอดต และหาแนวโนมยอดขายในอนาคต การพยากรณโดยใชความเหนของผบรหารระดบสง หรอใชความเหนจากกลมพนกงานขาย และการวเคราะหอตสาหกรรมทกจการด าเนนอย เปนตน (ธนภร เอกเผาพนธ, 2554)

การประมาณยอดขายเพอจดท างบประมาณการขาย ตองใชขอมลเกยวกบการพยากรณยอดขายเพอหาวาปรมาณการขายโดยประมาณเทากบเทาใด และราคาขายตอหนวยของสนคาทคาดวาจะขายได ซงสามารถแสดงการค านวณไดดงน

ในกรณทกจการมนโยบายในการขายสนคาเปนเงนเชอ กจการตองประมาณการวาจะมรบช าระหนจากลกหนการคาอยางไร เนองจากมผลตอการค านวณเงนสดรบโดยประมาณจากการรบช าระหนจากลกหนทเกดจากขายสนคา เพอจดท างบประมาณเงนสด รวมไปถงยอดลกหนคงเหลอปลายงวด ซงจะไปแสดงในงบประมาณงบแสดงฐานะการเงนตอไป

เพอใหเขาใจมากยงขนในการจดท างบประมาณการขาย จะแสดงรายละเอยดการจดท างบประมาณการขาย ดงแสดงในตวอยางท 6.1

ยอดขายโดยประมาณ (บาท) = ปรมาณการขายโดยประมาณ(หนวย) x ราคาขายตอหนวย


ตวอยางท 6.1 บรษท อนรกษไทย จ ากด เปนกจการทผลตและจ าหนายสนคาประเภทกระเปาทท าจากผาฝาย โดยท าการผลตและขายสนคาเพยงชนดเดยว ผบรหารของบรษทก าลงวางแผนการด าเนนงานและตองการจดท างบประมาณหลกประจ าป 25X2 โดยมนโยบายในการจดท างบประมาณเปนรายไตรมาส โดยมงบแสดงฐานะทางการเงน ณ วนท 31 ธนวาคม 25X1 ดงน

บรษท อนรกษไทย จ ากด

งบแสดงฐานะการเงน

ณ วนท 31 ธนวาคม 25X1


สนทรพย


เงนสด 610,000


สนคาคงเหลอ

สนคาส าเรจรป (1,000 @90) 90,000

วตถดบ (260 @ 50) 13,000 103,000

รวมสนทรพยหมนเวยน 813,000

สนทรพยไมหมนเวยน

ทดน อาคารและอปกรณ

ทดน 2,900,000

รวมสนทรพยไมหมนเวยน 2,900,000

รวมสนทรพยทงสน 3,713,000

หนสนและสวนของผถอหน

หนสนหมนเวยน

เจาหนการคา 100,000

รวมหนสนหมนเวยน 100,000

หนสนไมหมนเวยน

เงนกจ านอง 744,000

รวมหนสนไมหมนเวยน 744,000

รวมหนสนทงสน 844,000


6 - 14


งบแสดงฐานะการเงน (ตอ) ณ วนท 31 ธนวาคม 25X1


สวนของผถอหน

ทนเรอนหน 2,000,000

ก าไรสะสม 869,000

รวมสวนของผถอหน 2,869,000

รวมหนสนและสวนของผถอหน 3,713,000

ขอมลเพมเตม 1. บรษทมขอมลการพยากรณยอดขายตลอดทงป ดงน

ไตรมาส ปรมาณการขายโดยประมาณ (หนวย)

ไตรมาสท 1 4,500 ไตรมาสท 2 6,500

ไตรมาสท 3 7,000 ไตรมาสท 4 8,200

รวม 26,200 2. นโยบายในการขายสนคา

2.1. บรษทมการขายสนคาเปนเงนเชอ ราคาขาย 100 บาท

2.2. นโยบายในการรบช าระหนในไตรมาสทขายเทากบ 50% ของยอดขาย ทเหลออก 50% รบช าระในไตรมาสถดไป

3. มลกหนคงเหลอยกมา 100,000 บาท จากงบแสดงฐานะการเงน ณ วนท วนท 31

ธนวาคม 25X1

จากขอมลขางตน สามารถน ามาจดท างบประมาณการขาย ไดดงน




ณ วนท 31 ธนวาคม 25X2


ไตรมาส รวม

1 2 3 4

ปรมาณขาย (หนวย) 4,500 6,500 7,000 8,200 26,200 ราคาขายตอหนวย 200 200 200 200 200

ยอดขายโดยประมาณ (บาท) 900,000 1,300,000 1,400,000 1,640,000 5,240,000

ตารางแสดงการรบช าระหนจากลกหน* หนวย : บาท

1 2 3 4 รวม

ลกหนคงเหลอตนงวด 100,000 - - - 100,000

ขายในไตรมาสท 1 450,000 450,000 - - 900,000

ขายในไตรมาสท 2 - 650,000 650,000 - 1,300,000

ขายในไตรมาสท 3 - - 700,000 700,000 1,400,000

ขายในไตรมาสท 4 - - - 820,000(1) 820,000(2)

รวมเงนสดเกบจากลกคา 550,000 1,100,000 1,350,000 1,520,000 4,520,000

*นโยบายในการรบช าระหน : 50 %ของยอดขายโดยประมาณเกบเงนสดไดในไตรมาสทขาย และ 50 %ของยอดขายโดยประมาณเกบเงนสดไดในไตรมาสถดจากไตรมาสทขาย

(1) แสดงจ านวนเงนรบช าระหนไดจากยอดขายในไตรมาสท 4 คอ ยอดขาย 1,640,000 บาท ซงรบช าระหน 50% (1,640,000 x 50 %) คดเปนเงน 820,000 บาท

(2) ยอดทเหลอของยอดขายไตรมาสท 4 หกออกจากเงนทไดรบช าระแลว 820,000 บาท ทเหลอจะเปนยอดลกหนคงเหลอปลายงวด 31 ธนวาคม 25X2 จ านวนเทากบ 820,000 บาท

(1,640,000 - 820,000)


6 - 16

2. งบประมาณการผลต

งบประมาณการผลต (Production Budget) เปนงบประมาณแสดงปรมาณสนคาทกจการคาดวาจะผลต เพอใหเพยงพอกบปรมาณสนคาทคาดวาจะขายไดตามแผนการตลาด โดยปรมาณการผลตโดยประมาณ ค านวณจากปรมาณการขายจากงบประมาณขายมาพจารณารวมกบนโยบายการก าหนดสนคาคงเหลอของกจการ ดงนน ปรมาณสนคาทกจการคาดวาจะผลต จงขนกบ

2.1. ปรมาณของสนคาคงเหลอทยกมาจากงวดทแลว (สนคาคงเหลอตนงวด) 2.2. ปรมาณของสนคาทคาดวาจะขาย (จากการพยากรณยอดขาย หรอจาก

งบประมาณการขาย) 2.3. ปรมาณของสนคาคงเหลอทจะส ารองไวในงวดถดไป (สนคาคงเหลอปลายงวด)

ดงนนปรมาณสนคาทคาดวาจะผลตในแตละงวด สามารถค านวณไดดงน


จากขอมลตวอยางท 6.1 ของบรษท อนรกษไทย จ ากด สมมตใหบรษทมนโยบายทจะส ารองสนคาคงเหลอแตละไตรมาสเทากบ 10% ของปรมาณการขายในไตรมาสถดไป และบรษทคาดวาในไตรมาสท 4 ของป 25X2 มสนคาคงเหลอยกไปไตรมาสท 1 ของป 25X3

จ านวน 900 หนวย และจากงบแสดงฐานะทางการเงน ณ วนท 31 ธนวาคม 25X1 บรษทมสนคาคงเหลอปลายงวด จ านวน 1,000 หนวย

จากขอมลขางตน สามารถน ามาจดท างบประมาณการผลต ไดดงน

ปรมาณสนคาทจะผลต = ปรมาณการขาย + สนคาคงเหลอปลายงวด - สนคาคงเหลอตนงวด



งบประมาณการผลต

ส าหรบปสนสด 31 ธนวาคม 25X2


(หนวย) 1 2 3 4

ปรมาณการขาย (หนวย) 4,500 6,500 7,000 8,200 26,200 บวก สนคาคงเหลอปลายงวดทตองการ (1)

650

700

820

900(3)

900(4) ปรมาณสนคาทตองการ 5,150 7,200 7,820 9,100 27,100 หก สนคาคงเหลอตนงวด(2)

1,000(5) 650 700 820 1,000(4) ปรมาณสนคาทตองการผลต 4,150 6,550 7,120 8,280 26,100

(1) 10% ของปรมาณการขายในไตรมาสถดไป (2) สนคาคงเหลอปลายงวดกอน จะเปนสนคาคงเหลอตนงวดของงวดถดไป

(3) ก าหนดสนคาคงเหลอยกไปไตรมาสท 1 ของป 25x3 โดยสนคาคงเหลอไตรมาส 4

ของป 25x2 กคอสนคาคงเหลอยกไปไตรมาส 1 ในป 25x3

(4) จ านวนหนวยของสนคาคงเหลอตนงวดและปลายงวดของปทจดท างบประมาณไมใชจ านวนรวมของทงป

(5) เปนสนคาคงเหลอยกมาจากป 25x1 (ในงบแสดงฐานะการเงนป25x1)


6 - 18

3. งบประมาณวตถดบทางตรง

หลงจากจดท างบประมาณการผลตแลว กจการจะตองจดท างบประมาณทเกยวของกบตนทนการผลต ไดแก งบประมาณวตถดบทางตรง (Direct Materials Budget) งบประมาณคาแรงงานทางตรง และงบประมาณคาใชจายการผลต

ส าหรบงบประมาณวตถดบทางตรง จะแสดงจ านวนวตถดบทางตรงทกจการตองจดซอเพอประมาณการจดซอวตถดบทางตรงใหเพยงพอกบจ านวนทตองการใชส าหรบการผลตตามแผนการผลต (จากงบประมาณการผลต) รวมทงส ารองไวเปนวตถดบคงเหลอปลายงวด เพอปองกนการขาดแคลนวตถดบส าหรบทอาจจะใชในการผลตงวดตอไป หรอถาหากกจการมวตถดบทางตรงคงเหลอยกมาจากงวดทแลว จะตองน ามาพจารณาประกอบดวย ดงนนการค านวณจ านวนวตถดบทางตรงทตองการซอ สามารถค านวณไดดงน

วตถดบทางตรงทตองการใชในการผลต XXX(1)

บวก วตถดบทางตรงคงเหลอปลายงวด XXX

รวมวตถดบทางตรงทตองการ XXX

หก วตถดบทางตรงคงเหลอตนงวด XXX

ปรมาณวตถดบทางตรงทตองการซอโดยประมาณ(หนวย) XXX

(1) ปรมาณวตถดบทางตรงทตองการใชในการผลต = ปรมาณการผลต x อตราการใชวตถดบทางตรงตอหนวยทผลต

โดยปกตแลวการประมาณการซอวตถดบทางตรง จะมนโยบายการจายช าระหนใหกบเจาหนดวย ดงนน กจการมกจะแสดงรายการช าระเงนแกเจาหนไวทางดานทายของงบประมาณดวย เพอใชขอมลไปจดท างบประมาณเงนสดตอไป


จากขอมลตวอยางท 6.1 ของบรษท อนรกษไทย จ ากด สมมตใหบรษทมอตราการใชวตถดบทางตรง ซงในทนคอ ผาฝายเพยงอยางเดยว โดยในการผลตกระเปา 1 ใบ บรษทจะใชวตถดบทางตรงจ านวน 0.5 เมตร ผาฝายราคาเมตรละ 50 บาท

โดยบรษทฯ มนโยบายทจะส ารองวตถดบทางตรงปลายงวดเทากบ 10% ของจ านวนวตถดบทตองการใชในการผลตส าหรบไตรมาสถดไป และนโยบายการซอและการจายช าระหน ช าระเงนในไตรมาสทมการซอ 50% ทเหลอน าไปจายในไตรมาสถดไป 50%


นอกจากนบรษทคาดวาในไตรมาสท 4 ของป 25X2 มวตถดบคงเหลอยกไปไตรมาสท 1 ของป 25X3 จ านวน 200 เมตร และจากงบแสดงฐานะการเงน ณ วนท 31 ธนวาคม 25X1

บรษทมวตถดบทางตรงคงเหลอจ านวน 260 เมตร

จากขอมลขางตน สามารถน ามาจดท างบประมาณวตถดบทางตรง ไดดงน บรษท อนรกษไทย จ ากด

งบประมาณวตถดบทางตรง ส าหรบปสนสด 31 ธนวาคม 25X2



1 2 3 4

ปรมาณการผลต(1) (หนวย) 4,150 6,550 7,120 8,280 26,100 วตถดบทใชในการผลตตอหนวย

0.5

0.5

0.5

0.5

0.5

จ านวนวตถดบทางตรงทตองการใชในการผลต (เมตร) 2,075 3,275 3,560 4,140 13,050

บวก วตถดบทางตรงคงเหลอ ปลายงวดทตองการ(2) 327.5 356 414 200

(4) 200

(5)

จ านวนวตถดบทางตรง 2,403 3,631 3,974 4,340 13,250

หก วตถดบทางตรงคงเหลอตนงวด(3)

260(6)

327.5 356 414 260(5)

จ านวนวตถดบทตองซอ 2,143 3,304 3,618 3,926 12,990

ราคาวตถดบตอหนวย 50 50 50 50 50 ตนทนการซอวตถดบทางตรง 107,125 165,175 180,900 196,300 649,500

(1) ปรมาณการผลตมาจากงบประมาณการผลต

(2) จ านวนวตถดบคงเหลอปลายงวด เทากบ 10% จากปรมาณการใชในไตรมาสถดไป (3) วตถดบคงเหลอปลายงวดของไตรมาสทแลว จะเปนวตถดบคงเหลอตนงวดของไตร

มาสถดไป

(4) วตถดบคงเหลอยกไปไตรมาสท 1 ของป 25x3 กคอวตถดบคงเหลอไตรมาสท 4

ของป 25X2


6 - 20

(5) จ านวนหนวยของวตถดบคงเหลอทตองการทจดท าในงบประมาณไมใชจ านวนรวมของทงป (6) เปนวตถดบคงเหลอยกมาจากป 25x2 (ในงบแสดงฐานะการเงนป25X1)

ส าหรบตารางการจายช าระหนโดยปกตจะแสดงสอบทานงบประมาณวตถดบทางตรงโดยตองพจารณาถงเจาหนคาวตถดบทางตรงทยกมาจากงวดทแลวถามรวมกบนโยบายการช าระหนนอกจากนตารางการจายช าระหนจะแสดงยอดเจาหนคงเหลอปลายงวดเพอเปนรายการหนงในงบประมาณงบแสดงฐานะการเงน

สมมตบรษท อนรกษไทย จ ากดมนโยบายจะใชจายช าระเงนแกเจาหนคาวตถดบทางตรงจ านวน 50 % ของยอดซอในไตรมาสทซอ และจายช าระทเหลออก 50 % ในไตรมาสถดไปและจากงบแสดงฐานะการเงน ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1 บรษทมเจาหนคาวตถดบทางตรงจ านวน 100,000 บาท

ตารางแสดงการจายช าระเงนแกเจาหน


1 2 3 4 รวม

เจาหนยกมา 1 ม.ค. 25X1 100,000.00

100,000.00

ซอในไตรมาสท 1 53,562.50 53,562.50 107125.00

ซอในไตรมาสท 2 82,587.50 82,587.50 165175.00

ซอในไตรมาสท 3 90,450.00 90,450.00 180,900.00

ซอในไตรมาสท 4 98,150.00 98,150.00

รวมเงนสดทจะตองจายซอวตถดบ 153,562.50 136,150.00 173,037.50 188,600.00 651,350.00

4. งบประมาณคาแรงงานทางตรง

งบประมาณคาแรงงานทางตรง (Direct Labor Budget) จดแสดงจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงทตองการใชรวมถงตนทนแรงงานทางตรงทจะใชในการผลตส าหรบแตละงวดเพอน าไปจดท างบประมาณเงนสดตอไปในการค านวณจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงทตองการใชจะน าขอมลมาจากงบประมาณการผลตซงสามารถแสดงการค านวณเปนขนตอนไดดงน

จ านวนชวโมงแรงงานทางตรง = ปรมาณสนคาทจะผลต x จ านวนชวโมงแรงงานทางตรง ทตองการ(ชวโมง) ในแตละงวด ทตองการใชในการผลตสนคา 1 หนวย


ส าหรบการค านวณตนทนคาแรงงานทางตรง สามารถค านวณ ไดดงน

งบประมาณแรงงานทางตรง เปนงบประมาณทแสดงรายการเกยวกบการประมาณวากจการตองการแรงงานกคน เพอใหเพยงพอกบปรมาณสนคาทคาดวาจะผลตได เพอไมใหเกดการขาดแคลน และกจการสามารถวางแผนไดวาตองมการฝกอบรมแรงงานอยางไรจงเพยงพอไมใชการผลตหยดชะงกเนองจากปญหาการขาดแคลนแรงงานเกดขน


จากขอมลตวอยางท 6.1 ของบรษท อนรกษไทย จ ากด สมมตใหบรษทใชจ านวนชวโมงแรงงานทางตรง 2 ชวโมงตอการผลตสนคาหนงหนวย โดยก าหนดอตราคาแรงงานเทากบ 30 บาทตอชวโมง

จากขอมลขางตน สามารถน ามาจดท างบประมาณคาแรงงานทางตรง ไดดงน บรษท อนรกษไทย จ ากด

งบประมาณคาแรงงานทางตรง ส าหรบปสนสด 31 ธนวาคม 25X2


ไตรมาส

รวม 1 2 3 4

จ านวนหนวยผลต (1)

(หนวย) 4,150 6,550 7,120 8,280 26,100

จ านวนชวโมงแรงงานทใชตอหนวย 2 2 2 2 2

จ านวนชวโมงแรงงานทางตรงทตองการทงหมด(ชวโมง) 8,300 13,100 14,240 16,560 52,200

อตราคาแรงงานตอชวโมง (บาท) 30 30 30 30 30

ตนทนคาแรงงานทางตรง (บาท) 249,000 393,000 427,200 496,800 1,566,000

(1) ปรมาณการผลต มาจากงบประมาณการผลต

ตนทนคาแรงงานทางตรง (บาท) = จ านวนชวโมงแรงงาน X อตราคาแรงงานทางตรง ทางตรงทตองการ (ชวโมง) ตอชวโมง


6 - 22

จากงบประมาณแรงงานขางตนสมมตวาแรงงานทางตรงทกคนไดรบคาแรงในอตราเดยวกนซงในความเปนจรงคาจางแรงงานแตละคนอาจไดรบอตราคาแรงทไมเทากนขนอยกบงานทท า ประสบการณ หรอความช านาญของคนงานแตละคน ดงนน การจดท างบประมาณคาแรงงานทางตรง อาจตองแยกกลมคนทท างานของแตละแผนก

5. งบประมาณคาใชจายการผลต

งบประมาณคาใชจายการผลต (Manufacturing Overhead Budget) จะแสดงคาใชจายการผลตทนอกเหนอจากวตถดบทางตรงและคาแรงงานทางตรง เชน คาเชาโรงงาน และคาใชจายอนๆทเกดขนในระหวางกระบวนการผลตในการแสดงรายละเอยดในงบประมาณคาใชจายการผลตสวนใหญจะแยกเปนคาใชจายการผลต สวนทแปรผนและสวนทคงทออกจากกน นอกจากนทางงบประมาณมกจะแสดงจ านวนเงนสดทกจการตองจายเปนรปตวเงนเพอเตรยมขอมลบรษทท างบประมาณเงนสดเนองจากมรายการคาใชจายการผลตบางรายการทกจการมไดจายในรปของเงนสด เชน คาเสอมราคา หนสงสยจะสญ คาตดจ าหนายสนทรพยไมมตวตน เปนตน

ตวอยางท 9.5 จากขอมลตวอยางท 6.1 ของบรษท อนรกษไทย จ ากด สมมตใหบรษทมคาใชจายการ

ผลต ดงน นโยบายเกยวกบคาใชจายการผลต ของบรษท อนรกษไทย จ ากด มดงน 1. ก าลงการผลตปกต 10000 ใบ จ านวนชวโมงแรงงานทางตรงปกต 20000 ชวโมง 2. อตราคาใชจายการผลตผนแปร

2.1. แรงงานทางออม 2 บาทตอชวโมง 2.2. คาใชจายทางออมอนๆ 1 บาทตอชวโมง

3. คาใชจายการผลตคงทตอป มดงน 3.1. เงนเดอนผจดการโรงงาน 137,600 บาท

3.2. คาประกนภย 100,000 บาท

3.3. คาเสอมราคา 48,000 บาท


จากขอมลขางตน สามารถน ามาจดท างบประมาณคาแรงงานทางตรง ไดดงน บรษท อนรกษไทย จ ากด




ไตรมาส

รวม 1 2 3 4

จ านวนชวโมงแรงงานทางตรงทใชในการผลต (1)

(ชวโมง) 8,300 13,100 14,240 16,560 52,200

คาใชจายการผลตผนแปร

แรงงานทางออม (2บาท/ชม.) 16,600 26,200 28,480 33,120 104,400

คาใชจายทางออมอนๆ(1บาท/ชม.) 8,300 13,100 14,240 16,560 52,200

รวมคาใชจายการผลตผนแปร 24,900 39,300 42,720 49,680 156,600

คาใชจายการผลตคงท:

เงนเดอนผจดการโรงงาน 34,400 34,400 34,400 34,400 137,600

คาประกนภย 25,000 25,000 25,000 25,000 100,000

คาเสอมราคา 12,000 12,000 12,000 12,000 48,000

รวมคาใชจายการผลตคงท 71,400 71,400 71,400 71,400 285,600

รวมคาใชจายการผลต 96,300 110,700 114,120 121,080 442,200

หก คาเสอมราคา (2) 12,000 12,000 12,000 12,000 48,000

เงนสดทตองจาย 84,300 98,700 102,120 109,080 394,200

(1) จากงบประมาณคาแรงงานทางตรง

(2) คาเสอมราคา เปนคาใชจายทไมไดจายเปนเงนสด ดงนน จงตองน าไปหกออกจากคาใชจายการผลตรวม เพอหาคาใชจายทจายเปนเงนสดโดยเฉพาะ


6 - 24

6. งบประมาณตนทนการผลต

งบประมาณตนทนการผลต (Manufacturing Cost Budget) จะเปนการแสดงผลรวมของตนทนการผลตโดยประมาณทงหมดทกจการใชไปส าหรบการผลตสนคา ซงขอมลทน ามาใชประกอบการค านวณหารตนทนการผลต ประกอบดวย ตนทนวตถดบทางตรงทใชในการผลตจากงบประมาณวตถดบทางตรง (ใชจ านวนวตถดบทใชในการผลตเพอหาตนทนวตถดบทางตรงทใชในการผลต) คาแรงงานทางตรงจากงบประมาณคาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลตจากงบประมาณคาใชจายการผลต แลวน าตนทนการผลตโดยประมาณทงสนไปค านวณหาตนทนการผลตตอหนวย ซงสามารถแสดงการค านวณไดดงน

และ ตนทนการผลตตอหนวย สามารถค านวณไดดงน

ส าหรบตนทนการผลตตอหนวยโดยประมาณ จะน าไปใชในการค านวณหาตนทนขายซงตนทนขายจะไปปรากฏในงบประมาณก าไรขาดทน นอกจากนยงน าไปใชในการค านวณตนทนสนคาส าเรจรปคงเหลอปลายงวดดวยเชนกน ซงสนคาส าเรจรปคงเหลอปลายงวด จะไปแสดงเปนรายการประเภทสนทรพยหมนเวยน ในงบประมาณแสดงฐานะการเงน

ตนทนการผลต = วตถดบทางตรงใชไป + คาแรงงานทางตรง + คาใชจายการผลต

(บาท) + งานระหวางท าคงเหลอตนงวด - งานระหวางท าคงเหลอปลายงวด

ตนทนการผลตตอหนวย = ตนทนการผลตรวม (บาท) ปรมาณสนคาทผลต (หนวย)


ตวอยางท 6.6 จากขอมลของบรษท อนรกษไทย จ ากด สมมตบรษทไมมงานระหวางท าคงเหลอตน

งวดและปลายงวด จากขอมลขางตน สามารถน ามาจดท างบประมาณตนทนการผลตไดดงน บรษท อนรกษไทย จ ากด

งบประมาณตนทนการผลต



วตถดบทางตรงทใช (1) 652,500 คาแรงงานทางตรง (2) 1,566,000

คาใชจายการผลต (3) 442,200

รวมตนทนการผลต 2,660,700 ปรมาณหนวยทผลต (4) 26,100 ตนทนการผลตตอหนวย (5) (บาทตอหนวย) 101.94

(1) จากงบประมาณวตถดบทางตรง วตถดบทางตรงทใช สามารถค านวณไดดงน วตถดบทางตรงทใช = จ านวนวตถดบทางตรงทใชในการผลต

X ราคาวตถดบทางตรง/หนวย

= 13,050 x 50 บาท

= 652,500 บาท

(2) จากงบประมาณคาแรงงานทางตรง (3) จากงบประมาณคาใชจายการผลต

(4) จากงบประมาณการผลต

(5) ตนทนการผลตตอหนวย สามารถแสดงการค านวณ ไดดงน

ตนทนการผลตตอหนวย = 2,660,700

26,100



6 - 26

7. งบประมาณตนทนขาย

งบประมาณตนทนขาย (Cost of Goods Sold Budget) เปนงบประมาณทแสดงตนทนขายโดยประมาณของกจการวามตนทนของสนคาทขายไดมจ านวนโดยประมาณเทากบเทาใด ซงตนทนขายโดยประมาณจะมาจากมลคาของสนคาคงเหลอตนงวดรวมกบตนทนสนคาทท าการผลตในชวงเวลาใดเวลาหนง แลวหกออกจากมลคาของสนาคงเหลอปลายงวด ซงตนทนขายโดยประมาณทไดจะน าไปเปนรายการหกในงบก าไรขาดทนโดยประมาณตอไป ซงสามารถแสดงการค านวณไดดงน


จากขอมลของ บรษท อนรกษไทย จ ากด ขอมลจากงบประมาณการผลตบรษทมสนคาส าเรจรปคงเหลอตนงวด จ านวน 1,000 หนวย และสนคาส าเรจรปคงเหลอปลายงวด จ านวน 900 หนวย

จากขอมลขางตน สามารถน ามาจดท างบประมาณตนทนขาย ไดดงน บรษท อนรกษไทย จ ากด

งบประมาณตนทนขาย



สนคาส าเรจรปคงเหลอตนงวด (1,000 หนวยx 90)(1)

90,000

บวก ตนทนการผลต 2,660,700 ตนทนสนคาทมไวเพอขาย 2,750,700

หก สนคาส าเรจรปคงเหลอปลายงวด (900 หนวย x101.94)(2)

91,746

ตนทนขาย 2,658,954

(1) สนคาส าเรจรปคงเหลอตนงวด มาจากงบแสดงฐานะการเงน ณ วนท 31 ธนวาคม 25X1

(2) สนคาส าเรจรปคงเหลอปลายงวด มตนทนการผลตตอหนวย เทากบ 101.94 บาท ซงตนทนตอหนวยนไดมาจากการค านวณตนทนการผลตจากงบประมาณตนทนการผลตหารดวยปรมาณสนคาทตองการผลต จากงบประมาณการผลต

ตนทนขาย (บาท) = สนคาคงเหลอตนงวด + ตนทนการผลต – สนคาคงเหลอปลายงวด


8. งบประมาณคาใชจายในการขายและบรหาร

งบประมาณคาใชจายในการขายและบรหาร (Operating Expense Budget) เปนงบประมาณทประมาณการคาใชจายในการขายและการบรหาร ซงอาจกลาวไดวาคาใชจายในการด าเนนงานอนๆ ทไมเกยวของกบคาใชจายการผลต ขอมลในงบประมาณนจะน าไปแสดงในงบประมาณก าไรขาดทน และงบประมาณเงนสดตอไป โดยปกตแลวถางบประมาณคาใชจายในการขายและบรหาร กจการแสดงการจายคาใชจายนนเปนจ านวนเงนสดทงหมด รายการคาใชจายนน กสามารถน าไปใสเปนยอดเงนทจายเพอเตรยมขอมลไวจดท างบประมาณเงนสด แตถาหากกจการมรายการคาใชจายในการขายและบรหารบางรายการทไมไดจายในรปของเงนสด เชน คาเสอมราคา คาตดจ าหนายสนทรพยไมมตวตน หนสงสยจะสญ เปนตน รายการเหลานตองบวกกลบเขาไปซะกอน เพอหาวาจ านวนเงนทกจการจายเปนเงนสดเปนเทาใด

โดยทวไปการจดท างบประมาณคาใชจายในการขายและบรหารจะแสดงรายการคาใชจายในการขายและบรหาร โดยแบงเปน คาใชจายสวนทเปนผนแปร แยกออกจากคาใชจายในการขายและบรหารสวนทเปนคงท คาใชจายในการขายผนแปรมกจะก าหนดเปนสดสวนโดยตรงกบยอดขาย หรอเปนอตรารอยละของยอดขาย สวนคาใชจายในการขายและบรหารคงทมกจะขนอยกบนโยบายของผบรหาร เชน จะมนโยบายขนเงนเดอนพนกงานอยางไร หรอจะมงบโฆษณาแตละปจ านวนเทาใด เปนตน

นอกจากนบางกจการอาจจดท างบประมาณคาใชจายในการขายแยกตางหากจากงบประมาณคาใชจายในการบรหารกได หากมรายการคาใชจายในการขายและบรหารหลายรายการ และรายการเหลานนสามารถแยกออกจากกนไดอยางชดเจน จะจดท างบประมาณเปน 2 งบ ไดแก งบประมาณคาใชจายในการขาย และงบประมาณคาใชจายในการบรหาร


จากขอมลของบรษท อนรกษไทย จ ากด โดยมขอมลเกยวกบคาใชจายในการขายและบรหารทงในสวนผนแปรและคงท ดงน


1.1. คาใชจายในการขายผนแปร 10 บาทตอหนวย

1.2. คาใชจายในการขายคงทตอป ประกอบดวย

เงนเดอนพนกงานขาย 120,000 บาท

คาใชจายอนๆ 20,000 บาท

รวมคาใชจายในการขายคงท 140,000 บาท


6 - 28

2. คาใชจายในการบรหาร

2.1. คาใชจายในการบรหารผนแปรจะสมมตแสดงตวเลขในแตละไตรมาส

2.2. คาใชจายในการบรหารคงทตอป ประกอบดวย

เงนเดอน 400,000 บาท

คาเชาส านกงาน 80,000 บาท

คารบรอง 40,000 บาท

รวมคาใชจายในการบรหารคงท 520,000 บาท

จากขอมลขางตน สามารถน ามาจดท างบประมาณคาใชจายในการขายและคาใชจายในการบรหาร ไดดงน





ไตรมาส

รวม 1 2 3 4

คาใชจายผนแปร: ปรมาณการขาย

(1) 4,500 6,500 7,000 8,200 26,200

คาใชจายผนแปรตอหนวย 10 10 10 10 10

รวม 45,000 65,000 70,000 82,000 262,000

คาใชจายคงท:

เงนเดอนพนกงานขาย 30,000 30,000 30,000 30,000 120,000

คาใชจายอนๆ 5,000 5,000 5,000 5,000 20,000

รวม 35,000 35,000 35,000 35,000 140,000

รวมคาใชจายในการขาย 80,000 100,000 105,000 117,000 402,000

(1) ปรมาณการขายมาจากงบประมาณการขาย



งบประมาณคาใชจายในการบรหาร ส าหรบปสนสด 31 ธนวาคม 25X2


ไตรมาส

รวม 1 2 3 4

คาใชจายผนแปร :

คาสาธารณปโภค 5,000 4,500 6,500 5,700 21,700

คาวสดส านกงาน 3,700 3,800 4,000 3,500 15,000

คาใชจายเบดเตลด 2,200 3,200 3,800 2,500 11,700

รวมคาใชจายผนแปร 10,900 11,500 14,300 11,700 48,400

คาใชจายคงท : เงนเดอน 100,000 100,000 100,000 100,000 400,000

คาเชาส านกงาน 20,000 20,000 20,000 20,000 80,000

คารบรอง 10,000 10,000 10,000 10,000 40,000

รวมคาใชจายคงท 130,000 130,000 130,000 130,000 520,000

รวมคาใชจายในการบรหาร 140,900 141,500 144,300 141,700 568,400

จากงบประมาณทจดท ามาทงหมดถอเปนงบประมาณด าเนนงานซงโดยปกตแลวกจการจะตองจดท างบประมาณด าเนนงานกอนจงจะจดท างบประมาณการเงนตอไป อยางไรกตามงบประมาณก าไรขาดทนหรอเปนงบประมาณด าเนนงานจะจดท าทหลงงบประมาณการเงนบางงบประมาณคองบประมาณเงนลงทนและงบประมาณเงนสดซงจ าเปนตองจดท ากอนเนองจากตองการการประมาณการตวเลขเพอน าไปใชในการจดท างบประมาณก าไรขาดทนตอไปยกตวอยางเชนในงบประมาณเงนลงทนจะแสดงแผนงานทกจการตองใชเงนลงทนเพอจดหาสนทรพยตางๆส าหรบการด าเนนงานในอนาคตดงนนในการจะดวาเงนสดทกจการมอยนนพอเพยงหรอไมกบการลงทนจงตองจดท างบกระแสเงนสดกอนและเมอมการกยมเกดขนในกรณทเงนสดไมเพยงพอกจะเกดรายการดอกเบยจายทเกดจากการกยมเกดขนซงจะตองน าไปแสดงในงบประมาณก าไรขาดทนดงนนในการจดท างบประมาณจงตองดล าดบการจดท างบประมาณดวย ซงหลงจากทจดท างบประมาณคาใชจายในการขายและงบประมาณคาใชจายในการบรหารแลว ในตวอยางนจะจดท างบประมาณตามล าดบดงน


6 - 30

9. งบประมาณเงนลงทน

10. งบประมาณเงนสด

11. งบประมาณก าไรขาดทน

12. งบประมาณก าไรสะสม

13. งบประมาณแสดงฐานะการเงน

9. งบประมาณเงนลงทน งบประมาณเงนลงทน (Capital Budget) เปนงบประมาณทแสดงใหทราบถงแผนงานท

กจการตองการจะลงทนในสนทรพยในการด าเนนงานหรอโครงการตางๆ ในอนาคต ซงโครงการเหลานมการใชเงนจ านวนคอนขางมาก เชน การขยายอาคารส านกงาน การซออาคารโรงงาน การขยายกจการ หรอการซอเครองจกรหรอสนทรพยเพอน ามาใชในการด าเนนธรกจ เปนตน โดยงบประมาณเงนลงทนจะแสดงรายละเอยดของจ านวนเงนลงทนทตองการใชในอนาคต จ านวนเงนทจายช าระหนรวมถงมการก าหนดระยะเวลาการจายเงนวาจะจายเงนชวงใด เพอใหกจการสามารถเตรยมตวหาเงนลงทนไดทนเวลา หรอถามเงนสดคงเหลอไมเพยงพอตอการลงทนดงกลาว กจการกจะสามารถหาแหลงเงนกไดอยางเพยงพอ และขอมลการจายเงนนจะเปนขอมลในการจดท างบประมาณเงนสดตอไป

ตวอยางท 6.9 จากขอมลของบรษท อนรกษไทย จ ากด สมมตใหกจการมแผนการลงทนในป 25X2

ดงน บรษทมนโยบายทจะจดซอเครองจกรเพอตดเยบกระเปา ราคาประมาณ 200,000 บาทโดยคาดวาจะจายช าระเงนในชวงไตรมาสท 2 และ 3 เปนจ านวนเงน 100,000 บาทและ 100,000 ตามล าดบ

จากขอมลขางตน สามารถน ามาจดท างบประมาณเงนลงทน ไดดงน บรษท อนรกษไทย จ ากด

งบประมาณเงนลงทน



ไตรมาส

รวม 1 2 3 4

เครองจกรตดเยบ - 100,000 100,000 - 200,000

เงนสดทตองการ 100,000 100,000 200,000


10. งบประมาณเงนสด

งบประมาณเงนสด (Cash Budget) เปนงบประมาณทแสดงถงเงนสดรบและเงนสดจายของกจการ เนองจากการด าเนนงานตามปกตหรอกจกรรมตางๆ ทท าใหเงนสดเพมขนและลดลง ซงงบประมาณเงนสดเปนงบประมาณทบอกไดวากจการมสภาพคลองอยางไร มเงนสดเพยงพอส าหรบการใชจายเปนเงนทนหมนเวยนใหกบกจการพอจายส าหรบคาใชจายตางๆในกจการหรอไม กจการบางแหงจดท างบประมาณเงนสด แบงเปน 2 ประเภท ไดแก งบประมาณเงนสดรบ และงบประมาณเงนสดจาย แลวน าเงนสดรบและเงนสดจายจากงบประมาณทงสองงบมารวมเปนงบประมาณเงนสดทงสน หรอรวมเงนสดรบและเงนสดจายไวในงบประมาณเงนสดเพยบงบเดยวกได ดงนน งบประมาณเงนสด จงประกอบดวย รายการตางๆ ดงน

10.1. เงนสดรบ จะประกอบรายการตางๆ ดงน รบรายไดจากการขาย หรอการใหบรการเปนเงนสด และรบช าระหนจากลกหนการคา รวมไปถง รบเงนสดจากแหลงอนๆ เชน รบจากรายไดเบดเตลดอนๆ ทนอกเหนอจากการขายสนคา ขายเศษวสดเหลอใช ขายสนทรพยทหมดอายการใชงานแลว รบจากเงนลงทน ออกหนทนเพมเตม และรบจากการกยม ขายหนก เปนตน

10.2. เงนสดจาย จะประกอบรายการตางๆ ดงน จายเงนสดจากการซอสนคา หรอ ซอวตถดบ จายช าระหนใหแกเจาหน จายคาแรงงาน จายคาใชจายการผลต รวมถง คาใชจายในการด าเนนงานตางๆ โดยเอามาเฉพาะสวนทเปนเงนสด คาใชจายทไมไดจายเปนเงนสดใหเอาไปหกออก เชน คาเสอมราคา หนสญ หนสงสยจะสญ เปนตน รายจายทเกดขนไมบอย เชน คาท าบญช คาทปรกษากฎหมาย และรายจายอนๆ เชน จายเงนปนผล ช าระหนเงนก จายภาษเงนได จายเงนลงทนเมอซอสนทรพย จายดอกเบย เปนตน

เมอรวบรวมเงนสดรบและเงนสดจายจากงบประมาณเงนสดทงสองประเภทไดแลว จะค านวณหายอดเงนสดคงเหลอ โดยการเอารายการเงนสดคงเหลอยกมาตนงวดรวมกบเงนสดทไดรบทงสน จากงบประมาณเงนสดรบ และหกดวยเงนสดทจายออกไป จากงบประมาณเงนสดจาย ผลแตกตางระหวางเงนสดทไดรบและเงนสดทจายออกไป จะแสดงใหเหนวากจการมเงนสดสวนเกนหรอเงนสดสวนขาด ถากจการมเงนสดสวนเกนกจการกสามารถวางแผนในการลงทนอนๆ ได แตถาหากกจการมเงนสดขาดมอ กจการกตองวางแผนในการกยมเงนตอไป


6 - 32

ตวอยางท 6.10 จากขอมลของบรษท อนรกษไทย จ ากด สมมตใหผบรหารของบรษทมการก าหนด

นโยบายเกยวกบเงนสดไวดงน 1. เพอไมใหเงนสดของกจการขาดสภาพคลอง จงก าหนดใหแตละไตรมาสตองส ารอง

เงนไวอยางนอยไตรมาสละ 500,000 บาท

2. หากไตรมาสใดมเงนส ารองไมเพยงพอ กจการตองไปกเงนจากธนาคารโดยก าหนดวาการกยมเงนตองกเปนจ านวนเตม 100,000 บาท โดยธนาคารคดอตราดอกเบย 8 %ตอป และกในวนแรกของไตรมาส

3. หากไตรมาสใดกจการมเงนเกนกวาจ านวนทจ าเปนตองส ารอง 500,000 บาท แลวกจการสามารถน าเงนไปใชคนเงนกบางสวนได โดยธนาคารก าหนดการใชคนเงนก กจการจะตองจายเงนตนเปนจ านวนเตม 1,000 บาท รวมทงตองจายช าระดอกเบยทกครงทจายช าระคนเงนตน โดยก าหนดจายช าระคนในตอนปลายไตรมาส

4.บรษทมนโยบายจายเงนปนผลเปนเงนสดในเดอนธนวาคม จ านวน 100,000 บาท

จากขอมลขางตน สามารถน ามาจดท างบประมาณเงนสดไดดงน บรษท อนรกษไทย จ ากด




ไตรมาส

รวม 1 2 3 4

เงนสดคงเหลอยกมา (1) 610,000 552,237 580,887 879,230 610,000

เงนสดรบ

จากการขายสนคา (2) 550,000 1,100,000 1,350,000 1,520,000 4,520,000

จากการเพมทน - - - - -

รวมเงนสดทม 1,160,000 1,652,237 1,930,887 2,399,230 5,130,000

เงนสดจาย

ซอวตถดบทางตรง (3) 153,563 136,150 173,037 188,600 651,350

จายคาแรงงานทางตรง (4) 249,000 393,000 427,200 496,800 1,566,000

จายคาใชจายในการผลต (5) 84,300 98,700 102,120 109,080 394,200

จายคาใชจายในการขาย (6) 80,000 100,000 105,000 117,000 402,000

จายคาใชจายในการบรหาร (7) 140,900 141,500 144,300 141,700 568,400


ไตรมาส

รวม 1 2 3 4

เงนสดจาย (ตอ)

จายเพอซอเครองจกร (8) - 100,000 100,000 - 200,000

จายเงนปนผล (9) - - - 100,000 100,000

รวมเงนสดทใชไป 707,763 969,350 1,051,657 1,153,180 3,881,950

การเปลยนแปลงของเงนสดทไมเกยวของกบการกยมหรอจายคนเงนก 452,237 682,887 879,230 1,246,050 1,248,050

กจากธนาคาร (10) 100,000

- - - 100,000

จายช าระคนธนาคาร - เงนตน (11) - (100,000) - - (100,000) -ดอกเบย (12) - (2,000)

- - (2,000)

เงนสดคงเหลอยกไป (13) 552,237 580,887 879,230 1,246,050 1,246,050

(1) เงนสดคงเหลอยกมา จากงบแสดงฐานะการเงน ณ วนท 31 ธนวาคม 25X1

(2) งบประมาณการขาย และตารางการรบช าระหน (3) งบประมาณวตถดบทางตรง และตารางการจายช าระหน (4) งบประมาณคาแรงงานทางตรง (5) งบประมาณคาใชจายการผลต เฉพาะคาใชจายทจายเปนเงนสด

(6) งบประมาณคาใชจายในการขาย

(7) งบประมาณคาใชจายในการขาย

(8) งบประมาณคาใชจายในการบรหาร (9) นโยบายจายเงนปนผลในตอนสนป 100,000 บาท

(10) เงนสดคงเหลอปลายงวดมนอยกวาเงนสดขนต า 500,000 บาท (ตามนโยบายของบรษท) จงตองกเพม 100,000 บาท

(11) ไตรมาสท 2 มเงนสดคงเหลอเกน เงนสดขนต า จงจายเงนตนคน 100,000 บาทและจาย ดอกเบยคน 8% ตอป

(12) จายดอกเบยเงนก จ านวน 2,000 บาท (100,000 x 8% x 3/12 = 2,000 บาท)

(13) เงนสดคงเหลอยกไปในงวดถดไป


6 - 34

11. งบประมาณก าไรขาดทน

งบประมาณก าไรขาดทน (Budget Income Statement) จะแสดงการประมาณการผลการด าเนนงานในรอบระยะเวลาหนงของการด าเนนงานเพอวางแผนใหทราบวากจการจะมก าไรหรอขาดทนในการจดท างบประมาณก าไรขาดทนจะน าขอมลประมาณการมาจากงบประมาณประเภทรายไดและงบประมาณประเภทคาใชจายทไดจดท าไว ลวงหนาแลว งบประมาณท 11

แสดงงบประมาณก าไรขาดทน


จากขอมลของบรษท อนรกษไทย จ ากด สามารถจดท างบประมาณก าไรขาดทนไดดงน บรษท อนรกษไทย จ ากด

งบประมาณก าไรขาดทน



ขาย (1) (26,200 x @200) 5,240,000

หก ตนทนขาย (2) 2,658,954

ก าไรขนตน 2,581,046


คาใชจายในการขาย (3) 402,000

คาใชจายในการบรหาร (4) 568,400 970,400 ก าไรสทธจากการด าเนนงาน 1,610,646

หก ดอกเบยจาย (5) 2,000

ก าไรสทธกอนหกภาษ 1,608,646

หก ประมาณการภาษเงนได 20% 321,729

ก าไรสทธ 1,286,917

(1) จากงบประมาณการขาย

(2) จากงบประมาณตนทนขาย

(3) จากงบประมาณคาใชจายในการขาย

(4) จากงบประมาณคาใชจายในการบรหาร (5) จากงบประมาณเงนสด เปนการประมาณการดอกเบยจายจากเงนกยม

(6) สมมตอตราภาษเงนได 20%ของก าไรสทธกอนหกภาษ


12. งบประมาณก าไรสะสม

งบประมาณก าไรสะสม (Budgeted Retained Earning) เปนงบประมาณทแสดงประมาณการของก าไรสะสมของกจการตงแตเรมด าเนนงานจนถงงวดทจดท างบประมาณงบก าไรสะสม ในงบประมาณนยงแสดงถงนโยบายการจายเงนปนผลของกจการชวงเวลาใดเวลาหนงดวย ดงนน งบประมาณก าไรสะสม จงประกอบดวย ผลรวมของก าไรสะสมตนงวดกบก าไรสทธประมาณการ จากงบประมาณงบก าไรขาดทน แลวหกดวยเงนปนผลโดยประมาณ ดงนน ผลลพธทไดคอ ก าไรสะสมปลายงวดซงจะน าไปแสดงเปนสวนหนงของผถอหนในงบประมาณงบแสดงฐานะการเงนตอไป

ตามมาตรฐานการรายงานทางการเงนฉบบท 1 เรองการน าเสนองบการเงนนนไมไดระบใหบรษทท าแลวเนองจากใหจดท างบแสดงการเปลยนแปลงสวนของเจาของแทน


จากขอมลของบรษท อนรกษไทย จ ากด ถาหากกจการมนโยบายในการจายเงนปนผลใหกบผถอหน จ านวน 100,000 บาท บรษทสามารถจดท างบประมาณก าไรสะสมไดดงน


งบประมาณก าไรสะสม


ก าไรสะสมตนงวด (1) 869,000

บวก ก าไรสทธ (2) 1,286,917

รวม 2,155,917

หก เงนปนผล(3) 100,000 ก าไรสะสมปลายงวด 2,055,917

(1) ยอดคงเหลอของก าไรสะสมตนงวด มาจากงบแสดงฐานะการเงนของป 25x1

(2) จากงบประมาณก าไรขาดทน

(3) กจการมนโยบายประกาศจายเงนปนผล 100,000 บาทตอนสนป


6 - 36

13. งบประมาณแสดงฐานะการเงน

งบประมาณงบแสดงฐานะการเงน (Budget Statement of Financial Position) เปนงบประมาณทแสดงใหเหนการประมาณการฐานะการเงนของกจการโดยแยกเปนสนทรพยโดยประมาณ หนสนโดยประมาณ และสวนของผถอหนโดยประมาณ การจดท างบประมาณประเภทนจะน างบแสดงฐานะการเงนในรอบระยะเวลาบญชกอนหนา มาปรบดวยรายการทคาดวาจะเกดขนจากงบประมาณตางๆ ทเกยวของกบงบประมาณแสดงฐานะการเงนในอนาคต

ตวอยางท 6.13 จากขอมลของบรษท อนรกษไทย จ ากด สามารถจดท างบประมาณแสดงฐานะการเงน

ไดดงน บรษท อนรกษไทย จ ากด

งบประมาณแสดงฐานะการเงน


หนวย:บาท

สนทรพย


เงนสด (1) 1,246,050

ลกหนการคา (2) 820,000

สนคาคงเหลอ

สนคาส าเรจรปคงเหลอ (3) 91,746

วตถดบคงเหลอ (4) 10,000 101,746

รวมสนทรพยหมนเวยน 2,167,796

สนทรพยไมหมนเวยน

ทดน (5) 2,900,000

เครองจกร (6) 200,000

หก คาเสอมราคาสะสม – เครองจกร (7) 48,000 152,000

รวมทดน อาคารและอปกรณ 3,052,000

รวมสนทรพยทงสน 5,219,796


หนสนและสวนของเจาของ

หนสนหมนเวยน

เจาหนการคา (8) 98,150

ภาษเงนไดคางจาย (9) 321,729

รวมหนสนหมนเวยน 419,879

หนสนไมหมนเวยน

เงนกจ านอง (10) 744,000

รวมหนสนไมหมนเวยน 744,000

รวมหนสนทงสน 1,163,879

สวนของผถอหน

ทนเรอนหน (11) 2,000,000

ก าไรสะสม (12) 2,055,917

รวมสวนของผถอหน 4,055,917

รวมหนสนและสวนของผถอหน 5,219,796

(1) จากงบประมาณเงนสด

(2) จากงบประมาณการขาย ตารางการรบช าระหนจากลกหน ยอดขายไตรมาสท 4 จ านวน 820,000 x 50%

(3) จากงบประมาณการผลต สนคาคงเหลอปลายงวด จ านวน 900 หนวย x 101.94

เทากบ 91,746 บาท (4) จากงบประมาณวตถดบทางตรง วตถดบทางตรงคงเหลอปลายงวด 200 หนวย x 50

บาท เทากบ 10,000 บาท

(5) จากงบแสดงฐานะการเงน ป 25X1

(6) จากงบประมาณเงนลงทน

(7) จากงบประมาณคาใชจายการผลต

(8) จากงบประมาณวตถดบทางตรง ตารางการจายช าระหนใหแกเจาหน ยอดซอวตถดบ ไตรมาสท 4 จ านวน 196300 x 50% เทากบ 98,150 บาท

(9) จากงบประมาณก าไรขาดทน



(12) จากงบประมาณก าไรสะสม


6 - 38

การจดท างบประมาณส าหรบธรกจทไมไดผลตสนคา

การจดท างบประมาณนอกจากธรกจผลตสนคาจะตองจดท างบประมาณแลว ธรกจประเภทอนๆ ไมวาจะเปนธรกจการใหบรการ และธรกจซอขายสนคา กสามารถจดท างบประมาณไดเชนกน เพอเอาขอมลไปใชในการวางแผน ควบคม และตดสนใจในการด าเนนธรกจ เพยงแตประเภทของงบประมาณทจดท าจะมความแตกตางกน เพอใหเขาใจในการจดท างบประมาณส าหรบธรกจการใหบรการ และธรกจซอขายสนคา จะอธบายรายละเอยดการจดท างบประมาณส าหรบแตละประเภท ไดดงน

1. ธรกจซอขายสนคา

การจดท างบประมาณส าหรบธรกจซอขายสนคา จะจดท างบประมาณเชนเดยวกบงบประมาณส าหรบธรกจผลตสนคา โดยเรมตนจากการจดท างบประมาณการขาย โดยใชขอมลจากการพยากรณยอดขายจากพนกงานขาย หลงจากนน จดท างบประมาณการซอสนคา ซงแตกตางจากธรกจผลตสนคา เพราะธรกจซอขายสนคาไมมกระบวนการของการผลตสนคา แตซอสนคาส าเรจรปมาเพอขาย หลงจากนน จดท างบประมาณตนทนขาย งบประมาณคาใชจายในการขายและบรหาร งบประมาณเงนสด งบประมาณก าไรขาดทน และงบประมาณแสดงฐานะการเงน ตามล าดบ

เพอใหเขาใจความสมพนธของงบประมาณแตละประเภท ส าหรบธรกจซอขายสนคา สามารถสรปความสมพนธงบประมาณแตละเภท ดงแสดงในภาพท 6.2

ภาพท 6.2 ความสมพนธของงบประมาณประเภทตางๆ ส าหรบธรกจซอขายสนคา


งบประมาณซอสนคา

งบประมาณตนทนขาย

งบประมาณก าไรขาดทน


งบประมาณคาใชจาย

การขายและบรหาร

งบประมาณแสดงฐานะการเงน


2. ธรกจการใหบรการ

การจดท างบประมาณส าหรบธรกจการใหบรการ จะจดท างบประมาณเพอใชในการวางแผน ควบคม และการตดสนใจเกยวกบการด าเนนธรกจการใหบรการ แตประเภทของงบประมาณทจดท าจะมความแตกตางจากธรกจผลตสนคา และธรกจซอขายสนคา เนองจากธรกจการใหบรการไมมสนคาส าเรจรปเชนเดยวกบธรกจซอขายสนคา และไมมกระบวนการผลตสนคาเชนเดยวกบธรกจผลตสนคา มเพยงแตการใหบรการแกลกคา ดงนน งบประมาณทจดท า จะเรมตนจากการจดท างบประมาณรายไดจากการใหบรการ หลงจากนน จะจดท างบประมาณคาใชจายในการด าเนนงาน ซงประกอบดวย งบประมาณคาใชจายในการขายและบรหาร หลงจากนน จดท างบประมาณเงนสด งบประมาณก าไรขาดทน และงบประมาณแสดงฐานะการเงน ตามล าดบ

เพอใหเขาใจความสมพนธของงบประมาณแตละประเภท ส าหรบธรกจซอขายสนคา สามารถสรปความสมพนธงบประมาณแตละเภท ดงแสดงในภาพท 6.3

ภาพท 6.3 ความสมพนธของงบประมาณประเภทตางๆ ส าหรบธรกจการใหบรการ

งบประมาณรายได

จากการใหบรการ

งบประมาณคาใชจาย

ในการขายและบรหาร งบประมาณก าไรขาดทน

งบประมาณเงนสด งบประมาณแสดฐานะการเงน


6 - 40

สรป

งบประมาณหลกเปนงบประมาณทครอบคลมแผนตางๆ ขององคกรในชวงเวลาใดเวลาหนง งบประมาณหลก ประกอบดวย งบประมาณด าเนนงานและงบประมาณการเงน ซงงบประมาณด าเนนงานของธรกจแตละประเภทจะมความแตกตางกน เนองจากมลกษณะการด าเนนงานทแตกตางกน ส าหรบงบประมาณของกจการทท าการผลตสนคาประกอบดวย งบประมาณการขาย งบประมาณการผลต งบประมาณการซอวตถดบ งบประมาณคาแรงงานทางตรง งบประมาณคาใชจายการผลต งบประมาณตนทนการผลต งบประมาณสนคาคงเหลอ

งบประมาณตนทนขาย งบประมาณคาใชจายในการขายและบรหาร และ งบก าไรขาดทนโดยประมาณ สวนกจการซอขายสนคา และธรกจบรการ จะไมมงบประมาณทเกยวกบตนทนการผลต เชน งบประมาณวตถดบทางตรง งบประมาณคาแรงงานทางตรง งบประมาณคาใชจายการผลต และงบประมาณตนทนการผลต

ขอมลจากงบประมาณการด าเนนงานจะมความสมพนธเชอมโยงกบงบประมาณการเงน ซงงบประมาณการเงนเปนงบประมาณทเนนแหลงทมาของเงนทน เพอรองรบการด าเนนงานของกจการ งบประมาณการเงน เชน งบประมาณเงนสด จะแสดงรายการรบและจายเงนสดของกจการ เชน การรบเงนจากการขายสนคาและรบช าระหนจากลกหน และการจายเงนเพอซอขายสนคาคงเหลอ คาใชจายในการด าเนนงานตางๆ รวมถงการจดหาเงน งบประมาณส าหรบกจกรรมเหลานจะเกยวของกบสนทรพย หนสน และสวนของเจาของ ดงนน งบประมาณการเงนจะท าใหกจการสามารถจดท างบประมาณแสดงฐานะการเงนได



ขอ 1. บรษท รกษโลก จ ากด ท าการผลตและจ าหนายอาหารเสรมบ ารงรางกาย บรษทตองการวเคราะหขอมลทางการตลาด เพอจดเตรยมขอมลส าหรบท าการพยากรณยอดขายของบรษท ซงนกวเคราะหขอมลทางการตลาดของบรษทพบวา ปจจยส าคญทมผลกระทบตอยอดขายของบรษทคอรายไดรวมของลกคา นกวเคราะหสถตของบรษทไดท าการค านวณสมการแนวโนมยอดขายของบรษทโดยใชวธสมการถดถอย (Simple Regression Analysis) ไดสมการดงน

โดยในป 25X2 คาดวา ลกคามรายไดรวม ทงสน 2,500 ลานบาท

ใหท า พยากรณยอดขายของบรษท รกษสขภาพ จ ากด ถามการประมาณการโดยใชวธการทางสถตชวยในการประมาณการ

ขอ 2. บรษท รกษสขภาพ จ ากด ท าการผลตและจ าหนายสนคาเพอสขภาพ บรษทตองการวเคราะหขอมลทางการตลาด เพอจดเตรยมขอมลส าหรบท าการพยากรณยอดขายของบรษทส าหรบปถดไป ซงผจดการฝายขายไดพยากรณยอดขาย เพอเสนอขอมลใหกบผบรหาร โดยค านงถงสภาวะการแขงขน ปจจยตางๆ ทกระทบกบยอดขายของบรษท และนโยบายราคาของบรษททคาดวาจะขายในปหนา โดยมขอมลปรมาณการขายของสนคาแตละชนด ดงน

วตามนบ ารงสขภาพ

(ราคาขายตอหนวย 40 บาท) อาหารเสรมสขภาพ

(ราคาขายตอหนวย 80 บาท) ปรมาณทคาดวา จะขายได (หนวย)

ความนาจะเปน ปรมาณทคาดวา จะขายได(หนวย)

ความนาจะเปน

185,000 40% 50,000 10%

180,000 30% 45,000 20%

170,000 20% 40,000 30%

165,000 10% 35,000 40%

นอกจากน ขอมลการพยากรณยอดขายของสนคาทงสองชนด ทงปรมาณและจ านวนเงน โดยมสดสวนการขายแยกตามรายไตรมาส ดงน

ยอดขายรวมของกจการ = 500,000 + 0.0035 รายไดรวมของลกคา


6 - 42

ไตรมาส วตามนบ ารงสขภาพ อาหารเสรมสขภาพ ไตรมาสท 1 15% 10%

ไตรมาสท 2 20% 20%



ใหท า

1. ค านวณหายอดขายโดยประมาณจากจากขอมลขางตน (2 คะแนน) 2. พยากรณยอดขายแยกตามรายไตรมาส ของป 2561 โดยพจารณาจากยอดขายท

พยากรณจากผจดการเขตการขาย (3 คะแนน)

ขอ 2. บรษท อดรการคา จ ากด มการจ าหนายสนคา 2 ประเภท ไดแก สนคา X และ สนคา Y

โดยสนคาทงสองชนดมการจ าหนายสนคา 2 เขต คอ เขตภาคเหนอ และภาคกลาง โดยทงสองเขตมขอมลการขายและคาใชจายเกยวกบการขายของสนคาทงสองชนด โดยประมาณ ดงน

1. ยอดขายโดยประมาณ (หนวย) สนคา X สนคา Y

ภาคเหนอ ภาคกลาง ภาคเหนอ ภาคกลาง

ไตรมาสท 1 1,000 2,500 5,000 7,500

ไตรมาสท 2 1,200 3,000 4,500 6,800

ไตรมาสท 3 1,500 3,300 3,700 5,700

ไตรมาสท 4 2,000 4,200 3,200 4,900

รวม 5,700 13,000 16,400 24,900

2. ราคาขายสนคาแตละชนด

2.1. สนคา X

2.1.1. ภาคเหนอ ราคาขายตอหนวย 15 บาท

2.1.2. ภาคกลาง ราคาขายตอหนวย 17 บาท

2.2. สนคา Y

2.2.1. ภาคเหนอ ราคาขายตอหนวย 5 บาท

2.2.2. ภาคกลาง ราคาขายตอหนวย 8 บาท


3. รบคนสนคาและสวนลดจาย

3.1. สนคา X 2 % ของยอดขาย

3.2. สนคา Y 3 % ของยอดขาย

ใหท า

1. เตมขอมลในตารางดงตอไปน 1.1. ตารางท 1 แผนการตลาด แยกตามเขตการขาย ชนดสนคา และเวลา 1.2. ตารางท 2 สรปแผนการตลาด แยกตามยอดขาย ปรมาณการขายและเขตการขาย

ตารางท 1

แผนการตลาด

แยกตามเขตการขาย ชนดสนคา และเวลา หนวย: บาท

ไตรมาส

ภาคเหนอ ภาคกลาง จ านวนเงนรวม สนคา X สนคา Y สนคา X สนคา Y

ปรมาณ จ านวนเงน




ไตรมาส 1




รวม

หก รบคน

ขายสทธ

ตารางท 2 สรปแผนการตลาด

แยกตามยอดขาย ปรมาณการขาย และเขตการขาย


ไตรมาส ยอดขายรวม ปรมาณสนคา (หนวย) ภาคเหนอ ภาคกลาง รวม (บาท) ภาคเหนอ ภาคกลาง





รวม


6 - 44

ขอ 3. บรษท รงเรอง จ ากด ไดท าการผลตและจ าหนายผลตภณฑชนดหนง โดยกจการไดจดท างบประมาณการขายเพอวางแผนและควบคม โดยมขอมลทเกยวของดงน

1. ขอมลเกยวกบการประมาณการยอดขายและราคาขายของผลตภณฑชนดนในชวงไตรมาสท 2 ป 25X4 มดงน

เมษายน พฤษภาคม มถนายน กรกฎาคม

ปรมาณการขาย (หนวย) 2,000 2,500 2,800 2,300 โดยกจการไดก าหนดราคาขายของผลตภณฑชนดนเทากบ 100 บาทตอหนวย

2. ขอมลสนคาคงเหลอโดยประมาณ ป 25X4

2.1. สนคาคงเหลอตนงวด เดอนเมษายน 800 หนวย

2.2. นโยบายส ารองสนคาคงเหลอปลายงวดเทากบ 50% ของยอดขายเดอนถดไป


สนคาคงเหลอตนงวด (กลอง) ………… …………. …………. …………

สนคาคงเหลอปลายงวด (กลอง) ………… …………. …………. ………….

ใหท า

1. งบประมาณขาย ส าหรบรอบระยะเวลา 3 เดอน สนสดวนท 31 มถนายน 25X4

2. งบประมาณการผลต ส าหรบรอบระยะเวลา 3 เดอน สนสดวนท 31 มถนายน 25X4

ขอ 4. บรษท สายฟา จ ากด ไดท าการผลตและจ าหนายผลตภณฑชนดหนง โดยกจการไดจดท างบประมาณการขายเพอวางแผนและควบคม โดยมขอมลทเกยวของดงน

1. ขอมลเกยวกบการประมาณการยอดขายและราคาขายของผลตภณฑชนดนในชวง ไตรมาสท 2 ป 25X4 มดงน


ปรมาณการขาย (หนวย) 5,000 5,500 5,800 5,300 โดยกจการไดก าหนดราคาขายของผลตภณฑชนดนเทากบ 100 บาทตอหนวย

2. ขอมลสนคาคงเหลอโดยประมาณ ป 25X4

2.1. สนคาคงเหลอตนงวด เดอนเมษายน 890 หนวย

2.2. นโยบายส ารองสนคาคงเหลอปลายงวดเทากบ 30% ของยอดขายเดอนถดไป


ใหท า

1. งบประมาณขาย ส าหรบรอบระยะเวลา 3 เดอน สนสดวนท 30 มถนายน 25X4

2. งบประมาณการผลต ส าหรบรอบระยะเวลา 3 เดอน สนสดวนท 30 มถนายน 25X4

ขอ 5. บรษท ขนมไทย จ ากด ไดท าการผลตและจ าหนายขนมไทยชนดหนง กจการไดจดท างบประมาณการขายเพอวางแผนและควบคม โดยมขอมลทเกยวของดงน

1. ขอมลเกยวกบการประมาณการยอดขายและราคาขายของผลตภณฑในป 25X5 มดงน ไตรมาส 1 ไตรมาส 2 ไตรมาส 3 ไตรมาส 4

ปรมาณการขาย (กลอง) 18,000 20,000 22,000 25,000 โดยกจการไดก าหนดราคาขายของผลตภณฑชนดนเทากบ 50 บาทตอกลอง

2. ขอมลสนคาคงเหลอโดยประมาณ ป 25X5 คดเปน 30% ของปรมาณการขายเดอนถดไป

ไตรมาส 1 ไตรมาส 2 ไตรมาส 3 ไตรมาส 4

สนคาคงเหลอตนงวด (กลอง) 7,000 ………… …………. …………. สนคาคงเหลอปลายงวด (กลอง) …........ ………… …………. 6,000

ใหท า

1. งบประมาณขาย ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X5

2. งบประมาณการผลต ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X5

ขอ 6. บรษท เทพพทกษ จ ากด ผลตสนคา ซงใชวตถดบ X และ Y มนโยบายทเกยวกบวตถดบ ดงน

1. นโยบายในการจดเกบวตถดบคงเหลอ ดงน วตถดบ X = 10% ของการใชในงวดนน ๆ วตถดบ Y = 20% ของการใชในงวดนน ๆ

2. อตราการใชวตถดบตอหนวย วตถดบ X มอตราการใชตอหนวยทผลต เทากบ 1.5 หนวย

วตถดบ Y มอตราการใชตอหนวยทผลต เทากบ 2 หนวย


6 - 46

ปรมาณผลต (หนวย) ไตรมาสท 1 10,000

ไตรมาสท 2 20,000



ใหท า

1. งบประมาณวตถดบคงเหลอ

2. งบประมาณวตถดบทใชในการผลต

ขอ 7. บรษท เอกราช จ ากด มแผนการจางคนงานเพอใชในการผลตสนคา 2 ชนด ไดแก รถจกรยานเสอภเขา และรถจกรยานเสอหมอบ โดยสนคาทงสองชนดนผานกระบวนการผลตในแผนกท 1 2 และ 3 ดงแสดงในตารางการผลต เวลามาตรฐานทใชในการผลต และอตราคาจางแรงงานทางตรงของสนคาทง 2 ชนด มดงน

ประเภทของสนคา ไตรมาส รวม

(คน) 1 2 3 4

รถจกรยานเสอภเขา

ปรมาณการผลต (คน) 1,200 1,350 1,500 2,000

รถจกรยานเสอหมอบ

ปรมาณการผลต (คน) 500 750 650 800

แผนกผลต

ชวโมงแรงงานมาตรฐาน อตราคาแรงงานทางตรงถวเฉลยตอ

ชวโมง

รถจกรยานเสอภเขา รถจกรยานเสอหมอบ

1 1.3 1.2 100

2 1.2 1.4 150

3 1.5 200

ใหท า

1. งบประมาณชวโมงแรงงานทางตรงทใชในการผลตสนคาทงสองชนด โดยประมาณการปรมาณการผลต ดงแสดงในตาราง (เฉพาะแผนกท 1)

2. งบประมาณคาแรงงานทางตรงทใชในการผลตสนคาทงสองชนด (เฉพาะแผนกท 1)


ขอ 8. บรษท ABC จ ากดท าการผลตและจ าหนายขนมคกก 2 ชนด ไดแก คกกเนย และคกกเฮลต ผจดการฝายขายสาขาอดรธาน ก าลงจดท างบประมาณคาใชจายในการขายและบรหาร ของสนคาทงสองชนด โดยมขอมลคาใชจายในการขายและบรหาร ดงน

ไตรมาสท 1 ไตรมาสท 2 ไตรมาสท 3 ไตรมาสท 4

ยอดขาย (บาท) 250,000 300,000 420,000 550,000 คาใชจายในการขาย

ผนแปร

คานายหนา (5%จากยอดขาย)

คารบรอง (10%จากยอดขาย)

คงท

เงนเดอนพนกงานขาย 30,000 30,000 30,000 30,000 คาโฆษณา 50,000 50,000 50,000 50,000 คาใชจายในการบรหาร

ผนแปร

คาน าคาไฟ คาโทรศพท 25,000 27,000 30,000 45,000 คงท

เงนเดอน 70,000 70,000 70,000 70,000 คาเสอมราคาอปกรณส านกงาน 15,000 15,000 15,000 15,000

ใหท า งบประมาณคาใชจายในการขายและบรหาร ประจ าป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X1

ขอ 9. บรษท แมคโครอาหารกระปอง จ ากด ท าการผลตและจ าหนายผลไมกระปอง ฝายขายก าลงวางแผนคาใชจายในการขายเกยวกบสนคาทบรษทคาดวาจะจ าหนายในแตละเดอนของป 25x1 โดยมขอมลรายไดและคาใชจายทเกยวของแยกตามชนดของผลตภณฑทขาย ดงน

1. ประมาณการปรมาณการขายและราคาขายตอหนวยของผลตภณฑแตละชนด ดงน สบปะรดกระปอง เมษายน พฤษภาคม มถนายน

ปรมาณการขาย (กระปอง) 15,000 17,000 20,000

ราคาขายตอกระปอง 40 บาท


6 - 48

เงาะกระปอง

ปรมาณการขาย (กระปอง) 12,000 18,000 22,000

ราคาขายตอตอกระปอง 50 บาท

2. คาใชจายในการขายและสงเสรมการขายตอไตรมาส (ผจดการฝายขายของสนคาแตละชนดไมสามารถควบคมได) มดงน

สบปะรดกระปอง เงาะกระปอง

คาโฆษณา 75,000 81,000

คาใชจายในการสงเสรมการขาย 24,000 16,500

3. คาใชจายในการขายแยกตามชนดของผลตภณฑ สามารถแยกไดดงน

ชนดของผลตภณฑ เดอน

เมษายน พฤษภาคม มถนายน

สบปะรดกระปอง

คาพาหนะและคารบรอง 50,000 ลดลงจากเดอนเมษายน 10%

เพมขนจากเดอนเมษายน 5%

คานายหนา 5%จากยอดขาย 5%จากยอดขาย 5%จากยอดขาย

คาขนสงออก 2 บาทตอกระปอง 2 บาทตอกระปอง 2 บาทตอกระปอง เงาะกระปอง

คาพาหนะและคารบรอง 75,000 ลดลงจากเดอนเมษายน 5%

เพมขนจากเดอนเมษายน 10%

คานายหนา 7%จากยอดขาย 7%จากยอดขาย 7%จากยอดขาย

คาขนสงออก 3 บาทตอกระปอง 3 บาทตอกระปอง 3 บาทตอกระปอง

ใหท า งบประมาณคาใชจายในการขาย ส าหรบป สนสดวนท 30 มถนายน 25x1


ขอ 10. บรษท กนก จ ากด แบงการบรหารงานออกเปน 3 แผนก ไดแก แผนกบรหาร แผนกบญช แผนกการเงน โดยมคาใชจายผนแปรและคงท ดงน

คาใชจายผนแปร (บาท)

ไตรมาสท 1 ไตรมาสท 2 ไตรมาสท 3 ไตรมาสท 4

แผนกบรหาร

วสดส านกงานใชไป 2,000 2,500 2,300 2,700 คาสาธารณปโภค 5,000 6,000 5,800 4,800 แผนกบญช

วสดส านกงานใชไป 3,000 3,700 3,400 3,900 คาสาธารณปโภค 8,000 9,500 8,800 7,800 แผนกการเงน

วสดส านกงานใชไป 2,500 2,800 2,400 2,100 คาสาธารณปโภค 6,000 8,000 7,200 7,800

คาใชจายคงท (บาท)

คาใชจายรายป แผนกบรหาร แผนกบญช แผนกการเงน

เงนเดอน 80,000 120,000 100,000 คารบรอง 84,000 50,000 40,000 คาเสอมราคา 20,000 20,000 20,000 คาเบยประกนภย 52,000 80,000 100,000 คาภาษ 40,000 48,000 40,000 คาสอบบญช 60,000 - -

คาทปรกษากฎหมาย 20,000 - -

ใหท า งบประมาณคาใชจายในการบรหาร ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 2561 แยกตามหนวยงานและแยกตามรายไตรมาส


6 - 50

ขอ 11. กจการตองการจะประมาณการซอวตถดบ เพอน ามาใชในการผลตผลตภณฑ โดยมขอมลเกยวกบปรมาณการผลต และวตถดบดงน

1. ปรมาณการผลตแตละเดอน มดงน เมษายน พฤษภาคม มถนายน กรกฎาคม

ปรมาณการผลตทตองการ (หนวย) 1,500 2,000 2,800 3,000

2. วตถดบทใชในการผลตสนคา โดยใชวตถดบหลกเพยงชนดเดยว ในการผลต มขอมลการใชวตถดบและปรมาณวตถดบคงเหลอตนงวดและปลายงวดดงน

2.1. ในการผลตสนคา 1 หนวย ใชวตถดบ A จ านวน 2 หนวย มตนทนตอหนวย หนวยละ 10 บาท

2.2. วตถดบ A มยอดคงเหลอตนงวดเดอนเมษายน จ านวน 500 หนวย และมนโยบายส ารองวตถดบคงเหลอปลายงวดเทากบ 20% ของปรมาณการใชวตถดบในเดอนถดไป


วตถดบคงเหลอตนงวด (หนวย) ……….. ………… ………… ……….. วตถดบคงเหลอปลายงวด (หนวย) ……….. ………… ………… ………..

3. ขอมลเกยวกบคาแรงงานทางตรง มดงน ในการผลตสนคา 1 หนวย ใชชวโมงแรงงานทางตรง จ านวน 1.5 ชวโมง และจาย

คาจางแรงงานเทากบ 12 บาท ตอชวโมงแรงงานทางตรง

4. ขอมลเกยวกบคาใชจายการผลต ดงน

คาใชจายการผลตผนแปร คาใชจายการผลตตอชวโมง

วตถดบทางออม 1.5

คาแรงงานทางออม 2.5

คาน า คาไฟ 3.0

คาใชจายการผลตคงท ในแตละไตรมาส โดยประมาณ มดงน เงนเดอนผควบคมโรงงาน 9,000 บาท

คาเชาโรงงาน 15,000 บาท

คาเบยประกนภย 7,500 บาท

คาภาษทรพยสน 12,000 บาท

คาบ ารงรกษา 4,500 บาท


คาเสอมราคา – เครองจกร 6,750 บาท

คาใชจายอนๆ ในโรงงาน 6,000 บาท

5. ประมาณการคาใชจายในการขายผนแปรในแตละเดอน 10% จากยอดขายเดอนนนๆ

6. ประมาณการคาใชจายในการขายและบรหารคงทแตละเดอน 10,000 บาท

ใหท า 1. งบประมาณซอวตถดบ ส าหรบรอบระยะเวลา 3 เดอน สนสดวนท 30 มถนายน 25X5

2. งบประมาณคาแรงงานทางตรง ส าหรบรอบระยะเวลา 3 เดอน สนสดวนท 30 มถนายน 25X5

3. งบประมาณคาใชจายการผลต ส าหรบรอบระยะเวลา 3 เดอน สนสดวนท 30 มถนายน 25X5

4. งบประมาณตนทนการผลต ส าหรบรอบระยะเวลา 3 เดอน สนสดวนท 30 มถนายน 25X5 และค านวณตนทนการผลตตอหนวย

5. งบประมาณสนคาคงเหลอ ส าหรบรอบระยะเวลา 3 เดอน สนสดวนท 30 มถนายน 25X5

6. งบประมาณตนทนขาย ส าหรบรอบระยะเวลา 3 เดอน สนสดวนท 30 มถนายน 25X5

7. งบก าไรขาดทนโดยประมาณ ส าหรบรอบระยะเวลา 3 เดอน สนสดวนท 30 มถนายน 25X5

ขอ 12. กจการแหงหนงตองการจะประมาณการซอวตถดบ เพอน ามาใชในการผลตขนมคกก โดยมขอมลเกยวกบวตถดบดงน

1. วตถดบทใชในการผลตคกก โดยใชวตถดบหลกเพยงชนดเดยว คอวตถดบ A ในการผลต มขอมลการใชวตถดบและปรมาณวตถดบคงเหลอตนงวดและปลายงวดดงน

1.1. ในการผลตคกก 1 กลอง ใชวตถดบ A จ านวน 3 หนวย มตนทนตอหนวยหนวยละ 20 บาท

1.2. วตถดบ A มยอดคงเหลอตนงวดจ านวน 4,000 .หนวย และประมาณการวาจะมวตถดบคงเหลอปลายงวด ในแตละไตรมาสของป 25X6 มดงน


6 - 52

ไตรมาส 1 ไตรมาส 2 ไตรมาส 3 ไตรมาส 4

ปรมาณการผลต (กลอง) 4,000 4,200 5,000 5,500 วตถดบคงเหลอตนงวด (หนวย) 4,000 ……….. ………… …………

วตถดบคงเหลอปลายงวด (หนวย) 5,000 6,000 3,000 7,000

2. ขอมลเกยวกบคาแรงงานทางตรง มดงน ในการผลตคกก 1 กลอง ใชชวโมงแรงงานทางตรง จ านวน 2 ชวโมง และจายคาจาง

แรงงานเทากบ 15 บาท ตอชวโมงแรงงานทางตรง

3. ขอมลเกยวกบคาใชจายการผลต ดงน คาใชจายการผลตผนแปร คาใชจายการผลตตอชวโมง

วตถดบทางออม 2

คาแรงงานทางออม 3

คาน า คาไฟ 5

คาใชจายการผลตคงท ในแตละไตรมาส โดยประมาณ มดงน เงนเดอนผควบคมโรงงาน 10,000 บาท



คาภาษทรพยสน 12,000 บาท

คาบ ารงรกษา 8,000 บาท

คาเสอมราคา – เครองจกร 5,000 บาท

ใหท า 1. งบประมาณซอวตถดบ ส าหรบไตรมาส สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X6

2. งบประมาณคาแรงงานทางตรง ส าหรบไตรมาส สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X6

3. งบประมาณคาใชจายการผลต ส าหรบไตรมาส สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X6

4. งบประมาณตนทนการผลต ส าหรบไตรมาส สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X6 และค านวณตนทนการผลตตอหนวย

5. งบประมาณสนคาคงเหลอ ส าหรบไตรมาส สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X6

6. งบประมาณตนทนขาย ส าหรบไตรมาส สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X6


ขอ 13. บรษท ฟาครามการผลต จ ากด ซงเปนผผลตผาฝายยอมคราม ใหกบวสาหกจชมชน โดยบรษทมปรมาณการขายส าหรบระยะเวลา 4 เดอน ของป 25X6 ดงน

เดอน ปรมาณ (หนวย) มกราคม 550 กมภาพนธ 400 มนาคม 500 เมษายน 600

ขอมลตางๆ ทเกยวของกบการผลต การขายและการบรหาร มดงน 1. สนคาส าเรจรปคงเหลอในวนท 1 มกราคม 25X6 มจ านวน 240 หนวย และบรษท

ตองการสนคาคงเหลอ 25% ของปรมาณการขายในเดอนถดไป และวางแผนการขายในเดอนพฤษภาคม 2559 จ านวน 800 หนวย

2. ขอมลเกยวกบการใชวตถดบทางตรง (ผาฝาย) 2.1. การผลตกระเปาถอ 1 ใบ ใชผาฝายทถอเปนวตถดบทางตรง 0.5 เมตร 2.2. ราคาของวตถดบทางตรงเมตรละ 500 บาท 2.3. ก าหนดนโยบายวตถดบทางตรงใหมคงเหลอปลายงวด 20% ของวตถดบทาง

ตรงทตองการใชในเดอนถดไป

3. วตถดบทางตรงมยอดคงเหลอในวนท 1 มกราคม 25X6 จ านวน 100 หนวย และในเดอนพฤษภาคม 25X6 จ านนวน 100 หนวย

4. การผลตกระเปา 1 ใบ ใชแรงงานทางตรง 2 ชวโมง อตราคาจางตอชวโมง 30 บาท

5. คาใชจายการผลต ในแตละเดอนประมาณการโดยใชชวโมงแรงงานทางตรงเปนเกณฑในการจดสรร ซงประกอบดวย คาใชจายการผลตคงท และคาใชจายการผลตผนแปร ดงน

5.1. คาใชจายการผลตผนแปรตอชวโมง 6 บาท

5.2. คาใชจายการผลตคงทรวมตอเดอน


คาเสอมราคาอปกรณโรงงาน 2,000 บาท

เงนเดอนหวหนาผควบคมงาน 20,000 บาท


6 - 54

6. คาใชจายการขายและบรหาร ในแตละเดอนประมาณการโดยใชปรมาณหนวยขายเปนเกณฑในการจดสรร ซงประกอบดวย คาใชจายการขายและบรหารคงท และคาใชจายการขายและบรหารผนแปร ดงน

6.1. คานายหนาและคาขนสงตอหนวย 5 บาท

6.2. คาใชจายการขายและบรหารคงทรวม 25,000 บาท

6.3. เงนเดอนส านกงาน 1,000 บาท

6.4. คาเสอมราคาเครองใชส านกงาน 8,000 บาท

7. ราคาขายตอหนวยของกระเปาผาฝายยอมครามเทากบ 1200 บาท

8. บรษทมนโยบายการซอและการขายเปนเงนสด เงนสดคงเหลอยกมา วนท 1 มกราคม

25x1 จ านวน 100,000 บาท และตองการเงนสดคงเหลอขนต า 50,000 บาท สวนการกเพอชดเชยเงนสดขาดจะกในวนแรกของเดอนและตองกเปนจ านวนเตมหลก 5,000 บาท ในอตราดอกเบย 10% ตอป การจายคนเงนกจะคนพรอมดอกเบยในตอนสนเดอน ถดจากเดอนทมการกยม

ใหท า

1. งบประมาณขาย ส าหรบไตรมาส สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X6

2. งบประมาณการผลต ส าหรบไตรมาส สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X6

3. งบประมาณซอวตถดบ ส าหรบไตรมาส สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X6

4. งบประมาณคาแรงงานทางตรง ส าหรบไตรมาส สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X6

5. งบประมาณคาใชจายการผลต ส าหรบไตรมาส สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X6

6. งบประมาณตนทนการผลต ส าหรบไตรมาส สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X6 และค านวณตนทนการผลตตอหนวย

7. งบประมาณสนคาคงเหลอ ส าหรบไตรมาส สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X6

8. งบประมาณตนทนขาย ส าหรบไตรมาส สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X6

9. งบก าไรขาดทนโดยประมาณ (บางสวน) ส าหรบไตรสาม สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X6

บทท 7 งบประมาณยดหยน ตนทนมาตรฐานและการวเคราะหผลตาง

งบประมาณเปนเครองมอทางการเงนชนดหนงทมความส าคญส าหรบผบรหารเพอใชประกอบการตดสนใจเกยวกบการด าเนนธรกจ ซงงบประมาณเปนแผนการด าเนนงานทเปนการน าเสนอขอมลการประมาณการในรปของตวเลข โดยงบประมาณจะเปนเครองมอทผบรหารใชเพอการวางแผน ควบคม ก ากบ และการตดสนใจ ซงผบรหารจะประมาณการขอมลตางๆ เปนการลวงหนาภายใตปจจยตางๆ ทงภายในและภายนอกองคกร เชน สภาพทางเศรษฐกจ การแขงขน การเปลยนแปลงทางเทคโนโลย หรอปจจยภายใน เชน นโยบายของบรษท เปาหมายหลกขององคกร เปนตน ซงการจดท างบประมาณอยภายใตความแนนอน ดงนน งบประมาณทจดท าเอาไว อาจมการเปลยนแปลงไดตลอดเวลา เมอสถานการณมการเปลยนแปลง กจการอาจจดท าระดบการผลตใหมเพอใหสอดคลองกบวตถประสงคหลกขององคการ การใชประโยชนจากงบประมาณคอ การน าเอาแผนทจดท าขนลวงหนาไปเปรยบเทยบกบผลการด าเนนทเกดขนจรง ซงผลตางทเกดขนนนอาจเปนไดทงผลตางทนาพอใจและไมนาพอใจ ซงผบรหารตองน าผลตางทงสองกรณมาท าการวเคราะหเพมเตมวาเกดจากสาเหตใด เพอท าการแกไข และปรบปรงแผนงานในปถดไป รวมทงน ามาใชในการประเมนผลการปฏบตงานของหนวยงานใดหนวยงานหนง เพอน าไปสการตดสนใจในหลายๆ เรอง เชน การวางแผนงานลวงหนาเพอเปนแนวทางใหผบรหารและพนกงานแตละระดบสามารถปฏบตไดงายขน ใชส าหรบการประเมนผลงานของหนวยงานทเกยวของ การกระตนใหแตละสวนงานเกดการระสานงานระหวางหนวยงาน และใชเปนเครองมอในการสรางจงในในการท างาน สวนงานทท างานไดตามเปาหมายจะมการใหรางวล เปนตน จากงบประมาณทไดศกษามาแลวในบทท 6 เนอหาจะเกยวกบการจดท างบประมาณหลก (Master Budget) ซงเปนแผนงานการด าเนนงานของธรกจทฝายบรหารไดคาดการณไวลวงหนา โดยงบประมาณหลกจะประกอบดวย งบประมาณยอยๆ หลายงบประมาณทแตละแผนกทเกยวของกบงบประมาณนนๆจดท าขน ซงงบประมาณประกอบดวยงบประมาณยอยใดนนขนอยกบประเภทของธรกจดงไดกลาวไวแลวในบทกอน ซงในงบประมาณยอยๆ ทกงบประมาณทประกอบกนเปนงบประมาณหลก สวนใหญจะจดท าเปนงบประมาณคงท (Static

Budget หรอ Fixed Budget) แตเมอสถานการณมการเปลยนแปลง งบประมาณคงทอาจน ามาใชประโยชนในทางปฏบตไมได ดงนน จงตองมประมาณการรายไดและคาใชจายตางๆ แตละระดบของกจกรรม ซงการจดท างบประมาณแบบน เรยกวา การจดท างบประมาณยดหยน (Flexible Budget หรอ Variable Budget)


7 - 2

งบประมาณคงท

งบประมาณคงท (Static Budget หรอ Fixed Budget) เปนงบประมาณทไดจดท าขน ณ ระดบกจกรรมเพยงระดบเดยว เชน ณ ปรมาณขายท 1,000 หนวย หรอ ณ ปรมาณผลตท 2,000 หนวย เปนตน ดงนน เมอมการน าผลการปฏบตงานจรงมาเปรยบเทยบกบงบประมาณทไดจดท าไวนนกจะเปรยบเทยบในระดบกจกรรมทไดจดท างบประมาณไวโดยไมค านงถงวาจะเปนการเปรยบเทยบทระดบกจกรรมเดยวกนหรอไม ดงนน การวเคราะหผลตางทเกดขน อาจแสดงผลของความแตกตางไมถกตอง ไมสามารถแกไขปญหาไดตรงจดตรงประเดน เพราะใชระดบของกจกรรมทมาเปรยบเทยบไมเหมาะสมนนเอง เพอใหเขาใจเกยวกบงบประมาณคงท จะแสดงในตวอยางเปนการจดท างบประมาณคาใชจายการผลต (Manufacturing Overhead Budget) ของบรษทชยอนนต จ ากด โดยจดท าเปนงบประมาณคงท


บรษท ชยอนนต จ ากด ไดจดท างบประมาณคาใชจายการผลต ส าหรบไตรมาสท 1 โดยจดท าท ณ ระดบการผลต 4,000 หนวย โดยงบประมาณคาใชจายการผลตเปนความรบผดชอบของแผนกผลต คาใชจายการผลตโดยประมาณ มดงน

บรษท ชยอนนต จ ากด


ส าหรบไตรมาสท 1 สนสดวนท 31 มนาคม 25x1

ปรมาณการผลตตามงบประมาณ 4,000 หนวย


วตถดบทางออม 54,000 คาแรงงานทางออม 64,000 คาน าคาไฟ 12,000 คาเสอมราคา-โรงงาน 8,400 เงนเดอนผจดการโรงงาน 6,000

รวมคาใชจายการผลต 144,000 บาท

ในระหวางป 25X1 ความตองการสนคาของลกคามมากขนท าใหบรษท ชยอนนต จ ากด ตองท าการผลตสนคาเพมขนจากเดม เปน 5,000 หนวย ท าใหขอมลตนทนทเกดขนจรง ดงแสดงรายการ ดงน

บทท 7 งบประมาณยดหยน ตนทนมาตรฐานและการวเคราะหผลตาง 7 - 3

คาใชจายการผลตจรงทเกดขน ในป 25X1 เปนดงน (ณ ระดบการผลตจรง 5,000 หนวย)

คาใชจายการผลตจรง จ านวนเงน (บาท) วตถดบทางออม 68,000

แรงงานทางออม 72,000

คาน าคาไฟ 17,000

คาเสอมราคา-โรงงาน 8,400 เงนเดอนผจดการโรงงาน 6,000 รวม 171,400

ผบรหารตองการเปรยบเทยบผลการปฏบตงานจรงกบงบประมาณทไดจดท าไว เพอน าขอมลไปใชประเมนผลการปฏบตงานของแผนกผลต สามารถจดท ารายงานเปรยบเทยบงบประมาณคาใชจายการผลตกบผลการปฏบตงานจรง ไดดงน


รายงานการเปรยบเทยบงบประมาณคาใชจายการผลตกบผลการปฏบตงานจรง ส าหรบไตรมาสท 1 สนสดวนท 31 มนาคม 25x1


งบประมาณ ผลการ

ปฏบตงานจรง

ผลตาง*

จ านวนหนวยผลต (หนวย) 4,000 5,000

คาใชจายการผลต :

วตถดบทางออม 54,000 68,000 14,000 U

คาแรงงานทางออม 64,000 72,000 8,000 U

คาน าคาไฟ 12,000 17,000 5,000 U

คาเสอมราคา-โรงงาน 8,400 8400 -0- เงนเดอนผจดการโรงงาน 6,000 6,000 -0- รวม 144,400 171,400 27,000 U

หมายเหต * F หมายถง ผลตางไมนาพอใจ (Favorable Variance)

U หมายถง ผลตางทนาพอใจ (Unfavorable Variance)


7 - 4

จากขอมลขางตน จะเหนวา คาใชจายการผลตตามงบประมาณกบผลการปฏบตงานจรง มความแตกตางกน เมอพจารณาทละรายการพบวา วตถดบทางออม คาแรงงานทางออมและคาน าคาไฟ มผลตางไมนาพอใจ เพราะคาใชจายทเกดขนจรงสงกวาคาใชจายตามงบประมาณ ดงแสดงในรายงานการเปรยบเทยบงบประมาณคาใชจายการผลตกบผลการปฏบตงานจรง แสดงวาผจดการแผนกผลตไมมการควบคมคาใชจายการผลตทเกดขนในแผนก ท าใหคาใชจาย 3 รายการ จากทงหมด 5 รายการ มตวเลขทสงกวาทประมาณการไว ซงเมอเทยบผลตาง จะเทากบ 18.70% ของงบประมาณคาใชจายการผลต (27,000/144,400) แสดงวาการปฏบตงานของผจดการฝายผลตไมมประสทธภาพ แตในความเปนจรง จะพบวา การเปรยบเทยบผลการด าเนนงาน ณ ระดบการผลตไมถกตอง เนองจาก คาใชจายการผลตตามงบประมาณอยภายใตระดบการผลตท 4,000 หนวย แตผลการปฏบตงานจรง ผลต 5,000 หนวย นนหมายความวา คาใชจายการผลตสามารถแบงได 2 ประเภท คอ ตนทนผนแปร และตนทนคงท สวนทเปนตนทนผนแปร ซงไดแก วตถดบทางออม คาแรงงานทางออม และ คาน าคาไฟ จะแปรไปตามระดบของกจกรรม นนคอ ถาผลตมากตนทนผนแปรจะมจ านวนทมากขน สวนตนทนคงท จะไมมการเปลยนแปลง ดงนน จากการเปลยนระดบของการผลต จาก 4 ,000 หนวย เปน 5,000 หนวย จะมผลท าใหตนทนมการเปลยนแปลงในทางทเพมขน นนหมายความวา การเปรยบเทยบผลการปฏบตงานจรง ณ ระดบการผลต 5,000 หนวย กบงบประมาณคงท ณ ระดบการผลต 4,000 หนวย ไมสามารถจะน ามาใชในทางปฏบตได จากค าอธบายขางตน จะเหนไดวางบประมาณคงทมขอจ ากด งบประมาณคงทจะใชกบผลการปฏบตงานจรงทเทากบหรอใกลเคยงกบระดบกจกรรมทไดก าหนดไวในงบประมาณคงท ทเคยท าไวเทานน แตถาตนทนมลกษณะเปนตนทนผนแปร ตองมการเปลยนระดบของกจกรรมเพอปรบตวเลขกอนทจะท าการเปรยบเทยบผลการด าเนนงาน ซงวธการจดท างบประมาณหลายระดบ เรยกวา งบประมาณยดหยน (Flexible or Variable Budget)

งบประมาณยดหยน

งบประมาณยดหยน (Flexible or Variable Budget) เปนงบประมาณทจดท าขนภายใตระดบกจกรรมทแตกตางกน หรอเปนการน าเอางบประมาณคงทมาจดท าในระดบกจกรรมแตละระดบ ซงงบประมาณยดหยนจะสามารถลดปญหาของงบประมาณคงทไดเนองจาก ถงแมวาระดบกจกรรมของผลการปฏบตงานจรงจะเปลยนแปลงไปอยางไรกตาม การจดท างบประมาณยดหยนกสามารถจดท าในทกงบประมาณยอยๆ ทปรากฏอยในงบประมาณหลก โดยหลกการจดท างบประมาณยดหยน จะน าขอมลทไดจากงบประมาณคงทมาเปนเกณฑหรอฐานในการค านวณ ซงจะตองพจารณาวาคาใชจายตางๆ นน เปนตนทนทมลกษณะเปนอยางไร เปนตนทนคงทหรอตนทนผนแปร เนองจากตามหลกการแลวตนทนคงทจะไม


เปลยนแปลงตามระดบกจกรรมในชวงทเกยวของ (Relevant Range) แตส าหรบตนทนผนแปรจะเปลยนแปลงเปนสดสวนโดยตรงตามระดบของกจกรรม ดงนน การจดท างบประมาณยดหยนจงตองค านวณหาตนทนผนแปรตอหนวย เพอจะไดน าขอมลน ไปใชในการค านวณหาตนทนผนแปรรวมและน าไปเปรยบเทยบได เพอใหเขาใจเกยวกบการจดท างบประมาณยดหยน จะแสดงการค านวณและตวอยางการจดท างบประมาณยดหยน ดงแสดงในตวอยางท 7.2

ตวอยางท 7.2 จากขอมลของบรษท ชยอนนต จ ากด ในตวอยางท 7.1 เมอตองจดท างบประมาณยดหยน กจการตองน ารายการคาใชจายตางๆ มาพจารณาวาตนทนหรอคาใชจายแตละรายการเปนตนทนประเภทตนทนคงทหรอตนทนผนแปร จากขอมลในงบประมาณคาใชจายการผลตของบรษท ชยอนนต จ ากด จะเหนวาคาใชจายทจดเปนตนทนผนแปร ไดแก วตถดบทางออม คาแรงงานทางออม และคาน าคาไฟ ส าหรบตนทนทเปนตนทนคงท ไดแก คาเสอมราคาโรงงานและเงนเดอนผจดการโรงงาน

ดงนน จากขอมลในงบประมาณคงท จากตวอยางท 7.1 ภายใตระดบการผลต 4,000 หนวย สามารถค านวณหาตนทนผนแปรตอหนวย ไดดงน

รายการ ตนทนรวม (4,000 หนวย) ตนทนผนแปรตอหนวย

วตถดบทางออม 54,000 / 4,000 13.50

คาแรงงานทางออม 64,000 / 4,000 16.00

คาน า-คาไฟ 12,000 /4,000 3.00

รวม 130,000/4,000 32.50

จากขอมลตนทนผนแปรตอหนวย ถาหากกจการผลตสนคาจ านวน 5000 หนวย จะมตนทนผนแปรรวม ดงน รายการ หนวยผลต ตนทนผนแปร ตนทนรวม (หนวย) ตอหนวย (บาท) วตถดบทางออม 5,000 13.50 67,500 คาแรงงานทางออม 5,000 16.00 80,000 คาน า-คาไฟ 5,000 3.00 15,000

รวม 32.50 162,500


7 - 6

ส าหรบตนทนคงทจะไมเปลยนแปลงตามระดบกจกรรม ภายในชวงทเกยวของ (Relevant Range) ดงนน การเปรยบเทยบในระดบกจกรรมเดยวกบทปฏบตงานจรงสามารถแสดงรายงานการเปรยบเทยบงบประมาณคาใชจายการผลตกบผลการปฏบตงานจรงของ บรษท ชยอนนต จ ากด ณ ระดบการผลต 5000 หนวย ไดดงน


รายงานการเปรยบเทยบงบประมาณคาใชจายการผลตกบผลการปฏบตงานจรง ส าหรบไตรมาสท 1 สนสดวนท 31 มนาคม 25x1


งบประมาณ ยดหยน

ผลการด าเนนจรง ผลตาง*

จ านวนหนวยผลต (หนวย) 5,000 5,000


วตถดบทางออม 67,500 68,000 500 U

แรงงานทางออม 80,000 72,000 8,000 F

คาน าคาไฟ 15,000 17,000 2,000 U

รวมตนทนผนแปร 162,500 157,000 5,500 F

ตนทนคงท

คาเสอมราคโรงงาน 8,400 8400 -0- เงนเดอนผจดการโรงงาน 6,000 6000 -0- รวมตนทนคงท 14,400 14400 -0- รวมตนทนทงสน 176,900 171,400 5,500 F

*หมายเหต F หมายถง ผลตางทนาพอใจ U หมายถง ผลตางทไมนาพอใจ

จากการรายงานการเปรยบเทยบผลปฏบตงานจรงกบงบประมาณยดหยน ณ ระดบการผลตท 5,000 หนวย จะเหนไดวาคาใชจายการผลตของบรษท ชยอนนต จ ากด นนเปน ผลตางทนาพอใจ (F) คอเทากบ 5,500 บาท ซงเมอพจารณาจากผลการเปรยบเทยบในตวอยางท 7.1 เมอเปรยบเทยบงบประมาณคาใชจายการผลตท 4,000 หนวยกบผลปฏบตงานจรงท 5,000 หนวย พบวาผลตางเปนผลตางทไมนาพอใจ (U) เทากบ 27,000 บาท ซงจะเหนไดวาเมอท าการเปรยบเทยบผลปฏบตงานจรงกบงบประมาณทระดบการผลตทเทากนจะท าให


การเปรยบเทยบผลปฏบตงานมความถกตองมากกวาการเปรยบเทยบในระดบกจกรรมทมความแตกตางกน

การจดท างบประมาณยดหยน

งบประมาณยดหยนเปนงบประมาณทจดท าขน โดยใชขอมลจากงบประมาณคงทเปนฐานเพอจดท างบประมาณในระดบทแตกตางกน โดยมขนตอนการจดท าดงน (ปรบปรงจาก

ธนภร เอกเผาพนธ, 2554 และ ศศวมล มอ าพล, 2556)

1. วเคราะหและจ าแนกประเภทตนทนหรอคาใชจายแตละรายการตามพฤตกรรมตนทน โดยแบงเปนตนทนคงท ตนทนผนแปร หรอ ตนทนผสม ถาหากเปนตนทนผสมใหวเคราะหแยกตนทนผสมวาเปนตนทนผนแปรตอหนวยเทาใด และเปนตนทนคงทเทาใด ซงสารมารถใชวธการประมาณตนทนโดยตรง วธหาจดสงสดและต าสด (High – Low Method) หรอวธการทางสถต (Statistical Analysis Method) ชวยในการวเคราะหตนทนดงกลาว

2. เลอกหนวยวดปรมาณงาน หรอฐานกจกรรม (Activity Index) หรอระดบของกจกรรมทตองการค านวณ และชวงของกจกรรมทเกยวของ (Relevant Range) โดยฐานกจกรรมทน ามาค านวณนนตองเปนฐานกจกรรมทมความสมพนธกบตนทนแตละประเภทใหมากทสด ฐานกจกรรม เชน ปรมาณการผลต ปรมาณการขาย จ านวนชวโมงแรงงานทางตรง จ านวนชวโมงเครองจกร น าหนกเปนกโลกรม ระยะทางเปนกโลเมตร เปนตน

3. ตนทนทมพฤตกรรมเปนตนทนผนแปรใหค านวณหาตนทนผนแปรตอหนวยและตนทนทมพฤตกรรมเปนตนทนคงทใหแสดงจ านวนตนทนคงทรวมของแตละรายการในงบประมาณ ซงตนทนผนแปรตอหนวย สามารถค านวณไดดงน

สวนตนทนคงท ถาระดบของกจกรรมอยในชวงของกจกรรมทเกยวของ ตนทนคงทจะไมเปลยนแปลง หรอเทากบตนทนทอยในงบประมาณคงท

4. จดเตรยมขอมลส าหรบจดท างบประมาณยดหยนส าหรบระดบกจกรรมแตละระดบ ในชวงกจกรรมทเกยวของโดยการน าเสนองบประมาณยดหยนในระดบกจกรรมตางๆ นน การทจะเลอกวาจะใชระดบกจกรรมใด ขนอยกบผทมสวนเกยวของในการจดเตรยมงบประมาณ โดยเรยงล าดบจากระดบกจกรรมนอยทสดไปหาระดบกจกรรมากทสดตามล าดบ ซงระดบกจกรรมดงกลาวจะตองอยในชวงกจกรรมทเกยวของเทานน เชน จดท างบประมาณยดหยน ณ

ตนทนผนแปรตอหนวยตามงบประมาณ = ตนทนผนแปรรวมของคาใชจายนน

ระดบของกจกรรมตามงบประมาณคงท


7 - 8

ระดบปรมาณการผลต 1,000 หนวย 2,000 หนวย และ 3,000 หนวย โดยแยกตนทนในงบประมาณเปนผนแปรและคงท ณ ระดบการผลตดงกลาว เปนตน

เพอใหเขาใจเกยวกบการจดท างบประมาณยดหยน จะอธบายและแสดงการค านวณตนทนแตละประเภทเพอจดท างบประมาณยดหยน ดงแสดงในตวอยางท 7.3 ดงน


ตอไปนเปนขอมลของบรษท ฟาประทาน จ ากด โดยหวหนาฝายงบประมาณก าลงเตรยมขอมลคาใชจายการผลต เพอจดท างบประมาณคงทส าหรบคาใชจายการผลตของแผนกผลต เปนขอมลส าหรบระยะยาว 1 ป ระดบของกจกรรมทน ามาใชเปนฐานคอ จ านวนชวโมงแรงงานทางตรงท 264,000 ชวโมงตอป (โดยชวงกจกรรมทเกยวของ อยระหวาง 20,000 - 24,000 ชวโมง) โดยมขอมลคาใชจายการผลต ดงน

คาใชการผลตตอป ประกอบดวย 1) ตนทนผนแปร (บาท)

วตถดบทางออม 396,000 คาแรงงานทางออม 528,000 คาสาธารณปโภค 158,400 คาบ ารงรกษาเครองจกร 184,800

รวม 1,267,200

2) ตนทนคงท (บาท) คาเสอมราคาโรงงาน 240,000 เงนเดอนผจดการโรงงาน 720,000 รวม 940,000

การจดเตรยมงบประมาณยดหยน สามารถจดเตรยมตามขนตอน ไดดงน

1. วเคราะหและจ าแนกประเภทตนทน จากขอมลขางตน บรษทมตนทนผนแปร 4 รายการ ไดแก วตถดบทางออม คาแรงงานทางออม คาบ ารงรกษาเครองจกร และ คาสาธารณปโภค สวนตนทนคงท ม 2 รายการ ไดแก คาเสอมราคาโรงงาน และเงนเดอนผจดการโรงงาน

2. เลอกหนวยวดปรมาณงาน หรอฐานกจกรรมและชวงกจกรรมทเกยวของ โดยฐานกจกรรมในทน คอ จ านวนชวโมงแรงงานทางตรง และชวงกจกรรมทเกยวของ อยระหวาง 20,000 - 24,000 ชวโมงแรงงานทางตรงตอเดอน


3. ค านวณตนทนผนแปรตอหนวยและระบตนทนคงท 3.1. ค านวณตนทนผนแปรตอหนวย

ในการค านวณตนทนผนแปรตอหนวยส าหรบแตละรายการนนจะน า ตนทนผนแปรรวมของแตละรายการหารดวยจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงตอปทใชเปนฐานกจกรรมในการจดท างบประมาณคงท คอ 264,000 ชวโมงแรงงานทางตรง ตนทนผนแปรตอชวโมง

ตนทนผนแปร การค านวณ แรงงานทางตรง (บาท) วตถดบทางออม 396,000/264,000 1.5

คาแรงงานทางออม 528,000/264,000 2.0

คาสาธารณปโภค 158,400/264,000 0.6 คาบ ารงรกษาเครองจกร 184,800/264,000 0.7

รวม 4.8

3.2. ค านวณตนทนคงท การจดท างบประมาณยดหยน ผบรหารควรแสดงรายละเอยดเปนรายเดอน เพอใหงายตอการปฏบตงาน ดงนน ตนทนคงทตอเดอน จะค านวณไดดงน ตนทนคงท การค านวณ ตนทนคงทตอเดอน (บาท) คาเสอมราคา-โรงงาน 240,000/12 20,000 เงนเดอนผจดการ 720,000/12 60,000

4. จดเตรยมงบประมาณยดหยน โดยในการน าเสนอ ณ ระดบกจกรรมตางๆ ในชวงกจกรรมทเกยวของ ซงบรษทมการก าหนดระดบกจกรรมทเกยวของไวระหวาง 20,000 – 24,000 ชวโมงแรงงานทางตรง ดงนน สามารถจดเตรยมงบประมาณยดหยน ไดดงน


7 - 10

บรษท ฟาประทาน จ ากด

งบประมาณคาใชจายการผลตยดหยน

ส าหรบระยะเวลา 1 เดอน สนสดวนท 31 มกราคม 25X5


ระดบกจกรรม 20,000 21,000 22,000 23,000 24,000

(ชวโมงแรงงานทางตรง)

ตนทนผนแปร :

วตถดบทางออม 1.5 30,000 31,500 33,000 34,500 36,000

คาแรงงานทางออม 2.0 40,000 42,000 44,000 46,000 48,000

คาสาธารณปโภค 0.6 12,000 12,600 13,200 13,800 14,400

คาบ ารงรกษา

เครองจกร 0.7 14,000 14,700 15,400 16,100 16,800

รวม 4.8 96,000 100,800 105,600 110,400 115,200

ตนทนคงท :

คาเสอมราคา-โรงงาน 20,000 20,000 20,000 20,000 20,000

เงนเดอนผจดการโรงงาน 60,000 60,000 60,000 60,000 60,000

รวม 80,000 80,000 80,000 80,000 80,000

ตนทนรวม 176,000 180,800 185,600 190,400 195,200

จากงบประมาณยดหยนขางตน สามารถแสดงการค านวณตนทนรวม ไดดงน

โดยท ตนทนผนแปรตามงบประมาณ สามารถค านวณไดดงน

เมอผลปฏบตงานจรงเกดขนแลวกจะน า เอาคาใชจายการผลตจรงท เกดขนไปเปรยบเทยบกบงบประมาณยดหยนทไดท าไวลวงหนา เพอใชเปนเครองมอในการประเมนผลการปฏบตงานของหนวยงานทเกยวของ

ตนทนรวมตามงบประมาณ = ตนทนคงทรวมตามงบประมาณ + ตนทนผนแปรรวมตามงบประมาณ

ตนทนผนแปรรวมตามงบประมาณ = ตนทนผนแปรตอหนวย x ระดบของกจกรรม


ตวอยางท 7.4 จากขอมลงบประมาณยดหยน ของบรษท ฟาประทาน จ ากด ตามตวอยางท 7.3

ผจดการฝายการผลตมการจดท างบประมาณหลกของป 25X5 ณ ระดบการผลตท 21,000 ชวโมงไวตงแตเมอป 25X4 สมมตใหแผนกผลตมการใชชวโมงแรงงานทางตรงจรงของป 25X5

เทากบ 23,000 ชวโมง โดยมคาใชจายการผลตจรง ดงแสดงในรายการดงตอไปน ผบรหารตองการเปรยบเทยบผลการปฏบตงานจรงกบงบประมาณยดหยน ณ ระดบกจกรรม หรอ จ านวนชวโมงแรงงานทางตรงทระดบการผลตทเหมาะสม เพอน าไปประเมนผลการปฏบตงานของแผนผลต

ดงนน จากขอมลงบประมาณยดหยนหวหนาฝายงบประมาณไดจดท าไว (ตามตวอยางท 7.3) ทสามารถแสดงการเปรยบเทยบผลการปฏบตงานจรงกบคาใชจายการผลต ณ ระดบ 23,000 ชวโมง ไดดงน

บรษท ฟาประทาน จ ากด

รายงานการเปรยบเทยบงบประมาณคาใชจายการผลตกบผลปฏบตงานจรง ส าหรบระยะเวลา 1 เดอน สนสดวนท 31 มกราคม 25X5

งบประมาณยดหยน

ผลการปฏบตงานจรง

ผลตาง

จ านวนชวโมงแรงงานทางตรง 23,000 ชวโมง 23,000 ชวโมง

ตนทนผนแปร :

วตถดบทางออม 34,500 37,000 2,500 U

คาแรงงานทางออม 46,000 48,000 2,000 U

คาสาธารณปโภค 13,800 12,000 1,800 F

คาบ ารงรกษา

เครองจกร 16,100 15,000 1,100 F

รวม 110,400 112,000 1,600 U

ตนทนคงท :

คาเสอมราคา-โรงงาน 20,000 20,000 0

เงนเดอนผจดการโรงงาน 60,000 60,000 0

รวม 80,000 80,000 0

ตนทนรวม 190,400 192000 1,600 U


7 - 12

จากขอมลรายงานการเปรยบเทยบงบประมาณคาใชจายการผลตกบผลการปฏบตงานจรง จะพบวาในดานการควบคมการผลตนนในงบประมาณหลกประมาณชวโมงแรงงานทางตรงเทากบ 21,000 ชวโมง แตผลการปฏบตงานจรงใชชวโมงแรงงานทางตรงเทากบ 23,000 ชวโมง ซงแสดงถงผลตางทไมนาพอใจดานการผลต จ านวน 2,000 ชวโมงแรงงานทางตรง เนองจากแผนกผลตประมาณการวาจะมการใชจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงเทากบ 21000 ชวโมง แตชวโมงการท างานจรงเทากบ 23,000 ชวโมง สวนผลตางของตนทนรวม ทมผลตางเทากบ 1 ,600 บาท เปนผลตางไมนาพอใจ ในทางปฏบต ผบรหารตองวเคราะหเพอหาสาเหตของความแตกตางนนตอไป ซงอาจเกดจากผลตางดานปรมาณการใชวตถดบ หรอผลตางดานราคาของวตถดบ หรอเปนเพราะการท างานไมมประสทธภาพ หรอ อาจเกดจากปจจยภายนอกอนๆ ทกจการไมสามารถควบคมได ประเดนสาเหตอาจเกดจากสาเหตไดหลากหลายสาเหต ซงจะกลาวในหวขอถดไป

ความหมายของตนทนมาตรฐาน

ตนทนมาตรฐาน (Standard Costs) หมายถง ตนทนทก าหนดไวลวงหนาอยางมหลกเกณฑ โดยอยภายใตการผลตทมประสทธภาพ และจะใชตนทนมาตรฐานนคดเขากบผลตภณฑหรอบรการ ปกตจะบนทกไวในสมดบญชเพอความสะดวกรวดเรวในการบนทกตนทนการผลต ค านวณตนทนของคงเหลอและวดผลปฏบตงานในงวดหนงๆ ตลอดจนใชเปนเครองมอในการวางแผนควบคม และตดสนใจในปญหาตางๆ ทเกยวกบการด าเนนงาน (ดวงมณ โกมารทต, 2559 : 392)

นอกจากน ไพบลย ผจงวงศ (2554 : 122) ไดเพมเตมความหมายของตนทนมาตรฐานในประเดนของ ตนทนมาตรฐานเปนตนทนทถกก าหนดขนมาส าหรบการผลตสนคาหรอเปนการก าหนดตนทนตอ 1 หนงหนวยผลตภณฑ การค านวณตนทนมาตรฐานนนตอนสนงวดกจะมการเปรยบเทยบระหวางตนทนจรงกบตนทนมาตรฐาน เพอหาผลตางรายงานตอผบรหารเพอหาผรบผดชอบและปรบปรงความไมมประสทธภาพในการท างานใหดขน ดงนน ตนทนมาตรฐาน หมายถง ตนทนทถกก าหนดไวลวงหนาอยางมหลกเกณฑ ภายใตการผลตทมประสทธภาพ การก าหนดตนทนจะเปนการก าหนดมาตรฐานส าหรบการผลตสนคาส าเรจรปตอ 1 หนวย สามารถน าขอมลตนทนมาตรฐานไปเปรยบเทยบกบตนทนจรงทเกดขนเพอหาผลตาง และวเคราะหหาสาเหต เพอใชเปนเครองมอในการวดและประเมนผลการปฏบตงาน รวมถงใชในการวางแผน ควบคม และตดสนใจในปญหาทเกยวของกบด าเนนงาน


การก าหนดตนทนมาตรฐาน

การน าตนทนมาตรฐานเพอใชเปนเครองมอในการประเมนผลการด าเนนงานนน การก าหนดตนทนมาตรฐานส าหรบผลตภณฑตอหนงหนวย จ าเปนตองก าหนดตนทนการผลตทเกยวของทกรายการทอยในกระบวนการผลตทงหมด ได แก ตนทนวตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลต ซงการก าหนดตนทนมาตรฐาน อาจตองใหบคคลทเกยวของหลายฝายมาชวย และตองใชความร ความช านาญ และประสบการณโดยตรงเกยวกบเรองนนๆ เชน หวหนาหรอผจดการฝายผลต จะเปนทมความเชยวชาญในกระบวนการผลต จะสามารถก าหนดจ านวนชวโมงทใชในการผลตสนคาได หวหนาฝายจดซอ เปนผทมความช านาญในการหาแหลงวตถดบในราคาทเหมาะสม สามารถก าหนดราคาวตถดบมาตรฐานไดวา ตนทนวตถดบมาตรฐานจะเทากบเทาใด เปนตน ดงนน กรก าหนดตนทนมาตรฐานจะเกยวของทงราคามาตรฐาน (Standard Price) และปรมาณทใชมาตรฐาน (Standard Quantity) ซงแตละรายการสามารถแสดงรายละเอยด ไดดงน

1. วตถดบทางตรงมาตรฐาน

การก าหนดตนทนวตถดบทางตรง มาตรฐาน (Direct Material Standards) สามารถแบงไดเปน 2 ลกษณะ ไดแก การก าหนดราคาวตถดบทางตรงมาตรฐาน และการก าหนดปรมาณการใชวตถดบทางตรงมาตรฐาน ซงแตละลกษณะสามารถอธบาย ไดดงน

1.1. ราคาวตถดบทางตรงมาตรฐาน ราคาวตถดบทางตรงมาตรฐาน (Direct Material Price Standard) หมายถง ราคาซอสทธหรอตนทนตอหนวยของวตถดบทางตรง ซงเกณฑในการก าหนดราคามาตรฐานของวตถดบทางตรง จะขนอยกบหลายปจจย เชน ราคาตลาด ราคาทเคยซอในอดต สภาพเศรษฐกจ จ านวนผขาย จ านวนวตถดบทมในทองตลาด คแขง เปนตน อยางไรกตามในการก าหนดราคามาตรฐานของวตถดบทางตรงนนจะประกอบดวยตนทนอนๆ ทเกยวของกบการจดหาและเกบรกษาวตถดบทางตรงรวมเขาไปดวย เชน คาขนสงเมอซอหรอคาขนสงเขา คาใชจายในการเกบรกษาวตถดบ คาใชจายในการตรวจรบของ เปนตน เพอใหเขาใจเกยวกบตนทนวตถดบมาตรฐาน จงขอยกตวอยางเพอแสดงการค านวณตนทนวตถดบมาตรฐาน ดงแสดงในตวอยางท 7.5


บรษท รกษไทย จ ากด เปนบรษทผลตและจ าหนายกระเปาผาพนเมอง โดยมขอมลเกยวกบผาพนเมอง ดงน บรษทซอผาจ านวน 150 เมตร กระเปาหนงใบใชผาในการผลตจ านวน 1.5 เมตร (ซงผา 150 เมตรน ามาผลตกระเปาได 100 ใบ)โดยบรษทซอผาราคารวม


7 - 14

ทงสน 7,500 บาท คาขนสงเมอซอ 5 บาทตอเมตร และมตนทนในการเกบรกษา 10 บาทตอเมตร ดงนน ตนทนวตถดบทางตรงมาตรฐานตอหนวย สามารถค านวณไดดงน รายการ ราคา ราคาซอสทธ (หลงหกสวนลดตางๆ แลว) 50 บาทตอเมตร ตนทนคาขนสงเมอซอ 5 บาทตอเมตร ตนทนในการเกบรกษา 10 บาทตอเมตร ราคามาตรฐานตอหนวยของวตถดบทางตรง 60 บาทตอเมตร

1.2. ปรมาณการใชวตถดบทางตรงมาตรฐาน ปรมาณการใชวตถดบทางตรง (Direct Materials Quantity Standard) หมายถง การก าหนดปรมาณทควรจะใชของวตถดบทางตรงส าหรบการผลตสนคาหนงหนวยภายใตการผลตอยางมประสทธภาพ โดยปรมาณมาตรฐานของวตถดบทางตรงนนจะแสดงอยในรปของหนวยวด เชน เมตร ชน กโลกรม เปนตน ซงการก าหนดปรมาณการใชวตถดบทางตรงมาตรฐาน นอกจากจะพจารณาดวยปรมาณแลว ควรพจารณาดานคณภาพของวตถดบทางตรงประกอบการก าหนดปรมาณมาตรฐานดวย นอกจากนการก าหนดมาตรฐานส าหรบปรมาณการใชควรจะค านงถงการส ารองเผอการเสยหายรวมดวย

เพอใหเขาใจเกยวกบการก าหนดปรมาณมาตรฐานตอหนวยของวตถดบทางตรงจะแสดงการค านวณ ดงแสดงในตวอยางท 7.6


จากตวอยางท 7.5 สมมตบรษท รกษไทย จ ากด แสดงการก าหนดปรมาณมาตรฐานของวตถดบทางตรงส าหรบการผลตกระเปาหนงหนวย

รายการ จ านวนหนวย (เมตร) วตถดบทางตรงทตองการใช 1.2

การส ารองเผอการเสยหาย 0.3

ปรมาณวตถดบทางตรงมาตรฐาน 1.5

เมอก าหนดราคาวตถดบทางตรงมาตรฐานตอหนวยและปรมาณวตถดบทางตรงมาตรฐานตอหนวยผลตแลว จะน ามาใชในการค านวณตนทนวตถดบทางตรงมาตรฐานตอการผลตสนคาหนงหนวยผลต (Direct Materials Standard Cost per Unit) ซงสามารถค านวณ ไดดงน


จากขอมลราคาวตถดบทางตรงมาตรฐานตวอยางท 7.5 และปรมาณการใชวตถดบทางตรงมาตรฐาน ตามตวอยางท 7.6 ท าใหสามารถก าหนดตนทนวตถดบทางตรงมาตรฐานตอหนงหนวยของกระเปา ไดดงน

ราคาวตถดบทางตรงมาตรฐาน 60 บาทตอเมตร ปรมาณการใชวตถดบทางตรงมาตรฐาน 1.5 เมตรตอใบ

ตนทนวตถดบทางตรงมาตรฐาน 90 บาทตอใบ

2. คาแรงงานทางตรงมาตรฐาน

การก าหนดคาแรงงานทางตรงมาตรฐาน สามารถแบงไดเปน 2 ลกษณะ ไดแก การก าหนดอตราคาแรงทางตรงมาตรฐาน และจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงมาตรฐาน ซงแตละลกษณะ สามารถอธบายรายละเอยดไดดงน

2.1. อตราคาแรงทางตรงมาตรฐาน

การก าหนดอตราคาแรงงานทางตรงมาตรฐาน ( Direct Labor Price Standard) คอ การก าหนดอตราคาแรงงานทางตรงมาตรฐานตอชวโมงแรงงานทางตรง ซงจะค านงถงปจจยหลาย ๆ ดาน เชน อตราคาแรงในตลาด อตราคาแรงขนต าทถกก าหนดโดยรฐบาล หรอกลมของสหภาพ และสภาพเศรษฐกจ เปนตน ซงโดยปกตตองรวมผลประโยชนและสวสดการตาง ๆ รวมทงภาษทเกยวของดวยในอตราคาแรงงานทางตรงมาตรฐาน

เพอใหเขาใจเกยวกบการก าหนดอตราคาแรงทางตรงมาตรฐาน จะแสดงการค านวณดงตวอยางท 7.7

ตนทนวตถดบทางตรงมาตรฐานตอหนงหนวยผลต

= ราคาวตถดบทางตรงมาตรฐานตอหนวย ปรมาณการใชวตถดบทางตรงมาตรฐาน

ตอหนงหนวยผลต


7 - 16


บรษท รกษไทย จ ากด ไดจายคาแรงงานใหกบพนกงานตามอตราคาแรงขนต า คอเทากบ 310 บาทตอวน โดยคนงานท างาน 8 ชวโมงตอวน นอกจากน บรษทมการจายคาสวสดการคารถประจ าทางใหกบพนกงานคนละ 10 บาท ดงนน บรษทสามารถก าหนดอตราคาแรงงานทางตรงมาตรฐานตอชวโมง ไดดงน รายการ อตราคาแรง (บาท) อตราคาแรงขนต า (310 บาท/8 ชวโมง) 38.75

สวสดการตาง ๆ (10 บาท/8 ชวโมง) 1.25

อตราคาแรงมาตรฐานตอชวโมง 40.00

2.2 จ านวนชวโมงแรงงานทางตรงมาตรฐาน

จ านวนชวโมงแรงงานทางตรงมาตรฐาน (Direct Labor Efficiency Standard) เปนการก าหนดจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงทควรจะใชในการผลตสนคาหนงหนวย ซงควรค านงถงปจจยอน ๆ ทเกยวของกบแรงงานทางตรงดวย เชน เวลาในการเตรยมความพรอมของเครองจกร ส ารองเวลาเมอเครองจกรมการซอมบ ารง เปนตน เพอใหเขาใจเกยวกบการก าหนดจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงมาตรฐาน สามารถแสดงการค านวณจ านวนชวโมงแรงงานมาตรฐาน ดงแสดงในตวอยางท 7.8


จากขอมลตามตวอยางท 7.7 บรษท รกษไทย จ ากด มการก าหนดจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงทใชในการผลตสนคาหนงหนวย แสดงการก าหนดจ านวนชวโมงมาตรฐานของแรงงานทางตรงตอหนงหนวยผลต

รายการ จ านวนชวโมง (ชวโมง) ชวโมงแรงงานทางตรงทใชในการผลต 1.5

ส ารองเวลาในการเตรยมเครองจกร 0.2

ส ารองเวลาอน ๆ 0.1

จ านวนชวโมงแรงงานทางตรงมาตรฐาน 1.8

เมอสามารถก าหนดอตราคาแรงงานทางตรงมาตรฐานตอชวโมง และจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงมาตรฐานตอหนวยแลว จะน ามาใชในการค านวณตนทนแรงงานทางตรงมาตรฐานตอหนงหนวย (of Direct Labor Standard Cost per Unit) ดงน

ตนทนแรงงานทางตรงมาตรฐานตอหนงหนวย

= อตราคาแรงมาตรฐานตอชวโมง จ านวนชวโมงแรงงานทางตรงมาตรฐาน


จากขอมลในตวอยางท 7.7 และ 7.8 ซงแสดงการก าหนดอตราคาแรงมาตรฐานตอชวโมงและจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงมาตรฐานตอหนงหนวย จะสามารถแสดงตนทนแรงงานทางตรงมาตรฐานตอหนวยของบรษท รกษไทย จ ากด ไดดงน

อตราคาแรงมาตรฐานตอชวโมง 40 บาทตอชวโมง จ านวนชวโมงแรงงานทางตรงมาตรฐาน 1.8 ชวโมงตอหนวย

ตนทนคาแรงงานทางตรงมาตรฐาน 72 บาทตอใบ

3. คาใชจายการผลตมาตรฐาน

การก าหนดคาใชจายการผลตมาตรฐาน จะเกดจากการประมาณคาใชจายการผลตทคาดวาจะเกดขนในงวดหนา โดยการประมาณคาตนทนสามารถใชวธการวเคราะหตนทนมาชวยในการประมาณคาใชจายการผลต ซงคาใชจายการผลต จะแบงไดเปน 2 ประเภท คอ ตนทนผนแปร และตนทนคงท หรอไดจากขอมลคาใชจายการผลตจากงบประมาณยดหยนทไดท าไว ณ ระดบกจกรรมตางๆ หลงจากทประมาณคาใชจายการผลตทคาดวาจะเกดขนไดแลว ขนตอไปจะใชอตราคาใชจายกาคอเลอกระดบของกจการทคาดวาจะผลตในงวดหนา หรออาจใชก าลงการผลตปกตกได เพอมาก าหนดคาใชจายการผลตมาตรฐาน หรอเรยกวา อตราคาใชจายการผลตจดสรร (Manufacturing Overhead Application Rate) หรอ อตราคาใชจายการผลตคดเขางานลวงหนา (Predetermined Manufacturing Overhead Standard Rate) โดยค านวณจากคาใชจายการผลตรวมตามงบประมาณ หารดวยจ านวนของกจกรรม (Activity Base) ทเกยวของกบคาใชจายการผลตนน ซงฐานกจกรรมทจะน ามาใชเปนฐานในการค านวณอตราคาใชจายการผลตจดสรร ตองเปนฐานกจกรรมทมความสมพนธกบคาใชจายการผลตใหมากทสด เชน จ านวนชวโมงแรงงานทางตรง จ านวนชวโมงเครองจกร จ านวนหนวยสนคาทผลต เปนตน ซงฐานกจกรรมทจะน ามาใชในการค านวณอาจใชเพยงฐานกจกรรมเดยว หรอใชฐานกจกรรมมากกวาหนงฐานมาใชในการค านวณกได ขนอยกบวาบรษทมนโยบายในการก าหนดอตราคาใชจายการผลตโดยใชวธใด บรษทอาจใชอตราคาใชจายการผลตแบบอตราเดยวทงโรงงาน หรอใชอตราคาใชจายการผลตแยกแตละแผนก หรอใชอตราคาใชจายการผลตโดยใชระบบตนทนตามฐานกจกรรม กได ดงอธบายรายละเอยดในบทท 5 แลว ดงนน กลาวโดยสรปอตราคาใชจายการผลตจดสรร สามารถค านวณไดดงน

อตราคาใชจายการผลตจดสรร = คาใชจายการผลตรวมตามงบประมาณจ านวนฐานกจกรรม


7 - 18

หรอ

และ น าอตราคาใชจายการผลตจดสรร ไปค านวณหาคาใชจายการผลตจดสรร ซงสามารถแสดงการค านวณไดดงน

เพอใหเขาใจมากยงขนเกยวกบการก าหนดคาใชจายการผลตมาตรฐาน จะแสดงการค านวณดงแสดงในตวอยางท 7.9


สมมตบรษท รกษไทย จ ากด ใชอตราคาใชจายการผลตจดสรรในการประมาณคาใชจายการผลต โดยใชชวโมงแรงงานทางตรงเปนฐานกจกรรมในการค านวณอตราคาใชจายการผลต โดยบรษทคาดวาในปหนาจะผลตกระเปาจ านวน 20,000 ใบ ซงจากการก าหนดจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงมาตรฐานตอหนงหนวยผลตเทากบ 1.8 ชวโมง ดงนนจ านวนชวโมงมาตรฐานของแรงงานทางตรงรวม ส าหรบปหนาคาดวาเทากบ 36,000 ชวโมง (20,000 หนวย × 1.8 ชวโมง) นอกจากนคาใชจายการผลตรวมตามงบประมาณปหนาประมาณการเทากบ 720,000 บาท โดยจ าแนกเปนตนทนคงทไดเทากบ 288,000 บาท และตนทนผนแปรไดเทากบ 432,000 บาท โดยอตราคาใชจายการผลตจดสรร สามารถแสดงการค านวณ ไดดงน


การผลต

ตนทนตาม


(บาท) (1)

จ านวนชวโมง แรงงานทางตรงตามมาตรฐาน

(ชวโมง) (2)


การผลตตอชวโมงแรงงานทางตรง

(บาท) (1)/(2)

ผนแปร 432,000 36,000 12

คงท 288,000 36,000 8

รวม 720,000 20

อตราคาใชจายการผลตจดสรร = คาใชจายการผลตรวมตามงบประมาณเกณฑทใชในการจดสรร

คาใชจายการผลตจดสรร = อตราคาใชจายการผลตจดสรร x

ระดบของกจกรรมทใชในการผลตสนคา 1 หนวย


โดยคาใชจายการผลตมาตรฐานตอหนงหนวยผลต จะค านวณโดยน าอตราคาใชจายการผลตจดสรร คณดวยจ านวนฐานกจกรรมตามมาตรฐาน ซงสามารถสรปการค านวณคาใชจายมาตรฐานตอหนงหนวยผลตไดดงน

ดงนนจากขอมลของบรษท รกษไทย จ ากด สามารถน ามาค านวณคาใชจายการผลตมาตรฐานของตอหนงหนวย ไดดงน คาใชจายการผลตผนแปรมาตรฐาน = 12 บาท x 1.8 ชวโมง = 21.60 บาทตอหนวย

คาใชจายการผลตคงทมาตรฐาน = 8 บาท x 1.8 ชวโมง = 14.40 บาทตอหนวย

คาใชจายการผลตรวมมาตรฐาน = 20 บาท x 1.8 ชวโมง = 36 บาทตอหนวย


จากขอมลตนทนมาตรฐานของบรษท รกษไทย จ ากด ส าหรบการผลตกระเปาผาพนเมองหนงใบ สามารถค านวณตนทนการผลตมาตรฐาน ไดดงน วตถดบทางตรงมาตรฐาน 90 บาทตอหนวย

คาแรงงานทางตรงมาตรฐาน 72 บาทตอหนวย

คาใชจายการผลตมาตรฐาน 36 บาทตอหนวย

รวม 198 บาทตอหนวย

คาใชจายการผลตมาตรฐานตอหนงหนวย

= อตราคาใชจายการผลตจดสรร ปรมาณฐานกจกรรมตามมาตรฐาน


7 - 20

จากขอมลตนทนมาตรฐาน สามารถสรปตนทนมาตรฐาน ไดเปน 3 ลกษณะ ดงแสดงใน

ภาพท 7.1 ดงน

ภาพท 7.1 การก าหนดตนทนการผลตมาตรฐาน

การวเคราะหผลตาง

การด าเนนงานของธรกจจะด าเนนงานไปอยางตอเนองจนกระทงถงสนรอบระยะเวลาบญช และกจการจะทราบตนทนทเกดขนจรง หลงจากนน กจการจะท าการวเคราะหขอมลตนทนตางๆ ทเกยวของ และท าการควบคม โดยเปรยบเทยบขอมลตนทนจรงกบตนทนมาตรฐานทก าหนดไวลวงหนา เพอประเมนผลการปฏบตงานของแตละหนวยงานทเกยวของ เชน ฝายผลตท างานอยางมประสทธภาพหรอไม ฝายจดซอมการซอวตถดบในราคาทก าหนดหรอไม แตถาหากเมอเปรยบเทยบตนทนจรงทเกดขนกบตนทนมาตรฐานแลว เหนวาไมเปนไปตามแผนทก าหนดไว อาจจะมากหรอนอยกวาตนทนมาตรฐาน ใหวเคราะหและหาสาเหตวาเปนเพราะอะไร เพอท าการปรบปรงและแกไขในประเดนปญหาทเกยวของ การเปรยบเทยบตนทนทเกดขนจรงกบตนทนมาตรฐาน เรยกวา ผลตาง (Variance) ซงผลตางนสามารถแบงไดเปน 2 ประเภท คอ ผลตางทนาพอใจ (Favorable Variance) และผลตางทไมนาพอใจ (Unfavorable Variance) นนคอ ถาตนทนทเกดขนจรงนอยกวาตนทนมาตรฐาน จะถอวาเปน

ตนทนการผลตมาตรฐาน

วตถดบทางตรงมาตรฐาน

คาแรงงานทางตรงมาตรฐาน

คาใชจายการผลตมาตรฐาน

ราคาวตถดบ ปรมาณการใช อตราคาแรง จ านวนชวโมงแรงงานทางตรง

อตราคาใชจายการผลตจดสรร

ระดบกจกรรม


ผลตางทนาพอใจ แตถาในกรณตรงกนขาม ตนทนทเกดขนจรงมากกวาตนทนมาตรฐาน จะถอวาเปนผลตางทไมนาพอใจ โดยกจการตองมาท าการวเคราะหผลตาง ตอไปวาผลตางทงสองกรณดงกลาวเกดจากสาเหตใด

เนองจากการวเคราะหผลตาง (Variance Analysis) เปนการเปรยบเทยบระหวางตนทนจรงกบตนทนมาตรฐาน ซงมตนทนมาตรฐานของวตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลต ดงนน การวเคราะหผลตางจงสามารถแยกไดเชนเดยวกบการก าหนดตนทนมาตรฐาน คอ ผลตางวตถดบทางตรง ผลตางคาแรงงานทางตรง และผลตา งคาใชจายการผลต ผลตางแตละประเภทกเกดจากสาเหตทแตกตางกน ดงจะอธบายรายละเอยดในหวขอถดไป เพอใหเขาใจเกยวกบการวเคราะหผลตางมากขน จะขอยกตวอยางเพออธบายและแสดงการค านวณผลตาง ดงแสดงในตวอยางท 7.11 ตวอยางท 7.11 จากขอมลตนทนมาตรฐานของบรษท รกษไทย จ ากด ตนทนการผลตมาตรฐานส าหรบการผลตกระเปาผาพนเมอง เทากบ 198 บาทตอใบ ถาในปทผานมาบรษทมการผลตกระเปา18 ,000 ใบ มตนทนการผลตจรงรวมทงสน 3,816,000 บาท ผบรหารตองการเปรยบเทยบผลการปฏบตงานจรงกบตนทนมาตรฐาน เพอน าขอมลไปใชในการวางแผนและควบคมตอไป

จากขอมลตนทนมาตรฐานตอหนวยทค านวณไดจากตวอยางท 7.10 จะสามารถน ามาค านวณตนทนการผลตมาตรฐานรวม ณ ระดบการผลตจรง ไดดงน

ตนทนมาตรฐานตอหนวย (บาทตอหนวย)

ตนทนมาตรฐานรวม

(บาท) ปรมาณการผลตจรง 18,000 ใบ

วตถดบทางตรงมาตรฐาน 90 1,620,000

คาแรงงานทางตรงมาตรฐาน 72 1,296,000

คาใชจายการผลตมาตรฐาน 36 648,000

198 3,564,000

ดงนน ผลตางของตนทนการผลต จะค านวณไดดงน ผลตางตนทนการผลตรวม = ตนทนการผลตทเกดขนจรง – ตนทนการผลตมาตรฐาน

= 3,816,000 - 3,564,000

= 252,000 บาท (เปนผลตางไมนาพอใจ)


7 - 22

จากขอมลขางตน บรษทมผลตางรวม เทากบ 252,000 บาท ซงเปนผลตางทไมนาพอใจ เพราะตนทนการผลตจรงทเกดขนสงกวาทก าหนดตนทนการผลตมาตรฐานไว ซงผบรหารตองมาท าการวเคราะหตอไปวา ผลตางดงกลาวเกดจากสาเหตใด ซงการเกดผลตางทไมนาพอใจ อาจเปนเพราะมตนทนการผลตรายการใดรายการหนง หรอหลายรายการทกจการจายสงกวาทมาตรฐานก าหนด หรอการน าวตถดบทางตรงทไมมคณภาพมาใชในการผลต หรอเปนเพราะการก าหนดมาตรฐานสงหรอต าเกนไป หรออาจเกดจากการท างานท ไมมประสทธภาพ ดงนนผบรหารตองมาวเคราะหหาสาเหตของผลตางใหชดเจนวาเปนเพราะอะไร เพอน าไปใชในการก าหนดมาตรฐานส าหรบงวดตอไป รวมถงน าไปประเมนผลการปฏบตงานของพนกงานและกระบวนการท างานตอไป

การวเคราะหหาสาเหตของผลตาง ตองแยกวเคราะหทละรายการของตนทนการผลต ดงไดกลาวแลวขางตน ดงนน การวเคราะหผลตาง จงสามารถแบงไดเปน 3 ประเภท คอ ผลตางวตถดบทางตรง ผลตางคาแรงงานทางตรง และผลตางคาใชจายการผลต และแตละประเภท จะเกดจากประเดนการพจารณาใน 2 ประเดน ไดแก 1 ) ผลตางดานราคา (Price

Variance) และ 2) ผลตางดานปรมาณ (Quantity Variance) ดงแสดงความสมพนธของผลตางแยกตามสวนประกอบของตนทนการผลตแตละประเภท ตามภาพท 7.2

ภาพท 7.2 ความสมพนธของผลตางแยกตามสวนประกอบของตนทนการผลต

ผลตางตนทนการผลตรวม

ผลตางวตถดบทางตรงรวม ผลตางคาแรงงานทางตรงรวม ผลตางคาใชจายการผลตรวม

ผลตางราคา

ผลตางปรมาณ

ผลตางอตราคาแรง

ผลตางประสทธภาพการท างาน

1 ผลตาง 2 ผลตาง


จากภาพท 7.2 จะเหนไดวา การวเคราะหผลตางทเกดขนจะสามารถแยกไดตามประเภทของปจจยการผลต ทเปนสวนประกอบของตนทนการผลต ซงประกอบดวย 1. ผลตางวตถดบทางตรง 2. ผลตางคาแรงงานทางตรง 3. ผลตางคาใชจายการผลต

เพอใหเขาใจในการวเคราะหผลตางทงสามประเภท จะขออธบายและแสดงการค านวณประกอบ ในแตละหวขอ ตามล าดบดงน

1. ผลตางวตถดบทางตรง ผลตางวตถดบทางตรงรวม (Direct Material Variances) เปนผลตางตนทนวตถดบทาง

ตรงทเกดขนจรงกบตนทนวตถดบมาตรฐาน ซงสามารถแบงไดเปน 2 ดาน คอ ผลตางราคาวตถดบทางตรง และผลตางปรมาณการใชวตถดบทางตรง เพอใหเขาใจในการวเคราะหผลตาง

และทราบสาเหตของผลตางและน าขอมลไปใชในการประเมนผลการท างานของฝายผลตและฝายจดซอไดอยางมประสทธภาพและเปนธรรม จะขออธบายสาเหตของการเกดผลตางทงสองดาน ดงน

1.1. ผลตางราคาวตถดบทางตรง

ผลตางราคาวตถดบทางตรง (Direct Materials Price Variance) เปนผลตางซงเกดจากความแตกตางกนของราคาตอหนวยของวตถดบทางตรงทซอมาจรง กบราคาตอหนวยของวตถดบทางตรงมาตรฐานทก าหนดไวลวงหนา คณกบปรมาณทซอมาจรงในงวดนนๆ ดงนน ฝายจดซอจะเปนผรบผดชอบ ถาหากฝายจดซอวตถดบมาในราคาทสงกวาทก าหนดมาตรฐานเอาไว ดงนน ผลตางราคาวตถดบทางตรง สามารถค านวณไดดงน

เพอใหเขาใจในการค านวณผลตางราคาวตถดบทางตรง สามารถแสดงรายละเอยดการค านวณ ดงแสดงในตวอยางท 7.12

ผลตางราคาวตถดบทางตรง = (ราคาซอจรงตอหนวย – ราคามาตรฐานตอหนวย) × ปรมาณซอจรง


7 - 24


จากขอมลของบรษท รกษไทย จ ากด (จากตวอยางท 7.5 – 7.10) ภายใตก าลงการผลตปกตท 20,000 ใบ หรอคดเปนจ านวนชวโมงแรงงานมาตรฐานเทากบ 36,000 ชวโมง โดยมขอมลตนทนมาตรฐานและตนทนทเกดขนจรง โดยสรป ดงน

ตนทนมาตรฐานตอหนวย: บาท

วตถดบทางตรง (ผาฝายทใชในการผลตตอใบ 1.5 เมตรเมตรละ 60 บาท) 90.00 คาแรงงานทางตรง (จ านวนชวโมงทใชตอใบ 1.8 ชวโมงชวโมงละ 40 บาท) 72.00 คาใชจายการผลต

ผนแปร (จ านวนชวโมงทใชตอใบ 1.8 ชวโมง ชวโมงละ 12 บาท) 21.60 คงท (จ านวนชวโมงทใชตอใบ 1.8 ชวโมง ชวโมงละ 8 บาท) 14.40

รวมตนทนผลตภณฑตอหนวย 198.00

ขอมลตนทนจรงทเกดขนระหวางป

1) บรษทผลตกระเปาผาพนเมอง จ านวน 18,000 ใบ

2) บรษทซอผาฝาย จ านวน 28,800 เมตร ราคาเมตรละ 58 บาท เบกใชในกระบวนการผลต จ านวน 27,500 เมตร

3) จ านวนชวโมงแรงงานทางตรงใชไปจรงจ านวน 34,200 ชวโมง โดยจายคาแรงงานงานทางตรงจ านวน 1,402,200 บาท

4) คาใชจายการผลตทเกดขนจรง 612,000 ประกอบดวย

คาใชจายการผลตผนแปร จ านวน 352,800 บาท

คาใชจายการผลตคงท จ านวน 259,200 บาท

จากขอมลขางตน บรษท รกษไทย จ ากด สามารถค านวณหาผลตางราคาวตถดบทางตรงมาตรฐาน ไดดงน

ผลตางราคาวตถดบทางตรง = (ราคาซอจรงตอหนวย – ราคามาตรฐานตอหนวย) × ปรมาณซอจรง

= (58 – 60) x 28,800

= 57,600 บาท (เปนผลตางทนาพอใจ)

จากการวเคราะหผลตางราคาวตถดบทางตรง จะเหนวา บรษทมผลตางทนาพอใจ เทากบ 57,600 บาท เนองจากราคาซอของวตถดบทางตรง ต ากวา ราคามาตรฐานของวตถดบนน แสดงวาฝายจดซอมการจดหาและซอวตถดบมาใชในการผลตทต ากวาราคามาตรฐาน แต


ตองพจารณาในสวนของคณภาพของวตถดบดวยวา มคณภาพตามทฝายผลตตองการหรอไม ถามคณภาพดตามทตองการ แสดงวาฝายจดซอด าเนนงานอยางมประสทธภาพ

1.2. ผลตางปรมาณวตถดบทางตรง

ผลตางปรมาณวตถดบทางตรง (Direct Materials Quantity Variance) จะแสดงผลตางทเกดจากปรมาณการใชวตถดบจรงกบปรมาณการใชวตถดบทางตรงตามมาตรฐานของ คณกบราคาของวตถดบทางตรงมาตรฐานตอหนวย ดงนนผลตางปรมาณการใชวตถดบทางตรง จะค านวณไดดงน


จากขอมลของบรษท รกษไทย จ ากด ตามตวอยางท 7.12 สามารถค านวณผลตางปรมาณการใชวตถดบทางตรงไดดงน

ผลตางปรมาณการใชวตถดบทางตรง = (ปรมาณใชจรง - ปรมาณการใชมาตรฐาน* ) × ราคามาตรฐานตอหนวย

= (27,500 – 27,000) x 60

= 500 X 60

= 30,000 บาท (เปนผลตางทไมนาพอใจ)

*ปรมาณการใชวตถดบทางตรงมาตรฐาน = 18,000 ใบ X 1.5 เมตร = 27,000 เมตร

จากการวเคราะหผลตางปรมาณการใชวตถดบทางตรง จะเหนวา บรษทมผลตางทไมนาพอใจ เทากบ 30,000 บาท เนองจากปรมาณการใชจรงของวตถดบทางตรง สงวา ปรมาณการใชมาตรฐานของวตถดบนน แสดงวาผจดการฝายผลตไมมการควบคมปรมาณการใชวตถดบ ซงแสดงถงความไมมประสทธภาพของการท างาน หรอใชอาจเปนเพราะคนงานไมมความช านาญในงาน หรอเครองจกรเกา ลาสมย ท าใหมวตถดบสญหายระหวางกระบวนการผลต จงท าใหมการใชวตถดบสนเปลอง ดงนน ผบรหารควรควบคมการใชวตถดบ ไมใหใชมาก

ผลตางปรมาณการใชวตถดบทางตรง = (ปรมาณใชจรง - ปรมาณการใชมาตรฐาน ) × ราคามาตรฐานตอหนวย


7 - 26

เกนไป อาจตองมการฝกอบรมพนกงานกอนท าการผลต และตรวจสอบความพรอมของเครองจกร เพอปองกนการสญหายของวตถดบทใชในการผลต

จากการวเคราะหผลตางราคาวตถดบทางตรงและผลตางปรมาณการใชวตถดบทางตรง สามารถค านวณหาผลตางวตถดบทางตรงรวม ไดดงน

ผลตางวตถดบทางตรงรวม ประกอบดวย

ผลตางราคาวตถดบทางตรง 57,600 บาท (F) ผลตางปรมาณการใชวตถดบทางตรง 30,000 บาท (U)

รวม 27,600 บาท (F)

F = ผลตางนาพอใจ (Favorable Variance)

U = ผลตางไมนาพอใจ (Unfavorable Variance)

2. ผลตางคาแรงงานทางตรง การค านวณผลตางคาแรงงานทางตรง (Direct Labor Variance) เปนการหาผลตางของ

คาแรงงานทางตรงทเกดขนจรงกบคาแรงงานทางตรงมาตรฐาน ซงในการวเคราะหหาสาเหตของผลตาง จะเหมอนกบการวเคราะหผลตางของวตถดบทางตรง เพยงแตเรยกชอแตละผลตางตางกนออกไป ซงสามารถจ าแนกไดเปน 2 ดาน คอ 1) ผลตางราคา เรยกวา ผลตางอตราคาแรงงานทางตรง และ 2) ผลตางปรมาณ เรยกวา ผลตางประสทธภาพการท างานของแรงงานทางตรง เพอใหเขาใจสาเหตของผลตางคาแรงงงานทางตรงทงสองดาน สามารถอธบายและแสดงการค านวณในหวขอถดไป

2.1. ผลตางอตราคาแรงงานทางตรง

ผลตางอตราคาแรงงานทางตรง (Direct Labor Rate Variance) เปนการหาผลตางระหวางอตราคาแรงจรงตอชวโมงกบอตราคาแรงมาตรฐาน คณกบจ านวนชวโมงแรงงานทใชในการผลตจรง โดยสามารถแสดงการค านวณ ไดดงน

ผลตางอตราคาแรง = (อตราคาแรงจรงตอชวโมง – อตราคาแรงมาตรฐานตอชวโมง) x จ านวนชวโมงแรงงานทเกดขนจรง



จากขอมลของบรษท รกษไทย จ ากด ตามตวอยางท 7.12 สามารถค านวณผลตางอตราคาแรงงานทางตรงไดดงน ผลตางอตราคาแรง = (อตราคาแรงจรงตอชวโมง* – อตราคาแรงมาตรฐาน) x จ านวนชวโมงแรงงานทเกดขนจรง = (41 – 40) x 34,200 ชวโมง = 34,200 บาท (เปนผลตางไมนาพอใจ) *อตราคาแรงจรงตอชวโมง = 1,402,200 บาท /34,200 ชวโมง

= 41 บาทตอชวโมง

จากการวเคราะหผลตางอตราคาแรงงานทางตรง จะเหนวา บรษทมผลตางทไมนาพอใจ เทากบ 34,200 บาท เนองจากอตราคาแรงจรง สงวา อตราคาแรงมาตรฐาน อาจมสาเหตเนองจากรฐบาลมการก าหนดอตราคาจางขนต าใหม ใหเพมสงขน หรอการเรยกรองการเพมอตราคาแรงของสหภาพแรงงาน หรอผบรหารมนโยบายเพมคาแรง เปนตน

2.2. ผลตางประสทธภาพการท างานของแรงงานทางตรง

การค านวณผลตางประสทธภาพการท างานของแรงงานทางตรง (Direct Labor

Quantity Variance หรอ Direct Labor Efficiency Variance) จะแสดงใหเหนถงประสทธภาพการท างานในกระบวนการผลต ส าหรบการใชจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงวาแตกตางจากมาตรฐานหรอไม โดยแสดงการค านวณไดดงน

ผลตางประสทธภาพการท างาน = (จ านวนชวโมงแรงงานจรง – จ านวนชวโมงแรงงานมาตรฐาน) x อตราคาแรงมาตรฐาน


7 - 28


จากขอมลของบรษท รกษไทย จ ากด สามารถค านวณผลตางประสทธภาพการท างานของแรงงานทางตรง ไดดงน

ผลตางประสทธภาพการท างาน = (จ านวนชวโมงจรง – จ านวนชวโมงมาตรฐาน*) x อตราคาแรงมาตรฐาน

= (34,200 – 32,400) x 40

= 72,000 บาท (เปนผลตางทไมนาพอใจ)

*จ านวนชวโมงมาตรฐาน = 18,000 ใบ x 1.8 ชวโมง

จากการวเคราะหผลตางประสทธภาพการท างานของแรงงานทางตรง จะเหนวา บรษทมผลตางทไมนาพอใจ เทากบ 72,000 บาท บาท เนองจากจ านวนชวโมงทใชในการผลตจรง สงวา จ านวนชวโมงมาตรฐาน ซงอาจมสาเหตเนองจากการท างานทไมมประสทธภาพของพนกงาน คนงานขาดความช านาญ หรอทกษะในการท างาน ท าใหใชเวลาในการผลตสงกวามาตรฐาน มการเปลยนแปลงแบบการผลต หรอผจดการไมมการควบคมการท างานของพนกงาน เปนตน

จากการวเคราะหผลตางอตราคาแรงงานทางตรงและผลตางประสทธภาพการท างานของแรงงานทางตรง สามารถค านวณหาผลตางคาแรงงานทางตรงรวม ไดดงน

ผลตางคาแรงงานทางตรงรวม ประกอบดวย

ผลตางอตราคาแรงงานทางตรง 34,200 บาท (U) ผลตางประสทธภาพการท างาน 72,000 บาท (U)

รวม 106,200 บาท (U)




3. ผลตางคาใชจายการผลต

ผลตางคาใชจายการผลต (Manufacturing Overhead Variance) เปนผลตางทเกดจากความแตกตางกนระหวางคาใชจายการผลตจรง และคาใชจายการผลตจดสรรรวม โดยการวเคราะหผลตาง สวนทเปนคาใชจายการผลตผนแปร จะใชหลกการเดยวกบการวเคราะหผลตางวตถดบทางตรงรวม และผลตางคาแรงงานทางตรงรวม การวเคราะหผลตางคาใชจายการผลตรวม สามารถพจารณา ได 4 ลกษณะ คอ การวเคราะหคาใชจายการผลตแบบ 1 ผลตาง 2 ผลตาง 3 ผลตาง และ 4 ผลตาง ซงส าหรบบทนจะกลาวถงเฉพาะ การวเคราะหแบบ 1 ผลตาง และ 2 ผลตางเทานน ดงนน ผลตางคาใชจายการผลต สามารถวเคราะห ได 2 แบบ คอ 1) ผลตางคาใชจายการผลตแบบผลตางเดยว และ 2)

ผลตางคาใชจายการผลตแบบสองผลตาง

เพอใหเขาใจเกยวกบการหาผลต างคาใชจายการผลตทงสองแบบ จะอธบายรายละเอยด แตละหวขอตามล าดบ

3.1. ผลตางคาใชจายการผลตแบบผลตางเดยว

การวเคราะหผลตางคาใชจายการผลตแบบผลตางเดยว (One Way Analysis) เปนการหาผลตางระหวางระหวางคาใชจายการผลตทเกดขนจรง และคาใชจายการผลตมาตรฐานหรอทเรยกวา คาใชจายการผลตจดสรรรวม เปนการวเคราะหในภาพรวม เปนการอยางงาย ไมมความยงยาก สามารถแสดงการค านวณ ไดดงน

โดยท คาใชจายการผลตจดสรร สามารถค านวณ ไดดงน

เพอใหเขาใจเกยวกบการหาผลตางคาใชจายการผลตแบบผลตางเดยว จะขอแสดงการค านวณและยกตวอยางประกอบ ดงแสดงในตวอยางท 7.16

ผลตางคาใชจายการผลต = คาใชจายการผลตจรง – คาใชจายการผลตจดสรร

คาใชจายการผลตจดสรร = อตราคาใชจายการผลตจดสรร x จ านวนระดบกจกรรมมาตรฐาน


7 - 30


จากขอมลตามตวอยางท 7.9 และ 7.12 บรษท รกษไทย จ ากด สามารถวเคราะหผลตางคาใชจายการผลตแบบผลตางเดยว ไดดงน

ผลตางคาใชจายการผลต = คาใชจายการผลตจรง – คาใชจายการผลตจดสรร* = (352,800 + 259,200) – 648,000 = 36,000 บาท (เปนผลตางทนาพอใจ)

*คาใชจายการผลตจดสรร= อตราคาใชจายการผลตจดสรร x จ านวนระดบกจกรรมมาตรฐาน

= (720,000 / 36,000 ชวโมง) x 34,200

= 20 บาทตอชวโมง x 34,200

= 648,000 บาท

จากการวเคราะหผลตางคาใชจายการผลต จะเหนวา บรษทมผลตางทนาพอใจ เทากบ

36,000 บาท บาท เนองจากคาใชจายการผลตจรงทงสวนทเปนผนแปรและคงท ต ากวา คาใชจายการผลตมาตรฐาน แสดงวาผบรหารมการควบคมคาใชจายการผลตทเกดขนไมใหเกนจากทวางแผนเอาไว แตอยางไรกตาม สงทผบรหารควรพจารณาคอ การก าหนดมาตรฐานอาจจะต ากวาทควรจะเปน กเปนได

3.2. ผลตางคาใชจายการผลตแบบ 2 ผลตาง

การวเคราะหคาใชจายการผลตแบบ 2 ผลตาง เปนการจ าแนกผลตางออกเปน 2 ลกษณะ คอ ผลตางคาใชจายการผลตดานงบประมาณ และผลตางคาใชจายการผลตดานก าลงการผลต สามารถอธบายแตละดาน ไดดงน


3.2.1. ผลตางคาใชจายการผลตดานงบประมาณ

ผลตางคาใชจายการผลตดานงบประมาณ (Budget Variance) เปนผลตางระหวางคาใชจายการผลตทเกดขนจรงกบคาใชจายทเกดขนตามงบประมาณยดหยน ณ ปรมาณการผลตทวางแผนไว หรอเรยกวา งบประมาณยดหยน ณ ระดบการผลตมาตรฐาน การค านวณผลตางคาใชจายการผลตดานงบประมาณ สามารถค านวณไดดงน

เพอใหเขาใจในการค านวณผลตางคาใชจายการผลตดานงบประมาณ จะขอยกตวอยางและแสดงการค านวณ ดงแสดงในตวอยางท 7.17


จากขอมลตามตวอยางท 7.12 บรษท รกษไทย จ ากด มก าลงการผลตปกตเทากบ 20,000 ใบ หรอคดเปนจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงเทากบ 36,000 ชวโมง ในขณะทมจ านวนชวโมงจรงทเกดขน เทากบ 34,200 ชวโมง และชวโมงแรงงานมาตรฐาน เทากบ 32,400 ชวโมง

ดงนน สามารถจดท างบประมาณยดหยน แตละระดบกจกรรม ไดดงน บรษท รกษไทย จ ากด

งบประมาณคาใชจายการผลตยดหยน

ประจ าเดอน…………………….25X1


ระดบกจกรรม ตนทนตอหนวย

ระดบการผลต

มาตรฐาน

ระดบการผลตจรง

ระดบการผลตปกต

ชวโมงแรงงานทางตรง (ชวโมง) 32,400 34,200* 36,000

คาใชจายการผลต :-

คาใชจายการผลตผนแปร @12 388,800 352,800 432,000

คาใชจายการผลตคงท 288,000 259,200 288,000

676,800 612,000 720,000

ผลตางคาใชจายการผลตดานงบประมาณ

= คาใชจายการผลตจรง – งบประมาณคาใชจายการผลตตามชวโมงมาตรฐาน ณ ระดบการผลตจรง


7 - 32

จากขอมลขางตน บรษท รกษไทย จ ากด สามารถค านวณหาผลตางคาใชจายการผลตดานงบประมาณ ไดดงน

ผลตางคาใชจายการผลตดานงบประมาณ

= คาใชจายการผลตจรง – งบประมาณคาใชจายการผลตตามชวโมงมาตรฐาน ณ ระดบการผลตจรง = 612,000 – 676,800*

= 64,800 บาท (ผลตางทนาพอใจ)

*มาจากงบประมาณยดหยน ณ ระดบชวโมงแรงงานทางตรง 34,200 ชวโมง

จากการวเคราะหผลตางคาใชจายการผลต จะเหนวา บรษทมผลตางทนาพอใจ เทากบ

64,800 บาท เนองจากคาใชจายการผลตจรงทงสวนทเปนผนแปรและคงท ต ากวา คาใชจายการผลต ณ ระดบชวโมงแรงงานทางตรงมาตรฐาน 34,200 ชวโมง

3.2.2. ผลตางคาใชจายการผลตดานก าลงการผลต

ผลตางคาใชจายการผลตดานก าลงการผลต (Production Volume Variance) เปนผลตางระหวางจ านวนชวโมงแรงงาน ณ ก าลงการผลตปกต กบจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงมาตรฐาน ณ ระดบการผลตจรง คณดวยอตราคาใชจายการผลตคงทจดสรร ซงในสวนนจะท าใหคาใชจายการผลตคงทตามทบรษทจดสรรไวมจ านวนนอยกวาหรอมากกวางบประมาณคาใชจายการผลต ณ ก าลงการผลตปกต การค านวณผลตางคาใชจายการผลตดานก าลงการผลต สามารถค านวณไดดงน

เพอใหเขาใจในการค านวณผลตางคาใชจายการผลตดานก าลงการผลต จะขอยกตวอยางและแสดงการค านวณ ดงแสดงในตวอยางท 7.18

ผลตางคาใชจายการผลตดานก าลงการผลต

= จ านวนชวโมงแรงงาน ณ ก าลงการผลตปกต – จ านวนชวโมงแรงงานทางตรงมาตรฐาน ณ ระดบการผลตจรง x อตราคาใชจายการผลตคงทจดสรร



จากขอมล บรษท รกษไทย จ ากด มก าลงการผลตปกตเทากบ 20,000 ใบ หรอคดเปนจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงเทากบ 36,000 ชวโมง ในขณะทมจ านวนชวโมงจรงทเกดขน เทากบ 34,200 ชวโมง และชวโมงแรงงานมาตรฐาน เทากบ 32,400 ชวโมง

ดงนน จะสามารถค านวณผลตางคาใชจายการผลตดานก าลงการผลต ไดดงน ผลตางคาใชจายการผลตดานก าลงการผลต

= จ านวนชวโมงแรงงาน ณ ก าลงการผลตปกต – จ านวนชวโมงแรงงาน

มาตรฐาน ณ ระดบการผลตจรง x อตราคาใชจายการผลตคงทจดสรร = (36,000 – 32,400) x 8

= 28,800 บาท (เปนผลตางไมนาพอใจ)

จากการวเคราะหผลตางคาใชจายการผลตดานก าลงการผลต จะเหนวา บรษทมผลตางทไมนาพอใจ เทากบ 28,800 บาท เนองจากบรษทผลตกระเปาต ากวาก าลงการผลตปกต หรอเปนใชก าลงการผลตของเครองจกรทมอยไมเตมท จงท าใหเกดก าลงการผลตวางเปลาเกดขน แสดงวามการใชประโยชนของเครองจกรนอยกวาทควรจะเปน

จากการวเคราะหผลตางคาใชจายการผลตดานงบประมาณ และผลตางคาใชจายการผลตดานก าลงการผลต สามารถค านวณหาผลตางคาใชจายการผลตรวม ไดดงน

ผลตางคาใชจายการผลตรวม ประกอบดวย

ผลตางคาใชจายการผลตดานงบประมาณ 64,800 บาท (F) ผลตางคาใชจายการผลตดานก าลงการผลต 28,800 บาท (U)

รวม 36,000 บาท (F)



ขอสงเกต :

จากการวเคราะหผลตางคาใชจายการผลตแบบสองผลตาง คอผลตางดานงบประมาณ และผลตางดานก าลงการผลต แตเมอรวมกนแลว จะเทากบผลตางคาใชจายการผลตแบบผลตางเดยวเสมอ


7 - 34

สรป

งบประมาณยดหยนเปนงบประมาณทจดท าขนส าหรบหลายระดบของฐานกจกรรมเพอจะไดน าขอมลไปใชในการเปรยบเทยบกบผลการด าเนนงานจรง การจดท างบประมาณยดหยนจะมความสมพนธกบการก าหนดตนทนมาตรฐาน ซงการก าหนดตนทนมาตรฐานเปนประโยชนในดานการวางแผนส าหรบผบรหาร ชวยในการก าหนดราคาสนคา สามารถค านวหาตนทนตอหนวยได ถงแมจะยงไมมการผลตกตาม ชวยในเรองการประเมนผลการปฏบตงาน และใชในการควบคม เปนตน ในการก าหนดตนทนมาตรฐานนน กจการจะก าหนดส าหรบรายการตนทนการผลตทกรายการ ไดแก ตนทนวตถดบทางตรง มาตรฐาน ตนทนคาแรงงานทางตรงมาตรฐาน และคาใชจายการผลตมาตรฐาน

การก าหนดตนทนมาตรฐาน ตองค านงถงปจจยหลายอยางเพอประกอบการก าหนดตนทนมาตรฐาน เพอไมใหสงหรอต าเกนไป เนองจากตนทนมาตรฐาน จะตองน าไปใชในเปรยบเทยบกบผลการด าเนนงานจรงวาเกดผลตางในลกษณะใด อาจเปนผลตางทนาพอใจ (F)

หรอ ผลตางทไมนาพอใจ (U) ถาเปนผลตางทนาพอใจแสดงวาตนทนจรงเกดขนนอยกวาตนทนมาตรฐาน แตในทางตรงกนขามถาเปนผลตางทไมนาพอใจ แสดงวาตนทนจรงมากกวาตนทนมาตรฐาน อยางไรกตามไมวาจะเปนผลตางประเภทใด ผบรหารตองน ามาวเคราะหหาสาเหตของผลตางในทกกรณ

ซงผลตางของตนทนการผลต จะสามารถแบงไดเปน 3 ผลตาง ไดแก ผลตางวตถดบทางตรง ผลตางคาแรงงานทางตรง และผลตางคาใชจายการผลต ซงแตละผลตางสามารถแยกไดเปน 2 ลกษณะ คอ ผลตางดานราคา และผลตางดานปรมาณ

แตส าหรบผลตางคาใชจายการผลต อาจค านวณหาผลตางได หลายแบบ อาจเปนการหาผลตางแบบผลตางเดยว หรอ สองผลตาง นนคอ มผลตางดานงบประมาณและผลตางดานก าลงการผลต เมอกจการทราบวามผลตางเกยวกบปจจยการผลตดานใดบาง กจการกสามารถน าขอมลทไดไปวางแผนและท าการแกไข หรอปรบปรงการท างาน และหาคนรบผดชอบ และน าขอมลเหลานไปใชในการประเมนผลการปฏบตงานตอไป



ขอ 1. ตอไปนเปนขอมลเกยวกบตนทนมาตรฐานของวตถดบทางตรง เพอน ามาใชเปนขอมลตนทนการผลตสนคาของบรษท สหพฒนการคา จ ากด ในป 25X1

วตถดบ 5 กโลกรม ราคากโลกรมละ 40 บาท เทากบ 200 บาทตอการผลตสนคาส าเรจรป 1 หนวย

ในระหวางเดอนพฤษภาคม 25X1 บรษทไดท าการผลตสนคาทงสน 5,000 หนวย และมตนทนทเกดขนจรงเกยวกบวตถดบ ดงน

ซอวตถดบ 27,000 กโลกรม ราคากโลกรมละ 41 บาท

เบกใชวตถดบ 26,000 กโลกรม

ใหท า 1. ค านวณผลตางดานราคาวตถดบทางตรง และผลตางปรมาณการใชวตถดบทางตรง 2. ค านวณผลตางรวมวตถดบทางตรง

ขอ 2. ตอไปนเปนขอมลเกยวกบตนทนมาตรฐานในสวนของการใชวตถดบเพอการท าการผลต

คกกชนดหนงของบรษท เอสแอนดพ จ ากด ในป 2561

วตถดบ (แปง) 2 ถง ราคาถงละ 50 บาท ราคารวม 100 บาท ตอการผลตคกก 1 กลอง ในระหวางเดอนมถนายน 2559 บรษทไดท าการผลตคกกทงสน 4,000 กลอง และมตนทนทเกดขนจรงเกยวกบวตถดบ ดงน

ซอวตถดบ 10,000 ถง ราคาถงละ 52 บาท เบกใชวตถดบ 10,000 ถง

ใหท า 1. ค านวณผลตางดานราคาและผลตางดานปรมาณของวตถดบทางตรง 2. ค านวณผลตางรวมเกยวกบวตถดบทางตรง

ขอ 3. ตอไปนเปนขอมลเกยวกบตนทนมาตรฐานของคาแรงงานทางตรง เทากบชวโมงละ 37.50 บาท เวลาทใชในการผลตสนคามาตรฐานตอหนวยของสนคาส าเรจรปเทากบ 3 ชวโมง ปรมาณการผลตจรงเทากบ 2,500 หนวย ระหวางเวลาทท าการผลต ใชเวลาในการผลตจรงเทากบ 8,000 ชวโมง อตราคาจางแรงงานจรง ชวโมงละ 38 บาท

ใหท า 1. ค านวณผลตางดานอตราคาแรงงานทางตรงและผลตางดานประสทธภาพการท างาน

ของแรงงานทางตรง 2. ค านวณผลตางรวมคาแรงงานทางตรง


7 - 36

ขอ 4. บรษท เอสแอนดพ จ ากด มขอมลเกยวกบอตราคาแรงงานทางตรงมาตรฐาน เทากบชวโมงละ 20 บาท เวลาทใชส าหรบการผลตมาตรฐานตอกลองของคกก ใชเวลา 1.5 ชวโมง ปรมาณการผลตคกก เทากบ 4,000 กลอง ระหวางงวดเวลาทใชไปจรงจ านวน 5,800 ชวโมง อตราคาจางแรงงานทจายจรง ชวโมงละ 25 บาท

ใหท า 1. ค านวณผลตางดานอตราคาจางแรงงานทางตรง และผลตางดานประสทธภาพการ

ท างาน

2. ค านวณผลตางรวมเกยวกบคาแรงงานทางตรง

ขอ 5. ตอไปนเปนขอมลเกยวกบจ านวนแรงงานทางตรงและคาใชจายการผลตมาตรฐานตอการผลตสนคาส าเรจรป 1 หนวย ณ ระดบการผลตท 10,000 หนวย ของบรษท อดมการคา จ ากด

สนคาส าเรจรป 1 หนวย ใชแรงงานทางตรง 4 ชวโมง อตราคาใชจายการผลต 5 บาทตอชวโมงแรงงานทางตรง ในระหวางเดอนมถนายน 25x1 บรษทท าการผลตสนคาส าเรจรปทงสน 8,000 หนวย

มจ านวนชวโมงแรงงานทางตรง 30,000 ชวโมง และมคาใชจายการผลตเกดขนจรงเทากบ 175,000 บาท

ใหท า

1. ค านวณหาผลตางคาใชจายการผลต (แบบผลตางเดยว) 2. อธบายสาเหตของผลตางคาใชจายการผลตในขอ 1

ขอ 6. ตอไปนเปนขอมลเกยวกบจ านวนแรงงานทางตรงและคาใชจายการผลตมาตรฐานตอการผลตสนคาส าเรจรป 1 หนวย ณ ระดบการผลตท 20,000 หนวย ของบรษท ABC จ ากด

สนคาส าเรจรป 1 หนวย ใชชวโมงแรงงานทางตรง 4 ชวโมง อตราคาใชจายการผลต 5 บาท ตอชวโมงแรงงานทางตรง ในระหวางเดอนมถนายน 2559 บรษทมการผลตสนคาส าเรจรปไดทงสน 18,000

หนวย มจ านวนชวโมงแรงงานทางตรง 71,000 ชวโมง และมคาใชจายการผลตเกดขนจรงทงสน 337,250 บาท

ใหท า

1. ค านวณหาผลตางคาใชจายการผลต (ผลตางเดยว) 2. อธบายสาเหตของการเกดผลตางคาใชจายการผลต


ขอ 7. บรษท ฟาประทาน จ ากด มขอมลเกยวกบคาใชจายการผลตมาตรฐานในการผลตสนคา หนงหนวย ดงน

คาใชจายการผลตผนแปร (0.50 ชวโมง อตราชวโมงละ 10 บาท) 5.0 บาท

คาใชจายการผลตคงท (0.50 ชวโมง อตราชวโมงละ 7 บาท) 3.5 บาท

รวมคาใชจายการผลตตอหนวย 8.5 บาท

ณ ระดบการผลตปกต 5,000 หนวย หรอเทากบ 2,500 ชวโมง ระหวางป 25x1 มตนทนคาใชจายการผลตทเกดขนจรง ดงน คาใชจายการผลตผนแปร 27,500 บาท

คาใชจายการผลตคงท 18,500 บาท

จ านวนสนคาทผลต 5,500 หนวย

ใหท า 1. ค านวณหาผลตางดานงบประมาณ และอธบายถงสาเหตทท าใหเกดผลตาง 2. ค านวณหาผลตางดานก าลงการผลต และอธบายถงสาเหตทท าใหเกดผลตาง 3. ค านวณหาผลตางรวมเกยวกบคาใชจายการผลต

4. ค านวณหาผลตางคาใชจายการผลต (แบบผลตางเดยว)

ขอ 8. บรษท อดรฟาไทย จ ากด มขอมลเกยวกบคาใชจายการผลตมาตรฐานตอ 1 หนวยของสนคาส าเรจรป ดงน

คาใชจายการผลตผนแปร (จ านวนชวโมงทใชตอใบ 2 ชวโมง ชวโมงละ 0.8 บาท) 1.6 บาท

คาใชจายการผลตคงท (จ านวนชวโมงทใชตอใบ 2 ชวโมง ชวโมงละ 1 บาท) 2.0 บาท

รวมคาใชจายการผลตตอหนวย 3.6 บาท

จ านวนหนวยทผลตจรง 3,200 หนวย

ณ ระดบการผลตปกต 3,000 หนวย หรอเทากบ 6,000 ชวโมงปกต ระหวางป 2559 มคาใชจายการผลตทเกดขนจรงดงน

คาใชจายการผลตผนแปร 5,000 บาท คาใชจายการผลตคงท 6,100 บาท

ใหท า 1. ค านวณหาผลตางดานงบประมาณ และอธบายเหตผลถงสาเหตทท าใหเกดผลตาง 2. ค านวณหาผลตางดานก าลงการผลต และอธบายเหตผลถงสาเหตทท าใหเกดผลตาง 3. ค านวณหาผลตางรวมเกยวกบคาใชจายการผลต


7 - 38

ขอ 9. บรษท ผาไทย จ ากด ท าการผลตกระเปาผาฝายทอมอ โดยกจการตองการประมาณการตนทนผลตภณฑ พรอมทงน าขอมลทไดไปใชในการประเมนผลการปฏบตงานของปทผานมา โดยใชหลกการวเคราะหผลตางมาชวยในการตดสนใจ โดยมขอมลตนทนมาตรฐานและตนทนจรงทเกยวของในการผลตกระเปาผาฝายทอมอ (ณ ระดบการผลตปกต 6,000 ใบหรอ จ านวนชวโมงแรงงานมาตรฐานเทากบ 12,000 ชวโมง) ดงน

ตนทนมาตรฐานตอหนวย: บาท

วตถดบทางตรง (ผาฝายทใชในการผลตตอใบ 1.5 เมตร เมตรละ 80 บาท) 120 คาแรงงานทางตรง (จ านวนชวโมงทใชตอใบ 2 ชวโมง ชวโมงละ 22 บาท) 44


ผนแปร (จ านวนชวโมงทใชตอใบ 2 ชวโมง ชวโมงละ 8 บาท) 16

คงท (จ านวนชวโมงทใชตอใบ 2 ชวโมง ชวโมงละ 10 บาท) 20

รวมตนทนผลตภณฑตอหนวย 200

ขอมลตนทนจรงทเกดขนระหวางป

1) บรษทผลตกระเปาผาฝายทอมอจ านวน 5,000 ใบ

2) บรษทซอผาฝาย จ านวน 8,000 เมตร ราคาเมตรละ 82 บาท เบกใชในกระบวนการผลต จ านวน 7,600 เมตร

3) จ านวนชวโมงแรงงานทางตรงใชไปจรงจ านวน 10,500 ชวโมง โดยจายคาแรงงานงานทางตรงจ านวน 246,750 บาท

4) คาใชจายการผลตทเกดขนจรง ประกอบดวย

คาใชจายการผลตผนแปร จ านวน 95,000 บาท

คาใชจายการผลตคงท จ านวน 120,000 บาท

ใหท า

1. ค านวณผลตางวตถดบทางตรง และอธบายถงสาเหตทท าใหเกดผลตาง 2. ค านวณผลตางคาแรงงานทางตรง และอธบายถงสาเหตทท าใหเกดผลตาง 3. ค านวณผลตางคาใชจายการผลตแบบผลตางเดยว และแบบ 2 ผลตาง และอธบายถง

สาเหตทท าใหเกดผลตาง

บทท 8

การก าหนดราคาผลตภณฑ

การก าหนดราคาผลตภณฑ (Product Pricing) ของธรกจใดธรกจหนง ไมวาจะเปนธรกจบรการ ธรกจซอขายสนคา และธรกจการผลต การตงราคาผลตภณฑถอเปนการตดสนใจประเดนส าคญอกประเดนหนงของผบรหาร การตดสนใจทเกยวกบการก าหนดราคาผลตภณฑถอเปนการตดสนใจระยะสน (Short – term Decision) เพราะการทกจการจะสามารถท าก าไรไดตามเปาหมายหรอไมนน ขนอยกบการตงราคาของผลตภณฑหรอการบรการวามความเหมาะสม ครอบคลมตนทนหรอคาใชจายตางๆ ทเกยวของกบการผลตรวมไปถงคาใชจายในการด าเนนงานอนๆ ทจดสรรหรอปนสวนเขาสผลตภณฑหรอการบรการนนหรอไม

โดยทวไปผลตภณฑทมขายอยแลวในทองตลาด มกมราคาขายของผลตภณฑทถกก าหนดโดยตลาดอยแลว ราคานถกเรยกวา ราคาตลาด (Market Price) ผขายผลตภณฑในลกษณะนไมสามารถขายสนคาในราคาทเกนกวาราคาตลาดได สนคาในลกษณะน เชน สนคาอปโภคบรโภค อาหาร สนคาทางการเกษตร เปนตน แตอยางไรกตาม อาจมสนคาบางประเภททมความแตกตางจากสนคาทมในทองตลาดอยางชดเจน หรอเปนสนคาทไมเคยมขายในทองตลาดมากอน ผขายอาจเปนผก าหนดราคาขายเอง เพราะไมมราคาตลาดของผลตภณฑชนดนนๆ แตผขายตองระมดระวงในการก าหนดราคาผลตภณฑ นนกคอ ไมใหราคาขายสงเกนไป จนท าใหผซอสนคาซอสนคานอยราย หรอไมซอสนคาเลย และในท านองเดยวกน กไมควรก าหนดราคาผลตภณฑทต าเกนไป ถงแมผขายจะสามารถขายสนคาไดจ านวนมาก แตอาจท าใหผขายขาดทนจากการขายสนคาได ดงนน สนคาบางประเภทผขายไมมอสระในการตงราคาสนคา ผขายจงไปใชกลยทธในดานการควบคมตนทนของผลตภณฑแทน ซงเรยกวา ตนทนตามเปาหมาย (Target Costing) ซงแตละหวขอจะอธบายในรายละเอยดตอไป

ปจจยหลกทมอทธพลตอการก าหนดราคาผลตภณฑ

ปจจยส าคญทผบรหารตองค านงถงเพอน ามาใชประกอบการตดสนใจในการก าหนดราคาผลตภณฑ สามารถแบงไดเปน 4 ปจจย ไดแก ลกคา คแขง ตนทน และปจจยอนๆ (ปรบปรงจาก Horngren, et al. 2015 : 539 - 540)


8 - 2

1. ลกคา

ปจจยส าคญทมผลตอการก าหนดราคาผลตภณฑปจจยแรก คอ ลกคา (Customers)

เนองจากความตองการของลกคา (Customer Demand) เปนสงทมอทธพลมากตอการก าหนดราคาขายของผลตภณฑนนๆ ถาลกคามความตองการสนคามากธรกจสามารถตงราคาสนคาไดคอนขางสง แตความตองการสนคาในทองตลาดจะมากหรอนอยจะขนอยกบปจจยอนๆ ทลกคาใหความสนใจ เชน ลกษณะของสนคา คณภาพของสนคา หรอเปนสนคาทตอบสนองความตองการของลกคาได สนคาทลกคามความตองการสง เชน โทรศพทมอถอบางยหอ iPhone จะเหนไดวาสนคาชนดน มคณภาพด ผขายสามารถตงราคาสนคาไดสงมากเมอเทยบกบโทรศพทยหออน ลกคายอมจายเงนในราคาทสงถาหากสนคานนมคณภาพทดหรอสามารถตอบสนองความตองการในการใชงานได

2. คแขง

ปจจยทส าคญนอกเหนอจากลกคาแลวยงมปจจยดานคแขง (Competitors) ทมผลตอการก าหนดราคาผลตภณฑ เพราะถากจการมการขายสนคาทมลกษณะคลายคลงกบคแขง เชน มคณภาพทใกลเคยงกน ตอบสนองความตองการของลกคาไดเหมอนกน ถาเปนเชนนกจการไมสามารถตงราคาสนคาไดสงเกนกวาราคาสนคาของคแขงได เพราะลกคาอาจไปซอสนคาของคแขงแทนการซอสนคาของกจการ

3. ตนทน

ปจจยส าคญอกปจจยหนงทมผลตอการก าหนดราคาผลตภณฑ คอ ตนทน (Costs) ซงตนทนมผลตอการตงราคาขายของผลตภณฑแตละประเภทของกจการ เนองจากตนทนถอวาเปนสวนประกอบพนฐานในการตงราคาสนคา ตนทนทเกยวของกบการใหบรการลกคาหรอการผลตสนคา ประกอบดวย ตนทนทเกยวของกบการผลต เชน วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลต และตนทนทไมเกยวของกบการผลตสนคาทงทเปนตนทนประเภทผนแปรและคงท ซงไดแก คาใชจายในการด าเนนงานอน ๆ เชน คาเชาราน คาน าคาไฟ เงนเดอนพนกงานในแผนกตางๆ คาเสอมราคาอปกรณส านกงาน คาเบยประกนภย เปนตน ดงนน จะเหนไดวาตนทนมหลายหลายประเภท เพอใหกจการมผลก าไรตามเปาหมาย จงมความจ าเปนทกจการสามารถระบไดวาผลตภณฑแตละชนดมตนทนอะไรเกยวของบาง กอนทจะน าขอมลไปใชประกอบการตดสนใจเพอก าหนดราคาผลตภณฑตอไป แตอยางไรกตามตนทนจะมลกษณะแตกตางกนไปขนอยกบประเภทของธรกจ เชน ธรกจบรการ ธรกจซอขายสนคา และธรกจผลตสนคา


4. ปจจยอนๆ

นอกจากทกลาวมาแลวขางตน อาจมปจจยอนๆ ทมผลกระทบตอการตงราคาผลตภณฑ เชน ประเภทของผลตภณฑ ถากจการขายสนคาทมลกษณะเหมอนกบคแขงขนรายอน การตงราคาสนคาจะไมสามารถตงราคาไดสงกวาทองตลาด แตถาเปนสนคาทมความแตกตางจากคแขง หรอเปนสนคาประเภทใชนวตกรรมใหมๆ ธรกจสามารถตงราคาสนคาไดสงกวาตลาดได หรอเปนปจจยเกยวกบนโยบายภาครฐ สนคาทอยในประเภทสนคาควบคม เชน สนคาอปโภคบรโภคหลายรายการ กจการไมสามารถตงราคาไดเอง ตองค านงถงกฎหมายหรอนโยบายของรฐบาล ตวอยางสนคาทเปนสนคาควบคม เชน ขาวเปลอก ขาวสาร นมผง นมสด ยารกษาโรค น ามนเชอเพลง เปนตน

แนวคดพนฐานในการก าหนดราคาผลตภณฑ

แนวคดพนฐานทธรกจน ามาใชส าหรบการก าหนดราคาขายของผลตภณฑ นนคอ การก าหนดราคาขายโดยรวมสวนบวกเพมจากตนทน หรอราคาขายของผลตภณฑ ประกอบดวยตนทนผลตภณฑ (Product Costs) บวกดวยสวนบวกเพมของตนทนรวมเขากบตนทนของผลตภณฑ การก าหนดราคาตามแนวคดน เรยกวา การก าหนดราคาขายบวกสวนเพมจากตนทน (Cost – Plus Pricing) ซงตนทนผลตภณฑจะเทากบเทาใดนนขนอยกบวากจการใชฐานการค านวณตนทนผลตภณฑวธใด ซงจะกลาวถงในหวขอถดไป

สวนบวกเพม (Mark Up) หมายถง สวนตางระหวางราคาขายของสนคาและตนทนของผลตภณฑนนๆ โดยสวนใหญแลว สวนทบวกเพมมกจะก าหนดเปนอตรารอยละของตนทนของผลตภณฑ ดงนน การก าหนดราคาขายของผลตภณฑ สามารถค านวณได ดงน

โดยท สวนบวกเพม สามารถค านวณ ไดดงน

เพอใหเกดความเขาใจเกยวกบการก าหนดราคาผลตภณฑโดยบวกสวนเพมของตนทนแตละวธ สามารถอธบายและแสดงการค านวณ ดงแสดงในตวอยางท 8.1 ดงน

ราคาขายผลตภณฑ (บาท) = ตนทนผลตภณฑ + สวนบวกเพม

สวนบวกเพม (บาท) = ตนทนผลตภณฑ x อตราสวนบวกเพม


8 - 4


รานอนรกษไทย ตองการก าหนดราคาผลตภณฑแตละชนด โดยใชนโยบายการตงราคาสนคาโดยบวกสวนเพมจากตนทน ซงก าหนดใหอตราสวนบวกเพม (Mark Up Percentage)

เทากบ 40% ของตนทนผลตภณฑแตละประเภททบรษทซอมาจ าหนาย โดยมรายละเอยดเกยวกบผลตภณฑและราคาทน ดงน ประเภทของผลตภณฑ ราคาทนของผลตภณฑ

(บาทตอหนวย)

กระเปาผาฝาย 280

เสอยอมคราม 300

กระโปรงผายอมคราม 350

กางเกงผาขาวมา 250

จากขอมลขางตนเจาของรานตองการก าหนดราคาผลตภณฑทง 4 ประเภทโดยใชนโยบายการก าหนดราคาสนคาขางตน


จากแนวคดการก าหนดราคาขายของผลตภณฑ ดงน

ราคาขายของกระเปาผาฝาย = 280 + (280 x 40%)

= 280 + 112


ราคาขายของเสอยอมคราม = 300 + (300 x 40%)

= 300 + 120


ราคาขายของกระโปรงผายอมคราม = 350 + (350 x 40%)

= 350 + 140


ราคาขายผลตภณฑ = ตนทนผลตภณฑ + สวนบวกเพม

= ตนทนผลตภณฑ + (ตนทนผลตภณฑ x อตรารอยละสวนบวกเพม)


ราคาขายของกางเกงผาขาวมา = 250 + (250 x 40%)

= 250 + 100


จากการค านวณขางตนจะเหนไดวา เมอเจาของรานบวกสวนบวกเพมในอตรา 40%

จากตนทนผลตภณฑ ท าใหผลตภณฑแตละประเภทมราคาขายตอหนวย ของกระเปาผาฝาย 392 บาท เสอยอมคราม 420 บาท กระโปรงผายอมคราม 490 บาท และกางเกงผาขาวมา 350

บาท

ประเดนส าคญทมผลกระทบตอการก าหนดราคาผลตภณฑ

ประเดนส าคญทเกยวของกบการก าหนดราคาขายของผลตภณฑ จะม 2 ประเดนหลก คอ 1) ตนทนทใชเปนฐานในการก าหนดราคาผลตภณฑควรเปนตนทนประเภทใด และ 2) อตราสวนเพมควรก าหนดอยางไร (วรรณ เตโชโยธน, สมชาย สภทรกล และมนวกา ผดงสทธ, 2558) ส าหรบตนทนทใชเปนฐานในการก าหนดราคาขาย จะมตนทนใดเปนสวนประกอบบางนน ขนอยกบวธการค านวณตนทนผลตภณฑวากจการจะใชวธใดในการค านวณ ซงแตละวธกมสวนประกอบของตนทนทรวมอยในตนทนผลตภณฑแตกตางกน และประเดนเรองอตราสวนเพมจะก าหนดอยางไรนน ขนอยกบนโยบายของบรษทแตละแหง รวมถงวธการทใชในการก าหนดราคาผลตภณฑ ซงแตละประเดนจะอธบายรายละเอยด ดงน

1. วธการค านวณตนทนผลตภณฑทใชเปนฐานในการก าหนดราคาผลตภณฑ

การก าหนดราคาสนคาโดยใชตนทนเปนฐานในการค านวณ (Cost – Plus Pricing) เปนวธการทไดรบความนยมเปนอยางมาก เนองจากสนคามหลายประเภท บางประเภทเปนสนคามาตรฐาน บางประเภทเปนสนคาทรบค าสงซอพเศษ บางประเภทเปนสนคาทแตกตางกบสนคาทอยในทองตลาด ดงนน สวนประกอบของตนทนผลตภณฑทน ามาใชเปนฐานในการก าหนดราคาสนคาจงมความแตกตางกน แตโดยทวไปถากลาวถงตนทนผลตภณฑ จะประกอบดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลตทงผนแปรและคงท หรอรวมไปถง คาใชจายในการขายและบรหารทงผนแปรและคงท ดงนน ประเดนแรกทควรจะท าความเขาใจ กอนการก าหนดราคาสนคา คอ ตนทนทน ามาใชเปนฐานในการก าหนดราคาขายของสนคา จะประกอบไปดวยตนทประเภทใดบางนนจะขนอยกบวธการค านวณตนทนผลตภณฑ ซงวธการค านวณตนทนผลตภณฑสามารถแบงวธการค านวณได 4 วธ ไดแก 1) วธตนทนเตม (Full

Costing or Absorption Costing) 2) วธตนทนผนแปร (Variable Costing or Direct Costing) 3) วธตนทนผนแปรรวม (Total Variable Costing) และ 4) วธตนทนรวม (Total Cost)


8 - 6

เพอใหเขาใจเกยวกบสวนประกอบและวธการค านวณตนทนผลตภณฑทง 4 วธ สามารถอธบายรายละเอยดสวนประกอบของตนทนของแตละวธ ไดดงน

1.1. วธตนทนเตม

การค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนเตม (Full Costing) จะเปนการรวมตนทนการผลตทกประเภทไมวาจะเปนตนทนการผลตทงผนแปรและคงท รวมเขาสตวผลตภณฑ (Product Costs) ดงนน ตนทนการผลตวธตนทนเตม จงประกอบดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง คาใชจายการผลตทงทเปนตนทนผนแปรและตนทนคงท สวนตนทนและคาใชจายอนๆ ทไมเกยวของกบการผลตจะถอวาเปนตนทนทเกดขนในแตละงวดบญชนนๆ หรอเรยกวา ตนทนประจ างวด หรอตนทนงวดเวลา (Period Costs) ซงประกอบดวย คาใชจายในการขายและบรหารทงทเปนตนทนผนแปรและตนทนคงท

ดงนน สรปไดวาการค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนเตม ตนทนผลตภณฑและตนทนประจ างวด ประกอบดวย

ตนทนผลตภณฑ ตนทนประจ างวด

วตถดบทางตรง คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร คาแรงงานทางตรง คาใชจายในการขายและบรหารคงท คาใชจายการผลตผนแปร คาใชจายการผลตคงท

1.2. วธตนทนการผลตผนแปร

การค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนผนแปร (Variable Manufacturing Costing)

เปนการรวมตนทนการผลตเฉพาะสวนทมลกษณะเปนตนทนการผลตผนแปรเทานนรวมเขาสตวผลตภณฑ ดงนน ตนทนการผลตวธตนทนผนแปร จงประกอบดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง คาใชจายการผลตเฉพาะทเปนตนทนผนแปร สวนตนทนและคาใชจายอนๆ ทมลกษณะเปนตนทนคงทและคาใชจายในการด าเนนงานทงผนแปรและคงท จะถอวาเปนตนทนประจ างวด หรอตนทนงวดเวลา ซงตนทนเหลาน ประกอบดวย คาใชจายการผลตคงท คาใชจายในการขายและบรหารทงทเปนตนทนผนแปรและตนทนคงท

ดงนน สรปไดวาการค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนเตม ตนทนผลตภณฑและตนทนประจ างวด ประกอบดวย


วตถดบทางตรง คาใชจายการผลตคงท คาแรงงานทางตรง คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร คาใชจายการผลตผนแปร คาใชจายในการขายและบรหารคงท


1.3. วธตนทนผนแปรรวม

การค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนผนแปรรวม (Total Variable Costing) เปนการรวมตนทนเฉพาะสวนทเปนตนทนผนแปรทงหมดเทานนรวมเขาสตวผลตภณฑ โดยไมน าเอาตนทนคงทมารวมในตวผลตภณฑเลย ดงนน ตนทนผลตภณฑวธตนทนผนแปรรวม จงประกอบดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง คาใชจายการผลตเฉพาะทเปนตนทนผนแปร และคาใชจายในการขายและบรหารสวนทเปนตนทนผนแปรทงหมด สวนตนทนและคาใชจายอนๆ ทมลกษณะเปนตนทนคงท จะถอวาเปนตนทนประจ างวดทงหมด ซงไดแก คาใชจายการผลตคงท คาใชจายในการขายและบรหารทเปนตนทนคงท

ดงนน สรปไดวาการค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนผนแปรรวม ตนทนผลตภณฑและตนทนประจ างวด ประกอบดวย


วตถดบทางตรง คาใชจายการผลตคงท คาแรงงานทางตรง คาใชจายในการขายและบรหารคงท คาใชจายการผลตผนแปร

คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร

1.4. วธตนทนรวม

การค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนรวม (Total Costing) เปนการรวมตนทนและคาใชจายทกประเภททงทเปนตนทนผนแปรและตนทนคงททงหมดรวมเขาสตวผลตภณฑ ดงนน ตนทนผลตภณฑวธตนทนรวม จงประกอบดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง คาใชจายการผลตทงทเปนตนทนผนแปรและคงท และคาใชจายในการขายและบรหารทเปนตนทนผนแปรและคงท ซงมผลท าให ไมมตนทนหรอคาใชจายใดเปนตนทนประจ างวดเลย เพราะตนทนทกรายการรวมอยในตนทนผลตภณฑหมดแลว

ดงนน สรปไดวาการค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนรวม ตนทนผลตภณฑและตนทนประจ างวด ประกอบดวย


วตถดบทางตรง - ไมม - คาแรงงานทางตรง


คาใชจายการผลตคงท คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร คาใชจายในการขายและบรหารคงท


8 - 8

เพอใหเขาใจสวนประกอบของตนทนผลตภณฑทง 4 วธมากขน สามารถสรปสวนประกอบตนทนผลตภณฑของแตละวธ ดงแสดงในตารางท 8.1

ตารางท 8.1 สวนประกอบของตนทนผลตภณฑ

สวนประกอบของ


วธการค านวณตนทนผลตภณฑ

วธตนทนเตม วธตนทน

การผลต

ผนแปร

วธตนทน

ผนแปรรวม

วธตนทนรวม




ผนแปร

คาใชจายการผลตคงท - -


- -

คาใชจายในการขายและบรหารคงท

- - -

เพอใหเขาใจเกยวกบการค านวณตนทนผลตภณฑมากขน สามารถแสดงการค านวณตนทนผลตภณฑแตละวธ ดงแสดงในตวอยางท 8.2



บรษท นยมไทยการคา จ ากด เปนบรษททท าการผลตและจ าหนายกระเปาทท าจากผาไทย โดยในปหนา บรษทมแผนทจะผลตกระเปาเพอจ าหนายจ านวน 10,000 ใบ โดยมขอมลเกยวกบตนทนการผลตและคาใชจายตางๆทเกยวกบการผลตและจ าหนายกระเปา ดงน ตนทนตอหนวย ตนทนรวม (บาทตอหนวย) (บาท)

วตถดบทางตรง 250


คาใชจายการผลตผนแปร 80

คาใชจายการผลตคงท 600,000

คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร 50

คาใชจายในการขายและบรหารคงท 750,000

การค านวณตนทนผลตภณฑโดยใชวธการค านวณทง 4 วธ สามารถแสดงรายละเอยดการค านวณ ไดดงน


การค านวณตนทนผลตภณฑ โดยใชฐานการค านวณตนทนทง 4 วธ สามารถค านวณไดดงน




วธตนทนเตม วธตนทน

การผลต

ผนแปร

วธตนทน



วตถดบทางตรง 250 250 250 250

คาแรงงานทางตรง 100 100 100 100


ผนแปร 80 80 80 80

คาใชจายการผลตคงท 60 - - 60


8 - 10




วธตนทนเตม วธตนทนการผลต

ผนแปร

วธตนทน




- - 50 50


- - - 75

ตนทนผลตภณฑตอหนวย 490 430 480 615

จากการค านวณตนทนผลตภณฑทง 4 วธ จะเหนไดวา ตนทนผลตภณฑตอหนวยวธตนทนเตม มตนทนตอหนวยเทากบ 490 บาท วธตนทนการผลตผนแปร เทากบ 430 บาท วธตนทนผนแปรรวม เทากบ 480 บาท และวธตนทนรวม เทากบ 615 บาท

2. การก าหนดอตราสวนเพม

การก าหนดราคาขายของผลตภณฑ นอกจากการค านวณตนทนผลตภณฑเปนประเดนส าคญตอการตงราคาผลตภณฑแลว ยงมประเดนของการก าหนดอตราสวนเพม ซงโดยทวไปอตราสวนเพมจะถกก าหนดโดยผบรหารของบรษทแตละแหง อาจใชประสบการณของผบรหารหรอสภาพแวดลอมภายนอกทมผลตอธรกจ แตโดยสวนใหญอตราสวนเพมดงกลาว ผบรหารตองก าหนดใหเพยงพอ หรอสามารถชดเชยตนทนในสวนทไมไดรวมอยในตนทนทใชเปนฐานในการค านวณตนทนผลตภณฑ เชน คาใชจายในการขายและบรหารทงหมด เพอใหการตงราคาผลตภณฑท าใหกจการมผลก าไรจากการด าเนนงานตามทตองการ ถาอตราสวนเพมไมสามารถชดเชยตนทนดงกลาวได จะสงผลใหกจการมผลขาดทนจากการด าเนนงานได โดยเฉพาะอยางยงถาหากกจการอยในธรกจทมการแขงขนทคอนขางสง ผลตภณฑหรอการบรการสามารถถกทดแทนดวยสนคาหรอการบรการทเปนของคแขง กจการจะไมสามารถก าหนดอตราสวนเพมไดสงมากนก

การก าหนดอตราสวนเพมทนยมใชสวนใหญ จะค านงถงตนทนและก าไรทตองการหรอผลตอบแทนทกจการตองการ ใชเปนฐานในการค านวณอตราสวนเพม โดยทก าไรทตองการสวนมากมาจากอตราผลตอบแทนจากการลงทน (Return on Investment : ROI) ซงอตราผลตอบแทนดงกลาว มกถกก าหนดโดยผบรหารของบรษท หรออาจพจารณาจากอตรา


ผลตอบแทนจากการลงทนของบรษทอนๆ ทอยในอตสาหกรรมเดยวกน สวนการใชตนทนเปนฐานในการก าหนดอตราสวนเพม สามารถใชการค านวณตนทนผลตภณฑโดยใชวธตนทนเตม วธตนทนผนแปร วธตนทนผนแปรรวม หรอวธตนทนรวม ดงไดอธบายไวแลวในหวขอขางตน

การค านวณอตราผลตอบแทนจากการลงทน หรออาจใชอตราผลตอบแทนตอสนทรพย (Return on Assets : ROA) ทน ามาลงทนกได ซงผลตอบแทนดงกลาวเปนการวดประสทธภาพของกจการในการบรหารเงนของกจการหรอการบรหารสนทรพยของผบรหารแตละแผนกหรอหนวยงานยอยวามประสทธภาพหรอไม รวมถงการวดความสามารถการท าก าไรจากการลงทนในสนทรพยทลงทนไป ซงอตราผลตอบแทนจากการลงทน สามารถค านวณไดดงน

หรอ การค านวณหาอตราผลตอบแทนตอสนทรพยรวม สามารถค านวณ ไดดงน

โดยท สนทรพยรวมถวเฉลย เปนการน าเอารายการสนทรพยรวมตนงวดและปลายงวดมารวมกนแลวหารดวย 2 เพอหาคาเฉลย ดงน

ส าหรบการก าหนดอตราสวนเพม (Markup Percentage) สามารถค านวณโดยใชสตรดงน

โดยท ผลตอบแทนจากการลงทน สามารถค านวณไดดงน

อตราสวนเพม = ผลตอบแทนจากการลงทน + ตนทนทไมไดรวมอยในตนทนผลตภณฑ (% Markup) จ านวนหนวยผลต x ตนทนผลตภณฑตอหนวย

อตราผลตอบแทนจากการลงทน = ก าไรจากการด าเนนงาน

(ROI) เงนลงทน x 100

x 100

อตราผลตอบแทนตอสนทรพยรวม = ก าไรจากการด าเนนงาน

(ROA) สนทรพยรวมถวเฉลย x 100

ผลตอบแทนจากการลงทน = อตราผลตอบแทนจากการลงทน (%) x เงนลงทน

สนทรพยรวมถวเฉลย = สนทรพยรวมตนงวด + สนทรพยรวมปลายงวด

2


8 - 12

ถาในกรณทธรกจใชอตราผลตอบแทนตอสนทรพยรวม (ROA) ในการค านวณหาอตราสวนเพม จะค านวณผลตอบแทนตอสนทรพยรวมแทน โดยมสตรในการค านวณ ดงน

การก าหนดอตราสวนเพมจะมคดเปนจ านวนเทาใดนนขนอยกบอตราผลตอบแทนจากการลงทน หรออตราผลตอบแทนตอสนทรพยรวม และวธการค านวณตนทนผลตภณฑ ซงฐานทใชในการค านวณตนทนผลตภณฑ กจการอาจเลอกใชวธตนทนเตม วธตนทนผนแปร วธตนทนผนแปรรวม หรอวธตนทนรวม แลวแตวากจการมนโยบายการค านวณตนทนผลตภณฑวธใดเปนวธทเหมาะสมทสด

หลงจากทราบถงประเดนส าคญทมผลตอการก าหนดราคาขายของผลตภณฑแลว ซงไดแก วธการค านวณตนทนผลตภณฑ และการก าหนดอตราสวนเพม หลงจากนนกจการจะใชขอมลทงสองสวนไปค านวณหาราคาขายของผลตภณฑตอไป

วธการก าหนดราคาผลตภณฑ

การก าหนดราคาขายของผลตภณฑหรอการบรการโดยสวนใหญราคาขายตองสามารถชดเชยตนทนทเกดขนทงหมด หรอการก าหนดอตราสวนเพมตองมากพอทจะชดเชยตนทนอนๆ ทนอกเหนอจากตนทนการผลตหรอตนทนผลตภณฑ เพอใหกจการสามารถท าก าไรไดตามทผบรหารตองการ แตถาก าหนดอตราสวนเพมไมเพยงพอหรอไมสามารถชดเชยตนทนอนๆ ทนอกเหนอจากตนทนการผลต อาจมผลท าใหกจการมผลขาดทนได ซงการก าหนดราคาผลตภณฑสามารถค านวณได 3 วธ ไดแก 1) การก าหนดราคาโดยบวกสวนเพมจากตนทน

(Pricing – based on Cost) 2) การก าหนดราคาโดยค านงถงก าไรทตองการ (Pricing – based

on Target Profit) และ 3) การก าหนดราคาโดยใชอตราผลตอบแทนจากการลงทน (Pricing – based on Return on Investment) ในการก าหนดราคาขายของผลตภณฑแตละวธ จะอธบายโดยละเอยดตามล าดบ ดงน

1. การก าหนดราคาโดยบวกสวนเพมจากตนทน

การก าหนดราคาสนคาโดยบวกสวนเพมจากตนทน (Pricing – based on Cost) เปนการตงราคาสนคาโดยใชขอมลตนทนผลตภณฑเปนฐานในการตงราคาสนคา แลวบวกสวนเพม (Markup) เขาไปในตนทนของผลตภณฑ ซงสวนเพมทเพมเขาไปในตนทนผลตภณฑเปรยบเหมอนก าไรทบรษทตองการ สวนใหญจะบอกเปนรปของรอยละ หรอคดเปนเปอรเซนของ

ผลตอบแทนตอสนทรพยรวม = อตราผลตอบแทนตอสนทรพยรวม (%) x สนทรพยรวม

ถวเฉลย


ตนทนผลตภณฑ (Markup Percentage) ซงการค านวณตนทนผลตภณฑสามารถค านวณได 4 วธ ไดแก วธตนทนเตม วธตนทนการผลตผนแปร วธตนทนผนแปรรวม และวธตนทนเตม ดงอธบายในหวขอตนทนทใชเปนฐานในการก าหนดราคาขาย ดงนน การค านวณราคาขายของผลตภณฑ สามารถค านวณ ไดดงน

โดยท สวนบวกเพม สามารถค านวณไดดงน

เพอใหเขาใจเกยวกบการค านวณราคาขายของผลตภณฑโดยใชสวนบวกเพมจากตนทน จงขอแสดงการค านวณ ดงแสดงในตวอยางท 8.3

ตวอยาง 8.3 จากตวอยางท 8.2 บรษท นยมไทยการคา จ ากด เปนบรษททท าการผลตและจ าหนาย

กระเปาทท าจากผาไทย โดยในปหนาบรษทมแผนทจะผลตกระเปาจ านวน 10,000 ใบ โดยมขอมลเกยวกบตนทนการผลตและคาใชจายตางๆทเกยวกบการผลตและจ าหนายกระเปา ดงน ตนทนตอหนวย ตนทนรวม (บาทตอหนวย) (บาท)

วตถดบทางตรง 250






ถาหากบรษทมนโยบายในการก าหนดราคาขายสนคา โดยผบรหารก าหนดใหอตราสวนบวกเพมเทากบ 40 % ของตนทนสนคา ถาการค านวณตนทนสนคาใชวธตนทนเตมเปนฐานในการก าหนดราคาขายผลตภณฑ ราคาขายของกระเปาผาฝายจะสามารถค านวณ ไดดงน

ราคาขายผลตภณฑ = ตนทนผลตภณฑตอหนวย + สวนบวกเพม

สวนบวกเพม = ตนทนผลตภณฑตอหนวย x อตราสวนเพม (%)


8 - 14


ค านวณตนทนผลตภณฑโดยใชฐานการค านวณวธตนทนเตม




คาใชจายการผลตคงท (600,000/10,000 หนวย) 60 บาทตอหนวย

ตนทนผลตภณฑตอหนวย 490 บาทตอหนวย

จากขอมลขางตน บรษทสามารถน าตนทนวธตนทนเตมมาเปนฐานการค านวณหาราคาขายของผลตภณฑโดยใชวธบวกสวนเพมจากตนทน ถาหากบรษทมนโยบายในการก าหนดราคาขายผลตภณฑ โดยก าหนดใหอตราสวนบวกเพมเทากบ 40 % ของตนทนสนคา ดงนน ราคาขายของผลตภณฑ สามารถค านวณ ไดดงน

ราคาขาย = ตนทนผลตภณฑตอหนวย + (ตนทนผลตภณฑตอหนวย

X อตราสวนบวกเพม)

= 490 + 490 x 40

100

= 490 + 196


ดงนน ถาหากบรษทใชการค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนเตม และมนโยบายในการก าหนดราคาสนคาโดยบวกสวนเพมจากตนทน บรษทจะตงราคากระเปาผาไทย ใบละ 686 บาท และจากการก าหนดราคาผลตภณฑดงกลาว ผลการด าเนนงานของบรษท สามารถแสดงรายการรายไดและคาใชจายทเกยวของ โดยแสดงในรปของงบก าไรขาดทนวธตนทนเตม ไดดงน

บรษท นยมไทยการคา จ ากด


ยอดขาย (10,000 ใบ x 686 บาท) 6,860,000

หก ตนทนขาย (10,000 ใบ x 490 บาท) 4,900,000



คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร (10,000 ใบ x 50 บาท) 500,000

คาใชจายในการขายและบรหารคงท 750,000 1,250,000



ดงนน การก าหนดราคาผลตภณฑโดยบวกสวนเพมจากตนทน 40% ของตนทนสนคาวธตนทนเตม เพยงพอทจะท าใหบรษทมก าไรขนตน เพยงพอทจะครอบคลมคาใชจายในการขายและบรหารทงในสวนทเปนตนทนผนแปรและคงท และสงผลใหบรษทมก าไรจากการด าเนนงานเทากบ 710,000 บาท มขอสงเกตวาการก าหนดราคาขายจากตวอยางขางตน จะแตกตางจากการก าหนดราคาขายส าหรบค าสงซอพเศษ ซงเปนการก าหนดราคาขายในระยะสน เนองจากในระยะสน ตนทนบางรายการไมสามารถเปลยนแปลงได เชน ถากจการมอปกรณการผลตซงมก าลงการผลตเหลออย และใชอปกรณดงกลาวในการผลตสนคาตามค าสงซอพ เศษ คาเสอมราคาของอปกรณจะไมเพมขน แมวากจการจะผลตสนคาเพมขน ดงนน คาเสอมราคาในกรณนจงไมเกยวของกบการตดสนใจ เปนตน

แตการก าหนดราคาขายในระยะยาวจะแตกตางจากการก าหนดราคาสนคาในระยะสน ซงในระยะยาวนน ตนทนทกรายการสามารถเปลยนแปลงได เชน กจการสามารถเลอกประเภทของอปกรณการผลตทจะใชในกระบวนการผลตเพอใหมคาใชจายเกยวกบอปกรณดงกลาวนอยทสด เปนตน นอกจากน การก าหนดราคาขายในระยะยาวจะมความยดหยนมากกวาการก าหนดราคาขายในระยะสน เนองจากผบรหารมกจะบวกก าไรทตองการไวในราคาขายดวย ซงก าไรทบวกเพมจะมากหรอนอยกขนอยกบปรมาณความตองการสนคาของลกคาและปรมาณสนคาในตลาด

2. การก าหนดราคาโดยใชก าไรทตองการ

การก าหนดราคาโดยใชก าไรทตองการ (Pricing - based on Target Profit) เปนฐานในการค านวณราคาของสนคา เปนการก าหนดราคาโดยผบรหารมก าไรตามเปาหมายหรอมก าไรทตองการซงถกก าหนดไวลวงหนาอยแลว หลงจากนนจงน าเอาก าไรทตองการมาเปนสวนบวกเพมเขากบตนทนของสนคา ซงสามารถแสดงการค านวณ ไดดงน

*การค านวณตนทนผลตภณฑ สามารถค านวณได 4 วธ ไดแก วธตนทนเตม วธตนทนผนแปร วธตนทนผนแปรรวม และวธตนทนรวม ดงไดกลาวไวแลวขางตน

ราคาขายผลตภณฑ = ตนทนผลตภณฑรวม* + ก าไรทตองการ จ านวนหนวย


8 - 16


จากขอมลตวอยางท 8.2 ถาบรษท นยมไทยการคา จ ากด มนโยบายในการก าหนดราคาสนคาโดยผบรหารตองการก าไรสงสดจ านวน 1,200,000 บาท จากวธตนทนผนแปร บรษทจะตองก าหนดราคาสนคาหนวยละเทาใด


ค านวณตนทนผลตภณฑโดยใชฐานการค านวณวธตนทนผนแปรรวม




ตนทนผลตภณฑตอหนวย 430 บาทตอหนวย

ค านวณราคาขายของผลตภณฑ ราคาขายผลตภณฑ = ตนทนผลตภณฑวธตนทนผนแปรรวม + ก าไรทตองการ

จ านวนหนวย

= (430 x10,000) + 1,200,000

10,000

= 4,300,000 + 1,200,000

10,000


ดงนน ถาบรษทตองการก าไรเทากบ 1,200,000 บาท บรษทตองตงราคาสนคาเทากบ 550 บาทตอใบจงจะไดก าไรตามตองการ

การก าหนดราคาสนคาโดยใชก าไรทตองการเปนฐานในการตงราคาสนคา นอกจากจะน ามาใชในธรกจอตสาหกรรมแลว ยงนยมใชกบธรกจบรการเชนกน โดยน าไปค านวณหาอตราคาบรการของธรกจนนๆ เพอใหมความเขาใจมากขน จะแสดงในตวอยางท 8.4



บรษท ฝนดอพารทเมนท เปนธรกจใหเชาหองพกรายเดอน โดยบรษทมนโยบายทจะคดอตราคาบรการจากลกคา ซงบรษทมการประมาณการคาใชจายในการด าเนนงานตางๆ ทเกยวของ ดงน

จ านวนหองพก 20 หอง คาใชจายในการด าเนนงาน

เงนเดอนพนกงาน 20,000 บาท

คาสาธารณปโภค 8,000 บาท

คาโทรศพท 5,000 บาท

คาอนเตอรเนต 1,500 บาท

คาวสดสนเปลอง 17,500 บาท


รวม 62,000 บาท

ถาหากบรษทตองการก าไรจากการด าเนนงานเดอนละ 30,000 บาท บรษทสามารถค านวณหาอตราคาบรการเชาหองพกตอเดอน ไดดงน


อตราคาบรการหองพกตอหอง = ตนทนรวม + ก าไรทตองการ จ านวนหองพก

= 62,000 + 30,000

20

= 4,600 บาทตอหอง

ดงนน ถาบรษทตองการก าไรจากการด าเนนงานตอเดอนเทากบ 30,000 บาท บรษทควรก าหนดอตราคาเชาหองพกตอเดอน เทากบ 4,600 บาทตอหอง


8 - 18

3. การก าหนดราคาโดยใชอตราผลตอบแทนจากการลงทน

การก าหนดราคาสนคาโดยใชอตราผลตอบแทนจากการลงทน (Pricing – based on

Return on Investment) เปนฐานในการตงราคา เปนวธการค านวณทธรกจมก าไรเทากบผลตอบแทนจากการลงทนทธรกจตองการ การก าหนดอตราผลตอบแทนจากการลงทนใหน าขอมลทเกยวของกบก าไรจากการด าเนนงานและเงนลงทนของธรกจ เพอค านวณหาอตราผลตอบแทนจากการลงทน หลกจากนนคอยเอาอตราผลตอบแทนจากการลงทนไปค านวณหาอตราสวนบวกเพม กอนจะท าการก าหนดราคาสนคา

การค านวณอตราผลตอบแทนจากการลงทน สามารถค านวณ ไดดงน

หรอ

การค านวณอตราสวนบวกเพม สามารถค านวณไดดงน

ดงนน การก าหนดราคาผลตภณฑ สามารถค านวณไดดงน

*การค านวณตนทนผลตภณฑ สามารถค านวณได 4 วธ ไดแก วธตนทนเตม วธตนทนผนแปร วธตนทนผนแปรรวม และวธตนทนรวม ดงไดกลาวไวแลวขางตน


(ROI) เงนลงทน

อตราผลตอบแทนจากการลงทนในสนทรพย = ก าไรจากการด าเนนงาน

(ROA) สนทรพยรวม

อตราสวนบวกเพม = ผลตอบแทนจากการลงทน + ตนทนทไมไดบนทกเปนตนทนผลตภณฑ

ตนทนผลตภณฑตอหนวย* x ปรมาณการผลต

ราคาขายผลตภณฑ = ตนทนผลตภณฑตอหนวย* + (อตราสวนบวกเพม x ตนทนผลตภณฑตอหนวย)

x 100

x 100


จากขอมลการค านวณตนทนผลตภณฑ ทง 4 วธ ไดแก วธตนทนเตม ตนทนการผลตผนแปร ตนทนผนแปรรวม และตนทนรวม จะมสวนประกอบของตนทนผลตภณฑดงไดกลาวไวในตารางท 8.1 ตนทนทไมไดรวมเปนตนทนผลตภณฑของแตละวธจงกลายเปนตนทนประจ างวด ซงประกอบดวยตนทนประเภทตางๆ ดงแสดงในตารางท 8.2

ตารางท 8.2 การจ าแนกตนทนผลตภณฑและตนทนประจ างวด

ประเภท

ของตนทน

วธการค านวณตนทนผลตภณฑ วธตนทนเตม วธตนทนการ

ผลตผนแปร

วธตนทน




(Product Costs)

วตถดบทางตรง วตถดบทางตรง วตถดบทางตรง วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง คาแรงงานทางตรง คาแรงงานทางตรง คาแรงงานทางตรง คาใชจายการผลต

ผนแปร คาใชจายการผลต



ผนแปร คาใชจายการผลตคงท


คาใชจายการผลตคงท

- - - คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร

- - - คาใชจายในการขายและบรหารคงท


(Period Costs)

(หรอ

ตนทนทไมไดบนทกเปนตนทนผลตภณฑ)




-




-

- คาใชจายในการขายและบรหารคงท

- -


8 - 20

ดงนน การก าหนดราคาสนคาโดยใชอตราผลตอบแทนจากการลงทน (Pricing – based

on Return on Investment) เปนฐานในการตงราคาผลตภณฑ สามารถค านวณอตราสวนบวกเพม ได 4 วธ ขนอยกบฐานในการค านวณตนทนผลตภณฑ ดงน

3.1. การค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนเตม

ตนทนผลตภณฑวธตนทนเตม (Full Costing) ประกอบดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง คาใชจายการผลตผนแปร และคาใชจายการผลตคงท ดงนน ตนทนทไมไดรวมอยในตนทนผลตภณฑ ไดแก คาใชจายในการขายและบรหารผนแปรและคงท จะเปนตนทนประจ างวด ทธรกจตองพจารณาเพอใชในการค านวณอตราสวนบวกเพม ดงนน อตราสวนบวกเพม สามารถค านวณไดดงน

ราคาขายของผลตภณฑ สามารถค านวณไดดงน

3.2. การค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนการผลตผนแปร

ตนทนผลตภณฑวธตนทนการผลตผนแปร (Variable Costing) ประกอบดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลตผนแปร ดงนน ตนทนทไมไดรวมอยในตนทนผลตภณฑ ไดแก คาใชจายการผลตคงท คาใชจายในการขายและบรหารทงผนแปรและคงท ตนทนดงกลาวจะเปนตนทนประจ างวด ทธรกจตองพจารณาเพอใชในการค านวณอตราสวนบวกเพม ดงนน อตราสวนบวกเพม สามารถค านวณไดดงน


1.

อตราสวนบวกเพม = ผลตอบแทนจากการลงทน + คาใชจายการผลตคงท + คาใชจายในการขาย

และบรหารผนแปรและคงท

ตนทนผลตภณฑตอหนวย – วธตนทนการผลตผนแปร x ปรมาณการผลต

ราคาขายผลตภณฑ = ตนทนผลตภณฑวธตนทนผนแปร + (อตราสวนบวกเพม x ตนทนผลตภณฑ/หนวย)

อตราสวนบวกเพม = ผลตอบแทนจากการลงทน + คาใชจายในการขายและบรหารผนแปรและคงท

ตนทนผลตภณฑตอหนวย - วธตนทนเตม x ปรมาณการผลต

ราคาขายผลตภณฑ = ตนทนผลตภณฑ - วธตนทนเตม + (อตราสวนบวกเพม x ตนทนผลตภณฑ/หนวย)


3.3. การค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนผนแปรรวม

ตนทนผลตภณฑวธตนทนผนแปรรวม (Total Variable Costing) ประกอบดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง คาใชจายการผลตผนแปร และคาใชจายในการขายและบรหารผนแปร ดงนน ตนทนทไมไดรวมอยในตนทนผลตภณฑ ไดแก ตนทนคงททงหมด ประกอบดวย คาใชจายการผลตคงท และคาใชจายในการขายและบรหารคงท ตนทนดงกลาวจะเปนตนทนประจ างวด ทธรกจตองพจารณาเพอใชในการค านวณอตราสวนบวกเพม ดงนน อตราสวนบวกเพม สามารถค านวณไดดงน


3.4. การค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนรวม

ตนทนผลตภณฑวธตนทนรวม (Total Costs) ประกอบดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง คาใชจายการผลตผนแปร และคาใชจายในการขายและบรหารทงผนแปรและคงท ตนทนและคาใชจายทกรายการรวมอยในตนทนผลตภณฑ ดงนน จงไมมตนทนประจ างวด ผลตอบแทนจากการลงทนคอก าไรทครอบคลมคาใชจายทกสวนแลว ดงนน อตราสวนบวกเพม สามารถค านวณไดดงน


อตราสวนบวกเพม = ผลตอบแทนจากการลงทน + คาใชจายการผลตคงท +คาใชจายในการขาย

และบรหารคงท

ตนทนผลตภณฑตอหนวย – วธตนทนผนแปรรวม x ปรมาณการผลต

ราคาขายผลตภณฑ = ตนทนผลตภณฑวธตนทนผนแปรรวม + (อตราสวนบวกเพม x ตนทนผลตภณฑ/หนวย)

อตราสวนบวกเพม = ผลตอบแทนจากการลงทน

ตนทนผลตภณฑตอหนวย – วธตนทนผนแปรรวม x ปรมาณการผลต

ราคาขายผลตภณฑ = ตนทนผลตภณฑวธตนทนรวม + (อตราสวนบวกเพม x ตนทนผลตภณฑ/หนวย)


8 - 22


บรษท ฟาไทย จ ากด ไดน าผลตภณฑชนดหนงออกจ าหนาย โดยมนโยบายการก าหนดราคาผลตภณฑ โดยใชอตราผลตอบแทนจากการลงทนเปนฐานในการค านวณ โดยใชการค านวณตนทนผลตภณฑตามวธตนทนเตม ซงบรษทมขอมลเงนลงทน ตนทนและอตราผลตอบแทนจากการลงทน ดงน

ปรมาณการผลตทคาดวาจะผลตได 5,000 หนวย

เงนลงทน 7,000,000 บาท

ก าไรจากการด าเนนงาน 1,400,000 บาท ตนทนการผลตตอหนวย





คาใชจายในการขายและบรหาร ผนแปร 140 บาทตอหนวย

คงท (รวม) 600,000 บาท

จากขอมลขางตน บรษทควรก าหนดราคาขายผลตภณฑเทากบเทาไร


จากขอมลขางตน บรษทสามารถแสดงการค านวณ ได 4 ขนตอน ดงน ขนท 1 ค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนเตม

ตนทนผลตภณฑ –วธตนทนเตม = วตถดบทางตรง + คาแรงงานทางตรง + คาใชจายการผลต

ทงผนแปรและคงท = 500 + 300 + 120 + (500,000/5,000) = 1,020 บาท

ขนท 2 ค านวณหาอตราผลตอบแทนจากการลงทน


เงนลงทน

= 1,400,000

7,000,000

= 20%

X 100

X 100


ขนท 3 ค านวณหาอตราสวนบวกเพม อตราสวนบวกเพม = ผลตอบแทนจากการลงทน + คาใชจายในการขายและบรหาร

ผนแปรและคงท

ตนทนผลตภณฑตอหนวย - วธตนทนเตม x ปรมาณการผลต

= (20% x 7,000,000) + (5,000 x 140) + 600,000

1,020 x 5,000

= 1,400,000 + 700,000 + 600,000

5,100,000

= 0.5294 X 100

= 52.95%

ขนท 4 ค านวณหาราคาขายของผลตภณฑตอหนวย

ราคาขายผลตภณฑ = ตนทนผลตภณฑ + (อตราสวนบวกเพม x ตนทนผลตภณฑ/หนวย)

=1,020 + (52.95% x 1,020) = 1,020 + 540

= 1,560 บาท

ดงนน ถาบรษทมนโยบายการก าหนดราคาผลตภณฑ โดยใชอตราผลตอบแทนจากการลงทนเปนฐานในการค านวณ โดยใชการค านวณตนทนผลตภณฑตามวธตนทนเตม ราคาขายของผลตภณฑจะเทากบ 1,560 บาท

สามารถพสจนผลการด าเนนงาน โดยแสดงเปนงบก าไรขาดทน ไดดงน ยอดขาย (5,000 x 1,560) 7,800,000

หก ตนทนขาย (5,000 x 1,020) 5,100,000



คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร (5,000 x 140) 700,000

คาใชจายในการขายและบรหารคงท 600,000 1,300,000


X 100

X 100

X 100


8 - 24

ถาบรษทท าการค านวณอตราผลตอบแทนจากการลงทน ซงสามารถค านวณไดดงน อตราผลตอบแทนจากการลงทน = ก าไรจากการด าเนนงาน

เงนลงทน

= 1,400,000

7,000,000

= 20%

จากขอมลขางตน แสดงใหเหนวา ถาบรษทขายในราคา 1,560 บาทตอหนวย ตามทวางแผนไว กจการจะมอตราผลตอบแทนจากการลงทนเทากบ 20% ของเงนลงทน แตถาหากกจการก าหนดราคาขายสนคาทต ำกวำ 1,560 บาทตอหนวย จะมผลท าใหอตราผลตอบแทนจากการลงทนต ำกวำ 20% ของเงนลงทน แตในทางตรงกนขาม ถาขายในราคาทสงกวำ 1,560 บาทตอหนวย อตราผลตอบแทนจากการลงทนจะสงกวำ 20% ของเงนลงทน

ตนทนตามเปาหมาย

การก าหนดราคาผลตภณฑสวนใหญมกจะถกก าหนดราคาโดยใชตนทนเปนฐานในการค านวณ แลวบวกสวนเพมเขาไป แตในบางกรณกจการไมสามารถใชวธนในการก าหนดราคาสนคาได เนองจากสนคาทขายในทองตลาดเปนสนคาทมอยแลว และมคแขงขนทขายสนคาลกษณะเดยวกนหรอคลายคลงกบสนคาของกจการ ซงราคาสนคานนถกก าหนดโดยตลาดหรอคแขงขน ถากจการเปนธรกจทมสนคาในลกษณะน จะท าใหกจการไมมอสระในการก าหนดราคาขาย กจการจ าเปนตองตงราคาเทากบทขายในทองตลาด หรอราคาทคแขงขนเคยตงราคาไว ดงนน สงทกจการท าไดกคอ การวางแผนควบคมตนทนการผลตใหต าทสดเทาทท าได เพอใหกจการยงคงไดก าไรตามทตองการ แนวคดเกยวกบการควบคมตนทนการผลตในลกษณะน เรยกวา ตนทนตามเปาหมาย (Target Cost) ซงสามารถสรปเปนหลกการเกยวกบการค านวณตนทนตามเปาหมาย ไดดงน

X 100

X 100

ตนทนตามเปาหมาย = ราคาขายผลตภณฑ – ก าไรทตองการ

(ถกก าหนดโดยตลาดหรอคแขง) (ตามนโยบายของบรษท)


จากแนวคดตนทนตามเปาหมาย กจการจะสามารถทราบวาตนทนการผลตทกจการตองควบคมใหเปนไปตามตนทนทวางแผนไว เพราะถากจการไมสามารถควบคมใหไดตามเปาหมาย จะมผลท าใหกจการไดก าไรต ากวาทวางแผนไว ดงนน เพอใหไดตนทนตามทตองการ แผนกใดกตามทเกยวของการการผลต เชน แผนกออกแบบผลตภณฑ แผนกผลต หรอแผนกบรหารทมความเกยวของ ตองพยายามควบคมตนทนการผลตรวมถงคาใชจายในการด าเนนงานเพอไมใหเกนกวาตนทนตามเปาหมายทค านวณได

เพอใหเขาใจเกยวกบตนทนตามเปาหมาย สามารถอธบายและแสดงการค านวณ ดงแสดงในตวอยางท 8.6 ดงน

ตวอยาง 8.6

บรษท รกสขภาพ จ ากด มการวางแผนการผลตและจ าหนายเครองออกก าลงกายชนดหนง ผบรหารของบรษทก าลงวางแผนการลงทนในสนทรพยเพอใชในการด าเนนงาน มมลคาสนทรพยรวมถวเฉลยเทากบ 10,000,000 บาท โดยเงนลงทนนครอบคลมตงแตการออกแบบ การพฒนา การผลตและการตลาด จากการส ารวจราคาของคแขงและความตองการของผซอเปาหมาย ราคาสนคาชนดนคแขงขนขายในราคาเครองละ 7,000 บาท โดยบรษทคาดการณวาจะขายได 500 เครองตอป หากบรษทมนโยบายทตองการอตราผลตอบแทนจากการลงทนเทากบ 20% การก าหนดตนทนตามเปาหมายของเครองออกก าลงกายจะเทากบกบาทตอเครอง

วธการค านวณตนทนตามเปาหมาย

รายไดจากการขายโดยประมาณ (500 เครอง x 7,000 บาท) 3,500,000

หก ก าไรทตองการ (10,000,000 บาท x 20%) 2,000,000

ตนทนตามเปาหมายส าหรบสนคา (5,000 เครอง) 1,500,000

ตนทนตามเปาหมายตอหนวย (1,500,000/500 เครอง) 3,000

จากการค านวณขางตน จะเหนวา หากบรษทตองการก าหนดราคาเครองออกก าลงกายเทากบ 7,000 บาทตอเครอง โดยทบรษทตองการอตราผลตอบแทนจากการลงทนเทากบ 20% ตนทนตามเปาหมายทบรษทตองควบคมคอ เทากบ 1500000 บาท หรอ 3000 บาทตอเครอง ดงนน เมอบรษททราบตนทนตามเปาหมายแลว บรษทจะท าการวเคราะหวากระบวนการผลตของสนคาประกอบดวยกจกรรมอะไรบาง เชน กจกรรมการออกแบบ กจกรรมการพฒนาผลตภณฑ กจกรรมการผลต และกจกรรมทางการตลาด แลวพยายามควบคมหรอลดตนทนทเกดขนในแตละกจกรรมหรอกระบวนการเหลาน ใหมตนทนนอยทสดเทาทจะท าได หรอ


8 - 26

พยายามลดกจกรรมทไมเพมมลคา เมอลดกจกรรมเหลานไดแลว ตนทนกสามารถจะลดลงได และท าใหกจการไดรบผลก าไรตามทตองการหรอทไดวางแผนไว

การก าหนดราคาตามค าสงซอพเศษ

ส าหรบธรกจทมค าสงซอพเศษจากลกคา มความจ าเปนตองก าหนดราคาสนคา ซงกรณการก าหนดราคาในลกษณะแบบน เรยกวา การก าหนดราคาสนคาตามค าสงซอพเศษ (Special

Order Pricing) ลกษณะของสนคาหรอค าสงซอพเศษจะเปนสนคาทไดรบค าสงซอมาจากลกคา ทไมใชเปนการขายปกต ราคาอาจสงหรอต ากวาทองตลาด เนองจากลกษณะของสนคามความเหมอนหรอแตกตางจากสนคาทบรษทขายในตลาดทวไป แตสวนใหญการยอมรบค าสงซอพเศษมกจะมเงอนไขในการยอมรบค าสงซอพเศษ 2 ประเดน คอ การรบค าสงซอพเศษตองไมกระทบกบยอดขายตามปกตของบรษท และตองอยภายใตก าลงการผลตปกตของกจการ เชน ก าลงการผลตของเครองจกร ก าลงการผลตของแรงงานในแผนกผลต เปนตน

ดงนน การทบรษทรบค าสงพเศษ คอการผลตสนคาเพม แตไมเกนก าลงการผลตปกตของกจการ จะท าใหตนทนคงทสวนใหญไมมการเปลยนแปลง เชน คาเสอมราคาเครองจกร คาเชาโรงงาน เปนตน บรษทยงคงจายคาใชจายเหลานจ านวนเทาเดม จะเปลยนแปลงแตเฉพาะตนทนสวนทเปนผนแปร เชน วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง คาใชจายการผลตผนแปร รวมไปถงคาใชจายอนๆ ทเกดขนเนองจากการยอมรบค าสงซอพเศษ ดงนน ตนทนผลตภณฑทใชเปนฐานในการค านวณราคาสนคาตามค าสงซอพเศษ จงประกอบดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง คาใชจายการผลตผนแปร และคาใชจายในการขายและบรหารผนแปรทเกยวของกบการรบค าสงซอพเศษนเทานน ซงตนทนเหลานเมอพจารณาแลว จะเหนวาเปนการค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนผนแปรรวม (Total Variable Costing) นนเอง ดงนน การค านวณราคาผลตภณฑตามค าสงซอพเศษ สามารถค านวณไดดงน

โดยท สวนบวกเพม สามารถค านวณไดดงน

เพอใหเขาใจเกยวกบการค านวณราคาผลตภณฑตามค าสงซอพเศษ จะขอยกตวอยาง

เพอใหเขาใจในการก าหนดราคาผลตภณฑ จะแสดงรายละเอยดการค านวณดงแสดงในตวอยางท 8.7

ราคาขายผลตภณฑ = ตนทนผลตภณฑตอหนวยภายใตวธตนทนผนแปรรวม + สวนบวกเพม

สวนบวกเพม = อตราสวนบวกเพม x ตนทนผลตภณฑตอหนวยภายใตวธตนทนผนแปรรวม


ตวอยางท 8.7 บรษท พาณช จ ากด เปนบรษททท าการผลตและจ าหนายเพาเวอรแบงค โดยม

นโยบายบวกสวนเพมในอตรา 40% จากตนทนผลตภณฑ โดยในปนบรษทมปรมาณการผลตเทากบ 70 % ของก าลงการผลตปกต (ก าลงการผลตปกต 5,000 อน) และมขอมลตนทนการผลตและคาใชจายในการด าเนนงานตางๆ ดงน





คาใชจายการผลตคงท (รวม) 2,500,000 บาท

คาใชจายในการขายและบรหาร คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร 100 บาทตอหนวย

คาใชจายในการขายและบรหารคงท (รวม) 3,000,000 บาท

ถาบรษทมค าสงซอพเศษจากลกคาของบรษทแหงหนง จ านวน 2,500 อน โดยลกคาแจงวาจะน าเอาเพาเวอรแบงคน ไปแจกใหกบลกคาของบรษท เพอเปนการขอบคณในวนปใหม ดงนน ค าสงซอพเศษนจะไมไปกระทบกบยอดขายปกตของบรษท จากขอมลขางตน บรษทควรก าหนดราคาขายของผลตภณฑตอหนวยตามค าสงซอพเศษน เทากบเทาใด


ค านวณตนทนผลตภณฑ - วธตนทนผนแปรรวม

ตนทนตอหนวย (บาท) วตถดบทางตรง 300 คาแรงงานทางตรง 120 คาใชจายการผลตผนแปร 150 คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร 100 ตนทนผลตภณฑตอหนวย 670

จากขอมลขางตน บรษทมนโยบายในการบวกสวนเพมจากตนทนผลตภณฑ โดยมอตราสวนบวกเพม เทากบ 40% จากตนทนผลตภณฑ ราคาขายของสนคาตามค าสงซอพเศษ สามารถค านวณไดดงน


8 - 28

ราคาขายผลตภณฑ = ตนทนผลตภณฑตอหนวย ภายใตวธตนทนผนแปรรวม + สวนบวกเพม

= 670 + (670 x 40 %)

= 670 + 268


ดงนน ถาหากบรษทมนโยบายในการก าหนดราคาผลตภณฑโดยบวกสวนเพมจากตนทน บรษทควรก าหนดราคาผลตภณฑตามค าสงซอพเศษ เทากบ 938 บาทตอหนวย

สรป

การตดสนในเกยวกบการก าหนดราคาผลตภณฑถอเปนประเดนการตดสนใจระยะสนทผบรหารตองใหความสนใจ เนองจากถาหากผบรหารมการก าหนดราคาสนคาไมเหมาะสม เชนถาตงราคาสนคาต าไปอาจมผลท าใหกจการไดรบผลขาดทนจากการด าเนนงาน หรอถาตงราคาสนคาสงไปอาจท าใหไมสามารถแขงขนกบคแขงได ดงนน การก าหนดราคาผลตภณฑจงมความส าคญ ซงแนวคดพนฐานในการก าหนดราคาขายผลตภณฑ กจการจ าเปนตองเขาใจถงประเดนส าคญ 2 ประเดนกอนการตงราคาสนคา นนคอ ตนทนทใชเปนฐานในการก าหนดราคาขายวาควรจะประกอบดวยตนทนอะไรบาง และอตราสวนเพมควรมการก าหนดอยางไร ซงตนทนทใชเปนฐานในการก าหนดราคาสนคา สามารถแบงไดเปน 4 วธ ไดแก วธตนทนเตม วธตนทนการผลตผนแปร วธตนทนผนแปรรวมและวธตนทนรวม การก าหนดราคาสนคาสามารถท าได 3 วธ คอ 1) การก าหนดราคาโดยบวกสวนเพมจากตนทน 2) การก าหนดราคาโดยใชก าไรทตองการ และ 3) การก าหนดราคาโดยใชอตราผลตอบแทนจากการลงทน

แตในบางกรณบรษทอาจจะทราบราคาสนคาตงแตแรก เพราะเปนสนคาทมอยแลวในทองตลาด ราคาขายถกก าหนดโดยทองตลาด ประเดนทบรษทตองพจารณาจงไมใชการก าหนดราคาขายของผลตภณฑ แตเปนการพฒนาสนคาใหสามารถท าก าไรไดตามทตองการ โดยตงราคาขายตามตลาดหรอตามคแขงขน แตบรษทพยายามทจะควบคมตนทนใหไดตามทวางแผนไว ดงนน ถากจการมสนคาทเหมอนกบตลาดหรอคแขง ตนทนจงเปนประเดนส าคญทบรษทควรใหความสนใจ แนวคดทน ามาใชในการตดสนใจในกรณเชนน คอ ตนทนตามเปาหมาย หรอท าใหตนทนต าทสดเทาทจะท าได หรอตองไมเกนจากทค านวณตนทนตามเปาหมายเอาไวเพอใหกจการไดรบก าไรตามทตองการ



ขอ 1. หางหนสวน อดรแสงเจรญ จ ากด เปนรานสรรพสนคาทจ าหนายสนคาอปโภคและบรโภคหลายชนด โดยมนโยบายในการก าหนดราคาสนคาแตละชนดโดยบวกสวนเพมจากตนทน ตามอตราสวนบวกเพม (Markup Percentage) ทแตกตางกนในแตละแผนก ดงน

แผนก อตราสวนบวกเพม (% Markup)

แผนกเครองเขยน 30 %

แผนกเสอผาส าเรจรป 50 %

แผนกเครองใชไฟฟา 60 %

แผนซปเปอรมาเกต 10 %

บรษทไดท าการสงซอสนคาเพอมาจ าหนายในรานโดยมรายละเอยดดงตอไปน ชนดของผลตภณฑ จ านวนหนวย ตนทนรวม (บาท)

เครองซกผา 10 80,000

ปากกา 500 1,500

เสอเชต 80 32,000

กาแฟส าเรจรป 50 10,000

ใหท า

ก าหนดราคาขายของผลตภณฑแตละชนด ถาเจาของรานมนโยบายในการก าหนดราคาขายของผลตภณฑแตละชนดโดยบวกสวนเพมจากตนทน ดวยอตราสวนเพมทก าหนดขางตน

ขอ 2. ตอไปนเปนขอมลตนทนและคาใชจายในการด าเนนงานตางๆ ของรานอนรกษไทย โดยมขอมลตนทนตอหนวย ดงตอไปน





คาใชจายการผลตคงท 27 บาทตอหนวย


คาใชจายในการขาย 37 บาทตอหนวย

คาใชจายในการบรหาร 55 บาทตอหนวย


8 - 30

ถาเจาของรานอนรกษไทย มนโยบายการก าหนดราคาผลตภณฑโดยใชอตราสวนบวกเพมจากตนทน ซงผลตภณฑทขายมการตงราคาขายเทากบ 300 บาทตอหนวย ถารานนมฐานการค านวณตนทนผลตภณฑแตกตางกน

ใหท า

ค านวณหาอตราสวนบวกเพม (% Markup) ถาเจาของรานอนรกษไทย ใชฐานการค านวณตนทนผลตภณฑวธตางๆ ดงน

1. วธตนทนเตม (Full Costing)

2. วธตนทนผนแปร (Variable Costing)

3. วธตนทนผนแปรรวม (Total Variable Costing)

4. วธตนทนรวม (Total Costing)

ขอ 3. บรษท สบายดอพาทเมนท จ ากด เปนธรกจขนาดกลางและขนาดยอย โดยด าเนนธรกจใหเชาหองพกรายเดอน มขอมลตนทนและคาใชจายตางๆทเกยวของดงน

จ านวนหองพก 30 หอง คาใชจายในการด าเนนงาน




คาอนเตอรเนต 3,000 บาท

คาวสดสนเปลอง 28,000 บาท


ใหท า ค านวณหาอตราคาเชาตอหองทธรกจควรก าหนด ถาบรษทตองการก าไร (Target

Profit) เทากบ 75,000 บาท


ขอ 4. อลางรถศรสะอาด ใหบรการลางรถใหกบลกคา โดยเจาของรานไดประมาณการขอมลตนทนและคาใชจายตางๆทเกยวของของเดอนมกราคม ไวดงน

จ านวนรถของลกคาทคาดวาจะมาใชบรการ 300 คน คาใชจายในการด าเนนงาน (ประมาณการ) คาเชาราน 5,000 บาท




คาวสดสนเปลองในการลางรถ 8,000 บาท

คารบรอง 2,000 บาท

ใหท า ค านวณหาอตราคาบรการลางรถตอคน ถาบรษทตองการก าไร (Target Profit) เทากบ 20,000 บาท

ขอ 5. ตอไปนเปนขอมลเกยวกบตนทนการผลตตอหนวยของบรษท สยามการคา จ ากด ซงบรษทไดท าการผลตและขายรถจกรยาน โดยมขอมลประจ าเดอนกนยายน 25X1

ปรมาณการขาย 200 คน

ตนทนการผลต (ตอหนวย) วตถดบทางตรง 220 บาท

คาแรงงานทางตรง 150 บาท

คาใชจายการผลตผนแปร 180 บาท

คาใชจายการผลตคงท 200 บาท

คาใชจายในการด าเนนงาน (ตอหนวย) คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร 50 บาท

คาใชจายในการขายและบรหารคงท 170 บาท

ใหท า 1. ค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวย โดยใชวธการค านวณดงน

1.1. ตนทนผนแปร (Variable Costs)

1.2. ตนทนเตม (Full Costs)

1.3. ตนทนผนแปรรวม (Total Variable Costs)

1.4. ตนทนรวม (Total Costs)


8 - 32

2. ก าหนดราคาขายผลตภณฑ ถาบวกสวนเพมในอตรา 60 % ของตนทนผลตภณฑตามวธตนทนเตม

3. ก าหนดราคาขายผลตภณฑ ถาบวกสวนเพมในอตรา 80 % ของตนทนผลตภณฑตามวธตนทนผนแปร

ขอ 6. บรษท อดรการคา จ ากด ไดน าผลตภณฑออกจ าหนาย โดยมนโยบายการก าหนดราคาขาย โดยใชอตราผลตอบแทนจากการลงทนจากตนทนผลตภณฑวธตนทนเตม ซงบรษทมขอมลเงนลงทน ตนทนและอตราผลตอบแทนจากการลงทน ดงน



อตราผลตอบแทนจากการลงทน (ROI) 20%








ใหท า

1. ค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวย โดยใชวธตนทนเตม ตนทนผนแปร ตนทนผนแปรรวม และตนทนรวม

2. ค านวณหาอตราสวนบวกเพม เพอใหไดผลตอบแทนจากการลงทนตามทตองการ โดยใชวธการค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนผนแปร

3. ค านวณหาราคาขายของผลตภณฑตอหนวย ตามอตราสวนบวกเพมตามทค านวณไดในขอ 2

4. พสจนอตราผลตอบแทนทไดรบ โดยจดท าในรปของงบก าไรขาดทนตามวธตนทนผนแปร


ขอ 7. บรษท อดรการคา จ ากด ไดน าผลตภณฑออกจ าหนาย โดยมนโยบายการก าหนดราคาขาย โดยใชอตราผลตอบแทนจากการลงทนจากตนทนผลตภณฑวธตนทนเตม ซงบรษทมขอมลเงนลงทน ตนทนและอตราผลตอบแทนจากการลงทน ดงน



อตราผลตอบแทนจากการลงทน (ROI) 15%


ตนทนการผลตผนแปร 200 บาทตอหนวย

ตนทนการผลตคงท (รวม) 500,000 บาท



ใหท า

1. ค านวณหาตนทนผลตภณฑตอหนวย โดยใชวธตนทนเตม ตนทนผนแปร ตนทนผนแปรรวม และตนทนรวม

2. ค านวณหาอตราสวนบวกเพม เพอใหไดผลตอบแทนจากการลงทนตามทตองการ 3. ค านวณหาราคาขายของผลตภณฑตอหนวย ตามอตราสวนบวกเพมตามทค านวณได

ในขอ 2 4. จดท างบก าไรขาดทนตามวธตนทนเตม

ขอ 8. บรษท สหพฒน จ ากด ท าการผลตและจ าหนายสนคาชนดหนง ซงในตลาดมสนคาลกษณะเดยวกน โดยก าหนดราคาขายหนวยละ 500 บาท ถาบรษทตองการก าไร 80 บาทตอหนวย และคาใชจายในการขายและบรหาร 20 บาทตอหนวย ใหค านวณหาตนทนการผลตทบรษทนควรจะควบคมใหไดหนวยละเทากบเทาใด จงจะท าใหไดก าไรตามตองการ (Target

Costing)

ขอ 9. บรษท หมยอแสนอรอย จ ากด ท าการผลตและจ าหนายหมยอ ซงในตลาดมสนคาลกษณะเดยวกน โดยรานอนมการก าหนดราคาขายอนละ 75 บาท ถาบรษทตองการก าไรอนละ 15 บาท และคาใชจายในการขายและบรหารอนละ 10 บาท ใหค านวณหาตนทนการผลตทบรษทนควรจะควบคมใหไดหนวยละเทากบเทาใด จงจะท าใหไดก าไรตามตองการ (Target

Costing)


8 - 34

ขอ 10. บรษท สยามพาณช จ ากด เปนบรษททท าการผลตและจ าหนายรถจกรยาน โดยมนโยบายบวกสวนเพมในอตรา 40% จากตนทนผลตภณฑ โดยในปนบรษทมปรมาณการผลตเทากบ 70 % ของก าลงการผลตปกต และมขอมลตนทนการผลต ดงน

ก าลงการผลตปกต (Normal Capacity) 5,000 คน วตถดบทางตรง 1,200 บาทตอหนวย



คาใชจายการผลตคงท (รวม) 1,250,000 บาท

ถาบรษทมค าสงซอพเศษจากลกคานาย เอ จ านวน 1,500 คน โดยถาบรษทรบค าสงซอพเศษของนาย เอ ค าสงซอนจะไมไปกระทบกบยอดขายปกตของบรษท ดงนน ถาทานเปนผน าเสนอขอมลใหกบผบรหาร

ใหท า จากขอมลขางตนทานจะรบค าสงซอนหรอไม และจะก าหนดราคาขายของผลตภณฑเทากบเทาใด ตามนโยบายทก าหนดขางตน

ขอ 11. บรษท สยามพาณช จ ากด เปนบรษททท าการผลตและจ าหนายเครองชารจ โดยมนโยบายบวกสวนเพมในอตรา 50% จากตนทนผลตภณฑ โดยในปนบรษทมปรมาณการผลตเทากบ 80 % ของก าลงการผลตปกต และมขอมลตนทนการผลต ดงน

ก าลงการผลตปกต (Normal Capacity) 5,000 หนวย วตถดบทางตรง 150 บาทตอหนวย




ถาบรษทมค าสงซอพเศษจากลกคาเพอน าไปเปนของขวญปใหมใหกบพนกงาน จ านวน 500 อน โดยถาบรษทรบค าสงซอพเศษ ค าสงซอนจะไมไปกระทบกบยอดขายปกตของบรษท

ใหท า จากขอมลขางตนทานจะรบค าสงซอนหรอไม และจะก าหนดราคาขายของผลตภณฑเทากบเทาใด ตามนโยบายทก าหนดขางตน

บทท 9

การใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ

การด าเนนธรกจในปจจบนมการแขงขนกนคอนขางรนแรง ผบรหารของกจการจงมความจ าเปนทจะตองไดรบขอมลทมความเกยวของกบประเดนปญหาเพอน ามาใชประกอบการตดสนใจไดอยางถกตอง โดยเฉพาะอยางยงขอมลทางการบญชไมวาจะเปนขอมลเกยวกบรายไดและตนทนหรอคาใชจายตางๆ ทเกยวของกบประเดนปญหานน เพราะขอมลทางการบญชเปนขอมลทมความเกยวของกบผลการด าเนนงานโดยตรงของธรกจ แลวน าขอมลทางการบญชเหลานนมาวางแผนและบรหารตนทนเพอใหเกดประสทธภาพสงสดตอกจการ ดงนน ขนตอนการเกบรวบรวมขอมลทางการบญช เพอใหไดขอมลทมความถกตอง และเชอถอได จงเปนกระบวนการทมความส าคญ และสงผลตอการตดสนใจของผบรหาร

ทางปฏบต ประเดนปญหาแตละประเดนอาจมทางเลอกในการแกไขปญหาในหลายทางเลอก ดงนน ผบรหารควรตดสนใจจากขอมลทเกยวของกบปญหานน เพอพจารณาวาทางเลอกใดเปนทางเลอกทดและเหมาะสมทสด ซงการตดสนใจของผบรหารควรพจารณาทงขอมลทเกยวของกบตวเงน หรอทเรยกวา ขอมลเชงปรมาณ (Quantitative Information) และขอมลทไมเกยวของกบตวเงน ทเรยกวา ขอมลเชงคณภาพ (Qualitative Information) ควบคกน เพราะทางเลอกในแตละทางเลอกใหผลตอบแทน หรอมผลก าไรทสงทสด แตเมอพจารณาขอมลเชงคณภาพแลว อาจไมเหมาะสมตอธรกจกเปนได

ในบทนเปนการใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจในระยะสนเทานน ประเดนปญหาทผบรหารตองตดสนใจ ไดแก ประเดนตางๆ ดงน

1. การตดสนใจเกยวกบการรบค าสงซอพเศษ

2. การตดสนใจเกยวกบการผลตเองหรอซอจากบคคลภายนอก

3. การตดสนใจเกยวกบการเพมหรอการยกเลกสวนงานหรอสายผลตภณฑ 4. การตดสนใจเกยวกบการจ าหนายหรอผลตตอของผลตภณฑรวม

5. การตดสนใจเกยวกบการใชปจจยการผลตทมอยอยางจ ากด

6. การปดโรงงานชวคราว

กระบวนการตดสนใจของผบรหารในประเดนตางๆ ทกลาวขางตนจะมขนตอนการตดสนใจเกยวกบการใชขอมลทางการบญช ซงขอมลสวนใหญมกจะเปนขอมลเชงปรมาณ เชน รายได และตนทนหรอคาใชจายทเกยวของ รวมถงขอมลอนๆ ทไมใชตวเงน เชน ก าลงการ


9 - 2

ผลตของธรกจ ก าลงคน สภาพเศรษฐกจ และสภาพการแขงขนของอตสาหกรรมประเภทเดยวกนกบธรกจ เปนตน การตดสนใจของผบรหารสงแรกทตองน ามาใชประกอบการพจารณาคอ ขอมลใดบางทเกยวของและน ามาใชประกอบการตดสนใจในแตละประเดน ซงขอมลทน ามาใชประกอบการตดสนใจจะมความแตกตางกนไปตามลกษณะของปญหาทเกดขน และมวธการวเคราะหขอมลทแตกตางกนเชนกน ดงนน เพอใหเขาใจในเนอหาสาระของขอมลทางการบญชเพอน ามาใชประกอบการตดสนใจ และสามารถเลอกทางเลอกทดและเหมาะสมทสด ในแตละหวขอซงจะไดท าการอธบายในรายละเอยดตอไป

ขนตอนการตดสนใจ

โดยทวไปเมอผบรหารประสบกบปญหาจากการด าเนนธรกจ ไมวาจะเปนปญหาระยะสนหรอระยะยาวกตาม ผบรหารตองหาแนวทางในการแกไขปญหานนๆ โดยมขนตอนของการตดสนใจของผบรหารซงสามารถแบงขนตอนได 6 ขนตอน ดงน (ปรบปรงจาก Horngren,

Datar and Rajan, 2015 : 448 และ ศศวมล มอ าพล, 2556)

1. การระบปญหา

ขนตอนแรกของการตดสนใจ เรมตงแตส ารวจและระบใหไดวาปญหาของการท าธรกจ และความไมแนนอนของการท าธรกจคออะไร (Identify the problem and Uncertainties) คนหาและระบปญหาใหชดเจน พรอมทงบอกวาความไมแนนอนของ และพจารณาวาปญหานนใครเปนผรบผดชอบเพอใหการแกปญหามความชดเจนมากขน เมอระบปญหาไดอยางชดเจนจะสามารถระบขอมลทเกยวของกบปญหานนไดอยางชดเจนเชนกน

2. การก าหนดขอบเขตและทางเลอก

เมอสามารถระบปญหาไดแลว ผบรหารควรระบขอบเขต (Identify Criterion) ในการแกปญหา รวบรวมขอมลทเกยวกบปญหานนๆ เพอน ามาใชประกอบการตดสนใจ เชน บรษทตองการก าไรทสงทสด ทางเลอกทบรษทเลอกอาจไปลดตนทนการผลตลงท าใหสนคามคณภาพทลดลง ดงนนในทางปฏบตกจการตองท าการก าหนดขอบเขตของแตละปญหาใหชดเจน เพราะในบางครงถาตองการก าไรสงสด แตคณภาพของสนคาลดลงอาจมผลตอชอเสยงของบรษทในระยะยาวได ดงนน การแกปญหาบางปญหาไมสามารถท าใหบรรลวตถประสงคของกจการไดทงหมด

บทท 9 การใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ 9 - 3

เมอระบปญหาและก าหนดขอบเขตไดแลว ผบรหารตองพยายามหาทางเลอก (Identify

Alternatives) เพอแกปญหานน โดยในแตละปญหาอาจมทางเลอกมากกวาหนงทางเลอก ดงนนควรจะเปรยบเทยบแตละทางเลอกวาทางเลอกเปนทางเลอกทดทสด หรอเปนทางเลอกทเหมาะสมทสดเมออยภายใตสภาวการณนน

3. การรวบรวมขอมล

ในแตละทางเลอกเพอใชแกปญหาจ าเปนตองมการเกบและรวบรวมขอมล (Obtain

Information) ทเกยวของทงหมด ไมวาจะเปนขอมลทเปนจ านวนเงนหรอขอมลเชงปรมาณ เชน รายไดและคาใชจายทเกยวของกบทางเลอกนน และขอมลทไมใชตวเงนหรอขอมลเชงคณภาพ เชน ขอมลเกยวกบสภาพการแขงขนของธรกจนน ขอมลดานกฎหมายและการเมอง ขอมลการเปลยนแปลงทางเทคโนโลย เปนตน ขอมลเหลานน ามาใชประกอบการตดสนใจ เพอประเมนหาทางเลอกทเหมาะสมทสด ในชวงเวลาหรอในสถานการณนนๆ

4. การตดสนใจ

เมอมขอมลทเกยวของกบทางเลอกแตละทางเลอก ขนตอนตอไปคอ การตดสนใจเลอกทางเลอก (Make Decision by Choosing Among Alternatives) โดยการพจารณาขอมลของแตละทางเลอกวา ทางเลอกใดใหผลตอบแทนทดทสด หรอมตนทนทต าทสดและตดสนใจเลอกทางเลอกทดทสดภายใตสถานการณขณะนน การพจารณาควรพจาณาขอมลทเกยวของทงหมดประกอบกน เชน ทางเลอกทใหตนทนทต าทสด แตอาจมผลท าใหชอเสยงของบรษทลดลง หรอความพงพอใจในตวสนคาหรอการบรการของลกคาลดลง ทางเลอกนนกไมใชทางเลอกทดทสด ดงนน การเลอกทางเลอกทดทสด ควรค านงถงขอมลทเกยวของทงหมด ไมวาจะเปนขอมลทเปนตวเงนและไมใชตวเงนกตาม

5. การตดตามและประเมนผล

เมอผบรหารตดสนใจเลอกทางเลอกทเหมาะสมทสดแลว ขนตอนตอไปคอ ปฏบตตามทางเลอกทเลอกไว มการควบคม เพอใหตามเปาหมายทวางไว หลงจากนน ตองมการตดตามและประเมนผลทางเลอกนนๆ (Implement the Decision, Evaluate Performance and Learn)

วาทางเลอกนนสามารถแกปญหานนไดหรอไม หรอปญหาลดลงหรอไม หากทางเลอกนนไมสามารถแกปญหาไดผบรหารตองท าการวางแผนใหม หรอถาสถานการณมการเปลยนแปลง ทางเลอกทเคยเลอกอาจจะไมใชทางเลอกทดทสด ในชวงเวลานนอกตอไป จงตองท าการประเมนปญหาใหม และท าการเกบรวบรวมขอมลของแตละทางเลอกทเหมาะสมใหม หรอเปน


9 - 4

การเรมตนกระบวนการของการตดสนใจใหม ตงแต เรมตนและขนตอนตางๆ ตามล าดบ ดงแสดงขนตอนการตดสนใจ ดงภาพท 9.1

ภาพท 9.1 ขนตอนการตดสนใจ

ลกษณะของขอมลทน ามาใชประกอบการตดสนใจ

การแบงประเภทขอมลทเกยวของกบการตดสนใจสามารถจ าแนกตามลกษณะของขอมลไดเปน 2 ประเภท ไดแก ขอมลเชงปรมาณ และขอมลเชงคณภาพ ขอมลเชงปรมาณเปนขอมลทสามารถวดมลคาไดเปนตวเลข ซงเปนขอมลในรปของตวเงน เชน ตนทนการผลต คาใชจายในการขายและบรหาร เปนตน หรอไมอาจแสดงในรปของตวเงน เชน ระยะเวลาของการขนสงสนคา เวลาทใชในการผลตสนคา หรอจ านวนของเสยทเกดขนในกระบวนการผลต เปนตน สวนขอมลเชงคณภาพ เปนขอมลทวดออกมาเปนตวเงนไดคอนขางยาก เชน ความพงพอใจของลกคา ความจงรกภกดในตวสนคาของลกคา คณภาพของสนคา ขวญและก าลงใจของพนกงาน ความเพยงพอของก าลงการผลตของเครองจกร เปนตน จะเหนไดวา ขอมลทงสองลกษณะนมความส าคญตอการตดสนใจของผบรหาร เชน ในการตดสนใจเกยวกบการผลตสนคาเอง หรอซอจากบคคลภายนอก การพจารณาขอมลของผบรหารนอกจากจะค านงถงขอมลตนทนทเกยวของซงเปนขอมลเชงปรมาณในแตละทางเลอกแลว ซงการตดสนใจเลอกจะพจารณาวาทางเลอกไหนมตนทนทต าทสด นอกจากนผบรหารจ าเปนตองพจารณาขอมลอนๆ

1.การระบปญหา

4.การเกบรวบรวมขอมลของแตละทางเลอก

5. การตดสนใจเลอกทางเลอกทเหมาะสมทสด

6. การตดตามและประเมนผล

2.การก าหนดขอบเขตและทางเลอก


ประกอบดวยเชนกน เชน ความพรอมของก าลงการผลตของเครองจกร หรอพจารณาความช านาญของพนกงานแผนกผลต ซงเปนขอมลเชงคณภาพประกอบการตดสนใจนอกเหนอจากขอมลเชงปรมาณขางตน

นอกจากการแบงประเภทตนทนในลกษณะขางตนแลว ขอมลทน ามาใชประกอบการตดสนใจยงสามารถแบงไปตามความเกยวของกบการตดสนใจ ซงขอมลตนทนสามารถแบงไดเปน 2 ประเภท ไดแก ตนทนทเกยวของกบการตดสนใจ (Relevant Costs) และตนทนทไมเกยวของกบการตดสนใจ (Irrelevant Costs) ซงสามารถอธบายรายละเอยดตนทนแตละประเภท ไดดงน

1. ตนทนทเกยวของกบการตดสนใจ

ตนทนทเกยวของกบการการตดสนใจ (Relevant Costs) หมายถง ตนทนทจะเปลยนแปลงไปขนอยกบทางเลอกทผบรหารเลอก หรอเปนตนทนทคาดวาจะเกดขนในอนาคต และมความแตกตางกนระหวางทางเลอกตางๆ ทก าลงพจารณา (วรรณ เตโชโยธน , สมชาย สภทรกล และมนวกา ผดงสทธ, 2558 : 90) ตนทนทเกยวของกบการตดสนใจ ประกอบดวย ตนทนทหลกเลยงได ตนทนทควบคมได ตนทนสวนตาง หรอตนทนสวนเพม และตนทนคาเสยโอกาส ซงตนทนแตละประเภทสามารถอธบายรายละเอยด พรอมทงยกตวอยางตนทนแตละลกษณะ ไดดงน

1.1. ตนทนทหลกเลยงได

ตนทนทหลกเลยงได (Avoidable Costs) หมายถง ตนทนทสามารถลดไดทงจ านวนหรอบางสวนจากการเลอกทางเลอกหนงๆ โดยตนทนสวนทลดไดจดเปนตนทนทเกยวของกบการตดสนใจ (วรรณ เตโชโยธน, สมชาย สภทรกล และมนวกา ผดงสทธ, 2558 : 91) หรอตนทนนจะไมเกดขนหรอยกเลกได ถาหากผบรหารไมเลอกทางเลอกนน เชน กจการก าลงตดสนใจวาจะยกเลกการผลตเคกผลไม ท าใหแผนกผลตเคกผลไมสามารถลดตนทนและคาใชจายบางสวนลงได เชน วตถดบทางตรงทใชในการผลตเคกผลไม รวมไปถงคาแรงงานทจายใหกบพนกงานในแผนกนน เปนตน หรอหางสรรพสนคาแหงหนง มปญหาขาดทนอยางตอเนองส าหรบหางสรรพสนคาทอยในเขตจงหวดอดรธาน ดงนนผบรหารจงตองการตดสนใจทจะยกเลกสาขาอดรธาน ตนทนทกจการสามารถหลกเลยงได เชน คาเชา เงนเดอนพนกงาน และคาสาธารณปโภคของสาขาอดรธาน จะสามารถลดลงไดทงจ านวน เปนตน ดงนน ตนทนทลดลงหรอหลกเลยงไดดงกลาว จะถอวาเปนตนทนทเกยวของกบการตดสนใจ


9 - 6

1.2. ตนทนทควบคมได

ตนทนทควบคมได (Controllable Costs) หมายถง ตนทนหรอคาใชจายทผจดการแผนกนนมอ านาจ หนาทในการควบคม สงการหรอบรหารจดการได เชน เงนเดอนของพนกงานแผนกขาย ถอเปนตนทนทควบคมไดของผจดการแผนกขาย เพราะผจดการแผนกนน มอ านาจหนาทในการเพมหรอลดเงนเดอนหรอจ านวนพนกงานในแผนกขายได เพอใหการท างานของแผนกเปนไปอยางมประสทธภาพ หรอตามแผนทก าหนด

1.3. ตนทนสวนตาง

ตนทนสวนตาง (Differential Costs) หมายถง ตนทนทมความแตกตางกนในแตละทางเลอก ซงตนทนอาจจะเปนตนทนทเพมขนหรอลดลง เมอเปรยบเทยบระหวางทางเลอกตางๆ ซงตนทนสวนตางมแนวคดคลายตนทนสวนเพม (Marginal Cost หรอ Incremental

Costs) สามารถวเคราะหไดทงตนทนรวม หรอตนทนตอหนวยกได เชน การตดสนใจผลตชนสวนเองหรอซอชนสวนจากบคคลภายนอก ผบรหารจะพจารณาวา ตนทนการผลตจากการทกจการผลตชนสวนเองมตนทนรวมเทากบเทาใด เปรยบเทยบกบตนทนทกจการไปซอจากบคคลภายนอกวาทางเลอกใดมตนทนรวมต าทสด แลวผบรหารจะไดตดสนใจเลอกทางเลอกนน หรออาจพจารณาวามตนทนตอหนวยเทากบเทาใดในแตละทางเลอก เปนตน

สวนตนทนทไมแตกตางกนในแตละทางเลอก จะถอวาเปนตนทนทไมเกยวของกบการตดสนใจ เพราะไมสงผลตอการตดสนใจ เชน การตดสนใจผลตชนสวนเองหรอซอชนสวนจากบคคลภายนอก ไมวาจะเปนทางเลอกใดกจการจ าเปนตองคดคาเสอมราคาของเครองจกรทใชในการผลต ดงนนจะเหนไดวา คาเสอมราคาของเครองจกร ถอเปนตนทนทไมมความแตกตางกนในแตละทางเลอก ซงไมมผลตอการตดสนใจของผบรหาร

1.4. ตนทนคาเสยโอกาส

ตนทนคาเสยโอกาส (Opportunity Costs) หมายถง มลคาของประโยชนหรอผลตอบแทนของทางเลอกทดทสดรองลงมาทผตดสนใจสญเสยโอกาสทจะไดรบ เพราะผตดสนใจไปเลอกทางเลอกอน (วรรณ เตโชโยธน, สมชาย สภทรกล และมนวกา ผดงสทธ, 2558

: 92) อาจเปนเพราะทางเลอกอนเหมาะสมกวา หรอใหผลตอบแทนสงกวาทางเลอกนน เชน กจการมเครองจกรทสามารถจะน ามาใชในการผลตสนคาได หรอกจการสามารถเลอกทจะน าเอาเครองจกรเครองนไปใหเชา ท าใหไดรบคาเชา 50,000 บาท ถาผบรหารเลอกทจะใชเครองจกรเครองนไปใชในการผลตสนคา จะมผลท าใหกจการสญเสยโอกาสทจะไดรบรายไดคาเชาจ านวน 50,000 บาท ซงรายไดทสญเสยไปจากการตดสนใจเชนน ถอวาเปนตนทนคาเสย


โอกาสของกจการแหงน ถงแมวาตนทนคาเสยโอกาสจะไมใชคาใชจายทางการบญช แตตนทนลกษณะนเปนตนทนทมความเกยวของกบการตดสนใจ

2. ตนทนทไมเกยวของกบการตดสนใจ

ตนทนทไมเกยวของกบการตดสนใจ (Irrelevant Costs) หมายถง ตนทนทไมแตกตางกนระหวางทางเลอกไมวาผบรหารจะตดสนใจอยางไรกตาม (ศรสดา อาจวานนทกล , 2557 : 9)

หรอ เปนขอมลเกยวกบตนทนหรอรายไดทไมเกยวของกบการตดสนใจในระหวางทางเลอกใดทางเลอกหนง ตนทนเหลานไมมผลตอการตดสนใจ เพราะไมวาจะเลอกทางเลอกใด ตนทนหรอรายไดของแตละทางเลอกไมมความแตกตางกน ตนทนทไมเกยวของกบการตดสนใจ สามารถแบงไดเปน 3 ประเภท ไดแก ตนทนทหลกเลยงไมได ตนทนทควบคมไมได และตนทนจม แตละประเภท สามารถอธบายรายละเอยด พรอมทงยกตวอยางลกษณะของตนทน ไดดงน

2.1. ตนทนทหลกเลยงไมได

ตนทนทหลกเลยงไมได (Unavoidable Costs) หมายถง ตนทนหรอคาใชจายใดๆ ทยงคงเกดขนไมวากจการจะตดสนใจอยางไร ถงแมกจการจะเลอกทางเลอกนนหรอไมเลอกกตามตนทนทเกดขนจะมจ านวนเทาเดม หรอไมมความแตกตางกนในแตละทางเลอก โดยสวนใหญตนทนทหลกเลยงไมไดมกจะเปนตนทนคงท เชน เงนเดอนผบรหาร คาเสอมราคาเครองจกร คาเชาอาคาร เปนตน

2.2. ตนทนทควบคมไมได

ตนทนทควบคมไมได (Uncontrollable Costs) หมายถง ตนทนหรอคาใชจายใดๆทอยนอกเหนออ านาจหนาท หรอการควบคม การบรหารจดการของผบรหารหรอผจดการแผนกนนๆ เชน เงนเดอนของพนกงานขาย เปนคาใชจายทเกดขนในแผนกขาย ถอวาเปนตนทนทผจดการแผนกบญชควบคมไมได เนองจากผจดการแผนกบญช ไมมอ านาจ หนาทในการสงการเพมหรอลดเงนเดอน หรอจ านวนของพนกงานทอยแผนกขายได เปนตน ดงนนคาใชจายใดทผบรหารไมมอ านาจควบคม หรอสงการใหเพมหรอลดได ถอวาเปนตนทนทผบรหารคนนนควบคมไมได ซงตนทนทผบรหารควบคมไมได จะไมมผลตอการตดสนใจ


9 - 8

2.3. ตนทนจม

ตนทนจม (Sunk Costs) หมายถง ตนทนหรอคาใชจายใดๆ ทเกดขนจากการตดสนใจในอดต เชน การซอเครองจกร ท าใหมการคดคาเสอมราคาของเครองจกร หรอ คาเชาส านกงานทมการท าสญญาระยะยาว เปนตน คาใชจายเหลานเปนคาใชจายทเกดขนแลว ไมสามารถเปลยนแปลงคาใชจายเหลานใหลดลงได ถอเปนตนทนจม และเปนตนทนทไมสามารถลดไดถงแมวาจะไมเลอกทางเลอกนนกตาม ตนทนจมจะไมมผลกระทบตอการตดสนใจใดๆ ของผบรหารในสถานการณปจจบน ดงนน ในการตดสนใจเลอกทางเลอกทเหมาะสม ตนทนหรอคาใชจายน ไมจ าเปนตองน ามาพจารณาประกอบการตดสนใจกได หรอบางครง ตนทนจม จะหมายถง ตนทนทหลกเลยงไมได นนเอง

รปแบบการวเคราะหขอมลตนทนเพอการตดสนใจ

ขนตอนของการตดสนใจ เปนกระบวนการของการวเคราะหขอมลเพอประเมนทางเลอกวาทางเลอกใดมความเหมาะสมและใหผลประโยชนตอกจการมากทสด กจการสามารถวเคราะหขอมลไดหลายรปแบบขนอยกบลกษณะของปญหาทน ามาพจารณาประกอบการตดสนใจ ซงในบทนจะท าการวเคราะหขอมลตนทน สามารถวเคราะหขอมลได 3 รปแบบ ดงน

1. การวเคราะหรปแบบของตนทนรวม

การวเคราะหขอมลรปแบบของตนทนรวม (Total Cost Format) เปนการวเคราะหขอมลทางการบญชทงตนทนทมความเกยวของและไมเกยวของกบการตดสนใจในแตละทางเลอก หลงจากนนจงพจารณาวาทางเลอกใดใหผลตอบแทนทดทสด หรอตนทนทต าทสด

2. การวเคราะหรปแบบตนทนสวนตาง หรอการวเคราะหตนทนสวนเพม

การวเคราะหรปแบบตนทนสวนตาง (Incremental Costs Format) หรอ ตนทนสวนเพม (Differential Costs Format) เปนการวเคราะหตนทนทเกยวของกบการตดสนใจโดยพจารณาแตเฉพาะตนทนทมความแตกตางกนในแตละทางเลอก หลงจากนนจงพจารณาวาทางเลอกใดมตนทนทต ากวา หรอมรายไดทสงกวาเมอเปรยบเทยบกบอกทางเลอกหนง


3. การวเคราะหตนทนคาเสยโอกาส

การวเคราะหตนทนคาเสยโอกาส (Opportunity Costs Format) เปนการวเคราะหในรปแบบของตนทนสวนตาง ซงประกอบดวยตนทนหรอรายไดสวนทมความแตกตางกนในแตละทางเลอก รวมไปถงตนทนคาเสยโอกาส หมายถงผลประโยชนหรอผลตอบแทนทกจการจะไดรบจากการตดสนใจเลอกทางเลอกหนง แตถอวาเปนการสญเสยโอกาสจากการตดสนใจเลอกอกทางเลอกหนง

การวเคราะหขอมลตนทนทง 3 รปแบบ เมอพจารณาแลวจะใหผลของการตดสนใจทตรงกน ซงผบรหารหรอนกบญชจะเลอกรปแบบใดนน ขนอยกบความเหมาะสมและลกษณะของปญหา เพอใหไดผลการประเมนทดทสด การวเคราะหขอมลในแตละรปแบบ ดงแสดงในตวอยางท 9.1

ตวอยางท 9.1 บรษท ฟาไทยอตสาหกรรม จ ากด ประกอบธรกจผลตและจ าหนายอาหารกระปอง ใน

เดอนนบรษทผลตจ านวน 10,000 กระปอง โดยมขอมลเกยวกบตนทนการผลตดงน

ตนทนการผลต ตนทนตอหนวย(บาท) จ านวนเงนรวม (บาท) วตถดบทางตรง 15






เนองจากปจจบนภาวการณแขงขนอาหารกระปองคอนขางสง มคแขงเขามาในอตสาหกรรมอาหารกระปองจ านวนมากท าใหยอดขายของบรษทลดลง เหลอเพยง 8,000 กระปอง ราคาขายปกตกระปองละ 150 บาท โดยผบรหารมทางเลอกในการแกไขปญหาส าหรบสนคาทขายไมได จ านวน 2,000 กระปอง โดยมทางเลอกทพจารณา คอ

ทางเลอกท 1 น าไปขายลดราคาเหลอกระปองละ 100 บาท โดยมคาใชจายในการขายเพมเตมกระปองละ 5 บาท

ทางเลอกท 2 น าไปขายลดราคาลง เหลอกระปองละ 120 บาท แตท าการปรบปรงปายตดขางกระปอง มผลท าใหคาใชจายในการขายผนแปรอยทกระปองละ 15 บาท แตวตถดบทางตรงและคาแรงงานทางตรงยงคงเทาเดม


9 - 10

จากขอมลขางตน ใหวเคราะหขอมลดวยวธการวเคราะหทง 3 รปแบบ ดงน 1. การวเคราะหรปแบบของตนทนรวม

2. การวเคราะหรปแบบของตนทนสวนตางหรอตนทนสวนเพม

3. การวเคราะหรปแบบของตนทนคาเสยโอกาส

วธการวเคราะห

จากขอมลขางตน สามารถวเคราะหขอมลและแสดงการค านวณแตละทางเลอก ดวยวธการวเคราะหทง 3 รปแบบ ไดดงน

1) การวเคราะหรปแบบของตนทนรวม

ทางเลอกท 1 ทางเลอกท 2 ขายลดราคา ปรบปรงรปแบบ

ยอดขาย 200,000 240,000 หก ตนทนผนแปร:

ตนทนการผลต 74,000 74,000 คาใชจายในการขาย 10,000 30,000 รวมตนทนผนแปร 84,000 104,000

ก าไรสวนเกน 116,000 136,000 หก ตนทนคงท: คาใชจายการผลต 150,000 150,000

คาใชจายในการขายและบรหาร 250,000 250,000 รวมตนทนคงท 400,000 400,000 ก าไร (ขาดทน) สทธ (284,000) (264,000)

จากการค านวณโดยวเคราะหขอมลตนทนทงหมด ไมวาจะเกยวของกบการตดสนใจและไมเกยวของกบการตดสนใจ เมอเปรยบเทยบผลก าไรสทธของแตละทางเลอก จะเหนไดวาทางเลอกท 1 มขาดทนสทธ เทากบ (284,000) บาท สวนทางเลอกท 2 มขาดทนสทธเทากบ บาท 264,000 บาท ดงนน ผบรหารควรตดสนใจเลอกทางเลอกท 2 คอ น าไปขายลดราคาลง เหลอกระปองละ 120 บาท แตท าการปรบปรงปายตดขางกระปอง เพราะทางเลอกท 2 ถงแมจะมผลขาดทน แตขาดทนนอยกวาทางเลอกท 1 ถง 20,000 บาท


2) การวเคราะหรปแบบของตนทนสวนตางหรอตนทนสวนเพม


รายไดสวนเพม 200,000 240,000 หก ตนทนสวนเพม:

ตนทนการผลต 74,000 74,000 คาใชจายในการขายและบรหาร 10,000 30,000 รวมตนทนสวนทเพมขน 84,000 104,000

ก าไรสวนเพม (ลดลง) 116,000 136,000

จากการวเคราะหขอมลโดยใชรปแบบตนทนสวนเพมคอการพจารณาเฉพาะตนทนทเกยวของกบการตดสนใจ หรอรายไดและคาใชจายทเพมขนหรอเฉพาะทมความแตกตางกนในแตละทางเลอก เมอเปรยบเทยบแลวจะเหนไดวา ทางเลอกท 2 มรายไดและคาใชจายเพมขนเปน 240,000 และ 104,000 บาท ตามล าดบ ซงสงผลใหทางเลอกท 2 มก าไรเพมขนจ านวน 136,000 บาท เมอเปรยบเทยบกบทางเลอกท 1

ดงนน ผบรหารควรตดสนใจเลอกทางเลอกท 2 คอ น าไปขายลดราคาลงเหลอกระปองละ 120 บาท แตท าการปรบปรงปายตดขางกระปอง เพราะมก าไรมากกวาอกทางเลอกหนง

3) การวเคราะหรปแบบของตนทนคาเสยโอกาส


รายไดสวนเพม 200,000 240,000 หก ตนทนรวม:

ตนทนการผลต 74,000 74,000 คาใชจายในการขายและบรหาร 10,000 30,000 ตนทนคาเสยโอกาส 136,000 116,000 ตนทนรวม 220,000 220,000

ก าไรรวมเพมขน (ลดลง) (20,000) 20,000


9 - 12

จากการวเคราะหขอมลโดยใชรปแบบตนทนคาเสยโอกาส คอการพจารณาตนทนทเกยวของกบการตดสนใจ หรอรายไดและคาใชจายทมความแตกตางกนในแตละทางเลอก รวมถงตนทนคาเสยโอกาส ทควรจะไดรบจากการเลอกทางเลอกหนงแตไมเลอกทางเลอกทใหผลตอบแทนล าดบรองลงมา นนคอ ถากจการเลอกทางเลอกท 1 ท าใหกจการมตนทนคาเสยโอกาส 136,000 บาท ในทางตรงกนขาม ถากจการเลอกทางเลอกท 2 ท าใหกจการมตนทนคาเสยโอกาสเทากบ 116,000 บาท ดงแสดงรายการขางตน เมอเปรยบเทยบแลวจะเหนไดวา ทางเลอกท 2 มก าไรรวมจ านวน 20,000 บาท

ดงนน ผบรหารควรตดสนใจเลอกทางเลอกท 2 คอ น าไปขายลดราคาลง เหลอกระปองละ 120 บาท แตท าการปรบปรงปายตดขางกระปอง เพราะทางเลอกท 2 มก าไรรวมมากกวาอกทางเลอกหนง

ประเดนปญหาของการใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ

ประเดนปญหาทผบรหารน ามาใชประกอบการตดสนใจระยะสนทเกดจากการด าเนนธรกจ ซงขอมลทางการบญชทน ามาใชประกอบการตดสนใจจะมความแตกตางกน ขนอยกบรปแบบทใชในการวเคราะห และประเดนของปญหาทตดสนใจ ซงในบทนจะกลาวถงปญหาทใชประกอบการตดสนใจ มดงน


2. การตดสนใจผลตเองหรอซอจากบคคลภายนอก

3. การตดสนใจเกยวกบการเพมหรอยกเลกสวนงานหรอ สายผลตภณฑ 4. การตดสนใจจ าหนายหรอผลตตอของผลตภณฑรวม


6. การตดสนใจปดโรงงานชวคราว

ในแตละประเดนปญหาจะพจารณาขอมลตนทนทน ามาใชประกอบการวเคราะหทแตกตางกน โดยจะยกตวอยางพรอมอธบายในแตละประเดน ในหวขอถดไป



การตดสนใจยอมรบค าสงซอพเศษ (Accept or reject special orders decision) เกดจากการทกจการมการรบค าสงซอทไมไดเกดขนจากการด าเนนธรกจปกต เปนค าสงซอทเกดขนไมบอยครง ผบรหารจ าเปนตองตดสนใจวาควรรบค าสงซอพเศษนดหรอไม ห ากตดสนใจรบค าสงซอพเศษ ราคาทควรยอมรบควรเปนเทาไร

โดยทวไปการตดสนใจรบค าสงซอพเศษจะมขอพจารณาส าคญกอนการรบค าสงซอพเศษ ไดแก

1. รายไดสวนเพมตองมากกวาตนทนสวนเพม

2. กจการมก าลงการผลตเหลอเพยงพอหรอไม 3. การรบค าสงซอพเศษ ตองไมมผลกระทบกบสวนแบงการตลาดของสนคาทขายปกต

ของกจการ และราคาขายของสนคาทรบค าสงซอพเศษตองไมมราคาทต ากวาราคาสนคาของกจการ

4. ผลการด าเนนงานของกจการตองไมลดลงจากเดม

เพอใหมความเขาใจในประเดนการตดสนใจเกยวกบการรบค าสงซอพเศษ จะเสนอดงแสดงในตวอยางท 9.2

ตวอยางท 9.2 บรษท เครองใชไฟฟาไทย จ ากด เปนบรษททท าการผลตเครองใชไฟฟา กจการไดรบ

ค าสงซอพเศษจากลกคา ใหบรษทผลตเครองคนน าผลไมขนาดเลก เพอแจกใหกบพนกงานของบรษทลกคาในวนปใหม จ านวน 5,000 เครอง ซงกระบวนการผลตตองมการปรบเปลยนรปทรงของโถพลาสตกทใชปน และมการใสชอบรษทดานขางของเครองคนน าผลไม เสยคาใชจาย 50 บาทตอเครอง โดยปกตแลวบรษท เครองใชไฟฟาไทย จ ากด ขายเครองคนน าผลไมในราคาเครองละ 900 บาท โดยมตนทนการผลต และคาใชจายในการขายและบรหาร ดงตอไปน


วตถดบทางตรง 200 บาท

คาแรงงานทางตรง 150 บาท

คาใชจายการผลตผนแปร 100 บาท

คาใชจายการผลตคงท 120 บาท

รวม 570 บาท


9 - 14

คาใชจายในการขายและบรหารตอหนวย

คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร 130 บาท


จากขอมลขางตน ผบรหารของบรษทควรตดสนใจอยางไร ยอมรบค าสงซอน ดหรอไม เพราะเหตใด ถาการรบค าสงซอพเศษน ไมเกนก าลงการผลตปกตของกจการ และไมมผลกระทบตอยอดขายปกตของธรกจ


รายไดสวนเพม (5000 เครอง x 900) 4,500,000 หก ตนทนสวนเพม

ตนทนการผลต (5000 เครอง x 450) 2,250,000 คาใชจายสวนเพมอนๆ (5000 เครอง x 50) 250,000 2,500,000

ก าไรสวนเพม 2,000,000

จากขอมลขางตน สรปไดวา บรษท เครองใชไฟฟาไทย จ ากดควรรบค าสงซอพเศษ เพราะท าใหกจการมก าไรเพมขนถง 2,000,000 บาท

2. การตดสนใจเกยวกบการผลตเองหรอซอจากบคคลภายนอก

ส าหรบธรกจทท าการผลตสนคาส าเรจรป อาจมการพจารณาตดสนใจวาบรษทควรท าการผลตสนคาหรอชนสวนขนใช เองหรออาจจะเลอกซอสนคาหรอชนสวนนนจากบคคลภายนอก ซงการตดสนใจของธรกจในลกษณะน เรยกวา การตดสนใจผลตเองหรอซอจากบคคลภายนอก (Make or buy decision) ขอมลทบรษทตองน ามาใชประกอบการพจารณาจะมทงขอมลทเปนเชงปรมาณและเชงคณภาพประกอบกน ถาเปนขอมลเชงปรมาณหรอตวเลขทใชในการพจารณาเมอมการตดสนใจผลตเองหรอซอจากบคคลภายนอก ไดแก ตนทนการผลตสนคาหรอชนสวน ซงประกอบดวย ตนทนเกยวกบวตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง คาใชจายการผลต และคาใชจายอนๆ ทเกยวของเมอผลตสนคานน เชน คาขนสงสนคา คาใชจายในการจดเกบ เปนตน

สวนขอมลเชงคณภาพ หรอ ขอมลทไมใชตวเลขทกจการตองพจารณา สามารถแบงการพจารณาออกเปน 2 ลกษณะตามทางเลอกทตดสนใจ ดงน ในกรณทกจการตดสนใจผลตเองแทนทจะซอจากบคคลภายนอก กจการตองค านงถง คณภาพของสนคา ความสมพนธกบกจการคคา และเทคโนโลยทสงกวาผขายภายนอก สวนขอมลทพจารณา ส าหรบถากจการ


ตดสนใจซอจากบคคลภายนอกแทนทจะผลตเอง ตองค านงถง การควบคมคณภาพ การสงของตรงเวลา ขวญและก าลงใจของพนกงาน ถาตองเลกจางเนองจากกจการไมไดผลตสนคาเอง เพอใหมความเขาใจในประเดนการตดสนใจเกยวกบการผลตเองหรอซอจากบคคลภายนอก มากยงขน สามารถแสดงไดตวอยางท 9.2


บรษท อตสาหกรรมไทย จ ากด เปนบรษททท าการผลตชนสวนคอมพวเตอร จ านวน 5,000 ชนตอป โดยมตนทนการผลตดงน ตนทนตอหนวย ตนทนรวม

(บาทตอหนวย) (บาท) วตถดบทางตรง 20 100,000 คาแรงงานทางตรง 15 75,000

คาใชจายการผลตผนแปร 8 40,000

คาใชจายการผลตคงท 12 60,000

รวม 55 275,000 บรษท อตสาหกรรมไทย จ ากด ผลตชนสวนคอมพวเตอรเอง โดยมตนทนการผลต ดง

แสดงขางตน แตมบรษทอน มาเสนอราคา ใหกบบรษทอตสาหกรรมไทย จ ากด โดยบรษทภายนอกเสนอราคา ชนละ 48.50 บาท ดงนน จากขอมลขางตน ท าใหผบรหารฝายผลตของบรษทอตสาหกรรมไทย จ ากด มทางเลอก 2 ทางเลอก คอ สามารถผลตชนสวนเองกได หรอไปซอชนสวนคอมพวเตอรจากบรษทหรอบคคลภายนอกได ในราคาตามทเสนอมา โดยทคาใชจายการผลตคงท ไมวาจะเปน เงนเดอนผบรหาร คาเสอมราคาเครองจกร คาภาษ เปนคาใชจายทไมสามารถหลกเลยงได จ านวน 45,000 บาท ถงแมวาบรษทจะท าการผลตเองกตาม ดงนน จากขอมลขางตน ผจดการฝายการผลตของบรษท ฯ จะเลอกตดสนใจเลอกทางเลอกใด จงจะเปนทางเลอกทเหมาะสมทสด จะเลอกผลตเองหรอซอชนสวนจากบคคลภายนอก ซงสามารถโดยแสดงรายละเอยดไดดงน ทางเลอกท 1 ทางเลอกท 2

ผลตชนสวนเอง ซอชนสวนจากบคคลภายนอก

วตถดบทางตรง 100,000 - คาแรงงานทางตรง 75,000 - คาใชจายการผลตผนแปร 40,000 -

คาใชจายการผลตคงท 60,000 45,000 ตนทนจากการซอจากบคคลภายนอก 242,500

รวม 275,000 287,500


9 - 16

ทางเลอกท 1 ทางเลอกท 2

ผลตชนสวนเอง ซอชนสวนจากบคคลภายนอก

ตนทนตอหนวย 275,000/5000 287,500/5000 = 55 บาทตอหนวย = 57.50 บาทตอหนวย

จากขอมลขางตน จะเหนไดวา ตนทนตอหนวยของทางเลอกท 1 คอ ผลตเอง เพราะตนทนรวมและตนทนตอหนวยต ากวาตนทนทซอจากบคคลภายนอก ดงนน บรษทควรทจะเลอกผลตเอง นนคอมตนทนต ากวาซอจากบคคลภายนอก ถง 1.50 บาทตอหนวย หรอ จ านวนรวม 12,500 บาท

3. การตดสนใจเกยวกบการเพมหรอการยกเลกสวนงานหรอสายผลตภณฑ

การด าเนนธรกจในปจจบนมการแขงขนคอนขางสง ดงนนธรกจอาจมปญหาเนองจากมจ านวนคแขงสง สนคาลาสมย หรอเปนสนคาทมปญหาท าให จ านวนสนคาทขายได มจ านวนลดลง หรอจนกระทงขาดทน ท าใหกจการตองยกเลกการขายสนคาชนดน หรออาจตองหาสนคาชนดใหมเขามาขาย ซงการตดสนใจในลกษะนเรยกวา การตดสนใจเกยวกบการเพมหรอการยกเลกสวนงาน หรอสายผลตภณฑ (Add or drop a segment or a product line) ขอมลทใชประกอบการตดสนใจในประเดนนมทงขอมลเชงปรมาณและขอมลเชงคณภาพ เชน ขอมลเชงปรมาณ ไดแก รายไดทเพมขนหรอลดลงเนองจากเพมหรอยกเลกสวนงาน ตนทนทเกยวของทเพมขนหรอลดลงของแตละทางเลอก ก าไรสวนเกนทเพมขนหรอลดลง สวนขอมลเชงคณภาพ ไดแก ขวญและก าลงใจของพนกงาน ภาพพจนของกจการ เปนตน เพอใหมความเขาใจในประเดนการตดสนใจเกยวกบการเพมหรอการยกเลกสวนงานหรอสายผลตภณฑมากยงขน สามารถแสดงไดดงตวอยางท 9.3



บรษท วอลล จ ากด ท าการผลตและจ าหนายไอศกรม 3 ประเภท ไดแก ไอศกรมชอคโกเลต แมกนม และวานลลา ถาบรษทตองการจะยกเลกการขายสนคาไอศกรมชอคโกเลต เนองจากมผลการด าเนนงานในเดอนทผานมาขาดทน ดงทแสดงในงบก าไรขาดทนประจ าเดอน ดงตอไปน ไอศกรม

ชอคโกเลต

ไอศกรมแมกนม

ไอศกรม

วานลลา

รวม

ขาย 200,000 250,000 220,000 670,000

หก ตนทนผนแปร 160,000 180,000 165,000 505,000

ก าไรสวนเกน 40,000 70,000 55,000 165,000


ตนทนทางตรง 30,000 30,000 20,000 80,000

ตนทนจดสรร 22,000 20,000 21,000 63,000

รวมตนทนคงท 52,000 50,000 41,000 143,000

ก าไรสทธ (12,000) 20,000 14,000 22,000

จากขอมลในงบก าไรขาดทน ผบรหารของบรษท ฯ ควรตดสนใจยกเลกการขายไอศกรมชอคโกเลตหรอไม เพราะเหตใด

จากขอมลขางตน บรษท วอลล จ ากด มตนทน 2 ลกษณะ คอ ตนทนผนแปร และตนทนคงท (ตนทนคงททางตรง และตนทนคงทจดสรร) ตนทนผนแปร (Variable Costs) ไดแก ตนทนทมลกษณะแปรไปตามปรมาณการผลตหรอระดบของกจกรรม ซงประกอบดวยวตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง คาใชจายการผลตผนแปรและคาใชจายในการขายและบรหารผนแปร ถากจการมการยกเลกผลตภณฑชนดใดชนดหนง ตนทนผนแปรจะลดลงหรอหลกเลยงไดทงจ านวน

สวนตนทนคงท (Fixed Costs) มลกษณะเปนตนทนทไมมการเปลยนแปลง ถงแมวาจะผลตหรอไมผลตกตาม ซงประกอบดวย ตนทนคงททางตรง และตนทนคงทจดสรร ลกษณะของตนทนแตละลกษณะ มลกษณะดงน ตนทนคงททางตรง (Direct Fixed Costs) โดยปกตจะสามารถหลกเลยงไดถากจการมการยกเลกผลตสนคาชนดใดชนดหนง แตในบางกรณกไม


9 - 18

สามารถหลกเลยงได ขนอยกบเงอนไขของแตละธรกจ ในทางตรงกนข าม ตนทนคงทจดสรร หรอ ตนทนคงทรวม (Common Fixed Costs) ซงกจการไดจดสรรมาใหกบสนคาแตละชนดตามเกณฑทก าหนด โดยสวนใหญตนทนคงทจดสรรจะไมสามารถหลกเลยงได ถงแมกจการจะยกเลกผลตสนคาชนดใดชนดหนงกตาม

จากตวอยาง 9.3 สามารถแสดงการวเคราะหโดยใชวธเปรยบเทยบโดยรวม เพอตดสนใจวากจการควรจะยกเลกการจ าหนายไอศกรมชอคโกเลตหรอไม ดงน

1) วธการวเคราะหรปแบบตนทนรวม


ยกเลก ไมยกเลก

ขาย 470,000 670,000 หก ตนทนผนแปร 345,000 505,000 ก าไรสวนเกน 125,000 165,000 หก ตนทนคงท

ตนทนทางตรง 50,000 80,000 ตนทนจดสรร 63,000 63,000 รวมตนทนคงท 113,000 143,000

ก าไรสทธ 12,000 22,000

นอกจากน สามารถวเคราะหขอมลโดยใชวธตนทนสวนตาง (Differential Approach)

ไดดงน

2) วธการวเคราะหรปแบบตนทนสวนตาง ยอดขายลดลง 200,000 หก ตนทนทลดลง ตนทนผนแปรทหลกเลยงได 160,000 ตนทนคงททางตรงหลกเลยงได 30,000 190,000 ก าไรสทธเพมขน (ลดลง) (10,000)

จากการวเคราะหขอมลทง 2 วธขางตน จะเหนไดวา กจการไมควรยกเลกจ าหนายไอศกรมชอคโกเลต เพราะถากจการยกเลกการจ าหนายสนคาชนดน จะท าใหก าไรสทธรวมของกจการลดลงไปจ านวน 10,000 บาท ดงนน จะเหนไดวา ถงแมวาการขายไอศกรมชอคโกเลตจะขาดทน แตเนองจากตนทนทสามารถหลกเลยงได ลดไดเพยง 190,000 บาท ในขณะทรายได


จากการขายสนคาลดลงถง 200,000 บาท ซงมากกวาตนทนทลดได ดงนน ถาหากกจการพบวาก าไรสวนเกนของการจ าหนายสนคาชนดใดชนดหนง กยงมจ านวนมากกวาตนทนคงททางตรงกจการกยงควรทจะจ าหนายสนคานนตอไป

4. การตดสนใจเกยวกบการจ าหนายหรอผลตตอของผลตภณฑรวม

ตนทนผลตภณฑรวม (Joint Products Costs) เปนตนทนทเกดขนตงแตเรมกระบวนการผลตจนถงจดแยกตว (Split off point) ตนทนในลกษณะนเปนตนทนทไมสามารถหลกเลยงได ซงถอวาเปนขอมลตนทนทไมเกยวของกบการตดสนใจในประเดนทวากจการควรจะท าการผลตผลตภณฑรวมหลงจากจดแยกตวหรอไม ดงนน ตนทนรวมดงกลาว จ าเปนตองเกดขนเพอใชในการผลตผลตภณฑรวมชนดอนๆ และไมควรปนสวนตนทนรวมไปใหกบผลตภณฑรวมทไดมาจากกระบวนการผลตรวม

การตดสนใจทเกยวกบผลตภณฑรวม จงเปนการตดสนใจวากจการควรจ าหนายหรอผลตตอของผลตภณฑรวม (Sell or process further a joint product) ซงการตดสนใจเกยวกบการผลตตอของผลตภณฑรวม เปนการตดสนใจวาผลตภณฑรวมบางชนดควรท าการผลตตอหลงจดแยกตว เพอเพมมลคาใหกบผลตภณฑชนดนนหรอไม เชน

ดงนน ตนทนผลตภณฑรวมไมควรน ามาพจารณาเพอวตถประสงคของการตดสนใจเกยวกบการขายหรอการผลตตอของผลตภณฑรวม เนองจากไมไดเกยวของกบการตดสนใจ

การตดสนใจในลกษณะนเรยกวา การตดสนใจขาย ณ จดแยกตวหรอผลตตอของผลตภณฑรวมแลวคอยขาย (Sell or Process Further) กจการจะไดก าไรจากการผลตผลตภณฑรวมตอไปหลงจากจดแยกตว หากรายไดทเพมขนจากการผลตตอไปมากกวาตนทนทเพมขน จากการผลตตอหลงจากจดแยกตว ส าหรบตนทนผลตภณฑรวม เปนตนทนทเกดขนตงแตจดเรมตนของกระบวนการผลตจนถงจดแยกตวนน จะไมเกยวของกบการตดสนใจ ดงนน เพอใหเกดความเขาใจในประเดนการตดสนใจเกยวกบการขาย ณ จดแยกตว หรอผลตตอแลวคอยขาย จะแสดงรายละเอยดการค านวณ ในตวอยางท 9.4


โรงเลอยไมแหงหนง ผลตและจ าหนายไมแปรรป เมอผานกระบวนการผลตขนตนแลว จากไมซง น าไปผานกระบวนการผลต โดยมตนทนรวมในการผลตเปนเงน 200,000 บาท จะไดผลตภณฑ 2 ชนด คอ ไมกระดานกบเศษไม ส าหรบไมกระดาน กจการขายทนท แตเศษไมนน กจการจะขายทนท หรอน าไปผลตตอเปนไมอดกได โดยมขอมลรายไดและตนทนท เกยวของดงน


9 - 20

ไมกระดาน เศษไม ตนทนการผลตรวม 200,000 ตนทนผลตรวมทจดสรรใหสนคาแตละชนด 150,000 50,000 มลคาการขาย ณ จดแยกตว 300,000 80,000 มลคาการขายหลงการผลตตอ 180,000 ตนทนการผลตเมอมการผลตตอ 90,000

จากขอมลขางตน ผบรหารจะตองพจารณาวา ผลตภณฑเศษไม ควรจะขายทนท ณ จดแยกตว หรอผลตเศษไมตอเปนไมอดแลวคอยขาย

การวเคราะหขอมลเพอเสนอขอมลใหกบผบรหารท าการตดสนใจ สามารถใชวธการวเคราะหไดทง 3 วธ คอ วธการวเคราะหรปแบบตนทนรวม วธการวเคราะหรปแบบตนทนสวนตาง และวธการวเคราะหตนทนคาเสยโอกาส ซงจะอธบายแตละวธ ดงน

1) วธการวเคราะหรปแบบตนทนรวม


ขาย ณ จดแยกตว ผลตตอแลวคอยขาย ผลตาง ยอดขาย

ไมกระดาน 300,000 300,000 0 เศษไม 80,000 - 80,000 ไมอด - 180,000 180,000 ยอดขายรวม 380,000 480,000 100,000 หก ตนทนการผลต

ตนทนการผลตรวม 200,000 200,000 0 ตนทนการผลตตอ - 90,000 90,000

ตนทนรวม 200,000 290,000 90,000

ก าไรสทธ 180,000 190,000 10,000

2) วธการวเคราะหรปแบบตนทนสวนเพม

รายไดสวนเพมจากการขาย (180,000 – 80,000) 100,000 หก ตนทนสวนเพม 90,000

ก าไรสวนเพม 10,000


3) วธการวเคราะหตนทนคาเสยโอกาส

รายไดจากการขายไมอด 180,000 หก ตนทน

ตนทนในการผลตตอ 90,000 ตนทนคาเสยโอกาส (มลคาการขาย ณ จดแยกตว) 80,000 170,000

ก าไรสวนเพม 10,000

จากการวเคราะหขอมลทง 3 วธขางตน จะเหนได ไมวาจะใชวธการวเคราะหแบบใดกตาม โรงเลอยแหงน ควรตดสนใจน าเศษไมไปท าการผลตตอเปนไมอดแลวคอยขาย เพราะท าใหกจการไดรบก าไรเพมขน เปนจ านวน 50,000 บาท


ส าหรบกจการทมปจจยการผลตทจ ากด เชน จ านวนวตถดบ จ านวนคนงาน พนททใชในการผลต หรอจดเกบผลตภณฑ รวมไปถงจ านวนเครองจกร มจ านวนจ ากด เปนตน จากปจจยการผลตทจ ากดขางตน เปนผลท าให วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรงหรอชวโมงแรงงานทางตรง จ านวนพนท และชวโมงเครองจกร สามารถเปนขอจ ากดของกจการ อาจมขอจ ากดเพยงแคอยางเดยวหรอมปจจยหลายๆ อยางมากกวาหนงอยางในเวลาเดยวกน ดงนน การตดสนใจในประเดนของการใชปจจยการผลตทจ ากด สามารถแบงไดเปน 2 กรณ ดงน

5.1. กรณมปจจยการผลตชนดเดยวทมอยจ ากด

5.2. กรณมปจจยการผลตหลายชนดทมอยจ ากด

เพอใหมความเขาใจในประเดนการตดสนใจเกยวกบการใชปจจยการผลตทมอยอยางจ ากดในแตละกรณใหชดเจนมากขน จะเสนอขอมลทางการบญชดงแสดงในตวอยางท 9.5 และ 9.6 ตามล าดบ

5.1. กรณมปจจยการผลตชนดเดยวทมอยอยางจ ากด

กจการทท าการผลตภายใตการผลตทมปจจยการผลตทจ ากด โดยทวไปกจการควรเลอกท าการผลตสนคาหรอบรการทใหผลตอบแทนหรอก าไรทสงทสดตอกจการ ดงนนถาหากกจการนนมปจจยการผลตทจ ากด กจการตองน าเอาก าไรสวนเกนตอหนวยของปจจยการผลตทจ ากดมาพจารณาเพอเลอกทางเลอกทางเลอกทเหมาะสมทสด แตอย างไรกตาม ในการผลตสนคาจ าเปนตองค านงถงความตองการของตลาดของสนคานนประกอบดวยเสมอ เพราะถา


9 - 22

หากกจการเลอกผลตสนคาทใหก าไรสวนเกนตอหนวยของปจจยการผลตทสงสด แตผลตสนคาเกนความตองการของตลาด กอาจมผลท าใหธรกจขายสนคาไมหมด มสนคาคา งสตอก เสยคาใชจายในการจดเกบ สนคาลนตลาด หรอท าใหเกดปญหาสนคาลาสมยตามมา การพจารณาผลตสนคาแตละชนดจ านวนเทาใด ถาหากธรกจมปจจยการผลตทจ ากดเพยงอยางเดยว ตองพจารณาจากก าไรสวนเกนตอหนวยรวมกบปจจยการผลตทใชในการผลตสนคาหนงหนวย ซงเรยกวา ก าไรสวนเกนตอหนวยของปจจยการผลตทจ ากด (Contribution

Margin per unit of limited resource) ดงน

การตดสนใจเลอกผลตสนคาแตละชนดจ านวนเทาใด ใหพจารณาจากก าไรสวนเกนตอ

หนวยของปจจยการผลตทสงสด และพจารณาควบคกบความตองการของสนคาชนดนนๆ ประกอบการพจารณาเสมอ เพอใหมความเขาใจมากขน สามารถแสดงดงตวอยางท 9.5 ดงน


บรษท อดรพาณช จ ากด ท าการผลตสนคา 2 ชนด ไดแก สนคา A และสนคา B โดยในเดอนหนาบรษทมแผนซอมแซมเครองจกร 1 เครอง ท าใหจ านวนชวโมงเครองจกรจงจ ากดอยท 5,000 ชวโมง ดงนนฝายการผลตจงวางแผนทจะผลตสนคาทง 2 ชนด เพอใหเกดผลตอบแทนทสงทสด โดยมขอมลราคาขาย ตนทนผนแปร และความตองการของสนคาแตละชนด ดงน สนคา A สนคา B

ราคาขายตอหนวย (บาทตอหนวย) 2,000 3,000 ตนทนผนแปรตอหนวย (บาทตอหนวย) 1,500 2,000

จ านวนชวโมงทใชผลตตอหนวย (ชวโมง) 2 5 ความตองการของลกคา (หนวย) 2,000 1,000 จากขอมลขางตน ผจดการแผนกผลตควรผลตสนคาทงสองชนด จ านวนเทาไหรเพอให

ไดก าไรสงสด

ในการตอบค าถามเพอเสนอขอมลใหกบผบรหาร บรษท อดรพาณช จ ากด ตองค านวณก าไรสวนเกนตอหนวยของปจจยการผลตทจ ากด ซงในทน ปจจยการผลตทจ ากดคอ ชวโมงเครองจกร แลวพจารณาวา สนคาชนดใดมก าไรสวนเกนตอหนวยของปจจยการผลตทจ ากดสงสด เลอกผลตสนคาชนดนนกอนอนดบแรก ตามความตองการของตลาด แลวตรวจสอบวามก าลงการผลตเหลอพอส าหรบผลตสนคาล าดบตอไปหรอไม ถาเหลอพอกท าการผลตสนคาล าดบถดมา ตามล าดบ

ก าไรสวนเกนตอหนวย = ก าไรสวนเกนตอหนวย

ของปจจยการผลตทมจ ากด จ านวนปจจยการผลตทจ ากดทใชผลตตอหนวย



สนคา A สนคา B

ราคาขายตอหนวย (บาทตอหนวย) 2,000 3,000 ตนทนผนแปรตอหนวย (บาทตอหนวย) 1,500 2,000 ก าไรสวนเกนตอหนวย (บาทตอหนวย) 500 1,000

จ านวนชวโมงทใชผลตตอหนวย (ชวโมง) 2 5

ดงนน ก าไรสวนเกนตอหนวยของ = 500 = 1,000 ปจจยการผลตทจ ากด 2 5

(บาทตอชวโมง) = 250 = 200

เมอค านวณก าไรสวนเกนตอหนวยของปจจยการผลตทจ ากด ขางตน จะเหนไดวา กจการควรผลตสนคา A ล าดบแรก ใหมากทสด เนองจากก าไรสวนเกนตอชวโมงเครองจกรของสนคา A มากกวาสนคา B

แตอยางไรกตาม เมอผบรหารตดสนใจไดแลววาควรผลตสนคาชนดใดกอน สงทตองพจารณาตอมาคอ ความตองการของสนคา ของสนคาชนดนนๆ ดงนน ขอพจารณาในประเดนถดมาคอ ความตองการของลกคาทเกยวของกบสนคา A

ซงในทน สนคา A มความตองการของตลาด 2,000 หนวย ดงนน สนคา A ผลตไดเตมท ไมเกน 2,000 หนวย การพจารณาความตองการของลกคาของสนคา A ตองค านวณเพอหาวา จ านวนชวโมงเครองจกรทใชในการผลตสนคา A ผลตโดยใชจ านวนชวโมงทงหมดกชวโมง เหลอจ านวนชวโมงเครองจกร เพอน ามาใชในการผลตสนคา B หรอไม ถามชวโมงเหลอพอ จะสามารถผลตสนคา B ไดจ านวนเทาใด

วธการค านวณ สนคา A สนคา B

จ านวนชวโมงทใชผลตตอหนวย (ชวโมง) 2 5 ก าไรสวนเกนตอหนวยของปจจยการผลตทจ ากด 250 200 ความตองการของลกคา 2,000 1,000


9 - 24

ดงนน เมอบรษทฯ เลอกผลตสนคา A กอนอนดบแรก ภายใตความตองการของลกคา จะมจ านวนชวโมงเครองจกรทใชในการผลตสนคา A ดงน

ความตองการของลกคา 2,000 หนวย

จ านวนชวโมงเครองจกรตอการผลตสนคา A 1 หนวย เทากบ 2 ชวโมง ดงนน จ านวนชวโมงเครองจกร เทากบ 2,000 x 2

= 4,000 ชวโมง

จ านวนชวโมงเครองจกรทเปนขอจ ากด เทากบ 5,000 ชวโมง จ านวนชวโมงเครองจกรทใชส าหรบผลตสนคา A 4,000 ชวโมง ดงนน จ านวนชวโมงเครองจกรทเหลอส าหรบสนคา B เทากบ 1,000 ชวโมง

จ านวนสนคา B ทสามารถผลตได ภายใตจ านวนชวโมงเครองจกรทเหลอ

จ านวนชวโมงเครองจกรทเหลอส าหรบสนคา B เทากบ 1,000 ชวโมง จ านวนชวโมงเครองจกรทใชผลตสนคา B 1 หนวย เทากบ 5 ชวโมง ดงนน จ านวนสนคา B ทผลตได เทากบ 1,000 / 5

= 200 หนวย

จากขอมลการค านวณขางตน ภายใตจ านวนชวโมงเครองจกรทจ ากด และความตองการของลกคาของสนคาแตละชนด บรษท อดรพาณช จ ากด สามารถผลตสนคา A และสนคา B ไดดงนสนคา A ผลตได 2,000 หนวยเพอใหไดก าไรสวนเกนตอปจจยการผลตทจ ากดสงสด ตามความตองการของลกคา และสนคา B ผลตได 200 หนวย ภายใตปจจยการผลตทเหลอจากการผลตสนคา A แลว

กรณทไมมเงอนไขของความตองการของลกคามาเกยวของ การพจาณาจ านวนสนคาทผลตของสนคาแตละชนด สามารถค านวณไดดงน

วธการค านวณ สนคา A สนคา B

จ านวนชวโมงทใชผลตตอหนวย (ชวโมง) 2 5 ก าไรสวนเกนตอหนวยของปจจยการผลตทจ ากด 250 200


เนองจากขอมลขางตน สนคา A มก าไรสวนเกนตอหนวยของปจจยการผลตทจ ากดสงกวาสนคา B เพราะฉะนน สนคา A สามารถผลตโดยใชจ านวนชวโมงเครองจกรทจ ากดไดเตมท คอ 5,000 ชวโมง ดงนนจงค านวณหาจ านวนสนคา A ทผลตได ภายใตเงอนไขปจจยการผลตทจ ากด

จ านวนชวโมงเครองจกรทจ ากด มทงสน 5,000 ชวโมง จ านวนชวโมงเครองจกรทใชในการผลตสนคา A ตอ 1 หนวย 2 ชวโมง ดงนน จ านวนสนคา A ทผลตได เทากบ 5,000/2 = 2,500 หนวย

ดงนน ภายใตเงอนไขปจจยการผลตทจ ากด แตไมมประเดนของความตองการของลกคา สนคาทผลตมากทสด คอ สนคา A ผลตได 2,500 หนวย โดยใชจ านวนชวโมงเครองจกร เตมก าลงการผลตเพอผลตสนคา A

สรปไดวา สนคาทกจการผลต ตองเปนสนคาทมก าไรสวนเกนตอหนวยของปจจยการผลตทจ ากดสงสด โดยใชปจจยการผลตทจ ากดนนเตมจ านวนในการผลตสนคานน ๆ

5.2. กรณมปจจยการผลตหลายชนดทมอยจ ากด

กจการทท าการผลตสนคา นอกจากจะอยภายใตการผลตทมปจจยการผลตทจ ากดเพยบชนดเดยวแลว ในทางปฏบตกจการอาจมปจจยการผลตทจ ากดมากกวาหนงปจจยในเวลาเดยวกน เชน จ านวนเครองจกรจ ากด รวมถงจ านวนคนงานทมหนาทในการผลตทจ ากด ซงขอจ ากดนเกดขนในเวลาพรอมกน ท าใหมขอจ ากดทงในดานชวโมงเครองจกร และชวโมงแรงงานทางตรง หรอ อาจเปนขอจ ากดดานอนๆ เชน จ านวนวตถดบจ ากด หรอพนทจดเกบสนคา เปนตน ในการตดสนใจในกรณทมปจจยการผลตทมอยจ ากด เพอให เกดก าไรสงสดแกกจการ ดงนน การตดสนใจจงพจารณาวาจ านวนสนคาทผลตควรมสดสวนการผลตเทาใด เพอใหไดก าไรสงสด โดยมขนตอนการพจารณา ดงน

ขนท 1 แจกแจงตวแปรทเกยวของกบการตดสนใจ

ขนท 2 ก าหนดสมการวตถประสงค ขนท 3 ก าหนดสมการขอจ ากด

ขนท 4 แกสมการขอจ ากด

แตละขนตอน สามารถอธบายรายละเอยด ไดดงน


9 - 26

ขนท1 แจกแจงตวแปรทเกยวของกบการตดสนใจ ขนตอนนเปนการระบวามสนคาทตองการพจารณามกประเภท และแตละประเภท

ก าหนดใหเปนตวแปรอะไรบาง เชน x ก าหนดใหเปน จ านวนหนวยทผลตของสนคาชนดแรก y ก าหนดใหเปนจ านวนหนวยทผลตของสนคาชนดทสอง เปนตน

ขนท 2 ก าหนดสมการวตถประสงคหลกของกจการ ในขนตอนนจะพจารณาจากขอมลประกอบการก าหนดสมการวตถประสงค ซงม 2

ลกษณะ ไดแก สมการแสดงคาสงสด (Maximize) และสมการแสดงคาต าสด (Minimize)

ขนท 3 ก าหนดสมการขอจ ากด ในขนตอนนจะพจารณาจากขอมลปจจยการผลตทจ ากดของกจการวา มขอจ ากดดาน

ใดบาง แลวแสดงเปนสมการขอจ ากด เชน ชวโมงเครองจกร มจ านวนจ ากด 10,000 ชวโมง นนคอ จ านวนชวโมงเครองจกรทใชในการผลตสนคาทกชนดรวมแลวตองไมเกน 10,000 ชวโมง

ขนท 4 แกสมการขอจ ากด

ขนตอนนเปนการแกสมการขอจ ากดหรอปจจยการผลตทจ ากด ซงก าหนดไวในขนท 3 โดยจะแกสมการเพอค านวณหาวาจ านวนสนคาทผลตทเหมาะสม ตองผลตสนคาจ านวนเทาใด เมออยภายใตขอจ ากดทก าหนด

ดงนนในการตอบค าถามประเดนการตดสนใจเพอค านวณหาสดสวนการผลตทเหมาะสมทสด ในกรณทมปจจยการผลตทจ ากดมากกวาหนงปจจย เพอใหเขาใจขนตอนของการวเคราะหขอมล สามารถแสดงรายละเอยดในตวอยางท 9.5


บรษท ผาไทย จ ากด ผลตและจ าหนายสนคา 2 ชนด คอ เสอยอมครามและกระเปายอมคราม โดยมขอมลเกยวกบรายไดและคาใชจายตางๆดงน

เสอยอมคราม กระเปายอมคราม

ราคาขายตอหนวย (บาทตอหนวย) 300 550 ตนทนผนแปรตอหนวย (บาทตอหนวย) 180 220 ชวโมงเครองจกรในการผลต (ชวโมง) 0.5 1.5

ชวโมงแรงงานทใชการผลต (ชวโมง) 1.5 2.0


บรษทมปจจยการผลตทเปนขอจ ากด คอ บรษทมชวโมงเครองจกร เดอนละ 5,000 ชวโมง และมชวโมงแรงงาน เดอนละ 14,500 ชวโมง แตผลตภณฑทงสองชนด เมอผลตแลวจะขายไดทงหมด ภายใตขอจ ากดดงกลาว บรษทควรจะผลตและขายสนคาแตละชนดจ านวนเทาใดจงจะเหมาะสมทสด และบรษทจะไดรบก าไรสวนเกนเทากบกบาท

การตอบค าถามขางตน การตดสนใจเกยวกบการหาสดสวนทเหมาะสมภายใตปจจยการผลตทจ ากด กรณมปจจยการผลตทจ ากดหลายปจจย

ขนท 1 ก าหนดตวแปร

x = จ านวนสนคาทผลตของเสอยอมคราม (ตว) y = จ านวนสนคาทผลตของกระเปายอมคราม (ใบ)

ขนท 2 ก าหนดสมการวตถประสงค ก าไรสวนเกนตอหนวยของสนคาแตละชนด= ราคาขายตอหนวย – ตนทนผนแปรตอหนวย

ก าไรสวนเกนตอหนวยของเสอยอมคราม = 300 – 180 = 120 บาทตอหนวย

ก าไรสวนเกนตอหนวยของกระเปา = 550 – 220 = 330 บาทตอหนวย

ดงนน สมการวตถประสงคของบรษท ผาไทย จ ากด คอ

ก าไรสงสด = ก าไรสวนเกนรวม + ก าไรสวนเกนรวม

ของเสอยอมคราม ของเสอยอมคราม

ก าไร (สวนเกน) สงสด = 120x + 330y

ขนท 3 ก าหนดสมการขอจ ากด

1) ชวโมงเครองจกรทใชในการผลตส าหรบสนคาทงสองชนด

ชวโมงเครองจกร: 0.5x + 1.5y = 5,000 ........................(1)

2) ชวโมงแรงงานทใชในการผลตส าหรบสนคาทงสองชนด

ชวโมงแรงงาน: 1.5x + 2y = 14,500 ........................(2)


9 - 28

ขนท 4 แกสมการ

0.5x + 1.5y = 5,000 .................................... (1) 1.5x + 2y = 14,500 .................................... (2)

(1) X 2

x + 3y = 10,000 .................................... (3) (2) X 1.5

2.25x + 3y = 21,750 .................................... (4) (4) – (3) 1.25x = 11,750 x = 11,750 1.25

= 9,400

แทนคา x = 9400 ในสมการท (1) (0.5 x 9,400) + 1.5y = 5,000

1.5y = 5,000 – 4,700 1.5y = 300 y = 300/1.5

= 200 ดงนน สดสวนการผลตทเหมาะสมภายใตปจจยการผลตทจ ากดในกรณทมปจจยการ

ผลตทจ ากดหลายชนด บรษทควรผลตเสอยอมครามจ านวน 9,400 ตว และกระเปายอมคราม จ านวน 200 ใบ

นอกจากน หากบรษท ตองการทราบก าไรสงสดทบรษทสามารถท าไดจากสดสวนการผลตทเหมาะสมทสด สามารถค านวณโดยใชสมการวตถประสงคมาพจารณาประกอบ ไดดงน จากสมการวตถประสงค ก าไรสงสด = 120x + 330y โดยท x เทากบ 9,400 และ y เทากบ 200 แทนคาในสมการวตถประสงค ขางตน ไดดงน ก าไร (สวนเกน) สงสด = 120 x + 330y

= (120 x 9,400) + (330 x 200) = 1,128,000 + 66,000 = 1,346,000 บาท


ดงนน บรษทสามารถท าก าไรสวนเกนสงสด เทากบ 1,346,000 บาท ภายใตปจจยการผลตทจ ากดในกรณทมชวโมงเครองจกรจ ากดทเดอนละ 5,000 ชวโมง และมชวโมงแรงงานจ ากดท เดอนละ 14,500 ชวโมง

6. การตดสนใจปดโรงงานชวคราว

การประกอบธรกจในบางชวง กจการอาจประสบปญหาการขาดแคลนวตถดบ หรอปญหาเศรษฐกจ มความผนผวนทางเศรษฐกจ กจการขายสนคาไดจ านวนลดลง ก าไรสวนเกนไมเพยงพอกบตนทนคงททเกดขน หรออตราคาแรงงานสง จนกจการบางกจการประสบผลขาดทน เปนผลท าใหในบางกจการแกปญหาโดยการปดโรงงานเปนการชวคราว เพอความอยรอด เมอเศรษฐกจเรมดขน กจการกกลบมาด าเนนธรกจเชนเดม ดงนนประเดนการตดสนใจในกรณน จะถกเรยกวา การตดสนใจปดโรงงานชวคราว (Temporary Shutdown) แตการตดสนใจในลกษณะน เมอปดโรงงานชวคราว จะมตนทนบางสวนทลดลงได บางสวนลดไมได เรยกวา ตนทนทหลกเลยงไมได เชน คาเชาโรงงาน คาเสอมราคาเครองจกร เปนตน

นอกจากน เมอมการเปดโรงงานเพอด าเนนงานอกครง จะมตนทนบางสวน ทจ าเปนตองเกดขนเมอเปดโรงงาน เรยกวา ตนทนปดโรงงาน (Shutdown Cost) เชน คาใชจายในการทดลองเดนเครองจกรใหม คาสาธารณปโภค เปนตน

การวเคราะหขอมลเกยวกบการตดสนใจปดโรงงานชวคราว เนองจากกจการจะมทางเลอก 2 ทางเลอก คอ ตดสนใจด าเนนธรกจตอไป และปดโรงงานชวคราว ดงนน ขอมลตนทนทน ามาใชประกอบการตดสนใจ เมอแยกพจารณาในแตละทางเลอก มขอมลดงตอไปน

ทางเลอกท 1 ด าเนนธรกจตอ ขอมลจะพจารณาจากรายได และตนทนผนแปร และตนทนคงท ตามปรมาณการขายท

ลดลง ผลการด าเนนงานอาจจะแสดงก าไรสทธหรอผลการด าเนนงานเปนขาดทนสทธ

ทางเลอกท 2 ปดโรงงานชวคราว

ขอมลทตองพจารณา จะไมมรายไดเนองจากปดโรงงานชวคราวไมมการผลตและจ าหนาย ขอมลจะมแตเฉพาะสวนของตนทนคงททหลกเลยงไมได รวมถงตนทนทเกดขนเมอเปดด าเนนธรกจอกรอบ ผลการด าเนนงานทไดจากทางเลอกน จงแสดงเปนผลขาดทน

ดงนน การตดสนใจเลอกทางเลอกทเหมาะสมทสด ถาพจารณาขอมลในเชงปรมาณผลการด าเนนงานของแตละทางเลอกอาจเปนผลขาดทนทงสองทางเลอก ดงนน การตดสนใจใหพจารณาวาทางเลอกใดมผลขาดทนต าทสดใหเลอกทางเลอกนน เชน ถาทางเลอกของการปด


9 - 30

โรงงานมผลขาดทนนอยกวาทางเลอกท าการด าเนนธรกจตอ ผบรหารควรเลอกทจะปดโรงงานชวคราว เปนตน


บรษท ผลไมแสนอรอย จ ากด เปนผผลตและจ าหนายผลไมกระปอง ปจจบนบรษทนท าการผลตและจ าหนายสนคาเดอนละ 150,000 กระปอง โดยมขอมลเกยวกบราคาขายและตนทนการผลต ดงน

ราคาขาย 55 บาทตอหนวย


ผนแปร 20 บาทตอหนวย



คงท (รวม) 1,000,000 บาท

ในชวงปทผานมา บรษทประสบปญหาอทกภย สวนผลไมทวประเทศประสบปญหาน าทวม จงมผลใหขาดแคลนผลไมสดเพอน ามาเปนวตถดบในการผลตผลไมกระปอง และเศรษฐกจซบเซา จงสงผลกระทบตอยอดขายของบรษท ท าใหลดลงเหลอประมาณ 70,000 กระปอง

จากปญหาดงกลาว ท าใหผบรหารพจารณาวา ควรจะปดโรงงานชวคราวหรอจะผลตและจ าหนายผลไมกระปองตอ ถาบรษทตดสนใจปดโรงงานมผลท าใหบรษทสามารถประหยดตนทนการผลตคงทไดถง 550,000 บาท สวนคาใชจายในการขายและการบรหารลดลงได 80%

แตเมอเปดโรงงานอกครงท าใหบรษทตองมคาใชจายในการทดลองเดนเครองจกรใหม จ านวน 20,000 บาท จากขอมลขางตน ถาผบรหารตองการขอมลเพอน ามาใชประกอบการตดสนใจเกยวกบการปดโรงงานชวคราวหรอท าการผลตผลไมกระปองตอ ขอมลทตองน าเสนอแตละทางเลอก มดงน



ท าการผลตตอ ปดโรงงานชวคราว

ยอดขาย 3,850,000 -


ตนทนการผลต 1,400,000 -

คาใชจายในการขายและบรหาร 700,000 -

รวมตนทนผนแปร 2,100,000 -

ก าไรสวนเกน 1,750,000 -

หก ตนทนคงท คาใชจายการผลต 850,000 300,000

คาใชจายในการขายและบรหาร 1,000,000 200,000

คาใชจายในการทดลองเดนเครองจกรใหม 20,000 รวมตนทนคงท 1,850,000 520,000

ก าไร (ขาดทน) สทธ (100,000) (520,000)

จากการวเคราะหขอมลขางตน จะเหนวาทางเลอกท 1 คอท าการผลตตอมผลการด าเนนงานเปนขาดทน จ านวน 100000 บาท สวนทางเลอกท 2 คอปดโรงงานชวคราว ตนทนปดโรงงาน ประกอบดวย คาใชจายการผลตคงทหลกเลยงได 550,000 บาท ดงนนสวนทหลกเลยงไมได เทากบ 300,000 บาทและคาใชจายในการขายและบรหารหลกเลยงได 80%

แสดงวาสวนทหลกเลยงไมไดเทากบ 20% คดเปนเงนเทากบ 200,000 บาท และตนทนในการทดลองเดนเครองจกรเมอเปดด าเนนธรกจใหม มจ านวน 20000 บาท รวมเปนตนทนของการปดโรงงาน เทากบ 520,000 บาท

ดงนน จากขอมลขางตน บรษทควรตดสนใจท าการผลตตอ เพราะมผลขาดทนนอยกวาตนทนของการปดโรงงานชวคราว จ านวน 420,000 บาท (520,000 – 100,000)


9 - 32

สรป

การใชขอมลทางการบญชเพอน ามาใชประกอบการตดสนใจ หนาทหลกของผบรหารคอรวบรวมขอมลทเกยวของกบการตดสนใจเพอใหผบรหารไดน าขอมลเหลาน ไปใชประกอบการตดสนใจในประเดนทตองการจะพจารณา ยกตวอยางการตดสนในระยะสนในทางธรกจ เชน การตดสนใจรบค าสงซอพเศษ การผลตเองหรอซอจากบคคลภายนอก การเพมหรอยกเลกสวนงานหรอสายผลตภณฑ การจ าหนายหรอผลตตอของผลตภณฑรวม การใชปจจยการผลตทมอยอยางจ ากด และการปดโรงงานชวคราว เปนตน ซงขอมลทน ามาใชประกอบการตดสนใจควรมลกษณะทส าคญ คอ ขอมลมความถกตอง เชอถอไดและทส าคญตองทนตอเวลา วธการวเคราะหขอมลม 3 รปแบบ ไดแก การวเคราะหรปแบบตนทนรวม การวเคราะหรปแบบตนทนสวนตาง หรอตนทนสวนเพม และการวเคราะหตนทนคาเสยโอกาส แต โดยสวนมากการตดสนใจมกจะใชการวเคราะหขอมลโดยใชวธการวเคราะหตนทนสวนตาง คอ การใชขอมลทเกยวกบรายไดสวนเพมเปรยบเทยบกบตนทนสวนเพมเพอหาผลตาง ถารายได สวนเพมมากกวาตนทนสวนทเพมขน กควรพจารณาวามควรตดสนใจทางเลอกนน แตอยางไรกตาม การใชขอมลเพอน ามาใชประกอบการตดสนใจควรค านงถงขอมลทเปนขอมลไมใชตวเงนหรอเชงคณภาพมาพจารณาดวย เชน ชอเสยงของบรษท สภาวะทางเศรษฐกจ ความตองการของลกคา สภาพการแขงขนของอตสาหกรรม หรอคณภาพของสนคา เปนตน ประกอบกบขอมลทางการเงนหรอขอมลทเปนตวเลขประกอบการตดสนใจเสมอ



ขอ1. บรษท เทคโนคอม จ ากด เปนกจการประกอบเครองคอมพวเตอร โดยมราคาขายคอมพวเตอรเครองละ 30,000 บาท กจการมก าลงการผลตตอป 1000 เครอง แตปจจบนใชก าลงการผลตเพยง 70% หรอผลตเพยง 700 เครอง เพอขายใหกบลกคา โดยมขอมลตนทนและคาใชจายตางๆ ดงน

› วตถดบทางตรงตอหนวย 7,000 บาท

› คาแรงงานทางตรงตอหนวย 4,000 บาท

› คาใชจายการผลตผนแปรตอหนวย 4,000 บาท

› คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร 3,000 บาท

› คาใชจายการผลตคงท 4,000,000 บาท

› คาใชจายในการขายและบรหารคงท 3,000,000 บาท

จากขอมลขางตน ถามลกคาขอซอคอมพวเตอรอก 300 เครอง ในราคาเครองละ 24,000 บาท โดยคาใชจายการผลตคงท และคาใชจายในการด าเนนงานคงท ส าหรบการผลตตามค าสงซอใหมยงคงเทาเดม บรษทควรรบค าสงซอนหรอไม

ใหท า 1. แสดงการวเคราะหขอมลเพอตดสนใจวาบรษทควรรบค าสงซอพเศษหรอไม เพราะ

เหตใด 2. ขอมลเชงคณภาพใดบางทบรษทควรน ามาใชประกอบการตดสนใจรวมดวย


9 - 34

ขอ 2. บรษท อดรโบเบ จ ากด ผลตและจ าหนายเสอยดกฬา โดยมก าลงการผลตตอเดอน จ านวน 10,000 บาท ในเดอนนบรษทผลตและขายไดจ านวน 8,000 บาท ตอไปนเปนขอมลในงบก าไรขาดทน ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 2559

บรษท อดรโบเบ จ ากด


ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 2559

ขาย (8,000 หนวย @ราคา 320 บาทตอหนวย) 2,560,000

หก ตนทนผนแปร วตถดบทางตรง 640,000


คาใชจายการผลตผนแปร 240,000

คาใชจายการขายและบรหารผนแปร 160,000 1,360,000

ก าไรสวนเกน 1,200,000

หก ตนทนคงท คาใชจายการผลตคงท 240,000



จากขอมลขางตน เมอมลกคาจากบรษท อดรเอฟซ จ ากด จ านวน 3,000 บาท โดยเสนอราคาตวละ 350 บาท บรษทตองการรบค าสงซอพเศษน แตไมมก าลงการผลตเพยงพอ ตอการยอมรบค าสงซอพเศษ ถาทานเปนพนกงานบญช ทานจะน าเสนอขอมลอยางไร เพอใหผบรหารใชเปนขอมลตดสนใจรบค าสงซอพเศษหรอไม โดยถามการรบค าสงซอพเศษ ตองเสยตนทนวตถดบทางตรงเพมขน 10% และคาใชจายในการผลตผนแปร เพมขน 5 % เปนคาสกรนเสอ และคาใชจายในการขายและบรหารผนแปรเพมขนในอตราเดม ทางเลอกทตองพจารณามดงน

ทางเลอกท 1 ลดก าลงการผลตและจ าหนายปกตของบรษทลง จ านวน 1,000 ตว ทางเลอกท 2 ขยายก าลงการผลตของบรษทเปนการชวคราว ซงท าใหตองเสย

คาใชจายการผลตคงทเพมขนในอตราเดม และเสยคาใชจายในการขายและบรหารคงทจ านวน 8,000 บาท

ใหท า ถาทานเปนพนกงานบญช ทานจะน าเสนอขอมลทางการบญชเพอค านวณประกอบเพอตดสนใจวาบรษทควรยอมรบค าสงซอพเศษนหรอไม เพราะเหตใด


ขอ 3. บรษท ABC จ ากด ผลตชนสวนประกอบเครองคอมพวเตอร จ านวน 1,000 ชน โดยมตนทนในการผลต ดงน

ตนทนรวม ตนทนตอหนวย

วตถดบทางตรง 30,000 บาท 30 บาท

คาแรงทางตรง 80,000 บาท 80 บาท

คาใชจายการผลตผนแปร 50,000 บาท 50 บาท

คาใชจายการผลตคงท 100,000 บาท 100 บาท

จากขอมลขางตน ถากจการแหงน สามารถซอชนสวนจากบรษทอนในราคาชนละ 250 บาท ในสวนของคาใชจายการผลตคงท ถากจการไมไดผลตเองจะสามารถหลกเลยงไดจ านวน 30% ของคาใชจายการผลตคงทรวม ดงนน บรษทควรตดสนใจซอชนสวนน จากบรษทอนหรอไม

ขอ 4. ราน อดรผาไทย ท าการผลตสนคาทมาจากผาฝาย จ านวน 3 ชนด คอ เสอผาฝาย กระโปรง และกระเปา ซงในขณะนผจดการของบรษทก าลงพจารณาทจะยกเลกการตดเยบกระโปรง เพราะมผลขาดทนจากขอมลทแสดงในงบก าไรขาดทนของผลการด าเนนงานเดอนทผานม ดงน เสอ กระโปรง กระเปา รวม

ขาย 500,000 200,000 320,000 .......................

หก ตนทนผนแปร 230,000 90,000 150,000 .......................

ก าไรสวนเกน 270,000 110,000 170,000 .......................


โดยตรง 55,000 40,000 62,000 ......................

จดสรร 73,000 82,000 54,000 ......................

รวมตนทนคงท 128,000 122,000 116,000 ......................

ก าไรสทธ 142,000 (12,000) 54,000 ......................


9 - 36

การตดสนใจของผบรหาร ม 2 ทางเลอก ดงน ทางเลอกท 1 ยกเลกผลตกระโปรง แลวท าการปรบปรงเครองทอผา และอปกรณอน

เพอใชในการผลตเสอแทน

ทางเลอกท 2 ไมยกเลกการตดเยบกระโปรง

หมายเหต ตนทนในการปรบปรงเครองจกรเพอท าการผลตเสอ จ านวน 8,000 บาท และหากยกเลกตดเยบกระโปรง ตนทนคงทโดยตรงจะหลกเลยงไดทงจ านวน สวนตนทนคงทจดสรร เปนตนทนทหลกเลยงไดแตเฉพาะคาเชาราน จ านวน 10,000 บาท สวนปรมาณขายของเสอจะเพมขนจากเดม 30%

ใหท า ถาทานเปนผเสนอขอมลตนทนใหกบผจดการฝายขาย เพอใชประกอบการตดสนใจวาจะเลอกทางเลอกใดเหมาะสมทสด

ขอ 5. บรษท ไพศาล จ ากด ขายสนคา 3 ชนด ไดแก เสอผชาย เสอผหญง และชดเดก ถาบรษทตองการจะยกเลกการขายสนคาเสอผชาย เนองจากมผลการด าเนนงานขาดทน ดงทแสดงในงบก าไรขาดทนดงตอไปน เสอผชาย เสอผหญง ชดเดก รวม

ขาย 2,000,000 1,600,000 200,000 3,800,000

หก ตนทนผนแปร 1,600,000 1,120,000 130,000 2,850,000

ก าไรสวนเกน 400,000 480,000 70,000 950,000


หลกเลยงได 300,000 200,000 20,000 520,000

หลกเลยงไมได 120,000 200,000 40,000 360,000

รวมตนทนคงท 420,000 400,000 60,000 880,000

ก าไรสทธ (20,000) 80,000 10,000 70,000

จากขอมลขางตน บรษทควรตดสนใจยกเลกการขายสบกอนหรอไม


ขอ 6. บรษท อดรพาณช จ ากด ผลตสนคาจ าหนาย 2 ชนด คอ AA และ BB โดยมขอมลเกยวกบราคาขายและตนทนผนแปรตอหนวยดงน สนคา AA สนคา BB

ราคาขายตอหนวย 2,000 3,000 ตนทนผนแปรตอหนวย 1,500 2,000

ถากจการนมก าลงการผลตอยางจ ากด คอชวโมงเครองจกร อยท 5,000 ชวโมง โดยในการผลต สนคา AA หนงหนวย ใชเวลาในการผลต 2 ชวโมง สวนการผลตสนคา BB หนงหนวย ใชเวลาในการผลต 5 ชวโมง

ใหท า 1. ค านวณก าไรสวนเกนตอหนวย และก าไรสวนเกนตอชวโมงเครองจกรของสนคาแตละ

ชนด

2. ถากจการเลอกผลตสนคา AA หรอ BB เพยงอยางเดยว จะผลตสนคาแตละประเภทไดกหนวย และมก าไรสวนเกนรวมของสนคาแตละประเภทเทาใด ภายใตก าลงการผลตทจ ากด ตามเงอนไขทก าหนด

3. ถาปรมาณความตองการสนคา AA มจ านวน 2,000 หนวย และความตองการของสนคา BB มไมจ ากด กจการจะตองผลตสนคา BB จ านวนเทาใด เพอใหสอดคลองกบก าลงการผลตทจ ากด

ขอ 7. บรษท กานดา จ ากด ผลตและจ าหนายสนคา 2 ชนด คอ กระเปาหนงและรองเทาหนง โดยมขอมลเกยวกบรายไดและคาใชจายตางๆดงน

กระเปาหนง รองเทาหนง

ราคาขายตอหนวย (บาทตอหนวย) 300 250 ตนทนผนแปรตอหนวย (บาทตอหนวย) 250 150 ชวโมงเครองจกรในการผลต (ชวโมง) 2 5

ชวโมงแรงงานทางตรงทใชการผลต ((ชวโมง) 10 4

บรษทมปจจยการผลตทเปนขอจ ากด คอ บรษทมชวโมงเครองจกร เดอนละ 5,000 ชวโมง และมชวโมงแรงงานทางตรง จ านวน 14,500 ชวโมง แตทง 2 ผลตภณฑเมอผลตแลวจะ


9 - 38

ขายไดทงหมด ภายใตขอจ ากดดงกลาว บรษทจะผลตและขายสนคาแตละชนดจ านวนเทาใดจงจะเหมาะสมทสด และบรษทจะไดรบก าไรสวนเกนเทากบกบาท

ใหท า

1. ค านวณหาสดสวนการผลตทเหมาะสมส าหรบสนคาทงสองชนด ภายใตขอจ ากดทก าหนด

2. ค านวณหาก าไรสวนเกนรวมของสนคาทงสองชนด

ขอ 8. บรษท อดรอตสาหกรรม จ ากด ไดท าการผลตและขายสนคา 2 ชนด คอ กระเปาถอ และกระเปาเป โดยมปจจยการผลตทจ ากดอยหลายชนด ในเดอนหนาคาดวาจะท าการซอมแซมเครองจกร 1 เครอง ท าใหชวโมงเครองจกรมจ ากด อยเพยง 10,000 ชวโมง และมคนงานลาออกบางสวน ท าใหชวโมงแรงงานทางตรงจ ากดอยเพยง 12,000 ชวโมง ดงนนฝายบรหารตองท าการวางแผนการผลตเพอใหเกดก าไรสงสดแกกจการ ซงขอมลทเกยวของมดงน กระเปาถอ กระเปาเป

ราคาขายตอหนวย (บาทตอหนวย) 550 800 ตนทนการผลตตอหนวย (บาทตอหนวย) 200 380 ชวโมงเครองจกรทใชในการผลตสนคาตอหนวย (ชม.) 2 3 ชวโมงแรงงานทางตรงทใชในการผลตตอหนวย (ชม.) 1 4

ใหท า ค านวณสดสวนการผลตทเหมาะสมส าหรบการผลตกระเปาผา และรองเทาผาใบ ภายใตปจจยการผลตทจ ากด

ขอ 9. โรงสขาวแหงหนง ผลตและจ าหนายขาวเปลอกและขาวสาร เมอผานกระบวนการผลตขนตนแลวจากขาวเปลอกน าไปผานกระบวนการผลต โดยมตนทนรวมในการผลตเปนเงน 200,000 บาท จะไดผลตภณฑ 2 ชนด คอ ขาวสารกบแกลบ ส าหรบขาวสาร กจการน าใสบรรจภณฑแลวขายทนท แตแกลบนน กจการจะขายทนท หรอน าไปผลตตอเปนถานอดแทงกได โดยมขอมลรายไดและตนทนทเกยวของดงน (หนวย : บาท) ขาวสาร แกลบ

ตนทนการผลตรวม 200,000 ตนทนผลตรวมทจดสรรใหสนคาแตละชนด 120,000 80,000 มลคาการขาย ณ จดแยกตว 220,000 100,000 มลคาการขายหลงการผลตตอ 170,000


ตนทนการผลตเมอมการผลตแกลบตอเปนถานอดแทง 90,000

ใหท า จากขอมลขางตน ผบรหารจะตองพจารณาวา ผลตภณฑแกลบควรจะขายทนท ณ จดแยกตว หรอ ผลตตอเปนถานอดแทงแลวจงขายทหลง

ขอ 10. โรงงาน ฟาใสพาณช จ ากด ผลตและจ าหนายผลตภณฑ A และ B เมอผานกระบวนการผลตขนตนแลว จากวตถดบหลก AB น าไปผานกระบวนการผลต โดยมตนทนการผลตรวม เปนจ านวนเงน 360,000 บาท จะไดผลตภณฑ 2 ชนด คอ ผลตภณฑ A-1 และ B-1 ส าหรบผลตภณฑ A-1 กจการขายทนท แตผลตภณฑ B-1 กจการจะขายทนท หรอ น าไปผลตตอเปน ผลตภณฑ B-2 แลวคอยขายกได โดยมขอมลรายได และตนทนทเกยวของดงน (หนวย : บาท)

ผลตภณฑ A-1 ผลตภณฑ B-1

ตนทนการผลตรวม 360,000 มลคาขาย ณ จดแยกตว 240,000 150,000 ตนทนการผลต เมอมการผลตตอ 90,000 มลคาขายหลงการผลตตอ 300,000

จากขอมลขางตน ผบรหารควรจะตดสนใจทจะขายผลตภณฑ B-1 ณ จดแยกตว หรอ ควรจะผลตตอ เปนผลตภณฑ B-2 กอน และจงคอยขายทหลง

ใหท า แสดงการค านวณประกอบการตดสนใจในเรองการตดสนใจวาควรจะขาย ณ จดแยกตวหรอผลตตอแลวคอยขาย

ขอ 11. บรษท อาหารกระปองสยามไทย จ ากด เปนผผลตและจ าหนายปลากระปอง ปจจบนบรษทนท าการผลตและจ าหนายสนคาเดอนละ 250,000 กระปอง โดยมขอมลเกยวกบตนทนการผลต ดงน



ผนแปร 10 บาทตอหนวย





9 - 40

เนองจากอตสาหกรรมปลากระปองในปจจบนมปญหาการขาดแคลนวตถดบและเศรษฐกจซบเซา จงสงผลกระทบตอยอดขายของบรษท ท าใหลดลงเหลอประมาณ 80,000 กระปอง

จากปญหาดงกลาว ท าใหผบรหารพจารณาวา ควรจะปดโรงงานชวคราวหรอจะผลตและจ าหนายผลตภณฑตอ ถาบรษทตดสนใจปดโรงงานมผลท าใหบรษทสามารถประหยดตนทนการผลตคงทไดถง 350,000 บาท สวนคาใชจายในการขายและการบรหารลดลงได 80%

แตเมอเปดโรงงานอกครงท าใหบรษทตองมคาใชจายในการทดลองเดนเครองจกรใหม จ านวน 10,000 บาท

ใหท า ถาทานเปนผบรหาร ทานจะตดสนใจปดโรงงานชวคราวหรอจะผลตและจ าหนายผลตภณฑตอหรอไม เพราะเหตใด

ขอ 12. บรษท อรอยด จ ากด เปนผผลตและจ าหนายน าผลไมกระปอง ปจจบนบรษทนท าการผลตและจ าหนายสนคาเดอนละ 120,000 กระปอง โดยมขอมลเกยวกบตนทนการผลต ดงน


ตนทนการผลตผนแปร 25 บาทตอหนวย

ตนทนการผลตคงทตอเดอน 650,000 บาท

คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร 10 บาทตอหนวย

คาใชจายในการขายและบรหารคงทตอเดอน 500,000 บาท

เนองจากอตสาหกรรมผลไมกระปองในปจจบนมปญหาการขาดแคลนวตถดบ จงสงผลกระทบตอยอดขายของบรษท ท าใหปรมาณการขายลดลงเหลอ 72,000 กระปอง

จากปญหาดงกลาว ท าใหผบรหารพจารณาวา ควรจะปดโรงงานชวคราวหรอจะผลตและจ าหนายผลไมกระปองตอดหรอไม ถาบรษทตดสนใจปดโรงงานชวคราว จะมผลท าใหบรษทสามารถประหยดตนทนการผลตคงทไดถง 70% สวนคาใชจายในการขายและการบรหารลดลงได 80% แตเมอเปดโรงงานอกครงท าใหบรษทตองมคาใชจายในการทดลองเดนเครองจกรใหม จ านวน 50,000 บาท

ใหท า ถาทานเปนผบรหารของบรษท ทานจะตดสนใจผลตและจ าหนายผลไมกระปองตอหรอปดโรงงานชวคราว เพราะเหตใด

บทท 10

การบญชตามความรบผดชอบและการก าหนดราคาโอน

โครงสรางของการบรหารงานขององคกรธรกจโดยทวไป สามารถแบงไดเปน 2

ลกษณะ คอ การบรหารงานแบบรวมอ านาจ (Centralization) และการบรหารแบบกระจายอ านาจ (Decentralization) ซงแตละธรกจจะมโครงสรางการบรหารงานลกษณะใดนน ขนอยกบผบรหารขององคกร การบรหารแบบรวมอ านาจ เปนการบรหารทผบรหารระดบสงมอ านาจการตดสนใจเพยงผเดยว สวนการบรหารแบบกระจายอ านาจจะมการมอบอ านาจการตดสนใจใหกบผบรหารในระดบตางๆ โดยมการกระจายอ านาจใหกบผบรหารระดบลางลงมา เชน ผจดการแตละแผนกตามหนาทความรบผดชอบ เชน ผจดการฝายขาย ผจดการฝายผลต ผจดการแผนกบญช เปนตน แตโดยสวนใหญการบรหารงานของธรกจในปจจบนมกจะอยระหวางการกระจายอ านาจกบการรวมอ านาจแบบผสมผสานระหวางสองวธ

ส าหรบองคกรทมขนาดของบรษททใหญมโครงสรางการบรหารทคอนขางซบซอน เชน มเขตการขายหลายเขต หรอมสาขาหลายแหง การจดการองคกรในลกษณะทเปนการรวมอ านาจเปนไปไดยากในทางปฏบต ดงนน จงมการกระจายอ านาจและแบงแยกหนวยงานออกเปนหนวยงานยอย ใหแตละหนวยงานยอยมอ านาจหนาทในระดบหนง ทสามารถจดการได ดงนน เครองมอทน ามาใชส าหรบการบรหารจดการในลกษณะการกระจายอ านาจ คอ การแบงหนวยงานออกเปนศนยความรบผดชอบ (Responsibility Centers) ซงการแบงศนยไปตามความรบผดชอบนมขอดทส าคญ คอ ท าใหผบรหารแตละระดบสามารถควบคมดแลหนวยงานตางๆ ทอยภายใตความรบผดชอบไดอยางทวถง นอกจากน การมอบหมายหนาทความรบผดชอบใหกบผบรหารระดบลาง ท าใหผบรหารระดบสงมเวลาในการท ากจกรรมอน ทมความส าคญ เชน การวางแผนและการตดสนใจเรองทมความส าคญทเกยวของกบการด าเนนธรกจ การก าหนดกลยทธและก าหนดนโยบายตางๆ เปนตน และนอกจากน ยงถอเปนการกระตนใหพนกงานและผบรหารระดบลางมแรงจงใจในการท างาน ไดฝกการท างานทตองใชรบผดชอบทสงขน แตจะเหนไดวาศนยความรบผดชอบแตละศนยทอยในองคกร มอ านาจ หนาท และความรบผดชอบทแตกตางกน ดงนน การจะวดหรอประเมนผลการปฏบตงานไดอยางถกตองไดนน จ าเปนอยางยงทกจการตองมการก าหนดตวชวดทมความเหมาะสม ยตธรรมตอทกหนวยงาน ดงจะอธบายในรายละเอยดในหวขอตอไป


10 - 2

ประเภทของศนยความรบผดชอบ

การมอบหมายอ านาจหนาทและความรบผดชอบใหกบผบรหารของหนวยงานยอยหรอแผนกทอยในองคกร จ าเปนตองมเครองมอทใชชวยในการตดตามประเมนผลการปฏบตงานวา การปฏบตงานของผบรหารแตละคนเปนไปตามเปาหมายทก าหนดไวหรอไม การบญชตามความรบผดชอบ (Responsibility Accounting) เปนเครองมอหรอเปนระบบทคอยเกบรวบรวมและน าเสนอขอมลเกยวกบทรพยากรทใชโดยศนยความรบผดชอบแตละแหง เชน แผนกผลตจะมการเกบรวบรวมขอมลเกยวกบวตถดบทใชในการผลตวาตองใชทรพยากรเทาใดส าหรบการผลตสนคา แผนกบคลากรมการเกบรวบรวมชวโมงการท างานของพนกงานในแตละแผนก เปนตน และผลลพธทเกดจากการใชทรพยากรนน โดยทรพยากรทใชไปของแตละแผนกจะวดในขอมลทเปนตวเงนและไมใชตวเงน แตส าหรบการบญชตามความรบผดชอบ จะเนนทขอมลทางการบญช ดงนน จงจะเกยวของกบขอมลท เปนตวเงน ซงไดแก ขอมลรายได (Revenue) ตนทน (Costs) หรอคาใชจาย (Expenses) รวมไปถง ผลก าไรทหนวยงานนนท าได เปนตน ดงนน การจดแบงอ านาจหนาทตามความรบผดชอบ โดยจ าแนกประเภทตามลกษณะของทรพยากรทใช ได รวมถงสงทน ามาประเมนผลการด าเนนงานโดยเฉพาะอยางยงในรปทเปนตวเงน ซงสามารถแบงไดเปน 4 ศนย ไดแก ศนยตนทน (Cost Centers) ศนยรายได (Revenue

Centers) ศนยก าไร (Profit Centers) และ ศนยลงทน (Investment Centers) เพอใหเขาใจเกยวกบอ านาจหนาท ความรบผดชอบของหนวยงานนน และตวชวดผลการประเมนผลการปฏบตงานของแตศนย จะอธบายในรายละเอยดแตละหวขอ ดงน

1. ศนยตนทน

ศนยตนทน (Cost Centers) คอ หนวยงานทผบรหารของหนวยงานนนมความรบผดชอบ หรอมอ านาจในการควบคมตนทนหรอคาใชจายทเกดขนในแผนกของตน ซงตนทนหรอคาใชจายทเกดขนในแผนก เปนตวชวดผลการปฏบตงานทเปนตวเงนของทรพยากรทผบรหารใชในการด าเนนงาน แตผบรหารของหนวยงานนไมมหนาทความรบผดชอบในการกอใหเกดรายได ดงนน ตวชวดผลการปฏบตงานทน ามาใชในการประเมนผลการด าเนนงาน จงควรเปนตนทนหรอคาใชจายทผบรหารผนนสามารถควบคมได เชน การเปรยบเทยบระหวางตนทนทเกดขนจรงกบตนทนตามงบประมาณหรอตนทนมาตรฐาน ดงไดกลาวไวแลวในบทท 6 และบทท 7

ตวอยางของการวดผลการด าเนนงานของศนยตนทน เชน ตนทนคาใชจายการผลตเปนความรบผดชอบของหวหนาฝายผลต ถาตนทนคาใชจายการผลตสงกวาทประมาณการไว

บทท 10 การบญชตามความรบผดชอบและการก าหนดราคาโอน 10 - 3

ตามงบประมาณ หรอคาใชจายการผลตมาตรฐาน แสดงวาหวหนางานผนนไมมการควบคมการด าเนนงานใหมประสทธภาพเทาทควร ศนยตนทนมกเปนหนวยงานทผบรหารของหนวยงานนน มหนาทและความรบผดชอบเกยวกบการผลตสนคาหรอใหบรการทสามารถวดระดบของการผลตหรอการใหบรการกบแผนกอน ตวอยางของศนยตนทน เชน แผนกผลตสนคาแตละประเภท แผนกซอมบ ารงใหลกคา แผนกตดตงระบบใหลกคา แผนกบญช แผนกบคลากร แผนประชาสมพนธ แผนกวจยและพฒนา แผนกสารสนเทศ เปนตน

ส าหรบศนยตนทนนน ผบรหารมกจะมอ านาจหนาทในการตดสนใจเกยวกบการใชทรพยากรตางๆ ทใชในการผลตสนคาหรอการใหบรการ และก าหนดงบประมาณเกยวกบตนทนทจ าเปนตองใชในการด าเนนการตามระดบผลผลตทก าหนดไว หรออาจเปนงบประมาณก าหนดขนโดยผบรหารระดบสงหรอเปนนโยบายของบรษท

ดงนน ผบรหารระดบสงตองสามารถทราบหรอก าหนดระดบของผลผลตหรอปรมาณงานทตองการ และระดบของผลผลตทศนยตนทนผลตไดจรง นอกจากน ผบรหารระดบสงตองทราบขอมลเกยวกบระดบของตนทนทเหมาะสมดวย ไมเชนนนกจะไมสามารถก าหนดระดบของงบประมาณทเหมาะสมและเปนธรรมได

2. ศนยรายได

ศนยรายได (Revenue Centers) เปนหนวยงานทผบรหารของหนวยงานนมอ านาจหนาทในการควบคมและรบผดชอบหลกในการกอใหเกดรายได ใหกบกจการ ซงรายไดเปนตวชวดผลการด าเนนงานทเปนตวเงน เปนตวชวดหลกทน ามาใชในการประเมนผลการปฏบตงานของหนวยงานนนๆ หนวยงานทเปนศนยรายไดจงเปนหนวยงานทมหนาทมงหารายไดเปนหลก ผบรหารของศนยมกจะมอ านาจหนาทในการตดสนใจเกยวกบการจดการกจกรรมตางๆ เกยวกบการขายสนคาหรอการใหบรการลกคา เชน การตลาด การจดจ าหนาย เปนตน ตวอยางของหนวยงานทมกจะออกแบบใหเปนศนยรายได ไดแก แผนกการตลาดหรอแผนกขาย ทอยในหางสรรพสนคา เปนตน ซงศนยรายไดน อาจแบงไปตามชนดของสนคา หรอสายผลตภณฑ โดยมผจดการของแตละชนดของสนคา หรอสายผลตภณฑ เปนผบรหารศนยรายได เปนตน

ส าหรบการวดผลการปฏบตงานของศนยรายไดนน โดยปกตผบรหารระดบสงขององคกรมกจะเปนผก าหนดระดบรายไดทศนยรายไดควรท าใหไดตามเปาหมายทวางไว ในแตละงวดเวลา และก าหนดงบประมาณของตนทนและคาใชจายตางๆ ทจ าเปนส าหรบการสรางรายไดในระดบทก าหนดไว ดงนน ความส าเรจของศนยรายไดจงประเมนไดจากการพจารณารายได ท าใหรายไดของแผนกมากทสดเทาทจะท าให หรอไมต ากวาระดบรายไดทก าหนดโดย


10 - 4

ผบรหารระดบสง การวดผลการด าเนนงานของศนยรายไดคอ การเปรยบเทยบรายไดตามงบประมาณ กบผลการปฏบตงานจรง วาผบรหารสามารถสรางรายได ไดจ านวนเทาใด มผลตางในลกษณะแบบใด เปนผลตางทนาพอใจหรอไมนาพอใจ ถาท าไดตามเปาหมาย กถอวามผลการด าเนนงานทด แตถาไดต ากวาเปาหมาย ตองหาสาเหตวาเปนเพราอะไร

3. ศนยก าไร

ศนยก าไร (Profit Centers) เปนหนวยงานทผบรหารของหนวยงานนนมอ านาจหนาทในการควบคมและรบผดชอบหลกในการกอใหเกดรายไดและคาใชจาย ท าใหหาผลการด าเนนงานในรปของก าไรได ซงเปนตวชวดผลการด าเนนงานทเปนตวเงน ซงผลก าไรเกดจากผลตางระหวางระหวางรายไดและตนทน และคาใชจาย

ศนยก าไรโดยปกตจงอาจประกอบดวย ศนยรายไดและศนยตนทนหรอคาใชจาย ผบรหารของศนยก าไรมหนาทและความรบผดชอบทงการสรางรายไดใหไดมากทสด โดยทมการใชทรพยากร หรอกอใหเกดตนทนและคาใชจายใหนอยทสด ซงจะเหนไดวา หนาทและความรบผดชอบดงกลาว จะครอบคลมหนาทและความรบผดชอบของทงศนยรายได และศนยตนทน ตวอยางของหนวยงานทเปนศนยก าไร ไดแก สาขาตางๆ ของกจการแตละแหง เปนศนยก าไรแทบทงสน เปนตน

ส าหรบการประเมนผลการปฏบตงานของศนยก าไร โดยปกตจะวดจากผลก าไรทางบญช ดงน

ผลก าไรของศนยก าไรหรอสาขาใดทสงกวาก าไรตามเปาหมายทก าหนดโดยผบรหารระดบสงยอมแสดงใหเหนถงความมประสทธภาพในการท างานของศนยก าไร แตอยางไรกตามการก าหนดใหหนวยงานใดหนวยงานหนงเปนศนยก าไร อาจสงผลเสยตอองคกรในภาพรวม เนองจากสาขานนตองการสรางผลก าไรใหกบตนเองมากจนเกนไป โดยไมค านงภาพรวมขององคกร เชน มการแยงลกคาของสาขาอน หรอการขายสนคาระหวางแผนก โดยคดราคาสนคาทสงเกนไป หรอการใชบรการแผนกอนๆ โดยไมประหยดตนทนใหกบแผนกอน เปนตน นอกจากน การวดผลการปฏบตงานของศนยก าไรจะพจารณาจากผลก าไรแลว จงจ าเปนตองค านงถงประเดนทเกยวของกบการค านวณผลก าไร 2 ประเดน ไดแก 1) การก าหนดราคาโอน (Transfer Prices) ของสนคาและบรการระหวางศนยก าไร และ 2) การก าหนดเกณฑในการปนสวนคาใชจาย (Cost Allocation) ของสวนกลางและศนยตนทนและคาใชจาย เพอให

ก าไร = รายได – ตนทนและคาใชจาย


เขาใจในการประเมนผลการปฏบตงานของศนยก าไร จะขอยกตวอยางเกยวกบการรายงานแยกตามสวนงาน ดงแสดงในตวอยางท 10.1


ตอไปนเปนขอมลเกยวกบรายงานแยกตามสวนงานของบรษทผลไมไทย โดยแยกสวนงานไปตามประเภทของผลตภณฑ คอ สบปะรดกระปอง และเงาะกระปอง โดยมขอมลดงน

บรษท ผลไมไทย จ ากด

งบก าไรขาดทน แยกตามประเภทของผลตภณฑ ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X1


สบปะรดกระปอง เงาะกระปอง รวม

ยอดขาย 1,200,000 3,300,000) 4,500,000 หก ตนทนผนแปร 750,000 1,800,000 2,550,000 ก าไรสวนเกน 450,000 1,500,000 1,950,000 หก ตนทนคงท:

ตนทนคงทโดยตรง

ตนทนการผลตคงท 50,000 260,000 310,000

คาใชจายในการขายคงท 100,000 310,000 410,000

คาใชจายในการบรหารคงท 120,000 350,000 470,000

รวมตนทนคงทโดยตรง 270,000 920,000 1,190,000

ก าไรแตละผลตภณฑ 180,000 580,000 760,000

หก ตนทนคงทรวม 200,000




จากขอมลตามรายงานแยกตามสวนงาน จะเหนไดวาผลตภณฑชนดเงาะกระปองมก าไรแยกตามชนดของผลตภณฑเทากบ 580,000 บาท ในขณะทสปปะรดกระปองม 180,000

บาท ซงเงาะกระปองสามารถท าก าไรไดมากกวาสปปะรดกระปอง แสดงวาผลการด าเนนงานของสปปะรดกระปองมประสทธภาพในการท างานดกวานนเอง

ดงนน รายงานแยกตามสวนงานดงแสดงรายการขางตน สามารถน ามาประยกตใชกบการประเมนผลการปฏบตงานของหนวยงานยอยทเปนศนยก าไรไดเชนกน นอกเหนอจากการพจารณาจากรายงานการเปรยบเทยบระหวางผลการปฏบตงานตามงบประมาณกบผลการ


10 - 6

ปฏบตงานจรง ดงไดกลาวไวแลวในบทท 6 เรองงบประมาณยดหยน ตนทนมาตรฐานและการวเคราะหผลตาง

4. ศนยลงทน

ศนยลงทน (Investment Centers) หมายถง หนวยงานทผบรหารของหนวยงานมอ านาจหนาทในการควบคมและความรบผดชอบหลกในการลงทนในทรพยากรทน ามาใชในการด าเนนงาน เชน ซอเครองจกร ซออปกรณส านกงาน การขยายโรงงาน การขยายสาขา หรอลงทนในโครงการอนๆ เปนตน เพอใหเกดผลตอบแทนใหกบหนวยงานเปนทนาพอใจ นนคอ ผบรหารมความรบผดชอบตอกระบวนการทกอใหเกดรายได คาใชจาย และการลงทนในสนทรพยเพอการด าเนนงาน ศนยลงทนมวตถประสงคหลกดานการปฏบตงาน 2 ขอ ไดแก ใชทรพยากรทลงทนไปใหเกดผลประโยชนหรอผลตอบแทนทสงทสด และลงทนเพมเมอการลงทนนนใหผลตอบแทนทเหมาะสม ดงนน ศนยลงทนมลกษณะคลายกบศนยก าไร หรอศนยลงทนจะประกอบดวย ศนยก าไร หลายๆ ศนยกไดโดยมอ านาจหนาทเพมจากศนยก าไร คอ สามารถบรหารสนทรพยใหเกดผลตอบแทนใหมากหรอนอยไดดวย หรอมอ านาจในการตดสนใจเกยวกบการลงทน นนคอ ผบรหารของศนยลงทนตองค านงถงประสทธภาพในการลงทนในสนทรพยขององคกรหรอหนวยงานดวยเสมอ

ผบรหารของศนยลงทนตองบรหารเกยวกบการสรางรายได โดยใชทรพยากรอยางมประสทธภาพ และตองมการลงทนในสนทรพยไดอยางมประสทธภาพดวย ตวอยางของหนวยงานทมกจะออกแบบใหเปนศนยลงทน ไดแก กจการซงบรหารงานโดยมบรษทยอยเปนจ านวนมากอาจออกแบบใหบรษทยอยตางๆ กจการเปนศนยลงทน เปนตน

การใชตวชวดผลผลการปฏบตงานทเนนก าไรเพยงอยางเดยวจงไมเหมาะสม เนองจากศนยลงทนแตละแหงใชเงนลงทนในจ านวนทไมเทากน ดงนน การประเมนผลการปฏบตงานของศนยลงทนจะวดผลตอบแทนการลงทน โดยเครองมอทน ามาใชวดผลตอบแทนจากการลงทน สามารถแบงได 3 วธ ดงน 1) อตราผลตอบแทนจากการลงทน (Return on Investment :

ROI) 2)ก าไรสวนทเหลอ (Residual Income : RI) และ 3) อตราก าไรสวนทเหลอจากการลงทน (Residual Return on Investment : RRI) เพอใหเขาใจการใชเครองมอวดผลการด าเนนงานของศนยลงทนทง 3 วธ จะอธบายและแสดงการค านวณ แตละวธดงน


4.1. อตราผลตอบแทนจากการลงทน

อตราผลตอบแทนจากการลงทน (Return on Investment : ROI) เปนเครองมอทน ามาใชในการวดผลการด าเนนงาน โดยการค านวณจะน าเอาก าไรจากการด าเนนงาน (Operating Income) ของหนวยงานทเปนศนยลงทน ดวยเงนลงทนในสนทรพย (Invested

Assets) ของหนวยงานนน หรอเงนลงทนในโครงการนน โดยก าไรจากการด าเนนงาน ไดแก ก าไรกอนหกดอกเบยและภาษเงนได (Earnings Before Interest and Tax : EBIT) สวนเงนลงทนในสนทรพยอาจแทนคาดวยสนทรพยรวมสนป หรอ สนทรพยถวเฉลยกได ดงนน การค านวณอตราผลตอบแทนจากการลงทน สามารถค านวณไดดงน

โดยท สนทรพยรวมถวเฉลย สามารถค านวณ ไดดงน

เกณฑการพจารณา : อตราผลตอบแทนจากการลงทนยงมค ามาก แสดงใหเหนวาหนวยงานนนม

ความสามารถในการบรหารสนทรพยใหเกดประโยชน หรอน าสนทรพยนนไปกอใหเกดรายได ไดอยางมประสทธภาพมากทขนนนเอง

เพอใหเขาใจมากยงขนเกยวกบการค านวณอตราผลตอบแทนจากการลงทน สามารถแสดงการค านวณในตวอยางท 10.2

ตวอยางท 10.2 บรษท เครองหอม จ ากด มการแบงใหสาขาทจงหวดอดรธาน เปนศนยลงทน โดยสาขา

อดรธาน ก าไรจากการด าเนนงานส าหรบปเทากบ 1,500,000 บาท และมสนทรพยรวมเทากบ10,000,000 บาท อตราผลตอบแทนจากการลงทน ของสาขาจงหวดอดรธาน เทากบเทาใด

จากขอมลขางตน สามารถค านวณ อตราผลตอบแทนจากการลงทน ไดดงน

ROI = ก าไรจากการด าเนนงาน x 100

สนทรพยรวมถวเฉลย

สนทรพยรวมถวเฉลย = สนทรพยรวมตนงวด + สนทรพยรวมปลายงวด

2


10 - 8

อตราผลตอบแทนจากการลงทน (ROI) = ก าไรจากการด าเนนงาน x 100 สนทรพยรวม

= 1,500,000 x 100 10,000,000

= 15 %

ดงนน อตราผลตอบแทนจากการลงทนของสาขาอดรธาน เทากบ 15 %

การค านวณหาอตราผลตอบแทนจากการลงทน นอกจากค านวณไดจากสตรขางตนแลว สามารถค านวณโดยใชสตร Du Pont Formula ไดเชนกน ซงวธการน จะแยกพจารณาออกเปน 2 สวน คอ การวดความสามารถของการท าก าไรของหนวยงาน และ การบรหารสนทรพยจากการด าเนนงานของหนวยงาน ซงแสดงการค านวณ ไดดงน

โดยท อตราก าไร สามารถแสดงการค านวณ ไดดงน

และ อตราการหมนเวยนของสนทรพยรวมถวเฉลย สามารถค านวณ ไดดงน

ROI = อตราก าไร x อตราการหมนเวยนของสนทรพยรวมถวเฉลย

อตราก าไร = ก าไรจากการด าเนนงาน

(Profit Margin) ยอดขาย X 100

อตราการหมนเวยนของสนทรพยรวมถวเฉลย = ยอดขาย

(Asset Turnover) สนทรพยรวมถวเฉลย


ตวอยางท 10.3 จากขอมลในตวอยาง 10.1 สามารถค านวณหาอตราผลตอบแทนจากการลงทนโดยใช

Du Pont Formula ศนยลงทนมก าไรจากการด าเนนงานส าหรบปเทากบ 1,500,000 บาท ยอดขายเทากบ 2,500,000 บาท และมสนทรพยรวมเทากบ10,000,000 บาท

จากขอมลขางตน สามารถค านวณหาอตราผลตอบแทนจากการลงทนโดยใช Du Pont Formula ไดดงน

ROI = ก าไรจากการด าเนนงาน X ขาย

ขาย สนทรพยรวม

= 1,500,000 x 100 x 2,500,000 2,500,000 10,000,000

= 60 % x 0.25 เทา

= 15 %

ดงนน บรษท เครองหอม จ ากดสาขาอดรธาน มอตราก าไรเทากบ 60% และอตราการหมนเวยนของสนทรพยรวมเทากบ 0.25 เทา ซงแสดงใหเหนวา สาขาอดรธานมความสามารถในการท าก าไรไดสงมาก แตมความสามารถในการบรหารสนทรพยไดไมคอยมประสทธภาพเทาไร เนองจากการหมนเวยนของสนทรพยมนอย และจากผลดงกลาว ท าใหบรษทม อตราผลตอบแทนจากการลงทนเทากบ 15 % ดงนน การค านวณหาคา ROI โดยใชสตร Du Pont

Formula มความละเอยด และชดเจน สามารถแยกประเดนการพจารณาไดดกวาการหาคา ROI

โดยใชสตรแรก

X 100


10 - 10

4.2. ก าไรสวนทเหลอ

ก าไรสวนทเหลอ (Residual Income : RI) หมายถง ก าไรสวนทเหลอส าหรบผถอหน หลงจากองคกรไดจายช าระคนทรพยากรทางการเงนทใชไปในกระบวนการทางธรกจ หรอเปนการเปรยบเทยบก าไรจากการด าเนนงานกบผลตอบแทนขนต าทตองการจากการลงทน สามารถค านวณไดดงน

ก าไรสวนทเหลอ (Residual Income: RI) แสดงเปนสตรการค านวณ ไดดงน

เกณฑการพจารณา : ก าไรสวนทเหลอยงมจ านวนสง แสดงวาแผนก โครงการหรอการลงทนนนมความ

เหมาะสม นาลงทน หรอถาเปรยบเทยบกนระหวางโครงการแตละโครงการ โครงการทมก าไรสวนทเหลอสงกวา ยอมนาลงทนมากกวา

เพอใหเกดความเขาใจเกยวกบการประเมนผลการปฏบตงานของศนยลงทนโดยใชก าไรสวนทเหลอมาพจารณา จงขอยกตวอยางและแสดงการค านวณ ดงแสดงในตวอยางท 10.4

ตวอยางท 10.4 บรษท สหพฒน จ ากด ไดก าหนดใหแผนกขายสนคาชนดหนง เปนศนยลงทน โดย

แผนกนมสนทรพยจากการด าเนนงานรวม 10,000,000 บาท รายไดจากการขายสนคา 3,500,000 บาท และมตนทนขายและคาใชจายด าเนนงาน 2,000,000 บาท บรษทตองการอตราผลตอบแทนขนต าจากการลงทนในสนทรพย 11.00 % ตอป กจการสามารถค านวณก าไรสวนทเหลอ (ไมค านงถงภาษ) ไดเทากบเทาไร

จากขอมลขางตน สามารถค านวณหาก าไรสวนทเหลอ ไดดงน RI = ก าไรจากการด าเนนงาน – (อตราผลตอบแทนขนต าทตองการ X สนทรพยรวม)

= 1,500,000 - (11.00 % x 10,000,000) = 1,500,000 - 1,100,000 = 400,000 บาท

RI = ก าไรจากการด าเนนงาน – ผลตอบแทนขนต าทตองการ = ก าไรจากการด าเนนงาน – (อตราผลตอบแทนขนต าทตองการ X สนทรพยรวมถวเฉลย)


4.3. อตราก าไรสวนทเหลอจากการลงทน อตราก าไรสวนทเหลอจากการลงทน (Residual Return on Investment : RRI) เปนเครองมอทน ามาใชประเมนผลการปฏบตงานศนยลงทนได และสามารถน ามาแทนวธก าไรสวนทเหลอ ในกรณทถาโครงการหนงมก าไรสวนทเหลอนอย อาจเปนเพราะกจการไดน าเงนมาลงทนจ านวนนอยกวา เมอเทยบกบสนทรพยหรอโครงการอนทใหก าไรสวนทเหลอจากการลงทนมากกวา วธนจะน าเอาก าไรสวนทเหลอไปหารดวยสนทรพยถวเฉลย หรอเงนลงทนในโครงการใดโครงการหนง ดงนน อตราก าไรสวนทเหลอจากการลงทน สามารถค านวณไดดงน


เกณฑการพจารณา : ก าไรสวนทเหลอยงมจ านวนสง แสดงวาแผนก โครงการหรอการลงทนนนมความ

เหมาะสม นาลงทน หรอถาเปรยบเทยบกนระหวางโครงการแตละโครงการ โครงการทมก าไรสวนทเหลอสงกวา ยอมนาลงทนมากกวา

เพอใหเกดความเขาใจเกยวกบการประเมนผลการปฏบตงานของศนยลงทนโดยใชอตราก าไรสวนทเหลอมจากการลงทนมาพจารณา จงขอยกตวอยางและแสดงการค านวณ ดงแสดงในตวอยางท 10.5

ตวอยางท 10.5 จากขอมลในตวอยางท 10.4 บรษทสามารถค านวณหาอตราก าไรสวนทเหลอจากการ

ลงทนไดดงน

อตราก าไรสวนทเหลอจากการลงทน = ก าไรสวนทเหลอ


= 400,000

10,000,000

= 4%


สนทรพยรวมถวเฉลย X 100

X 100

X 100


10 - 12


บรษท เจรญศร จ ากด มแผนกยอยอย 2 แผนก ประกอบดวย แผนกสภาพบรษ และสภาพสตร ซงผจดการแตละแผนกสามารถตดสนใจในดานการลงทนในสนทรพยเพอใชในการด าเนนงานของแผนกได ซงถอเปนการบรหารแบบศนยลงทน โดยมขอมลงบก าไรขาดทนอยางยอของแตศนย (แผนก) ดงน

บรษท เจรญศร จ ากด


ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X1


แผนกสภาพบรษ แผนกสภาพสตร รวม

ยอดขาย 1,500,000 2,000,000 3,500,000 หก ตนทนผนแปร 600,000 890,000 1,490,000 ก าไรสวนเกน 900,000 1,110,000 2,010,000 หก ตนทนคงทโดยตรง 350,000 450,000 800,000 ก าไรจากการด าเนนงาน 550,000 660,000 1,210,000

นอกจากน ผจดการแตละแผนกลงทนในสนทรพยรวมถวเฉลยแยกตามแผนกดงน แผนกสภาพบรษ แผนกสภาพสตร

เงนลงทนในสนทรพยถวเฉลย 3,500,000 5,000,000 อตราผลตอบแทนขนต า 10% 10%

ผบรหารของบรษทตองการจะประเมนผลการปฏบตงานของแผนกทงสองแผนก โดยพจารณาจากเครองมอการประเมนผลการปฏบตทง 3 วธ

จากขอมลขางตน สามารถค านวณหาอตราผลตอบแทนจากการลงทน ไดดงน


อตราผลตอบแทนจากการลงทน (ROI) = ก าไรจากการด าเนนงาน x 100 สนทรพยรวม

ROI - แผนกสภาพบรษ = 550,000

3,500,000

= 15.71%

ROI – แผนกสภาพสตร = 660,000

5,000,000

= 13.20%

ก าไรสวนทเหลอ (RI) = ก าไรจากการด าเนนงาน – (อตราผลตอบแทนขนต า X สนทรพยรวม)

RI – แผนกสภาพบรษ = 550,000 – (10% x 3,500,000)

= 550,000 – 350,000

= 200,000 บาท

RI – แผนกสภาพสตร = 660,000 – (10% x 5,000,000)

= 660,000 – 500,000

= 160,000 บาท



RRI - แผนกสภาพบรษ = 200,000

3,500,000

= 5.71 %

RRI - แผนกสภาพสตร = 160,000

5,000,000

= 3.20 %

ดงนน จากขอมลการประเมนผลการปฏบตงานของทงสองแผนก ไดแก แผนกสภาพบรษ และแผนกสภาพสตร จะเหนไดวา ผลการด าเนนงานของแผนกสภาพบรษม คา

X 100

X 100

X 100

X 100

X 100


10 - 14

ROI เทากบ 15.71% คา RI เทากบ 200,000 บาท และคา RRI เทากบ 5.71% ซงมากกวา แผนกสภาพสตร ซงมคา ROI เทากบ 13.20% คา RI เทากบ 160,000 บาท และคา RRI

เทากบ 3.20% แสดงวา แผนกสภาพบรษมประสทธภาพในการท างานไดดกวาแผนกสภาพสตรนนเอง

การก าหนดราคาโอน

ราคาโอน (Transfer Price) หมายถง ราคาหรอคาตอบแทนทเรยกเกบระหวางหนวยงานภายในองคกรส าหรบการขายสนคาหรอใหบรการระหวางกน ราคาโอนเปนเครองมอของระบบควบคมเชงจดการทองคกรซงมการบรหารงานแบบกระจายอ านาจ สามารถน ามาใชในการประสานงานเพอท าธรกรรมระหวางหนวยงานยอยภายในองคกร รวมทงใชในการประเมนผลการปฏบตงานของผบรหารและหนวยงานยอย (วรรณ เตโชโยธน, สมชาย สภทรกล และมนวกา ผดงสทธ, 2558)

ราคาโอน เกดขนเนองมาจากการทหนวยงานหนงโอนสนคาหรอการบรการใหกบอกหนวยงานหนงทอยในองคกรเดยวกน ซงตองมการก าหนดราคาใหเหมาะสมเพอประโยชนในภาพรวมของบรษท ราคาโอนจะถอวาเปนตนทนของแผนกผรบโอน เชน แผนกผซอสนคาหรอการบรการนน และจะเปนรายไดของแผนกผโอน ไดแก แผนกขายสนคาหรอการบรการ

ความส าคญของราคาโอน

ราคาโอนมความส าคญส าหรบหนวยงานยอยทมลกษณะเปนศนยก าไร และศนยลงทน เนองจากราคาโอนเปนรายไดของหนวยงานของผโอนสนคา (ผขาย) และเปนตนทนของหนวยงานของผรบโอนสนคา (ผซอ) ทอยในองคกรเดยวกน ดงนน จงสงผลกระทบตอก าไรของหนวยงานทมการตดตอประสานงานระหวางกน เนองจากผลการปฏบตงานของผบรหารของหนวยงานไมวาจะเปนผโอนหรอผรบโอนสนคาจะถกประเมนผลการด าเนนงานดวยก าไรของหนวยงานนนๆ ไมใชก าไรรวมขององคกร ผบรหารจงพจารณาผลกระทบของรายไดและคาใชจายทเกดขนทงจากภายในและภายนอกองคกร ทมผลกระทบตอก าไรของหนวยงานตนเองเปนหลก

นอกจากน ราคาโอนอาจสงผลกระทบตอความสามารถของการท าก าไรในภาพรวมของบรษทเชนกน เนองจากการก าหนดราคาโอนทสงหรอต ากวาราคาตลาด ท าใหเกดความขดแยงระหวางผโอนและผรบโอน ผบรหารของหนวยงานหนงอาจตดสนใจไมท าการโอนสนคาใหกบอกแผนกหนงกได ถาราคาขายต าเกนไป หรอผรบโอนไมยอมรบโอนสนคากไดถาหากไดราคา


ทสงเกนไป ผบรหารของหนวยงานผรบโอนอาจตดสนใจจดหาแหลงซอสนคาใหม โดยมงเนนแตผลประโยชนของหนวยงานตนเปนหลก เปนตน

ธรกจสวนใหญสามารถใชก าไรจากการด าเนนงานของแตละหนวยงานยอย เปนตวชวดผลการปฏบตงานของหนวยงานยอยนน รวมทงใชเปนแรงจงใจในการปฏบตงานใหบรรลตามวตถประสงคหรอเปาหมายของผบรหารของหนวยงานยอย ดงนน การก าหนดราคาโอนทเหมาะสมจะชวยสนบสนนใหหนวยงานยอยมเปาหมายรวมกน ท าใหองคกรบรรลวตถประสงคและเปาหมายในภาพรวม ตามทก าหนดไวแผนกลยทธขององคกร ราคาโอนทเหมาะสมควรเปนราคาทท าใหผบรหารของหนวยงานยอยมสวนเกยวของกบการตดสนใจ วาหนวยงานสามรถเลอกทจะท ากจกรรมทท าใหผลประโยชนทงของหนวยงานและขององคกรเพมขนหรอไม

การก าหนดราคาโอนทเหมาะสมท าใหการวดผลการปฏบตงานของหนวยงานมความถกตอง และสงผลตอการก าหนดผลตอบแทนของผบรหารและผปฏบตงานของหนวยงานยอยใหเปนไปอยางเหมาะสมและถกตองมากขนเชนกน ทงน ราคาโอนมกจะเปนสงจ าเปนส าหรบศนยก าไรและศนยการลงทนทมรายการซอขายระหวางกน

ดงนน การก าหนดราคาโอนจงมบทบาทส าคญหลายประการตอผลการด าเนนงานของหนวยงานยอยและตอองคกรในภาพรวม ดงน

1. บทบาทของราคาโอนในฐานะทเปนเครองมอวดผลการด าเนนงานของหนวยงานยอย หากไมมราคาโอน จะท าใหไมสามารถวดรายไดของหนวยงานผโอน หรอคาใชจายของหนวยงานผรบโอนได ท าใหไมสามารถจดท ารายงานทางการเงนเพอประเมนผลงานของหนวยงานยอยทไดรบมอบอ านาจในการตดสนใจได

2. บทบาทในการก าหนดภาระภาษขององคกร เนองจากหนวยงานยอยบางหนวยงาน เชน สาขาของบรษทบางแหง เปนหนวยงานอสระตามกฎหมาย เชน บรษทขามชาต ซงมการด าเนนงานในพนททมอตราภาษแตกตางกน ราคาโอนทถกก าหนดตางพนทกน จะท าใหภาษของหนวยงานผโอนและผรบโอนทตองจายใหกบรฐแตละแหงมความแตกตางกน ถงแมวารายไดของหนวยงานผโอนและคาใชจายของหนวยงานผรบโอนจะเปนจ านวนเดยวกนกตาม

วธการก าหนดราคาโอน

การก าหนดราคาโอนมวธการคลายกบการก าหนดราคาผลตภณฑหรอการบรการ นนคอ การใชตนทนเพอก าหนดราคาโอน (Cost – Based Pricing) หรอการใชราคาตลาดเพอก าหนดราคาโอน (Market – Based Pricing) ดงไดกลาวไวแลวในบทท 8 แตการก าหนดราคาโอนเปนราคาทตกลงซอขายระหวางกนระหวางหนวยงานทอยในองคกรเดยวกน ดงนน ราคาโอนจงอาจมขอจ ากดมากกวาราคาขายของสนคาทวไปทขายในตลาด หลกเกณฑทวไปในการ


10 - 16

ก าหนดราคาโอนของหนวยงานผโอนหรอผขาย โดยทวไปวธการก าหนดราคาโอนการก าหนดราคาโอน สามารถจ าแนกไดเปน 4 ประเภท ดงน ราคาโอนทองกบราคาตลาด (Market – Based Transfer Price) ราคาโอนทองกบตนทน (Cost - Based Transfer Price) และราคาโอนทองกบการเจรจาตอรองกน (Negotiated Transfer Price) ซงสามารถอธบายแตละวธ ดงน

1. ราคาโอนทองกบราคาตลาด

สนคาหรอบรการทหนวยงานยอยโอนใหแกกนถาหากมจ าหนายหรอใหบรการในตลาดจะใชการก าหนดราคาโอนโดยองกบราคาตลาด (Market – Based Transfer Price) คอ ราคาของสนคาหรอบรการประเภทเดยวกนทมขายอยทวไป และเปนราคาทบคคลภายนอกซอขายกนในตลาดอยแลว ซงโดยทวไปแลว จะใชราคาตลาดหกดวยตนทนทหลกเล ยงได เชน คานายหนา คาขนสง เปนตน ในกรณทหนวยงานผโอนไมมก าลงการผลตเหลอ ราคาโอนทต าทสด ทหนวยงานผโอนยอมรบได คอ ราคาตลาด เพราะถาหนวยงานผรบโอนเสนอราคารบซอต ากวาน หนวยงานผโอนสามารถขายสนคาใหกบลกคาภายนอกในราคาตลาดได และในกรณทหนวยงานผรบโอนมทางเลอกในการซอสนคาจากผขายรายอน ราคาโอนสงสดทหนวยงานผรบโอนยอมรบได คอ ราคาตลาด เชนกน เพราะถาหนวยงานผโอนตงราคาโอนทสงกวาราคาตลาด หนวยงานผรบโอนกสามารถซอสนคานนไดจากผขายภายนอก แตอยางไรกตาม ราคาโอนอาจมการปรบราคาเพอใหสะทอนกบลกษณะของสนคาหรอบรการทโอนระหวางกน ซงอาจจะมลกษณะบางอยางทแตกตางจากสนคาหรอบรการอนๆ

การใชราคาตลาดในกรณทตลาดมการแขงขนท าใหหนวยงานมความเปนอสระตอกน สามารถใชส าหรบการประเมนผลการปฏบตงานของผบรหารและความสามารถของการท าก าไรของแตละหนวยงานยอย ศนยความรบผดชอบทเหมาะสมกบการก าหนดราคาโอนวธราคาตลาด ไดแก ศนยก าไรและศนยลงทน เนองจากผบรหารของหนวยงานนมหนาทควบคมและรบผดชอบในการสรางรายได และควบคมตนทนในหนวยงานของตน และสามารถท าใหเกดผลก าไรของหนวยงานได


2. ราคาโอนทองกบตนทน

การก าหนดราคาโอนโดยองกบตนทน (Cost - Based Transfer Price) ซงเปนการก าหนดราคาโอนโดยใชตนทนของสนคาหรอบรการนนเปนฐานในการค านวณ ซงสามารถค านวณตนทนโดยใชวธตนทนเตม หรอตนทนผนแปร และบวกก าไรสวนเพมเขาไปกบตนทน

ดงนน การก าหนดราคาโอนจากราคาตนทน สามารถก าหนดใหราคาเทากบตนทนของหนวยงานผโอน หรอผผลตสนคาหรอบรการ หรอยอมใหหนวยงานผผลตสนคาหรอบรการบวกก าไรสวนเพมจากราคาทนได ดงน

ประเดนของการก าหนดราคาโอนทองกบตนทน ไดแก ตนทนทจะใชเปนฐานในการค านวณราคาโอนจะใชตนทนประเภทใด ซงอาจจะเปนตนทนมาตรฐาน (Standard Costs) หรอตนทนจรงทเกดขน (Actual Costs) ซงตนทนมาตรฐาน คอ ตนทนทควรจะเกดขน เมออยภายใตการผลตทมประสทธภาพมากทสด หากหนวยงานผโอนผลตสนคาหรอบรการอยางมประสทธภาพ สวนตนทนจรง คอ ตนทนทหนวยงานผโอนจายจรงเพอใหไดสนคาหรอบรการทจะโอน

ซงตนทนแตละประเภทมขอดและขอเสยแตกตางกน เชน การใชตนทนมาตรฐานเปนฐานในการก าหนดราคาโอน มขอดคอ ความไมมประสทธภาพของหนวยงานผโอนหรอผผลตจะไมถกผลกไปเปนภาระของหนวยงานผรบโอน เพราะมตนทนทก าหนดไวกอนลวงหนาอยแลว แตทางตรงกนขาม หากตนทนทใชในการค านวณราคาโอน คอตนทนจรง นนคอตนทนเกดขนจ านวนเทาใด กจะผลกภาระไปใหกบผรบโอน ซงผโอนไมพยายามทจะประหยดตนทน หรอไมอยภายใตการผลตทมประสทธภาพ ซงจะไมสงผลดตอองคกรโดยภาพรวม

ดงนน ในทางปฏบต การก าหนดราคาโอนโดยองกบตนทน ตองก าหนดใหแผนกทโอนไมสามารถโอนความไมมประสทธภาพในการท างานใหกบแผนกผรบโอนได นนคอ การก าหนดราคาโอนโดยองจากงบประมาณของตนทนทงหมดหรอตนทนมาตรฐาน ดงนน ความไมมประสทธภาพในการท างานจงไมมผลกระทบตอราคาโอน

การก าหนดราคาโอนโดยองกบตนทนไดรบความนยมอยางมาก ซงอาจจะมาจากความงายในการน าไปปฏบต

ราคาโอน = ตนทน + ก าไรทตองการ


10 - 18

3. ราคาโอนทองกบการเจรจาตอรองกน

การก าหนดราคาโอนอกวธหนง คอ การก าหนดราคาโอนโดยองกบการเจรจาตอรอง (Negotiated Transfer Price) ของฝายตางๆ ทเกยวของ ทงหนวยงานผโอนและผรบโอน โดยมฝายบรหารสวนกลางมารวมในการเจรจาตอรองดวย เพอใหการตอรองน าไปสผลประโยชนสงสดขององคกร ไมใชของหนวยงานใดหนวยงานหนงเทานน

ราคาโอนทองกบการเจรจาตอรองเปนการก าหนดราคาโอนจากการตกลงรวมกนระหวางหนวยงานผโอนและผรบโอน โดยทงสองฝายมความเปนอสระตอกน ดงนน วธการก าหนดราคาโอนวธน จงเปนการสรางแรงจงใจใหกบผบรหารของหนวยงานทเกยวของ และสามารถใชในการประเมนผลการปฏบตงานได ดงนน ราคาโอนทองกบการเจรจาตอรองนนาจะเปนราคาโอนทมความเหมาะสมทสด เพราะเปนราคาทฝายตางๆ มสวนรวมในการก าหนด และทกฝายทเกยวของยอมรบได เนองจากแตละฝายตางกมองประเดนทท าใหเกดประโยชนสงสดแกทกๆ ฝาย และสงผลใหองคกรในภาพรวมไดประโยชนสงสดเชนเดยวกน

แตอยางไรกตาม วธการก าหนดราคาโอนโดยองกบการเจรจาตอรอง เปนวธการทตองใชเวลามาก ไมวาจะเปนผบรหารของฝายทเจรจาตอรองและผบรหารระดบสงทตองก ากบดแลการตอรอง หรอ การตอรองอาจท าใหความขดแยงระหวางฝายตางๆ ทเกยวของ นอกจากน ผลส าเรจของหนวยงานทมาเจรจาตอรองกน ขนอยกบความสามารถหรอทกษะในการตอรองของผบรหารแตละฝาย ไมไดขนอยกบความสามารถของการปฏบตงานในหนวยงานนนๆ โดยตรง และทส าคญ คอ ราคาโอนทไดจากการเจรจาตอรองอาจไมเหมาะสม สงผลใหผลประโยชนขององคกรในภาพรวมลดลงกเปนได

ดงนน จากขอมลเกยวกบวธการก าหนดราคาโอนทง 3 วธ สามารถสรปเปนหลกเกณฑทวไปในการก าหนดราคาโอนของหนวยงานผโอน รวมไปถงราคาทผรบโอนยอมรบได ซงก าหนดราคาโอนไดดงน


ในสวนของผโอนหรอผขาย ราคาโอนจะตองครอบคลมตนทนผนแปรทผลตสนคาใหกบผรบโอน รวมกบตนทนคาเสยโอกาสทจะขายใหกบบคคลภายนอก ดงนน ราคาโอนทผรบโอนยอมรบได สามารถแสดงการค านวณ ไดดงน

โดยท ตนทนคาเสยโอกาสตอหนวยของหนวยงานผโอน สามารถค านวณไดดงน

*ส าหรบกรณทหนวยงานผโอนมก าลงการผลตเหลอพอจะผลตสนคาใหกบผรบโอนหรอผซอ ตนทนคาเสยโอกาสตอหนวยจะเทากบศนย

สวนของผรบโอนหรอผซอ ราคาโอนจะตองต ากวาราคาตลาดหรออยางนอยตองเทากบราคาตลาด ดงน

เพอใหเขาใจเกยวกบการก าหนดราคาโอนมากขน จะขอยกตวอยางเกยวกบการก าหนดราคาโอน ดงแสดงในตวอยางท 10.7


บรษท สมพนธ จ ากด มแผนกผลต 2 แผนก ไดแก แผนกผลต A และแผนกผลต B

โดยแผนก A เปนแผนกผลตชนสวนทขายในทองตลาด ในขณะเดยวกน ชนสวนชนดนเปนชนสวนทแผนกผลต B น าไปใชประกอบเปนชนสวนส าคญในการผลตสนคา โดยแผนก B มความตองการชนสวนจ านวน 1,500 หนวย โดยมขอมลตนทนของแผนกผลต A ดงน

ก าลงการผลตปกตตอเดอน 10,000 หนวย



ราคาโอน ≥ ตนทนผนแปรตอหนวยส าหรบการผลตสนคาทโอน

+ ตนทนคาเสยโอกาสตอหนวยของหนวยงานผโอน

ตนทนคาเสยโอกาสตอหนวย = ก าไรสวนเกนตอหนวย X จ านวนทเสยโอกาส* ของหนวยงานผโอน จ านวนสนคาทโอน

ราคาโอนทยอมรบไดส าหรบผรบโอน ≤ ราคาตลาด


10 - 20





ราคาตลาดทขายใหกบบคคลภายนอก 230 บาทตอหนวย

จากขอมลขางตน การก าหนดราคาโอน สามารถค านวณไดดงน แผนก A : (ผโอนหรอผขาย)

ราคาโอน ≥ ตนทนผนแปร + ตนทนคาเสยโอกาส

≥ 150* + (230 – 150) x 0 1,500

≥ 150 บาทตอหนวย

*ตนทนผนแปร = วตถดบทางตรง + คาแรงงานทางตรง + คาใชจายการผลต

ผนแปร = 50 + 30 + 70


แผนก B : (ผรบโอนหรอผซอ) ราคาโอน ≤ ราคาตลาด

≤ 230 บาทตอหนวย

จากการก าหนดราคาโอนขางตน จะเหนวา แผนก A จะก าหนดราคาโอนไมต ากวา 150 บาทตอหนวย ซงจะเทากบตนทนผนแปรทเกยวกบการผลตชนสวนทจะโอนใหกบแผนก B

สวนแผนก B จะยอมรบราคาโอนทไมเกน 230 บาทตอหนวย หรอถาจะเจรจาตอรองราคาระหวางสองแผนก จะตองเจรจาตอรองกนในชวงราคา ดงน

150 ≤ ราคาโอน ≤ 230



จากขอมลในตวอยางท 10.7 ถาในกรณทบรษท สมพนธ จ ากด แผนก A มการใชก าลงการผลตเตมท หรอขายชนสวนใหกบบคคลภายนอกทงหมด หรอแผนก A ไมมก าลงการผลตเหลออยเลย

จากขอมลขางตน การก าหนดราคาโอน สามารถค านวณไดดงน แผนก A : (ผโอนหรอผขาย)

ราคาโอน ≥ ตนทนผนแปร + ตนทนคาเสยโอกาส

≥ 150* + (230 – 150) x 1,500* 1,500

≥ 150 + 80

≥ 230 บาทตอหนวย

*สนคาจ านวน 1,500 หนวย คอก าไรสวนเกนทแผนก A สญเสยโอกาสทขายใหกบบคคลภายนอกตามจ านวนทแผนก A ตองมาผลตสนคาใหแผนก B แทน

แผนก B : (ผรบโอนหรอผซอ) ราคาโอน ≤ ราคาตลาด

≤ 230 บาทตอหนวย

จากการก าหนดราคาโอนขางตน จะเหนวา แผนก A จะก าหนดราคาโอน 230 บาทตอหนวย ซงจะเทากบราคาตลาดทจะขายใหกบบคคลภายนอกพอด สวนแผนก B จะยอมรบราคาโอนทไมเกน 230 บาทตอหนวย นนคอ ราคาทเหมาะสมทสดส าหรบสองแผนก คอ ราคาตลาดนนเอง


10 - 22

สรป

การบญชตามความรบผดชอบ (Responsibility Accounting) เปนระบบทมาใชเพอการวดและประเมนผลการปฏบตงานโดยใชขอมลทางการบญช แนวคดของการบญชตามความรบผดชอบอยบนหลกการของการบรหารแบบกระจายอ านาจและมการมอบหมายอ านาจและความรบผดชอบใหกบหนวยงานทเกยวของ นอกจากน การบญชตามความรบผดชอบจะมการรวบรวมขอมลทางการบญชและน าเสนอขอมลตามหนาทความรบผดชอบ เพอใชในการประเมนผบรหารและหนวยงานทผบรหารนนรบผดชอบตามผลการปฏบตงานทอยภายใตความรบผดชอบของผบรหารนน ๆ โดยหนวยงานทอยภายใตการควบคมของผบรหาร เรยกวา ศนยความรบผดชอบ (Responsibility Centers)

รปแบบของหนวยงานทออกแบบตามความรบผดชอบ เพอใหงายตอการวดและประเมนผลการปฏบตงานของหนวยงานตามอ านาจ หนาท และความรบผดชอบของผบรหารและผปฏบตงานของหนวยงานนน ซงสามารถแบงหนวยงานภายในขององคกรตามหลกการของการบญชตามความรบผดชอบออกเปน 4 ประเภท ไดแก ศนยตนทน (Cost Centers) ศนยรายได (Revenue Centers) ศนยก าไร (Profit Centers) และศนยลงทน (Investment

Centers) ซงแตละศนยความรบผดชอบมหนาทและความรบผดชอบทแตกตางกน ตามอ านาจหนาทของผบรหารแตละแผนก

เครองมอทน ามาใชในการวดและประเมนผลการปฏบตงานของหนวยงานทเปนศนยก าไรและศนยลงทน คอ ราคาโอน (Transfer Price) ซงราคาโอน หมายถง ราคาหรอคาตอบแทนทเรยกเกบระหวางหนวยงานทอยในองคกรเดยวกน ส าหรบการขายสนคาหรอใหบรการระหวางกน ราคาโอนเปนเครองมอของระบบการควบคมและการประเมนผลการด าเนนงานทองคกรน ามาประยกตใชกบองคกรทมโครงสรางการบรหารงานแบบกระจายอ านาจ ซงสามารถน ามาใชในส าหรบการประสานงานกนเมอมธรกรรมระหวางหนวยงานยอยภายในองคกร รวมทงใชในการประเมนผลการปฏบตงานของผบรหารและหนวยงานยอย ราคาโอนทเหมาะสมท าใหการวดผลการปฏบตงานของหนวยงานมความเหมาะสมมากยงขน ท าใหมการก าหนดผลตอบแทนแกผบรหารและผปฏบตงานจะมความเหมาะสมขนดวย ราคาโอนเปนสงจ าเปนส าหรบศนยก าไรและศนยการลงทนทมรายการระหวางกน ราคาโอนทเหมาะสม สามารถก าหนดไดโดยค านงถงตนทนคาเสยโอกาสเปนทางเลอกของราคาโอน ซงสามารถจ าแนกไดเปน 4 ประเภท ไดแก ราคาโอนทองกบราคาตลาด ราคาโอนทองกบตนทน และราคาโอนทองกบการเจรจาตอรอง



ขอ 1. บรษท ฟาไทยอตสาหกรรม จ ากด ไดแผนกการผลต ไดวางแผนการผลตสนคาชนดหนง ส าหรบเดอนธนวาคม 25X1 โดยประมาณการวาจะผลตสนคา จ านวน 5,000 หนวย โดยมขอมลงบประมาณตนทนการผลตผนแปร ดงน

บรษท ฟาไทยอตสาหกรรม จ ากด

งบประมาณตนทนการผลตผนแปร ส าหรบเดอนธนวาคม 25X1

ตนทนตอหนวย (บาทตอหนวย)


(บาท) ปรมาณการผลตโดยประมาณ 5,000 หนวย

ตนทนการผลตผนแปร

วตถดบทางตรง 120 600,000

คาแรงงานทางตรง 80 400,000


- คาแรงงานทางออม 50 250,000

- วตถดบทางออม 40 200,000

- คาสาธารณปโภค 30 150,000

รวม 320 1,600,000

ถาในเดอนธนวาคม ปรากฏวากจการไดท าการผลตสนคาจรงจ านวน 4,000 หนวย ใหพจารณาวา ผลการด าเนนงานของแผนกผลตเปนทนาพอใจหรอไม เพราะเหตใด ถาหากวาขอมลตนทนการผลตจรงทเกดขนเปนดงน

ขอมลตนทนการผลตผนแปร ส าหรบเดอนธนวาคม 25X1


(บาท) ปรมาณการผลตจรง 4,000 หนวย





- คาแรงงานทางออม 240,000

- วตถดบทางออม 180,000

- คาสาธารณปโภค 140,000

รวม 1,420,000


10 - 24

ใหท า รายงานผลการด าเนนงานของแผนกผลต (ศนยตนทน) โดยเปรยบเทยบระหวาตนทนการผลตโดยประมาณและตนทนการผลตจรงทเกดขนในเดอนธนวาคม 25X1

บรษท ฟาไทยอตสาหกรรม จ ากด

รายงานผลการด าเนนงานแผนกผลต

ส าหรบเดอนธนวาคม 2559

ตนทน

ตอหนวย

งบประมาณ เกดขนจรง ผลตาง

(นาพอใจ/ไมนาพอใจ)






- คาแรงงานทางออม

- วตถดบทางออม

- คาสาธารณปโภค

รวม

ขอ 2. ตอไปนเปนขอมลเกยวกบรายไดและตนทนของสนคา 2 ชนด ไดแก เกาอ และโตะ เกาอ โตะ

ยอดขาย 500,000 325,000

ตนทนผนแปร 257,000 180,000

ตนทนคงทโดยตรง 82,000 55,000

เงนลงทน 850,000 620,000

ตนทนคงทโดยออมหรอตนทนคงทรวม 73,000 บาท

ใหท า

1. จดท างบก าไรขาดทน แสดงผลการด าเนนงานของสนคาแตละชนด

2. ค านวณหาอตราก าไร อตราการหมนเวยนของสนทรพย และอตราผลตอบแทนจากการลงทน

3. ค านวณหาก าไรสวนทเหลอ (RI) ของแตละแผนก ถากจการก าหนดอตราผลตอบแทนจากการลงทนขนต าไว 10 %


4. ค านวณหาอตราสวนก าไรสวนทเหลอจากการลงทน (RRI) ของแตละแผนก

ขอ 3. บรษท ยดการไฟฟา จ ากด มแผนกยอยอย 3 แผนก ประกอบดวย แผนกโทรทศน ตเยน และเครองเสยง ซงผจดการแตละแผนกสามารถตดสนใจในดานการลงทนในสนทรพยเพอใชในการด าเนนงานของแผนกได ซงถอเปนการบรหารแบบศนยลงทน โดยมขอมลงบก าไรขาดทนอยางยอของแตศนย (แผนก) ดงน


แผนก

โทรทศน ตเยน เครองเสยง

ยอดขาย 5,600,000 6,720,000 7,500,000 หก คาใชจายทงสน 4,900,000 5,880,000 6,750,000 ก าไรสทธ 700,000 840,000 750,000

นอกจากน ผจดการแตละแผนกลงทนในสนทรพยถวเฉลย โดยแยกไปตามแผนกดงน

แผนก

โทรทศน ตเยน เครองเสยง

เงนลงทนในสนทรพยถวเฉลย 3,500,000 7,000,000 5,000,000

ใหท า

1. ใหค านวณหาอตราผลตอบแทนจากการลงทน (ROI) ของแตละแผนก

2. ใหค านวณหาอตราผลตอบแทนจากการลงทน (ROI) ของแตละแผนก โดยแยกเปน 2 สวน คอ อตราก าไร และอตราการหมนเวยนของเงนลงทนในสนทรพย (Du Pont

Formula)

3. ถากจการก าหนดอตราผลตอบแทนจากการลงทนขนต าไว 10 % ก าไรสวนทเหลอ (RI)

ของแตละแผนก มคาเทากบเทาใด

4. ค านวณหาอตราสวนก าไรสวนทเหลอจากการลงทน (RRI) ของแตละแผนก


10 - 26

ขอ 4. บรษท ขวญขาว จ ากด เปนบรษทผผลตและจ าหนายของเดกเลนในประเทศไทย ในป 25X1 ตองการทจะประเมนผลการด าเนนงานของ 2 แผนก คอ แผนกของเดกเลนท าจากไม และแผนกของเดกเลนท าจากพลาสตก ทจดเปนศนยลงทน โดยขอมลเกยวกบการด าเนนงานในรอบป 25X1 มดงน ของเลนท าจากไม ของเลนท าจากพลาสตก

ยอดขาย (บาท) 4,000,000 3,500,000 หก ตนทนขาย 1,300,000 1,000,000

ก าไรขนตน 2,700,000 2,500,000 หก คาใชจายในการขายและบรหาร 1,200,000 1,500,000 ก าไรจากการด าเนนงาน 1,500,000 1,000,000

ขอมลเพมเตม

เงนลงทนในสนทรพยรวมถวเฉลย (บาท) 6,000,000 2,500,000 อตราผลตอบแทนขนต าทตองการ 15% 15%

ใหท า

1. ค านวณอตราผลตอบแทนจากการลงทน (ROI) ของแตละแผนก

2. ค านวณหาอตราสวนก าไร (Profit Margin Ratio) ของแตละแผนก 3. ค านวณหาอตราการหมนเวยนของสนทรพย (Asset Turnover)แตละแผนก 4. ค านวณก าไรสวนทเหลอ (RI) ของแตละแผนก 5. ค านวณอตราสวนก าไรสวนทเหลอจากการลงทน (RRI) ของแตละแผนก ทานคดวา

บรษทควรเลอกลงทนในโครงการใด เพราะเหตใด


ขอ 5. บรษท ฟาไทย จ ากด มแผนกยอยอย 2 แผนก ประกอบดวย แผนกสภาพบรษ และสภาพสตร ซงผจดการแตละแผนกสามารถตดสนใจในดานการลงทนในสนทรพยเพอใชในการด าเนนงานของแผนกได ซงถอเปนการบรหารแบบศนยลงทน โดยมขอมลงบก าไรขาดทนอยางยอของแตศนย (แผนก) ดงน

บรษท ฟาไทย จ ากด

งบก าไรขาดทน – แยกตามแผนก

ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 2558 แผนกสภาพบรษ แผนกสภาพสตร รวม

ยอดขาย 1,600,000 1,920,000 3,520,000 หก ตนทนผนแปร 900,000 880,000 1,780,000 ก าไรสวนเกน 700,000 1,040,000 1,740,000 หก ตนทนคงทโดยตรง 250,000 330,000 580,000 ก าไรจากการด าเนนงาน 450,000 710,000 1,160,000

นอกจากน ผจดการแตละแผนกลงทนในสนทรพยถวเฉลย โดยแยกไปตามแผนกดงน

แผนกสภาพบรษ แผนกสภาพสตร เงนลงทนในสนทรพยถวเฉลย 3,500,000 5,000,000

ใหท า


2. ค านวณก าไรสวนทเหลอ (RI) ของแตละแผนก 3. ค านวณอตราสวนก าไรสวนทเหลอจากการลงทน (RRI) ของแตละแผนก ทานคด

วาบรษทควรเลอกลงทนในโครงการใด เพราะเหตใด


10 - 28

ขอ 6. บรษท บณฑต จ ากด เปนบรษทผผลตและจ าหนายโทรศพทมอถอ ก าลงพจารณาทจะเลอกลงทนในการผลตมอถอรนใหม จากหนงใน 2 รน ซงมขอมลเกยวกบการลงทนของแตละรน ดงตอไปน รน ไอไอ รน เอฟเอฟ

ยอดขาย (บาท) 6,500,000 3,000,000

หก ตนทนขาย 3,500,000 1,000,000

ก าไรขนตน 3,000,000 2,000,000

หก คาใชจายในการขายและบรหาร 1,200,000 600,000 ก าไรสทธ 1,800,000 1,400,000

สนทรพยรวมถวเฉลย (บาท) 4,000,000 3,000,000

อตราผลตอบแทนขนต าทตองการ 10% 10%

ใหท า


2. ค านวณหาอตราสวนก าไร (Profit Margin Ratio) ของแตละแผนก 3. ค านวณหาอตราการหมนเวยนของสนทรพย (Asset Turnover)แตละแผนก 4. ค านวณก าไรสวนทเหลอ (RI) ของแตละแผนก 5. ค านวณอตราสวนก าไรสวนทเหลอจากการลงทน (RRI) ของแตละแผนก ทานคดวา

บรษทควรเลอกลงทนในโครงการใด เพราะเหตใด

ขอ 7. บรษท ฟาประทาน จ ากด มแผนกผลตชนสวนอะไหลรถยนต (แผนก A) โดยแผนกน สามารถจะน าชนสวนอะไหลไปขายใหกบลกคาภายนอกได และสามารถจะขายใหกบแผนกประกอบชนสวนรถยนต (แผนก B) ซงอยในบรษทเดยวกนไดอกดวย โดยมขอมลตนทนการผลตและก าลงการผลตของแผนกดงน

แผนกประกอบชนสวนรถยนต ตองการซอชนสวนจากแผนกผลตชนสวน จ านวน 5,000 ชน เพอใชในการผลตรถยนต

ก าลงการผลตปกต (Normal Capacity) จ านวน 40,000 ชน

ขอมลตนทนการผลตและคาใชจายตางๆ ของแผนกผลตชนสวน มดงน วตถดบทางตรงตอหนวย 40 บาท

คาแรงงานทางตรงตอหนวย 25 บาท

คาใชจายการผลตผนแปรตอหนวย 20 บาท



คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร 20 บาท

ราคาขายตอหนวย (ราคาทขายในทองตลาด) 170 บาท

ปรมาณการขาย (ตอป) 30,000 หนวย

ถาในกรณทแผนกประกอบชนสวนรถยนตซอชนสวนจากแผนกผลต สามารถลดคาใชจายในการขายและบรหารไดทงจ านวน

ใหท า

1. ราคาโอนทแผนกผลตชนสวนยอมขายใหกบแผนกประกอบรถยนต เทากบเทาใด (ถากจการค านวณตนทนผลตภณฑ โดยใชวธตนทนผนแปร เปนเกณฑในการค านวณ)

2. ราคาโอนสงสดทแผนกประกอบชนสวน ยอมซอจากแผนกผลตชนสวน เทากบเทาใด

3. ถาผจดการแผนกทงสองมการเจรจาตอรอง โดยแผนกผลตก าหนดราคาโอนโดยบวกสวนเพม 20% จากตนทนเตม แผนกผลตชนสวนจะก าหนดราคาโอนเทากบเทาใด

ขอ 8. บรษท ประสานการคา จ ากด มแผนกผลต 2 แผนก ไดแก แผนกผลต A และแผนกผลต B โดยแผนก A เปนแผนกผลตชนสวนทขายในทองตลาด ในขณะเดยวกน ชนสวนชนดนเปนชนสวนทแผนกผลต B น าไปใชประกอบเปนชนสวนส าคญในการผลตสนคา โดยแผนก B มความตองการชนสวนจ านวน 2,000 หนวย โดยมขอมลตนทนของแผนกผลต A ดงน

ก าลงการผลตปกตตอเดอน 20,000 หนวย







ราคาตลาดทขายใหกบบคคลภายนอก 500 บาทตอหนวย


10 - 30

ใหท า

1. ก าหนดราคาโอนทแผนกผลตททงสองแผนกจะยอมรบได ถาหากแผนก A มก าลงการผลตเหลอพอทจะผลตชนสวนใหแผนก B

2. ก าหนดราคาโอนทแผนกผลตททงสองแผนกจะยอมรบได ถาหากแผนก A มปรมาณการผลตเตมท 20,000 หนวย หรอไมมก าลงการผลตเหลอจะผลตชนสวนใหแผนก B

บทท 11

การวเคราะหการลงทน

การตดสนใจเปนหนาทหลกผบรหารของธรกจหรอบรษทตางๆ ซงการตดสนใจทส าคญอกลกษณะหนง คอ การตดสนใจเกยวกบการลงทนในสนทรพยหรอโครงการตางๆ (Capital

Investment) ทตองใชระยะเวลานานกวาจะทราบวาไดรบผลตอบแทนเทาใด คมคากบเงนทลงทนไปหรอไม ซงโครงการเหลานจะเปนลกษณะการตดสนใจแบบระยะยาว (Long – term

Decision Making) เนองจากโครงการแตละโครงการมรอบระยะเวลาการลงทนหรอการด าเนนงานหลายป จ านวนเงนทลงทนใชเงนทนจ านวนมาก กจการไมสามารถคนทนไดภายในหนงป ซงสวนใหญจะตองใชเวลามากกวาหนงปขนไป ดงนนผบรหารตองมขอมลหรอเครองมอทน ามาใชประกอบการตดสนในการเลอกทจะยอมรบการลงทนหรอปฏเสธการลงทน เพอใหกจการไดรบผลตอบแทนทสงทสด หรอไดรบผลประโยชนทดทสด ซงการตดสนใจเกยวกบการลงทนน เชน การตดสนใจเกยวกบการลงทนทจะขยายโรงงาน การตดสนใจซอเครองจกรใหม หรอซออปกรณส านกงานทราคาคอนขางแพง ดงนน การตดสนในในลกษณะนมปจจยทตองน ามาพจารณาประกอบการตดสนใจ ไดแก กระแสเงนสดสทธ (Net Cash flow) อตราผลตอบแทนถวเฉลย (Average Rate of Return) และ ระยะเวลาคนทน (Payback period) ทกจการไดรบตลอดอายของการลงทนในสนทรพยหรอโครงการทลงทนไป นอกจากนยงมปจจยเรองมลคาของเงนตามเวลา (Time Value of Money) มาเกยวของดวย ซงธรกจตองใหความส าคญในการวเคราะหโครงการลงทนดวยเชนกน ไดแก มลคาปจจบน (Present Value) มลคาอนาคต (Future Value) มลคาปจจบนสทธ (Net Present Value) และอตราผลตอบแทนภายใน (Internal Rate of Return) เปนตน ดงนน การตดสนใจเกยวกบการลงทนในสนทรพยและโครงการตางๆ จ าเปนตองเขาใจขอมลตางๆ เหลาน เพอน ามาใชประกอบการตดสนใจวาคมคาควรทกจการจะตดสนใจลงทนหรอไม


11 - 2

ความหมายของการลงทน

การลงทน (Capital Investment) หมายถง การลงทนในสนทรพยลงทน หรอโครงการลงทนทจะกอใหเกดประโยชนหรอผลตอบแทนแกกจการในอนาคตระยะยาว (สมนก เออจระพงษพนธ, 2552) ซงอาจเปนการลงทนในกจกรรมหลกอยางใดอยางหนงของการด าเนนธรกจ โดยกจการคาดหวงกระแสเงนสดหรอผลตอบแทนทไดรบกลบมาในอนาคต (ไพฑรย อนตะขน ,

2554)

การวเคราะหการลงทนมลกษณะทส าคญ คอ การลงทนจะใชจ านวนเงนลงทนทตองจายในชวงแรก หรอการจายเพมในแตละครงมจ านวนมาก อายของสนทรพยหรอโครงการทลงทนและผลตอบแทนทไดรบมระยะเวลานาน ตลอดอายการใชงานของสนทรพยนนๆ และเมอผบรหารตดสนใจลงทนไปแลว ไมสามารถเปลยนแปลงการตดสนใจนนได ดงนน กจการจงจ าเปนตองท าการวเคราะหวาผลตอบแทนทจะไดรบคมคาทจะลงทนหรอไม (สมนก เออจระพงษพนธ, 2552)

ซงจากความหมายขางตน สามารถสรปไดวา การลงทน หมายถง การลงทนหรอการวางแผนลงทนในสนทรพยทมอายการใชงานยาวนานกวา 1 ป หรอลงทนในโครงการใดๆ ทกจการลงทน เพอกอใหเกดกระแสเงนสดหรอผลตอบแทนกลบคนมาในอนาคตระยะยาว ซงระยะเวลาการคนทนมกจะใชเวลานานเกนกวาหนงปขนไป

ประเภทของการลงทน

การลงทนในสนทรพยหรอโครงการใดโครงการหนงของธรกจ มหลายประเภท ขนอยกบวตถประสงคหรอการตดสนใจของผบรหาร ซงสามารถจ าแนกได 6 ประเภท ดงน (ปรบปรงมาจากสมนก เออจระพงษพนธ, 2552)

1. การทดแทนและบ ารงรกษาสนทรพยเดม การลงทนในลกษณะน เ ปนการซอ เคร องจกรใหมมาทดแทนเคร องจกรเดม(Replacement and Maintenance) โดยเครองจกรใหมอาจมความสามารถในการผลตเหมอนกบเครองจกรเดมหรอดขน หรอเปนการซอมแซมบ ารงใหการใชงานของเครองจกรเกามประสทธภาพดกวาเดม หรอสามารถใชงานไดอกหลายป เชน การยกเครองรถบรรทก


2. การลงทนเพอเพมประสทธภาพในการท างาน

การลงทนในลกษณะนเปนการลงทนเพอวตถประสงคลดตนทนและเพมประสทธภาพของการท างาน เชน ซอเครองจกรใหมเพอมาแทนเครองจกรเดม เพอใหตนทนคาแรงงาน เนองจากท าใหเวลาในการท างานลดลง หรอเพอลดตนทนวตถดบ และประหยดกระแสไฟฟา ท าใหคาไฟฟาลดลง เปนตน

3. การลงทนเพอขยายก าลงการผลต

การลงทนเพอเพมก าลงการผลต (Expansion) ใหมากขน หรอใหมลกคาทอยในตลาดเดมมลกคามากขน โดยการเพมพนกงานขาย ชองทางการจดจ าหนายใหมความหลายหลายมากขน หรอเพมสถานทใหมากขน รวมถงการน าเอาเทคโนโลยสมยใหมมาใชเปนการสรางระบบการท างานระบบใหมใหมความคลองตวและมประสทธภาพมากขน เชน มการลงทนในโปรแกรมทางการบญชหรอโปรแกรมอนๆ ในการบรหารสนคาคงเหลอ เพอกอใหเกดผลตอบแทนในอนาคตทมากขน เปนตน

4. การลงทนเพอขยายสายผลตภณฑและตลาดใหมๆ การลงทนในลกษณะนกจการมความตองการเพมประเภทของผลตภณฑใหม (Add

New Product Lines) ซงประเภทผลตภณฑทลงทนใหมนอาจจะเกยวของผลตภณฑเดมหรอไมเกยวของกได เพอขยายตลาดหรอกลมลกคาใหกวางขวางมากขน เพอเพมสวนแบงทางการตลาดใหกบธรกจ

5. การลงทนเพอสรางภาพลกษณใหกบองคกร การลงทนในลกษณะน เปนการลงทนในสนทรพยหรอโครงการท เปนการสรางภาพลกษณทดใหกบองคกร (Image Improvement) ทเปนการควบคมเกยวกบการรกษาสงแวดลอม หรอรกษาความปลอดภยในทท างาน โครงการจะเนนการปฏบตงานใหมความถกตองตามกฎหมาย ทงดานระเบยบ แรงงาน การประกนภย หรอ โครงการตางๆ ทเกยวกบการอนรกษสงแวดลอม เปนตน เพอแสดงใหเหนวากจการมความรบผดชอบตอสงคมและสงแวดลอม (Corporate Social Responsibility) ซงโครงการเหลานจะสงผลกระทบตอผลการด าเนนงานขององคกรในอนาคตได

6. การลงทนในลกษณะอนๆ (Other Investment)

การลงทนในลกษณะอนๆ เปนการลงทนทนอกเหนอจากทกลาวมาขางตน เชน การลงทนสรางอาคารส านกงาน อาคารโรงงาน การลงทนในพนธบตรหนก การลงทนในสนทรพย


11 - 4

ลงทนอนๆ หรอ การลงทนในงานทเกยวกบการวจยและพฒนา (Research and Development)

เปนตน เพอสงผลตอการสรางผลก าไรจากการด าเนนงานในอนาคตใหมากขน

ขนตอนการวเคราะหการลงทน

การวเคราะหการลงทนเปนการวเคราะหเกยวกบการทกจการไดรบผลตอบแทนจากการลงทนตลอดอายของโครงการลงทนนน วาเงนทลงทนไปในชวงแรกใหผลตอบแทนคมคาหรอไม ดงนนเพอใหการวเคราะหโครงการลงทนมความสมบรณถกตอง สามารถก าหนดเปนขนตอนในการวเคราะหการลงทนตามล าดบ ดงน (ปรบปรงจากสมนก เออจระพงษพนธ , 2552)

1. การประมาณการกระแสเงนสดสทธ ตลอดอายของโครงการ

การประมาณกระแสเงนสดสทธ (Net Cash Flow Forecast) เปนการค านวณจากกระแสเงนสดรบและกระแสเงนสดจายตลอดอายของโครงการ หรอประมาณการจากกระแสเงนสดจากกจกรรมการด าเนนงาน กจกรรมการลงทนในสนทรพยและกจกรรมการจดหาเงนจากขอมลประมาณการในงบกระแสเงนสดแลวน ามาค านวณเพอหากระแสเงนสดสทธของกจการ เนองจากกระแสเงนสดสทธของการลงทนในสนทรพยหรอโครงการทกจการไดรบ ไมไดรบแคครงเดยว แตไดรบเปนประจ าทกปตลอดอายของโครงการทลงทนไป

2. การประเมนความเสยงของกระแสเงนสดสทธทไดรบในอนาคต

การประเมนความเสยงของเงนสดสทธทคาดวาจะไดรบในอนาคต (Risk Evaluation for Net Cash Flow Forecast) อาจอยภายใตความไมแนนอน หรอ อาจมความนาจะเปนของการไดรบกระแสเงนสดหรอการจายออกไปของกระแสเงนสดของกจกรรมตางๆ ทเกยวของ

3. การก าหนดอตราผลตอบแทนขนต าของของเงนลงทน

การก าหนดอตราผลตอบแทนขนต า (Minimum Rate of Return) ทกจการตองการเพอใชในการคาดคะเนวากระแสเงนสดสทธทกจการจะไดรบใหเปนมลคาปจจบน เมอมการพจารณาถงมลคาของเงนตามเวลา

4. การประมาณการจ านวนเงนทกจการตองจายลงทนครงแรก

การประมาณจ านวนเงนทกจการตองลงทนเรมแรก (Initial Investment Forecast) เพอน าไปพจารณาถงผลตอบแทนหรอกระแสเงนสดสทธทกจการควรจะไดรบแตละปตลอดอายโครงการลงทน


5. การวเคราะหขอมลเกยวกบการลงทนดวยเทคนควธตางๆ การวเคราะหขอมลเพอใชประกอบการตดสนใจลงทนในโครงการใดโครงการหนงทระยะเวลาการลงทนมากกวาหนงป จ าเปนตองค านงถงคาของเงนดวย ดงนน เครองมอทเหมาะสมในการพจารณาตองเปนเครองมอทตองพจารณาถงมลคาของเงนตามเวลา ซงเทคนควธการตางๆ ทเหมาะสม เชน อตราผลตอบแทนถวเฉลย ระยะเวลาคนทน มลคาปจจบนสทธ อตราผลตอบแทนภายใน ดชนความสามารถในการท าก าไร เปนตน

เพอใหเขาใจในขนตอนของการวเคราะหการลงทน สามารถแสดงขนตอนการวเคราะห ดงภาพท 11.1

ภาพท 11.1 ขนตอนการวเคราะหการลงทน

การประมาณการกระแสเงนสดสทธ

การประเมนความเสยงของเงนสดสทธ

การก าหนดอตราผลตอบแทนของเงนลงทน

การประมาณจ านวนเงนทกจการตองจายลงทนครงแรก

การวเคราะหขอมลเกยวกบการลงทนดวยเทคนควธตางๆ

ระยะเวลาคนทน อตราผลตอบแทนถวเฉลย มลคาปจจบนสทธ

อตราผลตอบแทนภายใน ดชนความสามารถในการท าก าไร


11 - 6

ขอมลในการวเคราะหการลงทน

การวเคราะหการลงทนมวธการวเคราะหทหลากหลายตามความเหมาะสมของแตละโครงการ และแตละวธมการใชขอมลเพอน ามาใชประกอบการวเคราะหการลงทน คอ 1) กระแสเงนสดสทธในแตละปตลอดอายของโครงการ 2) มลคาของเงนตามเวลา (วรรณ เตโชโยธน,

สมชาย สภทรกล และมนวกา ผดงสทธ, 2558 และ ศศวมล มอ าพล, 2557)

1. กระแสเงนสดสทธในแตละปตลอดอายของโครงการ

กระแสเงนสดรบสทธ (Net Cash Flow) ในแตละปตลอดอายของโครงการ หมายถง กระแสเงนสดรบจากการด าเนนโครงการหกดวยกระแสเงนสดจายจากการด าเนนงานในแตละป (วรรณ เตโชโยธน, สมชาย สภทรกล และมนวกา ผดงสทธ, 2558) ดงนน จะเหนไดวา กระแสเงนสดสทธ จะประกอบดวย กระแสเงนสดรบ และกระแสเงนสดจายจากการด าเนนโครงการนนๆ ซงกระแสเงนสดรบจากการด าเนนงานในแตละปจะเปนกระแสเงนสดรบเนองจากการขายสนคา ซงถอเปนกระแสเงนสดรบหลกของธรกจ หรออาจไดมาเนองจากกจกรรมอนๆ ทนอกเหนอจากการขายกได สวนกระแสเงนสดจายจะเปนกระแสเงนสดทกจการจายไปส าหรบการผลตสนคาถาเปนธรกจประเภทผลตสนคา หรอกระแสเงนสดทจายไปส าหรบการซอสนคาถาหากเปนธรกจซอขายสนคา และจายเปนคาใชจายในการด าเนนงาน จายคาภาษเงนได รวมถงเงนทนหมนเวยนส าหรบการด าเนนงานของโครงการ ซงกระแสเงนสดรบ และกระแสเงนสดจายของกจการเกดขนเนองจากกจกรรมตางๆ สามารถจ าแนกไดเปน 3 กจกรรม ไดแก กจกรรมการด าเนนงาน กจกรรมการลงทน และกจกรรมการจดหาเงน ดงแสดงในตารางท 11.1 ดงน

ตารางท 11.1 กระแสเงนสดรบและกระแสเงนสดจายจากกจกรรมตางๆ

กจกรรม กระแสเงนสดรบ กระแสเงนสดจาย

กจกรรมการด าเนนงาน

(Operating Activity)

1) รบจากการขายสนคาหรอบรการ 2) รบจากรายไดคาสทธ 3) รบจากคาธรรมเนยม คานายหนา

และรายไดอนๆ 4) รบจากคาสนไหมทดแทน

5) รบจากรายไดดอกเบยและเงนปนผลรบ

1) ซอสนคาหรอใหบรการลกคา 2) จายคาใชจายตางๆ จากการ

ด าเนนงานของกจการ 3) จายใหแกพนกงานและจายแทน

พนกงาน

4) จายคาประกนภย

5) จายคาภาษเงนได

6) จายคาดอกเบย


ตารางท 11.1 (ตอ) กจกรรม กระแสเงนสดรบ กระแสเงนสดจาย

กจกรรมการลงทน

(Investing Activity)

1) ขายทดน อาคารและอปกรณ 2) ขายสนทรพยไมมตวตน และ

สนทรพยระยะยาวอนๆ

3) ขายหลกทรพยหรอเงนลงทน

4) ขายตราสารทนหรอตราสารหนของกจการอน และสวนไดเสยในการรวมคา

1) ซอทดน อาคารและอปกรณ 2) ซอสนทรพยไมมตวตน และ

สนทรพยระยะยาวอนๆ

3) ซอหลกทรพยหรอเงนลงทน

4) ซอขายตราสารทนหรอตราสารหนของกจการอน และสวนไดเสยในการรวมคา

กจกรรมการจดหาเงน

(Financing Activity)

1) ออกหนหรอตราสารทนอน

2) ออกหนก เงนกยม การจ านอง 3) กยมระยะสนและระยะยาวอน

1) ซอหนทนคน

2) ไถถอนหนก

3) ช าระหนเงนกยม

4) จายเงนปนผลใหกบผถอหน

ทมา : (ปรบปรงจาก สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ, 2558 และศศวมล มอ าพล,

2556)

เพอใหเขาใจเกยวกบการประมาณกระแสเงนสดสทธมากยงขน สามารถอธบายรายละเอยดเกยวกบกระแสเงนสดรบและกระแสเงนสดจาย พรอมทงแสดงการค านวณกระแสเงนสดสทธ ดงแสดงในตวอยางท 11.1 ดงน

ตวอยางท 11.1 บรษท ประชาอตสาหกรรม จ ากด ผบรหารของบรษทก าลงพจารณาวาจะซอเครองจกรใหมเพอน ามาใชผลตสนคา โดยมมลคา 600,000 บาท คาดวาเครองจกรใหมนจะมอายการใชงานประมาณ 10 ป เมอครบอายการใชงานแลวคาดวาจะขายได 50,000 บาท ประมาณการรายไดจากการขายสนคารายปเทากบ 250,000 บาท และประมาณการวาตองจายช าระคนเงนกรายปเทากบ 100,000 บาท

จากขอมลขางตน สามารถสรปไดวาขอมลทน ามาใชวเคราะหการลงทน มดงน เงนลงทนเรมแรก 600,000 บาท

อายการใชงานของเครองจกรโดยประมาณ 10 ป มลคาทคาดวาจะขายไดเมอครบอายการใชงาน 50,000 บาท


11 - 8

กระแสเงนสดสทธรายป โดยประมาณ

กระแสเงนสดรบ 250,000 บาท

กระแสเงนสดจาย 100,000 บาท

กระแสเงนสดสทธรายป 150,000 บาท

ตวอยางท 11.2 บรษท อดรอตสาหกรรม จ ากด ก าลงพจารณาลงทนในโครงการผลตสนคาชนดใหม

ออกสตลาด ซงมมลคา 800 ,000 บาท โดยประมาณการวาจะมรายไดและคาใชจายโดยประมาณตลอดอายของการด าเนนโครงการ ดงน

ขายสนคา 200,000 บาท

ขายเครองจกรเกา 120,000 บาท

กยมเงนระยะยาว 100,000 บาท

ซอสนคา 80,000 บาท

จายคาใชจายในการด าเนนงานตางๆ 25,000 บาท

ซอเครองจกรใหม 200,000 บาท

จายช าระหนเงนกยมระยะยาว 50,000 บาท

จากขอมลขางตน สามารถจ าแนกกระแสเงนสดสทธจากกจกรรมทง 3 กจกรรม ไดดงน หนวย : บาท

กระแสเงนสดจากกจกรรมการด าเนนงาน :

ขายสนคา 200,000 ซอสนคา (80,000)

จายคาใชจายในการด าเนนงานตางๆ (25,000) กระแสเงนสดสทธจากกจกรรมการด าเนนงาน 95,000 กระแสเงนสดจากกจกรรมการลงทน :

ขายเครองจกรเกา 120,000 ซอเครองจกรใหม (200,000)

กระแสเงนสดสทธจากกจกรรมการลงทน (80,000) กระแสเงนสดจากกจกรรมการจดหาเงน :

กยมเงนระยะยาว 100,000

จายช าระหนเงนกยมระยะยาว (50,000) กระแสเงนสดสทธจากกจกรรมการจดหาเงน 50,000 กระแสเงนสดสทธ 60,000


2. มลคาของเงนตามเวลา

ขอมลทน ามาใชประกอบการตดสนใจเกยวกบการลงทน นอกจากกระแสเงนสดสทธ ดงไดกลาวแลวขางตน ยงมขอมลทส าคญอกประการหนงทควรค านงถง คอ มลคาของเงนตามเวลา (Time Value of Money) เนองจากการลงทนในสนทรพยด าเนนงานหรอโครงการ มกจะเปนการลงทนในระยะยาว กจการจะไดรบผลตอบแทนกลบคนมานน อาจตองใชเวลานานเกนกวาหนงปขนไป ดงนน ผลตอบแทนทคาดวาจะไดรบในแตละปอาจเทากนหรอไมเทากนกได ซงเปนการพจารณาผลตอบแทนเปนชวงๆ อกทง มลคาของเงนของแตละชวงเวลามมลคาไมเทากน การไดรบเงน 100 บาทในวนน ยอมดกวาจะไดรบเงน 100 บาท ในวนขางหนา เพราะกจการสามารถใชประโยชนจากเงนจ านวน 100 บาทไดทนท ซงมลคาของเงนทมความแตกตางกนในแตละชวงเวลา เรยกวา มลคาของเงนตามเวลา ซงมลคาของเงนตามเวลา สามารถพจารณาได 2 ลกษณะ คอ 1) มลคาปจจบน และ 2) มลคาในอนาคต เพอใหเขาใจในเรองมลคาของเงนตามเวลา จะขออธบายรายละเอยดแตละหวขอตามล าดบ ดงน

2.1. มลคาปจจบน

มลคาปจจบน (Present Value) หมายถง มลคาของเงนทคาดวาจะไดรบในอนาคต ถาขอรบเงนในวนนหรอปจจบน กจการจะไดรบเงนจ านวนเทาใด นนคอ ถาเงนทกจการคาดวาจะไดรบในอก 5 ปขางหนาเทากบ 1 บาท จ านวนเงนทจะไดรบในวนนมมลคาเทากบเทาใด โดยทวไปเงนทไดรบในวนนยอมมมลคาทนอยกวา 1 บาท ซงสามารถค านวณโดยใชสตรการค านวณหามลคาปจจบน ไดดงน

โดยท PV คอ มลคาปจจบนของเงน

Fn คอ จ านวนเงนทไดรบในอนาคต หรอ มลคาในอนาคตของเงน

r คอ อตราดอกเบยตอป

n คอ จ านวนป หรอ จ านวนงวด

เพอใหมความเขาใจเกยวกบการค านวณมลคาปจจบนของเงน จะขอยกตวอยางการค านวณมลคาปจจบนดงแสดงในตวอยางท 11.3 ดงน

มลคาปจจบน (PV) = Fn หรอ Fn 1

(1 + r)n

(1 + r)n


11 - 10

ตวอยางท 11.3 ในวนท 1 มกราคม 25X1 นาย อเนก ไดน าเงนไปฝากธนาคารเปนเงนฝากประจ าอตรา

ดอกเบย 5 % ตอป โดยเมอสนปนายอเนกไดรบเงนตอนสนป จ านวน 52,500 บาท จากขอมลนถาตองการทราบวานายอเนกน าเงนไปฝากธนาคารจ านวนเทาใด

จากขอมลขางตน สามารถแสดงการค านวณมลคาปจจบนของเงน ไดดงน มลคาปจจบน (PV) = Fn

(1 + r)n

= 52,500

(1 + 0.05)1

= 50,000 บาท

ดงนน จ านวนเงนทนายอเนกฝากธนาคารในวนท 1 มกราคม 25X1 คดเปนเงน 50,000 บาท


ในวนท 1 มกราคม 25X1 นาย อเนก ไดน าเงนไปฝากธนาคารเปนเงนฝากประจ าอตราดอกเบย 5 % ตอป โดยเมอสนปท 5 นายอเนกไดรบเงนตอนสนป 25X5 จ านวน 52,500 บาท ถาตองการค านวณวาเงนทนายอเนกฝากในตอนตนป 25X1 จากขอมลนถาตองการทราบวานายอเนกน าเงนไปฝากธนาคารจ านวนเทาใดในวนท 1 มกราคม 25X1

จากขอมลขางตน สามารถแสดงการค านวณไดดงน มลคาปจจบน (PV) = Fn

(1 + r)n

= 63,816

(1 + 0.05)5

= 63,816 1.2763

*

= 50,000.78 บาท

*หมายเหต (1 + 0.05)5 มาจากการเปดตาราง 11.4 (FVIF i=5%, n=5) เทากบ 1.2763 ซง

เปนมลคาของเงนในอนาคตของเงน 1 บาท ส าหรบระยะเวลา 5 ป อตราดอกเบย 5% ตอป


จากตวอยางท 11.4 สามารถค านวณหามลคาปจจบนไดอกวธหนง ดงน มลคาปจจบน (PV) = Fn 1

(1 + r)n

= 63,816 1

(1 + 0.05)5

= 63,816 (0.7835*)

= 49,999.84 บาท

*หมายเหต 1/(1 + 0.05)5 มาจากการเปดตาราง 11.2 (PVIF i=5%, n=5) เทากบ 0.7835

ซงเปนมลคาปจจบนของเงน 1 บาท ส าหรบระยะเวลา 5 ป อตราคดลด 5% ตอป

2.2. มลคาในอนาคต

มลคาในอนาคต (Future Value) หมายถง มลคาของเงนปจจบนทคาดวาจะไดรบในอนาคตเมอรวมกบผลตอบแทนทน าไปลงทนวาควรจะมจ านวนเงนเทากบเทาใด หรอเงนทไดรบ 100 บาทในวนน เมอสนปหรออก 5 ปขางหนา จะมคามากกวา 100 บาทในอนาคต ซงสามารถค านวณมลคาในอนาคต ไดดงน

โดยท Fn คอ จ านวนเงนทไดรบในอนาคต หรอ มลคาในอนาคตของเงน

P คอ จ านวนเงนในปจจบน หรอ มลคาปจจบนของเงน

r คอ อตราดอกเบยตอป

n คอ จ านวนป หรอ จ านวนงวด

เพอใหมความเขาใจเกยวกบการค านวณมลคาในอนาคตของเงน จะขอยกตวอยางการค านวณมลคาในอนาคตของเงน ดงแสดงในตวอยางท 11.5 ดงน

มลคาในอนาคต (FV) = P(1 + r)n


11 - 12

ตวอยางท 11.5 บรษท อดรการคา จ ากด น าเงนของกจการไปลงทนซอหนในวนท 1 มกราคม 25X1

จ านวน 500,000 บาท โดยมอตราผลตอบแทนเทากบ 10% ตอป ใหค านวณหามลคาในอนาคตของเงนพรอมผลตอบแทนทบรษทไดรบในตอนสนป จะไดรบเงนตนพรอมดอกเบยเปนจ านวนเงนเทากบเทาใด

จากขอมลขางตน สามารถแสดงการค านวณไดดงน มลคาในอนาคต (FV) = P(1 + r)

n

= 500,000 (1 + 0.10)1

= 550,000 บาท

ดงนน บรษท อดรการคา จ ากด จะไดรบเงนตนพรอมผลตอบแทนในวนสนป เทากบ 550,000 บาท

ตวอยางท 11.6 บรษท อดรการคา จ ากด น าเงนของกจการไปลงทนซอหนในวนท 1 มกราคม 25X1

จ านวน 500,000 บาท โดยมอตราผลตอบแทนเทากบ 10% ตอป ใหค านวณหามลคาในอนาคตของเงนพรอมผลตอบแทนทบรษทไดรบในตอนสนป 25X5 จะไดรบเงนตนพรอมดอกเบยจ านวนเงนเทากบเทาใด

มลคาในอนาคต (FV) = P(1 + r)n

= 500,000 (1 + 0.10)5

= 500,000 (1.6105*) = 805,250 บาท

ดงนน บรษท อดรการคา จ ากด จะไดรบเงนตนพรอมผลตอบแทนในวนสนป เทากบ 805,250 บาท

*หมายเหต 1 + 0.10)5 มาจากการเปดตาราง 11.4 (FVIF i=10%, n=5) เทากบ 1.6105 ซง

เปนมลคาในอนาคตของเงน 1 บาท ส าหรบระยะเวลา 5 ป อตราดอกเบย 10% ตอป


เครองมอในการวเคราะหการลงทน

การตดสนใจของผบรหารทเกยวกบการวเคราะหการลงทน จ าเปนตองมเครองมอทใชส าหรบการวเคราะหการลงทนทใชพจารณาส าหรบการลงทนในสนทรพยหรอโครงการทมผลตอบแทนหรอกระแสเงนสดสทธทไดรบกลบคน โดยระยะเวลาทไดรบผลตอบแทนจะใชเวลานานกวาหนงปตลอดอายของโครงการทลงทน หรอเพอเปนขอมลวเคราะหเปรยบเทยบวาโครงการใดใหผลตอบแทนของแตละโครงการดหรอเหมาะสมทสด ซงเครองมอในการวเคราะหการลงทน สามารถแบงได 2 ลกษณะ ไดแก 1) เครองมอวเคราะหทไมค านงถงมลคาปจจบน และ 2) เครองมอวเคราะหทค านงถงมลคาปจจบน เพอใหเขาใจเกยวกบเครองมอทใชในการวเคราะหการลงทน สามารถอธบายรายละเอยดแตละวธตามล าดบ ดงน

1. เครองมอวเคราะหทไมค านงถงมลคาปจจบน

การวเคราะหการลงทนแบบไมไดค านงถงมลคาปจจบน เปนวธการค านวณทไมยงยาก พจารณาจากกระแสเงนสดรบสทธ และก าไรสทธทางบญชกสามารถตดสนใจไดวาควรลงทนในโครงการนนหรอไม ซงไมตองค านงถงคาของเงนตามเวลา เครองมอในลกษณะนเหมาะกบการประเมนโครงการทมการด าเนนงานชวงเวลาสนๆ เครองมอทใชวเคราะหการลงทนวธน ไดแก อตราผลตอบแทนถวเฉลย และ ระยะเวลาคนทน

เพอใหเกดความเขาใจในการวเคราะหขอมลการลงทน โดยใชอตราผลตอบแทนถวเฉลยและระยะเวลาคนทน สามารถอธบายและแสดงตวอยางการค านวณแตละวธ ตามล าดบ

1.1. อตราผลตอบแทนถวเฉลย

วธการวเคราะหขอมลโครงการลงทนโดยใชอตราผลตอบแทนถวเฉลย (Average Rate

of Return : ARR) เปนการพจารณาก าไรสทธถวเฉลยของกจการเทยบกบเงนลงทนถวเฉลย หรอ เงนลงทนในสนทรพยถวเฉลย ซงวธนไมตองค านงถงกระแสเงนสดสทธของกจการ หรอวธนเรยกอกอยางหนงวา อตราผลตอบแทนทางบญช (Accounting Rate of Return) สามารถค านวณ โดยใชสตร ดงน

โดยท เงนลงทนถวเฉลย สามารถค านวณไดดงน

อตราผลตอบแทนถวเฉลย = ก าไรสทธถวเฉลย

เงนลงทนถวเฉลย X100

เงนลงทนถวเฉลย = เงนลงทนคงเหลอตนงวด + เงนลงทนคงเหลอปลายงวด

2


11 - 14

เกณฑการตดสนใจ

กจการควรตดสนใจเลอกลงทนในโครงการทมอตราผลตอบแทนถวเฉลยสงทสด หรอมอตราผลตอบแทนถวเฉลยสงกวาอตราผลตอบแทนขนต าทตองการ

ขอด : อตราผลตอบแทนถวเฉลย

1. งายตอการค านวณ ไมซบซอนจงค านวณไดอยางรวดเรว

2. เปนทนยมใชในการค านวณ เนองจากใชก าไรสทธทางการบญชในการค านวณ

ขอเสย : อตราผลตอบแทนถวเฉลย

1. ไมค านงถงมลคาของเงนตามเวลา

2. ไมน าขอมลกระแสเงนสดมาพจารณา เพราะใชเพยงขอมลทางการบญช ซงอาจไมเพยงพอตอการตดสนใจ

เพอใหเขาเกยวกบการค านวณอตราผลตอบแทนถวเฉลย จะขอยกตวอยางการค านวณดงแสดงในตวอยางท 11.7 ดงน

ตวอยางท 11.7 บรษท อนนตพาณช จ ากด ก าลงตดสนใจลงทนในโครงการหนง โดยมขอมลดงน เงนลงทนในโครงการ 1,000,000 บาท

อายของโครงการ 10 ป

ก าไรสทธถวเฉลยตอป 200,000 บาท

อตราผลตอบแทนขนต า 15 %

จากขอมลขางตน สามารถค านวณหาอตราผลตอบแทนถวเฉลย ไดดงน อตราผลตอบแทนถวเฉลย = ก าไรสทธถวเฉลย

เงนลงทนถวเฉลย

= 200,000 1,000,000

= 20 %

X100

X100


จากขอมลอตราผลตอบแทนถวเฉลยของบรษทมคาเทากบ 20 % ซงเมอพจารณาแลวมคาทสงกวาอตราผลตอบแทนขนต าทตองการ ดงนน กจการควรยอมรบโครงการลงทนน

1.2. ระยะเวลาคนทน

การพจารณาวาโครงการควรลงทนหรอไมนน อาจพจารณาจากระยะเวลาคนทน (Payback Period : PP) ของโครงการทกจการลงทน เพอหาวากจการจะไดรบผลตอบแทนกลบคนมาเพอใหเทากบเงนทลงทนไปเรมแรก หรอเปนการพจารณาวาเมอไรทกระแสเงนสดสทธทคาดวาจะไดรบเทากบเงนลงทนทลงทนไปครงแรก โดยในการค านวณระยะเวลาคนทนนนถากระแสเงนสดทไดรบแตละปเทากนหรออาจไมเทากนกได ดงนนการค านวณระยะเวลาคนทนจงแยกเปน 2 กรณ คอ กรณกระแสเงนสดรบสทธเทากนทกป และกรณกระแสเงนสดรบสทธแตละปไมเทากน

1.2.1. กรณกระแสเงนสดรบสทธเทากนทกป กจการสามารถแสดงการค านวณระยะเวลาคนทน ไดดงน


กจการควรตดสนใจเลอกลงทนในโครงการทมระยะเวลาการคนทนทใชระยะเวลาสนทสด เนองจากโครงการใดทมระยะเวลาคนทนเรวแสดงวาหลงจากนนกจการจะไดรบผลตอบแทนกลบคนมาเรวขนนนเอง

ขอด : ระยะเวลาคนทน

1) เขาใจงาย และงายตอการค านวณ 2) ท าใหลดความเสยงในการตดสนใจลงทนไดอยางมประสทธภาพ

ขอเสย : ระยะเวลาคนทน

1) ไมค านงถงมลคาของเงนตามเวลา

2) ไมไดค านงถงกระแสเงนสดสทธทกจการไดรบจากโครงการลงทนหลงจากพนระยะเวลาคนทน ซงจรงๆแลว กระแสเงนสดทไดรบหลงจากนเปนขอมลทมความส าคญตอการพจารณาถงความสามารถของการท าก าไรของกจการดวยเชนกน

ระยะเวลาคนทน (PP) = เงนลงทนเรมแรก

กระแสเงนสดทไดรบแตละป


11 - 16

เพอใหเขาเกยวกบการค านวณระยะเวลาคนทน จะขอยกตวอยางการค านวณดงแสดงในตวอยางท 11.8 ดงน

ตวอยางท 11.8 บรษท แสนสร จ ากด ลงทนในโครงการหนงซงตองการเงนลงทน 3,000,000 บาท

โดยคาดวาจะใหกระแสเงนสดสทธแตละปเทากบ 500,000 บาท ใหค านวณหาระยะเวลาคนทนส าหรบโครงการน

ระยะเวลาคนทน = เงนลงทนเรมแรก

กระแสเงนสดสทธทไดรบตอป

= 3,000,000

500,000

= 6 ป

ดงนน โครงการนจะมระยะเวลาคนทนภายใน 5 ป

ตวอยางท 11.9 ตอไปนเปนขอมลของบรษท แสนสร จ ากด ก าลงพจารณาวาจะลงทนในโครงการบาน

จดสรร 2 โครงการ โดยมขอมลเงนลงทนเรมแรกและกระแสเงนสดทคาดวาจะไดรบแตละป เปนดงน

โครงการ A โครงการ B

เงนลงทนเรมแรก 1,500,000 2,100,000

กระแสเงนสดทคาดวาจะไดรบตอป 150,000 300,000

จากขอมลขางตน สามารถค านวณระยะเวลาคนทนของแตละโครงการ ไดดงน

ระยะเวลาคนทน = เงนลงทนเรมแรก

กระแสเงนสดทไดรบตอป



ระยะเวลาคนทน (Payback Period)

= 1,500,000

150,000

= 10 ป

= 2,100,000

300,000

= 7 ป

จากการค านวณระยะเวลาคนทนของโครงการทงสอง แสดงใหเหนวา บรษทควรตดสนใจเลอกโครงการ B เพราะมระยะเวลาคนทนเพยง 7 ป ซงเรวกวาโครงการ A

1.2.2. กรณกระแสเงนสดรบสทธแตละปไมเทากน

การค านวณระยะเวลาคนทนในกรณทกจการไดรบกระแสเงนสดรบสทธแตละปไมเทากน ตองพจารณาแตละปวากจการมกระแสเงนสดรบจ านวนเทาใด แลวพจารณาวาปใดทท าใหกจการไดรบผลตอบแทนสะสมเทากบเงนลงทนเรมแรก

เพอใหเขาเกยวกบการค านวณระยะเวลาคนทน จะขอยกตวอยางการค านวณดงแสดงในตวอยางท 11.10 ดงน


บรษท ศภาลย จ ากด ลงทนในโครงการหนงซงตองการเงนลงทน 1,500,000 บาท โดยคาดวาจะใหกระแสเงนสดสทธแตละปเปนดงน

เงนลงทนเรมแรก 1,500,000 บาท

กระแสเงนสดสทธ

ปท 1 400,000 บาท

ปท 2 450,000 บาท

ปท 3 500,000 บาท

ปท 4 600,000 บาท

ปท 5 650,000 บาท

อตราผลตอบแทนขนต าทตองการ 10 %


11 - 18

จากขอมลขางตน สามารถค านวณระยะเวลาคนทนของโครงการน ไดดงน ปท 1 400,000

ปท 2 450,000

ปท 3 500,000

3 เดอนในปท 4 150,000 150,000 รวม 1,500,000 บาท

*ในปท 4 บรษทจะไดรบคนทนบางสวน 150,000 บาท จากทงหมด 600,000 บาท

ดงนน จากการค านวณขางตน ระยะเวลาคนทนของโครงการนจะใชเวลาคนทนเทากบ 3 ป 3 เดอน

2. เครองมอวเคราะหทค านงถงมลคาปจจบน

การวเคราะหโครงการลงทนแบบทค านงถงมลคาปจจบน เปนการค านวณทพจารณาการประมาณการกระแสเงนสดสทธทโครงการไดรบตลอดระยะเวลาของโครงการ โดยค านงถงมลคาของเงนตามเวลาประกอบดวย ซงถอวาเปนวธทมความเหมาะสมส าหรบโครงการทไดรบผลตอบแทนคนนานหลายป เพราะถอวากระแสเงนสดทเกดขนกอนจะมคามากกวากระแสเงนสดในอนาคต หรอเงน 100 บาทในวนน จะมมลคามากกวาเงน 100 บาทในอนาคต ซงการวเคราะหโครงการลงทนโดยค านงถงมลคาปจจบน สามารถค านวณโดยใชเครองมอ ไดแก 1)

มลคาปจจบนสทธ 2) อตราผลตอบแทนภายใน และ 3) ดชนความสามารถในการท าก าไร ซงเครองมอวเคราะหแตละวธสามารถอธบายรายละเอยดแตละวธ ดงน

2.1. มลคาปจจบนสทธ

การวเคราะหโครงการลงทนโดยใชมลคาปจจบนสทธ (Net Present Value : NPV)

เปนการค านวณหามลคาปจจบนรวมของกระแสเงนสดสทธตลอดอายของโครงการทกจการไปลงทน และน าไปเทยบกบเงนลงทนเรมแรก ซงวธการนเปนการคดลดมลคาของเงนในอนาคต สามารถแยกพจารณาได 2 กรณ ดงน กรณทกระแสเงนสดสทธเทากนทกป และกรณทกระแสเงนสดสทธไมเทากนในแตละป

2.1.1. กรณทกระแสเงนสดสทธเทากนทกป สามารถค านวณโดยใชสตร ดงน

150,000 x 12 = 3 เดอน* 600,000

มลคาปจจบนสทธ (NPV) = มลคาปจจบนรวม – เงนลงทนเรมแรก



กจการควรตดสนใจเลอกลงทนในโครงการทมมลคาปจจบนสทธเปนบวกหรอเทากบศนย แตถาหากมลคาปจจบนสทธเปนลบแสดงวามลคาปจจบนรวมทกจการจะไดรบมนอยกวาเงนลงทนเรมแรก ถาเปนเชนน กจการไมควรเลอกลงทนในโครงการน

ขอด : มลคาปจจบนสทธ

วธนเปนวธทค านงถงมลคาของเงนตามเวลาซงเปนประโยชนตอการตดสนใจ

ขอเสย : มลคาปจจบนสทธ

1) วธนตองค านงถงการประมาณกระแสเงนสดสทธในอนาคตระยะยาว จงอาจมความผดพลาดเนองจากการพยากรณได

2) มวธการค านวณทยงยากกวากรณทไมค านงถงมลคาของเงนตามเวลา

เพอใหเขาเกยวกบการค านวณมลคาปจจบนสทธจะขอยกตวอยางการค านวณดงแสดงในตวอยางท 11.11 ดงน

ตวอยางท 11.11 ตอไปนเปนขอมลการลงทนในโครงการหนง ของบรษท ศภาลย จ ากด โดยมขอมลทเกยวกบการลงทน ดงน

เงนลงทนเรมแรก 1,200,000 บาท

อายโครงการ 5 ป

กระแสเงนสดสทธตอป 400,000 บาท


จากขอมลขางตน สามารถค านวณมลคาปจจบนสทธ ไดดงน มลคาปจจบนสทธ (NPV) = มลคาปจจบนรวม – เงนลงทนเรมแรก

= (400,000 x 3.9927*) - 1,200,000

= 1,597,000 - 1,200,000

= 397,080 บาท

*จาการเปดตาราง 11.3 (PVIFA i=8%, n=5) คาทไดเทากบ 3.9927 เปนมลคาปจจบนของเงน 1 บาท ส าหรบระยะเวลา 5 ป อตราคดลด 8% ตอปรวม


11 - 20

ดงนน จากการค านวณจะเหนไดวา มลคาปจจบนสทธของบรษทมคาเปนบวก นนคอ เทากบ 397,080 บาท แสดงวามลคาปจจบนสทธของโครงการนเหมาะสม ควรทกจการจะลงทน

2.1.2. กรณทกระแสเงนสดสทธไมเทากนในแตละป

ถาหากกระแสเงนสดสทธทไดรบแตละปไมเทากน ตองค านวณหามลคาปจจบนของกระแสเงนสดสทธแตละป แลวน ามารวมกน หลงจากนนคอยน ามาหกออกจากเงนลงทนเรมแรก เพอใหเขาใจในการค านวณมากขน สามารถแสดงการค านวณในตวอยางท 11.12 ดงน


บรษท ขนสงโลจสตก จ ากด ก าลงพจารณาลงทนซอรถบรรทกเพอขนสงสนคา ราคารถบรรทกเทากบ 1,500,000 บาท อายการใชงาน 5 ป อตราคดลด 10% และเมอน าเอารถบรรทกมาใชด าเนนงานคาดวาจะมกระแสเงนสดสทธแตละป ดงน

ปท กระแสเงนสดสทธ

1 250,000

2 300,000

3 320,000

4 350,000

5 400,000

จากขอมลขางตน สามารถแสดงการค านวณหามลคาปจจบนสทธของโครงการ ไดดงน

ปท กระแสเงนสดสทธ คาเงนปจจบน

ของเงน 1 บาท*

มลคาปจจบน

1 250,000 0.9091 227,275 2 300,000 0.8264 247,920 3 320,000 0.7513 240,416 4 350,000 0.6830 239,050 5 400,000 0.6209 248,360 1,203,021


*มลคาปจจบนของเงน 1 บาทในแตละป อตราคดลด 10 % ตอป ตามตาราง 11.2 (PVIF)

มลคาปจจบนสทธ (NPV) = มลคาปจจบนรวม – เงนลงทนเรมแรก

= 1,203,021 - 1,500,000

= - 296,979 บาท

จากการค านวณขางตน จะเหนไดวา มลคาปจจบนสทธของการลงทนในรถบรรทกมคาเปนลบ เทากบ 296,976 บาท แสดงวามลคาปจจบนของกระแสเงนสดสทธมนอยกวาเงนลงทนเรมแรก ดงนน บรษทจงไมควรลงทนซอรถบรรทกคนน

2.2. อตราผลตอบแทนภายใน

การวเคราะหโครงการลงทนโดยใชอตราผลตอบแทนทไดรบตลอดอายของโครงการลงทน (Internal Rate of Return : IRR) โดยคาทไดจะมคาเทากบอตราคดลดทท าใหมลคาปจจบนของกระแสเงนสดรบ เทากบกระแสเงนสดจาย หรออตราคดลดจะเปนตวท าใหมลคาปจจบนสทธของโครงการเทากบศนย ดงนน อตราผลตอบแทนภายใน อาจเรยกอกอยางหนงวา อตราผลตอบแทนคดลด (Discounted Rate of Return) การวเคราะหการลงทนวธน สามารถแยกพจารณาได 2 กรณ ดงน

2.2.1. กรณทกระแสเงนสดสทธเทากนทกป

ถากจการมกระแสเงนสดสทธแตละปเทากน จะสามารถค านวณอตราผลตอบแทนภายในของโครงการลงทน ไดดงน


กจการควรตดสนใจเลอกลงทนในโครงการทมอตราผลตอบแทนภายในมคามากกวาอตราผลตอบแทนขนต าทตองการ หรอมากกวาตนทนของเงนลงทน

ขอดของการใชอตราผลตอบแทนภายใน

1) เปนวธทค านงถงมลคาของเงนตามเวลา

2) หาอตราผลตอบแทนของเงนลงทนได

ปจจยของอตราผลตอบแทนภายใน = เงนลงทนเรมแรก

กระแสเงนสดสทธแตละป


11 - 22

ขอเสยของการใชอตราผลตอบแทนภายใน

1) โครงการทมระยะเวลาคนทนและเงนลงทนไมเทากน จะไมสามารถน ามาวเคราะหเพอลงทนได 2) เสยเวลาในการค านวณคอนขางมาก ถาหากกจการมกระแสเงนสดสทธแตละปไมเทากน ตองใชวธการทดลองค านวณเพอหาอตราผลตอบแทนภายในทเหมาะสมทท าใหมลคาปจจบนสทธเปนศนย ซงตองใชเวลานาน

เพอใหเขาเกยวกบการค านวณปจจยของอตราผลตอบแทนภายใน ในกรณทกจการมกระแสเงนสดสทธเทากนทกป จะขอยกตวอยางการค านวณดงแสดงในตวอยางท 11.13 ดงน


โรงงานแหงหนงมการตดสนใจทจะลงทนซอเครองจกร มลคา 565,000 บาท มอายการใชงาน 10 ป และถาเครองจกรเครองนสามารถท าใหตนทนการผลตลดลงไดปละ 100,000 บาท บรษทตองการอตราผลตอบแทนขนต าทตองการเทากบ 8%

กจการจะสามารถค านวณอตราผลตอบแทนภายในของการลงทนซอเครองจกร ไดดงน ปจจยของอตราผลตอบแทนภายใน = เงนลงทนเรมแรก


= 565,000

100,000

= 5.65

จากการค านวณขางตน แสดงใหเหนวา ปจจยของอตราผลตอบแทนภายในมคาเทากบ 5.65 จากนนน าขอมลไปหาคาปจจยท 5.65 โดยเปดตารางมลคาปจจบนของเงน 1 บาท โดยดท n = 10 พบวา คาทไดจะเทากบอตราผลตอบแทนภายในท 10 % ซงถากจการมการก าหนดอตราผลตอบแทนขนต าทตองการ 8% ผบรหารของบรษทควรตดสนใจลงทนในโครงการน เนองจากอตราผลตอบแทนภายในสงกวาอตราผลตอบแทนขนต าทตองการ



บรษท มการตดสนใจทจะลงทนซอเครองจกร มลคา 650,000 บาท มอายการใชงาน 10 ป และถาเครองจกรเครองนสามารถท าใหตนทนการผลตลดลงไดปละ 100,000 บาท บรษทตองการอตราผลตอบแทนขนต าทตองการเทากบ 10%

กจการจะสามารถค านวณอตราผลตอบแทนภายในของการลงทนซอเครองจกร ไดดงน ปจจยของอตราผลตอบแทนภายใน = เงนลงทนเรมแรก


= 650,000

100,000

= 6.50

จากการค านวณขางตน แสดงใหเหนวา ปจจยของอตราผลตอบแทนภายในมคาเทากบ 6.50 จากนนน าขอมลไปหาคาปจจยท 6.50 โดยเปดตารางมลคาปจจบนของเงน 1 บาท ไมมคาปจจยน จงไปดทอตราผลตอบแทนทใกลเคยง ทระยะเวลา (n) เทากบ 10 ป ซงอตราผลตอบแทนภายในจะอยระหวาง 8% และ 9% การค านวณอตราผลตอบแทนภายในจงสามารถค านวณไดดงน

ปจจยของอตราผลตอบแทนภายใน

(จากการเปดตาราง PVIFA)

อตราผลตอบแทนภายใน 8% 6.7101 6.7101

อตราผลตอบแทนภายใน 9% 6.4177

อตราทค านวณได 6.5000

ผลตาง 0.2924 0.2101

อตราผลตอบแทนภายใน = 8% + 0.2101

0.2924

= 8.7185 % หรอประมาณ 8.72%

จากการค านวณขางตน แสดงใหเหนวา อตราผลตอบแทนภายในของโครงการนจะมคาเทากบ 8.72% ซงมคาต ากวาอตราผลตอบแทนขนต าทตองการ ดงนน บรษทไมควรตดสนใจลงทนในเครองจกรเครองน


11 - 24

2.2.2. กรณทกระแสเงนสดสทธไมเทากนในแตละป

การค านวณอตราผลตอบแทนภายในในกรณทกจการมกระแสเงนสดสทธไมเทากนในแตละป มลกษณะการค านวณทเหมอนกนกบกรณทมกระแสเงนสดสทธเทากนทกป เพยงแตหามลคาปจจบนของกระแสเงนสดสทธของแตละป แลวใชวธการทดลองค านวณจนกระทงท าใหมลคาปจจบนเปนศนยหรอใกลเคยงมากทสด จงจะถอวาจดนนเปนอตราผลตอบแทนภายในทเหมาะสมของโครงการนน ๆ

เพอใหเขาเกยวกบการค านวณปจจยของอตราผลตอบแทนภายใน ในกรณทกจการมกระแสเงนสดสทธเทากนทกป จะขอยกตวอยางการค านวณดงแสดงในตวอยางท 11.15 ดงน


บรษท ลอมดาว จ ากด มขอมลเกยวกบการลงทนซอเครองถายเอกสารยหอหนง ซงมขอมลเกยวกบการลงทนในสนทรพยดงกลาว ดงน

เงนลงทนเรมแรก 190,000 บาท

อายการใชงาน 5 ป


กระแสเงนสดสทธแตละป มดงน

ปท กระแสเงนสดสทธ

1 50,000

2 55,000

3 60,000

4 45,000

5 50,000

จากขอมลขางตน สามารถแสดงการค านวณหาอตราผลตอบแทนภายในของโครงการ ไดดงน





1 50,000 0.9091 45,455

2 55,000 0.8264 45,452

3 60,000 0.7513 45,078

4 45,000 0.6830 30,735

5 50,000 0.6209 31,045

197,765

*มลคาปจจบนของเงน 1 บาทในแตละป อตราคดลด 10% ตอป ตามตารางท 11.2 มลคาปจจบนสทธ = มลคาปจจบนรวม – เงนลงทนเรมแรก

= 197,765 - 190,000

= 7,765 บาท

จากการค านวณขางตน จะเหนไดวา มลคาปจจบนสทธเทากบ 7,765 บาท ซงมคาเปนบวกอยคอนขางมาก แสดงวา อตราผลตอบแทนภายในจากการลงทนในโครงการตองมคาทสงกวา 10 % ดงนน จงทดลองเพอหามลคาปจจบนสทธใหม โดยใชอตราคดลด 12 %




1 50,000 0.8929 44,645

2 55,000 0.7972 43,846

3 60,000 0.7118 42,708

4 45,000 0.6355 28,598

5 50,000 0.5674 28,370

188,167

*มลคาปจจบนของเงน 1 บาทในแตละป อตราคดลด 12% ตอป ตามตารางท 11.2

มลคาปจจบนสทธ = มลคาปจจบนรวม – เงนลงทนเรมแรก

= 188,167 - 190,000

= - 1,833 บาท


11 - 26

จากการค านวณขางตน จะเหนไดวา มลคาปจจบนสทธเทากบ - 1,833 บาท ซงมคาเปนลบ แสดงวา อตราผลตอบแทนภายในจากการลงทนในโครงการตองมคานอยกวา 12% นนคอ คาทถกตองจะอยระหวาง 10 % ถง 12% ซงมวธการค านวณหาอตราผลตอบแทนภายใน ไดดงน

อตราคดลด มลคาปจจบนรวม

10 % 197,765

12% 188,167

ผลตาง 2% 9,598

มลคาปจจบนรวมตางกน 9,598 บาท อตราคดลดตางกน 2%

ถามลคาปจจบนตางกน (197,765 - 190,000) อตราคดลดตางกน = 2% x 7,765

= 7,765 บาท 9,598

= 1.62 %

ดงนน อตราผลตอบแทนภายในของโครงการลงทนเทากบ 11.62% (10 % + 1.62 %)

เมอไปเทยบกบอตราผลตอบแทนขนต าทตองการแลว จะเหนไดวา อตราผลตอบแทนภายในของโครงการนจะมคาเทากบ 11.62% ซงมคาสงกวาอตราผลตอบแทนขนต าทตองการ ดงนน บรษทควรตดสนใจลงทนซออปกรณส านกงานชนดน

2.3. ดชนความสามารถในการท าก าไร

เครองมอทน ามาใชวเคราะหการลงทนอกเครองมอหนง คอ ดชนความสามารถในการท าก าไร (Profitability Index : PI) ซงค านวณจากมลคาปจจบนของกระแสเงนสดสทธรวม ตลอดอายโครงการแลวหารดวยเงนลงทนเรมแรก ซงสามารถค านวณโดยใชสตรดงน


กจการควรตดสนใจเลอกลงทนในโครงการทมดชนความสามารถในการท าก าไรมคามากกวา 1 ซงหมายความวา กจการมมลคาปจจบนของกระแสเงนสดสทธรวมมากกวาเงนลงทนเรมแรก

ดชนความสามารถในการท าก าไร = มลคาปจจบนของกระแสเงนสดสทธรวม เงนลงทนเรมแรก


ขอด : ดชนความสามารถในการท าก าไร

วธดชนความสามารถในการท าก าไรเปนวธทค านงถงมลคาของเงนตามเวลา

ขอเสย : ดชนความสามารถในการท าก าไร

วธนตองค านงถงการประมาณกระแสเงนสดสทธในอนาคตระยะยาว จงอาจมความผดพลาดเนองจากการพยากรณได

เพอใหเขาเกยวกบการค านวณดชนความสามารถในการท าก าไร จะขอยกตวอยางการค านวณดงแสดงในตวอยางท 11.16 ดงน


จากขอมลในตวอยางท 11.15 บรษท ลอมดาว จ ากดมมลคาปจจบนของกระแสเงนสดสทธรวมเทากบ 197,765 บาท เงนลงทนเรมแรกเทากบ 190,000 บาท ดงนน สามารถค านวณหาดชนความสามารถในการท าก าไร ไดดงน

ดชนความสามารถในการท าก าไร = มลคาปจจบนของกระแสเงนสดสทธรวม เงนลงทนเรมแรก

= 197,765

190,000

= 1.04

จากการค านวณขางตน จะเหนไดวา คาดชนความสามารถในการท าก าไรเทากบ 1.04 ซงมคามากกวา 1 แสดงวากจการควรตดสนใจเลอกซอเครองถายเอกสารเพอน ามาใชในการด าเนนงาน


11 - 28

สรป

การวเคราะหการลงทนเปนการตดสนใจทส าคญของผบรหาร ซงมทงการตดสนใจระยะสนและระยะยาว จงเปนสงทผบรหารจ าเปนตองวางแผนการลงทนอยางรอบคอบ และระมดระวง เพราะการลงทนในสนทรพยและโครงการลงทนตางๆ ตองใชเงนจ านวนคอนขางมาก และผลตอบแทนหรอกระแสเงนสดสทธทไดรบนนจะใชเวลานาน ดงนน เพอใหการตดสนใจเกยวกบการลงทนใหผลประโยชนและผลตอบแทนทเหมาะสมทสด และเปนการลดความเสยงในการลงทนทอาจจะเกดขน ขนตอนและเครองมอทน ามาใชในการวเคราะหการลงทนจงมความส าคญอยางยง ขนตอนการวเคราะหการลงทน เรมตงแตการประมาณกระแสเงนสดสทธทจะไดรบในอนาคต การประเมนความเสยงของกระแสเงนสดสทธทจะไดรบ การก าหนดอตราผลตอบแทนขนต าทตองการ การประมาณจ านวนเงนทตองจายลงทนเรมแรก และการค านวณเพอวเคราะหการลงทนในสนทรพยและโครงการลงทน ทกจการตองการลงทนมความคมคา นาลงทนหรอไม ซงเครองมอตางๆ ทน ามาใชในการวเคราะหการลงทน สามารถแบงไดเปน 2 ลกษณะ คอ เครองมอวเคราะหทไมค านงถงมลคาปจจบน ซงประกอบดวย 2 วธ ไดแก อตราผลตอบแทนถวเฉลย และระยะเวลาคนทน และเครองมอวเคราะหทค านงถงมลคาปจจบน ประกอบดวย 4 วธ ไดแก มลคาปจจบนสทธ อตราผลตอบแทนภายใน ระยะเวลาคนทน และ ดชนความสามารถในการท าก าไร ซงแตละวธกมขอดและขอเสยแตกตางกนขนอยกบความเหมาะสมของประเภทการลงทนหรอระยะเวลาของการลงทนนนๆ

ตารางท 11.2 Present Value of $1 Due at the End of n periods ((PVIFi,n)


11 - 2

ตารางท 11.3 Present Value of an Annuity of $1 per period for n Periods (PVIFAi,n)


ตารางท 11.4 Future Value of $1 at the end of n Periods (FVIFi,n)


ขอ 1. นางสาวรชตซอกองทนระยะยาวเมอวนท 1 มกราคม 25X1 จ านวน 200,000 บาท โดยมอตราผลตอบแทนเทากบ 8% ตอป อยากทราบวานายธนาจะไดรบเงนตนพรอมดอกเบยจ านวนเทากบเทาใด ณ วนท 31 ธนวาคม 25X1

ใหท า แสดงการค านวณจ านวนเงนทจะไดรบ ณ วนท 31 ธนวาคม 25X1

ขอ 2. นายณฐน าเงนไปฝากธนาคารประเภทเงนฝากประจ าเมอวนท 1 มกราคม 25X1 จ านวน 500,000 บาท โดยมอตราดอกเบยเทากบ 4.5 % ตอป อยากทราบวานายณฐจะไดรบเงนตนพรอมดอกเบยจ านวนเทากบเทาใด ณ วนท 31 ธนวาคม 25X5

ใหท า แสดงการค านวณจ านวนเงนทจะไดรบ ณ วนท 31 ธนวาคม 25X5

ขอ 3. นายอเนกน าเงนไปฝากธนาคารโดยในอก 5 ปขางหนาจะไดรบเงนเทากบ 450,000 บาท โดยธนาคารแหงนมอตราดอกเบยเทากบ 3.5% ตอป อยากทราบวาเงนทนายเอนกขอรบในวนนจะเปนเงนจ านวนเทาใด

ใหท า แสดงการค านวณเพอหาจ านวนเงนทจะไดรบในวนน

ขอ 4. นายประชาน าเงนไปลงทนซอหน โดยในอก 10 ปขางหนาจะไดรบเงนเทากบ 1,500,000 บาท โดยอตราผลตอบแทนถวเฉลยจากการลงทนในหนเทากบ 12% ตอป อยากทราบวาเงนทนายเอนกขอรบในวนนจะเปนเงนจ านวนเทาใด

ใหท า แสดงการค านวณเพอหาจ านวนเงนทจะไดรบในวนน


ขอ 5. บรษท หอมหมนล จ ากด ก าลงตดสนใจวาจะซอเครองจกรเพอน ามาใชผลตสนคา ซงเครองจกรนสามารถน ามาใชแทนแรงงานคนได โดยมราคาทน 250,000 บาท ประมาณอายการใชงาน 5 ป เมอสนสดอายการใชงานแลว คาดวาจะขายได 20,000 บาท บรษทค านวณคาเสอมราคาโดยใชวธเสนตรง และคาดวาจะมรายไดและตนทนการผลตส าหรบโครงการลงทนน ดงน หนวย : บาท

รายได 500,000

หก ตนทนขาย 170,000


หก คาใชจายในการขายและบรหาร

คาใชจายในการขายและบรหาร 55,000

คาเสอมราคา 12,000 67,000

ก าไรจากการด าเนนงานกอนหกภาษ 263,000



ใหท า ค านวณหาอตราผลตอบแทนถวเฉลย (ARR)

ขอ 6. ตอไปนเปนขอมลเกยวกบการตดสนใจลงทนของบรษท ฟาคราม จ ากด

เงนลงทนตามโครงการ 300,000 บาท

อายของโครงการ 5 ป

ก าไรสทธถวเฉลยตอป 85,000 บาท

มลคาคงเหลอ 10,000 บาท

อตราผลตอบแทนขนต า 12 %

ใหท า ค านวณหาอตราผลตอบแทนถวเฉลย พรอมวเคราะหความเปนไปไดของโครงการน


11 - 34

ขอ 7. ตอไปนเปนขอมลเกยวกบการตดสนใจลงทนของบรษท ฟาใส จ ากด เงนลงทนเรมแรกส าหรบอปกรณการด าเนนงาน 100,000 บาท

อายการใชงาน 10 ป

กระแสเงนสดทคาดวาจะไดรบแตละปตลอดอายการใชงาน 20,000 บาท

อตราผลตอบแทนขนต าทตองการเทากบ 10%

ใหท า บรษทควรตดสนใจซออปกรณชนดนหรอไม เพราะเหตใด โดยพจารณาจากเครองมอทใชในการวเคราะหการลงทน ดงน

1. ระยะเวลาคนทน

2. มลคาปจจบนสทธ

3. อตราผลตอบแทนจากการลงทน

ขอ 8. บรษท สายน า จ ากด ก าลงพจารณาเกยวกบการลงทนในโครงการซอเครองจกรเพอน ามาใชในการผลตสนคาชนดใหม ซงตองใชเงนลงทนเรมแรก 2,000,000 บาท และคาดวาจะมกระแสเงนสดรบสทธตลอดอายโครงการปละ 400 ,000 บาท เปนระยะเวลา 8 ป บรษทมนโยบายการใชวธคดคาเสอมราคาแบบเสนตรง

ใหท า

1. ระยะเวลาคนทน

2. มลคาปจจบนสทธ

3. อตราผลตอบแทนถวเฉลย

4. อตราผลตอบแทนจากการลงทน

ขอ 9. บรษท อดรขนสงโลจสตก จ ากด ก าลงพจารณาลงทนซอรถบรรทกเพอขนสงสนคา ราคารถบรรทกเทากบ 1,200,000 บาท อายการใชงาน 5 ป มลคาซาก 200,000 บาท และเมอน าเอารถบรรทกมาใชด าเนนงานคาดวาจะมกระแสเงนสดสทธแตละป ดงน

ปท กระแสเงนสดสทธ (บาท) 1 250,000 2 300,000 3 320,000 4 350,000 5 400,000


ใหท า

1. ค านวณมลคาปจจบนสทธของรถบรรทก

2. ค านวณอตราผลตอบแทนภายใน

3. บรษทควรเลอกลงทนซอรถบรรทกนหรอไม เพราะเหตใด ถาบรษทตองการผลตอบแทนขนต า 20 % จากการพจารณาเครองมอทใชประกอบการตดสนใจลงทนขางตน

ขอ 10. ตอไปนเปนขอมลของบรษท อเนกอนนต จ ากด

เงนลงทนเรมแรก 550,000 บาท

อายโครงการ 5 ป

อตราคดลด 10%


ปท 1 180,000 บาท

ปท 2 200,000 บาท

ปท 3 220,000 บาท

ปท 4 250,000 บาท

ปท 5 270,000 บาท

ใหท า

1. ค านวณหาอตราผลตอบแทนภายในของโครงการ

2. ค านวณหาดชนการท าก าไรส าหรบโครงการ

3. จงวเคราะหวาโครงการนเหมาะสมทบรษทควรจะลงทนหรอไม

ขอ 11. บรษท พระนคร จ ากด ก าลงพจารณาทจะเลอกลงทนในโครงการ A และ โครงการ B

โดยใชดชนการท าก าไรส าหรบโครงการทงสองโครงการ โดยมขอมลเงนลงทน กระแสเงนสดสทธและมลคาปจจบนสทธ ของแตละโครงการดงน (หนวย : บาท)


เงนลงทนเรมแรก 400,000 400,000 มลคาปจจบนกระแสเงนสดสทธรวม 500,000 600,000 มลคาปจจบนสทธ 100,000 200,000


11 - 36

ใหท า

1. ค านวณหาดชนการท าก าไรส าหรบแตละโครงการ 2. จงวเคราะหและอธบายเหตผลของการเลอกลงทนของแตละโครงการ

ขอ 12. รานหอมกรน ก าลงพจารณาทจะเลอกลงทนในเคกแบบใหม 2 แบบ คอ เคกดอกไม และเคกตกตา ซงมขอมลเกยวกบการประมาณการลงทนแตละเภท ดงน

เคกดอกไม เคกตกตา

เงนลงทนเรมแรก 50,000 80,000

กระแสเงนสดสทธ

ปท 1 20,000 18,000

ปท 2 22,000 20,000

ปท 3 25,000 21,000

ปท 4 27,000 25,000

ปท 5 29,000 27,000

อตราผลตอบแทนทตองการ 10% 10%

ก าไรสทธถวเฉลย 35,000 45,000

มลคาคงเหลอ 0 0

ใหท า

1. จงค านวณหาคาตอไปนของแตละโครงการ 1.1. อตราผลตอบแทนถวเฉลย

1.2. ระยะเวลาคนทน

1.3. มลคาปจจบนสทธ

1.4. ดชนการท าก าไร 2. จงวเคราะหและอธบายเหตผลวากจการควรเลอกลงทนในสนคาชนดใด เพราะเหตใด


บรรณานกรม

กชกร เฉลมกาญจนา. (2557). การบญชบรหาร (การบญชตนทน 2). (พมพครงท 5). กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ดวงมณ โกมารทต. (2558). การบญชตนทน. (พมพครงท 15). กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

เบญจมาศ อภสทธภญโญ, และคณะ. (2550). การบญชเพอการจดการ. กรงเทพ ฯ : ไอเดยซอฟทแวรเทคโนโลย.

เบญญาภา โสอบล. (2557). การบญชเพอการจดการ. พมพครงท 1 กรงเทพ ฯ : ว.อาร.พรนตง.

ประภากรณ เกยรตกลวฒนา. (2558). การบญชตนทน. พมพครงท 1 กรงเทพ ฯ : จน พบลชชง.

วรรณ เตโชโยธน, สมชาย สภทรกล, และ มนวกา ผดงสทธ. (2558). การบรหารตนทน.

พมพครงท 1. กรงเทพฯ : ฟสกสเซนเตอร.

ศศวมล มอ าพล. (2552). การบญชเพอการจดการ. พมพครงท 22 กรงเทพมหานคร : อนโฟไมนง.

สมนก เออจระพงษพนธ. (2552). การบญชบรหาร. พมพครงท 2 กรงเทพมหานคร : แมคกรอ-ฮล.


บรรณานกรม (ตอ)

Garrison, R.H., Noreen, E.W., Brewer, P.C., Cheng, N.S., and Yuen K.C.K. (2013).

Managerial Accounting. (13th ed). Singapore : McGraw-Hill.

Horngren, C.T., Datar, S.M., and Rajan, M.V. (2015). Cost Accounting A Managerial

Emphasis. (15th ed). England : Pearson Education.

Horngren, C.T., Harrison, W.T., and Oliver, M.S. (2012). Accounting. (9thed.).

England : Pearson Education.

การบัญชีต้นทุน...

Documents

Transcript of การบัญชีต้นทุน...