การบัญชีเพื่อการจัดการportal5.udru.ac.th/ebook/pdf/upload/17Z08IvI3c200O1h2cIW.pdf ·...

การบญชเพอการจดการ

เบญญาภา โสอบล

คณะวทยาการจดการ

มหาวทยาลยราชภฏอดรธาน

2554

การบญชเพอการจดการ


บธ.ม.(การบญชเพอการวางแผนและควบคม)

คณะวทยาการจดการ

มหาวทยาลยราชภฏอดรธาน

ISBN 978-616-335-238-5

2556

ค ำน ำ รายวชาการบญชเพอการจดการ เปนรายวชาแกนบงคบวชาเนอหา ระดบปรญญาตร

ตามหลกสตรของสาขาวชาบรหารธรกจ โดยเนอหาประกอบดวยความรเบองตนเกยวกบการบญชเพอการจดการ การค านวณตนทนผลตภณฑ ระบบตนทนงานสงท า ระบบตนทนชวงการผลตหรอตนทนกระบวนการ การวเคราะหความสมพนธตนทน -ปรมาณ-ก าไร การจดท างบประมาณเพอการวางแผนและควบคม การใชขอมลตนทนเพอการตดสนใจระยะสน

งบประมาณเพอการลงทน งบกระแสเงนสด และการวเคราะหงบการเงนซงมความส าคญอยางยงส าหรบนกศกษาโปรแกรมบรหารธรกจ เพราะมงเนนใหนกศกษาไดน าขอมลความรทางดานการบญชและตนทนตางๆ มาวเคราะหเพอการตดสนใจ ชวยใหผบรหารขององคกรใชในการวางแผน ควบคมและตดสนใจ และสามารถแกปญหาดานตางๆ ทเกดขนไดทนทวงท ทงระยะสนและระยะยาว

ผเขยนไดศกษาคนควาและปรบปรงเนอหาของรายวชาน ใหเปนปจจบนและทนตอเหตการณมากขน หวงเปนอยางยงวาต าราเลมนจะเปนประโยชนตอนกศกษาระดบปรญญาตรดานบรหารธรกจ และผอานทสนใจเกยวกบการบญชเพอการจดการ สดทายน ผเขยนขอขอบพระคณทานผมอปการคณ และทานผเขยนเอกสารทไดน ามาใชอางองทกเลม จนท าใหต าราเลมนมเนอหาสมบรณยงขน หากมขอผดพลาดประการใดผเขยนยนดนอมรบและรบฟงขอเสนอแนะทกประการ เพอแกไขในโอกาสตอไป จกขอบพระคณยง


1 มถนายน 2556

สารบญ

หนา

ค าน า (1) สารบญ (3) สารบญภาพ (9) สารบญตาราง (11)

บทท 1 ความรทวไปเกยวกบการบญชเพอการจดการ 1

ความหมายของการบญชการเงนและการบญชเพอการจดการ 1

ลกษณะเชงคณภาพของขอมลทางการบญชเพอการจดการ 7

ความสมพนธของนกบญช ผบรหารและขอมลทางการบญช 7

ความส าคญของขอมลทางการบญชตอบทบาทหนาทของผบรหาร 9

บทบาทของการบญชเพอการจดการตอการพฒนาองคกร 11

ปจจยทมผลกระทบตอการพฒนาขอมลการบญชเพอการจดการ 13

แนวคดในการบรหารจดการแบบใหมกบการบญชเพอการจดการ 14

จรรยาบรรณในวชาชพของนกบญชบรหาร 20

งบการเงนและรายงานทางการเงน 21

สรป 27

แบบฝกหด 28

บทท 2 แนวคดเกยวกบตนทน 31

ความหมายของตนทน 29

วตถประสงคของการบญชตนทน 32

การจ าแนกประเภทของตนทน 32

การจ าแนกตนทนการผลตและตนทนทไมเกยวของกบการผลต 32

การจ าแนกตนทนในงบการเงน 35

การจ าแนกตนทนส าหรบการวางแผนและควบคม 36

การจ าแนกตนทนเพอการตดสนใจ 45

ระบบบญชตนทนเพอการจดการ 46

สรป 50


(4)

หนา

บทท 3 ระบบตนทนงานสงท า 55

ความหมายของระบบตนทนงานสงท า 55

ระบบตนทนงานสงท าส าหรบกจการอตสาหกรรม 55

การไหลของตนทนงานสงท ากบการบนทกบญช 56

ระบบตนทนงานสงท าส าหรบกจการใหบรการ 73

สรป 76


บทท 4 ระบบตนทนชวงการผลต 81

ความหมายของระบบตนทนชวงการผลต 81

การไหลของตนทนชวงการผลตกบการบนทกบญช 82

ประเภทของการผลตแบบชวงการผลตหรอกระบวนการ 83

ลกษณะของการบญชตนทนชวงการผลต 84

การจดท ารายงานตนทนการผลต 89

รปแบบของรายงานตนทนการผลต 89

สรป 96


บทท 5 การวเคราะหความสมพนธตนทน-ปรมาณ-ก าไร 101

ความหมายของการวเคราะหตนทน ปรมาณและก าไร 101

การเปรยบเทยบระหวางตนทนผนแปรกบตนทนคงท 101

ประโยชนของการวเคราะหความสมพนธระหวางตนทน-ปรมาณ-ก าไร 102

การวเคราะหจดคมทน 103

สวนเกนทปลอดภย 114

การเปลยนแปลงตวแปรทเกยวของในการวเคราะห CPV 115

การวเคราะหตนทน – ปรมาณ – ก าไรเมอกจการผลตสนคาหลายชนด 116

ผลกระทบจากความแตกตางในโครงสรางตนทน 118

สรป 119


(5)

หนา

บทท 6 การรายงานก าไรวธตนทนรวมและวธตนทนผนแปร 125

แนวคดการค านวณตนทนผลตภณฑ 125

การค านวณตนทนการผลตตามวธตนทนเตมหรอตนทนรวม 125

การค านวณตนทนการผลตตามวธตนทนผนแปรหรอตนทนทางตรง 126

ความแตกตางของงบก าไรขาดทนระหวางวธตนทนเตมและตนทนผนแปร 127

ขอดและขอเสยของการค านวณตนทนผลตภณฑตามวธตนทนเตม 135

ขอดและขอเสยของการค านวณตนทนผลตภณฑตามวธตนทนผนแปร 135

ผลตางของก าลงการผลต 136

การใชวธตนทนรวมและวธตนทนผนแปรในการบรหาร 140

การรายงานของสวนงาน 142

สรป 144


บทท 7 การปนสวนตนทนและระบบตนทนตามกจกรรม 149

แนวคดเกยวกบการปนสวนตนทน 149

ระบบตนทนเดม 149

การค านวณอตราคาใชจายการผลตเพยงอตราเดยว 150

การก าหนดอตราคาใชจายการผลตประจ าแผนก 153

ระบบตนทนตามกจกรรม 156

ความแตกตางระหวางระบบตนทนเดมกบระบบตนทนตามกจกรรม 156

ประโยชนของระบบตนทนตามกจกรรม 157

ขอจ ากดของการใชระบบตนทนตามกจกรรม 157

การจดประเภทของกจกรรม 157

ตนทนฐานกจกรรมส าหรบธรกจบรการ 163

สรป 164


(6)

หนา

บทท 8 การจดท างบประมาณเพอการวางแผนและควบคม 171

ความหมายของงบประมาณ 171

งบประมาณกบประสทธภาพและประสทธผลในการด าเนนงาน 172

หนวยงานทเกยวของกบการจดท างบประมาณ 173

ประโยชนของการจดท างบประมาณ 173

ขนตอนในการจดท างบประมาณ 174

ลกษณะของงบประมาณ 174

งบประมาณหลก 174

สวนประกอบของงบประมาณหลก 175

ความสมพนธของงบประมาณตางๆ ในงบประมาณหลก 176

การจดท างบประมาณหลก 179

การจดท างบประมาณส าหรบกจการทไมเกยวกบการผลต 206

ผลกระทบของการจดท างบประมาณตอพฤตกรรมบคคลในองคกร 207

สรป 207


บทท 9 การใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ 213

ความหมายของขอมลทางการบญชทเกยวของกบการตดสนใจ 213

บทบาทของนกบญชบรหารตอการตดสนใจ 213

ขนตอนของกระบวนการตดสนใจ 214

ลกษณะของขอมลตนทนเพอการตดสนใจ 215

การตดสนใจรบค าส งซอพเศษ 218

การตดสนใจผลตเองหรอซอจากบคคลภายนอก 221

การตดสนใจจ าหนายหรอผลตตอของผลตภณฑรวม 223

การตดสนใจเพมหรอยกเลกสวนงาน/สายการผลต 226

การตดสนใจใชปจจยการผลตทมอยอยางจ ากด 228

สรป 230


(7)

หนา

บทท 10 การบญชตามความรบผดชอบ 235

ความหมายของการบญชตามความรบผดชอบ 235

ขอดของการบญชตามความรบผดชอบ 236

การกระจายอ านาจ 237

ศนยความรบผดชอบ 238

การประเมนผลงานศนยตนทน 240

การประเมนผลงานศนยก าไร 242

การประเมนผลงานศนยลงทน 245

การวดผลการปฏบตงานทไมเปนตวเงน 250

การก าหนดราคาโอน 251

สรป 259


บทท 11 งบกระแสเงนสด 263

ความหมายของงบกระแสเงนสด 263

เงนสด รายการเทยบเทาเงนสดและกระแสเงนสด 264

แหลงทมาและใชไปของกระแสเงนสด 264

ประโยชนของการจดท างบกระแสเงนสด 267

รายการทไมเกยวของกบการไดมาและใชไปของเงนสด 269

การจดท างบกระแสเงนสดจากกจกรรมด าเนนงาน 270

การจดท างบกระแสเงนสดจากกจกรรมลงทน 284

การจดท างบกระแสเงนสดจากกจกรรมจดหาเงน 285

สรป 289


บทท 12 การวเคราะหงบการเงน 297

ความหมายของการวเคราะหงบการเงน 297

วตถประสงคของการวเคราะหงบการเงน 298

ขนตอนการวเคราะหงบการเงน 299

(8)

หนา

เครองมอหรอเทคนคทใชในการวเคราะหงบการเงน 300

การวเคราะหแนวตง หรอการยอสวนตามแนวดง 300

การวเคราะหอตรารอยละของแนวโนมหรอการวเคราะหแนวนอน 305

การวเคราะหเปรยบเทยบ 310

การวเคราะหอตราสวนทางการเงน 312

ประเภทของอตราสวนทางการเงน 314

สรป 330


บรรณานกรม 339

ภาคผนวก 343

ภาคผนวก ก. 345

ภาคผนวก ข. 375

สารบญภาพ

ภาพท หนา

1.1 แสดงความสมพนธระหวางนกบญช ผบรหารและขอมลทางบญช 8

1.2 ขนตอนของการวางแผนและควบคม 10

1.3 แสดงวงจรหนาทของผบรหารทมผลตอการตดสนใจ 11

1.4 ตวอยางโครงสรางองคกรของธรกจผลตสนคา 12

1.5 ตวอยางโครงสรางองคกรบางสวนของธรกจ 13

1.6 แสดงขนตอนการเพมมลคาแบบหวงโซของธรกจ 19

2.1 การไหลของตนทนในโรงงานผลตสนคา 33

2.2 แสดงการจ าแนกตนทนการผลตและตนทนทไมเกยวของกบการผลต 34

2.3 แสดงการจ าแนกตนทนในงบการเงน 36

2.4 แสดงความสมพนธของตนทนผนแปรรวมกบปรมาณกจกรรม 37

2.5 แสดงความสมพนธของตนทนผนแปรตอหนวย 38

2.6 แสดงความสมพนธตนทนคงทกบปรมาณกจกรรม 38

2.7 แสดงพฤตกรรมของตนทนคงทตอหนวย 39

2.8 แสดงพฤตกรรมของตนทนข น 39

2.9 แสดงพฤตกรรมของตนทนผสม 40

2.10 แสดงแผนภมกระจายหรอโดยใชกราฟ 43

3.1 แสดงการไหลของตนทนในระบบตนทนงานสงท า 56

3.2 แสดงการไหลของตนทนกบการบนทกบญชในระบบตนทนงานสงท า 56

3.3 แสดงขอมลของบญชวตถดบและใบเบกวตถดบ 59

3.4 แสดงการบนทกขอมลคาแรงงานทางตรงในบตรลงเวลา(บางสวน) 61

3.5 แสดงการบนทกบญชแยกประเภทคาใชจายในการผลต 64

3.6 แสดงการบนทกตนทนการผลตลงในบตรตนทนงาน 65

3.7 แสดงการไหลของการบนทกบตรแยกประเภทวตถดบ ใบเบกวตถดบ 67

และบตรตนทนงาน

3.8 แสดงการบนทกตนทนวตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรงและคาใชจายในการผลต

ในการผลตลงในบตรตนทนการผลตลงในบตรตนทน70

ในบตรตนทนงาน

4.1 แสดงการไหลของตนทนในระบบตนทนชวงการผลต 82

4.2 แสดงการไหลของตนทนกบการบนทกบญชในระบบตนทนชวงการผลต 82

4.3 แสดงภาพการผลตตามล าดบข น 83

4.4 แสดงภาพการผลตแบบคขนาน 83

4.5 แสดงการผลตแบบเลอกขนตอน 84

(10)

ภาพท หนา

5.1

แสดงความสมพนธระหวางตนทน-ปรมาณ-ก าไร 109

5.2 แสดงความสมพนธระหวางปรมาณ-ก าไร 110

6.1 การค านวณตนทนผลตภณฑตามวธตนทนเตมและวธตนทนผนแปร 126

7.1 แสดงขนตอนการปนสวนคาใชจายผลตดวยอตราประจ าแผนก 153

7.2 การปนสวนตนทนเขาผลตภณฑระบบตนทนตามกจกรรม 160

8.1 แสดงความสมพนธของงบประมาณในการสรางประสทธภาพและประสทธผล 172

8.2 แสดงสวนประกอบของงบประมาณหลก 176

8.3 แสดงความสมพนธของการจดท างบประมาณส าหรบธรกจการผลต 177

8.4 แสดงความสมพนธของการจดท างบประมาณส าหรบธรกจซอมาขายไป 178

9.1 แสดงบทบาทของนกบญชบรหารตอการตดสนใจ 214

9.2 แสดงกระบวนการผลตและการจดสรรตนทนเพอการตดสนใจขายหรอผลตตอ 224

10.1 แสดงการค านวณ ROI ตามแนวคดของ Du Pont 246

10.2 แสดงการก าหนดราคาโอน 252

11.1 แสดงกระแสเงนสดจากกจกรรมการด าเนนงาน 265

11.2 แสดงกระแสเงนสดจากกจกรรมการลงทน 266

11.3 แสดงกระแสเงนสดจากกจกรรมการจดหาเงน 266

11.4 แสดงวธการจดท างบกระแสเงนสดจากกจกรรมการด าเนนงาน 270

11.5 แสดงกระแสเงนสดรบและเงนสดจายจากกจกรรมการด าเนนงานวธทางตรง 272

11.6 แสดงการปรบยอดกระแสเงนสดรบและเงนสดจายตามวธทางตรง 272

11.7 แสดงกระแสเงนสดรบและเงนสดจายกจกรรมการด าเนนงานวธทางออม 276

สารบญตาราง

ตารางท หนา 1.1 แสดงความแตกตางของการบญชเพอการจดการและการบญชการเงน 5

1.2 สรปความแตกตางของการบญชเพอการจดการและการบญชการเงน 6

2.1 แสดงตนทนผนแปร ณ ระดบกจกรรมตางๆ 37

2.2 ความแตกตางของระบบตนทนงานสงท า และระบบตนทนชวงการผลต 49

6.1 สรปความแตกตางของก าไรสทธตามวธตนทนเตมและวธตนทนผนแปร 134

6.2 การเปรยบเทยบปรมาณหนวยผลตจรงกบปรมาณหนวย ณ ก าลงการผลตปกต 136

8.1 แสดงงบประมาณขาย 180

8.2 แสดงงบประมาณการผลต 182

8.3 แสดงงบประมาณวตถดบ 183

8.4 แสดงงบประมาณคาแรงงานทางตรง 185

8.5 แสดงงบประมาณคาใชจายในการผลต 187

8.6 แสดงงบประมาณตนทนการผลต 189

8.7 แสดงรายละเอยดการค านวณสนคาคงเหลอตนงวดและปลายงวด 190

8.8 แสดงงบประมาณตนทนขาย 191

8.9 แสดงงบประมาณคาใชจายในการขาย 192

8.10 แสดงงบประมาณคาใชจายในการบรหาร 193

8.11 แสดงงบประมาณการลงทน 194

8.12 แสดงงบประมาณเงนสด 196

8.13 แสดงการค านวณเงนสดรบ-จาย 197

8.14 แสดงงบก าไรขาดทนโดยประมาณ 201

8.15 แสดงงบแสดงฐานะการเงนโดยประมาณ 202

8.16 แสดงงบกระแสเงนสดโดยประมาณ 205

10.1 แสดงความรบผดชอบของศนยตนทน ศนยก าไร และศนยลงทน 239

11.1 แสดงแหลงไดมาและใชไปของกระแสเงนสดทง 3 กจกรรม 267

11.2 แสดงวเคราะหการเปลยนแปลงของสนทรพยหมนเวยนและหนสน หมนเวยน ตอการเพมหรอลดลงของเงนสดกจกรรมด าเนนงาน(วธทางออม)

277

12.1 แสดงการสรปอตราสวนทางการเงน 326

บทท 1

ความรทวไปเกยวกบการบญชเพอการจดการ

การบรหารจดการระบบขอมลทดนน จะชวยใหกจการสามารถด าเนนงานประสบความส าเรจตามวตถประสงค กอใหเกดประโยชนสงสดแกกจการและท าใหการบรหารงานเปนไปอยางมประสทธภาพตอองคกรมากทสด การด าเนนธรกจในปจจบน สวนใหญขนอยกบระบบขอมลทด ขอมลทางการบญชกเปนสวนหนงของกจการ ดงนน การบญชเพอการจดการเปนงานทเกยวของกบการจดเตรยมขอมลใหกบฝายบรหาร โดยฝายบรหารจะไดมการสงการและควบคมการปฏบตงาน ผบรหารตองการใชขอมลทางการเงนเพอประโยชนในการควบคมดแล และสามารถชวยใหผบรหารของกจการทราบถงผลการด าเนนงาน ฐานะทางการเงน การเปลยนแปลงของกระแสเงนสด การเปลยนแปลงในสวนของผถอหน สภาพคลอง ความสามารถในการกอหน ความสามารถในการท าก าไร ก าไรข นตน ตนทนขาย ก าไรตอหน เปนตน ขอมลทางการบญชดงกลาวน สามารถใหประโยชนแกบคคลกลมตางๆ ทเปนผใชขอมลเพอการตดสนใจไดอกดวย

ความหมายของการบญชการเงนและการบญชเพอการจดการ

การด าเนนธรกจไมวาจะเปนธรกจขนาดเลกหรอขนาดใหญ จ าเปนจะตองมระบบขอมลทางการเงนทถกตองเพอใชในการวางแผนระบบการบรหารงานใหเกดประสทธภาพและประสทธผล ซงไดจากการรวบรวมหรอสะสมขอมลจากแผนกตางๆ เพอน าไปจดท ารายงานทางการเงนและรายงานทางการบรหาร ดงนนเพอใหเกดความเขาใจเกยวกบลกษณะของการบญชการเงนและการบญชเพอการจดการ จงมผใหความหมายของการบญชการเงน (Financial

accounting) และการบญชเพอการจดการ (Managerial accounting) ไวตางๆ กนดงน สมนก เออจระพงษพนธ (2549, 20) ไดกลาววา การบญชการเงน คอ กระบวนการทางบญชทเกยวกบการจดเกบรวบรวม จ าแนก และรายงานขอมล ทางการเงนของกจการทเกดขนในอดตของกจการใหแกบคคลภายนอก สวนการบญชบรหาร คอ กระบวนการในการระบ การวดผล การสะสมขอมล การวเคราะห การจดเตรยม การตความ และการตดตอสอสารขอมลทางการเงนซงฝายบรหารบคคลภายใน (Internal users) ทจะสามารถใชขอมลจากการบญชบรหารเพอการวางแผน การควบคม และการประเมนผล ภายในกจการ

สพาดา สรกตตา (2548, 11) ไดกลาววา การบญชการเงน เปนการจดท างบการเงนและรายงานทางการเงนอนๆ ส าหรบบคคลภายนอก สวนการบญชเพอการจดการเปนการใชเทคนคทางการบญชและการรวบรวมขอมลจากรายงานทางการเงนและขอมลจากฝายตางๆ โดยน าขอมลเหลานนมาใชในการวด การวเคราะห และการอธบายผลขอมล เพอใชการวางแผน การควบคม และการตดสนใจ

2

ศรสดา ธระกาญจน (2549, 1-2) ไดกลาวถงการบญชการเงน วาเปนการบญชทจดท าเพอรวบรวมขอมลทางการเงนของธรกจทเกดขนแลวตามมาตรฐานการบญชและหลกการบญชทรบรองทวไปรายงานตอผใชขอมลทเปนบคคลภายนอก

Mowen, Hansen, & Heitger (2009, p.4) ไดกลาวถงการบญชเพอการจดการ คอการจดหาขอมลเสนอเพอเสนอตอผใชทเปนบคคลภายในของกจการ เปนระบบบญชภายในกจการและสนบสนนขอมลตามความตองการของผบรหาร การบญชเพอการจดการ ไมไดถกก าหนดตามลกษณะของหลกการบญชทรบรองทวไป (GAAP)

วตถประสงคของการบญชเพอการจดการ ประกอบดวย 3 ประการ คอ 1. จดเตรยมขอมลเพอการวางแผน

2. จดเตรยมขอมลเพอการควบคม

3. จดเตรยมขอมลเพอท าการตดสนใจ

ดงนนจากทมผใหความแตกตางของความหมายระหวางการบญชการเงนและการบญชเพอการจดการ สามารถสรป ไดดงน การบญชการเงน (Financial accounting) คอ กระบวนการเกบรวบรวม บนทก จ าแนก และท าสรปขอมลอนเกยวกบเหตการณทางเศรษฐกจในรปตวเงนทเปนขอมลในอดต โดยจดท าใหถกตองตามมาตรฐานการรายงานทางการเงน เพอเสนอขอมลนนตอบคคลภายนอก ผลงานขนสดทายของการบญชกคอ การใหขอมลทางการเงนในรปของงบการเงนและรายงานทางการเงน ซงแสดงถงฐานะการเงน ณ วนใดวนหนง และผลการด าเนนงาน ส าหรบรอบระยะเวลาใดเวลาหนง ประกอบไปดวย งบแสดงฐานะการเงน งบก าไรขาดทน งบกระแสเงนสด งบแสดงการเปลยนแปลงในสวนของผถอหน และหมายเหตประกอบงบการเงน ในการจดท างบการเงนของประเทศไทยจะตองจดท าตามประกาศของกรมพฒนาธรกจการคา เรอง ก าหนดรายการยอทตองมในงบการเงน พ.ศ.2554 ของพระราชบญญตการบญช พ.ศ.2543 ซงก าหนดใหงบการเงนของผมหนาทจดท าบญชตองมรายการยอดงประกาศฉบบดงกลาว ซงเปนประโยชนแกบคคลหลายฝายทงภายนอกและภายในกจการ และผทสนใจในกจกรรมของกจการ กลมผใชประโยชนจากขอมลทางบญชนสวนใหญจะเปนบคคลภายนอก ไดแก ผลงทน เจาหน หนวยงานภาครฐ คแขงขน และผสนใจทวไป สามารถใชขอมลทางบญชใหเกดประโยชนไดโดยอาศยงบการเงนของกจการทตนเองสนใจ น ามาวเคราะหเพอตอบสนองตอวตถประสงคทตนเองตองการอาจจะเกยวของหรอไมเกยวของกบการบรหารกจการกได สวนการบญชตนทนส าหรบกจการผลตสนคาเพอขาย เปนสวนหนงของการบญชการเงน ขอมลทางดานตนทนเปนขอมลซงแสดงผลการปฏบตงานภายใน ไดน ามาพฒนาเพอใชในการควบคมตนทนและเพมประสทธภาพในการผลต เปนการใชขอมลตนทนเพอการบรหารงานของกจการอกทางหนง

3

การบญชเพอการจดการ (Managerial accounting) คอ กระบวนการทางบญชทพฒนาขน เพอใชในการเกบรวบรวมขอมลจากฝายตางๆ ไมวาจะเปนขอมลทเกดขนแลว และทคาดวาจะเกดขน ทงขอมลทเปนจ านวนเงนและขอมลทมใชจ านวนเงน เพอใชในการจดท ารายงานทางการเงน ซงใชในการบรหารงาน จดท างบประมาณ ก าหนดตนทนมาตรฐาน การตดสนใจระยะสน และตดสนใจลงทนในโครงการระยะยาว ขอมลทางการเงนทไดจดบนทกเกยวกบกจกรรมตางๆไวนนมการวเคราะหและรายงานออกมาเปนรายงานทางการเงนซงอยในรปงบการเงน เพอใหบคคลภายในฝายตางๆ ไดแก ผบรหาร ผจดการ หวหนาฝาย หวหนาแผนก พนกงานและลกจางของบรษท ไดน าขอมลทางการเงนนนไปใชประโยชนตอการตดสนใจทางเศรษฐกจ โดยขอมลทางบญชทน ามาใชมาจากงบการเงนทไดจดท าขนภายใตมาตรฐานการบญชทรบรองทวไป ซงเปนขอมลภายในของกจการ ไมมการเปดเผยตอสาธารณชน สามารถใชเพอตอบสนองตอวตถประสงคทตนเองตองการ ขอมลจะท าอยในรปแบบรายงานทางการบรหาร ซงอาจจะไมมรปแบบทแนนอนตายตว ขนอยกบความตองการของผบรหารเปนส าคญในการทจะน ามาใชเพอการวางแผน สงการ ควบคมและตดสนใจ เราเรยกวา การบญชเพอการจดการ

การบญชการเงน และการบญชเพอการจดการ ตางกตองใชฐานขอมลทางการบญช (Accounting data base) เดยวกน ในการน าขอมลไปใชตามวตถประสงคทตองการ เชน ระบบขอมลตนทน (Cost accounting system) จะตองมตนทนของสนคาเพอใชในการก าหนดราคาขาย และใชขอมลการบญชเพอการจดการเพอการตดสนใจ ขอมลตนทนของสนคายงใชก าหนดมลคาของสนคาทจะแสดงในงบแสดงฐานะการเงน

ดงนนการบญชการเงนและการบญชเพอการจดการ มลกษณะทแตกตางกนของบคคลทใชขอมล ดงน

1. ผใชขอมล ผท ใชขอมลการบญชการเงนจะเปนบคคลภายนอก เชน เจาหนการคา นกลงทน หนวยงานภาครฐ เปนตน สวนผทตองการใชขอมลการบญชเพอการจดการ จะเปนบคคลภายในกจการคอ ผบรหารระดบตางๆ ของกจการเพอใชขอมลในการวางแผน การสงการ การควบคมและการตดสนใจ

2. วตถประสงคในการจดท า การบญชการเงนมวตถประสงคเพอรายงานผลการด าเนนงานในอดตแกบคคลภายนอก สวนการบญชเพอการจดการมวตถประสงคเพอรายงานประมาณการผลการด าเนนงานในอนาคต เพอเสนอตอฝายบรหาร ส าหรบในการวางแผน การสงการ การควบคมและการตดสนใจของฝายบรหาร

3. ลกษณะของขอมล การบญชการเงนเปนขอมลทเกดขนแลวในอดต มหลกฐานยนยนการบนทกบญช สวนการบญชเพอการจดการเปนขอมลทเกดขนแลวในอดตและขอมลท

4

คาดวาจะเกดขนในอนาคต ทงทมหลกฐานยนยนและเกดจากการคาดการณวาจะเกดขนในอนาคตเกยวกบเรองทท าการตดสนใจ

4. แนวทางการปฏบต การบญชการเงนเปนการบนทกบญชเพอใหเปนไปตามมาตรฐานการรายงานทางการเงน ไมคอยยดหยน สวนการบญชเพอการจดการไมไดก าหนดแนวทางปฏบตไวแนนอน รายงานทางการบรหารจงไมจ าเปนตองจดท าตามมาตรฐานการรายงานทางการเงน

5. รปแบบในการน าเสนอ มความแตกตางกนในรปแบบและเนอหา คอ

5.1 รปแบบการรายงาน การรายงานการบญชการเงน รปแบบของการน าเสนอในภาพรวม เปนไปตามมาตรฐานการรายงานทางการเงน เชน งบแสดงฐานะการเงน งบก าไรขาดทน งบแสดงการเปลยนแปลงสวนของเจาของ และงบกระแสเงนสด เปนตน สวนการบญชเพอการจดการรปแบบของรายงานอาจจะไมเปนทแนนอนชดเจน สามารถเปลยนรปแบบไดตามวตถประสงคของหนวยงานทตองการใชขอมล เชน รายงานของแตละแผนก รายงานของแตละสวนงาน หรอรายงานตามสายการผลต เปนตน

5.2 ขอมลทน าเสนอ การบญชการเงนจะน าเสนอขอมลทเปนตวเลขทางการเงนทเกดขนแลวในอดต ซงไดมการบนทกบญชตามมาตรฐานการรายงานทางการเงน ไดผานการตรวจสอบความถกตองของขอมลและรบรองงบการเงนโดยผสอบบญชรบอนญาตแลวเพอเสนอตอบคคลภายนอก สวนการบญชเพอการจดการทน าเสนอ จะเปนขอมลทเปนรายละเอยดทผบรหารตองการใช อาจจะเปนขอมลทเปนตวเงนและทไมเปนตวเงน หรออาจเปนขอมลทคาดวาจะเกดขนในอนาคต ขอมลตางๆ ตองสามารถตอบสนองความตองการของผบรหารทจะใชประโยชนตอการตดสนใจไดอยางทนเวลา

6. งวดเวลาของการน าเสนอขอมล การบญชการเงนตองมการจดท ารายงานทางการเงนตามงวดบญชอยางนอยปละครง หรออาจจะท างบการเงนรายเดอน รายไตรมาส รายป หรอตามงวดเวลาทก าหนดไวประกอบดวยกได สวนการบญชเพอการจดการ จดท าตามงวดบญชการเงน และตามความตองการของฝายบรหาร ประกอบดวย อดต ปจจบนและ อนาคต

5

ตารางท 1.1 แสดงความแตกตางของการบญชเพอการจดการและการบญชการเงน

ประเดน การบญชเพอการจดการ การบญชการเงน

1. ผใชขอมล ผบรหารระดบตางๆภายในองคกร บคคลภายนอก เชน นกลงทน รฐบาล และผบรหารองคกร

2. แนวทางในการเลอกการวดคาทางบญช

ไมแนนอนตายตว พจารณาผลประโยชนทไดรบตองเพมขนมากกวาตนทนสวนทเพมขน

แนนอนตายตว เปนไปตามหลกการบญชทรบรองทวไป(GAAP)

3. วธการพจารณาเลอกการวดคาทางการบญช

พจารณาตามความตองการของผบรหารในแตละครง

ขนอยกบการเปลยนแปลงของธรกจและสถานการณทางเศรษฐกจ

4. ลกษณะของขอมลและรายงานทน าเสนอ

ก าหนดทศทางของอนาคต : จะใชงบประมาณ และขอมลในอดต

เปรยบเทยบการด าเนนงานทเกดขนจรงกบงบประมาณ

ก าหนดทศทางของอดต : เปนการวดคาในอดต ดจากผลการด าเนนงานทเกดขนจรง

5. งวดเวลาของการน าเสนอรายงาน

มความยดหยนมาก งวดเวลาในการน าเสนออาจเปน เดอน ป เปน 10 ป หรอ 15 ป

มความยดหยนนอย งวดเวลาน าเสนอปกตเปน รายป หรอ รายไตรมาส

6. รปแบบการน าเสนอรายงาน

น าเสนอขอมลในรายละเอยดเฉพาะสวนทผบรหารตองการในรปของรายงานการบรหาร เชน ขอมลตนทนการผลตสนคาชนดใดชนดหนง รายงานของแผนกตางๆ หรอสวนเขตงาน เปนตน

น าเสนอขอมลสรปในภาพรวมของ องคกรในรปแบบของงบการเงน

ไดแก งบก าไรขาดทน งบแสดงฐานะการเงน และ งบกระแสเงนสด เปนตน

7. ผลกระทบจากปจจยภายนอกอนๆ

มนอย การตดสนใจขนอยกบการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ และการแขงขนทางธรกจ

มมากขน เปนไปตามหลกการบญชทรบรองทวไปและหลกวชาการ

ทมา : Horngren , Sundem, Stratton, Burgstahler, & Schatzberg ( 2008, p.6)

6

จากความแตกตางของบคคลตางๆ ทกลาวมา สามารถสรปความแตกตางของการบญชเพอการจดการและการบญชการเงนเปนตาราง ไดดงน

ตารางท 1.2 สรปความแตกตางของการบญชเพอการจดการและการบญชการเงน

ประเดน การบญชเพอการจดการ การบญชการเงน

1. ผใชขอมล ผบรหารทกระดบและบคคลภายในองคกร

บคคลภายนอกและ

ผบรหาร

2. แนวทางปฏบตทางบญช

ไมไดก าหนดแนวทางปฏบตไวแนนอน รายงานทางการบรหารจง ไมจ าเปนตองจดท าตามมาตรฐานการรายงานทางการเงน

ปฏบตเปนไปตามหลกมาตรฐานการรายงานทางการเงน

3. เวลาของการน าเสนอรายงาน

รายงานผลการด าเนนงานในอดตและรายงานประมาณการผลการด าเนนงานในอนาคต เพอเสนอตอฝายบรหาร ส าหรบใชวางแผน การสงการ การควบคมและการตดสนใจของฝายบรหาร

รายงานผลการด าเนนงานในอดต แกบคคลภายนอก

4. ลกษณะของขอมลทน าเสนอรายงาน

น าเสนอขอมลในรายละเอยดขององคกรทผบรหารตองการ เชน การผลต สวนงาน และแผนก เปนตน

น าเสนอขอมลสรปขององคกรโดยภาพรวมทสอดคลองกบมาตรฐานการรายงานทางการเงน ไดแก งบก าไรขาดทน งบแสดงฐานะการเงน และงบกระแสเงนสด

5. การวดผลการด าเนนงาน

เกยวของกบตวเงน และทไมเกยวของกบตวเงน

เกยวของกบตวเงน

6. งวดเวลาของการน าเสนอรายงาน

มความยดหยนมาก งวดเวลาน าเสนอเปนไปตามความตองการของผบรหาร

มความยดหยนนอย งวดเวลาน าเสนออาจเปนรายเดอน รายไตรมาส และรายป

7

ลกษณะเชงคณภาพของขอมลทางการบญชเพอการจดการ

ลกษณะเชงคณภาพ คอ คณสมบตทท าใหขอมลในงบการเงนมประโยชนตอผใชงบการเงน ขอมลทางการบญชเพอการจดการทดและมประโยชน ควรมลกษณะ 4 ประการ คอ

1. ความเกยวของกบการตดสนใจ (Relevance) ขอมลในงบการเงนทมประโยชนตอการตดสนใจ จะตองเปนขอมลทชวยใหผบรหารสามารถประเมนเหตการณในอดต ปจจบน และสามารถวางแผนในอนาคต ขอมลทางการบญชทจะน ามาใชในการตดสนใจนน ควรเปนเรองทเกยวของกบสงทผบรหารก าลงพจารณา เชน ขอมลเกยวกบสนทรพยของกจการทมอย ท าใหผบรหารสามารถคาดคะเนถงการใชประโยชนจากสนทรพยดงกลาวในการด าเนนงานในอนาคต และยงรวมถงการยนยนความถกตองของการคาดคะเนในอดตไดวาผลการด าเนนงานและโครงสรางของสนทรพยทปรากฏในปจจบนเปนไปตามทไดวางแผนไวในอดตหรอไม เหตการณทางบญชทเกดขนในอดต เชน ผลการด าเนนงาน โดยดจากงบก าไรขาดทน เปนตน

2. ความเชอถอได (Reliability) ความเชอถอไดของขอมลจะตองปราศจากความผดพลาดทมนยส าคญและความล าเอยง จงจะนบไดวาขอมลนนเปนตวแทนอนเทยงธรรมของขอมลทตองการใหแสดงหรอควรแสดง หากขอมลทเกยวของกบการตดสนใจและท าใหผใชงบการเงนเขาใจผดไดหากมการรบร เนองจากขอมลนนขาดความนาเชอถอ กจการตองแสดงเหตการณหรอรายการดงกลาวในงบการเงน ควรเปดเผยใหทราบถงสงทเกดขน ส าหรบองคประกอบเชงคณภาพหลกในเรองของความเชอถอได ประกอบดวยการเปนตวแทนอนเทยงธรรม(Representational faithfulness) ขอมลทเปนตวแทนอนเทยงธรรมจะท าใหขอมลนาเชอถอ คณสมบตอกประการหนง ซงมความส าคญคอ เนอหาของรายการและเหตการณของขอมลทางการบญช

3. ความทนตอเวลา (Timeliness) ขอมลทผบรหารใชในการตดสนใจนนนอกจาก ตองเปนขอมลทมความเชอถอได จะตองมความทนตอเวลาดวย ควรจะเปนขอมลในปจจบน ซงไดมการปรบปรงแกไขเรยบรอยแลวใหทนตอเหตการณทเปลยนแปลงไป หากใชขอมลในอดตทลาสมย อาจจะท าใหผบรหารตดสนใจผดพลาดได 4. ความประหยดตนทน (Cost effectiveness) ขอมลทไดมาควรจะมตนทนทไมสงกวาผลประโยชนทไดรบ ถาตนทนสงกวาประโยชนทไดรบจะท าใหไมคมทน

ความสมพนธของนกบญช ผบรหารและขอมลทางการบญช

ลกษณะและหนาทของนกบญชเพอการจดการ เปรยบเสมอนเปนตวเชอมระหวางนกบญชและผบรหาร เนองจากผบรหารตองอาศยขอมลทางบญชเพอการตดสนใจ หากผบรหารไมมความเขาใจในการทจะน าขอมลทางบญชไปใชในการตดสนใจ จงจ าเปนตองมบคคลน าขอมลทางบญชมาวเคราะหและเสนอใหแกผบรหารเพอการตดสน ใจ ผท าหนาทว เคราะหและแปล

8

ความหมาย เราเรยกวา นกบญชบรหารหรอนกบญชเพอการจดการนนเอง การบญชเพอการจดการน าเสนอขอมลใหแกผบรหารหรอผใชภายในองคกรเทานน ขอมลทผบรหารหรอผใชภายในมความตองการ เชน

1. ขอมลตนทนการผลตและตนทนทไมใชการผลต

2. การค านวณตนทนตอหนวยของผลตภณฑ 3. การศกษาพฤตกรรมตนทนและวเคราะหความสมพนธระหวางตนทน ปรมาณ

และก าไร

4. การวางแผนก าไรและการจดท างบประมาณ

5. การก าหนดตนทนมาตรฐาน

6. การควบคมตนทนและคาใชจายภายในองคกร โดยวเคราะหความแตกตาง

ระหวางตนทนทเกดขนจรงกบตนทนมาตรฐานทไดก าหนดไวลวงหนา

7. น าผลทไดจากการวเคราะหความแตกตางระหวางตนทนและคาใชจายตางๆ มาใช

ในการควบคมและประเมนผล

8. ควบคมคณภาพผลตภณฑและวเคราะหสภาพของกจการ

9. ใชในการวางแผนเพอการตดสนใจวา จะมการรบค าส งซอ มการผลตเพม หรอ

ยกเลกการผลต เปนตน

ดงนนการบญชเพอการจดการมความส าคญตอผบรหารทกองคกรไมวาจะเปน

รปแบบเจาของคนเดยว กจการหางหนสวน หรอกจการบรษทจ ากด ไมวาจะเปนธรกจซอมาขายไป กจการผลตสนคา รวมทงธรกจทมงหวงก าไรหรอธรกจทมไดมงหวงก าไรกตาม ผบรหารขององคกรจะตองน าขอมลทางการบญชมาเพอใชในการตดสนใจทงสน

ความสมพนธของนกบญช ผบรหารและขอมลทางการบญช สามารถอธบายไดดงภาพ

ภาพท 1.1 แสดงความสมพนธระหวางนกบญช ผบรหารและขอมลทางการบญช ทมา : สมนก เออจระพงษพนธ (2551, 19)

ขอมลทางการบญช เพอการจดการ

ปรบปรงขอมล ขอมลทางบญช

ขอมลทเกยวของ กบการบรหาร

นกบญชการเงน นกบญชเพอการจดการ ผบรหาร

กจกรรมทเกยวของ เพอการตดสนใจ

9

ความส าคญของขอมลทางการบญชตอบทบาทหนาทของผบรหาร

การบรหารงานภายในองคกรจะตองมกจกรรมตางๆ ทท าใหการบรหารงานขององคกรไดด าเนนการไปตามเปาหมายทไดวางไว ซงเรยกวา กระบวนการจดการ ผบรหารระดบตางๆ

จะตองมความตระหนกถงการจดแบงหนาท โดยบคลากรทท าหนาทในการจดการ กคอ มหนาทดแลและรบผดชอบในการบรหารจดการองคกรนน ในการด าเนนงานของกจการคาหรอขององคกรตางๆ จะมเปาหมายแตกตางกนไปในแตละองคกร เชน การท าก าไร การเจรญเตบโต ความเปนผน าในคณภาพของสนคาหรอบรการ เปนตน ดวยเหตนโดยหนาทหลกในการบรหารจดการขององคกร อาจแบงออกไดเปน 4 สวน ดงนคอ

1. การวางแผน (Planning)

ผบรหารจะตองเปนผตดสนใจในการวางแผนและก าหนดนโยบายดานตางๆ เพอก าหนดแนวทางในการด าเนนกจกรรมและการใชทรพยากรของกจการในอนาคต เชน การวางแผนดานเงนสด การวางแผนดานสนคา การวางแผนดานการผลต เปนตน การจดท างบประมาณ เปนการวางแผนการใชทรพยากรทส าคญอยางหนง ในการปฏบตงานผบรหารจะตองมองไปขางหนา และก าหนดวตถประสงคทส าคญของการบรหารงาน ทท าใหเกดการเพมมลคา

(Value) ใหกบองคกรซงจะน ากจการไปสการบรรลเปาหมายทวางไว โดยสามารถวดไดดวยมลคาราคาซอขายหนของกจการ

2. การสงการและการจงใจ (Directing and motivating)

การประสานงานในการท ากจกรรมตางๆ ขององคกรจ าเปนตองมการสง และการสรางแรงจงใจใหกบพนกงานขององคกร การขอขอมลทางการบญชในแตละแผนกของกจการเปนสงจ าเปนทผบรหาร จะใชขอมลนนเพอส งการแกผบรหารหนวยตางๆ ไดทนตอเวลา เพอท าใหการด าเนนงานของกจการเปนไปโดยราบรน ใหบรรลตามวตถประสงคขององคกรทวางไว

3. การควบคม (Controlling)

เพอใหการด าเนนงานกจกรรมตางๆ ขององคกรเปนไปตามแผนงานทวางไว จงตองมการควบคม และการตดตามแผนการด าเนนงาน เพอใหม นใจวาไดมการน าแผนไปปรบปรงตามสภาพการณและสามารถปฏบตไดจรง เพอใหผบรหารไดประเมนความส าเรจในการบรหารงาน

4. การตดสนใจ (Decision making) ในการตดสนใจแกไขปญหาตางๆ ใหส าเรจลลวงไปไดนน ผบรหารจะตองอาศยขอมลทางบญชอยางถกตอง เพอน าขอมลนนมาวเคราะหในการตดสนใจ ซงผบรหารจะตองพจารณาถงตนทนและผลตอบแทนหรอผลประโยชนทจะไดรบวามความคมคาหรอไม เชน การตดสนใจเลอกทางเลอกทจะผลตผลตภณฑเองหรอจะซอจากบคคลภายนอก ผบรหารจะตองพจารณ าเปรยบเทยบ 2 ทางเลอกถงตนทนสวนตางของแตละทางเลอกทจะท าใหกจการไดประโยชนมากทสด จงจะเลอกทางเลอกนน

10

ภาพท 1.2 ข นตอนของการวางแผนและควบคม

ทมา : Jiambalvo (2010, p.5)

รายละเอยดของขอมลดานตางๆ ทฝายการบญชเพอการจดการน าเสนอนน จะตองมการจดท ารายงานเพอเสนอขอมลทางการเงน ส าหรบผใชรายงานทเปนบคคลภายใน เชน ผบรหาร

ผจดการ และพนกงานขององคกร การจดท าเนอหารายละเอยดของขอมล ตองใหขอมลทตรงกบความตองการของผใชเพอชวยประกอบการตดสนใจในการวางแผนงาน การควบคมงาน ใหบรรลผลตามวตถประสงคทตงไว ซงเปนปจจยส าคญของการอยรอด และการเจรญเตบโตขององคกร เราจะพบวาขอมลทางการบญชเพอการจดการนนมสวนเกยวของกบงานดานการบรหาร วตถประสงคของการจดท าบญชเพอการจดการในองคกรนนกจดท าเพอประโยชนของงานดานการบรหาร นนคอ

1. เพอน าเสนอขอมลใหแกผบรหารใชในการบรหารงานดานตางๆ 2. เพอชวยใหผบรหารสามารถน าไปใชในการวางแผน การสงการ และการควบคม

3. เพอชวยใหผบรหารมการประเมนผล วาการปฏบตงานของพนกงานเปนไปตามเปาหมายทวางไวหรอไม 4. เพอชวยใหผบรหารใชขอมลในการตดสนใจ เลอกทางเลอกทดทสดเพอใหเกดประโยชนสงสดแกองคกร

แผนงาน

เครองมอทใชในการวางแผน

ผลลพธ

เปรยบเทยบผลลพธจรงกบแผนงาน

การวดมลคา

ตดสนใจเหมอนเดมหรอลงโทษผบรหาร

ตดสนใจปรบเปลยนการด าเนนงาน หรอทบทวนแผนงาน

11

ภาพท 1.3 แสดงวงจรหนาทของผบรหารทมผลตอการตดสนใจ

บทบาทของการบญชเพอการจดการตอการพฒนาองคกร

ในปจจบนการบญชการเงนมความส าคญมากขน เนองมาจากหนวยงานภายนอก เชน ผลงทน เจาหน สถาบนการเงน และหนวยงานรฐบาล ไดก าหนดใหธรกจตางๆ ตองจดท ารายงานทางการเงนตามมาตรฐานการรายงานทางการเงน และกจการจะตองแสดงรายงานการเงนทผานการรบรองจากผสอบบญชรบอนญาต ในอดตทผานมาธรกจตางๆ ไดมการจดท างบการเงนและรายงานตางๆ จงเปนไปอยางเรยบงาย จะถกควบคมโดยเจาของเงนทนเปนสวนใหญ ความตองการใชขอมลทางการบญชเพอการจดการในปจจบนกมสงขนเชนกน เนองจากธรกจมการแขงขนกนมากขน ดงนนเพอใหองคกรมความอยรอดและสามารถพฒนาขยายกจการใหมความเจรญทางธรกจมากขน สามารถแขงขนกบกจการอนได ผบรหารจะตองอาศยขอมลทางบญช เพอใหการตดสนใจเปนไปในแนวทางทถกตอง ผบรหารจงตองการขอมลทางการบญชเพอน าไปใชในการบรหารจดการในองคกรธรกจของตนเพอใหทนกบเศรษฐกจทมการเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว

การบญชการเงน มผลกระทบตอบทบาทของการบญชเพอการจดการเปนอยางมาก ซงนกบญชเพอการจดการจะตองใหความส าคญไปทการบญชการเงนเปนหลก ขอมลทจะน าไปใชในทางการบญชเพอการจดการจะตองเปนไปตามขอก าหนดทางบญชการเงน และตองจดท ารายงานการเงนใหทนตามเวลาทก าหนดไว ดงนน ผบรหารจะตองอาศยขอมลตางๆ ทเกยวของกบการตดสนใจใหทนตอความตองการใชขอมลในการวางแผนและควบคมกจกรรมตางๆ นกบญชบรหารมหนาทในการจดเตรยมขอมลรายงานทางการเงนและบญชเพอใหผบรหารใชขอมลดงกลาว ดวย

การวางแผน

การตดสนใจ การสงการและการจงใจ

การควบคม

12

เหตทในปจจบนการพฒนาทางดานเทคโนโลยเปนไปอยางรวดเรวจงสงผลใหเกดผลตภณฑและบรการมมากขน ผผลตและผขายมเปนจ านวนมาก จงท าใหการแขงขนในเชงธรกจมมากขน

ดงนนธรกจตางๆ จงตองพยายามน าเสนอสนคาและบรการทมคณภาพสง โดยก าหนดราคาของสนคาเทากบหรอต ากวาคแขงขน จงท าใหผบรหารจะตองมการปรบเปลยนรปแบบการบรหารจดการใหสอดคลองกบสภาพการณทเกดขนดวย บทบาทของนกบญชเพอการจดการจะอยในต าแหนงใดในองคกรนน จะตองพจารณาถงโครงสรางขององคกรธรกจทแสดงถงความรบผดชอบในหนาทของแตละฝาย โดยแบงความรบผดชอบเปน 2 ฝาย ดงน

1. ความรบผดชอบของฝายปฏบตงานโดยตรง (Line responsibility)

2. ความรบผดชอบของฝายสนบสนนการปฏบตงาน (Staff responsibility)

ความรบผดชอบของฝายปฏบตงานโดยตรง (Line responsibility) เปนต าแหนงปฏบตงานโดยตรง เปนหนวยงานหลกมหนาทรบผดชอบโดยตรงในการด าเนนงานกจกรรมหลก เชน กจกรรมการผลต กจกรรมการขายสนคา หนวยงานปฏบตงานโดยตรงมหนาทในการสงการผอยใตบงคบบญชา

ความรบผดชอบของฝายสนบสนนการปฏบตงาน (Staff responsibility) เปนต าแหนงทสนบสนนการปฏบตงาน มหนาทชวยเหลอ สนบสนนและใหค าแนะน าการปฏบตงานตอฝายปฏบตงานโดยตรง เชน ฝายบคคล ฝายบญชและการเงน เปนตน

หนวยงานหลก หนวยงานสนบสนน

ภาพท 1.4 ตวอยางโครงสรางองคกรของธรกจผลตสนคา

ทมา : Hansen, & Mowen, (2007, p.16)

ประธาน

รองประธานฝายผลต รองประธานฝายการเงน

แผนกผลต แผนกควบคม แผนกการเงน

หวหนาคมเครองจกร

หวหนาคมสวนประกอบ

ตรวจสอบภายใน

ตนทน การเงน ระบบ ภาษ

13

ภาพท 1.5 ตวอยางโครงสรางองคกรบางสวนของธรกจ

ปจจยทมผลกระทบตอการพฒนาการบรหารขอมลการบญชเพอการจดการ

ในปจจบนการเปลยนแปลงสภาพแวดลอมในการด าเนนธรกจมอยตลอดเวลา ธรกจตางแขงขนกนเพอแยงชงอ านาจทางการตลาด ท าใหผบรหารของกจการจะตองมการวางแผนกลยทธตางๆ เพอใหกจการสามารถด าเนนงานส าเรจลลวงตามเปาหมายทต งไว ดงนนธรกจจ าเปนจะตองพฒนาการบรหารจดการขอมลทางการบญช เพอใหสามารถแกไขปญหาตางๆ ไดทนตอการเปลยนแปลงทเกดขน เบญจมาส อภสทธภญโญ, นวต กลศภโชต, กงแกว บญสข, และณชฎา โกมทรนทร (2550, 19) ไดกลาวถงปจจยของการเปลยนแปลงทมผลตอระบบการบรหารและการบญชเพอการจดการ 4 ปจจยดงน 1. การแขงขนทเพมขนในโลกธรกจ มผลกระทบตอระบบการบรหารจดการ ผบรหารตองใหความส าคญกบลกคาและน าเทคนคแนวใหมมาใชใหเปนทยอมรบของโลกธรกจ เพอครองตลาดและรกษาฐานของธรกจทกจการด าเนนงานไวอยางมนคง ในทางการบญชเพอการจดการ จะไมใชขอมลทางการเงนเพยงอยางเดยวแตจะตองใชรวมกบขอมลอนๆ เพอใชในการบรหารจดการธรกจดวย

2. อ านาจการตอรองทเพมขนเนองมาจากการรวมกลมกน ในปจจบนผปฏบตงานมความรความสามารถและมความเชยวชาญในงานเฉพาะดานมากขน ในการบรหารงานกไดมการ

คณะกรรมการอ านวยการ

กรรมการผจดการใหญ

ผจดการฝายขาย ผจดการฝายผลต

ผจดการฝายบคคล

ผจดการฝายบญชและการเงน

ผจดการแผนก A

ผจดการแผนก B

ผจดการแผนกสรรหา

ผจดการแผนกฝกอบรม

ผจดการแผนกบญช

ผจดการแผนกการเงน

ผจดการแผนกตรวจสอบ

ผจดการแผนกสงเสรมการขายผจดการแผนกบรการลกคา

14

กระจายอ านาจจากผบรหารระดบสงลงสผบรหารระดบลางและผปฏบตงานระดบลาง ท าใหการบรหารงานมความคลองตวมากขนและสามารถตดสนใจในระดบตางๆไดอยางอสระ การปฏบตงานมการใชแรงงานคนรวมกบเครองจกร ท าใหผปฏบตงานมสวนรวมในการแสดงความคดเหนตอการปฏบตงานมากขน ในสวนของผลกระทบตอการบญชเพอการจดการ คอการจ าแนกสวนของตนทนการผลต ไดอยางชดเจนวาเปนคาแรงงานทางตรง หรอคาแรงงานทางออม มการวดผลการปฏบตงานเปนทม มการควบคมและตรวจสอบการปฏบตงานไดดวยตนเอง ไมตองใชผบรหารจากสวนกลางในการตรวจสอบเหมอนในอดต

3. ความกาวหนาทางนวตกรรมทางเทคโนโลย ในปจจบนเทคโนโลยไดมการพฒนาระบบอยางรวดเรว ท าใหระบบการบรหารจดการจะตองมการพฒนาแนวใหม เพอสงผลใหการท างานมความรวดเรวมากยงขน และไดน าเทคโนโลยใหมๆทไดมการพฒนามาใชแทนแรงงานคน ท าใหการผลตสนคามความรวดเรว ไดมาตรฐานคณภาพตามทลกคาตองการ ในทางการบญชเพอการจดการ ความกาวหนาทางนวตกรรมดานเทคโนโลย ชวยสนบสนนใหระบบของขอมลทางการบญชมความสมบรณมากขน ชวโมงการท างานของพนกงานลดลงและมการประเมนผลการปฏบตงานของเทคโนโลยทน ามาใชในการปฏบตงานมากขน

4. พฒนาการของธรกจใหบรการ ในปจจบนธรกจใหบรการ ถอเปนธรกจทมความส าคญเปนอยางมาก เนองจากมการแขงขนสง เปนธรกจเพมความสะดวกสบายแกลกคาในดานตางๆ เพอตอบสนองความตองการลกคาใหเกดความพงพอใจมากทสด ดงนนแนวทางการพฒนาคอน าเสนอผลตภณฑ(การบรการ)แนวใหม และมความหลากหลายเพมประสทธภาพในการบรหารงาน ในสวนการบญชเพอการจดการ สามารถระบไดถงตนทนของกระบวนการใหบรการไดอยางมประสทธภาพ

จากทกลาวถงปจจยตางๆทมผลกระทบตอการบรหารธรกจในปจจบน ถอเปนสงทส าคญอยางมากทธรกจจะตองมการตดตามขอมลทเกดขนในโลกธรกจอยางตอเนองตลอดเวลา เพอน าเทคโนโลยใหมๆ เขามาชวยในการบรหารงานในองคกรใหบรรลเปาหมายตามทวางไว

แนวคดในการบรหารจดการแบบใหมกบการบญชเพอการจดการ

ระบบการบรหารจดการแบบใหมไดมข นมาในปจจบนอยางมากมายและไดมการน าไปใชในแตละธรกจตามความเหมาะสม จากการทสภาพแวดลอมทางธรกจมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา จงท าใหมการแขงขนในเชงธรกจมมากขน ดงนน กจการจะตองมการน าเสนอสนคาและบรการทมคณภาพสงโดยเสนอราคาทเทากบคแขงหรอต ากวา จงท าใหผบรหารตองหากลยทธในการบรหารจดการเพอใหสอดคลองกบสภาพการณทเกดขน ดงนน ในแตละธรกจสามารถน าระบบแนวความคดใหมมาใชในการบรหารงานตามความเหมาะสม และมความเกยวของตอการบญชเพอการจดการ ดงน

15

การบรหารแบบทนเวลา (Just–in–time : JIT)

ผบรหารจะตองมการปรบเปลยนรปแบบการบรหารจดการใหสอดคลองกบสภาพการณทเกดขน การท างานแบบทนเวลาพอด เปนการจดสภาพแวดลอมการท างานใหเหมาะสมกบจ านวนบคลากร จ านวนวตถดบ อปกรณเครองมอเครองจกร เครองอ านวยความสะดวกตางๆ ทใชในการผลตและการด าเนนงาน โดยปองกนไมใหพนกงานและเครองจกรเกดความวางเปลา เพอไมใหเกดการสญเสยโดยเปลาประโยชนจากการท างาน จะตองมการพฒนาบคลากรใหมความรความเชยวชาญ มความรทหลากหลาย สามารถปฏบตงานไดหลากหลายแผนก จะตองมการวางแผนการผลตเพอใหสนคาผลตไดตามขนตอนของกระบวนการผลต โดยใหมสนคาทอยระหวางกระบวนการผลตนอยทสด และไดปรมาณสนคาส าเรจรป มเพยงพอตอความตองการของลกคา (Heinger, 2010, p.16) การบรหารแบบทนเวลา น ามาใชเพอลดเวลาการผลต ลดตนทนการผลต ลดการสญเสยความวางเปลาประโยชนในขนตอนการผลต เพมคณภาพการผลตใหสงขน แนวความคดการบรหารแบบทนเวลาท าใหโรงงานสามารถซอวตถดบและผลตสนคาส าเรจรปเทาทลกคาตองการเทานน ดงนน สนคาคงเหลอของกจการอาจจะมนอยลงจนบางครงอาจจะไมมสนคาคงเหลออยเลย ผลตสนคาใหทนตอความตองการของลกคา เปนการลดจ านวนสนคาระหวางผลตและลดจ านวนสนคาคงเหลอลง การจดสงสนคาสามารถท าไดทนทวงท ท าใหลดตนทนและคาใชจายในกจการไดเปนอยางมาก กจการตองการลดจ านวนสนคาคงเหลอลงอยางมสาระส าคญ จะตองมการปรบปรงการท างาน ดงน 1. ใหความส าคญกบผขายหรอผจดสงสนคา ผบรหารจะตองใหความส าคญกบผขายวตถดบ โดยหาผขายทไวใจไดสามารถสงวตถดบทมคณภาพดไดทนเวลาทก าหนดเมอมการผลตสนคา และไมมวตถดบหนวยเสยเกดขน ในการจดสงวตถดบแตละครงอาจจะสงปรมาณไมมากแตสามารถสงไดบอยครงตามทตองการ

2. การบรหารแบบทนเวลา จะตองมการปรบผงโรงงานและจดวางเครองจกรทจะใชในการผลตทงหมดใหอยดวยกนในบรเวณเดยวกนในโรงงานเหมอนวามหลายโรงงานยอยอยในโรงงานใหญ (Focused factory) หรอกลมการผลตแบบเซลล (Manufacturing cell) การผลตมความรวดเรว ไมเสยเวลาในการเคลอนยายงานระหวางท า ซงตางกบการบรหารงานแบบเดมทมการจดวางเครองจกรทใชในการผลต โดยวางไวอยหางกนคนละทในโรงงาน เมอมการผลตแตละขนตอนจะตองมการเคลอนยายงานระหวางท าไปยงเครองจกรอกทหนง เสยเวลาในการเคลอนยายสนคา ท าใหเกดความลาชาในการผลต การผลตแบบใหมนนการตดตงเครองจกรอยในบรเวณเดยวกนท าใหพนกงานท างานไดตงแตเรมตนจนกระทงผลตเสรจอยในจดเดยวกน ท าใหชวยลดเวลาการท างาน ลดการจดการระหวางการผลตได และท าใหสามารถเพมปรมาณการผลตสนคาไดมากขน เกดการประหยดตนทนและคาใชจายการผลตไดมาก สรางความภมใจใหกบพนกงานในการท างาน

16

3. การลดเวลาในการเตรยมการผลต ในการเปลยนการผลตสนคาแตละชนดหรอในการผลตแตละครง กจกรรมทจะตองเกดขนกอนการผลต คอการเตรยมการผลต (Setups) กจการจะตองมการเปลยนแปลงเครองจกร ท าความสะอาดเครองจกรเดมและอาจจะมการตดตงเครองจกรใหม มการทดสอบการท างานของเครองจกรวามสภาพพรอมทจะใชงานไดดหรอไม พรอมทงมการเคลอนยายและเตรยมวตถดบใหเพยงพอกบการผลต ดงนนเมอมการเตรยมการผลตบอยครงจะท าใหเสยทงเวลาและคาใชจาย ในการผลตสนคาแบบเดมนนผบรหารจะหลกเลยงการจดเตรยมเครองจกร จงไดมการผลตสนคาครงละจ านวนมากๆไว เพอจะไดไมตองผลตหลายๆครง ซงมผลท าใหกจการมสนคาคงเหลอเปนจ านวนมากเกนไป ท าใหเงนทนของกจการไปจมอยในสนคาคงเหลอ และสนคาอาจลาสมยท าใหหมดอายเรวขน ดงนน ในการบรหารการผลตแบบใหมนกจการสามารถแกปญหาไดโดยลดการจดเตรยมเครองจกรลงโดยใหมการจดเตรยมเครองจกรไวลวงหนา ไมตองรอใหการผลตหยดลง ดงนนผบรหารจงตองทราบความตองการสนคาของลกคาลวงหนา ท าใหสามารถวางแผนการผลตไดลวงหนา สามารถผลตสนคาไดเพยงพอตอความตองการของลกคา ท าใหกจการไมจ าเปนตองเกบสนคาคงเหลอไวในกจการเปนจ านวนมาก

4. การลดหนวยเสยใหเทากบศนย การทกจการมการผลตสนคาแลวมหนวยเสยเกดขน มผลท าใหจ านวนสนคาทจะจดสงใหกบลกคามจ านวนนอยลง กจการจะตองมการเรมการผลตใหมเพอทดแทนสนคาทเสยไป ท าใหเสยเวลาและเสยคาใชจายในการผลต สงผลใหการผลตครงตอไปตองเลอนออกไปท าใหเกดความลาชา ดงนน การบรหารแบบทนเวลาผบรหารจะตองมการก าหนดเปาหมายการผลตอยางชดเจน ตองลดหนวยเสยใหเทากบศนย(Zero defects) แมวาในทางปฏบตอาจจะท าไดยาก แตบางองคกรกสามารถท าได การวดหนวยเสย อาจใชการวดโดยใชอตราสวนตอจ านวนสนคาทผลต

จากทกลาวมาขางตน ท าใหธรกจจ านวนมากไดน าการบรหารแบบทนเวลามาประยกตใชในการท างานท าใหบรษทหลายแหง ประสบความส าเรจในการบรหารงาน เชน บรษท กดเยยร จ ากด บรษท บอส จ ากด และบรษท อนเทล จ ากด เปนตน ทประสบความส าเรจจากการใชการบรหารงานแบบทนเวลา แตอยางไรกตามกจการจะตองค านงถงปจจยอนทมผลกระทบตอการด าเนนงานดวย เชน สภาพแวดลอมทางธรกจ การแขงขนในตลาดทเพมขน ดงนน เราสามารถสรปประโยชนของการบรหารแบบทนเวลาไดดงน 1. น าพนทท เหลอจากทเคยเกบรกษาสนคาคงเหลอไปใชประโยชนอยางอนแทน

2. น าเงนทนทประหยดจากการลดจ านวนสนคาคงเหลอ ไปใชในการบรหารงานอยางอนแทน

3. การผลตสนคารวดเรว สามารถสงสนคาใหลกคาไดทนเวลา

4. การผลตหนวยเสยมจ านวนลดลง สนคาทผลตมคณภาพ สามารถสงสนคาใหกบลกคาในจ านวนทเพยงพอ

17

การบรหารคณภาพโดยรวม (Total Quality Management : TQM)

การบรหารคณภาพโดยรวม จะเนนการปฏบตหนาทของแตละคนใหมการท างานรวมกนเปนทม มอ านาจในการตดสนใจรวมกนมงเนนการพฒนาปรบปรงคณภาพผลตภณฑ การบรการ ลดการสญเสยของการผลตในการท างานตามจดตางๆ และสามารถอธบายถงสาเหตของการสญเสยทรพยากรทเปลาประโยชน ตลอดจนปรบสภาพแวดลอมในการท างานการบรหารคณภาพโดยรวม เปนเทคนคทไดรบความนยมมากทสด มลกษณะทส าคญ คอ การตอบสนองตอความตองการของลกคาเปนหลก และการใหกลมปฏบตงานเขาไปแกปญหาอยางเปนระบบ โดยอาศยเครองมอหลายประเภทในการแกปญหา ลกษณะเครองมอทใชอยางหนง คอการใชตนแบบทด (Benchmarking) เพอน าผลการปฏบตงานทด มาปรบปรงการท างานขององคกร ในปจจบนการแขงขนในเชงธรกจมสงขน ท าใหแตละกจการตองมการพฒนาเทคโนโลยดานตางๆ อยางรวดเรว จงสงผลใหเกดผลตภณฑและบรการมากขน ท าใหผผลตและผขายจ านวนมากพยายามน าเสนอสนคาและบรการทมคณภาพสง โดยราคาเทากบหรอต ากวาคแขงขน จงท าใหจากเดมทเคยแขงขนกนภายในประเทศ กลายเปนการแขงขนกนทวโลก องคกรจ านวนมากไดน าวธการบรหารคณภาพโดยรวมมาเพอปรบปรงการท างานอยางตอเน องบนพนฐานของขอมลทเกดขนจรง กจการทน าระบบนไปใชสามารถท างานไดอยางมประสทธผล

การบรหารฐานกจกรรม (Activity-Based Management : ABM)

เบญจมาส อภสทธภญโญ, นวต กลศภโชต, กงแกว บญสข, และณชฎา โกมทรนทร (2550, 22) ไดกลาวถงการบรหารฐานกจกรรม วาเปนวธการบรหารองคกรโดยระบถงกจกรรมหลกๆ เพอใชในการประมาณการใชทรพยากรในการด าเนนงานทเกดขนจากการท างานสวนใดบาง โดยอธบายถงสาเหตของการใชทรพยากรในแตละกจกรรมได และสามารถจ าแนกไดวากจกรรมใดทมผลตอการเพมคณคาหรอไมมผลตอการเพมคณคาตอผลตภณฑ การบรหารฐานกจกรรมนน จะตองสามารถระบกจกรรมทเกดขนไดอยางชดเจน ในแตละกจกรรมใชทรพยากรเทาใดโดยจะตองปนสวนทรพยากรทเกดขนในแตละกจกรรมใหกบผลตภณฑแตละชนดไดอยางยตธรรม การบรการสนบสนนมในสวนงานใดบาง และมกจกรรมใดบางทเพมความพงพอใจใหกบลกคา ซงเราเรยกวา กจกรรมเพมมลคาสนคา (Value-adding activity) เชน กจกรรมพฒนารปแบบผลตภณฑ กจกรรมการพฒนาคณภาพของสนคา สวนกจกรรมทวไปอนกยงใชในการด าเนนงานตอไปตามปกตแตไมไดเพมมลคาของสนคา เรยกวา กจกรรมทไมเพมมลคาสนคา (Nonvalue-adding activity) การบรหารงานระบบ ABM เปนระบบฐานกจกรรมทใชในการปนสวนคาใชจายในการผลตใหกบผลตภณฑ ท าใหตนทนของผลตภณฑมความถกตองและเหมาะสม และสามารถน าขอมลไปใชเพอการตดสนใจเลอกทางเลอกดานตางๆ ไดอยางถกตอง

18

ดงนน อาจสรปไดวาแนวคดการบญชเพอการจดการมววฒนาการและปรบตวอนเนองมาจากปจจยตางๆ ดงน คอ

1. การเจรญเตบโตของอตสาหกรรมบรการ

2. การพฒนาอตสาหกรรมประเภทใหมๆ ใหทนสมย

3. การขยายตวทางการคาระหวางประเทศและการแขงขนในเวทการคาโลก

4. การบรหารสนคาโดยใชระบบแบบทนเวลา

5. การน าคอมพวเตอรเขามาชวยในการด าเนนธรกจมากขน

6. อายของวงจรสนคาซงมระยะเวลาสนกวาเดมและแตกตางกนมากขน

7. ระบบการบรหารตนทนซงเนนในเรองประสทธภาพและประสทธผล

นอกจากจะใชขอมลทเปนตวเงนเพอการพฒนาองคกรแลว ผบรหารควรจะตองค านงถงการวเคราะหขอมลทไมเปนขอมลทางการเงนดวย ไดแก 1. การเพมคณภาพสนคาและบรการ 2. เพมประสทธภาพการบรหาร 3. เพมความพงพอใจของลกคา

4. ลดตนทนของการผลต

นอกเหนอจากน สงทผบรหารตองใหความส าคญในการพฒนาและปรบปรงตอเนองในการบรหารงานคอ การลดเวลาการเคลอนยายในการผลต การเกบรกษา การรอรบบรการของลกคา การตรวจสอบคณภาพ ลดการสญเสยทรพยากร วตถดบและแรงงาน ลดเวลาเตรยมเครองจกรอปกรณ หรอกระบวนการผลต ลดกจรรมทไมกอใหเกดมลคาเพมในสนคา

ในการจดการธรกจนนผบรหารระดบตางๆ ของกจการควรจะตองมความรความสามารถในการก าหนดนโยบาย กลยทธในการด าเนนงาน การวางแผน การควบคม ตลอดจนการสงการ

และการตดสนใจเกยวกบการด าเนนงานของกจการ ทจะน าไปสความมประสทธภาพ (Efficiency)

และประสทธผล (Effectiveness) อนจะเปนผลท าใหธรกจประสบความส าเรจในการบรหารงานในองคกรไดตามวตถประสงค

ประสทธภาพ (Efficiency) หมายถง การบรหารโดยใชทรพยากร (Input) ทมอยอยางคมคา ประหยดเพอใหไดผลผลตสงสด (Output) หรอผลก าไรสงสด

ประสทธผล (Effectiveness) หมายถง การบรหารงานเพอใหบรรลวตถประสงคหรอเปาหมายทก าหนดไว ทงทเปนตวเงนและมใชเปนตวเงน

ในการด าเนนธรกจนน บางครงผบรหารอาจประสบปญหาการขาดแคลนทรพยากร หรอมทรพยากรอยางจ ากด ดงนน ผบรหารจะตองท าการตดสนใจวาทรพยากรทมอยอยางจ ากดนน จะน าไปใชใหเกดประโยชนสงสดไดอยางไร ทจะท าใหธรกจท าก าไรไดสงสด

19

ในปจจบนการบญชเพอการจดการไดมการพฒนา และมขอมลสนบสนนการตดสนใจเชงกลยทธ ซงเรยกวา การบญชเพอการจดการเชงกลยทธ (Strategic Management Accounting

: SMA) การบญชเพอการจดการเชงกลยทธ

นพนธ เหนโชคชยชนะ (2552, 1-6) ไดกลาวถงความหมายของการบญชเพอการจดการเชงกลยทธ ไวดงน การบญชเพอการจดการเชงกลยทธ หมายถง การบญชเพอการจดการทน าเสนอขอมลคแขงและตลาดเพอผบรหารระดบสงใชขอมลมาสนบสนนการตดสนใจเชงกลยทธขององคกรในการก าหนดต าแหนงกลยทธทเหมาะสมและไดเปรยบเชงแขงขน และมผลกระทบตอกจการอยางส าคญและระยะยาว กลยทธทส าคญมอย 3 สวน ดงน 1. กลยทธการผลตดวยตนทนทต า (Low cost production strategy) หรอกลยทธการเปนผน าดานตนทน (Cost leadership strategy) ตวอยางเชน บรษทตงราคาขายต ากวาคแขง เนองจากราคาตนทนของผลตภณฑมราคาต า

2. กลยทธการผลตทมคณภาพ (High quality production strategy) หรอกลยทธสรางความแตกตางผลตภณฑทมคณภาพ คอผลตภณฑทมคณสมบตตามความคาดหวงหรอสงกวาความคาดหวงของลกคา ตวอยางเชน ลกคาซอสนคาเครองส าอางแลว มความเชอมนวาเกดความปลอดภยในการใชสนคานน

3. กลยทธการผลตดวยนวตกรรม (Innovation production strategy) คอผลตภณฑทม การออกแบบใหตรงตามความตองการของลกคา ตวอยางเชน การซอขายเสอผาผานทางเครอขายอนเทอรเนต การซอขายตวเครองบนผานเครอขายอนเทอรเนต เปนตน

ภาพท 1.6 แสดงขนตอนการเพมมลคาแบบหวงโซของธรกจ

ทมา : Garrison, Noreen, & Brewer (2010, p.7)

วจยและพฒนา ออกแบบการผลต ผลตสนคา

การตลาด

จ าหนาย

บรการลกคา

20

จรรยาบรรณในวชาชพของนกบญชบรหาร

การประกอบวชาชพบญชนน นกบญชทกคนจะตองมจรรยาบรรณตอองคกรและสงคม เพอเปนแนวทางในการปฏบตงาน จรรยาบรรณในวชาชพของนกบญชบรหาร ประกอบดวยแตละดาน ดงน

1. ความรความสามารถและมาตรฐานในการปฏบตงาน นกบญชบรหารตองม ดงน 1.1 เปนผมความร ความสามารถ ความมงมนและมการพฒนาความรความสามารถ

อยางตอเนอง

1.2 ปฏบตหนาทว ชาชพตามกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ และมาต รฐานการปฏบตงานตามทก าหนด ปฏบตงานดวยความระมดระวง และรอบคอบ

1.3 สามารถใหขอมลทางบญชตามขอเทจจรง โดยจดท าในรปแบบรายงานทสามารถเขาใจงายและวเคราะหขอมลเปนทนาเชอถอได

2. การรกษาความลบ นกบญชบรหารตองปฏบต ตอไปน 2.1 ไมน าขอมลทเปนความลบขององคกร ไปเปดเผยตอบคคลภายนอกทไมมสวน

เกยวของไดรบทราบ โดยไมไดรบอนญาตจากองคกร

2.2 ไม น าข อมลทเป นความลบขององค กรทตนสงกด ไปใช เพอประโยชน ของตนหรอบคคลอนโดยมชอบ

2.3 แจงใหผใตบงคบบญชาทราบและตระหนกถงการรกษาความลบ และดแลผใตบงคบบญชาใหรกษาความลบ

3. ความรบผดชอบ นกบญชบรหารตองมความรบผดชอบ ดงน 3.1 มความรบผดชอบตอผรบบรการ ปฏบตงานตามกรอบเพอใหเกดความนาเชอถอ

3.2 ความรบผดชอบต อผ ถอห น ผ เป นหนสวน บคคลหรอนตบคคล ปฏบตหนาทดวยความซอสตยสจรต อทศตน ทมเท ดแลทรพยสนขององคกรทตนสงกด

3.3 ความรบผดชอบต อเพอนร วมวชาชพ ไมแยงงานเพอนรวมวชาชพ ประพฤตปฏบตตนในทางทถกทควร ส านกในหนาท ไมปฏบตตนในลกษณะทท าใหเกดความเสอมเสยเกยรตศกดแหงวชาชพบญช

อยางไรกตามในการบรหารจดการธรกจยงมขอจ ากดของการบญชเพอการจดการ ซงผบรหารจะตองน ามาพจารณาเพอการตดสนใจ เชน ในเรองตนทนและผลประโยชน เปนปญหาในการตดสนใจ การจดสรรทรพยากรทมอยอยางจ ากด ปจจยทางพฤตกรรมและปจจยทางเทคนค ผลกระทบทเกดจากการเลอกทางเลอกทดทสด อาจสงผลใหพนกงานขาดความรวมมอในการปฏบตงาน ไมสามารถท าใหบรรลวตถประสงคตามเปาหมายได ส าหรบวตถประสงคทแตกตางกน กจะท าใหเกดตนทนทแตกตางกนดวย ตนทนทใชรายงานตอบคคลภายในยอมแตกตางกนไป

อาจจะท าผใชงบการเงนเกดความเขาใจผดพลาดได

21

งบการเงนและรายงานทางการเงน

มาตรฐานการบญช ฉบบท 1 (ปรบปรง 2552) เรอง การน าเสนองบการเงน ไดกลาวถงจดมงหมายของงบการเงน ไวดงน งบการเงนเปนการน าเสนอฐานะการเงนและผลการด าเนนงานของกจการอยางมแบบแผน โดยมวตถประสงคเพอใหขอมลเกยวกบฐานะการเงน ผลการด าเนนงาน และกระแสเงนสดของกจการ ซงเปนประโยชนตอการตดสนใจเชงเศรษฐกจของผใชงบการเงนกลมตางๆ นอกจากนงบการเงนยงแสดงถงผลการบรหารงานของฝายบรหาร ซงไดรบมอบหมายใหดแลทรพยากรของกจการเพอทจะบรรลวตถประสงคดงกลาว งบการเงนตองใหขอมลทกขอ ดงตอไปน

1. สนทรพย

2. หนสน

3. สวนของเจาของ

4. รายไดและคาใชจาย รวมถงผลก าไรและขาดทน

5. เงนทนทไดรบจากผเปนเจาของและการจดสรรสวนทนใหผเปนเจาของจาก

ความสามารถในการเปนเจาของ

6. กระแสเงนสด

มาตรฐานการรายงานทางการเงนส าหรบกจการทไมไดมสวนไดเสยสาธารณะ ไดก าหนดวตถประสงคของงบการเงน ไวดงน

คอ การน าเสนอขอมลทเกยวของกบฐานะการเงนและผลการด าเนนงานของกจการทมประโยชนตอการตดสนใจเชงเศรษฐกจ ขอมลทมประโยชน คอขอมลทางการเงนทแสดงผลกระทบของรายการในอดตทมตอฐานะการเงนและผลการด าเนนงาน ของกจการทชวยผใชงบการเงนในการประเมนความสามารถของกจการ ทกอใหเกดเงนสดและรายการเทยบเทาเงนสด ไมวาจะเปนจ านวนเงน จงหวะเวลา และความแนนอนของกระแสเงนสด ขอมลในงบการเงนยงชวยผใชงบการเงนอนในการประเมนความสามารถในการดแล และความรบผดชอบของผบรหารของกจการ

การน าเสนองบการเงน

TFRS (Thai Financial Report Standard) มาตรฐานการรายงานทางการเงน

ส าหรบกจการทไมมสวนไดเสยสาธารณะหรอทเรยกวา NPAEs (Non-Publicly Accountable

Entities) ไดก าหนดสวนประกอบของงบการเงนทสมบรณ ประกอบดวย ดงน 1. งบแสดงฐานะการเงน ของกจการ ณ วนสนงวด 2. งบก าไรขาดทน แสดงถงผลการด าเนนงานส าหรบงวด

3. งบแสดงการเปลยนแปลงสวนของเจาของส าหรบงวด

4. หมายเหตประกอบงบการเงน ซงประกอบดวยเกณฑทใชในการจดท าท างบ

22

การเงน นโยบายการบญชทส าคญ และขอมลทใหค าอธบายอน ส าหรบกจการทมสวนไดเสยสาธารณะ หรอทเรยกวา PAEs (Publicly Accountable

Entities) จะตองจดท างบการเงน ประกอบดวยดงน 1. งบแสดงฐานะการเงน

2. งบก าไรขาดทนเบดเสรจ

3. งบแสดงการเปลยนแปลงสวนของเจาของ

4. งบกระแสเงนสด

5. หมายเหตประกอบงบการเงน งบแสดงฐานะการเงน ณ วนตนงวดของงวดทท ามาเปรยบเทยบงวดแรกสดเมอ

กจการไดน านโยบายการบญชใหมมาถอปฏบตยอนหลงหรอการปรบงบการเงนยอนหลง หรอเมอกจการการจดประเภทรายการในงบการเงนใหม

กจการจะตองจดท าบญชและสรปรายงานเปนงบการเงนในวนสนงวดคอ งบแสดง

ฐานะการเงน งบก าไรขาดทนส าหรบงวด งบแสดงการเปลยนแปลงสวนของเจาของส าหรบงวด รายการประเภท สนทรพย หนสน และสวนของทน (สวนของเจาของ) จะแสดงในงบแสดงฐานะทางการเงนของกจการ ณ วนใดวนหนง สวนรายไดและคาใชจาย จะแสดงในงบก าไรขาดทน ซงเปนงบแสดงผลการด าเนนงานของกจการในชวงระยะเวลาหนง

งบการเงนทส าคญซงจะใชเปนประโยชนในการวเคราะหฐานะการเงนและผลการด าเนนงานของกจการมอย 3 ประเภท คอ งบแสดงฐานะการเงน งบก าไรขาดทน และงบกระแสเงนสด ดงนน ผวเคราะหงบการเงนจงควรมความรความเขาใจเกยวกบงบแสดงฐานะการเงน งบก าไรขาดทน และงบกระแสเงนสด เปนอยางด

งบแสดงฐานะการเงน เปนงบทจดท าขนเพอแสดงฐานะทางการเงนของกจการ ณ วนใดวนหนง ปกตจะเปนวนสนงวดบญช เพอแสดงใหเหนวากจการมสนทรพย หนสน และสวนของเจาของ อยเทาใด

งบก าไรขาดทน เปนงบทจดท าขนเพอแสดงผลการด าเนนงานของกจการส าหรบชวงระยะเวลาใดเวลาหนง งบก าไรขาดทนจะแสดงใหเหนเกยวกบยอดรายไดส าหรบงวดนนวากจการมจ านวนเทาใด ประเภทใดบาง รวมทงคาใชจายประจ างวดนนมจ านวนเทาใด เมอเปรยบเทยบรายไดกบคาใชจายแลวจะมผลก าไรหรอขาดทนสทธอยเทาใด

งบกระแสเงนสด เปนสวนหนงของงบการเงนทกจการท าขน เพอใหขอมลเกยวกบ

การเปลยนแปลงของกระแสเงนสดรบและกระแสเงนสดจายทเกดขนในระหวางรอบระยะเวลาบญช ซงกระแสเงนสดรบและกระแสเงนสดจาย เกดจาก 3 กจกรรมดวยกน คอกจกรรมด าเนนงาน กจกรรมลงทน และกจกรรมจดหาเงน

นอกจากงบทกลาวมาแลวงบการเงนประกอบทส าคญตอการบญชเพอการจดการอกงบหนง คอ งบตนทนการผลต กจการทผลตสนคาจะตองมการค านวณตนทนผลตภณฑซงเปนตนทน

23

ทสะสมในตวสนคา หรอผลตภณฑทเปนทรพยสนของกจการทจะแสดงในงบแสดงฐานะการเงน และเปนตวทใชในการก าหนดราคาขายสนคาดวย

เราสามารถน าเสนองบการเงนตางๆ ของกจการได ตามตวอยางดงตอไปน

ตวอยางท 1.1 งบแสดงฐานะการเงนของบรษท นนทนา จ ากด ณ วนท 31 ธนวาคม 25X1

บรษท นนทนา จ ากด

งบแสดงฐานะการเงน

ณ วนท 31 ธนวาคม 25X1

หนวย:บาท

สนทรพย

สนทรพยหมนเวยน:-

เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสด 125,000

ลกหนการคา 85,000

สนคาคงเหลอ 72,200

สนทรพยหมนเวยนอน 53,500

รวมสนทรพยหมนเวยน 335,700

สนทรพยไมหมนเวยน:-

ทดน 740,000

อาคาร 450,000

หก คาเสอมราคาสะสม-อาคาร 35,000 415,000

อปกรณ 120,000

หก คาเสอมราคาสะสม-อปกรณ 45,000 75,000

รวมสนทรพยไมหมนเวยน 1,230,000

รวมสนทรพย 1,565,700

หนสนและสวนของผถอหน

หนสนหมนเวยน:-

เจาหนการคา 62,000

เงนกยมระยะสน 75,000

คาใชจายคางจาย 52,000

รวมหนสนหมนเวยน 189,000

หนสนไมหมนเวยน:-

เงนกยมระยะยาว 200,000

รวมหนสน 389,000

24

สวนของผถอหน:-

ทนเรอนหน

ทนจดทะเบยน

หนสามญ 10,000 หน มลคาหนละ 100 บาท

ทนทออกและเรยกช าระแลว

หนสามญ 10,000 หน มลคาหนละ 100 บาท 1,000,000

ก าไรสะสม 176,700

รวมสวนของผถอหน 1,176,700

รวมหนสนและสวนของผถอหน 1,565,700

ตวอยางท 1.2 งบก าไรขาดทน ของบรษท นนทนา จ ากด ส าหรบงวด 1 ป สนสด วนท 31 ธนวาคม 25X1 เปนกจการประเภทซอขายสนคา


งบก าไรขาดทน

ส าหรบงวด 1 ป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X1

หนวย: บาท

ขาย 680,500

ตนทนขาย:-

สนคาคงเหลอตนงวด 120,000

บวก ซอสทธ 330,000

สนคามไวเพอขาย 450,000

หก สนคาคงเหลอปลายงวด 130,000 320,000

ก าไรข นตน 360,500

หก คาใชจายในการด าเนนงาน:-

คาใชจายในการขาย 121,000

คาใชจายในการบรหาร 107,070 228,070

ก าไรสทธ 132,430

งบประกอบทส าคญตอการบญชเพอการจดการอกงบหนง คอ งบตนทนการผลต เปนงบทไมไดอยในมาตรฐานการรายงานทางการเงน แตผบรหารอาจจะตองใชขอมลทางบญชเกยวกบตนทนเหลานประกอบการตดสนใจเพอใหไดเลอกทางเลอกทดทสด และกอใหเกดประโยชนสงสดแกกจการ ดงตวอยางตอไปน

25

ตวอยางท 1.3 งบตนทนการผลต ของบรษท พมผกา จ ากด ส าหรบงวด 1 ป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X1 เปนดงน

บรษท พมผกา จ ากด

งบตนทนการผลต



วตถดบทางตรงใชไป :-

วตถดบ (ตนงวด) 20,000

บวก ซอสทธ:

ซอ 60,000

บวก คาขนสงเขา 8,500

68,500

หก สงคน 5,000

สวนลดรบ 3,000 8,000 60,500

วตถดบมอยท งสน 80,500

หก วตถดบ (ปลายงวด) 45,000 35,500

คาแรงงานทางตรง 50,000

คาใชจายในการผลต

คาแรงงานทางออม 10,000

คาซอมแซมโรงงาน 76,000

คาสาธารณปโภค 55,000

วสดส านกงานใชไป 60,200

คาเสอมราคาโรงงาน 65,000

คาเสอมราคา-เครองจกร 75,200 341,400

รวมตนทนการผลต 426,900

บวก งานระหวางท า (ตนงวด) 42,000

ตนทนสนคาระหวางผลต 468,900

หก งานระหวางท า (ปลายงวด) 168,900

ตนทนสนคาทผลตเสรจ 300,000

ตวอยางท 1.4 งบก าไรขาดทน ของบรษท พมผกา จ ากด ส าหรบงวด 1 ป สนสด วนท 31 ธนวาคม 25X1 เปนกจการประเภทผลตสนคา

26

บรษท พมผกา จ ากด งบก าไรขาดทน



ขาย 570,000


สนคาส าเรจรปคงเหลอตนงวด 110,000

บวก ตนทนสนคาทผลตเสรจ(ดงบตนทนการผลต) 300,000


หก สนคาคงเหลอปลายงวด 140,000 270,000






ตวอยางท 1.5 งบกระแสเงนสด ของบรษท นนทนา จ ากด ส าหรบงวด 1 ป สนสด วนท 31 ธนวาคม 25X1 เปนดงน


งบกระแสเงนสด (วธทางตรง) ส าหรบ 1 ป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x1

(หนวย:บาท) กระแสเงนสดจากกจกรรมด าเนนงาน

เงนสดรบ

ขาย

ดอกเบยรบ

เงนสดจาย

ซอสนคาและวตถดบ

คาใชจายในการด าเนนงาน

ภาษเงนได

เงนสดสทธจากกจกรรมด าเนนงาน

551,000

7,500

217,750

77,000

77,650

558,500

372,400

186,100

27

กระแสเงนสดจากกจกรรมลงทน

ขายทดน ซอทดน

สรางอาคารเพม

เงนสดสทธจากกจกรรมลงทน

475,000 (600,000) (150,000) (275,000)

กระแสเงนสดจากกจกรรมจดหาเงน

ไถถอนหนก ออกหนสามญจ าหนาย

จายเงนสดปนผล

เงนสดสทธจากกจกรรมจดหาเงน

(140,000) 372,300

(60,000)

172,300

เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสดเพมขนสทธ

เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสด ณ วนตนป

เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสด ณ วนสนป

83,400

41,600

125,000

สรป

การบญชเพอการจดการ มความส าคญตอการบรหารงานภายในองคกร เปนการน าเสนอขอมลทางการบญชแกผบรหารเพอน าขอมลนนมาใชในการวางแผน การสงการและจงใจ การควบคมและการตดสนใจ ขอมลทางบญชแบงเปน 2 ประเภท คอการบญชการเงน และการบญชเพอการจดการ การบญชเพอการจดการมความแตกตางจากการบญชการเงนในประเดนตางๆ

ดงน คอ กลมผใชขอมล วตถประสงคในการจดท า ลกษณะของขอมล แนวทางการปฏบต รปแบบและระยะเวลาในการน าเสนอ การบญชการเงนเปนการจดบนทก จดหมวดหม สรปผล และวเคราะหขอมลทางการเงน เนนการเสนอขอมลแกบคคลภายนอก ซงเปนไปตามมาตรฐานการรายงานทางการเงน สวนการบญชเพอการจดการ จะน าเสนอขอมลเปนไปตามความตองการของผบรหาร จะเนนการน าเสนอขอมลตอบคคลภายใน

อยางไรกตามการบญชการเงนและการบญชเพอการจดการ กมลกษณะทเหมอนกนคอ เปนขอมลทเกยวของกบรายการของธรกจในการน าเสนอขอมล และมการใชขอมลซงกนและกน ดงนน นกบญชบรหารจงเปนผรบผดชอบในการจดหาขอมลตางๆ ทเกยวของกบการตดสนใจ โดยทขอมลจะน าเสนอใหทนตอความตองการใชขอมลของผบรหารในการวางแผน และควบคมกจกรรมตางๆ ขององคกร

28

แบบฝกหด

ขอ 1. การบญชมกประเภท อะไรบาง จงอธบายถงความหมายของแตละ

ประเภท พรอมทงบอกถงความแตกตางของแตละประเภทดวย

ขอ 2. จงกลาวถงความส าคญของการบญชเพอการจดการตอการบรหารงาน

ขอ 3. จงอธบายถงลกษณะเชงคณภาพทดของขอมลทางการบญชเพอการจดการ

ขอ 4. การบญชเพอการจดการมความส าคญตอการพฒนาองคกรอยางไร จงอธบาย

ขอ 5. จงกลาวถงแนวคดและหลกการการบรหารจดการแบบใหมกบการบญชเพอการจดการ

ขอ 6. ปจจยทมผลกระทบตอการพฒนาการบรหารขอมลการบญชเพอการจดการ มอะไรบาง ขอ 7. จงอธบายถงการบญชเพอการจดการเชงกลยทธ

ขอ 8. จงอธบายถงความหมายของค าวา “งบการเงน” และประเภทของงบการเงน มอะไรบาง

ขอ 9. ตอไปนเปนยอดคงเหลอจากบญชตางๆ ของบรษท สามคคไทย จ ากด ซงเปนกจการ

ซอขายสนคา ณ วนท 31 ธนวาคม 25X1 ดงน (หนวย:บาท)


เงนฝากธนาคาร 156,000

ลกหนการคา 15,500

สนคาคงเหลอ(ปลายงวด) 24,000

อาคาร 158,000

คาเสอมราคาสะสม-อาคาร 90,000

อปกรณส านกงาน 198,100

คาเสอมราคาสะสม-อปกรณส านกงาน 60,000

เจาหนการคา 25,000

เงนกจ านอง 153,000

ทนหนสามญ 300,000

ก าไรสะสม(ตนงวด) 12,000

ขาย 293,900

ตนทนขายสนคา 120,000


คาใชจายในการบรหาร 20,980

ใหท า จดท างบก าไรขาดทน และงบแสดงฐานะการเงน ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X1

29

ขอ 10. บรษท ไทยเทรดดง จ ากด ซงเปนกจการผลตสนคา มขอมลเกยวกบการผลตสนคา ณ วนท 31 ธนวาคม 25X1 ดงน (หนวย:บาท)

วตถดบ(ตนงวด) 81,000

ซอวตถดบ 30,000

วตถดบ(ปลายงวด) 78,000


คาใชจายการผลต ประกอบดวย:-

คาวตถดบทางออม 5,000


คาซอมแซมโรงงาน 3,500

คาสาธารณปโภคโรงงาน 5,200

คาเสอมราคาเครองจกร 39,600

งานระหวางท าตนงวด 85,000

งานระหวางท าปลายงวด 72,000

ขาย 393,700

เงนเดอน 68,100

คารบรอง 5,000

คาซอมแซม 3,000

คาเสอมราคาอปกรณ 115,500

คาโฆษณา 8,000

คาขนสงออก 1,500

คาวสดสนเปลอง 2,300

สนคาส าเรจรปตนงวด 65,000

สนคาส าเรจรปปลายงวด 57,000


ลกหน 55,000

เครองจกรและอปกรณสทธ 580,000

เจาหน 82,000

เงนกจ านอง 200,000

หนสามญ 1,000,000

ก าไรสะสมตนงวด 153,000

ใหท า จดท างบตนทนการผลต งบก าไรขาดทน และงบแสดงฐานะการเงน ส าหรบป สนสด วนท 31 ธนวาคม 25X1

30

ขอ 11. บรษท ไทยอดร จ ากด ซงเปนกจการซอขายสนคา มขอมลเกยวกบกระแสเงนสดเขา และกระแสเงนสดออก ส าหรบงวด 1 ป สนสด วนท 31 ธนวาคม 25X1 ดงน

(หนวย:บาท) เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสดตนป 43,000

เงนสดรบจากการขายสนคา 552,000

เงนสดรบจากการรบช าระหน 66,000

เงนสดจายซอสนคา 321,500

เงนสดจายคาใชจายในการขาย 59,320

เงนสดจายคาใชจายในการบรหาร 20,980

จายเงนซอทดน 200,000

จายตอเตมอาคาร 58,000

ซออปกรณส านกงาน 68,100

เงนสดรบจากการกเงนจากธนาคาร 153,000

จายช าระคนหนก 20,000

รบเงนคาหนสามญเพม 50,000

เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสดปลายป 116,100

ใหท า จดท างบกระแสเงนสด(วธทางตรง) ส าหรบ 1 ป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X1

บทท 2

แนวคดเกยวกบตนทน

ในการด าเนนธรกจนนตนทนเปนคาใชจายทส าคญ กจการตองพยายามลดตนทนใหไดมากทสดเพอทจะกอใหเกดก าไรสงสดแกกจการ ลกษณะของตนทนทแตกตางกนจะมวตถประสงคทจะน ามาใชทแตกตางกน ดงนนนกบญชบรหารจะตองท าการศกษาและท าความเขาใจเกยวกบแนวคด การจ าแนกประเภทของตนทนในการน าเสนอขอมลทมคณคาและถกตองแกผบรหาร เพอใชในการวางแผน การควบคมและการตดสนใจ ตนทนนนถอเปน “คาใชจาย” (Expenses) สวนตนทนทกจการไดสญเสยไปแลวแตจะใหประโยชนแกกจการในอนาคต เรยกวา “สนทรพย”(Asset) โดยในบทนจะกลาวถง สวนของตนทนทเกยวของกบการผลต ดงนนระบบบญชตนทนของกจการ จะตองมความแมนย าและทนเวลา ซงเปนสงจ าเปนในการวางแผนในอนาคต

ความหมายของตนทน

ไดมผใหความหมายของค าวาตนทน ไวตางๆ ดงน สภาวชาชพบญชตามพระราชบญญตวชาชพบญช พ.ศ.2543 ไดใหความหมายวาตนทน

หมายถง รายจายทเกดขนเพอใหไดมาซงสนคา หรอบรการซงอาจจายเปนเงนสด สนทรพยอน หนทน หรอการใหบรการ หรอการกอหน ท งนรวมถงผลขาดทนทวดคาเปนตวเงนไดทเกยวของโดยตรงกบการไดมาซงสนคาหรอบรการ ศรสดา ธระกาญจน (2549,1-6) ไดกลาววาตนทน หมายถง เงนสดหรอสงเทยบเทาเงนสดทจายไปเพอใหไดมาซงสนคาหรอบรการทเปนประโยชนตอธรกจแลวตนทนสวนนนจะเปลยนเปนคาใชจาย (Expenses) ซงจะน าไปหกจากรายไดในแตละงวดบญช

ดวงมณ โกมารทต (2547, 24) ไดใหความหมายวา ตนทน หมายถง มลคาทวดไดเปนจ านวนเงนของสนทรพย หรอความเสยสละทกจการไดลงทนไปเพอใหไดสนคา สนทรพยหรอบรการตางๆ ซงกจการคาดวาจะน าไปใชเพอใหเกดประโยชนในภายหลง ไพบลย ผจงวงศ (2549, 15) ไดใหความหมายวา ตนทน หมายถง การใชทรพยากรของกจการ เชน การจายเงน การสญญาวาจะจายเงนสด การหมดไปของมลคาสนทรพย หรอการกอหน เพอใหไดมาซงประโยชนในรปของสนคาหรอบรการ จากการทบคคลตางๆ ไดใหความหมายของตนทน พอสรปไดดงน

ตนทน (Cost) หมายถง มลคาของทรพยากรทสามารถก าหนดเปนตวเงน ทกจการ ไดจายไปเพอแลกเปลยนกบสนคาหรอบรการใหไดมา เพอเปนประโยชนตอธรกจ โดยมลคาของทรพยากรนนจะตองสามารถวดเปนหนวยเงนตราได

32

วตถประสงคของการบญชตนทน

ตนทนมหลายประเภทขนอยกบวตถประสงคของการน าไปใชของผบรหาร ดงนนนกบญชจะตองท าการรวบรวมขอมลและจดท ารายงานขอมลเกยวกบตนทนทงทเปนการบญชการเงนและการบญชเพอการจดการ เพอใหบรรลวตถประสงค 4 ประการ ดงน 1. เพอใชในการจ าแนกตนทนส าหรบการจดท ารายงานทางการเงน

2. เพอใชในการตราคาสนคาคงเหลอ

3. เพอใชในการจ าแนกตนทนส าหรบการวางแผนและควบคม

4. เพอใชในการจ าแนกตนทนส าหรบการตดสนใจ

ในสวนของวตถประสงค ขอ 1. และขอ 2. จะใชส าหรบในทางการบญชการเงน สวนส าหรบ วตถประสงค ขอ 3. และ ขอ 4. จะใชส าหรบในทางการบญชเพอการจดการ

การจ าแนกประเภทของตนทน

ในการด าเนนธรกจของกจการทกประเภทนน จะตองมตนทนเกดขนเสมอ ไมวาจะเปนลกษณะใดกตาม โดยทวไปแลวจะขนอยก บลกษณะของกจการ ตนทนทเกดขนอาจมความแตกตางกนตามวตถประสงคทตองการใชตนทน การจ าแนกตนทน เราสามารถจ าแนกประเภทของตนทนออกเปน 4 ประเภทตางๆ คอ 1) การจ าแนกตนทนการผลตและตนทนทไมเกยวของกบการผลต 2) การจ าแนกตนทนในงบการเงน 3)การจ าแนกตนทนเพอการวางแผนและควบคม และ 4) การจ าแนกตนทนเพอการตดสนใจ

การจ าแนกตนทนการผลตและตนทนทไมเกยวของกบการผลต

1. ตนทนการผลต (Manufacturing costs)

ตนทนการผลต หมายถง ตนทนตางๆ ทเกยวของกบกระบวนการผลตสนคาหรอผลตภณฑ จะประกอบดวยวตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลต

1.1 วตถดบทางตรง (Direct materials) หมายถง วตถดบทใชโดยตรงถอเปนวตถดบหลกทน ามาใชในการแปลงสภาพเปนสนคาส าเรจรป ทสามารถระบไดอยางชดเจนวาใชในการผลตสนคาชนดใดในปรมาณและตนทนเทาใด เชน ไมทใชผลตเกาอ หนงทใชผลตกระเปา เหลกทใชผลตรถยนต เปนตน สวนวตถดบทไมใชเปนวตถดบโดยตรงหรอวตถดบหลก แตใชในการผลตเปนสวนนอย ซงมราคาต าและใชในปรมาณนอย จะถอวาเปนวตถดบทางออม (Indirect

materials) จะรวมเปนสวนหนงของคาใชจายการผลต

1.2 คาแรงงานทางตรง (Direct labor) หมายถง คาแรงงานทจายใหแกคนงานทท าหนาทผลตสนคาโดยตรงในสวนของการผลต เชน คาแรงพนกงานประกอบชนสวน คาแรงชางปน คาแรงชางไมทผลตสนคา เปนตน สวนคาแรงทางออม เปนคาแรงทไมเกยวของโดยตรงกบการ

33

แปลงสภาพวตถดบใหเปนสนคา เชน เงนเดอนของผควบคมโรงงานและเครองจกร ในสวนของคาแรงงานทางออมจะถอเปนสวนหนงของคาใชจายการผลต

1.3 คาใชจายการผลต (Manufacturing overhead) หรอเรยกวา คาโสหยการผลต หมายถง คาใชจายตางๆ ทเกยวของกบกระบวนการผลตสนคาทงหมดแตไมสามารถระบเขาสหนวยผลตของสนคาไดอยางชดเจน ซงเปนสวนทนอกเหนอจากวตถดบทางตรง และคาแรงงานทางตรง เชน คาวตถดบทางออม คาแรงงานทางออม คาซอมแซมโรงงานและเครองจกร คาเสอมราคาโรงงานและเครองจกร คาประกนภยโรงงาน คาวสดสนเปลองโรงงาน คาสาธารณปโภคโรงงาน เปนตน

วตถดบทางตรงเมอรวมกบคาแรงงานทางตรงแลว เรยกวา ตนทนขนตน (Prime cost)

สวนคาแรงงานทางตรงเมอรวมกบคาใชจายการผลต เรยกวา ตนทนแปรสภาพ (Conversion

cost) เพราะเหตวาคาแรงงานทางตรงและคาใชจายการผลตนน เปนตนทนทเกดขนเพอแปรสภาพวตถดบทใชในการผลตใหกลายเปนสนคาส าเรจรป

โดยสรปแลวจากทกลาวมาขางตน ตนทนการผลต จะประกอบไปดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลต ตนทนเหลานเมอปอนเขากระบวนการผลตกจะโอนเขาบญชงานระหวางท า หรอสนคาระหวางผลต เมอมการผลตเสรจกจะโอนเขาบญชสนคาส าเรจรป เมอมการขายสนคาออกไปกจะโอนบญชสนคาส าเรจรปเขาบญชตนทนขาย และจะโอนตนทนสนคาทขายเขาบญชก าไรขาดทนตอไป

คาใชจายการผลต: คาไฟฟา คาเชา คาเสอมราคาเครองจกร คาภาษอปกรณเครองจกร เปนตน

ตนทนวตถดบ งานระหวางท า ตนทนวตถดบ งานระหวางท า ตนทนวตถดบ

คาแรงงาน คาแรงงาน คาแรงงาน

เครองจกรและอปกรณในการผลต

ภาพท 2.1 การไหลของตนทนในโรงงานผลตสนคา ทมา : Atkinson, Kaplan, Matsumura, & Young (2007, p.86)

ซอวตถดบทางตรง

วตถดบทางตรงเขาการผลต

แผนกผลตท 1



สนคาส าเรจรป

คลงสนคา

34

2. ตนทนทไมเกยวของกบการผลต (Nonmanufacturing costs)

ตนทนทไมเกยวของกบการผลต หมายถง ตนทนอนๆทไมอยในกระบวนการของการผลตสนคา เราสามารถแบงออกได 2 ประเภท คอ ตนทนในการขาย และตนทนในการบรหาร 2.1 ตนทนในการขายหรอตนทนทางการตลาด (Selling costs or Marketing

costs) เปนตนทนทเกดขนเกยวกบการจ าหนายสนคา หรอกจกรรมทางการตลาด เพอใหไดมาซงรบค าส งซอสนคาจากลกคา หรอเปนตนทนทเกดขนมาเพอใหมการน าสนคาและบรการตางๆ ไปถงมอลกคา เชน คาใชจายในการสงเสรมการขาย คาโฆษณา คานายหนาพนกงานขาย คาขนสงออก และเงนเดอนพนกงานขาย เปนตน

2.2 ตนทนในการบรหาร (Administrative costs) เปนตนทนทเกยวกบการบรหารงานหรอการด าเนนงานของกจการทงหมด ทนอกเหนอจากตนทนการผลต ตนทนการขาย

หรอตนทนทางการตลาด เชน เงนเดอนฝายบรหารและฝายบญช คาใชจายในการด าเนนงาน คาธรรมเนยมทางกฎหมาย เปนตน นอกจากนอาจรวมถงตนทนทางการเงนทน ามาใชในการด าเนนธรกจของกจการ เชน ดอกเบยจาย รวมถงตนทนในการวจยและพฒนา ตนทนสวนนจะเกดขนเนองจากธรกจมการแขงขนกนมากขน กจการตองมการพฒนาผลตภณฑใหมคณภาพ มผลตภณฑใหมออกสตลาดเพอรกษาสวนแบงทางการตลาดของธรกจไวนนเอง สามารถแสดงแผนภาพตนทนการผลตและตนทนทไมเกยวของกบการผลต ไดดงน

ภาพท 2.2 แสดงการจ าแนกตนทนการผลตและตนทนทไมเกยวของกบการผลต

ตนทนการผลต ตนทนทไมเกยวของ กบการผลต

วตถดบทางตรง

คาแรงงานทางตรงทางตรง

คาใชจายการผลต

ตนทนในการขาย

ตนทนในการบรหาร

ตนทนรวม

35

การจ าแนกตนทนในงบการเงน

การจ าแนกตนทนในงบการเงน เปนการจ าแนกเพอน าเสนอผลการด าเนนงานและฐานะทางการเงนของธรกจในชวงเวลาใดเวลาหนง สามารถจ าแนกออกเปน 2 ประเภท คอ

1. ตนทนผลตภณฑ (Product cost) หมายถง ตนทนทเกดขนทงหมดทใชในการผลตสนคา ประกอบดวย 3 สวนคอ วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลต ซงเปนตนทนทสะสมในตวสนคาหรอผลตภณฑ หรอเรยกอกอยางหนงวา ตนทนสนคาคงเหลอ

(Inventory cost) โดยปกตแลวตนทนผลตภณฑจะถกบนทกไวในบญชงานระหวางท า (Work in

process) เมอผลตเสรจแลวกจะโอนไปยงบญชสนคาส าเรจรป(Finished goods) แตถาผลตยงไมเสรจ กจะถอวาเปนงานระหวางท าคงเหลอ ซงถอวาเปนสนคาคงเหลอเพอน าไปผลตตอในงวดถดไป ตนทนทสะสมอยในสนคาคงเหลอจะไมถอเปนคาใชจายในงวด จนกวาจะจ าหนายสนคานนออกไปในงวดใดกจะกลายเปนตนทนของสนคา ซงถอเปนคาใชจายในงวดนน เรยกวา ตนทนสนคาทขาย หรอตนทนขาย (Cost of goods sold) ซงจะปรากฎในงบก าไรขาดทนในงวดบญชนน

การค านวณตนทนขาย ของกจการผลตสนคา เปนดงน

ตนทนการผลต = วตถดบทางตรงใชไป + คาแรงงานทางตรง + คาใชจายการผลต

ตนทนการผลตเสรจ = งานระหวางท าตนงวด + ตนทนการผลต – งานระหวางท าปลายงวด

การค านวณตนทนขาย ของกจการซอมาขายไป เปนดงน ตนทนขาย = สนคาคงเหลอตนงวด + ซอสทธ - สนคาคงเหลอปลายงวด

2. ตนทนงวดเวลา หรอคาใชจายประจ างวด (Period cost) หมายถง ตนทนทเกดขนทงหมดทไมใชตนทนผลตภณฑ เปนตนทนหรอคาใชจายทไมเกยวของกบการผลต เปนคาใชจายทจายไปและกอใหเกดรายไดระหวางงวดปจจบน ซงไดใหประโยชนแกกจการและสนสดลงในงวดเวลานนๆ ตนทนประจ างวด แบงเปน 2 ประเภท คอ 1. คาใชจายในการขาย เชน คานายหนาหรอคาตอบแทนพนกงานขาย คาโฆษณา 2. คาใชจายในการบรหาร เชน เงนเดอนพนกงานฝายบญช คาเสอมราคา คาเชาส านกงาน คาวสดส านกงานใชไป เปนตน

ตนทนตามงวดเวลา จะน าไปบนทกเปนคาใชจาย โดยหกออกจากรายไดในรอบระยะเวลาทเกดขน สามารถแสดงแผนภาพตนทนในงบการเงน ไดดงน

ตนทนขาย = สนคาส าเรจรปตนงวด + ตนทนการผลตเสรจ – สนคาส าเรจรปปลายงวด

36

ภาพท 2.3 แสดงการจ าแนกตนทนในงบการเงน

การจ าแนกตนทนส าหรบการวางแผนและควบคม

การจ าแนกตนทนตามพฤตกรรมของตนทน (Cost behavior) เปนการจ าแนกตนทนส าหรบการวางแผนและควบคม กลาวคอเมอปรมาณกจกรรมเปลยนแปลงไป ตนทนบางชนดไมมการเปลยนแปลงตามปรมาณ ไมวาระดบกจกรรมจะเพมขนหรอลดลง ในขณะทตนทนบางชนดไดมการเปลยนแปลงไปตามระดบกจกรรม จงกลาวไดวาตนทนมพฤตกรรมการเกดขนทแตกตางกน การศกษาพฤตกรรมของตนทนจะเปนประโยชนตอผบรหารในการตดสนใจวาจะเพมปรมาณการผลตหรอไม ถามการเพมการผลต ตองใชวตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง คาใชจายการผลตบางรายการจะเพมขนเทาใด แตอาจจะมคาใชจายการผลตบางรายการทไมมการเปลยนแปลงเมอมการเพมปรมาณการผลต เชน คาเสอมราคา-โรงงานและเครองจกร เปนตน ดงนนจงจ าเปนจะตองมการวเคราะหจ านวนของตนทนทจะมการเปลยนแปลงไปตามปรมาณการผลตหรอระดบกจกรรมทเปนตวผลกดนใหเกดตนทน (Cost driver) ศศวมล มอ าพล (2550, 2-18) ไดกลาวถง การจ าแนกตนทนส าหรบการวางแผนและควบคมไว 4 ลกษณะ คอ 1) ตนทนผนแปร 2) ตนทนคงท 3) ตนทนกงคงทหรอตนทนข น และ 4) ตนทนกงผนแปรหรอตนทนผสม

1. ตนทนผนแปร (Variable cost) หมายถง ตนทนรวมทเปลยนแปลงไปตามทศทางเดยวกบระดบการเปลยนแปลงของกจกรรมหรอปรมาณการผลต เชน เมอระดบกจกรรมเพมขน 5% ตนทนผนแปรจะเพมขน 5% ในขณะทตนทนตอหนวยจะคงทเทาๆกนทกหนวย ตวอยางเชนวตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง คานายหนาพนกงานขาย เปนตน ตวอยางเชน ในการผลตเกาอไม 1 ตว จะตองใชตนทนวตถดบทางตรงในการผลตเทากบ 300 บาท ถาผลตเกาอ 2 ตว ก

ตนทนผลตภณฑ ตนทนตามงวดเวลา


คาแรงงานทางตรงทางตรง


คาใชจายในการขาย

คาใชจายในการบรหาร


37

จะใชตนทนวตถดบทางตรงทงสน 600 บาท หรอถาผลต 5 ตว กจะมตนทนรวมของวตถดบทางตรงทงสน 1,500 บาท กลาวคอ จ านวนตนทนผนแปรรวมของวตถดบทางตรงจะเปลยนแปลงไปตามปรมาณการผลต สวนตนทนตอหนวยของวตถดบทางตรงในการผลตจะคงท คอ 300 บาท/ตว ปรมาณกจกรรมจะขนอยกบตนทนแตละรายการวาสงใดเปนตวขบเคลอนตนทน เชน จ านวนชวโมงแรงงาน จ านวนชวโมงเครองจกร จ านวนหนวยผลต เปนตน

ตารางท 2.1 แสดงตนทนผนแปร ณ ระดบกจกรรมตางๆ

ระดบกจกรรม (หนวย)

ตนทนผนแปรตอหนวย

(บาท) ตนทนผนแปรรวม

(บาท) 1 300 300

2 300 600

3 300 900

5 300 1,500

จากตารางท 2.1 สามารถน ามาเขยนเปนกราฟแสดงความสมพนธระหวางตนทนผนแปรรวมกบปรมาณกจกรรมระดบตางๆ ดงน

ภาพท 2.4 แสดงความสมพนธของตนทนผนแปรรวมกบปรมาณกจกรรม

จ านวนเงน (บาท)

ปรมาณ (หนวย)

ตนทนผนแปรรวม (บาท)

300

600

900

1,500

1,800

0 1 2 3 4 5 6 7

1,200

38

ภาพท 2.5 แสดงความสมพนธของตนทนผนแปรตอหนวย

2. ตนทนคงท (Fixed cost) หมายถง ตนทนรวมทเทากนตลอดชวงของกจกรรมไมเปลยนแปลงไปตามสดสวนของการเปลยนแปลงในระดบกจกรรมหรอปรมาณการผลตในชวงทมความหมาย (Relevant range) ในขณะทตนทนคงทตอหนวยจะลดลง เมอระดบกจกรรมหรอปรมาณการผลตเพมขน ตวอยางเชน คาเสอมราคาเครองจกร คาเสอมราคาโรงงาน คาเบยประกนภยโรงงาน เงนเดอนพนกงาน เงนเดอนฝายบรหาร เปนตน ถาสมมตกจการผลตเกาอมปรมาณการผลตเพมขน 5% คาเสอมราคาของเครองจกรในการตดไม มคาเสอมราคาปละ 50,000

บาท ดงนนไมวาใน 1 ป กจการจะผลตเกาอไดกตวกตาม จะมตนทนคงทคอคาเสอมราคาเครองจกร ยงเทาเดม คอปละ 50,000 บาท สวนตนทนตอหนวยของตนทนคงทจะลดลงตามปรมาณการผลตทเพมขน กลาวคอถาผลตเกาอได 1 ตว ตนทนคงทตอหนวยจะเทากบ 50,000

บาท แตถาผลตเกาอได 5 ตว ตนทนคงทตอหนวยจะเทากบ 10,000 บาท

ภาพท 2.6 แสดงความสมพนธตนทนคงทกบปรมาณกจกรรม

1 2 3 4 5

50,000



ตนทนผนแปรตอหนวย 300

600

900

1,500

1,800

0 1 2 3 4 5 6 7

10,000

20,000

30,000

40,000

0


ตนทนคงท (บาท)


39

ภาพท 2.7 แสดงพฤตกรรมของตนทนคงทตอหนวย

3. ตนทนกงคงท หรอตนทนขน (Step cost) หมายถง ตนทนทจะมจ านวนคงท ณ

ระดบกจกรรมหน ง และจะเปลยนแปลงไปคงทในอกระดบกจกรรมหนง ในแตละชวงทมความหมาย โดยจะเพมขนเปนขนๆ เมอปรมาณการผลตเพมขน หรอเรยกวา ตนทนข น เชน

คาตอบแทนผควบคมงาน สมมตในการผลตสนคา มคนงาน10 คน จะตองจางหวหนาผควบคมคนงาน 1 คน เพอควบคมคนงาน มอตราเงนเดอนๆละ 5,000 บาท หรอปละ 60,000 บาท แตถากจการมคนงานมากกวา 10 คน แตไมเกน 20 คน จะตองจางหวหนาผควบคมคนงานเพมอก 1

คน รวมเปน 2 คน ในท านองเดยวกน ถาคนงานมากขนเรอยๆ กจการกจะตองจางหวหนาผควบคมคนงานตามสดสวนของคนงานทเพมขนนนเอง สามารถแสดงกราฟไดดงภาพท 2.8

ภาพท 2.8 แสดงพฤตกรรมของตนทนข น

1 2 3 4 5

50,000


10,000

20,000

30,000

40,000

0

ตนทนคงทตอหนวย (บาท)



ตนทนข น (บาท)

ปรมาณ(หนวย)

60,000

120,000

180,000

240,000

300,000

10 20 30 40 0

40

4. ตนทนกงผนแปรหรอตนทนผสม (Mixed cost) หมายถง ตนทนทมลกษณะของตนทนคงทและตนทนผนแปรรวมอยดวยกนในชวงทมความหมาย เชน คาโทรศพท คาน า คาไฟฟา เปนตน สมมตกจการแหงหนงใชไฟฟาโดยเสยคามเตอรไฟคงท เดอนละ 100 บาท และเมอมการใชไฟฟา ตองเสยคาบรการอกหนวยละ 5 บาท ดงนน ถากจการใชไฟฟา จ านวน 50 หนวย ใน 1 เดอน กจการจะเสยคาใชจายไฟฟาทงสน 350 บาท ซงประกอบดวยตนทนคงท 100 บาท และตนทนผนแปร จ านวน 250 บาท แสดงไดดงภาพท 2.9 ดงน

ภาพท 2.9 แสดงพฤตกรรมของตนทนผสม

การวเคราะหตนทนผสม

กจการจะตองน าขอมลตนทนมาเพอใชในการวางแผน ควบคม และการตดสนใจ ดงนนกจการจะตองมการจ าแนกตนทนผสมออกเปนสวนของตนทนคงทและตนทนผนแปร โดยน าขอมลของตนทนทเกดขน ณ ระดบกจกรรมตางๆ ทมอย สามารถจ าแนกตนทนผสมได 3 วธ ดงน

1. วธสงสด – ต าสด (High – low method) เปนวธการทจ าแนกตนทนผสม ออกเปนตนทนผนแปรและตนทนคงท ท าไดงายและรวดเรว โดยจะน าตนทนรวม ณ ระดบปรมาณกจกรรมสงสดและระดบปรมาณกจกรรมต าสดมาพจารณา การจ าแนกตนทนผสม เปนตนทนคงทและตนทนผนแปร โดยค านวณเปนขนตอน สามารถระบพฤตกรรมของตนทนแตละประเภทจากงบการเงน ไดดงน

0

100

150

200

250

300

350

400

10 20 30 40 50 60 70


ปรมาณ (หนวย) ตนทนคงท (บาท)

ตนทนผนแปร (บาท)

ตนทนผสม (บาท)

41

1.1 เลอกระดบกจกรรมสงสดและต าสด

ใหเลอกจดทมปรมาณกจกรรมต าสดและจดทมปรมาณกจกรรมสงสด

1.2 ค านวณหาตนทนผนแปรตอหนวย

ตนทนผนแปรตอหนวย = ตนทนรวม ณ จดสงสด – ตนทนรวม ณ จดต าสด ระดบปรมาณกจกรรมสงสด – ระดบปรมาณกจกรรมต าสด

1.3 ค านวณหาตนทนผนแปรรวม

ตนทนผนแปรรวม = ตนทนผนแปรตอหนวย x ระดบปรมาณกจกรรมสงสดหรอต าสด

1.4 ค านวณหาตนทนคงทคอ น าตนทนรวมทงหมด หก ดวยตนทนผนแปรรวม ณ ระดบกจกรรม นน

ตนทนคงท = ตนทนรวม - ตนทนผนแปรรวม

ตวอยางท 2.1 บรษท ไนลอน จ ากดเปนกจการผลต สนคาประเภทเชอกมขอมลตนทนของ คาโฆษณา ซงเกดขนในป 25x1 ประจ าเดอนตาง ๆ ดงน

เดอน จ านวนหนวยผลต ตนทน

มกราคม 2,200 300,000

กมภาพนธ 5,500 600,000

มนาคม 4,500 500,000

เมษายน 3,000 420,000

พฤษภาคม 5,000 550,000

มถนายน 2,000 250,000

จากขอมลดงกลาวสามารถค านวณแยกคาโฆษณาซงเปนตนทนผสมออกเปน

ตนทนคงทและตนทนผนแปรไดตามขนตอนดงน

ขนท 1 เลอกระดบกจกรรม ณ จดสงสดและต าสด

เดอน ปรมาณ(มวน) ตนทนรวม

กจกรรม ณ จดต าสด มถนายน 2,000 250,000

กจกรรม ณ จดสงสด กมภาพนธ 5,500 600,000

42

ขนท 2 ค านวณหาตนทนผนแปรตอหนวย

ตนทนผนแปรตอหนวย = ตนทนรวม ณ จดสงสด – ตนทนรวม ณ จดต าสดระดบปรมาณกจกรรมสงสด – ระดบปรมาณกจกรรมต าสด

= 600,000 - 250,000 5,500 - 2,000

= 350,0003,500

= 100 บาท/หนวย

ขนท 3 ค านวณหาตนทนผนแปรรวม

ตนทนผนแปรรวม = ตนทนผนแปรตอหนวย x ระดบปรมาณกจกรรมสงสด = 100 x 5,500

= 550,000 บาท

ขนท 4 ค านวณหาตนทนคงท ตนทนรวม ณ ระดบปรมาณกจกรรมสงสด เปนจ านวน 600,000 บาท

ตนทนคงท = ตนทนรวม - ตนทนผนแปรรวม

= 600,000 - 550,000 = 50,000 บาท

จากการค านวณตนทนคาโฆษณา ซงเปนตนทนผสม สามารถแยกออกมาเปนตนทนผนแปรและตนทนคงทได โดยใชวธจดสงสด - ต าสด จะสามารถเขยนเปนสมการตนทน ไดดงน

Y = a + bX

จะไดสมการ Y = 50,000 + 100X

a คอ ตนทนคงทรวม

b คอ ตนทนผนแปรตอหนวย

จากการค านวณ สมมตกจการตองการผลตสนคา ณ ระดบปรมาณกจกรรม 3,500 หนวย สามารถค านวณตนทนรวม โดยแทนคาลงในสมการ ไดดงน

Y = 50,000 + 100 X

= 50,000 + (100 x 3,500) = 50,000 + 350,000 = 400,000 บาท

43

ดงนน ณ ระดบปรมาณกจกรรม 3,500 หนวย จะเกดตนทนรวม ทงสน 400,000 บาท ประกอบดวยตนทนคงท จ านวน 50,000 บาท และตนทนผนแปร จ านวน 350,000 บาท ซงสามารถน าไปจดท างบก าไรขาดทน ณ ระดบปรมาณกจกรรม ดงกลาวไดตอไป

การค านวณตนทนตามวธน เปนการค านวณโดยประมาณการเทานน เน องจากวาค านวณจากระดบปรมาณการผลตแคเพยงสองจด คอจดสงสดและจดต าสด อาจจะท าใหคาทไดไมสอดคลองกบตนทนของจดอนๆได

2. วธแผนภมกระจายหรอโดยใชกราฟ (Scatter graph method)

วธนเปนการแจกแจงตนทนทงายและรวดเรว การใชวธแผนภมกระจายหรอโดยใชกราฟ เปนการใชขอมลการผลตและตนทนรวมทเกดขน โดยการ plot จดของระดบกจกรรมการผลตกบตนทนรวมทเกดขนลงบนแผนภม โดยใหแกน X แทนระดบกจกรรมการผลต และแกน Y

แทนตนทนรวมทเกดขน จากนนลากเสนตรงผานจดของขอมลทงหมด โดยลากเสนตรงใหใกลเคยงกบจดตาง ๆ ใหมากทสด จดทเสนสมการถดถอย ตดกบแกน Y คอตนทนคงท และเสนทลากขนไปความชนของเสน คอ ตนทนผนแปรตอหนวย นนเอง จากตวอยางท 2.1 ขอมลของบรษท ไนลอน จ ากด ดงกลาวสามารถน าคาโฆษณามา plot จดบนเสนกราฟ ซงเปนตนทนผสมแยกออกเปนตนทนคงทและตนทนผนแปร ตามภาพท 2.10 ไดดงน

0

ภาพท 2.10 แสดงแผนภมกระจายหรอโดยใชกราฟ

100,000

200,000

300,000

400,000

500,000

600,000

700,000

800,000

1,000 2,000 4,000 5,000 6,000 7,000 8,000

X

กจกรรมการผลต (หนวย)

ตนทน

รวม

(บาท

)

Y

3,000

กจกรรมการผลต หนวย

44

3. วธก าลงสองนอยทสด (Least squares method)

วธนเปนการแจกแจงตนทนผสม โดยใชวธการทางสถต โดยใชเสนสมการถดถอย (Regression line) ลากเปนเสนตรงใหใกลเคยงกบจดตางๆทน ามาใชในการค านวณ สามารถเขยนเปนสมการถดถอย ไดดงน ∑ y = na + b ∑ x สมการท 1

∑ xy = a ∑ x + b ∑ x2 สมการท 2

โดยให y = ตนทนรวม

x = ปรมาณกจกรรม

n = จ านวนระดบปรมาณกจกรรม

a = ตนทนคงท

b = ตนทนผนแปรตอหนวย

จากขอมลตวอยางท 2.1 ของบรษท ไนลอน จ ากด สามารถน ามาแจกแจงตนทนผนแปรและตนทนคงทของคาโฆษณา ไดดงน

n x y xy x2

1 2,200 300,000 660,000,000 4,840,000

2 5,500 600,000 3,300,000,000 30,250,000

3 4,500 500,000 2,250,000,000 20,250,000

4 3,000 420,000 1,260,000,000 9,000,000

5 5,000 550,000 2,750,000,000 25,000,000

6 2,000 250,000 500,000,000 4,000,000

รวม ( ∑ ) 22,200 2,620,000 10,720,000,000 93,340,000

แทนคาลงในสมการ 1 และ 2

2,620,000 = 6 a + 22,200 b สมการท 1

10,720,000,000 = 22,200a + 93,340,000 b สมการท 2

สมการท 1 x 22,200 58,164,000,000 = 133,200a + 492,840,000 b สมการท 3

สมการท 2 x 6 64,320,000,000 = 133,200a + 560,040,000 b สมการท 4

น าสมการท 4 – สมการท 3 จะไดเทากบ

6,156,000,000 = 67,200,000 b

b = 91.61

แทนคา b ในสมการท 1

45

2,620,000 = 6 a + (22,200 x 91.61) 6a = 2,620,000 – 2,033,742 a = 97,709.67

จะไดตนทนคงท (a) เทากบ 97,709.67 บาท สวนตนทนผนแปรตอหนวย ไดเทากบ 91.61 บาท ซงสามารถแสดงสมการตนทนได โดย

y = a + bx จะไดสมการ y = 97,709.67 + 91.61x

การจ าแนกตนทนเพอการตดสนใจ

ในการตดสนใจนนผบรหารจะตองเลอกทางเลอกทดทสดในหลายๆทางเลอก เพอใหกจการไดรบประโยชนสงสดจากทางเลอกนน ดงนนผบรหารจะตองค านงถงปจจยตนทนหลายๆอยางประกอบการพจารณา สามารถแบงตนทนเพอการตดสนใจออกไดเปน 4 ประเภทใหญๆ คอ

1. ตนทนจม (Sunk cost) หมายถง ตนทนทเกดขนแลวจากการตดสนใจในอดต

ไมสามารถเปลยนแปลงไดในขณะปจจบนและไมมความแตกตางในระหวางทางเลอกตางๆทเกดขน ดงนนเราจงสามารถสรปไดวา ตนทนจมเปนตนทนทไมมผลตอการตดสนใจในปจจบนหรอในอนาคต เชน กจการซอเครองมอการผลต ราคา 300,000 บาท คดคาเสอมราคาสะสมไปแลว 4 ป คงเหลอมลคาตามบญช ในปจจบน 60,000 บาท ดงนนราคาตามบญชทเหลอจงเปนตนทนจม

2. ตนทนเสยโอกาส(Opportunity cost) หมายถง ผลประโยชนหรอผลตอบแทนทกจการจะไดรบจากการตดสนใจเลอกทางเลอกหนงแตจะสญเสยผลประโยชนจากรายไดจากอกทางเลอกหนงทไมไดเลอก เชน กจการมเครองจกร โดยมก าลงการผลตเหลออย ถาน าไปผลตสนคา จะท าใหมรายไดเพมขน แตถากจการใหเชาเครองจกร จะไดคาเชาเดอนละ 10,000 บาท ดงนนถากจการเลอกน าเครองจกรมาผลตสนคา จะท าใหเกดตนทนเสยโอกาสจากทางเลอกทกจการไมไดรบเงนจากคาเชาจ านวน 10,000 บาท โดยปกตแลวตนทนเสยโอกาส เปนตนทนทมไดเกดขนจรง เปนเพยงการเกดขนจากการถกสมมตขน เพอใหมการตดสนใจ ดงนน ตนทนเสยโอกาสจงไมมการบนทกบญชแตอยางใด

3. ตนทนสวนแตกตาง (Differential cost) หมายถง สวนแตกตางระหวางรายไดและตนทนของแตละทางเลอกทกจการน ามาพจารณา กจการจะเลอกทางเลอกทเกดประโยชนแกกจการมากกวา

46

ตวอยางท 2.2 กจการมเครองจกร ถามการผลตสนคา จะท าใหมรายได 100,000 บาทตอป ตนทนการผลตเกดขน 20,000 บาทตอป ตนทนทไมใชตนทนการผลตเกดขน 10,000 บาทตอป แตถาน าเครองจกรนไปใหเชาจะไดรบคาเชาปละ 50,000 บาท โดยไมมคาใชจายแตอยางใด ดงนน กจการสามารถวเคราะหหาตนทนสวนแตกตางสทธ(Net total differential cost) เพอการตดสนใจ ไดดงน

รายการ ทางเลอกท 1 ผลต

ทางเลอกท 2 ใหเชา

สวนตางรายได และตนทน

รายได 100,000 50,000 50,000

หก ตนทนผลต 20,000 (20,000)

ตนทนทไมใชผลต 10,000 (10,000)

ก าไรสทธ 70,000 50,000 20,000

จากการวเคราะหตนทนสวนแตกตาง กจการสามารถเลอกทางเลอกท 1 เนองจากท าใหกจการมประโยชนเพมขน คอ มก าไรเพมขนมากกวาทางเลอกท 2 จ านวน 20,000 บาท

4. ตนทนทหลกเลยงได (Avoidable cost) หมายถง ตนทนทสามารถตดออกได ถากจการไมเลอกทางเลอกนน ตวอยางเชน ถากจการมการยกเลกแผนก หรอหยดการผลตสนคาชนดใดชนดหนง กจการกไมตองจายเงนเดอนและคาจางพนกงาน ไมตองจดหาวตถดบทางตรง และคาใชจายในแผนกบางรายการ ดงนน ตนทนทหลกเลยงไดสวนใหญมกเปนตนทนผนแปร เพราะตนทนผนแปรเปนตนทนทเปลยนแปลงตามสดสวนของการเปลยนแปลงปรมาณกจกรรมถากจการไมมการผลตตนทนผนแปรกจะไมเกดขน

ระบบบญชตนทนเพอการจดการ

ระบบการบญชตนทนเพอการจดการ (Managerial cost accounting system) เปนระบบทใชจดหาขอมลตนทนใหฝายบรหารใชในการวางแผน การสงการ การควบคมและการตดสนใจ เกยวกบจ านวนหนวยผลต หนวยขาย และการตงราคาขาย มการน าเสนอรายงานทางการบรหารใหตรงกบความตองการของผบรหารเพอน าไปตดสนใจใหเกดประโยชนตอองคกร ระบบการบญชตนทน (Cost accounting system) เปนระบบบญชทเกยวของกบกระบวนการวด การจดบนทก การจ าแนก การสรปผลและรายงานขอมลเกยวกบตนทนผลตภณฑหรอบรการ มการสะสมตนทนในแตละแผนกหรอในแตละขนตอนการผลต ระบบบญชตนทนทด จะตองมขอมลทถกตอง แมนย า และทนเวลาตอการตดสนใจของผบรหาร ไมวาจะเปนผบรหารระดบกลางทตองตดสนใจและรวบรวมผลการด าเนนงานเพอสงรายงานขอมลใหผบรหารระดบสง เพอใชในการวางแผนใหเปนไปตามเปาหมายและนโยบายของบรษท

47

ระบบการบญชตนทน ม 2 ระบบ คอ 1. ระบบตนทนงานสงท า (Job order costing system)

2. ระบบตนทนชวง (Process order costing system)

ระบบตนทนงานสงท า เปนระบบบญชทใชสะสมขอมลเกยวกบตนทนการผลตของงานเฉพาะอยางหรอเฉพาะงานทส งท า เมอรบค าส งซอจากลกคาโดยจะมการบนทกตนทนแยกตามงานแตละงาน มการจดท าบตรตนทนงานท าใหผบรหารทราบตนทนของแตละงานไป เปนประโยชนตอผบรหารใชในการตดสนใจการตงราคาขายสนคาและบรการ ธรกจทใชระบบตนทนงานสงท า เชน งานรบเหมากอสราง งานกจการโรงพมพ งานเฟอรนเจอร งานรบท าของช ารวย ส านกงานกฎหมายและบญช หรอโรงงานทใชเวลาในการผลตทยาวนาน เชน การผลตไวน เปนตน

การไหลของตนทนการผลตนน ประกอบไปดวยปจจยการผลตคอ วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลต จะถกปอนเขาสกระบวนการผลต ซงเรยกวา งานระหวางท า เมอมการผลตเสรจกจะโอนบญชงานระหวางท าเขาบญชสนคาส าเรจรป เพอเตรยมพรอมทจะขาย เมอขายสนคาส าเรจรปออกไปไดแลว กจะโอนเขาบญชตนทนสนคาทขาย ณ วนสนงวด วตถดบทางตรงทยงไมไดปอนเขากระบวนการผลต งานระหวางท าทยงผลตไมเสรจ และสนคาส าเรจรปทยงไมไดขายออกไปนน ใหถอเปนสนคาคงเหลอของกจการทงสน เมอขายสนคาส าเรจรปออกไปกจการจะตองมการบนทกตนทนขาย แลวน าไปหกออกจากยอดขายสทธ จะท าใหสามารถทราบก าไรข นตนได

ระบบตนทนชวง เปนระบบบญชทสะสมขอมลเกยวกบตนทนของแผนกตางๆโดยผานกระบวนการผลตตงแต 2 แผนกขนไป มการผลตเปนจ านวนมาก ไมสามารถแยกไดวาสวนใดของการผลตเปนของงานชนใด วธการคดตนทนการผลตจะค านวณตอเนองกนไป เรอยๆ ในแตละชวงของการผลต จะมการใสปจจยการผลตเขาไปในกระบวนการผลต คอ วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลตตางๆ และมการรวบรวมตนทนโดยแยกเปนแผนกตามงวดเวลาทก าหนด ตนทนของแผนกท 1 จะถกโอนไปเปนตนทนของแผนกท 2 และตนทนจากแผนกท 2 กจะถกโอนไปยงแผนกถดไปเรอยๆ ดงนนตนทนของผลตภณฑจะถกสะสมในแตละชวงการผลต หนวยการผลตทผลตเสรจในชวงแรกจะถกโอนไปผลตตอในชวงตอไป จนกระทงเปนสนคาส าเรจรป ดงนนการไหลของตนทนการผลต ประกอบดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลต ถกปอนเขาไปในกระบวนการผลต เรยกวา งานระหวางท า (Work

in process) ตวอยางเชน การผลตปลารากระปอง จะตองผานกระบวนการผลต 2 แผนก คอ แผนกผสม และแผนกบรรจภณฑ วตถดบทางตรงทจะตองใชคอ (ปลา) กจะถกใสเขาไปในแผนกผสมโดยใชตนทนแปรสภาพคอ คาแรงงานทางตรงและคาใชจายการผลต เพอผสมใหเปน

48

ผลตภณฑปลารา หนวยทผลตเสรจกจะถกโอนไปยงแผนกบรรจภณฑ และใสตนทนแปลงสภาพผานกระบวนการบรรจกระปองจนเปนสนคาส าเรจรป ณ วนสนงวด หนวยทยงผลตไมเสรจบางสวนกจะเปนงานระหวางท าคงเหลอ สนคาส าเรจรปทยงไมไดขายออกไป กจะเปนสนคาคงเหลอของกจการ จากภาพทแสดงการไหลของตนทนในระบบตนทนงานสงท า และระบบตนทนชวงนนสามารถแสดงถงความเหมอนกนและความแตกตางกนของระบบตนทน ดงน

การเปรยบเทยบระหวางระบบตนทนงานสงท าและระบบตนทนชวง

ระบบตนทนงานสงท าและระบบตนทนชวง ใชค านวณหาตนทนการผลตของสนคา ระบบตนทนงานสงท า จะค านวณตนทนการผลตของแตละงานตามค าส งผลตของลกคา จะมการสะสมตนทนในแตละงานเขาบญชงานระหวางท า เมองานแตละงานผลตเสรจกจะโอนจากงานระหวางท าไปเขาบญชสนคาส าเรจรปของงานนน และเมอน าสนคาส าเรจรปไปขายกจะโอนจากบญชสนคาส าเรจรปไปเขาบญชตนทนขาย

สวนระบบบญชตนทนชวงหรอตนทนกระบวนการ จะมการผลตสนคาทตอเนองกนไป โดยผลตจากแผนกหนงไปยงอกแผนกหนง ดงนนเมอปอนปจจยการผลตเขาไป ตนทนจะไปสะสมในบญชงานระหวางท าของแผนกท 1 เมอแผนกท 1 ผลตเสรจกจะโอนไปเขาบญชงานระหวางท าแผนกท 2 ตนทนการผลตจะถกสะสมในแผนกท 2 เมอแผนกท 2 ผลตเสรจ กจะโอนออกไปยงแผนกอนตอไปเรอยๆ จนถงแผนกสดทายเมอผลตสนคาเสรจ กจะโอนเขาบญชสนคาส าเรจรป เมอน าสนคาส าเรจรปไปขาย กจะโอนเขาบญชตนทนขายตอไป

ความเหมอนกนของระบบตนทนงานสงท าและระบบตนทนชวง มดงน

1. ระบบตนทนทง 2 ระบบ มปจจยทปอนเขากระบวนการผลตทเหมอนกนคอ วตถดบ

ทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลต

2. มการรวบรวมและสะสมตนทนทเกดขน คอวตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และ คาใชจายการผลต ไวในบญชงานระหวางท า เมอผลตเสรจกจะโอนไปยงบญชสนคาส าเรจรป เมอมการขายสนคากจะโอนบญชสนคาส าเรจรปไปยงบญชตนทนขาย

3. การบนทกบญชของปจจยการผลตคอ บญชวตถดบ บญชคาแรงงานทางตรง และบญชคาใชจายการผลต จะใชระบบการบนทกบญชสนคาแบบตอเนอง (Perpetual inventory

system) ทง 2 ระบบ

4. ระบบตนทนทง 2 ระบบ จะใหขอมลเกยวกบตนทนการผลต ซงชวยท าใหผบรหารใชเปนขอมลในการวางแผน การสงการ การควบคม และการตดสนใจ

49

ตารางท 2.2 แสดงความแตกตางของระบบตนทนงานสงท า และระบบตนทนชวงการผลต

ระบบตนทนงานสงท า ระบบตนทนชวง 1. ลกษณะสนคาทผลต จะท าการผลตเมอมค าส งผลต

เทานน ลกษณะของสนคาแตละชน ดจะแตก ตางกน ไปตามความตองการของลกคา

การผลตสนคามลกษณะแบบตอเนอง ทมลกษณะเดยวกนเปนจ านวนมากเปนโดยการแยกออกเปนแผนกๆ

2. ปจจยทปอนเขากระบวนการผลต

ปอนปจจยการผลตเขากระบวนการผลตแยกไปแตละงานตามค าส งผลต

ปอนปจจยการผลตผานกระบวนการผลตโดยแยกออกเปนแผนกๆแตละแผนกไป

3. บญชงานระหวางท า มเพยงบญชเดยวเฉพาะงานนนๆ

มหลายบญชโดยแบงแยกตามแผนกผลตหรอข นตอนการผลต

3. 4. การสะสมตนทน มการสะสมตนทนของแตละงาน และบนทกตนทนลงในบตรตนทนงาน

มการสะสมตนทนของแตละแผนกผลต และจดท ารายงานตนทนการผลต

4. 5. การค านวณตนทน ตนทนรวมและตนทนตอหนวยจะคดเมอมการผลตเสรจในแตละงาน และมการค านวณตนทนตอหนวยจากจ านวนหนวยทผลตแตละงาน

ตนทนรวมและตนทนตอหนวยจะคด เม อ สน ส ดการผลตในช วง เวลาและมก ารค าน วณตนท น ตอห น วยจากจ านวนหนวยทผลตระหวางงวด

โดยจะไดกลาวถงรายละเอยดของระบบตนทนงานสงท า และระบบตนทนชวงการผลตในบทท 3 และในบทท 4 ตามล าดบ ตอไป

สรป

นกบญชบรหารในยคปจจบนตองมการปรบตวและรปแบบการท างานใหทนกบการเปลยนแปลงทเกดขนอยเสมอ ดงนนนกบญชบรหารจงเปนผรบผดชอบในการจดหาขอมลตางๆ ทเกยวของกบการตดสนใจ ใหทนตอความตองการใชขอมลของผบรหารในการวางแผน และควบคมกจกรรมตางๆ โดยทขอมลน าเสนอตอผบรหารนน จะตองเปนขอมลทเกยวของกบสงทพจารณา

50

ทนตอเวลา ถกตอง และเชอถอได การบญชเพอการจดการมความแตกตางจากการบญชการเงนในประเดนตางๆ ดงน คอ กลมผใชขอมล วตถประสงคในการจดท า ลกษณะของขอมล แนวทางการปฏบต รปแบบ และระยะเวลาในการน าเสนอ

ขอมลทางบญชทผบรหารสวนใหญตองการมกเกยวกบตนทนของกจการ ดงนน ตนทนในความหมายทางการบญชเพอการจดการจงมความหมายตางๆ มากมาย ขนอยกบวตถประสงคของการน าไปใชของผบรหารเปนส าคญ เราสามารถจ าแนกประเภทของตนทนได 4 ประเภทใหญๆ คอ 1) การจ าแนกตนทนการผลตและตนทนทไมเกยวของกบการผลต 2) การจ าแนกตนทนในงบการเงน 3) การจ าแนกตนทนเพอการวางแผนและควบคมการ และ 4) การจ าแนกตนทนเพอการตดสนใจ ในสวนของการจ าแนกตนทนการผลตและตนทนทไมเกยวของกบการผลต แบงไดเปนตนทนการผลต ไดแก วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลต ตนทนทไมใชตนทนการผลต ไดแก ตนทนสนคาทซอมาเพอขาย ตนทนทางการตลาดหรอตนทนการขาย และตนทนทางการบรหาร การจ าแนกตนทนในงบการเงน แบงไดเปนตนทนผลตภณฑ และตนทนงวดเวลา การจ าแนกตนทนส าหรบการวางแผนและควบคม แบงไดเปนตนทนผนแปร ตนทนคงท ตนทนกงคงท ตนทนกงผนแปรหรอตนทนผสม สวนการจ าแนกตนทนส าหรบการตดสนใจ แบงไดเปนตนทนจม ตนทนเสยโอกาส ตนทนสวนแตกตาง และตนทนทหลกเลยงได

ระบบบญชตนทนม 2 ระบบ คอ ระบบตนทนงานสงท า และระบบตนทนชวง ระบบตนทนงานสงท า เปนระบบทมการผลตตามค าส งของลกคาเปนงานๆไป จะบนทกตนทนแยกตามงานสงท าแตละงาน สวนระบบตนทนชวง เปนระบบทมการผลตตามกระบวนการผลตตนทนจะถกสะสมในแตละชวงการผลต หนวยทผลตเสรจในชวงแรกจะถกโอนไปผลตตอในชวงตอไป


ขอ 1. จงใหความหมายของค าวาตนทน

ขอ 2. จงกลาวถงวตถประสงคของการบญชตนทน

ขอ 3. จงกลาวถงการจ าแนกประเภทของตนทน วามกประเภท อะไรบาง ขอ 4. จงอธบายถงตนทนการผลตและตนทนทไมเกยวของกบการผลต ขอ 5. จงอธบายถงการจ าแนกตนทนในงบการเงน

ขอ 6. จงอธบายถงการจ าแนกตนทนเพอการวางแผนและควบคม

ขอ 7. จงอธบายถงการจ าแนกตนทนเพอการตดสนใจ

ขอ 8. จงอธบายถงระบบตนทนงานสงท า และระบบตนทนชวง ขอ 9. จงระบวาตนทนตอไปนจดเปนตนทนประเภทใดของบรษททผลตเสนบะหม ก. วตถดบทางตรง ข. คาแรงงานทางตรง ค. คาใชจายการผลต

51

……1 สผสมอาหาร ……2 คาจางพนกงานแผนกผลต

……3 คาเสอมราคาเครองผสมแปง ……4 แปงทใชผลตบะหม ……5 เงนเดอนผควบคมโรงงาน

……6 เกลอ

……7 คาบ ารงรกษาเครองผสมแปง ……8 คาเชอเพลงส าหรบท าความรอน

……9 คาน า คาไฟฟา โรงงาน

……10 คาเบยประกนภยโรงงาน

ขอ 10. จงระบวาตนทนตอไปนจดเปนตนทนชนดใดของบรษททผลตเฟอรนเจอรไม

ก. ตนทนผลตภณฑ ข. ตนทนงวดเวลา ……1 คาโฆษณา ……2 เงนเดอนผจดการโรงงาน

……3 คารบรอง ……4 ไมมะคา ……5 คาแรงคนงานทาส

……6 มอเตอรไฟฟา ……7 คาจางออกแบบเฟอรนเจอร ……8 คาพาหนะพนกงานขาย

……9 คาเสอมราคาเครองจกรไฟฟา …… 10 คาแรงงานพนกงานฝายผลต

ขอ 11. จงระบวาตนทนตอไปนจดเปนตนทนชนดใดของบรษททผลตกระเชาพลาสตก

ก. ตนทนการผลต ข. ตนทนทไมเกยวของกบการผลต

……1 คาลวงเวลาแผนกผลต

……2 วสดส านกงานใชไป

……3 เงนเดอนส านกงาน

……4 เงนเดอนผควบคมโรงงาน

……5 วตถดบทางตรง ……6 คาเบยประกนภยโรงงาน

……7 คาสาธารณปโภคโรงงาน

……8 คานายหนาพนกงานขาย

52

ขอ 12. บรษท ชยชาญพลาสตก จ ากด ผผลตและจ าหนายถงน าแขง ไดมการผลตสนคาสงขายทวประเทศไทย โดยผานตวแทนจ าหนายทวประเทศ ซงมรายละเอยดเกยวกบรายได ตนทน และคาใชจายตางๆ ดงน

ยอดขาย

ตนทนสนคาทขาย

คาขนสง คาเสอมราคาอาคารส านกงาน



1,800,000

500,000

120,000

70,000

80,000

60,000

บาท

บาท

บาท

บาท

บาท

บาท

ตอมาในปปจจบนบรษทมนโยบายจะเปลยนแปลงชองทางการจ าหนายใหมเปนระบบขายตรง คาดวาจะท าใหบรษทมรายได ตนทนและคาใชจายตางๆ เปนดงน

ยอดขาย


คาขนสง คาเสอมราคาอาคารส านกงาน


คาใชจายในการขายและบรหารอน ๆ

2,200,000

1,000,000

250,000

50,000

130,000

70,000

บาท

บาท

บาท

บาท

บาท

บาท

ใหท า บรษท ชยชาญพลาสตก จ ากด ควรตดสนใจเกยวกบชองทางการจ าหนาย

สนคาอยางไร เพอท าใหเกดประโยชนสงสดแกกจการโดยใชวธการค านวณหา ตนทนสวนแตกตางระหวางทางเลอกทงสอง

ขอ 13. ตอไปนเปนตนทนตางๆ ทเกดขนของบรษท โพนทอง จ ากด


วตถดบทางตรง 500,000

วตถดบทางออม 70,000



คาสาธารณปโภค(โรงงาน 70% ส านกงาน 30%) 35,000

คาเบยประกนภย(โรงงาน 60% ส านกงาน 40%) 30,000

คาซอมบ ารงรกษา(โรงงาน 65% ส านกงาน 35%) 20,000

คาเสอมราคาอาคารโรงงาน 145,000

คาเสอมราคาเครองจกร 45,000

เงนเดอนผควบคมโรงงาน 150,000

53

คาเสอมราคาอาคารส านกงาน 70,000

คาเสอมราคาเครองใชส านกงาน 25,000

คานายหนาพนกงานขาย 42,000

เงนเดอนฝายขายและบรหาร 700,000

คาขนสงออก 35,000


คารบรอง 10,000

ใหท า ค านวณหาตนทนตางๆ ดงน 1) ตนทนข นตน

2) คาใชจายการผลต

3) ตนทนแปรสภาพ

4) ตนทนผลตภณฑ

5) ตนทนงวดเวลา

ขอ 14. จงระบวารายการตนทนตอไปน จดเปนตนทนตามขอใด

ก. ตนทนผนแปร ข. ตนทนคงท ค. ตนทนผสม

1. คาเสอมราคาเครองจกร 2. คาโฆษณา 3. คาเชาอาคารโรงงาน

4. วสดโรงงาน

5. เงนเดอนผจดการฝายขาย

6. เงนเดอนผจดการโรงงาน

7. ไมทใชในการผลตเกาอ 8. คารบรอง 9. คาแรงงานคนงาน

10. ตะปทใชในการงานผลต

11. คาซอมแซมเครองจกร 12. คานายหนาในการขาย

13. คาแรงงานทางออม

14. คาขนสงออก

15. เงนเดอนพนกงานขาย

54

ขอ 15. บรษท นภดล จ ากด ไดประกอบกจการผลตสนคาเครองไฟฟา ไดจดท างบก าไรขาดทน

ส าหรบงวด 3 เดอน สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X1 มขอมลตางๆ ดงน

บรษท นภดล จ ากด


ส าหรบงวด 3 เดอน สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X1

ตลาคม พฤศจกายน ธนวาคม

จ านวนหนวยทขาย(หนวย) 1,000 1,200 1,500

ขาย 100,000 120,000 150,000

หก ตนทนขาย 60,000 72,000 90,000

ก าไรข นตน 40,000 48,000 60,000

หก คาใชจายในการด าเนนงาน

เงนเดอน 20,000 20,000 20,000

คาขนสง 3,000 3,200 3,500

คาไฟฟา 1,000 1,100 1,250

คาโฆษณา 3,000 3,000 3,000

คาเสอมราคา 8,000 8,000 8,000

รวม 35,000 35,300 35,750

ก าไรสทธ 5,000 12,700 24,250

ใหท า 1) จากงบก าไรขาดทนใหระบวาตนทนแตละชนดเปนตนทนผนแปร ตนทนคงท หรอ

ตนทนผสม

2) หากตนทนรายการใดเปนตนทนผสม ใหแยกออกเปนตนทนผนแปรและตนทนคงท โดยใชวธสงสด – ต าสด (High–low method)

3) ถากจการตองการปรมาณการผลตและขายท จ านวน 1,300 หนวย ใหจดท างบ ก าไรขาดทน ณ ระดบทตองการ

บทท 3

ระบบตนทนงานสงท า

จากทไดกลาวในบทท 2 เรองแนวคดเกยวกบตนทนไปแลวนน ไดมการจ าแนกตนทนตางๆเพอประโยชนตอผบรหาร ไมวาจะเปนผบรหารระดบกลางทตองรวบรวมขอมลและผลการด าเนนงานจากผบรหารระดบลาง เพอใชในการตดสนใจทถกตองและทนเวลา เพอใหเปนไปตามเปาหมายและนโยบายของบรษท ซงสงผลตอความเจรญกาวหนาของธรกจ ในภาวการณปจจบนอยในยคทเรยกวา โลกาภวฒน (Globalization) ซงมความเจรญกาวหนาทางเทคโนโลยในดานตางๆ สงผลใหเกดการแขงขนทางการตลาดเพมสงขนอยางรวดเรว ผบรหารมความจ าเปนตองปรบกลยทธในการบรหารงานและระบบการผลตใหทนตอการเปลยนแปลงทเกดขน สวนหนงของเครองมอทชวยในการบรหารงานใหประสบความส าเรจ กคอระบบบญชตนทน ซงมวตถประสงคในการจดหาขอมลเกยวกบตนทนผลตภณฑหรอตนทนการผลต เพอใชในการวางแผน การควบคม และการตดสนใจ รวมถงการค านวณหาตนทนในการผลตสนคาแตละหนวย เพอท าใหทราบถงตนทนสนคาส าเรจรป ในการน าไปก าหนดราคาขายสนคาตอไป การเลอกใชระบบตนทนนนขนอยกบการด าเนนงานของกจการ ผบรหารตองพจารณาอยางเหมาะสม

ความหมายของระบบตนทนงานสงท า

ระบบตนทนงานสงท า (Job order costing system) คอ ระบบบญชทสะสมตนทนการผลตทผลตสนคาแตละชนด เพอใหตรงกบความตองการหรอตามค าส งของลกคาแตละราย ตามงานเฉพาะอยางหรอเฉพาะงานทส ง ซงมลกษณะสนคาและบรการทแตกตางกน เชน กจการโรงพมพ เฟอรนเจอร รบเหมากอสราง ผลตเครองบน เรอ การสรางภาพยนตร เปนตน วธการตนทนงานสงท าจะเนนทงานแตละงาน ในการเกบรวบรวมตนทน จะประกอบดวยตนทน 3 ประเภท คอ

วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายในการผลต โดยจะเกบรวบรวมตนทนเปนงานๆ ไป โดยแตละงานจะมบตรตนทน (Job cost sheet) เพอใหทราบตนทนการผลตของผลตภณฑ

ระบบตนทนงานสงท าส าหรบกจการอตสาหกรรมการผลต

ระบบตนทนงานสงท าเปนระบบบญชตนทนทเหมาะสมส าหรบกจการอตสาหกรรมทผลตสนคา กจการอตสาหกรรมการผลตทมลกษณะการผลตสนคาใหมความแตกตางกนในแตละงานหรอแตละชดอยางชดเจน โดยปกตจะแยกงานแตละงานหรอแตละชดออกจากกนเพอสะดวกในการรวบรวมตนทนการผลตทประกอบไปดวยวตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายในการผลต ซงจะบนทกรายละเอยดตนทนทง 3 ประเภทไวในบตรตนทนงาน เมอจ าแนกไดวางานใดยงท าไมเสรจจะบนทกไวในบญชงานระหวางท า (Work in process) และเมองานชนใดผลตเสรจกจะ

56

โอนไปไวในบญชสนคาส าเรจรป (Finish goods) และหากขายสนคานนได จะบนทกไวในบญชตนทนขาย(Cost of goods sold) ส าหรบรปแบบของบตรตน ทนงานของกจการประเภทอตสาหกรรมการผลตนจะแตกตางกนไป ทงนข นอยกบลกษณะของผลตภณฑและเสนทางเดนของตนทน ในบตรตนทนงานสงท าแตละแผนประกอบดวยรายละเอยดตางๆ คอวตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายในการผลต นอกจากนนอาจยงมรายการอนๆ ดวย เชน รายไดจากการขาย คาใชจายในการขายและบรหาร แสดงถงก าไรข นตน และก าไรสทธโดยประมาณ

ภาพท 3.1 แสดงการไหลของตนทนในระบบตนทนงานสงท า

การไหลของตนทนงานสงท ากบการบนทกบญช

การไหลของตนทน ประกอบดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายในการผลต ซงเมอกจการไดรบค าส งผลตจากลกคา กจการรวบรวมขอมลปจจยการผลตเพอใชบนทกขอมลในเอกสารตางๆ และมการบนทกรายการทางบญช ท าใหทราบตนทนของผลตภณฑ

วตถดบ งานระหวางท า สนคาส าเรจรป ตนทนขาย

คาแรงงาน ตนทนผลตเสรจ ขาย


ภาพท 3.2 แสดงการไหลของตนทนกบการบนทกบญชในระบบตนทนงานสงท า

วตถดบทางตรง + คาแรงงานทางตรง + คาใชจายในการผลต

งานระหวางผลต งานท 1



สนคาส าเรจรป งานท 1



บตรตนทนงาน

บตร

ตนทนงาน

บตร

ตนทนงาน บตร

ตนทนงาน

57

ตวอยางท 3.1 ในวนท 1 มกราคม 25x1 บรษท ขนมไทย จ ากด ไดรบค าส งซอจากลกคาส งซอขนม จากลกคา 2 งาน คองานเลขท 101 ชอลกคาคอราน เอ มจ านวน 2,000 กลอง งานเลขท 102 ชอลกคาคอ ราน บ มจ านวน 3,000 กลอง กจการใชวธการค านวณตนทนวตถดบโดยวธเขากอน – ออกกอน มรายการตางๆ เกดขนในเดอนมกราคม 25x1 ดงน ม.ค.1 วตถดบแปงขาวเหนยว เลขท 22 คงเหลอยกมา 300 กโลกรม ราคากโลกรมละ 50 บาท เปน จ านวนเงน 15,000 บาท

5 เบกวตถดบแปง ตามใบเบกวตถดบเลขท 311 จ านวน 100 กโลกรม เพอใชในการผลต

10 ซอวตถดบเปนเงนเชอจ านวน 500 กโลกรม ราคากโลกรมละ 52 บาท เปนจ านวนเงน

26,000 บาท โดยท าใบรายงานการรบสนคาเลขท 201

15 เบกวตถดบแปง ตามใบเบกวตถดบเลขท 315 จ านวน 350 กโลกรม

25 บนทกคาแรงงานทางตรงและคาแรงงานทางออม ประจ าเดอน จ านวนเงน 28,000 บาท หกภาษ ณ ทจายจากคาแรงจ านวน 600 บาท

31 บนทกคาแรงงานเขาตนทนการผลต ดงน งานเลขท 101 ใชคาแรงงานทางตรงจ านวน 350 ชวโมง อตราชวโมงละ 30 บาท

งานเลขท 102 ใชคาแรงงานทางตรงจ านวน 400 ชวโมง อตราชวโมงละ 40 บาท

คาแรงงานทางออมมจ านวน 1,500 บาท

บรษทไดประมาณคาใชจายในการผลตทคาดวาจะเกดขน จ านวน 60,000 บาท โดยใชฐานกจกรรมชวโมงแรงงานทางตรงในการจดสรรเขางาน คาดวาจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงทจะใชในการผลต เปนจ านวน 5,000 ชวโมง งานเลขท 101 ใชช วโมงแรงงานทางตรงจ านวน 350 ชวโมง สวนงานเลขท 102 ใชช วโมงแรงงานทางตรงจ านวน 400 ชวโมง คาใชจายในการผลตทเกดขนจรง (ไมรวมคาแรงงานทางออม )ของเดอนมกราคม จ านวนเงน 8,000 บาท ประกอบดวย วตถดบทางออม 2,000 บาท คาซอมแซมอปกรณโรงงาน 1,500

บาท คาไฟฟาโรงงาน 1,400 บาท คาเสอมราคาโรงงาน 2,100 บาท และคาใชจายเบดเตลดโรงงาน 1,000 บาท

จากขอมลทเกดขน กจการสามารถแสดงการไหลของตนทน บนทกบญชและค านวณตนทนตามขนตอน เพอใชในการผลตขนม ไดดงน

ขนตอนในการค านวณตนทนการผลตเขางาน แยกออกตามประเภทตนทนไดดงน 1. วตถดบ (Raw Material) เปนปจจยทกจการซอมาเพอใชในการผลตผลตภณฑ ซงตองแยกวตถดบออกเปน 2 ประเภท คอ วตถดบทางตรง และวตถดบทางออม วตถดบทางตรง จะบนทกเปนตนทนการผลตแตละงานโดยตรงในบตรตนทนงานสงท า สวนวตถดบทางออม ถอเปนคาใชจายในการผลตจงไมตองน ามาแสดงในบตรตนทนงานสงท า

58

1.1 การบนทกเมอซอวตถดบ แผนกจดซอจะมการจดท าใบสงซอ โดยมรายละเอยดของรายการวตถดบ เกยวกบชนดและปรมาณวตถดบทตองการซอ เมอผขายไดสงวตถดบมาแลวแผนกรบของกจะท าการตรวจสอบวตถดบทไดร บ และ จดท าใบรายงานการรบสนคา

(Receiving report) แสดงปรมาณวตถดบทซอและรบเขาในคลงสนคาโดยตรวจสอบกบใบสงของ

ใชส าหรบควบคมการจายคาวตถดบทซอ การซอวตถดบในวนท10 มกราคม เปนเงนเชอตามใบสงของเลขท 11/34 จ านวน 500 กโลกรม ราคากโลกรมละ 52 บาท เปนเงน 26,000 บาท โดยไดบนทกตามใบรายงานการรบสนคาเลขท 201

การบนทกบญชการซอวตถดบในวนท 10 มกราคม 25x1 เปนดงน เดบต วตถดบ 26,000

เครดต เจาหน 26,000

1.2 จดท าบตรแยกประเภทวตถดบ (Material ledger card) โดยการจดท าบตรวตถดบ ซงถอวาเปนบญชคมยอดแยกตามประเภทของวตถดบแตละชนด ซงถอเปนบญชยอยบตรแยกประเภทวตถดบจะแสดงถงรายละเอยดการเบกวตถดบไปใชและวตถดบคงเหลอ โดยบนทกการรบวตถดบชนดตางๆ ลงในบตรวตถดบในชอง “รบ” 1.3 จดท าใบเบกวตถดบ (Material requisitions) แผนกผลตจะท าการเบกวตถดบจากคลงสนคาไปใชในการผลตของงานตาง ๆ ตองจดท าใบเบกวตถดบพรอมแสดงรายละเอยดในการเบกใชวาใชกบงานใด เปนวตถดบประเภทรายการใด ปรมาณทเบก ตนทนตอหนวย และจ านวนเงนเทาใด เมอผดแลคลงสนคาไดรบใบเบกวตถดบทไดรบการอนมตจากผมอ านาจแลว จะท าการเบกจายวตถดบตางๆและบนทกไวในบตรวตถดบในชอง “จาย” แลวสงใบเบกวตถดบใหทางฝายบญชเพอเปนหลกฐานในการบนทกบตรตนทนงานสงท า กรณทเปนวตถดบทางตรง สวนทเปนวตถดบทางออมจะบนทกเขาบญชคาใชจายในการผลต เพอค านวณหาตนทนผลตตอไป

การค านวณตนทนวตถดบทเบกใช อาจท าไดหลายวธ เชน วธเขากอน -ออกกอน (First-in First-out) หรอวธถวเฉลยถวงน าหนก(Weighted average) จากตวอยางดงกลาว สมมต กจการเลอกใชวธการค านวณตนทนโดยวธเขากอน-ออกกอน

การบนทกบญชเกยวกบการเบกวตถดบในวนท 5 มกราคม 25x1 เปนดงน เดบต งานระหวางท า 5,000

เครดต วตถดบ 5,000

เบกวตถดบแปง ตามใบเบกเลขท 311วตถดบทเบกใช = 100 x 50 = 5,000 บาท

การบนทกบญชเกยวกบการเบกวตถดบในวนท 15 มกราคม เปนดงน เดบต งานระหวางท า 17,800


เบกวตถดบแปงตามใบเบกเลขท 315 ตามวธเขากอน-ออกกอน=(200 x 50) + (150 x 52)

= 17,800 บาท

59

จากตวอยางสามารถแสดงเอกสารทเกยวกบการซอวตถดบ การเบกวตถดบ ลงในใบเบกวตถดบทางตรง และบตรแยกประเภทวตถดบ ไดดงน

บตรแยกประเภทวตถดบ

ประเภทวตถดบ แปงขาวเหนยว หนวยทส งซอ กโลกรม

เลขทวตถดบ 22

รบ จาย(งานผลต) คงเหลอ

วนท เลขท ใบรายงาน

ปรมาณ ราคาตอหนวย

จ านวนเงน(บาท)

เลขทใบเบก





ม.ค1 ยกมา 300 50 15,000

5 311 100 50 5,000 200 50 10,000

10 201 500 52 26,000 200 50 10,000

500 52 26,000

15 315 200 50 10,000

150 52 7,800 350 52 18,200

ใบเบกวตถดบ

บรษท ขนมไทย จ ากด เลขท 311 ถงแผนก คลงสนคา วนท 5 มกราคม 25x1


บรษท ขนมไทย จ ากด เลขท 315 ถงแผนก คลงสนคา วนท 15 มกราคม 25x1

รายการวตถดบ ปรมาณ ราคาตอหนวย

จ านวนเงน

(บาท) รายการวตถดบ ปรมาณ ราคาตอ

หนวย


(บาท) เลขท 22

แปงขาวเหนยว

100 50 5,000 เลขท 22

แปงขาวเหนยว

200

150

50

52

10,000

7,800

รวม 5,000 รวม 17,800

ผเบก………………… ผรบของ……….…… งาน/แผนก…………… ผอนมต…….…….…

ผเบก………………… ผรบของ…….……… งาน/แผนก…..………. ผอนมต…..………….

ภาพท 3.3 แสดงขอมลของบญชวตถดบและใบเบกวตถดบ

ใบรายงานการรบสนคา

เลขท 201

ใบสงของจากผขาย

60

1.4 บตรตนทนงาน (Job cost sheet) เปนการรวบรวมตนทนของแตละงานแยกออกจากกน โดยแตละงานประกอบดวย ตนทนของวตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายในการผลต เพอใหทราบตนทนรวมและตนทนตอหนวยของแตละงาน นนเอง

จากใบเบกของวตถดบทางตรง จะมการจดสรรวตถดบ เขาบญชงานระหวางท า สวนวตถดบทางออมจะจดสรรเขาคาใชจายในการผลตในบตรตนทนงาน

2. คาแรงงาน (Labors) เราแบงเปน 2 ประเภท คอ คาแรงงานทางตรง (Direct

labors) และคาแรงงานทางออม (Indirect labors) คาแรงงานทางตรง เปนแรงงานทท าการแปรสภาพวตถดบใหเปนสนคา ซงสามารถระบไดวาคาแรงงานเปนการปฏบตงานใหกบสนคาชนใดหรอชดใด สวนคาแรงงานทางออม เปนแรงงานทไมสามารถระบไดอยางชดเจนวาเปนการปฏบตงานใหกบงานชนใด การท างานของพนกงานจะใชบตรลงเวลา (Time clock card) บนทกเวลาเขา-ออกจากงาน ดงนน การรวบรวมตนทนคาแรงงานจะน าบตรลงเวลามาบนทกในบตรบนทกเวลางาน (Job time ticket) ทแสดงรายละเอยดของเวลาทใชในแตละวนวาเปนตนทนของงานใด จ านวนเทาใด บตรบนทกเวลางานนจะใชในการจ าแนกคาแรงงานทางตรงกบคาแรงงานทางออม และยอดรวมจ านวนเงนของบตรบนทกเวลางานจะตองเทากบยอดคาแรงงานเบองตนทค านวณไดจากบตรลงเวลา ตนทนคาแรงงานทางตรง จะบนทกบญชเขาบญชงานระหวางท า สวนคาแรงงานทางออม จะบนทกเขาบญชคาใชจายในการผลต จากตวอยางท 3.1 มขอมลเกยวกบคาแรงงาน คอ

ม.ค. 25 บนทกคาแรงงานประจ าเดอน จ านวน 28,000 บาท มภาษหก ณ ทจายจากคาแรง จ านวน 600 บาท

การบนทกบญชเกยวกบคาแรงงาน เปนดงน เดบต คาแรงงาน 28,000

เครดต คาแรงงานคางจาย 27,400

ภาษหก ณ ทจาย 600

ม.ค.31 บนทกคาแรงงานเขาตนทนการผลต ดงน งานเลขท 101 ใชคาแรงงานทางตรงจ านวน 350 ชวโมง อตราชวโมงละ 30 บาท

งานเลขท 102 ใชคาแรงงานทางตรงจ านวน 400 ชวโมง อตราชวโมงละ 40 บาท

คาแรงงานทางออมมจ านวน 1,500 บาท

การบนทกบญชเกยวกบคาแรงงาน เปนดงน เดบต งานระหวางท า 26,500

คาใชจายในการผลต 1,500

เครดต คาแรงงาน 28,000

61

ระบบตนทนงานสงท า จะมการค านวณคาแรงงานของพนกงานแตละคน โดยจะบนทกในบตรลงเวลา และระบวาเปนของงานใด ตนทนคาแรงงานทางตรง จะบนทกหรอสะสมตนทนลงในบตรตนทนงาน ในชองคาแรงงานทางตรง สวนคาแรงงานทางออม จะบนทกลงในชองคาใชจายในการผลต จากตวอยางท 3.1 สามารถบนทกบตรลงเวลาบางสวน ไดดงน งานเลขท 101 จ านวน 350 ชวโมง งานเลขท 102 จ านวน 400 ชวโมง

งานเลขท 101 ตนทนคาแรงงาน 10,500 บาท งานเลขท 102 ตนทนคาแรงงาน 16,000 บาท

ภาพท 3.4 แสดงการบนทกขอมลคาแรงงานทางตรงในบตรลงเวลา (บางสวน)

3. คาใชจายในการผลต (Factory overhead) หรอโสหยการผลต เปนคาใชจายทเกดขนจากการผลตในโรงงานทงหมด แตไมสามารถระบไดวาเปนตนทนของงานใดโดยตรง แตไมรวมถงวตถดบทางตรงและคาแรงงานทางตรง

จากตวอยางท 3.1 มขอมลเกยวกบคาใชจายในการผลต คอ

บรษทไดประมาณคาใชจายในการผลตทคาดวาจะเกดขน จ านวน 60,000 บาท โดยใชฐานกจกรรมชวโมงแรงงานทางตรงในการค านวณ คาดวาชวโมงแรงงานทางตรงทจะใชในการผลต เปนจ านวน 5,000 ชวโมง โดยงานเลขท 101 ใชช วโมงแรงงานทางตรงจ านวน 350 ชวโมง สวนงานเลขท 102 ใชช วโมงแรงงานทางตรงไป จ านวน 400 ชวโมง

บตรลงเวลา งานเลขท 101



วนท 6 ม.ค.x1 เลขทพนกงาน 125

ชอพนกงาน นายสมชย

รายละเอยดงาน ผสม

เวลา จ านวนชวโมง

อตราคาแรง

ตนทน(บาท) เขา ออก

8.00

17.00

16.00

20.00

8

3

30

30

240

90

ตนทนรวม 330

ผบนทก นายชย ผตรวจสอบ อ านาจ




วนท 16 ม.ค.x1

เลขทพนกงาน 130

ชอพนกงาน นายสมาน

รายละเอยดงาน กวน

เวลา จ านวนชวโมง

อตราคาแรง

ตนทน(บาท) เขา ออก

10.00

19.00

18.00

22.00

8

3

40

40

320

120

ตนทนรวม 440

ผบนทก นายชย ผตรวจสอบ อ านาจ

62

คาใชจายในการผลตทเกดขนจรงของเดอนมกราคม มจ านวน 8,000 บาท ประกอบดวย วตถดบทางออม 2,000 บาท คาซอมแซมอปกรณโรงงาน 1,500 บาท คาไฟฟาโรงงาน 1,400 บาท คาเสอมราคาโรงงาน 2,100 บาท และคาใชจายเบดเตลดโรงงาน 1,000 บาท

การบนทกบญชเกยวกบคาใชจายในการผลต จะมการบนทกทกวน เมอมการบนทกคาใชจายในการผลตทเกดขนจรงแตละประเภทครบถวนแลว กจะโอนปดคาใชจายตางๆเขาบญชคาใชจายในการผลต สามารถบนทกโอนปดบญชคาใชจายตางๆทเกดขนจรง ดงน ม.ค. 31

เดบต คาใชจายในการผลต 8,000

เครดต วตถดบทางออม 2,000

คาซอมแซมอปกรณโรงงาน 1,500

คาไฟฟาโรงงาน 1,400

คาเสอมราคาโรงงาน 2,100

คาใชจายเบดเตลดโรงงาน 1,000

การคดตนทนคาใชจายในการผลตนน จะมความแตกตางจากวตถดบทางตรงและคาแรงงานทางตรง เนองจากคาใชจายในการผลตไมเกยวของโดยตรงกบงาน ซงในการท างานไมสามารถทราบตนทนทแทจรงของคาใชจายในการผลตไดทนท จงจ าเปนตองใชวธการจดสรรตนทน ในสวนของการบนทกวตถดบทางตรงและคาแรงงานทางตรง สามารถบนทกลงในบตรตนทนงานไดโดยตรง แตในสวนของคาใชจายในการผลตจะมการใชรวมกนในงานตางๆ ไมสามารถจะแยกไดอยางชดเจนวาเปนของงานใด จนกวาจะมคาใชจายในการผลตทเกดขนจรง ซงอาจจะท าใหเสยเวลาในการค านวณตนทน เกดความลาชาในการบนทกตนทน ดงนนจงมการประมาณคาใชจายในการผลตคดเขางานทคาดไวลวงหนา ซงเรยกวา อตราคาใชจายในการผลตคดเขางาน สามารถค านวณไดจากสตร ดงน

อตราคาใชจายในการผลตคดเขางาน = คาใชจายในการผลตโดยประมาณฐานในการปนสวนโดยประมาณ

คาใชจายในการผลตโดยประมาณ สวนมากเปนการเกบขอมลจากผลการด าเนนงานในอดตซงเปนของงวดบญชกอนๆ มาเปนฐานในการประมาณ แลวน าผลกระทบทคาดวาจะเกดขนในงวดนมาปรบใหเปนตวเลขทใกลเคยงกบความเปนจรงมากทสด ส าหรบฐานในการปนสวนโดยประมาณนน ตองเลอกฐานในการปนสวนใหสอดคลองและเหมาะสมกบเหตการณและคาใชจายในการผลต โดยทวไปฐานในการปนสวนทนยมใชกนมาก ไดแก

1. จ านวนหนวยผลต (Units produced)

2. ตนทนวตถดบทางตรง (Direct material cost)

3. ตนทนคาแรงงานทางตรง (Direct labor cost)

63

4. ชวโมงแรงงานทางตรง (Direct labor hour)

5. ชวโมงเครองจกร (Machine hour)

จากตวอยางท 3.1 มขอมลเกยวกบคาใชจายในการผลตคดเขางานซงบรษทไดประมาณคาใชจายในการผลตทคาดวาจะเกดขน จ านวน 60,000 บาท โดยใชฐานกจกรรมชวโมงแรงงานทางตรงในการค านวณ ซงคาดวาจะมจ านวน 5,000 ชวโมง ดงนนสามารถค านวณคาใชจายการผลตคดเขางานจากสตร ไดดงน

อตราคาใชจายในการผลตคดเขางาน = คาใชจายในการผลตโดยประมาณ

ชวโมงแรงงานทางตรง

= 60,0005,000

= 12 บาทตอชวโมงแรงงานทางตรง

จากตวอยางท 3.1 สามารถคดคาใชจายในการผลตคดเขางานของแตละงาน ไดดงน งานเลขท 101 ใชช วโมงแรงงานทางตรงจ านวน 350 ชวโมง คาใชจายในการผลตคดเขางาน = 350 x 12 = 4,200 บาท

งานเลขท 102 ใชช วโมงแรงงานทางตรงจ านวน 400 ชวโมง คาใชจายในการผลตคดเขางาน = 400 x 12 = 4,800 บาท

คาใชจายการผลตคดเขางานทเกดขนในงวดน มท งสน 9,000 บาท

การบนทกบญช โอนปดบญชคาใชจายในการผลตคดเขางาน เขาบญชงานระหวางท า เปนดงน ม.ค.31

เดบต งานระหวางท า 9,000

เครดต คาใชจายในการผลต 9,000

การใชอตราคาใชจายในการผลตคดเขางานลวงหนา สามารถค านวณคาใชจายในการผลตคดเขางานส าหรบแตละงานได ซงจะน าไปบนทกลงในบตรตนทนงาน เพอใหสามารถค านวณตนทนการผลตได ท าใหกจการสามารถมการวางแผน การตงราคาสนคาและการควบคมได กจการจะตองน าคาใชจายในการผลตทเกดขนจรงมาเปรยบเทยบกบคาใชจายในการผลตคดเขางาน ดวามความแตกตางกนเทาใด มการจดสรรคาใชจายในการผลตคดเขางานต าไปหรอสงไป ซงจะตองน ายอดผลตางไปปรบปรงกบตนทน เพอใหไดตนทนทเกดขนตรงกบความเปนจรง หากเมอ

เปรยบเทยบแลวจ านวนเงนของคาใชจายในการผลตคดเขางานสงกวาคาใชจายในการผลตทเกดขนจรง เรยกวา คาใชจายในการผลตคดเขางานสงไป จะมยอดเหลอทางดานเครดต จะตอง

64

น าไปปรบปรงลดตนทน แตถาจ านวนคาใชจายในการผลตคดเขางานต ากวา คาใชจายในการผลตทเกดขนจรง เรยกวา คาใชจายในการผลตคดเขางานต าไป จะมยอดเหลอทางดานเดบต

จะตองน าไปปรบปรงเพมตนทน จากตวอยางท 3.1 การบนทกบญชคาใชจายในการผลตทเกดขนจรงและบญชคาใชจายในการผลตคดเขางาน สามารถแสดงบญชแยกประเภทของบญชคาใชจายในการผลต ไดดงน

บญชคาใชจายในการผลต

เดบต เครดต

ม.ค. 31

คาแรงงานทางออม

1,500

ม.ค. 31

คาใชจายในการผลตคดเขางาน

9,000

คาใชจายในการผลตเกดขนจรง 8,000 ยอดยกไป 500

ภาพท 3.5 แสดงการบนทกบญชแยกประเภทคาใชจายในการผลต จากตวอยางท 3.1 บญชคาใชจายในการผลต ยอดคาใชจายในการผลตทเกดขนจรง ในเดอนมกราคม แสดงดานเดบต มจ านวน 9,500 บาท สวนคาใชจายในการผลตคดเขางานแสดงดานเครดต จ านวน 9,000 บาท ผลตางมยอดยกไปดานเครดต คอคาใชจายในการผลตคดเขางานต าไป จ านวน 500 บาท ดงนน กจการตองน าไปปรบเพมตนทน โดยบวกผลตางเขากบตนทนขาย

ผลตางของบญชคาใชจายในการผลตทเกดขนจรง กบคาใชจายในการผลตคดเขางาน ถามเปนจ านวนมาก ผบรหารจะตองมการพจารณาวาเกดจากสาเหตใด อาจเปนเพราะเกดจากการเปลยนแปลงวธการผลต หรอมการเปลยนแปลงเปาหมายการผลต ซงไมเปนไปตามแผนทไดวางไว ถาคาใชจายในการผลตคดเขางานต าไป มเปนจ านวนมากอาจจะสาเหตมาจากปญหาในดานการควบคมกระบวนการผลตไมมประสทธภาพ ท าใหมตนทนสงไป หรอถาเปนลกษณะทคาใชจายในการผลตคดเขางานสงไปมเปนจ านวนมาก อาจจะเกดจากสาเหตคอการก าหนดอตราคาใชจายในการผลตคดเขางานลวงหนาไวสงเกนไป ในการขจดผลตางของคาใชจายในการผลตคดเขางานทเกดขนสงไปหรอต าไปน จะตองน ายอดทสงหรอต าไปทงหมดไปปรบกบตนทนขาย

จากตวอยางท 3.1 ขอมลของตนทนการผลต ของงานเลขท 101 และงานเลขท 102

บญชวตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายในการผลตคดเขางาน สามารถบนทกตนทนการผลตลงในบตรตนทนงาน ไดดงน

65

บรษท ขนมไทย จ ากด

บตรตนทนงานสงท า

ชอลกคา รานเอ งานเลขท 101 วนทส งผลต 1 มกราคม 25x1 ประเภทงาน ขนมเหนยวดอกอญชน วนทผลตเสรจ 10 มกราคม 25x1

จ านวนทผลต 2,000 กลอง ก าหนดสงงาน 11 มกราคม 25x1

วนท วตถดบทางตรง

คาแรงงานทางตรง คาใชจายในการผลตคดเขางาน รวม

ชม. บาท อตรา บาท บาท

5 ม.ค.25x1

5,000 350 10,500 12 บาท/ชวโมงแรงงานทางตรง

4,200 19,700

รวม 5,000 10,500 4,200 19,700

สรป : ตนทนการผลต


คาแรงงานทางตรง


รวม

5,000

10,500

4,200

19,700

บรษท ขนมไทย จ ากด

บตรตนทนงานสงท า

ชอลกคา รานบ งานเลขท 102 วนทส งผลต 1 มกราคม 25x1

ประเภทงาน ขนมเหนยวดอกพกล วนทผลตเสรจ 20 มกราคม 25x1 จ านวนทผลต 3,000 กลอง ก าหนดสงงาน 21 มกราคม 25x1

วนท วตถดบทางตรง

คาแรงงานทางตรง คาใชจายในการผลตคดเขางาน รวม

ชม. บาท อตรา บาท บาท

15 ม.ค.25x1

17,800 400 16,000 12 บาท/ชวโมงแรงงานทางตรง

4,800 38,600

รวม 17,800 16,000 4,800 38,600

สรป : ตนทนการผลต




รวม

17,800

16,000

4,800

38,600

ภาพท 3.6 แสดงการบนทกตนทนการผลตลงในบตรตนทนงาน

66

ตวอยางท 3.2 รานผาฝายไทย ไดด าเนนธรกจรบงานตดเสอผา โดยไดรบค าส งซอจากลกคาในการตดชดแบบฟอรมผาพนเมองส าหรบขาราชการ เจาหนาทของสวนราชการ และหางรานตางตาง ๆ ขอมลการรบงานในเดอนสงหาคม 25X1 มดงน

งานเลขท 4 -2-1 งานเลขท 4 -2-2 งานเลขท 4 -2-3

ผส งผลต

หนวยทผลต (ชด) ก าหนดสงงาน

ราคาขาย (บาท)

โรงเรยนอดรวทยา

120

30 ตลาคม 25x1

54,000

มหาวทยาลยไทย

100

15 กนยายน 25X1

65,000

บรษท ไทยคา จ ากด

150

28 สงหาคม 25x1

75,000

นอกจากนน ยงมงานทผลตเสรจจากเดอนทแลว ไดแกงาน 4-1-3 ทยงไมไดสงมอบใหกบลกคา โดยมก าหนดสงงาน 5 สงหาคม 25x1 มตนทนการผลตทงสน 35,500 บาท และราคาขาย 68,000 บาท

ขนตอนในการค านวณตนทนการผลตเขางาน

1. วตถดบ

จากขอมลสมมตวา กจการมการเบกวตถดบทงหมดไปใชในแผนกตางๆเปนจ านวน

37,720 บาท โดยแยกเปนวตถดบทางตรง จ านวน 32,520 บาท วตถดบทางออม จ านวน 5,200 บาท วตถดบทางตรง ไดมการเบกเขางานตางๆ ดงน

งานเลขท 4-2-1 งานเลขท 4-2-2 งานเลขท 4-2-3 รวม

วตถดบทางตรง แผนกตด

แผนกเยบ

รวม

5,000

2,200

7,200

6,000

3,200

9,200

12,600

3,520

16,120

23,600

8,920

32,520

กจการสามารถบนทกการไหลของวตถดบโดยบนทกในบตรแยกประเภทวตถดบ ใบเบกวตถดบ และบตรตนทนงาน ไดดงภาพท 3.7

2. คาแรงงานทางตรง

สมมตวา คาแรงงานทงหมดทเกดขนในเดอนสงหาคม 25x1 มท งสน 45,000 บาท โดยแยกเปนคาแรงงานทางตรง 32,700 บาท คาแรงงานทางออม 12,300 บาท

งานเลขท 4-2-1 งานเลขท 4-2-2 งานเลขท 4-2-3 รวม


แผนกตด


รวม

6,300

2,300

8,600

6,200

5,100

11,300

6,900

5,900

12,800

19,400

13,300

32,700

67

บตรแยกประเภทวตถดบ

ประเภทวตถดบ ผาฝายสน าเงน เลขทวตถดบ 106

รบ จาย(งานผลต) คงเหลอ

วนท เลขทใบเบก

วตถดบ

ปรมาณ

(เมตร) ราคาตอหนวย


ปรมาณ



ปรมาณ



ส,ค.1 ย/ม 200 60 12,000

10 032 500 60 30,000 700 60 42,000

15 RT201 150 60 9,000 550 60 33,000

20 RT205 250 60 15,000 300 60 18,000


ราน ผาฝายไทย เลขท RT201 แผนกทขอเบก แผนกตด วนท 15 สงหาคม 25x1


ชอลกคา บรษท ไทยคา จ ากด งานเลขท 4-2-3

ประเภทงาน ชดฟอรมผาพนเมอง วนทผลตเสรจ 25 ส.ค.x1

จ านวน 150 ชด ก าหนดสงงาน 28 ส.ค. x1


รายการ เลขทวตถดบ



(บาท)

1.ผาฝายสน าเงน 106 150 เมตร 60 9,000 วนท เลขทใบเบกวตถดบ แผนก จ านวนเงน

2.ดายสน าเงน 104 20 มวน 30 600 ส.ค. 15 RT 201 ตด 12,600

3.ผาแกวสน าเงน 101 100 เมตร 30 3,000 20 RT 125 เยบ 3,520

รวม 16,120

รวม 12,600 คาแรงงานทางตรง

ผเบก……………………… ผรบของ…….………… คาใชจายในการผลตคดเขางาน

ภาพท 3.7 แสดงการไหลของการบนทกบตรแยกประเภทวตถดบ ใบเบกวตถดบ และบตรตนทนงาน

ใบรายงานการรบสนคา

เลขท 032

ใบสงของจากผขาย

68

3. คาใชจายในการผลต

สมมตวา ขอมลเกยวกบคาใชจายในการผลตทเกดขนจรงในงวดกอนทผานมาของรานผาไหมไทย มดงน

แผนกตด แผนกเยบ รวม (บาท) วตถดบทางออม 3,500 1,700 5,200

คาแรงงานทางออม 6,550 5,750 12,300

คาสาธารณปโภค 1,250 1,400 2,650

คาเบยประกนภยโรงงาน 1,600 1,350 2,950

คาซอมแซมเครองจกร 3,300 1,800 5,100

รวม 16,200 12,000 28,200

ประมาณการชวโมงแรงงานทางตรง 1,200 800

ชวโมงแรงงานทางตรงทเกดขนจรง มดงน งานเลขท

4-2-1

งานเลขท 4-2-2


รวม

แผนกตด


รวม

300

340

640

450

350

800

330

250

580

1,080

940

2,020

การคดตนทนคาใชจายในการผลตนน จะมความแตกตางจากวตถดบทางตรงและคาแรงงานทางตรง เนองจากไมเกยวของโดยตรงกบงาน ซงในการท างานไมสามารถทราบตนทนทางออมทแทจรงไดทนท จงจ าเปนตองใชวธการจดสรรตนทน โดยคดคาใชจายในการผลตเปนอตราทคาดไวลวงหนา (Predetermined overhead rate)กคออตราคาใชจายในการผลตคดเขางาน นนเอง สามารถค านวณไดจากสตร ดงน

อตราคาใชจายในการผลตคดเขางาน = คาใชจายในการผลตโดยประมาณฐานในการปนสวนโดยประมาณ

ค านวณหาอตราคาใชจายในการผลตคดเขางาน

แผนกตด แผนกเยบ ประมาณการคาใชจายในการผลต 16,200 12,000

ประมาณการชวโมงแรงงานทางตรง 1,200 800

อตราคาใชจายในการผลตคดเขางาน 13.50 15

(บาท/ชวโมงแรงงานทางตรง)

69

ค านวณคาใชจายในการผลตคดเขางานตาง ๆ

น าอตราคาใชจายในการผลตคดเขางานทค านวณได คณกบ ฐานในการปนสวนทเกดขนจรง คอ ชวโมงแรงงานทางตรง

งานเลขท

4-2-1



รวม

แผนกตด


รวม

4,050

5,100

9,150

6,075

5,250

11,325

4,455

3,750

8,205

14,580

14,100

28,680

การค านวณประกอบ

แผนกตด

งานเลขท 4-2-1 = 300 x13.50 = 4,050 บาท

4-2-2 = 450 x13.50 = 6,075 บาท

4-2-3 = 330 x13.50 = 4,455 บาท


งานเลขท 4-2-1 = 340 x 15 = 5,100 บาท

4-2-2 = 350 x 15 = 5,250 บาท

4-2-3 = 250 x 15 = 3,750 บาท

เมองานผลตเสรจเปนสนคาส าเรจรป จะตองมการรวบรวมตนทนงานทผลตเสรจ

งานแตละงานจะถกสงไปยงแผนกควบคมคณภาพเพอตรวจสอบและรบรองคณภาพของสนคา

กอนทจะสงไปยงคลงสนคาถอเปนสนคาคงเหลอปลายงวด สวนงานทยงผลตไมเสรจจะถอเปนงานระหวางท า ส าหรบสนคาส าเรจรปทจ าหนายออกไปแลวสามารถค านวณตนทนขายไดจากตนทนตอหนวยทค านวณไวในบตรตนทนงานสงท า ดงนน การรวบรวมตนทนงานสงท าทผลตเสรจสามารถดไดจากบตรตนทนงานทบนทกไวท ง 3 ประเภทคอ วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายในการผลตครบถวนแลว เราสามารถค านวณตนทนสนคาส าเรจรปตอหนวย ไดดงน

ตนทนสนคาส าเรจรปตอหนวย = ตนทนรวมของสนคาส าเรจรปจ านวนหนวยทผลตเสรจ

70


4-2-1


4-2-2


4-2-3

วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง คาใชจายในการผลตคดเขางาน

รวม

7,200

8,600

9,150

24,950

9,200

11,300

11,325

31,825

16,120

12,800

8,205

37,125

กจการสามารถแสดงการบนทกตนทนของวตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายในการผลต ลงในบตรตนทนงาน ไดดงน

รานผาฝายไทยอดร


ชอลกคา บรษท ไทยคา จ ากดงานเลขท 4-2-3

ประเภทงาน ชดฟอรมผาพนเมอง วนทผลตเสรจ 25 ส.ค.x1

จ านวน 150 ชด ก าหนดสงงาน 28 ส.ค. x1


วนท เลขทใบเบก แผนก จ านวนเงน

ส.ค. 15

20

RT 201

RT 125

ตด

เยบ

12,600

3,520

รวม 16,120


วนท เลขทรายงานสรปคาแรงงาน แผนก จ านวนเงน

ส.ค.25

25

DL 2101-2110

DL 2130-2140

ตด

เยบ

6,900

5,900

รวม 12,800


วนท แผนก ฐานในการปนสวน ปรมาณ อตรา/หนวย จ านวนเงน

ส.ค.25

25

ตด

เยบ



330 ชม. 250 ชม.

13.50

15

4,455

3,750

รวม 8,205

ตนทนตอหนวย 247.50 ตนทนรวมทงสน 37,125

ภาพท 3.8 แสดงการบนทกตนทนวตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายในการผลต ลงในบตรตนทนงาน

71

สมมตใหสนคาทผลตเสรจตามตวอยางนมงานเดยวคอ งานเลขท 4-2-3 ซงมตนทนรวมทงสนเทากบ 37,125 บาท เราสามารถค านวณตนทนตอหนวยไดดงน

ตนทนสนคาส าเรจรปตอหนวย = 37,125 150

= 247.50 บาท

พนกงานบญชตนทนจะน าตนทนสนคาส าเรจรปตอหนวยทค านวณไดในงวดนไปค านวณตนทนขายและสนคาส าเรจรปคงเหลอปลายงวด จากตวอยางท 2 มสนคาทผลตเสรจและจ าหนายในเดอนสงหาคม 25x1 จ านวน 2 งาน ไดแก งานเลขท 4-1-3 และงานเลขท 4-2-3 ดงนนตนทนขายของเดอนสงหาคม 25x1 คอ

ตนทนของงานเลขท 4-1-3 35,500


รวม 72,625

สวนงานทยงผลตไมเสรจอก 2 งาน คอ งานเลขท 4-2-1 และงานเลขท 4-2-2 จะถอเปนงานระหวางท าปลายงวด มตนทนดงน ตนทนของงานเลขท 4-2-1 24,950


รวม 56,775

ส าหรบสนคาส าเรจรปปลายงวดพบวา ไมมงานใดทผลตเสรจ และยง ไมไดจ าหนายใหกบลกคา ดงนนจงถอวาไมมสนคาส าเรจรปคงเหลอปลายงวด

5. การควบคมคาใชจายในการผลต เนองจากคาใชจายในการผลตทค านวณเปนตนทนของสนคา เกดจากการประมาณการขนมากอนทจะทราบคาใชจายในการผลตทเกดขนจรง

ซงโดยปกตแลวคาใชจายในการผลตทเกดขนจรงจะมความแตกตางจากคาใชจายในการผลตทประมาณการไว จงตองมการค านวณผลตางคาใชจายในการผลตทเกดขนในแตละงวดวามจ านวนมากนอยเพยงใด

ผลตางคาใชจายในการผลต = คาใชจายในการผลตคดเขางาน – คาใชจายในการผลตจรง

กรณทคาใชจายในการผลตคดเขางานต ากวาคาใชจายในการผลตจรง (ผลลพธเปนลบ)

เรยกวา “คาใชจายในการผลตคดเขางานต าไป” (Underapplied overhead) ในทางตรงกนขาม

หากคาใชจายในการผลตคดเขางานสงกวาคาใชจายในการผลตจรง (ผลลพธเปนบวก) เรยกวา

“คาใชจายในการผลตคดเขางานสงไป” ดงนน เมอมผลตางเกดขน ตองพจารณาวาผลตางท

72

เกดขนเปนจ านวนมากนอยเพยงใด หากมเปนจ านวนนอยสามารถปรบปรงกบบญชตนทนขายในงบก าไรขาดทนได แตหากมเปนจ านวนมากจะตองมการพจารณาปรบปรงผลตางนนๆ เขากบบญชตนทนการผลต รวมทงทบทวนวธการก าหนดอตราคาใชจายในการผลตวามความเหมาะสมกบการด าเนนงานในปจจบนหรอไม ถาเหนวาไมเหมาะสม กตองปรบปรงอตราคาใชจายในการผลตใหมเพอใหสามารถค านวณตนทนการผลตไดใกลเคยงความเปนจรงมากทสด

จากตวอยางท 3.2 จะเหนวาคาใชจายในการผลตทเกดขนจรงมความแตกตางกบคาใชจายในการผลตคดเขางาน ทไดประมาณการไว ดงน

คาใชจายในการผลตทเกดขนจรง รวม (บาท) วตถดบทางออม 5,200


คาสาธารณปโภค 2,650

คาเบยประกนภยโรงงาน 2,950

คาซอมแซมเครองจกร 5,100

รวม คาใชจายในการผลตทเกดขนจรง 28,200

คาใชจายในการผลตคดเขางาน 28,680

คาใชจายในการผลตคดเขางานสงไป 480

หากรานผาฝายไทยอดร ปดผลตางเขาบญชตนทนขาย บญชตนทนขายของกจการจะเปนดงน ตนทนขายกอนปรบปรง 72,625

หก คาใชจายในการผลตคดเขางานสงไป 480

ตนทนขายทปรบปรงแลว 72,145

ดงนนก าไรข นตนของรานผาไทยในเดอนสงหาคม 25x1 เทากบ

ยอดขายงานเลขท 4-1-3 68,000

ยอดขายงานเลขท 4-2-3 75,000 143,000

หก ตนทนขายทปรบปรงแลว 72,145


การปดยอดผลตางของบญชคาใชจายในการผลต

ในวนสนงวดบญช ยอดคงเหลอของบญชคาใชจายในการผลตอาจจะมคาใชจายในการผลตคดเขางานสงไปหรอต าไป ยอดคงเหลอนจะถกโอนปดไปยงบญชตนทนขาย เมอมคาใชจายในการผลตสงไป ใหโอนปดเขาบญชตนทนขายเพอเปนการลดตนทน บนทกโดยเดบตบญช

73

คาใชจายในการผลต และเครดตบญชตนทนขาย แตถากจการมคาใชจายในการผลตต าไปจะตองไปปรบปรงเพมตนทน บนทกโดยเดบตบญชตนทนขาย และเครดตบญชคาใชจายในการผลต จากตวอยางการผลตชดฟอรมผาพนเมอง ซงมยอดคาใชจายในการผลตสงไป จ านวน 480 บาทจะตองโอนปดเขาบญชตนทนขาย เพอลดตนทนขาย สามารถบนทกบญช ไดดงน 25x1

ส.ค. 31

เดบต คาใชจายในการผลต 480

เครดต ตนทนขาย 480

ระบบตนทนงานสงท าส าหรบกจการใหบรการ

ในธรกจใหบรการนนจ าเปนตองแยกใหไดวาตนทนตวใดเปนตนทนทางตรง ตนทนตวใดเปนตนทนทางออม ซงมผลเกยวกบการรวบรวมตนทน นนคอ ตนทนทางตรงจะใชการรวบรวมตนทนทเกดขนจรง สวนตนทนทางออมจะตองใชการประมาณการ ดงนน จะเหนไดวา ตนทนทเกยวของกบคาแรงงานจะมสดสวนสงทสดเมอเทยบกบตนทนตวอนๆ ดงนน ในการคดอตราทประมาณไวลวงหนา มกใชช วโมงแรงงานทางตรง หรอตนทนคาแรงงานเปนฐานในการปนสวนตนทนทางออม ธรกจใหบรการคอนขางจะมความแตกตางในการใหบรการแตละครง จงมกใชระบบตนทนงานสงท า เชน บรษทตวแทนโฆษณา ส านกงานกฎหมาย ส านกงานบญช ธรกจเสรมสวยและศลยกรรม การใหบรการซอมรถยนต เปนตน

ขนตอนในการค านวณหาตนทนของงาน

1. ค านวณอตราตนทนทางตรงตอชวโมงแรงงานทางตรง

2. รวบรวมตนทนทางออม

3. เลอกฐานทใชในการปนสวน

4. ค านวณอตราตนทนทางออม

อตราตนทนทางออม = ตนทนทางออมทคาดไวฐานทใชในการปนสวน

5. ค านวณตนทนของงาน

ตวอยางท 3.3 ส านกงานอดรกฎหมายและบญช รบปรกษาวาความและปรกษาดานกฎหมาย ท าบญชและตรวจสอบบญชทวประเทศ หวหนาก าลงพจารณาตนทนของส านกงานทแทจรง จงไดจดท าประมาณการตนทนคาแรงงานตอทนายความและพนกงานบญช 1 คน ใน 1 ป ไวดงน

คาตอบแทนวชาชพ 120,000 บาท

เงนเดอนพนกงานอน 108,000 บาท

สวสดการและผลตอบแทนอน ๆ 101,000 บาท

74

ในการปฏบตงานแตละวน ส านกงานจะท างานวนละ 8 ชวโมง วนท างานใน 1 ป เทากบ 262 วน และมการสงพนกงานไปอบรมทส านกงานกฎหมายและสมาคมนกบญชอกประมาณปละ 120 ชวโมง พนกงานแตละคนจะมสทธในการลา พกผอนปละ 12 วน

ส าหรบตนทนทางตรงตวอนๆ ทไมสมพนธกบคาแรงงาน ส านกงานท าการประมาณการแยกเปนงานๆ ไปในแตละงาน ตนทนทเกดขน มดงน คาถายเอกสารและจดสงเอกสาร 5,000 บาท

คาโทรศพทและการสอสาร 2,400 บาท

คาใชจายเบดเตลด 600 บาท

คาลขสทธโปรแกรมบญช 2,000 บาท

ชวโมงการวาความและจดท าบญชโดยประมาณ 100 ชวโมง นอกจากนยงตองค านงถงคาใชจายของส านกงานทเกดขน ไดแก

คาเชาส านกงาน 96,000 บาท

คาประกนภยและภาษ 24,000 บาท

คากจกรรมวชาชพ 140,000 บาท

คาด าเนนงานอนๆ 48,000 บาท

ขนท 1 ค านวณอตราตนทนทางตรงตอชวโมงแรงงานทางตรง

ชวโมงการท างานปละ [(262 – 12) 8] - 120 = 1,880 ชวโมง

คาตอบแทนวชาชพ 120,000 บาท

เงนเดอนพนกงานอน 108,000 บาท

สวสดการและผลตอบแทนอน ๆ 101,000 บาท

รวมตนทนทางตรง 329,000 บาท

อตราตนทนทางตรงตอชวโมงแรงงานทางตรง = 329,000 1,880

= 175 บาทตอชวโมง

ขนท 2 รวบรวมตนทนทางออม

คาเชาส านกงาน 96,000 บาท

คาประกนภยและภาษ 24,000 บาท

คากจกรรมวชาชพ 140,000 บาท

คาด าเนนงานอนๆ 48,000 บาท

รวม 308,000 บาท

75

ขนท 3 เลอกฐานทใชในการปนสวน

ในทนใชช วโมงการท างานจรง 1,880 ชวโมง เปนเกณฑในการปนสวน เนองจากเปนชวโมงทกอใหเกดรายไดของกจการทแทจรง

ขนท 4 ค านวณอตราตนทนทางออม

อตราตนทนทางออม =

308,0001,880

= 185 บาท/ชวโมง

ขนท 5 ค านวณตนทนของงาน

ตนทนทางตรงอนๆ :

คาถายเอกสารและจดสงเอกสาร 5,000 บาท

คาโทรศพทและการสอสาร 2,400 บาท

คาใชจายเบดเตลด 600 บาท

คาลขสทธโปรแกรมบญช 2,000 บาท


ตนทนทสมพนธกบคาแรงงาน(100 ชวโมงx175) 17,500 บาท

รวมตนทนทางตรง 27,500 บาท

ตนทนทางออมคดเขางาน (100 ชวโมง 185) 18,500 บาท

รวมตนทนในการวาความและจดท าบญช 46,000 บาท

ในสวนของคาใชจายเกยวกบตนทนทางตรงอนๆในทางปฏบต พนกงานสามารถน า คาใชจายททดรองจายไปกอนมาเบกชดเชยกบกจการได เชน คาขนสง คาน ามนยานพาหนะ คาเดนทาง คาอาหาร เปนตน พนกงานสามารถน าคาใชจายเหลานนมาเบกชดเชยแตละครง โดยแสดงรายละเอยดในบตรตนทนงานเกยวกบวนทเกดคาใชจาย ชอของงาน ชอของลกคา ลกษณะของตนทน และใบเสรจรบเงนทเปนหลกฐานในการบนทกบญช การรวบรวมคาใชจายตาง ๆ

เกยวกบงานอาจท าสรปทกสปดาหหรอทกเดอน แลวจงน าไปบนทกในบตรตนทนงานกได ซงในกจการใหบรการนนบตรตนทนงานอาจมชอเรยกแตกตางกนตามลกษณะของธรกจ การกรอกรายละเอยดในบตรตนทนงาน นอกจากจะท าใหสามารถบนทกบญชไดถกตองตามมาตรฐานการบญชและขอบงคบทางกฎหมายแลว ยงท าใหกจการสามารถคดตนทนไดถกตองเหมาะสมกบงานอกดวย

76

สรป

ระบบการบญชตนทน เปนการบญชเกยวของกบกระบวนการวด การจดบนทการจ าแนก การปนสวน การสรปผล การรายงานขอมลเกยวกบตนทนการผลตภณฑหรอใหบรการการวดระบบตนทนทแบงตามลกษณะของการผลตทมการสะสมตนทนอยางตอเนอง แบงออกเปน 2 ระบบ คอ 1) ระบบตนทนงานสงท า และ 2) ระบบตนทนชวงการผลตหรอตนทนกระบวนการ

ระบบตนทนแตละวธควรจะเลอกใชใหเหมาะสม ซงจะตองพจารณาจากลกษณะของกระบวนการผลตทใชในกจการ ระบบตนทนงานสงท า เปนระบบบญชทใชสะสมตนทนการผลตของงานสงท า โดยจะด าเนนการผลตตอเมอไดรบค าส งซอจากลกคาและจะจดบนทกตนทนแยกตามค าส งของแตละงาน ท าใหผบรหารทราบตนทนของแตละงาน สวนระบบตนทนชวงการผลตหรอระบบตนทนกระบวนการเปนระบบบญชทสะสมขอมลเกยวกบตนทนของแผนกตางๆหรอกระบวนการตางๆในการผลตเพอรวบรวมตนทนการผลตหรอบรการทมลกษณะเปนชวงๆ ตนทนของแผนกหนงจะถกโอนไปยงอกแผนกหนง ดงนนจะตองมการคดตนทนหลายชวงผลตหรอหลายแผนก ในสวนของระบบตนทนงานสงท าส าหรบกจการอตสาหกรรมการผลตนน ตนทนการผลตจะประกอบดวยวตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายในการผลต ซงจะถกบนทกไวในบตรตนทนงาน ตองมการจ าแนกวางานใดยงท าไมเสรจ กจะบนทกไวในบญชงานระหวางท า สวนงานชนใดทผลตเสรจกจะเปนตนทนของงานชนนน ซงจะถกบนทกไวในบญชสนคาส าเรจรป เมอมการขายสนคานนออกไปกจะบนทกไวในบญชตนทนขาย บตรตนทนงานของกจการแตละประเภทจะมความแตกตางกนทงนข นอยกบลกษณะของผลตภณฑ และเสนทางเดนของตนทน สวนคาใชจายในการผลตส าหรบกจการอตสาหกรรมนน กจการจะตองมการประมาณการตนทนของผลตภณฑขนมากอน แลวเปรยบเทยบกบคาใชจายในการผลตทเกดขนจรง ซงจะมความแตกตางเกดขน หากมจ านวนเงนนอยกสามารถปรบปรงกบบญชตนทนขายไดทนท

ระบบตนทนงานสงท าส าหรบกจการใหบรการ จะมข นตอนการค านวณหาตนทนของงานสงท า ดงน 1) ค านวณอตราตนทนทางตรงตอชวโมงแรงงานทางตรง 2) รวบรวมตนทนทางออม 3) เลอกฐานทใชในการปนสวน 4) ค านวณอตราตนทนทางออม และ 5) ค านวณตนทนของงาน


ขอ 1. จงกลาวถงความหมายของระบบตนทนงานสงท า และระบบตนทนชวงหรอตนทนกระบวนการ

ขอ 2. ใหอธบายถงความแตกตางระหวางระบบตนทนงานสงท า กบระบบตนทนชวงวามความแตกตางกนอยางไร

ขอ 3. จงกลาวถงประโยชนของบตรตนทนงานสงท า โดยสงเขป

ขอ 4. จงกลาวถงลกษณะของกระบวนการผลต ทง 4 แบบ (อธบาย)

77

ขอ 5. จงกลาวถงลกษณะระบบตนทนงานสงท าส าหรบกจการอตสาหกรรมการผลตโดยละเอยด

ขอ 6. จงกลาวถงลกษณะระบบตนทนงานสงท าส าหรบกจการใหบรการโดยละเอยด ขอ 7. ใหอธบายถงผลตางระหวางคาใชจายในการผลตคดเขางานกบคาใชจายในการผลตทเกดขนจรง และจะตองมการปรบปรงผลตางทเกดขนอยางไร

ขอ 8. บรษทผลตกระปองบรรจอาหาร แหงหนง ไดมอบหมายใหฝายบญชประมาณการตนทนท เกดขนในป โดยเรมตงแต 1 มกราคม 25x1 โดยฝายบญชไดเกบรวบรวมขอมลและประมาณการตนทนไดดงน คาใชจายการผลต 235,180 บาท

คาแรงงานทางตรง 427,600 บาท

ระหวางเดอนมกราคม 25x1 มตนทนคาแรงงานทางตรงเกดขนจรง 40,000 บาท และตนทนคาใชจายในการผลตทเกดขนจรง 24,000 บาท

ใหท า 1) ค านวณอตราคาใชจายในการผลตจดสรร โดยใชฐานตนทนคาแรงงาน

ทางตรง

2) ค านวณตนทนคาใชจายในการผลตคดเขางาน ณ สนเดอนมกราคม 25x1

3) ผลตางของคาใชจายในการผลตมจ านวนเทาใด

ขอ 9. บรษท นพนธ จ ากด ผลตผาเชดหนา ราคาขายผนละ 50 บาท ยอดยกมา 1 มกราคม 25x1 ประกอบดวย

วตถดบ 32,100 บาท

งานระหวางท า 25,600 บาท

สนคาส าเรจรป 6,310 บาท

รายการทเกดขนระหวางเดอนมกราคม 25x1 มดงน - ซอวตถดบ 31,500 บาท

- วตถดบใชไประหวางงวด 39,000 บาท

- คาแรงงานส าหรบคนงาน 3 คน คนละ 5,550 บาท โดยใชเวลาในการท างานวนละ 8 ชวโมง มวนหยดเดอนละ 4 วน

- ก าหนดคาใชจายในการผลตคดเขางานไว 30 บาทตอชวโมงแรงงานทางตรง

- ในเดอนนขายผาเชดหนาไดท งสน 2,000 ผน

ใหท า ค านวณหาตนทนรวมทงหมดและตนทนตอหนวยของผลตภณฑ

78

ขอ 10. บรษท สหพฒนไทย จ ากด ท าการประมาณ คาใชจายในการผลตส าหรบป 25x1 ดงตอไปน

แผนกบรรจ แผนกประกอบ

คาใชจายในการผลต (บาท) ชวโมงเครองจกร (ชวโมง) ชวโมงแรงงานทางตรง (ชวโมง)

500,000

250,000

65,000

200,000

110,000

120,000

บรษทไดจดสรรคาใชจายในการผลตเขาผลตภณฑในอตราทก าหนดไว ลวงหนา โดยใชช วโมงเครองจกรในการก าหนดอตราคาใชจายในการผลตของแผนกบรรจ และใชช วโมงแรงงานทางตรงในการก าหนดอตราคาใชจายในการผลตของแผนกประกอบ

ส าหรบผลการด าเนนงานทเกดขนจรง ในป 25x1 มดงน แผนกบรรจ แผนกประกอบ

คาใชจายการผลต (บาท) ชวโมงเครองจกร (ชวโมง) ชวโมงแรงงานทางตรง (ชวโมง)

513,000

265,000

81,000

159,500

101,500

146,000

ใหท า 1) ค านวณอตราคาใชจายในการผลตคดเขางานของแตละแผนก ส าหรบป 25x1

2) เปรยบเทยบคาใชจายในการผลตคดเขางานของแตละแผนกกบคาใชจายการผลตทเกดขนจรงของแตละแผนกวา มการคดเขางานสงหรอต าไปในแตละแผนกจ านวนเทาใด ส าหรบป 25x1

ขอ 11. บรษท มาลอตสาหกรรม จ ากดบรษททผลตตดเสอผาตามค าส งของลกคากจการใชระบบตนทนงานสงในการบนทก ในระหวางเดอน มนาคม 25x1 บรษทไดรบงานจากลกคารายหนงโดยก าหนดเปนงานเลขท 501 โดยไดรบตดชดฟอรมของบรษท จ านวน 2,000 ชด ขอมลเกยวกบการผลตงานเลขท 501 เปนดงน วนท 1-3 มนาคม วนท 11-13 มนาคม

วตถดบทางตรง 45,000 7,000

คาแรงงานทางตรง 90,000 50,000

คาใชจายการผลตจดสรร(70% ของคาแรงงานทางตรง)

เทาใด เทาใด

ใหท า 1) ตนทนการผลตสนคาตอหนวยของงานเลขท 501 เทากบเทาใด

2) ราคาขายชดฟอรม 1 ตว ควรเปนราคาเทาใด ถากจการตองการอตราก าไรข นตน 40%

79

ขอ 12. บรษท เจรญการผลต จ ากด ใชระบบตนทนงานสงท าในการคดค านวณ ตนทนของงานทเกดขนทงหมดในบรษท โดยบรษทไดคดอตราคาใชจายในการผลตจดสรรเปน 2 อตรา โดยใชช วโมงแรงงานทางตรงและชวโมงเครองจกร เปนเกณฑในการจดสรร ในป 25x1 บรษทประมาณวาจะมคาใชจายในการผลตเกดขน ทงหมด 400,000 บาท โดยคาดวาเปนคาใชจายทเกยวของกบชวโมงแรงงานทางตรง 160,000 บาท และเปนคาใชจายทเกยวของกบชวโมงเครองจกร 240,000 บาท บรษทประมาณการชวโมงแรงงานทางตรงคาดวาจะเปน 16,000 ชวโมง และประมาณการชวโมงเครองจกรเทากบ 20,000 ชวโมงตอป

งานสงท าทเกดขนในระหวางเดอนกนยายน 25x1 มดงน งานเลขท 51-2-1 ใชวตถดบไป 5,000 บาท ชวโมงแรงงานทางตรง 24 ชวโมง อตราคาจางคดเปนวน วนละ 320 บาทตอคน คนงานท างานวนละ 8 ชวโมง และคาดวาจะใชช วโมงเครองจกร 15 ชวโมง

งานเลขท 51-2-2 ใชวตถดบไป 4,000 บาท ชวโมงแรงงานทางตรง 25 ชวโมง และคาดวาจะใชช วโมงเครองจกร 35 ชวโมง

ใหท า 1) ค านวณอตราคาใชจายในการผลตจดสรรส าหรบป 25x1

2) ค านวณตนทนของงานเลขท 51-2-1 และงานเลขท 51-2-2

ขอ 13. บรษท อารอตสาหกรรม จ ากด ไดรบค าส งผลตจากลกคา โดยมขอมลเกยวกบรายละเอยดของงานสงท า ซงเกดขนในเดอนมกราคม 25x1 ดงน งานเลขท 311 งานเลขท 312 งานเลขท 313

งานระหวางท ายกมา 50,000 30,000 ไมม

ตนทนเกดขนระหวางเดอน:-

วตถดบทางตรง 53,000 45,000 62,000

คาแรงงานทางตรง 40,000 35,000 38,000

คาใชจายในการผลตคดเขางาน ? ? ?

จ านวนชวโมงแรงงานทางตรงทเกดขนระหวางเดอนมกราคม

400 350 370

การจดสรรคาใชจายในการผลตคดเขางาน ใหใชฐานชวโมงแรงงานทางตรงเปนเกณฑ เทากบ 80 บาท/ชวโมงแรงงานทางตรง โดยบนทกรายการในสมดรายวนทวไป (กจการใชวธการบนทกตามระบบการบนทกบญชแบบตอเนอง) ใหท า 1) บนทกการเบกวตถดบเขากระบวนการผลต

2) บนทกคาแรงงานทางตรงเขากระบวนการผลต

3) ค านวณคาใชจายการผลตคดเขางาน และโอนเขากระบวนการผลต

4) งานทผลตเสรจในเดอนน คองานเลขท 311 และงานเลขท 312 โอนเขาสนคาส าเรจรป

80

ขอ 14. ในระหวางเดอน มนาคม 25x1 บรษท อดรเสรมสวย จ ากด ไดผลตผลตภณฑประเภทเครองส าอางค จ านวน 2 ชนด คอ คอ ครมขดผว และครมพอกหนา ในวนท 1 มนาคม มยอดคงเหลอยกมา ของวตถดบ เอ จ านวน 50 กโลกรม ราคากโลกรมละ 1,000 บาท และยอดคงเหลอยกมาของวตถดบ บ จ านวน 40 กโลกรม ราคากโลกรมละ 800 บาท กจการใชช วโมงแรงงานทางตรงเปนฐานในการปนสวนคาใชจายในการผลตจดสรรเขางาน อตราคาใชจายการผลตคดเขางานเทากบ 150 บาทตอชวโมงแรงงานทางตรง ในระหวางเดอนมนาคม 25x1 มขอมลตางๆ เกดขน ดงน

1. เบกวตถดบ เอ เพอใชในการผลต จ านวน 20 กโลกรม และเบกวตถดบ บ เพอใชใน

การผลต จ านวน 30 กโลกรม เพอผลตครมขดผว จ านวน 500 หนวย

2. คาแรงงานทใชในการผลตครมขดผว จ านวน 310 ชวโมงอตราคาจางชวโมงละ 120

บาท

3. เบกวตถดบ เอ เพอใชในการผลตจ านวน 10 กโลกรม เพอผลตครมพอกหนา จ านวน 300 หนวย

4. ใชคาแรงงานในการผลตผลตภณฑครมพอกหนา จ านวน 300 ชวโมง อตราคาจาง

ชวโมงละ 140 บาท

5. ซอวตถดบ เอ จ านวน 400 กโลกรม ราคากโลกรมละ 1,100 บาทและซอวตถดบ บ

จ านวน 500 กโลกรม ราคากโลกรมละ 850 บาท

6. เบกวตถดบ เอ เพอใชในการผลต จ านวน 50 กโลกรม เพอผลตครมพอกหนา

จ านวน 1,200 หนวย

7. คาใชจายในการผลตเกดขนจรง เทากบ 92,000 บาท

8. ผลตผลตภณฑครมขดผว และผลตภณฑครมพอกหนา ไดท าเสรจในระหวางเดอน

มนาคม และไดโอนเขาคลงสนคา

9. บรษทใชการบนทกบญชตามวธเขากอน – ออกกอน ในการตราคาวตถดบ

ใหท า 1) ค านวณตนทนรวมและตนทนตอหนวยของผลตภณฑครมขดผวและครมพอกหนา

2) ค านวณผลตางคาใชจายในการผลตคดเขางานสงไป หรอต าไป

บทท 4

ระบบตนทนชวงการผลต

จากบทท 3 ทเราไดกลาวถงระบบตนทนงานสงท าไปแลวท าใหทราบถงข นตอนในการผลตตางๆของระบบตนทนงานสงท าซงเปนระบบตนทนทมการรบค าส งงานจากลกคาเปนงานๆไป สวนในบทนจะกลาวถงระบบตนทนชวงการผลต หรอระบบตนทนกระบวนการ (Process costing) ซงเปนวธการคดตนทนส าหรบกจการอตสาหกรรมทมการผลตตอเนองกนไปเปนจ านวนมาก

(Mass production) ไมสามารถแยกไดวาสวนใดของการผลตเปนของงานชนใด การสะสมตนทนจะเกดขนในแตละแผนกผลต ทเกดขนแตละชวงของการผลต เรมตงแตการสงวตถดบเขาไปในกระบวนการผลตตามขนตอนของการผลตจนกระทงเปนสนคาส าเรจรป หรออาจใสวตถดบ

คาแรงงาน และคาใชจายในการผลตตาง ๆ ในแตละชวงของการผลตกได ซงตนทนผลตภณฑจะไมสะสมแยกเปนงานแตจะสะสมแยกเปนแผนก และในระบบตนทนชวงการผลตน ตองมการก าหนดสนคาทผลตเสรจและโอนออก โดยทกแผนกจะมสนคาคงเหลอดวย

ความหมายของระบบตนทนชวงการผลต

ระบบตนทนชวงการผลตหรอระบบตนทนกระบวนการ (Process costing) หมายถง ระบบการผลตทมความตอเนองกนไปเปนจ านวนมาก การคดตนทนผลตภณฑจะมการสะสมตนทนทเกดขนในแตละแผนกผลต สวนประกอบของตนทนผลตภณฑ ประกอบดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายในการผลต โดยวตถดบทางตรงจะใสในตอนเรมตนของกระบวนการผลตเพยงครงเดยว หรออาจใสวตถดบเพมในชวงการผลตตอไปกได แตในสวนของตนทนแปรสภาพซงประกอบดวยคาแรงงานทางตรงและคาใชจายในการผลต จะเกดขนตลอดชวงการผลตสวนประกอบทงสามนจะมการสะสมอยในตนทนการผลต อยในรปของงานระหวางท า จากนนงานระหวางท าของแตละแผนกกจะถกโอนพรอมกบตนทนการผลตทเกดขนไปยงแผนกผลตอนตอไป จนกระทงถงแผนกผลตสดทายของกระบวนการผลต ตนทนการผลตทสะสมมาจากแผนกผลตตางๆทผานมา กจะโอนไปยงบญชสนคาส าเรจรป ธรกจทใชระบบการผลตแบบระบบตนทนชวง เชน การผลตรถยนต การผลตอาหารกระปอง การผลตน ามนเชอเพลง เปนตน

82

ภาพท 4.1 แสดงการไหลของตนทนในระบบตนทนชวงการผลต

การไหลของตนทนชวงการผลตกบการบนทกบญช

การไหลของตนทน ประกอบดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายในการผลต จะมการสะสมตนทนทเกดขนในแตละแผนกผลต ตนทนการผลตทสะสมในบญชงานระหวางท าของแผนกกอนๆเมอผลตเสรจ จะโอนไปเขาบญชงานระหวางท าในแผนกถดไป จนผลตเสรจเปนสนคาส าเรจรป และขายออกไปจะบนทกเขาบญชตนทนขายตอไป สามารถแสดงไดดงภาพ

วตถดบ งานระหวางท า-แผนก ก งานระหวางท า-แผนก ข สนคาส าเรจรป ตนทนขาย

คาแรงงาน

ตนทนโอนออก ตนทนผลตเสรจ ขาย


ภาพท 4.2 แสดงการไหลของตนทนกบการบนทกบญชในระบบตนทนชวงการผลต

งานระวางท าแผนกผลตท 1



วตถดบทางตรง + คาแรงงานทางตรง + คาใชจายในการผลต

สนคาส าเรจรป

รายงานตนทนการผลต

รายงาน

ตนทนการผลต

รายงาน

ตนทนการผลต รายงานตนทนการผลต

ระบบตนทนชวงการผลต

83

ประเภทของการผลตแบบชวงการผลตหรอกระบวนการ

การผลตแบบชวงการผลตหรอกระบวนการ แบงเปน 3 ประเภท ดงน 1. การผลตตามล าดบขน (Sequential processing) เปนการผลตทมการปอนหรอใสวตถดบทางตรงทงหมดผานกระบวนการผลตจากแผนกท 1 เปนงานระหวางท า กจะโอนไปยงกระบวนการผลตแผนกท 2 เปนงานระหวางท าเชนนตอไปเรอยๆ ในแตละแผนกผลตกจะมการใสตนทนแปรสภาพดวยจนถงกระบวนการผลตแผนกสดทาย จงโอนตนทนจากแผนกผลตสดทายเมอผลตเสรจกจะโอนไปยงสนคาส าเรจรป การผลตแบบนใชในกจการทผลตสนคาเพยงชนดเดยวทมการผลตเน องกนไป หรอใชกรรมวธในการผลตเหมอนกน ไดแก โรงงานผลตน าอดลม

โรงงานผลตปนซเมนต เปนตน

ภาพท 4.3 แสดงการผลตตามล าดบข น

จากภาพท 4.3 การผลตตามล าดบข นนน ผลตภณฑทผลตส าเรจออกมามเพยงชนดเดยว และตนทนตอหนวยของแตละแผนกกจะถกสงตอไปเรอยๆ จากแผนกท 1 จะถกสงไปยงแผนกท 2 ในรปของงานระหวางท า งานระหวางท าและตนทนตอหนวยจากแผนกท 2 กจะสงตอไปยงแผนกท 3 เชนเดยวกนจนเปนสนคาส าเรจรป

2. การผลตแบบคขนาน (Parallel processing) เปนการผลตผลตภณฑเพยงชนดเดยว

แตมการน าปจจยการผลตเขาในกระบวนการผลตสามารถท าไดมากกวา 1 แผนก พรอมๆกน เชน อตสาหกรรมผลตเกยวกบอาหารกระปอง เชน ปลากระปอง ผลไมกระปอง เปนตน

ภาพท 4.4 แสดงการผลตแบบคขนาน

แผนก

ท 3

แผนก

ท 4

เรมการผลต งานระหวางท าของ

ใสวตถดบ

ทางตรง

แผนก

ท 1

แผนก

ท 2

เรมการผลต งานระหวางท าของ


ทางตรง แผนก

ท 5 คลง

สนคา งานระหวางท า

งานระหวางท า สนคา

ส าเรจรป ข

สนคา


สนคา


ตนทนแปรสภาพ ตนทนแปรสภาพ ตนทนแปรสภาพ

แผนก

ท 1

แผนก

ท 2

แผนก

ท 3

เรมการผลต

ส าเรจรป ก

คลง

สนคา

งานระหวางท า

ของสนคา

ส าเรจรป ก

งานระหวางท า

ของสนคา สนคา

ส าเรจรป ก ใสวตถดบ

ทางตรง

84

จากภาพท 4.4 ผลตภณฑทส าเรจออกมามชนดเดยว แตการเรมผลตจะผลตจากแผนกท 1 ไปยงแผนกท 2 ไปยงแผนกท 5 และเรมผลตทแผนกท 3 ไปยงแผนกท 4 ไปยงแผนกท 5 นนคอ แผนกท 5 จะตองรบงานระหวางท าจากแผนกท 2 และ 4 กอนจงจะผลตเปนสนคาส าเรจรปได

3. การผลตแบบเลอกขนตอน (Selective processing) เปนการผลตทไดผลตภณฑมากกวา 1 ชนดขนไป ซงแตละชนดไมจ าเปนตองผานทกขนตอนของกระบวนการผลต โดยจะใสปจจยการผลต คอ วตถดบทางตรง จะใสในกระบวนการผลตชวงแรกของการผลตแผนกท 1 เพยงครงเดยว จากนนกจะโอนตนทนไปยงแผนกท 2 และแผนกอนๆ โดยในแตละแผนกผลตมการแยกการผลต และมการใสตนทนแปรสภาพเขาไปในแตละแผนกผลตตางๆ เปนงานระหวางท า ไปจนถงแผนกผลตสดทายตนทนของแผนกกจะถกโอนเขาบญชสนคาส าเรจรป อตสาหกรรมการผลตทเกดขนตามวธการผลตแบบเลอกขนตอน เชน อตสาหกรรมปโตรเคม เปนตน

ภาพท 4.5 แสดงการผลตแบบเลอกขนตอน

จากภาพท 4.5 ผลตภณฑทออกมามทงหมด 4 ชนด โดยมตนทนรวมกนทแผนกท 1 แลวจงแยกออกมาใหแผนกท 2 ไปเปนสนคาส าเรจรป A และจากแผนกท1 ไปแผนกท 3 และแผนกท 6 เพอท าการผลตตอ เปนสนคาส าเรจรป B หรอ จากแผนกท1 ไปแผนกท 3 แผนกท 4โดยผานไปแผนกท 5 จน สนคาส าเรจรป C และสนคาส าเรจรป D ตอไป ตามล าดบ

ลกษณะของการบญชตนทนชวงการผลต

ระบบตนทนชวงการผลตสามารถสรปลกษณะทวไป ไดดงน 1. มการจดท าเปนแผนก โดยจะแตละแผนกจะแยกตามลกษณะของการท างาน เชน

แผนกบด แผนกผสม แผนกบรรจ เปนตน

2. แตละแผนกจะตองมการรวบรวมตนทนวตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรงและคาใชจายในการผลตทเกดขน เขาบญชคมงานระหวางท าในแตละงวด

แผนก

ท 3

แผนก

ท 2

แผนก

ท 1

แผนก

ท 4

เรมการผลต


ทางตรง

แผนก

ท 5

แผนก

ท 6

สนคาส าเรจรป D

สนคาส าเรจรป C

สนคาส าเรจรป B

สนคาส าเรจรป A

85

3. รวบรวมขอมลหนวยทผลตเสรจในแตละแผนกเขาบญชสนคาส าเรจรป กรณทมงานระหวางท าคงเหลอ ณ วนสนงวด ตองค านวณหาหนวยเทยบส าเรจรป

4. ค านวณตนทนตอหนวยของแผนกตางๆ ในแตละงวด

5. จะตองมการรายงานตนทนรวมของผลตภณฑทผลตเสรจ ตนทนตอหนวย ในแตละงวด และสามารถค านวณหาตนทนตอหนวยของสนคาส าเรจรปได ตนทนงานระหวางท าปลายงวด ในแตละเดอนของแตละแผนก ตนทนการผลตจะถกสะสมไวตงแตแผนกแรกจนถงแผนกสดทายทผลตสนคานนเสรจ ซงตนทนทสะสมนกคอ ตนทนสนคาส าเรจรป ทจะแสดงในงบตนทนการผลต นนเอง

การรวบรวมตนทนในการผลต

1. วตถดบ

ในระบบตนทนชวงการผลตนน การเบกใชวตถดบใชในกระบวนการผลต จะจดท าใบเบกแยกแตละแผนกไป โดยไมตองจ าแนกประเภทของวตถดบทน าไปใชวาเปนวตถดบทางตรงหรอทางออมในงานชนใด ตนทนวตถดบทใชไปในการผลตงวดหนงๆ สามารถหาไดดวยวธดงน 1.1 กรณทกจการใชวธการตรวจนบสนคาคงเหลอเมอวนสนงวด สามารถค านวณหาปรมาณและตนทนวตถดบทเบกใชจากสตร

วตถดบทใชในการผลต= วตถดบคงเหลอตนงวด + ซอวตถดบสทธ

- วตถดบคงเหลอปลายงวด

ซอวตถดบสทธ = ราคาซอ + คาขนสง – สงคน - สวนลดรบ

1.2 กรณทกจการใชระบบการบนทกวตถดบคงเหลอแบบตอเนอง โดยรวบรวมตนทนของวตถดบทเบกใชส าหรบแผนกในใบเบกวตถดบ การบนทกบญช เมอแผนกท 1 เบกใชวตถดบ ใหโอนเขาบญชงานระหวางท า ดงน เดบต งานระหวางท า -แผนกท 1 xx

เครดต คมวตถดบ xx

เมอแผนกท 2 มการเบกวตถดบไปใช การบนทกบญชเปนดงน เดบต งานระหวางท า -แผนกท 2 xx

เครดต คมวตถดบ xx

2. คาแรงงานทางตรง

ในลกษณะเดยวกน กจการเมอมคาแรงงานเกดขน จากการแบงกลมพนกงานตามลกษณะงานทท าอยแลว เพยงแตบนทกชวโมงในการท างานของพนกงานแตละคนจากบตรลงเวลา แลวน ามาสรปเปนบตรบนทกเวลาเชนเดยวกบระบบตนทนงานสงท า เมอสนงวด 1 เดอน

พนกงานบญชตนทนจะรวบรวมคาแรงงานทางตรงและเงนเดอนทเกดขนในแผนกตาง ๆ โดยตรง

86

สมมตคาแรงเกดขนในแผนกผลตท 1 และแผนกผลตท 2 การบนทกบญชโดยโอนคาแรงงานทางตรงเขาบญชงานระหวางท า ดงน เดบต งานระหวางท า-แผนกท 1 xx

งานระหวางท า-แผนกท 2 xx

เครดต คาแรงงานทางตรง xx

3. คาใชจายในการผลต

คาใชจายในการผลตทเกดขนตามแผนกผลตตางๆ เปนการแบงคาใชจายตามความรบผดชอบซงเปนคาใชจายทางตรงของแผนกนนๆ จะมการบนทกบญชคาใชจายในการผลตแยกตามแผนก กรณทมคาใชจายในการผลตรายการใดไมสามารถระบไดอยางชดเจนวาเปนของแผนกใดโดยเฉพาะ จะใชการปนสวน (Allocation) ตนทนหรอคาใชจายใหกบแผนกตางๆ ตามหลกเกณฑทเหมาะสม เพอน าตนทนดงกลาวไปคดเขากบแผนกผลตภายหลง ในระบบตนทนชวงการผลตนสามารถบนทกคาใชจายในการผลตทเกดขนจรงได หากคาใชจายในการผลตนนเกดขนอยางสม าเสมอในแตละเดอน หากกจการมระดบการผลตไมสม าเสมอ หรอตนทนคาใชจายการผลตคงทมเปนจ านวนมากและเปนคาใชจายสวนใหญ หรอมข นตอนการผลตแบบคขนานและแบบเลอกขนตอน อาจใชอตราคาใชจายการผลตคดเขางานมาค านวณตนทนการผลต

สมมตวาแผนกท 1 และแผนกท 2 มคาใชจายในการผลตเกดขนจรงในแตละแผนก จะโอนเขางานระหวางท าของแตละแผนก การบนทกบญช เปนดงน เดบต งานระหวางท า-แผนกท 1 xx

งานระหวางท า-แผนกท 2 xx

เครดต คมคาใชจายการผลต xx

4. เมอผลตเสรจ เมอมการผลตเสรจในแตละแผนก งานกจะถกโอนไปยงแผนกตอไป สมมตงานทผลตเสรจจากแผนกท 1 และไดโอนไปยงแผนกท 2 การบนทกบญช เปนดงน เดบต งานระหวางท า-แผนกท 2 xx

เครดต งานระหวางท า-แผนกท 1 xx

เมอมการผลตเสรจในแผนกสดทาย สมมตวาเปนแผนกท 3 เปนแผนกผลตสดทาย จะมการโอนงานระหวางท าไปยงสนคาส าเรจรป การบนทกบญช เปนดงน เดบต สนคาส าเรจรป xx

เครดต งานระหวางท า-แผนกท 3 xx

87

เมอสนคาส าเรจรป ไดมการขายและไดสงมอบใหลกคา ตนทนจะถกโอนไปยงตนทนสนคาทขาย การบนทกบญช เปนดงน เดบต ตนทนสนคาทขาย xx

เครดต สนคาส าเรจรป xx

ตวอยางท 4.1 บรษท งาด าอดร จ ากด ซงเปนบรษททผลตงาด าเพอดม รายการคาทเกดขนในระหวางเดอนมถนายน 25x1 มดงน ม.ย. 2 ซอวตถดบเปนเงนเชอ 16,000 บาท

5 เบกวตถดบใชในงานตางๆ ตามแผนกดงน แผนกผสม เบกวตถดบทางตรง จ านวน 12,000 บาท วตถดบทางออม 1,200 บาท

แผนกบรรจ เบกวตถดบทางออม จ านวน 1,000 บาท 10 มคาแรงงานทางตรงเกดขนในการผลต จ านวน 100 ชวโมง ชวโมงละ 50 บาท เปน จ านวน เงน 5,000 บาท

จายคาแรงงานทางออม 1,500 บาท 15 โอนคาแรงงานเขาตนทนการผลต ในแตละแผนก ดงน แผนกผสม ไดโอนคาแรงงานทางตรง ใชจ านวน 60 ชวโมง เปนเงน 3,000 บาท มคาแรงงานทางออม เปนจ านวน 1,000 บาท แผนกบรรจ ไดโอนคาแรงงานทางตรง ใชจ านวน 40 ชวโมง เปนเงน 2,000 บาท มคาแรงงานทางออม เปนจ านวน 500 บาท

20 คาใชจายในการผลตคดเขางานในแตละแผนกใชช วโมงแรงงานทางตรงเปนฐานในการจดสรรเขาตนทนการผลต โดยใชอตราการผลตคดเขางาน 40 บาทตอชวโมงแรงงานทางตรง แผนกบรรจ คดเขางาน เทากบ 60 x 40 = 2,400 บาท แผนกบรรจ คดเขางาน เทากบ 40 x 40 = 2,400 บาท

25 สนคาทผลตเสรจจากแผนกผสมไดโอนไปยงแผนกบรรจจ านวน 12,000 บาท(วธ FIFO)

28 สนคาทผลตเสรจจากแผนกบรรจ ไดโอนไปยงบญชสนคาส าเรจรปจ านวน 16,500 บาท

30 สนคาทขายประจ าเดอนมถนายน มตนทนขาย จ านวน 15,900 บาท

ขอมลเพมเตม

1. วตถดบคงเหลอยกมา จ านวน 500 บาท

2. งานระหวางท า-แผนกผสม ทยงผลตไมเสรจ มยอดยกมาจ านวน 2,400 บาท

3. งานระหวางท า-แผนกบรรจ มยอดยกมาจ านวน 3,200 บาท

4. มสนคาส าเรจรปคงเหลอยกมา จ านวน 3,500 บาท

5. กจการใชระบบการบนทกบญชแบบตอเนอง

88

การบนทกบญชระบบตนทนชวงการผลตหรอกระบวนการ ของบรษท งาด าอดร จ ากด ในสมดรายวนทวไปในระหวางเดอนมถนายน 25x1 เปนดงน ม.ย. 2 เดบต วตถดบ 16,000

เครดต เจาหนการคา 16,000

(ซอวตถดบเปนเงนเชอ)

5 เดบต งานระหวางท า-แผนกผสม 12,000

คาใชจายในการผลต-แผนกผสม 1,200

คาใชจายในการผลต-แผนกบรรจ 1,000


(เบกวตถดบทางตรงและทางออมเขางานผลต)

10 เดบต คาแรงงาน 6,500

เครดต คาแรงงานคางจาย 6,500

(บนทกคาแรงงานประจ าเดอน)


งานระหวางท า-แผนกบรรจ 2,000

คาใชจายในการผลต-แผนกผสม 1,000

คาใชจายในการผลต-แผนกบรรจ 500

เครดต คาแรงงาน 6,500

(บนทกคาแรงงานทางตรงและทางออมเขาการผลต)


งานระหวางท า-แผนกบรรจ 1,600

เครดต คาใชจายในการผลต-แผนกผสม 2,400

คาใชจายในการผลต-แผนกบรรจ 1,600

(บนทกคาใชจายในการผลตคดเขางานแตละแผนก)

25 เดบต งานระหวางท า-แผนกบรรจ 12,000

เครดต งานระหวางท า-แผนกผสม 12,000

(งานทผลตเสรจจากแผนกผสมโอนไปยงแผนกบรรจ)

28 เดบต สนคาส าเรจรป 16,500

เครดต งานระหวางท า-แผนกบรรจ 16,500

(โอนงานทผลตเสรจจากแผนกบรรจไปยงสนคาส าเรจรป)

30 เดบต ตนทนขาย 15,900

เครดต สนคาส าเรจรป 15,900

(บนทกตนทนสนคาทขาย)

89

การจดท ารายงานตนทนการผลต

รายงานตนทนการผลต (Product cost report) จะแสดงรายละเอยดเกยวกบจ านวนหนวยและตนทนการผลตทเกดขนในแผนกตางๆ เพอค านวณหาตนทนสนคาทผลตเสรจและโอนออก และงานระหวางท าปลายงวดซงเปนสวนหนงของมลคาสนคาคงเหลอปลายงวด การจดท ารายงานตนทนการผลต นยมแยกตามแผนกเรยงตามล าดบหรอกระบวนการผลต การจดท ารายงานตนทนการผลต สามารถแบงเปน 5 ขนตอน ดงน ขนท 1 จดท ารายงานจ านวนหนวยผลตหรอปรมาณผลต (Physical flow schedule) ในรปของหนวยนบไดของผลตภณฑ เพอน าไปคดตนทน

ขนท 2 ค านวณหาหนวยเทยบส าเรจรป (Calculation of equivalent units) ของวตถดบทางตรงและตนทนแปรสภาพ เพอหาขนความส าเรจของงานระหวางท า ไดแก หนวยทผลตเสรจและโอนออก และงานระหวางท าปลายงวด

ขนท 3 ค านวณหาตนทนรวมทรบโอนมาจากแผนกกอนหนานน รวบรวมตนทนทเกดขนในงวดของแผนก ไดแก ตนทนวตถดบทางตรง และตนทนแปรสภาพ

ขนท 4 ค านวณหาตนทนตอหนวยเทยบส าเรจรป (Cost per unit-equivalent) ของตนทนทไดรบโอนมา ตนทนวตถดบทางตรง และตนทนแปรสภาพ โดยน าขอมลจากขนท 3 หารดวยจ านวนหนวยทค านวณไดในขนท 2

ขนท 5 สรปตนทน โดยการค านวณตนทนผลตภณฑทโอนออกไปยงหนวยทผลตเสรจและหนวยทถอวาเหมอนผลตเสรจเปนบางสวน เปนการน าขอมลทไดจากขนท 4 คณกบหนวยเทยบของผลตภณฑทโอนออกและงานระหวางท าปลายงวด ซงยอดรวมของตวเลขเหลานตองเทากบยอดรวมทหาไดในขนท 3

รปแบบของรายงานตนทนการผลต

รปแบบของรายงานตนทนการผลตม 2 แบบ คอ 1) วธถวเฉลยถวงน าหนก

2) วธเขากอน-ออกกอน การรายงานทง 2 วธจะเหมอนกน แตจะตางกนในขนท 2 คอ ข นตอนของการค านวณหาหนวยเทยบส าเรจรป

1. วธถวเฉลยถวงน าหนก (Weighted average method)

เปนการค านวณราคาทนของสนคาคงเหลอเปนการคดตนทนเพยงยอดเดยว โดยน าราคาทนของสนคาทงหมด ซงเกดจากการรวมงานระหวางท าตนงวดกบตนทนทเกดขนในงวดหารดวยจ านวนหนวยของสนคาทมอยท งหมด จะไดราคาถวเฉลยตอหนวย แลวน าไปคณกบจ านวนหนวยสนคาคงเหลอ กจะไดราคาทนของสนคาคงเหลอปลายงวดในราคาถวเฉลย

90

2. วธเขากอน-ออกกอน (First-in-first-out method : FIFO method)

วธนเปนการค านวณราคาทนของสนคาคงเหลอ จะถอวาสนคาหรอวตถดบทซอเขามากอนใหมขายและเบกไปใชในการผลตกอน สวนสนคาหรอวตถดบทเหลอ คอสวนทซอหรอผลตไดมาครงหลงสดเรยงตามล าดบจากครงสดทายนบยอนขนไป งานระหวางท าตนงวดเปนผลตภณฑทแยกตางหากจากผลตภณฑทผลตและเสรจในงวดปจจบน ดงนน งานระหวางท าตนงวดจะแยกเปน 2 สวน คอ เปนตนทนของงานระหวางท าตนงวดยกมากบตนทนทเพมเขาไปในงวดปจจบนเพอใหงานระหวางท านนแลวเสรจเปนสนคาส าเรจรป

ตวอยางท 4.2 บรษท บานแจม จ ากด เปนผผลตและจ าหนายตะกราหวาย ซงประกอบดวยกระบวนการผลต 2 แผนก คอ แผนกตด และแผนกประกอบ วตถดบจะปอนเขาแผนกตด ซงเปนตอนตนของกระบวนการผลต และแผนกประกอบจะใชวตถดบในตอนทายของกระบวนการผลต ในสวนของตนทนแปรสภาพจะเกดขนสม าเสมอตลอดชวงเวลาการผลต

กจการเรมท าการผลตในแผนกตดจ านวน 16,000 หนวย และมหนวยทผลตเสรจและโอนออกของแผนกตดจ านวน 21,000 หนวย และแผนกประกอบ 24,000 หนวย โดยมตนทนทเกดขนในแผนกตาง ๆ ระหวางเดอนตลาคม 25x1 ดงน

แผนกตด แผนกประกอบ

วตถดบ 35,000 25,000


คาใชจายในการผลต 42,120 38,000

ส าหรบรายละเอยดอน ๆ มดงน งานระหวางท าตนงวด

หนวยนบ 9,000 13,000

ตนทน :

ตนทนทไดรบโอนมา - 120,200


ตนทนแปรสภาพ 65,900 57,200

เปอรเซนตงานทท าเสรจ :

งานระหวางท าตนงวด 70 40

งานระหวางท าปลายงวด 30 60

เราสามารถท ารายงานตนทนการผลต ตามวธถวเฉลยถวงน าหนก และวธเขากอน -ออกกอน ไดดงน

91

1. วธถวเฉลยถวงน าหนก

บรษท บานแจม จ ากด

รายงานตนทนการผลต (วธถวเฉลยถวงน าหนก) ส าหรบเดอน สนสดวนท 31 ตลาคม 25x1

แผนกตด

ขนท 1 และขนท 2 การรายงานจ านวนหนวยและค านวณหนวยเทยบส าเรจรป

หนวยนบได หนวยเทยบส าเรจรป

วตถดบ ตนทนแปรสภาพ

งานระหวางท ายกมา (70%)

หนวยทเรมผลต

หนวยทตองจดใหครบ

ผลตเสรจและโอนออก

งานระหวางปลายงวด (30%)

หนวยทจดได

9,000

16,000

25,000

21,000

4,000

25,000

21,000

4,000

25,000

21,000

1,200

22,200

การค านวณ A = (21,000 X 100%) B = (21,000 X 100%)

C = (4,000 X 100%) D = (4,000 X 30%)

ขนท 3 และขนท 4 การค านวณตนทนทตองจดใหครบ และตนทนตอหนวย

ตนทน (บาท)

รวม วตถดบ ตนทนแปรสภาพ

งานระหวางท ายกมา

ตนทนในงวดปจจบน

ตนทนทตองจดใหครบ

หนวยเทยบส าเรจรป

ตนทนตอหนวย

108,100

104,620

212,720

9.1925

42,200

35,000

77,200

25,000

3.0880

65,900

69,620

135,520

22,200

6.1045

ขนท 5 ค านวณตนทนทจดได

หนวยทผลตเสรจและโอนออก

งานระหวางท าปลายงวด

รวมตนทนทจดไดท งสน

193,043

19,677

212,720

12,352

7,325

การค านวณ E = (21,000 X 9.1925) F = (4,000 X 3.0880)

G = (1,200 X 6.1045)

B A

C D

E

F G

92


รายงานตนทนการผลต (วธถวเฉลยถวงน าหนก) ส าหรบเดอน สนสดวนท 31 ตลาคม 25x1

แผนกประกอบ

ขนท 1 และขนท 2 การรายงานจ านวนหนวยและค านวณหนวยเทยบส าเรจรป

หนวยนบได


หนวยทรบโอนมา

วตถดบ ตนทน

แปรสภาพ


หนวยทรบโอนมาจากแผนกตด





13,000

21,000

34,000

24,000

10,000

34,000

24,000

10,000

34,000

24,000

0

24,000

24,000

6,000

30,000

การค านวณ A = (24,000 X 100%) B = (10,000 X 100%)

C = (10,000 X 0%) D = (10,000 X 60%)



รวม โอนมา วตถดบ ตนทน







177,400

284,843

462,243

14.3880

120,200

193,043

313,243

34,000

9.2130

0

25,000

25,000

24,000

1.0417

57,200

66,800

124,000

30,000

4.1333





345,313

116,930

462,243

92,130

0

24,800

A A A

B C D

93

จากตวอยางขางตน สมมตกจการมสนคาส าเรจรปคงเหลอตนงวด 600 หนวย ในเดอนตลาคมมการจ าหนายสนคา จ านวน 11,000 หนวย ในราคาหนวยละ 70 บาท สามารถค านวณยอดขาย ตนทนขาย ก าไรข นตน สนคาส าเรจรป และงานระหวางท าคงเหลอสนเดอนตลาคม

25x1 ไดดงน ยอดขาย (11,000 x @70) 770,000.00

หก ตนทนขาย (11,000 x @14.3880) 158,268.00

ก าไรข นตน 611,732.00

การค านวณราคาทนสนคาส าเรจรปคงเหลอปลายงวด สามารถค านวณไดดงน

ราคาทนของสนคาส าเรจรปปลายงวด = (จ านวนหนวยสนคาส าเรจรปตนงวด + จ านวนหนวยสนคาทผลต– จ านวนหนวยสนคาทขาย) x ตนทนตอหนวยในแผนกสดทาย

สนคาส าเรจรป [(600 + 24,000 –11,000)] x 14.3880 = 195,676.80 บาท

จากการรายงานตนทนตอหนวยทน ามาค านวณหาตนทนขายและสนคา ส าเรจรปปลายงวดนน เปนตวเลขจากแผนกสดทายคอ แผนกประกอบ

ส าหรบงานระหวางท าคงเหลอ สามารถค านวณไดโดยน ายอดงานระหวางท าปลายงวดของแตละแผนกมารวมกน จะไดงานระหวางท าคงเหลอทงสน

งานระหวางท าคงเหลอสนเดอนตลาคม 25x1

(บาท) งานระหวางท า – แผนกตด 19,677.00

งานระหวางท า – แผนกประกอบ 116,930.00

รวมงานระหวางท าคงเหลอปลายงวด 136,607.00

94

2. วธเขากอน-ออกกอน


รายงานตนทนการผลต (วธเขากอน-ออกกอน) ส าหรบเดอนสนสดวนท 31 ตลาคม 25x1

แผนกตด

ขนท 1 และขนท 2 การจดท ารายงานจ านวนหนวยและค านวณหนวยเทยบส าเรจรป









9,000

16,000

25,000

21,000

4,000

25,000

(9,000)

21,000

4,000

16,000

(6,300)

21,000

1,200

15,900



รวม วตถดบ ตนทนแปรสภาพ






108,100

104,620

212,720

6.5661

35,000

35,000

16,000

*2.1875

69,620

69,620

15,900

4.3786



ตนงวด 9,000 หนวย

เพมของงวดนใหเสรจ(30%)

ผลตของงวดน 12,000 หนวย

รวม



108,100.00

11,822.22

78,793.20

198,715.42

14,004.58

212,720.00

8,750

11,822.22

*5,254.58

*ปดเศษเพอความเหมาะสม

a = (9,000-6,300) x 4.33786 b = 4,000 x 2.1875

c = 1,200 x 4.3786

a

b c

95


รายงานตนทนการผลต (วธเขากอน-ออกกอน) ส าหรบเดอนสนสดวนท 31 ตลาคม 25x1




หนวยรบโอน วตถดบ ตนทนแปรสภาพ


หนวยทรบโอนมาจากแผนกสาน





13,000

21,000

34,000

24,000

10,000

34,000

(13,000)

24,000

10,000

21,000

0

24,000

0

24,000

(5,200)

24,000

6,000

24.800



รวม โอนมา วตถดบ ตนทนแปรสภาพ






177,400.00

290,515.42

467,915.42

13.1979

-

198,715.42

198,715.42

21,000.00

9.4626

-

25,000

25,000

24,000

1.0417

-

66,800

66,800

24,800

2.6936



ตนงวด 13,000 หนวย

เพมของงวดนใหเสรจ


รวม



177,400.00

34,551.52

145,176.90

357,128.42

110,787.00

467,915.42

94,626.00

13,542.10

0

*21,009.42

*16,161.00

*ปดเศษเพอความเหมาะสม

a = 13,000x1.0417 b = (13,000-5,200) x 2.6936

c = 10,000 x 9.4626 d = 6,000 x 2.6936

a b

c d

96

จากขอมลเดม สามารถค านวณยอดขาย ตนทนขาย ก าไรข นตน สนคาส าเรจรป และงานระหวางท าคงเหลอสนเดอน ตลาคม 25x1 ไดดงน

ยอดขาย (11,000 @70) 770,000.00

หก ตนทนขาย (11,000 @13.1979) 145,176.90

ก าไรข นตน 624,823.10

สนคาส าเรจรป [(600+24,000-11,000)]13.1979 = 179,491.44

งานระหวางท าคงเหลอสนเดอนตลาคม 25x1

งานระหวางท า – แผนก 14,004.58

งานระหวางท า – แผนกประกอบ 110,787.00

รวมงานระหวางท าคงเหลอปลายงวด 124,791.58

จะเหนไดวา หากกจการจดท ารายงานตนทนการผลตและใชวธวดมลคาสนคาคงเหลอ

(Inventory valuation) ทตางกนกจะใหผลก าไรทตางกน ดงนน เมอกจการเลอกปฏบตวธการใดแลวกควรจะใชวธนนตอไป โดยพจารณาจากกจการทอยในกลมอตสาหกรรมเดยวกนดวย

สรป

ในการค านวณตนทนของระบบตนทนชวงการผลตหรอตนทนกระบวนการ เปนวธการคดตนทนส าหรบกจการอตสาหกรรมทมการผลตตอเนองกนไป ลกษณะของสนคาเหมอนๆกน ทมการผลต มากกวาหนงชวงการผลต และไมสามารถแยกไดวาสวนใดของการผลตเปนของงานชนใด มกจะเปนการผลตแบบจ านวนมาก ๆ กระบวนการผลตสามารถแบงออกไดเปน 3 ลกษณะ คอ 1) การผลตตามล าดบข น 2) การผลตแบบคขนาน และ 3) การผลตแบบเลอกขนตอน ทง 3 ลกษณะดงกลาวตองแสดงการจดท ารายงานตนทนการผลต โดยจะแสดงรายละเอยดเกยวกบปรมาณและตนทนการผลตทเกดขนในแผนกตาง ๆ การจดท ารายงานตนทนการผลตแยกตามแผนกเรยงตามล าดบ หรอตามกระบวนการผลตจะเปนทนยมกน การจดท ารายงานตนทนการผลตสามารถแบงเปน 5 ข นตอน ไดแก ข นท 1 จดท ารายงานจ านวนหนวยผลตหรอปรมาณผลตเพอน าไปคดตนทน ข นท 2 ค านวณหาหนวยเทยบส าเรจรป ข นท 3 รวบรวมตนทนทเกดขนในแผนกประจ างวด ข นท 4 ค านวณหาตนทนตอหนวยเทยบส าเรจรปของตนทนวตถดบและตนทนแปรสภาพ และขนท 5 สรปตนทนเปนการจดสรรตนทนเพอโอนไปยงนวยผลตเสรจ แลหนวยทถอวาผลตเสรจเปนบางสวน รปแบบของการค านวณหาหนวยเทยบส าเรจรป สามารถรายงานตนทนการผลต ม 2 รปแบบ คอ 1) รายงานตนทนการผลตวธถวเฉลย ถวงน าหนก และ 2) รายงานตนทนการผลตวธเขากอน-ออกกอน กจการสามารถเลอกใชรปแบบการรายงานตนทนการผลตแบบใดนน ขนอยกบนโยบายและความเหมาะสมของกจการนนๆ

97


ขอ 1. จงกลาวถงความหมายของระบบตนทนชวงการผลตหรอตนทนกระบวนการ

ขอ 2. ระบบตนทนชวงการผลต มกประเภท จงอธบาย

ขอ 3. จงกลาวถงลกษณะของการบญชตนทนชวงการผลตหรอตนทนกระบวนการ

ขอ 4. จงอธบายถงตนทนตางๆ ซงเปนปจจยในการผลต

ขอ 5. จงกลาวถงข นตอนการจดท ารายงานตนทนการผลต

ขอ 6. รปแบบของรายงานตนทนการผลตมกวธ พรอมอธบายรายละเอยดของแตละวธ

ขอ 7. บรษท สวางจต จ ากด ซงเปนบรษททผลตขนมเดก มขอมลและรายการคาทเกดขนในระหวางเดอนสงหาคม 25x1 ดงน

- วตถดบคงเหลอยกมา จ านวน 700 บาท

- งานระหวางท า-แผนกผสม ทยงผลตไมเสรจ มยอดยกมาจ านวน 3,000 บาท

- งานระหวางท า-แผนกหบหอ มยอดยกมาจ านวน 2,500 บาท

- มสนคาส าเรจรปคงเหลอยกมา จ านวน 4,800 บาท

กจการใชวธการบนทกบญชสนคาตามระบบเขากอน-ออกกอน

ส.ค. 3 ซอวตถดบเปนเงนเชอ 36,000 บาท

8 เบกวตถดบใชในงานตางๆ ตามแผนกดงน แผนกผสม เบกวตถดบทางตรง จ านวน 15,000 บาท วตถดบทางออม 2,200 บาท

แผนกหบหอ เบกวตถดบทางออม จ านวน 1,200 บาท 12 มคาแรงงานทางตรงเกดขนในการผลต จ านวน 200 ชวโมง ชวโมงละ 40 บาท เปน จ านวน เงน 8,000 บาท

จายคาแรงงานทางออม 2,700 บาท 18 โอนคาแรงงานเขาตนทนการผลต ในแตละแผนก ดงน แผนกผสม ไดโอนคาแรงงานทางตรง ใชจ านวน 150 ชวโมง มคาแรงงานทางออม เปนจ านวน 1,500 บาท แผนกหบหอ ไดโอนคาแรงงานทางตรง ใชจ านวน 50 ชวโมง มคาแรงงานทางออม เปนจ านวน 1,200 บาท

มการคดคาเสอมราคาเครองจกรและอปรณ ประจ าเดอน เปนของแผนกผสม จ านวน 1,800 บาท และเปนของแผนกหบหอ จ านวน 800 บาท

22 คาใชจายในการผลตคดเขางานในแตละแผนกใชช วโมงแรงงานทางตรงเปนฐานในการจดสรรเขาตนทนการผลต โดยใชอตราการผลตคดเขางาน 50 บาทตอชวโมงแรงงานทางตรง

26 สนคาทผลตเสรจจากแผนกผสม ไดโอนไปยงแผนกหบหอ จ านวน 25,000 บาท

(วธ FIFO)

98

28 สนคาทผลตเสรจจากแผนกหบหอไดโอนไปยงบญชสนคาส าเรจรป 28,600 บาท

31 ขายสนคาจ านวน 31,000 บาท ประจ าเดอนมถนายน มตนทนขาย 22,000 บาท

ใหท า 1) บนทกรายการคาทเกดขนในเดอนสงหาคม 25X1 ในสมดรายวนทวไป

2) แสดงบญชแยกประเภททเกยวของกบการไหลของตนทนการผลต

ขอ 8. บรษท ไทยการชาง จ ากด ไดท าการผลตอปกรณเตยงเหลก มงานระหวางท าตนงวด 1,200 หนวย ไดมการผลตตอและเสรจในงวดน 40% บรษทใสวตถดบตอนตนของกระบวนการผลต ในระหวางงวดมหนวยเรมท าการผลต 10,000 หนวย และมหนวยทผลตเสรจและโอนออกจ านวน 8,000 หนวย ใหท า ค านวณหาจ านวนหนวยเทยบส าเรจรปของวตถดบทางตรงและตนทน


1) กรณใชวธถวเฉลยถวงน าหนกในการค านวณตนทนการผลต

2) กรณใชวธเขากอน-ออกกอน ในการค านวณตนทนการผลต

ขอ 9. จงเตมตวเลขในรายงานตนทนการผลตแผนกเชอมของบรษท แหนบทอง จ ากด โดยมขอมลเพมเตมดงน *หนวยทเรมผลต 8,000 หนวย

หนวยทตองจดใหครบ 15,000 หนวย และใสวตถดบตอนตนกระบวนการผลต


หนวยนบได







งานระหวางท าปลายงวด (80%)


……………

8,000

...........……. …….………….......…….

15,000

…………….. 5,000

……........….

……………………..…………….

14,000

99


รวม

ตนทน (บาท) วตถดบ ตนทนแปรสภาพ






………….138,200

................ ….…....…

15.6604

52,600

………………. ……………………………….

37,000

62,500

99,800

………………….

7.1071


หนวยทผลตและโอนออก



……………. ………………..........….

…………….

28,428

ขอ 10. บรษท รฐกจอตสาหกรรม จ ากด เปนผผลตสนคา ซงตองผานกระบวนการผลต 2 กระบวนการ โดยทวตถดบจะถกปอนเขาสกระบวนการผลตในตอนตนของทงสองแผนก กจการใชวธการคดตนทนตามวธเขากอน-ออกกอน ขอมลตนทนเพยงบางสวนของแผนกผลตท 1 ส าหรบเดอนสนสดวนท 30 เมษายน 25x1 มดงน

หนวยทผลตเสรจและโอนออก : ตนงวด 7,000 หนวย

เพมของงวดนเพอใหเสรจ


รวมโอนออกทงสน 97,000 หนวย

งานระหวางท าปลายงวด : รวมตนทนทจดไดท งสน

บาท

52,000

33,000

1,250,600

1,335,000

120,200

1,455,200

ส าหรบขอมลตนทนของแผนกผลตท 2 มดงน ขอมลเกยวกบหนวยผลตแผนกท 2 : งานระหวางท าตนงวด (ใชตนทนแปรสภาพไปแลว 70%)

หนวยทสงออกไปเปนสนคาส าเรจรป

งานระหวางท าปลายงวด (ใชตนทนแปรสภาพไปแลว 50%)

ขอมลเกยวกบตนทนผลตของแผนกท 2 :

ตนทนงานระหวางท าตนงวด

13,000

105,000

5,000

78,000

100

ตนทนผลตระหวางงวด : วตถดบทางตรง



516,000

398,000

298,500

ใหท า รายงานตนทนการผลตของแผนกท 2 ดวยวธเขากอน-ออกกอน

ขอ 11. บรษท ปากกาไทย จ ากด ไดผลตปากกา มกระบวนการผลตตามล าดบข นทงหมด 3 แผนก ไดแก แผนกตด แผนกประกอบ และแผนกบรรจภณฑ ในระหวางเดอนกรกฎาคม 25x1 มขอมลดงน 1. แผนกตด มงานระหวางท าตนงวด 1,000 ดาม ใชวตถดบทางตรง 26,400 บาท และตนทนแปรสภาพ 15,700 บาท ส าเรจแลว 70% ในระหวางงวดมงานระหวางท าทผลตเสรจและโอนออกจ านวน 4,200 ดาม เปนตนทนการผลต ทงสน 168,950 บาท โดยใชวตถดบทางตรงจ านวน 109,200 บาท และมงานระหวางท าปลายงวดเทากบงานระหวางท าตนงวด

2. แผนกประกอบ เรมท าการผลตในงวดจ านวน 4,200 ดาม มตนทนวตถดบทางตรง 12,000 บาท และตนทนแปรสภาพ 13,200 บาท และมงานระหวางท าคงเหลอตนงวด 600 ดาม

ใชตนทนแปรสภาพไปแลว 40% เปนเงน 7,200 บาท ในเดอนนไมมงานระหวางท าปลายงวด

ใหท า 1) รายงานตนทนการผลตวธถวเฉลยถวงน าหนกของแผนกตด

และแผนกประกอบ

2) รายงานตนทนการผลตวธเขาออก-ออกกอนของแผนกตด

และแผนกประกอบ

ขอ 12. บรษท ไทยมาดาม จ ากด มงานระหวางท าทผลตเสรจและโอนออกจากแผนกท 1 ไปยงแผนกท 2 จ านวน 15,500 หนวย ใชตนทนทงหมด 60,500 บาท คดเปนวตถดบทางตรง 40% ในแผนกท 2 ไมมงานระหวางท าตนงวด แตมงานระหวางท าปลายงวด จ านวน 4,300 หนวย ใชตนทนแปรสภาพไปแลว 60% ในระหวางงวดใชตนทนวตถดบทางตรง 18,000 บาท คาแรงงานทางตรง 8,700 บาท และคาใชจายในการผลต 16,200 บาท

ใหท า 1) รายงานตนทนการผลตวธถวเฉลยถวงน าหนกของแผนกท 2 กรณใสวตถดบตอนตนกระบวนการผลต

2) รายงานตนทนการผลตวธเขากอน-ออกกอนของแผนกท 2 กรณใสวตถดบตอนตนกระบวนการผลต

บทท 5

การวเคราะหความสมพนธตนทน – ปรมาณ – ก าไร

จากทไดศกษาเกยวกบตนทนในบทท 2 มาแลวนน เราสามารถแบงลกษณะตนทนตางๆ ตามวตถประสงคของผบรหารได ส าหรบในบทนเราจ าเปนตองเขาใจถงพฤตกรรมของตนทนส าหรบการวางแผนและควบคม โดยเฉพาะตนทนผนแปรและตนทนคงท ทจะน ามาใชในการวเคราะหเพอหาความสมพนธตนทน ปรมาณและก าไรของกจการ ตนทนทกประเภททเกดขน จะตองจดใหเปนตนทนผนแปรและตนทนคงทเทานน ดงนนผบรหารและผท จะศกษา ตองสามารถแยกประเภทตนทนใหไดวาตนทนทเกยวของเปนตนทนประเภทใด โดยศกษาถงพฤตกรรมตนทนและพจารณาโดยใชหลกการวเคราะหแยกตนทนเปนตนทนผนแปรและตนทนคงทจากบทกอน การศกษาเกยวกบพฤตกรรมของตนทนจะท าใหเราทราบวาตนทนเปลยนแปลงไปอยางไรในภาพรวม

ความหมายของการวเคราะห ตนทน ปรมาณและก าไร

ศศวมล มอ าพล (2550, 5-2) ไดกลาวถง การวเคราะหตนทน ปรมาณและก าไร (Cost-

Volume-Profit analysis) หรอเรยกยอวา CVP วา เปนความสมพนธระหวางตนทน ปรมาณ และก าไร เปนการศกษาถงผลกระทบทจะเกดขนเมอตนทนหรอปรมาณขายเปลยนแปลงไป จะมผลท าใหก าไรเปลยนแปลงไปอยางไร ดงนน ความสมพนธระหวางตนทน ปรมาณ และก าไร จงมความส าคญตอการวางแผน การควบคม และการตดสนใจของผบรหาร ตนทนของกจการแตละประเภทยอมมความแตกตางกน

ตวอยางเชน ตนทนในการผลตรถยนต วตถดบทใชในการผลต ไดแก เหลก อลมเนยม เบาะ หนง ฟองน า เปนตน หรอตนทนในการผลตเสอ วตถดบทใชในการผลต ไดแก ผาเปนชน ดาย เปนตน

ตนทนดงกลาวจะผนแปรไปตามจ านวนผลผลต ถาผลตมากตนทนวตถดบกจะสงขนและมคาแรงงานสงขนตามล าดบ ซงเราจดใหตนทนเหลานเปนตนทนผนแปร ในขณะทตนทนบางอยาง

เชน เงนเดอนผจดการโรงงาน คาเชาโรงงาน คาเสอมราคาโรงงาน กลบไมเปลยนแปลงเมอมการผลตเพมขน กจการกยงคงจายเทาเดม จดใหตนทนเหลานเปนตนทนคงท

การเปรยบเทยบระหวางตนทนผนแปรกบตนทนคงท

ตามทเราไดศกษาพฤตกรรมของตนทน จ าเปนตองเขาใจตนทนผนแปรและตนทนคงทเสยกอน จงตองพจารณาจากตนทนทเปลยนแปลงกบขนาดของตวผลกดนตนทนทเกดขนดงน ตนทนผนแปร (Variable cost) เปนตนทนทเปลยนแปลงไปตามสดสวนเดยวกนกบปรมาณกจกรรมทเกยวของ เชน ถาผลตสนคา 1 หนวย ตองใชแรงงาน 5 ชวโมง โดยจายคาแรงงานใหคนงานชวโมงละ 10 บาท ดงนนจะมคาแรงงานเกดขนทงหมด 50 บาท ถาผลต

102

สนคาเปน 2 หนวย จะตองจายคาแรงงานเทากบ 100 บาท ดงนน จะเหนไดวาคาแรงงานผนแปรไปตามจ านวนหนวยของสนคาทผลต กลาวคอถาผลตมากมคาแรงงานมาก ถาผลตนอยกมคาแรงงานนอย

ตนทนคงท (Fixed cost) เปนตนทนทไมเปลยนแปลงไปตามการเปลยนแปลงของปรมาณกจกรรมซงตนทนคงทจะเทากนตลอดชวงกจกรรม เชน กจการจายคาเชาโรงงาน เดอนละ 1,000 บาท โรงงานผลตสนคา 100 ชนตอวน ตนทนคงทตอหนวยคอ 10 บาท ถาโรงงานผลตสนคาเปน 200 ชน ตนทนคงทตอหนวยคอ 5 บาท ถาโรงงานผลตสนคาเปน 500 ชน ตนทนคงทตอหนวยคอ 2 บาท จะเหนไดวา ตนทนคงทรวมไมมการเปลยนแปลงไปตามหนวยผลต ผลตนอย ผลตมาก หรอไมผลตเลย ยงคงจายคาเชาโรงงาน 1,000 บาทตอเดอน แตตนทนคงทตอหนวยจะลดลงเมอมปรมาณการผลตมากขน

ดงนนจากพฤตกรรมของตนทนผนแปรและตนทนคงท สามารถสรปไดดงนคอ

1. ตนทนผนแปรรวม จะผนแปรไปตามสดสวนของหนวยผลต แตตนทนผนแปรตอหนวยจะคงท จะไมเปลยนแปลงไปตามหนวยผลตแตอยางใด

2. ตนทนคงทรวม จะคงทไมเปลยนแปลงไปตามจ านวนหนวยทผลต แตตนทนคงทตอหนวยจะลดลงเมอหนวยผลตเพมขน และตนทนคงทตอหนวยจะเพมขนเมอหนวยผลตลดลง

ในการวเคราะหความสมพนธของตนทน ปรมาณและก าไร จะตองมหลายองคประกอบในการพจารณา ดงน 1. ปรมาณขาย (Volume or Level of activity)

2. ราคาขายตอหนวย (Unit selling price)

3. ตนทนผนแปรตอหนวย (Variable cost per unit)

4. ตนทนคงทรวม (Total fixed costs)

5. สดสวนการขาย (Sales mix)

ประโยชนของการวเคราะหความสมพนธระหวางตนทน - ปรมาณ - ก าไร

ฝายบรหารสามารถน าขอมลของการวเคราะหความสมพนธตนทน -ปรมาณ –ก าไร เพอใชในการตดสนใจไดอยางมประสทธภาพ ซงเปนประโยชนอยางยงตอฝายบรหารในการตดสนใจไดรวดเรวและถกตอง กจการจงจ าเปนตองรวาจะผลตและขายจ านวนเทาใดจงจะคมทนและถากจการตองการก าไรทไดวางแผนจะตองผลตและขายจ านวนเทาใด ดงนนการวเคราะหความสมพนธตนทน -ปรมาณ –ก าไร จะกอประโยชนตอองคกรในดานตางๆ ดงน

1. ใชในการตดสนใจตงราคาขาย

2. ใชในการเลอกสวนผสมของผลตภณฑทจะขาย

3. ใชในการวางแผนระดบกจกรรมการผลตและขายเพอใหไดก าไรทตองการ

103

4. ใชในการก าหนดกลยทธทางการตลาด

5. ใชในการวเคราะหผลกระทบจากการเปลยนแปลงของตนทนทมตอก าไรจากสภาพแวดลอมของธรกจ

6. ใชในการบรหารตนทนคาใชจาย

ดงนนการวเคราะหความสมพนธระหวางตนทน-ปรมาณ-ก าไร จงมความจ าเปนอยางยงในการบรหารการวางแผนทางธรกจ ซงเกยวของกบจ านวนหนวยขาย ราคา หนวยผลต ตนทน

คาใชจาย ตลอดจนผลก าไรในอนาคตซงสามารถใชวธวเคราะหจดคมทนเพอชวยในการตดสนใจ ก าหนดราคาขาย การเลอกสวนผสมของสนคาทจะผลตเพอขาย การเลอกสรรกลยทธทางการตลาดซงอาจมผลกระทบตอการเปลยนแปลงในสวนของผลก าไรและตนทนผลตอกดวย

การวเคราะหจดคมทน (Break - even point analysis) สมนก เออจระพงษพนธ (2549, 20) ไดใหความหมายของ จดคมทน ( Break -even

point) วา จดคมทน หมายถง จดด าเนนงานทกจการไมมก าไรและไมขาดทน ซงจดด าเนนงานน กจการจะมยอดก าไรสวนเกนรวมเทากบตนทนคงทท งหมดของกจการพอด สพาดา สรกดตา (2548, 20) ไดใหความหมายของ จดคมทน คอ ระดบการผลตหรอการขายระดบหนงทกอใหเกดรายไดรวม(Total revenues) เทากบตนทนรวม (Total cost) นนคอ จดทไมมก าไรหรอขาดทนจากการด าเนนงาน

เบญจมาส อภสทธภญโญ, นวต กลศภโชต, กงแกว บญสข, และณชฎา โกมทรนทร (2550, 70)ไดกลาววา จดคมทน คอ ระดบของยอดขายทท าใหกจการไมเกดผลก าไรหรอขาดทนจากการด าเนนงาน

จดคมทนสามารถแสดงไดในรปแบบทเปนจ านวนหนวยและเปนจ านวนเงน จดคมทนทเปนจ านวนหนวย คอ จดทปรมาณหนวยขายท าใหไดรบก าไรเปนศนย จดคมทนทเปนจ านวนเงน คอ จดทยอดขายรวมท าใหไดรบก าไรเปนศนย ถากจการขายผลตภณฑหรอใหบรการ ทมการวดคาเปนหนวยไดงาย เชน รถยนต คอมพวเตอร จกรยานภเขา จะสามารถค านวณจดคมทนโดยใชสตรเปนจ านวนหนวย แตถาเปนกจการทมการขายหรอใหบรการทวดเปนหนวยไดยาก เชน รานอาหาร ส านกงานกฎหมาย หรอธรกจจ าหนวยวสดเครองใชไฟฟา สามารถค านวณจดคมทนโดยใชสตรเปนจ านวนเงน (Heinger, 2010, p.255-256) จากการทบคคลตางๆไดกลาวถงความหมายของจดคมทน สามารถสรปไดวา จดคมทน หมายถง จด ณ ระดบการผลตหรอขาย ทท าใหกจการมรายไดรวมเทากบตนทนรวมพอด ซงจะท าใหกจการไมมก าไรหรอขาดทน คอก าไรสทธเปนศนย และเปนจดทท าใหยอดก าไรสวนเกนรวมเทากบตนทนคงทพอด สามารถหาจดคมทนไดในรปของปรมาณหนวยขาย หรอจ านวนเงนของยอดขาย นนเอง

104

สามารถเขยนเปนสมการ ไดดงน

Mowen, Hansen, & Heitger (2009, p.129) ไดกลาววา การค านวณจดคมทนในการวางแผนการด าเนนงานไดอยางมประสทธภาพและมความถกตองนน จะตองค านงถงขอสมมตฐานในการค านวณจดคมทน หลายประการ ดงน 1. เสนรายไดและเสนคาใชจายตองสมพนธคงทในลกษณะเสนตรงของชวงการตดสนใจ

2. ราคาขายและตนทนผนแปรตอหนวยตองไมเปลยนแปลงในชวงการตดสนใจ ณ ระดบการขาย และการผลตทกระดบ

3. ปรมาณการผลตและขายตองเปนจ านวนเดยวกน คอ ไมมสนคาคงเหลอตนงวดและสนคาคงเหลอปลายงวด

4. ตนทนทเกดขนตองสามารถแยกเปนตนทนคงทและตนทนผนแปรไดอยางชดเจน

5. ตนทนคงททเกดขนตองไมมการเปลยนแปลงในทกระดบการผลต

6. ปจจยทกระทบตอตนทนมเพยงปจจยเดยวคอการเปลยนแปลงของระดบกจกรรม

7. สดสวนการขายของสนคาหลายชนดตองไมเปลยนแปลง

อยางไรกตาม การวเคราะหจดคมทนอาจมการเปลยนแปลงได หากปจจยบางประการเปลยนแปลงไป ไมวาจะเปนตนทนคงท ตนทนผนแปรตอหนวย หรอราคาขายตอหนวย ซงการเปลยนแปลงดงกลาวลวนแลวแตสงผลกระทบตอการค านวณจดคมทนทงสน

ประทป วจทองรตนา (2547, 28) ไดกลาวไววา การวเคราะหจดคมทน สามารถท าได 3 วธ คอ

1. วธสมการ (Equation approach)

เปนการค านวณโดยการใชสมการ ยอดขาย เทากบ ตนทนรวมบวกดวยก าไรสทธ

ทตองการ โดยทตนทนตามพฤตกรรมประกอบดวยตนทนคงท และตนทนผนแปร ดงนนจะได สมการดงน

รายไดรวม = ตนทนรวม

TR = TC

หรอ

รายไดรวม = ตนทนผนแปร + ตนทนคงท

TR = VC + FC

105

ยอดขาย = ตนทนรวม + ก าไรสทธ

= ตนทนคงท + ตนทนผนแปร + ก าไรสทธ

หรอเขยนเปนสญลกษณ ไดวา

SX = FC + VX + P

ดงนนจะไดวา SX = FC + VX + 0

โดยท SX คอ ยอดขาย ณ จดคมทน หรอเขยนเปนสมการไดเปน

SX = FC + VX

โดยท X คอ จ านวนหนวยขาย ณ จดคมทน S คอ ราคาขายตอหนวย V คอ ตนทนผนแปรตอหนวย

FC คอ ตนทนคงทรวม

ตวอยางท 5.1 บรษท ไมหอม จ ากด จ าหนายสนคาเกาอ ราคาขายหนวยละ 60 บาท

ตนทนผนแปรหนวยละ 40 บาท โดยมตนทนคงท 8,000 บาท กจการจะตองขายสนคากหนวย และจ านวนเงนกบาท จงจะคมทน

จากสมการ SX = FC + VX

แทนคาลงในสมการไดดงน 60X = 8,000 + 40X

60X - 40X = 8,000

20X = 8,000

X = 8,00020

= 400 หนวย

การหาจดคมทน (บาท) จากสมการ SX = FC + VX แทนคาลงในสตร

SX = 8,000 + ( 400 x 40)

106

= 8,000 + 16,000

= 24,000 บาท

หรอค านวณโดยน าจ านวนหนวย ณ จดคมทน คณดวยราคาขายตอหนวย กจะไดยอดขาย ณ จดคมทน

SX = จ านวนหนวยขาย ณ จดคมทน x ราคาขายตอหนวย

= 400 x 60

= 24,000 บาท

2. วธก าไรสวนเกน (Contribution Margin approach)

ก าไรสวนเกน(Contribution Margin = CM) หมายถง ก าไรสวนทเหลอจาก รายไดหลงจากหกตนทนผนแปร โดยการน าราคาขายหกดวยตนทนผนแปรนนเอง ผลแตกตางกคอ

ก าไรสวนเกนทเกดขนจากการขายสนคาทกๆ หนวย จะน าไปชดเชยกบตนทนคงท ดงนนในการค านวณจดคมทนวธก าไรสวนเกน ก าไรสวนเกนทไดจะตองเทากบตนทนคงทพอด การค านวณสามารถใชไดท งก าไรสวนเกนตอหนวยและอตราก าไรสวนเกน ซงสามารถค านวณเกยวกบก าไรสวนเกนไดดงน

เมอไดมการค านวณก าไรสวนเกนแลว สามารถน าไปค านวณจดคมทนไดท งเปนจ านวนหนวยและเปนจ านวนเงน ตามสตรไดดงน

จดคมทน (บาท ) = ตนทนคงทรวม อตราก าไรสวนเกน

หรอ = ตนทนคงทรวม ก าไรสวนเกนตอหนวย /ราคาขายตอหนวย

ก าไรสวนเกน = รายไดรวม - ตนทนผนแปร

CM = TR - VC

ก าไรสวนเกนตอหนวย = ราคาขายตอหนวย - ตนทนผนแปรตอหนวย

UCM = S - V

อตราก าไรสวนเกน = ก าไรสวนเกนตอหนวยราคาขายตอหนวย

CMR = UCMS

107

หรอเขยนเปนสญลกษณ ไดดงน

SX = FC(S – V) / S

หรอ SX = FCCMR

จดคมทน (หนวย) = ตนทนคงทรวมก าไรสวนเกนตอหนวย

หรอ = ตนทนคงทรวม ราคาขายตอหนวย - ตนทนผนแปรตอหนวย

หรอเขยนเปนสญลกษณได ดงน

X = FC

S – V

X = FC

UCM

ตวอยางท 5.2 บรษท ไมหอม จ ากด จ าหนายสนคาเกาอ ราคาขาย หนวยละ 60 บาท

ตนทนผนแปรหนวยละ 40 บาท โดยมตนทนคงท 8,000 บาท กจการจะตองขายสนคากหนวย และจ านวนเงนกบาท จงจะคมทน

แทนคาลงในสมการวธก าไรสวนเกน ไดดงน

จดคมทน (หนวย) = ตนทนคงทรวม ก าไรสวนเกนตอหนวย

= 8,000 60 - 40

= 8,000

20

= 400 หนวย

จดคมทน (บาท) = ตนทนคงทรวม

อตราก าไรสวนเกน

= ตนทนคงทรวม

ก าไรสวนเกนตอหนวย /ราคาขายตอหนวย

108

=

8,00020/60

=

8,000 x 6020

= 24,000 บาท

3. วธใชกราฟ (Graphic approach to cost-volume-profit analysis)

การวเคราะหหาความสมพนธระหวางตนทน ปรมาณ และก าไร สามารถแสดงไดในรปของการใชเสนกราฟ หรอบางครงเรยกวา แผนภาพจดคมทน โดยก าหนดใหยอดขาย ตนทนผนแปร และตนทนคงทถกก าหนดอยบนแกนตง และใหปรมาณหรอจ านวนหนวยขาย ก าหนดอยบนแกนนอน จดทเสนของยอดขายหรอรายได ตดกบเสนของตนทน คอ จดคมทน นนเอง เพออธบายความสมพนธโดยการใชกราฟ สามารถท าได 2 รปแบบ ไดแก

3.1 กราฟแสดงความสมพนธระหวางตนทน – ปรมาณ – ก าไร (Cost-Volume-Profit

chart : CVP chart) บางครงอาจเรยกวา กราฟจดคมทน (Break-even chart) กราฟนชวยอธบายถงความสมพนธของตนทน ปรมาณ และก าไร ใหเขาใจไดงายขน

จากตวอยางท 5.1 ขอมลของบรษท ไมหอม จ ากด จ าหนายสนคาเกาอ ราคาขาย หนวยละ 60 บาท ตนทนผนแปรหนวยละ 40 บาท โดยมตนทนคงท 8,000 บาท การหาจดคมทนโดยวธกราฟ สามารถท าไดจากขอมล ดงน

หนวยทผลต

ตนทนคงท

ตนทนผนแปรหนวยละ 40 บาท


รายไดรวมหนวยละ 60 บาท

ก าไรหรอขาดทนจากการด าเนนงาน

300 8,000 12,000 20,000 18,000 (2,000)

400 8,000 16,000 24,000 24,000 0

500 8,000 20,000 28,000 30,000 2,000

109


ภาพท 5.1 แสดงความสมพนธระหวางตนทน – ปรมาณ – ก าไร

จากภาพท 5.1 จดคมทน คอ จดทเสนรายไดรวมตดกบเสนตนทนรวม ซงคอจดทปรมาณขาย 400 หนวย และรายไดจากการขาย คอ 24,000 บาท

3.2 กราฟแสดงความสมพนธระหวางปรมาณ-ก าไร (Profit-Volume chart : P-V chart)

กราฟปรมาณ-ก าไร เปนกราฟอกรปแบบหนง ซงเปนการวเคราะหเกยวกบก าไร ซงเราเรยกวา แผนภาพก าไร เปนการอธบายความสมพนธของปรมาณ และก าไร โดยกราฟแสดงความสมพนธระหวางปรมาณ-ก าไร จะมงเนนเรองของก าไร ซงแตกตางจากกราฟแสดงความสมพนธระหวางตนทน – ปรมาณ – ก าไร ทแสดงใหเหนถงรายไดและตนทน โดยจดท plot ลงในกราฟ คอ

ผลตางของรายไดและตนทน ซงกคอ ก าไรหรอขาดทน นนเอง

จากขอมลตวอยางท 5.1 สามารถแสดงในรปของกราฟแสดงความสมพนธระหวางปรมาณ - ก าไร ไดดงน

ปรมาณ (หนวย) 100 200 300 400 500 0

50,000

40,000

30,000

20,000

10,000

จดคมทน

รายไดรวม (TR)

ตนทนรวม (TC)

ตนทนคงท (FC)

600

24,000 ตนทนผนแปร (VC)

110

ก าไร

ภาพท 5.2 แสดงความสมพนธระหวางปรมาณ-ก าไร

จากภาพท 5.2 จดคมทน คอ จดทเสนก าไรขาดทนตดกบเสนปรมาณ (แกนนอน) ซงมปรมาณขาย 400 หนวย แตถาขายไมไดจะเกดผลขาดทน 8,000 บาท เทากบตนทนคงทพอด สงเกตวา ความชน (Slope) ของเสนกราฟ กคอ ก าไรสวนเกนตอหนวยนนเอง ถาพจารณาจากก าไรสวนเกนตอหนวยเทากบ 20 บาท หมายถง กจการจะมก าไรทกๆ 20 บาท เมอมการขายสนคาได 1 หนวย กจการยงมคาใชจายคงทอก จ านวน 8,000 บาท ดงนน กจการจะตองขายสนคาใหไดจ านวน 400 หนวย หรอจะตองขายสนคาใหได 24,000 บาท จงจะคมทน นนคอ จดทไมมก าไรหรอขาดทน นนเอง

เปาหมายก าไรและสวนเกนทปลอดภย (Break- even-point- contribution

margin)

จากการทไดศกษาเรองการวเคราะหจดคมทน และความสมพนธระหวางตนทน –ปรมาณ –ก าไร มาแลวนน ซงจดคมทนนนคอจดปรมาณขายทไมมก าไรและขาดทน นนเอง ดงนน ถากจการตองการยอดขายทมก าไร จะตองก าหนดปรมาณขายเพอใหไดมผลก าไรตามเปาหมาย

100 200 300 400 500 600

-5,000

-4,000

-3,000

-2,000

-1,000

1,000

2,000

4,000

3,000

ก าไร (บาท)

ปรมาณ

(หนวย)

เสนก าไรขาดทน

จดคมทน

0

5,000

-6,000

-7,000

-8,000

ขาดทน

6,000

111

สมนก เออจระพงษพนธ (2549, 187) ไดกลาวถงการก าหนดก าไรตามเปาหมาย สามารถท าได 2 วธ คอ

1. การก าหนดเปาหมายก าไรเปนจ านวนเงน

ในการหาก าไรทตองการ ผบรหารสามารถน าเทคนคการวเคราะหตนทน –

ปรมาณ - ก าไร เพอคาดหมายผลก าไรทตองการไดเชนกน

วธการค านวณหาปรมาณขายเพอใหไดผลก าไรตามทตองการ ไมไดมความ

แตกตางจากวธสมการของการหาจดคมทนแตอยางใด ดงนนผลก าไรทตองการอาจเขยนออกมาในรปสมการตอไปน ขาย = ตนทนผนแปร + ตนทนคงท + ก าไรทตองการ

หรอ SX = FC + V X + ก าไรทตองการ

X คอ จ านวนหรอปรมาณขายทท าใหไดก าไรทตองการ

จะไดวา X =

FC + ก าไรทตองการS - V

ตวอยางท 5.3 จากตวอยางท 5.1 สมมตวา ผบรหารตองการก าไรแตละเดอน 10,000 บาท

กจการจะตองขายสนคากหนวยหรอตองมยอดขายเทาใดจงจะไดก าไรตามทคาดหวงไว

แทนคาลงในสตรไดดงน

X = FC + ก าไรทตองการ

S - V

=

8,000 + 10,00060 - 40

= 18,000

20

= 900 หนวย

กจการจะตองขายปรมาณ 900 หนวย จงจะท าใหมก าไร 10,000 บาท สามารถพสจนไดดงน (หนวย:บาท) ยอดขาย (900 x 60) 54,000

หก ตนทนผนแปร (900 x 40) 36,000

ก าไรสวนเกน 18,000

หก ตนทนคงท 8,000 ก าไรสทธ 10,000

112

2. การก าหนดเปาหมายก าไรเปนเปอรเซนตของยอดขาย

ตวอยางท 5.4 จากตวอยางท 5.1 สมมตวา ถากจการตองการก าไร 20% ของยอดขาย สามารถแทนคาในสตรค านวณ ดงน

X = FC

P - V - %(P)

=

8,000 60 - 40 - 20%(60)

=

8,000 60 - 40 -12

=

8,000

8 = 1,000 หนวย

จากการค านวณ กจการจะตองขายจ านวนหรอปรมาณ 1,000 หนวย จงจะท าใหมก าไรเปน 20% ของยอดขาย คอจ านวน 20% ของ 60,000 บาท จะท าใหมก าไร 12,000 บาท สามารถพสจนไดดงน (หนวย:บาท) ยอดขาย (1,000 x 60) 60,000

หก ตนทนผนแปร (1,000 x 40) 40,000


หก ตนทนคงท 8,000 ก าไรสทธ 12,000

ผลกระทบของภาษเงนได

จากการศกษาถงความสมพนธระหวางตนทน -ปรมาณ -ก าไร เทคนคการหาจดคมทน

การวางแผนก าไร ไมวาจะเปนวธสมการหรอวธก าไรสวนเกน ซงน ามาประยกตใชในการหาค าตอบ ทงนการวางแผนก าไรทไดกลาวขางตนยงไมไดน าเรองของภาษเงนไดเขามาเกยวของ

ในทางปฏบตการด าเนนธรกจ ผบรหารสวนใหญตองการทราบผลก าไรทงกอนและหลงภาษเงนไดเสมอ ถากจการตองการก าไรหลงภาษหรอก าไรสทธทแทจรงในกรณทกจการจะตองเสยภาษเงนได กจการจะตองขายสนคาปรมาณเทาใด ในการค านวณนน ถากจการตองการก าไรหลงภาษ กจการจะตองท าก าไรหลงภาษใหเปนก าไรกอนภาษ แลวน าไปรวมกบตนทนคงท การค านวณปรมาณขายเพอใหไดก าไรหลงภาษ สามารถท าไดดงน

113

ก าไรกอนภาษ = ก าไรหลงภาษ1 – อตราภาษ

ปรมาณขาย(หนวย) =

ตนทนคงท + ก าไรหลงภาษ1 – อตราภาษ

ก าไรสวนเกนตอหนวย

หรอ X =

FC + ก าไรหลงภาษ 1 – อตราภาษ

P - V

ตวอยางท 5.5 จากตวอยางท 5.1 ถากจการตองการก าไรสทธหลงภาษ 7,000 บาท โดยมอตราภาษเงนได 30% สามารถแทนคาลงในสตรไดดงน

X

=

8,000 + 7,000 1 – 0.30

60 - 40

= 8,000 + 10,000

20

= 900 หนวย

จากผลการค านวณถากจการตองการก าไรสทธหลงภาษ จ านวน 7,000 บาท จะตองท าก าไรสทธหลงภาษ ใหเปนก าไรกอนภาษ ซงจะได จ านวน 10,000 บาท โดยกจการจะตองขายสนคาใหไดปรมาณ 900 หนวย การพสจนการค านวณสามารถท าได ดงน (หนวย:บาท) ยอดขาย (900 x 60) 54,000

หก ตนทนผนแปร (900 x 40) 36,000


หก ตนทนคงท 8,000 10,000 ก าไรกอนภาษ

หก ภาษเงนได 30 % 3,000 ก าไรสทธ 7,000

114

สวนเกนทปลอดภย (Margin of safety)

จากการศกษาความสมพนธของตนทน – ปรมาณ – ก าไร การวเคราะหจดคมทน แททจรงแลว การหาจดคมทนเปนเพยงข นตอนแรกของการตดสนใจในการวางแผน ซงเปนกระบวนการทผบรหารมกนยมใชในการพจารณาผลกระทบของยอดขาย ตนทน และก าไร จากการตดสนใจทเกดขน การน าเอาจดคมทนมาใชในการพจารณานนถอเปนสวนหนงของการประเมนความเสยง กลาวคอ การน าจดคมทนมาเปรยบเทยบกบยอดขายทประมาณการไวกอน

ท าใหผบรหารสามารถทราบถง สวนเกนทปลอดภย (Margin of safety)

สวนเกนทปลอดภย คอ การวดความแตกตางระหวางระดบยอดขายโดยประมาณ กบระดบยอดขาย ณ จดคมทน ถาสวนเกนทปลอดภยมมาก กจการจะสามารถท าก าไรเพมขน แตถายอดขายเรมลดลง กจการตองปองกนไวกอนทจะเรมท าใหมผลขาดทน สวนเกนทปลอดภย ท าใหเราทราบวายงคงมยอดขายเหลออยอกเทาใดทจะท าใหกจการประสบผลขาดทน คอ ตราบใดทยอดขายประมาณการของกจการยงสงกวายอดขาย ณ จดคมทนกจการยงมก าไรอย แตเมอใดทยอดขายของกจการลดลง เฉพาะในสวนทไมเกนจากสวนเกนทปลอดภย ณ จดนนจะไมกอใหเกดผลขาดทนแกกจการ (Walker, 2009, p.88)

สตรการค านวณ มดงน

สวนเกนทปลอดภย = ยอดขายโดยประมาณ – ยอดขาย ณ จดคมทน

อตราสวนเกนทปลอดภย(%) = ยอดขายโดยประมาณ – ยอดขาย ณ จดคมทน

ยอดขายโดยประมาณ

สวนเกนทปลอดภยเปนตวทใชวดความเสยงในการด าเนนงาน กรณทอตราสวนเกนทปลอดภยมคาสงมากยงขน ความเสยงตอการขาดทนกจะมนอยลง

ตวอยางท 5.6 จากตวอยางท 5.1 ถากจการประมาณการยอดขายไวท 30,000 บาท สามารถค านวณหาสวนเกนทปลอดภย และอตราสวนเกนทปลอดภย โดยแทนคาลงในสตรดงน สวนเกนทปลอดภย = 30,000 – 24,000

= 6,000 บาท

อตราสวนเกนทปลอดภย = 30,000 – 24,000

30,000

= 6,00030,000

= 0.20 หรอ 20%

115

จากผลการค านวณ อตราสวนเกนทปลอดภยจะได 20% หมายความวา ถากจการ ด าเนนงานมยอดขายต ากวาเปาหมายเกน 20% ของยอดขายโดยประมาณ กจะท าใหกจการเรมไดรบผลขาดทนทนท

การเปลยนแปลงตวแปรทเกยวของในการวเคราะห CVP การน าความสมพนธระหวางตนทน-ปรมาณ-ก าไร ทไดศกษามาแลวนน มาใชประยกตเพอวางแผนก าไร โดยเฉพาะอยางยงการเปลยนแปลงในปจจยตางๆ มผลตอจดคมทนและก าไรสทธของกจการ ตวแปรทมผลตอการตดสนใจ ประกอบดวยปจจยตางๆ 3 ประการ ดงน 1. การเปลยนแปลงราคาขาย

การเปลยนแปลงราคาขายนนจะมผลท าใหจดคมทน มการเปลยนแปลงโดยการใชแนวคดก าไรสวนเกน ท าใหเราสามารถหาจดคมทนใหมทเกดจากการเปลยนแปลงราคาขายได การเปลยนแปลงในราคาขายนจะตองอยภายใตขอสมมตวา ตนทนคงท ตนทนผนแปรตอหนวย ไมเปลยนแปลง และยงอยในชวงกจกรรมทเกยวของ

ตวอยางท 5.7 จากตวอยางท 5.1 ของบรษท ไมหอม จ ากด ถากจการเพมราคาขายจากหนวยละ 60 บาท เปนหนวยละ 65 บาท สามารถค านวณหาจดคมทนใหมดงน

จดคมทน = ตนทนคงทก าไรสวนเกนตอหนวย

= 8,000

65 - 40

= 320 หนวย

จากการค านวณ เมอราคาขายเปลยนแปลงเพมขน จาก 60 บาท เปน 65 บาท ซงเพมขน 5 บาท จดคมทนกจะเปลยนจาก 400 หนวย มาเปน 320 หนวย แตถากจการลดราคาขายลงกจะมผลท าใหจดคมทนสงขนจากเดม

2. การเปลยนแปลงตนทนผนแปร

การเปลยนแปลงของตนทนผนแปร ยอมมผลตอจดคมทนของกจการเชนกน เนองจากก าไรสวนเกนตอหนวย คอ ผลตางระหวางราคาขายตอหนวยหกดวยตนทนผนแปรตอหนวย

ตวอยางท 5.8 จากตวอยางท 5.1 บรษท ไมหอม จ ากด มราคาขายหนวยละ 60 บาท ตนทนผนแปร เพมขนจากเดมหนวยละ 40 บาท เปนหนวยละ 44 บาท โดยปจจยอนไมมการเปลยนแปลงแตอยางใด จะมผลกระทบตอจดคมทนดงน

116

จดคมทน = ตนทนคงท


=

8,00060 - 44

= 500 หนวย

จากตวอยางเมอมการเพมตนทนผนแปรจาก ราคาหนวยละ 40 บาท เปน 44 บาท กจะท าใหจดคมทนเพมจาก 400 หนวย เปน 500 หนวย

3. การเปลยนแปลงตนทนคงท

เมอตนทนคงทเปลยนแปลงยอมมผลตอจดคมทนของกจการ เนองจากก าไรสวนเกน เปนสวนทจะชดเชยกบตนทนคงท โดยปจจยอนไมเปลยนแปลง

ตวอยางท 5.9 จากตวอยางท 5.1 บรษท ไมหอม จ ากด มราคาขายตอหนวย 60 บาท ตนทนผนแปรตอหนวย 40 บาท โดยเพมตนทนคงท จากเดม 8,000 บาท เปน 9,000 บาท จดคมทนใหมเปนดงน

จดคมทน = ตนทนคงท


=

9,000 60 - 40

= 450 หนวย

จากตวอยางเมอมการเพมตนทนคงท จาก 8,000 บาท เปน 9,000 บาท กจะท าใหจดคมทนเพมจาก 400 หนวย เปน 450 หนวย

การวเคราะหตนทน –ปรมาณ – ก าไร เมอกจการผลตสนคาหลายชนด

ในการวเคราะหจดคมทนส าหรบกจการทผลตสนคาหลายชนดนน การค านวณอาจจะมความยงยากกวาการขายสนคาชนดเดยว เนองจากสนคาแตละชนดกอใหเกดก าไรทไมเทากน ดงนนตองมการค านวณสดสวนของการขาย (Sales mix) ของสนคาแตละชนดเพอน ามาหาราคาขายถวเฉลย หาตนทนผนแปรถวเฉลย และก าไรสวนเกนถวเฉลย เนองจากสนคาแตละชนดมราคาขาย ตนทนผนแปร ก าไรสวนเกน และปรมาณขายทแตกตางกน แตมตนทนคงทรวมกน น จงตองมการถวเฉลยปจจยตางๆ ทแตกตางกน เพอกอใหเกดก าไรสงสดแกกจการได

ตวอยางท 5.10 บรษท แอนนา จ ากด ท าการผลตและขายสนคา 2 ชนด คอ สนคาครม และสนคาสบ โดยมขอมลเกยวกบสนคา 2 ชนด ดงน

117

สนคาครม สนคาสบ รวม

ตนทนผนแปรตอหนวย(บาท) 40 60

จ านวนหนวย 1,000 3,000 4,000

ราคาขายตอหนวย(บาท) 100 80

ยอดขาย(บาท) 100,000 240,000 340,000

ตนทนผนแปร:-

(จ านวนหนวย x ตนทนตอหนวย)

1,000 x 40 40,000

3,000 x 60 180,000 220,000

ก าไรสวนเกน 60,000 60,000 120,000

ตนทนคงท 60,000


สดสวนการขาย สนคาครม = 1,0004,000

= 1 ใน 4 สวน

สดสวนการขาย สนคาสบ = 3,0004,000

= 3 ใน 4 สวน

ค านวณหาก าไรสวนเกนถวเฉลย

= ก าไรสวนเกนตอหนวย x สดสวนการขาย

สนคาครม = (100 - 40) x 1 = 60

สนคาสบ = (80 - 60) x 3 = 60

4 120

ก าไรสวนเกนถวเฉลยตอหนวย = 120

4

= 30 บาท

จดคมทนเปนจ านวนหนวย = ตนทนคงทรวมก าไรสวนเกนถวเฉลยตอหนวย

=

60,00030

= 2,000 หนวย

จากการค านวณจดคมทนของสนคา 2 ชนด จะไดจ านวน 2,000 หนวย สามารถน ามาค านวณหาจดคมทนของสนคาแตละชนดไดดงน

118

จดคมทนของสนคาครม (หนวย) = 2,000 x 1/4

= 500 หนวย

หรอ จดคมทนของสนคาครม (บาท) = 500 x 100

= 50,000 บาท

จดคมทนของสนคาสบ (หนวย) = 2,000 x 3/4

= 1,500 หนวย

หรอ จดคมทนของสนคาสบ (บาท) = 1,500 x 80

= 120,000 บาท

ผลกระทบจากความแตกตางในโครงสรางตนทน

การวเคราะหความสมพนธระหวาง ตนทน-ปรมาณ -ก าไร ยงมประโยชนตอการวางแผนก าไรของกจการใหประสบผลส าเรจ ดานความสามารถในการขาย การก าหนดนโยบายราคา และการควบคมตนทน สงทส าคญทมผลตอการวางแผนคอ โครงสรางตนทน (Cost

Structure) เปนการแสดงถงโครงสรางของตนทนของกจการ การปรบโครงสรางของตนทนทเหมาะสม จะท าใหสรางผลก าไรใหกบกจการไดเปนอยางด ลกษณะโครงสรางของตนทนทส าคญประกอบดวย 2 อยาง คอ ตนทนคงท และตนทนผนแปร กจการทมยอดขายและผลก าไรสทธทเทากนอาจจะมโครงสรางตนทนทแตกตางกน กจการหนงมตนทนคงทสงขน แตในขณะเดยวกน

อกกจการหนงอาจเพมตนทนผนแปรขนแทน การบรหารโครงสรางของตนทนผบรหารควรใหความสนใจ เนองจากมผลตอการเปลยนแปลงในก าไร ซงสามารถดตามตวอยางดงตอไปน

บรษท

ไมไทย จ ากด

%

บรษท

พลาสตกไทย จ ากด

%

จ านวนหนวยขาย

ยอดขาย

หก ตนทนผนแปร ก าไรสวนเกน

หก ตนทนคงท ก าไรสทธ

5,000 500,000

200,000 300,000

150,000 150,000

หนวย

บาทบาทบาทบาทบาท

100

40

60

30

30

5,000

500,000

300,000

200,000

50,000

150,000

หนวย

บาทบาทบาทบาทบาท

100

60

40

10

30

จากการเปรยบเทยบผลการด าเนนงานจะเหนไดวา ยอดขายรวมและตนทนรวมของทง 2 บรษท มยอดทากน มผลท าใหก าไรสทธของบรษททงสองเทากนดวย แตในสวนของรายละเอยดตนทนนนจะมความแตกตางกน คอตนทนผนแปรของบรษท พลาสตกไทย จ ากด จะมากกวา บรษท ไมไทย จ ากด สวนตนทนคงท ของบรษท ไมไทย จ ากด จะมากกวา บรษท

119

พลาสตกไทย จ ากด ดงนนถามองในสวนของโครงสรางตนทนแลวจะมความแตกตางกน ซงจะท าใหมผลตอจดคมทนของกจการ เกดความแตกตางกน ซงจะมผลตอการวางแผนตนทน หากยอดขายของทงสองบรษท เพมขน 5% บรษท ไมไทย จ ากด จะไดก าไรสวนเกนเพมขนมากกวา บรษท พลาสตกไทย จ ากด ดงน

บรษท ไมไทย จ ากด ก าไรสวนเกนทเพมขน

=

500,000 x 5% x 60%

= 15,000 บาท

บรษท พลาสตก จ ากด ก าไรสวนเกนทเพมขน

=

500,000 x 5% x 40%

= 10,000 บาท

สามารถเปรยบเทยบก าไรสวนเกน ของบรษท ไมไทย จ ากด และ บรษท พลาสตกไทย จ ากด ไดดงน บรษท

ไมไทย จ ากด

%

บรษท

พลาสตกไทย จ ากด

%

จ านวนหนวยขาย 5,250 หนวย 5,250 หนวย

ยอดขาย 525,000 บาท 100 525,000 บาท 100

ตนทนผนแปร 210,000 บาท 40 315,000 บาท 60

ก าไรสวนเกน 315,000 บาท 60 210,000 บาท 40

ตนทนคงท 150,000 บาท 50,000 บาท

ก าไรสทธ 165,000 บาท 160,000 บาท

จากการเปรยบเทยบก าไรสวนเกน ทเพมขนของบรษท ไมไทย จ ากด และ บรษท พลาสตก จ ากด 5% จะท าใหก าไรสวนเกนของบรษท ไมไทย จ ากด เพมขนมากกวาบรษท พลาสตก จ ากด จ านวน 5,000 บาท และจะมผลท าใหก าไรสทธของ บรษท ไมไทย จ ากด มากกวา บรษท พลาสตกไทย จ ากด จ านวน 5,000 บาท เชนกน

สรป

จากการวเคราะหความสมพนธระหวางตนทน ปรมาณ และก าไร นนจะเปนประโยชนตอผบรหารชวยในการวางแผนก าไร ก าหนดนโยบายของกจการ ท าใหสามารถด าเนนงานบรรลเปาหมายได เครองมออยางหนงทชวยใหผบรหารทกหนวยงาน สามารถน าไปใชประโยชนในการควบคมและตดสนใจ คอ การค านวณจดคมทน การวเคราะหจดคมทน สามารถท าได 3 วธ คอ วธสมการ วธก าไรสวนเกน และวธใชกราฟ เทคนคการหาจดคมทน การวางแผนก าไร ไมวาจะเปน

120

วธสมการหรอวธก าไรสวนเกน ซงน ามาใชในการวางแผนก าไร ในทางปฏบตจะตองน าเรองของภาษเงนไดเขามาเกยวของ ในการด าเนนธรกจผบรหารสวนใหญตองการทราบผลก าไรทงกอนและหลงภาษเงนไดเสมอ ถากจการตองการก าไรหลงภาษหรอก าไรสทธทแทจรงในกรณทกจการจะตองเสยภาษเงนได กจการจะตองขายสนคาปรมาณเทาใด ในการค านวณนน เราสามารถก าหนดก าไรตามเปาหมายได 2 วธ คอการก าหนดเปาหมายก าไรเปนจ านวนเงน และการก าหนดเปาหมายก าไรเปนเปอรเซนตของยอดขาย

สวนการค านวณจดคมทนของสนคาหลายชนด จะตองมการค านวณหาสดสวนของการขายสนคาแตละชนด เพอชวยในการค านวณหาก าไรสวนเกนตอหนวย ซงสามารถชวยในการวางแผนการขายสนคาหลายชนดได ท าใหกจการมก าไรสงสด กรณทกจการมโครงสรางของตนทนทแตกตางกนในเรองของตนทนผนแปร ตนทนคงท และยอดขาย จะสงผลกระทบตอการเปลยนแปลงในก าไรดวยเชนกน


ขอ 1. การวเคราะหความสมพนธของตนทน ปรมาณและก าไร องคประกอบทใชในการ

พจารณา มอะไรบาง ขอ 2. ใหกลาวถงความหมายของการวเคราะหจดคมทน และวธการในการวเคราะหจดคมทน

แตละวธ วาเปนอยางไร

ขอ 3. จงกลาวถงความแตกตางระหวางตนทนผนแปรและตนทนคงท ขอ 4. บรษท โดนท จ ากด ไดผลตและจ าหนายสนคาขนมโดนท โดยมตนทนคงทตอป จ านวนเงน 50,000 บาท ราคาขายชนละ 20 บาท มตนทนผนแปรชนละ 15 บาท

ใหท า 1) กจการจะตองขายขนมโดนทกช น และเปนจ านวนเงนกบาทถงจะคมทน โดยวธสมการ 2) หากกจการตองการก าไรกอนภาษ 10,000 บาท จะตองผลตและขายขนม

โดนทกช น

3) หากกจการตองการก าไรหลงภาษ 14,000 บาท จะตองผลตและขายขนมโดนทกช น

(อตราภาษเงนได 30%)

ขอ 5. บรษท พลาสตกไทย จ ากด ไดผลตและขายสนคาพลาสตก มตนทนคงทเกดขน จ านวน 250,000 บาท มราคาขาย 150 บาทตอหนวย ตนทนและคาใชจายขายและ

บรหารผนแปร 100 บาทตอหนวย ในปนกจการสามารถผลตสนคาและขาย ไดจ านวน

6,000 หนวย

ใหท า 1) ใหค านวณจดคมทน เปนจ านวนหนวยและบาท

2) ถากจการตองการก าไรกอนภาษ 20,000 บาทจะตองผลตและขาย สนคากหนวย

121

3) ถากจการตองการก าไรสทธหลงภาษ 5,000 บาท จะตองผลตและขาย สนคากหนวย (อตราภาษเงนได 30%)

4) ฝายการตลาด ไดเสนอนโยบายวา ถากจการตองการเปลยนแปลงราคา ขาย เปนหนวยละ 120 บาท จะท าใหกจการขายสนคาไดเปน จ านวน 7,000 หนวย ผบรหารควรจะรบขอเสนอหรอไม ใหค านวณ

ขอ 6. บรษท ประสาน จ ากด มนโยบายในการรกษาระดบสนคาคงเหลอทกสนป ใหเทากบตนป มตนทนคงทตอป 350,000 บาท และตนทนผนแปรตอหนวย 15 บาท ราคาขายสนคาตอหนวย 25

บาท บรษทคาดวาจะขายสนคาในปนได 38,000 หนวย โดยบรษทมสนคาตอปเพยง 40,000

หนวย

ใหท า 1) ค านวณก าไรสวนเกนตอหนวยและอตราสวนก าไรสวนเกน

2) วเคราะหหาจดคมทน ทงทเปนจ านวนหนวยและจ านวนเงน

3) ค านวณหาสวนเกนทปลอดภย และอตราสวนเกนทปลอดภย

ขอ 7. ในระหวางป 25x1 บรษท พวงแสด จ ากด จดพมพหนงสอจ าหนาย จ านวน 20,000 เลม

และมงบก าไรขาดทนดงน หนวย:บาท

ขาย 1,700,000


ตนทนผนแปร 600,000

ตนทนคงท 300,000 900,000



ตนทนผนแปร:-

คาขนสง 100,000

ตนทนคงท:-

เงนเดอน 120,000

คาลขสทธ 60,000


คาเสอมราคา 150,000 570,000


ใหท า 1) ค านวณหาจดคมทนทงทเปนจ านวนหนวย และจ านวนเงน

2) บรษทตองขายวารสารกฉบบจงจะมก าไรกอนภาษเงนได 150,000 บาท

122

3) บรษทตองขายวารสารกฉบบจงจะมก าไรหลงภาษเงนได 120,000 บาท

(อตราภาษเงนได 30%)

4) ถากจการตองการตดคาขนสงออกไป โดยใหลกคาเปนผจายคาขนสงเอง

จะตองขายสนคากหนวย และกบาทจงจะคมทน

ขอ 8. บรษท โชคชย จ ากด รายงานผลการด าเนนงานในปทผานมาดงน ขาย (20,000 หนวย)

ตนทนผนแปร

ก าไรสวนเกน

ตนทนคงท ก าไรสทธ

800,000

500,000

300,000

170,000

130,000

บาท

บาท

บาท

บาท

บาท

ใหท า 1) ค านวณหาจดคมทนของบรษทเปนจ านวนหนวย

2) ถาราคาขายของบรษทเพมขน 10% โดยตนทนอนไมมการเปลยนแปลง

ก าไรของบรษทจะเปลยนแปลงอยางไร

3) ถาบรษทมนโยบายลดตนทนผนแปรลงเหลอ 60% ของยอดขาย ก าไรของ

บรษทจะเปลยนแปลงอยางไร

ขอ 9. บรษท เบญญาภา จ ากด มผลขาดทนสทธในป 25x1 จ านวน 60,000 บาท ขอมลในป

25x1 มดงน ราคาขายตอหนวย 40 บาท

ตนทนผนแปรตอหนวย 25 บาท

ตนทนคงทตอป 750,000 บาท

ในป 25x2 บรษทคาดวา ยอดขาย และตนทนของบรษทยง คงเดม แตบรษทตองการผลก าไรสทธ 75,000 บาท ในป 25x2

ใหท า 1) ค านวณหาจดคมทนและจ านวนหนวยทบรษทขายในป 25x1

2) ค านวณหาจ านวนหนวยทบรษทขายในป 25x2 เพอใหไดก าไรตามทตองการ

3) ถาจ านวนหนวยขายในป 25x2 เทากบป 25x1 กจการควรตงราคาขายเทาใด

เพอใหไดก าไรสทธตามทตองการ

ขอ 10. บรษท อตสาหกรรมสงทอ จ ากด เปนบรษททจ าหนายสงทอ ซงมอตราก าไรสวนเกนเทากบ 35% โดยมยอดขายปละ 2,000,000 บาท เปนจ านวน 40,000 หนวย ตนทนคงทปละ

600,000 บาท

ใหท า 1) ถาในปหนาบรษทคาดวาจะมยอดขายเพมขนอก 500,000 บาท ก าไรสทธจะ เพมขนเทาไร

123

2) ผจดการฝายขายเสนอวา ถากจการเพมคาโฆษณาในปหนาอก 100,000 บาท จะ ท าใหยอดขายเพมขน 400,000 บาท บรษทควรเพมคาโฆษณาหรอไม เพราะเหต ใด ค านวณประกอบค าตอบ

3) ผจดการฝายขายเสนออกวา ควรลดราคาขายลงจากปจจบน 10% และเพม

คาโฆษณาอก 50,000 บาท จะมผลท าใหปรมาณการขายเพมขน 20% บรษท

ควรอนมตตามทผจดการฝายขายเสนอหรอไม เพราะเหตใด อธบายพรอม

ค านวณประกอบค าตอบ

ขอ 11. บรษท ดวงนภา จ ากด เปนบรษทผผลตผาหม สงออกจ าหนายทงในและตางประเทศ ใหทานชวยค านวณจดคมทนของการผลตสนคา เพอจะไดน าไปใชในการวางแผนดานการตลาดของบรษทตอไป ขอมลตางๆ เกยวกบงบประมาณของบรษทในป 25x1 มดงน

ยอดขาย (2,000 หนวย) 600,000 บาท

ตนทนผนแปร 400,000 บาท

ตนทนคงท 140,000 บาท

จงตอบค าถามตอไปน (แตละค าถามเปนอสระจากกน)

ใหท า 1) หาจดคมทนของบรษทในป 25x1 เปนจ านวนกหนวย

2) ถาเพมราคาขาย 10% จดคมทนของบรษทในป 25x1 จะเปนกหนวย

3) ถาตนทนผนแปรลดลง 20,000 บาท จดคมทน จะเปนกหนวย

4) ถาตนทนคงทลดลง 10% จดคมทนของบรษทในป 25x1 จะเปนกหนวย

5) ถาบรษทตองการก าไรกอนหกภาษเงนได 35,000 บาท จะตองขายผาหม

ในปรมาณเทาใด

ขอ 12. บรษท เนตรนภา จ ากด เปนบรษทผผลตสนคาชนดหนง โดยมขอมลเกยวกบการขายและการผลต ในป 25x1 ดงน (อตราภาษเงนได 30%)

ราคาขายตอหนวย 80 บาท

ตนทนผนแปรตอหนวย ประกอบ ดวย

ตนทนผลตผนแปร 30 บาท

ตนทนขายและบรหารผนแปร 14 บาท

ตนทนคงทตอป ประกอบดวย

ตนทนผลตคงท 180,000 บาท

ตนทนขายและบรหารคงท 54,000 บาท

ใหท า 1) ค านวณจดคมทนเปนหนวยและบาท

2) ค านวณก าไรสวนเกนตอหนวย และอตราก าไรสวนเกน

124

3) ถากจการตองการก าไรกอนภาษ จ านวน 126,000 บาทจะตองผลตและขายเทาใด 4) ถากจการตองการเพมราคาขายเปนหนวยละ 100 บาท กจการสามารถเพม

ตนทนผลตผนแปรตอหนวยไดมากทสดเทาไร จงท าใหกจการมจดคมทนพอด

ขอ 13. บรษท ไทรงาม จ ากด ไดท าการผลตและจ าหนายสนคาอย 2 ชนด คอ สนคา เอ และสนคา บ ซงมขอมลเกยวกบราคาขาย ตนทนผนแปร และก าไรสวนเกนตอหนวย ดงน

สนคา เอ สนคา บ

ราคาขายตอหนวย

ตนทนผนแปรตอหนวย


สดสวนการขายสนคา

40

25

15

40%

30

20

10

60%

ตนทนคงทรวม 252,000 บาท

ใหท า 1) บรษทจะตองขายสนคา เอ และ บ อยางละกหนวยจงจะคมทนพอด

2) ถาบรษทตองการก าไรกอนหกภาษเงนได 45,000 บาท จะตองขายสนคา เอ

และ สนคา บ อยางละกหนวย

3) ถาบรษทตองการก าไรหลงหกภาษ จ านวน 50,400 บาท (อตราภาษเงนได 30%)

บรษทตองขายสนคา เอ และ บ อยางละกหนวย

บทท 6

การรายงานก าไรวธตนทนรวมและวธตนทนผนแปร

ในกจการทผลตสนคา การค านวณตนทนของสนคาเปนสงทส าคญ เพอทจะใหทราบถงตนทนของผลตภณฑทไดท าการผลตขน และสามารถน ามาใชเปนเกณฑในการก าหนดราคาขายของผลตภณฑนนได หากมการค านวณตนทนผลตภณฑผดพลาด กจะสงผลใหกจการก าหนดราคาขายของผลตภณฑไมถกตอง ซงจะสงผลใหกจการสญเสยโอกาสเกดผลขาดทนทางธรกจและเสยเปรยบในการแขงขนทางการคาได การค านวณตนทนผลตภณฑนน กจการจะตองจ าแนกวาตนทนทเกดขนเปนตนทนใดบางทควรจะถอเปนตนทนของผลตภณฑ ซงจะเปนตนทนของสนคาคงเหลอปลายงวดและตนทนของสนคาทขายดวย และตนทนใดบางทจะถอเปนคาใชจายของงวดบญชทเกดขน

แนวคดการค านวตตนทนผลตต สมนก เออจระพงษพนธ (2549, 218) ไดกลาวถงแนวคดเกยวกบการค านวณตนทนผลตภณฑ ไดแบงเปน 2 แนวคด ดงน 1. แนวคดในการค านวณหาตนทนของผลตภณฑ เพอน าไปหกออกจากรายไดในงบก าไรขาดทนและแสดงเปนราคาทนของสนคาคงเหลอในงบแสดงฐานะการเงน คอ การค านวณตามวธตนทนเตม หรอ ตนทนรวม (Full costing) หรอตนทนคดเขางาน (Absorption costing) 2. แนวคดในการค านวณหาตนทนของผลตภณฑ โดยใหขอมลแกผบรหารใน

การตดสนใจเพอการวางแผนและควบคม วดและประเมนผลการด าเนนงาน การค านวณตนทนตามแนวคดน คอ การค านวณตามวธตนทนผนแปร(Variable costing) หรอตนทนทางตรง (Direct

costing) ดงนน วธการค านวณตนทนผลตภณฑ จงสามารถท าได 2 วธ คอ 1) การค านวณตนทนผลตตามวธตนทนเตม (Full costing) หรอตนทนรวม (Absorption costing) 2) การค านวณตนทนผลตตามวธตนทนผนแปร (Variable costing) หรอ ตนทนทางตรง (Direct costing)

การค านวตตนทนการผลตตามวธตนทนเตมหรอตนทนรวม

การค านวณตนทนผลตภณฑวธน จะถอวาตนทนการผลตทงหมดทเกดขนเปนตนทนผลตภณฑ โดยไมค านงวาตนทนนนจะเปนตนทนผนแปร หรอตนทนคงท ตนทนผลตภณฑ จะประกอบดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง คาใชจายการผลตทงผนแปรและคงท สวนคาใชจายอนๆ ทเกดขนจากการด าเนนงาน ทไมเกยวกบการผลต ไดแก คาใชจายในการขายและบรหาร รวมทงคาใชจายทางการเงน จะถอวาเปนตนทนตามงวดเวลา

126

การค านวตตนการทนผลตตามวธตนทนผนแปร หรอ ตนทนทางตรง

การค านวณตนทนผลตภณฑวธน ถอวาตนทนการผลตทเปนเฉพาะผนแปร เทานน ทเปนตนทนผลตภณฑ ซงเกดขนโดยตรงกบปรมาณการผลต ดงนน ตนทนผลตภณฑตามวธนจะประกอบดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลตผนแปร ในสวนคาใชจายในการผลตคงท จะถอวาเปนตนทนตามงวดเวลาเชนเดยวกบ คาใชจายในการขายและบรหาร รวมทงคาใชจายทางการเงน กลาวคอ คาใชจายในการผลตคงท ใหถอวาเปนตนทนตามงวดเวลาทงจ านวนในการค านวณก าไรขาดทนในแตละงวด ดงนน ตนทนสนคาคงเหลอและตนทนสนคาทขาย ตามวธนจะไมรวมคาใชจายในการผลตคงท การค านวณตนทนผลตภณฑตามวธน ไมนยมใชในการค านวณตนทนเพอจดท างบการเงนเสนอตอบคคลภายนอก เนองจากสนคาคงเหลอและตนทนของสนคาทขายจะต ากวาทควรจะเปน แตนยมใชในการจดท ารายงานเพอเสนอตอผบรหารภายในกจการ เพราะใหประโยชนในการบรหาร การควบคมตนทน ก าหนดราคาขาย และการตดสนใจในการบรหารผลตภณฑ เราสามารถเปรยบเทยบตนทนผลตภณฑ และตนทนตามงวดเวลา ของวธตนทนเตม และวธตนทนผนแปร ไดดงน

วธตนทนเตม ตนทน วธตนทนผนแปร


ตนทนผลตภณฑ คาแรงงานทางตรง ตนทนผลตภณฑ

คาใชจายการผลตผนแปร

คาใชจายการผลตคงท

ตนทนตามงวดเวลา คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร ตนทนตามงวดเวลา

คาใชจายในการขายและบรหารคงท

ภาพท 6.1 การค านวณตนทนผลตภณฑตามวธตนทนเตมและวธตนทนผนแปร

ทมา : ไพบลย ผจงวงศ (2549, 144)

ความแตกตางระหวางการค านวตตนทนผลตต การค านวณตนทนผลตภณฑจากทง 2 วธ คอ ตามวธตนทนเตมและวธตนทนผนแปรนน จะแตกตางกนเพยงในสวนของคาใชจายการผลตคงทเทานน กลาวคอ การค านวณ ตนทนผลตภณฑตามวธตนทนเตม จะรวมคาใชจายเกยวกบการผลตทงหมดทเกดขนเปนตนทนของผลตภณฑ ในขณะทการค านวณตนทนผลตภณฑตามวธตนทนผนแปร จะไมรวมคาใชจายการผลตคงทเปนตนทนของผลตภณฑ แตจะถอวาเปนคาใชจายตามงวดเวลา จงท าใหตนทนผลตภณฑทค านวณตามวธตนทนผนแปร จะต ากวาวธตนทนเตม

127

ตวอยางท 6.1 บรษท กมลการคา จ ากด ไดผลตและจ าหนายสนคาพลาสตก โดยมขอมลเกยวกบการผลตสนคาในป 25x1 ดงน จ านวนหนวยผลตตอป 10,000 หนวย

ตนทนผนแปรตอหนวย : วตถดบทางตรง 7 บาท

คาแรงงานทางตรง 8 บาท

คาใชจายการผลต 3 บาท

คาใชจายในการขายและบรหาร 2 บาท

ตนทนคงทตอป : คาใชจายการผลต 120,000 บาท

คาใชจายในการขายและบรหาร 100,000 บาท

จ านวนหนวยทขายได 10,000 หนวย ราคาหนวยละ 50 บาท

จากขอมลขางตน เราสามารถค านวณหาตนทนตอหนวยของผลตภณฑ โดยวธตนทนเตมและตนทนผนแปร ตนทนตอหนวยของผลตภณฑ ป 25x1 สามารถค านวณได ดงน วธตนทนเตม

(บาท) วธตนทนผนแปร

(บาท) วตถดบทางตรง

แรงงานทางตรง


คาใชจายการผลตคงท (120,000 10,000)

7 8 3

12

7 8 3 -

รวมตนทนตอหนวย 30 18

จากตวอยาง จะเหนวาตนทนตอหนวยของผลตภณฑเมอค านวณโดยใชวธตนทนเตมจะเทากบ 30 บาท สวนตนทนตอหนวยของผลตภณฑทค านวณโดยวธตนทนผนแปรจะเทากบ 18 บาท ผลตางทเกดขน 12 บาท นน เนองมาจากคาใชจายการผลตคงทเกดขน 120,000 บาท หารดวยจ านวนการผลตสนคา 10,000 หนวย (120,000 10,000 = 12 ) ซงไดค านวณรวมเปนสวนหนงของตนทนผลตภณฑตามวธตนทนเตม

ความแตกตางของงบก าไรขาดทนระหวางวธตนทนเตมและวธตนทนผนแปร งบก าไรขาดทนตามวธตนทนเตม แตกตางกบงบก าไรขาดทนตามวธตนทนผนแปร โดยตามวธตนทนเตม จะถอวาคาใชจายการผลตคงท เปนตนทนของผลตภณฑ และเปนสวนหนงของตนทนสนคาคงเหลอดวยเชนกน สวนตามวธตนทนผนแปร นนคาใชจายการผลตคงท จะถอเปนคาใชจายประจ างวดซงจะแสดงในงบก าไรขาดทนในงวดนนๆ รปแบบของงบก าไรขาดทนตามวธตนทนเตม และตามวธตนทนผนแปร เปนดงน

128

รปแบบงบก าไรขาดทนตามวธตนทนเตม

ขาย xxx

หก ตนทนขาย:-

สนคาคงเหลอตนงวด xx

บวก ตนทนสนคาทผลตเสรจ xx

ตนทนสนคามไวเพอขาย xx

หก สนคาคงเหลอปลายงวด xx xx

ก าไรข นตน xxx


คาใชจายในการขาย xx

คาใชจายในการบรหาร xx xx

ก าไร(ขาดทน)สทธ xxx

รปแบบงบก าไรขาดทนตามวธตนทนผนแปร

ขาย xxx

หก ตนทนผนแปร:-

ตนทนขายผนแปร

สนคาคงเหลอตนงวด xx

บวก ตนทนสนคาทผลต xx

ตนทนสนคามไวเพอขาย xx

หก สนคาคงเหลอปลายงวด xx xx

คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร xx

ก าไรสวนเกน xxx

หก ตนทนคงท:-

คาใชจายการผลตคงท xx

คาใชจายในการขายและบรหารคงท xx xx

ก าไร(ขาดทน)สทธ xxx

129

การเปรยบเทยบงบก าไรขาดทนระหวางวธตนทนเตมและวธตนทนผนแปร

ในการค านวณก าไรขาดทนตามวธตนทนเตมและวธตนทนผนแปร จะแตกตางกนหรอไมขนอยกบหนวยทผลตและหนวยขาย ดงนนเราสามารถสรปไดวาขอแตกตางของตนทนผลตภณฑทเกดขนจะมผลตอสนคาคงเหลอตนงวด และสนคาคงเหลอปลายงวด โดยจะสรปความแตกตางของการค านวณก าไรสทธไดดงน

1. ถาจ านวนหนวยผลตเทากบจ านวนหนวยขาย ก าไรสทธทค านวณโดยวธตนทน เตมจะเทากบ ก าไรสทธทค านวณโดยวธตนทนผนแปร

2. ถาจ านวนหนวยผลตมากกวาจ านวนหนวยขาย ก าไรสทธทค านวณโดยวธตนทน

เตมจะมากกวา ก าไรสทธทค านวณโดยวธตนทนผนแปร

3. ถาจ านวนหนวยผลตนอยกวาจ านวนหนวยขาย ก าไรสทธทค านวณโดยวธตนทน

เตมจะนอยกวา ก าไรสทธทค านวณโดยวธตนทนผนแปร

ตวอยางท 6.2 จากตวอยางท 6.1 สมมตขอมลจ านวนหนวยทผลตและจ านวนหนวยขาย ของ กจการ จ านวน 3 ป เปนดงน

25x1 25x2 25x3

สนคาคงเหลอตนงวด 0 0 3,000

จ านวนหนวยผลต 10,000 12,000 9,000

จ านวนหนวยขาย 10,000 9,000 11,000

สนคาคงเหลอปลายงวด 0 3,000 1,000

โดยบรษท กมลการคา จ ากด มก าลงการผลตปกต จ านวน 10,000 หนวย จากขอมลทง 3 ป สามารถจดท างบก าไรขาดทนเปรยบเทยบทง 2 วธ ไดดงน

130

1. วธตนทนเตม

บรษท กมลการคา จ ากด

งบก าไรขาดทน (วธตนทนเตม) ส าหรบงวด 1 ป สนสดวนท 31 ธนวาคม

หนวย : บาท

25x1 25x2 25x3

หนวยผลต 10,000 12,000 9,000

จ านวนหนวยขาย 10,000 9,000 11,000

ขาย (หนวยละ 80 บาท ) 800,000 720,000 880,000

หก ตนทนขาย :-

สนคาคงเหลอตนงวด (1) 0 0 90,000

บวก ตนทนสนคาทผลต (2) 300,000 360,000 270,000

สนคาทมไวเพอขาย 300,000 360,000 360,000

หก สนคาคงเหลอปลายงวด (3) 0 90,000 30,000

ตนทนขาย 300,000 270,000 330,000

ก าไรข นตนมาตรฐาน 500,000 450,000 550,000

บวก (หก) ผลตางของก าลงการผลต (4) 0 24,000 (F) (12,000) (U)

ก าไรข นตน 500,000 474,000 538,000

หก คาใชจายในการด าเนนงาน :-

คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร (5) 20,000 18,000 22,000

คาใชจายในการขายและบรหารคงท 100,000 100,000 100,000

ก าไรสทธ 380,000 356,000 416,000

(1) สนคาคงเหลอตนงวด = จ านวนหนวยสนคาคงเหลอตนงวด x ตนทนการผลตตอหนวย

ป 25x3 = 3,000 x 30 = 90,000 บาท

(2) ตนทนสนคาทผลต = จ านวนหนวยผลต x ตนทนการผลตตอหนวย

ป 25x1 = 10,000 x 30 = 300,000 บาท

ป 25x2 = 12,000 x 30 = 360,000 บาท

ป 25x3 = 9,000 x 30 = 270,000 บาท

(3) สนคาคงเหลอปลายงวด = จ านวนหนวยสนคาคงเหลอตนงวด x ตนทนการผลตตอหนวย

ป 25x2 = 3,000 x 30 = 90,000 บาท

ป 25x3 = 1,000 x 30 = 30,000 บาท

131

(4) ผลตางของก าลงการผลต = (ปรมาณการผลตจรง-ปรมาณก าลงการผลตปกต) x อตราคาใชจายการผลตคงท

อตราคาใชจายการผลตคงท = คาใชจายการผลตคงท

ปรมาณก าลงการผลตปกต

= 120,00010,000

= 12

ป 25x1 = (10,000 – 10,000) x 12 = 0

ป 25x2 = (12,000 – 10,000) x 12 = 24,000 (F) นาพอใจ

ป 25x3 = ( 9,000 – 10,000) x 12 = 12,000 (U) ไมนาพอใจ

ผลตางของก าลงการผลต ทเกดขนในป 25x2 เทากบ 24,000 บาท (F) เปนผลตางทนาพอใจ เนองจากปรมาณการผลตจรง 12,000 หนวย ปรมาณก าลงการผลตปกต 10,000 หนวย ดงนนปรมาณการผลตจรง มากกวา ปรมาณก าลงการผลตปกต อยจ านวน 2,000 หนวย ดงนน ผลตางของก าลงการผลต เทากบ 2,000 x 12 = 24,000 บาท น าไปปรบยอด โดยบวกกบก าไรข นตนมาตรฐาน

สวนผลตางของก าลงการผลต ทเกดขนในป 25x3 เทากบ 12,000 บาท (U) เปนผลตางทไมนาพอใจ เนองจาก ปรมาณการผลตจรง 9,000 หนวย ปรมาณก าลงการผลตปกต 10,000 หนวย ดงนนปรมาณการผลตจรง นอยกวา ปรมาณก าลงการผลตปกต 1,000 หนวย ดงนน ผลตางของก าลงการผลต เทากบ 1,000 x 12 =12,000 บาท ใหน าไปปรบยอด โดยหกจากก าไรข นตนมาตรฐาน

(5) คาใชจายในการขายและ บรหารผนแปร

= จ านวนหนวยขาย x คาใชจายผนแปรตอหนวย

ป 25x1 = 10,000 x 2 = 20,000 บาท

ป 25x2 = 9,000 x 2 = 18,000 บาท

ป 25x3 = 11,000 x 2 = 22,000 บาท

จากงบก าไรขาดทนของกจการทจ ดท าขนตามวธตนทนเตม จะเหนไดวาตนทนผลตภณฑ จะประกอบดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลตคงท ซงจะค านวณรวมอยในตนทนของสนคาทขาย และตนทนผลตภณฑน กจะตดไปกบสนคาคงเหลอปลายงวดดวยเชนกน

132

สวนตนทนตามงวดเวลา จะประกอบดวย คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร และคาใชจายในการขายและบรหารคงทนน ซงจะจดเปนคาใชจายในงวดนท งหมด

2. วธตนทนผนแปร

บรษท กมลการคา จ ากด

งบก าไรขาดทน (วธตนทนผนแปร) ส าหรบงวด 1 ป สนสดวนท 31 ธนวาคม


25x1 25x2 25x3

หนวยผลต 10,000 12,000 9,000

จ านวนหนวยขาย 10,000 9,000 11,000

ขาย (หนวยละ 80 บาท ) 800,000 720,000 880,000

หก ตนทนผนแปร


สนคาคงเหลอตนงวด 0 0 54,000

บวก ตนทนสนคาทผลต(หนวยละ18 บาท ) 180,000 216,000 162,000

สนคาทมไวเพอขาย 180,000 216,000 216,000

หก สนคาคงเหลอปลายงวด 0 54,000 18,000

ตนทนขายสนคาผนแปร 180,000 162,000 198,000

คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร 20,000 18,000 22,000

รวมตนทนผนแปร 200,000 180,000 220,000

ก าไรสวนเกน 600,000 540,000 660,000

หก ตนทนคงท:-

คาใชจายการผลต 120,000 120,000 120,000

คาใชจายในการขายและบรหาร 100,000 100,000 100,000

ก าไรสทธ 380,000 320,000 440,000

จากงบก าไรขาดทนของกจการทจดท าขนตามวธตนทนผนแปร หรอวธตนทนทางตรง จะเหนไดวาตนทนผลตภณฑ จะประกอบดวยวตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลตผนแปร เทานน ซงจะค านวณรวมอยในตนทนของสนคาทขาย และตนทนผลตภณฑนกจะตดไปกบสนคาคงเหลอปลายงวดดวยเชนกน สวนตนทนตามงวดเวลา จะประกอบดวยคาใชจายการผลตคงท คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร คาใชจายในการขายและบรหารคงท ซงจะจดเปนคาใชจายในงวดนท งหมด

133

จากงบก าไรขาดทนทแสดงทง 2 วธ คอวธตนทนเตม และวธตนทนผนแปรนน สามารถสรปหนวยผลต หนวยขาย และผลตางของก าไรสทธไดดงน

25x1 25x2 25x3

สนคาคงเหลอตนงวด(หนวย) 0 0 3,000

จ านวนหนวยผลต 10,000 12,000 9,000

จ านวนหนวยขาย 10,000 9,000 11,000

สนคาคงเหลอปลายงวด(หนวย) 0 3,000 1,000

ก าไรสทธตามวธตนทนเตม(บาท) 380,000 356,000 416,000

ก าไรสทธตามวธตนทนผนแปร(บาท) 380,000 320,000 440,000

ผลตางระหวางก าไรสทธตามวธตนทนเตม

กบ ก าไรสทธตามวธตนทนผนแปร

0

36,000

(24,000)

การทตนทนของผลตภณฑของทง 2 วธ แตกตางกนนน จะสงผลใหสนคาคงเหลอ ณ วนสนงวดมยอดทแตกตางกนดวย และก าไรสทธทไดกจะตางกนดวย ตามแตละกรณ ดงน

กรตท 1 ถาจ านวนหนวยผลตเทากบจ านวนหนวยขาย คอมการผลต 10,000 หนวย และจ านวนหนวยขาย 10,000 หนวย เทากน จะท าใหก าไรสทธทค านวณโดยวธตนทนเตมจะเทากบ ก าไรสทธทค านวณโดยวธตนทนผนแปร คอก าไรสทธ จ านวน 380,000 บาท กรตท 2 ถาจ านวนหนวยผลตมากกวาจ านวนหนวยขาย คอเมอหนวยผลตมากกวาหนวยขาย หรอสนคาคงเหลอปลายงวดมากกวาสนคาคงเหลอตนงวด การค านวณตนทนผลตภณฑตามวธตนทนเตมจะมก าไรมากกวาวธตนทนผนแปร ทงนเนองจากคาใชจายการผลตคงททปนอยในตนทนของสนคาคงเหลอทยกมาตนงวด นอยกวาสวนทปนอยในตนทนของสนคาคงเหลอปลายงวด ดงนน ก าไรสทธตามวธตนทนเตมจงมากกวาก าไรสทธตามวธตนทนผนแปรดวยยอด อตราคาใชจายการผลตคงท คณดวยผลตางของหนวยขายหกดวยหนวยผลต หรออตราคาใชจายการผลตคงท คณดวยผลตางของสนคาคงเหลอตนงวดหกดวยสนคาคงเหลอปลายงวด นนคอ

ในป 25x2 มจ านวนหนวยผลต 12,000 หนวย และจ านวนหนวยขาย 9,000 หนวย ซงหนวยผลตมากกวาหนวยขายจ านวน 3,000 หนวย ซงจะท าใหสนคาคงเหลอปลายงวดมากกวาสนคาคงเหลอตนงวด จ านวน 3,000 หนวย เชนกน ดงนนกจะท าใหก าไรสทธทค านวณโดยวธตนทนเตมมากกวา ก าไรสทธทค านวณโดยวธตนทนผนแปร เทากบ ผลตางของจ านวนหนวยผลตกบจ านวนหนวยขาย x อตราคาใชจายการผลตคงท เทากบ 3,000 x 12 = 36,000 บาท ซงเปนผลตางของก าไรสทธท ง 2 วธน นนเอง

134

กรตท 3 ถาจ านวนหนวยผลตนอยกวาจ านวนหนวยขาย คอ เมอหนวยผลตนอยกวาหนวยขาย หรอสนคาคงเหลอปลายงวดนอยกวาสนคาคงเหลอตนงวด ก าไรสทธตามวธตนทนเตม จะมนอยกวาก าไรสทธตามวธตนทนผนแปร ทงนเนองจากคาใชจายการผลตคงททปนอยในตนทนของสนคาคงเหลอทยกมาตนงวด มากกวาสวนทปนอยในตนทนของสนคาคงเหลอปลายงวด ดงนน ก าไรสทธตามวธตนทนเตมจงนอยกวาก าไรสทธตามวธตนทนผนแปรดวยยอดเทากบอตราคาใชจายการผลตคงท คณดวยผลตางของหนวยขายหกดวยหนวยผลต หรออตราคาใชจายการผลตคงท คณดวยผลตางของสนคาคงเหลอตนงวดหกดวยสนคาคงเหลอปลายงวด

ในป 25x3 มจ านวนหนวยผลต 9,000 หนวย และจ านวนหนวยขาย 11,000 หนวย ซงหนวยผลตนอยกวาหนวยขายจ านวน 2,000 หนวย จะท าใหสนคาคงเหลอปลายงวดนอยกวาสนคาคงเหลอตนงวด อยจ านวน 2,000 หนวย เชนกน ท าใหก าไรสทธทค านวณโดยวธตนทนเตม นอยกวาก าไรสทธทค านวณโดยวธตนทนผนแปร จ านวน 24,000 บาท ผลตางของก าไรสทธท ง 2 วธน เกดจากผลตางของจ านวนหนวยผลตกบจ านวนหนวยขาย x อตราคาใชจายการผลตคงท นนเองคอ เทากบ 2,000 x 12 = 24,000 บาท นนเอง

จากขอแตกตางของก าไรสทธ ทง 2 วธ สามารถสรปไดดงน

ตารางท 6.1 สรปความแตกตางของก าไรสทธตามวธตนทนเตมและตามวธตนทนผนแปร

1.หนวยผลต =

หนวยขาย

สนคาคงเหลอปลายงวด =

สนคาคงเหลอตนงวด

ก าไรสทธตามวธตนทนเตม =

ก าไรสทธตามวธตนทนผนแปร

2.หนวยผลต > หนวยขาย

สนคาคงเหลอปลายงวด >


ก าไรสทธตามวธตนทนเตม >


3.หนวยผลต < หนวยขาย

สนคาคงเหลอปลายงวด <


ก าไรสทธตามวธตนทนเตม <


ประทป วจทองรตนา (2547, 115) ไดกลาวถงขอดและขอเสยของการค านวณตนทนผลตภณฑตามวธตนทนเตมและการค านวณตนทนผลตภณฑตามวธตนทนผนแปร ไวดงน

135

ขอดและขอเสยของการค านวตตนทนผลตต ตามวธตนทนเตม

ขอด

1. วธตนทนเตม สามารถจดท าไดงาย เนองจากไมตองแยกตนทนคงทและตนทนผนแปรออกจากกน เพอแสดงในงบก าไรขาดทนในงวดบญชเดยวกน

2. วธตนทนเตม เปนการจดท ารายงานผลการด าเนนงานเพอน าเสนอตอบคคลภายนอก ซงเปนไปตามหลกการบญชทรบรองทวไป

ขอเสย

1. วธตนทนเตม ไมเหมาะสมในการน ามาใชประเมนผลการปฏบตงานของหนวยงานตางๆ หรอสายผลตภณฑ เนองจากไมไดแบงแยกตนทนคงทและตนทนผนแปรออกใหชดเจน วธนจงเหมาะสมในการประเมนผลภาพรวมของกจการมากกวา

2. วธตนทนเตม ไมเหมาะสมในการน าเสนอตอผบรหารเพอการตดสนใจเนองจากไมไดแบงแยกตนทนใหชดเจน จงไมสามารถน ามาใชประโยชนในการตดสนใจระยะสนได เชน จะผลตสนคาเอง หรอซอจากบคคลภายนอก เรองผลตตอหรอยกเลกสายการผลต เปนตน

ขอดและขอเสยของการค านวตตนทนผลตต ตามวธตนทนผนแปร

ขอด

1. วธตนทนผนแปร เหมาะในการน าเสนอรายงานผลการด าเนนงานตอบคคลภายในกจการ ใหขอมลทเปนประโยชนตอฝายบรหารชวยในการวางแผน ควบคม และตดสนใจ

2. วธตนทนผนแปรจะแสดงก าไรสวนเกน ท าใหผบรหารสามารถน าไปใชวางแผนในการวเคราะหตนทน ปรมาณ ก าไร

3. วธตนทนผนแปรชวยใหผบรหารทราบถงผลกระทบของตนทนคงททมตอก าไรจากการด าเนนงานโดยตรง เพราะวธนถอวาตนทนคงทเปนตนทนตามงวดเวลา ดงนน ผบรหารจงดวารายไดทเกดขนในงวดสามารถครอบคลมคาใชจายหรอตนทนคงทไดท งหมดหรอไม เพอน าไปปรบปรงและวางแผนใหเหมาะสมตอไป

ขอเสย

1. วธตนทนผนแปรไม เหมาะสมในการน าเสนอรายงานผลการด าเนนงานตอบคคลภายนอก เพราะไมไดเปนไปตามหลกการบญชทรบรองทวไป

2. วธตนทนผนแปรจะค านวณตนทนผลตภณฑจากตนทนการผลตเฉพาะสวนทผนแปรเทานน จงท าใหตนทนผลตภณฑตอหนวยต ากวาทควรจะเปน

3. วธตนทนผนแปรจะตองแยกตนทนในสวนทเปนคงท และตนทนผนแปรออกจากกน ซงในทางปฏบตอาจจะท าไดคอนขางยาก

136

ผลตางของก าลงการผลต

ในการค านวณตนทนผลตภณฑตามวธตนทนเตมนน คาใชจายในการผลตคงทตอหนวย จะเปนคาใชจายทก าหนดเพอจดสรรเขางานซงใชฐานจากก าลงการผลตปกต ซงเปนการก าหนดเปาหมายการผลตไวลวงหนา แตในความเปนจรงจ านวนหนวยของการผลตทเกดขนอาจจะนอยกวาหรอมากกวาก าลงการผลตปกตของกจการทไดตงไว ดงนนในการจดท างบก าไรขาดทนตามวธตนทนเตม จะตองน าผลตางของจ านวนการผลตจรงซงตางจากก าลงการผลตปกต น ามาปรบปรงในงบการเงน โดยบวก(หก) กบ ตนทนขาย หรอก าไรข นตนเพอใหไดก าไรสทธทถกตอง เราสามารถ ค านวณผลตางของก าลงการผลต ไดดงน ผลตางของก าลงการผลต = (ปรมาณการผลตจรง – ปรมาณ ณ ก าลงการผลตปกต)

x อตราคาใชจายในการผลตคงท อตราคาใชจายในการผลตคงท

= คาใชจายในการผลตคงท

ปรมาณ ณ ก าลงการผลตปกต

ผลตางของก าลงการผลตปกต สามารถเกดขนได 2 กรต ดงน

1. ผลตางก าลงการผลตเปนทนาพอใจ (Favoable = F) เกดขนเมอปรมาณหนวยผลตจรงมากกวา ปรมาณหนวย ณ ก าลงการผลตปกต ผลตางทเกดขนจะเปนผลตางทนาพอใจ ถอวาการผลตมประสทธภาพ ดงนน ผลตางทเกดขน ใหน าไปปรบปรงรายการใน

ก าไรสทธโดยตองน าผลตางก าลงการผลตทพอใจมา หกออกจากตนทนขาย หรอ น าไปบวกกบก าไรข นตนมาตรฐาน ซงมผลท าใหก าไรสทธของกจการเพมขน

2. ผลตางก าลงการผลตเปนทไมนาพอใจ (Unfavoable = U) เกดขนเมอปรมาณหนวยผลตจรงมจ านวนนอยกวา ปรมาณหนวย ณ ก าลงการผลตปกต ผลตางทเกดขนจะเปนผลตางทไมนาพอใจ เนองจากการผลตจรง ไดปรมาณนอยกวาปรมาณ ณ ก าลงการผลตปกต ถอวาเปนการผลตทไมมประสทธภาพ ดงนน ผลตางทเกดขน ใหน าไปปรบปรงในก าไรสทธโดยตองน าผลตางก าลงการผลตทไมนาพอใจมา บวกกบตนทนขาย หรอ น าไปหกออกจากก าไรข นตนมาตรฐาน ซงมผลท าใหก าไรสทธของกจการลดลง

ตารางท 6.2 การเปรยบเทยบปรมาณหนวยผลตจรงกบปรมาณหนวย ณ ก าลงการผลตปกต

ปรมาณหนวยผลตจรง > ป รม าณ ห น ว ย ณ ก าลงการผลตปกต

ผลตางทนาพอใจ (F)

ปรบปรงโดย หก ตนทนขาย หรอบวก ก าไรข นตนมาตรฐาน

ปรมาณหนวยผลตจรง < ป รม าณ ห น ว ย ณ ก าลงการผลตปกต

ผลตางทไมนาพอใจ (U)

ปรงปรงโดย บวก ตนทนขาย หรอหก ก าไรข นตนมาตรฐาน

137

ตวอยางท 6.3 บรษท เทยนชย จ ากด ท าการผลตสนคาถงพลาสตก โดยมขอมลทเกยวของกบการขายและการผลตไว โดยใหราคาขายหนวยละ 30 บาท ก าลงการผลตปกตตอป 30,000

หนวย จ านวนหนวยผลตและหนวยขายทเกดขนจรงส าหรบป 25x1 ถง 25x3 มดงน 25x1 25x2 25x3

หนวยผลต (หนวย) 30,000 40,000 25,000

หนวยขาย (หนวย) 30,000 25,000 35,000

ตนทนผนแปรตอหนวย มดงน วตถดบทางตรง 5 บาท


คาใชจายการผลต 3 บาท

คาใชจายในการขายและบรหาร 2 บาท

ตนทนคงท มดงน คาใชจายการผลต 150,000 บาท

คาใชจายในการขายและบรหาร 80,000 บาท

ค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวย เปนดงน วธตนทนเตม วธตนทนผนแปร

วตถดบทางตรง 5 5

แรงงานทางตรง 4 4

คาใชจายการผลตผนแปร 3 3

คาใชจายการผลตคงท 5 -

รวมตนทนผลตภณฑตอหนวย (บาท) 17 12

แผนการผลตในป 25x1 ประมาณไวดงน คอ ปรมาณหนวย ณ ก าลงการผลตปกต จ านวน 30,000 หนวย และกจการไดมปรมาณการผลตจรงจ านวน 30,000 หนวย คาใชจายการผลตคงทเกดขน 150,000 บาท ดงนน

อตราคาใชจายการผลตคงท = คาใชจายการผลตคงท

ปรมาณ ณ ก าลงการผลตปกต

= 150,000 30,000 = 5 บาท

ผลตางก าลงการผลตป 25x1 = (ปรมาณการผลตจรง – ปรมาณ ณ ก าลงการผลตปกต) x อตราคาใชจายการผลตคงท

= (30,000 – 30,000) x 5

= 0 x 5 = 0 บาท

138

หรอค านวณจาก 150,000 – (5 x 30,000) = 0 บาท ไมมผลตางก าลงการผลต เนองจากปรมาณหนวยผลตจรงเทากบปรมาณหนวย ณ ก าลงการผลตปกต

ในป 25x2 ไดประมาณปรมาณหนวย ณ ก าลงการผลตปกต จ านวน 30,000 หนวย และกจการไดมปรมาณการผลตจรงจ านวน 40,000 หนวย คาใชจายการผลตคงทเกดขน 150,000 บาท ดงนน

ผลตางก าลงการผลตป 25x2 = (ปรมาณการผลตจรง – ปรมาณ ณ ก าลงการผลตปกต) x อตราคาใชจายการผลตคงท

= (40,000 – 30,000) x 5

= 10,000 x 5

= 50,000 (F) บาท

หรอค านวณจาก 200,000 – (5 x 30,000) = 50,000 (F) บาท ผลตางก าลงการผลต เปนผลตางก าลงการผลตทนาพอใจ เนองจากปรมาณหนวยผลตจรงมากกวาปรมาณหนวย ณ ก าลงการผลตปกต จงน าไป หกออก จากตนทนขาย หรอ บวกเขา กบก าไรข นตน (ทมาตรฐาน) สวนในป 25x3 ปรมาณหนวย ณ ก าลงการผลตปกต มจ านวน 30,000 หนวย แต กจการมปรมาณหนวยผลตจรง เทากบ 25,000 หนวย ซงนอยกวาก าลงการผลต อยจ านวน 5,000 หนวย ดงนน

ผลตางของก าลงการผลตป 25x3 = (25,000 – 30,000) x 5

= 5,000 x 5

= 25,000 (U ) บาท

หรอค านวณจาก (5 x 25,000) – 150,000 เทากบ 25,000 (U) บาท ผลตางก าลงการผลต เปนผลตางก าลงการผลตทไมนาพอใจจงน าไป บวก ตนทนขาย หรอ หก ก าไรข นตน

(ทมาตรฐาน) จากขอมลของกจการในป ตางๆ เปนดงน 25x1 25x2 25x3

ก าลงการผลตปกต 30,000 30,000 30,000

จ านวนหนวยผลต 30,000 40,000 25,000

จ านวนหนวยขาย (หนวย) 30,000 25,000 35,000

สามารถจดท างบก าไรขาดทนเพอปรบปรงผลตางก าลงการผลต ตามวธตนทนเตมและวธตนทนผนแปร ดงน

139

บรษท เทยนชย จ ากด

งบก าไรขาดทน (วธตนทนเตม) ส าหรบงวด 1 ป สนสดวนท 31 ธนวาคม


25x1 25x2 25x3

ขาย @ 30 บาท 900,000 750,000 1,050,000

หก ตนทนขาย @ 17 บาท 510,000 425,000 595,000

ก าไรข นตน (ทมาตรฐาน) 390,000 325,000 455,000

บวก (หก) ผลตางก าลงการผลต 0 50,000 (F) (25,000) (U)

ก าไรข นตน 390,000 375,000 430,000

หก คาใชจายในการขายและบรหาร

ผนแปร @ 2 บาท

60,000

50,000

70,000

คงท 80,000 80,000 80,000

ก าไรสทธ 250,000 245,000 280,000

งบก าไรขาดทน (วธตนทนผนแปร) 25x1 25x2 25x3

ขาย @ 30 บาท 900,000 750,000 1,050,000

หก ตนทนผนแปร :-

ตนทนขายผนแปร @ 12 บาท 360,000 300,000 420,000

คาใชจายในการขายและบรหาร

ผนแปร @ 2 บาท 60,000 50,000 70,000

ก าไรสวนเกน 480,000 400,000 560,000

หก ตนทนคงท :-

คาใชจายการผลต 150,000 150,000 150,000


ก าไรสทธ 250,000 170,000 330,000

แสดงผลตางก าไรสทธภายใตวธตนทนเตมและวธตนทนผนแปร

25x1 25x2 25x3

ก าไรสทธภายใตวธตนทนเตม 250,000 245,000 280,000

ก าไรสทธภายใตวธตนทนผนแปร 250,000 170,000 330,000

ผลตางก าไรสทธ 0 75,000 (50,000)

140

การใชวธตนทนรวมและวธตนทนผนแปรในการบรหาร

ในการรายงานทางบญชน น นกบญชจะตองใหขอมลทางการบญชแกผบรหารเพอประโยชนการตดสนใจทถกตอง ดงนนนกบญชบรหารจะตองมความระมดระวงในการเลอกวธการรายงานทางบญชทเหมาะสมวาจะเลอกวธตนทนรวมหรอวธตนทนผนแปร ซงจะตองน าไปบรหารในดานตางๆ คอ (1) การควบคมตนทน (Controlling cost) (2) การตงราคาผลตภณฑ (Pricing

products) (3) การางแผนการผลต (Planning production) (4) การวเคราะหสวนแบงตลาด (Analyzing market segments) (5) ก าร วเค ร าะ ห ก า ไ ร ส ว น เกน (Analyzing contribution

margins) (สภาดา สรกตตา, 2548, หนา 131)

การควบคมตนทน ผบรหารแตละระดบสามารถควบคมตนทนไดในสวนของฝายทตนเองรบผดชอบแตไมสามารถควบคมตนทนไดท งหมดทงองคกร ดงนนการจ าแนกตนทนขนอยกบระดบของการบรหาร จงแบงการควบคมตนทนออกเปน 2 ระดบคอ ตนทนทควบคมได(Controllable cost) และตนทนทควบคมไมได(Noncontrollable cost)เปนตนทนทควบคมไดโดยฝายบรหารระดบลาง เปนตนทนฝายบรหารระดบลางอาจจะไมสามารถควบคมได จะตองใหฝายบรหารสงขนไปอกระดบหนงเปนฝายควบคม เชน ผบรหารฝายผลตสามารถควบคมตนทนวตถดบทางตรงทใชในการผลตได แตไมสามารถควบคมตนทนในสวนคาเชาโรงงานได เปนตน ดงนนการควบคมตนทนมประโยชนตอการพจารณาการเกดตนทนและการรายงานของสวนงานทเกยวของ ตนทนการผลตผนแปรเปนตนทนทสามารถควบคมไดโดยผบรหารฝายปฏบตการ สวนตนทนคงทนนจะสามารถควบคมไดโดย การรายงานตนทนโดยใชวธตนทนผนแปรจะมการแยกรายการตนทนผนแปร และตนทนคงทออกจากกน ท าใหงายตอการควบคมตนทนทมการผลตหลายระดบ การรายงานตนทนตามวธตนทนรวมจะไมมการแยกตนทนผนแปรและตนทนคงทออกจากกน ดงนนการควบคมตนทนโดยใชวธตนทนผนแปรจงงายกวาการควบคมโดยใชวธตนทนรวม

การตงราคาผลตต การก าหนดราคาขายของผลตภณฑนนจะตองขนอยกบปจจย คอ ตนทนของการผลตสนคา ซงประกอบดวยตนทนผนแปร และตนทนคงท ตนทนผนแปรเปนตนทนทควบคมได สวนตนทนคงทเปนตนทนทไมสามารถควบคมไดไมวากจการจะมการผลตหรอไมผลตกตามคาใชจายคงทกยงคงเกดขนซงเปนตนทนทหลกเลยงไมได สวนตนทนผนแปรจะเปลยนแปลงไปตามปรมารการผลต ดงนนการตดสนใจตงราคาขายจงตองถอเกณฑการใชก าลงการผลตในระดบทดทสด การก าหนดราคาขายทระดบต าสด คอราคาทเทากบตนทนผนแปรตอหนวย แตถาตงราคาขายสงกวาตนทนผนแปรตอหนวย กจะมก าไรสวนเกนตอหนวย ซงก าไรสวนเกนนกจะไปชดเชยตนทนคงท ถาชดเชยพอดจะไมเหลอก าไรกคอจดคมทนนนเอง แตถาก าไรสวนเกนสงกวาตนทนคงท กจะท าใหมก าไรเหลอเปนก าไรจากการด าเนนงาน ซงถาในระยะสนๆ กสามารถใชวธตนทนผนแปร แตในระยะยาวความสามารถในการผลตอาจเพมขนหรอลดลง

141

เมอธรกจมการด าเนนงานตอเนอง วธตนทนรวมจะเปนวธทเหมาะสมในการก าหนดราคาขายคอท าใหทราบตนทนผนแปร และตนทนคงทเพอก าหนดราคาขายของผลตภณฑนนเอง ดงนนการตงราคาขายจะตองครอบคลมตนทนผนแปรและตนทนคงทซงเปนตนทนรวม เพอจะไดมก าไรสทธเหลอเปนของกจการอยางแทจรง

การวางแผนการผลต การวางแผนการผลตจะตองมการก าหนดตารางการผลตทเหมาะสมกบยอดขายของสนคาและก าลงการผลตทมอยในปจจบน จะตองมการพจารณาถงรายไดทเพมขน กบตนทนผนแปรทเพมขนดวยถามรายไดทเพมขนมากกวาตนทนผนแปรทเพมขน เมอมค าส งซอพเศษจากลกคาจะตองพจารณาวามก าไรสวนเกนหรอไม ถาทก าไรสวนเกน บรษทกจะตดสนใจรบค าส งซอนน การวางแผนการผลตในระยะยาวกจการจะตองพจารณาถงตนทนคงทดวย เนองจากการเพมการผลตอาจจะมตนทนคงทบางรายการเกดขนในชวงของการผลตทเพมขน เชน คาเชาสถานทเกบสนคา คาเชาเครองจกร หรออาจจะตองมจายเงนเดอน ใหกบผบรหารทจางเพมจากชวงการผลตทเพมขน การวเคราะห สวนแบงการตลาด กจการจะตองมการวเคราะหตลาด เพอจะท าใหทราบยอดขายและหนาทเกยวกบการตลาด ดงนนสวนแบงการตลาดเปนสงทท าใหกจการไดทราบถง เขตการขาย ผลตภณฑ พนกงานขาย และชองทางการจ าหนายไปยงลกคา วธตนทนผนแปรเปนวธทเหมาะสมในการวเคราะหสวนแบงการตลาด การวเคราะหสวนแบงการตลาดท าใหทราบถงความสามารถในการท าก าไรในประเดนตางๆ คอ (1) การวเคราะหความสามารถในการท าก าไรในแตละเขตการขาย (2) การวเคราะหความสามารถในการท าก าไรของผลตภณฑ (3) การวเคราะหความสามารถการท าก าไรของพนกงานขาย การวเคราะหความสามารถในการท าก าไรในแตละเขตการขายจะตองแสดงถงก าไรสวนเกน คอ ยอดรายได จากการขายหกดวยตนทนผนแปร ซงจะเปนประโยชนตอฝายบรหารในการประเมนผลการท างานเปนการกระตนใหพนกงานขายเพมยอดขายของกจการในอนาคต และสามารถลดตนทนและคาใชจาย เปนการท าใหเพมความสามารถในการท าก าไรในแตละเขตการขายแตละภาค เปนการจงใจใหฝายบรหารไดขยายการด าเนนงานและมการเพมเขตการขายไดตอไปในอนาคต

การวเคราะหความสามารถในการท าก าไรของผลตภณฑนน กจการไดมการสงเสรมการตลาดในสนคาทสามารถท าก าไรสวนเกนไดสงสด เนองจากผลตภณฑตวนนสามารถท าก าไรไดมากกวาผลตภณฑตวอนๆ ซงการท าก าไรไดสงของผลตภณฑตวนน อาจจะไดรบการสนบสนนในการสงเสรมดานการตลาด เชน การโฆษณา การใหการสนบสนนกลมพนกงานขาย เปนการกระตนใหพนกงานมแรงจงใจในการปฏบตงานมากขน เปนประโยชนตอองคกรโดยรวม

สวนการวเคราะหความสามารถในการท าก าไรของพนกงานขาย ผบรหารจะตองประเมนการปฏบตงานของพนกงานขายแตละคน เพอใหทราบถงความสามารถในการท าก าไรของแตละคน พนกงานแตละคนจะตองน าเสนอรายงานขอมลเกยวกบยอดขาย ตนทนขายผนแปร คาจายในการขายผนแปร ก าไรสวนเกน และอตราก าไรสวนเกน ยอดขายรวมและตนทนผนแปรของ

142

พนกงานขายแตละคนในเขตการขายหรอแตละภาคสวน เมอรวมกนกจะเปนยอดขายและก าไรสวนเกนโดยรวมของกจการ ขอพจารณาเพมเตมในการประเมนการปฏบตงานของพนกงานขาย คอ อตราการเจรญเตบโดของยอดขาย ประสบการณในการท างาน การใหบรการลกคา ขนาดของสวนงานขาย และผลการด าเนนงานทเกดขน สงเหลานชวยใหผบรหารไดประเมนผลการปฏบตงานของพนกงานไดดย งขน

การวเคราะห ก าไรสวนเกน ก าไรสวนเกนคอ สวนตางระหวางยอดขายกบตนทนผนแปร การวเคราะหก าไรสวนเกนชวยฝายบรหารในการวางแผน และควบคมการด าเนนงาน โดยเปรยบเทยบก าไรสวนเกนทไดวางแผนไวกบก าไรสวนเกนทเกดขนจรง ผบรหารตองพจารณาถงสาเหตถงความแตกตางทเกดขน อาจจะเกดขนเนองจาก(1) การเพมขนหรอลดลงจากปรมาณของยอดขาย (2) การเพมขนหรอลดลงของตนทนผนแปร ทงสองเปนปจจยทท าใหยอดขายและตนทนผนแปรเปลยนแปลง คอกระทบในสวนของปจจยดานปรมาณทขาย ในขณะโดยทราคาขายตอหนวยและตนทนตอหนวยไมมการเปลยนแปลง ดงนนการเปลยนแปลงของหนวยขายคอการเปรยบเทยบจ านวนหนวยขายจรง กบจ านวนหนวยขายทไดวางแผนไว สวนปจจยดานราคาขายตอหนวยหรอปจจยตนทนตอหนวย ผลกระทบของความแตกตางในราคาขายตอหนวยหรอตนทนตอหนวยนน คอการเปรยบเทยบราคาขายตอหนวยหรอตนทนตอหนวยตามทเกดขนจรงกบราคาขายหรอตนทนตอหนวยตามทวางแผน

ดงนนการน าเสนอรายงานการวเคราะหก าไรสวนเกน จะเปนประโยชนตอผบรหารในการตดสนใจเพอการประเมนผลการด าเนนงานในอดต และเพอชวยในการวางแผนในอนาคตในการพจารณาถงการเพมขนหรอลดลงของจ านวนหนวยขาย ราคาขายตอหนวยหรอตนทนตอหนวย ตนทนผนแปรตอหนวยและคาใชจายในการขายและบรหารผนแปรตอหนวย เปนปจจยทส าคญตอการเปลยนแปลงของก าไรสวนเกน

การรายงานของสวนงาน (Segmented reporting) การจดท างบก าไรขาดทน จากทกลาวมานนเปนการจดท า เพอแสดงผลการด าเนนงานโดยรวมของกจการซงไมสามารถท าใหทราบวา สนคาแตละชนดมก าไรขาดทนเทาใด หรอเกดจากการขายสนคาในเขตใด หรอสาขาใดมก าไรจากการด าเนนงานมากทสด หรอสาขาใดมขาดทนมากทสด ถาผบรหารตองการทราบวาสนคาชนดใดหรอสาขาใด ไมสามารถท าก าไรใหกจการได หรอตองการเลอกทจะเพมการผลตและจ าหนายผลตภณฑใด หรอตองการทราบวาเขตไหนสามารถท าก าไรไดมาก เพอเปนการเสนอใหฝายบรหารสามารถน าขอมลหรอรายงานทางการเงนมาใชในการประเมนประสทธภาพการด าเนนงานในกจการใหดยงขน เพอประโยชนในการบรหารงาน ผบรหารตองการทราบรายละเอยดของขอมลมากขน ดงนนจงตองมการจดท ารายงานตามสวนงาน (Segmented reporting )

143

การจดท ารายงานตามสวนงานเปนการรายงานผลการด าเนนงานทเกยวของกบรายได ตนทน และก าไรขาดทนของสวนงานนนๆ สวนงานอาจแบงไดหลายลกษณะ เชน ตามประเภทของผลตภณฑ ตามประเภทของลกคา ตามเขตการขาย ตามแผนกงาน ตามศนยบรการ เปนตน ในการจดท ารายงานสวนงานนน กจการจะใชการค านวณตนทนผลตภณฑภายใตวธตนทนผนแปร ซงการค านวณตนทนขาย จะมเฉพาะตนทนการผลตผนแปรเทานน ตนทนผนแปรจะแยกตามสวนงาน สวนตนทนคงท แบงเปน 2 สวน คอ ตนทนคงททตดตามไดและตนทนคงททตดตามไมได ซงตนทนคงททตดตามไดนน(Traceable fixed cost) เปนตนทนคงททสามารถระบไดวาเปนตนทนของสวนงานใด และเกดตนทนนไดเมอสวนงานนนยงคงด าเนนงานอย สวนตนทนคงททตดตามไมได หรอเรยกวาตนทนคงทรวม เปนตนทนทเกดรวมกนของสวนงานตงแตสองสวนงานขนไป ซงเปนตนทนทไมสามารถระบไดอยางชดเจนวาเปนของสวนงานใด ตนทนคงทรวมจะไมสามารถเปลยนแปลงไดอยางชดเจนวาเปนของสวนงานใด จะไมสามารถเปลยนแปลงไดเมอสวนงานใดหยดด าเนนงาน

ศรสดา ธระการญจน (2549, 10-11) ไดกลาวถงลกษณะส าคญของรายงานสวนงาน วา ม 3 ประการ คอ

1. จดแสดงขอมลก าไรสวนเกน โดยแยกเปนตนทนผนแปรและตนทนคงท 2. แยกตนทนทควบคมได และตนทนทควบคมไมไดส าหรบผบรหารสวนงานแตละระดบ

3. แสดงก าไรของสวนงาน ซงเปนสวนประกอบของงบก าไรขาดทน

ตวอยางท 6.4 ตอไปนเปนงบก าไรขาดทนของสวนงานของบรษท ทวชย จ ากด ซงแสดงตามสวนงานสาขา งบก าไรขาดทนของแตละสาขา เปนดงน (หนวย: บาท)

เขตการขาย

บรษทโดยรวม สาขาภาคกลาง สาขาภาคเหนอ

ขาย @ 250 บาท 250,000 150,000 100,000

หก ตนทนผนแปร:-

ตนทนขายผนแปร @ 100 บาท 100,000 60,000 40,000

ตนทนผนแปรอน @ 20 บาท 20,000 12,000 8,000

ตนทนผนแปรรวม 120,000 72,000 48,000

ก าไรสวนเกน 130,000 78,000 52,000

หก ตนทนคงททตดตามได 70,000 40,000 30,000

ก าไรของสวนงาน 60,000 38,000 22,000

หก ตนทนคงทรวม 15,000


144

จากการท างบก าไรขาดทนของสวนงานนน กจการจะตองน ายอดขายหกดวยตนทนผนแปร กจะไดก าไรสวนเกนของสวนงาน จากนนกจะน าก าไรสวนเกน ของสวนงานหกตนทนคงท กจะไดเปนก าไรของสวนงาน ซงกเทากบยอดขายหกดวยตนทนรวมทงหมดของสวนงานนนเอง หากสวนงานนนมผลก าไรของสวนงานเปนยอดบวก กจการกยงคงด าเนนงานตอไป แตหากผลของก าไรของสวนงานนนเปนไปในทางลบ กจการอาจจะมการยกเลกสวนงาน หรอในระยะยาวถาหากมการยกเลกสวนงานอาจจะมผลกระทบในทางลบตอหนวยงานอน ผบรหารควรหาทางปรบปรงสวนงานนนเพอใหการด าเนนงานมประสทธภาพมากขนกวาเดม

สรป

กจการอตสาหกรรมหรอการผลตสนคาจะตองมการค านวณตนทนผลตภณฑเพอใหทราบตนทนของผลตภณฑทถกตอง เพอจะไดสามารถน ามาใชประโยชนเปนเกณฑในการก าหนดราคาขายของผลตภณฑ และมงเนนประโยชนในการตดสนใจทางดานการวางแผนและควบคม การค านวณตนทนผลตภณฑนน สามารถค านวณได 2 วธ คอ

1. วธตนทนเตม หรอตนทนคดเขางาน การค านวณตนทนตามวธนจะถอวาตนทนในการผลตทงหมดทเกดขนเปนตนทนของผลตภณฑ ประกอบดวยวตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายในการผลต ซงรวมทงคาใชจายในการผลตผนแปรและคาใชจายในการผลตคงทนนเอง

2. วธตนทนทางตรง หรอตนทนผนแปร การค านวณตนทนวธนจะถอวา ตนทนการผลตผนแปรโดยตรงกบปรมาณการผลตเปนตนทนของผลตภณฑประกอบดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลตผนแปร

การค านวณตนทนผลตภณฑทง 2 วธนจะมความแตกตางกนในสวนของคาใชจายการผลตคงท ซงวธตนทนเตมหรอวธตนทนคดเขางานจะรวมคาใชจายการผลตคงท เปนสวนหนงของตนทนผลตภณฑ สวนวธตนทนทางตรง หรอตนทนผนแปร จ าไมรวมคาใชจายการผลตคงทเปนตนทนของผลตภณฑ ดงนน จงท าใหตนทนผลตภณฑตามวธตนทนเตมสงกวาวธตนทนผนแปร การค านวณตนทนตามวธตนทนเตม จะจดท างบก าไรขาดทนเพอเสนอตอบคคลทวไป ซงเปนไปตามหลกการบญชทรบรองทวไป สวนการค านวณตนทนตามวธตนทนทางตรงหรอตนทนผนแปร จะมงประโยชนตอผบรหารเพอใชในการตดสนใจ การวางแผนและควบคม สวนกจการทมการผลตสนคาหลายชนด สาขายอยหรอหนวยงานตางๆ จะตองมการรายงานผลการด าเนนงานของแตละสวนงานหรอแตละเขตการขายเพอเสนอผบรหารระดบสงตอไป

145


ขอ 1. จงกลาวถงแนวคดในการค านวณตนทนผลตภณฑ ขอ 2. จงกลาวถงวธการค านวณตนทนผลตภณฑ วามกวธ วธใดบางใหอธบายแตละวธ

ขอ 3. ใหอธบายถงความแตกตางของงบก าไรขาดทนตามวธตนทนเตม และวธตนทนผนแปร

ขอ 4. จงกลาวถงขอดและขอเสยของการค านวณตนทนผลตภณฑตามวธตนทนเตม และวธตน ทนผนแปร

ขอ 5. จงอธบายถงความหมายของผลตางก าลงการผลต

ขอ 6. จงอธบายถงการรายงานของสวนงานวาเปนอยางไร

ขอ 7. บรษท แอนลน จ ากด เปนกจการผลตสนคา ก าลงการผลตปกต ผลตสนคาไดจ านวน 2,000 หนวย โดยก าหนดใหขายสนคา ราคาหนวยละ 35 บาท รายละเอยดของขอมลการผลต ส าหรบป 25x1 มดงน

ตนทนผนแปร:- บาท/หนวย

วตถดบทางตรง 8

คาแรงงานทางตรง 6

คาใชจายการผลตผนแปร 4

คาใชจายขายและบรหารผนแปร 3

ตนทนคงท:-

คาใชจายการผลตคงท 18,000 บาท

คาใชจายขายและบรหารคงท 7,200 บาท

ใหท า 1) ค านวณตนทนการผลตตอหนวยตามวธตนทนเตมและวธตนทนผนแปร

2) สมมตในป 25x1 กจการสามารถผลตและขายสนคาได จ านวน 2,200 หนวย ใหจดท างบก าไรขาดทน ตามวธตนทนเตมและวธตนทนผนแปร

ขอ 8. บรษท กมลทพย จ ากด ไดจดท างบประมาณยดหยนประจ าปขนดงตอไปน เพอใชในการตดสนใจเกยวกบการผลตสนคา เอ งบก าไรขาดทน ส าหรบสนสดป 25X1 เปนดงน

จ านวนหนวยผลตและขาย(หนวย) 120,000

ขาย@ 12 บาท 1,440,000


ผนแปร @ 4 บาท 480,000

คงท 360,000

รวมตนทนการผลต 840,000


146

คาใชจายในการขายและบรหาร

ผนแปร @ 2 บาท 240,000

คงท 190,000

รวมคาใชจายในการขายและบรหาร 430,000

ก าไร(ขาดทน)สทธ 170,000

การประมาณงบประมาณ ณ ก าลงการผลตปกต 120,000 หนวย คาใชจายการผลตคงทเกดขน จ านวน 360,000 บาท ขายสนคาไดในราคาหนวยละ 12 บาท คาใชจายคงทเกดขนอยางสม าเสมอตลอดทงป

ใหท า 1) ค านวณตนทนตอหนวยตามวธตนทนเตมและวธตนทนผนแปร

2) จดท างบก าไรขาดทนตามวธตนทนเตมและวธตนทนผนแปร ถากจการผลตและ

ขายได จ านวน 140,000 หนวย

3) อธบายวาเพราะเหตใดก าไรของทงสองวธจงตางกน ใหค านวณตวเลขประกอบ

ขอ 9. บรษท วรพล จ ากด เปนกจการผลตและจ าหนายเครองคดเลข ขายในราคาหนวยละ 120 บาท กจการมก าลงการผลตปกต 2,000 หนวยตอป กจการใชวธวดมลคาสนคาคงเหลอแบบเขากอน-ออกกอน (FIFO) โดยใชตนทนจรงในการบนทกบญช อตราคาใชจายการผลตทคดเขางาน ค านวณโดยใชยอดคาใชจายการผลตคงท หารดวยปรมาณการผลต ณ ก าลงการผลตปกต ขอมลการด าเนนงานในชวง 2 ปทผานมาเปนดงน

ป 25x1 ป 25x2

ปรมาณการผลต(หนวย) 2,000 1,800

ปรมาณการขาย(หนวย) 1,900 1,500

ตนทนทเกดขน มดงน

ตนทนการผลตผนแปรตอหนวย 60 บาท 60 บาท

คาใชจายการผลตคงท 25,000 บาท 25,000 บาท

คาใชจายขายและบรหารผนแปรตอหนวย 20 บาท 20 บาท

คาใชจายขายและบรหารคงท 23,000 บาท 23,000 บาท

ใหท า 1) จดท างบก าไรขาดทนตามวธตนทนผนแปรของทงสองป

2) จดท างบก าไรขาดทนตามวธตนทนเตมของทงสองป

3) อธบายวาเพราะเหตใดก าไรของทงสองวธจงตางกน ใหค านวณตวเลข

ประกอบการอธบาย

147

ขอ 10 . บรษท ชยพร จ ากด เปนบรษททเพงเรมเปดด าเนนงานในป 25x1 กจการตองการวางแผนเกยวกบก าไร โดยไดรวบรวมขอมลการด าเนนงานของบรษทในชวง 2 ปแรกทเปดการด าเนนงาน ดงน

ป 25x1 ป 25x2

ราคาขายตอหนวย 50 50

ปรมาณการขาย(หนวย) 30,000 32,000

สนคาคงเหลอตนงวด(หนวย) 1,000 1,200

สนคาคงเหลอปลายงวด(หนวย) 1,200 800

คาใชจายการผลตคงท 160,000 160,000

คาใชจายในการขายและบรหารคงท 80,000 80,000

ตนทนมาตรฐานตอหนวย:-




คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร 4

ก าลงการผลตปกตตอปของกจการ เทากบ 40,000 หนวย ผลตางในสวนของคาใชจายการผลตทคดเขางานสงไปหรอต าไปใหปรบกบก าไรข นตนมาตรฐาน

ใหท า 1) จดท างบก าไรขาดทนตามวธตนทนผนแปร และวธตนทนเตม

ของป 25x1 และป 25x2

2) จากงบก าไรขาดทน ทงสองวธยอดก าไรสทธตางกนอยางไร ใหค านวณและอธบาย

ขอ 11. บรษท ศรตลา จ ากด มขอมลเกยวกบการผลตและจ าหนายสนคา มก าลงการผลตปกต 5,000 หนวยตอป ตนทนการผลตรวมหนวยละ 12 บาท แบงเปนตนทนการผลตคงท หนวยละ 3 บาท ตนทนการผลตผนแปร หนวยละ 9 บาท สวนคาใชจายในการขายและบรหารผนแปร หนวยละ 3 บาท ราคาขายสนคา หนวยละ 30 บาท งบก าไรขาดทน ส าหรบป25x1 เปนดงน

บรษท ศรตลา จ ากด


ส าหรบ 1 ป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x1

ขาย (5,000 x 30) 150,000

ตนทนขาย

สนคาคงเหลอตนป (2,000 x 12) 24,000

บวก ตนทนการผลต (6,000 x 12) 72,000


148

หก สนคาคงเหลอปลายป (3,000 x 12) 36,000 60,000

ก าไรข นตนกอนปรบปรง 90,000

บวก ผลตางก าลงการผลตคดเขางานสงไป 3,000


หก คาใชจายในการขายและบรหาร 45,000

ก าไรกอนภาษ 48,000

หก ภาษเงนได 30% 14,400


ใหท ำ จดท างบก าไรขาดทนตามวธตนทนผนแปร ส าหรบ 1 ป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x1 ขอ 12. บรษท มาทอง จ ากด มขอมลเกยวกบการผลตและการขายสนคาส าหรบ ป 25x1 ดงน

ราคาขายหนวยละ 15 บาท

ก าลงการผลตปกต 10,000 หนวย

ตนทน ณ ระดบการผลตปกต

วตถดบทางตรง 40,000 บาท


คาใชจายการผลตผนแปร 30,000 บาท


คาใชจายขายบรหารผนแปร 5,000 บาท

คาใชจายขายบรหารคงท 7,500 บาท

ขอมลเกยวกบสนคาคงเหลอ มดงน

สนคาคงเหลอตนงวด 2,000 หนวย

สนคาทผลต 9,000 หนวย

จ านวนสนคาทมไวเพอขาย 11,000 หนวย

สนคาคงเหลอปลายงวด 3,000 หนวย

คาใชในการผลตคงทและคาใชจายในการขายและบรหารคงทไมมการเปลยนแปลงตลอดการผลตและขาย

ใหท า 1) ค านวณหาตนทนตอหนวยผลตภณฑตามวธตนทนเตม และวธตนทนผนแปร ณ ระดบก าลงการผลตปกต

2) ค านวณผลตางก าลงการผลตทเกดขน เพอปรบปรงยอดตามวธตนทนเตม

3) งบก าไรขาดทนตามวธตนทนเตมและวธตนทนผนแปร

4) อธบายผลแตกตางของก าไรสทธท ง 2 วธ

บทท 7

การปนสวนตนทนและระบบตนทนตามกจกรรม

การบรหารงานของกจการใหบรรลตามวตถประสงคนน เปนหนาทหลกทผบรหารจะตองมการวางแผน ควบคม ก ากบและการตดสนใจทถกตอง ซงตองอาศยขอมลทางบญชทถกตองเพอใหการตดสนใจเปนไปอยางเหมาะสมและถกตอง ซงจะกอใหเกดประโยชนอยางสงสดแกกจการ ขอมลหนงทส าคญทผบรหารจะตองน ามาใชในการตดสนใจ คอ ขอมลทเกยวกบตนทน องคประกอบของตนทน ประกอบดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายในการผลต ในสวนของวตถดบทางตรง และคาแรงงานทางตรง ไมมปญหาในการรวบรวมตนทน สวนคาใชจายในการผลต จะมความยงยากในการรวบรวมตนทนการผลตใหถกตอง เนองจากไมสามารถจะระบตนทนโดยตรงไดวาใหกบผลตภณฑหนวยใด

ในบทนจะกลาวถงความแตกตางระหวางระบบตนทนเดมและระบบตนทนตามกจกรรม กลาวถงหลกการขนตอนการออกแบบระบบ การจดประเภทของกจกรรม การค านวณตนทนภายใตระบบตนทนตามกจกรรม ประโยชนและขอจ ากดของระบบตนทนตามกจกรรม แนวคดเกยวกบการปนสวนตนทน

การจดสรรคาใชจายการผลต ยอมมความส าคญมากพอสมควร หากการปนสวนตนทนไมสามารถท าไดอยางถกตองและยตธรรมตอการผลตสนคาหรอบรการแตละชนดแลว กจะเกดปญหาตางๆตามมา ท าใหผบรหารไมสามารถทราบตนทนทแทจรงและไมสามารถวเคราะหการท าก าไรในอดตไดอยางถกตอง ในอดตกจการจะใชระบบตนทนเดม (Traditional costing system) ในการปนสวนตนทน เชน การใชช วโมงเครองจกร ชวโมงแรงงานทางตรงหรอปรมาณการผลต เปนเกณฑในการจดสรรตนทน ดงนนการใชเกณฑใดเกณฑหนงในการจดสรรคาใชจายการผลตทงโรงงานจะท าใหตนทนการผลตไมถกตอง เนองจากตนทนคาใชจายการผลตหลายชนดไมไดมการเปลยนแปลงหรอสมพนธกบเกณฑทใชเพยงเกณฑเดยวโดยตรง ดงนนในปจจบนกจการจงไดมการเปลยนระบบการจดสรรหรอการปนสวนตนทนคาใชจายการผลตตามระบบเดม มาเปนระบบตนทนตามกจกรรม(Activity Based Costing system) หรอใชชอยอวา ABC เพอขจดปญหาดงกลาวซงอาจจะเปนวธการทดทสดในปจจบน ทจะท าใหตนทนการผลตมความถกตองตรงกบความเปนจรงมากขน

ระบบตนทนเดม

การจดสรรคาใชจายในการผลตในอดตนน สวนใหญกจการจะใชเกณฑในการจดสรร

คาใชจายเพยงเกณฑเดยว เชน ใชเกณฑคาแรงงานทางตรง เนองจากตนทนทเกดจากคาใชจายในการผลต มความสมพนธโดยตรงกบคาแรงงานทางตรง หรออาจจะใชจ านวนหนวยผลตภณฑท

150

ผลต หรอชวโมงแรงงานทางตรง ชวโมงเครองจกร เปนตน การจดสรรคาใชจายการผลต อตราเดยวทงโรงงานอาจจะเปนวธการทสะดวกและงายทสด โดยการน าคาใชจายการผลตทเปนตนทนทางออมทงหมด ของกจการมารวมกน แลวท าการปนสวนใหกบผลตภณฑ หรอบรการ ดวยเกณฑใดเกณฑหนง การใชวธนไมใชวธทจะไดตนทนทถกตอง เนองจากการผลตมขบวนการทซบซอน

ดงนน การทจะไดตนทนทถกตองจะตองมการจดสรรคาใชจายการผลตทมหลายอตรา เนองจากในแตละแผนกจะมกระบวนการผลตและมความซบซอนทแตกตางกน ความเกยวของกบกจกรรมในแตละแผนกกมแตกตางกนดวย เชน คาใชจายในการเตรยมการผลต คาใชจายในการซอมแซมเครองจกร อาคารโรงงาน และคาใชจายในการตรวจสอบคณภาพ เปนตน ในบางครงผลตภณฑทมการผลตทยงยากนอยหรอมปรมาณการผลตนอย แตกลบมตนทนสงกวาผลตภณฑทมการผลตทยงยากมาก หรอมปรมาณการผลตมากอาจจะมตนทนทต ากวา ซงท าใหเกดความไมเหมาะสมหรอไมสมเหตสมผลในการจดสรรตนทน เนองจากกจการใชอตราเดยวในการจดสรรตนทนนนเอง ดงนนตนทนแบบเดม จงไมไดค านงถงกจกรรมทเกดคาใชจายเหลาน ซงในปจจบนการจดสรรคาใชจายการผลตจะไมค านงถงตวผลกดน (Cost driver) แคตวใดตวหนงเพยงอยางเดยว แตจะค านงถงตวผลกดนทกอใหเกดตนทนของแตละแผนกผลตนนๆ และมอตราคาใชจายการผลตหลายอตราในการค านวณตนทนทเกดขน ท าใหการจดสรรตนทนมความถกตองและเกดความเหมาะสมในการจดสรรตนทนของกจการมากขน

ภายใตระบบตนทนเดมนน การค านวณตนทนตอหนวยจะประกอบดวยวตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชการผลตคดเขางานลวงหนา ในสวนของตนทนวตถดบทางตรง และคาแรงงานทางตรง เราสามารถระบไดวามตนทนเทาใด แตในสวนของคาใชจายการผลตจะตองมการค านวณหาอตราคาใชจายการผลตคดเขางาน โดยใชเกณฑทก าหนดขนเพยงเกณฑเดยว เชน จ านวนชวโมงแรงงานทางตรง จ านวนชวโมงเครองจกร เปนตน

ศรสดา ธระกาญจน (2549, 4-2) ไดกลาวถงการก าหนดอตราคาใชจายการผลตลวงหนาตามวธตนทนเดม สามารถท าได 2 วธ คอ

1. การก าหนดอตราคาใชจายการผลตเพยงอตราเดยว (Plantwide overhead rate) 2. การก าหนดอตราคาใชจายการผลตประจ าแผนก (Departmental overhead rate)

การค านวณอตราคาใชจายการผลตเพยงอตราเดยว การค านวณอตราคาใชจายการผลตเพยงอตราเดยว โดยการประมาณคาใชจายการผลตจากทกแผนกผลตรวมกนทงสนแลวหารดวยฐานหรอเกณฑทใชในการปนสวนเพยงเกณฑเดยว

ซงสวนใหญอาจจะใชเกณฑชวโมงแรงงานทางตรง หรอชวโมงเครองจกร เปนเกณฑในการปนสวนคาใชจายการผลตใหกบผลตภณฑแตละชนด สามารถค านวณอตราคาใชจายการผลตเพยงอตราเดยว ไดดงน

151

อตราคาใชจายการผลตคดเขางาน = งบประมาณคาใชจายการผลตทงสน

ช วโมงแรงงานทางตรงรวม

ตวอยางท 7.1 บรษท กอลฟการกฬา จ ากด เปนกจการผลตไมกอลฟ 2 ชนด ชนดท 1 คอ ไมกอลฟดามเหลก สวนชนดท 2 คอ ไมกอลฟดามพลาสตก กจการคาดวา ในปหนา สามารถผลตไมกอลฟ ชนดท 1 ไดจ านวน 700 อน และผลตชนดท 2 ได 1,000 อน โดยมตนทนทเกยวของ ดงน ชนดท 1 ชนดท 2

ไมกอลฟดามเหลก ไมกอลฟดามพลาสตก

วตถดบทางตรงตอหนวย(บาท) 220 200

คาแรงงงานทางตรงตอหนวย(บาท) 60 50

ขอมลเพมเตม มดงน - คาใชจายการผลตประมาณการตอป 120,000 บาท

- คาใชจายการผลตผนแปรตามชวโมงแรงงานทางตรง

- ในการผลตสนคา ชนดท 1 จ านวน 1 หนวย ใชเวลา 2 ชวโมง - ในการผลตสนคา ชนดท 2 จ านวน 1 หนวย ใชเวลา 1 ชวโมง

จากขอมลดงกลาวสามารถค านวณหาตนทนตอหนวยของผลตภณฑแตละชนดโดยใชวธระบบตนทนเดม โดยก าหนดอตราคาใชจายเพยงอตราเดยว คอชวโมงแรงงานทางตรงดงน

ค านวณหาตนทนตอหนวยวธระบบตนทนเดม

จ านวนชวโมงแรงงานทางตรงทใช ของแตละผลตภณฑ สามารถค านวณไดดงน ชนดท 1 = จ านวนหนวยของผลตภณฑชนดท 1 x เวลาทใชตอหนวย

= 700 x 2

= 1,400 ชวโมงแรงงานทางตรง ชนดท 2 = จ านวนหนวยของผลตภณฑชนดท 2 x เวลาทใชตอหนวย

= 1,000 x 1 = 1,000 ชวโมงแรงงานทางตรง

รวมชวโมงแรงงานทางตรงทใชท งสน = 1,400 + 1,000

= 2,400 ชวโมง จากสตร

อตราคาใชจายการผลตคดเขางาน = งบประมาณคาใชจายการผลตทงสน

ช วโมงแรงงานทางตรงรวม

152

=

120,0002,400

= 50 บาท/ชวโมงแรงงานทางตรง

สามารถค านวณหาคาใชจายการผลตของผลตภณฑ ทง 2 ชนดไดดงน คาใชจายการผลตของผลตภณฑ = ชวโมงแรงงานทางตรงแตละผลตภณฑ x อตราคาใชจายการผลตคดเขางาน คาใชจายการผลตของผลตภณฑ ชนดท 1 = 1,400 x 50

= 70,000 บาท คาใชจายการผลตของผลตภณฑ ชนดท 2 = 1,000 x 50

= 50,000 บาท การค านวณคาใชจายการผลตตอหนวย ของผลตภณฑแตละชนด เปนดงน

คาใชจายการผลตตอหนวย = คาใชจายการผลตภณฑแตละชนด

จ านวนหนวยทผลตได

คาใชจายการผลตตอหนวยชนดท 1 = 70,000700


คาใชจายการผลตตอหนวยชนดท 2 = 50,0001,000


จากการค านวณขางตน สามารถสรปตนทนตอหนวยของผลตภณฑ ไดดงน ชนดท 1 ชนดท 2

ไมกอลฟดามเหลก

(บาท) ไมกอลฟดามพลาสตก

(บาท) วตถดบทางตรงตอหนวย 220 200

คาแรงงานทางตรงตอหนวย 60 50

คาใชจายการผลตตอหนวย 100 50

รวม 380 300

153

การก าหนดอตราคาใชจายในการผลตประจ าแผนก ในกจการทมการผลตหลายแผนก กระบวนการผลตอาจจะอยในชวงเวลาทแตกตางกน

คาใชจายการผลตทเกดขนแตละแผนกมการใชเกณฑของการปนสวนตนทนทแตกตางกนดวย จงไมสามารถใชเกณฑอตราเดยวในการปนสวนคาใชจายการผลตใหแตละแผนกได ดงนนกจการตองแยกการค านวณอตราคาใชจายการผลตของแตละแผนก โดยน าคาใชจายการผลตทงหมดในแผนกหารดวยเกณฑของแตละแผนก การปนสวนคาใชจายการผลต ม 2 ข นตอน คอ

ขนท 1 ปนสวนคาใชจายการผลตแตละชนดเขาแผนกผลตแตละแผนก

ข นท 2 ปนสวนคาใชจายการผลตของแตละแผนกเขาผลตภณฑ โดยใชอตราประจ าแผนกตามเกณฑทเหมาะสม

สามารถแสดงการปนสวนคาใชจายการผลตจากแผนกผลตตางๆ เขาสผลตภณฑดวยอตราประจ าแผนก แสดงไดดงน

กลมตนทน

ใชเกณฑ ใชเกณฑ

ชวโมงแรงงานทางตรง ชวโมงเครองจกร

ภาพท 7.1 แสดงขนตอนการปนสวนคาใชจายในการผลตดวยอตราประจ าแผนก

ทมา : ศรสดา ธระกาญจน (2549, 4-5) จากภาพดงกลาวกจการไดมกลมแผนกผลต 2 แผนกคอ แผนกผลต 1 และแผนกผลต 2 เมอแผนกผลตแตละแผนกไดรบการปนสวนคาใชจายการผลต แลวแตละแผนกกจะปนสวนคาใชจายผลตของแตละแผนกเขาผลตภณฑ หรอสนคา โดยใชอตราประจ าแผนก ในสวนของแผนก ก คาใชจายการผลตสวนใหญทเกดขนจะมความสมพนธกบการใชช วโมงแรงงานทางตรง ซงประกอบดวยคาใชจายผลตทเปนคาแรงงาน เชน คาแรงงานทางออม คาวตถดบทางออม ดงนนจงใชช วโมงแรงงานทางตรงเปนเกณฑในการปนสวนคาใชจายการผลตใหกบผลตภณฑ A และ B สวนแผนก ข คาใชจายในการผลตสวนใหญจะเกดจากการใชช วโมงเครองจกร คาใชจายในการผลตทมความสมพนธโดยตรงกบชวโมงเครองจกร เชน การใชกระแสไฟฟา คาซอมแซม


แผนกผลต 1 แผนกผลต 2

ผลตภณฑ A ผลตภณฑ B

154

เครองจกร คาเสอมราคาเครองจกร เปนตน สามารถหาอตราคาใชจายการผลตประจ าแผนก ไดดงน

อตราคาใชจายในการผลตประจ าแผนก = งบประมาณคาใชจายในการผลตของแผนกผลต

เกณฑปนสวนคาใชจายแผนกผลต

ตวอยางท 7.2 บรษท ใบพด จ ากด เปนกจการผลตเครองใชไฟฟาประเภทพดลมมสนคา 2 ชนด คอ ชนดท 1 พดลมเพดาน ชนดท 2 พดลมตงโตะ โดยในการผลตสนคาทง 2 ชนด ไดผานแผนกผลต 2 แผนก คอ แผนกมอเตอร และแผนกประกอบ มขอมลเกยวของกบการผลตดงน ชนดท 1

พดลมเพดาน

ชนดท 2

พดลมตงโตะ วตถดบทางตรงตอหนวย (บาท) 140 150

คาแรงงงานทางตรงตอหนวย(ชวโมง)

- แผนก มอเตอร (ชวโมงเครองจกร ) 2 3

- แผนก ประกอบ (ชวโมงแรงงานทางตรง ) 3 1

อตราคาแรงชวโมงละ (บาท) 30 30

ปรมาณการผลตตอป (หนวย) 1,500 1,000

คาใชจายการผลตตอป

- แผนกมอเตอร 150,000 บาท

- แผนกประกอบ 110,000 บาท


ชวโมงเครองจกรทใชในการผลตแผนกมอเตอร เปนดงน สนคาพดลมเพดาน 1,500 หนวย x 2 ชวโมง = 3,000 ชวโมงเครองจกร

สนคาพดลมตงโตะ 1,000 หนวย x 3 ชวโมง = 3,000 ชวโมงเครองจกร

รวม 6,000 ชวโมงเครองจกร

ชวโมงแรงงานทางตรงทใชในการผลตแผนกประกอบ เปนดงน สนคาพดลมเพดาน 1,500 หนวย x 3 ชวโมง = 4,500 ชวโมงแรงงานทางตรง

สนคาพดลมตงโตะ 1,000 หนวย x 1 ชวโมง = 1,000 ชวโมงแรงงานทางตรง

รวม 5,500 ชวโมงแรงงานทางตรง

จากสตร

อตราคาใชจายการผลตประจ าแผนก = งบประมาณคาใชจายการผลตของแผนกผลตเกณฑปนสวนคาใชจายแผนกผลต

155

อตราคาใชจายการผลตประจ าแผนกมอเตอร =

150,0006,000

= 25 บาท/ชวโมงเครองจกร

อตราคาใชจายการผลตประจ าแผนกประกอบ = 110,0005,500

= 20 บาท/ชวโมงแรงงานทางตรง

จากรายการขางตนสามารถค านวณคาใชจายการผลตตอหนวย ของสนคาแตชนดไดดงน สนคา พดลมเพดาน พดลมตงโตะ คาใชจายการผลต

แผนกมอเตอร

2 ชวโมงเครองจกร x 25 บาท 50

3 ชวโมงเครองจกร x 25 บาท 75


3 ชวโมงแรงงานทางตรง x 20 บาท 60

1 ชวโมงแรงงานทางตรง x 20 บาท 20

รวมคาใชจายการผลตตอหนวย 110 95

ดงนนสามารถค านวณตนทนการผลตตอหนวย ของสนคาแตชนดไดดงน สนคา

พดลมเพดาน พดลมตงโตะ วตถดบทางตรง 140 150

คาแรงงานทางตรงชวโมงละ @ 30 บาท

5 ชวโมง x 30 บาท 150



รวม ตนทนการผลตตอหนวย 400 365

จากการค านวณขางตนจะเหนไดวาการใชอตราประจ าแผนกผลตแตละแผนกเพอปนสวนตนทนใหกบสนคาทง 2 ชนด จะท าใหตนทนตอหนวยใกลเคยงความเปนจรงและมความถกตองมากกวาการใชอตราคาใชจายเพยงอตราเดยว

156

ระบบตนทนตามกจกรรม (Activity Based Costing system : ABC) ไพบลย ผจงวงศ (2549, 73) ไดกลาวไววา ระบบตนทนตามกจกรรม หมายถง วธการ

รวบรวมตนทนและการจดสรรคาใชจายการผลตตามกจกรรมทเกดขน ดงนนระบบตนทนตามกจกรรม หรอ ABC จะตองมการก าหนดกจกรรมการผลต เชน

การสงซอวตถดบ การทดสอบการผลต เปนตน ตนทนหรอคาใชจายทเกดขนในแตละกลมกจกรรม (Activity cost pool) กจะถกปนสวนอยางเปนระบบโดยจดสรรคาใชจายการผลต เขาเปนตนทนของผลตภณฑตามจ านวนกจกรรมทผลตภณฑนนไดใชไป ท าใหการคดตนทนของสนคาแตละชนดมความเปนธรรมและสะทอนมลคาในตนทนการผลตของสนคาไดอยางถกตองแมนย า ใกลเคยงกบความเปนจรงมากทสด (Kurt, 2010, p.16)

ระบบตนทนตามกจกรรม จะท าการปนสวนตนทนหรอจดสรรคาใชจายการผลตตามฐานกจกรรมตางๆ ทเกดขนในกระบวนการผลตสนคาแตละชนด ซงเกณฑทใชในการปนสวนนน เราเรยกวา ตวผลกดนตนทน(Cost driver) นนเอง

ตวผลกดนตนทน หมายถง ตวปจจยหรอกจกรรมทกอใหเกดการใชทรพยากรในแตละศนยกลมหรอศนยกจกรรม เปนเกณฑในการปนสวนคาใชจายการผลต ตวอยางตวผลกดนตนทน เชน ชวโมงแรงงานทางตรง ชวโมงเครองจกร จ านวนครงของการเตรยม จ านวนครงการตดตง จ านวนกลม เปนตน

สวนค าวา กจกรรม หมายถง เหตการณ การกระท า หรอรายการใดๆ ทเปนสาเหต

กอใหเกดตนทนในการผลตผลตภณฑ หรอบรการ

ความแตกตางระหวางระบบตนทนเดมกบระบบตนทนตามกจกรรม

การค านวณตนทนตามกจกรรมจะไดตนทนของผลตภณฑแตกตางกบตนทนเดมคอตนทนตามกจกรรมจะไดตนทนทถกตองมากกวา เนองจากการค านวณตนทนตามกจกรรมจะใชฐานกจกรรมตางๆ ทเกดขนในกระบวนการผลตสนคาแตละชนดในการปนสวน สวนการค านวณตนทนตามระบบตนทนเดมจะใชเกณฑอตราคาใชจายการผลตเพยงอตราเดยว โดยการประมาณคาใชจายการผลตจากทกแผนกผลตรวมกนทงสนแลวหารดวยฐานหรอเกณฑทใชในการปนสวนเพยงเกณฑเดยว ซงระบบตนทนแบบเดมในปจจบนไมคอยมความเหมาะสมแลว เนองจากสภาวะแวดลอมเปลยนไป จงท าใหมการพฒนาระบบตนทนตามกจกรรมขนมา เพอใหก ารจดสรรคาใชจายผลตมความยตธรรม เหมาะสม และถกตองมากขนนนเอง

157

ประโยชนของระบบตนทนตามกจกรรม

ศศวมล มอ าพล (2550 ,4-12) ไดกลาวถงประโยชนของการค านวณตนทนผลตภณฑจากการใชระบบตนทนตามกจกรรม ไวดงน

1. การค านวณการจดสรรตนทนการผลตจะมความเทยงตรงมากขน การใชระบบ

ตนทนตามกจกรรมจะใชตวผลกดนหลายตวเปนฐานในกจกรรม ท าใหการจดสรรคาใชจายการผลตขนอยกบตวผลกดนทมความสมพนธกนระหวางกจกรรมกบตวผลกดนตนทน

2. ระบบตนทนตามกจกรรม ท าใหผบรหารแตละแผนกสามารถควบคมคาใชจาย

การผลตใหมประสทธภาพมากขน เนองจากตนทนตามกจกรรมสามารถควบคมตนทนการผลตทางออมบางประเภทใหเปนตนทนทางตรงได ท าใหผบรหารแตละแผนกระมดระวงตอตนทนทตนเองรบผดชอบ

3. ระบบตนทนตามกจกรรมชวยใหไดขอมลทางบญชมความถกตองและยตธรรม

มากขน สามารถท าใหผบรหารน าขอมลทถกตองไปใชในการตดสนใจใหมประสทธภาพมากขน

ขอจ ากดของการใชระบบตนทนตามกจกรรม

จากทกลาวมาวาระบบตนทนตามกจกรรมนน มประโยชนตอการด าเนนงานของธรกจ อยางไรกตามกยงมขอจ ากดบางประการทผบรหารตองพจารณา ไพบลย ผจงวงศ (2549, 80) ไดกลาวถงขอจ ากดระบบตนทนตามกจกรรม ไวดงน

1. ระบบตนทนตามกจกรรมจะมคาใชจายสง เนองจากตองมการก าหนดกจกรรม

และตวผลกดนจ านวนมากทตองใชในการค านวณ ท าใหสนเปลองคาใชจายและอาจจะไมคมกบประโยชนทจะไดรบ ดงนนกจการอาจจะยงไมใชระบบตนทนตามกจกรรม

2. การค านวณมความยงยากซบซอนและเสยเวลามากกวาระบบตนทนเดม เนองจากจะตองมการรวบรวมเอกสารเกยวกบตวผลกดนตนทนของกจกรรมทกกจกรรม

ดงนนผบรหารตองพจารณาในหลกการทจะท าใหกจการไดรบประโยชนมากกวาตนทนทเสยไป และพจารณาวามความพรอมทจะน าระบบตนทนตามกจกรรมมาใชแทนระบบตนทนเดมไดหรอไม

การจดประเภทของกจกรรม

ไพบลย ผจงวงศ (2549, 75) ไดกลาววา ในการจดท าระบบตนทนตามกจกรรม จะตองมการรวบรวมกจกรรมของแตละแผนกทมลกษณะเหมอนกนไวในศนยกจกรรมเดยวกน สามารถแบงเปน 4 กลม ดงน

1. กจกรรมระดบหนวยผลตภณฑ (Unit-level activities) หมายถง กจกรรมจะตองเกดขนทกครงเมอมการผลตผลตภณฑหนงหนวยโดยเปนกจกรรมทสมพนธกบเครองจกร เชน

158

กจกรรมการตด กจกรรมการพมพ กจกรรมการเจาะ เปนตน สวนกจกรรมทมความสมพนธกบแรงงาน เชน กจกรรมการประกอบ กจกรรมการทาส กจกรรมการเยบ กจกรรมการยอม เปนตน

2. กจกรรมระดบกลมผลตภณฑ (Batch-level activities) หมายถง กจกรรมจะตองเกดขนทกครงเมอมการผลตผลตภณฑหนงกลม ซงประกอบดวยสนคาหลายๆ หนวย เชน กจกรรมการเตรยมเครองจกร กจกรรมการสงซอ กจกรรมการตรวจสอบ เปนตน 3. กจกรรมระดบชนดผลตภณฑ (Product-level activities) หมายถง กจกรรมจะตองเกดขนทกครงเมอมการสรางผลตผลตภณฑขนใหม เชน กจกรรมการออกแบบผลตภณฑ กจกรรมการทดสอบผลตภณฑ เปนตน

4. กจกรรมระดบอ านวยการ (Facility-level activities) หมายถง กจกรรมทสนบสนนในกระบวนการผลต ไมเกยวกบการผลตกลมใดกลมหนง เชน การบรหารจดการโรงงาน การรกษาความปลอดภย คาเสอมราคาโรงงาน การซอมบ ารง คาเบยประกนโรงงาน คาสาธารณปโภคโรงงาน เปนตน

การปนสวนคาใชจายการผลตระบบตนทนตามกจกรรม สามารถสรปเปน 2 ข นตอนใหญๆ ดงน

ข นท 1 จดสรรคาใชจายการผลตใหกบกลมหรอศนยกจกรรมแตละกลม ข นท 2 ค านวณคาใชจายการผลตเขาเปนตนทนของผลตภณฑตามจ านวนกจกรรม

โดยใชตวผลกดนตนทน

ขนตอนการด าเนนงานตามระบบตนทนตามกจกรรม 1. แบงกลมกจกรรมและจ าแนกตนทนแตละกจกรรม (Activity cost pool)

ในขนตอนนกจการจะตองพจารณาวามกจกรรมอะไรบางทเปนกจกรรมหลก โดยพจารณาลกษณะของงานทตองท าเปนหลก ไมวาจะอยแผนกใดกตาม ตวอยางกจกรรมทแบง เชน กจกรรมการตดตงเครองจกร กจกรรมการขนยาย กจกรรมเตรยมการผลต กจกรรมประกอบ กจกรรมตรวจสอบคณภาพ เปนตน เมอแบงกจกรรมไดแลว พจารณาดวาแตละกจกรรมมตนทนทางออมหรอคาใชจายการผลตใดทเกยวของ เพอทจะใหไดตนทนของแตละ กลมกจกรรมออกมา

2. ก าหนดตวผลกดนตนทนของแตละกจกรรม (Cost driver) เมอจ าแนกและจดกลมตนทนของแตละกจกรรมแลว กจะตองมการก าหนดตวผลกดน

ตนทนเพอน ามาค านวณอตราคาใชจายการผลตตามฐานกจกรรมแตละกจกรรม เพอจะไดปนสวนตนทนไปยงผลตภณฑ ตวผลกดนตนทนทกจการเลอกใชนน จะตองมความสมพนธ กบการกอใหเกดตนทนของกลมหรอศนยกจกรรมนนๆ โดยสามารถหาขอมลเกยวกบตวผลกดนตนทนไดและสามารถวดกจกรรมนนไดจรงๆ ท าใหไดรบประโยชนมากกวาตนทนทสญเสยไป ตวอยางกจกรรมและตวผลกดนทมความสมพนธกน มดงน

159

กจกรรม ตวผลกดนตนทน

กจกรรมการจดซอวตถดบ จ านวนครงของการจดซอ

กจกรรมการเตรยมการผลต จ านวนครงของการเตรยมการผลต กจกรรมการตรวจรบวตถดบ จ านวนครงของการตรวจรบ

กจกรรมการเตรยมเครองจกร จ านวนครงของการเตรยมเครองจกร กจกรรมการใชเครองจกร จ านวนชวโมงเครองจกร

กจกรรมประกอบ จ านวนชวโมงแรงงานทางตรง

กจกรรมทดสอบคณภาพ จ านวนครงของการทดสอบ

3. ค านวณอตราตนทนตอหนวยของตวผลกดนตนทน (Cost per driver) เมอไดก าหนดกจกรรมและตวผลกดนตนทนแลว จากนนกค านวณหาอตราคาใชจาย

การผลตตอหนวยของตวผลกดนตนทน โดยน าจ านวนคาใชจายผลตแตละฐานกจกรรมหารดวยจ านวนตวผลกดนตนทนของฐานกจกรรมนน ค านวณไดดงน

อตราคาใชจายการผลตของกจกรรม = คาใชจายการผลตของกจกรรม

ปรมาณตวผลกตนทน

4. ปนสวนตนทนใหผลตภณฑแตละชนด

การปนสวนตนทนใหกบผลตภณฑแตละชนด จะใชอตราตนทนตอหนวย คณดวยจ านวนตวผลกดนทถกใชไปในแตละกจกรรม จากนนค านวณตนทนการผลตของสนคาแตละชนด กจะท าใหทราบตนทนของสนคาแตละชนด ท าใหมความถกตองมากทสด

คาใชจายการผลตแตละกจกรรม = ปรมาณตวผลกดนแตละผลตภณฑ x อตราคาใชจายการผลตของแตละกจกรรม

5. ค านวณคาใชจายการผลตตอหนวยผลตภณฑแตละชนด

เมอปนสวนคาใชจายการผลตใหกบผลตภณฑแตละชนดแลว จากนนใหค านวณคาใชจายการผลตตอหนวยผลตภณฑ โดยน าคาใชจายการผลตของผลตภณฑแตละชนดทไดจากการปนสวน หารดวยปรมาณการผลตแตละผลตภณฑ ค านวณโดย

คาใชจายการผลตตอหนวยผลตภณฑ = คาใชจายการผลตของแตละผลตภณฑ

ปรมาณการผลตแตละผลตภณฑ

จากขนตอนตางๆการปนสวนหรอการจดสรรตนทนคาใชจายการผลต สามารถเขยนสรป

เปนแผนภาพ ไดดงน

160

กลมกจกรรม

ตวผลกดนตนทน ตวผลกดนตนทน 1 ตวผลกดนตนทน 2 ตวผลกดนตนทน 3

อตราตนทน

ปนสวนตนทน

ผลตภณฑ

ภาพท 7.2 การปนสวนตนทนเขาผลตภณฑระบบตนทนตามกจกรรม

ทมา : สมนก เออจระพงษพนธ (2549, 122)

ตวอยางท 7.3 จากตวอยางท 7.2 สมมตวาการค านวณตนทนตอหนวยสนคา 2 ชนดคอ ชนดท 1 พดลมเพดาน ชนดท 2 พดลมตงโตะ กจการใชระบบตนทนตามกจกรรม โดยในการผลตสนคาทง 2 ชนด ไดผานแผนกผลต 2 แผนก คอ แผนกมอเตอร และแผนกประกอบ มขอมลเกยวของกบการผลตดงน

ขนท 1. แบงกลมกจกรรมและจ าแนกตนทนแตละกจกรรม กจกรรม คาใชจายการผลต(บาท) กจกรรมจดหาวตถดบ 90,000

กจกรรมเดนเครองจกร 70,000

กจกรรมใชเครองจกร 60,000

กจกรรมการตรวจสอบคณภาพ 40,000

รวม 260,000

กจกรรมท 1 กจกรรมท 2

กจกรรมท 3

อตราตนทน กจกรรมท 1



ผลตภณฑ 1 ผลตภณฑ 2


161

ขนท 2 ก าหนดตวผลกดนตนทนของแตละกจกรรม

กจกรรม คาใชจายการผลต(บาท)

ตวผลกดนกจกรรม

ปรมาณการ ใชตวผลกดน

กจกรรมจดหาวตถดบ 90,000 จ านวนครงของการจดซอ 500

กจกรรมเดนเครองจกร 70,000 จ านวนชวโมงเครองจกร 700

กจกรรมใชเครองจกร 60,000 จ านวนชวโมงเครองจกร 1,000

กจกรรมตรวจสอบคณภาพ 40,000 จ านวนครงของการตรวจสอบ 100

รวม 260,000

ตวผลกดนกจกรรม ปรมาณตวผลกดน(รวม)

ปรมาณการใชตวผลกดนพดลมเพดาน

ปรมาณการใชตวผลกดนพดลมตงโตะ

จ านวนครงของการจดซอ 500 300 200

จ านวนชวโมงเครองจกร 700 300 400

จ านวนชวโมงเครองจกร 1,000 600 400

จ านวนครงการตรวจสอบ 100 60 40

ขนท 3 ค านวณอตราคาใชจายตอหนวยของตวผลกดนตนทน

อตราคาใชจายตอหนวยของตวผลกดนตนทน = คาใชจายการผลตแตละกจกรรมปรมาณตวผลกดนแตละกจกรรม

อตราคาใชจายการผลตตอหนวยของตวผลกดนตนทน สามารถค านวณไดดงน ตวผลกดนกจกรรม คาใชจายการ

ผลต (บาท) ปรมาณ

การใชตวผลกดน

อตราคาใชจายการผลตตอหนวยตวผลกดน

จ านวนครงของการจดซอ 90,000 500 ครง 180 บาท/ครง จ านวนชวโมงเครองจกร 70,000 700 ชวโมง 100 บาท/ชวโมง จ านวนชวโมงเครองจกร 60,000 1,000 ชวโมง 60 บาท/ชวโมง จ านวนครงการตรวจสอบ 40,000 100 ครง 400 บาท/ครง

รวม 260,000

ข นท 4 ปนสวนตนทนใหผลตภณฑแตละชนด

เมอไดมการก าหนดกจกรรม จ านวนตวผลกตนทนแลว และสามารถค านวณอตราตนทนตอหนวยของตวผลกดนตนทนแลว เราสามารถปนสวนตนทนใหกบผลตภณฑไดดงน

162

คาใชจายการผลตคดเขาผลตภณฑ = อตราคาใชจายตอหนวยตวผลกดน

x ปรมาณการใชตวผลกดนของแตละผลตภณฑ

จากตวอยาง สมมตก าหนดใหผลตภณฑทง 2 ชนด ใชจ านวนตวผลกดนดงน

คาใชจายการผลตของสนคาพดลมเพดาน ค านวณไดดงน

กจกรรม


ปรมาณตวผลกดนทใช

คาใชจายการผลตทไดรบปนสวน

กจกรรมจดหาวตถดบ 180 บาท/ครง 300 54,000

กจกรรมเดนเครองจกร 100 บาท/ชวโมง 300 30,000

กจกรรมใชเครองจกร 60 บาท/ชวโมง 600 36,000

กจกรรมการตรวจสอบคณภาพ 400 บาท/ครง 60 24,000

รวม 144,000

คาใชจายการผลตของ สนคาพดลมตงโตะ ค านวณไดดงน

กจกรรม


ปรมาณตวผลกดนทใช

คาใชจายการผลตทไดรบปนสวน

กจกรรมจดหาวตถดบ 180 บาท/ครง 200 36,000

กจกรรมเดนเครองจกร 100 บาท/ชวโมง 400 40,000

กจกรรมใชเครองจกร 60 บาท/ชวโมง 400 24,000

กจกรรมการตรวจสอบคณภาพ 400 บาท/ครง 40 16,000

รวม 116,000

ข นท 5. ค านวณคาใชจายการผลตตอหนวยผลตภณฑแตละชนด

คาใชจายการผลตตอหนวยของผลตภณฑ ทง 2 ชนด สามารถค านวณไดดงน

คาใชจายการผลตตอหนวยของผลตภณฑ = คาใชจายการผลตทไดรบปนสวนปรมาณการผลตแตละผลตภณฑ

สนคา

พดลมเพดาน พดลมตงโตะ คาใชจายการผลตทไดรบปนสวน 144,000 116,000

ปรมาณการผลตตอป (หนวย) 1,500 1,000

คาใชจายการผลตตอหนวยของผลตภณฑ 96 116

สามารถค านวณหาตนทนตอหนวยของสนคาทง 2 ชนด ไดดงน

163

พดลมเพดาน พดลมตงโตะ วตถดบทางตรง 140 150

คาแรงงานทางตรง @ 30 บาท




ตนทนการผลตตอหนวย 386 386

ตนทนฐานกจกรรมส าหรบธรกจบรการ

การก าหนดระบบตนทนตามกจกรรมส าหรบธรกจทใหบรการแกลกคา สามารถจดท าไดโดยจดสรรตนทนการบรการ(Cost of services)ใหแตละกจกรรมทเกดขนเพอประกอบการตดสนใจในการตงราคา การสงเสรมการตลาด เปนตน

ตวอยางท 7.4 โรงพยาบาลไทยอดร ซงเปนโรงพยาบาลเอกชนแหงหนง ไดใชระบบตนทนตามกจกรรมเพอจดสรรคาใชจายใหกบคนไขทเขารบการรกษา โดยมขอมลดงน

กจกรรม คาใชจาย(บาท)


ปรมาณการ ใชตวผลกดน

รบบตรคนไข 40,000 จ านวนครงของการรบบตร 1,000 ครง

ตรวจรกษา 90,000 จ านวนครงการตรวจ 900 ครง

หองผาตด 160,000 จ านวนชวโมงการผาตด 8 800 ชวโมง

การจายยา 42,000 จ านวนครงของการจายยา 700 ครง

โภชนาและซกรด 60,000 จ านวนวนของการบรการ 200 วน

รวม 392,000

ปรมาณการใชฐานกจกรรมของคนไข

กจกรรม ปรมาณการ ใชตวผลกดน

รบบตรคนไข 1 ครง

ตรวจรกษา 2 ครง

หองผาตด 8 3 ชวโมง

การจายยา 2 ครง

โภชนาและซกรด 4 วน

ใหค านวณ คาใชจายตอคนไข 1 คน โดยใชวธระบบตนทนตามกจกรรม

อตรากจกรรม = คาใชจายแตละกจกรรม

ปรมาณตวผลกดนแตละกจกรรม

164

อตรากจกรรมของแตละกจกรรม เปนดงน กจกรรม คาใชจาย(บาท)ตอ


อตรากจกรรม

(บาทตอตวผลกดน) รบบตรคนไข 40,000 ÷ 1,000 ครง 40

ตรวจรกษา 90,000 ÷ 900 ครง 100

หองผาตด 160,000 ÷ 800 ชวโมง 200

การจายยา 42,000 ÷ 700 ครง 60

โภชนาและซกรด 30,000 ÷ 200 วน 150

รวม 362,000

การจดสรรคาใชจายแตละกจกรรมไปยงคนไขตอคน เปนดงน

คาใชจายคนไขตอคน = อตรากจกรรม x ปรมาณการใชตวผลกดนของคนไข 1 คน

กจกรรม อตรากจกรรม x ปรมาณการใช

ตวผลกดน คาใชจายคนไข

ตอคน

รบบตรคนไข 40 x 1 ครง 40

ตรวจรกษา 100 x 2 ครง 200

หองผาตด 200 x 3 ชวโมง 600

การจายยา 60 x 2 ครง 120

โภชนาและซกรด 150 x 4 วน 600

รวม 1,560

ตนทนคาใชจายของคนไข เทากบ 1,560 บาทตอคน

จากการค านวณตนทนการผลตตอหนวยของผลตภณฑแตละชนดตามระบบตนทนตามกจกรรม จะเหนไดวาระบบตนทนตามกจกรรมจะใหตนทนทใกลเคยงกบความเปนจรง และมความเหมาะสมมากกวาการใชอตราตนทนเพยงอตราเดยว

สรป

การใชระบบตนทนเดมในการปนสวนคาใชจายการผลตนนจะใชอตราคาใชจายการผลตเพยงอตราเดยว ซงอาจจะใชช วโมงแรงงานทางตรงหรอชวโมงเครองจกร เปนเกณฑในการแบงปนตนทน อาจจะท าใหตนทนของผลตภณฑทได ไมมความถกตองมากนก เนองจากบางครงคาใชจายการผลตทเกดขนอาจไมมความสมพนธกบกจกรรมทเกดขน ดงนนในปจจบนไดมการ

165

แขงขนทางธรกจกนสงขน จงตองน าวธการค านวณตนทนผลตภณฑทเหมาะสมเพอจะไดตนทนทมความเทยงตรง ผบรหารสามารถน าขอมลทถกตองไปตดสนใจได

การใชระบบตนทนตามกจกรรมนน กจการจะตองมการปนสวนคาใชจายการผลตอยางเหมาะสมและเทยงธรรมโดยใชตวผลกดนเปนฐานในการค านวณ ตวผลกดนตนทนจะมหลายตวผลกดน ทมความสมพนธกบแตละกจกรรม การแบงกจกรรมจะแบงเปน ระดบ คอ กจกรรมระดบหนวยผลตภณฑ กจกรรมระดบกลมผลตภณฑ กจกรรมระดบชนดผลตภณฑ และกจกรรมระดบอ านวยการ สวนขนตอนของการค านวณตนทนตามกจกรรม แบงได 5 ข นตอน คอ ขนท 1 แบงกลมกจกรรมและจ าแนกตนทนแตละกจกรรม ข นท 2 ก าหนดตวผลกดนตนทนของแตละกจกรรม ข นท 3 ค านวณอตราตนทนตอหนวยของตวผลกดนตนทน ข นท 4 ปนสวนตนทนใหผลตภณฑแตละชนด และขนท 5 ค านวณคาใชจายการผลตตอหนวยผลตภณฑแตละชนด การใชระบบตนทนตามกจกรรมผบรหารจะตองท าการประเมนถงประโยชนและขอจ ากดตางๆ ซงประโยชนทกจการไดรบควรจะมากกวาตนทนทเสยไป


ขอ 1. จงกลาวถงแนวคดเกยวกบการปนสวนตนทน

ขอ 2. จงอธบายถงระบบตนทนเดมโดยสงเขป

ขอ 3. จงกลาวถงการจดประเภทของกจกรรม วามอะไรบาง

ขอ 4. จงอธบายถงข นตอนของการค านวณตนทนระบบตนทนตามกจกรรมทส าคญ

ขอ 5. จงกลาวถงความแตกตางระหวางระบบตนทนเดมกบระบบตนทนตามกจกรรม

ขอ 6. จงกลาวถงประโยชนของระบบตนทนตามกจกรรม โดยละเอยด

ขอ 7. ใหระบวากจกรรมตอไปนอยในกจกรรมระดบใด โดยมระดบกจกรรม ดงน กจกรรมระดบหนวยผลตภณฑ กจกรรมระดบกลมผลตภณฑ กจกรรมระดบชนดผลตภณฑ และกจกรรมระดบอ านวยการ

7.1 กจกรรมการสงซอ 7.2 กจกรรมการตรวจสอบ

7.3 การบรหารจดการโรงงาน

7.4 กจกรรมการออกแบบ

7.5 การรกษาความปลอดภย

7.6 กจกรรมการทดสอบผลตภณฑ

7.7 คาเสอมราคาโรงงาน 7.8 กจกรรมการตดเยบ

7.9 กจกรรมทาส

7.10 กจกรรมการประกอบ

166

ขอ 8. บรษท กานดา จ ากด ไดท าการผลตสนคาจานดาวเทยม 2 ชนด คอ จานดาวเทยมแบน และจานเดยวเทยมโคง ขอมลทเกดขนเกยวกบการผลตตลอดทงเดอน มดงน

จานดาวเทยมแบน จานดาวเทยมโคง วตถดบทางตรง /หนวย (บาท) 100 150

จ านวนชวโมงแรงงานทางตรง /หนวย 6 8

อตราคาแรงตอชวโมง (บาท) 90 90

ปรมาณสนคาทผลต (หนวย) 800 500

กจการไดใชระบบตนทนเดมในการก าหนดอตราคาใชจายการผลตคดเขางาน โดยใชช วโมงแรงงานทางตรง

ส าหรบขอมลทเกยวกบการค านวณระบบตนทนตามกจกรรม มดงน

กจกรรม ตวผลกดน จ านวนตว

ผลกดนตอหนวย

คาใชจายการผลต(บาท)

การจดซอวตถดบ จ านวนครงการจดซอ 5 ครง 10,000

การออกแบบผลตภณฑ จ านวนชวโมงวศวกรรม 20 ชวโมง 12,000

การตดตงเครองจกร จ านวนครงการตดตง 2 ครง 100,000

การเดนเครองจกร จ านวนชวโมงเครองจกร 5 ชวโมง 200,000

การตรวจสอบคณภาพ จ านวนครงการตรวจสอบ 10 ครง 30,000

รวม 352,000

จ านวนตวผลกดนของแตละผลตภณฑ เปนดงน

ตวผลกดน จ านวนตวผลกดน

จานดาวเทยมแบน

จ านวนตวผลกดน

จานดาวเทยมโคง จ านวนครงการจดซอ 3 2

จ านวนชวโมงวศวกรรม 12 8

จ านวนครงการตดตง 1 1

จ านวนชวโมงเครองจกร 2 3

จ านวนครงการตรวจสอบ 6 4

ใหท า 1) ค านวณตนทนสนคาตอหนวยภายใตระบบตนทนเดม

2) ค านวณตนทนสนคาตอหนวยภายใตระบบตนทนตามกจกรรม

ขอ 9. บรษท ขาวนวล จ ากด ไดมแผนกผลต 2 แผนก คอ แผนกเครองจกร และแผนกประกอบ กจการไดมการผลตสนคา 2 ชนด คอ สนคารองเทาหนง และสนคากระเปาหนง โดยกจการไดก าหนดอตราคาใชจายการผลตประจ าแผนก เปนหลกในการปนสวนตนทน ในการผลตสนคาจะตองผานแผนกผลตทง 2 แผนก ซงมขอมลเกยวกบการผลต ดงน

167

สนคา

รองเทาหนง กระเปาหนง วตถดบตอหนวย (บาท) 50 60

อตราการใชช วโมงตอหนวย

แผนกเครองจกร (ชวโมง) 1 2

แผนกประกอบ (ชวโมง) 2 3

คาแรงงานทางตรงตอชวโมง

แผนกเครองจกร (บาท) 15 15

แผนกประกอบ (บาท) 20 20

ปรมาณสนคาทผลต (หนวย) 1,000 800

ในการผลตแผนกเครองจกรจะใชช วโมงเครองจกรเปนเกณฑในการปนสวนคาใชจายการผลต แผนกประกอบใชช วโมงแรงงานทางตรง เปนเกณฑในการปนสวนคาใชจายการผลต

คาใชจายการผลต ของแตละแผนก เปนดงน แผนกเครองจกร(บาท) 160,000 บาท

แผนกประกอบ (บาท) 198,000 บาท

ใหท า 1) การปนสวนคาใชจายการผลตตามอตราคาใชจายประจ าแผนกเขาสนคาทง 2 ชนด

2) ค านวณตนทนตอหนวยของสนคาทง 2 ชนด

ขอ 10. บรษท บองช จ ากด ไดท าการผลตสนคารองเทา 3 ชนด คอ รองเทาสตร รองเทาบรษ และรองเทาเดก ในการผลตไดผานแผนกผลต 2 แผนก คอ แผนกตดเยบ และแผนกตรวจสอบคณภาพ โดยไดรวบรวมขอมลเกยวกบกจกรรมการผลตดงน

กจกรรม ตวผลกดน จ านวนตวผลกดน


การจดซอ จ านวนครงการจดซอ 30 ครง 150,000

การตดตงเครองจกร จ านวนครงการตดตง 10 ครง 50,000

การเดนเครองจกร จ านวนชวโมงเครองจกร 100 ชวโมง 180,000

การตรวจสอบคณภาพ จ านวนครงการตรวจสอบ 20 ครง 120,000

รวม 500,000

ขอมลตนทนการผลตสนคา 3 ชนด เปนดงน

168

รองเทาสตร รองเทาบรษ รองเทาเดก

ปรมาณทผลตได(หนวย) 1,000 800 600

วตถดบตอหนวย(บาท) 70 60 50

จ านวนชวโมงแรงงานทางตรงตอหนวย(ชวโมง)

3 2 1

อตราคาแรงตอชวโมง(บาท) 45 35 25

การจดซอ 10 ครง 8 ครง 12 ครง การตดตงเครองจกร 3 ครง 2 ครง 5 ครง การเดนเครองจกร 40 ชวโมง 30 ชวโมง 30 ชวโมง การตรวจสอบคณภาพ 8 ครง 7 ครง 5 ครง ใหท า 1) ค านวณตนทนการผลตตอหนวยของผลตภณฑแตละชนดตามระบบตนทนตามกจกรรม

2) ค านวณตนทนการผลตตอหนวยของผลตภณฑแตละชนดตามระบบตนทนเดม โดย

ใชช วโมงแรงงานทางตรงเปนเกณฑในการปนสวน

ขอ 11. บรษท หมอนไทย จ ากด ท าการผลตสนคา 2 ชนด คอ ผลตภณฑหมอนหนน และหมอนอง ขอมลของผลตภณฑ 2 ชนดมรายละเอยด ดงน

ขอมลผลตภณฑ

หมอนหนน หมอนอง รวม

ปรมาณผลตตอป (หนวย) 12,000 10,000 22,000

วตถดบทางตรงตอหนวย(บาท) 20 18

คาแรงงานทางตรงตอหนวย(บาท) 15 12

จ านวนชวโมงแรงงานทางตรง/หนวย 1 2

ขอมลกจกรรมของแตละผลตภณฑ เปนดงน

กจกรรม ตวผลกดน หมอนหนน หมอนอง คาใชจายการผลต

การซอวตถดบ จ านวนครงการจดซอ 20 ครง 30 ครง 90,000

การเดนเครองจกร จ านวนชวโมงเครองจกร 90 ชวโมง 75 ชวโมง 100,000

การตรวจสอบคณภาพ จ านวนครงการตรวจสอบ 10 ครง 6 ครง 66,000

รวม 256,000

ใหท า 1) ค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวยภายใตระบบตนทนเดม ในการก าหนดอตรา คาใชจายการผลตคดเขางาน ใหใชช วโมงแรงงานทางตรงเปนเกณฑในการปนสวน

2) ค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวยภายใตระบบตนทนตามกจกรรม

169

ขอ 12. บรษท กระทอน จ ากด ไดท าการผลตสนคา โดยกจการใชระบบตนทนตามกจกรรมในการปนสวนคาใชจายการผลตใหกบสนคา โดยไดรวบรวมขอมลเกยวกบกจกรรมการผลตดงน

กจกรรม ตวผลกดน ปรมาณตว

ผลกดน


การเตรยมเครองจกร จ านวนครง 20 ครง 150,000

การจดการวตถดบ น าหนกวตถดบ 15,000 กโลกรม 250,000

การเดนเครองจกร จ านวนชวโมงเครองจกร 2,000 ชวโมง 280,000

การควบคมคณภาพ จ านวนชวโมง 1,000 ชวโมง 140,000

รวม 820,000

บรษทไดรบค าส งซอจากลกคารายหนงเปนจ านวน 150 หนวย โดยในการผลตสนคาใหลกคารายน มขอมลกจกรรมตางๆ ทเกดขน ดงน

กจกรรม ปรมาณใชตวผลกดน

การเตรยมเครองจกร 5 ครง การจดการวตถดบ 2,000 กโลกรม

การเดนเครองจกร 150 ชวโมง การควบคมคณภาพ 50 ชวโมง

ใหท า 1) ค านวณอตราคาใชจายการผลตคดเขางานตอตวผลกดน ของแตละกจกรรม

2) ค านวณคาใชจายการผลตคดเขางานของสนคาส าหรบลกคารายน วาเปนเทาใด

ข อ 13. บรษท อดรเท เลคอม จ ากด ไดผ ลตและจ าห นายโท รศพท ไรส าย 2 ช นด คอ โทรศพทไรสายแบบ A และ โทรศพทไรสายแบบ B ขอมลเกยวกบตนทนการผลตประมาณขนส าหรบเดอน มกราคม 25x1 มดงน

โทรศพทไรสายแบบ A โทรศพทไรสายแบบ B

วตถดบทางตรง/หนวย(บาท) 620 750

คาแรงงานทางตรง/หนวย(บาท) 70 85

จ านวนชวโมงเครองจกร/หนวย 1.5 2.00

จ านวนชวโมงแรงงานทางตรง/หนวย 2.5 3

คาใชจายในการผลต(บาท) 4,200,000

กจการประมาณวาในการผลตและจ าหนายสนคา 2 ชนด พจารณาความตองการของลกคาและก าลงการผลตทมอย สามารถผลตโทรศพทไรสายแบบ A ไดจ านวน 20,000 เครอง และผลตโทรศพทไรสายแบบ B ไดจ านวน 30,000 กจการใชช วโมงแรงงานทางตรง ในการปนสวนคาใชจายในการผลตเพยงอตราเดยว

170

ใหท า 1) ค านวณอตราคาใชจายในการผลตคดเขางาน

2) ค านวณคาใชจายในการผลตคดเขางาน ของสนคาทง 2 ชนด

3) ค านวณตนทนการผลตตอหนวย และตนทนการผลตรวมของสนคาทง 2 ชนด

ขอ 14. โรงแรมสลปอดร ซงเปนโรงแรมไดประกอบกจการใหบรการหองพก ใหบรการอาหารและเครองดมกบแขกทมาพก มจ านวนหองพกทงสนจ านวน 100 หอง โดยก าหนดใหหองพก 1

หอง สามารถเขาพกได 2 คน ไดใชระบบตนทนตามกจกรรมเพอจดสรรขอมลกจการไดมการประมาณคาใชจายตางๆทเกดขนในการใหบรการหองพก ตามฐานกจกรรมตางๆ ของหองพก 100

หองตอเดอน มดงน

กจกรรม คาใชจาย(บาท)


ปรมาณตวผลกดน

งานบรการหองพก 450,000 จ านวนครงของการใหบรการ 3,000 ครง งานบรการอาหารและเครองดม 300,000 จ านวนคนของการเขาพก 6,000 คน

งานจดซอ 18,000 จ านวนครงของการจดซอ 30 ครง งานการตลาดและการขาย 15,000 จ านวนครงของการใหบรการ 30 ครง งานวศวกรรมและบ ารงรกษา 150,000 จ านวนครงของการบ ารงรกษา 30 ครง

รวม 933,000

ปรมาณการใชฐานกจกรรมของการใชหองพก 100 หองตอวนทเกดขนจรงในเดอนมถนายน 25x1 เปนดงน

กจกรรม ปรมาณการใชตวผลกดน

งานบรการหองพก 80 ครง งานบรการอาหารและเครองดม 160 คน

งานจดซอ 1 ครง งานการตลาดและการขาย 1 ครง งานวศวกรรมและบ ารงรกษา 1 ครง

ใหท า 1) หาอตราคาใชจายตอกจกรรมแตละกจกรรม โดยใชวธระบบตนทนตามกจกรรม

2) คาใชจายของผเขาพก 1 คนตอวน โดยใชวธระบบตนทนตามกจกรรม

บทท 8

การจดท างบประมาณเพอการวางแผนและควบคม

ในการบรหารธรกจใหประสบความส าเรจน นคอการใชทรพยากรทมอยใหเกดประสทธภาพและประสทธผลสงสด การจดท างบประมาณ (Budget) จงเปนเครองมอชวยในการวางแผนและควบคมการด าเนนงานอยางหนงทจะตองน ามาใชเปนเครองก าหนดแนวทางในการด าเนนงานในกจการตางๆ เชน กจการผลตสนคา กจการซอขายสนคา รวมทงกจการใหบรการ

กจการเหลานไดน าเรองงบประมาณเขามามบทบาทอยางมากดวยเหตผลทวา “งบประมาณ” สามารถชวยใหกจการสามารถวางแผนและควบคมการด าเนนงานใหเปนไปตามเปาหมายของกจการไดอยางมประสทธภาพและเกดประสทธผลนนเอง

การจดท างบประมาณนนจะเปนหนาทของนกบญชเปนผรบผดชอบในการจดท าทมรปแบบทเกยวของกบขอมลทางการเงนซงเกยวของกบรายได ตนทนและคาใชจายตางๆ ซงแปลความหมายออกมาในลกษณะของแผนงาน โดยจะจดเตรยมรายงานงบประมาณตามงวดเวลา เพอใชเปนเกณฑในการวดผลการปฏบตงาน จากนนจะน างบประมาณไปเปรยบเทยบกบผลการด าเนนงานทเกดขนจรงวาเปนไปตามแผนงานทก าหนดไวหรอไม มความแตกตางจาก

แผนงานทก าหนดไวมากนอยเพยงใด ดวยสาเหตใดและมแนวทางในการแกไขใหการด าเนนงานเปนไปตามแผนงานทวางไวไดอยางไร ในการจดท างบประมาณใหส าเรจไดนน ทกฝายควรมสวนรวมในการวางแผนและจดท าเพอทจะน าไปสการบรหารจดการทด

ความหมายของงบประมาณ

ไดมบคคลกลาวถงความหมายของงบประมาณ ไวตางๆ ดงน ไพบลย ผจงวงค (2554, 100) ไดกลาววา งบประมาณ หมายถง แผนทแสดงรายละเอยดในการจดหาและใชไปของทรพยากรในชวงระยะเวลาหนงในอนาคตในรปของตวเลขจ านวนเงนเพอใชในการควบคมและประเมนผลงานในปจจบนและวางแผนการด าเนนงานในอนาคต

ศศวมล มอ าพล (2553, 6-2) ไดกลาววา งบประมาณ หมายถง แผนงานในรปตวเลขทแสดงรายละเอยดของการจดหาและใชทรพยากรในชวงระยะเวลาหนง เพอน ามาใชเปนแนวทางการด าเนนงานในอนาคตและควบคมการด าเนนงานในปจจบน

สมนก เออจระพงษพนธ (2551, 149) ไดกลาววา งบประมาณ หมายถง เครองมอทใชส าหรบการวางแผนและควบคมการปฏบตงานของหนวยงานตางๆ ในกจการใหสามารถจดหาและใชทรพยากรของกจการใหเกดประสทธภาพสงสดและน าไปสก าไรหรอความส าเรจทกจการตองการ

จากทบคคลตางๆไดกลาวถงความหมายของงบประมาณไวนน สามารถสรปไดดงน

172

งบประมาณ หมายถง งบทแสดงแผนการด าเนนงานในรปแบบของตวเลขในชวงระยะเวลาหนงในอนาคต เพอใชเปนเครองมอในการควบคมการบรหารงาน สามารถท าหนาทในการวางแผนและการควบคมการด าเนนงานใหเปนไปอยางมประสทธภาพ ซงแผนการด าเนนงานนอาจจะมลกษณะเปนแผนระยะสน เชนงบประมาณรายเดอน รายไตรมาส รายครงป หรอราย1 ป สวนแผนระยะยาว เชน งบประมาณระยะเวลา 3 ป 5 ป หรอ 10 ป

งบประมาณกบประสทธภาพและประสทธผลในการด าเนนงาน

ในการด าเนนงานนนกจการจะตองมการแขงขนทางธรกจสงมาก ดงนนเพอความไดเปรยบในเชงผลงาน งบประมาณจงเปนเครองมอและเทคนคทมความส าคญมากอยางหนง ทจะน าพาใหการด าเนนธรกจเปนไปอยางมประสทธภาพและเกดประสทธผล เพราะการด าเนนงานทมประสทธภาพ ในการด าเนนงานเพอใหไดผลงานนน ตองมการใชจายทรพยากรโดยมแบบแผน

และไดประโยชนจากการใชทรพยากรนนมากทสด งบประมาณจงเปนเครองมอทจะชวยสรางประสทธภาพในการด าเนนงาน และเปนตวควบคมการใชจายทรพยากรใหเปนไปตามแบบแผนทไดวางไว ท าใหการด าเนนงานมประสทธผลหรอบรรลเปาหมายของธรกจได นอกจากนงบประมาณยงท าหนาทในการประสานงาน ระหวางหนวยงานและบคลากรในองคกร โดยทกคนตองเปนผมสวนรวมในการก าหนดงบประมาณ เชน การก าหนดงบประมาณรายจายของหนวยงานทอยในความรบผดชอบ เพอใชงบประมาณนเปนเครองมอในการควบคมและประเมนผลการปฏบตงานของหนวยงาน รวมทงบคลากรทเกยวของ

ภาพท 8.1 แสดงความสมพนธของงบประมาณในการสรางประสทธภาพและประสทธผล

ทมา : ประทป วจทองรตนา (2547, 142 )

งบประมาณ

การวางแผนและควบคมดานคาใชจาย

ประสทธภาพ

ความส าเรจ

ตามเปาหมายของธรกจ

ประสทธผล การวางแผนและควบคม

ความส าเรจของงาน

173

หนวยงานทเกยวของกบการจดท างบประมาณ

ในการจดท างบประมาณควรประกอบดวยบคคลในฝายตางๆเพอใหเกดการประสานงานในการปฏบตงานเพอใหไดขอมลทเพยงพอและเหมาะสม การแตงตงคณะกรรมการในการจดท างบประมาณ ซงประกอบดวยฝายปฏบตการ (ฝายขาย ฝายผลต ฝายจดซอ เปนตน) ฝายงบประมาณ และคณะกรรมการงบประมาณ ฝายงบประมาณจะมหนาทในการประสานงานกบฝายตางๆในการจดท างบประมาณ ทงหมดใหสอดคลองกน สวนคณ ะกรรมการงบประมาณ ประกอบดวยกรรมการผจดการและผอ านวยการฝายตางๆ มหนาทในการก าหนดนโยบายแนวทางการด าเนนงานและอนมตงบประมาณ งบประมาณทจดท าขนควรท าใหเกดการยอมรบเพอน ามาใชในการวางแผนและควบคม นอกจากนการปฏบตงานของคณะกรรมการงบประมาณจะมประสทธภาพเพยงใด ขนอยกบการก าหนดขอบเขตอ านาจหนาท และความรบผดชอบใหมความชดเจนมากทสด

ประโยชนของการจดท างบประมาณ

ประโยชนของการจดท างบประมาณ มดงตอไปน 1. เพอการบรหารงานในทกระดบทจะท าการวางแผน เพราะงบประมาณเปนแผนงานทจะแสดงใหเหนถงการใชทรพยากรและเปาหมายของธรกจในชวงระยะเวลาใดเวลาหนงในอนาคต

ประกอบดวยสองสวน คอสวนทเปนเปาหมายกบขอมลทเกดขนจรง งบประมาณจงเปนเครองมอทชวยใหฝายบรหารสามารถน ามาใชประโยชนเพอการวางแผนงานไดเปนอยางด

2. เพอการประสานงาน เพราะงบประมาณทจดท าขนจะเปนการเปดโอกาสใหพนกงานไดมสวนรวมในการจดท า เปนการประเมนผลงานในแตละระดบของแตละขนตอนของหนวยงาน การจดท างบประมาณจงกอใหเกดการประสานงานในการปฏบตงาน

3. เพอการควบคม งบประมาณชวยฝายบรหารในการควบคมการปฏบตงานใหเปนไปตามแผนงาน หรอวตถประสงคทก าหนดไว รวมทงเปนเครองมอในการวดผลการปฏบตงาน โดยน าผลการปฏบตงานทเกดขนจรงมาเปรยบเทยบกบแผนงานตามงบประมาณทไดวางไว 4. เพอชวยใหสามารถไดทราบถงปญหาตางๆ ทอาจจะเกดขนซงอาจจะแฝงอยในการปฏบตงานของแตละสวนงานในองคกร ท าใหสามารถแกปญหาไดอยางทนทวงทไมกอใหเกดความเสยหายตอองคกร

5. เพอเปนสงกระตนใหบคลากรในหนวยงานตางๆในองคกรทจะพยายามปฏบตงานใหบรรลเปาหมายตามแผนงานทวางไว งบประมาณทจดท าขนดวยความระมดระวงรอบคอบจะเปนเครองมอชวยในการสนบสนนงานดานการบรหารงานอยางเหมาะสม

6. เพอท าใหทราบถงผลการด าเนนงานในองคกรโดยภาพรวม รวมถงผลกระทบตอการด าเนนงานของกจการเนองจากปจจยภายนอก เชน แนวโนมทางเศรษฐกจ การเปลยนแปลงทางสงคมและทศทางการเมอง เปนตน

174

ขนตอนในการจดท างบประมาณ

ขนตอนในการจดท างบประมาณ มดงตอไปน 1. การศกษาและประเมนสภาวะแวดลอมขององคกร

2. การก าหนดวตถประสงคและเปาหมายขององคกร

3. การก าหนดนโยบายกลยทธ เพอใหบรรลวตถประสงคและเปาหมายทวางไว 4. การจดท าแผนงบประมาณระยะยาว

5. การจดท าแผนงบประมาณระยะสน

7. การจดท างบประมาณหลก

8. การวดและประเมนผลการด าเนนงานตามงบประมาณ

9. การจดท ารายงานผลการปฏบตงาน เพอตดตามผลการปฏบตงานตามงบประมาณ

ลกษณะของงบประมาณ

การจดท างบประมาณจะใหขอมลทเพยงพอตอการตดสนใจ นอกจากจะขนอยกบความถกตองและเชอถอไดของขอมลแลว ยงขนอยกบลกษณะของงบประมาณ ซงประกอบดวย

1. แผนงบประมาณหลก (งบประมาณระยะสน)

1.1 งบประมาณการเงน

1.2 งบประมาณด าเนนงาน

2. แผนงบประมาณระยะยาว

2.1 งบลงทน

2.2 งบประมาณการขายระยะยาว

2.3 แผนงานบคลากร

3. แผนรายงานตาง ๆ

3.1 การวเคราะหตนทน-ปรมาณ-ก าไร

3.2 รายงานการพยากรณตาง ๆ

งบประมาณหลก (Master budget)

งบประมาณหลกของธรกจเปนการจดท าขนในแตละป เพอใชเปนเครองมอในการวางแผนก าไร และควบคมการด าเนนงานใหเปนไปตามแผนกลยทธขององคกร ทมการก าหนดเปาหมายและวตถประสงคไวชดเจน เปนการจดท าขนเพอการวางแผนก าไร งบประมาณหลกแบงเปน 2 สวนใหญ คองบประมาณการด าเนนงาน(Operating budgets) และงบประมาณการเงน (Financial budgets) ดงนน การจดท างบประมาณของธรกจจงไดมการแบงสวนของการจดท างบประมาณออกเปนงบประมาณยอยตางๆ โดยทงบประมาณยอยเหลานนมความสมพนธและ

175

เกยวของซงกนและกน ซงงบประมาณยอยตางๆ ทมความสมพนธและเกยวของกน เรยกวา

งบประมาณหลก

งบประมาณหลก ใชในการวางแผนและควบคมเกยวกบแหลงทมาและแหลงใชไปของทรพยากรทางการเงนในสวนรวมของธรกจ การก าหนดชวงระยะเวลาของงบประมาณหลก เทากบ

12 เดอน หรอ 1 ป เพอใหการวางแผนก าไรและควบคมการด าเนนงานของกจการไดสอดคลองกบการแสดงผลการด าเนนงาน (งบก าไรขาดทน) และฐานะการเงนของธรกจ (งบแสดงฐานะการเงน)

ทตองการจดท าเปนประจ าทกป อยางไรกตามคณะกรรมการจดท างบประมาณหลก อาจจะพจารณาและก าหนดใหมการจดท างบประมาณในชวงระยะเวลาสนๆ เชน จดท าเปนรายเดอน

รายไตรมาส หรอราย 6 เดอน เพอแบงชวงระยะเวลาของงบประมาณใหส นลง ซงจะชวยใหผบรหารสามารถแกไขปญหาทท าใหผลการด าเนนงานทเกดขนจรงไมเปนไปตามแผนงานทวางไวไดทนทวงท รวมทงชวยใหผบรหารสามารถทจะปรบแผนงานหรอปรบปรงงบประมาณไดทนตอเหตการณทมการเปลยนแปลงไปจากทคาดการณไวตอนตน การจดท างบประมาณหลกของธรกจทเปนการผลตจะมการจดท างบประมาณยอยตางๆ มากกวาธรกจซอขายสนคาและธรกจการบรการ ดงนนจงท าใหการจดท างบประมาณของธรกจการผลตอาจมความยงยากมากกวาธรกจซอขายสนคาและธรกจการบรการ

สวนประกอบของงบประมาณหลก

งบประมาณหลกของงบประมาณหลก ประกอบดวยงบประมาณ 2 ประเภท ดงน 1. งบประมาณด าเนนการ หมายถง งบประมาณยอยตางๆทแสดงรายละเอยดเกยวกบสวนประกอบของผลการด าเนนงานเพอน าไปประมาณการผลการด าเนนงานขององคกร

เชน งบประมาณขาย เปนงบประมาณทแสดงรายละเอยดเกยวกบรายได งบประมาณการผลต

เปนงบประมาณทแสดงรายละเอยดเกยวกบตนทนและคาใชจายในการผลต งบประมาณวตถดบทางตรง งบประมาณคาแรงงาน งบประมาณคาใชจายการผลต งบประมาณคาใชจายขายและบรหาร และงบประมาณงบก าไรขาดทน เปนตน วตถประสงคหลกของงบประมาณน จะชวยในการก าหนดแผนก าไรของธรกจ เพราะเปนตวก าหนดรายไดและท าหนาทควบคมตนทนและคาใชจายทจะเกดขนในธรกจ งบประมาณด าเนนงานจงมงเนนใหเกดประสทธภาพในการด าเนนงานของธรกจ นนเอง

2. งบประมาณการเงน หมายถง งบประมาณยอยทแสดงใหเหนฐานะทางการเงนและการลงทนในทรพยากรทางการเงนทกจการมอยอนเนองมาจากการวางแผนตามงบประมาณด าเนนงาน เชน งบประมาณทแสดงใหเหนถงทมาและการใชไปของเงนสดคอ งบประมาณเงนสด

งบประมาณทแสดงรายละเอยดเกยวกบฐานะทางการเงนกคอ งบแสดงฐานะการเงนโดยประมาณ

เปนตน

176

สามารถสรปสวนประกอบของการจดท างบประมาณหลกไดตามแผนภาพ ดงน

ภาพท 8.2 แสดงสวนประกอบของงบประมาณหลก

ความสมพนธของงบประมาณตางๆในงบประมาณหลก

การจดท างบประมาณหลกเรมตนดวยการจดท างบประมาณขาย ซงเปนจดเรมตนของการจดท างบประมาณอนๆ ตอไป เพราะงบประมาณขายเปรยบเสมอนงบประมาณแมแบบทจะก าหนดแนวทางในการวางแผน และควบคมตนทน คาใชจายตางๆ ในงบประมาณอนๆ ตอไป

ดงนนการจดท างบประมาณขายจงเปนสงส าคญประการแรกของการจดท างบประมาณหลก

เทคนคในการพยากรณยอดขายเพอใหการจดท างบประมาณขายเกดความแมนย าและใกลเคยงความเปนจรงมากทสดจงไดถกน ามาใชอยางแพรหลาย เมอไดงบประมาณการขายแลว กจะน าขอมลจากงบประมาณขายไปจดท างบประมาณการผลต เพอใหการผลตของกจการสอดคลองกบปรมาณการขาย ซงจะชวยใหไมเกดปญหาเกยวกบสนคาคงเหลอ หรอการบรหารเงนทน

งบประมาณการผลตจะเปนงบประมาณทก าหนดงบประมาณวตถดบ งบประมาณคาแรงงานทางตรง และงบประมาณคาใชจายการผลต รวมทงท าใหไดงบประมาณตนทนขาย และยงเปนตวก าหนดขอมลในการจดท างบประมาณคาใชจายในการขาย และงบประมาณคาใชจายในการ

งบประมาณหลก

งบประมาณด าเนนงาน

- งบประมาณขาย

- งบประมาณการผลต

- งบประมาณวตถดบทางตรง

- งบประมาณคาแรงงานทางตรง

- งบประมาณคาใชจายการผลต

- งบประมาณตนทนขาย

- งบประมาณคาใชจายในการขาย

- งบประมาณคาใชจายในการบรหาร

- งบก าไรขาดทนโดยประมาณ

งบก าไรขาดทนโดยประมาณ

งบประมาณการเงน

- งบประมาณเงนสด

- งบประมาณการลงทน

- งบแสดงฐานะการเงนโดยประมาณ

- งบกระแสเงนสดโดยประมาณ

177

บรหาร รวมทงเปนแนวทางในการก าหนดแผนงานระยะยาว และการลงทนในสนทรพยประจ าหรอรายจายลงทนของกจการ

จากงบประมาณตนทนและคาใชจายตางๆ ท าใหไดขอมลทจะน าไปใชในการวางแผนทางดานก าไรของกจการ นนคอ การจดท างบก าไรขาดทนโดยประมาณ และขนตอนสดทายของการจดท างบประมาณหลกคอ การจดท างบประมาณเงนสด งบแสดงฐานะการเงนโดยประมาณ

และงบกระแสเงนสดโดยประมาณ

ภาพท 8.3 แสดงความสมพนธของการจดท างบประมาณส าหรบธรกจการผลต

ทมา : สมนก เออจระพงษพนธ (2551,153)

งบประมาณการขาย

งบประมาณการผลต

งบประมาณคาใชจายใน

การขายและบรหาร







งบประมาณการลงทน

งบประมาณตนทนขาย


งบกระแสเงนสด

โดยประมาณ

งบแสดงฐานะการเงนโดยประมาณ


งบประมาณเงนสด

งบปร

ะมาณ

การด

าเนนง

าน

งบประมาณสนคาคงเหลอปลายงวด

งบปร

ะมาณ

การเง

น

178

ส าหรบการจดท างบประมาณหลกของธรกจทใหบรการ เชน โรงแรม โรงภาพยนตร

ธรกจทองเทยว อตสาหกรรมขนสง ประกอบดวย งบประมาณขาย (รายได) งบประมาณคาใชจายในการขายและบรหาร งบประมาณก าไรขาดทน งบประมาณเงนสด งบแสดงฐานะการเงนโดยประมาณ งบกระแสเงนสดโดยประมาณ และงบประมาณลงทนเทานน เนองจากธรกจใหบรการมตนทนในรปของคาใชจายด าเนนงานตางๆ ความส าคญของการควบคมคาใชจายจงอยในงบประมาณการขายและงบประมาณคาใชจายในการบรหารทงหมด ตางจากธรกจซอมาขายไปทการจดท างบประมาณ ตองค านงถงการซอสนคาใหเพยงพอตอความตองการของลกคา การค านวณตนทนขายในงวดเวลาหนง และการประมาณสนคาคงเหลอปลายงวด

ภาพท 8.4 แสดงความสมพนธของการจดท างบประมาณส าหรบธรกจซอมาขายไป

งบประมาณขาย

งบประมาณซอ


งบประมาณคาใชจายด าเนนงาน



การลงทน




เงนสด

งบประมาณด าเนนงาน

งบประมาณการเงน

งบประมาณสนคาคงเหลอปลายงวด



179

การจดท างบประมาณหลก

การจดท างบประมาณหลกของธรกจโดยทวไป เรมตนทการจดท างบประมาณการด าเนนงานกอน โดยการพยากรณยอดขายจากนนกจดท างบประมาณขายเปนอนดบแรกกอนแลวจงจดท างบประมาณด าเนนงานตางๆ คอจดท างบประมาณการผลต งบประมาณวตถดบ

งบประมาณคาแรงงานทางตรง งบประมาณคาใชจายการผลต งบประมาณตนทนขาย งบก าไรขาดทนโดยประมาณ จากนนกจดท างบประมาณการเงน ประกอบดวยงบแสดงฐานะการเงนโดยประมาณ งบประมาณเงนสด งบลงทนและงบกระแสเงนสดโดยประมาณ ตามล าดบ ซงสามารถจดท างบประมาณหลกตางๆ ตามล าดบดงน


งบประมาณขายเปนงบประมาณทมความส าคญของธรกจ ท าใหทราบถงจ านวนหนวยของสนคาทขาย และมลคาของจ านวนเงนทขายได การจดเตรยมงบประมาณขายจะเรมจากการพยากรณยอดขายทงจ านวนหนวยทขายและจ านวนเงนทขาย

ตวอยางท 8.1 บรษท ไทยเครองดม จ ากด ท าการผลตและจ าหนายผลตภณฑ 2 ชนด คอ

ผลตภณฑน าหวาน และผลตภณฑน าอดลม ไดจดท างบประมาณขาย เปนอนดบแรก เพอการวางแผนและควบคม ขอมลเกยวกบการพยากรณยอดขายและราคาขายของผลตภณฑ ทง 2 ชนด ประจ าป 25X1 เปนดงน

ปรมาณขาย(หนวย) ผลตภณฑน าหวาน ผลตภณฑน าอดลม

ไตรมาส 1




8,000

9,000

7,000

6,000

7,000

10,000

8,000

9,000

โดยกจการไดมการก าหนดราคาขายของผลตภณฑแตละชนดไวดงน ผลตภณฑน าหวาน ราคาขายหนวยละ 50 บาท

ผลตภณฑน าอดลม ราคาขายหนวยละ 80 บาท

จากขอมลขางตน สามารถน ามาแสดงและจดท าเปนงบประมาณขายของกจการประจ าป

25X1 ไดดงตารางท 8.1

180

ตารางท 8.1 แสดงงบประมาณขาย

บรษท ไทยเครองดม จ ากด


ส าหรบไตรมาส สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X1


ไตรมาส

รวม 1 2 3 4

ผลตภณฑน าหวาน

ปรมาณขาย (หนวย)


8,000

50

9,000

50

7,000

50

6,000

50

30,000

50

ยอดขาย (บาท) 400,000 450,000 350,000 300,000 1,500,000

ผลตภณฑน าอดลม



7,000

80

10,000

80

8,000

80

9,000

80

34,000

80

ยอดขาย (บาท) 560,000 800,000 640,000 720,000 2,720,000

รวมยอดขาย (บาท) 960,000 1,250,000 990,000 1,020,000 4,220,000

จากการท างบประมาณขายตามตวอยางขางตน ไดแสดงปรมาณขายเปนรายไตรมาส

เพอชวยใหการควบคมด าเนนงานเปนไปตามงบประมาณทวางไว และผบรหารสามารถทราบปญหาไดในแตละชวงเวลา ในกรณทการด าเนนงานไมเปนไปตามแผนทก าหนดไว ผบรหารจะสามารถแกไขปญหาไดทนท

ปจจยทควรค านงถงในการจดท างบประมาณขาย

1. ยอดขายในอดต โดยใชประสบการณในการพจารณารายละเอยดยอดขายของสนคาแตละชนด จ าแนกตามเขตการขาย และตามความตองการของลกคาในระดบตางๆ

2. ตงเปาหมายในการขาย โดยพจารณาจากขอมลความตองการของลกคา

3. สภาวะเศรษฐกจ โดยพจารณาตวชวดทางเศรษฐกจ เชน ผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ ดชนการผลตภาคอตสาหกรรมทงในและตางประเทศ เปนตน

4. การด าเนนงานของคแขง โดยพจารณากลยทธและการด าเนนงานของคแขง เชน การเปลยนแปลงราคาขาย การพฒนาคณภาพสนคา หรอการใหบรการทดของคแขง เปนตน

181

5. การเปลยนแปลงราคาขาย ยอดขายอาจเพมสงขนไดเมอมการลดราคาขาย หรอในทางตรงขามยอดขายอาจลดลงได เมอมการเพมราคาขาย นอกจากนควรพจารณาผลกระทบทมตอความตองการของลกคา

6. การเปลยนแปลงสวนผสมของสนคาประเภทตางๆ ซงอาจท าใหยอดขาย และก าไรข นตนเปลยนแปลง ควรพจารณาเพมยอดขายใหกบสนคาทท าก าไร และลดยอดขายส าหรบสนคาทขาดทน

7. การวจยตลาด เพอส ารวจสภาวะตลาด และความตองการของลกคา ผลจากการวจยทไดจะเปนขอมลในการพยากรณยอดขาย และก าหนดสดสวนของสนคาแตละประเภทตอไป

8. การโฆษณาและสงเสรมการขาย โดยกจกรรมเหลานตองสามารถกระตนความตองการของลกคาเพอใหยอดขายเพมขน


เมอจดท างบประมาณขายเสรจแลว ขนตอนตอไปคอการจดท างบประมาณการผลต เปนงบทแสดงใหเหนจ านวนหรอปรมาณผลตภณฑทกจการตองท าการผลตในแตละชวงเวลา ซงขอมลทน ามาใชในการท างบประมาณการผลต ขนอยกบการพยากรณยอดขายตามงบประมาณขาย นอกจากนการจดท างบประมาณการผลต ยงเปนแนวทางทจะใหฝายผลตน าไปจดท าก าหนดตารางการผลต (Production schedule)

การค านวณหาปรมาณการผลตในแตละชวงเวลาสามารถค านวณไดจากสตรดงน

จากตวอยางขางตน สมมตวาฝายผลตไดก าหนดปรมาณสนคาคงเหลอตนงวดป 25X1

ของผลตภณฑน าหวาน จ านวน 1,000 หนวย ผลตภณฑน าอดลม จ านวน 500 หนวย และไดประมาณระดบของสนคาคงเหลอปลายงวดใหมปรมาณเพยงพอกบความตองการของตลาด ในแตละไตรมาสประจ าป 25X1 ดงน

สนคาคงเหลอ

ไตรมาส

1 2 3 4

ผลตภณฑน าหวาน (หนวย)

ผลตภณฑน าอดลม (หนวย)

1,200

400

1,300

500

1,000

700

1,100

600

จากขอมลขางตนสามารถจดท างบประมาณการผลตไดตามตารางท 8.2 ดงน

ปรมาณการผลต = ปรมาณขาย + สนคาคงเหลอปลายงวด – สนคาคงเหลอตนงวด

182

ตารางท 8.2 แสดงงบประมาณการผลต




ไตรมาส

รวม

1 2 3 4



บวก สนคาส าเรจรปปลายงวด

รวม

หก สนคาส าเรจรปตนงวด

ปรมาณผลต (หนวย)



บวก สนคาส าเรจรปปลายงวด

รวม

หก สนคาส าเรจรปตนงวด


8,000

1,200

9,200

1,000

8,200

7,000

400

7,400

500

6,900

9,000

1,300

10,300

1,200

9,100

10,000

500

10,500

400

10,100

7,000

1,000

8,000

1,300

6,700

8,000

700

8,700

500

8,200

6,000

1,100

7,100

1,000

6,100

9,000

600

9,600

700

8,900

30,000

1,100

31,100

1,000

30,100

34,000

600

34,600

500

34,100

รวมปรมาณผลตทงสน 15,100 19,200 14,900 15,000 64,200

จากขอมลในงบประมาณการผลตทไดจดท าตามตารางขางตน สามารถใชเปนแนวทางในการจดท างบประมาณวตถดบ งบประมาณคาแรงงานทางตรง และงบประมาณคาใชจายการผลต

ดงจะไดกลาวตอไป

งบประมาณวตถดบ

จากงบประมาณการผลต กจการสามารถทราบปรมาณการผลตในแตละชวงเวลาทกจการจะตองท าการผลต ท าใหตองมการวางแผนการจดหาวตถดบใหเพยงพอกบปรมาณการผลต ดงนนเพอมใหเกดปญหาเกยวกบการขาดแคลนวตถดบในการผลต และการผลตหยดชะงกลง กจการจงตองมการจดท างบประมาณวตถดบ ซงในงบประมาณนจะแสดงใหเหนถงปรมาณวตถดบทตองใชในการผลต วตถดบคงเหลอตนงวด วตถดบคงเหลอปลายงวด และจ านวนวตถดบทตองส งซอ ซงวตถดบในทนหมายถงวตถดบทางตรงเทานน

การค านวณหาปรมาณวตถดบทส งซอในแตละชวงเวลา ค านวณไดจากสตรดงน

ปรมาณการสงซอ = วตถดบทใชในการผลต + วตถดบคงเหลอปลายงวด – วตถดบคงเหลอตนงวด

183

จากตวอยางน ถากจการท าการผลตสนคาโดยใชวตถดบเพยงชนดเดยว โดยมขอมลเกยวกบการใชวตถดบดงน ในการผลตผลตภณฑ น าหวาน 1 หนวย ใชวตถดบ A จ านวน 3 หนวย โดยวตถดบ A

มตนทนหนวยละ 5 บาท

ในการผลต ผลตภณฑ น าอดลม 1 หนวย ใชวตถดบ B จ านวน 4 หนวย โดยวตถดบ B

มตนทนหนวยละ 4 บาท

ก าหนดใหวตถดบ A มยอดคงเหลอตนงวดจ านวน 10,000 หนวย วตถดบ B มยอดคงเหลอตนงวดจ านวน 6,000 หนวย ส าหรบวตถดบคงเหลอปลายงวดในแตละไตรมาสของป

25x1 ก าหนดดงน

ไตรมาส

1 2 3 4

วตถดบ A (หนวย)

วตถดบ B (หนวย)

9,000

8,000

10,000

7,000

11,000

6,000

12,000

5,000

จากขอมลดงกลาว สามารถจดท างบประมาณวตถดบ ซงแสดงใหเหนปรมาณวตถดบทจะตองใชในการผลตแตละชวงเวลา ตลอดจนปรมาณวตถดบทกจการจะตองสงซอ

ตารางท 8.3 แสดงงบประมาณวตถดบ




ไตรมาส รวม

1 2 3 4


ปรมาณผลต (ตารางท 8.2)

จ านวนวตถดบทใชผลตสนคา 1 หนวย

จ านวนวตถดบทใชผลตรวม(หนวย)

บวก วตถดบปลายงวด

รวม

หก วตถดบตนงวด

จ านวนวตถดบทตองสงซอ (หนวย)

ราคาวตถดบตอหนวย (บาท)

จ านวนเงนทตองจายซอวตถดบ A (บาท)

8,200

3

24,600

9,000

33,600

10,000

23,600

5

118,000

9,100

3

27,300

10,000

37,300

9,000

28,300

5

141,500

6,700

3

20,100

11,000

31,100

10,000

21,100

5

105,500

6,100

3

18,300

12,000

30,300

11,000

19,300

5

96,500

30,100

3

90,300

12,000

102,300

10,000

92,300

5

461,500

184

ตารางท 8.3 (ตอ) แสดงงบประมาณวตถดบ





1 2 3 4


ปรมาณผลต (ตารางท 8.2)

จ านวนวตถดบทใชผลตสนคา 1 หนวย

จ านวนวตถดบทใชผลตรวม (หนวย)

บวก วตถดบปลายงวด

รวม

หก วตถดบตนงวด

จ านวนวตถดบทตองสงซอ (หนวย)

ราคาวตถดบตอหนวย (บาท)

จ านวนเงนทตองจายซอวตถดบ B (บาท)

รวมจ านวนเงนทตองจายซอวตถดบทงหมด

(บาท)

6,900

4

27,600

8,000

35,600

6,000

29,600

4

118,400

236,400

10,100

4

40,400

7,000

47,400

8,000

39,400

4

157,600

299,100

8,200

4

32,800

6,000

38,800

7,000

31,800

4

127,200

232,700

8,900

4

35,600

5,000

40,600

6,000

34,600

4

138,400

234,900

34,100

4

136,400

5,000

141,400

6,000

135,400

4

541,600

1,003,100

ในกรณทมการผลตสนคาหลายชนด และมการใชวตถดบชนดตางกน อาจมการแบงแยกงบประมาณวตถดบตามประเภทของสนคาทท าการผลต ซงงบประมาณวตถดบนจดท าขนเพอแสดงใหทราบถงจ านวนเงนทกจการจะตองจายในการซอวตถดบเขามาใชในการผลตในแตละชวงเวลา เพอใหผบรหารทราบถงชวงเวลาทตองจดหาเงนในการสงซอวตถดบ ซงเปนสวนหนงในการบรหารการเงนของกจการใหเปนไปอยางมประสทธภาพ

งบประมาณคาแรงงานทางตรง

เปนงบประมาณทแสดงใหทราบถงปรมาณชวโมงแรงงานและคาแรงงานทกจการตองจดหาและจดเตรยมเงนทนหมนเวยน เพอจายคาแรงงานในชวงระยะเวลาตางๆ ซงหมายถงเฉพาะคาแรงงานทางตรงเทานน สวนคาแรงงานทางออมจดอยในงบประมาณคาใชจายการผลต การจดท างบประมาณคาแรงงานทางตรงตองอาศยขอมลจากงบประมาณการผลต โดยตองประมาณจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงทใชในการผลตสนคาตามปรมาณในงบประมาณการผลต ซงการประมาณจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงทใชในการผลตสนคา 1 หนวย สามารถท าไดหลายลกษณะ เชน ใชวธทางวศวกรรมการผลตในการประมาณทเปนไปตามมาตรฐานสากลหรอใชขอมลแรงงานทางตรงในอดตมาใชในการประมาณการ ซงวธนจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงจะมลกษณะใกลเคยงความจรงมากทสด

185

จากตวอยาง สมมตวา ผลตภณฑน าหวาน ใชช วโมงแรงงานทางตรง 1 ชวโมงในการผลตสนคา 1 หนวย สวนผลตภณฑน าอดลม ใชช วโมงแรงงานทางตรง 2 ชวโมงในการผลตสนคา

1 หนวย โดยมการจายอตราคาจางแรงงานเทากบ 12 บาทตอชวโมงแรงงานทางตรง สามารถจดท างบประมาณคาแรงงานทางตรงได ดงน

ตารางท 8.4 แสดงงบประมาณคาแรงงานทางตรง


งบประมาณคาแรงงานทางตรง


ไตรมาส

รวม

1 2 3 4



ชวโมงทใชผลต 1 หนวย

รวมชวโมงทใชผลตสนคา

อตราคาแรงตอชวโมง (บาท)

คาแรงงานในการผลต (บาท)



ชวโมงทใชผลต 1 หนวย

รวมชวโมงทใชผลตสนคา

อตราคาแรงตอชวโมง (บาท)

คาแรงงานในการผลต (บาท)

รวมคาแรงงานทางตรง (บาท)

8,200

1

8,200

12

98,400

6,900

2

13,800

12

165,600

264,000

9,100

1

9,100

12

109,200

10,100

2

20,200

12

242,400

351,600

6,700

1

6,700

12

80,400

8,200

2

16,400

12

196,800

277,200

6,100

1

6,100

12

73,200

8,900

2

17,800

12

213,600

286,800

30,100

1

30,100

12

361,200

34,100

2

68,200

12

818,400

1,179,600

จากตารางท 8.4 ปรมาณสนคาทผลต ในไตรมาสท 1 ของผลตภณฑน าหวาน เทากบ

8,200 หนวย แตละหนวยของสนคานนตองใชเวลาในการผลต จ านวน 1 ชวโมง จ านวนชวโมงแรงงานทางตรงทใชในการผลตเทากบ 8,200 หนวยx 1 บาท = 8,200 ชวโมง อตราคาแรงทางตรงตอชวโมงทใชในการผลตเทากบ 12 บาท ดงนนตนทนคาแรงงานในการผลตผลตภณฑน าหวาน เทากบ 8,200 ชวโมง x 12 บาท = 98,400 บาท ส าหรบตนทนคาแรงงานของผลตภณฑน าอดลม และในไตรมาสอนๆ สามารถค านวณไดในลกษณะเดยวกน

186

งบประมาณคาใชจายการผลต

งบประมาณคาใชจายการผลต เปนงบประมาณทแสดงใหเหนถงตนทนของคาใชจายในการผลตเปนการใชทรพยากรทคาดวาจะเกดขนในแตละชวงของการจดท างบประมาณทตองการใชในการผลตตามปรมาณทตองการ ซงการจดท างบประมาณคาใชจายการผลต ตองจ าแนกตนทนและคาใชจายตางๆ เปน 2 ลกษณะ คอ คาใชจายการผลตผนแปร และคาใชจายการผลตคงท ซงเปนการจ าแนกตามลกษณะของพฤตกรรมในการเกดตนทน ในสวนของคาใชจายการผลตผนแปรตองทราบถงตนทนผนแปรตอหนวยของแตละรายการคณดวยระดบกจกรรมการผลต ณ ระดบตางๆ กน ซงอาจจะใชจ านวนชวโมงแรงงานทางตรง หรอจ านวนชวโมงเครองจกร

ในการจดท างบประมาณคาใชจายการผลตนน อาจมคาใชจายการผลตคงทบางรายการทไมไดจายเปนเงนสด เชน คาเสอมราคา คาตดจ าหนายทรพยสน หรอคาใชจายลวงหนา เปนตน และมบางรายการอาจจะไมจ าเปนตองเทากนในแตละไตรมาสเนองจากผลกระทบของฤดกาลทางเศรษฐกจ มผลท าใหปรมาณการผลตในแตละชวงเวลาแตกตางกนได จากตวอยางขางตน กจการก าหนดใหอตราคาใชจายการผลตผนแปรในการผลตสนคา 1

หนวย ประมาณจากจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงทใชในการผลตสนคาแตละชนด ดงน

ประเภทคาใชจายการผลตผนแปร อตราตอชวโมงแรงงานทางตรง

(บาท)

วตถดบทางออม

คาแรงงานทางออม

คาก าลงไฟฟา คาสาธารณปโภค

รวม

0.75

0.50

1.00

0.75

3.00

กจการมคาใชจายการผลตคงทในแตละไตรมาส ดงน เงนเดอนผควบคมโรงงาน

คาเชาโรงงาน

คาประกนภย

คาภาษทรพยสน

คาบ ารงรกษา

คาเสอมราคาเครองจกร(เฉพาะไตรมาสท 1-3) อน ๆ

60,000

15,000

6,000

8,000

9,000

26,000

7,000

บาท

บาท

บาท

บาท

บาท

บาท

บาท

187


จากขอมลขางตนนน อตราคาใชจายการผลตผนแปรตอชวโมงแรงงานทางตรง ชวโมงละ

3 บาท และคาใชจายการผลตคงทในสวนของคาเสอมราคาเครองจกรในไตรมาสท 4 มจ านวน 28,440 บาท จากขอมลตางๆ ทสมมตขนในแตละไตรมาส สามารถน ามาจดท างบประมาณคาใชจายการผลตได ดงน

ตารางท 8.5 แสดงงบประมาณคาใชจายการผลต


งบประมาณคาใชจายการผลต


ไตรมาส

รวม 1 2 3 4

จ านวนชวโมงแรงงานทางตรง(ตารางท 8.4) ผลตภณฑน าหวาน (ชวโมง)

ผลตภณฑน าอดลม (ชวโมง)

8,200

13,800

9,100

20,200

6,700

16,400

6,100

17,800

30,100

68,200

รวมจ านวนชวโมงแรงงาน

ทางตรง (ชวโมง)

22,000

29,300

23,100

23,900

98,300


(ชวโมงละ 3 บาท)

ผลตภณฑน าหวาน (บาท) ผลตภณฑน าอดลม (บาท) รวมคาใชจายการผลตผนแปร

คาใชจายการผลตคงท: - เงนเดอนผควบคมโรงงาน

คาเชาโรงงาน

คาประกนภย

คาภาษทรพยสน

คาบ ารงรกษา

คาเสอมราคาเครองจกร

อน ๆ

รวม (บาท)

24,600

41,400

66,000

60,000

15,000

6,000

8,000

9,000

26,000

7,000

131,000

27,300

60,600

87,900

60,000

15,000

6,000

8,000

9,000

26,000

7,000

131,000

20,100

49,200

69,300

60,000

15,000

6,000

8,000

9,000

26,000

7,000

131,000

18,300

53,400

71,700

60,000

15,000

6,000

8,000

9,000

28,440

7,000

133,440

90,300

204,600

294,900

240,000

60,000

24,000

32,000

36,000

106,440

28,000

526,440

รวมคาใชจายการผลต (บาท) 197,000 218,900 200,300 205,140 821,340

จากตารางท 8.5 คาใชจายในการผลต ไดแบงตามพฤตกรรมของตนทนเปน 2 ประเภทคอ ตนทนผนแปรและตนทนคงท ในสวนของตนทนผนแปรจะเปลยนแปลงไปตามจ านวนชวโมงแรงงานทางตรง โดยน าจ านวนชวโมงแรงงานทางตรง คณดวยอตราคาใชจายตอ

188

ชวโมงแรงงานทางตรง ดงนน ในไตรมาสท 1 ผลตภณฑน าหวาน มจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงเทากบ 8,200 ชวโมง อตราคาใชจายชวโมงละ 3 บาท ดงนน คาใชจายในการผลตผนแปรของผลตภณฑน าหวานเทากบ 8,200 ชวโมง x 3 บาท = 24,600 บาท สวนตนทนของคาใชจายการผลตคงทนน จะเปนคาใชจายคงทรวมกนของผลตภณฑทง 2 ชนด คอผลตภณฑน าหวาน และผลตภณฑน าอดลม ในไตรมาสท 1 มจ านวน 131,000 บาท รวมคาใชจายในการผลต ทงสนจ านวน 197,000 บาท สวนคาใชจายในการผลตผนแปรในไตรมาสอนๆ ของผลตภณฑทง 2

ชนด สามารถค านวณไดในลกษณะเดยวกน ในสวนของรายการคาใชจายการผลตคงทนน โดยปกตจะมจ านวนเทากนทกระดบกจกรรมในชวงทมความหมายตอการตดสนใจ อาจจะมบางไตรมาสทคาใชจายคงทอาจจะเพมขน ตามตวอยาง คาเสอมราคาใน

ไตรมาสท 4 คาเสอมราคาจะมการเปลยนแปลงเพมมากขน เนองมาจากการลงทนในสนทรพยเพมนนเอง คาใชจายการผลตของผลตภณฑแตละชนด จะตองน าคาใชจายการผลตผนแปรและคาใชจายการผลตคงทมารวมกน เพอใหไดคาใชจายการผลตรวมทงหมด

งบประมาณตนทนการผลต และตนทนขาย

การจดท างบประมาณตนทนการผลต เพอใหทราบตนทนของสนคาทผลตเสรจ ในขอมลทเกยวของกบตนทนการผลตคอ งบประมาณวตถดบ งบประมาณคาแรงงานทางตรง และงบประมาณคาใชจายการผลต จะไดตนทนการผลตรวม บวกดวยประมาณการงานระหวางท าตนงวด หกดวยประมาณการงานระหวางท าปลายงวด จะไดเปนตนทนการผลตสนคาเสรจ จากนนน างบประมาณตนทนการผลต มาจดท างบประมาณตนทนขาย โดยจะตองมขอมลประมาณการสนคาส าเรจรปคงเหลอตนงวดและประมาณการสนคาส าเรจรปคงเหลอปลายงวด งบประมาณตนทนการผลต และตนทนขายเปนงบประมาณทผบรหารสามารถน าไปใชในการตดสนใจเกยวกบการวางแผนทางการเงนของกจการ ซงขอมลตางๆ ทใชในการจดท าไดมาจากงบประมาณตางๆ

ขางตน สามารถค านวณไดดงน

จะเหนวาการค านวณตนทนการผลตตอหนวยนน จะน าไปใชในการค านวณตนทนขายเพอแสดงในงบก าไรขาดทนตอไป จากขอมลการผลตสนคาแตละชนดนน สมมตวากจการ ไมมงานระหวางท าตนงวด และงานระหวางปลายงวด สามารถจดท างบประมาณตนทนการผลต ไดดงน

ตนทนการผลต = วตถดบทางตรงทใช + คาแรงงานทางตรง + คาใชจายการผลต

ตนทนการผลตเสรจ = งานระหวางท าตนงวด + ตนทนการผลต - งานระหวางท าปลายงวด

ตนทนการผลตเสรจตอหนวย = ตนทนการผลตเสรจ ÷ ปรมาณหนวยผลต

ตนทนขาย = สนคาส าเรจรปตนงวด + ตนทนการผลตเสรจ - สนคาส าเรจรปปลายงวด

189

ตารางท 8.6 แสดงงบประมาณตนทนการผลต


การค านวณตนทนการผลตตอหนวย


1 2 3 4


จ านวนวตถดบทใชผลตรวม(ตารางท 8.3) ราคาวตถดบตอหนวย (ตารางท 8.3) ตนทนวตถดบทใชในการผลต

คาแรงงานทางตรงในการผลต(ตารางท 8.4) คาใชจายในการผลตผนแปร(ตารางท 8.5) รวมตนทนการผลตผนแปร

ปรมาณผลต (หนวย) ตนทนการผลตผนแปร/หนวย

ตนทนการผลตคงทตอหนวย(ตารางท 8.5) 526,440 ÷ (30,100 + 34,100) *

ตนทนการผลตคงท (บาท) ตนทนการผลตรวม (บาท) ตนทนการผลต/หนวย

24,600

5

123,000

98,400

24,600

246,000

8,200

30

8.20

67,240

313,240

38.20

27,300

5

136,500

109,200

27,300

273,000

9,100

30

8.20

74,620

347,620

38.20

20,100

5

100,500

80,400

20,100

201,000

6,700

30

8.20

54,940

255,940

38.20

18,300

5

91,500

73,200

18,300

183,000

6,100

30

8.20

50,020

233,020

38.20

90,300

5

451,500

361,200

90,300

903,000

30,100

30

8.20

246,820

1,149,820

38.20


จ านวนวตถดบทใชผลตรวม (ตารางท 8.3) ราคาวตถดบตอหนวย (ตารางท 8.3) ตนทนวตถดบทใชในการผลต

คาแรงงานทางตรงในการผลต (ตารางท 8.4) คาใชจายในการผลตผนแปร (ตารางท 8.5) รวมตนทนการผลตผนแปร

ตนทนการผลตผนแปร/หนวย

ปรมาณผลต (หนวย) ตนทนการผลตคงทตอหนวย (ตารางท 8.5

และตารางท 8.4) 526,440 ÷ (30,100 + 34,100) *

รวมตนทนการผลตคงท (บาท) ตนทนการผลตรวม (บาท) ตนทนการผลต/หนวย

27,600

4

110,400

165,600

41,400

317,400

46

6,900

8.20

56,580

373,980

54.20

40,400

4

161,600

242,400

60,600

464,600

46

10,100

8.20

82,820

547,420

54.20

32,800

4

131,200

196,800

49,200

377,200

46

8,200

8.20

67,240

444,440

54.20

35,600

4

142,400

213,600

53,400

409,400

46

8,900

8.20

72,980

482,380

54.20

136,400

4

545,600

818,400

204,600

1,568,600

46

34,100

8.20

279,620

1,848,220

54.20

190

* ปรมาณการผลตทงสน = ปรมาณการผลตผลตภณฑน าหวาน + ปรมาณการผลตผลตภณฑน าอดลม

= 30,100 + 34,100

= 64,200 หนวย

หลงจากมการจดท างบประมาณตนทนการผลตสนคาเสรจเรยบรอยแลว กจะท าใหทราบถงตนทนการผลตสนคาตอหนวย จากนนกจะน าตนทนการผลตตอหนวยไปคณกบปรมาณสนคาคงเหลอปลายงวดทไดประมาณการไว กจะท าใหทราบตนทนของสนคาคงเหลอปลายงวด โดยจะตองมการจดท างบประมาณสนคาคงเหลอตนงวดและปลายงวดดงน

ตารางท 8.7 แสดงรายละเอยดการค านวณสนคาคงเหลอตนงวดและปลายงวด


งบประมาณสนคาคงเหลอ


ไตรมาส

รวม 1 2 3 4


สนคาตนงวด(ตารางท 8.2) ราคาตอหนวย (ตารางท 8.6) รวม

สนคาปลายงวด(ตารางท 8.2) ราคาตอหนวย(ตารางท 8.6) รวม

1,000

38.20

38,200

1,200

38.20

45,840

1,200

38.20

45,840

1,300

38.20

49,660

1,300

38.20

49,660

1,000

38.20

38,200

1,000

38.20

38,200

1,100

38.20

42,020

1,000

38.20

38,200

1,100

38.20

42,020


สนคาตนงวด (ตารางท 8.2) ราคาตอหนวย (ตารางท 8.6) รวม

สนคาปลายงวด(ตารางท 8.2) ราคาตอหนวย(ตารางท 8.6) รวม

500

54.20

27,100

400

54.20

21,680

400

54.20

21,680

500

54.20

27,100

500

54.20

27,100

700

54.20

37,940

700

54.20

37,940

600

54.20

32,520

500

54.20

27,100

600

54.20

32,520

หลงจากไดมการจดท างบประมาณสนคาคงเหลอตนงวดและสนคาคงเหลอปลายงวดเรยบรอยแลว กท าใหทราบถงตนทนของสนคาคงเหลอของผลตภณฑแตละชนดในแตละไตรมาส จากนนกจะน าตนทนสนคาคงเหลอตนงวดและสนคาคงเหลอปลายงวดไปจดท างบประมาณตนทนขายเพอน าไปแสดงในงบประมาณงบก าไรขาดทนตอไป กจการสามารถจดท างบประมาณตนทนขาย ตามตารางไดดงน

191

ตารางท 8.8 แสดงงบประมาณตนทนขาย




(หนวย : บาท)

ไตรมาส

รวม 1 2 3 4



บวก ตนทนผลต (ตารางท 8.6)

หก สนคาคงเหลอปลายงวด

ตนทนขาย (บาท)

38,200

313,240

351,440

45,840

305,600

45,840

347,620

393,460

49,660

343,800

49,660

255,940

305,600

38,200

267,400

38,200

233,020

271,220

42,020

229,200

38,200

1,149,820

1,188,020

42,020

1,146,000



บวก ตนทนผลต (ตารางท 8.6)

หก สนคาคงเหลอปลายงวด

ตนทนขาย (บาท)

27,100

373,980

401,080

21,680

379,400

21,680

547,420

569,100

27,100

542,000

27,100

444,440

471,540

37,940

433,600

37,940

482,380

520,320

32,520

487,800

27,100

1,848,220

1,875,320

32,520

1,842,800

รวมตนทนขายทงหมด (บาท) 685,000 885,800 701,000 717,000 2,988,800

งบประมาณคาใชจายในการด าเนนงาน

คาใชจายในการด าเนนงานหรอเรยกอกอยางวา คาใชจายในการขายและบรหาร ประกอบดวยคาใชจาย 2 สวน คอ คาใชจายในการขาย และคาใชจายในการบรหาร ซงเปนคาใชจายทไมเกยวของกบการผลต คาใชจายทง 2 ประเภทน เปนไดทงคาใชจายผนแปรและคาใชจายคงท ซงจะน าไปแสดงในงบก าไรขาดทนโดยประมาณ และงบประมาณเงนสด ตอไป คาใชจายในการขายและบรหาร บางรายการอาจจายเปนเงนสด บางรายการอาจจะไมไดจายเปนเงนสด เชน คาเสอมราคา หนสงสยจะสญ ขาดทนจากการจ าหนายสนทรพย เปนตน คาใชจายในการขายนน เกดขนเนองจากการจ าหนายสนคา หรอการสงเสรมการขาย เชน คานายหนา คาโฆษณา คาสนบสนนการขาย เปนตน สวนคาใชจายในการบรหาร เกดขนจากการบรหารงานของกจการ เชน เงนเดอนพนกงาน คารบรอง คาซอมแซม คาวสดส านกงาน

คาเชา คาพาหนะ เปนตน ในการจดท างบประมาณนนจะตองมการควบคมคาใชจายในการด าเนนงาน ใหมจ านวนทเหมาะสมเพอใหเกดประสทธภาพสงสดในการด าเนนงาน ไมใหมผลกระทบตอก าไรของกจการ และไมท าใหยอดขายลดลงจากงบประมาณ ซงขอมลทจะน ามา

192

จดท างบประมาณคาใชจายในการขายน สามารถเกบรวบรวมไดจากหนวยงานทเกยวของกบการขายโดยตรง เชน แผนกขาย เขตการขาย การประมาณคาใชจายขนอยกบการตดสนใจเชงกลยทธของผบรหาร

สวนคาใชจายในการบรหารมความเกยวของกบปรมาณการขายนอย และเปนคาใชจายเพอใชในการควบคมตนทน ควบคมการปฏบตงานของพนกงานใหมประสทธภาพมากทสดภายใตงบประมาณทมอย คาใชจายในการบรหารสวนใหญเปนคาใชจายคงท ในตวอยางทจะแสดงตอไปนจะเปนการจดท างบประมาณ แยกเปนงบประมาณคาใชจายในการขาย และงบประมาณคาใชจายในการบรหาร โดยแบงตามพฤตกรรมตนทนเปน คาใชจายผนแปรและคาใชจายคงท เพอประโยชนในการวางแผน ควบคม และตดสนใจแกปญหา ทงในระยะสนและระยะยาว สามารถแสดงไดตามตารางดงน

ตารางท 8.9 แสดงงบประมาณคาใชจายในการขาย


งบประมาณคาใชจายในการขาย



อตราตอ

ยอดขาย(%)

ไตรมาส

รวม 1 2 3 4

คาใชจายในการขายผนแปร

คานายหนา

คาวสดในการขาย

คาขนสง

คาโฆษณา

รวมคาใชจายในการขายผนแปร

คาใชจายในการขายคงท เงนเดอนพนกงานขาย

คาเชา

คาพาหนะ

คาเสอมราคาอปกรณ

อน ๆ

รวมคาใชจายในการขายคงท

3

2

1

2

28,800

19,200

9,600

19,200

76,800

30,000

6,000

6,500

10,000

4,000

56,500

37,500

25,000

12,500

25,000

100,000

30,000

6,000

6,500

10,000

4,000

56,500

29,700

19,800

9,900

19,800

79,200

30000

6,000

6,500

10,000

4,000

56,500

30,600

20,400

10,200

20,400

81,600

30,000

6,000

6,500

10,000

4,000

56,500

126,600

84,400

42,200

84,400

337,600

120,000

24,000

26,000

40,000

16,000

226,000

รวมคาใชจายในการขาย 133,300 156,500 135,700 138,100 563,600

193

ตารางท 8.10 แสดงงบประมาณคาใชจายในการบรหาร


งบประมาณคาใชจายในการบรหาร ส าหรบไตรมาส สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X1



1 2 3 4


เงนเดอนฝายบรหาร

คาเบยประกนภย

คาสาธารณปโภค

คาวสดส านกงาน

คาเสอมราคาอาคาร

คารบรอง

อน ๆ

50,000

5,000

3,000

2,000

5,000

4,000

7,000

50,000

5,000

3,000

2,000

5,000

4,000

7,000

50,000

5,000

3,000

2,000

5,000

4,000

7,000

50,000

5,000

3,000

2,000

5,000

4,000

7,000

200,000

20,000

12,000

8,000

20,000

16,000

28,000

รวมคาใชจายในการบรหาร 76,000 76,000 76,000 76,000 304,000

คาใชจายในการขายและบรหารอาจมการเปลยนแปลงไดในชวงเวลาใดเวลาหน งเนองจากปจจยอนๆ เชน คาสาธารณปโภค ในสวนของคาไฟฟาในชวงฤดรอนในไตรมาสนนอาจมการใชเครองปรบอากาศมผลท าให คาไฟฟา สงขนกวาไตรมาสอน เปนตน

จากตวอยางดงกลาวงบประมาณทงหมดทไดจดท า ถอวาเปนงบประมาณด าเนนงาน ในสวนของงบประมาณงบก าไรขาดทนซงเปนงบประมาณในการด าเนนงานเชนกน แตจะท าหลงจากจดท างบประมาณเงนลงทนและงบประมาณเงนสดเสรจแลว กจการอาจมการลงทนในสนทรพยถาวร จงตองมการจดสรรเงนใหเพยงพอกบการลงทน โดยอาจจะมการกยมเงน กจะมการจายดอกเบย ซงจะตองน าไปแสดงเปนคาใชจายในงบประมาณงบก าไรขาดทนตอไป ในการจดงบประมาณท เหลอจะจดท าตามล าดบดงน คอ งบประมาณการลงทน งบประมาณเงนสด งบก าไรขาดทนโดยประมาณ งบแสดงฐานะการเงนโดยประมาณ และงบกระแสเงนสดโดยประมาณ

194


เปนงบประมาณทใชในการวางแผนการลงทนในสนทรพยถาวร หรอสนทรพยประจ า เพอไวใชในการด าเนนงานหรอเพอขยายงานในอนาคต ซงการลงทนในกจกรรมดงกลาวจ าเปนตองใชเงนทนจ านวนมาก โดยจะแสดงรายละเอยดของจ านวนเงนลงทน กจการจะตองม

การวางแผนเกยวกบการจดหาเงนทน เพอใหสามารถเตรยมเงนทนไดเพยงพอ เปนไปตามทประมาณการลวงหนา เพอจะจดท างบประมาณเงนสดตอไป

จากตวอยาง สมมตวากจการวางแผนเกยวกบการลงทนในป 25X1 ดงน คอในไตรมาสท 3 ใชเงนซอทดนเพมเตม จ านวนเงน 500,000 บาท สวนในไตรมาสท 4 ตองใชเงนทนซอเครองจกร จ านวนเงน 50,000 บาท ซงสามารถจดท างบประมาณการลงทนได ดงน

ตารางท 8.11 แสดงงบประมาณการลงทน






1 2 3 4

ทดน 500,000 500,000

เครองจกร 50,000 50,000


เปนงบประมาณทแสดงถงปรมาณเงนสดทกจการจะไดรบและเงนสดทกจการจายท าใหทราบถงยอดเงนคงเหลอโดยประมาณในแตละไตรมาส ท าใหทราบแนวทางในการบรหารเงนทนของกจการ ไมใหกจการขาดเงนทนหมนเวยน คอตองมการวางแผนเงนสดใหเพยงพอส าหรบไวใชจาย เชน จายซอสนคาหรอวตถดบ จายคาแรงงาน จายช าระหน โดยตองจายในแตละไตรมาส ถาไตรมาสใดกจการมเงนสดคงเหลอมากเกนไป ผบรหารสามารถตดสนใจน าเงนสดทเหลอเกนความตองการไปลงทนในหลกทรพยหรอลงทนหาผลประโยชนอยางอนได แตถากจการมเงนสดคงเหลอนอยเกนไป ไมเพยงพอตอการหมนเวยน หรอเงนสดขาดมอ ผบรหารกตองจดหาเงนสดเขามาโดยขายสนทรพยทกจการมอย หรอตองมการกยม ซงจะตองเสยดอกเบย การท างบประมาณเงนสดผบรหารควรจะพจารณารายได และรายจายทเปนตวเงนสดเทานน ในสวนของรายไดและรายจายทางบญชทไมมการจายเปนตวเงนสด เชน ก าไรหรอขาดทนจากการขายสนทรพย คาเสอมราคา คาใชจายตดบญชตางๆ จะไมน ามาแสดงในงบประมาณเงนสด

195

จากตวอยางการท างบประมาณเงนสดตอไปน สมมตวากจการไดมยอดขายโดยแบงเปนการขายเงนสด 60% เปนการขายเงนเชอ 40% ในการขายเชอกจการมเงอนไขในการเกบเงนจากลกหน ดงน 40% ของยอดขายเชอในไตรมาสปจจบน สามารถเกบเงนไดในไตรมาสถดไป

30% ของยอดขายเชอในไตรมาสปจจบน สามารถเกบเงนไดใน 2 ไตรมาสถดไป

30% ของยอดขายเชอในไตรมาสปจจบน สามารถเกบเงนไดใน 3 ไตรมาสถดไป

ส าหรบยอดซอประกอบดวยการซอเงนสด 40% อก 60% เปนการซอเงนเชอ โดยมเงอนไขการจายเงนใหเจาหน ดงน 50% ของยอดซอเชอในไตรมาสปจจบน จะจายเงนในไตรมาสถดไป

50% ของยอดซอเชอในไตรมาสปจจบน จะจายเงนใน 2 ไตรมาสถดไป

ส าหรบคาใชจายตางๆทเกดขนในกจการ เชน คาแรงงาน คาใชจายการผลต คาใชจายในการด าเนนงาน จะจายเปนเงนสดในไตรมาสทเกดคาใชจายนนๆ

ในการท างบประมาณเงนสดจะตองมเงนสดคงเหลอตนงวดยกมารวมกบเงนสดรบหกดวยเงนสดจายกจะเปนเงนสดคงเหลอปลายงวด กจการไดมการวางแผนเงนสดคอมนโยบายใหมการส ารองเงนสดขนต าไวในมอแตละไตรมาสอยางนอย 150,000 บาท หากมเงนสดคงเหลอไมเพยงพอ กจการตองกยมเงนมาโดยเสยดอกเบยในอตรา 7% ตอป โดยท าการกยมเงน ณ วนตนงวดของไตรมาสทเงนสดขาดมอ และจะจายช าระคนเงนตนพรอมดอกเบยเมอมเงนสดเพยงพอ

โดยจะช าระดอกเบยจายกอนเปนอนดบแรก ทเหลอจงช าระคนเงนตน ณ วนปลายไตรมาส นอกจากนกจการยงมการจายอนๆ ดงน - จายเงนปนผลในไตรมาส 1 และ 2 อกไตรมาสละ 10,000 บาท

- มการเพมทนโดยออกหนสามญ ในไตรมาสท 4 จ านวน 1,000 หน มลคาหนละ100

บาท โดยจ าหนายใหผถอหนเดมในราคาทจดทะเบยน

กจการไดมขอมลเกยวกบยอดขาย และยอดซอในปกอนคอป 25X0 เพอประกอบการรบช าระเงนจากลกหนการคา และจายช าระเงนใหเจาหนการคา ในปถดมา ดงน

ยอดขาย(บาท) ยอดซอ(บาท) ไตรมาส 1




1,000,000

1,200,000

1,100,000

1,300,000

200,000

300,000

250,000

350,000

196

จากขอมลของกจการ สามารถแสดงงบประมาณ เงนสด และงบก าไรขาดท นโดยประมาณตามตารางตามล าดบ ไดดงน

ตารางท 8.12 แสดงงบประมาณเงนสด





ไตรมาส

รวม 1 2 3 4

เงนสดตนงวด

บวก เงนสดรบ (ตารางท 8.13)

รวมเงนสดเพอใชจาย

หก เงนสดจาย (ตารางท 8.13)

เงนสดรบมากกวาเงนสดจาย

เงนกยมเพอส ารองเงนสดขนต า

จายช าระคนเงนก : เงนตน

ดอกเบยจาย *

เงนสดคงเหลอปลายงวด

150,000

1,060,000

1,210,000

923,860

286,140

286,140

286,140

1,191,600

1,477,740

1,077,560

400,180

400,180

400,180

1,065,200

1,465,380

1,411,930

53,450

96,550

150,000

150,000

1,135,600

1,285,600

976,100

309,500

(96,550)

(1,689.63)

211,260.37

150,000

4,452,400

4,602,400

4,389,450

212,950

96,550

(96,550)

(1,689.63)

211,260.37

* ดอกเบยจายเงนกยมส ารอง = 96,550 7% 3/12 = 1,689.63 บาท

(ระยะเวลาก 3 เดอน ตงแตปลายไตรมาส 3 ถงปลายงวดไตรมาส 4)

197

ตารางท 8.13 แสดงการค านวณเงนสดรบ-จาย


ตารางการค านวณเงนสดรบ-จาย



ไตรมาส

รวม 1 2 3 4

เงนสดรบ:

เงนสดรบจากการขายเชอไตรมาส

2/25X0 ** เงนสดรบจากการขายในไตรมาส

3/25X0 **

เงนสดรบจากการขายในไตรมาส

4/25X0 **

เงนสดรบจากการขายเชอในไตรมาส

1/25X1***


2/25X1***


3/25X1***

ขายเงนสดในไตรมาส ปจจบน ****

= (60% x ยอดขายในแตละไตรมาส) รบเงนจากการออกหนสามญ

144,000

132,000

208,000

576,000

132,000

156,000

153,600

750,000

156,000

115,200

200,000

594,000

115,200

150,000

158,400

612,000

100,000

144,000

264,000

520,000

384,000

350,000

158,400

2,532,000

100,000

รวมเงนสดรบ 1,060,000 1,191,600 1,065,200 1,135,600 4,452,400

เงนสดจาย:

เงนสดจายจากการซอเงนเชอในไตรมาส

ปกอน *****

จายช าระเจาหนจากการซอในไตรมาส

3/25X0


4/25X0

เงนสดจายจากการซอเงนเชอในไตรมาส ปปจจบน ******


1/25X1


2/25X1


3/25X1

ซอเงนสดในไตรมาสปจจบน (40%) *******

75,000

105,000

94,560

105,000

70,920

119,640

70,920

89,730

93,080

89,730

69,810

93.960

75,000

210,000

141,840

179,460

69,810

401,240

รวมเงนสดจายซอวตถดบ 274,560 295,560 253,730 253,500 1,077,350

198

ตารางท 8.13 (ตอ) แสดงการค านวณเงนสดรบ-จาย


ตารางการค านวณเงนสดรบ-จาย




1 2 3 4

จายคาแรงงานทางตรง(ตารางท 8.4)

จายคาใชจายการผลต (ไมรวมคาเส อมราคา) (ตารางท 8.5)

จายคาใชจายในการขาย (ไมรวมคาเสอมราคา) (ตารางท 8.9)

จายคาใชจายในการบรหาร(ไมรวมคาเสอมราคา) (ตารางท 8.10)

จายเงนลงทน (ตารางท 8.11)

ดอกเบยจายเงนกจ านอง********

เงนปนผลจาย

264,000

171,000

123.300

71,000

10,000

10,000

351,600

192,900

146,500

71,000

10,000

10,000

277,200

174,300

125,700

71,000

500,000

10,000

286,800

176,700

128,100

71,000

50,000

10,000

1,179,600

714,900

523,600

284,000

550,000

40,000

20,000

รวมคาใชจายอน 649,300 782,000 1,158,200 722,600 3,312,100

รวมเงนสดจาย 923,860 1,077,560 1,411,930 976,100 4,389,450

การค านวณเงนสดรบจากการขายเงนเชอ

** เงนสดรบจากยอดขายเชอป 25X0

- การขายของไตรมาส 2/25X0 จ านวน 1,200,000 บาท

รบเงนสดในไตรมาส 1/25X1

= 40% x 1,200,000 x 30% = 144,000 บาท - การขายของไตรมาส 3/25X0 จ านวน 1,100,000 บาท


= 40% x 1,100,000 x 30% = 132,000 บาท


= 40% x 1,100,000 x 30% = 144,000 บาท -การขายของไตรมาส 4/25X0 จ านวน 1,300,000 บาท

รบเงนสดในไตรมาส 1/25

= 40% x 1,300,000 x 40% = 208,000 บาท

รบเงนสดในไตรมาส 2/25

= 40% x 1,300,000 x 30% = 156,000 บาท รบเงนสดในไตรมาส 3/25X1

= 40% x 1,300,000 x 30% = 156,000 บาท

199

*** การขายเชอในป 25x1 ซงเปน 40% ของยอดขายทงสน แลวรบช าระหนเปนเงนสดตามเงอนไข ในป 25x1 สามารถค านวณการรบเงนสดในแตละไตรมาส ในป 25x1 ไดดงน - การขายของไตรมาส 1/25X1 จ านวน 960,000 บาท

รบเงนสดในไตรมาส 2/25X1 = 40% x 960,000 x 40% = 153,600 บาท รบเงนสดในไตรมาส 3/25X1 = 40% x 960,000 x 30% = 115,200 บาท รบเงนสดในไตรมาส 4/25X1 = 40% x 960,000 x 30% = 115,200 บาท - การขายของไตรมาส 2/25X1 จ านวน 1,250,000 บาท

รบเงนสดในไตรมาส 3/25X1 = 40% x 1,250,000 x 40% = 200,000 บาท

รบเงนสดในไตรมาส 4/25X1 = 40% x 1,250,000 x 30% = 150,000 บาท - การขายของไตรมาส 3/25X1 จ านวน 990,000 บาท

รบเงนสดในไตรมาส 4/25X1 = 40% x 990,000 x 40% = 158,400 บาท

**** ขายเงนสดในไตรมาสในป 25X1 ปจจบน

เงนสดรบ = (60% x ยอดขายทงสนของแตละไตรมาส)

ยอดรบเงนสด ไตรมาสท 1 = 60% x 960,000 = 576,000

ยอดรบเงนสด ไตรมาสท 2 = 60% x 1,250,000 = 750,000

ยอดรบเงนสด ไตรมาสท 3 = 60% x 990,000 = 594,000

ยอดรบเงนสด ไตรมาสท 4 = 60% x 1,020,000 = 612,000

รวม 2,532,000

การค านวณเงนสดจายจากการซอเงนเชอ

***** การซอเชอในป 25X0 ซงเปน 60% ของยอดซอทงสน แลวจายช าระหนเปนเงนสดในป 25x1 สามารถค านวณการจายเงนสดในแตละไตรมาส ในป 25x1 ไดดงน - การซอของไตรมาส 3/25X0 จ านวน 250,000 บาท

จายเงนสดในไตรมาส 1/25X1 = 60% x 250,000 x 50% = 75,000 บาท - การซอของไตรมาส 4/25X0 จ านวน 350,000 บาท

จายเงนสดในไตรมาส 1/25X1 = 60% x 350,000 x 50% = 105,000 บาท

จายเงนสดในไตรมาส 2/25X1 = 60% x 350,000 x 50% = 105,000 บาท

****** การซอเชอในป 25X1 ซงเปน 60% ของยอดซอทงสน แลวช าระหน เปนเงนสด ในป เดยวกน สามารถค านวณการจายเงนสดในแตละไตรมาส ในป 25x1 ไดดงน

200

- การซอของไตรมาส 1/25X1 จ านวน 236,400 บาท

จายเงนสดในไตรมาส 2/25x1 = 60% x 236,400 x 50% = 70,920 บาท จายเงนสดในไตรมาส 3/25X1 = 60% x 236,400 x 50% = 70,920 บาท - การซอของไตรมาส 2/25X1 จ านวน 299,100 บาท

จายเงนสดในไตรมาส 3/25X1 = 60% x 299,100 x 50% = 89,730 บาท จายเงนสดในไตรมาส 4/25X1 = 60% x 299,100 x 50% = 89,730 บาท - การซอของไตรมาส 3/25X1 จ านวน 232,700 บาท

จายเงนสดในไตรมาส 4/25x1 = 60% x 232,700 x 50% = 69,810 บาท

******* ซอเงนสดในไตรมาสป 25x1 ในปจจบน

เงนสดจาย = (40% x ยอดซอทงสนของแตละไตรมาส)

ยอดจายเงนสด ไตรมาสท 1 = 40% x 236,400 = 94,560




รวม 402,040

ในการช าระดอกเบยจายเงนกจ านองกจการจะตองจายในอตรา 8% ตอป ดงนนดอกเบยจายในแตละไตรมาสค านวณ ไดดงน ******** ดอกเบยเงนกจ านองแตละไตรมาส = 500,000 8% 3/12 = 10,000 บาท

201


งบก าไรขาดทนโดยประมาณ เปนงบทมความส าคญตอการวางแผนการจดท าก าไรของกจการ จะแสดงการประมาณผลการด าเนนงานในรอบระยะเวลาหนงของการด าเนนงาน เปนงบทแสดงถงรายได และคาใชจายโดยประมาณจากงบประมาณตางๆ รวมทงแสดงจ านวนก าไรสทธทเกดขนในชวงเวลาทก าหนดไว การจดท างบก าไรขาดทนสามารถท าไดหลายลกษณะ อาจจดท างบก าไรขาดทนรายไตรมาส งบก าไรขาดทนจ าแนกตามผลตภณฑ กจการสามารถใชขอมลจากงบประมาณตางๆ ทเกยวของเพอจดท างบก าไรขาดทนโดยประมาณ ไดดงน

ตารางท 8.14 แสดงงบก าไรขาดทนโดยประมาณ





ไตรมาส

รวม 1 2 3 4

ขาย (ตารางท 8.1)

หก ตนทนขาย (ตารางท 8.8)

ก าไรขนตน

หก คาใชจายในการขาย (ตารางท 8.9)

หก คาใชจายในการบรหาร (ตารางท 8.10)

ก าไรจากการด าเนนงาน

ดอกเบยจาย (ตาราง 8.12 และตาราง 8.13) ก าไรกอนหกภาษเงนได

ภาษเงนได 30%

960,000

685,000

275,000

133,300

76,000

65,700

10,000

55,700

16,710

1,250,000

885,800

364,200

156,500

76,000

131,700

10,000

121,700

36,510

990,000

701,000

289,000

135,700

76,000

77,300

10,000

67,300

20,190

1,020,000

717,000

303,000

138,100

76,000

88,900

11,689.63

77,210.37

23,163.11

4,220,000

2,988,800

1,231,200

563,600

304,000

363,600

41,689.63

321,910.37

96,573.11

ก าไรสทธ 38,990 85,190 47,110 54,047.26 225,337.26


งบแสดงฐานะการเงนโดยประมาณ เปนงบทแสดงถงฐานะการเงนของกจการ ซง

ประกอบดวยรายการสนทรพย หนสน และสวนของผถอหนโดยประมาณ ณ วนสนงวด กจการ

สามารถน าขอมลทเกยวของจากงบประมาณตางๆ ทไดจดท ามาแลวขางตน มาจดท างบแสดงฐานะการเงนโดยประมาณ ไดดงน

202

ตารางท 8.15 แสดงงบแสดงฐานะการเงนโดยประมาณ



ณ วนท 31 ธนวาคม 25X1


ป 25x0 (จรง) ป 25x1 (ประมาณการ)

สนทรพย

สนทรพยหมนเวยน

เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสด

ลกหนสทธ*

สนคาคงเหลอ (ตารางท 8.8)


ผลตภณฑ น าอดลม

วตถดบคงเหลอ (ตารางท 8.3)

วตถดบ A

วตถดบ B

รวมสนทรพยหมนเวยน

สนทรพยไมหมนเวยน

ทดน

อาคาร

หก คาเสอมราคาสะสม**

เครองจกรและอปกรณส านกงาน

หก คาเสอมราคาสะสม**

รวมสนทรพย


หนสนหมนเวยน

เจาหน***

ภาษเงนไดคางจาย

หนสนระยะยาว

เงนกจ านอง

สวนของผถอหน

หนสามญ

ก าไรสะสม

รวมหนสนและสวนของผถอหน

38,200.00

27,100.00

50,000.00

24,000.00

400,000.00

40,000.00

720,000.00

288,000.00

150,000.00

928,000.00

65,300.00

74,000.00

1,217,300.00

500,000.00

360,000.00

432,000.00

2,509,300.00

285,000.00

500,000.00

1,400,000.00

324,300.00

2,509,300.00

42,020.00

32,520.00

60,000.00

20,000.00

400,000.00

60,000.00

770,000.00

434,440.00

211,260.37

795,600.00

74,540.00

80,000.00

1,161,400.37

1,000,000.00

340,000.00

335,560.00

2,836,960.37

210,750.00

96,573.11

500,000.00

1,500,000.00

529,637.26

2,836,960.37

รายการทแสดงในงบแสดงฐานะการเงนโดยประมาณ ในป 25X0 และป 25X1 สามารถค านวณ ไดดงน

203

* ลกหนสทธป 25X0 เปนการขายเชอทเกดขนในป 25X0 ทยงไมไดรบเงน ณ วนสนป 25X0 สามารถค านวณลกหนคงคางป 25X0 ไดดงน ขายเชอ ในไตรมาส 2/25X0 = 40% 1,200,000 x 30% = 144,000

ขายเชอ ในไตรมาส 3/25X0 = 40% x 1,100,000 x 60% = 264,000

ขายเชอ ในไตรมาส 4/25X0 = 40% x 1,300,000 = 520,000

รวม 928,000

ลกหนสทธป 25X1 เปนการขายเชอทเกดขนในป 25X1 ทยงไมไดรบเงน ณ วนสนป 25X1 สามารถค านวณลกหนคงคาง ป 25X1 ไดดงน ขายเชอ ในไตรมาส 2/25X1 = 40% 1,250,000 x 30% = 150,000

ขายเชอ ในไตรมาส 3/25X1 = 40 % x 990,000 60% = 237,600

ขายเชอ ในไตรมาส 4/25X1 = 40% x 1,020,000 = 408,000

รวม 795,600

**การคดคาเสอมราคา ใชแบบวธเสนตรง คาเสอมราคา - อาคาร คดในอตรา 5% ตอป สวนคาเสอมราคา - เครองจกรและอปกรณ คดในอตรา 20% ตอป สมมตวาการซอเครองจกรเพม 50,000 บาท ไดซอในระหวางไตรมาสท 4 ซงคดคาเสอมราคาไดประมาณ 2,440 บาท ดงนนสามารถค านวณคาเสอมราคาและคาเสอมราคาสะสมป 25X1 ทจะแสดงในงบแสดงฐานะการเงนโดยประมาณ ดงน คาเสอมราคา ป 25X1 ค านวณไดดงน คาเสอมราคา–อาคาร = 400,000 x 5% = 20,000

คาเสอมราคา-เครองจกรและอปกรณ = (720,000 x 20%) +2,440 = 146,440

รวม 166,440

คาเสอมราคาสะสม ป 25X1 ค านวณ ไดดงน คาเสอมราคาสะสม –อาคาร = 40,000 + 20,000 = 60,000

คาเสอมราคาสะสม –เครองจกรและอปกรณ = 288,000 +146,440 = 434,440

รวม 494,440

*** เจาหนสทธป 25X0 เปนการซอเชอทเกดขนในป 25X0 ทยงไมไดช าระเงน ณ วนสนป 25X0 สามารถค านวณเจาหนคงคางป 25X0 ไดดงน ซอเชอ ในไตรมาส 3/25X0 = 250,000 x 60% x 50% = 75,000

ซอเชอ ในไตรมาส 4/25X0 = 350,000 x 60 % = 210,000

รวม 285,000

204

*** เจาหนสทธป 25X1 เปนการซอเชอทเกดขนในป 25X1 ทยงไมไดช าระเงน ณ วนสนป 25X1 สามารถค านวณเจาหนคงคาง ป 25X1ไดดงน ยอดซอเชอ ไตรมาส 3/25X1 = 232,700 60% x 50% = 69,810 ยอดซอเชอ ไตรมาส 4/25X1 = 234,900 60% = 140,940

รวม 210,750

ในสวนของก าไรสะสมปลายป 25X1 ค านวณโดยน า ก าไรสะสมตนป 25X1 บวกดวยก าไรสทธ ป25X1 หกดวยเงนปนผลจาย ดงนน สามารถค านวณก าไรสะสมปลายป 25X1 ไดดงน


ก าไรสะสมตนป 25X1 324,300.00

บวก ก าไรสทธ 225,337.26

549,637.26

หก เงนปนผลจาย 20,000.00

ก าไรสะสมปลายป 25X1 529,637.26

งบกระแสเงนสดโดยประมาณ

งบกระแสเงนสดโดยประมาณเปนงบประมาณทแสดงถงแหลงไดมาและแหลงใชไปของเงนสดในแตละกจกรรมคอ กจกรรมการด าเนนงาน กจกรรมการลงทน และกจกรรมการจดหาเงน โดยสรปรายละเอยดจากกจกรรมตางๆ ทเกดขนเพอใชในการจดท างบกระแสเงนสด เกยวกบการเพมขนและลดลงของเงนสด ท าใหกจการสามารถปองกนมใหเกดการขาดสภาพคลอง เปนประโยชนตอการบรหารเงนสดของกจการ ชวยใหผบรหารสามารถมองภาพรวมของการเปลยนแปลงไดชดเจนขน กจการสามารถจดท างบกระแสเงนสดโดยประมาณของบรษท ไทยเครองดม จ ากด ไดโดยใชขอมลจากงบแสดงฐานะการเงนเปรยบเทยบ 2 ป ณ วนท 31 ธนวาคม

คอ ป 25X1 และป 25X0 จากงบประมาณตางๆ ทไดจดท ามาแลวขางตนนน สามารถน าขอมลมาเพอประกอบการจดท างบกระแสเงนสดโดยประมาณ ไดดงน

205

ตารางท 8.16 แสดงงบกระแสเงนสดโดยประมาณ


งบกระแสเงนสดโดยประมาณ



กระแสเงนสดจากกจกรรมด าเนนงาน

ก าไรสทธ 225,337.26

บวก(หก) รายการทไมเกยวกบเงนสด:-

คาเสอมราคา 166,440.00 391,777.26

ปรบปรง

ลกหนการคาลดลง 132,400.00

สนคาคงเหลอเพมขน (9,240.00)

วตถดบคงเหลอเพมขน (6,000.00)

เจาหนการคาลดลง (74,250.00)

ภาษเงนไดคางจายเพมขน 96,573.11 139,483.11

เงนสดสทธจากกจกรรมด าเนนงาน 531,260.37

กระแสเงนสดจากกจกรรมลงทน:-

ซอทดน (500,000.00)

ซอเครองจกร (50,000.00)

เงนสดสทธจากกจกรรมลงทน (550,000.00) กระแสเงนสดจากกจกรรมจดหาเงน:-

จายเงนปนผล (20,000.00)

ออกหนสามญ 100,000.00

เงนสดจากกจกรรมจดหาเงน 80,000.00

เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสดเพมขนสทธ 61,260.37

เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสด ณ วนตนงวด 150,000.00

เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสด ณ วนสนงวด 211,260.37

206

การจดท างบประมาณส าหรบกจการทไมเกยวกบการผลต

กจการทไมเกยวกบการผลตจะเปนกจการประเภทพาณชยกรรมหรอกจการซอมา

ขายไป ธรกจประเภทใหบรการ และองคกรทไมแสวงหาผลก าไร การจดท างบประมาณประเภทเหลาน อาจไมยงยากเทากบกจการประเภทผลตสนคา เนองจากไมตองจดท างบประมาณการผลต เปาหมายของการจดท างบประมาณส าหรบกจการทไมเกยวกบการผลต มวตถประสงคหลกเดยวกนคอ เพอวางแผน ควบคม และวดผลการด าเนนงาน อนจะน าไปสการบรรลเปาหมายขององคกร ส าหรบกจการประเภทซอมาขายไป จะตองมการจดท า งบประมาณขายสนคา งบประมาณซอสนคา งบประมาณตนทนขาย งบประมาณคาใชจายในการด าเนนงาน งบประมาณการลงทน

งบประมาณเงนสด งบก าไรขาดทนโดยประมาณ งบแสดงฐานะการเงนโดยประมาณ และงบกระแสเงนสดโดยประมาณ

ความแตกตางของการจดท างบประมาณของกจการประเภทผลตสนคากบกจการ

ประเภทซอมาขายไป คองบประมาณซอสนคา จะแทนงบประมาณการผลต นนเอง งบประมาณซอสนคา เปนงบประมาณทมความส าคญเปนงบประมาณทตองมการจายเงน และตองมการวางแผนการซอสนคาใหเพยงพอกบความตองการของลกคาเพอไมใหสนคาขาดมอ กจการตองใหความส าคญตอประสทธภาพและความสามารถในการบรหารสนคาคงคลง โดยก าหนดระดบสนคาคงคลงทเหมาะสม และก าหนดจ านวนการสงซอสนคาทประหยดมากทสด การจดซอแตละไตรมาสควรไดมการตดตอสอบถามเรองราคาของสนคา โดยใหบรษทผขายเสนอราคามาใหพจารณา เพอจะไดจดซอในราคาต าสด และควรค านงถงคณภาพของสนคา การรบประกนสนคาเมอเกดความเสยหาย และระยะเวลาในการจดสงดวย นอกจากจดท างบประมาณซอแลว กจการจะตองมการจดท าแผนการจายเงนดวย เพอจะน าไปจดท างบประมาณเงนสดตอไป

การค านวณยอดซอเพอจดท างบประมาณซอในแตละไตรมาส สามารถค านวณไดดงน

ส าหรบธรกจประเภทใหบรการ การจดท างบประมาณ กจะมความงายกวากจการ

ประเภทผลตสนคาและกจการประเภทซอมาขายไปอยางแนนอน เนองจากไมตองมการจดท างบประมาณการผลต และงบประมาณการซอสนคา และไมตองมการวางแผนเรองสนคาคงเหลอ ส าหรบธรกจใหบรการ จะตองมการจดท างบประมาณรายได งบประมาณคาใชจายในการด าเนนงาน งบประมาณเงนสด งบประมาณการลงทน งบก าไรขาดทนโดยประมาณ

งบแสดงฐานะการเงนโดยประมาณ และงบกระแสเงนสดโดยประมาณ ซงขนอยกบการด าเนนงานของแตละกจการ

ปรมาณซอสนคา(หนวย) = ปรมาณขาย + ปรมาณสนคาปลายงวด – ปรมาณสนคาตนงวด

207

สวนการจดท างบประมาณส าหรบหนวยงานทมไดมงหวงผลก าไร เชน หนวยงานของรฐบาล สถาบนการศกษา โรงพยาบาล มลนธ และสมาคม การด าเนนงานของหนวยงานเหลานมกอยในรปของการใหบรการและสวสดการแกบคคลทวไป กจการทมไดมงหวงก าไรจงไมม

รายไดจากการขายและใหบรการ ดงนนไมจ าเปนตองจดท างบประมาณขาย แตอาจมการจดท างบประมาณการใหบรการ การจดท างบประมาณจงใหความส าคญทงบประมาณรายจาย

งบประมาณการลงทน และงบประมาณแผนงานทจะด าเนนงาน การจดท างบประมาณจงเปนการจดท าเพอวางแผน และควบคมการด าเนนงานของกจการใหบรรลเปาหมายตามแผนงานหรอโครงการทไดก าหนดไว

ผลกระทบของการจดท างบประมาณตอพฤตกรรมบคคลในองคกร

ในการจดท างบประมาณขององคกร ทกฝายจะตองใหความสนใจและมสวนรวมในการจดท า ซงจะสงผลกระทบตอพฤตกรรมของบคคลในองคกรในทงทางบวกและทางลบ ถารปแบบพฤตกรรมของบคคลในองคกรเปนไปในทางทด กจะน าองคกรไปสความส าเรจตามจดมงหมาย ซงอาจจะมความเปนไปไดมาก การจดท างบประมาณเปนการเปดโอกาสใหแตละบคคลมสวนรวม กเปนสงทท าใหเกดแรงจงใจในการท างานจะท าใหบรรลเปาหมายตามทตงไว ซงจะเปนผลดตอองคกร

สรป

การจดท างบประมาณเปนเรองทส าคญมากอยางหน ง เน องจาก งบประมาณเปนเครองมอของฝายบรหารเพอใชในการวางแผนและควบคมการด าเนนงานของหนวยงานตางๆ ใหเปนไปตามเปาหมายทก าหนดไว ชวยใหผบรหารมองเหนภาพของการด าเนนงานในอนาคต งบประมาณชวยในการจดสรรทรพยากรทมอยอยางจ ากด ท าใหสามารถใชงานใหเกดประประสทธภาพสงสดแกองคกร หนวยงานทกหนวยงานไมวาภาครฐหรอเอกชน จ าเปนตองมการวางแผนการด าเนนงานในระยะเวลาตางๆ กน เชน แผนงานระยะ 1 ป หรอ 5 ป เปนตน การจดท างบประมาณ ประกอบดวยงบประมาณหลก คอ งบประมาณการด าเนนงาน และงบประมาณการเงน ซงงบประมาณการด าเนนงาน จะเปนงบประมาณเกยวกบรายไดและคาใชจาย คองบประมาณขาย งบประมาณการผลต ซงประกอบดวยงบประมาณยอยคอ งบประมาณวตถดบทางตรง งบประมาณคาแรงงาน และงบประมาณคาใชจายในการผลต งบประมาณคาใชจายในการด าเนนงาน เพอน าไปสการจดท างบประมาณงบก าไรขาดทน ตอไป สวนงบประมาณการเงน ประกอบดวย งบประมาณการลงทน งบประมาณเงนสด

งบแสดงฐานะการเงนโดยประมาณ งบกระแสเงนสดโดยประมาณ สวนในการจดท างบประมาณของธรกจ กมความแตกตางกน ซงประกอบดวย กจการประเภทผลต และกจการทไมเกยวกบการกบการผลต คอกจการประเภทพาณชยกรรมหรอกจการซอมาขายไป กจการประเภทใหบรการ

208

และองคกรทไมแสวงหาก าไร การจดท ากมรปแบบในลกษณะเดยวกน ในการจดท างบประมาณของกจการประเภทเหลานอาจไมยงยากเทากบกจการประเภทผลตสนคา แตสดทายเปาหมายของการจดท างบประมาณ คอผบรหารตองการใหธรกจประสบความส าเรจตามแผนทก าหนดไวนนเอง


ขอ 1. จงกลาวถงความหมายของงบประมาณ

ขอ 2. จงกลาวถง ประโยชนของการจดท างบประมาณวามความส าคญตอธรกจอยางไร อธบายโดยละเอยด

ขอ 3. ใหกลาวถงข นตอนของการจดท างบประมาณโดยละเอยด

ขอ 4. งบประมาณแบงเปนกประเภท ประกอบดวยอะไรบาง ใหอธบายแตละประเภทอยาง

ละเอยด

ขอ 5. การจดท างบประมาณของกจการผลต กจการซอขายไป กจการใหบรการ และธรกจท มไดมงหวงก าไร มความแตกตางกนอยางไร อธบาย

ขอ 6. บรษท แววดาว จ ากด ไดมการผลตและจ าหนายผลตภณฑชนดหนง ผบรหารไดมอบหมายใหผจดการฝายการตลาด ท าการประมาณสนคาทสามารถจะขายไดในไตรมาสแรกของป 25X1 ในเดอน ม.ค. ก.พ. และ ม.ค. โดยมขอมลการขาย ดงน

เดอน จ านวน (หนวย) ม.ค.

ก.พ.

ม.ค.

24,000

26,000

28,000

ใหท า จดท างบประมาณขาย ส าหรบไตรมาสแรกของป 25x1 โดยสมมตวา ราคาขาย

โดยเฉลยหนวยละ 150 บาท

ขอ 7. บรษท สายน าผงอตสาหกรรม จ ากด ไดผลตและจ าหนายเครองดมน าสม 2 ชนด คอ น าสมคน 100% และน าสมผสม โดยขอมลเกยวกบปรมาณขายน าสม 2 ชนด ในไตรมาสท 2 ของป

25X1 มดงน น าสมคน 100% น าสมผสม

สนคาคงเหลอตนไตรมาส (กลอง)

ปรมาณขาย (กลอง)

สนคาคงเหลอปลายไตรมาส (กลอง)

5,500

15,000

4,500

6,500

18,000

5,000

ใหท า งบประมาณการผลตส าหรบไตรมาสท 2 ป 25X1

209

ขอ 8. บรษท ไทยซฟด จ ากด เปนกจการผลตอาหารทะเลส าเรจรปไดประมาณจ านวนหนวยขาย

ของผลตภณฑทง 5 เขต ในชวงไตรมาสท 3 ของป 25X1 ไวดงน

เขตการขายตามภาค

จ านวนหนวยขาย

เดอน เหนอ ใต อสาน กลาง ตะวนออก

ก.ค.

ส.ค.

ก.ย.

21,000

22,000

23,000

25,500

26,000

24,000

17,000

18,000

16,000

22,000

23,000

24,000

20,000

19,000

18,000

บรษทไดก าหนดราคาขายโดยเฉลยของผลตภณฑหนวยละ 50 บาท มนโยบายส ารองสนคาคงเหลอไว ณ วนสนเดอนเทากบ 10% ของจ านวนหนวยขายรวมของทกเขตในเดอนถดไป และตนเดอน ก.ค. บรษทคาดวามสนคาคงเหลอจ านวน 10,000 หนวย ประมาณวายอดขายรวมของทกเขตในเดอน ต.ค.เทากบ 110,000 หนวย

ใหท า 1) งบประมาณขายของทกเขตการขายในชวงไตรมาสท 3 ของป 25X1

2) งบประมาณการผลตของผลตภณฑในชวงไตรมาสท 3 ของป 25X1

ขอ 9. บรษท ไทยอตสาหกรรมการทอ จ ากด ไดท าการผลตและจ าหนายผลตภณฑ 2 ชนด คอ

ผลตภณฑ A และผลตภณฑ B ในป 25X1 แผนกงบประมาณไดท าการจดเตรยมขอมลตางๆ เพอจดท างบประมาณในป 25X1 ดงน

ยอดขายโดยประมาณในป 25X1

ผลตภณฑ จ านวน (หนวย) ราคาขายตอหนวย

(บาท)

A

B

150,000

90,000

120

180

สนคาคงเหลอโดยประมาณ ป 25X1

ผลตภณฑ ณ 1 ม.ค.25X1

(หนวย)

ณ 31 ธ.ค.25X1

(หนวย)

A

B

30,000

15,000

45,000

13,000

ในการผลตผลตภณฑ ทง 2 ชนด ตองใชวตถดบ 2 ประเภท ดงน

210

จ านวนวตถดบทใชในการผลตสนคาตอหนวย

ประเภทวตถดบ ผลตภณฑ A ผลตภณฑ B

X

Y

10 หนวย

6 หนวย

15 หนวย

8 หนวย

วตถดบคงเหลอโดยประมาณในป 25X1 มดงน วตถดบ ราคาตอหนวย

(บาท) ณ 1 ม.ค.25X1

(หนวย)

ณ 31 ธ.ค.25X1

(หนวย)

X

Y

20

30

35,000

45,000

30,000

40,000

จ านวนชวโมงทใชในการผลตตอหนวย และอตราคาแรงงานทจายในการผลตผลตภณฑแตละชนด

มดงน ผลตภณฑ จ านวนชวโมงตอหนวย

(ชวโมง) อตราคาแรงงานตอชวโมง

(บาท) A

B

5

4

45

50

ส าหรบคาใชจายการผลตคดเขางานในอตรา 3 บาทตอชวโมงแรงงานทางตรง

ใหท า 1) งบประมาณขาย ส าหรบป 25X1

2) งบประมาณการผลต ส าหรบป 25X1

3) งบประมาณคาแรงงานทางตรง ส าหรบป 25X1

4) งบประมาณซอวตถดบ ส าหรบป 25X1

5) งบประมาณตนทนการผลต ส าหรบป 25X1

ขอ 10. หางหนสวน จ ากด สายรง ไดจ าหนายสนคาเสรมความงามแหงหน ง ตองจดท างบประมาณกระแสเงนสดรบ-จาย ประจ าเดอน ม.ย.25X1 และประมาณการเงนสดคงเหลอ ณ สนเดอน ม.ย. 25X1 จากขอมลตอไปน - เงนสดคงเหลอ ณ 31 พ.ค. 25X1 เปนเงน 50,000 บาท

- มลกหน ณ 30 ม.ย.25X1 จ านวน 300,000 บาท ประกอบดวย เดอน พ.ค. 40% ของยอดขายเชอ 200,000 บาท เทากบ 80,000 บาท (200,000 x 40%) และมลกหนคางทขายเชอในเดอน ม.ย. ทงหมดจ านวน 220,000 บาท

- การรบช าระหนจากการขายเชอจะรบเงนในเดอนถดไป 60% สวนทเหลอ 40% ของยอดขายเชอ จะรบช าระใน 2 เดอนถดไป ขอมลยอดขายในแตละเดอนตงแตเดอน เม.ย.ถงเดอน ม.ย.25X1 เปนดงน

211

(หนวย:บาท) เดอน ยอดขายสด ยอดขายเชอ ยอดขายรวม

เม.ย. 210,000 190,000 400,000

พ.ค. 230,000 200,000 430,000

ม.ย. 220,000 220,000 440,000

การจายช าระหนจากการซอเชอจะจายเงนในเดอนถดไป 50% สวนทเหลออก 50% ของยอดซอเชอ จะจายช าระใน 2 เดอนถดไป ขอมลยอดซอในแตละเดอนตงแตเดอน เม.ย. ถงเดอนม.ย.25X1 เปนดงน

(หนวย:บาท) เดอน ยอดซอสด ยอดซอเชอ ยอดซอรวม

เม.ย. 90,000 110,000 200,000

พ.ค. 92,000 100,000 192,000

ม.ย. 91,000 120,000 211,000

- ตวเงนรบครบก าหนดวนท 20 ม.ย.25X1 จ านวน 30,000 บาท รวมดอกเบยตวเงนรบ อกจ านวน 1,500 บาท

- ตวเงนจายครบก าหนดวนท 15 ม.ย.25X1 จ านวน 40,000 บาท รวมดอกเบยตวเงนจายอกจ านวน 2,500 บาท

- คาเบยประกนภย ส าหรบระยะเวลา 3 ป ซงไดจายช าระเมอวนท 15 มถนายน 25X1

เปนเงน 45,000 บาท

- คาเสอมราคาเดอน ม.ย. มจ านวน 3,600 บาท - จายเงนเดอนประจ าเดอน เม.ย.- มย. เดอนละ 30,000 บาท จายคาใชจายอนๆ ในเดอน

เม.ย. จ านวน 5,000 บาท

- ภาษเงนไดหก ณ ทจายจ านวน 1,500 บาท จะตองช าระในเดอน ม.ย.25X1

ใหท า งบประมาณกระแสเงนสดรบ-จาย ประจ าเดอน เม.ย.- ม.ย.25X1

212

ขอ 11. บรษท เมองอดร จ ากด ไดประมาณยอดขายในเดอน ม.ค.- ม.ย. 25X1 ไวดงน (หนวย:บาท) เดอน ยอดขาย

ม.ค. 200,000

ก.พ. 220,000 ม.ค. 230,000

เม.ย. 240,000

พ.ค. 210,000 ม.ย. 280,000

จากทผานมาบรษทพบวา ประมาณ 70% ของยอดขายในแตละเดอนจะขายเปนเงนเชอ

โดยจะไดรบช าระเงนในเดอนทมการขาย 60% ของยอดขายเชอ และจะไดรบเงนในเดอนถดจากเดอนทมการขายอก 30% ของยอดขายเชอ และอก 10% ของยอดขายเชอ จะไดรบช าระเงนใน

2 เดอนถดจากเดอนทมการขาย บรษทจะใหสวนลดเงนสด 10% ส าหรบลกคาทซ อสนคาเปนเงนสด และเงนเชอทช าระเงนในเดอนทซอ

ใหท า ตารางค านวณเงนสดรบจากการขายสนคา ส าหรบเดอน เม.ย. พ.ค. และ ม.ย.25X1

ขอ 12. บรษท อดรอปกรณ จ ากด ก าลงพจารณาเกยวกบจ านวนเงนทจะตองจายในการซอวตถดบในไตรมาสท 4 ของป 25X1 ขอมลเกยวกบการพจารณา มดงน ปรมาณการผลตตามแผนการผลตในป 25X1

ม.ย. 25,000 หนวย

ก.ค. 28,000 หนวย

ส.ค. 30,000 หนวย

ก.ย. 32,000 หนวย

ต.ค. 34,000 หนวย

พ.ย. 35,000 หนวย

ธ.ค. 38,000 หนวย

ราคาวตถดบทใชในการผลตโดยเฉลยหนวยละ 3 บาท ในการผลตสนคาส าเรจรป

1 หนวย จะตองใชวตถดบทงสน 6 หนวย และการจดซอวตถดบในแตละเดอน บรษทมนโยบายจดซอเทากบปรมาณวตถดบทจะใชในการผลตแตละเดอน โดยการช าระเงนคาวตถดบทซอจะช าระในเดอนทซอประมาณ 50% อก 30% จะช าระในเดอนถดไปจากเดอนทมการซอ และอก

20% จะช าระใน 2 เดอนถดจากเดอนทซอ

ใหท า ตารางค านวณเงนสดจายส าหรบการซอวตถดบในเดอน ต.ค. พ.ย. และ

ธ.ค.ของป 25X1

บทท 9

การใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ

ในการด าเนนงานของธรกจในปจจบน ผบรหารจ าเปนตองใหความสนใจขอมลตนทนซงเปนขอมลทางการบญชของกจการ ผบรหารตองบรหารตนทนเหลานนใหเกดประสทธภาพสงสด ขอมลทางการบญชตองเปนขอมลทถกตอง เชอถอได มประโยชนและรวดเรวตอการตดสนใจ เนองจากขอมลทางการบญชมความส าคญมากตอการบรหารงานของกจการในการด าเนนธรกจใหประสบความส าเรจ ผบรหารจงตองเขาใจกระบวนการตดสนใจ ซงรวมทงเทคนคและขอมลตางๆ

ทเกยวของกบการตดสนใจในการบรหารงานทส าคญ ทงทางดานการผลตและการตลาด ซงเปนหนาทหลกของผบรหารจะตองแกปญหาทเกดขน ในการแกปญหาตางๆผบรหารจะตองตดสนใจเลอกทางเลอกทดและเหมาะสมทสด ดงนนบทบาทของนกบญชคอ จะตองรวบรวม วเคราะหขอมลเสนอในรปของรายงานทเขาใจงาย และเปนประโยชนตอผบรหารเพอการตดสนใจเลอกทางเลอกทดทสดและเกดประโยชนสงสดตอองคกร

ความหมายของขอมลทางการบญชทเกยวของกบการตดสนใจ

ศรสดา ธระการญจน (2549, 8-2) ไดใหความหมายของขอมลทางการบญชทเกยวของกบการตดสนใจ ดงน ขอมลทางการบญชทเกยวของกบการตดสนใจ หมายถง รายได หรอตนทนทคาดวาจะเกดขนในเรองทผบรหารตองพจารณาตดสนใจและมความแตกตางกนระหวางทางเลอก

จงพอสรปความหมายของขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ ไดดงน ขอมลทางการบญชทเกยวของกบการตดสนใจ หมายถง ขอมลของตนทนหรอ

รายไดตางๆ ทคาดวาจะเกดขนในอนาคต ซงมความแตกตางกนระหวางทางเลอก ตนทนหรอรายไดนนจะมลกษณะเพมขนหรอลดลงระหวางทางเลอก ซงจะตองเปนตนทนทเกยวของกบการตดสนใจ เพอผบรหารจะไดน าไปสการตดสนใจในอนาคต สวนตนทนทไมเกยวของกบการตดสนใจจะไมมความแตกตางกนระหวางทางเลอก

บทบาทของนกบญชบรหารตอการตดสนใจ

นกการบญชบรหารเปนสวนหนงในทมทมความส าคญตอการตดสนใจ ทมผบรหารทตดสนใจประกอบดวย ฝายผลต ฝายการตลาด ฝายการเงน และฝายอนๆ ทมผบรหารทงหมดมความตองการขอมลเพอใชในการสนบสนนขบวนการตดสนใจ นกบญชบรหารจะตองมการจดเตรยมขอมลทมความสมพนธกน นกบญชบรหารตองมความเขาใจดถงการตดสนของผบรหารตลอดทงองคกร

214

ภาพท 9.1 แสดงบทบาทของนกบญชบรหารตอการตดสนใจ

ทมา : Hilton (2008, p.584)

ประเดนปญหาทผบรหารตองตดสนใจ ประเดนปญหาทผบรหารตองตดสนใจ ประกอบดวยสถานการณ ดงน

1. การรบค าส งซอพเศษ (Accept a special order)

2. การผลตเองหรอซอจากบคคลภายนอก (Make or buy)

3. การจ าหนายหรอผลตตอของผลตภณฑรวม (Sell or process further in joint

costing decision)

4. การเพมหรอยกเลกสวนงาน/สายการผลต (Add or Drop decision) 5. การใชปจจยการผลตทมอยอยางจ ากด (Limited resources) ผบรหารจะตองท าการตดสนใจในหลายสถานการณ ดงนนผบรหารตองมกระบวนการ

ตดสนใจเลอกทางเลอกทดทสดเพยงทางเลอกเดยวจากหลายๆ ทางเลอก เพอใหองคกรไดรบประโยชนสงสด

ขนตอนของกระบวนการตดสนใจ

ศศวมล มอ าพล (2550, 10-3)ไดกลาวถงข นตอนของกระบวนการตดสนใจ ประกอบ ดวย 6 ขนตอน ดงน 1. แจกแจงปญหา ส ารวจคนหาและระบปญหาใหชดเจน โดยพจารณาวาหนวยงานใดเปนผรบผดชอบ รวมทงสาเหตทท าใหเกดปญหานนๆ

2. ก าหนดขอบเขต ผบรหารตองก าหนดขอบเขตของแตละปญหาภายใตการตดสนใจ

3. ก าหนดทางเลอกในการแกปญหา ซงปญหาหนงๆ อาจจะมหลายทางเลอก ในแตละทางเลอกผเกยวของตองรวบรวมขอมลเกยวกบประโยชนและตนทนทจะเกดขน เพอผบรหารจะไดเลอกทางเลอกทดทสด

นกบญชบรหาร

ออกแบบระบบขอมลทางบญช

เสนอทมผบรหาร ประกอบดวย

-ผบรหารดานบญช

-ผบรหารดานการผลต

-ผบรหารดานการตลาด

-ผบรหารดานการเงน

ศกษาเนอหาทางเศ ร ษ ฐ ก จ ท มผลกระทบตอการด าเนนงานของกจการ

215

4. รวบรวมขอมลของแตละทางเลอก โดยนกบญชบรหารจะตองรวบรวมขอมลทเปนตวเลขและขอมลทไมเปนตวเลข ประเมนทางเลอกแตละทางเลอกดวยเทคนคและวธการตางๆ

โดยวเคราะหจากขอมลทเกบรวบรวมไดทงขอมลเชงปรมาณและขอมลเชงคณภาพ

5. ตดสนใจเลอกทางเลอกทดทสด ผบรหารเลอกทางเลอก โดยทางเลอกนนตองสอดคลองกบเปาหมายและวตถประสงคขององคกรท าใหองคกรไดรบผลประโยชนสงสด โดยอาศยขอมลทไดรวบรวมมา

6. ตดตามและประเมนผล เมอผบรหารพจารณาตดสนใจทไดเลอกทางเลอกนนไปแลว

จะตองมการวเคราะหวาทางเลอกนนเปนทางเลอกทดทสด ปญหาไดรบการแกไขแลวหรอไม ถาทางเลอกนนไมสามารถแกไขปญหาได จะตองมการวางแผนเพอเลอกทางเลอกใหมทเหมาะสมเพอแกไขปญหานนตอไป

ในการด าเนนธรกจยอมมปญหาเกดขนตลอดเวลา มทงปญหาใหมและปญหาเดมทเคยเกดขนและไดตดสนใจแกไขไปแลว ดงน นผบรหารจงตองตดสนใจแกไขปญหาตางๆ อยตลอดเวลา นกบญชบรหารจะตองมหนาทในการเกบรวบรวม วเคราะหขอมล และเสนอรายงานเพอใหผบรหารใชประกอบการตดสนใจ

การเกบรวบรวมขอมลประกอบดวยขอมลตวเลข (Financial Information) ทเกบรวบรวมจากฐานขอมลในองคกร เรยกวา ขอมลเชงปรมาณ (Quantitative data) ซงมวตถประสงคเพ อใหองคกรไดก าไรสงสด และมตนท นต าสด สวนขอมลทไม ใชตวเลข (Non-financial

Information) ซงเปนขอมลเชงคณภาพ (Qualitative data) ซงเปนขอมลทไมสามารถวดเปนตวเลขได เชน ความพงพอใจของลกคา การพจารณายกเลกหนวยงานทมผลการด าเนนงานขาดทน ชอเสยงของกจการ เปนตน ขอมลเชงคณภาพเปนการพจารณาเหตการณทอาจเกดขนจากผลของการตดสนใจ ในสวนของขอมลเชงปรมาณทนกบญชบรหารเกบรวบรวม จะวเคราะหในรปแบบรายงานเพอการตดสนใจของผบรหาร

ศศวมล มอ าพล (2550, 10-4) ไดกลาววา ขอมลเพอการตดสนใจทด ตองมคณลกษณะดงน 1. ความเกยวของกบการตดสนใจ (Relevance)

2. ความถกตอง (Accuracy)

3. ความทนตอเวลา (Timeliness)

ลกษณะของขอมลตนทนเพอการตดสนใจ

ขอมลตนทนทเปนปจจยทส าคญทสดทเกยวกบการตดสนใจ (Relevant cost) คอ “ตนทนทหลกเลยงได” (Avoidable costs) เนองจากตนทนนจะไมเกดขนถาผบรหารไมตดสนใจเลอกทางเลอกนน เปนตนทนทยกเลกได ตนทนทหลกเลยงไดนเปนตนทนสวนแตกตาง ท าใหกจการสามารถประหยดตนทนได เชน เงนเดอนของผจดการในหนวยงาน และคาใชจายตางๆ ใน

216

หนวยงานทหลกเลยงไดเมอมการยกเลกหนวยงานนนๆ นอกจากนน ยงตองค านงถงขอมลรายไดทเกยวของกบการตดสนใจ (Relevant revenues) ดวยถาทางเลอกนนมรายไดเขามาเกยวของ

กรณตนทนหรอรายไดมความแตกตางกนในทางเพมขน เรยกวา ตนทนหรอรายไดสวนเพม ถาตนทนหรอรายไดมความแตกตางกนในทางลดลง เรยกวา ตนท นห รอรายไดสวนลด

(Decremental cost or Decremental revenue)

ส าหรบตนทนหรอรายไดทไมเกยวกบการตดสนใจเรยกวา“ตนทนทหลกเลยงไมได” (Unavoidable costs) ไมมผลกระทบตอการตดสนใจในการเลอกทางเลอกใดทางเลอกหน ง

บางครงเรยกวา “ตนทนจม” เปนตนทนทยงคงเกดขน แมวาจะเลกด าเนนงานในหนวยงานนนแลว

ตนทนจมเปนตนทนทเกดขนแลวในอดต ไมมผลตอการตดสนใจในปจจบน เชน กจการตดสนใจซอเครองจกรราคา 1,000,000 บาท เมอ 4 ปกอน อายการใชงาน 5 ป ขณะนกจการก าลงตดสนใจเกยวกบเครองจกรใน 2 ทางเลอก ดงน ทางเลอก 1 ขายเครองจกรไปในราคา 120,000 บาท

ทางเลอก 2 ซอมเครองจกรโดยเสยตนทนเพมขน 10,000 บาท จะท าใหสามารถขายไดในราคา 150,000 บาท

จากตวอยางจะเหนวา ราคาทนของเครองจกร 1,000,000 บาท เปนขอมลทเกดขนในอดต ซงเรยกวา ตนทนจม ไมมผลตอการตดสนใจในปจจบน สวนรายไดจากการขายเครองจกร

120,000 บาท เมอเลอกทางเลอก 1 หรอเลอกซอมเครองจกร 10,000 บาท ทท าใหเครองจกรมคณภาพดขน สามารถขายไดในราคา 150,000 บาท นนคอ จะมรายไดสทธเทากบ 140,000 บาท

(150,000 – 10,000) จากการตดสนใจเลอกทางเลอก 2 ตางกเปนตนทนทเกยวของกบการตดสนใจ ซงเมอพจารณาทางเลอกทง 2 แลว กจการควรเลอกทางเลอกท 2 เพราะมรายไดสทธมากกวาทางเลอกท 1 อย 20,000 บาท (140,000 – 120,000)

ประทป วจทองรตนา (2547, 172) ไดกลาวถง ตนทนทเกยวของกบการตดสนใจวาตองมลกษณะส าคญดงน 1. เปนตนทนทคาดวาจะเกดในอนาคต และ

2. เปนตนทนทแตกตางกนระหวางทางเลอกตางๆ

ดงนน ในการตดสนใจนน ผบรหารตองเลอกทางเลอกโดยการวเคราะหสวนตาง

ไพบลย ผจงวงศ (2549, 171) ไดกลาวถงตนทนทใชในการตดสนใจ ทจะตองใชในการวเคราะห และท าความเขาใจกบความหมายของตนทน ดงน 1. ตนทนทหลกเลยงได (Avoidable costs) 2. ตนทนทเกยวของ (Relevant costs) 3. ตนทนจม (Sunk costs )

4. ตนทนสวนแตกตาง (Differential costs)

5. ตนทนคาเสยโอกาส (Opportunity costs)

217

ตนทนทหลกเลยงได หมายถง ตนทนทมผลกระทบตอการตดสนใจในการเลอกทางเลอก ตนทนทหลกเลยงไดจะไมเกดขนถากจการไมเลอกทางเลอกนน จดเปนตนทนสวนแตกตาง และเปนตนทนทเกยวของเสมอ

ตนทนทเกยวของ หมายถง ตนทนหรอรายไดทแตกตางกนในแตละทางเลอก ซงกจการจะตองเลอกทางเลอกทท าใหไดประโยชนสงสด ตนทนทเกยวของเปนตนทนทมผลกระทบตอการตดสนใจในการเลอกทางเลอก

ตนทนจม หมายถง ตนทนท เกดขนแลวในอดตกอนการตดสนใจไมสามารถเปลยนแปลงได และไมสามารถหลกเลยงได เปนตนทนทไมเกยวของตอการตดสนใจในอนาคตไมวาจะเลอกทางเลอกใดกตาม

ตนทนสวนแตกตาง หมายถง ตนทนทเพมขนหรอลดลงจากตนทนรวมเมอระดบการผลตเปลยนแปลง ซงจะตองน าตนทนสวนแตกตางนมาประกอบการตดสนใจวาจะเลอกทางเลอกใดทจะท าใหกจการไดรบประโยชนสงสด เชน การเลอกทจะยกเลกการผลตสนคาบางชนด หรอไมเลก เน องจากแผนกดงกลาวด าเนนงานแลวมผลขาดทน ดงนนผบรหารจะตองเปรยบเทยบทางเลอกระหวางจะยกเลกผลตสนคาชนดนน หรอจะท าการผลตตอ จะตองมการค านวณและวเคราะหตนทนสวนแตกตางของทางเลอกเพอประกอบการตดสนใจ

ตนทนคาเสยโอกาส หมายถง ผลประโยชนทกจการเสยไปจากการทไมเลอกทางเลอกนนแตไปเลอกทางอกทางเลอกหนง ตวอยางเชน กจการมเงนทนอยจ านวนหนงก าลงจะตดสนใจวาจะน าเงนไปลงทนในโครงการใด ซงมทางเลอก 2 ทางเลอก คอ

ทางเลอกท 1 น าเงนทนไปซอเงนลงทนในกจการอน

ทางเลอกท 2 น าเงนทนไปสรางโรงงาน

ซงในการตดสนใจจะตองมการเปรยบเทยบผลประโยชนทกจการจะตองเสยไป ถาไปเลอกทางเลอกอกทางเลอกหนง ถาผบรหารตดสนใจเลอกทางเลอกท 1 คอลงทนในกจการอน กจะเสยโอกาสในรายไดจากผลผลตสนคา ถากจการเลอกทางเลอกท 2 คอ น าเงนไปลงทนสรางโรงงาน กจการกจะสญเสยโอกาสทจะรบเงนปนผลจากกจการอน จากตวอยางมขอมลเพอวเคราะหสวนตางเพอหาก าไรสวนเพมแตละทางเลอก ดงน หนวย:บาท

ทางเลอกท 1 ทางเลอกท 2 ก าไรสทธเพม(ลด) รายได 400,000 450,000 50,000

ตนทน 230,000 300,000 (70,000) ก าไรสทธ 170,000 150,000 (20,000)

จากการเปรยบเทยบขอมล 2 ทางเลอก คอทางเลอกท 1 และทางเลอกท 2 ท าใหสามารถวเคราะหสวนตางของรายไดและตนทน จะเหนไดวา สวนตางของรายได ทางเลอกท 2 จะมากกวา

218

ทางเลอกท 1 อยจ านวน 50,000 บาท ซงท าใหมก าไรสทธเพมขน จ านวน 50,000 บาท แตเมอค านวณ สวนตางของตนทน ไดเทากบ 70,000 บาท ท าใหก าไรสทธลดลง จ านวน 70,000 บาท ดงนนถาเลอกทางเลอกท 1 จะใหผลตอบแทนมากกวาทางเลอกท 2 จ านวน 20,000 บาท

จากการวเคราะหสวนตางของรายไดและตนทน ผบรหารสามารถน าขอมลทางบญชเหลาน มาประกอบการพจารณาเพอการตดสนใจ ตามสถานการณตางๆ ไดดงน

การตดสนใจรบค าสงซอพเศษ ในการผลตสนคาเพอขายใหกบลกคา บางครงอาจมลกคาบางรายไดมค าส งซอพเศษ ซงการสงซอพเศษน สวนใหญลกคาจะเสนอมาในราคาทต ากวาราคาขายปกตทกจการจ าหนายอย ซงผบรหารจะตองพจารณาวาจะรบค าส งซอนนหรอไม และจะก าหนดราคาขายเทาใดจงเหมาะสม เพอใหกจการไดรบผลประโยชนสงสด การทผบรหารจะพจารณาวาจะรบค าส งซอพเศษหรอไมนน สงทตองพจารณาและตองค านงถงคอ ก าลงการผลตปกตมเหลออยเพยงพอหรอไม การรบค าส งซอพเศษจะตองไมกระทบตอยอดขายปกตของกจการ ในการรบค าส งซอพเศษถากจการยงมรายไดสวนเพมมากกวาตนทนสวนเพม กจะท าใหกจการยงมก าไรเพมขนไดในชวงเวลาหนงๆ กควรยอมรบใบสงซอพเศษนน ในสวนของตนทนทเกดขนนอกจากตนทนผนแปรแลวอาจมตนทนคงท ซงเพมขนในชวงเวลาทมการผลตสนคาส าหรบใบสงซอพเศษ ตนทนเหลานเปนตนทนทเกยวของกบการตดสนใจ ซงน ามาในการก าหนดราคาขาย หากลกคามค าส งซอพเศษแตกจการไมสามารถรบค าส งซอได เนองจากมก าลงการผลตไมเพยงพอ กจะท าใหลกคาหนไปสงซอกบกจการอนทสามารถผลตไดเตมทตามความตองการของลกคา ซงจะท าใหความสมพนธระหวางกจการกบลกคากลมนสญเสยไป การรบค าส งซอพเศษนน จะท าใหกจการมก าไรจากปรมาณของสนคาทลกคาส งซอ ดงนน กอนการตดสนใจวาจะรบหรอจะไมรบค าส งซอนน กจการควรจะสรางความสมพนธทดกบลกคา เนองจากจะมผลกระทบตอการรบค าส งซอ หากลกคาเปลยนไปสงซอกบกจการอนทมการสงมอบตามก าหนดเวลา กจะท าใหก าไรของกจการลดลงได (Jackson, Sawyers, & Jenkins, 2008,

p.248)

การพจารณารบค าส งซอพเศษ จะตองเปนไปตามเงอนไข ดงน 1. รายไดสวนเพมจะตองมากกวาตนทนสวนเพม

2. กจการมก าลงการผลตเหลอเพยงพอ หลงจากไดผลตตามก าลงผลตปกต

3. การรบใบสงซอพเศษนน ไมมผลกระทบตอสวนแบงตลาดในสนคาปกตของกจการ

และราคาขายของสนคาปกตยงเทาเดม

4. ผลการด าเนนงานของกจการหลงจากรบค าส งซอพเศษตองไมลดลงกวาเดม

219

ตวอยางท 9.1 บรษท สายรง จ ากด ประกอบกจการผลตสวนประกอบตวถงรถยนต มก าลงการผลตตอเดอน จ านวน 2,000 หนวย คาดวาปหนา มยอดขาย 1,500 หนวย ราคาขาย

หนวยละ 200 บาท มขอมลการผลตดงน คาใชจายการผลตผนแปรตอหนวย 100 บาท

คาใชจายการผลตคงทตอเดอน 12,000 บาท

คาใชจายขายและบรหารคงทตอเดอน 10,000 บาท

ตอมาไดมค าส งซอพเศษจากลกคา จ านวน 300 หนวย เสนอราคาขายหนวยละ 160 บาท บรษทจะจายคาใชจายการผลตคงท เพมขนจากเดม จ านวน 5,000 บาท บรษทจะรบค าส งซอพเศษ หรอไม

ในการพจารณารบค าส งซอนนจะตองไมกระทบยอดขายปกต และยงอยในก าลงการผลตปกตของกจการ การพจารณาสวนตางของรายไดและตนทน เปนดงน กรณ

รบค าส งซอ

กรณ

ไมรบค าส งซอ

วเคราะหสวนตาง

ขาย 1,500 x 200 300,000 300,000

300 x 160 48,000 - 48,000

รวม 348,000 300,000 48,000

ตนทนผนแปร 1,500 x 100 150,000 150,000

300 x 100 30,000 30,000

รวม 180,000 150,000 30,000

ก าไรสวนเกน 168,000 150,000 18,000

ตนทนคงท :-

ผลตปกต 12,000 12,000

รบค าส งซอ 5,000 - 5,000

คาใชจายขายและบรหารคงท 10,000 10,000

รวม 27,000 22,000 5,000

ก าไรสทธ 141,000 128,000 13,000

จากการค านวณขางตน จะเหนวาสวนตางของรายไดและคาใชจาย พบวา

ถาบรษทรบค าส งซอ จะท าใหกจการมก าไรสทธเพมสงขน จ านวน 13,000 บาท ดงนน

กจการควรรบค าส งซอพเศษน อยางไรกตามในการรบค าส งซอกจการจะตองพจารณาถงตนทนเสยโอกาส ในกรณทกจการมก าลงการผลตเหลออยและสามารถน าก าลงการผลตนไปผลตสนคาชนดอนแทนและท าใหเกดรายได บรษทตองน าตนทนคาเสยโอกาสมารวมพจารณาในการตดสนใจดวย ตามตวอยางดงน

220

ตวอยางท 9.2 บรษท ลมทองการกฬา จ ากด เปนผผลตและจ าหนายไมแบดบนตน ไดรบใบสงซอพเศษจาก บรษท ไหมทองกฬา จ ากด ใหผลตไมแบดบนตน 1,000 อน โดยเสนอซอในราคาอนละ 600 บาท ขอมลเกยวกบการผลต พบวา บรษท ลมทองการกฬา จ ากด มก าลงผลตสงสดเดอนละ 7,000 อน ยอดขายปกต เดอนละ 6,000 อน ราคาจ าหนายปกตอนละ 700 บาท ขอมลงบก าไรขาดทนประจ าเดอนโดยประมาณ มดงน

บรษท ลมทองการกฬา จ ากด


ส าหรบงวด 1 ป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x1

ราคาตอหนวย รวม

(บาท) ยอดขาย 6,000 อน 700 4,200,000

หก ตนทนผนแปร 480 2,880,000

ก าไรสวนเกน 1,320,000

หก คาใชจายคงท 385,000


ในการยอมรบค าส งซอพเศษน บรษทจะมคาใชจายการผลตคงทเพมขนจ านวน 10,000 บาท บรษท ลมทองการกฬา จ ากด ควรจะรบค าส งซอพเศษจาก บรษท ไหมทองกฬา จ ากด หรอไม ในการค านวณกจการอาจใชการค านวณก าไรสวนเกน เพอประกอบการพจารณา โดยการเปรยบเทยบรายไดสวนเพมกบตนทนสวนเพม ซงสามารถแสดงไดดงน จ านวนหนวย ราคาตอหนวย รวม

(บาท) ราคาขาย 1,000 600 600,000

หก ตนทนผนแปร 480 480,000


หก ตนทนคงทเพมขน 10,000

ก าไรสทธเพมขน 110,000

จากการค านวณเมอใชก าไรสวนเกน จะเหนไดวาถากจการรบค าส งซอพเศษ จะท าใหมก าไรสทธเพมขน 110,000 บาท ดงนนบรษทควรรบค าส งซอพเศษน จากโจทยหากกจการมก าลงการผลตทเหลออยนน กจการสามารถน าไปใชในการผลตอปกรณกฬาประเภทโตะปงปอง ซงจะท าใหบรษท มก าไรสทธเพมขนจากการผลต อกจ านวน

221

150,000 บาท ดงนนในการพจารณารบค าส งซอพเศษ ผบรหารจะตองพจารณาตนทนเสยโอกาส ประกอบการพจารณาดวย ดงน ตนทนเสยโอกาส 150,000 บาท

ก าไรสทธเพมขนจากค าส งซอพเศษ 110,000 บาท

สวนตางก าไรสทธ 40,000 บาท

จากขอมลการค านวณจะเหนวาสวนตางเกดขนจ านวน 40,000 บาท หมายความวา ถากจการเลอกทจะรบค าส งซอ จะท าใหบรษทเสยผลประโยชน คอขาดรายไดทควรจะไดรบไปจ านวน 40,000 บาท ดงนนจะเหนไดวา การยอมรบค าส งซอพเศษทก าลงการผลตเหลออยภายใตการผลตปกตของกจการ ตนทนทเกยวของในการตดสนใจจะมเฉพาะตนทนผลตผนแปรเทานน แตถาปรมาณค าสงซอพเศษเกนกวาระดบการผลตปกต บางครงอาจจะมตนทนคงทเกดขน จะตองน ามาพจารณาประกอบดวย และนอกจากนยงตองน าตนทนคาเสยโอกาสมาพจารณาเปนตนทนทเกยวของดวย

การตดสนใจผลตเองหรอซอจากบคคลภายนอก

กจการทเปนโรงงานอตสาหกรรมจะมการผลตสนคาเองเพอจ าหนาย ในการผลตจะตองจดเตรยม ปจจยตางๆ ใหเพยงพอ เชน วตถดบ คาแรงงาน และคาใชจายในการผลต พรอมทงจะตองมบคลากรทมความช านาญและประสบการณในการผลต บางครงกจการอาจพจารณาตดสนใจผลตเอง เมอมก าลงการผลตวางเปลา ส าหรบตนทนทเกยวของกบการตดสนใจกรณทกจการเลอกผลตสนคาเอง ไดแก ตนทนผลตผนแปร เชน วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง

คาใชจายการผลตผนแปร และคาใชจายการผลตคงทสวนเพมขนอนเนองจากการตดสนใจผลตสนคาหรอชนสวนขนใชเอง ไดแก การลงทนในเครองจกร ซงตองมคาใชจาย เกยวกบการซอมแซม คาเสอมราคา ดงนนตนทนสวนเพมของการผลตเอง จะตองต ากวาการซอจากบคคลภายนอก นอกจากนยงตองพจารณาตนทนเสยโอกาสทจะเกดขนดวย เชน ถากจการตดสนใจผลตสนคาเอง กอาจมตนทนเสยโอกาสจากการน าเครองจกรหรอโรงงานทวางอยใหคนอนเชา จงมตนทนเสยโอกาสจากรายไดคาเชาเครองจกรหรอโรงงาน ซงจะตองน ามาพจารณาดวย

แตถากจการมก าลงการผลตไมเพยงพอ หรอไมมผมความรความช านาญในการผลต กจการอาจจะซอผลตภณฑจากบคคลภายนอกกได โดยตองพจารณาปจจยคณภาพตางๆ ประกอบ เชน

คณภาพของสนคาทซอมา ความสามารถในการจดสงสนคา ราคา และคาใชจายอนทเกดขน ดงนนผบรหารจะตองเลอกทางเลอกทดทสด วาจะผลตเองหรอซอจากบคคลภายนอก โดยค านงถงตนทนทเกยวของในแตละทางเลอก โดยการวเคราะหสวนตางของตนทนมาพจารณาดวย

222

ตวอยางท 9.3 บรษท นอยหนา จ ากด ประกอบกจการผลตกระปอง เพอใชบรรจอาหารทเปนกระปอง กจการตองการจะผลตสนคาจ านวน 10,000 หนวย มขอมลผลตชนสวน ดงน วตถดบทางตรง 500,000 บาท


คาใชจายการผลตผนแปร 180,000 บาท


ถาส งซอจากบคคลภายนอก จะตองสงซอหนวยละ 100 บาท

ในสวนคาใชจายการผลตคงท ถากจการไมไดผลตเอง กสามารถหลกเลยงไดจ านวน 60,000 บาท สวนทเหลอ 40,000 บาท ถาไมมการผลตกยงคงเกดขน เชนเดม

จากขอมลกจการจะเลอกผลตเอง หรอซอจากบคคลภายนอก ผบรหารจะตองน าตนทนทเกยวของของแตละทางเลอกมาพจารณาโดยวเคราะหสวนตางตนทน จากตวอยางสามารถค านวณไดดงน

กรณผลตเอง กรณซอจากภายนอก

วเคราะห สวนตาง

วตถดบทางตรง 500,000 500,000


คาใชจายการผลตผนแปร 180,000 180,000

คาใชจายการผลตคงท 100,000 40,000 60,000

ตนทนการซอ(10,000 หนวย@100) 1,000,000 (1,000,000)

ตนทนรวม 1,030,000 1,040,000 10,000

ตนทนตอหนวย 103 104

จากขอมลขางตนเมอพจารณาทางเลอกทง 2 ทางเลอกแลว จากการวเคราะหสวนตางของตนทน ถากจการเลอกทจะผลตเองจะสามารถประหยดตนทนได จ านวน 10,000 บาท ซงจะท าใหมก าไรสทธเพมขน จ านวน 10,000 บาท นนเอง ดงนนกจการควรเลอกทจะผลตเอง การวเคราะหตนทนจะดวาตนทนใดเปนตนทนทเกยวของและเปนตนทนทหลกเลยงได ตนทนผนแปรทงหมดเปนตนทนทเกยวของ และสามารถหลกเลยงได สวนตนทนคงทเปนตนทนทสามารถหลกเลยงไดมจ านวน 60,000 บาท คอ ถากจการไมไดผลตเอง เงนจ านวน 60,000 บาท กจะไมเกดขน สวนตนทนคงททหลกเลยงไมไดมจ านวน 40,000 บาท หมายความวา ถากจการซอจากบคคลภายนอก ตนทนคงทกยงคงเกดอย จ านวน 40,000 บาท

จากการค านวณ ตนทนตอหนวยของการผลตเอง คอ 103 บาท สวนตนทนตอหนวยทมการซอจากบคคลภายนอก คอ 104 บาท ซงตนทนตอหนวยของการผลตเอง จะต ากวาตนทนทมการซอจากบคคลภายนอก จ านวน 1 บาท สนคามจ านวน 10,000 หนวย คดเปนจ านวนเงนทงสน 10,000 บาท

223

การตดสนใจจ าหนายหรอผลตตอของผลตภณฑรวม

ในกระบวนการผลตสนคานน จะตองใสวตถดบหรอผลตภณฑเดยวกน แตไดผลผลตออกมามากกวาหนงชนด เรยกวา กระบวนการผลตรวม (Joint process) ผลตภณฑทไดออกมารวมกนจากกระบวนการผลตเดยวกน เรยกวา ผลตภณฑรวม

ผลตภณฑรวม หมายถง ผลตภณฑหลกทไดมาจากกระบานการผลตเดยวกนในการผลตตงแต 2 ผลตภณฑขนไป ณ จดนจะมตนทนเกดขนจากการใชปจจยการผลตรวมกนและมการแยกออกเปนแตละผลตภณฑ เรยกวา ตนทนรวม (Joint costs)

กจการทมกระบวนการผลตรวมสวนใหญ เปนพวกโรงงาน เชน โรงงานสขาว โรงงานผลตสารเคม โรงกลนน ามน โรงงานผลตไมแปรรป เปนตน เมอผานกระบวนการผลตแลว จะมผลตภณฑออกมารวมกน ณ จดแยก (Split point) ซง ณ จดนกจการตองพจารณาวา จะตดสนใจขายผลตภณฑ หรอจะผลตตอเพอใหไดผลตภณฑใหมแลวจงน าไปขาย ซงการตดสนใจทท าใหไดรบผลประโยชนสงสด ตองวเคราะหตนทนทเกยวของนนคอ การเปรยบเทยบรายไดสวนเพม ระหวางราคาขายหลงจากผลตตอกบราคาขาย ณ จดแยกออก ในการผลตตออาจจะมตนทนสวนเพมทเกดขน กจการตองเปรยบเทยบตนทนสวนเพมทใชในการผลตตอกบรายไดสวนเพม ถารายไดสวนเพมมากกวาตนทนสวนเพม กจการกควรผลตตอ แตถารายไดสวนเพมนอยกวาตนทนสวนเพม กจการกไมควรผลตตอ เปนการพจารณาเฉพาะตนทนหลง ณ จดแยกออก สวนตนทนทเกดขนกอน ณ จดแยกออก จดเปนตนทนจมทเกดขนแลวในอดต ไมเกยวของกบการตดสนใจเนองจากเปนตนทนทหลกเลยงไมได ซงจะตองมการปนสวนตนทนรวมใหกบผลตภณฑ ณ จดแยกออก เพอประโยชนในการค านวณตนทนผลตภณฑ แตไมเกยวของกบการพจารณาวาจะผลตตอหรอขาย ณ จดแยกออก การปนสวนตนทนรวมใหกบผลตภณฑรวม ณ จดแยกออก สวนใหญจะใชสดสวนของราคาขาย(Relative-sale-value method)

ตวอยางท 9.4 บรษท ขาวไทย จ ากด เปนกจการโรงสขาว มขอมลเกยวกบการผลตดงน 1. กจการซอขาวเปลอก จ านวน 10 ตน ราคาตนละ 1,000 บาท

2. ผลตภณฑรวม ณ จดแยกออก คอ ขาวเหนยว และแกลบ

3. ตนทนเกดขน ในกระบวนการผลต จ านวน 5,000 บาท

4. ณ จดแยกออกจะไดผลตภณฑ ขาวเหนยว จ านวน 100 ถง ราคาขาย ณ จด แยกออก ขายไดเปนเงน 20,000 บาท ไดผลตภณฑ แกลบ จ านวน 50 ถง ขายไดเปนเงน 6,000 บาท

5. ถาน าขาวเหนยวไป ผลตตอเปนแปงจะไดจ านวน 80 ถง ขายไดเปนเงน 25,000 บาท จะมตนทนเกดขน 4,000 บาท

6. ในการปนสวนตนทนใหกบผลตภณฑ จะใชมลคาขายเปนเกณฑในการแบง

จากขอมลดงกลาวใหพจารณาวา กจการจะขายผลตภณฑ ขาวเหนยว ณ จด

224

แยกออกหรอผลตตอเปนแปง เพอใหมความเขาใจมากยงขน สามารถแสดงเปนภาพไดดงน ผลตตอ

ขาวเหนยว ไดจ านวน 100 ถง แปง 80 ถง ขายได 25,000 บาท ขายได 20,000 บาท มตนทนสวนเพม 4,000 บาท

ตนทนรวม 10,000 จดแยกออก (Split point)

5,000

รวม 15,000 แกลบ จ านวน 50 ถง ขายได 6,000 บาท

ภาพท 9.2 แสดงกระบวนการผลตและการจดสรรตนทนเพอการตดสนใจขายหรอผลตตอ

จากขอมลทกลาวมา สามารถค านวณเพอปนสวนตนทนใหกบผลตภณฑรวม ณ จดแยกออก ดงน

ตนทนรวม ผลตภณฑรวม

มลคาขาย ณ จดแยก

อตราสวน ตนทนรวมปนสวน (3)

10,000+5,000 ขาวเหนยว 20,000 76.92% (1) 11,538

= 15,000 แกลบ 6,000 23.08% (2) 3,462

26,000 15,000

การค านวณ

(1) อตราสวน ขาวเหนยว = (20,000 ÷ 26,000) x 100 = 76.92%

(2) อตราสวน แกลบ = (6,000 ÷ 26,000) x 100 = 23.08%

(3) ตนทนรวมปนสวน = ตนทนรวม x อตราสวน

จากการค านวณ ท าใหเราทราบวาผลตภณฑรวม แตละชนดจะไดรบการปนสวนตนทน เพอน ามาค านวณเปนตนทนของผลตภณฑแตละชนด

การพจารณาวาจะมการขายผลตภณฑรวม ณ จดแยกออก หรอจะผลตตอแลวขาย สามารถค านวณโดยพจารณาจากสวนตางของรายไดสวนเพมและตนทนสวนเพม ดงน

เปรยบเทยบรายไดสวนเพมกบตนทนสวนเพม ไดดงน หนวย : บาท

มลคาขายแปง 25,000

มลคาขายขาวเหนยว 20,000

รายไดสวนเพม 5,000

หก ตนทนสวนเพม 4,000

ก าไรจากการผลตตอ 1,000

225

การค านวณหาสวนตางของรายไดสวนเพมและตนทนสวนเพม สามารถค านวณไดโดยวธอน คอการเปรยบเทยบการขาย ณ จดแยกออก กบการผลตตอ สามารถวเคราะหสวนตางไดดงน

กรณ

ขาย ณ จดแยกออก

กรณ

ผลตตอ

ตนทน

สวนตาง รายไดจากการขาย

ขาวเหนยว 20,000 20,000

แกลบ 6,000 6,000

แปง 25,000 25,000

รายไดรวม 26,000 31,000 5,000


ตนทนรวม 15,000 15,000

ตนทนหลงจดแยกออก 4,000 4,000

รวมตนทน 15,000 19,000 4,000

ก าไรสทธ 11,000 12,000 1,000

จากการค านวณสามารถวเคราะหไดวา ถากจการมการผลตตอ จะท าใหรายไดสวนเพมมากวาตนทนสวนเพม จ านวน 1,000 บาท

ตวอยางท 9.5 บรษท เสยมสรา จ ากด เปน โรงงานผลตสรา แหงหนงไดผลตสนคา 3 ชนด คอ AA BB และ CC โดยมตนทนรวมในการผลตเปนเงน 300,000 บาท โดยสนคาCC สามารถขายได ณ จดแยกออก หรอจะผลตตอกได ซงมขอมลเกยวกบการตดสนใจ ดงน

ปรมาณทผลตได 1,000 หนวย

มลคาขาย ณ จด แยกออก 80,000 บาท

ตนทนเพมในการผลตตอ 23,000 บาท

มลคาขาย หลงการผลตตอ 105,000 บาท

ในการผลตตอของสนคา CC ไมไดมการลงทนเพมแตอยางใด ดงนนเราสามารถวเคราะหขอมลเพอการตดสนใจวาจะเลอกขายสนคา CC ณ จดแยกออก หรอจะผลตตอ ไดดงน

วธท 1 การวเคราะหรายไดสวนเพมและตนทนสวนเพม

รายไดสวนเพม (105,000 - 80,000) 25,000

ตนทนสวนเพมเมอผลตตอ 23,000

ก าไรเพมขน 2,000

226

วธท 2 การวเคราะหเปรยบเทยบรายไดและตนทนโดยรวม (บาท) ขาย

ณ จดแยกออก

ขาย

หลงผลตตอ สวนตาง

รายไดจากการขาย 80,000 105,000 25,000

ตนทนผลตตอ (23,000) (23,000) รายไดสทธ 80,000 82,000 2,000

วธท 3 การวเคราะหโดยใชตนทนเสยโอกาส

รายไดจากการขายหลงการผลตตอ 105,000 บาท

หก ตนทนผลตตอ 23,000 บาท

82,000 บาท

หก ตนทนเสยโอกาส(มลคาขาย ณ จดแยกออก)

80,000 บาท

ก าไรเพมขน 2,000 บาท

จากการวเคราะหหาสวนตางทง 3 วธ สรปไดวาผบรหารควรจะตดสนใจผลตสนคา CC ตอ เนองจากการผลตตอจะท าใหกจการมก าไรเพมขน จ านวน 2,000 บาท

การตดสนใจเพมหรอยกเลกสวนงาน/สายการผลต ในการทผบรหารจะตดสนใจเพมหรอยกเลกสวนงานหรอสายการผลต จะตองพจารณาจากตนทนทลดลงหรอประหยดไดจากการยกเลกผลตภณฑนน โดยการเปรยบเทยบกบรายไดทลดลงจากการยกเลกการผลต ถาตนทนทลดลงหรอตนทนทหลกเลยงไดมมากกวารายไดทลดลง กจการกควรยกเลกการผลตผลตภณฑนน แตถาตนทนทลดลงหรอตนทนทหลกเลยงไดมนอยกวารายไดทลดลง กจการกควรด าเนนการผลตผลตภณฑนนตอไป และยงตองค านงถงปจจยอนทมผลกระทบตอกจการเพอรวมในการพจารณาดวย เชน ชอเสยงภาพพจนของกจการ ความนาเชอถอ และผลกระทบทจะมตอผลตภณฑอนๆ ของกจการดวย บางครงกจการอาจจะตองด าเนนการผลตตอไป แมวาจะมผลขาดทน เนองจากการตดสนใจเลกการผลตผลตภณฑดงกลาวอาจท าใหลกคาไมมความพงพอใจในการบรหารงานของกจการ ซงอาจมผลตอยอดขายผลตภณฑชนดอนของกจการได

การตดสนใจยบหนวยงานหรอแผนกนน ตนทนสวนทควบคมไมไดหรอตนทนหลกเลยงไมได จะไมน ามาพจารณาเพราะเปนตนทนทไดรบจดสรรมาจากหนวยงานสวนกลาง ตนทนสวนนยงคงเทาเดม ไมมการเปลยนแปลงจงไมตองน ามาวเคราะหในการตดสนใจ ดงนนเราจะพจารณาเฉพาะรายไดและตนทนทเกดขนในหนวยงานทเกยวของกบการตดสนใจเทานน

227

ตวอยางท 9.6 บรษท วอเตอรดรง จ ากด เปน โรงงานอตสาหกรรมผลตน าอดลม เปนผผลตและจ าหนายน าอดลม 3 ชนด คอ น าหวานใจ น าหอมหวาน และน าสดใส บรษทก าลงพจารณาจะยกเลกการผลตน าสดใส เนองจากสนคาชนดนมผลขาดทน โดยพจารณาขอมลจากงบก าไรขาดทน ดงน หนวย:บาท

น าหวานใจ น าหอมหวาน น าสดใส รวม

ขาย 300,000 400,000 350,000 1,050,000

หก ตนทนผนแปร 230,000 280,000 290,000 800,000

ก าไรสวนเกน 70,000 120,000 60,000 250,000

หก ตนทนคงท

ควบคมได 40,000 46,000 46,500 132,500

ควบคมไมได 15,000 20,000 17,500 52,500

ก าไรสทธ 15,000 54,000 (4,000) 65,000

ตนทนควบคมไมได ปนสวนใหสนคาแตละชนดในอตรา 5% ของยอดขาย

การวเคราะหรายไดและตนทนสวนตาง (เฉพาะน าสดใส) สามารถค านวณไดดงน รายไดจากการขาย 350,000

ตนทนทหลกเลยงได:-

ตนทนผนแปร 290,000

ตนทนคงททควบคมได 46,500 336,500

ก าไรกอนหกตนทนทหลกเลยงไมได 13,500

จากขอมลเราสามารถวเคราะหผลตางของก าไรสทธโดยรวม กรณไมยกเลกและกรณยกเลกสนคาน าสดใสจากงบก าไรขาดทน ไดดงน


ไมยกเลกน าสดใส ยกเลกน าสดใส

ยอดขาย 1,050,000 700,000

หก ตนทนผนแปร 800,000 510,000

ก าไรสวนเกน 250,000 190,000


ตนทนควบคมได 132,500 86,000

ตนทนควบคมไมได 52,500 52,500

ก าไรสทธ 65,000 51,500

จากผลการวเคราะหขางตน จะเหนวา การยกเลกผลตน าสดใส ท าใหก าไรโดยรวมลดลง

13,500 บาท เพราะรายไดทไดจากการขายน าสดใสมมากกวาตนทนทหลกเลยงไดอย 13,500

228

บาท ซงสามารถน าไปชดเชยตนทนคงททหลกเลยงไมได ท าใหกจการมก าไรรวมปละ 65,000

บาท แตถากจการยกเลกผลตน าสดใส จะท าใหมก าไรสทธโดยรวม เทากบ 51,500 บาท ท าใหมก าไรสทธลดลง 13,500 บาท (65,000 - 51,500) แตถากจการสามารถน าเครองจกรหรอก าลงผลตทวางอยไปใหคนอนเชา และท าใหมรายไดสวนเพมมากกวา 13,500 บาท บรษทควรตดสนใจยกเลกการผลตน าสดใส เนองจะท าใหก าไรโดยรวมเพมขน

สรปไดวาการตดสนใจยกเลกผลตภณฑหรอสวนงาน จะตองพจารณาตนทนทหลกเลยงไดเปรยบเทยบกบรายไดทลดลงของผลตภณฑหรอสวนงาน ซงบางครงตองพจารณาตนทนคาเสยโอกาสจากการยกเลกผลตภณฑหรอสวนงานดวย จงจะท าใหการตดสนใจถกตอง และท าใหกจการไดรบประโยชนสงสด

การตดสนใจใชปจจยการผลตทมอยอยางจ ากด ในการผลตสนคากจการจ าเปนตองใชปจจยการผลต เชน วตถดบ คาแรงงาน โรงงาน เครองจกร พนทคลงสนคา จ านวนชวโมงเครองจกร เปนตน ในสภาวะทกจการมทรพยากรอยอยางจ ากด ผบรหารจะตองมการวางแผนการผลต วาจะผลตสนคาใดบาง เนองจากบางครงกจการไมสามารถทจะผลตสนคาทกชนดได ผบรหารจะตองพจารณาวาจะผลตสนคาชนดใดทกอใหเกดประโยชนสงสดแกกจการ ดวยเหตนจงตองท าการวเคราะหวาสนคาหรอผลตภณฑใดทท าใหมก าไรสวนเกนตอหนวยของทรพยากรทใชสงสด ซงพจารณาจากปจจยการผลตทมอยจ ากด เรากควรเลอกผลตสนคาชนดนน ก าไรสวนเกนตอหนวยของปจจยการผลตทมอยจ ากด ค านวณไดดงตอไปน

ก าไรสวนเกนตอหนวยของปจจยการผลตทมอยจ ากด = ก าไรสวนเกนตอหนวย

จ านวนปจจยการผลตทมจ ากด

ตวอยางท 9.7 บรษท เอกราช จ ากด ไดมการผลตสนคา 2 ชนด คอ สนคา AA และ

สนคา BB ซงมขอมลเกยวกบก าไรสวนเกนตอหนวยของสนคาแตละชนด ดงน สนคา AA BB

ราคาขาย 100 90

ตนทนผนแปร 67 55

ก าไรสวนเกน 33 35

จากขอมลดงกลาว จะพบวา สนคา AA มก าไรสวนเกนตอหนวย 33 บาท สวนสนคา BB

มก าไรสวนเกนตอหนวย 35 บาท สนคา BB จะมก าไรสวนเกนตอหนวยสงกวาสนคา AA

เรายงไมสามารถจะสรปไดวา จะผลตสนคา BB จะตองมการพจารณาการใชทรพยากรทมอยอยางจ ากด วาสนคาใดทท าใหมก าไรสวนเกนตอชวโมงสงสด

229

ถากจการมก าลงการผลตอยางจ ากด คอมช วโมงเครองจกร จ านวน 6,000 ชวโมง โดยในการผลต สนคา AA หนงหนวย ใชช วโมงเครองจกร 3 ชวโมง สวนการผลตสนคา BB หนงหนวย ใชช วโมงเครองจกร 5 ชวโมง ค านวณหาก าไรสวนเกนตอชวโมงของสนคา ไดดงน AA BB

ก าไรสวนเกนตอหนวย 33 35

จ านวนชวโมงเครองจกรตอหนวย 3 5

ก าไรสวนเกนตอชวโมง 11 7

การค านวณก าไรสวนเกนตอชวโมงเครองจกร สามารถค านวณตามสตร ไดดงน

ก าไรสวนเกนตอชวโมงเครองจกร = ก าไรสวนเกนตอหนวย

จ านวนชวโมงทใชผลตตอหนวย

สนคา AA = 333

ก าไรสวนเกนตอชวโมง = 11 บาท

สนคา BB = 355

ก าไรสวนเกนตอชวโมง = 7 บาท

จากการค านวณขางตนจะเหนไดวา สนคา AA จะใหก าไรสวนเกนตอชวโมงเครองจกร

11 บาท สวนสนคา BB ใหก าไรสวนเกนตอชวโมงเครองจกร 7 บาท ดงนน สนคา AA จะใหก าไรสวนเกนตอชวโมง สงกวาสนคา BB จ านวน 4 บาท กจการควรจะตดสนใจเลอกผลตสนคา AA ภายใตทรพยากรทมอยอยางจ ากดเพอใหกจการไดรบประโยชนสงสด

สมมตวาถาเราเลอกทจะผลตสนคา AA เพยงอยางเดยว กบเลอกการผลตสนคา BB

เพยงอยางเดยว สามารถค านวณเปรยบเทยบ ไดดงน สนคา AA BB

จ านวนชวโมงเครองจกร 6,000 6,000

จ านวนชวโมงทใชตอหนวย 3 5


ก าไรสวนเกนตอหนวย(บาท) 33 35

จ านวนผลตสงสดทท าได(หนวย) 2,000 1,200

ก าไรสวนเกนรวม(บาท) 66,000 42,000

230

จากการค านวณ ถาเลอกผลตสนคา AA เพยงอยางเดยว จะผลตสนคาไดจ านวน 2,000 หนวย จะไดก าไรสวนเกน 66,000 บาท แตถาเลอกผลตสนคา BB เพยงอยางเดยว จะผลตสนคาไดจ านวน 1,200 หนวย จะไดก าไรสวนเกน 42,000 บาท ในกรณทมปจจยอยางอนเขามาเกยวของในการตดสนใจ นอกจากการค านวณภายใตทรพยากรทมอยอยางจ ากดแลว อาจจะตองค านงถงปจจยอนทมผลตอการตดสนใจ เชน ความตองการของลกคาในตลาดทมอยอยางจ ากด ท าใหไมสามารถผลตสนคาอยางใดอยางหนงได โดยจะตองมการผลตสนคาทง 2 ชนด เพอตอบสนองความตองการของลกคา

จากขอมลดงกลาว สมมตวาปรมาณความตองการของลกคา ในสนคา AA มจ านวน 1,500 หนวย และความตองการของลกคาในสนคา BB มอยางไมจ ากด เราสามารถค านวณ ก าไรสวนเกนรวมทกจการจะไดรบของสนคา ดงน

AA BB รวม

จ านวนชวโมงทใชตอหนวย 3 5


ก าไรสวนเกนตอหนวย (บาท) 33 35

จ านวนชวโมงเครองจกรทใช (ช วโมง) 4,500 1,500 6,000

จ านวนผลตสงสดทท าได (หนวย) 1,500 300

ก าไรสวนเกนรวม (บาท) 49,500 10,500 60,000

สามารถค านวณก าไรสวนเกนรวม เพมเตม ไดดงน ก าไรสวนเกนสนคา AA = 1,500 x 33 = 49,500 บาท

ก าไรสวนเกนสนคา BB = 300 x 35 = 10,500 บาท

ก าไรสวนเกนรวม 60,000 บาท

จากการค านวณดงกลาวภายใตขอจ ากดทก าหนด สามารถหาก าไรสวนเกนของสนคา

AA ไดจ านวน 49,500 บาท และก าไรสวนเกนของสนคา BB ไดจ านวน 10,500 บาท ท าใหมก าไรสวนเกนรวม 60,000 บาท จะเหนไดวาภายใตขอจ ากดของปจจยหลายๆ ดานผบรหารจะตองน ามาพจารณาประกอบการตดสนใจ เพอเลอกทางเลอกทถกตองกอใหเกดประโยชนสงสดแกกจการ

สรป

การทผบรหารจะตดสนใจแกปญหาดานตางๆของกจการ จะตองไดรบขอมลทางบญชทถกตอง ซงนกบญชบรหารจะตองหาขอมลทเปนจรงเสนอกบฝายบรหาร ขอมลทางบญชเปนขอมลทส าคญ ซงผบรหารจะตองทราบเกยวกบตนทน เชน ตนทนผนแปร ตนทนคงท ตนทนทหลกเลยงไดและตนทนทหลกเลยงไมได ตนทนจม และตนทนคาเสยโอกาส ผบรหารจะตองพจารณาวาตนทนชนดใดเปนตนทนทเกยวของตอการตดสนใจ ปญหาทผบรหารจะตองตดสนใจม

231

หลายดาน คอการรบค าส งซอพเศษ การผลตเองหรอซอจากบคคลภายนอก การจ าหนายหรอผลตตอของผลตภณฑรวม การยกเลกหรอการเพมสวนงานหรอสายการผลต และการใชปจจยการผลตทมอยอยางจ ากด ผบรหารจงควรทราบขอมลตางๆ ทเกยวของตอการตดสนใจทกๆ ทางเลอกทม

และประเมนทางเลอกแตละทางเลอกดวยเทคนคและวธการตางๆ โดยวเคราะหจากขอมลทเกบรวบรวมไดทงขอมลเชงปรมาณและเชงคณภาพ และตดสนใจเลอกทางเลอกทดทสด ซงท าใหองคกรไดรบผลประโยชนสงสด เมอไดเลอกทางเลอกใดไปแลว จะตองมการประเมนผลและแกไขปญหาตางๆ ทอาจเกดขนจากผลของการตดสนใจ การเลอกทางเลอกไปอาจจะไมใชทางเลอกทดทสด เนองจากอาจจะมปจจยอนทไมใชเปนขอมลทางบญช เชน คณภาพของสนคา ชอเสยงของกจการ ความตองการของลกคา สภาวะเศรษฐกจ การแขงขนทางการตลาด เปนตน ซงจะตองน ามาประกอบการตดสนใจดวยเชนกน


ขอ 1. จงอธบายถงความหมายของขอมลทางการบญชทเกยวของกบการตดสนใจ

ขอ 2. จงอธบายถงข นตอนของกระบวนการตดสนใจ อยางละเอยด

ขอ 3. จงกลาวถงประเดนปญหาทผบรหารตองตดสนใจเกยวกบขอมลเพอการตดสนใจ ม

อะไรบาง

ขอ 4. จงอธบายถงประเภทของการตดสนใจ อยางละเอยด

ขอ 5. ใหยกตวอยางตนทนใดเปนตนทนทเกยวของตอการตดสนใจของผบรหาร

ขอ 6. จงใหความหมายของค าศพท ดงตอไปน - ตนทนทหลกเลยงได

- ตนทนจม

- ตนทนทเกยวของ

- ตนทนรวม

- ผลตภณฑรวม

- จดแยกออก

ขอ 7. บรษท ศรสดา จ ากด เปนผผลตดอกไมประดษฐ ขณะนบรษทพจารณารบค าส งซอพเศษ จากลกคา ซงไดส งซอดอกไมประดษฐ จ านวน 10,000 หนวย และจะตองท าการผลตและสงมอบใหลกคาในชวง 2 เดอนแรกของปทจะมาถง ราคาตามทเสนอในค าส งซอพเศษ หนวยละ 7.50 บาท จากการวเคราะหในเบองตน ถาบรษทตดสนใจรบค าส งซอพเศษน จะตองใชวตถดบ ตอหนวยในการผลตอตราเทาเดม คาแรงงานทางตรงตอหนวยเพมขนอก 10% สวนคาใชจายการผลต คาใชจายการขายและบรหารผนแปรตอหนวยใชในอตราเดม คาใชจายการผลตคงท คาใชจายในการขายและบรหารคงท ไมมการเปลยนแปลง

232

บรษท ไดประมาณผลการด าเนนงานในรอบปบญชถดไป ไวดงน ยอดขาย (80,000 หนวยๆ ละ10 บาท) 800,000

หก ตนทนขาย:-



คาใชจายการผลต:-

ผนแปร 100,000

คงท 40,000 500,000


หก คาใชจายในการขายและบรหาร:-

ผนแปร 80,000

คงท 50,000 130,000


ใหท า 1) ถาก าลงการผลตของบรษทมเหลอเพยงพอทจะผลตไดตามค าส งซอพเศษทานคด วาบรษทควรรบค าส งซอพเศษนหรอไม เพราะเหตใด

2) ถาบรษทมก าลงการผลตสงสดเพยง 85,000 หนวย ถาจะรบค าส งซอพเศษ จะตอง

ลดยอดขายปกตลง 5,000 หนวย บรษทควรตดสนใจรบค าส งซอพเศษนหรอไม

ขอ 8. โรงงานอตสาหกรรม เปนผผลตและจ าหนายเครองดมกระปอง 3 ชนด คอ น าผลไม

น าสมนไพร และน าหวาน บรษทก าลงพจารณาจะยกเลกการผลตน าสมนไพร เพราะสนคาชนดนไมมผลก าไรสทธ โดยพจารณาจากงบก าไรขาดทนในงวดบญชทผานมา ดงน

น าผลไม น าสมนไพร น าหวาน รวม

ยอดขาย 400,000 300,000 450,000 1,150,000

หก ตนทนผนแปร 300,000 250,000 280,000 830,000

ก าไรสวนเกน 100,000 50,000 170,000 320,000


ควบคมได 20,000 38,000 50,000 108,000

ควบคมไมได** 20,000 15,000 22,500 57,500

ก าไร(ขาดทน) 60,000 (3,000) 97,500 154,500

**ตนทนควบคมไมได จดสรรใหสนคาแตละชนดในอตรา 5% ของยอดขาย

ใหท า บรษทจะยกเลกผลตน าสมนไพรหรอไม ค านวณประกอบ

233

ขอ 9. บรษท ไพโรจนอตสาหกรรม จ ากด ไดผลตชนสวนประกอบรถยนตชนดหนง เพอใชในการประกอบรถยนต จ านวน 10,000 หนวยตอป ณ ระดบการผลตน บรษทมตนทนการผลตตอหนวยเทากบ 200 บาท ซงประกอบดวย

วตถดบทางตรง 20 บาท


คาใชจายการผลตผนแปร 40 บาท

คาใชจายการผลตคงทคดเขางาน 60 บาท

บรษทไดรบขอเสนอจากบคคลภายนอกในการขายชนสวนประกอบนใหในราคาหนวยละ 190 บาท ซงบรษทไดพจารณาขอมลเพมเตมพบวา ถาบรษท ตดสนใจรบขอเสนอของบคคลภายนอก จะมผลกระทบเกดขนดงน 1. เครองจกรทใชในการผลตชนสวนประกอบน สามารถน าไปใหบคคลภายนอกเชา โดยไดรบผลตอบแทน 40,000 บาทตอป

2. ถาไมผลตเอง บรษทสามารถลดคาใชจายการผลตคงทคดเขางานลงได 1 ใน 3ของคาใชจายการผลตคงทท งหมด

ใหท า บรษทควรตดสนใจผลตเอง หรอซอจากบคคลภายนอก

ขอ 10. บรษท จนดาอาหาร จ ากด เปนผผลตและจ าหนายผลไมกระปอง ปจจบนบรษทไดท าการผลตและจ าหนายเดอนละ 300,000 กระปอง ขอมลการจ าหนายและตนทนมดงน

ราคาขายกระปองละ 26 บาท

ตนทนผนแปรกระปองละ 19 บาท

คาใชจายการผลตคงทเดอนละ 1,000,000 บาท

คาใชจายขายและบรหารคงทเดอนละ 600,000 บาท

เนองจากภาวะสงครามในตะวนออกกลาง ท าใหปรมาณการจ าหนายลดลงเหลอเพยงเดอนละ 150,000 กระปอง ผบรหารจงก าลงพจารณาวาควรทจะปดโรงงานชวคราว หรอยงท าการผลตตอไปภายใตความตองการของตลาดปจจบน ถาการตดสนใจปดโรงงานจะท าใหบรษทสามารถประหยดคาใชจายการผลตคงทไดเดอนละ 300,000 บาท สวนคาใชจายในการขายและบรหารคงท จะลดลงอกเดอนละ 12% ของคาใชจายในการขายและบรหารคงทเดม

ใหท า 1) บรษทควรตดสนใจปดโรงงานหรอไม เพราะเหตใด

2) ณ ระดบการผลตปรมาณเทาไร จงเปนจดทบรษทตดสนใจในการปด

โรงงาน หรอด าเนนการผลตตอ

ขอ 11. บรษท เอกชยอตสาหกรรม จ ากด เปนผผลตและจ าหนายสนคา X และ Y สนคาทง 2 ชนด ตองผานกระบวนการผลตเดยวกนในชวงแรกของการผลต จงมตนทนรวมประมาณ

234

เดอนละ 350,000 บาท บรษทสามารถจ าหนายสนคาทง 2 ชนดน ณ จดแยก หรออาจจะท าการผลตตอแลวจงคอยน าออกจ าหนาย ขอมลเกยวกบการตดสนใจมดงน

สนคา ปรมาณการผลต

(หนวย) ราคาขาย/หนวย

ณ จดแยก

ตนทนการ ผลตตอ

ราคาขาย/หนวย หลงจากผลตตอ

X

Y

15,000

20,000

16

8

90,000

100,000

20

15

ใหท า 1) ถาบรษทตดสนใจผลตตอและจ าหนายสนคาทง 2 ชนด จะท าใหมก าไรข นตน

เทาไร

2) บรษทควรตดสนใจอยางไรเกยวกบการจ าหนายสนคาทง 2 ชนด บรษทจงจะม

ก าไรสงสด

ขอ 12. บรษท ปารม จ ากด ไดมการผลตสนคา 2 ชนด คอ สนคาหมวก และสนคาเขมขด

ซงมขอมลเกยวกบราคาขายและตนทนผนแปรตอหนวยของสนคาแตละชนด ดงน สนคา หมวก เขมขด

ราคาขาย 120 150

ตนทนผนแปร 70 90

กจการมก าลงการผลตอยางจ ากด คอมช วโมงเครองจกร จ านวน 5,000 ชวโมง โดยในการผลตสนคาหมวก 1 หนวย ใชช วโมงเครองจกร 2 ชวโมง สวนในการผลตสนคาเขมขด 1 หนวย ใชช วโมงเครองจกร 3 ชวโมง ใหท า 1) ค านวณก าไรสวนเกนตอหนวย และค านวณก าไรสวนเกนตอชวโมงเครองจกร ของ สนคาแตละประเภท

2) ค านวณก าไรสวนเกนรวมของสนคาแตละประเภทภายใตก าลงการผลตอยางจ ากด

3) ถากจการเลอกผลตสนคาหมวก หรอสนคาเขมขด เพยงอยางเดยว จะผลตสนคาแต

ละประเภทไดกหนวย

4) ถาหากปรมาณความตองการของลกคาในสนคาหมวก มจ านวน 2,200 หนวย และความตองการของลกคาในสนคาเขมขด มอยางไมจ ากด จะตองมการผลตสนคา

เขมขดเทาใด ใหค านวณ

บทท 10

การบญชตามความรบผดชอบ

ในการด าเนนงานของธรกจใหบรรลเปาหมายตามแผนงานทก าหนดไวนน ถอวาเปนหนาทของผบรหาร ฝายบรหารจงจ าเปนตองมความสามารถน าเทคนคและเครองมอตางๆ มาใชเปนเครองมอในการควบคมการด าเนนงาน เชน ระบบตนทนมาตรฐาน (Standard costing) ระบบงบประมาณ (Budgeting system) การรายงานผลการด าเนนงาน(Performance reporting) และหลกการบรหารโดยยกเวน(Management by exception) เปนตน อ านาจหนาทความรบผดชอบในการควบคมและการตดสนใจของผบรหารแตละคน จากแนวคดทเจาของกจการ หรอผบรหารระดบสงของกจการไดมการแบงและมอบหมายอ านาจหนาทในความรบผดชอบและการตดสนใจใหแกผบรหารระดบลางลงมา จงถอเปนลกษณะการด าเนนงานหรอการบรหารงานแบบกระจายอ านาจ (Decentralized operation) ซงแตกตางกบการด าเนนงานในระยะแรกทใหผบรหารระดบสงมอ านาจหนาทในการตดสนใจและรบผดชอบแตเพยงผเดยว ซงลกษณะการด าเนนงานเชนน ถอเปนลกษณะการบรหารงานแบบรวมอ านาจ(Centralized operation)

ความหมายของการบญชตามความรบผดชอบ

สมนก เออจระพงษพนธ (2549, 363) ไดใหความหมายของการบญชตามความรบผดชอบไวดงน การบญชตามความรบผดชอบ(Responsibility accounting) หมายถง ระบบการรายงานผลการด าเนนงานหรอผลการปฏบตงานของหนวยงานหรอสวนงานใดสวนงานหนง โดยพจารณาถงขอบเขตของอ านาจหนาทและความรบผดชอบทผบรหารสวนงานนน จะสามารถควบคมผลการด าเนนงานหรอผลการปฏบตงานไดจากการตดสนใจดวยตนเอง

การขยายตวและการเตบโตอยางรวดเรวท าใหขนาดของกจการมขนาดใหญขน และมการเปลยนแปลงรปแบบกระบวนการในการด าเนนงาน ในสภาวะการแขงขนทรนแรงในประเทศ จงน าแนวคดเกยวกบการบรหารงานแบบกระจายอ านาจมาใชในการด าเนนงาน ผบรหารระดบสงจะจ าแนกอ านาจหนาทและความรบผดชอบตามแผนก สาขา สวนงาน หรอสายผลตภณฑ เปนตน การมอบหมายอ านาจหนาทและความรบผดชอบใหแกผบรหารระดบลางลงไปปฏบต สงส าคญทจะตามมากคอ การวดผลการปฏบตงานของผบรหารระดบลางของแตละคนทไดรบมอบหมายอ านาจหนาทและความรบผดชอบ วาไดปฏบตงานเปนทนาพอใจอยในระดบใด สามารถทจะด าเนนงานเพอกอใหเกดผลประโยชนตอกจการโดยสวนรวมมากนอยเพยงใด ดงนนจงตองพจารณาถงความรบผดชอบเปนหลกส าคญ การบญชตามความรบผดชอบ (Responsibility

accounting) จงไดเขามามบทบาทส าคญตอการรายงานผลการด าเนนงานเพอประโยชนในการวดผลงานของผบรหารแตละระดบและแตละบคคลได การบญชตามความรบผดชอบเรมดวยการสรางจตส านกอยางเปนระบบของหนวยงานของศนยความรบผดชอบ ระบบการบญชตามความ

236

รบผดชอบ เปนสวนหนงของการประเมนผลการด าเนนงาน ซงใชวดผลการปฏบตงานของศนยตามความรบผดชอบ การมอบอ านาจการตดสนใจใหผปฏบตงานในระดบตางๆ ตามศนยตนทน ศนยก าไร และศนยการลงทน นนจะเปนจดส าคญในการสรางความมงมนในการด าเนนงาน เพอใชในการประเมนผลการด าเนนงานในแตละหนวยงาน (Zimmerman, 2009, p.176)

การจดท ารายงานตามความรบผดชอบอาจจะพจารณาถงขอมลทเกยวกบตนทน(Cost)

หรอรายได (Revenue) หรออาจจะพจารณาทงในสวนของตนทนและรายได นอกจากนยงสามารถพจารณาถงเงนลงทน (Investment) ไดอกดวย ทงนข นอยกบผบรหารและสวนงานนนๆ จะมขอบเขตอ านาจหนาทและความรบผดชอบเกยวกบเรองใดบาง โดยการบญชตามความรบผดชอบจะก าหนดใหสวนงานแตละสวนงานทมขอบเขตอ านาจหนาทและความรบผดชอบแตกตางกนออกไป เปนศนยความรบผดชอบ (Responsibility centers) ซงสวนงานนนอาจจะอยในรปของสาขา ฝาย แผนก กอง โครงการหรอสายผลตภณฑ เปนตน ในบางครงการบญชตามความรบผดชอบจงถกเรยกวา การบญชตามความสามารถในการท าก าไร (Profitability

accounting) หรอการบญชตามกจกรรม (Activity accounting)

ขอดของการบญชตามความรบผดชอบ มดงน 1. ท าใหเกดการกระจายอ านาจในการตดสนใจ

2. ชวยใหการบรหารงานเปนไปตามแนวคดของการบรหารงานโดยวตถประสงค

(Management by objective) อยท การประเมนความส าเรจตามเปาหมายทก าหนดไว

3. ชวยก าหนดแนวทางในการวดและประเมนผลงาน รวมทงชวยในการก าหนด

มาตรฐานของผลงาน ซงจะใชเปนเกณฑในการประเมนผลงานนนเอง

4. ชวยสนบสนนและกอใหเกดประสทธภาพในการใชแนวคดการบรหารงานโดย

ยกเวน (Management by exception) ซงหมายความวา ความสนใจของผบรหารควรทจะมงเนนไปในผลตางทมนยส าคญจากมาตรฐานหรองบประมาณทต งไว

ส าหรบการใชระบบการบญชตามความรบผดชอบใหเกดประสทธภาพนน จะตองอยภายใตเงอนไขของหลกการพนฐาน 3 ประการ ดงน

1. การก าหนดโครงสรางองคการ (Organization structure) จะตองมลกษณะทด กลาวคอ ตองมความชดเจนและท าความเขาใจไดงายในการก าหนดอ านาจหนาทความรบผดชอบของผบรหารในระดบตางๆ

2. การก าหนดมาตรฐานในการวดผลงานเกยวกบรายได ตนทน และการลงทน จะตองมการก าหนดใหชดเจนและมความเหมาะสม ตลอดจนความเปนไปไดในเชงปฏบต

3. การรายงานผลงานตามระบบการบญชตามความรบผดชอบนน ควรพจารณา

เฉพาะรายการทผบรหารศนยความรบผดชอบนน สามารถทจะควบคมได หรอมอ านาจในการบรหารไดอยางแทจรงนนเอง

237

การกระจายอ านาจ

เปนการบรหารงานโดยใหผบรหารระดบลางมอ านาจในการก าหนดนโยบาย การวางแผน และมอ านาจในการตดสนใจในสวนของงานทไดรบผดชอบ เพอใหบรรลเปาหมายโดยรวมแกองคกร “การบรหารงานแบบกระจายอ านาจ” (Decentralization) เปนการกระจายอ านาจใหหนวยงานตางๆ อาจจะใหมความรบผดชอบเฉพาะตนทน ซงเรานยมเรยกตามระบบบญชตามความรบผดชอบวา “ศนยตนทน” ถาหนวยงานนนรบผดชอบทงดานตนทนและรายไดกจะถกเรยกวา “ศนยก าไร” สวนส าหรบ “ศนยลงทน”กจะหมายถง หนวยงานทรบผดชอบทงทางดานตนทน รายได และเงนลงทน อยางไรกตามการทหนวยงานใดจะไดรบการกระจายอ านาจและจะประสบความส าเรจมากนอยเพยงใดในการบรหารงาน กจะตองขนอยกบระดบของความมอสระในการตดสนใจของผบรหารหนวยงานนนดวย ถาพจารณาในแนวทางของตนทนและประโยชน (Cost and benefit) ของการใชระบบการบรหารงานแบบกระจายอ านาจ กสามารถทจะสรปขอดและขอเสย ไดดงน

ขอดของการบรหารงานแบบกระจายอ านาจ

ในการบรหารงานแบบกระจายอ านาจ ท าใหเกดประโยชนและขอดแกองคกร ดงน 1. คณภาพขอมล การบรหารงานแบบกระจายอ านาจท าใหผบรหารทรบผดชอบใน

สาขาหรอหนวยงานของตนเอง ใหขอมลทมคณภาพ ถกตอง และรวดเรว

2. ผบรหารระดบลาง ไดรบการฝกหดงาน และไดมการตดสนใจมากขน

3. ผบรหารระดบสงมเวลามากขน

4. สงเสรมใหมการแขงขนมากขน

5. สรางความพงพอใจใหกบลกคา

6. เปนแรงจงใจใหผจดการแตละหนวยงานท างานใหมประสทธภาพ

ขอเสยของการบรหารงานแบบกระจายอ านาจ

1. ท าใหคาใชจายของธรกจมยอดสงขน เนองจากแตละหนวยงานยอยจะตองม บคลากรเพมมากขน

2. ท าใหมการแขงขนในหนวยงาน ซงแตละหนวยงานในกจการตองการทจะแสดงยอด

ขายใหไดมากๆ ดงนน อาจจะลดราคาผลตภณฑของตนเองลง ซงอาจจะมผลตอยอดขายของอกแผนกหนงท าใหธรกจโดยรวมอาจไดรบผลกระทบ ซงท าใหก าไรสทธโดยรวมของธรกจลดลงได

238

ศนยความรบผดชอบ

ศนยความรบผดชอบ (Responsibility centers) คอ หนวยงานใดหนวยงานหนงในกจการทมสวนเกยวของในการควบคมตนทน รายได และหรอเงนลงทน ในการบรหารงานแบบกระจายอ านาจนน จะตองมศนยความรบผดชอบโดยผบรหารระดบสงจะมอบอ านาจใหผจดการแตละคนรบผดชอบงานในแตละศนย หรอสวนงาน ซงสวนงานอาจจะแบงเปนเขต สาขา ภาค หรอผลตภณฑ เปนตน ผบรหารจะตองใชการบญชบรหารเปนเครองมอในการประเมนผลงาน และควบคมในสวนของงานทตนรบผดชอบ โดยทวไปศนยความรบผดชอบสามารถแบงไดเปน 3

รปแบบ คอ

1. ศนยตนทน (Cost center) หมายถง หนวยงานทอยในกจการซงมหนาทรบผดชอบเฉพาะตนทน เชน แผนกผลต แผนกซอมบ ารง แผนกบคลากร แผนกบญช และแผนกทวไป เปนตน หรอถาเปนองคกรในรปแบบของการใหบรการ อยางเชน มหาวทยาลย กจะมศนยตนทน เชน แผนกแนะแนว แผนกรบสมคร เปนตน การวเคราะหผลตาง (Variance analysis) โดยใชเกณฑตนทนมาตรฐาน (Standard costs) และงบประมาณยดหยน (Flexible budgets) กเปนวธหนงทมกใชในการวดผลงานของศนยตนทน

2. ศนยก าไร (Profit center) หมายถง หนวยงานทซงมความรบผดชอบในสวนของรายไดและตนทนทจะเกดขนในศนยนน เชน แผนกขายสนคาชนดตางๆในหางสรรพสนคา สาขาของธนาคารตางๆ เปนตน การวดผลงานของศนยก าไร โดยทวไปกจะวดจากก าไรตามวธก าไรสวนเกน (The contribution approach) โดยใหความส าคญในเรองของการปนสวนหรอการจดสรรตนทน (Cost allocation)

3. ศนยลงทน (Investment center) หมายถง หนวยงานภายในองคกร ซงม

ความรบผดชอบในสวนของรายได ตนทน และเงนลงทนทตองใชในการลงทนของศนยนนๆ ดวย ส านกงานใหญของบรษทหรอสวนงานลกษณะภาค เขต เปนตน บรษททมลกษณะการกระจายอ านาจขนาดใหญกมกจะมลกษณะเปนศนยลงทน การวดผลการด าเนนงานของศนยลงทนกคอ การใชอตราผลตอบแทนจากการลงทน (Rate of return on investment) ก าไรสวนทเหลอ (Residual income) รวมถงการวเคราะหมลคาเพมในเชงเศรษฐกจ (Economic value added) ซงถอเปนเทคนคหลกๆ ในการประเมนผลงาน

239

ตารางท 10.1 สรปแสดงความรบผดชอบของศนยตนทน ศนยก าไร และศนยลงทน

ศนย อ านาจหนาท การวดผลการด าเนนงาน ผใชขอมล

ศนยตนทน ปจจยทปอนเขา เชนวตถดบ, แรงงาน

และวสดตางๆ

1. ตนทนต าสด แตไดผลผลตคงท 2. ผลผลตสงสด แตใชงบประมาณคงท

1.ผบรหารสวนกลางวดผลผลต ท าใหทราบตนทนและก า ร ก า ห น ด ป รม า ณ ทเห ม าะ ส ม แ ล ะมก ารต งรางวลผลตอบแทนแกผทมผลการด าเนนงานเปนไปตามเปาหมาย และสงเกต

คณภาพของผลผลตของศนยตนทน

2. ผบรหารศนยตนทนมความรความเขาใจปจจยทปอนเขาเปนอยางด

ศนยก าไร 1. ปจจยทปอนเขา 2. ผลตภณฑ 3. ยอดขาย หรอปรมาณผลผลต

1. ก าไรทเกดขนจรง 2. เปรยบเทยบก าไรทเกดขนจรงกบงบประมาณทต งไว

ผบรหารศนยก าไรมความรความเขาใจในเรองราคา ปรมาณ และผลตภณฑเปนอยางด

ศนยลงทน 1. ปจจยทปอนเขา 2. ผลตภณฑ 3. ยอดขาย หรอปรมาณผลผลต

4.เงนทนทใชในการลงทน

1.มการวดอตราผลตอบแทนจากการลงทนจรง(ROI) 2.มการวดก าไรสวนทเหลอจรง (RI)

3. เปรยบเทยบอตราผลตอบแทนจากการลงทนจรงและก าไรสวนทเหลอจรง กบงบประมาณทต งไว

ผบรหารศนยลงทนความรความเขาใจในเรองราคา ปรมาณ ผลตภณฑและโอกาสทางการลงทนเปนอยางด

ทมา : Zimmerman ( 2009, p.177)

240

การประเมนผลงานศนยตนทน

การประเมนผลงานของหนวยงานหรอสวนงานทมลกษณะเปนศนยตนทน(Cost center) ของแผนกตางๆ เชน แผนกผลต แผนกซอมบ ารง แผนกอาคารสถานท เปนตน ซงแตละแผนกนนจะมหวหนาหนวยงานทจะตองใหความรบผดชอบตอตนทนหรอคาใชจายตางๆ ทจะเกดขนในแตละหนวยงานของตน เพอใหการใชทรพยากรของกจการเปนไปอยางประหยดและกอใหเกดประสทธภาพสงสดตามแผนงานทกจการไดก าหนด การวดผลงานของศนยตนทนนนจงมงเนนไปทการวเคราะหผลตางในรปของงบประมาณยดหยนหรอการวเคราะหผลตางจากตนทนมาตรฐาน เปนตน เพอใหเกดความเขาใจไดชดเจนมากยงขน จงขอยกตวอยางเกยวกบการวดผลงานของศนยตนทนจากการเปรยบเทยบกบงบประมาณ ดงน

ตวอยางท 10.1 ในตวอยางนจะแสดงใหเหนถงความแตกตางระหวางการท างบประมาณคงท (Static budget) และงบประมาณยดหยน (Flexible budget) สมมตวาแผนกผลตดนเผา ของบรษท กสมาเซรามค จ ากด ไดวางแผนการผลตสนคารนหนง ส าหรบเดอนมถนายน ไวจ านวน 2,000 หนวย โดยมขอมลบางสวนของงบประมาณเกยวกบตนทนการผลตผนแปร ซงถอเปนตนทนทควบคมได ดงตอไปน

บรษท กสมาเซรามค จ ากด

งบประมาณตนทนการผลตผนแปร

แผนกผลตดนเผา ส าหรบ เดอนมนาคม 25X1

ระดบการผลตตามงบประมาณ 2,000 หนวย

ตนทนการผลต:- (บาท)



คาใชจายการผลตผนแปร:


วสดสนเปลองโรงงาน 18,000

คาซอมแซม 20,000

รวม 650,000

ถาในเดอนมนาคม 25X1 ปรากฏวากจการไดท าการผลตสนคาจรงเพยง 1,800 หนวย ดงนน ถาเปนการวดผลงานโดยใชงบประมาณคงท (Static budget) ทไดวางแผนไวตงแตตอนแรก การจดท ารายงานกสามารถแสดงได ดงน

241

งบประมาณ เกดขนจรง ผลตาง

ปรมาณการผลต(หนวย) 2,000 1,800 200 (U)

ตนทนการผลต (บาท)

วตถดบทางตรง 400,000 380,000 20,000 (F)

คาแรงงานทางตรง 200,000 190,000 10,000 (F)

คาใชจายการผลตผนแปร:-

คาแรงงานทางออม 12,000 11,000 1,000 (F)

วสดสนเปลองโรงงาน 18,000 16,500 1,500 (F)

คาซอมแซม 20,000 19,000 1,000 (F)

รวม 650,000 616,500 33,500 (F)

หมายเหต : F = ผลตางทนาพอใจ U = ผลตางทไมนาพอใจ

จากการวเคราะหผลตางขางตนเราจะพบวา ผลตางไดแสดงถงผลตางทนาพอใจ ดงนน หมายความวา การใชตนทนการผลตในเดอนมนาคม ต ากวามาตรฐานทก าหนด แสดงวาไดท าการผลตอยางมประสทธภาพ แตจรงๆ แลวหาไดเปนเชนนนไม ทงนเพราะตวเลขงบประมาณตนทนการผลตทตงไวนนไดตงไว ณ ระดบการผลต 2,000 หนวย ในขณะทการผลตทเกดขนจรงท าไดเพยง 1,800 หนวย เทานน ดวยเหตน เราจงน างบประมาณยดหยน มาใชในการเปรยบเทยบผลการด าเนนงาน ณ ระดบการผลตเดยวกน สามารถแสดงได ดงน

บรษท กสมาเซรามค จ ากด

รายงานผลการด าเนนงานตามแบบงบประมาณคงท แผนกผลตดนเผา

ส าหรบเดอนมนาคม 25X1

(หนวย : บาท) ตนทน

(ตอหนวย) งบประมาณ

ณ ระดบ

เกดขนจรง ณ ระดบ

ผลตาง

1,800 หนวย 1,800 หนวย


วตถดบทางตรง 200 360,000 380,000 20,000 (U)

คาแรงงานทางตรง 100 180,000 190,000 10,000 (U)

คาใชจายการผลตผนแปร:

คาแรงงานทางออม 6 10,800 11,000 200 (U)

วสดสนเปลองโรงงาน 9 16,200 16,500 300 (U)

คาซอมแซม 10 18,000 19,000 1,000 (U)

รวม 325 585,000 616,500 31,500 (U)

242

จะสงเกตเหนวา หลงจากจดท ารายงานผลการด าเนนงานโดยใชงบประมาณยดหยน แลว ผลตางทางดานตนทนไดเปลยนจากผลตางทนาพอใจกลบเปนผลตางทไมนาพอใจ แสดงวาแททจรงแลว การด าเนนงานผลตยงขาดประสทธภาพอยอกมาก

การประเมนผลงานศนยก าไร

การรายงานผลการด าเนนงานของหนวยงานยอยทมลกษณะเปนศนยก าไร (Profit

center) ของหนวยงานหรอสวนงาน (Segment reporting) ในองคกรซงอาจจะอยในรปของแผนก สายผลตภณฑ หรอเขตการขาย เปนตน วธก าไรสวนเกน(Contribution approach) เปนวธการรายงานผลการด าเนนงานทนยมน ามาใชกนอยางมากในการจดท ารายงาน พฤตกรรมของตนทนและความสามารถในการควบคมตนทนซงถอเปนจดส าคญของการประเมนผลงานหรอเพอการตดสนใจอนๆ การประเมนผลการปฏบตงานของศนยก าไร จะตองดความสามารถในการท าก าไร ซงผจดการแตละศนย จะตองมความมงมนทจะสรางผลก าไรใหไดประโยชนสงสด ซงเปนการจงใจใหท าประโยชนและมความรบผดชอบตอสงคมโดยรวมดวย การวดความสามารถในการสรางก าไรของศนยก าไรม หลายวธ คอ (1) น ารายไดปปจจบนเปรยบเทยบกบรายไดตามงบประมาณหรอรายไดตามเปา (2) น ารายไดปปจจบนเปรยบเทยบกบรายไดปกอน (3) ประเมนศนยก าไรโดยประเมนผลการปฏบตงานทมความเกยวเนองกน(Relative performance evaluation) ซงเปนการประเมนผลการปฏบตงานทเกยวของกบฝายตางๆ ในการสรางผลก าไร โดยแยกเปนศนยก าไรของแตละฝายและมผจดการของแตละฝาย และผจดการของแตละสายการผลตภณฑ เปนผรบผดชอบในการสรางรายได และการควบคมตนทนในฝายของตน(สพาดา สรกตตา,2548, 154) นอกจากนการจดสรรหรอการปนสวนตนทน เพอจดท ารายงานผลการด าเนนงานของสวนงานทมลกษณะเปนศนยก าไร (Profit center) จะใชวธก าไรสวนเกน จะตองมหลกเกณฑ ดงตอไปน

1. ตนทนคงท (Fixed costs) จะตองเปนตนทนทมความสามารถในการควบคม

นอยกวาตนทนผนแปร

2. ตนทนคงทโดยตรง(Direct fixed costs) และตนทนคงทรวม (Common fixed

costs) ทเกดขนในกจการจะตองสามารถจ าแนกไดอยางชดเจน วาเปนตนทนทเกดขนเฉพาะจากสวนงานใดสวนงานหนง ในขณะทตนทนคงทรวมเปนตนทนทไมสามารถระบไดอยางชดเจนวาเปนตนทนคงทของสวนงานใดโดยเฉพาะ

3. ตนทนคงทรวม โดยปกตแลวจะเปนตนทนทไมสามารถควบคมไดโดยสวนงาน

และจะตองเปนตนทนทไมถกจดสรรในการจดท างบก าไรขาดทนตามวธก าไรสวนเกน เพอแสดงผลการด าเนนงานของสวนตางๆ เนองจากอาจจะท าใหเกดความเขาใจผดในการวดผลการด าเนนงาน ในเรองของการบญชตามความรบผดชอบได

243

แนวคดทส าคญในการจดท ารายงานผลการด าเนนงานของสวนงานทมลกษณะเปนศนยก าไร ตามวธก าไรสวนเกน (Contribution approach) มดงน - ก าไรสวนเกน (Contribution margin) ค านวณไดจากยอดขายหกดวยตนทนผนแปร

- ก าไรสวนเกนทควบคมได โดยผจ ดการสวนงาน (Contribution controllable by

segment managers) ค านวณไดจากก าไรสวนเกนหกดวยตนทนคงทโดยตรงทสามารถควบคมไดโดยผจดการสวนงานนนๆ ตนทนคงทโดยตรงมกจะเปนตนทนคงทระยะสน (Discretionary fixed

costs) เชน คาโฆษณา คาวจยและพฒนา คาใชจายในการสงเสรมการขาย เปนตน

- ก าไรของสวนงาน (Segment margin) ค านวณไดจากก าไรสวนเกนทควบคมไดโดยผจดการสวนงานหกดวยตนทนคงททสามารถควบคมไดโดยบคคลหรอปจจยอนๆ แตสามารถจ าแนกไดในแตละสวนงาน เชน คาเสอมราคา คาภาษทรพยสน คาประกนภย เงนเดอนผจดการสวนงาน เปนตน

- ก าไรสทธ (Net income) ค านวณไดจากก าไรของสวนงานหกดวยตนทนคงทรวม (Common fixed costs) ทไมตองการท าการจดสรร

การรายงานผลการด าเนนงานของสวนงานทมลกษณะเปนศนยก าไร ม 2 ระดบ คอ 1. สวนงานในระดบแผนก 2. สวนงานในระดบสายผลตภณฑในแตละแผนก

ตวอยางท 10.2 บรษท ฝาไทยอตสาหกรรม จ ากด ไดมการผลตชนสวนเกยวกบ ฝาของสนคา โดยแยกเปนสวนงานในระดบแผนก 2 แผนก คอ แผนก 1 และแผนก 2 ในแตละแผนกกจะมการผลตสนคาแตละชนด สมมตใหแผนก 2 ไดมการผลตสนคา 2 ชนด คอผลตภณฑฝาฉด และฝาเกลยว ซงมรายละเอยดของรายได ตนทน และคาใชจายของแตละแผนก ดงน ขอมลการด าเนนงานทเกดขนของบรษทตามตวอยาง มดงตอไปน

แผนก 1 แผนก 2

รายได 80,000 50,000

ตนทนผนแปร

ตนทนผลตผนแปร 20,000 10,000

คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร 10,000 5,000

ตนทนคงทควบคมได 32,000 8,000

ตนทนคงทควบคมไดโดยปจจยอน 11,000 5,000

นอกจากน บรษท ไดมตนทนคงทรวมซงทไมสามารถจดสรรใหกบ แผนกใดแผนกหนงได จ านวน 20,000 บาท กจการสามารถแสดงผลการด าเนนงานโดยรวมและของสวนงาน ไดดงน

244

บรษท ฝาไทยอตสาหกรรม จ ากด

รายงานผลการด าเนนงาน

สวนงานในระดบแผนก

หนวย :บาท สวนงาน

รวมทงบรษท

แผนก 1 แผนก 2

ขาย 130,000 80,000 50,000


ตนทนการผลต 30,000 20,000 10,000


รวมตนทนผนแปร 45,000 30,000 15,000

ก าไรสวนเกน 85,000 50,000 35,000

หก ตนทนคงทโดยตรงทสามารถควบคมได 40,000 32,000 8,000

ก าไรสวนเกนทสามารถควบคมไดโดยผจดการฝาย 45,000 18,000 27,000

หก ตนทนคงทโดยตรงทสามารถควบคมไดโดยปจจยอน 16,000 11,000 5,000

ก าไรสวนงาน (ระดบแผนก) 29,000 7,000 22,000

หก ตนทนคงทรวมทไมจดสรร 20,000


บรษท ฝาไทยอตสาหกรรม จ ากด

รายงานผลการด าเนนงาน

สวนงานในระดบแผนก 2

ผลตภณฑ หนวย :บาท

แผนกท2 ฝาฉด ฝาเกลยว

ขาย 50,000 30,000 20,000


ตนทนการผลต 10,000 7,000 3,000


รวมตนทนผนแปร 15,000 10,000 5,000

ก าไรสวนเกน 35,000 20,000 15,000

หก ตนทนคงทโดยตรงทสามารถควบคมไดโดยหวหนาสายผลตภณฑ

8,000 6,000 2,000

ก าไรสวนเกนทสามารถควบคมไดโดยหวหนาสายผลตภณฑ 27,000 14,000 13,000

หก ตนทนคงทโดยตรงทสามารถควบคมไดโดยปจจยอน 3,500 2,000 1,500

ก าไรสวนงาน (ระดบสายผลตภณฑ) 23,500 12,000 11,500

หก ตนทนคงทรวมทไมจดสรร 1,500

ก าไรของสวนงาน (ระดบฝาย) 22,000

245

การประเมนผลงานศนยลงทน

วธทใชในการวดผลงานของศนยลงทน มอย 3 วธ คอ 1. อตราผลตอบแทนจากการลงทน (Rate of Return on Investment = ROI) 2. ก าไรสวนทเหลอ (Residual Income = RI)

3. อตราสวนก าไรทเหลอตอการลงทน (Residual Return on Investment = RRI)

อตราผลตอบแทนจากการลงทน (ROI)

ROI = ก าไรสทธ (Net income)สนทรพยรวมถวเฉลย (Average total assets) x 100

สนทรพยรวมถวเฉลย ค านวณไดดงน

สนทรพยรวมถวเฉลย = สนทรพยรวมตนงวด + สนทรพยรวมปลายงวด2

หรอสามารถเขยนสตรในการค านวณ ROI ไดอกลกษณะหนง คอ

ROI = อตราก าไร (Margin ratio) x อตราการหมนเวยนของสนทรพย (Asset turnover)

=

ก าไรสทธขาย x

ขายสนทรพยรวมถวเฉลย

จากสตรดงกลาวท าใหเราทราบวาอตราก าไรนนจะเปนตววดความสามารถในการท าก าไรของหนวยงาน ในขณะทอตราการหมนเวยนของสนทรพยจะเปนตวประเมนถงประสทธภาพในการใชสนทรพยของหนวยงานนน

ตวอยางท 10.3 จงค านวณหา ROI ของบรษท สอยดาว จ ากด โดยมขอมลทางการเงนดงน สนทรพยรวมถวเฉลย 200,000 บาท

ก าไรสทธ 25,000 บาท

ขาย 250,000 บาท

ดงนน

ROI = ก าไรสทธ

สนทรพยรวมถวเฉลย x 100 = 25,000200,000

x 100 = 12.50 %

หรอสามารถค านวณไดจาก

อตราก าไร = ก าไรสทธขาย x 100

=

25,000250,000

x 100 = 10%

246

อตราหมนเวยนของ สนทรพย

= ขาย

สนทรพยรวมถวเฉลย =

250,000200,000

= 1.25 เทา

ROI = อตราก าไร x อตราการหมนเวยนของสนทรพย

= 10% x 1.25 เทา

= 12.50%

ในการวเคราะห ROI จากอตราก าไรและอตราการหมนเวยนของสนทรพย บางครงถกเรยกวา Du Pont Formula ซงตามแนวคดของบรษท Du Pont ท าใหเราทราบถงปจจยตางๆ เกยวกบการเปลยนแปลงในก าไรสทธ ยอดขายและจ านวนสนทรพย ทจะมผลกระทบตออตราผลตอบแทนจากการลงทน ดงแสดงในภาพท 10.1

ภาพท 10.1 แสดงการค านวณ ROI ตามแนวคดของ Du Pont

ทมา : Zimmerman (2009, p.183)

ขอดของการใชอตราผลตอบแทนจากการลงทน (ROI)

1. ศนยลงทนสามารถใชอตราผลตอบแทนจากการลงทน หรอ ROI วดผลการ

ปฏบตงานของแตละศนย เพอเปรยบเทยบกนได

2. ชวยใหผบรหารสามารถพจารณาถงยอดขาย คาใชจาย และการลงทนของแตละ

ศนยลงทน

3. ชวยใหผจดการควบคมตนทนใหมประสทธภาพ

4. ชวยใหผจดการบรหารสนทรพยไดอยางมประสทธภาพ

ก าไรสทธ

ขาย

สนทรพยรวม

ถวเฉลย

ขาย

อตราหมนเวยน

ของสนทรพย

อตราก าไร

อตราตอบแทนจากการลงทน (ROI)

247

ขอเสยของการใชอตราผลตอบแทนจากการลงทน (ROI)

1. ผจดการจะสนใจเฉพาะก าไร

2. ท าใหผจดการแตละศนยสนใจเฉพาะการลงทนทมการเกดผลในสทธ เฉพาะสวน

งานของตนเองโดยไมใหความสนใจผลการด าเนนงานโดยรวมของกจการระยะสนมากกวาในระยะยาวในดานกลยทธ เชน ลดคาใชจายในการผลต และคาใชจายในการบรหาร ซงจะมผลท าใหอตราผลตอบแทนจากการลงทนสงขน

3. อาจจะไมมการยอมรบโครงการใหมๆ เนองจากจะท าใหคาถวเฉลยอตราผลตอบ

แทนจากการลงทนเดมลดลง

การใชผลตอบแทนจากการลงทนกบการวางแผนก าไร

การวเคราะห ROI ถาพจารณาลกลงไปจะท าใหสามารถใชในเรองของการวางแผนก าไรไดดย งขน กลาวคอฝายบรหารสามารถวางแผนก าไรและควบคมการด าเนนงาน โดย

1. ปรบปรงก าไร โดยการเพมรายไดหรอลดคาใชจาย

2. ปรบปรงสนทรพย โดยการเพมรายไดหรอลดสนทรพย

3. ปรบปรงทงสองดาน

จากการปรบปรงลกษณะขางตนจะชวยใหกจการม ROI ทสงขนได ซงเปนสงทจะชวยผบรหารตดสนใจเกยวกบการวางแผนก าไรนนเอง โดยพจารณาไดจากตวอยาง ดงน

ตวอยางท 10.4 สมมตวาฝายบรหารตองการอตราผลตอบแทนจากการลงทน (ROI) เทากบ 16% ในขณะทปจจบนนหนวยงานมอตราผลตอบแทนจากการลงทนเพยง 12% โดยมก าไรสทธ 24,000 บาท ยอดขาย 400,000 บาท สนทรพยถวเฉลย 200,000 บาท

ROI = ก าไรสทธ

ขาย x ขาย

สนทรพยรวมถวเฉลย

ดงนนถาปจจบน ROI = 24,000400,000 x

400,000200,000

= 6% x 2 เทา = 12%

การปรบปรง ROI เพอใหไดรบอตราผลตอบแทนตามทตองการ คอ 16% โดยมทางเลอกตางๆ ดงน ทางเลอกท 1 : การเพมก าไรโดยการลดคาใชจายลง 8,000 บาท ท าใหก าไรจากการด าเนนงานเปน 32,000 บาท

ROI = 32,000400,000 x

400,000200,000

= 8% x 2 เทา = 16%

248

ทางเลอกท 2 : การลดสนทรพย โดยกจการลดสนทรพยลงจ านวน 50,200 บาท

ROI = 24,000400,000 x

400,000149,800

= 6% x 2.67 เทา = 16%

ทางเลอกท 3 : การเพมก าไรและการลดสนทรพยลง โดยการเพมรายได 6,000 บาท และลดสนทรพยลง 12,500 บาท

ROI = 30,000406,000 x

406,000187,500

= 7.39% x 2.17 เทา = 16.03 %

จากตวอยาง การทผบรหารจะพจารณาวาการทจะใชทางเลอกใดในการปรบปรง ROI

ใหดข น คงจะตองขนอยกบความสามารถของกจการและการพจารณาผลกระทบตอกจการในอนาคต

ก าไรสวนทเหลอ (Residual Income : RI)

เทคนคอกวธหนงทม กนยมใชในการวดผลการด าเนนงานของศนยลงทน กคอวธวเคราะห ก าไรสวนทเหลอ (RI) เปนการวเคราะหก าไรสทธในสวนทเกนกวาอตราผลตอบแทนขนต าทกจการตองการ จากเงนลงทนของศนยลงทนนนๆ RI ไมเหมอนกบ ROI ตรงท RI จะเนนทการวดผลตอบแทน เมอกจการมการใช RI ในการประเมนผลงานของหนวยงาน วตถประสงคของการด าเนนงานกจะมงท าใหกจการมก าไรสงสด โดยสตรในการค านวณ RI คอ

RI = ก าไรสทธ – (อตราผลตอบแทนขนต าทตองการ x สนทรพยถวเฉลย) ตวอยางท 10.5 กจการมก าไรสทธ 32,000 บาท และมสนทรพยถวเฉลย 200,000 บาท กจการตองการอตราผลตอบแทนขนต าเทากบ 15% สามารถค านวณ

ก าไรสวนทเหลอ ไดดงน RI = ก าไรสทธ – (อตราผลตอบแทนขนต าทตองการ x สนทรพยถวเฉลย)

= 32,000 – (15% x 200,000) = 32,000 – 30,000

= 2,000 บาท

RI ไดรบการพจารณาวาเปนวธการวดผลงานในภาพรวมทดกวา ROI เพราะจะท าใหเกดความสนใจเกยวกบการลงทนในโครงการตางๆ มากกวาทจะปฏเสธการลงทนภายใตการวดผลงานโดยใช ROI สวนขอเสยประการส าคญของการใช RI กคอไมสามารถทจะใชในการวดผลงานของหนวยงานตางๆ ทมขนาดแตกตางกน แต RI กเหมาะสมส าหรบการวดผลงานของ

249

ศนยลงทนขนาดใหญและมการใชเงนลงทนจ านวนมาก รวมทงเปนการวดผลงานโดยเปรยบเทยบผลงานตางงวดเวลากนได

ตวอยางท 10.6 บรษท ไทเกอร จ ากด มศนยลงทน 2 แผนก โดยมขอมล ดงน แผนก ก แผนก ข

สนทรพยถวเฉลย 120,000 360,000

ก าไรสทธ 19,500 57,600

อตราผลตอบแทนขนต า 15% 15%

ผลตอบแทนขนต าทตองการ 18,000 54,000

Residual Income (RI) 1,500 3,600

RI แผนก ก = 19,500 – (120,000 x 15%) = 1,500 บาท

RI แผนก ข = 57,600 – (360,000 x 15%) = 3,600 บาท

จากตวอยางท 10.6 ผลของ RI ในศนยลงทนแผนก ข มก าไรสวนทเหลอมากกวา RI

ของศนยลงทนแผนก ก จ านวน 3,600 – 1,500 = 2,100 บาทนน ถาจะสรปวา ศนยลงทนแผนก ข มประสทธภาพมากกวาศนยลงทนแผนก ก กจะไมยตธรรมเนองจากแผนก ข มการลงทนมากกวาแผนก ก เปน 3 เทา คอ 360,000÷120,000 = 3 เทา แตก าไรสวนทเหลอของศนยลงทนแผนก ข เปนเพยง 2.4 เทาของแผนก ก คอ 3,600÷1,500 = 2.4 เทา ซงไมสามารถไดเปน 3 เทา เทากบทลงทนในสนทรพย ดงนน จงไมเหมาะสมทจะเปรยบเทยบเฉพาะ RI โดยไมพจารณาถงมลคาของสนทรพยทไดลงทน

การค านวณหาอตราสวนก าไรทเหลอตอการลงทน (Residual Return on

Investment)

RRI เปนเทคนคการวดผลการปฏบตงานเพอใหทราบประสทธภาพของการด าเนนงานของแตละศนยลงทน ซงเปนการวดทมความยตธรรม ค านวณโดยใชการค านวณ ก าไรสวนทเหลอตอสนทรพยสทธถวเฉลย ดงน

Residual Return on Investment (RRI) = Residual Return (RI)

Average operating assets

อตราสวนก าไรสวนทเหลอตอการลงทน = ก าไรสวนทเหลอ

สนทรพยสทธถวเฉลย

250

ตวอยางท 10.7 จากตวอยางท 10.6 ของบรษท ไทเกอร จ ากด มขอมลของศนยลงทน 2 แผนก ดงน

แผนก ก แผนก ข

สนทรพยสทธถวเฉลย 120,000 360,000

ก าไรสวนทเหลอ (RI) 1,500 3,600

อตราสวนก าไรสวนทเหลอตอการลงทน (RRI) 1.25% 1%

จากตวอยางท 10.6 ของบรษท ไทเกอร จ ากด อตราสวนก าไรสวนทเหลอตอการลงทนในสนทรพย(RRI) ของศนยลงทนแตละแผนกสามารถค านวณไดดงน

RRI ของแผนก ก = 1,500

120,000 x 100 = 1.25%

RRI ของแผนก ข = 3,600

360,000 x 100 = 1%

จากคาของ RRI ของศนยลงทน 2 แผนก พบวา ถงแมวาศนยลงทนแผนก ข จะมก าไรสวนทเหลอมากกวาศนยลงทนแผนก ก จ านวน 3,600 – 1,500 = 2,100 บาท กไมไดหมายความวา การด าเนนงานของแผนก ข จะมประสทธภาพมากกวาแผนก ก เมอมการค านวณหาอตราสวนก าไรสวนทเหลอตอการลงทนในสนทรพยแลวก จะพบวาศนยลงทนแผนก ก มอตราสวนเทากบ 1.25% ซงสงกวาศนยลงทนแผนก ข ซงมอตราสวนเทากบ 1%

ดงนนจงสรปไดวา การค านวณโดยไดอตราก าไรสวนทเหลอตอการลงทนในสนทรพยเมอวดประสทธภาพการด าเนนงานของศนยลงทนถอวาเปนวธทดและยตธรรมมากทสด การวดผลการปฏบตงานอาจจะใชเครองมอหลายอยางในการวดทนยมใชคอ 2 วธทกลาวมาคอ อตราผลตอบแทนจากการลงทน (ROI) และ ก าไรสวนทเหลอ (RI) แตละเทคนคกมขอดและขอเสยทแตกตางกนไป ซงทางทเหมาะสมและดทสด คอการใชเครองมอหลายอยางในการวดผลการปฏบตงานรวมกน จะเปนการสงเสรมใหผบรหารไดสนบสนนทงโครงการระยะสนและโครงการระยะยาวตอไป

การวดผลการปฏบตงานทไมเปนตวเงน

นอกจากการวดผลการปฏบตงานโดยใช ROI, RI หรอ RRI แลวกจการอาจจะตองพจารณาถงวธการอนทไมเปนตวเงนทท าใหกจการบรรลถงเปาหมายได ตวอยางเชน คณภาพของผลตภณฑ ความพอใจของลกคา คแขงทางการตลาด เปนตน ดงนน การวดผลการปฏบตงานไมเปนตวเงนควรใชรวมกบเทคนคอนทกลาวมาแลวขางตน

251

การก าหนดราคาโอน

กจการทมลกษณะการบรหารงานและด าเนนงานแบบกระจายอ านาจ(Decentralization) ไดมการเพมสาขาและขยายขอบเขตการด าเนนงานและประเภทของธรกจเพอใหมความกาวหนาและสามารถแขงขนกบบรษทหรอธรกจอนได แตละสวนงานจะตองท าการผลตและจ าหนายสนคาชนดตางๆ ระหวางหนวยงาน การด าเนนงานของแผนกตางๆ ในบรษทจะมการด าเนนธรกจระหวางกนอยเสมอ นอกจากจะจ าหนายสนคาใหแกบคคลภายนอกแลว ยงจะตองโอนหรอจ าหนายใหแกโรงงานหรอบรษทยอยทท าการผลตดวย ซงปญหาทมกจะเกดขนเสมอกคอ การก าหนดราคาของสนคาทจะโอนหรอจ าหนายใหแกโรงงานหรอบรษทยอยดวยกน กลาวคอราคาทจะก าหนดขนนนเรยกวา “ราคาโอน” (Transfer price) ในกรณเปนการใชราคาโอนระหวางศนยตนทนกบศนยความรบผดชอบอน กอาจจะเรยกวา “การปนสวนตนทน”(Cost allocation) กได

สมนก เออจระพงษพนธ (2551,367) ไดกลาววา ราคาโอน (Transfer Price) หมายถง มลคาของสนคาหรอบรการทศนยความรบผดชอบหนงคดเอากบอกศนยความรบผดชอบหนง อนเนองมาจากการโอนสนคาหรอใหบรการ ดงนนการก าหนดราคาโอนทเหมาะสม จงเปนเรองทมความส าคญเปนอยางมากตอการบรหารงานแบบการกระจายอ านาจและตอผลประโยชนทเกดแกบรษทโดยสวนรวม

ปญหาทส าคญของการก าหนดราคาโอนประการหนง กคอความตองการทตรงขามกนระหวางศนยความรบผดชอบทท าหนาทโอน และรบโอนในสนคาหรอบรการกลาวคอ ศนยความรบผดชอบทเปนผโอนหรอผขายกมความตองการทจะโอนหรอขายสนคาและบรการ ในราคาทเทากบราคาตลาดหรอสงกวา ในขณะทศนยความรบผดชอบทเปนผรบโอนหรอผซ อ กยอมทจะมความตองการรบโอนหรอซอสนคาและบรการในราคาทต ากวาราคาตลาด ดงนน การก าหนดราคาโอนจะสงผลกระทบตอการประเมนผลการด าเนนงานศนยความรบผดชอบตางๆ ผบรหารของศนยความรบผดชอบทท าหนาทโอนหรอขายสนคาและบรการกยอมทจะตองการราคาโอนทสงเทาทจะเปนไปได ในขณะทผบรหารของศนยความรบผดชอบทท าหนาทเปนผรบโอนหรอผซอยอมทจะตองการราคาโอนทต าทสดเทาทจะเปนไปได ทงนกเพอผลประโยชนในการประเมนผลการด าเนนงานของแตละฝายดวยเชนกน

วตถประสงคของการก าหนดราคาโอน

การบรหารงานในกจการนนผบรหารงานจะตองมการตดสนใจในการจดสรรทรพยากรทมอยอยางจ ากดใหเหมาะสม เพอใหการด าเนนงานของกจการบรรลตามเปาหมายทก าหนดไวคอ ใหกจการท าก าไรสงสดแกกจการ การก าหนดราคาโอนมวตถประสงค ดงน 1. เพอชวยฝายบรหารประเมนการด าเนนงานของแตละหนวยงานในองคกรใหปฏบตงานใหเปนไปตามเปาหมายทสอดคลองระหวางหนวยงาน

2. เพอเปนแนวทางในการปฏบตงานของผจดการแผนกตางๆในองคกร

252

3. เพอสงเสรมใหผจดการของแผนกตางๆในหนวยงานมอสระในการตดสนใจในเรองตางๆ เปนการเพมก าไรใหกบกจการ

ลกษณะทดของระบบราคาโอน

ระบบราคาโอน เปนราคาขายทก าหนดขนระหวางแผนกตางๆในหนวยงาน เดยวกน ดงนนระบบราคาโอนทด เปนดงน

1. งาย สะดวก รวดเรว และมเหตผล พรอมทจะเปลยนแปลงไดตามขอจ ากดทางธรกจ

ทเปลยนแปลงไป

2. มความยดหยนเกยวกบเวลาและสถานท ทตองการใช 3. แสดงใหเหนถงก าไรทแทจรงของแตละหนวยงานซงจะรวมอยในก าไรรวมของ

กจการ

4. เปนการจงใจใหแตละแผนกในหนวยงานลดตนทนในการผลต

5. สงเสรมการรวมมอและประสานงานกนระหวางหนวยงาน

6. เปนเครองชใหฝายบรหารระดบสงทราบถงผลการปฏบตงานในหนวยงานตางๆ

7. ชวยในการวางแผนเกยวกบผลตภณฑแตละชนด หรอแตละกลม

8. เปนทยอมรบวาเปนราคาโอนเปนทมเหตผลและยตธรรมทงภายในและภายนอก

กจการ

การก าหนดราคาโอน โดยทวไปม 3 วธ คอ

1. ราคาตลาด (Market price)

2. ราคาตนทน (Cost price)

3. ราคาทตอรองกน (Negotiated price)

ราคาทโอนกนอยางนอยอาจจะใชราคาทต าสดคอ ตนทนผนแปรตอหนวยของหนวยงานทโอน และอาจจะใชราคาสงสดเทากบราคาตลาด หรออาจจะใชราคาทตอรองกนระหวางตนทนผนแปรกบราคาตลาด

ภาพท 10.2 แสดงการก าหนดราคาโอน

ราคาตลาด ราคาทตอรองกน ราคาตนทน

ราคาทโอน

253

1. ราคาตลาด

การใชราคาตลาดในการก าหนดราคาโอนถอวาเปนวธการน าไปใชอยางแพรหลายมากทสดและเปนวธทสมเหตสมผลในการทกจการจะมก าไรรวมสงสด เปนไปตามเงอนไขดงน 1.1 ราคาตลาดเปนราคาทใชในการแขงขนอยางแทจรง

1.2 หนวยงานตางๆ มอสระจากกน

ถาการก าหนดราคาโอนโดยใชราคาตลาดไมเปนไปตามเงอนไขเหลาน ราคาตลาดนจะไมสามารถน าไปสการตดสนใจทกอใหเกดประโยชนสงสดแกกจการ

ตวอยางท 10.8 บรษท โรงงานผาอดร จ ากด เปนโรงงานผลตผา ซงมแผนกการด าเนนงานอย 2 แผนก คอ แผนก ก และ แผนก ข โดยทง 2 แผนกสามารถโอนสนคาระหวางกนได มขอมลตางๆ ดงน แผนก ก ก าลงการผลตวตถดบ 1,000 หนวยตอป

ตนทนผนแปร-วตถดบ 25 บาทตอหนวย

คาใชจายผนแปรอน 15 บาทตอหนวย

ตนทนคงท 20,000 บาทตอป

ราคาขายสนคาใหบคคลภายนอก 70 บาทตอหนวย

แผนก ข ก าลงการผลตวตถดบ 3,000 หนวยตอป

ตนทนผนแปร-วตถดบ 10 บาทตอหนวย

ตนทนคงท 30,000 บาทตอป

ราคาขายสนคาใหบคคลภายนอก 25 บาทตอหนวย

แผนก ก ไดซอวตถดบจากบคคลภายนอกในราคาหนวยละ 25 บาท ซงแผนก ข กไดผลตปจจยการผลตอยางเดยวกบทแผนก ก ตองการซอจากบคคลภายนอก โดยแผนก ข มก าลงการผลตเตมท 3,000 ตอป และสามารถขายสนคาใหกบแผนก ก และบคคลภายนอก ในราคาทเทากน คอ 25 บาทตอหนวย ดงนน แผนก ก จะตดสนใจซอจากบคคลภายนอกหรอซอจากแผนก ข กจะไมมผลกระทบตอแผนก ก และแผนก ข และก าไรโดยรวมของบรษท แตการซอขายระหวางแผนกในบรษทเดยวกน จะสามารถประหยดคาใชจายบางรายการได เชน คาขนสง คาโฆษณา คานายหนา เปนตน ซงแผนกทขายอาจจะลดราคาโอนลงจากราคาเมตรละ 25 บาท เหลอเพยงราคาเมตรละ 23 บาท อยางนเปนตน การจดท างบก าไรขาดทนของบรษท โรงงานผาอดร จ ากด โดยใชราคาตลาดเปนราคาโอนเปนราคาทเหมาะสม ซงไมมผลกระทบตอรายไดของแผนก ข เพราะราคาโอนเทากบราคาขายใหกบบคลภายนอก สามารถจดท างบก าไรขาดทนของทงสองแผนก ไดดงน

254

บรษท โรงงานผาอดร จ ากด

งบก าไรขาดทนของแผนก


แผนก ก แผนก ข รวม


ขาย

(1,000 หนวย x 70 บาทตอหนวย) 70,000 70,000

(3,000 หนวย x 25 บาทตอหนวย) 75,000 75,000

70,000 75,000 145,000

คาใชจาย

คาใชจายผนแปร

(1,000 หนวย x 40 บาทตอหนวย) 40,000 40,000

(3,000 หนวย x 10 บาทตอหนวย) 30,000 30,000

คาใชจายคงท 20,000 30,000 50,000

คาใชจายรวม 60,000 60,000 120,000

ก าไรจากการด าเนนงาน 10,000 15,000 25,000

2. ราคาตนทน

การใชราคาตนทนอาจจะใชตนทนเตมหรอตนทนผนแปรตอหนวย(Cost-based

price variable or full cost) เปนเกณฑในการก าหนดราคาโอนทดและงายตอการท าความเขาใจ รวมทงสะดวกในการน าไปใชในทางปฏบต เนองจากเปนตวเลขทชดเจนอยแลว จงเปนทนยมใชโดยทวไป แตมขอเสยดงน 2.1 การควบคมตนทนอาจจะไมมประสทธภาพในการใชตนทนของแผนกทเปนผขาย

กอาจจะถกโอนไปยงแผนกผซอเพอเปนแรงจงใจใหแผนกทโอนควบคมตนทนใหต าได โดยการใชตนทนมาตรฐานเปนเกณฑในการค านวณตนทน

2.2 การใชวธการก าหนดราคาโอนโดยตนทนเปนวธทเหมาะสมกบการวดผลงานของ

ศนยตนทนเทานน แตส าหรบศนยก าไรหรอศนยลงทนซงตองวดผลงานโดยค านงถงรายไดและเงนลงทนดวยกดจะไมสอดคลองกบการก าหนดราคาโอน

การใชราคาตนทนในการโอนสามารถจดท าตามราคาตนทน ไดดงน ราคาตนทนผนแปร (Variable cost price) กรณแผนกผลตมก าลงการผลตสวนเกน การก าหนดราคาโอนโดยใชตนทนผนแปร แผนกทโอนจะไมมก าไรสวนเกนจากสนคาทโอนออกไป จากตวอยางท 10.8 บรษท โรงงานผาอดร จ ากด แผนก ข ใชราคาตนทนผนแปรในการโอนสนคาใหแผนก ก คอ ราคา 10 บาทตอหนวย ดงนนก าไรสวนเกนตอหนวยของสนคาทแผนก ข โอนให

255

แผนก ก คอ 0 บาทตอหนวย (ราคาโอน – ตนทนผนแปร = 10 - 10 = 0) การไมมก าไรสวนเกนจากการโอน จงไมเปนการจงใจมากนกส าหรบแผนกทโอน ดงนนแผนกทโอนอาจจะมการบวกดวยสวนเพม(Mark up) เพอใหมก าไรสวนเกนเปนบวก

ราคาตนทนเตม (Full cost price) หรอตนทนรวม (Absorptiol cost price) กรณนราคาทโอนจะเทากบราคาตนทนเตม ซงเปนราคาทตนทนผนแปรของสนคา บวกดวยตนทนคงทตามสดสวนของการโอน จากตวอยางท 10.8 บรษท โรงงานผาอดร จ ากด แผนก ข ใชราคาตนทนเตมในการโอนใหแผนก ก สามารถ ค านวณราคาโอน ไดดงน

ราคาโอน = ตนทนผลตผนแปรตอหนวย + คาใชจายคงท

ปรมาณหนวย ณ ก าลงการผลต

ราคาโอน = 10 + 30,0003,000

= 10 + 10 = 20 บาทตอหนวย

ราคาโอนทเปนราคาตนทนเตม คอ 20 บาทตอหนวย

ตวอยางท 10.9 บรษท ละมาย จ ากด ไดมการก าหนดราคาโอนโดยใชราคาทน ซงมแผนก เอ ผลตชนสวนโดยขายใหบคคลภายนอกและขายใหแผนก บ ภายในบรษทเดยวกน โดยมตนทนการผลตตอหนวยของชนสวนมดงน

วตถดบทางตรง 20 บาท


คาใชจายการผลตผนแปร 6 บาท

คาใชจายการผลตคงท 4 บาท

ตนทนการผลตรวม 48 บาท

คาใชจายการผลตคงทเกดขน ณ ก าลงการผลตปกต 10,000 ชน

ขอมลเพม

- คาใชจายในการขายและบรหารผนแปรหนวยละ 5 บาท

- คาใชจายในการขายและบรหารคงท 100,000 บาท

- ราคาขายชนสวนในทองตลาด 85 บาท

- แผนก เอ ขายใหบคคลภายนอกในราคาหนวยละ 88 บาท

- ในการขายระหวางกนไมมคาใชจายในการขายและบรหารผนแปร

- ถาผบรหารของแผนก บ ซอชนสวนจากภายนอกจะซอไดในราคา 85 บาท ผบรหารแผนก บ ขอซอชนสวนจากแผนก เอ ในราคาหนวยละ 46 บาท จ านวน 2,000 ชน

จากขอมลดงกลาวใหค านวณดงน

256

1. ก าหนดราคาโอนทต าทสดทแผนก เอ จะคมทน

2. ราคาทสงทสดทแผนก บ สามารถจายเงนไดเพอไมใหแตละแผนกเสยผลประโยชน

3. ควรมการซอขายระหวางแผนกหรอไม เพราะเหตใด

จากขอมลทก าหนดให สามารถค านวณ ไดดงน 1. ถาก าหนดราคาโอนทต าทสดทแผนก เอ จะคมทนคอ 44 บาท ซงเปนราคาทคดเฉพาะตนทนการผลตผนแปร สามารถค านวณไดดงน

2. ราคาสงสดทแผนก บ สามารถจายเงนไดเพอไมใหแตละแผนก เสยผลประโยชน คอราคา 85 บาท

3. ควรมการซอขายชนสวนระหวางแผนก เอ และแผนก บ การทแผนก บ ขอซอชนสวนจากแผนก เอ ในราคาหนวยละ 46 บาท จ านวน 2,000 ชน แผนก เอ ควรจะรบขอเสนอน เนองจากแผนก เอ จะไดก าไรเพมขน (46 – 44) x 2,000 เทากบ 4,000 บาท และแผนก บ ไดรบประโยชนจากการซอน นโดยสามารถประหยดตนทนไดเทากบ (85 – 46) x 2,000 เทากบ 78,000 บาท ดงนนบรษทจะไดรบผลประโยชนรวมเทากบ 4,000 + 78,000 เทากบ 82,000 บาท

จากตวอยาง การก าหนดราคาโอนดวยราคาตนทนนน ราคาต าสดทสามารถโอนไดคอ ราคาตนทนผนแปรของผลตภณฑและราคาสงสดทสามารถโอนได คอราคาตลาดภายนอก ถาราคาทสามารถโอนระหวางกนได จะตองไมท าใหบรษทเสยผลประโยชนโดยรวม

3. ราคาทตอรองกน

การก าหนดราคาโอนโดยวธราคาทตอรองกนนน จะมการใชกตอเมอสามารถทราบราคาตลาดภายนอกทชดเจน การตกลงยอมรบราคาเปนราคาโอนระหวางแผนกผขายและแผนกผซอ กนบวาเปนการก าหนดราคาโอนทเกดจากการเจรจาตอรองซงเปนราคาทต ากวาราคาตลาดแตจะสงกวาราคาตนทนผนแปรตอหนวย คอราคาระหวางราคาตนทนกบราคาตลาดภายนอกนนเอง ราคาโอนทตอรองกนเปนราคาทถกก าหนดโดยแผนกผซอและแผนกผขายตกลงรวมกน การก าหนดราคาโอนนน ตนทนคาเสยโอกาสของแผนกทโอนจะตองนอยกวาตนทนคาเสยโอกาสของแผนกทรบโอน ราคาโอนจากการเจรจาตอรองจะสงกวาราคาตนทนผนแปร ฝายผขายสามารถน าสวนตางของราคาไปชดเชยในสวนของตนทนคงทไดสวนหนง ซงจะท าใหผขายมก าไรเพมขน แตขอเสยของราคาทตอรองกน คอ การเสยเวลาในการก าหนดราคาในระหวางแผนกผซอและแผนกผขาย ดงนนจงตองใชทกษะของผบรหารทงสองฝายเพอเจรจาใหไดผลประโยชนของแตละฝาย




ตนทนการผลตรวม 44

257

มากทสด ราคาโอนต าสดทแผนกขายยอมรบได จะตองมากกวาหรอเทากบตนทนผนแปรตอหนวย แตต ากวาราคาตลาด ดงนนราคาทโอนไปอาจจะตองน าตนทนผนแปรตอหนวยรวมกบตนทนทเสยโอกาสตอหนวย ซงเกดจากการสญเสยยอดขายจากการโอน สามารถเขยนสตรไดดงน ราคาโอน ≥ ตนทนผนแปรตอหนวย + ตนทนทเสยโอกาสตอหนวย

ราคาโอน ≥ ตนทนผนแปรตอหนวย + ก าไรสวนเกนทงหมดทสญเสยจากการขาย

จ านวนหนวยทถกโอน

ราคาโอน ≥ ตนทนผนแปรตอหนวย + ก าไรสวนเกนตอหนวย × จ านวนหนวยทเสยโอกาสจ านวนหนวยทถกโอน

ตนทนทเสยโอกาส (Opportunity cost) เปนตนทนทเสยไปจากการเลอกทางเลอกใดทางเลอกหนง หรอเปนตนทนทเกดจากประโยชนทจะไดรบจากทางเลอกใดทางเลอกหนงแตไมไดเลอกทางเลอกนน สามารถค านวณไดจากก าไรสวนเกนทงหมดทสญเสยจากการขายหารดวยจ านวนหนวยทโอน

ในการโอนระหวางแผนกนน ราคาโอนทตอรองกนจะอยท ราคาใดนนขนอยกบกรณตางๆ ดงน 1. แผนกทโอนมปรมาณก าลงการผลตจ ากด

2. แผนกทโอนมปรมาณก าลงการผลตเหลอ

3. แผนกทโอนมปรมาณก าลงการผลตเหลอบางสวน

ตวอยางท 10.10 บรษท เพชรโลหะอดร จ ากด เปนกจการทผลตสนคาโลหะ มแผนกผลต 2

แผนก คอ แผนก เอ และแผนก บ โดยทแผนก เอ ไดขายวตถดบใหแกบคคลภายนอก และขายใหแผนก บ ในบรษทเดยวกนดวย ขอมลเกยวกบแผนก เอ มดงน ก าลงการผลตปกตตอเดอน 5,000 หนวย

ตนทนผนแปรตอหนวย 40 บาท

ราคาตลาดทขายใหบคคลภายนอกตอหนวย 60 บาท

สามารถก าหนดราคาโอนในแตละกรณ ไดดงน 1. แผนกโอนมปรมาณก าลงการผลตจ ากด กรณน คอ แผนก เอ มก าลงการผลตเตมทและขายวตถดบไดท งหมด โดยทแผนก เอ ไมมก าลงการผลตเหลออย และแผนก บ ตองการซอวตถดบ 1,000 หนวย ราคาโอน เปนดงน แผนก เอ เปนแผนกทโอน

ราคาโอน ≥ ตนทนผนแปรตอหนวย + ตนทนทเสยโอกาสตอหนวย

≥ 40 + (60 - 40) × 1,000

1,000

≥ 60 บาท

258

แผนก บ เปนแผนกทรบโอน

ราคาโอน ≤ ราคาตลาด

≤ 60 บาท

ดงนนในกรณทมปรมาณการผลตจ ากด แผนกทโอนขายวตถดบไดท งหมด การก าหนดราคาโอนจะเทากบราคาตลาด คอหนวยละ 60 บาท กรณนแผนก บ กตองซอวตถดบจากแผนก เอ หรอบคคลภายนอกจะตองซอในราคาเทากน คอ ราคาตลาด นนเอง

2. แผนกโอนมปรมาณก าลงการผลตเหลอ กรณน คอ สมมตแผนก เอ สามารถขายวตถดบใหบคคลภายนอกไดจ านวน 3,000

หนวยตอเดอน แผนก เอ จงมก าลงการผลตเหลออยจ านวน 2,000 หนวย และแผนก บ ตองการซอวตถดบ 1,000 หนวย จากแผนก เอ ราคาโอนเปนดงน แผนก เอ เปนแผนกทโอน


≥ 40 + (60 - 40) × 0

1,000

≥ 40 + 0

≥ 40 บาท

แผนก บ เปนแผนกทรบโอน


≤ 60 บาท

ดงนนในการโอนกรณทแผนกโอนมก าลงการผลตเหลอ ราคาทโอนจะอยระหวาง 40

บาท กบ 60 บาท ซงเปนราคาโอนทไมต ากวาราคาตนทนผนแปรแตไมเกนราคาตลาด ซงผจดการทงสองแผนก จะตองเจราตอรองราคากน คอ 40 ≤ ราคาโอน ≤ 60

3. แผนกโอนมปรมาณก าลงการผลตเหลอบางสวน

กรณน คอ สมมตแผนก เอ สามารถขายวตถดบใหบคคลภายนอกไดจ านวน 4,500

หนวยตอเดอน แผนก เอ จงมก าลงการผลตเหลออยจ านวน 500 หนวย และแผนก บ ตองการซอวตถดบจากแผนก เอ เพยงรายเดยว คอ 1,000 หนวย เพอใหไดคณภาพของสนคาตามทตองการ ดงนนแผนก เอ จะตองขายวตถดบใหแผนก บ จ านวน 1,000 หนวย ท าใหแผนก เอ มวตถดบเหลอทจะขายใหกบบคคลภายนอกเพยง 4,000 หนวย จงท าใหเสยโอกาสทจะขายใหกบบคคลภายนอก จ านวน 500 หนวย การค านวณราคาโอน เปนดงน แผนก เอ ซงเปนแผนกทโอน


259

≥ 40 + (60 - 40) × 500

1,000

≥ 40 + 20 × 500

1,000

≥ 40 + 10

≥ 50 บาท

แผนก บ ซงเปนแผนกทรบโอน


≤ 60 บาท

ดงนนราคาโอนของกรณนจะอยระหวาง ราคา 50 บาท กบ ราคา 60 บาท ซงผจดการสองแผนกตองเจรจาตอรองกน คอ 50 ≤ ราคาโอน ≤ 60

สรป การบญชตามความรบผดชอบนน เปนการบรหารงานขายแบบการกระจายอ านาจ ผบรหารระดบสงจะตองมการมอบอ านาจใหผบรหารแตละสายงานหรอหนวยงานยอย ซงเปนผบรหารระดบลาง สามารถก าหนดนโยบาย วางแผนงาน และมอ านาจในการตดสนใจในสวนงานของตนเองได เพอใหการบรหารงานแตละสวนงานมประสทธภาพในการด าเนนงาน ผจดการในแตละสวนงาน จะตองมความเชยวชาญและมความสามารถในการทด าเนนงานสวนงานของตนใหมประสทธภาพสามารถแขงขนกบแผนกอนได ทงสรางความพงพอใจใหกบลกคารวมถงการประหยดคาใชจายเพอสรางผลประโยชนใหกบกจการโดยรวม

การกระจายอ านาจของผบรหาร จะก าหนดความรบผดชอบเปนศนยความรบผดชอบมทงหมด 3 รปแบบคอ ศนยตนทน ศนยก าไร และศนยลงทน ในสวนของศนยลงทนจะเปนศนยทมอ านาจในการก าหนดนโยบายวางแผนและตดสนใจมากกวาศนยอน แตละศนยจะมการประเมนผลการปฏบตงานจากสวนกลาง

การวดผลการปฏบตงานของศนยลงทนทปฏบตกนม 3 วธ คอ ใชอตราผลตอบแทนจากการลงทน (ROI) และก าไรสวนทเหลอ (RI) และวธอตราสวนก าไรสวนทเหลอตอการลงทนในสนทรพย (RRI) นอกจากนอาจจะใช 3 วธดงกลาวรวมกน จะท าใหการประเมนผลการปฏบตงานมความถกตองและเหมาะสมทสด

ในแตละสวนงานจะตองมการโอนผลตภณฑจากแผนกหนงไปยงอกแผนกหนง ดงนน จะตองมการก าหนดราคาโอน ซงราคาโอนทนยมใชกนม 3 วธคอ ราคาตลาด ราคาตนทน และราคาทตอรองกน ราคาโอนทเหมาะสมขนอยกบดลพนจของผบรหารแตละสวนงาน ซงตองค านงถงผลประโยชนของกจการโดยรวมดวย

260


ขอ 1. การบญชตามความรบผดชอบไดแบงความรบผดชอบใหแตละสวนงานในแตละศนย ประกอบดวยศนยอะไรบาง อธบายโดยสงเขป

ขอ 2. เครองมอทใชในการวดผลการปฏบตงานของศนยลงทนทนยมใชกน มกวธ อะไรบาง ใหอธบาย

ขอ 3. อตราผลตอบแทนจากการลงทน (ROI) สามารถค านวณสตร ไดอยางไรบาง ขอ 4. การหาก าไรสวนทเหลอ เพอใชเปนเครองมอในการวดผลการปฏบตงานมขอด ขอเสย อยางไร

ขอ 5 ใหอธบายถงอตราก าไรสวนทเหลอตอการลงทน โดยสงเขป

ขอ 6. การก าหนดราคาโอนระหวางแผนกผซอและแผนกผขายมกวธ อะไรบาง

ขอ 7. บรษท พมาน จ ากด มขอมลของสาขาเชยงยน ดงน ยอดขาย 240,000 บาท

หก ตนทนผนแปร 130,000 บาท

ก าไรสวนเกน 110,000 บาท

หก ตนทนคงท 50,000 บาท


สาขามสนทรพยสทธถวเฉลย 520,000 บาท บรษทไดก าหนดอตราตอบแทนขนต าไว 10% ใหท า 1) ค านวณหาอตราการหมนเวยนของสนทรพยของสาขา

2) ค านวณหาอตราก าไรตอยอดขายของสาขา

3) ค านวณหาก าไรสวนทเหลอ (RI) ของสาขาและอตราสวนก าไรสวนทเหลอตอการลงทนในสนทรพย (RRI)

ขอ 8. แผนกผลตของกจการแหงหนงซงเปนศนยลงทน มสนทรพยในการด าเนนงานถวเฉลยทงสน 2,550,000 บาท มยอดขาย 1,200,000 บาท มก าไรสทธ 257,000 บาท

ใหท า 1) ค านวณหาอตราผลตอบแทนจากการลงทน (ROI) ของแผนก

2) ถากจการก าหนดอตราผลตอบแทนขนต าทตองการ 9% ก าไรสวนทเหลอ (RI) จะ เปนเทาใด

3) ค านวณหาอตราสวนก าไรสวนทเหลอจากการลงทน (RRI)

4) ใหวเคราะหผลการด าเนนงานของกจการ

261

ขอ 9. บรษท ไมงาม จ ากด ไดมสวนงานของศนยลงทน 2 แผนก คอ แผนก ก และแผนก ข ขอมลของแตละแผนก มดงน


แผนก ก แผนก ข

ยอดขาย 2,000,000 1,500,000

ก าไรสทธ 160,000 158,000

สนทรพยสทธถวเฉลย 1,350,000 1,250,000

ใหท า 1) ใหค านวณหาอตราผลตอบแทนจากการลงทน(ROI) ของแตละแผนก และ แผนกใดไดรบความส าเรจมากกวากน

2) ถากจการก าหนดอตราผลตอบแทนขนต าทตองการไว 10% ก าไรสวนทเหลอ (RI) ของแตละแผนกมคาเทากบเทาใด

ขอ 10. บรษท เพญพยอม จ ากด ตองการใชผลตอบแทนจากการลงทนเพอวางแผนก าไรของกจการจงก าหนดทางเลอกเพอใหกจการมก าไรดยงขนโดยมขอมลดงน

กจการก าหนดอตราผลตอบแทนจากการลงทนข นต าไว 15%

ใหท า 1) ใหค านวณอตราผลตอบแทนจากการลงทนในปจจบน

2) ถากจการตองการอตราผลตอบแทนจากการลงทนข นต าตามทก าหนดคอ 15% กจการจะตองเพมยอดขายอกเทาใด โดยใหคาใชจายคงเดม

3) ถากจการตองการอตราผลตอบแทนจากการลงทน 18% จะตองลดคาใชจายลงเทาใด และอตราการหมนเวยนของสนทรพยจะเปนเทาใด โดยใหยอดขายคงเดม

ขอ 11. บรษท ฮนดา จ ากด เปนกจการผลตเครองจกร มศนยการลงทน 2 ศนย ผลการด าเนนงานทผานมา เปนดงน

ศนยการลงทน A ศนยการลงทน B

ก าไรจากการด าเนนงาน 350,000 800,000

สนทรพยรวมถวเฉลย 1,200,000 4,000,000

ใหท า ถาหากบรษทตองการผลตอบแทนขนต า 12% ใหวเคราะหผลการด าเนนงานแตละศนยวาศนยใดมผลการด าเนนงานดกวากน โดยใหค านวณและอธบายประกอบการพจารณา

ยอดขาย 2,500,000 บาท


สนทรพยสทธถวเฉลย 1,250,000 บาท

262

ขอ 12. บรษท ชยเชษฐ จ ากด มการแบงงานโดยจดกลมลกคา เปน 2 กลม คอ ลกคากลมวยรน และลกคากลมผสงอาย ผลการด าเนนงานในป 25x1 เปนดงน

บรษท(บาท)

ลกคากลมวยรน ลกคากลมผสงอาย ขาย 1,500,000 70% 30%

หก ตนทนผนแปร 800,000 60% 40%


หก ตนทนคงททควบคมได 130,000 60% 40%

ก าไรของสวนงานทควบคมได 570,000

หก ตนทนคงททควบคมไมได 150,000 45% 55%

ก าไร(ขาดทน)ของสวนงาน 420,000

หก ตนทนคงทรวม 260,000


ใหท า 1) จดท างบก าไรของสวนงานซงเปนสวนของงบก าไรขาดทนรวมของ บรษท ชยเชษฐ จ ากด โดยแยกตามกลมลกคา

2) ใหอธบายถงผลการปฏบตงานของแตละกลม วามผลการปฏบตงานอยางไร

ขอ 13. บรษท เซกา จ ากด มแผนก 2 แผนก คอ แผนกหนง และแผนกสอง มการผลตชนสวนของแผนกหนงดงน - ก าลงการผลตปกตตอปของแผนกหนงได 30,000 หนวย - แผนกสองตองการซอชนสวน จ านวน 2,000 หนวย เพอใชในการผลตตอ

- ขอมลในการผลตชนสวนของแผนกหนง มดงน ตนทนการผลตผนแปรตอหนวย 80 บาท

ตนทนการผลตคงทตอหนวย 10 บาท

ราคาขายตอหนวย (ราคาตลาด) 150 บาท

ยอดขายใหบคคลภายนอกตอป 28,000 หนวย

- กรณทแผนกสองซอชนสวนจากแผนกหนง สามารถลดคาใชจายในการขายและบรหารไดบางสวน แผนกหนงจงขายสนคาใหในราคา 90 บาท

ใหท า 1) ราคาโอนขนต าทแผนกหนงยอมขายใหแผนกสองได คอราคาใด

2) ราคาสงสดทแผนกสองยอมรบซอได คอราคาใด

3) กรณแผนกหนงมก าลงการผลตเหลอบางสวน ซงแผนกสอง จ าเปนตองซอสนคาจากแผนกหนงเพยงทเดยวคอ จ านวน 4,000 หนวย ราคาโอนทผบรหารแผนกหนง ขายใหแผนกสองได คอราคาใด (ค านวณ)

บทท 11


จากการทไดศกษางบการเงนของกจการทผานมาแลวนน คองบแสดงฐานะการเงน งบก าไรขาดทน และงบก าไรสะสม เปนการน าเสนอถงขอมลของกจการ ทท าใหเราทราบถงฐานะการเงน และผลการด าเนนงานของกจการ ถาเปนในลกษณะของงบการเงนเปรยบเทยบ 2 ป เชน งบแสดงฐานะการเงนเปรยบเทยบ ท าใหเราทราบถงการเพมขนและลดลงของสนทรพย หนสนและสวนของเจาของในระหวางป ในการบรหารงานของแตละกจการ สงส าคญทท าใหกจการด าเนนงานตอไปไดโดยไมหยดชะงก คอ “เงนสด” นนเอง บางกจการอาจจะมก าไรสทธ จากการด าเนนงานแตอาจจะขาดสภาพคลอง เนองจากขาดแคลนเงนสดในการหมนเวยน ดงนน ผบรหารจะตองมการบรหารเงนสดใหเพยงพอ ผบรหารสามารถทราบไดวาแหลงไดมาและแหลงใชไปของเงนสดในกจการเกดจากกจกรรมใดบาง กจการกจะสามารถวางแผนการด าเนนงานหรอการลงทนในอนาคตไดอยางมประสทธภาพในรายงานประจ าป นอกเหนอจากงบแสดงฐานะการเงน งบก าไรขาดทน และงบแสดงการเปลยนแปลงสวนของผถอหนแลว งบกระแสเงนสดจะแสดงเงนสดทแทจรงของกจการ ทแสดงถงแหลงทมาและใชไปของเงนสด อนจะเปนประโยชนแกผใชงบการเงนทงภายในและภายนอกกจการ เพอประเมนความสามารถของกจการนนเอง

ความหมายของงบกระแสเงนสด

สพาดา สรกตตา (2548, 217)ไดใหความหมาย งบกระแสเงนสด (Statement of cash

flow) หมายถง รายงานทแสดงถงกระแสเงนสดรบ (Cash inflow ) และกระแสเงนสดจาย(Cash

outflow) และผลการเปลยนแปลงเงนสดสทธจาก กจกรรมการด าเนนงาน กจกรรมการลงทน และกจกรรมการจดหาเงน ของกจการในระหวางรอบระยะเวลาบญชหนง

ไพบลย ผจงวงศ (2549, 257) ไดใหความหมาย งบกระแสเงนสด (Statement of cash

flow) หมายถง งบแสดงแหลงทมาและใชไปของเงนสดและรายการเทยบเทาเงนสดของกจการระหวางงวดเวลาหนง

ศศวมล มอ าพล (2553,13-2) ไดกลาววา งบกระแสเงนสดเปนงบทแสดงการเปลยนแปลงของเงนสด โดยจะแสดงแหลงทมาและแหลงใชไปของเงนสด อนเนองมาจากกจกรรมหลก 3 กจกรรม คอกจกรรมด าเนนงาน กจกรรมลงทน และกจกรรมจดหาเงน จากทบคคลตางๆ ไดใหความหมายไว สามารถสรปได ดงน งบกระแสเงนสด (Statement of cash flow) หมายถง งบทแสดงถงแหลงไดมาและแหลงใชไปของเงนสดและรายการเทยบเทาเงนสดของกจการ ในรอบระยะเวลาบญชหนง ผลตางของเงนสดทเกดขนระหวางการไดมาซงเรยกวา กระแสเงนสดรบ กบการใชไปของเงนสด ซงเรยกวา กระแสเงนสดจาย ผลตางของกระแสเงนสดรบและกระแสเงนสดจาย จะเทากบเงนสดทเพมขน

264

หรอลดลงในรอบระยะเวลาบญชนน โดยแสดงการเปลยนแปลงของกระแสเงนสดจาก 3 กจกรรม

คอ กจกรรมด าเนนงาน กจกรรมลงทน และกจกรรมจดหาเงน วตถประสงคหลกของงบกระแสเงนสด คอการใหขอมลเกยวกบเงนสดรบ เงนสดจาย และการเปลยนแปลงเงนสดจากกจกรรมทง 3 กจกรรม โดยตองวเคราะหขอมลทท าใหเงนสดไหลเขา และเงนสดไหลออกจากกจการในแตละกจกรรมในชวงรอบระยะเวลาเดยวกนกบการจดท างบการเงนของกจการ

เงนสด รายการเทยบเทาเงนสดและกระแสเงนสด

มาตรฐานการบญช ฉบบท 7 (ปรบปรง 2552 ) เรอง งบกระแสเงนสด ไดใหค านยามและขยายความนยามตางๆ ไวดงน เงนสด หมายถง เงนสดในมอและเงนฝากธนาคารทตองจายคนเมอทวงถาม

รายการเทยบเทาเงนสด หมายถง เงนลงทนระยะสนทมสภาพคลองสง ซงพรอมทจะเปลยนเปนเงนสดในจ านวนททราบได และมความเสยงทไมมนยส าคญตอการเปลยนแปลงในมลคา

กระแสเงนสด หมายถง การเขาและออกของเงนสดและรายการเทยบเทาเงนสด

จากทกลาวมางบกระแสเงนสดจะแสดงถงการเคลอนไหวของรายการเงนสดรบและรายการเงนสดจาย ซงจะมประโยชนตอบคคลหลายฝาย สรปไดดงน 1. งบกระแสเงนสด จะใหขอมลทท าใหผใชงบการเงนไดทราบถงการเปลยนแปลงในสนทรพยสทธของกจการ ซงจะจดการเกยวกบจ านวนเงนและระยะเวลาของกระแสเงนสดเพอปรบใหเขากบการเปลยนแปลงของโอกาสและสถานการณทเกดขน

2. ท าใหทราบถงแหลงทมาและแหลงใชไปของเงนสดของกจการ ในการทจะไดรบเงนสดหรอรายการเทยบเทาเงนสดในรอบระยะเวลาวามาจากแหลงใดบาง

3. ท าใหทราบยอดดลสทธของเงนสดของกจการเมอสนรอบระยะเวลาด าเนนงานหรอวนทจดท างบกระแสเงนสด

แหลงทมาและใชไปของกระแสเงนสด

การจดท างบกระแสเงนสดนน จะแสดงแหลงทมาและใชไปของเงนสดจากกจกรรม 3 กจกรรม คอ

1. กจกรรมด าเนนงาน (Operating activities) 2. กจกรรมลงทน (Investment activities) 3. กจกรรมจดหาเงน (Financing activities)

265

งบกระแสเงนสด จะตองแสดงกระแสเงนสดทเกดขนในระหวางรอบระยะเวลาบญชและควรจ าแนกเปนกระแสเงนสดจากกจกรรมทง 3 กจกรรม คอกจกรรมด าเนนงาน กจกรรมลงทน

และกจกรรมจดหาเงน ดงน

กระแสเงนสดจากกจกรรมด าเนนงาน (Operating activities) หมายถง การแสดงแหลงทมาและแหลงใชไปของเงนสดทกอใหเกดรายได และคาใชจายหลกของกจการทมผลตอก าไร(ขาดทน)สทธ จากการด าเนนงานทผานมาส าหรบรอบระยะเวลาบญชหนง กระแสเงนสดจากกจการด าเนนงาน จะแสดงรายการเปลยนแปลงเงนสดอนเกยวของกบรายไดและคาใชจายของกจการ ทแสดงรายการในงบก าไรขาดทน รวมทงกจกรรมอนทมใชจากกจกรรมลงทนและกจกรรมจดหาเงน เปนลกษณะของการไดมาและใชไปของเงนสดจากแหลงภายใน ซงกจการสามารถพจารณาไดจากขอมลของงบแสดงฐานะการเงนเปรยบเทยบดานสนทรพยหมนเวยน และหนสนหมนเวยน

แหลงไดมาของเงนสดและแหลงใชไปของเงนสดจากกจกรรมด าเนนงานสามารถแสดงจากภาพ ไดดงน


ภาพท 11.1 แสดงกระแสเงนสดจากกจกรรมด าเนนงาน

กระแสเงนสดจากกจกรรมลงทน (Investing activities)

หมายถง การแสดงแหลงทมาและแหลงใชไปของเงนสดทมการเปลยนแปลงในสนทรพยไมหมนเวยน เชน การซอและจ าหนาย ทดน อาคารและอปกรณ รวมถงเงนลงทนระยะยาว เงนสดจากการซอและขายสนทรพยหมนเวยนทไมกระทบกบการด าเนนงาน เชน เงนลงทนชวคราวทไมเขาเงอนไขรายการเทยบเทาเงนสด สามารถพจารณาไดจากขอมลของงบแสดงฐานะการเงนเปรยบเทยบดานสนทรพยหมนเวยนทไมกระทบการด าเนนงาน และเปรยบเทยบดานทดน อาคาร


กจกรรมด าเนนงาน

จากการขายหรอบรการเงนสด

จากการเรยกเกบหน ดอกเบยรบ

เงนปนผลรบ

ขายสนทรพยเพอคา

รายไดอน

ซอสนคาเงนสด

จายเงนเดอนและคาจาง จายคาใชจายด าเนนงาน

จายดอกเบยจาย

จายภาษเงนได

ซอหลกทรพยเพอคา

266

และอปกรณ และสนทรพยอน แหลงไดมาและแหลงใชไปของเงนสดจากกจกรรมลงทน สามารถแสดงจากภาพได ดงน

ภาพท 11.2 แสดงกระแสเงนสดจากกจกรรมลงทน

กระแสเงนสดจากกจกรรมจดหาเงน (Financing activities)

หมายถง การแสดงแหลงทมาและแหลงใชไปของเงนสดทกอใหเกดการเปลยนแปลงเงนสด ทเกดจากการกอหนสนทไมกระทบการด าเนนงาน การกอหนสนไมหมนเวยน และแสดงในโครงสรางทนสวนของเจาของ เชน เงนสดจากการกยมเงนระยะสนและระยะยาว การช าระคนเงนกและการใชคนแหลงเงนทน การจดหาเงนทนจากการออกหนสามญ หนบรมสทธ และหนแบบผสม รวมถงการจายเงนปนผล ดงนน กจการจงใชขอมลจากงบแสดงฐานะการเงนเปรยบเทยบดานหนสน คอเงนกระยะสน เงนกระยะยาว และสวนของเจาของ แหลงไดมาและแหลงใชไปของเงนสดจากกจกรรมจดหาเงน สามารถแสดงจากภาพไดดงน

ภาพท 11.3 แสดงกระแสเงนสดจากกจกรรมจดหาเงน


จากการขายสนทรพยถาวร จากการขายเงนลงทนระยะยาว จากการขายตราสารทางการเงน

จากการรบเงนมดจ าในสนทรพยไมหมนเวยน

การซอสนทรพยถาวร

การซอเงนลงทนระยะยาว

การซอตราสารทางการเงน

การจายเงนมดจ าในสนทรพยไมหมนเวยน

จายดอกเบยจายจายภาษเงนไดซอหลกทรพยเพอคา


กจกรรมจดหาเงน

จากการจ าหนายหนทน จากการออกหนสนประเภทหนก จากการกยมเงนระยะสนและระยะยาว

การซอคนหนทน การจายช าระคนหนสนประเภทหนก การจายเงนปนผลใหแกผถอหน


กจกรรมลงทน เงนสดจาย

267

จากทไดกลาวมา กจการสามารถจดท าแหลงไดมาและใชไปของกระแสเงนสด ไดท ง 3 กจกรรมดวยกน ในสวนของกจกรรมด าเนนงาน เปนกจกรรมทมความส าคญทสด เนองจากแหลงทไดมาและใชไปของเงนสดเปนรายการปกตโดยสวนใหญของกจการ สามารถสรปแหลงไดมาและใชไปของกระแสเงนสดทง 3 กจกรรม ไดดงน

ตารางท 11.1 แสดงแหลงไดมาและใชไปของกระแสเงนสดทง 3 กจกรรม

กจกรรม แหลงไดมา แหลงใชไป

กจกรรมด าเนนงาน รบจากการขายสนคาและใหบรการ รบจากรายไดอน

รบจากดอกเบยรบ

รบจากเงนปนผลรบ

จายช าระคาสนคาและบรการ

จายเงนคาใชจายตางๆ

จายดอกเบยจาย

จายภาษ

กจกรรมลงทน ขายสนทรพยถาวร ขายเงนลงทนระยะยาว

ขายตราสารทางการเงน

ขายสนทรพยไมมตวตน

รบคนเงนมดจ าในสนทรพยไม หมนเวยน

ซอสนทรพย ถาวร

ซอเงนลงทนระยะยาว

ซอตราสารทางการเงน

จายเงนคาสนทรพยไมมตวตน

จายเงนมดจ าในสนทรพยไม หมนเวยน

กจกรรมจดหาเงน การจ าหนายหนทน การออกหนสน เงนกยมระยะสนและระยะยาว

ซอคนหนทน

จายช าระคนหนสน ช าระหนเงนกยมระยะสนและระยะยาว

จายเงนปนผลแกผถอหน

ทมา : Weygandt, Kimmel, & Kieso (2008, p.560)

ประโยชนของการจดท างบกระแสเงนสด

สพาดา สรกตตา (2548, 219) กลาวถงประโยชนของการจดท างบกระแสเงนสด ดงน 1. เปนประโยชนตอผบรหาร นกลงทน เจาหน หรอผใหก ตลอดจนบคคลอนเพอ

ประเมนศกยภาพในการท าก าไร

2. ชวยประเมนผลการด าเนนงานในอดต และชวยการวางแผนการลงทนในอนาคต

3. ท าใหทราบถงเงนสดเหลอมเพยงพอในการขยายกจการ ซอสนทรพย ช าระหน หรอน าไปลงทนตามความตองการของกจการ

4. เพอพยากรณฐานะทางการเงนของกจการ และประเมนความสามารถในการช าระ หนทครบก าหนดควบคไปกบงบประมาณเงนสด

268

รปแบบของการจดท างบกระแสเงนสด จากกจกรรมทง 3 กจกรรม สามารถจดท าได ดงน บรษท...........................

งบกระแสเงนสด (Statement of cash flow)

ส าหรบป สนสดวนท ……………


กระแสเงนสดจากกจกรรมด าเนนงาน :-

แหลงไดมาของเงนสด

........................................... ............................................ แหลงใชไปของเงนสด

............................................ ............................................ เงนสดสทธไดมา(ใชไป)จากกจกรรมด าเนนงาน

XX

XX

XX

XX

XX

XX

XX

กระแสเงนสดจากกจกรรมลงทน :- แหลงไดมาของเงนสด

........................................... ........................................... แหลงใชไปของเงนสด

............................................ ............................................ เงนสดสทธไดมา(ใชไป)จากกจกรรมลงทน

XX

XX

XX

XX

XX

XX

XX

กระแสเงนสดจากกจกรรมจดหาเงน :-

แหลงไดมาของเงนสด

........................................... ........................................... แหลงใชไปของเงนสด

............................................ ............................................ เงนสดสทธไดมา(ใชไป)จากกจกรรมจดหาเงน

XX

XX

XX

XX

XX

XX

XX

เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสดเพมขน(ลดลง)สทธ เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสด ณ วนตนงวด

เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสด ณ วนสนงวด

XX

XX

XX

269

รายการทไมเกยวของกบการไดมาและใชไปของเงนสด

ในการด าเนนงานของกจการนน มบางรายการทไมมผลกระทบตอเงนสด จงไมตองน ามารวมค านวณในการจดท างบกระแสเงนสด รายการทไมกระทบกระแสเงนสด เชน

- การแลกเปลยนระหวางสนทรพยประเภท ทดน อาคารและอปกรณ

- การออกหนสนเพอจดหาสนทรพย

- การออกหนสามญเพอจดหาสนทรพย

- การจายเงนปนผลเปนหนสามญ

- การช าระหนดวยสนทรพยทไมใชเงนสด

- คาใชจายทไม ไดจายเปนเงนสด เชน คาเสอมราคาสนทรพยถาวร คาสญ สนทรพยากรธรรมชาต และคาตดจ าหนายสนทรพยไมมตวตน

- รายการก าไรขาดทนจากการลงทน การจดหาเงนและการจ าหนายสนทรพยถาวร

ขอมลทใชในการจดท างบกระแสเงนสด

ในการจดท างบกระแสเงนสดนน กจการจะตองมการรวบรวมขอมลเพอใชในการวเคราะห โดยอาศยขอมลจากงบการเงนตางๆ ดงน 1. งบแสดงฐานะการเงนเปรยบเทยบ เปนการเปรยบเทยบงบแสดงฐานะการเงน 2 งวดบญชตอเนองกน คอ งบแสดงฐานะการเงนงวดบญชปจจบน กบงบแสดงฐานะการเงนงวดบญชกอน เพอวเคราะหการเปลยนแปลงของสนทรพย หนสน และสวนของเจาของ

2. งบก าไรขาดทน โดยใชขอมลจากงบก าไรขาดทนในงวดบญชปจจบน เพอวเคราะหถงเงนสดทไดรบมาและเงนสดทใชไปในกจกรรมด าเนนงาน

3. งบก าไรสะสม โดยใชขอมลจากงบก าไรสะสมของงวดบญชปจจบน เพอใหไดเงนสดทไดรบมาและเงนสดทใชไปในกจกรรมจดหาเงน

4. ขอมลเพมเตม เปนรายละเอยดเพมเตมเกยวกบเงนสดรบและเงนสดจายระหวางงวดบญช

ในการพจารณายอดคงเหลอของบญชท งหมดในงบแสดงฐานะการเงนทเปลยนแปลงระหวางงวด จะเทากบยอดเปลยนแปลงทกบญช ยกเวนบญชเงนสดโดยพจารณาวาบญชแตละบญชทเปลยนแปลงนน อยภายใตกจกรรมทง 3 กจกรรม ซงผลรวมการเปลยนแปลงของทกบญช

จะเทากบการเปลยนแปลงของบญชเงนสด

แนวทางในการจดท างบกระแสเงนสด มดงน

1. หายอดผลตางของงบแสดงฐานะการเงนเปรยบเทยบ ใหแสดงไวในงบแสดงฐานะการเงนเปรยบเทยบดานขวามอ

2. วเคราะหขอมลจากงบก าไรขาดทนทกระทบเงนสดจากกจกรรมด าเนนงาน สวนในงบก าไรสะสม วเคราะหรายการวากระทบกบเงนสดจากกจกรรมจดหาเงนหรอไม

270

3. วเคราะหขอมลเพมเตมวาจดอยในกจกรรมด าเนนงาน กจกรรมลงทน หรอกจกรรมจดหาเงน และพจารณาวามผลกระทบกบเงนสดของกจการหรอไม 4. จดท ากระแสเงนสดจากกจกรรมด าเนนงาน โดยรวบรวมขอมลจากงบแสดงฐานะการเงนในสวนของสนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน และขอมลเพมเตมทเกยวของ

5. จดท ากระแสเงนสดจากกจกรรมลงทน โดยรวบรวมขอมลจากงบแสดงฐานะการเงนในสวนของสนทรพยไมหมนเวยน และขอมลเพมเตมทเกยวของ

6. จดท ากระแสเงนสดจากกจกรรมจดหาเงน โดยรวบรวมขอมลจากงบแสดงฐานะการเงนในสวนของหนสนระยะยาว สวนของเจาของ และขอมลเพมเตมทเกยวของ

โดยสรปแลว การจดท างบกระแสเงนสด สามารถจ าแนกได 5 ข นตอน ดงน 1. ค านวณหาเงนสดทเพมหรอลดลงของเงนสดระหวางเงนสดตนงวด และเงนสด

ปลายงวด ในงบแสดงฐานะการเงน

2. ค านวณหาเงนสดทไดมาและใชไปของเงนสดจากกจกรรมด าเนนงาน 3. ค านวณหาเงนสดทไดมาและใชไปของเงนสดจากกจกรรมลงทน 4. ค านวณหาเงนสดทไดมาและใชไปของเงนสดจากกจกรรมจดหาเงน

5. ค านวณหาเงนสดสทธของทง 3 กจกรรม โดยตรวจสอบเงนสดและรายการ

เทยบเทาเงนสดเพมขนหรอลดลงสทธ เปรยบเทยบกบผลตางระหวางเงนสดและรายการเทยบเทาเงนสด ณ วนตนงวดกบเงนสดและรายการเทยบเทาเงนสด ณ วนสนงวด

ในการจดท างบกระแสเงนสดจะตองมการวเคราะหรายการและขอมลตางๆ ดวย

ความระมดระวง อาจจะมขอมลบางรายการทไมมผลกระทบตอกระแสเงนสดของกจการ จงไมตองน ามาค านวณ เราสามารถแสดงการจดท างบกระแสเงนสดจากกจกรรมตางๆ ได ดงน

การจดท างบกระแสเงนสดจากกจกรรมด าเนนงาน

การค านวณกระแสเงนสดจากกจกรรมด าเนนงาน สามารถจดท าได 2 วธ ดงน 1. วธทางตรง (Direct method)

2. วธทางออม (Indirect method)

ภาพท 11.4 แสดงวธการจดท างบกระแสเงนสดจากกจกรรมด าเนนงาน

กระแสเงนสดจากกจกรรมด าเนนงาน

(Operating activities)

วธทางตรง (Direct method) วธทางออม (Indirect method)

271

วรศกด ทมมานนท (2545, 36) ไดกลาววา การจดท างบกระแสเงนสดทง 2 วธน จะไดผลของการค านวณกระแสเงนสดทเทากน ความแตกตางของการจดท างบกระแสเงนสดจากกจกรรมด าเนนงาน ระหวางวธทางตรงและวธทางออม วาถากจการใชวธทางออมในการค านวณกจการจะตองแปลงก าไรสทธทางบญชใหเปนก าไรสทธตามเกณฑเงนสด โดยการปรบปรงก าไรสทธดวยรายการ ดงตอไปน 1. ผลกระทบของรายการอนทไมใชเงนสด เชน คาเสอมราคา คาตดจ าหนาย

2. ผลกระทบทเกดจากการเปลยนแปลงในสนทรพยและหนสนด าเนนงานในระหวางรอบบญช เชน รายการคางรบ รายการคางจาย

3. ผลกระทบทเกดจากรายไดและคาใชจายอนเกยวเนองกบกระแสเงนสดจากการลงทน หรอการจดหาเงนทรวมไวในการค านวณก าไรสทธ เชน เงนปนผลรบ ก าไรขาดทนจากการขายสนทรพย

ในบทนจะขอกลาวถงวธการจดท างบกระแสเงนสดโดยวธทางตรงกอนเปนอนดบแรก

จากนนจะกลาวถงการจดท างบกระแสเงนสดโดยวธทางออม เปนล าดบตอไป

การจดท างบกระแสเงนสดโดยวธทางตรง (Direct method)

การจดท างบกระแสเงนสดจากกจกรรมด าเนนงานโดยวธทางตรงนน กระแสเงนสดรบไดมาจากรายไดจากการด าเนนงาน สวนกระแสเงนสดจายนนจะจายจากรายจายการด าเนนงานเชนกน ในการจดท างบกระแสเงนสดรบและกระแสเงนสดจายจากกจกรรมด าเนนงานนน ขอมลจากงบก าไรขาดทนจะแสดงรายไดทงขายสดและขายเชอ กจการจะตองเปลยนรายได ทไดจากเกณฑคงคางใหเปนเกณฑเงนสด ดงนนรายไดจากการขายในงบก าไรขาดทนจะตองน ากระแสเงนสดรบเฉพาะจากการขายสดมาค านวณเทานน และจะตองรบช าระเงนจากลกหนมาค านวณในกระแสเงนสดรบเชนกน โดยใชขอมลจากงบแสดงฐานะการเงนเปรยบเทยบ 2 ป

สวนในการซอสนคากจการจะมทงรายการซอสด และซอเชอ ดงนนจะน าเฉพาะกระแสเงนสดจายจากการซอสนคาเงนสด มาค านวณเทานน และจะตองน ากระแสเงนสดจายจากการช าระหนใหเจาหนมาค านวณดวย โดยจะแสดงการค านวณตามตวอยางตอไป

วธทางตรง จะแสดงใหเหนถงเงนสดรบและเงนสดจายในแตละรายการจากการด าเนนงาน โดยน ารายไดและคาใชจายตามเกณฑคงคางในงบก าไรขาดทน มาปรบกระทบยอดกบรายการตางๆ ในงบก าไรขาดทนทมความเกยวของกบการด าเนนงาน กบการเปลยนแปลงในยอดคงเหลอของบญชตางๆ ในงบแสดงฐานะการเงน ใหเปนรายไดและคาใชจายตามเกณฑเงนสด

ผลตางทไดระหวางเงนสดรบและเงนสดจายกคอ กระแสเงนสดสทธจากกจกรรมด าเนนงานนนเอง สามารถแสดงไดดงภาพ

272

ภาพท 11.5 แสดงกระแสเงนสดรบและเงนสดจายจากกจกรรมด าเนนงานวธทางตรง

การกระทบยอดเงนสดรบและเงนสดจายตามงบก าไรขาดทน ใหเปนเกณฑเงนสด สามารถสรปได ดงน

เงนสดรบจากการขาย = ยอดขาย

เงนสดจายซอสนคา = ตนทนขาย

เงนสดจายส าหรบคาใชจาย = คาใชจายในการด าเนนงาน

เงนสดจายภาษเงนได = คาภาษเงนได

ภาพท 11.6 แสดงการปรบยอดกระแสเงนสดรบและเงนสดจายตามวธทางตรง

การค านวณกระแสเงนสดรบและกระแสเงนสดจายจากกจกรรมด าเนนงานตามวธทางตรง สามารถแสดงไดดงน

รายไดหรอคาใชจายตามเกณฑคงคาง

ปรบกระทบยอดกบการเปลยนแปลงในงบแสดงฐานะการเงน

เงนสดรบหรอเงนสดจายตามเกณฑเงนสด

+ ลกหนการคาลดลง หรอ

- ลกหนาการคาเพมขน

+ สนคาคงเหลอเพมขน หรอ

- สนคาคงเหลอลดลง

+ เจาหนลดลง หรอ

- เจาหนเพมขน

+ คาใชจายลวงหนาเพมขน หรอ

- คาใชจายลวงหนาลดลง

+ คาใชจายคางจายลดลง หรอ

- คาใชจายคางจายเพมขน

+ ภาษเงนไดคางจายลดลง หรอ

- ภาษเงนไดคางจายเพมขน

+ ภาษเงนไดรอการตดบญชลดลง หรอ

- ภาษเงนไดรอการตดบญชเพมขน

273

กระแสเงนสดรบจากกจกรรมด าเนนงาน

รายไดจากการขายและบรการ XX

ปรบปรง

+ ลกหนลดลง XX

- ลกหนเพมขน (XX)

+ ตวเงนรบลดลง XX

- ตวเงนรบเพมขน (XX) XX

เงนสดรบจากการขายและบรการ XXX

ดอกเบยรบและเงนปนผลรบ

+ ดอกเบยคางรบลดลง XX

- ดอกเบยคางรบเพมขน (XX)

+ ตดบญชสวนเกนมลคาเงนลงทนในหนก XX

- ตดบญชสวนต ามลคาเงนลงทนในหนก (XX) XX

เงนสดรบจากดอกเบย/เงนปนผลรบ XXX

รายไดอน

ปรบปรง

+ รายไดคางรบลดลง XX

- รายไดคางรบเพมขน (XX)

+ รายไดรบลวงหนาเพมขน XX

- รายไดรบลวงหนาลดลง (XX)

- ก าไรจากการจ าหนายสนทรพย (XX)

- รายไดจากการลงทน (สวนไดสวนเสย) (XX) XX

เงนสดรบจากรายไดอน XXX

กระแสเงนสดจายจากกจกรรมด าเนนงาน

ตนทนขาย XX

ปรบปรง

+ สนคาคงเหลอเพมขน XX

- สนคาคงเหลอลดลง (XX)

- เจาหนเพมขน XX

+ เจาหนลดลง (XX) XX

เงนสดจายซอสนคาและวตถดบ XXX

274

คาใชจายในการด าเนนงาน XX

ปรบปรง

+ คาใชจายลวงหนาเพมขน XX

- คาใชจายลวงหนาลดลง (XX)

- คาใชจายคางจายเพมขน (XX)

+ คาใชจายคางจายลดลง XX

- คาใชจายทไมจายเปนเงนสด เชน คาเสอมราคา คาตดจ าหนาย คาเสอมสน เปนตน

(XX) XX

เงนสดจายในการด าเนนงาน XXX

ดอกเบยจาย XX

ปรบปรง

+ ดอกเบยคางจายลดลง XX

- ดอกเบยคางจายเพมขน (XX)

- คาใชจายคางจายเพมขน (XX)

+ คาใชจายคางจายลดลง XX

+ ตดบญชสวนเกนมลคาหนก XX

- ตดบญชสวนต ามลคาหนก (XX) XX

เงนสดจายคาดอกเบยจาย XXX


ปรบปรง

+ ภาษเงนไดคางจายลดลง XX

- ภาษเงนไดคางจายเพมขน (XX)

+ ภาษเงนไดคางจายรอการตดบญชลดลง XX

- ภาษเงนไดคางจายรอการตดบญชเพมขน (XX) XX

เงนสดจายคาภาษเงนได XXX

ในสวนของการค านวณกระแสเงนสดทไดมาและใชไปจากกจกรรมลงทนและกจกรรมจดหาเงน โดยวธทางตรงจะมการค านวณเชนเดยวกนกบการจดท างบกระแสเงนสดโดยวธทางออม ซงจะไดกลาวในหวขอถดไป

รปแบบการจดท างบกระแสเงนสดโดยวธทางตรง สามารถจดท าไดดงน

275

บรษท............ งบกระแสเงนสด (วธทางตรง)

ส าหรบป สนสดวนท.................... กระแสเงนสดจากกจกรรมด าเนนงาน

เงนสดรบ เงนสดรบจากขายและบรการ xx

เงนสดรบจากดอกเบยและเงนปนผลรบ xx

เงนสดรบรายไดอน xx xx

เงนสดจาย เงนสดจายซอสนคาหรอวตถดบ (xx)

เงนสดจายในการด าเนนงาน (xx)

เงนสดจายคาดอกเบย (xx)

เงนสดจายภาษ (xx) (xx) เงนสดสทธไดมา(ใชไป)จากกจกรรมด าเนนงาน xx


เงนสดรบ จากการขายเงนลงทน xx

จากการขายสนทรพยถาวร xx

จากการขายตราสารทางการเงน xx

จากการขายสนทรพยไมมตวตน xx xx

เงนสดจาย ซอเงนลงทน (xx)

ซอสนทรพยถาวร (xx)

ซอตราสารทางการเงน (xx)

ซอสนทรพยไมมตวตน (xx) (xx) เงนสดสทธไดมา(ใชไป)จากกจกรรมลงทน xx


เงนสดรบ จากการกยมเงน xx

การจ าหนายหนทน หนก xx xx

เงนสดจาย จายช าระหนเงนกยม (xx)

การไถถอนหนก (xx)

การซอคนหนทน (xx)

การจายเงนปนผล (xx) (xx) เงนสดสทธไดมา(ใชไป)จากกจกรรมจดหาเงน xx

เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสดเพมขน(ลดลง)สทธ xx

เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสด ณ วนตนงวด xx

เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสด ณ วนสนงวด xx

276

การจดท างบกระแสเงนสดโดยวธทางออม (Indirect method)

การจดท างบกระแสเงนสดโดยวธทางออมนน คอการเปลยนก าไรขาดทนสทธในกจกรรมด าเนนงานทค านวณไดตามเกณฑคงคาง ใหเปนก าไรสทธตามเกณฑเงนสด โดยน ารายการทเปนรายไดและคาใชจายทไมเกยวของกบเงนสด และรายการทไมเกยวของกบกจกรรมด าเนนงาน

ปรบยอดกบก าไรขาดทนสทธตามเกณฑคงคาง กจะไดก าไรขาดทนสทธทเปนเกณฑเงนสด จากนนน าก าไรขาดทนสทธทเปนเกณฑเงนสด มาปรบปรงกบรายการทเปนการเพมขนหรอลดลงของสนทรพยหมนเวยน และหนสนหมนเวยนโดยไมรวมรายการเงนสดและรายการเทยบเทาเงนสด ผลลพธทได คอกระแสเงนสดสทธจากกจกรรมด าเนนงาน ซงเปนวธทนยมใชกนมากทสด

สามารถแสดงตามภาพ ไดดงน

ปรบปรง

ภาพท 11.7 แสดงกระแสเงนสดรบและเงนสดจายจากกจกรรมด าเนนงานวธทางออม

ขนตอนในการจดท ากระแสเงนสดจากกจกรรมด าเนนงาน (วธทางออม) 1. เปรยบเทยบงบแสดงฐานะการเงน 2 งวดบญช หาผลตางของสนทรพย หนสน และสวนของเจาของ วารายการใดเพมขนหรอลดลงและวเคราะหวารายการใดทท าใหเงนสดเพมขนแสดงวาเปนกระแสเงนสดไหลเขา และรายการใดทท าใหเงนสดลดลงแสดงวาเปนกระแสเงนสดไหลออกใหแยกเขาแตละกจกรรม

2. ใหน าก าไรขาดทนสทธตามเกณฑคงคาง จากงบก าไรขาดทนตงเปนบรรทดแรก แลวบวกกลบดวยคาใชจายทไมเกยวกบเงนสด คาใชจายทไมเกดจากกจกรรมด าเนนงาน หกดวยรายไดทไมเกยวกบเงนสด รายไดทไมเกดจากกจกรรมด าเนนงาน กจะไดผลลพธก าไรสทธตามเกณฑเงนสด จากนนบวก (หก) ดวยรายการเปลยนแปลงในงบแสดงฐานะการเงนของสนทรพยหมนเวยนทไมใชรายการเงนสดและรายการเทยบเทาเงนสด การเปลยนแปลงของหนสนหมนเวยนทเกยวของกบกจกรรมด าเนนงาน ตามขอท 1. ทท าใหเงนสดเพมขนหรอลดลง ตามวธทางออม ซงมหลกในการวเคราะห ดงน

ก าไรสทธ ตามเกณฑคงคาง

การเปลยนแปลงของ


รายได/คาใชจาย

ทไมเกยวกบเงนสด

การเปลยนแปลงของ


ก าไรสทธ ตามเกณฑเงนสด

กระแสเงนสดสทธจาก กจกรรมด าเนนงาน

277

การวเคราะหรายการทมผลตอการเพมขน หรอ (ลดลง) ของเงนสด

ตารางท 11.2 แสดงวเคราะหการเปลยนแปลงของสนทรพยหมนเวยนและหนสนหมนเวยน

ตอการเพมหรอลดลงของเงนสดกจกรรมด าเนนงาน (วธทางออม) สนทรพยหมนเวยนทไมใชเงนสด เพมขน มผลท าใหกระแสเงนสด (ลดลง)

สนทรพยหมนเวยนทไมใชเงนสด (ลดลง) มผลท าใหกระแสเงนสด เพมขน

หนสนหมนเวยน เพมขน มผลท าใหกระแสเงนสด เพมขน

หนสนหมนเวยน (ลดลง) มผลท าใหกระแสเงนสด (ลดลง)

ไพบลย ผจงวงศ (2549, 263) ไดกลาวถง การปรบปรงก าไรสทธตามเกณฑคงคางใหเปนเกณฑเงนสด ประกอบดวยรายการตางๆ ทตองน ามาปรบปรง ดงน 1. คาใชจายทไมจายเปนเงนสด เชน คาเสอมราคาของสนทรพยถาวร มลคาสญสนของทรพยากรธรรมชาต และคาตดจ าหนายสนทรพยไมมตวตน

2. การเปลยนแปลงในสนทรพยหมนเวยนทมผลตอรายไดและคาใชจายทท าใหเงนสดเพมขนและลดลง

3. การเปลยนแปลงในหนสนหมนเวยนทมผลตอรายไดและคาใชจายทท าใหเงนสดเพมขนและลดลง

4. รายไดทไมเกยวของกบเงนสด เชน รายการก าไรขาดทนจากการลงทนและการจ าหนายสนทรพยถาวร ก าไรขาดทนจากการจ าหนายเงนลงทนระยะยาว

5. การตดบญชสวนเกนและสวนต ามลคาหนก 6. การเปลยนแปลงในบญชภาษเงนไดรอตดบญช

คาใชจายทไมเกยวกบเงนสด

คาใชจายทไมเกยวของกบเงนสด ไดแก คาเสอมราคา หนสงสยจะสญ มลคาสญสนของทรพยากรธรรมชาต คาตดจ าหนายสนทรพยไมมตวตน เชน คาสทธบตร คาลขสทธ คาความนยม เปนตน รายจายเหลานเปนรายจายทไมไดจายเปนเงนสด แตแสดงเปนคาใชจายในงบก าไรขาดทน จงตองน ารายการเหลานมาบวกเขากบก าไรขาดทนสทธ สวนขาดทนจากการจ าหนายสนทรพย ตามวธทางตรงจะถกแสดงไวภายใตกจกรรมลงทน แตโดยวธทางออมจะตองน ารายการขาดทนจากการจ าหนายสนทรพยน มาแสดงในกจกรรมด าเนนงาน โดยบวกเขากบก าไรขาดทนสทธ เพอใหไดผลก าไรขาดทนสทธตามเกณฑเงนสด

278

รายไดทไมเกยวกบเงนสด

รายไดทไมเกยวของกบเงนสด ไดแก ก าไรหรอขาดทนจากการจ าหนายสนทรพย ก าไรจากการไถถอนหน เปนตน รายการเหลานเปนรายการทไดรบเปนเงนสด จงตองน ามาแสดงในกจกรรมด าเนนงาน โดยหกออกจากก าไรขาดทนสทธ เพอใหไดผลก าไรขาดทนสทธตามเกณฑเงนสด

การวเคราะหบญชคาใชจายและรายไดทไมเกยวของกบเงนสด

ในการจดท างบกระแสเงนสด กจกรรมด าเนนงานตามวธทางออม รายการทไมเกยวกบเงนสดทจะตองมการพจารณาน ามาบวก หรอหกจากก าไรขาดทนสทธตามบญช ดงน

1. คาเสอมราคา (Depreciation Expense) คาเสอมราคาทแสดงในงบก าไรขาดทน เปนคาใชจายทไมไดจายเปนเงนสด คาเสอมราคา เปนเพยงการปนสวนการเสอมสภาพจากการใชงานโดยตดจากมลคาตนทนของสนทรพยทซอมา ซงสนทรพยทซอมานนจะแสดงในสวนกจกรรมลงทน ดงนน เมอมการตดคาเสอมราคาของสนทรพย จงไมตองแสดงไวในกระแสเงนสดของกจกรรมด าเนนงานโดยวธทางตรง สวนมลคาสญสนของสนทรพยทรพยากรธรรมชาต หนสงสยจะสญ คาใชจายตดจ าหนาย ทงหมดน เปนคาใชจายทไมไดจายเปนเงนสด จงไมตองน ามารวมเปนคาใชจายทเปนเงนสดตามวธทางตรง แตถาเปนวธทางออมจะตองน าคาใชจายทไมเปนเงนสดเหลานมา

บวกกลบกบก าไรสทธตามเกณฑคงคาง เพอใหไดก าไรสทธตามเกณฑเงนสด นนเอง

2. ก าไรหรอขาดทนจากการจ าหนายสนทรพย

การขายสนทรพยนน บางครงกจการขายไดเงนสดสงกวาราคาตามบญชของ

สนทรพย จะท าใหมผลก าไรจากการจ าหนายสนทรพย กจการจะตองน าก าไรจากการจ าหนายสนทรพยมาหกออกจากก าไรสทธ ในทางตรงขามถาเกดขาดทนจากการจ าหนายสนทรพย จ าตองน าผลขาดทนนมาบวกเขากบก าไรสทธ สวนเงนสดทไดรบจากการขายสนทรพยจะตองแสดงเงนสดทงจ านวนในกจกรรมลงทน

3. การตดสวนเกนและสวนต ามลคาหนก สวนเกนและสวนต าเกดจากการทกจการจ าหนายหนกไดเงนสงกวาหรอต ากวามลคาหนกท จดทะเบยนไว ซงสวนเกนและสวนต ามลคาหนก นจะตดกบบญชดอกเบยจาย โดยจะตดบญชเฉลยตามอายของหนก ดงนนดอกเบยจายทแสดงในงบก าไรขาดทน จะไมเทากบดอกเบยจายทจายเปนเงนสดจรง การตดสวนเกนมลคาหนก จะท าใหดอกเบยจายทแสดงในงบก าไรขาดทนมยอดต ากวาดอกเบยทจายเปนเงนสด ดงนนกจการจะตองน ามาหกจากก าไรสทธ สวนการตดสวนต ามลคาหนกจะท าใหดอกเบยจายทแสดงในงบก าไรขาดทนมยอดสงกวาดอกเบยทจายเปนเงนสด ดงนนกจการจะตองน ามาบวกกบก าไรสทธ

279

4. ภาษเงนไดรอตดบญช หมายถง ภาษทกจการไดค านวณจากงบก าไรขาดทนในงวดนแตยงไมไดจาย เนองจากก าไรสทธทางบญชกบก าไรสทธทางภาษแตกตางกน จงท าใหภาษทค านวณไดทางบญชมมากกวาภาษทจายจรง ดงนน ผลตางทเกดขนจงบนทกไวในบญชภาษรอตดบญช ซงจะตองตดในงวดถดไป ภาษเงนไดรอตดบญชเพมขนจะตองน ามาบวกเขากบก าไรสทธ แตถาภาษเงนไดรอตดบญชลดลงจะตองน ามาหกออกจากก าไรสทธ ตวอยางเชน

กจการมก าไรสทธทางบญช 100,000 บาท อตราภาษ 30% ภาษเงนไดตามบญช ค านวณได 30,000 บาท แตก าไรสทธทางภาษ มจ านวน 80,000 บาท ดงนน ภาษทตองเสย คอ 24,000 บาท จะตองมการบนทกบญช ดงน เดบต ภาษเงนได 30,000

เครดต ภาษเงนไดคางจาย 24,000

ภาษเงนไดรอตดบญช 6,000

การค านวณกระแสเงนสดสทธจากกจกรรมด าเนนงานตามวธทางออม สามารถน ารายการตางๆ มาปรงปรง ซงสามารถแสดงไดดงน

ก าไรขาดทนสทธ (จากงบก าไรขาดทน) xx

ปรบปรง

บวก คาใชจายทไมเกยวกบเงนสด xx

คาใชจายทไมเกยวกบกจกรรมด าเนนงาน xx xx

หก รายไดทไมเกยวกบเงนสด (xx)

รายไดทไมเกดจากกจกรรมด าเนนงาน (xx) xx

ก าไร (ขาดทน) สทธตามเกณฑเงนสด xx

บวก การลดลงของสนทรพยหมนเวยนทมใชเงนสด xx

การเพมขนของหนสนหมนเวยน xx xx

หก การเพมขนของสนทรพยหมนเวยนทมใชเงนสด (xx)

การลดลงของหนสนหมนเวยน (xx) (xx) เงนสดสทธไดมา(ใชไป)จากกจกรรมด าเนนงาน xxx

การจดท างบกระแสเงนสด(วธทางออม) สามารถจดท าไดตามรปแบบตามรายการ ดงน

280

บรษท............ งบกระแสเงนสด (วธทางออม)

ส าหรบป สนสดวนท....................

กระแสเงนสดจากกจกรรมด าเนนงาน:-

ก าไรสทธตามงบก าไรขาดทน xx

ปรบกระทบยอดกบคาใชจายและรายไดทไมเกยวกบเงนสด xx xx

ก าไรสทธตามเกณฑเงนสด xx

บวก(หก)การเปลยนแปลงในสนทรพยและหนสนด าเนนงาน xx xx

เงนสดสทธไดมา(ใชไป)จากกจกรรมด าเนนงาน xx


เงนสดรบ จากการขายเงนลงทน xx

จากการขายสนทรพยถาวร xx

จากการขายตราสารทางการเงน xx

จากการขายสนทรพยไมมตวตน xx xx

เงนสดจาย ซอเงนลงทน (xx)

ซอสนทรพยถาวร (xx)

ซอตราสารทางการเงน (xx)

ซอสนทรพยไมมตวตน (xx) (xx) เงนสดสทธไดมา(ใชไป)จากกจกรรมลงทน xx

กระแสเงนสดจากกจกรรมจดหาเงน:-

เงนสดรบ จากการกยมเงน xx

การจ าหนายหนทน หนก xx xx

เงนสดจาย จายช าระหนเงนกยม (xx)

การไถถอนหนก (xx)

การซอคนหนทน (xx)

การจายเงนปนผล (xx) (xx) เงนสดสทธไดมา(ใชไป)จากกจกรรมจดหาเงน xx

เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสดเพมขน(ลดลง)สทธ xx

เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสด ณ วนตนงวด xx

เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสด ณ วนสนงวด xx

281

ตวอยางท 11.1 บรษท เพชรแท จ ากด มขอมลงบแสดงฐานะการเงนเปรยบเทยบ 2 ป คอ ป 25x2 และป 25x1 งบก าไรขาดทน และงบก าไรสะสม ประจ าป 25x2 ดงน

บรษท เพชรแท จ ากด

งบแสดงฐานะการเงนเปรยบเทยบ

ณ วนท 31 ธนวาคม 25x2 และป 25x1


สนทรพย 25x2 25x1 ผลตาง

เพมขน(ลดลง) สนทรพยหมนเวยน

เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสด 52,700 41,600 11,100

ลกหนการคา-สทธ 35,000 31,000 4,000

สนคาคงเหลอ 12,400 15,300 (2,900)

คาเชาจายลวงหนา 25,000 53,000 (28,000)

รวมสนทรพยหมนเวยน 125,100 140,900 (15,800)


ทดน 1,100,000 900,000 200,000

อปกรณ 950,000 800,000 150,000

หก คาเสอมราคาสะสม-อปกรณ (210,000) (163,000) 47,000

รวมทดน อาคาร อปกรณ 1,840,000 1,537,000 303,000

รวมสนทรพย 1,965,100 1,677,900 287,200



เจาหนการคา 185,950 96,600 89,350

ภาษเงนไดคางจาย 145,000 170,000 (25,000)

เงนปนผลคางจาย 92,000 72,000 20,000

รวมหนสนหมนเวยน 422,950 338,600 84,350


หนก 360,000 500,000 (140,000)

รวมหนสน 782,950 838,600 (55,650)


หนสามญ (มลคาหนละ 100 บาท) 1,000,000 700,000 300,000

ก าไรสะสม 182,150 139,300 42,850

รวมสวนของผถอหน 1,185,150 839,300 342,850

รวมหนสนและสวนของผถอหน 1,965,100 1,677,900 287,200

282



ส าหรบงวด 1 ป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x2

(หนวย : บาท) ขายสทธ

หก ตนทนสนคาทขาย

ก าไรข นตน

หก คาใชจายในการด าเนนงาน(รวมคาเสอมราคาอปกรณ)ก าไรจากการด าเนนงาน

บวก รายไดอน:-


ก าไรจากการจ าหนายทดน

ก าไรกอนหกภาษเงนได

หก ภาษเงนได (30%) ก าไรสทธ

7,500

75,000

555,000

310,000

245,000

152,000

93,000

82,500

175,500

52,650

122,850

รายละเอยดของบญชก าไรสะสม ส าหรบป 25x2 เปนดงน (หนวย :บาท)

ก าไรสะสมตนงวด 1 ม.ค. 139,300

บวก ก าไรสทธ 122,850

262,150

หก เงนปนผลจาย 80,000

ก าไรสะสมปลายงวด 31 ธ.ค. 182,150


1. กจการไดขายทดนเปนเงนสด 475,000 บาท ในจ านวนเงนดงกลาวไดรวมก าไรไว

แลวจ านวน 75,000 บาท

2. กจการไดซอทดนเพมในราคา 600,000 บาท

3. ไถถอนหนกมลคา 140,000 บาท ราคาตามมลคา

4. ออกจ าหนายหนสามญจ านวน 3,000 หน ราคาตามมลคาทจดทะเบยน 5. ประกาศจายเงนปนผล 80,000 บาท ไดจายเงนสดปนผลทคางจายไปแลวจ านวน

60,000 บาท

283

จากตวอยางท 11.1 เมอวเคราะหขอมลเพมเตมจะพบวา มขอมลทเกยวของกบ กจกรรมด าเนนงาน สามารถค านวณหาตวเลขเพอจดท ากระแสเงนสดจากกจกรรมด าเนนงานตามวธทางตรง ไดดงน

1. เงนสดรบจากการขาย = รายไดจากการขาย – ลกหนการคาเพมขน

= 555,000 – 4,000

= 551,000 บาท

2. ดอกเบยรบ = 7,500 บาท

3. เงนสดจายซอสนคาและ วตถดบ = ตนทนขาย – สนคาคงเหลอลดลง – เจาหนการคาเพมขน

= 310,000 – 2,900 – 89,350

= 217,750 บาท

4. เงนสดจายคาใชจายในการ ด าเนนงาน

= คาใชจายในการด าเนนงาน – คาเชาจายลวงหนาลดลง – คาเสอมราคา

= 152,000 – 28,000 – 47,000

= 77,000 บาท

5. เงนสดจายคาภาษเงนได = ภาษเงนได + ภาษเงนไดคางจายลดลง

= 52,650 + 25,000

= 77,650 บาท

การแสดงกระแสเงนสดจากกจกรรมด าเนนงานตามวธทางตรง เปนดงน


งบกระแสเงนสด (วธทางตรง) ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x2

(หนวย : บาท) กระแสเงนสดจากกจกรรมด าเนนงาน

แหลงไดมาของเงนสดรบ:-

ขาย


แหลงใชไปของเงนสดจาย:-





551,000

7,500

217,750

77,000

77,650

558,500

372,400

186,100

284

การจดท างบกระแสเงนสดจากกจกรรมลงทน

สามารถวเคราะหกระแสเงนสดไหลเขาและกระแสเงนสดไหลออก ไดดงน กระแสเงนสดไหลเขา เปนแหลงไดมาของเงนสด เกดจากการจ าหนายสนทรพยถาวร

เงนลงทนระยะยาว รวมถงสนทรพยอน ท าใหเงนสดของกจการเพมขน

กระแสเงนสดไหลออก เปนแหลงใชไปของเงนสด เกดจากการซอสนทรพยถาวร เงนลงทนระยะยาว รวมถงสนทรพยอน ท าใหเงนสดของกจการลดลง

จากตวอยางท 11.1 เมอวเคราะหขอมลเพมเตมจะพบวา มขอมลทเกยวของกบ กจกรรมการลงทนดงน

ขอมลเพมเตม 1 กจการไดขายทดนเปนเงนสด 475,000 บาท ในจ านวนเงนดงกลาวไดรวมก าไรไวจ านวน 75,000 บาท

จะเหนวาเงนสดทไดรบเขามาในบรษทจ านวน 475,000 บาท เกดจากการขายทดนราคาทน 400,000 บาท และไดเงนสดเพมเขามาอก จ านวน 75,000 บาท เปนก าไรจากการขายทดน ซงเปนก าไรทางบญช การขายทดนซงเปนสนทรพยไมหมนเวยน จงจดอยในกจกรรมการลงทนทไดรวมก าไรจากการขายทดนไวแลว ดงนนจงตองน าก าไรจากการขายทดน ไปหกออกจากก าไรขาดทนสทธในกจกรรมด าเนนงานตามวธทางออม เนองจากจ านวนเงนทไดจากการขายทดนทงหมด จะจดอยในกจกรรมลงทนทไดรวมก าไรจากการขายทดนไวแลว

การบนทกบญช ณ วนทเกดรายการ เปนดงน Dr. เงนสด 475,000

Cr. ทดน 400,000

ก าไรจากการขายทดน 75,000

ขอมลเพมเตม 2 กจการไดซอทดนเพมในราคา 600,000 บาท

การบนทกบญช ณ วนทเกดรายการเปนดงน Dr. ทดน 600,000

Cr. เงนสด 600,000

การแสดงกระแสเงนสดจากกจกรรมลงทนและกจกรรมจดหาเงน ทงวธทางออมและวธทางตรง สามารถแสดงไดดงน

285



ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x2

(หนวย : บาท) กระแสเงนสดจากกจกรรมลงทน


ซออปกรณเพม


475,000 (600,000) (150,000) (275,000)

การจดท างบกระแสเงนสดจากกจกรรมจดหาเงน

สามารถวเคราะหกระแสเงนสดไหลเขาและกระแสเงนสดไหลออกได ดงน กระแสเงนสดไหลเขา เปนแหลงไดมาของเงนสด เกดจากการกยมเงน การออกจ าหนายหนทน หรอหนก การลงทนเพมของเจาของกจการ ท าใหเงนสดของกจการเพมขน

กระแสเงนสดไหลออก เปนแหลงใชไปของเงนสด เกดจากการจายช าระหน เงนกยม

การไถถอนหนก และการจายเงนปนผล ท าใหเงนสดของกจการลดลง ในการพจารณาการจายเงนปนผล สามารถพจารณาไดจากงบก าไรสะสม โดยวเคราะหวา

1. ถาก าไรสะสมตนงวด บวกก าไรสทธในงวดปจจบน มคามากกวาก าไรสะสมปลายงวด

แสดงวากจการมการประกาศจายเงนปนผลในระหวางงวดบญช

2. ถาก าไรสะสมตนงวด บวกก าไรสทธในงวดปจจบน มคาเทากบก าไรสะสมปลายงวด

ตองพจารณาอยางระมดระวง เนองจากการจายเงนปนผล สามารถจายไดหลายวธ ซงอาจมไดจายเปนเงนสดกได เชน จายเงนปนผลเปนหนปนผล ท าใหก าไรสะสมลดลง หนทนเพมขน แตไมกระทบกบเงนสด เปนตน

จากตวอยางท 11.1 เมอวเคราะหขอมลเพมเตมจะพบวา มขอมลทเกยวของกบกจกรรมจดหาเงน ดงน

ขอมลเพมเตม 3 ไถถอนหนกมลคา 140,000 บาท ราคาตามมลคา

การบนทกบญช ณ วนทเกดรายการเปนดงน Dr. หนก 140,000


เงนสดในบรษทลดลงจากการไถถอนหนก ซงกระทบกบงบดลในสวนของหนสนระยะยาว จงจดอยในกจกรรมจดหาเงน

286

ขอมลเพมเตม 4 ออกจ าหนายหนสามญจ านวน 3,000 หน ไดรบเงนทงสน 300,000 บาท

การบนทกบญช ณ วนทเกดรายการเปนดงน Dr. เงนสด 300,000

Cr. หนสามญ (3,000 x 100) 300,000 รายการนท าใหเงนสดเพมขนจากการจ าหนายหนสามญ กระทบกบสวนของเจาของในงบแสดงฐานะการเงน จงจดอยในกจกรรมจดหาเงน

ขอมลเพมเตม 5 ประกาศจายเงนปนผล 80,000 บาท จายเงนสดปนผลทคางจายไปแลวในปนจ านวน 60,000 บาท

การบนทกบญช ณ วนประกาศจายเงนปนผลในปน พจารณาจากก าไรสะสม ดงน Dr. ก าไรสะสม 80,000

Cr. เงนปนผลคางจาย 80,000

การบนทกบญช ณ วนทเกดรายการจายเงนสดปนผลคางจายเปน ดงน Dr. เงนปนผลคางจาย 60,000


จะเหนวาการจายเงนสดปนผลท าใหเงนสดของบรษทลดลงในสวนของผถอหน จงจดอยในกจกรรมจดหาเงน

การแสดงกระแสเงนสดจากกจกรรมจดหาเงน ทงวธทางออมและวธทางตรง แสดงไดดงน บรษท เพชรแท จ ากด


ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x2

(หนวย : บาท) กระแสเงนสดจากกจกรรมจดหาเงน

ไถถอนหนก ออกหนสามญจ าหนาย



(140,000) 300,000

(60,000)

100,000

จากตวอยางท 11.1 เราสามารถจดท างบกระแสเงนสดรวมทกกจกรรม โดยวธทางตรง ไดดงน

287


งบกระแสเงนสด (วธทางตรง) ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x2


กระแสเงนสดจากกจกรรมด าเนนงาน:-


ขาย







551,000

7,500

217,750

77,000

77,650

558,500

372,400

186,100





475,000 (600,000) (150,000) (275,000)

กระแสเงนสดจากกจกรรมจดหาเงน:-

ไถถอนหนก ออกหนสามญ



(140,000) 300,000

(60,000)

100,000

เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสดเพมขนสทธ เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสด ณ วนตนป


11,100

41,600

52,700

จากตวอยางท 11.1 ตามขอมลของบรษท เพชรแท จ ากด สามารถจดท างบกระแสเงนสด ตามวธทางออม ไดดงน

288


งบกระแสเงนสด (วธทางออม) ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x2

(หนวย:บาท) กระแสเงนสดจากกจกรรมด าเนนงาน


รายการปรบปรงคาใชจายและรายไดทไมเกยวกบเงนสด

คาเสอมราคา

ก าไรจากการขายทดน

รายการเปลยนแปลงในงบแสดงฐานะการเงน

ลกหนการคาเพมขน

สนคาคงเหลอลดลง

คาเชาจายลวงหนาลดลง

เจาหนการคาเพมขน

ภาษเงนไดคางจายลดลง


122,850

47,000

(75,000)

(4,000)

2,900

28,000

89,350

(25,000)

94,850

91,250

186,100


ขายทดน

ซอทดน



475,000 (600,000) (150,000) (275,000)


ไถถอนหนก ออกหนสามญ



(140,000) 300,000

(60,000)

100,000

เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสดเพมขนสทธ

เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสด ณ วนตนป


11,100

41,600

52,700

จากตวอยางสามารถอธบายการปรบปรงรายการก าไรสทธตามเกณฑคงคางใหเปนก าไรสทธตามเกณฑเงนสดตามวธทางออม ไดดงน

289

1. คาเสอมราคาอปกรณ จ านวน 47,000 บาท ซงเปนผลตางระหวางยอดคงเหลอของคาเสอมราคาสะสมปลายงวด กบคาเสอมราคาสะสมตนงวดเทากบ 210,000 - 63,000 = 47,000 บาท จะตองน ามาบวกกลบกบก าไรสทธ

2. ก าไรจากการขายทดน กจการจะตองน าผลก าไรจากการขายทดนจ านวน 75,000 บาท มาหกออกจากก าไรสทธตามเกณฑคงคาง เนองจากผลก าไรจากการขายทดน ไมใชเปนผลมาจากการด าเนนงานตามปกตของกจการ

3. ลกหนการคาเพมขน กจการมลกหนเพมขน จ านวน 4,000 บาท เปนยอดผลตางระหวางยอดลกหนปลายงวด กบลกหนตนงวด แสดงวาไดมการขายสนคาในงวดน แตยงไมไดรบเงน ดงนนจะตองน าไปหกออกจากก าไรสทธ

4. สนคาคงเหลอลดลง กจการมสนคาลดลงจ านวน 2,900 บาท เปนผลตางระหวางยอดสนคาคงเหลอปลายงวดกบสนคาคงเหลอตนงวด แสดงวามสนคาคงเหลอในงวดกอน มารวมอยในตนทนสนคาทขายในงวดน แตไมไดจายเปนเงนสด ดงนนจงตองน าไปบวกกบก าไรสทธ

5. คาเชาจายลวงหนาลดลง กจการมคาเชาจายลวงหนาลดลง จ านวน 28,000 บาท ซงเปนผลตางระหวางยอดปลายงวด กบยอดตนงวด แสดงวาคาเชาทจายในงวดกอน ไดน ามาเปนคาใชจายงวดน แตไมไดจายเปนเงนสด ดงนนจะตองน าไปบวกกบก าไรสทธ

6. เจาหนการคาเพมขน กจการมเจาหนการคาเพมขน จ านวน 89,350 บาท แสดงวามการซอเกดขนแลวในงวดน แตยงไมไดจายเงน ดงนน จะตองน าเจาหนเพมนบวกเขากบก าไรสทธ

7. ภาษเงนไดคางจายลดลง กจการมภาษเงนไดคางจายลดลง จ านวน 25,000 บาท แสดงวาภาษเงนไดของปกอน แตน ามาจายเงนสดในงวดน ดงนนจะตองน ายอดภาษเงนไดทลดลงมาหกออกจากก าไรสทธ

ในสวนของการค านวณกระแสเงนสดจากกจกรรมลงทน และกจกรรมจดหาเงน การจดท างบกระแสเงนสดตามวธทางตรงและวธทางออม จะมการค านวณเหมอนกน

สรป

งบกระแสเงนสดเปนงบทแสดงถงการไหลเวยนของเงนสด แสดงถงแหลงทมาและใชไปของเงนสดของธรกจในแตละงวดบญช ท าใหผใชงบการเงนสามารถเขาใจรายการเงนสดและรายการเทยบเทาเงนสด ท าใหทราบถงสภาพคลองทางการเงนปจจบนของกจการไดเปนอยางด

รวมทงเปนประโยชนในการพยากรณแนวโนมฐานะทางการเงนของกจการได การจดท างบกระแสเงนสด ประกอบดวย 3 กจกรรม คอ กจกรรมด าเนนงาน กจกรรมลงทน และกจกรรมจดหาเงน การค านวณกระแสเงนสดจากกจกรรมด าเนนงาน สามารถค านวณได 2 วธ คอ วธทางตรงและวธทางออม การค านวณกระแสเงนสดสทธจากกจกรรมด าเนนงานไมวาจะแสดงดวยวธใดจะตองเทากนเสมอ โดยวธทางตรงจะพจารณายอดขายของกจการเปนกระแสเงนสดรบจากการขาย ยอดซอของกจการเปนกระแสเงนสดจายจากการซอ รวมถงคาใชจายใน

290

การด าเนนงานจะจดท าเปนกระแสเงนสดจายจากคาใชจายในการด าเนนงาน โดยเปนการปรบปรงรายไดและคาใชจายตามเกณฑคงคางใหเปนเกณฑเงนสด สวนวธทางออม จดท าโดยปรบปรงก าไรสทธตามเกณฑคงคางใหเปนเกณฑเงนสด ในสวนของการค านวณกระแสเงนสดจากกจรรมลงทน และกจกรรมจดหาเงน จะมการจดท าเหมอนกนทงวธทางตรงและวธทางออม การจดท างบกระแสเงนสดโดยวธทางออมจะเปนวธทนยม เนองจากการจดท า ท าไดงาย ประหยดเวลา และประหยดคาใชจายมากกวาวธทางตรง สวนวธทางตรงเปนวธการจดท าทคอนขางยงยาก ใชระยะเวลาในการจดท านาน ท าใหสนเปลองคาใชจายของกจการ


ขอ 1. ใหอธบายถงความหมายของงบกระแสเงนสด

ขอ 2. ใหบอกถงกจกรรมตางๆในการจดท างบกระแสเงนสดวามกจกรรมอะไรบาง และให อธบายถงความหมายของแตละกจกรรมดวย

ขอ 3. ใหยกตวอยางรายการทมผลกระทบตองบกระแสเงนสด ใหครบทกกจกรรม กจกรรม ละ 3 รายการ ขอ 4. ใหอธบายถงความแตกตางระหวางการจดท างบกระแสเงนสดโดยวธทางตรงและวธ

ทางออม วามความแตกตางกนอยางไร

ขอ 5. ใหระบวารายการตอไปน เปนแหลงไดมา หรอแหลงใชไปของเงนสด จากกจกรรมใดท ตองแสดงในงบกระแสเงนสด

2.1 เจาหนการคาลดลง

2.2 ขายเงนลงทนระยะสน

2.3 สนคาคงเหลอเพมขน

2.4 จ าหนายหนบรมสทธ

2.5 ขายอปกรณ

2.6 ประกาศและจายหนปนผล

2.7 คาใชจายคางจายลดลง

2.8 ซอทดน

2.9 คาเสอมราคาสะสมเพมขน

2.10 ไถถอนหนก 2.11 ลกหนการคาลดลง

2.12 กเงนระยะสนจากธนาคาร

2.13 จายเงนปนผลเปนเงนสด

291

ขอ 6. ใหระบวารายการตอไปนมผลท าใหเกดกระแสเงนสดเขา (+) หรอกระแสเงนสดออก (-)ของกจกรรมใด โดยใหใสเครองหมาย + หรอ – ลงในชองของกจกรรม ดงตอไปน

รายการ กจกรรม

ด าเนนงาน

กจกรรมลงทน กจกรรมจดหาเงน

1. ซอทดน

2. ตวเงนรบลดลง 3. รายไดคางรบลดลง 4. ตวเงนจายเพมขน

5. ออกหนกงวดใหม

6. ก าไรจากการขายทดน

7. อปกรณส านกงานเพมขน

8. ลกหนการคาเพมขน

9. เงนปนผลคางจายลดลง 10. ภาษเงนไดคางจายเพมขน

11. ขายหนสามญเพมระหวางป

12. เงนกยมระยะยาวเพมขน

13. คาใชจายลวงหนาลดลง

14. เจาหนการคาเพมขน

15. คาเสอมราคาอปกรณเพมขน

16. สวนเกนมลคาหนก

………………………………….………………………………….………………………………….………………………………….………………………………….……………………………….………………………………….………………………………..…..…

..........................

…………………………….…………………………….…………………………….…………………………….…………………….……….…………………………….………….………………….…………….……………….……………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ขอ 7. บรษท ปยะวรรณ จ ากด รายงานผลการด าเนนงานส าหรบปสนสด 31 ธนวาคม 25x2 โดยแสดงยอดก าไรสทธ 300,000 บาท มคาเสอมราคา-อปกรณและอาคาร จ านวน 160,000 บาท รายละเอยดตางๆ ของสนทรพยและหนสนในบรษท ณ วนตนปและปลายป มดงน

1 มกราคม 25x2 31 ธนวาคม 25x2


ลกหนการคา


เบยประกนจายลวงหนา

เจาหนการคา

ภาษเงนไดคางจาย

100,000

60,000

120,000

15,000

55,000

5,000

125,000

75,000

110,000

10,000

61,000

4,000

ใหท ำ งบกระแสเงนสดจากกจกรรมด าเนนงานโดยวธทางออม ส าหรบปสนสดวนท 31 ธนวาคม 25x2

292

ขอ 8. ตอไปนเปนยอดคงเหลอในบญชตางๆ ของบรษท ลดดา จ ากด คอ

1 มกราคม 25x2

31 ธนวาคม 25x2


ลกหนการคา



80,000

108,000

220,000

120,000

75,000

110,000

150,000

106,000

งบก าไรขาดทนส าหรบงวด 1 ป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x2 มดงน ขาย 550,000

หก ตนทนขาย 230,000


หก คาใชจายในการด าเนนงาน 130,000

ก าไรสทธกอนภาษ 190,000



ในระหวางป 25x2 คดคาเสอมราคา จ านวน 20,000 บาท มภาษเงนไดคางจายเพมขนจ านวน 10,000 บาท

ใหท า ค านวณเงนสดจากกจกรรมด าเนนงานโดยวธทางตรง

ขอ 9. ตอไปนเปนงบแสดงฐานะการเงนเปรยบเทยบของบรษท ชดาภา จ ากด

บรษท ชดาภา จ ากด


ณ วนท 31 ธนวาคม 25x2 และ 25x1

(หนวย : บาท) ป 25x2 ป 25x1

สนทรพย

เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสด 44,800 38,900

ลกหน-สทธ 62,000 25,100

สนคาคงเหลอ 34,300 34,500

คาใชจายลวงหนา 16,700 37,600

อาคาร-สทธ 235,000 250,000

เครองตกแตงส านกงาน-สทธ 196,500 202,000

รวมสนทรพย 589,300 588,100

293


เจาหนการคา 9,000 6,300

เงนเดอนคางจาย 10,000 12,000

ตวเงนจาย 16,500 14,000

เจาหนจ านอง 35,000 40,000

หนสามญ 500,000 500,000

ก าไรสะสม 18,800 15,800

รวมหนสนและสวนของผถอหน 589,300 588,100

รายการทเกดขนในระหวางป 25x2 มรายละเอยด ดงน 1. ก าไรสทธส าหรบป 25x2 มจ านวน 12,000 บาท บรษทไดประกาศและจายเงนปนผลจ านวน 9,000 บาท

2. บรษทคดคาเสอมราคาอาคาร 15,000 บาท คาเสอมราคาเครองตกแตง 40,000 บาท

3. บรษทไดขายเครองตกแตงเกาในราคา 1,500 บาท ซงเปนมลคาตามบญชพรอมทงซอเครองตกแตงใหมในราคา 36,000 บาท

4. กยมเงนจากธนาคารโดยการรบรองตวเงนจายจ านวน 2,500 บาท

5. จายช าระเจาหนจ านอง 5,000 บาท

ใหท า งบกระแสเงนสดตามวธทางออมของบรษท ชดาภา จ ากด ส าหรบป สนสด

วนท 31 ธนวาคม 25x2

ขอ 10. ตอไปนเปนยอดคงเหลอในบญชตางๆ ของบรษท ออยใจ จ ากด คอ

(หนวย : บาท) 1 มกราคม 25x2 31 ธนวาคม 25x2


ลกหนการคา สนคาคงเหลอ


65,000

98,000

120,000

97,000

70,000

110,000

95,000

76,000

คาใชจายคางจาย 45,000 47,000

ภาษเงนไดคางจาย 0 33,750

งบก าไรขาดทนส าหรบงวด 1 ป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x2 มดงน

294

ขาย 750,000



หก คาใชจายในการด าเนนงาน 150,000




ในระหวางป 25x2 คดคาเสอมราคาอปกรณ จ านวน 25,000 บาท

ใหท า ค านวณเงนสดจากกจกรรมด าเนนงานโดยวธทางตรง

ขอ 11. บรษท สรอยฟา จ ากด ไดมขอมลเพอจดท างบกระแสเงนสด ตามรายละเอยด ดงน ขอมลเกยวกบกจการมดงน

บรษท สรอยฟา จ ากด




25x2 25x1

ผลตาง เพมขน (ลดลง)

สนทรพย


เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสดสด

23,000 38,000 (15,000) ลกหน 46,000 45,000 1,000

1,000 สนคาคงเหลอ 103,500 176,000 (72,500) รายไดคางรบ 10,220 9,250 970

970 คาเบยประกนจายลวงหนา 4,520 3,850 670 670 รวมสนทรพยหมนเวยน 187,240 272,100


ทดน 1,220,000 1,020,000 200,000

อาคาร 150,000 132,000 18,000

หก คาเสอมราคาสะสม-อาคาร (26,500) (19,800) 6,700

อปกรณ 18,670 17,000 1,670

หก คาเสอมราคาสะสม-อปกรณ (11,900) (9,500) 2,400

รวมสนทรพยไมหมนเวยน 1,350,270 1,139,700

รวมสนทรพย 1,537,510 1,411,800

295



เจาหน 56,270 26,700 29,570

ดอกเบยคางจาย 3,240 1,900 1,340

เงนปนผลคางจาย 4,500 3,200 1,300

รวมหนสนหมนเวยน 64,010 31,800

หนสนไมหมนเวยน

เงนกระยะยาว 108,000 225,000 (117,000) รวมหนสน 172,010 256,800


หนสามญ (มลคาหนละ 100 บาท) 1,200,000 1,000,000 200,000

สวนเกนมลคาหนสามญ 92,000 92,000 0

ก าไรสะสม 73,500 63,000 10,500

รวมสวนของผถอหน 1,365,500 1,155,000

รวมหนสนและสวนของหนถอหน 1,537,510 1,411,800

บรษท สรอยฟา จ ากด


ส าหรบงวด 1 ป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x2 รายได:-

ขาย 185,400

ดอกเบยรบ 7,200

รวมรายได 192,600



บวก ก าไรจากการขายอปกรณ 7,500


เงนเดอนและคาแรงงาน 21,700

คาเสอมราคา-อาคารและอปกรณ 10,100 31,800

ก าไรสทธกอนดอกเบยจายและภาษ 38,300

หก ดอกเบยจาย 8,640


หก ภาษเงนได (15%) 4,449


296

รายละเอยดบญชก าไรสะสม ส าหรบป 25x2 เปนดงน ก าไรสะสมตนป 63,000

บวก ก าไรสทธ 25,211

รวม 88,211

หก เงนปนผล 14,711

ก าไรสะสมปลายป 73,500

ขอมลเพมเตม:-

1. ซออปกรณเปนเงนสด 4,870 บาท

2. อปกรณราคาทน 3,200 บาท ราคาตามบญช คงเหลอ 2,200 บาท ขายไปใน

ราคา 9,700 บาท

3. ตอเตมอาคารในราคาทน มลคา 18,000 บาท โดยจายเปนเงนสด

4. จายช าระหนเงนกระยะยาว (อตราดอกเบย 8% ตอป) เปนเงนสด 117,000 บาท

5. ออกหนสามญ จ านวน 1,000 หน จ าหนายในราคาหนละ 10 บาท เพอแลกกบทดน ในราคายตธรรมราคา 10,000 บาท

6. กจการไดประกาศจายเงนปนผล จ านวน 14,711 บาท และไดจายเงนปนผลเปนเงนสดระหวางงวด จ านวน 13,411 บาท

ใหท า 1) งบกระแสเงนสดตามวธทางออมของบรษท สรอยฟา จ ากด ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x2

2) งบกระแสเงนสดตามวธทางตรง ของบรษท สรอยฟา จ ากด ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x2

บทท 12

การวเคราะหงบการเงน

การด าเนนธรกจของกจการนน ผลการด าเนนงานในปจจบนยอมมการเปลยนแปลงจากในอดต ดงนนกจการจะตองมการเปรยบเทยบผลการด าเนนงานในงวดปปจจบนเพอดการเปลยนแปลงวาเปนอยางไรเมอเทยบกบปกอน หรอเปรยบเทยบผลการด าเนนงานของกจการเองกบบรษทอนทเราสนใจ ทอยในอตสาหกรรมเดยวกน เพอใหทราบการเปลยนแปลงของบรษท วาอยในสถานะอยางไร รวมทงความสามารถในการท าก าไร เปนอยางไร ซงในการจดท าเราจะตองใชเครองมอในการพจารณาเรยกวา การวเคราะหงบการเงน ซงเปนเครองมอทใชในการประเมนสถานะของกจการทงในอดต ปจจบน และการวางแผนในอนาคต การวเคราะหงบการเงน ชวยใหขอมลทางการเงนทไดนนเปนประโยชนตอการตดสนใจดานตางๆ ของผท เกยวของ เชน นกลงทน ผถอหน รฐบาล เจาหน เปนตน การวเคราะหงบการเงนนนสามารถกระท าไดหลายวธ แตวาวธการใดจะเหมาะสมมากทสดกจะตองพจารณาถงวตถประสงคของกจการและผลประโยชนทคาดวาจะไดรบ ตลอดจนขอจ ากดของกจการทมอย ในการวเคราะหงบการเงนจะใชขอมลจากงบการเงน 2 สวน คอ ขอมลทไมใชตวเลข เชน ประวตบรษท นโยบายบรษท เปนตน และขอมลทเกยวกบรายงานทางการเงนของกจการทเปนตวเลข

ความหมายของการวเคราะหงบการเงน

เพชร ขมทรพย (2554, 1) ไดกลาวถงความหมายการวเคราะหงบการเงน ไววา

การวเคราะหงบการเงน หมายถง กระบวนการคนหาขอเทจจรงเกยวกบฐานะทางการเงนและผลการด าเนนงานของกจการใดกจการหนงจากงบการเงนของกจการนน พรอมทงน าขอเทจจรง ดงกลาวมาประกอบการตดสนใจตอไป

ประทป วจทองรตนา (2549, 307) ไดกลาวถงความหมายของการวเคราะหงบการเงน วา การวเคราะหงบการเงน หมายถง กระบวนการคนหาขอเทจจรงเกยวกบฐานะการเงน และผลการด าเนนงานของกจการอยางมระบบในรอบระยะเวลาบญชหนงๆ โดยน าเอาเครองมอ หรอเทคนคตางๆ มาใชในการวเคราะหและหาความสมพนธระหวางรายการตางๆ พรอมทงน าขอเทจจรงทไดจากการวเคราะหมาประกอบการตดสนใจทางการเงน

จากทมผใหความหมายของการวเคราะหงบการเงนไว สามารถสรปไดดงน การวเคราะหงบการเงน หมายถง วธการคนหาขอเทจจรง เกยวกบงบการเงนทงดานฐานะการเงนและผลการด าเนนงานของกจการ ในรอบระยะเวลาบญชหนง โดยใชเครองมอ หรอเทคนคตางๆ มาวเคราะหหาความสมพนธของขอมลทเกยวของกบการตดสนใจในกจกรรมตางๆ ทางธรกจ

298

วตถประสงคของการวเคราะหงบการเงน

ผใชขอมลทงภายนอกและภายในองคกรสามารถใชขอมลจากรายงานทางการเงนซงเปนผลจากการวเคราะหงบการเงน ชวยในการปรบปรงประสทธภาพและประสทธผลในการบรหารงานของกจการใหดข น การวเคราะหผลการด าเนนงานของกจการ เปนการแปลงขอมลในงบการเงนใหเปนขาวสารทเปนประโยชน สามารถน าไปใชเปนเครองมอในการตดสนใจในประเดนปญหาตางๆ อนเกดจากการบรหารงาน อยางสมเหตสมผล การวเคราะหงบการเงนจะมประโยชนและมคณคามากตอกลมผใชกตอเมอกลมผใชนนๆ สามารถเขาใจขอมลและแปลความหมายของขอมลในงบการเงนไดอยางถกตอง โดยจะตองเลอกเครองมอหรอเทคนคทใชในการวเคราะหอยางเหมาะสมและตรงกบเปาหมายทตองการ

กลมผใชประโยชนจากการวเคราะหงบการเงน

ผใชงบการเงนมอยหลายกลมดวยกนมท งกลมภายในและภายนอกองคกรตวอยางผใชขอมลภายในเชน ผบรหาร พนกงาน ผตรวจสอบภายใน เปนตน สวนผใชงบการเงนภายนอกเปนบคคลทไมมสวนเกยวของโดยตรงกบกจการ เชน ผถอหน ลกคา สถาบนการเงน นกกฎหมาย ผตรวจสอบภายนอก เปนตน และหนวยงานอนๆ ทางธรกจโดยผใชเหลานมความเชอถอการวเคราะหงบการเงนทจะสามารถชวยตดสนใจในประเดนตางๆ ใหสอดคลองกบเปาหมายทวางไว เนองจากงบการเงนเปนขอมลทส าคญและมประโยชนกบผใชงบการเงน ดงน

1. ผถอหนหรอเจาของกจการ มฐานะเปนเจาของบรษท มสวนไดเสยกบบรษท ซงจะไดรบผลตอบแทนเปนเงนปนผล มลคาหนทจะไดในอนาคตหรอสทธพเศษตางๆ ผลงทนมความตองการทราบความสามารถในการท าก าไรของกจการวาเปนอยางไร

2. เจาหนหรอสถาบนการเงนผใหก เจาหนตองการดอกเบยรบตามจ านวนเงน

และระยะเวลาทก าหนดพรอมทงรบคนเงน ตนเมอถงก าหนด ดงน นเจาหนตองการทราบความสามารถในการช าระหนและสภาพคลองของกจการ

3. ผบรหาร มหนาทและความรบผดชอบทจะบรหารงานของธรกจใหเปนไปอยางมประสทธภาพและบรรลวตถประสงคของธรกจ ดงนนผบรหารตองการทราบถงความสามารถในการช าระหน ความสามารถในการท าก าไร และทราบสภาพคลองของกจการวาเปนอยางไรผบรหารจงจ าเปนตองใชเครองมอตางๆ ในการตรวจสอบถงฐานะทางการเงน และผลการด าเนนงานของกจการ เพอดแนวโนมการเปลยนแปลง เพอทจะไดหาแนวทางในการแกไขปญหาทเกดขนตอไป

ดงนน จะเหนไดวาการวเคราะหงบการเงนจะใหรายละเอยดของการแสดงผลการด าเนนงาน และรายละเอยดของการแสดงฐานะการเงนของกจการ สามารถวเคราะหออกมาไดตามความแตกตางกนไป ซงจะน าผลการวเคราะหงบการเงนไปใชในการตดสนใจตามวตถประสงคของแตละกลมผใชประโยชน

299

ในการวเคราะหงบการเงนในบทนจะกลาวถงงบการเงนทส าคญซงจะเปนประโยชนในการวเคราะหฐานะการเงนของกจการ ประกอบดวย 2 ประเภท คอ งบแสดงฐานะการเงน และงบก าไรขาดทน เทานน ดงนนผวเคราะหงบการเงนจงควรมความร ความเขาใจเกยวกบงบแสดงฐานะการเงน และงบก าไรขาดทน เปนอยางด

งบแสดงฐานะการเงน เปนงบทจดท าขนเพอแสดงฐานะทางการเงนของกจการ ณ วนใดวนหนง โดยปกตจะเปนวนสนงวดบญช เพอแสดงใหเหนวากจการมสนทรพย หนสน และสวนของเจาของอยเทาใด ฐานะการเงนของกจการเปนผลจากการด าเนนงานทเกดขน ตงแตเรมด าเนนกจการจนสนสดลงในวนทจดท างบแสดงฐานะการเงนนน

งบก าไรขาดทน เปนงบทจดท าขนเพอแสดงผลการด าเนนงานของกจการส าหรบงวดบญชใดบญชหนง งบก าไรขาดทนจะแสดงใหเหน เกยวกบยอดรายไดและคาใชจายประจ างวดนน ประเภทใดบาง มจ านวนเทาใด รวมทงแสดงผลตางระหวางรายไดและคาใชจายดวยวามก าไรหรอขาดทนเทาใด

ขนตอนการวเคราะหงบการเงน

การวเคราะหงบการเงนสามารถแบงเปน ข นตอนตางๆ ไดดงน 1. ก าหนดวตถประสงคในการวเคราะหงบการเงน

2. จดเกบรวบรวมขอมล และตวเลขของงบการเงนทเกยวของกบการวเคราะห ทงทเปนขอมลในอดต ปจจบน หรออนาคต ทเกยวของกบลกษณะของกจการ กฎเกณฑ ระเบยบขอบงคบตางๆ รวมถงนโยบายของฝายบรหาร เปนตน 3. จดขอมลใหอยในรปแบบเดยวกน เพองายตอการวเคราะหและเปรยบเทยบ เชน อยในรปแบบงบแสดงฐานะการเงน และงบก าไรขาดทน ตามมาตรฐานการรายงานทางการเงน

4. เลอกวธการ เครองมอหรอเทคนคทจะใชในการวเคราะหใหเหมาะสมกบวตถประสงคทไดก าหนดไว

5. แปลความหมายและประเมนผลทไดจากการวเคราะห โดยพจารณาในสวนทเกยวของกบวตถประสงคทก าหนดไวเรมแรก

6. จดท ารายงานเสนอตอผทตองการใชผลการวเคราะห เชน ผบรหาร ผลงทน เจาหน เปนตน

7. ผบรหารสามารถใชขอมลจากการวเคราะหแลวน าไปตดสนใจอยางหนงอยางใดได ผบรหารกสามารถใหผวเคราะหน าเสนอขอมลเพมเตมได หากขอมลทมอยไมเพยงพอ และใหขอเสนอแนะอนไดอก เพอเปนประโยชนตอการตดสนใจมากทสด

300

เครองมอหรอเทคนคทใชในการวเคราะหงบการเงน

ในการวเคราะหงบการเงน มเครองมอหลายประเภททสามารถน ามาใชในการวเคราะหกนอยางแพรหลาย ในแตละวธจะใหขอมลเกยวกบผลการด าเนนงานของกจการตางกน ขอมลเหลานเมอน ามาประกอบกน จะท าใหเหนผลของการตดสนใจของผบรหารในอดตไดดข น อนจะเปนประโยชนอยางยงตอการตดสนใจในปจจบน ประกอบดวย 2 วธ ไดแก

1. การวเคราะหอตรารอยละ (Percentage analysis)

เปนการวเคราะหข นพนฐาน เปนวธทคนหาขอเทจจรงของการด าเนนงานเกยวกบโครงสรางของงบการเงนทงดานสนทรพย หนสน และทน เกยวกบความเจรญเตบโต หรอการขยายตวของธรกจ การด าเนนงานในดานตางๆ โดยแยกเปน ดงน 1.1 การวเคราะหแนวตง (Vertical analysis) หรอการยอสวนตามแนวดง (Common

size analysis)

1.2 การวเคราะหอตรารอยละของแนวโนม (Trend analysis) หรอการวเคราะหแนวนอน (Horizontal analysis)

2. การวเคราะหอตราสวนทางการเงน (Financial ratio analysis)

การวเคราะหแนวตง หรอการยอสวนตามแนวดง การวเคราะหแนวตง เปนการวเคราะหรายการในงบการเงนโดยวเคราะหแตละรายการเปนอตรารอยละกบฐานทก าหนดไวในงบการเงน การวเคราะหแนวตงเรยกอกอยาง วา การวเคราะหรอยละ เปนการวเคราะหหาความสมพนธของรายการตางๆ ในงบการเงนเดยวกน ในรปรอยละ กลาวคอแตละรายการของงบแสดงฐานะการเงน ดานสนทรพย จะแสดงความสมพนธเปนรอยละของยอดรวมสนทรพย และแตละรายการทางดานหนสน และสวนของผถอหน จะแสดงความสมพนธเปนรอยละของยอดรวมหนสนและสวนของผถอหน ส าหรบงบก าไรขาดทน แตละรายการจะแสดงความสมพนธเปนรอยละของยอดขาย และงบก าไรสะสมแตละรายการจะแสดงความสมพนธเปนรอยละของก าไรสะสมตนงวด

การวเคราะหขอมลในงบการเงนดวยวธแนวตง หรอการยอสวนตามแนวดง ยงสามารถแบงการวเคราะหออกได ดงน

1. การวเคราะหโครงสรางของรายการทงหมด

เปนการวเคราะหขอมลโดยรวม คอวเคราะหทกรายการในงบแสดงฐานะการเงน งบก าไรขาดทน และงบก าไรสะสม ซงแสดงความสมพนธรวมกน

ตวอยางท 12.1 การวเคราะหงบก าไรขาดทนทเปนลกษณะการวเคราะหโครงสราง

ของรายการทงหมด เปนดงน

301

บรษท ชยมงคล จ ากด

งบก าไรขาดทนเปรยบเทยบ

ส าหรบ 1 ปสนสดวนท 31 ธนวาคม 25x2 และ 25x1

(หนวย : พนบาท) 25x2 25x1

ยอดขาย 1,700 100% 1,400 100%

หก ตนทนขาย 1,200 70.59% 1,100 78.57%

ก าไรข นตน 500 29.41% 300 21.43%

หก คาใชจายในการขายและบรหาร 400 23.53% 210 15%

ก าไรกอนหกดอกเบยและภาษเงนได 100 5.88% 90 6.43%

หก ดอกเบยจาย 20 1.18% 20 1.43%

ก าไรกอนหกภาษเงนได 80 4.71% 70 5%

หก ภาษเงนได 30% 24 1.41% 21 1.50%

ก าไรสทธ 56 3.29% 49 3.50%

จากงบก าไรขาดทนประจ าป 25x2 ของบรษท ชยมงคล จ ากด ทไดจดท าขอมลเปนรอยละแลว จะเหนไดวาโครงสรางของงบก าไรขาดทนทก าหนดใหยอดขายเปน 100% นน จะประกอบไปดวยคาใชจายทเปนตนทนขาย 70.59% คาใชจายในการขายและบรหาร 23.53% ดอกเบยจาย 1.18% และภาษเงนได 1.41% เปนสวนของก าไรสทธ 3.29% จากองคประกอบดงกลาว ท าใหผวเคราะหไดขอเทจจรงเกยวกบความสามารถในการท าก าไร คอในป 25x2 กจการด าเนนงานมผลก าไรสทธ 3.29% ของยอดขาย

จากงบก าไรขาดทนประจ าป 25x1 ของบรษท ชยมงคล จ ากด ทไดจดท าขอมลเปนรอยละแลว จะเหนไดวาโครงสรางของงบก าไรขาดทนทก าหนดใหยอดขายเปน 100% นน จะประกอบไปดวยคาใชจายทเปนตนทนขาย 78.57% คาใชจายในการขายและบรหาร15.00% ดอกเบยจาย 1.43% และภาษเงนได 1.50% นอกจากนนเปนสวนของก าไรสทธ 3.50% ซงจากองคประกอบดงกลาว ท าใหผวเคราะหไดขอเทจจรงเกยวกบความสามารถในการท าก าไร คอในป 25x1 กจการด าเนนงานมผลก าไรสทธ 3.50% ของยอดขาย

จากการเปรยบเทยบงบก าไรขาดทน 2 ปการด าเนนงานของบรษท ชยมงคล จ ากด จะท าใหผวเคราะหทราบไดวา อตราตนทนสนคาทขายในป 25x1 สงกวาในป 25x2 เทากบ 7.98% สวนคาใชจายในการขายและบรหารในป 25x1 กลบมจ านวนทนอยกวาในป 25x2 เทากบ 8.53% เมอมการสรปผลก าไรสทธแลว ท าใหก าไรสทธของป 25x1 และป 25x2 มจ านวนแตกตางกนเพยงเลกนอยแค 0.21% เทานน

302

ตวอยางท 12.2 การวเคราะหงบก าไรสะสมทเปนลกษณะการวเคราะหโครงสรางของ

รายการทงหมด เปนดงน บรษท ชยมงคล จ ากด

งบก าไรสะสมเปรยบเทยบ

ส าหรบ 1 ป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x2 และ 25x1


ก าไรสะสมตนงวด 91 100% 43 100%

บวก ก าไรสทธ 56 61.54% 49 113.95%

รวม 147 161.54% 92 213.95%

หก เงนปนผล 0 0 0 0

ก าไรสะสมปลายงวด 147 161.54% 92 213.95%

จากงบก าไรสะสมประจ าป 25x2 และ25x1 ของบรษท ชยมงคล จ ากด ทจดท าขอมลเปนรอยละแลว จะเหนไดวาโครงสรางของงบก าไรสะสม ทก าหนดใหก าไรสะสมตนงวดเปน 100% จะประกอบไปดวยก าไรสทธประจ าป 25x2 และ 25x1 เปน 61.54% และ113.95% และมก าไรสะสมปลายงวด 25x2 และ25x1 เปน 161.54% และ 213.95% ตามล าดบ

เมอท าการเปรยบเทยบโครงสรางงบก าไรสะสมเปรยบเทยบ 2 ป จะเหนไดวาก าไรสทธประจ างวดทง 2 ป มความแตกตางกนมากถง 47.59% นน จงท าใหก าไรสะสมปลายงวดกแตกตางกนมากตามไปดวยเชนเดยวกน

ตวอยางท 12.3 การวเคราะหงบแสดงฐานะการเงน ทเปนลกษณะการวเคราะหโครงสรางของรายการทงหมด

303





สนทรพย


เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสด 120 26.09% 110 26.19%

เงนลงทนชวคราว 110 23.91% 95 22.62%

ลกหนการคา-สทธ 30 6.52% 26 6.19%

สนคาคงเหลอ 50 10.87% 44 10.48%

รวมสนทรพยหมนเวยน 310 67.39% 275 65.48%


ทดน อาคารและอปกรณ-สทธ 150 32.61% 145 34.52%

รวมสนทรพย 460 100.00% 420 100.00%



เจาหนการคา 15 3.26% 10 2.38%

ตวเงนจาย 19 4.13% 12 2.86%

เงนกยมระยะสน 30 6.52% 20 4.76%

รวมหนสนหมนเวยน 64 13.91% 42 10.00%


เงนกยมระยะยาว 50 10.87% 50 11.90%

รวมหนสน 114 24.78% 92 21.90%


หนสามญ 300 65.22% 300 71.43%

ก าไรสะสม 46 10% 28 6.67%

รวมสวนของผถอหน 346 75.22% 328 78.10%

รวมหนสนและสวนของผถอหน 460 100.00% 420 100.00%

จากงบแสดงฐานะการเงน ประจ าป 25x2 และ 25x1 ของบรษท ชยมงคล จ ากด ทจดท าขอมลเปนรอยละแลว จะเหนไดวาโครงสรางของงบแสดงฐานะการเงน ทก าหนดใหสนทรพยรวมเปน 100% นน ในป 25x2 และป 25x1 จะประกอบไปดวยสนทรพยหมนเวยน 67.39% และ 65.48% ทดน อาคารและอปกรณ 32.61% และ 34.52% สวนดานหนสนและสวนของผถอหนจะ

304

ประกอบดวยหนสนหมนเวยน 13.91% และ10% หนสนระยะยาว 10.87% และ 11.90% และสวนของผถอหน 75.22% และ 78.10% ซงจากโครงสรางดานทรพยสนดงกลาว ท าใหผวเคราะหไดขอเทจจรงเกยวกบการด าเนนงานในดานการลงทนของกจการในสนทรพยประเภทตางๆ ซงปรากฏวากจการมการเนนในการลงทนดานสนทรพยหมนเวยน สวนโครงสรางดานหนสนและสวนของผถอหนเปนสวนทช ใหเหนถงนโยบายการจดหาแหลงเงนทนหรอการจดการโครงสรางเงนทนวา เงนทนของกจการสวนใหญมาจากการกยมบคคลภายนอก ทตองจายผลตอบแทนเปนดอกเบยจายจ านวนแนนอน สงผลใหฐานะทางการเงนของกจการไมคอยมความมนคงเทาทควร

จากการเปรยบเทยบงบแสดงฐานะการเงน 2 ป การด าเนนงานของบรษท ชยมงคล จ ากด จะท าใหผวเคราะหทราบไดวา โครงสรางทงสนทรพยหมนเวยน ทดน อาคารและอปกรณ หนสนหมนเวยน หนสนระยะยาว และสวนของผถอหน ทง 2 ป ซงไมคอยมความแตกตางกนมาก โดยเนนลงทนในสนทรพยหมนเวยน และเนนนโยบายการจดหาเงนทนจากบคคลภายนอกมากกวาจดหาจากสวนของผถอหน

2. การวเคราะหโครงสรางเฉพาะประเภทของรายการ การวเคราะหโครงสรางเฉพาะประเภทหรอรายการทสนใจเทานน โดยดความสมพนธของรายการทเปนประเภทเดยวกน เชน การวเคราะหโครงสรางของสนทรพยหมนเวยน เพอศกษาวารายการตางๆ ทรวมเปนสนทรพยหมนเวยนนน มความสมพนธคดเปนสดสวนเทาใดของสนทรพยหมนเวยนเมอก าหนดใหสนทรพยหมนเวยนเปน 100% เปนตน

ตวอยางท 12.4 การวเคราะหงบแสดงฐานะการเงนบางสวนทเปนลกษณะโครงสรางเฉพาะประเภทของรายการ เปนดงน


งบแสดงฐานะการเงน ณ วนท 31 ธนวาคม 25x2

(หนวย : บาท) สนทรพย จ านวนเงน %


เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสด 120,000 38.71%

เงนลงทนชวคราว 110,000 35.48%

ลกหนการคา-สทธ 30,000 9.68%

สนคาคงเหลอ 50,000 16.13%

รวมสนทรพยหมนเวยน 310,000 100.00%

305

จากการวเคราะหขางตนพบวา กจการมการถอเงนสดคดเปน 38.71% ของสนทรพยหมนเวยนทงสน ลงทนในเงนลงทนชวคราว 35.48% ลกหนการคา 9.68% และลงทนในสนคาคงเหลอ 16.13% จากสดสวนการลงทนนเปนทสงเกตวาเงนสดของกจการมมากทสด ซงจะสงผลใหสภาพคลองทางการเงนของกจการคอนขางด เนองจากเงนสดเปนสนทรพยหมนเวยนทมสภาพคลองสงกวาสนทรพยหมนเวยนรายการอน ๆ

วธการวเคราะหตามแนวตง โดยแสดงเปนอตรารอยละน มประโยชนกเพอแสดงใหเหนถงสดสวนหรอเปอรเซนตของรายการตางๆ ทมตอรายการหลกในงบการเงน และเพองายตอการอานงบและแปลความหมายซงเปนการประเมนผลออกมาอยางคราวๆ เทานน ขอเสยของวธนคอ ไมสามารถวเคราะหออกมาไดอยางแนนอนถงฐานะการเงนและผลการด าเนนงานของกจการ เพราะไมไดมการเปรยบเทยบผลกบเกณฑวดใด ซงอาจเปนอตราสวนมาตรฐานหรอเปรยบเทยบกบผลในอดตทผานมาของกจการ

การวเคราะหดวยวธท งสองน นบวาเปนเครองมอทนกวเคราะหงบการเงนบางทานน ามาใชบอยครง สามารถน าไปใชวเคราะหขอมลอยางงายๆได อยางไรกตามหากขอมลมความซบซอนมาก การวเคราะหอตรารอยละนจะใหผลการวเคราะหทไมคอยชดเจน จะตองน าเอาเทคนคการวเคราะหอนๆ มาประกอบดวย เพอการตดสนใจทถกตองตอไป

การวเคราะหอตรารอยละของแนวโนม หรอการวเคราะหแนวนอน การวเคราะหอตรารอยละของแนวโนม หรอการวเคราะหแนวนอน เปนการวเคราะหหาการเคลอนไหวของขอมลทางการเงนของกจการโดยเปรยบเทยบการเปลยนแปลงของขอมลในงบการเงนจากชวงเวลาหนงไปชวงเวลาหนง เปนการพจารณาตวเลขรายการในงบการเงนส าหรบงวด 2 ป หรอมากกวา เปนลกษณะของการเปลยนแปลงทเปนจ านวนเงนรวม หรออาจเปนเปอรเซนตกได โดยดวามแนวโนมสงขนหรอ ลดลง ซงจะชใหเหนถงอตราการขยายตวหรอการเตบโตของกจการในดานตางๆ การค านวณหาการเปลยนแปลงเพอใหเหนความสมพนธอยางตอเนองส าหรบชวงระยะเวลา 2-3 ป ปกตแลวปทวเคราะห จะเปนจดหรองวดปจจบนหรอปลาสด ในขณะทขอมลงวดกอนหรอขอมลปฐาน เปนขอมลทมวตถประสงคของการน ามาเปรยบเทยบ

การวเคราะหวธแนวนอน หากท าการวเคราะหขอมลหลายปจะสามารถแสดงแนวโนมของรายการตางๆได และเรยกการวเคราะหนวา การวเคราะหแนวโนม

การวเคราะหขอมลวธแนวนอน สามารถท าได 2 ลกษณะ คอ

1. การวเคราะหรอยละของยอดรวม คอ การน ายอดรวมของรายการ 2 งวดเวลา เปรยบเทยบกนโดยใหปในอดตเปนปฐานเทากบ 100% คอการก าหนดใหขอมลในงบการเงนปใดปหนงเปนปฐาน แลวน าขอมลของปถดไปมาหาความสมพนธเปนรอยละของปฐาน เพอใหทราบ

306

ถงแนวโนมการด าเนนงานของกจการ โดยการค านวณรอยละของปฐาน อาจเลอกการวเคราะหวธรอยละของยอดรวม หรอรอยละของผลตางกได

รอยละของยอดรวม = ขอมลปปจจบนขอมลปฐาน x 100

ในการวเคราะหงบการเงนตามแนวนอนโดยใหปแรกเปนปฐาน ซงจะแสดงขอมลเปน 100% และจะแสดงขอมลปอนๆ เปนรอยละของปฐาน ดงตอไปน


ยอดขาย (หนวย:บาท) 25x3 25x2 25x1 25x0

70,000 64,000 60,000 50,000

127% 118% 110% 100%

จากตวอยางจะก าหนดให ป 25x0 เปนปฐาน เทากบ100% และขอมลปอนๆ กจะเปนรอยละของปฐาน

การค านวณในป 25x1 = 60,000 50,000 x 100 =

120%

ป 25x2 = 64,000 50,000 x 100 = 128%

ป 25x3 = 70,000 50,000 x 100 = 140%

2. การวเคราะหขอมลของผลตาง วธนจะน าขอมล 2 งวดเวลา มาหาผลตางกอน แลว จงน าไปค านวณหาอตราสวนทเปลยนแปลงไปจากปฐาน

รอยละทเปลยนแปลง = ขอมลปปจจบน - ขอมลปฐาน ขอมลปฐาน x 100

ตวอยางท 12.5 การวเคราะหงบก าไรขาดทนเปนรอยละของปฐานโดยใชวธรอยละ

ของผลตาง เปนดงน

307



ส าหรบ1 ป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x2 และ 25x1

(หนวย : พนบาท) 25x2 25x1 ผลตาง

เพม(ลด) อตรา(%)

ยอดขาย 1,700 1,400 300 21.43

หก ตนทนขาย 1,200 1,100 100 9.09

ก าไรข นตน 500 300 200 66.67

หก คาใชจายในการขายและบรหาร 400 210 190 90.48

ก าไรกอนหกดอกเบยและภาษเงนได 100 90 10 11.11

หก ดอกเบยจาย 10 10 0 0

ก าไรกอนหกภาษเงนได 90 80 10 12.50

หก ภาษเงนได30% 27 24 3 12.50

ก าไรสทธ 63 56 7 12.50

จากขอมลรอยละในงบก าไรขาดทน ผว เคราะหจะพบวาการด าเนนงานป 25x2 มประสทธภาพดกวาในป 25x1 กลาวคอ ยอดขายมแนวโนมเพมขน 21.43% และก าไรสทธเพมขน 12.50% ซงเปอรเซนตทเพมขนของก าไรสทธสงกวาเปอรเซนตทเพมขนของยอดขายยอมชใหเหนวาผลการด าเนนงานในป 25x2 นน คาใชจายตางๆ ทเกดขนเมอเทยบกบยอดขายทไดรบแลว มจ านวนสดสวนทต ากวา เมอเทยบกบผลการด าเนนงานในป 25x1

ตวอยางท 12.6 การวเคราะหงบแสดงฐานะการเงนเปนรอยละของปฐานโดยวธรอยละของผลตาง เปนดงน

308




หนวย : พนบาท)

25x2 25x1 ผลตาง

เพม(ลด)

อตราเพม(ลด)จากป

กอน%

สนทรพย


เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสด 120 110 10 9.09

เงนลงทนชวคราว 110 95 15 15.79

ลกหนการคา-สทธ 30 26 4 15.38

สนคาคงเหลอ 50 44 6 13.64

รวมสนทรพยหมนเวยน 310 275 35 12.73


ทดน อาคารและอปกรณ-สทธ 150 145 5 3.45

รวมสนทรพย 460 420 40 9.52



เจาหนการคา 15 10 5 50

ตวเงนจาย 19 12 7 58.33

เงนกยมระยะสน 30 20 10 50

รวมหนสนหมนเวยน 64 42 22 52.38


เงนกยมระยะยาว 50 50 0 0

รวมหนสน 114 92 22 23.91


หนสามญ 300 300 0 0

ก าไรสะสม 46 28 18 64.29

รวมสวนของผถอหน 346 328 18 5.49

รวมหนสนและสวนของผถอหน 460 420 40 9.52

309

จากการวเคราะหขอมลรอยละในงบแสดงฐานะการเงน ผวเคราะหจะพบวาในป 25x2 สนทรพยหมนเวยนมแนวโนมเพมขนจากป 25x1 คดเปน 12.73% ทดน อาคาร และอปกรณเพมขน 3.45% ซงเปอรเซนตทเพมขนของสนทรพยยอมชใหเหนวาการด าเนนงานเกยวกบการลงทนในสนทรพยตางๆ ในป 25x2 มการเพมการลงทนในสนทรพยหมนเวยนมากกวาการลงทนในสนทรพยไมหมนเวยน

ส าหรบแหลงทมาของเงนลงทน จะพบวาแหลงเงนทนระยะสนหรอหนสนหมนเวยนมแนวโนมเพมขน 52.38% หนสนระยะยาวไมมการเปลยนแปลงเพมขนหรอลดลง ขณะทสวนของผถอหนเพมขน 5.49% จงอาจกลาวไดวาการขยายตวของกจการนนเงนทนสวนใหญมาจากแหลงเงนทนของกจการทเปนหนสนหมนเวยนนนเอง

การวเคราะหขอมลเปนรอยละของงวดกอน เปนการวเคราะหการเปลยนแปลงของขอมลปตอปไมตอเนองกน กลาวคอ วธนจะเปลยนปฐานทกๆ ป ประโยชนของการวเคราะหดวยวธนอาจท าใหเหนการเจรญเตบโตทชดกวา เพราะลกษณะขอมลอยในเวลาทใกลเคยงกน การหาความสมพนธจงดกวา

การค านวณหาอตรารอยละทเพมขนหรอลดลงค านวณได ดงน เมอวเคราะหขอมลของปท 2

รอยละทเปลยน = ขอมลปท 2 - ขอมลปท 1

ขอมลปท 1 x 100

เมอวเคราะหขอมลของปท 3

รอยละทเปลยน = ขอมลปท 3 - ขอมลปท 2

ขอมลปท 2 x 100

ตวอยางท 12.7 แสดงการวเคราะหงบก าไรขาดทน (บางสวน) ดวยวธรอยละของงวดกอน

บรษท ชมชน จ ากด

งบก าไรขาดทน (บางสวน) ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x0 – 25x4

(หนวย : พนบาท) 25x0 25x1 25x2 25x3 25x4

ยอดขาย

รอยละ


รอยละ


รอยละ

570

0

320

0

250

0

650

14.04

390

21.88

260

4

700

7.69

510

30.77

190

(26.92)

830

18.57

550

7.84

280

47.37

900

8.43

650

18.18

250

(10.71)

310

จากการวเคราะหพบวา การเพมขนของยอดขายในแตละป มอตรานอยมาก นอยกวาอตราการเพมขนของตนทนสนคาทขายยกเวนในป 25x3 การเพมขนของยอดขายจะมมากกวาการเพมขนของตนทนสนคาทขาย ส าหรบแนวโนมของก าไรข นตนในป 25x2 ลดลงอยางมาก คอ รอยละ 26.92 หลงจากนนก าไรข นตน กจะมอตราเพมขนสงสดในป 25x3 คอ รอยละ 47.37 เมอเปรยบเทยบแนวโนมของยอดขายกบตนทนสนคาทขายกจะเหนไดวาในป 25x3 การด าเนนงานของฝายบรหารมประสทธภาพดกวาในปอนๆ เนองจากสดสวนการเพมขนของตนทนขายต ากวาสดสวนการเพมขนของยอดขาย ท าใหสดสวนของก าไรสทธสงตามไปดวย

การวเคราะหอตรารอยละของแนวโนมหรอการวเคราะหแนวนอน มขอสงเกตดงน 1. การเลอกรายการในการค านวณหาอตรารอยละของแนวโนม อาจจะเลอกเฉพาะรายการทมความสมพนธกนเทานน เพอเปรยบเทยบดความสมพนธกน ซงไมจ าเปนตองค านวณทกรายการทปรากฏในงบการเงน เชน การค านวณอตราแนวโนมของยอดขาย กอาจจะค านวณอตราของคาใชจายในการขายและบรหาร และก าไรจากการด าเนนงาน เปนตน 2. อตรารอยละทค านวณไดอาจจะสงหรอต าขนอยกบตวเลขในปฐานทใชในการค านวณ ถาตวเลขในปฐานมจ านวนนอย อตรารอยละของการเปลยนแปลงจะเพมขนมาก ทงๆ ทจ านวนเงนของรายการนนๆ เปลยนแปลงไปในระหวางรอบระยะเวลาบญชเปนจ านวนเลกนอยเทานน

3. การเปลยนตวเลขของรายการใด ทใชเปนฐานในการค านวณหากมการเปลยนอยเรอย จะมผลท าใหการวเคราะหอตรารอยละของแนวโนม เปลยนแปลงไปดวยท าใหผวเคราะหจะไมสามารถทราบแนวโนมของการด าเนนธรกจทแทจรงได

การวเคราะหเปรยบเทยบ

ไพบลย ผจงวงศ (2549 ,234) ไดใหความหมายของการวเคราะหเปรยบเทยบ ไววา การวเคราะหเปรยบเทยบ หมายถง การวเคราะหเปรยบเทยบรายการหนงทอยในงบการเงนกบรายการอน เชน การเปรยบเทยบรายการลกหนกบรายการอนหรอปอนในงบเดยวกน การเปรยบเทยบกบคาเฉลยอตสาหกรรม หรอการเปรยบเทยบระหวางกจการอน เพอประเมนดวากจการมแนวโนมเปนอยางไร

การวเคราะหเปรยบเทยบอตราสวนทางการเงนสามารถท าได 4 กรณ ดงน

1. การเปรยบเทยบกบเปาหมายทก าหนด (Management target)

เปนการเปรยบเทยบภายในกจการ โดยการเปรยบเทยบอตราสวนทางการเงนท เกดขนจรงกบเปาหมายทผบรหารไดก าหนดขนเองในกจการ การเปรยบเทยบจะท าใหทราบแนวโนมทางการเงนของกจการในอนาคตได จะสะทอนใหเหนถงความมประสทธภาพของฝายบรหารทจะควบคมและบรหารการด าเนนงานของกจการทกขนตอน ท าใหสามารถบรรลเปาหมาย

311

หรอวตถประสงคทวางไว โดยเปาหมายหรอวตถประสงคทถกก าหนดควรมความสมเหตสมผล มความเปนไปไดและสามารถบรรลตามวตถประสงคได ไมควรก าหนดเปาหมายทสงหรอต าจนเกนไป การเปรยบเทยบภายในกจการมวธการเปรยบเทยบดงน

1.1 เปรยบเทยบรายการในงบการเงนปปจจบนกบปทผานมา

1.2 เปรยบเทยบรายการในงบการเงนปปจจบนกบปทพยากรณไว

2. การเปรยบเทยบกบคาเฉลยในอตสาหกรรมเดยวกน (Industry ratio)

เปนการเปรยบเทยบอตราสวนของธรกจกบอตราสวนเฉลยในอตสาหกรรม เพอดวาคาอตราสวนทางการเงนของกจการ มความแตกตางจากคาเฉลยอตสาหกรรมมากนอยเพยงใด ถาคาทเกดจากการเปรยบเทยบแตกตางกนมาก ผบรหารจ าเปนจะตองท าการ ปรบปรงการด าเนนงานของกจการเพอใหเกดประสทธภาพและเพอใหสอดคลองกบสถานการณทเกดขนทถกก าหนดอยางเปนทางการทแตกตางกนออกไป ผบรหารจะตองประเมนและพจารณาถงสาเหตของความแตกตางนนดวย

3. การเปรยบเทยบกบธรกจอนในอตสาหกรรมเดยวกน (Cross sectional

comparisons)

เปนการเปรยบเทยบงบการเงนของบรษทกบคแขงในชวงระยะเวลาเดยวกน (Cross

section analysis) การเปรยบเทยบวธน เปนการประเมนสถานการณของคแขงไดเปนอยางด และน าผลทไดมาเปนขอมลในการตดสนใจปรบเปลยนนโยบายการด าเนนงานของกจการตอไป 4. การเปรยบเทยบกบอนกรมเวลาหรอแนวโนม (Time series comparisons or

trend)

การเปรยบเทยบกบอนกรมเวลาหรอแนวโนม เปนการเปรยบเทยบอตราสวนทางการเงนของกจการในปจจบนกบอตราสวนทางการเงนของกจการทเกดขนในอดตและทคาดวาจะเกดขนในอนาคต เพอศกษาการเปลยนแปลงและแนวโนมวา ฐานะทางการเงนหรอผลการด าเนนงานทผานมามการเปลยนแปลงไปในทศทางทดข นหรอเลวลง ซงการเปรยบเทยบแนวโนมน ผบรหารสามารถน าไปใชในการคาดคะเนหรอการพยากรณสงทจะเกดขนในอนาคตไดอกดวย

ขอจ ากดของการวเคราะหงบการเงนในการเปรยบเทยบ

ในการวเคราะหงบการเงนผวเคราะหจะตองท าความเขาใจในขอจ ากดทมอยเพอจะไดมการวเคราะหงบการเงนอยางระมดระวง ซงขอจ ากดตางๆ มดงน

1. การใชหลกการบนทกบญชทแตกตางกน ท าใหเกดความยงยากในการ

เปรยบเทยบ และแปลความหมายผดพลาดไป

2. ตวเลขทใชในการเปรยบเทยบเปนตวเลขในอดต ซงในความเปนจรงแลว

ธรกจจะด าเนนไปตลอดเวลา ขอมลอาจมการเปลยนแปลงไป

3. ธรกจหลายประเภทมระเบยบ ขอบงคบ วธการ นโยบายและขนาดทแตกตาง

312

กน ท าใหไมสามารถก าหนดมาตรฐานในการวดไดอยางแนนอน และเหมาะสม

4. ขอมลทเปลยนแปลงไป ในชวงระยะเวลาหนง อาจจะมการตบแตงตวเลขให

สวยงามหรอการปกปดขอมลบางรายการ ท าใหเกดความเขาใจผดได 5. การเปลยนแปลงคาของเงนทใชในการวดทางบญช ท าใหการเปรยบเทยบ

อตราสวนไมมความถกตอง เกดความไมแนนอน

6. การจดหาขอมล ตองอาศยหนวยงานทเกยวของอาจท าใหขอมลไมตรงตาม

วตถประสงคทต งไว

7. ดลยพนจของผวเคราะหอาจแตกตางกนไปในเชงปรมาณและเชงคณภาพ

การวเคราะหอตราสวนทางการเงน (Financial ratio analysis)

การวเคราะหอตราสวนทางการเงน เปนเครองมอส าคญทใชในการวเคราะหฐานะการเงนของธรกจ โดยการน าเอารายการทางการเงนตางๆ ในงบแสดงฐานะการเงนและงบก าไรขาดทนมาเปรยบเทยบใหอยในรปของอตราสวน เพอหาความสมพนธของรายการใน งบการเงนวามความสมพนธกนอยางไร ซงจะเปนประโยชนในการตความหมายและใชเปรยบเทยบกบขอมลอนๆ วธนจะใหผลลพธทละเอยดกวาการวเคราะหเปนอตรารอยละ ดงทกลาวขางตน

สพาดา สรกตตา ( 2548, 242) ไดกลาวถง อตราสวนทางการเงนวาเปนการแสดงความสมพนธระหวางขอมลตวเลข 2 รายการจากงบการเงนของธรกจ ขอมลทใชในการค านวณมาจากงบแสดงฐานะการเงน และงบก าไรขาดทน ดงน นพอสรปไดวา อตราสวนทางการเงน หมายถง ตวเลข หรอคาท เกดจากความสมพนธระหวางขอมลในงบแสดงฐานะการเงนปเดยวกน กบงบก าไรขาดทนปเดยวกนการวเคราะหอตราสวนทางการเงน เปนการน าตวเลขทางการเงน หรอคาทไดจากอตราสวนทางการเงนมาวเคราะห โดยคาหรอตวเลขนนน ามาจากอตราสวนของขอมลทางการเงนทเปนตวบงช เพอใหสอดคลองกบความตองการของผวเคราะห ซงสามารถน าไปวเคราะห และประเมนสถานการณของธรกจในดานสภาพคลอง ประสทธภาพการด าเนนงาน

ความสามารถในการกอหน และความสามารถในการท าก าไร

การค านวณอตราสวนทางการเงน สามารถจดท าไดตามตวอยาง ดงตอไปน

ตวอยางท 12.8 งบแสดงฐานะการเงน และงบก าไรขาดทนของบรษท สามารถ จ ากด มดงน

313

บรษท สามารถ จ ากด

งบแสดงฐานะการเงน ณ วนท 31 ธนวาคม 25x2 และ 25x1

(หนวย : ลานบาท) สนทรพย 25x2 25x1


เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสด 15 10

เงนลงทนชวคราว 20 25

ลกหนการคา-สทธ 120 104

สนคาคงเหลอ 65 50

คาใชจายจายลวงหนา 10 16

รวมสนทรพยหมนเวยน 230 205


ทดน อาคารและอปกรณ-สทธ 120 105

รวมสนทรพย 350 310



เจาหนการคา 65 62

ตวเงนจาย 29 14

เงนกยมระยะสน 10 14

รวมหนสนหมนเวยน 104 90


เงนกยมระยะยาว 26 24

หนกระยะยาว 15 15

รวมหนสนระยะยาว 41 39

รวมหนสน 145 129


หนบรมสทธ 50 50

หนสามญ 100 100

ก าไรสะสม 55 31

รวมสวนของผถอหน 205 181

รวมหนสนและสวนของผถอหน 350 310

314

บรษท สามารถ จ ากด


ส าหรบงวด1 ป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x2 และ 25x1

(หนวย : ลานบาท) 25x2 25x1

ขายสทธ 1,250 1,000

หก ตนทนขาย 885 755

ก าไรข นตน 365 245

หก คาใชจายในการด าเนนงาน 275 185

ก าไรกอนหกดอกเบยจายและภาษเงนได 90 60

หก ดอกเบยจาย 20 10

ก าไรกอนหกภาษ 70 50

หก ภาษเงนได 21 15

ก าไรหลงหกภาษเงนได 49 35

หก เงนปนผลหนบรมสทธ 5 5

ก าไรสวนของผถอหนสามญ 44 30

หก เงนปนผลหนสามญ 20 16

ก าไรสะสมเพมขน 24 14

จากตวอยางท 12. 8 สามารถค านวณหาอตราสวนประเภทตางๆ ของบรษท สามารถ จ ากด ในป 25x2 ไดดงตอไปน

ประเภทของอตราสวนทางการเงน

1. การวเคราะหความสามารถในการช าระหน (Solvency analysis) เปนเครองมอทใชวดความสามารถในการช าระหนท งหนสนหมนเวยน และหนสนไมหมนเวยน อตราสวนตางๆ ทใชในการวเคราะห มดงน 1.1 การวเคราะหสภาพคลอง (Current position analysis) หรอ อตราสวนวดสภาพคลอง (Liquidity ratios) หมายถง อตราสวนซงใชวดถงความสามารถในการช าระหนสนในระยะสน (Short-term debt) หรอหนสนหมนเวยนของธรกจ เปนอตราสวนทเจาหนหรอผใหกระยะสนใชในการประเมนความสามารถในการช าระหน โดยเปนการเปรยบเทยบระหวางสนทรพยห มน เวยน (Current assets) กบ ห น สนห มน เวยน (Current liabilities) อตราส วนดงกลาวประกอบดวยการวเคราะหเกยวกบ เงนทนหมนเวยน (Working capital) อตราสวนเงนทนหมนเวยน(Current ratios) อตราสวนเงนทนหมนเวยนเรว(Acid-test ratio) โดยเปรยบเทยบกบคาเฉลยของอตสาหกรรมเดยวกน

315

1.1.1 เงนทนหมนเวยน(Working capital) เปนผลตางระหวางสนทรพยหมนเวยนและหนสนหมนเวยน ซงจะแสดงเปนจ านวนเงนเปนตวชวาธรกจจะมเงนสดและสนทรพยหมนเวยนอนๆ เหลอเปนจ านวนเทาใด หลงน าไปจายช าระหนสนหมนเวยนทงหมดแลว อยางไรกตามบรษททมขนาดแตกตางกน กจะมความตองการเงนทนหมนเวยนทแตกตางกนดวย จ านวนเงนทนทเหมาะสมขนอยกบประเภทของธรกจนนๆ บรษททมเงนทนหมนเวยนนอยอาจจะมการกยมเงนเพอน าเงนมาใชในการด าเนนงาน บรษททมเงนทนหมนเวยนมากไปเกนความตองการ อาจจะน าเงนทนหมนเวยนสวนเกนหาผลตอบแทนจากดอกเบยในชวงระยะเวลาสน

เงนทนหมนเวยน = สนทรพยหมนเวยน – หนสนหมนเวยน

เงนทนหมนเวยน ป 25x2

= 230 – 104

= 126 ลานบาท

จากผลการค านวณพบวา บรษท สามารถ จ ากด มเงนทนหมนเวยนจ านวน 126 ลานบาท หลงจากจายช าระหนสนหมนเวยนแลว

1.1.2 อตราสวนเงนทนหมนเวยน (Current ratio) เปนอตราสวนทส าคญทใชในการวเคราะหสภาพคลองทางการเงนของธรกจ เพอใชวดความสามารถในการจายช าระหนระยะสน เปนอตราสวนทแสดงถงความสมพนธระหวางสนทรพยหมนเวยนและหนสนหมนเวยน สามารถค านวณไดโดยน าสนทรพยหมนเวยนหารดวยหนสนหมนเวยน

อตราสวนเงนทนหมนเวยน = สนทรพยหมนเวยนหนสนหมนเวยน (เทา)

อตราสวนเงนทนหมนเวยนเปนอตราสวนทใชในการวเคราะหสภาพคลองทางการเงนของธรกจ เพอวดความสามารถในการช าระหนระยะสน ถาอตราสวนเงนทนหมนเวยนสง แสดงวาธรกจมความสามารถจายช าระหนสนหมนเวยน แตถาอตราสวนเงนทนหมนเวยนต า ธรกจควรจะหาวธการจายช าระหนสนระยะสน โดยอาจแปลงหนสนระยะสนใหเปนหนสนระยะยาว หรอโดยการเพมยอดเงนสดคงเหลอของธรกจ หรอโดยการลดการจายเงนปนผล เปนตน

อตราสวนเงนทนหมนเวยน = 230 104

= 2.21 เทา สมมต คาเฉลยอตสาหกรรม = 3.00 เทา

จากผลการค านวณพบวาอตราสวนเงนทนหมนเวยนของบรษทมคาเทากบ 2.21 เทา ซงต ากวาคาเฉลยอตสาหกรรม แสดงใหเหนวาสภาพคลองของธรกจอนในอตสาหกรรมประเภท

316

เดยวกนสงกวาของบรษท แตบรษทกยงมสภาพคลองทด โดยมความสามารถในการเปลยนสนทรพยเปนเงนสดเพอจายช าระหนสนหมนเวยนไดด เนองจากบรษทมสนทรพยหมนเวยน 2.21 เทาตอหนสนหมนเวยน 1 เทา ดงนนจงมสนทรพยหมนเวยนเหลอเทากบ 1.21 เทา หรออาจกลาวไดอกอยางหนงวา บรษทมสภาพคลองทางการเงนถง 22.10% ของมลคาตามบญชทจะน าไปจายช าระหนสนไดเตมจ านวน

1.1.3 อต ราสวน เงนทน หมนเวย นเรว (Acid-test ratio or quick ratio)เปนอตราสวนทวดสภาพคลองเหมอนกบอตราเงนทนหมนเวยน โดยจะใชสนทรพยทสามารถเปลยนเปนเงนสดไดเรว เชน เงนสด หลกทรพยในความตองการของตลาด และลกหนการคา เปนตน เพอน ามาช าระภาระผกพน สวนสนคาคงเหลอและคาใชจายลวงหนา ถอเปนสนทรพยทม สภาพคลองต าสด ดงนน อตราสวนเงนทนหมนเวยนเรวสามารถค านวณไดโดยน าสนคาคงเหลอและคาใชจายจายลวงหนาหกออกจาก สนทรพยหมนเวยน และหารดวยหนสนหมนเวยน

อตราสวนเงนทนหมนเวยนเรว = สนทรพยหมนเวยน−สนคาคงหลอ−คาใชจายจายลวงหนาหนสนหมนเวยน

ถาอตราสวนเงนทนหมนเวยนเรวสง แสดงวาธรกจมความสามารถในการจายช าระหนระยะสนไดรวดเรว แตถาอตราสวนเงนทนหมนเวยนเรวต า ธรกจควรเพมใหสงขนโดยการจายช าระหนสนหมนเวยน เกบเงนจากลกหนใหรวดเรวขน เพมเงนสดจากนกลงทนหรอเปลยนหนสนระยะสนเปนหนสนระยะยาว

อตราสวนเงนทนหมนเวยนเรว = 230 - 65 - 10

104

= 1.49 เทา

สมมต คาเฉลยอตสาหกรรม = 1.20 เทา

จากผลการค านวณพบวา อตราสวนเงนทนหมนเวยนเรวของบรษทมคาเทากบ 1.49 เทา ซงสงกวาคาเฉลยอตสาหกรรม แสดงวาบรษทมความสามารถในการจายช าระหนสนหมนเวยนไดมากกวาธรกจอนในประเภทเดยวกน

1.2 อตราสวนวดประสทธภาพในการด าเนนงาน (Activity ratios or Leverage

ratios) เปนอตราสวนทแสดงถงประสทธภาพในการบรหารสนทรพยของธรกจ ซงแสดงถงประสทธภาพในการด าเนนงาน เชน การจดการเกยวกบลกหน สนคาคงเหลอ ตลอดจนสนทรพยถาวรวามการหมนเวยนมากนอยเพยงใด อตราสวนวดประสทธภาพในการด าเนนงาน ประกอบดวย ดงน

317

1.2.1 การวเคราะหลกหน (Account receivable analysis) การขายสนคาเปนเงนเชอจะท าใหเกดลกหน ซงการเกบเงนจากลกหนไดในระยะเวลาทรวดเรวจะท าใหยอดลกหนลดลง การเกบเงนจากหนทมระยะยาวนาน จะท าใหยอดลกหนคงเหลอเปนจ านวนมากกวาบรษททเกบเงนไดเรว โดยทวไปกจการตองมการเกบเงนจากลกหน ใหไดเรว เพอจะไดเงนสดไปใชในการด าเนนงานตามเปาหมาย เชน จดซอสนคา ช าระหน จายเงนปนผล หรอเพอการลงทน เปนตน การวเคราะหลกหน ประกอบดวย การวเคราะห 2 ดาน คอ อตราการหมนเวยนของลกหน และระยะเวลาในการจดเกบหน 1.2.1.1 อตราการหมนเวยนของลกหน (Account receivable turnover) คอ ความสมพนธระหวางยอดขายเชอและลกหน เพอหาจ านวนครงหรอจ านวนรอบทบรษทสามารถจดเกบหนจากลกหนไดใน 1 ป หรอ รอบระยะเวลาการด าเนนงานจากการขายสนคาและบรการเปนเงนเชอ ในงบการเงนนนบางครงกจการไมไดแสดงยอดระหวางขายเชอกบขายสด จงไมสามารถทราบยอดขายเชอได ดงนนในการค านวณจงใชยอดขายสทธแทน สวนยอดลกหนสทธถวเฉลยจะใชยอดลกหนสทธตนป กบยอดลกหนสทธปลายป อตราการหมนเวยนของลกหน ค านวณไดโดยน ายอดขายสทธหารดวยลกหนสทธถวเฉลย ดงน

อตราการหมนเวยนของลกหน = ยอดขายสทธ ลกหนสทธถวเฉลย (ครง)

อตราการหมนเวยนของลกหนนอกจากจะแสดงถงสภาพคลองของธรกจจากการหมนเวยนเปลยนลกหนมาเปนเงนสดแลว ยงแสดงใหทราบถงความสามารถในการจดการลกหนวา จากการขายเชอสทธของธรกจในรอบระยะเวลาการด าเนนงาน 1 รอบ ธรกจสามารถเรยกเกบเงนจากลกหนไดบอยครงเพยงใด

อตราการหมนเวยนของลกหน = 1,250

104+1202

= 1,250

112

= 11.16 ครง สมมต คาเฉลยอตสาหกรรม = 13 ครง

จากผลการค านวณพบวา อตราการหมนเวยนของลกหน ของบรษทมคาเทากบ 11.16

ครง ซงต ากวาคาเฉลยอตสาหกรรม แสดงวาบรษทมความสามารถในการเกบหนไดจ านวนครง นอยกวาอตสาหกรรมอนในประเภทเดยวกน ซงกจการจะตองมการปรบปรงการจดเกบหนใหเรวยงขน

318

1.2.1.2 ระยะเวลาในการจดเกบหน (Average Collection Period (ACP) or

Number of days’sales in receivable) คอ การประมาณจ านวนวนทลกหนจะจายช าระเงน และเพอเปนการเปรยบเทยบระยะเวลาในการเกบหนกบเงอนไขการใหสนเชอเพอท าใหเกดประสทธภาพในการจดเกบหน

ระยะเวลาในการจดเกบหน = จ านวนวนใน 1 ป อตราการหมนเวยนของลกหน หรอลกหนสทธถวเฉลย

ยอดขายสทธเฉลยตอวน(วน)

ให 1 ป ม 365 วน

ระยะเวลาในการจดเกบหน = 365 11.16

= 32.71 วน

หรอ ระยะเวลาในการจดเกบหน = 1121,250 365⁄

= 112

3.42

= 32.71 วน

สมมต คาเฉลยอตสาหกรรม = 40 วน

จากผลการค านวณพบวา ระยะเวลาในการจดเกบหน เทากบ 35.71 วน ซงต ากวาคาเฉลยอตสาหกรรม แสดงวา บรษทมความสามารถในการจดเกบหนดกวา เมอเปรยบเทยบกบธรกจอนในประเภทเดยวกน บรษทมประสทธภาพในการจดเกบหนทด ดงนนผจดการฝายการเงนไดมนโยบายในการเรงรดการจดเกบหน ไดดกวาอตสาหกรรมเดยวกน

1.2.2 การวเคราะหสนคาคงเหลอ (Inventory analysis) เปนการทกจการจดจ านวนสนคาใหเพยงพอกบความตองการของลกคา สนคาคงเหลอตองมไมมากหรอนอยเกนไป การทกจการมสนคาคงเหลอมากเกนไปจะท าใหความสามารถในการช าระหนลดลง เพราะจะมคาใชจายเกยวกบตวสนคามากขน เชน คาประกนภย คาภาษทรพยสน ตนทนในการเกบรกษา และคาใชจายตางๆ ทเกยวของ อาจจะท าใหเสยงตอการเกดผลขาดทนเพมขนดวย เน องจากการเสอมสภาพ และการลาสมยของสนคา แตหากกจการมสนคานอยเกนไป มจ านวนไมเพยงพอกบการขาย อาจจะท าใหเสยโอกาสในการกอใหเกดรายได ท าใหลกคาขาดความเชอมนในกจการและสดทายกสญเสยลกคาไป การวเคราะหสนคาคงเหลอ ม 2 ลกษณะ คอ อตราการหมนเวยนของสนคาคงเหลอ และระยะเวลาในการขายสนคาคงเหลอ

319

1.2.2.1 อตราการหมนเวยนของสนคาคงเหลอ(Inventory turnover) เปนอตราสวนทางการเงนทค านวณไดจากมลคาสนคาทขายในราคาทนหรอตนทนขายหารดวยสนคาคงเหลอถวเฉลย โดยใชสนคาคงเหลอถวเฉลยจากตนปและปลายป ดงน

อตราการหมนเวยนของสนคาคงเหลอจะแสดงถงจ านวนครงในการขายสนคาคงเหลอของธรกจใน 1 ป

อตราการหมนเวยนของสนคาคงเหลอ =

885 50+65

2

=

88557.50

= 15.39 ครง สมมต คาเฉลยอตสาหกรรม = 17 ครง

จากผลการค านวณพบวา อตราการหมนเวยนของสนคาคงเหลอของบรษท เทากบ 15.39 ครง ซงต ากวาคาเฉลยอตสาหกรรม แสดงวาบรษทมสนคาคงเหลอไวมากเกนไป อาจท าใหเกดปญหาการขาดสภาพคลองของธรกจ อตราการหมนเวยนของสนคายงสง แสดงวาธรกจมประสทธภาพอยางมากจากการใชเงนลงทนในสนคาคงเหลอ แตถาอตราการหมนเวยนของสนคาคงเหลอต า ธรกจควรด าเนนการโดยเรวในเรองการสงซอสนคาแตละครงในจ านวนทนอย แตสงซอสนคาใหบอยครงขน

1.2.2.2 ระยะเวลาในการขายสนคาคงเหลอ (Number of days’ sales in

inventory) เปนการวดความสมพนธระหวางสนคาคงเหลอ กบตนทนสนคาทขาย ค านวณโดยน าสนคาคงเหลอสนปหารดวยตนทนสนคาทขายเฉลยตอวน

ระยะเวลาในการขายสนคาคงเหลอ = 365

อตราการหมนเวยนของสนคาคงเหลอ (วน)

หรอ = สนคาคงหลอถวเฉลยตนทนขายเฉลยตอวน (วน)

ระยะเวลาในการขายสนคาคงเหลอ = 365

15.39

= 23.72 วน

สมมต คาเฉลยอตสาหกรรม = 20 วน

อตราการหมนเวยนของสนคาคงเหลอ = ตนทนขายสนคาคงเหลอถวเฉลย

(ครง)

320

จากผลการค านวณพบวา ระยะเวลาในการขายสนคาคงเหลอของบรษท เทากบ 23.72

วน ซงสงกวาคาเฉลยอตสาหกรรม แสดงวาบรษทใชเวลาในการเปลยนสนคาคงเหลอมาเปนเงนสดนานกวาธรกจอนในประเภทเดยวกน แสดงใหเหนวาประสทธภาพในการบรหารสนคาคงเหลอของบรษท ยงดอยกวาธรกจอนในอตสาหกรรมเดยวกน อาจเนองมาจาก สนคาลาสมย สนคาขาดคณภาพ ไมอยในความตองการของตลาด หรอเกบสนคาไวมากเกนไป เปนตน ดงนนผจดการฝายการเงนจะตองบรหารสนคาคงเหลอโดยการสงซอสนคาดวยปรมาณทเหมาะสม

1.3 อตราสวนวดสภาพหน หรอ อตราสวนความสามารถในการกอหน (Debt or leverage ratios หรอ Debt manage ratios) เปนอตราสวนทแสดงถงความสามารถในการกอหนระยะยาวของธรกจ โดยผใหกจะพจารณาจากการด าเนนงานของธรกจทางดานการเงน และพจารณาจากสดสวน หนสนตอโครงสรางของเงนทนวา ธรกจมความสามารถในการจายช าระดอกเบยและเงนกย มในระยะยาวหรอไม เพอตดสนใจใหธรกจกย มเงน ตอไป อตราสวนความสามารถในการกอหน ม 4 ประเภท ดงน

1.3.1 อตราสวนหนสนรวมตอสนทรพยรวม (Total debt to total assets ratio) เปนอตราสวนทางการเงนทแสดงโครงสรางวามหนสนและมการน าสนทรพยรวมมาลงทนเปนจ านวนเทาใด พจารณาถงความสามารถในการกอหนไดเพมอกหรอไม ถาอตราสวนนสงจะท าใหธรกจกเงนเพมไดยากขน ธรกจสามารถลดไดโดยจ ากดวงเงนการกยมเงนระยะสนและระยะยาว หรอโดยการเพมทนจากผถอหน หรอโดยการลดการจายเงนปนผลตอผถอหนสามญ เปนตน ค านวณโดยน าหนสนรวมหารดวยสนทรพยรวม ดงน

อตราสวนหนสนตอสนทรพย = หนสนรวม

สนทรพยรวม (%)

อตราสวนหนสนตอสนทรพย = 145350

= 0.41 หรอ 41%

สมมต คาเฉลยอตสาหกรรม = 40%

จากผลการค านวณพบวา อตราสวนหนสนตอสนทรพยของบรษทมคาเทากบ 41% ซงมคาใกลเคยงกบคาเฉลยอตสาหกรรมซงสงกวาอตสาหกรรมเลกนอย แสดงวาความสามารถในการกอหนเพมของธรกจใกลเคยงกบธรกจอนในประเภทเดยวกน ท าใหมความเสยงทางการเงนไมมากนก เพราะธรกจมโครงสรางเงนทนอยในเกณฑทด

321

1.3.2 อตราสวนสนทรพยประจ าตอหนสนระยะยาว (Fixed assets to long-term

Debt ratio) เปนอตราสวนทใชวดความสามารถในการช าระหนระยะยาว ซงแสดงถงความปลอดภยของผใหก หรอผถอหนก ซงอาจจะน าสนทรพยถาวรไปจดจ านอง ซงใชเปนเครองวดในการกยมเงนระยะยาวของธรกจดวย อตราสวนนค านวณโดยน าสนทรพยประจ าสทธหารดวยหนสนระยะยาว ดงน

อตราสวนสนทรพยประจ าตอหนสนระยะยาว = สนทรพยประจ าสทธหนสนระยะยาว

อตราสวนสนทรพยประจ าตอหนสนระยะยาว = 120 31

= 3.87 เทา สมมต คาเฉลยอตสาหกรรม = 4 เทา

จากผลการค านวณพบวา อตราสวนสนทรพยประจ าตอหนสนระยะยาว ของบรษทมคาเทากบ 3.87% ซงต ากวาคาเฉลยอตสาหกรรม แสดงวาโครงสรางสนทรพยประจ าตอหนสนระยะยาว ของบรษทดอยกวาธรกจอนในประเภทเดยวกน

1.3.3 อตราสวนหนสนตอสวนของผถอหน (Debt to stockholders’ equity ratio) เปนอตราสวนทแสดงโครงสรางเงนทนของธรกจ จากการจดหาเงนทนวา มาจากหนสนจ านวนเทาใดตอสวนของผถอหน และพจารณาวาผเปนเจาของมความสามารถในการจายช าระหนหรอไม ถาผเปนเจาของมความสามารถในการจายช าระหนสง ธรกจกมความสามารถในการกอหนเพม โดยค านวณจากหนสนรวมหารดวยสวนของผถอหนสามญ ดงน

อตราสวนหนสนตอสวนของผถอหน = หนสนรวมสวนของผถอหน (%)

อตราสวนหนสนตอสวนของผถอหน = 145205

= 0.71 หรอ 71%


จากผลการค านวณพบวา อตราสวนหนสนตอสวนของผถอหนของบรษทมคาเทากบ 71% ซงสงกวาคาเฉลยอตสาหกรรม แสดงวาโครงสรางหนสนตอสวนของผถอหนของบรษทดอยกวาธรกจอนในประเภทเดยวกน เนองจากมอตราสวนสงกวาธรกจอนมาก การกอหนเพมกจะท าไดยากกวาธรกจอนดวย

322

1.3.4 ความสามารถในการจายดอกเบย (Number of times interest earned) เปนอตราสวนทางการเงนทดวาธรกจสามารถท าก าไร แลวน ามาช าระดอกเบยไดมากนอยเพยงใด เจาหนหรอผใหกจะพจารณาเพอตดสนใจวาจะใหธรกจกยมเงนหรอไม อตราสวนความสามารถในการจายดอกเบยยงมคาสง กจะยงท าใหธรกจนนมความสามารถในการกอหนเพมไดมากขน ค านวณโดยน าก าไรกอนหกดอกเบยจายและภาษเงนไดหารดวยดอกเบยจาย

ความสามารถในการจายดอกเบย = ก าไรกอนหกดอกเบยจายและภาษเงนไดดอกเบยจาย

(เทา)

ความสามารถในการจายดอกเบย = 9020

= 4.50 เทา

สมมต คาเฉลยอตสาหกรรม = 3 เทา

จากผลการค านวณพบวา ความสามารถในการจายดอกเบยของบรษทมคาเทากบ 4.50

เทา ซงสงกวาคาเฉลยอตสาหกรรม แสดงวาประสทธภาพในการด าเนนงานของธรกจ สงกวามาตรฐาน หรอความสามารถในการหาก าไรเพอมาช าระดอกเบยมมากเมอเปรยบเทยบกบธรกจอนในประเภทเดยวกน

2. การวเคราะหความสามารถในการท าก าไร (Profitability ratios)

เปนอตราสวนทใชวดความสามารถในการหารายไดจากการด าเนนงาน และจากการลงทนในสนทรพย ตวชความสามารถในการท าก าไร คอก าไรสทธหลงหกภาษ และการใชทรพยากรทางธรกจอยางมประสทธภาพ ซงความสมพนธกบยอดขายและการลงทน อตราสวนความสามารถในการท าก าไรม 5 ประเภท ดงน 2.1 อตราสวนก าไรสทธ (Net profit margin) คออตราสวนทางการเงนทค านวณ

โดยน าก าไรสทธหลงหกภาษเงนไดหารดวยยอดขายสทธ

อตราสวนก าไรสทธ = ก าไรสทธหลงหกภาษเงนได

ขายสทธ (%)

อตราสวนก าไรสทธเปนอตราสวนทแสดงใหเหนวาธรกจมความสามารถในการขายทกอใหเกดผลก าไร อตราสวนก าไรสทธสง ดกวาอตราสวนก าไรสทธต า

323

อตราสวนก าไรสทธ = 49

1,250

=

0.039 หรอ 3.92%

สมมต คาเฉลยอตสาหกรรม

=

5%

จากผลการค านวณพบวา อตราสวนก าไรสทธของบรษทมคาเทากบ 3.92% ซงต ากวาคาเฉลยอตสาหกรรม แสดงวาธรกจมความสามารถในการท าก าไร ไดต ากวาธรกจอนในประเภทเดยวกน อาจเนองมาจากยอดขายต าหรอตนทนขายของสนคาสง หรออาจเกดทง 2 กรณ ธรกจสามารถเพมอตราสวนดงกลาวใหสงขนไดโดยการลดคาใชจายหรอเพมยอดขาย

2.2 อตราผลตอบแทนตอสนทรพยรวม(Return on assets: ROA) หรอเรยกวาอตราผลตอบแทนจากการลงทน (Rate of return on investment : ROI)เปนอตราสวนทางการเงนทค านวณโดยน าก าไรสวนของผถอหนสามญหารดวยสนทรพยรวมถวเฉลย ดงน

อตราผลตอบแทนตอสนทรพยรวม = ก าไรสทธหลงหกภาษเงนไดสนทรพยรวมถวเฉลย (%)

อตราผลตอบแทนตอสนทรพยรวมเปนอตราสวนทใชวดความสามารถในการท าก าไรจากการลงทนในสนทรพยรวม อตราผลตอบแทนตอสนทรพยรวมมคาสง ดกวาคาต า

อตราผลตอบแทนตอสนทรพยรวม = 49310+350

2

= 49

330

= 0.148 หรอ 14.80%


จากผลการค านวณพบวา อตราผลตอบแทนตอสนทรพยรวมของบรษทมคาเทากบ 14.80% ซงต ากวาคาเฉลยอตสาหกรรม แสดงวาบรษทมความสามารถในการท าก าไรนอยกวาธรกจอนในประเภทเดยวกน ธรกจสามารถเพมอตราผลตอบแทนดงกลาวใหสงได โดยการเพมก าไรสวนของผถอหนสามญ นนหมายความวาธรกจจะตองลดคาใชจาย เพมยอดขาย หรอขายสนทรพยทไมกอใหเกดประโยชนในการด าเนนธรกจ

324

2.3 อตราผลตอบแท นตอสวนข องผ ถอหน (Return on equity : ROE) คอ อตราสวนทางการเงนทค านวณโดยน าก าไรสวนของผถอหนสามญหารดวยสวนของผถอสามญถวเฉลย ดงน

อตราผลตอบแทนตอสวนของผถอหน = ก าไรสวนของผถอหนสามญสวนของผถอหนสามญถวเฉลย

อตราผลตอบแทนตอสวนของผถอหนเปนอตราสวนทใชวดความสามารถในการท าก าไรของผถอหน หรอเปนตวชวารายไดจ านวนเทาใดทจะคนใหแกผถอหน อตราผลตอบแทนตอสวนของผถอหนนเปนเครองวดอตราผลตอบแทนของรายไดทมตอจ านวนเงนลงทนโดยผถอหน ถาอตราสวนมคาสงดกวามคาต า

อตราผลตอบแทนตอสวนของผถอหน =

44

181+2052

= 44

193

= 0.228 หรอ 22.80%


จากผลการค านวณพบวา อตราผลตอบแทนตอสวนของผถอหนของบรษทมคาเทากบ 22.80% ซงสงกวาคาเฉลยอตสาหกรรม แสดงวาธรกจใหผลตอบแทนตอผถอหนสงกวาธรกจอนในประเภทเดยวกน ธรกจสามารถเพมอตราสวนดงกลาวใหสงไดโดยการเพมก าไรสวนของผถอหนสามญ นนหมายความวา ธรกจตองลดคาใชจายและเพมยอดขาย

2.4 อตราสวนผลตอบแทนขนพนฐาน(Basic earning power ratio : BEP) เปนอตราสวนทางการเงนทค านวณไดโดยน าก าไรกอนหกดอกเบยจายและภาษเงนไดหารดวยสนทรพยรวมถวเฉลย ดงน

อตราสวนผลตอบแทนขนพนฐาน = ก าไรกอนหกดอกเบยจายและภาษเงนได

สนทรพยรวมถวเฉลย (%)

อตราสวนผลตอบแทนขนพนฐานเปนอตราสวนทแสดงถงความสามารถในการใชสนทรพยของธรกจทกอใหเกดผลก าไรจากการด าเนนงานกอนจายดอกเบยจายและภาษเงนได

325

อตราสวนผลตอบแทนขนพนฐาน = 90330

= 0.28 หรอ 28% สมมต คาเฉลยอตสาหกรรม = 20%

จากผลการค านวณพบวา อตราสวนผลตอบแทนขนพนฐานของบรษทมคาเทากบ 28% ซงสงกวากวาคาเฉลยอตสาหกรรม เนองมาจากการใชสนทรพยของบรษททกอใหเกดผลก าไรสงกวาของธรกจอนในประเภทเดยวกน จงท าใหไดรบผลตอบแทนจากการลงทนสงกวาคาเฉลยอตสาหกรรม

2.5 ก าไรตอหน (Earning Per Share : EPS) หมายถง จ านวนเงนก าไรส าหรบงวดบญชหนงๆซงเปนของผถอหนสามญหนงหน ซงเปนการวดความสามารถในการท าก าไรเพอน าไปแสดงเปนรายงานทางการเงน ก าไรตอหน สามารถค านวณไดโดยการน าก าไรสทธหรอขาดทนสทธทเกดขนในแตละงวดหลงจากหกเงนปนผลหนบรมสทธ มาหารดวยจ านวนถวเฉลยถวงน าหนกของหนสามญทมอยในมอบคคลภายนอก

ก าไรตอหน = ก าไรหรอขาดทนสทธจากการด าเนนงาน−เงนปนผลหนบรมสทธจ านวนหนสามญทอยในมอบคคลภายนอกถวเฉลยถวงน าหนก (บาทตอหน)

สมมต บรษทมหนสามญทออกจ าหนายแลว จ านวนทงสน 1,000,000 หน การค านวณก าไรตอหน สามารถค านวณไดดงน

ก าไรตอหน = 49-5

1,000,000

=

44 1,000,000

= 4.40 บาทตอหน

จากผลการค านวณพบวา ก าไรตอหนของบรษทมคาเทากบ 4.40 บาทตอหน ก าไรตอหนเปนการวดผลตอบแทนหลงหกภาษตอหนงหนเฉพาะหนสามญ ถาบรษทสามารถจายผลตอบแทนไดสงกวาปกอน แสดงใหเหนถงบรษทประสบความส าเรจในการด าเนนงาน ส าหรบก าไรตอหน ธรกจอาจจะไมจ าเปนตองวดกบคาเฉลยอตสาหกรรม เนองจากจ านวนหนสามญทออกจ าหนายอาจมการเปลยนแปลงโดยมการแบงแยกหนหรอออกหนปนผล การเพมก าไรตอหนนนอาจมผลท าใหราคาตลาดของหนสามญเพมขน ซงถอวาเปนสญญาณทแสดงถงความมงคงของธรกจทางหนง

สรปตวอยางการค านวณอตราสวนประเภทตาง ๆ ตามตารางท 12.1

326

ตารางท 12.1 แสดงการสรปอตราสวนทางการเงน

ประเภทอตราสวน สตร ความหมาย อตราสวน คาเฉลย

อตสาหกรรม

ขอเสนอแนะ

1.การวเคราะหความสามารถในการช าระหน

1.1 การวเคราะหสภาพคลอง

1.1.1 เงนทนหมนเวยน

สนทรพยหมนเวยน - หนสนหมนเวยน

แสดงถงวาธรกจมเงนคงเหลอเทาใดหลงจากจายช าระหนสนหมนเวยนทงหมดดวยเงนสดและสนทรพยหมนเวยนอนๆแลว

126 ลานบาท

-

ด

1.1.2 อตราสวนเงนทนหมนเวยน

สนทรพยหมนเวยนหนสนหมนเวยน

แสดงถงความสามารถในการช าระหนระยะสน

2.21 เทา 3 เทา

ดอยกวาอตสาหกรรม

1.1.3 อตราสวนเงนทนหมนเวยนเรว

สนทรพยหมนเวยน − สนคาคงเหลอ − คาใชจายจายลวงหนาหนสนหมนเวยน

แสดงถงความสามารถในการช าระหนระยะสนโดยจะใชสนทรพยทเปลยนเปนเงนสดไดเรว

1.49 เทา

1.20 เทา

ดกวาอตสาหกรรม

1.2 อตราสวนการวดประสทธภาพในการ ด าเนนงาน

1.2.1 การวเคราะหลกน

1.2.1.1 อตราการหมนเวยนของลกหน

ยอดขายสทธลกหนสทธถวเฉลย

แสดงถงความสามารถในการเรยกเกบจากลกหนจากการขายเชอในรอบระยะเวลาด าเนนงาน 1 รอบ ของธรกจ วามกครง

11.16 ครง

13 ครง


327

ตารางท 12.1 (ตอ) แสดงการสรปอตราสวนทางการเงน


อตสาหกรรม ขอเสนอแนะ

1.2.1.2 ระยะเวลาในการจดเกบหน

จ านวนวนใน 1 ปอตราการหมนเวยนของลกหน

หรอ

ลกหนสทธถวเฉลยยอดขายเฉลยตอวน

แสดงระยะเวลาในการจดเกบหนใชเวลานานเทาใดตอครง

32.71 วน

40 วน

ดกวาอตสาหกรรม

1.2.2 การวเคราะหสนคาคงเหลอ

1.2.2.1 อตราการหมนเวยนของสนคาคงเหลอ


สนคาคงเหลอถวเฉลย

แสดงถงความสามารถในการจ าหนายสนคาใน 1 รอบ วาขายไดกครง

15.39 ครง

17 ครง


1.2.2.2 ระยะเวลาในการขายสนคาคงเหลอ

สนคาคงเหลอถวเฉลยตนทนขายตอวน

หรอ

365อตราการหมนเวยนของสนคาคงเหลอ

แสดงถงระยะเวลาในการเกบรกษาสนคาจนถงวนขายโดยเฉลย ใชระยะเวลานานเทาใดตอครง

23.72 วน

20 วน

พอใชได

328



อตสาหกรรม ขอเสนอแนะ

1.3 อตราสวนวดสภาพหน หรออตราสวน ความสามารถในการกอหน

1.3.1 อตราสวนหนสนตอสนทรพยรวม

หนสนรวมสนทรพยรวม

แสดงถงโครงสรางของหนสนวามการน าสนทรพยรวมมาลงทนวามความสามารถในการกอหนเพมไดอกหรอไม

41%

40%

ด

1.3.2 อตราสวนสนทรพยประจ าตอหนสนระยะยาว

สนทรพยประจ าสทธหนสนระยะยาว

เปนอตราสวนใชวดสดสวนหนสนตอโครงสรางของ

เงนทนและความสามารถในการจายช าระคาใชจายทางการเงน

3.87 เทา

4 เทา

ด

1.3.3 อตราสวนหนสนตอสวนของผถอหน

หนสนรวมสวนของผถอหนสามญ

แสดงถงความสามารถในการจายช าระหนของกจการจากสวนของผถอหน ถาผถอหนมความสามารถในการช าระหนสง ธรกจกมความสามารถในการกอหนเพม

71%

60%

ไมด

1.3.4 ความสามารถในการจายดอกเบย

ก าไรกอนหกดอกเบยจายและภาษเงนไดดอกเบยจาย

แสดงถงความสามารถของกจการวามก าไรเพยงพอทจะจายช าระดอกเบยหรอไม ถามกแสดงวามความสามารถในการกอหนเพม

4.50 เทา 3 เทา ด

329



อตสาหกรรม

ขอเสนอแนะ

2. การวเคราะหความสามารถในการท าก าไร

2.1 อตราสวนก าไรสทธ

ก าไรสทธหลงหกภาษเงนไดขายสทธ

แสดงถงความสามารถในการด าเนนงานของธรกจวามผลก าไรสทธตอยอดขายจ านวนเทาใด

3.92%

5%

ไมคอยด

2.2 อตราผลตอบแทนตอสนทรพยรวม

ก าไรสทธหลงหกภาษเงนไดสนทรพยรวมถวเฉลย

แสดงถงความสามารถในการหาก าไรของฝายจดการ จากการใชสนทรพยรวม

14.80%

16%

ไมคอยด

2.3 อตราผลตอบแทนตอสวนของผถอหน

ก าไรสวนของผถอหนสามญสวนของผถอหนสามญถวเฉลย

แสดงถงผลตอบแทนจากการลงทนของสวนของผถอหน

22.80%

18%

ด

2.4 อตราสวนผลตอบแทนขนพนฐาน

ก าไรกอนหกดอกเบยจายและภาษเงนไดสนทรพยรวมถวเฉลย

แสดงถงความสามารถในการใชสนทรพยทกอใหเกดผลก าไรจากการด าเนนงานกอนจายภาษและดอกเบย

28%

20%

ด

2.5 ก าไรตอหน

ก าไรสทธหลงหกภาษเงนได − เงนปนผลหนบรมสทธจ านวนหนสามญทออกจ าหนาย

แสดงถงผลตอบแทนตอหนของผถอหนสามญ

4.40 บาทตอหน

-

330

สรป

การวเคราะหงบการเงนจะใหขอมลทางการเงนทจะเปนประโยชน แกผใชงบการเงนผซงมสวนไดสวนเสยทงทางตรงและทางออม การวเคราะหงบการเงนท าใหผบรหารไดทราบถงจดแขง จดออน ปญหา และประสทธภาพในการด าเนนงานของกจการและท าใหผบรหารสามารถแกไขปญหาไดทนทวงท รปแบบหรอเครองมอทนยมใชในการวเคราะหงบการเงน ซงม 3 รปแบบ ไดแก

1. การวเคราะหแนวตง หรอการยอสวนตามแนวดง

2. การวเคราะหอตรารอยละของแนวโนม หรอการวเคราะหแนวนอน

3. การวเคราะหอตราสวนทางการเงน ไดแก

3.1 การวเคราะหความสามารถในการช าระหน 3.1.1 อตราสวนวดสภาพคลอง

3.1.2 การวดประสทธภาพในการด าเนนงาน 3.1.3 การวดความสามารถในการกอหน

3.2 การวเคราะหความสามารถในการท าก าไร

3.2.1 อตราสวนก าไรสทธ

3.2.2 อตราผลตอบแทนตอสนทรพยรวม

3.2.3 อตราสวนผลตอบแทนขนพนฐาน

3.2.4 อตราผลตอบแทนตอสวนของผถอหน

3.2.5 ก าไรตอหน

การวเคราะหเปรยบเทยบอตราสวนทางการเงน สามารถท าได 4 วธ คอ1) การเปรยบเทยบกบเปาหมายทก าหนด 2) การเปรยบเทยบกบอตราสวนเฉลยในอตสาหกรรมเดยวกน 3) การเปรยบเทยบกบธรกจอนในอตสาหกรรมเดยวกน และ 4) การเปรยบเทยบกบอนกรมเวลาหรอแนวโนม ถงแมวาการวเคราะหงบการเงนจะมประโยชนมากมาย แตกมขอจ ากดหลายประการ ทจะท าใหผใชขอมลตองระมดระวง เชน การประมาณการ วธการบนทกบญชทแตกตางกน ตวเลขในงบการเงน การใชเหตการณในอดตเปนเครองชวดเหตการณในอนาคต การไมมมาตรฐานในการวดทแนนอน ขอมลเชงคณภาพ ขอมลทมความไมเทยงตรง หรอการเปลยนแปลงขอมลในชวงระยะเวลาหนง คาของเงนทเปลยนแปลงไปซงใชเปนหนวยวดทางบญช

หรอการใชดลยพนจของผวเคราะหเอง ซงเหตผลเหลาน ผวเคราะหงบการเงนตองมความระมดระวงเปนอยางยง เพอผใชงบการเงนจะไดประเมนผลและแปลความหมายและตดสนใจผลของการวเคราะหงบการเงนไดอยางถกตอง

331

แบบฝกหด ขอ 1. จงกลาวถงความหมายของการวเคราะหงบการเงน

ขอ 2. การวเคราะหงบการเงน มกวธ จงอธบายโดยละเอยด

ขอ 3. ใหกลาวถงประโยชนของการวเคราะหงบการเงน มอะไรบาง

ขอ 4. จงกลาวถงขอจ ากดในการวเคราะหงบการเงนมาโดยละเอยด

ขอ 5. การวเคราะหงบการเงนโดยใชรปแบบการวเคราะหอตราสวนทางการเงน มอะไรบาง ใหอธบาย

ขอ 6. จากงบก าไรขาดทนและงบแสดงฐานะการเงนทก าหนดมาให จงเตมตวเลขลงใน

ชองวางใหสมบรณ โดยใชการวเคราะหงบการเงนวธแบบแนวตง

บรษท ธาราเฟอรนเจอร จ ากด


ส าหรบ1 ป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x2


จ านวนเงน อตราสวน(%) ขาย 5,000,000 100%

หก ตนทนขาย ................. 60%

ก าไรข นตน ................. ................ หก คาใชจายในการด าเนนงาน:-

คาใชจายในการขาย ................. 10%

คาใชจายในการบรหาร ................. 12%

ก าไรกอนหกดอกเบยจายและภาษ 900,000 ……………

หก ดอกเบยจาย ……………. 2%

ก าไรสทธกอนหกภาษ 800,000 .................. หก ภาษเงนไดนตบคคล 30% .................... .................. ก าไรสทธ .................... ..................

332

บรษท ธาราเฟอรนเจอร จ ากด


ณ วนท 31 ธนวาคม 25x2

(หนวย: บาท)

จ านวนเงน อตราสวน(%) สนทรพย


เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสด ….………… 9%

ลกหนการคา-สทธ …….……… 8%

สนคาคงเหลอ .…………… 7%

คาเชาจายลวงหนา 50,000 .……. รวมสนทรพยหมนเวยน ..……...…… .……. สนทรพยไมหมนเวยน

ทดน ..................... 54%

อปกรณ ..................... 25%

หก คาเสอมราคาสะสม-อปกรณ ………..…… (5%) รวมทดน อาคาร อปกรณ …………..… ……... รวมสนทรพย 2,500,000 100%


เจาหนการคา …….….…… 7%

ภาษเงนไดคางจาย ……….……. 8%

เงนปนผลคางจาย …………….. 5%

รวมหนสนหมนเวยน …………….. ………


หนก ….…………. 15%

รวมหนสน …….………. ………. สวนของผถอหน

หนสามญ (มลคาหนละ 100 บาท) ….…………. 40%

ก าไรสะสม …….………. 25%

รวมสวนของผถอหน …..………… ………. รวมหนสนและสวนของผถอหน ….…………. 100%

333

ขอ 7. งบก าไรขาดทนเปรยบเทยบ ของบรษท นกขนทอง จ ากด ส าหรบป 25x1 และป 25x2 ดงน บรษท นกขนทอง จ ากด




25x2 25x1

ขาย 6,000,000 5,500,000

หก ตนทนขาย 3,600,000 3,410,000

ก าไรข นตน 2,400,000 2,090,000


คาใชจายในการขาย 600,000 580,000


ก าไรกอนหกดอกเบยจายและภาษ 1,080,000 760,000

หก ดอกเบยจาย 120,000 130,000

ก าไรสทธกอนหกภาษ 960,000 630,000

หก ภาษเงนไดนตบคคล 30% 288,000 189,000

ก าไรสทธ 672,000 441,000

ใหท ำ 1) จงวเคราะหงบก าไรขาดทนโดยใชวธแบบแนวตง

2) อธบายผลการเปลยนแปลงจากการวเคราะหเปรยบเทยบระหวางงบการเงน 2 ป

ขอ 8. บรษท ไทยแอร จ ากด ไดแสดงงบแสดงฐานะการเงนป 25x2 (บางสวน) ดงน สนทรพย หนสนและสวนของผถอหน

เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสด 170,000 เจาหนการคา 30,000

ลกหนการคา 125,000 หนก 250,000

สนคาคงเหลอ 85,000 หนสามญ 1,000,000

สนทรพยประจ า-สทธ 1,020,000 ก าไรสะสม 120,000

รวม 1,400,000 รวม 1,400,000

ใหท ำ 1) หาอตราสวนทนหมนเวยน

2) หาอตราสวนทนหมนเวยนเรว

3) หาอตราสวนหนสนตอสวนของผถอหน

4) หาอตราสวนสนทรพยประจ าตอหนสนระยาว

334

ขอ 9. จากขอมลของงบแสดงฐานะการเงนทก าหนดให จงเตมตวเลขลงในชองวางใหสมบรณตามวธการวเคราะหงบการเงนแบบแนวนอน โดยใหขอมลป 25x1 เปนปฐาน

บรษท ปอมปราการ จ ากด


ณ วนท 31 ธนวาคม 25x2 และ 25x1 (หนวย : บาท) เพมขน(ลดลง) 25x2 25x1 จ านวนเงน รอยละ

สนทรพย


เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสด 150,700 121,600 ………… …….. ลกหนการคา-สทธ 33,000 25,000 ………… …….. สนคาคงเหลอ 15,400 25,300 ………… …….. คาเชาจายลวงหนา 18,000 23,000 ………… …….. รวมสนทรพยหมนเวยน 217,100 194,900 ………… …….. สนทรพยไมหมนเวยน

ทดน 1,200,000 1,000,000 ………… ……... อปกรณ 450,000 350,000 ………… ………

หก คาเสอมราคาสะสม-อปกรณ (200,000) (153,000) ………… ………

รวมทดน อาคาร อปกรณ 1,450,000 1,197,000 …………. ………

รวมสนทรพย 1,667,100 1,391,900 …………. ………. หนสนและสวนของผถอหน

เจาหนการคา 175,250 96,600 …………. ………. ภาษเงนไดคางจาย 195,000 170,000 …………. ………. รวมหนสนหมนเวยน 370,250 266,600 …………. ………. หนสนระยะยาว

หนก 200,000 100,000 …………. ………. รวมหนสน 570,250 366,600 …………. ………. สวนของผถอหน

หนสามญ (มลคาหนละ 100 บาท) 1,000,000 1,000,000 ............... ………. ก าไรสะสม 96,850 25,300 ............... ………. รวมสวนของผถอหน 1,096,850 1,025,300 ............... ………. รวมหนสนและสวนของผถอหน 1,667,100 1,391,900 ..…….…. ……….

335

ขอ 10. จากขอมลทก าหนดให จงเตมงบแสดงฐานะการเงนและงบก าไรขาดทนใหสมบรณ

อตราสวนเงนทนหมนเวยน 3.20 เทา

อตราสวนเงนทนหมนเวยนเรว 2.13 เทา

อตราหมนเวยนของสนคาคงเหลอ 6 รอบ

อตราก าไรข นตน 37%

อตราสวนก าไรสทธ 14.70%

อตราสวนสนทรพยประจ าตอหนสนระยะยาว 4.58 เทา

อตราผลตอบแทนตอสวนของผถอหน 9.45%

อตราหนสนตอสวนของผถอหน 30.37%

ความสามารถในการจายดอกเบย 8 เทา

บรษท วาร จ ากด

งบแสดงฐานะการเงน ณ วนท 31 ธนวาคม 25x2

สนทรพย หนสนและสวนของผถอหน


ลกหน สนคาคงเหลอ


สนทรพยถาวร-สทธ

รวม

150,000

16,000

84,000

……………

1,373,125

….…………

…………….

เจาหนการคา ตวเงนจาย

หนสนหมนเวยนอน ๆ

หนสนระยะยาว (8%)

หนสามญ (10,000@100)

ก าไรสะสม

รวม

45,000

20,000

…………….. …….………. …………….. …………….. ……….……


ส าหรบ 1 ป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x2

ยอดขาย

หก ตนทนขาย



ก าไรจากการด าเนนงาน

หก ดอกเบยจาย

ก าไรกอนหกภาษเงนได

หก ภาษเงนได 20%


800,000

………………

………………

128,000

…………..….. …………….…

…………….…

………………. ………………

336

ขอ 11. บรษท ชงโค จ ากด มงบการเงนเปรยบเทยบส าหรบงวด 1 ป สนสดวนท 31 ธนวาคม

25x2 และ 25x1 ราคาตลาดของหนสามญของบรษทในวนท 31 ธนวาคม 25x1 เทากบ 50 บาทตอหน และในวนท 31 ธนวาคม 25x2 เทากบ 45 บาทตอหน

บรษท ชงโค จ ากด




25x2 25x1

สนทรพย


เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสด 162,000 125,000

ลกหนการคา-สทธ 375,000 325,000

สนคาคงเหลอ 720,000 480,000

คาใชจายลวงหนา 25,000 15,000

รวมสนทรพยหมนเวยน 1,282,000 945,000


เงนลงทนระยะยาว 300,000 255,000

ทดน อาคารและอปกรณ-สทธ 1,990,000 1,850,000

รวมสนทรพยไมหมนเวยน 2,290,000 2,105,000

รวมสนทรพย 3,572,000 3,050,000



เจาหนการคา 139,200 120,000

เงนกยมระยะสน 300,000 164,500

รวมหนสนหมนเวยน 439,200 284,500


หนก 6% 600,000 600,000

รวมหนสน 1,039,200 884,500


หนบรมสทธ 8% (มลคาหนละ 100 บาท) 600,000 600,000

หนสามญ (มลคาหนละ 100 บาท) 1,000,000 1,000,000

ก าไรสะสม 932,800 565,500

รวมสวนของผถอหน 2,532,800 2,165,500

รวมหนสนและสวนของผถอหน 3,572,000 3,050,000

337





25x2 25x1

ขายสทธ 5,200,000 4,200,000

หก ตนทนขาย 3,380,000 2,700,000

ก าไรข นตน 1,820,000 1,500,000

หก คาใชจายในการด าเนนงาน

คาใชจายในการขาย 425,000 324,000


รวมคาใชจายในการด าเนนงาน 901,000 706,000

ก าไรจากการด าเนนงาน 919,000 794,000

หก ดอกเบยจาย 40,000 39,000

ก าไรกอนภาษเงนได 879,000 755,000

หก ภาษเงนได 30% 263,700 226,500

ก าไรสทธ 615,300 528,500


บญชก าไรสะสมเปรยบเทยบ

ส าหรบงวด 1 ป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x2 และ 25x1


25x2 25x1

ก าไรสะสมตนงวด 565,500 235,000

บวก ก าไรสทธประจ าป 615,300 528,500

รวม 1,180,800 763,500

หก เงนปนผลจาย

หนบรมสทธ 48,000 48,000

หนสามญ 200,000 150,000

รวม 248,000 198,000

ก าไรสะสมปลายงวด 932,800 565,500

338

ใหท ำ ค านวณหาอตราสวนทางการเงนในป 25x2 ดงน 1) เงนทนหมนเวยน

2) อตราสวนเงนทนหมนเวยน

3) อตราสวนเงนทนหมนเวยนเรว

4) อตราการหมนเวยนของลกหน 5) ระยะเวลาในการจดเกบหน 6) อตราการหมนเวยนของสนคาคงเหลอ

7) ระยะเวลาในการขายสนคาคงเหลอ

8) อตราสวนหนสนรวมตอสนทรพยรวม

9) อตราสวนสนทรพยประจ าตอหนสนระยะยาว

10) อตราสวนหนสนตอสวนของผถอหน

11) ความสามารถในการจายดอกเบย

12) อตราสวนก าไรสทธ

13) อตราสวนยอดขายสทธตอสนทรพย

14) อตราผลตอบแทนตอสนทรพยรวม

15) อตราผลตอบแทนจากสวนของผถอหน

16) อตราผลตอบแทนจากสวนของผถอหนสามญ

17) ก าไรตอหนของหนสามญ

18) เงนปนผลตอหนของหนสามญ

บรรณานกรม

กชกร เฉลมกาญจนา. (2552). การบญชบรหาร. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ดวงมณ โกมารทต, วรวรรณ พลพพฒน, แพร กระสนทรพงษ, และวรศกด ทมมานนท

(2547). การบญชบรหาร. กรงเทพฯ : ทอป. ดวงมณ โกมารทต. (2551). การบญชตนทน. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

นนทพร พทยะ, ประจต หาวตร, ศรณย ชเกยรต, วศรต ศรบญนาค, วศธร ชตภญโญ, และ

กญญารตน สานโอฬาร. (2551). การบญชบรหาร. กรงเทพฯ : แมคกรอ-ฮล. อนเตอรเนชนแนล เอนเตอรไพรส องค. นพนธ เหนโชคชยชนะ และศลปพร ศรจ นเพชร. (2552). การบญชเพอการจดการขนสง.

นนทบร : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

เบญจมาศ อภสทธภญโญ, นวต กลศภโชต, กงแกว บญสข, และณชฎา โกมทรนทร. (2550). การบญชเพอการจดการ. กรงเทพฯ : ไอเดยซอฟทแวรเทคโนโลย.

ประทป วจทองรตนา. (2547). การบญชบรหาร. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยราชภฏ

สวนสนนทา. พฒนาธรกจการคา, กรม. (2554). ก าหนดรายการยอทตองมในงบการเงน. นนทบร : กรม

พฒนาธรกจการคา.

พชนจ เนาวพนธ. (2549). การบญชเพอการบรหารธรกจ ตามแนวคดกระบวนการ

จดการเชงกลยทธ. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

พาณชย, กระทรวง. กรมทะเบยนการคา. (2543). พระราชบญญตการบญช พ.ศ.2543. นนทบร : กรมทะเบยนการคา. เพชร ขมทรพย. (2554). วเคราะหงบการเงนหลกและการประยกต. (พมพครงท 12). กรงเทพฯ : มหาวทยาลยธรรมศาสตร. ไพบลย ผจงวงค. (2549). การบญชเพอการจดการ. (พมพครงท 1). กรงเทพฯ : แสงดาว. ไพบลย ผจงวงค. (2554). การบญชเพอการจดการ. (พมพครงท2). กรงเทพฯ : แสงดาว. รตนา วงศรศมเดอน. (2549). การบญชเพอการจดการ. กรงเทพฯ : ส านกเลขาธการ

คณะรฐมนตร.

รธร พนมยงค. (2550). Logistics Cost Analysis. กรงเทพฯ : เจโทร. วรศกด ทมมานนท และคณะ. (2552). มตใหมของงบการเงนและการวเคราะห. กรงเทพฯ : ธรรมนต เพลส.

วรศกด ทมมานนท. (2545). การจดท างบกระแสเงนสดงบกระแสเงนสดรวม.

กรงเทพฯ : ธรรมนต เพลส.

340

วนเพญ วศนารมณ. (2551). การวเคราะหรายงานทางการเงน. (พมพครงท 5). กรงเทพฯ :

ทพเอนเพรส. ศรสดา ธระกาญจน. (2549). การบญชเพอการจดการ. กรงเทพฯ : ทพเอน เพรส. ศศวมล มอ าพล. (2550). การบญชเพอการจดการ. กรงเทพฯ : อนโฟไมนง. ศศวมล มอ าพล. (2553). การบญชเพอการจดการ. กรงเทพฯ : อนโฟไมนง. สมนก เออจระพงษพนธ. (2549). หลกการบญชบรหาร. กรงเทพฯ : แมคกรอ-ฮล.อนเตอร เนชนแนล เอนเตอรไพรส องค. สมนก เออจระพงษพนธ. (2551). หลกการบญชบรหาร. กรงเทพฯ : แมคกรอ-ฮล.อนเตอร เนชนแนล เอนเตอรไพรส องค. สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมป. (2552). มาตรฐานการบญช ฉบบท 1 (ปรบปรง 2552) เรอง การน าเสนองบการเงน. กรงเทพฯ.

สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมป. (2552). มาตรฐานการบญช ฉบบท 7 (ปรบปรง 2552) เรอง งบกระแสเงนสด. กรงเทพฯ.

สปราณ ศกระเศรณ, ศภสน สรยะ, อ านาจ รตนสวรรณ, และอรรถพล ตรตานนท. (2550). การบญชบรหาร. (พมพครงท 2). กรงเทพฯ : พมพพรรณการพมพ. สพาดา สรกตตา. (2548). การบญชบรหาร. (พมพครงท 2). กรงเทพฯ : ธนธชการพมพ.

เสนาะ ตเยาว และกงกนก พทยานคณ. (2547). การบญชบรหาร. (พมพครงท 15). กรงเทพฯ : มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

Atkinson, A. A., Kaplan, R. S., Matsumura, E. M., & Young, S. M. (2007). Managerial

accounting. New Jersey : Pearson Education.

Garrison, R. H., Noreen, E. W., & Brewer, P. C. (2010). Managerial accounting.

New York : McGraw-Hill.

Hansen, D. R., & Mowen, M. M. (2007). Managerial accounting. South- Western :

China Translation & Printing Services.

Heinger, K. (2010). Essentials of Managerial accounting. South-Western : Cengage learning.

Hilton, R. W. (2008). Managerial accounting. New York : McGraw-Hill.

Horngren, C. T., Sundem, G. L., Stratton, W. O., Burgstahle, D., & Schatzberg, J.

(2008). Introduction To Managerial accounting. New Jersey :

Pearson Education.

Jackson, S., Sawyers, R.., & Jenkins, G. (2008), Managerial accounting

South-Western : Tomson.

341

Jiambalvo, J. (2010). Managerial accounting. Asia : john wiley & sons.

Mowen, M. M., Hansen, D. R., & Heitger, D. L. ( 2009). Cornerstones of

Managerial accounting. South-Western : China Translation & Printing

Services.

Noreen, E. W., Brewer, P. C., & Garrison, R. H. (2011). Managerial accounting

For manager. New York : McGraw-Hill.

Platt, H. (2011). Managerial accounting. New York : McGraw-Hill.

Walker, J. (2009). Fundamental Managerial accounting. Italy : Elsevier.

Weygandt, J. J., Kimmel, P. D., & Kieso, D. E. (2008). Managerial accounting.

Asia : john wiley & sons.

Whitecotton, S., Libby, R., & Phillips, F. (2011). Managerial accounting.

New York : McGraw-Hill.

Zimmerman, J. L. ( 2009). Accounting for Decision Making and Control. New

York : McGraw-Hill.

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก.

ประกาศกรมพฒนาธรกจการคา

เรอง ก าหนดรายการยอทตองมในงบการเงน

พ.ศ. ๒๕๕๔

อาศยอ านาจตามความในมาตรา ๑๑ วรรคสาม แหงพระราชบญญตการบญช พ.ศ. ๒๕๔๓ อนเปนพระราชบญญตทมบทบญญตบางประการเกยวกบการจ ากดสทธและ เสรภาพของบคคล ซงมาตรา ๒๙ ประกอบกบมาตรา ๓๓ มาตรา ๔๑ และมาตรา ๔๓ ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยบญญตใหกระท าไดโดยอาศยอ านาจตามบท บญญตแหงกฎหมาย อธบดกรมพฒนาธรกจการคาโดยความเหนชอบของรฐมนตรวาการกระทรวงพาณชย ออกประกาศไว ดงตอไปน

ขอ ๑ใหยกเลกประกาศกรมพฒนาธรกจการคา เรอง ก าหนดรายการยอทตองมในงบการเงน พ.ศ. ๒๕๕๒ ลงวนท ๓๐ มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๒

ขอ ๒ งบการเงนของผมหนาทจดท าบญชดงตอไปน ตองมรายการยอตามทก าหนดในแบบทแนบทายประกาศฉบบน คอ

(๑) หางหนสวนจดทะเบยน ตองมรายการยอตามทก าหนดในแบบ ๑

(๒) บรษทจ ากด ตองมรายการยอตามทก าหนดในแบบ ๒

(๓) บรษทมหาชนจ ากด ตองมรายการยอตามทก าหนดในแบบ ๓

(๔) นตบคคลทต งขนตามกฎหมายตางประเทศ ตองมรายการยอตามทก าหนดในแบบ ๔

(๕) กจการรวมคาตามประมวลรษฎากร ตองมรายการยอตามทก าหนดในแบบ ๕

ขอ ๓ หางหนสวนจดทะเบยน บรษทจ ากด นตบคคลทต งขนตามกฎหมายตางประเทศ และกจการรวมคาตามประมวลรษฎากร ทลกษณะหรอสภาพธรกจไมเปนกจการทไมมสวนไดเสยสาธารณะ ตามทก าหนดในมาตรฐานการรายงานทางการเงนส าหรบกจการทไมมสวนไดเสย สาธารณะทสภาวชาชพบญชประกาศก าหนด ตองจดท างบการเงนทมรายการยอตามทก าหนดในแบบ ๓

ขอ ๔ หางหนสวนจดทะเบยน บรษทจ ากด นตบคคลทต งขนตามกฎหมายตางประเทศ และกจการรวมคาตามประมวลรษฎากร ทลกษณะหรอสภาพธรกจเปนกจการทไมมสวนไดเสยสาธารณะ ตามทก าหนดในมาตรฐานการรายงานทางการเงนส าหรบกจการทไมมสวนไดเสย สาธารณะทสภาวชาชพบญชประกาศก าหนด แตมความประสงคจะจดท าบญชและงบการเงนตามมาตรฐานการรายงานทางการเงนท สภาวชาชพบญชประกาศก าหนดโดยอางองมาตรฐานการรายงานทางการเงนระหวาง ประเทศ (International Financial

Report Standard: IFRS) ตองจดท างบการเงนทมรายการยอตามทก าหนดในแบบ ๓

http://www.dbd.go.th/mainsite/fileadmin/contents/law/law06_account/file/acc_shortlist_2554/form_1.pdf







346

ขอ ๕ ผมหนาทจดท าบญชทจดท างบการเงนตามแบบ ๓ ใหเลอกแสดงงบก าไรขาดทนเบดเสรจแบบใดแบบหนง ดงตอไปน (๑) แบบจ าแนกคาใชจายตามลกษณะของคาใชจาย แสดงแบบงบเดยว

(๒) แบบจ าแนกคาใชจายตามลกษณะของคาใชจาย แสดงแบบสองงบ

(๓) แบบจ าแนกคาใชจายตามหนาท - แบบขนเดยว แสดงแบบงบเดยว

(๔) แบบจ าแนกคาใชจายตามหนาท - แบบขนเดยว แสดงแบบสองงบ

(๕) แบบจ าแนกคาใชจายตามหนาท - แบบหลายขน แสดงแบบงบเดยว

(๖) แบบจ าแนกคาใชจายตามหนาท - แบบหลายขน แสดงแบบสองงบ

ขอ ๖ หางหนสวนจดทะเบยน บรษทจ ากด นตบคคลทต งขนตามกฎหมายตางประเทศ และกจการรวมคาตามประมวลรษฎากร ทจดท างบการเงนตามแบบ ๑ แบบ ๒ แบบ ๔ และแบบ ๕ ตามล าดบ ใหเลอกแสดงงบก าไรขาดทนแบบใดแบบหนง ดงตอไปน (๑) แบบจ าแนกคาใชจายตามลกษณะของคาใชจาย

(๒) แบบจ าแนกคาใชจายตามหนาท - แบบขนเดยว

(๓) แบบจ าแนกคาใชจายตามหนาท - แบบหลายขน

ขอ ๗ ในกรณทลกษณะหรอสภาพของธรกจไมมรายการทตองแสดงรายการยอครบตามแบบ ทก าหนดไว กใหงดเวนไมตองแสดงรายการยอทไมมดงกลาว

ขอ ๘ในกรณทมาตรฐานการรายงาน ทางการเงนก าหนดใหมการแสดงรายการทแตกตางหรอนอกเหนอจากรายการทก าหนด ไวตามประกาศฉบบน ใหปฏบตตามมาตรฐานการรายงานทางการเงน

ขอ ๙ ประกาศนใหใชบงคบส าหรบการจดท างบการเงนซงมรอบปบญชเรมตนในหรอหลงวนท ๑ มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๔ เปนตนไป

ประกาศ ณ วนท ๒๘ เดอน กนยายน พ.ศ. ๒๕๕๔

นายบรรยงค ลมประยรวงศ

อธบดกรมพฒนาธรกจการคา





347

ค าชแจงกรมพฒนาธรกจการคา

เรอง ก าหนดรายการยอทตองมในงบการเงน

พ.ศ. ๒๕๕๔

ตามท กรมพฒนาธรกจการคาไดออกประกาศกรมพฒนาธรกจการคา เรอง ก าหนดรายการยอทตองมในงบการเงน พ.ศ. ๒๕๕๔ ลงวนท ๒๘ กนยายน ๒๕๕๔ โดยยกเลกประกาศกรมพฒนาธรกจการคา เรอง

ก าหนดรายการยอทตองมในงบการเงน พ.ศ. ๒๕๕๒ ลงวนท ๓๐ มกราคม ๒๕๕๒ และก าหนดใหงบการเงนของผมหนาทจดท าบญชตองมรายการยอ ดงตอไปน หางหนสวนจดทะเบยน ตองมรายการยอตามแบบ ๑

บรษทจ ากด ตองมรายการยอตามแบบ ๒

บรษทมหาชนจ ากด ตองมรายการยอตามแบบ ๓

นตบคคลทต งขนตามกฎหมายตางประเทศ ตองมรายการยอตามแบบ ๔

กจการรวมคาตามประมวลรษฎากร ตองมรายการยอตามแบบ ๕

เพอใหผมหนาทจดท า บญชเขาใจถงแนวคดในการก าหนดรปแบบและความหมายของรายการยอทตองมในงบการเงน รวมทงเพอใหการจดท างบการเงนมมาตรฐานเดยวกน กรมพฒนาธรกจการคาจงขอชแจง

ดงตอไปน

๑. การก าหนดความหมายและรปแบบของรายการยอทตองมในงบการเงน

๑.๑ ความหมายของศพททมความหมายเฉพาะตามประกาศฉบบน

กจการทไมมสวนไดเสยสาธารณะ (Non-Publicly Accountable Entities : NPAEs) หมายถง กจการทไมเขาลกษณะ ดงตอไปน (๑) กจการทมตราสารทนหรอตราสารหนของกจการ ซงมการซอขายตอประชาชน ไมวาจะเปนตลาดหลกทรพยในประเทศหรอตางประเทศ หรอการซอขายนอกตลาดหลกทรพย (Over the Counter) รวมทงตลาดในทองถนและในภมภาค หรอกจการทน าสงหรออยในกระบวนการของการน าสงงบการเงนของกจการใหแก ส านกงานคณะกรรมการก ากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพยหรอหนวยงานก ากบดแล อน เพอวตถประสงคในการออกขายหลกทรพยใดๆ ตอประชาชน

(๒) กจการทด าเนนธรกจหลกในการดแลสนทรพยของกลมบคคลภายนอกในวงกวาง เชน สถาบนการเงน บรษทประกนชวต บรษทประกนวนาศภย บรษทหลกทรพย กองทนรวม ตลาดสนคาเกษตรลวงหนาแหงประเทศไทย ตามกฎหมายวาดวยการนน เปนตน

(๓) บรษทมหาชนจ ากดตามกฎหมายวาดวยบรษทมหาชนจ ากด

(๔) กจการอนทสภาวชาชพบญชจะก าหนดเพมเตม

๑.๒ การก าหนดรปแบบรายการยอทตองมในงบการเงน

(๑) รปแบบรายการยอทตองมในงบการเงนของบรษทมหาชนจ ากด (แบบ ๓) ก าหนดขนโดยอางองมาจากมาตรฐานการรายงานทางการเงนทสภาวชาชพบญช ประกาศก าหนดตามมาตรฐานการรายงาน

http://webedit.dbd.go.th/mainsite/fileadmin/contents/law/law06_account/file/acc_shortlist_2554/form_1.pdf





348

ทางการเงนระหวางประเทศ (International Financial Report Standard : IFRS)

(๒) รปแบบรายการยอทตองมในงบการเงนของหางหนสวนจดทะเบยน (แบบ ๑) บรษทจ ากด (แบบ ๒) นตบคคลทต งขนตามกฎหมายตางประเทศ (แบบ ๔) และกจการรวมคาตามประมวลรษฎากร (แบบ ๕) ก าหนดขนโดยอางองมาจากมาตรฐานการรายงานทางการเงนส าหรบกจการทไมมสวนไดเสยสาธารณะ (TFRS for Non-Publicly Accountable Entities : TFRS for NPAEs) ทสภาวชาชพบญชประกาศก าหนด

๑.๓ การก าหนดความหมายของรายการยอทตองมในงบการเงน

ความหมายของรายการยอทตองมในงบการเงน ทแนบทายค าชแจงฉบบน จะอธบายเฉพาะค านยามของแตละรายการเทานน ส าหรบการรบรรายการ และการวดมลคา ใหกจการถอปฏบตตามมาตรฐานรายงานทางการเงนทเกยวของ

๒. การจดท างบการเงน

๒.๑ ผมหนาทจดท าบญชทตองจดท างบการเงนตามประกาศฉบบน ไดแก

(๑) ผมหนาทจดท าบญชทตองจดท างบการเงน และตองน าสงงบการเงนตอกรมพฒนาธรกจการคา ตามมาตรา ๑๑ แหงพระราชบญญตการบญช พ.ศ. ๒๕๔๓ ไดแก หางหนสวนจดทะเบยน บรษทจ ากด บรษทมหาชนจ ากด นตบคคลทต งขนตามกฎหมายตางประเทศ และกจการรวมคาตามประมวลรษฎากร

(๒) นตบคคลทต งขนตามกฎหมายตางประเทศ คอ นตบคคลซงไมไดจดทะเบยนในประเทศไทยและเขามาประกอบธรกจในประเทศไทย ในทกกรณ ไมวาจะประกอบธรกจโดยไดรบอนญาตตามกฎหมายวาดวยการประกอบธรกจของคนตางดาวหรอไมกตาม โดยครอบคลมถงส านกงานผแทนของนตบคคลตางประเทศในธรกจการคาระหวาง ประเทศและส านกงานภมภาคของบรษทขามชาตดวย

(๓) การก าหนดรายการยอของงบการเงนตามประกาศกรมพฒนาธรกจการคา เปนการก าหนดรายการยอของงบการเงนส าหรบธรกจโดยทวไปเทานน ส าหรบธรกจทตองปฏบตตามกฎหมายเฉพาะ เชน

สถาบนการเงน บรษทประกนภย บรษทหลกทรพย บรษทบรหารสนทรพย บรษทโฮลดงทเปนบรษทแมของกลมธรกจทางการเงน ใหใชรายการยอตามทก าหนดในกฎหมายเฉพาะนนๆ

๒.๒ หลกการจดท างบการเงน

(๑) ผมหนาทจดท าบญชแตละประเภทตองจดท างบการเงน ดงน

349

แบบ/ ผมหนาท

จดท าบญช

งบแสดง

ฐานะการเงน

งบก าไร

ขาดทน

เบดเสรจ

งบก าไร

ขาดทน

งบแสดง

การเปลยนแปลง

สวนของเจาของ

งบกระแส

เงนสด

งบการเงน

รวม

หมายเหต

ประกอบ



เปรยบเทยบ

กบปกอน

๑ หางหนสวนจดทะเบยน

/ - / - - - / /

๒ บรษทจ ากด

/ - / / - - / /

๓ บรษทมหาชนจ ากด

/ / - / / / / /

๔ นตบคคลทต งขนตาม

กฎหมายตางประเทศ

/ - / / - - / /

๕ กจการรวมคาตาม

ประมวลรษฎากร

/ - / / - - / /

(๒) ผมหนาทจดท าบญชทเปนหางหนสวนจดทะเบยน บรษทจ ากด นตบคคลทต งขนตามกฎหมายตางประเทศ และกจการรวมคาตามประมวลรษฎากร ทเขาเงอนไขเปนกจการทมสวนไดเสยสาธารณะหรอเขาเงอนไขเปน กจการทไมมสวนไดเสยสาธารณะแตมความประสงคจะจดท าบญชตามมาตรฐาน การรายงานทางการเงนทสภาวชาชพบญชประกาศก าหนดโดยอางองมาตรฐานการ รายงานทางการเงนระหวางประเทศ (IFRS) ใหผมหนาทจดท าบญชดงกลาวจดท างบการเงนโดยน ารปแบบรายการยอท ตองมในงบการเงนของบรษทมหาชนจ ากด (แบบ ๓) มาใช โดยปรบปรงรายการทเกยวของกบสวนของเจาของใหสอดคลองกบขอเทจจรง ตามกฎหมายและขอก าหนดของมาตรฐานการรายงานทางการเงน

(๓) เมอผมหนาทจดท าบญชเลอกแสดงงบก าไรขาดทนเบดเสรจแบบใดแบบหนง ตามขอ ๕ ของประกาศฉบบน หรอเลอกแสดงงบก าไรขาดทนแบบใดแบบหนงตามขอ ๖ ของประกาศฉบบน ผมหนาทจดท าบญชควรถอปฏบตอยางสม าเสมอเพอประโยชนในการเปรยบ เทยบ อยางไรกตาม หากผมหนาทจดท าบญชมการเปลยนแปลงแบบทเลอกไวใหกจการปฏบต ตามมาตรฐานการรายงานทางการเงนทเกยวของและใหเปดเผยไวในหมายเหต ประกอบงบการเงนดวย

(๔) ผมหนาทจดท าบญชทเปนนตบคคลทต งขนตามกฎหมายตางประเทศ ตามขอ ๒.๑ (๒) เมอจดท ารายการยอทตองมในงบการเงนตามแบบ ๔ ในรายการทนข นต าตามกฎหมายแยกตามประเภทธรกจ ใหแยกทนข นต าตามกฎหมายทไดรบจากส านกงานใหญตามประเภทธรกจนน โดยอาจแสดงรายละเอยดแตละ

350

ประเภทในงบการเงน หรออาจแสดงยอดรวมไวในงบการเงนแลวเปดเผยรายละเอยดแยกตามประเภทธรกจ ไวในหมายเหตประกอบงบการเงนกได

กรณทนตบคคลทต งขน ตามกฎหมายตางประเทศไดรบอนญาตใหประกอบธรกจหลายประเภท เชน ไดรบอนญาตใหประกอบธรกจบรการเปนส านกงานผแทน และไดรบอนญาตใหประกอบธรกจบรการเปนส านกงานสาขาเพอประกอบธรกจ บรการใหค าปรกษาดวย ใหจดท างบการเงนฉบบเดยวในภาพรวมโดยถอเปนหนงหนวยธรกจ

(๕) ผมหนาทจดท าบญชทมฐานะเปนคนตางดาวและไดรบอนญาตใหประกอบธรกจตามกฎหมายวาดวยการประกอบธรกจของคนตางดาวใหเปดเผยขอมลเพมเตมในหมายเหตประกอบงบการเงนเกยวกบรายการดงตอไปนดวย

- ลกษณะการประกอบธรกจ และรายการทนข นต าตามกฎหมายแยกตามประเภทธรกจทไดรบใบอนญาต

- รายได และคาใชจายแยกตามประเภทธรกจทไดรบใบอนญาต

(๖) กรณทผมหนาทจดท าบญชจดท างบการเงนตามแบบ ๓ และไดน านโยบายการบญชใหมมาถอปฏบตยอนหลง หรอการปรบงบการเงนยอนหลง หรอเมอกจการมการจดประเภทรายการในงบการเงนใหม ผมหนาทจดท าบญชตองน าเสนองบแสดงฐานะการเงน ณ วนตนงวดของงวดทน ามาเปรยบเทยบทใกลทสดดวย

ส าหรบงบการเงนซงมรอบระยะเวลา บญชทเร มในหรอหลงวนท ๑ มกราคม ๒๕๕๔

และเปนรอบระยะเวลาบญชแรกทกจการถอปฏบตตามมาตรฐานการบญช ฉบบท ๑ (ปรบปรง ๒๕๕๒) เรอง การน าเสนองบการเงน ถอเปนการน านโยบายการบญชมาปรบปรงยอนหลง หรอจดประเภทรายการในงบการเงนใหม ผมหนาทจดท าบญชสามารถเลอกทจะแสดงงบแสดงฐานะการเงนเพยงสองงบ โดยไมแสดงงบแสดงฐานะการเงน ณ วนตนงวดของงวดทน ามาเปรยบเทยบ

(๗) ส าหรบรอบระยะเวลาบญชแรกทจดท างบการเงนตามประกาศฉบบน หรอกรณทมการแปรสภาพกจการระหวางป งบการเงนของรอบระยะเวลาบญชกอนทน ามาเปรยบเทยบอาจมการจดประเภท รายการหรอมรปแบบทแตกตางจากประกาศฉบบน ผมหนาทจดท าบญชควรจดประเภทรายการหรอรปแบบทจะน ามาเปรยบเทยบ ใหสอดคลองกบประกาศฉบบนดวย เวนแตในทางปฏบตไมสามารถท าได กรณทมการแปรสภาพกจการใน ระหวางป การจดท างบการเงนใหถอวาผมหนาทจดท าบญชมรอบระยะเวลาบญชตอเนองกน ตวอยางเชน หางหนสวนจ ากดปดบญชตามปปฏทน และหางหนสวนดงกลาวไดแปรสภาพจากหางหนสวนจ ากดเปนบรษทจ ากด เมอวนท ๑ มถนายน ๒๕๕๔ ดงนน รอบระยะเวลาบญชแรกภายหลงการแปรสภาพเปนบรษทจ ากด คอ ๑ มกราคม ๒๕๕๔ สนสดวนท ๓๑ ธนวาคม ๒๕๕๔ โดยผมหนาทจดท าบญชควรเปดเผยขอมลเกยวกบการแปรสภาพกจการในหมาย เหตประกอบงบการเงนดวย

(๘) การจดประเภทรายการในงบการเงน ใหพจารณา ดงน - ใหพจารณาลกษณะการด าเนนงานของธรกจ และมาตรฐานการรายงานทางการเงนทเกยวของกบเรองนนๆ รวมทงค านงถงนโยบายการก ากบดแลของหนวยงานทเกยวของ

- ใหพจารณาเนอหาเชงเศรษฐกจมากกวารปแบบทางกฎหมาย เชน หนบรมสทธซงใหสทธผมหนาทจดท าบญชทออกหนในการบงคบไถถอนดวยจ านวนเงนทแนนอนหรอทสามารถทราบได ณ วนทก าหนดไวหรอวนททราบได หรอหนบรมสทธซงใหสทธแกผถอหนในการเรยกรองใหผมหนาท จดท าบญชไถถอนหนในหรอหลงวนททก าหนดไวดวยจ านวนเงนทแนนอน หรอทสามารถทราบได หนบรมสทธนนตองจดประเภทเปนหนสนในงบแสดงฐานะการเงน เปนตน ทงน ผมหนาทจดท าบญชตองเปดเผยขอมลดงกลาวใหสอดคลองตามขอเทจจรง และมาตรฐานการรายงานทางการเงนทเกยวของดวย

351

(๙) รปแบบรายการยอเปนเพยงแนวทางทก าหนดใหแสดงรายการแยกเปนแตละบรรทด พรอมจ านวนเงนหากผมหนาทจดท าบญชไมมรายการตามทแบบรายการยอ ก าหนดไวกไมตองแสดงรายการดงกลาวไวในงบการเงน เชน

- งบก าไรขาดทนเบดเสรจ หากผมหนาทจดท าบญชไมมรายการก าไรขาดทนเบดเสรจอน กไมตองแสดงรายการดงกลาว โดยใหแสดงรายการก าไร (ขาดทน) เบดเสรจรวมส าหรบป ตอจากรายการก าไร (ขาดทน) ส าหรบป

- งบแสดงการเปลยนแปลงสวนของผถอหน ถาในระหวางปมการเปลยนแปลงเฉพาะก าไร (ขาดทน) ส าหรบปเทานน ไมมการเปลยนแปลงในรายการอน กใหแสดงเฉพาะการเปลยนแปลงในก าไร

(ขาดทน) ส าหรบปเทานน

(๑๐) กรณทผมหนาทจดท าบญชมรายการนอกเหนอจากทรปแบบรายการยอก าหนด ไวใหแสดงรายการนนไดตามความจ าเปนและเหมาะสมแกกรณ เชน แบบรายการยอก าหนดใหแสดงรายการยอไวเพยงรายการเดยว ผมหนาทจดท าบญชจะแสดงรายละเอยดภายใตรายการนนกได แตตองแสดงรายการใหถกตองตามประเภทและลกษณะของสนทรพย หนสน สวนของเจาของ รายไดหรอคาใชจาย เปนตน

กรณทมาตรฐานการรายงานทางการเงนก าหนด ใหมรายการยอนอกเหนอจากรายการทก าหนดในประกาศฉบบน ใหแสดงรายการนนเพมเตมตามทมาตรฐานการรายงานทางการเงนก าหนด

(๑๑) การแสดงรายการสวนเกน (ต ากวา) มลคาหนบรมสทธ หรอสวนเกน (ต ากวา) มลคาหนสามญ หากมทงสวนเกนและสวนต าของหนทนประเภทเดยวกนและมเนอหาเศรษฐกจ เดยวกนสามารถน ามาหกกลบ และแสดงเปนมลคาสทธได เชน สวนต ากวามลคาหนสามญสามารถหกกลบกบสวนเกนมลคาหนสามญได แตไมใหหกกลบสวนต ากวามลคาหนสามญกบสวนเกนมลคาหนบรมสทธ เนองจากเปนหนทนคนละประเภทและมสทธตามกฎหมายทแตกตางกน ทงน การหกกลบดงกลาวเปนเพยงการน าเสนอขอมลในงบการเงนเทานน

อยางไรกตาม ในการบนทกรายการบญชจะตองแยกบนทกรายการสวนเกนมลคาหน และสวนต ากวามลคาหนของทงหนบรมสทธและหนสามญเปนแตละบญช แยกจากกน

รายการสวนเกนมลคาหน ตองเปนเงนหรอสงตอบแทนทไดรบจากการขายหนสวนทสงกวามลคาท ตราไวตามทจดทะเบยนหรอทไดมาจากการลดทนจดทะเบยนในสวนทไดมการ ช าระเงนจากผถอหนแลวและมไดคนกลบใหผถอหน

(๑๒) การก าหนดหนวยจ านวนเงนบาท อาจแสดงเปนหนวยของหลกพน หลกหมน หลกแสน หลกลานไดตามความเหมาะสม แตตองระบหนวยของหลกทใชไวในงบการเงน

(๑๓) หมายเลขก ากบรายการทปรากฏในงบการเงนมไวเพอความสะดวกในการอางองเทานน ในการจดท างบการเงนไมตองแสดงหมายเลขดงกลาว

(๑๔) รายการยอของงบการเงนตามทก าหนดไวในประกาศกรมพฒนาธรกจการคา เรอง

ก าหนดรายการยอทตองมในงบการเงน พ.ศ. 2554 ลงวนท 28 กนยายน 2554 มความหมายโดยยอดงทไดแนบทายค าชแจงน อนง ในทางปฏบตอาจมบางกรณทนอกเหนอจากค าชแจงทใหไวน และอาจจ าเปนตองพจารณามาตรฐานการรายงานทางการเงนเพมเตม โดยไมจ ากดขอบเขตเพยงค าชแจงและตวอยางทใหไวในทนเทานน

352

จงขอชแจงใหทราบทวกน

กรมพฒนาธรกจการคา

วนท ๒๘ กนยายน ๒๕๕๔

ตามทกรมพฒนาธรกจการคาไดออกประกาศกรมพฒนาธรกจการคา เรอง ก าหนดรายการยอทตองมในงบการเงน พ.ศ. ๒๕๕๔ ลงวนท ๒๘ กนยายน ๒๕๕๔ โดยยกเลกประกาศกรมพฒนาธรกจการคา เรอง ก าหนดรายการยอทตองมในงบการเงน พ.ศ. ๒๕๕๒ ลงวนท ๓๐ มกราคม ๒๕๕๒ และก าหนดใหงบการเงนของผมหนาทจดท าบญชตองมรายการยอ ดงตอไปน หางหนสวนจดทะเบยน ตองมรายการยอตามแบบ ๑

บรษทจ ากด ตองมรายการยอตามแบบ ๒

บรษทมหาชนจ ากด ตองมรายการยอตามแบบ ๓

นตบคคลทต งขนตามกฎหมายตางประเทศ ตองมรายการยอตามแบบ ๔

กจการรวมคาตามประมวลรษฎากร ตองมรายการยอตามแบบ ๕

ในสวนนจะกลาวถงเฉพาะรายการยอทตองมในงบการเงนของ บรษท จ ากด เฉพาะงบแสดงฐานะการเงน งบก าไรขาดทน และงบแสดงการเปลยนแปลงสวนของผถอหน เพอเปนความรกบผตองการจดท างบการเงน สวนทนอกเหนอจากนผอานสามารถศกษาเพมเตมไดในหนงสอค าชแจงตามประกาศกรมพฒนาธรกจการคาทะเบยนการคา เรอง ก าหนดรายการยอทตองมในงบการเงน พ.ศ. ๒๕๕๔






353

แบบ 2


ของ บรษทจ ากด

-----------------------

1. งบแสดงฐานะการเงน


หมายเหต 25x1 25x0

สนทรพย

1. สนทรพยหมนเวยน

1.1 เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสด

1.2 เงนลงทนชวคราว

1.3 ลกหนการคาและลกหนอน

1.4 เงนใหกยมระยะสน

1.5 สนคาคงเหลอ

1.6 สนทรพยหมนเวยนอน


2. สนทรพยไมหมนเวยน

2.1 เงนลงทนเผอขาย

2.2 เงนลงทนในบรษทรวม

2.3 เงนลงทนในบรษทยอย

2.4 เงนลงทนในการรวมคา 2.5 เงนลงทนระยะยาวอน

2.6 เงนใหกยมระยะยาว

2.7 อสงหารมทรพยเพอการลงทน

2.8 สนทรพยไมหมนเวยนทถอไวเพอขาย

2.9 ทดน อาคาร และอปกรณ – สทธ

2.10 สนทรพยไมมตวตน

2.11 สนทรพยภาษเงนไดรอการตดบญช *

2.12 สนทรพยไมหมนเวยนอน

รวมสนทรพยไมหมนเวยน

รวมสนทรพย

354




3. หนสนหมนเวยน

3.1 เงนเบกเกนบญชและเงนกยมระยะสนจากสถาบนการเงน

3.2 เจาหนการคาและเจาหนอน

3.3 สวนของหนสนระยะยาวทถงก าหนดช าระภายในหนงป

3.4 เงนกยมระยะสน

3.5 ภาษเงนไดคางจาย

3.6 ประมาณการหนสนระยะสน

3.7 หนสนหมนเวยนอน

รวมหนสนหมนเวยน

4. หนสนไมหมนเวยน

4.1 เงนกยมระยะยาว

4.2 หนสนภาษเงนไดรอการตดบญช * 4.3 ภาระผกพนผลประโยชนพนกงาน

4.4 ประมาณการหนสนระยะยาว

4.5 หนสนไมหมนเวยนอน

รวมหนสนไมหมนเวยน

รวมหนสน

5. สวนของผถอหน

5.1 ทนเรอนหน

5.1.1 ทนจดทะเบยน

5.1.1.1 หนบรมสทธ

5.1.1.2 หนสามญ

5.1.2 ทนทช าระแลว

5.1.2.1 หนบรมสทธ

5.1.2.2 หนสามญ

5.2 สวนเกนมลคาหน

5.2.1 สวนเกนมลคาหนบรมสทธ

5.2.2 สวนเกนมลคาหนสามญ

355



5.3 ก าไร (ขาดทน) สะสม

5.3.1 จดสรรแลว

5.3.1.1 ทนส ารองตามกฎหมาย

5.3.1.2 อน ๆ

5.3.2 ยงไมไดจดสรร

5.4 องคประกอบอนของสวนของผถอหน

รวมสวนของผถอหน

รวมหนสนและสวนของผถอหน

* กรณใชแนวทางทอาจเลอกปฏบตตามมาตรฐานการรายงานทางการเงนส าหรบกจการทไมมสวนไดเสยสาธารณะ (NPAE)

356

2.1 งบก าไรขาดทน จ าแนกคาใชจายตามลกษณะของคาใชจาย



1. รายไดจากการขายหรอการใหบรการ

2. รายไดอน

รวมรายได

3. การเปลยนแปลงของสนคาส าเรจรปและงานระหวางท า

4. งานทท าโดยกจการและบนทกเปนสนทรพย

5. วตถดบและวสดสนเปลองใชไป

6. คาใชจายผลประโยชนพนกงาน

7. คาเสอมราคาและคาตดจ าหนาย

8. คาใชจายอน รวมคาใชจาย

9. ก าไร (ขาดทน) กอนตนทนทางการเงนและคาใชจายภาษเงนได

10. ตนทนทางการเงน

11. ก าไร (ขาดทน) กอนคาใชจายภาษเงนได

12. คาใชจายภาษเงนได

13. ก าไร (ขาดทน) สทธ

357

2.2 งบก าไรขาดทน จ าแนกคาใชจายตามหนาท –ขนเดยว



1. รายได

1.1 รายไดจากการขายหรอการใหบรการ 1.2 รายไดอน

รวมรายได

2. คาใชจาย

2.1 ตนทนขายหรอตนทนการใหบรการ

2.2 คาใชจายในการขาย

2.3 คาใชจายในการบรหาร 2.4 คาใชจายอน

รวมคาใชจาย






358

2.3 งบก าไรขาดทน จ าแนกคาใชจายตามหนาท –หลายขน



1. รายไดจากการขายหรอการใหบรการ

2. ตนทนขายหรอตนทนการใหบรการ

3. ก าไร (ขาดทน) ขนตน

4. รายไดอน

5. ก าไร (ขาดทน) กอนคาใชจาย

6. คาใชจายในการขาย

7. คาใชจายในการบรหาร 8. คาใชจายอน

9. รวมคาใชจาย






หมายเหตประกอบงบการเงน

หมายเหตประกอบงบการเงนตองจดท าใหสอดคลองกบมาตรฐานการรายงานทางการเงนส าหรบกจการทไมมสวนไดเสยสาธารณะ (NPAE) โดยม 2 สวน คอ

1. สรปนโยบายการบญชทส าคญ

2. ขอมลเพมเตมอน

359

แบบ 2

ความหมายของรายการยอในงบการเงน

ของ บรษทจ ากด

-------------

1. งบแสดงฐานะการเงน

สนทรพย

1. สนทรพยหมนเวยน (Current assets)

1.1 เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสด (Cash and cash equivalents)

เงนสด หมายถง เงนสดในมอและเงนฝากธนาคารทกประเภท แตไมรวมเงนฝากประเภททตองจายคนเมอสนระยะเวลาทก าหนด เชน

1.1.1 ธนบตรและเหรยญกษาปณทกจการมอย รวมทงเงนสดยอย ธนาณต ตวแลกเงนไปรษณย

1.1.2 เงนฝากธนาคารกระแสรายวนและออมทรพย ทงนไมรวมเงนฝากธนาคารประเภทจายคนเมอสนระยะเวลา (เงนฝากประจ า) รวมทงบตรเงนฝากทออกโดยธนาคารพาณชยและสถาบนการเงนอน ซงก าหนดใหแสดงไวในรายการท 1.2 และ 2.5 แลว

1.1.3 เชคทถงก าหนดช าระแตยงมไดน าฝาก เชคเดนทาง ดราฟตของธนาคาร

รายการเทยบเทาเงนสด หมายถง เงนลงทนชวคราวทมสภาพคลองสง ซงพรอมทจะเปลยนเปนเงนสดในจ านวนททราบไดและมความเสยงตอการเปลยนแปลงในมลคานอย หรอไมมนยส าคญ ทงนใหเปนไปตามทก าหนดในมาตรฐานการรายงานทางการเงนทเกยวของ

1.2 เงนลงทนชวคราว (Temporary investments)

หมายถง เงนลงทนทกจการตงใจจะถอไวไม เกน 1 ป เงนลงทน ชวคราวรวมถง หลกทรพยเพอคา หลกทรพยเผอขาย เงนลงทนทวไป และตราสารหนทจะครบก าหนดภายใน 1 ป ทงนใหเปนไปตามทก าหนดในมาตรฐานการรายงานทางการเงนทเกยวของ

1.3 ลกหนการคาและลกหนอน (Trade and other receivables)

ลกหนการคา หมายถง เงนทลกคาคางช าระคาสนคาหรอคาบรการทกจการไดขายหรอใหบรการตามปกต และลกหนตามตวเงนรบอนเกดจากคาสนคาหรอบรการดงกลาว

ลกหนอน หมายถง ลกหนอนทไมใชลกนการคา เชน คาใชจายจายลวงหนา รายไดคางรบ เงนทดรอง เปนตน

360

1.4 เงนใหกยมระยะสน (Short-term loans)

หมายถง เงนใหกยมระยะสน รวมทงลกหนในลกษณะอนใด ซงจดเปนสนทรพยหมนเวยน

นอกจากลกหนการคาทเกดจากการขายสนคาหรอบรการและลกนอนซงก าหนดใหแสดงไวในรายการท 1.3

1.5 สนคาคงเหลอ (Inventories)

หมายถง สนคาส าเรจรป งานหรอสนคาระหวางท า วตถดบและวสดทใชในการผลตเพอขายหรอใหบรการตามปกตของกจการ

1.6 สนทรพยหมนเวยนอน (Other current assets)

หมายถง สนทรพยหมนเวยนอนใด นอกจากทก าหนดใหแสดงไวในรายการท 1.1 ถง 1.5 ทงนหากรายการใดมสาระส าคญใหแยกแสดงออกมาตางหาก

2. สนทรพยไมหมนเวยน (Non-current assets)

2.1 เงนลงทนเผอขาย (Available –for–sale Investments)

หมายถง เงนลงทนในตราสารหนทกชนดหรอตราสารทนในความตองการของตลาดซงไมถอเปนหลกทรพยเพอคา และในขณะเดยวกนไมถอเปนตราสารหนทจะถอจนครบก าหนด หรอเงนลงทนในบรษทรวม เงนลงทนในบรษทยอย หรอเงนลงทนในการรวมคา ทงน ใหเปนไปตามทก าหนดในมาตรฐานการรายงานทางการเงนทเกยวของ

2.2 เงนลงทนในบรษทรวม (Investments in associates)

หมายถง เงนลงทนในกจการอนซงกจการมอทธพลอยางมนยส าคญในกจการนน ทงนความหมายของการมอทธพลอยางมนยส าคญใหเปนไปตามทก าหนดในมาตรฐานการรายงานทางการเงนทเกยวของ

2.3 เงนลงทนในบรษทยอย (Investments in subsidiaries)

หมายถง เงนลงทนในกจการอนซงกจการมอ านาจการควบคมกจการนน ทงนความหมายของการควบคมใหเปนไปตามทก าหนดในมาตรฐานการรายงานทางการเงนทเกยวของ

361

2.4 เงนลงทนในการรวมคา (Investments in joint ventures)

หมายถง เงนลงทนเพอการประกอบกจกรรมเชงเศรษฐกจของบคคลหรอกจการตงแตสองรายขนไป โดยมการควบคมรวมกนตามทตกลงไวในสญญา ทงนความหมายของการควบคมรวมกนใหเปนไปตามทก าหนดในมาตรฐานการรายงานทางการเงนทเกยวของ

2.5 เงนลงทนระยะยาวอน (Other long-term investments) หมายถงเงนลงทนระยะยาวในกจการอนนอกจากทก าหนดใหแสดงไวในรายการท 2.1ถง 2.4

2.6 เงนใหกยมระยะยาว (Long-term loans) หมายถง เงนใหกยมระยะยาว รวมทงลกหนในลกษณะอนใดซงจดเปนสนทรพยไมหมนเวยน

2.7 อสงหารมทรพยเพอการลงทน (Investments property) หมายถง อสงหารมทรพย (ทดน หรออาคาร หรอสวนของอาคาร (สวนควบอาคาร) หรอทงทดนและอาคาร) ทถอครอง (โดยเจาของหรอโดยผเชาภายใตสญญาเชาการเงน) เพอหาประโยชนจากรายไดคาเชา หรอจากการเพมขนของมลคาของสนทรพย หรอทงสองอยาง ทงน ใหเปนไปตามทก าหนดในมาตรฐานการรายงานทางการเงนทเกยวของ

2.8 สนทรพยไมหมนเวยนทถอไวเพอขาย (Non-current assets classified as held for

sale)

หมายถง สนทรพยไมหมนเวยนทกจการมวตถประสงคทจะถอไวเพอขาย ทงนใหเปนไปตามทก าหนดในมาตรฐานการรายงานทางการเงนทเกยวของ

2.9 ทดน อาคาร และอปกรณ (Property, plant and equipment)

หมายถง สนทรพยทมตวตนทกจการมไวเพอใชประโยชนในการผลต เพอใชในการจ าหนายสนคาหรอใหบรการ เพอใหเชาหรอเพอใชในการบรหารงาน โดยกจการคาดวาจะใชประโยชนมากกวาหนงรอบระยะเวลารายงาน

2.10 สนทรพยไมมตวตน (Intangible assets)

หมายถง สนทรพยทไมเปนตวเงนทสามารถระบไดและไมมกายภาพตามทก าหนดในมาตรฐานการรายงานทางการเงน เชน ลขสทธ สทธบตร สมปทาน เปนตน

362

2.11 สนทรพยภาษเงนไดรอการตดบญช (Deferred tax assets)

หมายถง จ านวนภาษเงนไดทกจการคาดวาจะไดรบคนในอนาคตซงเกดจาก

(1) ผลแตกตางชวคราวทใชหกภาษ

(2) ขาดทนทางภาษทยงไมไดใชยกไป

(3) เครดตภาษทยงไมไดใชยกไป

ทงนใหเปนไปตามทก าหนดในมาตรฐานการรายงานทางการเงนทเกยวของ

2.12 สนทรพยไมหมนเวยนอน (Other non-current assets) หมายถง สนทรพยไมหมนเวยนอนใด นอกจากทก าหนดใหแสดงไวในรายการท 2.1 ถง 2.11 ทงนหากรายการใดมสาระส าคญใหแยกแสดงออกมาตางหาก


3. หนสนหมนเวยน (Current liabilities)

3.1 เงนเบกเกนบญชและเงนกยมระยะสนจากสถาบนการเงน (Bank overdrafts and

short-term borrowings from financial institutions)

หมายถง เงนเบกเกนบญชธนาคาร หนสนทเกดขนจากการกยมระยะสนจากธนาคารพาณชย หรอสถาบนการเงนอน รวมทงการขายหรอขายชวงลดตวเงนกบสถาบนการเงน ซงจดเปนหนสนหมนเวยน

3.2 เจาหนการคาและเจาหนอน (Trade and other payables)

เจาหนการคา หมายถง เงนทกจการคางช าระคาสนคาหรอคาบรการทซอมาเพอขายหรอเพอใชในการผลตสนคาหรอใหบรการตามปกต และตวเงนจายทกจการออกใหเพอช าระคาสนคาหรอบรการดงกลาว

เจาหนอน หมายถง เจาหนอนทมใชเจาหนการคา เชน คาใชจายคางจาย รายไดรบลวงหนา เปนตน

3.3 สวนของหนสนระยะยาวทถงก าหนดช าระภายในหนงป (Current portion of long-

term liabilities)

หมายถง หนสนระยะยาวทจะถงก าหนดช าระคนภายในหนงปนบจากวนสนรอบระยะเวลารายงาน

363

3.4 เงนกยมระยะสน (Short-term borrowings)

หมายถง เงนกยมระยะสน รวมทงหนสนในลกษณะอนใด นอกจากหนสนทเกดจากการซอสนคาหรอบรการและเจาหนอน ซงก าหนดใหแสดงไวในรายการ 3.2

3.5 ภาษเงนไดคางจาย (Current Income tax payable)

หมายถง คาใชจายภาษเงนไดนตบคคลคางจาย

3.6 ประมาณการหนสนระยะสน (Short-term provisions)

หมายถง หนสนทคาดวาจะถงก าหนดช าระภายในหนงปนบจากวนสนรอบระยะเวลารายงาน และมความไมแนนอนเกยวกบจงหวะเวลาหรอจ านวนทจะตองจายช าระ ทงนใหเปนไปตามทก าหนดในมาตรฐานการรายงานทางการเงนทเกยวของ

3.7 หนสนหมนเวยนอน (Other current liabilities)

หมายถง หนสนหมนเวยนอนใด นอกจากทก าหนดใหแสดงไวในรายการท 3.1 ถง 3.6 ทงนหากรายการใดมสาระส าคญใหแยกแสดงออกมาตางหาก

4. หนสนไมหมนเวยน (Non-current liabilities)

4.1 เงนกยมระยะยาว (Long-term borrowings)

หมายถง เงนกยมระยะยาว รวมทงหนสนในลกษณะอนใดซงถงก าหนดช าระคนเกนกวาหนงปนบจากวนสนรอบระยะเวลารายงาน

4.2 หนสนภาษเงนไดรอการตดบญช (Deferred tax liabilities)

หมายถง จ านวนภาษเงนไดทกจการตองจายในอนาคตซงเกดจากผลแตกตางชวคราวทตองเสยภาษ ทงนใหเปนไปตามทก าหนดในมาตรฐานการรายงานทางการเงนทเกยวของ

4.3 ภาระผกพนผลประโยชนพนกงาน (Employee benefit obligations)

หมายถง หนสนตามโครงการผลประโยชนพนกงาน ตามทก าหนดในมาตรฐานการบญช ฉบบท 19 เรอง ผลประโยชนพนกงาน หรอประมาณการหนสนส าหรบผลประโยชนพนกงานตามมาตรฐานการรายงานทางการเงนส าหรบกจการทไมมสวนไดเสยสาธารณะ

364

4.4 ประมาณการหนสนระยะยาว (Long-term Provisions)

หมายถง หนสนทถงก าหนดช าระคนเกนกวาหนงปนบจากวนสนรอบระยะเวลารายงาน และมความไมแนนอนเกยวกบจงหวะเวลาหรอจ านวนทจะตองจายช าระ ทงน ใหเปนไปตามทก าหนดในมาตรฐานการรายงานทางการเงนทเกยวของ

4.5 หนสนไมหมนเวยนอน (Other non-current liabilities)

หมายถง หนสนไมหมนเวยนอนนอกจากทก าหนดใหแสดงไวในรายการท 4.1 ถง 4.4

ทงนหากรายการใดมสาระส าคญใหแยกแสดงออกมาตางหาก

5. สวนของผถอหน (Shareholders’ equity)

5.1 ทนเรอนหน (Share capital)

5.1.1 ทนจดทะเบยน (Authorized share capital)

หมายถง ทนของกจการทจดทะเบยนตามกฎหมาย ใหแสดงชนดของหน จ านวนหน และมลคาทตราไวตามทจดทะเบยนแตละชนด ดงน 5.1.1.1 หนบรมสทธ (Preference shares)

5.1.1.2 หนสามญ (Ordinary shares)

5.1.2 ทนทช าระแลว ( paid-up share capital)

หมายถง จ านวนหนและมลคาหนทไดรบช าระแลว ใหแสดงเปนหนแตละชนด ดงน 5.1.2.1 หนบรมสทธ (Preference shares)

5.1.2.2 หนสามญ (Ordinary shares)

ในกรณทมการใหสทธพเศษใดแกหนบรมสทธใหเปดเผยดวย

5.2 สวนเกนมลคาหน (Share premium account)

5.2.1 สวนเกนมลคาหนบรมสทธ (Share premium account - Preference shares)

หมายถง เงนหรอมลคาของสงตอบแทนทไดรบจากการขายหนบรมสทธในสวนทสงกวามลคาทตราไวตามทจดทะเบยนของหนบรมสทธ

5.2.2 สวนเกนมลคาหนสามญ (Share premium account - Ordinary shares)

หมายถง เงนหรอมลคาของสงตอบแทนทไดรบจากการขายหนสามญสวนทสงกวามลคาทตราไวตามทจดทะเบยนของหนสามญ

365

5.3 ก าไร (ขาดทน) สะสม (Retained earnings)

5.3.1 จดสรรแลว (Appropriated)

5.3.1.1 ทนส ารองตามกฎหมาย (Legal reserve)

หมายถง ทนส ารองทกนไวตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

5.3.1.2 อนๆ (Others)

หมายถง จ านวนทจดสรรจากก าไรสะสมเพอการใดๆ นอกจากการจดสรรเพอเปนทนส ารองตามกฎหมายทไดแสดงไวในรายการ 5.3.1.1 ทงน ใหแสดงเปนแตละประเภท เชน ก าไรสะสมทจดสรรไวเพอเปนทนข นต าตามกฎหมายวาดวยการประกอบธรกจของคนตางดาว ก าไรสะสมทจดสรรไวเพอเปนส ารองส าหรบการรกษาระดบเงนปนผล ก าไรสะสมทจดสรรไวเพอเปนส ารองส ารบการขยายกจการหรอตามเงอนไขของภาระผกพน เปนตน

5.3.2 ยงไมไดจดสรร (Unappropriated)

หมายถง ก าไร (ขาดทน) สะสมเมอสนรอบระยะเวลารายงาน ทคงเหลอหลงจากการจดสรรแลวตามรายการท 5.3.1 ในกรณทมยอดดลสทธเปนผลขาดทนสะสม ใหแสดงจ านวนเงนไวในเครองหมายวงเลบ และเรยกเปน ”ขาดทนสะสม” ในกรณทมยอดดลสทธเปนผลขาดทนสะสม ใหแสดงจ านวนเงนไวใน เครองหมายวงเลบและเรยกเปน “ขาดทนสะสม”

5.4 องคประกอบอนของสวนของผถอหน (Other components of shareholders¹ equity) หมายถง ยอดรวมของผลสะสมเมอสนรอบระยะเวลารายงานของ

(1) ผลตางของอตราแลกเปลยนจากการแปลงคางบการเงน และ

(2) ผลก าไร (ขาดทน) จากการวดมลคาเงนลงทนเผอขาย และ

(3) ผลก าไร (ขาดทน) ทยงไมเกดขนจรงอนตามทก าหนดในมาตรฐานการ

รายงานทางการเงนทเกยวของ หากรายการใดมสาระส าคญใหแยกแสดงออกมาตางหาก

366

2.1 งบก าไรขาดทน จ าแนกคาใชจายตามลกษณะของคาใชจาย

1. รายไดจากการขายหรอการใหบรการ (Revenues from sale or revenues from services)

หมายถง รายไดทเกดจากการขายสนคา สทธ หรอบรการ ซงเปนธรกจหลกของกจการเพอแลกเปลยนกบเงนสด สทธเรยกรองใหช าระเงน หรอสงอนทมมลคาคดเปนเงนได ทงนใหแยกแสดงเปนรายไดหลกแตละประเภท เชน รายไดจากการขายสนคา รายไดจากการใหบรการ เปนตน

2. รายไดอน (Other incomes)

หมายถง รายไดจากการด าเนนงานนอกจากทก าหนดใหแสดงไวในรายการท 1

รวมถงผลก าไรอน เชน ผลก าไรจากการขายเงนลงทน ผลก าไรจากการขายทดน อาคาร และอปกรณ เปนตน ทงน ใหเปนไปตามทก าหนดในมาตรฐานการรายงานทางการเงนทเกยวของ และหากรายการใดมสาระส าคญใหแยกแสดงออกมาตางหาก

3. การเปลยนแปลงของสนคาส าเรจรปและงานระหวางท า (Changes in inventories of

finished goods and work in progress)

หมายถง ผลตางของมลคาสนคาส าเรจรปและงานระหวางท า ณ วนตนรอบระยะเวลารายงานและสนรอบระยะเวลารายงาน

4. งานท ท าโด ยกจการและบนท กเปนสนท ร พ ย (Work performed by the entity and

capitalised)

หมายถง มลคาของงานทกจการไดท าขนในระหวางงวด และไดถอเปนสนทรพยของกจการ

5. วตถดบและวสดสนเปลองใชไป (Raw materials and consumables used) หมายถง มลคาตามบญชของสวนผสมหรอสวนประกอบอนส าคญทใชในการท าหรอผลตสนคาส าเรจรป

6. คาใชจายผลประโยชนของพนกงาน (Employee benefit expense) หมายถง คาใชจายทเกดขนทเกยวของโดยตรงกบพนกงาน เชน เงนเดอนและคาแรง เงนประกนสงคม เงนสวสดการ และผลประโยชนอนๆ ของพนกงานตามทก าหนดในมาตรฐานการรายงานทางการเงนทเกยวของ เปนตน

367

7. คาเสอมราคาและคาตดจ าหนาย (Depreciation and amortisation expense) หมายถง การปนสวนจ านวนทคดคาเสอมราคาของสนทรพยอยางมระบบตลอดอายการใหประโยชนของสนทรพยนน ในกรณเปนสนทรพยไมมตวตนใหใชค าวา “คาตดจ าหนาย” แทนค าวา ”คาเสอมราคา” ทงนใหเปนไปตามทก าหนดในมาตรฐานการรายงานทางการเงนทเกยวของ

8. ผลขาดทนจากการดอยคาของสนทรพย (Impairment loss of asset) หมายถง จ านวนของมลคาตามบญชทสงกวามลคาทคาดวาจะไดรบคนของสนทรพย ทงนใหเปนไปตามทก าหนดในมาตรฐานการรายงานทางการเงนทเกยวของ

9. คาใชจายอน (Other expenses) หมายถง คาใชจายนอกจากทก าหนดใหแสดงไวในรายการท 3 ถง 8 และ 10 รวมถงผลขาดทนอน เชน ผลขาดทนจากการจ าหนายเงนลงทน ผลขาดทนจากการจ าหนายทดนอาคารและอปกรณ ผลขาดทนจากการหยดงานของพนกงาน เปนตน ทงนใหเปนไปตามทก าหนดในมาตรฐานการรายงานทางการเงนทเกยวของ และหากรายการใดมสาระส าคญใหแยกแสดงออกมาตางหาก

10. ตนทนทางการเงน (Finance costs) หมายถง คาใชจายทเกดขนเนองจากการทกจการตองจดหาเงนทนมาด าเนนงาน เชน ดอกเบยเงนก คาธรรมเนยมธนาคาร ดอกเบยทเกดจากสญญาเชาการเงน เปนตน

11. ก าไร (ขาดทน) กอนภาษเงนได (Profit (loss) before income tax expenses)

หมายถง ยอดรวมรายการท 1 ถง 10 หากมผลขาดทนใหแสดงจ านวนเงนไวในเครองหมายวงเลบ

12. คาใชจายภาษเงนได (Income Tax expenses)

หมายถง คาใชจายภาษเงนไดทค านวณขนตามทก าหนดในมาตรฐานการรายงานทางการเงนทเกยวของ

13. ก าไร (ขาดทน) ส าหรบปจากการด าเนนงานตอเนอง (Profit (loss) for the year from

continuing operations) หมายถง ก าไร (ขาดทน) กอนภาษเงนไดตามรายการท 11 หกดวยคาใชจายภาษเงนได ตามรายการท 12 หากทผลขาดทนใหแสดงจ านวนเงนไวในเครองหมายวงเลบ

368

14. ก าไร (ขาดทน) ส าหรบปจากการด าเนนงานทยกเลก(Profit (loss) for the year from

discontinued operations) หมายถง ยอดรวมของ

(1) ก าไรหรอขาดทนหลงภาษเงนไดจากการด าเนนงานทยกเลก และ

(2) ผลก าไรหรอขาดทนหลงภาษเงนไดทรบร จากการวดมลคายตธรรมสทธหกจากตนทนในการขาย หรอจากการจ าหนายกลมสนทรพยทยกเลกทเกยวของกบการด าเนนงานทยกเลก

15. ก าไร (ขาดทน) ส าหรบป (Profit (loss) for the year)

หมายถง ก าไร (ขาดทน) ส าหรบปจากการด าเนนงานตอเนองตามรายการท 13 บวกดวยก าไรหรอหกดวยขาดทนส าหรบปจากการด าเนนงานทยกเลกตามรายการท 14 หากมผลขาดทนใหแสดงจ านวนเงนไวในเครองหมายวงเลบ

369

2.2 งบก าไรขาดทน จ าแนกคาใชจายตามหนาท - ขนเดยว

1. รายได (Revenues)

1.1 รายไดจากการขายหรอการใหบรการ (Revenues from sale or revenues from

services)


1.2. รายไดอน (Other income)

หมายถง รายไดจากการด าเนนงานนอกจากทก าหนดใหแสดงไวในรายการท1 รวมถงผลก าไรอน เชน ผลก าไรจากการขายเงนลงทน ผลก าไรจากการขายทดน อาคารและอปกรณ เปนตน ทงน ใหเปนไปตามทก าหนดในมาตรฐานการรายงานทางการเงนทเกยวของ และหากรายการใดมสาระส าคญใหแยกแสดงออกมาตางหาก

2. คาใชจาย (Expenses)

2.1 ตนทนขายหรอตนทนการใหบรการ (Costs of the sale of goods and the

rendering of services)

หมายถง ตนทนของสนคา สทธ หรอบรการทขาย รวมถงราคาซอ ตนทนการผลต

และคาใชจายตาง ๆ ทจายไปเพอใหสนคาอยในสภาพพรอมทจะขาย โดยแยกแสดงเปนตนทนตามประเภทของธรกจหลกของกจการตามทไดแสดงไวในรายการท 1.1 เชน ตนทนของสนคาทขาย ตนทนของการใหบรการ เปนตน

2.2 คาใชจายในการขาย (Selling expense)

หมายถง คาใชจายทเกดขนอนเนองมาจากการขาย

2.3 คาใชจายในการบรหาร (Administrative expenses)

หมายถง คาใชจายทวไปทเกดขนในการบรหารกจการอนเปนสวนรวม

370

2.4 คาใชจายอน (Other expenses)

หมายถง คาใชจายนอกจากทก าหนดใหแสดงไวในรายการท 2.1 ถง 2.3 และ 2.5 รวมถงผลขาดทนอน เชน ผลขาดทนจากการจ าหนายเงนลงทน ผลขาดทนจากการจ าหนายทดนอาคารและอปกรณ ผลขาดทนจากการหยดงานของพนกงาน เปนตน ทงนใหเปนไปตามทก าหนดในมาตรฐานการรายงานทางการเงนทเกยวของ และหากรายการใดมสาระส าคญใหแยกแสดงออกมาตางหาก

2.5 ตนทนทางการเงน (Finance costs) หมายถง คาใชจายทเกดขนเนองจากการทกจการตองจดหาเงนทนมาด าเนนงาน เชน ดอกเบยเงนก คาธรรมเนยมธนาคาร ดอกเบยทเกดจากสญญาเชาการเงน เปนตน

3. ก าไร (ขาดทน) กอนภาษเงนได (Profit (loss) before income tax expense)


4. คาใชจายภาษเงนได (Income Tax expense)



continuing operations) หมายถง รายการก าไร (ขาดทน) กอนภาษเงนได ตามรายการท 3 หกดวยคาใชจาย ภาษเงนได ตามรายการท 4 หากทผลขาดทนใหแสดงจ านวนเงนไวในเครองหมายวงเลบ

6. ก าไร(ขาดทน)ส าหรบปจากการด าเนนงานทยกเลก (Profit (loss) for the year from



(2) ผลก าไรหรอขาดทนหลงภาษเงนไดทรบร จากการวดมลคายตธรรมสทธหก จากตนทนในการขาย หรอจากการจ าหนายกลมสนทรพยทยกเลกทเกยวของ

กบการด าเนนงานทยกเลก

371



372

2.3 งบก าไรขาดทน จ าแนกคาใชจายตามหนาท-แบบหลายขน

1. รายไดจากการขายหรอการใหบรการ (Revenues from sale or revenues from services)


2. ตนทนขายหรอตนทนการใหบรการ (Costs of the sale of goods and the rendering of

services)

หมายถง ตนทนของสนคา สทธ หรอบรการทขาย รวมถงราคาซอ ตนทนการผลต และคาใชจายตางๆ ทจายไปเพอใหสนคาอยในสภาพพรอมทจะขาย โดยแยกแสดงเปนตนทนตามประเภทของธรกจหลกของกจการตามทไดแสดงไวในรายการท 1 เชน ตนทนของสนคาทขาย

ตนทนของการใหบรการ เปนตน

3. ก าไร (ขาดทน) ขนตน (Gross Profit (loss))

หมายถง สวนของรายไดจากการขายสนคาหรอบรการทสงกวาหรอต ากวาตนทนขายหรอตนทนของการใหบรการ ทงนหากมผลขาดทนใหแสดงจ านวนเงนไวในเครองหมายวงเลบ

4. รายไดอน (Other income)

หมายถง รายไดจากการด าเนนงานนอกจากทก าหนดใหแสดงไวในรายการท 1 รวมถงผลก าไรอน เชน ผลก าไรจากการขายเงนลงทน ผลก าไรจากการขายทดน อาคารและอปกรณ เปนตน ทงน ใหเปนไปตามทก าหนดในมาตรฐานการรายงานทางการเงนทเกยวของ และหากรายการใดมสาระส าคญใหแยกแสดงออกมาตางหาก

5. คาใชจายในการขาย (Selling expense)

หมายถง คาใชจายทเกดขนอนเนองมาจากการขาย

6. คาใชจายในการบรหาร (Administrative expense)

หมายถง คาใชจายทวไปทเกดขนในการบรหารกจการอนเปนสวนรวม

7. คาใชจายอน (Other expenses)

หมายถง คาใชจายนอกจากทก าหนดใหแสดงไวในรายการท 2 5 6 และ 8 รวมถงผลขาดทนอน เชน ผลขาดทนจากการจ าหนายเงนลงทน ผลขาดทนจากการจ าหนายทดนอาคารและอปกรณ ผลขาดทนจากการหยดงานของพนกงาน เปนตน ทงน ใหเปนไปตามทก าหนดใน

373

มาตรฐานการรายงานทางการเงนทเกยวของ และหากรายการใดมสาระส าคญใหแยกแสดงออกมาตางหาก

8. ตนทนทางการเงน (Finance costs) หมายถง คาใชจายทเกดขนเนองจากการทกจการตองจดหาเงนทนมาด าเนนงาน เชน ดอกเบยเงนก คาธรรมเนยมธนาคาร ดอกเบยทเกดจากสญญาเชาการเงน เปนตน

9. ก าไร (ขาดทน) กอนภาษเงนได (Profit (loss) before income tax expense)


10. คาใชจายภาษเงนได (Income Tax expense)



continuing operations) หมายถง รายการก าไร (ขาดทน) กอนภาษเงนได ตามรายการท 9 หกดวยคาใชจาย ภาษเงนได ตามรายการท 10 หากทผลขาดทนใหแสดงจ านวนเงนไวในเครองหมายวงเลบ

12. ก าไร(ขาดทน)ส าหรบปจากการด าเนนงานทยกเลก (Profit (loss) for the year from



(2) ผลก าไรหรอขาดทนหลงภาษเงนไดทรบร จากการวดมลคายตธรรมสทธหกจากตนทนในการขาย หรอจากการจ าหนายกลมสนทรพยทยกเลกทเกยวของกบการด าเนนงานทยกเลก



374

3. งบแสดงการเปลยนแปลงสวนของผถอหน


หมายเหต

ทนทช าระแลว

สวนเกนมลคาหน

ก าไร(ขาดทน)สะสม

องคประกอบอนของสวนของผถอหน

รวม

1. ยอดคงเหลอ ณ ตนป 25x0

2. ผลกระทบของการเปลยนแปลงนโยบายบญช *

3. ผลสะสมจากการแกไขขอผดพลาดทางการบญช *

4. ยอดคงเหลอทปรบปรงแลว

5. การเปลยนแปลงในสวนของผถอหน ส าหรบป 25x0

5.1 การเพม(ลด) หนสามญ

5.2 การเพม(ลด) หนบรมสทธ

5.3 ก าไร(ขาดทน) สทธ 25x0

5.4 เงนปนผล

5.5 องคประกอบอนของสวนของผถอหน:

5.5.1 ผลตางของอตราแลกเปลยนจากการแปลงคางบการเงน

5.5.2 ผลก าไร(ขาดทน) จากการวดมลคาเงนลงทนเผอขาย

5.5.3 ผลก าไร(ขาดทน) ทยงไมเกดขนจรงอน

6. ยอดคงเหลอ ณ สนป 25x0

7. ผลกระทบของการเปลยนแปลงนโยบายการบญช **

8. ผลสะสมจากการแกไขขอผดพลาดทางการบญช **

9. ยอดคงเหลอทปรบปรงแลว

10. การเปลยนแปลงในสวนของผถอหน ส าหรบป 25x1

10.1 การเพม(ลด) หนสามญ

10.2 การเพม(ลด) หนบรมสทธ

10.3 ก าไร(ขาดทน) สทธ 25x1

10.4 เงนปนผล

10.5 องคประกอบอนของสวนของผถอหน:

10.5.1 ผลตางของอตราแลกเปลยนจากการแปลงคางบการเงน

10.5.2 ผลก าไร(ขาดทน) จากการวดมลคาเงนลงทนเผอขาย

10.5.3 ผลก าไร(ขาดทน) ทยงไมเกดขนจรงอน

11. ยอดคงเหลอ ณ สนป 25x1

* ผลกระทบสะสมทเกดขนจากการปรบงบการเงนยอยหลง

** กรณทไมสามารถปรบขอมลยอนหลงไดตามรายการท 2 หรอ 3

ภาคผนวก ข.

ตารางท 1 ตารางปจจยดอกเบยมลคาปจจบนของเงน 1 บาท (Table 1 : Present Value Interest

Factor : PVIF)

PVIFi.n = 1

(1+i)n

งวดเวลา 1% 2% 3% 4% 5% 6% 7% 8% 9% 10%

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

.9901

.9803

.9706

.9610

.9515

.9420

.9327

.9235

.9143

.9053

.8963

.8874

.8787

.8700

.8613

.8528

.9804

.9612

.9423

.9238

.9057

.8880

.8706

.8535

.8368

.8203

.8043

.7885

.7730

.7579

.7430

.7284

.9709

.9426

.9151

.8885

.8626

.8375

.8131

.7894

.7664

.7441

.7224

.7014

.6810

.6611

.6419

.6232

.9615

.9246

.8890

.8548

.8219

.7903

.7599

.7307

.7026

.6756

.6496

.6246

.6006

.5775

.5553

.5339

.9524

.9070

.8638

.8227

.7835

.7462

.7107

.6768

.6446

.6139

.5847

.5568

.5303

.5051

.4810

.4581

.9434

.8900

.8396

.7921

.7473

.7050

.6651

.6274

.5919

.5584

.5268

.4970

.4688

.4423

.4173

.3936

.9346

.8734

.8163

.7629

.7130

.6663

.6227

.5820

.5439

.5083

.4751

.4440

.4150

.3878

.3624

.3387

.9259

.8573

.7938

.7350

.6806

.6302

.5835

.5403

.5002

.4632

.4289

.3971

.3677

.3405

.3152

.2919

.9174

.8417

.7722

.7084

.6499

.5963

.5470

.5019

.4604

.4224

.3875

.3555

.3262

.2992

.2745

.2519

.9091

.8264

.7513

.6830

.6209

.5645

.5132

.4665

.4241

.3855

.3505

.3186

.2897

.2633

.2394

.2176

376

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

.8444

.8360

.8277

.8195

.8114

.8034

.7954

.7876

.7798

.7720

.7644

.7568

.7493

.7419

.7142

.7002

.6864

.6730

.6598

.6468

.6342

.6217

.6095

.5976

.5859

.5744

.5631

.5521

.6050

.5874

.5703

.5537

.5375

.5219

.5067

.4919

.4776

.4637

.4502

.4371

.4243

.4120

.5134

.4936

.4746

.4564

.4388

.4220

.4057

.3901

.3751

.3604

.3468

.3335

.3207

.3083

.4363

.4155

.3957

.3769

.3589

.3418

.3256

.3101

.2953

.2812

.2678

.2551

.2429

.2314

.3714

.3503

.3305

.3118

.2942

.2775

.2618

.2470

.2330

.2198

.2074

.1956

.1846

.1741

.3166

.2959

.2765

.2584

.2415

.2257

.2109

.1971

.1842

.1722

.1609

.1504

.1406

.1314

.2703

.2502

.2317

.2145

.1987

.1839

.1703

.1577

.1460

.1352

.1252

.1159

.1073

.0994

.2311

.2120

.1945

.1784

.1637

.1502

.1378

.1264

.1160

.1064

.0976

.0895

.0822

.0754

.1978

.1799

.1635

.1486

.1351

.1228

.1117

.1015

.0923

.0839

.0763

.0693

.0630

.0573

377

ตารางท 1 (ตอ) ตารางปจจยดอกเบยมลคาปจจบนของเงน 1 บาท (Table 1 : Present Value

Interest Factor : PVIF)

งวดเวลา 12% 14% 15% 16% 18% 20% 24% 28% 32% 36%

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

.8929

.7972

.7118

.6355

.5674

.5066

.4523

.4039

.3606

.3220

.2875

.2567

.2292

.2046

.1827

.1631

.1456

.1300

.8772

.7695

.6750

.5921

.5194

.4556

.3996

.3506

.3075

.2697

.2366

.2076

.1821

.1597

.1401

.1229

.1078

.0946

.8696

.7561

.6575

.5718

.4972

.4323

.3759

.3269

.2843

.2472

.2149

.1869

.1625

.1413

.1229

.1069

.0929

.0808

.8621

.7432

.6407

.5523

.4761

.4104

.3538

.3050

.0630

.2267

.1954

.1685

.1452

.1252

.1079

.0980

.0802

.0691

.8475

.7182

.6086

.5158

.4371

.3704

.3139

.2660

.2255

.1911

.1619

.1372

.1163

.0985

.0835

.0708

.0600

.0508

.8333

.6944

.5787

.4823

.4019

.3349

.2791

.2326

.1938

.1615

.1346

.1122

.0935

.0779

.0649

.0541

.0451

.0376

.8065

.6504

.5245

.4230

.3411

.2751

.2218

.1789

.1443

.1164

0.938

.0757

.0610

.0492

.0397

.0320

.0258

.0208

.7813

.6104

.4768

.3725

.2910

.2274

.1776

.1388

.1084

.0847

.0662

.0517

.0404

.0316

.0247

.0193

.0150

.0118

.7576

.5739

.4348

.3294

.2495

.1890

.1432

1083

.0822

.0621

.0472

.0357

.0271

.0205

.0155

.0115

.0089

.0068

.7353

.5407

.3975

.2923

.2149

.1580

.1162

.0854

.0628

.0462

.0340

.0250

.0184

.0135

.0099

.0073

.0054

.0039

378

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

.1161

.1037

.0926

.0826

.0738

.0659

.0588

.0525

.0469

.0419

.0374

.0334

.0829

.0728

.0638

.0560

.0491

.0431

.0378

.0331

.0291

.0255

.0224

.0196

.0703

.0611

.0531

.0462

.0402

.0349

.0304

.0264

.0230

.0200

.0174

.0151

.0596

.0514

.0443

.0382

.0329

.0284

.0245

.0211

.0182

.0157

.0135

.0116

.0431

.0365

.0309

.0262

.0222

.0188

.0160

.0135

.0115

.0097

.0082

.0070

.0313

.0261

.0217

.0181

.0151

.0126

.0105

.0087

.0073

.0061

.0051

.0042

.0168

.0315

.0109

.0088

.0071

.0057

.0046

.0037

.0030

.0024

.0020

.0016

.0092

.0072

.0056

.0044

.0034

.0027

.0021

.0016

.0013

.0010

.0008

.0006

.0051

.0039

.0029

.0022

.0017

.0013

.0010

.0007

.0006

.0004

.0003

.0002

.0029

.0021

.0016

.0012

.0008

.0006

.0005

.0003

.0002

.0002

.0001

.0001

ตารางนคดคา PV Factor ททศนยม 4 ต าแหนง

379

ตารางท 2 ตารางปจจยดอกเบยมลคาปจจบนของเงนงวด 1 บาท (Table 2 : Present Value

Interest Factor for Annuity : PVIFA)

PVIFAi.n =

n

11(1+i)t

=

1 - 1(1 + i)ni

= 1 k

- 1

i(1+i)n

งวดเวลา 1% 2% 3% 4% 5% 6% 7% 8% 9%

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

0.9901

1.9704

2.9410

3.9020

4.8534

5.7955

6.7282

7.6517

8.5660

9.4713

10.3676

11.2551

12.1337

13.0037

13.8651

14.7179

0.9804

1.9416

2.8839

3.8077

4.7135

5.6014

6.4720

7.3255

8.1622

8.9826

9.7868

10.5753

11.3484

12.1062

12.8493

13.5777

0.9709

1.9135

2.8286

3.7171

4.5797

5.4172

6.2303

7.0197

7.7861

8.5302

9.2526

9.9540

10.6350

11.2961

11.9379

12.5611

0.9615

1.8861

2.7751

3.6299

4.4518

5.2421

6.0021

6.7327

7.4353

8.1109

8.7605

9.3851

9.9856

10.5631

11.1184

11.6523

0.9524

1.8594

2.7232

3.5460

4.3295

5.0757

5.7864

6.4632

7.1078

7.7217

8.3064

8.8633

9.3936

9.8986

10.3797

10.8378

0.9434

1.8334

2.6730

3.4651

4.2124

4.9173

5.5824

6.2098

6.8017

7.3601

7.8869

8.3838

8.8527

9.2950

9.7122

10.1059

0.9346

1.8080

2.6243

3.3872

4.1002

4.7665

5.3893

5.9713

6.5152

7.0236

7.4987

7.9427

8.3577

8.7455

9.1079

9.4466

0.9259

1.7833

2.5771

3.3121

3.9927

4.6229

5.2064

5.7466

6.2469

6.7101

7.1390

7.5361

7.9038

8.2442

8.5595

8.8514

0.9174

1.7591

2.5313

3.2397

3.8897

4.4859

5.0330

5.5348

5.9952

6.4177

6.8052

7.1607

7.4869

7.7862

8.0607

8.3126

380

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

15.5623

16.3983

17.2260

18.0456

18.8570

19.6604

20.4558

21.2434

22.0232

22.7952

23.5596

24.3164

25.0658

25.8077

14.2919

14.9920

15.6785

16.3514

17.0112

17.6580

18.2922

18.9139

19.5235

20.1210

20.7069

21.2813

21.8444

23.3965

13.1661

13.7535

14.3238

14.8775

15.4150

15.9369

16.4436

16.9355

17.4131

17.8768

18.3270

18.7641

19.1885

19.6004

12.1657

12.6593

13.1339

13.5903

14.0292

14.4511

14.8568

15.2470

15.6221

15.9828

16.3296

16.6631

16.9837

17.2920

11.2741

11.9896

12.0853

12.4622

12.8212

13.1630

13.4886

13.7986

14.0939

14.3752

14.6430

14.8991

15.1411

15.3725

10.4773

10.8276

11.1581

11.4699

11.7641

12.0416

12.3034

12.5504

12.7834

13.0032

13.2105

13.4062

13.5907

13.7648

9.7632

10.0591

10.3356

10.5940

10.8355

11.0612

11.2722

11.4693

11.6536

11.8258

11.9867

12.1371

12.2777

12.4090

9.1216

9.3719

9.6036

9.8181

10.0168

10.2007

10.3711

10.5288

10.6748

10.8100

10.9352

11.0511

11.1584

11.2578

8.5436

8.7556

8.9501

9.1285

9.2992

9.4424

9.5802

9.7066

9.8226

9.9290

10.0266

10.1161

10.1983

10.2737

381

ตารางท 2 (ตอ) ตารางปจจยดอกเบยมลคาปจจบนของเงนงวด 1 บาท (Table 2 : Present Value

Interest Factor for Annuity : PVIFA)

งวดเวลา 10% 12% 14% 15% 16% 18% 20% 24% 28% 32%

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

0.9091

1.7355

2.4869

3.1699

3.7908

4.3553

4.8684

5.3349

5.7590

3.1446

6.4951

6.8137

7.1034

7.3667

7.6061

7.8237

8.0216

8.2014

0.8929

1.6901

2.4018

3.0373

3.6048

4.1114

4.5638

4.9676

5.3282

5.6502

5.9377

6.1944

6.4235

6.6282

6.8109

6.9740

7.1196

7.2497

0.8772

1.6467

2.3216

2.9137

3.4331

3.8887

4.2883

4.6389

4.9464

5.2161

5.4527

5.6603

5.8424

6.0021

6.1422

6.2651

6.3729

6.4674

0.8696

1.6257

2.2832

2.8550

3.3522

3.7845

4.1604

4.4873

4.7716

5.0188

5.2337

5.4206

5.5831

5.7245

5.8474

5.9542

6.0472

6.1280

0.8621

1.6052

2.2459

2.7982

3.2743

3.6847

4.0386

4.3436

4.6065

4.8332

5.0286

5.1971

5.3423

5.4675

5.5755

5.6685

5.7487

5.8178

0.8475

1.5656

2.1743

2.6901

3.1272

3.4976

3.8115

4.0776

4.3030

4.4941

4.6560

4.7932

4.9095

5.0081

5.0916

5.1624

5.2223

5.2732

0.8333

1.5278

2.1065

2.5887

2.9906

3.3255

3.6046

3.8372

4.0310

4.1925

4.3271

4.4392

4.5327

4.6106

4.6755

4.7296

4.7746

4.8122

0.8065

1.4568

1.9813

2.4043

2.7454

3.0205

3.2423

3.4212

3.5655

3.6819

3.7757

3.8514

3.9124

3.9619

4.0013

4.0333

4.0591

4.0799

0.7813

1.3916

1.8684

2.2410

2.5320

2.7594

2.9370

3.0758

3.1842

3.2689

3.3351

3.3868

3.4272

3.4587

3.4834

3.5026

3.5177

3.5294

0.7576

1.3315

1.7663

2.0957

2.3452

2.5342

2.6775

2.7860

2.8681

2.9304

2.9776

3.0133

3.0404

3.0609

3.0764

3.0882

3.0971

3.1039

382

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

8.3649

8.5136

8.6487

8.7715

8.8832

8.9847

9.0770

9.1609

9.2372

9.3066

9.3696

9.4269

7.3658

7.4694

7.5620

7.6446

7.7184

7.7843

7.8431

7.8957

7.9426

7.9844

8.0218

8.0552

6.5504

6.6231

6.6870

6.7429

6.7921

6.8351

6.8729

6.9061

6.9352

6.9607

6.9830

7.0027

6.1982

6.2593

6.3125

6.3587

6.3988

6.4338

6.4641

6.4906

6.5135

6.5335

6.5509

6.5660

5.8775

5.9288

5.9731

6.0113

6.0442

6.0726

6.0971

6.1182

6.1364

6.1520

6.1656

6.1772

5.3162

5.3527

5.3837

5.4099

5.4321

5.4509

5.4669

5.4804

5.4919

5.5016

5.5098

5.5168

4.8435

4.8696

4.8913

4.9094

4.9245

4.9371

4.9476

4.9563

4.9636

4.9697

4.9747

4.9789

4.0967

4.1103

4.1212

4.1300

4.1371

4.1428

4.1474

4.1511

4.1542

4.1566

4.1585

4.1601

3.5386

3.5458

3.5514

3.5558

3.5592

3.5619

3.5640

3.5656

3.5669

3.5679

3.5687

3.5693

3.1090

3.1129

3.1158

3.1180

3.1197

3.1210

3.1220

3.1227

3.1233

3.1237

3.1240

3.1242

ตารางนคดคา PV Factor ททศนยม 4 ต าแหนง

การบัญชีเพื่อการจัดการportal5.udru.ac.th/ebook/pdf/upload/17Z08IvI3c200O1h2cIW.pdf ·...

Documents

Transcript of การบัญชีเพื่อการจัดการportal5.udru.ac.th/ebook/pdf/upload/17Z08IvI3c200O1h2cIW.pdf ·...