สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดลพบร

สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ กระทรวงศกษาธการ

รายวชาเลอก

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ

รหสวชา อช23529

หลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ระดบ มธยมศกษาตอนตน

หนงสอเรยน

สารบญ

เรอง หนา

คานา ก

สารบญ ข

คาอธบายรายวชา 1

รายละเอยดคาอธบายรายวชา 2

แบบทดสอบกอนเรยน 5

บทท 1 ความรเกยวกบหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง 9

เรองท 1 หลกการทาเกษตรผสมผสาน 10

เรองท 2 หลกการบรหารจดการนา 12

ใบงาน 34

บทท 2 เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ 37

เรองท 1 ความหมายของการทาเกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ 40

เรองท 2 หลกการ แนวคดการทาเกษตรทฤษฎเพอการพฒนาอาชพ 42

เรองท 3 รปแบบและวธการทาเกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพล 45

ใบงาน 51

บทท 3 เกษตรทฤษฎใหมสการปฏบต 53

เรองท 1 หลกการเกษตรทฤษฎใหม 53

เรองท 2 ทฤษฎใหมขนตน 57

เรองท 3 ทฤษฎใหมขนท 2 59

เรองท 4 ทฤษฎใหมขนท 3 61

ใบงาน 66

บทท 4 การนาทฤษฎใหมไปประยกตใชในการพฒนาอาชพ 72

เรองท 1 การแปรรปผลผลตทางการเกษตร 72

เรองท 2 การปลกผกสวนครว 75

เรองท 3 การขยายพนธพช 84

เรองท 4 การเลยงสตว 94

ใบงาน 101

บทท 5 การทาบญชชาวบาน 104

เรองท 1 ความหมาย ประโยชน และแนวทางการทาบญชชาวบาน 104

เรองท 2 หลกการแนวจดการทาบญชชาวบาน 106

เรองท 3 รปแบบและวธการทาบญชชาวบานกบการประกอบอาชพ 109

ใบงาน 111

บทท 6 การทาการเกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพอยางมคณธรรม 114

เรองท 1 ความสาคญในการพฒนาอาชพ 114

เรองท 2 คณธรรม จรยธรรมในการประกอบอาชพ 116

ใบงาน 119

แบบทดสอบหลงเรยน 121

เฉลยแบบทดสอบกอน-หลงเรยน 125

บรรณานกรม 126

รายชอผจดทา 128

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 1

คาอธบายรายวชา

รหสรายวชา อช 23529 ชอรายวชา เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ จานวน 3 หนวยกต

ระดบ มธยมศกษาตอนตน

มาตรฐานการเรยนรระดบ

มความร ความเขาใจ และเจตคตทดในงานอาชพ วเคราะหลกษณะงานขอบขายงานอาชพ

แผนงานและโครงการธรกจเพอพฒนาอาชพสความเขมแขง สรางรายไดพอเพยงตอการดารงชวตเหลอเงนออมตาม

ศกยภาพและสามารถประยกตใชในการประกอบอาชพ

ศกษาและฝกทกษะเกยวกบเรองตอไปน

1. หลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

การทาการเกษตรแบบผสมผสานและหลกการบรหารจดการนา

2. เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ

ความหมาย หลกการ รปแบบและวธการทาเกษตรทฤษฎใหม

3. เกษตรทฤษฎใหมสการปฏบต

เกษตรทฤษฎใหม 3 ขนตอน

4. เกษตรทฤษฎใหมกบการประยกตใชในการขยายอาชพ

การปลกและขยายพนธพช การแปรรปผลผลต การเลยงสตวและเกษตรชวภาพ

5. การทาบญชชาวบาน

ความหมาย หลกการ รปแบบและประโยชนของการทาบญชชาวบาน

6. การทาเกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพอยางมคณธรรม

ความสาคญในการพฒนาอาชพ คณธรรมจรยธรรมในการประกอบอาชพ

การจดประสบการณการเรยนร

ใหผเรยน ศกษาเนอหา คนควา ทดลอง ปฏบต นาเสนอ ดวยการจดกระบวนการเรยนรดวยการพบ

กลมการเรยนรดวยตนเอง การรายงาน และศกษาจากแหลงเรยนรปราชญชาวบานภมปญญาทองถน ทมอยใน

ชมชน

วดผลประเมนผล

ประเมนผลจากการ สงเกต การสมภาษณ ทกษะปฏบต แบบทดสอบ แบบสอบถาม การม

สวนรวมในการจดกจกรรมการเรยนรและนาไปประกอบอาชพได

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 2

รายละเอยดคาอธบายรายวชา รหสรายวชา อช 23529 ชอรายวชา เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ

จานวน 3 หนวยกต

ระดบ มธยมศกษาตอนตน

มาตรฐานการเรยนรระดบ

มความร ความเขาใจ และเจตคตทดในงานอาชพวเคราะหลกษณะงานขอบขายงานอาชพ

เพอการพฒนาอาชพ ทใชนวตกรรมเทคโนโลยทเหมาะสมและประยกตใชภมปญญา สามารถจดทาแผนงานและ

โครงการธรกจเพอพฒนาอาชพสความเขมแขง สรางรายไดพอเพยงตอการดารงชวตเหลอเงนออมตามศกยภาพและ

สามารถประยกตใชในการประกอบอาชพ

ท หวเรอง ตวชวด เนอหา จานวน

ชวโมง

1.

2.

ความรเกยวกบหลกปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยง

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนา

อาชพ

1.สามารถอธบายและ

จดทาเกษตรแบบ

ผสมผสานได

2.อธบายความรความ

เขาใจในหลกหาร

บรหารจดการนาได

อธบายความหมาย

หลกการ แนวคด

รปแบบและวธการทา

การเกษตรทฤษฎใหม

เพอการพฒนาอาชพ

1.เรยนรหลกการทา

การเกษตรผสมผสานได

2.เรยนรหลกการบรหาร

จดการนา

1.ความหมายของการทา

เกษตรทฤษฎใหมเพอการ

พฒนาอาชพ

2.หลกการ แนวคดการทา

เกษตรทฤษฎใหมเพอการ

พฒนาอาชพได

3.รปแบบและวธการทา

การเกษตรทฤษฎใหมเพอ

การพฒนาอาชพ

10

20

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 3

ท หวเรอง ตวชวด เนอหา จานวนชวโมง

3.

4.

5.

เกษตรทฤษฎใหมสการปฏบต

การนาเกษตรทฤษฎใหมไป

ประยกตใชในการพฒนาอาชพ

การทาบญชชาวบาน

1.มความร ความเขาใจ

ในเรองเกษตรทฤษฎ

ใหม

2.สามารถบอกขนตอน

การทาเกษตรทฤษฎ

ใหม 3 ขนตอนได

3.นาหลกเกษตรทฤษฎ

ใหม 3 ขนตอนไปสการ

ปฏบตไดด

4.บอกความสาคญของ

เกษตรทฤษฎใหม

สามารถนาความรไป

ปรบใชในการพฒนา

อาชพได

1.อธบายความหมาย

ประโยชนและวเคราะห

แนวคดหลกการของ

บญชชาวบานได

2.จดทาบญชชาวบาน

เกยวกบการประกอบ

อาชพได

1.หลกการเกษตรทฤษฎ

ใหม

2.ทฤษฎใหมขนท1 การ

ผลตเพอพออย พอกน

พงตนเองได

3.ทฤษฎใหมขนท2 รวม

พลงหรอรวมแรงกน

รวมกลมหรอสหกรณ

4.ทฤษฎใหมขนท3 การ

ตดตอประสานงานเพอ

หาแหลงทนและเงนทน

1.การแปรรปผลผลต

ทางการเกษตร

2.การปลกผกสวนครว

3.การขยายพนธพช

4.เกษตรชวภาพ

5.การเลยงสตว

1.ความหมาย ประโยชน

ของแนวทางการทา

บญชชาวบาน

2.หลกการแนวจดการ

ทาบญชชาวบาน

3.รปแบบและวธการทา

บญชชาวบานกบการ

ประกอบอาชพ

20

30

20

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 4

ท หวเรอง ตวชวด เนอหา จานวนชวโมง

6.

การทาการเกษตรทฤษฎใหมเพอ

การพฒนาอาชพอยางมคณธรรม

อธบายคณธรรมในการ

ทาการเกษตรทฤษฎ

ใหมเพอการพฒนา

อาชพ

1.ความสาคญในการ

พฒนาอาชพ

2.คณธรรมจรยธรรมใน

การประกอบอาชพ

20

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 5

แบบทดสอบกอนเรยน วชาเกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ

ระดบ มธยมศกษาตอนตน

คาสง ใหนกศกษาทาเครองหมาย X ในขอทถกตอง ลงในกระดาษคาตอบ

1. ขอใดคอกจกรรมเกษตรผสมผสาน

ก. เครองจกสานจากผกตบชวา ข. มลปลาเปนปยตนขาว

ค. ปยหมก ง. ปลากนแมลงทเปนศตรขาว

2. ตอไปนขอใดเปนแหลงนาทมนามากทสด

ก. นาในธารนาแขง ข. นาใตดน

ค. นาในบรรยากาศ ง. นาในทะเลสาบและแมนา

3. ระดบนาใตดนจะลดตาลงเมอใด

ก. บรเวณนนเกดความแหงแลง ข. บรเวณนนมฝนตกมากขน

ค. บรเวณนนมการสบนาบาดาลมากขน ง. บรเวณนนมการเพาะปลกมากขน

4. หลกการสาคญทสดของการสรางเขอนคอขอใด

ก. กกและทดนาใหมระดบสงสด ข. มชองระบายนาออกไปได

ค. มเครองจกรในการผลตไฟฟา ง. เกบกกนาไวใหการคมนาคมตนนาสะดวก

5. การปฏบตตนตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงจะกอใหเกดผลดตอตนเองและครอบครว ยกเวน ขอใด

ก. มความรบผดชอบตอสงคม ข. มความพอประมาณในการใชจาย

ค. มการวางแผนการบรหารจดการประเทศ ง. ทาใหรจกใชเหตผลในการวางแผนและ

การปฏบตตน

6. ดนชนดใดเหมาะในการเพาะปลกมากทสด

ก. ดนเหนยว ข. ดนเหนยวปนตะกอน

ค. ดนรวน ง. ดนรวนปนตะกอน

7. ทดนเปนกรดควรแกไขอยางไร

ก. ใชปนขาวหวาน ข. ระบายนาเขาทดน

ค. การใสปยพชสด ง. การปลกพชหมนเวยน

8. แนวพระราชดารเรองเศรษฐกจพอเพยงเรมตนเมอใด

ก. พ.ศ. 2507 ข. พ.ศ. 2517

ค. พ.ศ. 2527 ง. พ.ศ. 2537

9. การดาเนนกจกรรมตาง ๆ ใหอยในระดบพอเพยงนน ตองอาศยสงใดเปนพนฐาน

ก. ความซอสตยและความร ข. ความรและคณธรรม

ค. คณธรรมและความเพยร ง. ความเพยรและสตปญญา

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 6

10. ขอใดเปนการปฏบตตนตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

ก. รจกประหยด ข. ยมเงนเพอนและผอนใชทหลง

ค. อดอาหารกลางวนเพอเกบเงนใสออมสน ง. ทางานหลงเลกเรยนเพอเกบเงนไวซอสงของ

ทอยากได

11. ขอใดคอความหมายของการพงตนเอง

ก. มความมนใจวาตนเองเกง ข. มความเออเฟอเผอแผ

ค. ขอความชวยเหลอเมอทาสงนนไมได ง. พยายามทาทกอยางดวยตนเองแมจะทา

ไมไดด

12. เกษตรทฤษฎใหมแบงพนททากนอยางไร

ก. ขดสระนา / ปลกขาว / ปลกออย / ทอย ข. ปลกขาว / ปลกออย / ปลกขาวโพด / ทอย

ค. ปลกขาว / เลยงปลา / ปลกออย / ทอย ง. ขดสระนา / ปลกพช / ปลกขาว / ทอย

13. ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสามารถนามาปฏบตในการพฒนาแบบบรณาการเปนองครวม ยกเวนขอใด

ก. คนเปนศนยการพฒนา ข. การปฏบตบนทางสายกลาง

ค. การพฒนาอยางเปนขนตอน ง. การแกปญหาความยากจน

14. โครงการเสรมสรางการเรยนรตลอดชวตมประโยชนและความสาคญอยางไร

ก. สรางโอกาสทางการศกษาอยางตอเนอง ข. สนบสนนการศกษา การจดทาหลกสตร

ค. พฒนาคณภาพบคลากรทางการศกษา ง. สงเสรมใหประชาชนมความเขาใจและตระหนก

ในการเรยนร

15. การกระจายอานาจการบรหารจดการประเทศสภมภาค ทองถน และชมชนมความสาคญอยางไร

ก. สงเสรมภาคเอกชนใหมความเขมแขง ข. สรางความเจรญทางเศรษฐกจและสงคม

ค. เสรมสรางความเขมแขงภาคประชาชน ง. เสรมสรางศกยภาพของชมชนในการอย

รวมกน

16. การถนอมอาหารโดยการแชอาหารในนาเกลอ นาสมสายช นาเชอมเขมขน เพอปรงแตงรสชาตอาหารให

แตกตางไปจากเดมหมายถงการถนอมอาหารในขอใด

ก. การหมก ข. การดอง

ค. การหมกดอง ง. ถกทกขอ

17. การทาบญช หมายถงอะไร

ก. การทาบญชเปนการนารายไดทเกยวกบการเงนมาจดบนทกไวเปนหมวดหม

ข. เปนการแสดงรายละเอยดทางการเงน

ค. เปนการจดสรปรายรบ – รายจาย ทกเดอน

ง. การทาบญชเพอเปนหลกฐานการดาเนนงานในแตละครง

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 7

18. ประโยชนของการทาบญชชาวบาน หรอบญชครวเรอน เพอใหทราบถงอะไร

ก. ทาใหเราทราบวาแตละเดอน ครอบครวมรายรบ-รายจายอะไรบาง

ข. เพอใหทราบการไมหลงลม

ค. เพอใหทราบเงนเขาเงนออก

ง. บญชชาวบานชวยเตอนความจาใหเรารถงการใชจายเงนเพอนาไปเปนขอมลการวางแผนใช

จายเงน เพอใหครอบครวมความเปนอยทด

19. ขอมลทไดจากการทาบญชชาวบาน จะชวยใหเราทราบถงอะไร

ก. จะชวยใหเราสามารถวางแผนการใชจายเงนในเดอนถดไปไดรจกวางแผนการใชจายเงน

ข. ชวยใหทราบถงเงนทมอยนาไปใชประโยชนอะไรบาง

ค. ทาใหเรามองเหนปญหาเรองการใชจายเงน

ง. เพอไมใหใชจายฟมเฟอย

20. สหกรณวดจนทร ไมจากดสนใช จงหวดพษณโลกเปนสหกรณแหงแรกของไทย จดตงขนเพออะไร

ก. แหลงเงนกของชาวนา ข. ทาขาวรบซอผลผลตจากชาวนา

ค. แหลงออมทรพยของขาราชการ ง. แหลงฝกงานสหกรณของขาราชการ

21. บดาแหงสหกรณไทยคอใคร

ก. กรมหลวงสงขลานครนทร ข. กรมหลวงราชบรดเรกฤทธ

ค. กรมพระยาดารงราชานภาพ ง. กรมหมนพทยาลงกรณ

22. สหกรณมความหมายตรงกบขอใด

ก. องคกรธรกจทดาเนนงานโดยรฐบาล

ข. องคกรธรกจทจดตงขนเพอมงหวงผลกาไรเปนหลก

ค. องคกรธรกจทจดตงขนเพอชวยเหลอซงกนและกนในหมสมาชก

ง. องคกรผลผลตททาหนาทเปนพอคาคนกลางระหวางผผลตกบผบรโภค

23. สหกรณประเภทใดเหมาะสมกบประเทศไทยมากทสด

ก. สหกรณรานคา ข. สหกรณบรการ

ค. สหกรณการเกษตร ง. สหกรณประมง

24. การสารวจตนเองกอนเลอกประกอบอาชพมประโยชนอยางไร

ก. ทาใหมเพอนรวมงานมาก ข. ทาใหมรายไดสง

ค. ทาใหมความรบผดชอบตองาน ง. ทาใหไดงานทชอบและมความถนด

25. วธการเลอกประกอบอาชพในขอใดไมเหมาะสมสาหรบการตดสนใจเลอกประกอบอาชพ

ก. ความชอบ ข. ความนยมของสงคมในการประกอบอาชพ

ค. ความสามารถ ง. ความสนใจหรอความถนด

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 8

26. ขอใดไมจดเปนคณธรรมในการประกอบอาชพ

ก. ยดถอประโยชนสวนตนเปนใหญ ข. ตงใจทางาน

ค. ซอสตยสจรต ง. อดทน อดกลน

27. ผทประกอบอาชพชางไฟฟาควรมคณสมบตขอใดมากทสด

ก. ขยน ข. อดทน

ค. รอบคอบ ง. ประหยด

28. ขอใดแสดงถงความสาคญของจรยธรรมทมตอมนษย

ก. สรางความสงบสขใหแกสงคม ข. สรางความแขงแกรงทางเศรษฐกจ

ค. สรางฐานะความเปนอยใหเปนปกแผน ง. สรางความมนคงทางเศรษฐกจ

29. ขอใดจดวาเปนผประกอบอาชพมจรยธรรม

ก. วทตมอาชพทนายความประกอบอาชพมากวา 20 ป

ข. ทะนงศกดเปนนกธรกจทมชอเสยงในวงการธรกจ

ค. พรศรเปนแมคาขายผลไมหาบเรชงผลไมไมเคยโกงตาชงเลย

ง. บญเสรมมอาชพรบเหมากอสรางหลบเลยงภาษเปนอาจณ

30. ขอใดเปนลกษณะของความรบผดชอบตอตนเอง

ก. การรจกหนาท ข. มจรรยาวชาชพ

ค. มความภมใจในตนเอง ง. รกษาชอเสยงของคณะ

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 9

บทท 1

ความรเกยวกบหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

เศรษฐกจพอเพยง

“เศรษฐกจพอเพยง” เปนปรชญาทพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชพระราชทาน

พระราชดารชแนะแนวทาง การดาเนนชวตแกพสกนกรชาวไทยมาโดยตลอดนานกวา 25 ป ตงแตกอนเกด

วกฤตการณทางเศรษฐกจ และเมอภายหลงไดทรงเนนยาแนวทางการแกไขเพอใหรอดพน และสามารถดารงอยได

อยางมนคงและยงยนภายใตกระแสโลกาภวตนและความเปลยนแปลงตาง ๆ

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

เศรษฐกจพอเพยง เปนปรชญาชถงแนวการดารงอยและปฏบตตนของประชาชนในทกระดบ

ตงแตระดบครอบครว ระดบชมชน จนถงระดบรฐ ทงในการพฒนาและบรหารประเทศใหดาเนนไปในทางสาย

กลาง โดยเฉพาะการพฒนาเศรษฐกจ เพอใหกาวทนตอโลกยคโลกาภวตน ความพอเพยง หมายถง ความ

พอประมาณ ความมเหตผล รวมถงความจาเปนทจะตองมระบบภมคมกนในตวทดพอสมควร ตอการกระทบใดๆ

อนเกดจากการเปลยนแปลงทงภายในภายนอก ทงน จะตองอาศยความรอบร ความรอบคอบ และความระมดระวง

อยางยงในการนาวชาการตางๆ มาใชในการวางแผนและการดาเนนการ ทกขนตอน และขณะเดยวกน จะตอง

เสรมสรางพนฐานจตใจของคนในชาต โดยเฉพาะเจาหนาทของรฐ นกทฤษฎ และนกธรกจในทกระดบ ใหมสานก

ในคณธรรม ความซอสตยสจรต และใหมความรอบรทเหมาะสม ดาเนนชวตดวยความอดทน ความเพยร มสต

ปญญา และความรอบคอบ เพอใหสมดลและพรอมตอการรองรบการเปลยนแปลงอยางรวดเรวและกวางขวาง ทง

ดานวตถ สงคม สงแวดลอม และวฒนธรรมจากโลกภายนอกไดเปนอยางด

ความหมายของเศรษฐกจพอเพยง จงประกอบดวยคณสมบต ดงน

1. ความพอประมาณ หมายถง ความพอดทไมนอยเกนไปและไมมากเกนไป โดยไมเบยดเบยน

ตนเองและผอน เชน การผลตและการบรโภคทอยในระดบพอประมาณ

2. ความมเหตผล หมายถง การตดสนใจเกยวกบระดบความพอเพยงนน จะตองเปนไปอยางมเหตผล

โดยพจารณาจากเหตปจจยทเกยวของ ตลอดจนคานงถงผลทคาดวาจะเกดขนจากการกระทานนๆ อยางรอบคอบ

3. ภมคมกน หมายถง การเตรยมตวใหพรอมรบผลกระทบและการเปลยนแปลงดานตางๆ ทจะ

เกดขน โดยคานงถงความเปนไปไดของสถานการณตางๆ ทคาดวาจะเกดขนในอนาคต โดยม เงอนไข ของการ

ตดสนใจและดาเนนกจกรรมตางๆ ใหอยในระดบพอเพยง 2 ประการ ดงน

3.1 เงอนไขความร ประกอบดวย ความรอบรเกยวกบวชาการตางๆ ทเกยวของรอบดาน

ความรอบคอบทจะนาความรเหลานนมาพจารณาใหเชอมโยงกน เพอประกอบการวางแผนและความระมดระวงใน

การปฏบต

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 10

3.2 เงอนไขคณธรรม ทจะตองเสรมสราง ประกอบดวย มความตระหนกใน คณธรรม

มความซอสตยสจรตและมความอดทน มความเพยร ใชสตปญญาในการดาเนนชวต

หลกการทาการเกษตรผสมผสาน

เกษตรผสมผสาน หรอไรนาสวนผสม ไมมคาจากดความ เพราะสามารถแตกแขนงออกไดหลาย

แบบ ไมมการเจาะจงชนดของพชทสามารถปลก แตการทาการเกษตรแบบผสมผสานนนน ภายในแปลงปลกควรม

พชพนธนานาชนด มความรมรน เยนสบาย เพอใหพชหลายชนดมการเออเฟอตอกนไดมากทสด โดยสวนใหญแลว

พชพนธทพบภายในสวน มทงไมผล ไมยนตน พชผกสมนไพร ผกพนบาน ผกปา ผกสวนครว และอนๆ ทสามารถ

นามาใชประโยชนไดทกอยาง รวมทง แปลงดอกไม แปลงขาว การเลยงปลาในนาขาว การเพาะพนธปลาในบอปลา

เรยกไดวาเปนการผสมผสานทกสงทกอยาง ในพนทจากด 1-2 ไรไดอยางลงตว และทสาคญ สามารถพงพาตนเอง

ไดอยางยงยน

เรมทาการเกษตรแบบผสมผสาน กอนอนตองดสภาพดนกอน วามลกษณะเปนอยางไร สภาพดน

เหมาะกบการปลกพชอะไรไดบาง การเลยงสตวตางๆ เมอรแลววาจะปลกพชอะไร กดวา สตวทจะเลยงนน

เออประโยชนกบพชทปลกอยางไรบาง ใชเปนอาหารหรอใชประโยชนอะไรจากพชและสตว มการเออประโยชน

ตอกนอยางไร

หลกการพนฐานของระบบเกษตรกรรมแบบผสมผสาน ตองมกจกรรมการเกษตรตงแต 2 กจกรรม

ขนไป จงจะถอวาเปนการผสมผสานทด โดยการทาการเกษตรทงสองกจกรรมนน ตองทาในพนทและระยะเวลา

เดยวกน กจกรรมการเกษตรควรประกอบไปดวยการปลกพชและการเลยงสตว อยางไรกตามอาจสามารถผสมผสาน

ระหวางการปลกพชตางชนด หรอการเลยงสตวตางชนดกนกได ในการจดการกจกรรมการผลตทางการเกษตร ใหม

การผสมผสานเกอกลกน อยางไดประโยชนสงสดนนควรจะมกจกรรมหลายๆ อยาง โดยเฉพาะอยางยงควรจะมการ

ปลกพชและเลยงสตวรวมกนไปดวย เนองจากพชและสตว มการใชทรพยากรทแตก ตางกน และมหวงโซ

ความสมพนธทตอเนองกนอย พชโดยทวไปมหนาทและบทบาทในการดงเอาแรธาตในดน อากาศ และพลงงานจาก

แสงแดดมาสงเคราะหใหอยในรปของอาหารพวกแปง นาตาล โปรตน และแรธาตตางๆ ทสตวสามารถใช

ประโยชนได สาหรบสตวนน สตวไมสามารถบรโภคอากาศและแรธาตทจาเปนโดยตรง แตจะตองบรโภคอาหาร

จากพชอกตอหนง เมอสตวนนขบถายของเสย หรอตายลงกจะเนาเปอยยอยสลายกลายเปนแรธาตตางๆ ทจะเปน

ประโยชนกบพช วงจรความสมพนธเชนน จะหมนเวยนไปรอบแลวรอบเลา จนกลายเปนหวงโซความสมพนธของ

สตว ทไมสามารถแยกออกจากกนได ระบบกจกรรมปจจบนทเลยงสตว หรอปลกพชอยางใดอยางหนง แตเพยง

อยางเดยวในพนทกวางขวาง จงสรางผลกระทบตอสมดลระหวางพชกบสตว และกอใหเกดปญหาตอระบบนเวศใน

ทสด การเกอกลประโยชนระหวางกจกรรมเกษตรตางๆ และการใชประโยชนจากทรพยากรในระบบเกษตรแบบ

ผสมผสานนน เกดขนทงจากวงจรการใชแรธาตอาหารรวมทงอากาศและพลงงาน

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 11

ความหมายของระบบเกษตรผสมผสาน และระบบไรนาสวนผสมอยางเปนทางการ

ระบบเกษตรกรรมทจะนาไปสการเกษตรยงยน โดยมรปแบบทดาเนนการมลกษณะใกลเคยงกน

และทาใหผปฏบตมความสบสนในการใหความหมายและวธปฏบตทถกตอง ไดแกระบบเกษตรผสมผสานและ

ระบบ ไรนาสวนผสม ในทนจงขอใหคาจากดความรวมทงความหมายของคาทง 2 คา ดงตอไปน

ระบบเกษตรผสมผสาน (Integrated Farming System) เปนระบบการเกษตรทมการเพาะปลกพช

หรอการเลยงสตวตางๆ ชนดอยในพนทเดยวกนภายใตการเกอกล ประโยชนตอกนและกนอยางมประสทธภาพ

สงสด โดยอาศยหลกการอยรวมกนระหวางพช สตว และสงแวดลอม การอยรวมกนอาจจะอยในรปความสมพนธ

ระหวางพชกบพช พชกบสตวหรอสตวกบสตวกได ระบบเกษตรผสมผสานจะประสบผลสาเรจได จะตองมการวาง

รปแบบ และดาเนนการ โดยใหความสาคญตอกจกรรม แตละชนดอยางเหมาะสมกบสภาพแวดลอมทางกายภาพ

เศรษฐกจ สงคม มการใชแรงงาน เงนทน ทดน ปจจย การผลตและทรพยากรธรรมชาตอยางมประสทธภาพ

ตลอดจนรจกนาวสดเหลอใชจากการผลตชนดหนง มาหมนเวยนใชประโยชนกบการผลตอกชนดหนง กบการผลต

อกชนดหนงหรอหลายชนด ภายในไรนาแบบครบวงจร ตวอยางกจกรรมดงกลาว เชน การเลยงไก หรอสกรบนบอ

ปลา การเลยงปลาในนาขาว การเลยงผงในสวนผลไม เปนตน

ระบบไรนาสวนผสม (Mixed/Diversefied/Polyculture Farming System) เปนระบบเกษตรแบบ

ผสมผสานทมกจกรรมการผลตหลายกจกรรม เพอตอบสนองตอการบรโภคหรอลดความเสยงจากราคา ผลตผลทม

ความไมแนนอนเทานน โดยมไดมการจดการใหกจกรรมการผลตเหลานนมการผสมผสานเกอกลกน เพอลดตนทน

การผลต และคานงถงสภาพแวดลอมเหมอนเกษตรผสมผสานการทาไรนาสวนผสม อาจมการเกอกลกนจาก

กจกรรมการผลตบาง แตกลไกการเกดขนนนเปนแบบ “เปนไปเอง” มใชเกดจาก “ความร ความเขาใจ” อยางไร ก

ตามไรนาสวนผสม สามารถพฒนาความรความสามารถของเกษตรกรผดาเนนการใหเปนการดาเนนการในลกษณะ

ของระบบเกษตรผสมผสานได

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 12

หลกการบรหารจดการนา.....ใตรมพระบารม

หลกของการบรหารจดการนาเพอใหเกดประโยชนสงสดตามแนวพระราชดาร อนประกอบดวย

การบรหารจดการนาแลง การบรหารจดการนาทวม การจดการนาเสย การจดการนาเคมและนากรอย ซงเราสามารถ

สรปสาระสาคญไดดงน

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 13

การบรหารจดการนาแลง โดยพระราชทานแนวพระราชดารดานชลประทาน อาท การสรางอาง

กกเกบนา การสรางฝายทดนา และการขดลอกหนองบงทตนเขนใหสามารถระบายนาใหมประสทธภาพมากขน

รวมไปถงเพอกกเกบนาเพอใชในการเพาะปลกไดตอไป

การบรหารจดการนาทวม ทรงมแนวพระราชดารในการสรางเขอนอเนกประสงคในบรเวณพนทลม

ในภาคกลาง อาท เขอนปาสกชลสทธ จงหวดลพบร เขอนขนดานปราการชล จงหวดนครนายก และการปรบปรง

ลานาทมอยเดมใหสามารถเพมศกยภาพการผนนามากขน อาท โครงการปรบปรงคลองลดโพธ อนเนองมาจาก

พระราชดาร และโครงการแกมลง เพอสาหรบพกมวลนาในฤดนาหลากกอนระบายลงสทะเล เปนตน

การจดการนาเสย ทรงพระราชทานแนวพระราชดารการจดการนาเสยดวยวธการทางชวภาพ

ดวยการใชนาดไลนาเสย และการนาผกตบชวามาเปนสวนชวยในการบาบดนาเสย ในโครงการตางๆ เชน โครงการ

ปรบปรงบงมกกะสน และการใชหลกกลศาสตรดวยการใชเครองจกรกลเตมออกซเจนใหกบนาเสยเพอชวยบาบด

นาเสยไดดยงขน

การจดการนาเคมและนากรอย พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชไดพระราชทาน

พระราชดารใหสรางประตบงคบนาปดกนปากแมนา เพอปองกนมใหนาเคมไหลเขามาในพนทเพาะปลกและ

สามารถกกเกบนาจดไวใชเพอเปนประโยชนในการเกษตรและการอปโภคบรโภค อาท โครงการพฒนาลมนาบาง

นรา อนเนองมาจากพระราชดาร จงหวดนราธวาส และโครงการพฒนาลมนาปากพนง อนเนองมาจากพระราชดาร

จงหวดนครศรธรรมราช

เมอเราไดพจารณาถงการบรหารจดการทรพยากรนาตามแนวพระราชดารของพระบาทสมเดจ

พระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช เปนการสรางกระบวนการบรหารจดการนาทครบวงจรตงแตตนนาถงปลายนา

ดวยความเหมาะสมตามลกษณะภมประเทศทแตกตาง เพอใหเกดความสมดลระหวางสภาพเศรษฐกจ สงคมและวถ

ของชมชนในทกมตอยางยงยน ดวยนาพระราชหฤทยททรงหวงใยพสกนกรใหสามารถอาศยอยบนผนแผนดนไทย

ใตรมพระบารมอยางรมเยนและยงยนสบไป

การบรหารจดการนาตามแนวทางพระราชดาร

ฝนหลวงแกปญหาความแหงแลง

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 14

โครงการฝนหลวง คอ โครงการทเกดขนจากพระราชดารสวนพระองคในพระบาทสมเดจ

พระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช มจดประสงคเพอสรางฝนเทยมสาหรบบรรเทาความแหงแลงใหแกเกษตรกร

ประวต

เมอคราวทพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชภมพลอดลยเดช เสดจพระราช

ดาเนนเยยมพสกนกร เมอป พ.ศ. 2498 ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ไดทรงรบทราบถงความเดอดรอน ทกขยากของ

ราษฎร และเกษตรกรทขาด แคลนนา อปโภค บรโภค และการเกษตร จงไดมพระมหากรณาธคณ พระราชทาน

โครงการพระราชดาร " ฝนหลวง " ใหกบ ม.ร.ว. เทพฤทธ เทวกล ไปดาเนนการ ซงตอมา ไดเกดเปนโครงการ

คนควาทดลอง ปฏบตการฝนเทยมหรอฝนหลวงขน ในสงกด สานกงานปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณ เมอป

2512 ดวยความสาเรจของ โครงการ จงไดตราพระราชกฤษฎกา กอตงสานกงานปฏบตการฝนหลวง ขนในป พ.ศ.

2518 ในสงกดกระทรวงเกษตรและสหกรณ เพอเปนหนวยงานรองรบโครงการพระราชดารฝนหลวง ตอไป

ฝนหลวง

การทาฝนหลวงเปนกรรมวธการเหนยวนานาจากฟา จะตองใหเครองบนทมอตราการบรรทก

มากๆ บรรจสารเคมขนไปโปรยในทองฟา โดยดจากความชนของจานวนเมฆ และสภาพของทศทางลมประกอบกน

ปจจยสาคญททาใหเกดฝนคอ ความรอนชนปะทะความเยน และมแกนกลนตวทมประสทธภาพในปรมาณ

ทเหมาะสม กลาวคอ เมอมวลอากาศรอนชนทระดบผวพนขนสอากาศเบองบน อณหภมของมวลอากาศ จะลดตาลง

จนถงความสงทระดบหนง หากอณหภมทลดตาลงนนมากพอกจะทาใหไอนาในมวลอากาศอมตว จะเกดขบวนการ

กลนตวเองของไอนาในมวลอากาศขนบนแกนกลนตว เกดเปนฝนตกลงมา ฉะนนสารเคมทใชจงประกอบดวย สตร

รอน เพอใชกระตนเรงเรากลไกการหมนเวยนของบรรยากาศ สตรเยน ใชเพอกระตนกลไกการรวมตวของละออง

เมฆ ใหโตขนเปนเมดฝน และสตรทใชเปนแกนดดซบความชน เพอใชกระตนกลไก ระบบการกลนตวใหม

ประสทธภาพสงขน

วธการทาฝนหลวง

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช ไดทรงกาหนดขนตอนของกรรมวธการทาฝนหลวง

ขนเพอใหเขาใจไดงาย ๆตามลาดบ ดงน

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 15

ขนตอนทหนง : "กอกวน"

เปนขนตอนทเมฆธรรมชาต เรมกอตวทางแนวตง การปฏบตการฝนหลวง ในขนตอนน จะมงใช

สารเคมไปกระตน ใหมวลอากาศเกดการลอยตวขนส เบองบน เพอใหเกดกระบวนการชกนาไอนา หรอ ความชน

เขาสระบบการเกด เมฆ ระยะเวลาทจะปฏบตการในขนตอนน ไมควรเกน 10.00 น. ของแตละวน โดยการใช

สารเคมทสามารถดดซบไอนาจากมวลอากาศได แมจะมเปอรเซนตความชนสมพทธ ตา (ม คา Critical relative

humidity ตา ) เพอกระตน กลไกของกระบวนการกลนตวไอนาในมวล อากาศ ( เปนการสราง Surrounding ให

เหมาะสมตอการเจรญเตบโตของเมฆดวย ) ทางดานเหนอ ลมของพนทเปาหมาย เมอเมฆเรมเกด มการกอตว และ

เจรญเตบโตทางตงแลว จงใชสารเคมทใหปฏกรยาคาย ความรอนโปรยเปนวงกลม หรอเปนแนวถดมา ทางใตลม

เปนระยะทางสนๆ เขาสกอนเมฆ เพอกระตนใหเกดกลมแกนรวม (main cloud core) ในบรเวณ ปฏบตการสาหรบ

ใชเปนศนยกลาง ท จะสรางกลมเมฆฝนในขนตอนตอไป

ขนตอนทสอง : "เลยงใหอวน"

เปนขนตอนทเมฆกาลง กอตวเจรญเตบโตซงเปนระยะสาคญมาก ในการปฏบตการฝนหลวง

เพราะจะตองไป เพมพลงงานใหแก updraft ใหยาวนานออกไป ตองใชเทคโนโลยและประสบการณหรอศลปะแหง

การทาฝนควบคไปพรอมๆ กน เพอตดสนใจ โปรยสารเคมฝนหลวงชนดใด ณ ทใดของกลมกอนเมฆ และในอตรา

ใดจงเหมาะสม เพราะตองใหกระบวนการเกดละอองเมฆสมดล กบความแรงของ updraft มฉะนนจะทาใหเมฆ

สลาย

ขนตอนทสาม : "โจมต"

เปนขนตอนสดทายของกรรมวธปฏบตการฝนหลวง เมฆ หรอ กลมเมฆฝนมความหนาแนนมาก

พอทจะสามารถตกเปนฝนได ภายในกลมเมฆจะมเมดนาขนาดใหญมากมาย หากเครองบน บนเขาไปในกลมเมฆ

ฝนน จะมเมดนาเกาะตามปก และกระจงหนาของเครองบน เปนขนตอนทสาคญ และอาศยประสบการณมาก เพราะ

จะตองปฏบตการเพอลดความรนแรงของ updraft หรอทาใหอายของ updraft หมดไป สาหรบการปฏบตการใน

ขนตอนน จะตองพจารณาจดมงหมายของการทาฝนหลวง ซงมอย 2 ประเดน คอเพอเพมปรมาณฝนตก (Rain

enhancement) และเพอใหเกดการกระจายการตกของฝน (Rain redistribution)

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 16

เครองมอและอปกรณสาคญทใชประกอบในการทาฝนหลวง

เครองมออตนยมวทยา ใชใน การตรวจวด และศกษาสภาพอากาศประกอบการ วางแผนปฏบตการ

นอกเหนอจากแผนทอากาศ ภาพถาย ดาวเทยมทไดรบสนบสนนเปนประจาวน จาก กรมอตนยมวทยาทมใชไดแก

เครองวดลมชนบน (Pilot Balloon)ใชตรวจวดทศทางและความเรว ลมระดบสงจากผวดนขนไป

เครองวทยหยงอากาศ (Radiosonde) เปนเครองมอ อเลคทรอนคสประกอบดวยเครองสงวทย

ซงจะ ตดไปกบบอลลน และเครองรบสญญาณวทยซงจะบอกใหทราบถงขอมลอณหภมความชน ของบรรยากาศใน

ระดบตางๆ

เครองเรดาร ตรวจอากาศ (Weather Radar) ทมใชอยเปนแบบตดรถยนต เคลอนทไดม

ประสทธภาพ สามารถบอกบรเวณ ทมฝนตกและความแรง หรอปรมาณนาฝนและ การเคลอนทของกลมฝนไดใน

รศม 200-400 กม. ซงนอกจากจะใชประกอบการวางแผนปฏบตการแลว ยงใชเปนหลกฐานในการประเมนผล

ปฏบตการฝนหลวงอกดวย

เครองมอตรวจ อากาศผวพนตางๆ เชน เครองวดอณหภมเครองวด ความเรวและทศทางลม

เครองวดปรมาณนาฝน เปนตน

เครองมอเตรยมสารเคม ไดแกเครองบดสารเคม เครองผสมสารเคม ทงแบบนาและแบบผง

ถงและกรวยโปรยสารเคม เปนตน

เครองมอ สอสาร ใชในการตดตอ สอสารและส งการระหวางนกวชาการบนเครองบน กบฐาน

ปฏบตการ หรอระหวางฐาน ปฏบตการ 2 แหง หรอใชรายงานผลระหวางฐาน ปฏบตงานสานกงานฯ ในสวนกลาง

โดยอาศยขายรวมของวทยตารวจ ศนยสอสารสานกงานปลดกระทรวงมหาดไทย วทยเกษตร และกรม ไปรษณยโทร

เลข เครองมอสอสารทใชใน ปจจบน ไดแก วทยซงเกลไซดแบนด วทย FM.1, FM.5 เครองโทรพมพ เปนตน

เครองมอ ทางวชาการ อนๆ เชนอปกรณ ทางการวางแผนปฏบตการ เขมทศ แผนท กลอง สอง

ทางไกล เครองมอตรวจสอบสารเคม กลองถายภาพ และ อนๆ สถาน เรดารฝนหลวง ในบรรดาเครองมออปกรณ

วทยาศาสตร ภายใตโครงการวจยทรพยากรบรรยากาศ ประยกตจานวน 8 รายการนน Doppler radar จดเปน

เครองมออปกรณวทยาศาสตร ทมมลคาสงสด Doppler radar น ใชเพอวางแผนการทดลองและตดตามประเมนผล

ปฏบตการฝนหลวง สาธตเครองมอชนดน ทางานโดยใชระบบคอมพวเตอร (Microvax 3400) ควบคม การส งการ

การ เกบบนทก รวบรวม ขอมล สามารถ นาขอมลกลบมาแสดงใหมจากเทปบนทก ใน รปแบบการทางานของ IRIS

(IRIS Software) ผาน Processor (RUP-6) กลาวคอ ขอมลจะถกบนทกไวในเทป บนทกขอมล ดวยระบบ

คอมพวเตอรทสามารถ นามาใชไดตลอด ซงเชอมตอกบระบบเรดาร การแสดงผล / ขอมล โดยจอภาพ (TV.monitor)

ขนาด 20 นว สถานทตง Doppler radar หรอ ท เรยกวา สถาน เรดารฝนหลวง นอยท ตาบลยางเปยง อาเภออมกอย

จงหวด เชยงใหม

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 17

ฝายตนนาเพอชะลอนา

โครงการฝายชะลอนา (ฝายแมว)

ฝายแมว เปนชอเรยก โครงการตามแนวพระราชดาร เกยวกบ วศวกรรม แบบพนบาน ฝายแมวเปน

ฝายชะลอนากงถาวรประเภทหนง ประเภทเดยวกบฝายคอกหม โดยใชวสดทหาไดงายในทองถน เชนกงไม กอน

หน เพอกนชะลอนาในลาธาร หรอทางนาเลกๆ ใหไหลชาลง และขงอยในพนทนานพอทจะพนทรอบๆจะไดดดซม

ไปใช เปนการฟนฟพนทปาเสอมโทรมใหเกดความชมชนมากพอทจะพฒนาการเปนปาสมบรณขนได ฝายแมวยง

อาจใชเพอการทดนา ใหมระดบสงพอทจะดงนาไปใชในคลองสงนาไดในฤดแลง โครงการตามแนวพระราชดารน

ไดมการทดลองใชท โครงการหวยฮองไคร จ.เชยงใหม และประสบผลสาเรจจนเปนตวอยางใหกบโครงการอนๆ

ตอมา

ฝายชะลอนาสรางขวางทางไหลของนาบนลาธารขนาดเลกไว เพอชะลอการไหล- ลดความรนแรง

ของกระแสนา ลดการชะลางพงทลายของตลง – เมอนาไหลชาลง กมนาอยในลาหวยนานขน โดยเฉพาะใน

หนาแลง – ชวยดกตะกอนทไหลมากบนา ลดการตนเขนทปลายนา ทาใหนาใสมคณภาพดขน – ชวยใหดนชมชน

ปามความอดมสมบรณ เพมความหลากหลายทางชวภาพ – สตวปา สตวนา ไดอาศยนาในการดารงชวต คนพชแก

เนนเขา/ภเขาหวโลน – ดนชน ปากชน กลายเปนแนวกนไฟปา ลดความรนแรงของไฟได

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 18

วตถประสงค

เพอรกษาความชมชนของผนปาและกกเกบนา ทางโครงการฯ ไดจดทาฝายชะลอนา ในตนนา

ลาธาร 2 สาย และเพอสรางความเขาใจใหถกตอง สาหรบ โครงการ ฝายชะลอนา ททางเราไดจดทา ขนมานน

มวตถประสงคและวธการกอสราง เพอลดผลกระทบตอระบบนเวศนในระยะยาว ดงน

1. ฝายทเราสรางขนมา เปนฝายแบบไมถาวร ใหวสดจากธรรมชาต เปนหลก สาหรบชะลอนา

ในหนาแลงเทานน ไมไดสรางเพอกกเกบนา การไหลของนา ทหนาฝาย ยงมนาไหลอย ตลอดเวลา ไมวาจะซมผาน

ฝาย หรอ นาลนขามฝาย

2. ระดบความสงของตวฝาย ไมสงมากนก ระดบความสงประมาณ 40 % ของความสงของระดบ

นาสงสด ในลาคลองหรอลาหวย สายนายงสามารถไหลลนผานฝายไดตลอดเวลา เพอยงรกษาระบบนเวศน หนา

ฝายไว

3 ตวฝายควรมระดบความลาดชน ประมาณ 20 – 45 องศา ทงดานหนา และ ดานหลง ไมควรสราง

ฝาย ทมหนาตด 90 องศา

4. การกอสรางจะสรางเปนชวงๆ แบบ ขนบนได เปนชวงๆ ระยะขนอยกบพนท ประมาณ 50 –

200 เมตร

5. งบประมาณการกอสรางเราแทบจะไมม เพยงชวยกนขนหน ทระเกะ ระกะ อยตามลาคลอง มา

จดเรยงใหม เทานน เปนการออกกาลงกายไปในตว หากไมมหน เรากจะใชกระสอบทราย

6. หากหนานา มนามา ฝายนกจะพงทลาย ลง (ชวยลดความเรวของกระแสนาปา ลงได) หนทกอ

เรยงตวไว กจะพง และ ไหลลงมาสตวฝาย ดานลาง ตอไป

7. พอหมดหนานาปา นาเกอบจะใกลแหง เรากหาเวลามาออกกาลงกาย มายกกอนหนกลบไปเรยง

เปนฝายชะลอนา ตามเดม (สวนใหญแลว จะยงหลงเหลอ โครงสรางเดมอยบาง) ใชเวลากอสราง ประมาณ 1-2 ชม. ตอ

ฝายเทานน

8. ควรคานงถง สตวนา ทอาศยในลาคลองดวยวา สามารถเดนทางไปยงตนนาไดหรอไม เพราะเรา

ตงใจวา “ในนาตองมปลา ในปาตองมนา”

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 19

รปแบบของฝาย

ตามแนวพระราชดารในการกอสรางฝายตนนาลาธาร เพอสรางความชมชนดกตะกอนดนเกบกก

นา ซงหากสามารถเกบกกนาไดปรมาณมากพอ กสมควรทจะกระจายนาออกไปรอบ ๆ พนทบรเวณฝายเพอสราง

ความชมชนใหกบพนทตนนา ดงนนในการกอสรางฝายตนนาลาธารแตละชนด จงมวตถประสงคและความ

เหมาะสมของพนททแตกตางกนออกไปดวย ซงรปแบบของฝายตนนาลาธาร หรอ Check Dam ตามแนว

พระราชดาร ม 3 รปแบบ คอ

1. ฝายตนนาลาธารแบบทองถนเบองตน (แบบผสมผสาน) หรอทเรยกกนทวไปวา “ฝายแมว”

เปนการกอสรางดวยวสดธรรมชาตทมอย เชน กงไม ไมลมขอนนอนไพร ขนาบดวยกอนหนขนาดตาง ๆ ในลา

หวย ซงเปนการกอสรางแบบงาย ๆ กอสรางในบรเวณตอนบนของลาหวยหรอรองนา ซงจะสามารถดกตะกอน

ชะลอการไหลของนา และเพมความชมชนบรเวณรอบฝายไดเปนอยางด วธการนสนเปลองคาใชจายนอย

มาก หรออาจไมมคาใชจายเลย นอกจากแรงงานเทานน ซงการกอสรางฝายตนนาลาธารแบบทองถนเบองตน สามารถ

ทาไดหลายวธ เชน

1.1 กอสรางดวยทอนไมขนาบดวยหน

1.2 กอสรางดวยทอนไมขนาบดวยถงบรรจดนหรอทราย

1.3 กอสรางดวยคอกหมแกนดนอดขนาบดวยหน

1.4 กอสรางแบบเรยงดวยหนแบบงาย

1.5 กอสรางแบบคอกหมหนทง

1.6 กอสรางดวยคอกหมถงทรายซเมนต

1.7 กอสรางแบบหลกคอนกรตหนทง

1.8 กอสรางแบบถงทรายซเมนต

1.9 กอสรางแบบคนดน

1.10 กอสรางแบบหลกไมไผสาน

ขดกนอนเปนภมปญญาชาวบาน

2. ฝายตนนาลาธารแบบเรยงดวยหนคอนขาง

ถาวร (แบบกงถาวร) กอสรางดวยหนเรยงเปนพนงกนนา สราง

บรเวณตอนกลางและตอนลางของลาหวยหรอรองนาจะสามารถ

ดกตะกอนและเกบกกนาในชวงฤดแลงไดบางสวน

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 20

3. ฝายตนนาลาธารแบบคอนกรตเสรมเหลก (แบบถาวร) เปนการกอสรางแบบถาวรสวนมาก

จะดาเนนการในบรเวณตอนปลายของลาหวยหรอรองหวย จะสามารถดกตะกอนและเกบกกนาในฤดแลงไดด

ฝายตนนาลาธาร หรอฝายชะลอความชมชน

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 21

ฝายดกตะกอน

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชพระราชทานพระราชดารเพมเตมในรายละเอยด

วา สาหรบ Check Dam ชนดปองกนไมใหทรายไหลลงไปในอางใหญจะตองทาใหดและลก เพราะทรายลงมาก

จะกกเกบไว ถานาตนทรายจะขามไปลงอางใหญ

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 22

สาหรบรกษาความชมชนไมจาเปนตองขดลกเพยงแตกกนาใหลงไปในดน แตแบบกกทรายน

จะตองทาใหลกและออกแบบอยางไร ไมใหนาลงมาแลวไลทรายออกไป พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพล

อดลยเดชไดพระราชทานแนวพระราชดารเกยวกบการพจารณาสรางฝาย ชะลอความชมชนขน เพอสรางระบบวงจร

นาแกปาไมใหเกดประโยชนสงสด คอ ใหดาเนนการสารวจทาเลสรางฝายตนนาลาธารในระดบทสงทใกลบรเวณ

ยอดเขามากทสดเทาทจะเปนไปได ลกษณะของฝายดงกลาว จาเปนจะตองออกแบบใหม เพอใหสามารถกกเกบนา

ไวไดปรมาณมากพอสมควรเปนเวลานาน 2 เดอน การเกบรกษานาสารองไดนานหลงจากฤดฝนผานไปแลว จะทา

ใหมปรมาณนาหลอเลยงและประคบประคองกลาไมพนธทแขงแรงและโตเรวทใชปลกแซมในปาแหงแลงอยาง

สมาเสมอและตอเนองโดยการจายนาออกไปรอบ ๆ ตวฝายจนสามารถตงตวได

ประโยชน ของฝายชะลอนา

1. ฝายชวยชะลอนา ชะลอการไหลของนา จากเดมทฤดนาหลากนาจะหลากลงสทตาอยางรวดเรว

2. ชะลอความแรงของนาหลาก ชวยลดการกดเซาะของตลงลานา

3. ชวยดกตะกอนแมนา กงไม เศษไม ดน โคลน ทราย ทาใหลานาหลงฝายตนเขนชาลง เกบกกนา

ทาใหเกดความชมชน ในบรเวณฝายและพนทเหนอฝาย

4. ใชทาการเกษตรบรเวณใกลเคยงไดตลอดทงป เชน ปลกผก เลยงสตว ทาไร ทาสวน

5. เปนแหลงเพาะพนธสตวนา

6. เปนแหลงอาหารของชาวบาน ในพนทฝาย เชน ปลา สาหรายนาจด (เตา)

7. สรางรายไดใหชาวบาน เชน เกบสาหรายนาจด(เตา)ไปขาย

8. เกบความชมชน เพมปรมาณ นาใตดน เปนประโยชน ในการทาประปาหมบาน

9. ใชสญจรขนสง สนคาทางการเกษตร ขามลานา รนระยะทางการขนสงได

10. เปนแหลงทองเทยว พกผอน หยอนใจ ของชาวบาน เชน เดกเลนนาคลายรอน สถานทออก

กาลงกาย

11. เปนสถานทจดงานประเพณตางๆ เชน งานประเพณลอยกระทง การแขงเรอประเพณ

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 23

หญาแฝกปองกนดนพงทลาย

การชะลางพงทลายดวยการใชหญาแฝก

สาเหตและปญหาของการชะลางพงทลายการชะลางพงทลายโดยนาเปนปจจย สาคญททาใหดนจด

โดยเฉพาะในพนททมความลาดชนในภมประเทศทแหงแลง อาจเกดการชะลางพงทลายโดยลมในบรเวณทราบได

การชะลางพงทลาย มสาเหตจากภยพบตจากธรรมชาตการเกษตรทไมถกวธ การทาเหมองเปดการกอสรางอาคาร

ภมทศนและทางหลวง การชะลางพงทลายทาใหดนดทอยดานบนถกชะลางหมดไป พชไมสามารถขนปกคลมได

หนาแนนพอพระบาทสมเดจ พระเจาอยหวทรงตระหนกถงสภาพปญหาและสาเหตทเกดขนโดยทรงศกษา ถง

ศกยภาพของ "หญาแฝก" ซงเปนพชทมคณสมบตพเศษในการชวยปองกน การชะลางและพงทลายของหนาดนและ

อนรกษความชมชนใตดนไว อกทงยงเปนพชพนบานของไทยวธการปลกกใชเทคโนโลยแบบงาย ๆ เกษตรกร

สามารถดาเนนการไดเอง โดยไมตองใหการดแลหลงการปลกมากนก อกทงยงประหยดคาใชจายกวาวธอน ๆ อก

ดวย

การปองกนการเสอมโทรมและพงทลายของดนโดยใชหญาแฝกซงแสดงออกถงพระอจฉรยภาพใน

การเลอกใช วสดพชพรรณ (plant material) ทมความเหมาะสม

ลกษณะของหญาแฝก

มระบบรากลกแผกระจายลงไปในดนตรง ๆ คลายกาแพง ทาหนาทกรองตะกอนและรกษา

หนาดน หญาแฝกมชอสามญเปนภาษาองกฤษวา "vetiver grass" มดวยกน 2 สายพนธ

หญาแฝกดอน (Vetiveria nemoralis A.Camus)

หญาแฝกหอม (Vetiveria zizanioides Nash)

เปนพชทมอายไดหลายป ขนเปนกอแนนมใบเปนรปขอบขนานแคบปลายสอบแหลม ยาว 35-80 ซม.

มสวนกวางประมาณ 5-9 มม.สามารถขยายพนธไดทงแบบไมอาศยเพศ โดยการแตกหนอจากสวนลาตนใตดน หรอ

แบบอาศยเพศ โดยการใหดอกและเมลดไดเชนกน ชอดอกทพบในประเทศไทย สงประมาณ 20-30 ซม. แตการ

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 24

ขยายพนธเปนไปคอนขางยาก หญาแฝกจงไมใชวชพชเชนหญาคา ปกตหญาแฝกจะมการขยายพนธทไดผลรวดเรว

โดยการแตกหนอจากลาตนใตดน นอกจากนจากการศกษาพบวา หญาแฝกในบางโอกาสสามารถแตกแขนงและราก

ออกในสวนของกานชอดอกได เมอแขนงดงกลาวมการเจรญเตบโตจะเพมนาหนกมากขน ทาใหหญาแฝกโนมลง

ดนและสามารถเจรญเตบโตเปนกอหญาแฝกใหมได

การใชประโยชนจากหญาแฝกเพออนรกษดนและนา

ปลกเปนแนวตามระดบขวาง ความลาดชน

การปลกแบบนจะไดประโยชนสงสดเมอหญาแฝกมความเจรญแตกกอขนเตมตลอดแนวจนไมม

ชองวาง เพราะเมอนาไหลบา หรอมการพดพาดนไปกระทบแถวหญาแฝก แฝกจะทาหนาทชะลอความเรวของนาลง

และดกเกบตะกอนไว สวนนาจะไหลซมลงสดนชนลางมากขนเปนการเพมความชมชนแกดน สวนรากหญาแฝก

นนอาจหยงลกลงดนไดถง 3 เมตรซงสามารถยดดนปองกนการชะลางแบบเปนหนากระดาน หรอเปนรองลกและ

แบบอโมงคเลกใตดนไดเปนอยางด เมอแถวหญาแฝกทาหนาทดกตะกอนดนเปนระยะเวลานานขน กจะเกดการ

สะสมทบถมของตะกอนดนบรเวณหนาแถวหญาแฝกเพมขนทก ๆ ป กลายเปนคนดนธรรมชาตไปในทสด

ปลกแกปญหาพงทลายของดนทเปนรองนาลก

เทคนคการปลกหญาแฝกเพอแกปญหาบรเวณรองลกโดยการปลกแฝกในแนวขวาง 1 แถวเหนอ

บรเวณรองลกและใชถงทรายหรอดนเรยงเปนแนวเพอชวยชะลอความเรวของนาทไหลบาในระยะทแฝกเรมตงตว

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 25

ปลกในทลาดชน

มาตรการทเหมาะสมโดยเฉพาะทางแถบภาคเหนอและภาคใตคอ การปลกแฝกใหเปนแนวรวบรเวณ

คนคขอบเขา หรอรมขนบนไดดนดานนอกโดยควรปลกหญาแฝกเปนแถวตามแนวขวางความลาดเท ในตนฤดฝน

โดยการไถพรวนดนนารองแลวปลกหญาแฝกลงในรองไถ ระยะปลกระหวางตนตอหลม 3-5 เหงาตอหลม

ระยะหางระหวางแถวแฝกจะไมเกน 2 เมตรตามแนวตง หญาแฝกจะเจรญเตบโตแตกกอชดกนภายใน 4-6 เดอน ใน

พนทแหงแลงควรตดแฝกใหสงประมาณ 30-50ซม.เพอเรงใหมการแตกกอควรตด 1-2 เดอนตอครงทงนการตดหญา

แฝกตองกระทาในทกพนทและใชใบคลมดนดวย

ปลกอนรกษความชนในดน

เปนการปลกไมผลรวมกบแถวหญาแฝกในระยะแรกเรม หรอ ปลกแฝกสลบกบตนไมทตองการใช

ประโยชน มวธการปลก 3 วธคอ

ปลกหญาแฝกขนานไปกบแถวของไมผลประมาณ 1 เมตรและนาใบของหญาแฝกมาคลมโคนตน

เพอชวยรกษาความชมชนและเพมความอดมสมบรณของดน

ปลกแบบครงวงกลมรอบไมผล ซงทรงเรยกวา"ฮวงซย"โดยปลกเปนครงวงกลมรอบไมผลแต

ละตนรศมจากโคนตนไมผล 1.50-2.00 เมตร

ปลกแบบครงวงกลมหนหนาเขาหาแนวความลาดชน แนวหญาแฝกจะดกตะกอนดนทจะไหลบา

ลงมาเกบกกไวทโคนตนไม

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 26

ปลกปองกนการเสยหาย ขนบนไดดน คนคนารอบเขา

ในพนทลาดชนนยมปลกบนขนบนไดดนหรอมการกอสรางคนคดนรอบเขา ซงเปนการลงทนสง

การปองกนการเสยหายกโดยการปลกหญาแฝกเปนแนวบรเวณขอบขนบนไดดนหรอคนคดน

ปลกเพอควบคมรองนา

โดยปลกแฝกลงในรองนาดวยการขดหลมปลกขวางรองนาเปนแนวตรงหรอแนวหวลกศรยอนทาง

กบทศทางไหล ในลกษณะตว V ควาซงทรงเรยกวา"บงจา"เพอควบคมการเกดรองนาแบบลกหรอการปลกในรอง

นาลน โดยปลกตามแนวระดบเพอกกนาและชวยกระจายนาไปใชในพนทเพาะปลก ผลของการปลกหญาแฝกแบบ

นจะชวยดกตะกอนและสามารถชะลอความเรวของนาใหลดลงดวย

ปลกปองกนตะกอน ทบถมคลองสงนา ระบายนา อางเกบนาในไรนา ปลกรอบสระ กรองตะกอนดน

โดยปลกแฝกเปนแถวบรเวณสองขางทางคลองสงนาชวยกนตะกอนดนทไหลลงมา ซงการปลกรอบ

ขอบสระเพอกรองตะกอนดนนน ใชวธการปลกตามแนวระดบนาสงสดทวมถง 1 แนว และควรปลกเพมขนอก1-2

แนวเหนอแนวแรกขนกบความลกของขอบสระ เมอนาไหลบาลงมาตะกอนดนจะตดคางบนแถวหญาแฝกสวนนา

กคอย ๆ ไหลซมลงสระ รากแฝกกชวยยดดนรอบ ๆ สระมใหพงทลายได ชวยลดคาใชจายในการขดลอกสระ

ปลกฟนฟดนเสอมโทรม

ปลกแฝกเปนแถวขวางความลาดเทในดนลกรงทเสอมโทรมจากการถกชะลางของผวหนาดน

จนกระทงเกดความแหงแลงและมผวหนาดนแขง ขาดพชพรรณธรรมชาตปกคลม การปลกแฝกแบบนจะชวยชะลอ

ความเรวของนาไหลบา ทาใหนาซมลงดนไดลกเกดความชมชนตนไมสามารถเจรญเตบโตได โดยดาเนนการใน

โครงการฟนฟทดนเสอมโทรมเขาชะงม จ.ราชบรและ ต.หนองพลบ อ.หวหน จ.ประจวบครขนธ

ปลกในพนทดนดาน

ดาเนนการศกษาทศนยศกษาการพฒนาหวยทราย ทรายแขง ดนเหนยว หนปนและแรธาตตาง ๆ

รวมตวกนเปนแผนแขงคลายหน ยากทพชชนสงจะเจรญเตบโตได เมอทาการปลกแฝกในดนดานพบวารากหญา

แฝกสามารถหยงลกลงไปในเนอดนดานทาใหแตกรวนขน หนาดนกจะมความชนเพมขน ในแนวของหญาแฝก

สามารถปลกพนธไมไดหลายชนด เชน กระถนเทพา สะเดา ประด ฯลฯ เมอปลกรวมกบไมผล รากหญาแฝก

สามารถหยงลงในดนดานเปนการสลายดนลวงหนากอนรากไมผลจะหยงลกลงไปถง

ปลกปองกนการพงทลายดนไหลถนน

ปลกแฝกเพอยดดนและเบยงเบนทางไหลนาบรเวณไหลทางและปลกขวางแนวลาดเทเพอปองกนการ

พงทลายและเลอนไหลของดน ในพนทดนตดและดนถมขางทาง กนการพงทลายของดนในสวนของไหลทางเปด

และไหลทางดานขาง

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 27

ปลกปองกนการปนเปอนสารพษในแหลงนา

จากการทดลองทศนยศกษาการพฒนาหวยทรายฯ พสจนไดวากอหญาแฝกทปลกเปนแนวขวาง

ความลาดเทของพนท สามารถจะยบยงและลดการสญเสยหนาดนบนพนทลาดชนในระดบหนง ขณะเดยวกน ราก

หญาแฝกทมการแพรกระจายอยางหนาแนนและหยงลก จะเปนกาแพงกกกนดนและสารพษทปะปนมากบนาไมให

ไหลลงสนาเบองลาง นอกจากนรากหญาแฝกนาจะมประสทธภาพในการดดซบธาตโลหะหนกและสารเคม

บางอยางไดดกวาพชชนดอนๆทงนเนองจากรากของหญาแฝกสามารถทหยงลกและแผกวางไดมากกวารากหญา

ชนดอน ๆ ประโยชนเอนกประสงคอน ๆ อนรกษสงแวดลอมและนเวศวทยา ทาอาหารสตว ปยหมก มงหลงคา

ทาสมนไพร และนาหอม

เขอน

เขอน เปนสงกอสรางขนาดใหญสาหรบกนทางนา เพอใชในการเกบกกนาและปองกนอทกภย

รวมถงผลตกระแสไฟฟา สวนบนของเขอนจะประกอบไปดวยสวนทเรยกวาทางนาลน สาหรบใหนาทสงกวาระดบ

ทตองการไหลผานมาทฝงปลายนา มากกวาครงหนงของแมนาสายหลกทวโลกจะมเขอนกนไวเพอใชประโยชน

ในทางใดทางหนง

ชนดของเขอน

ชนดของเขอน จะจาแนกตามชนดของวสดกอสราง เชน เขอนหน เขอนดน เขอนคอนกรต เขอน

คอนกรตบดอด หรอเขอนไม

ประโยชนของเขอน

ประโยชนของเขอนทสาคญ คอ เพอกกเกบนา โดยเกบนาจากชวงฤดนาหลากและปลอยนาใชใน

การเกษตรกรรม อปโภคบรโภคในชวงขาดแคลนนา เขอนยงคงใชสาหรบปองกนนาทวมฉบพลนในฤดทนาไหล

หลากอกทางหนง โดยเขอนจะทาหนาทชะลอความเรวของนา ใหนาไหลผานไดเฉพาะตามปรมาณทเหมาะสม ใน

ปจจบนเขอนมหนาทหลกอกดานคอการผลตกระแสไฟฟา โดยพลงงานไฟฟาสวนหนงในประเทศไทยมาจากการ

ปนไฟจากเขอน นอกจากนเขอนบางแหงใชเปนสถานททองเทยวและกจกรรมนนทนาการตาง ๆ เชน การลองเรอ

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 28

หรอ การตกปลา อยางไรกตามเขอนมผลกระทบตอสงแวดลอม ไดแก การปดกนทางนาทาใหสงมชวตในนา

บางชนด เชน ปลาแซลมอน ไมสามารถวายไปตามกระแสนาเพอวางไขไดในชวงฤดขยายพนธ เขอนยงคงปดกน

ทางนาทาใหการเดนทางทางเรอไมสามารถเคลอนทผานได ปญหาของการสรางเขอนทมยงรวมถงพนทบานเรอน

และปาไมทอยบรเวณเหนอเขอน จะถกทวมจมอยใตนาไมสามารถใชงาน

ดานการชลประทานและการเกษตร

ในอางเกบนาเหนอเขอนมพนท 388 ตารางกโลเมตร เหมาะสาหรบเปนแหลงเพาะพนธปลานาจดได

เปนอยางด

ดานการบรรเทาอทกภย

โดยปกตในฤดฝนทงในลานาแควนอยและแควใหญ จะมปรมาณมากถงประมาณ 3,000 ลกบาศก

เมตรตอวนาท เมอไหลไปรวมกนจะทาใหเกดนาทวมลมนาแมกลองเปนประจา เมอเขอนศรนครนทรและเขอนเขา

แหลม แลวเสรจ อางเกบนาของเขอนทงสองจะชวยเกบกกนาไว เปนการบรรเทาอทกภยในพนทดงกลาวอยางถาวร

ชวยตอตานนาเคมและนาเสยในฤดแลง

กอนนทบรเวณปากนาแมกลองจะมนาเคมยอนเขามาในฤดแลง นอกจากนยงมนาเสยจากโรงงาน

อตสาหกรรมของสองฝงแมกลองอกสวนหนง การทมนาจากเขอนปลอยไปมากกวาปกตในฤดแลง จะชวยขบไลนา

เสยและผลกดนนาเคม ทาใหสภาพนาในแมนาแมกลองมคณภาพด

ดานการคมนาคมและการทองเทยว

เมอมอางเกบนาเกดขนชมชนตางๆ กไดอาศยเปนเสนทางคมนาคมทางนา เพอนาผลผลตทไดออกส

ตลาด เปนการชวยกระจายรายไดอกทางหนง นอกจากนบรเวณนนยงมแหลงทองเทยวทนาสนใจอกหลายแหง เชน

นาตกไทรโยค บงเกรงกะเวย ดานเจดย สามองค ฯลฯ เปนตน

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 29

เขอนปาสกชลสทธ

แกมลง

แกมลง เปนแนวพระราชดารของพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชภมพลอดลยเดช

เกยวกบพนทหนวงนา (detension area) เพอแกปญหานาทวม มแนวคดจากการทลงอมกลวยไวในกระพงแกมไวได

คราวละมากๆ พระบาทสมเดจพระจาอยหว ไดมพระราชกระแสอธบายวา

"ลงโดยทวไปถาเราสงกลวยให ลงจะรบปอกเปลอก เอาเขาปากเคยว แลวนาไปเกบไวทแกมกอนลง

จะทาอยางนจนกลวยหมดหวหรอ เตมกระพงแกม จากนนจะคอย ๆ นาออกมาเคยวและกลนกนภายหลง"

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 30

มการวางแผนพนทแกมลงอยางเปนระบบ โดยหนวยงานตางๆ เชน กทม. กรมชลประทาน เปนตน

แกมลงม 3 ขนาด จากใหญ กลาง เลก มวตถประสงคเพอการชะลอนากอนทจะจดการระบายออกในเวลาตอมา

สามารถเปนไดทงพนทของรฐและเอกชน

ปจจบนมพนทแกมลงขนาดใหญอยทางฝงตะวนออกของกรงเทพ เหนอทาอากาศยานสวรรณภม

โดยกาหนดในผงการใชทดนเปนพนทเขยวลาย ไมเหมาะกบการพฒนา นอกจากนยงมแกมลงเลกใหญกระจายอยทว

กทม. กวา 20 จด

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 31

กงหนนาชยพฒนา

กงหนชยพฒนา เปนกงหนบาบดนาเสย “สทธบตรในพระปรมาภไธย” เพอพฒนาแหลงนาแก

ปวงชนทางานโดย การหมนปน เพอเตมอากาศใหนาเสยกลายเปนนาด สามารถประยกตใชบาบดนาเสย จากการ

อปโภคของประชาชน นาเสยจากโรงงานอตสาหกรรม รวมทงเพมออกซเจน ใหกบบอเพาะเลยงสตวนาทาง

การเกษตร

สวนประกอบ

กงหนชยพฒนา เปน เครองกลเตมอากาศทผวนาหมนชาแบบทนลอย (สามารถลอยขนลงไดเองตาม

ระดบนา) ประกอบดวยซองวดนา มใบพดท ออกแบบเปน ซองตกนารปสเหลยมคางหมจานวน 6 ซอง แตละซอง

จะถกแบงออกเปน 3 หองเทา ๆ กน ทงหมดถกตดตงบนโครงเหลก 12 โครงใน 2 ดาน มศนยกลางของกงหนท

เรยกวา "เพลากงหน" ซงวางตวอยบนตกตารองรบเพลา ทตดตงอยบนทนลอย และมระบบขบสงกาลง ดวยเฟอง

จานขนาดใหญ ใชมอเตอรไฟฟาขนาด 2 แรงมา สาหรบขบเคลอนซองนา ใหหมนรอบเปนวงกลม อยบนโครง

เหลกทยดทนทง 2 ดานเขาไวดวยกนดานลางของกงหนในสวนทจมนา จะมแผนไฮโดรฟอยลยดปลายของทนลอย

ดานลาง

การทางาน

ตามทฤษฎเครองกลเตมอากาศ นบวาการเตมอากาศหรอออกซเจนเปนหวใจของระบบบาบดนาเสย

เพราะถามออกซเจนอยมากจลนทรยกสามารถบาบดนาไดด และบาบดนาเสยไดมากขน แตทความดนบรรยากาศ

ซงเปนความดนทคอนขางตา สาหรบออกซเจนในการละลายนา จงตองมการเพมพนทสมผส ระหวางอากาศกบนา

ใหไดมากทสด

กงหนชยพฒนา เปน กงหนนาทมโครงเปนรปเหลยมบนทนลอย และมซองตกวดนาซงเจาะเปน

รพรน เราจงเหนสายนาพรงพรจากซองวดนาขณะทกงหนหมนวนเวยน ซาแลวซาเลาใชหลกการวดนาขนไปสาด

กระจายให เปนฝอยในอากาศ ทาใหนาสมผสกบอากาศไดอยางทวถง สงผลใหปรมาณ ออกซเจนในอากาศสามารถ

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 32

ละลายผสมผสาน เขาไปในนาไดอยางรวดเรว ทกครงทนาถกตกขนมา ออกซเจนในอากาศจะละลายในนาไดดขน

เพราะพนทในการทาปฏกรยามมากกวาเดม ทาใหนาเสย ซงเปนปญหาของแหลงนาในหลายพนท มคณภาพทดขน

การเพมออกซเจนใหกบนาจะชวยใหจลนทรยยอยสลายสงสกปรกในนาเสยได อยางมประสทธภาพ

ซงเปน กระบวนการทางชวภาพ ทใชในการบาบดนาเสย ทไดรบความนยมอยางมาก เพราะเปนวธทมประสทธภาพ

และใชคาใชจายในการบาบดนาเสยนอย และแหลงนาเสยทกระจายไปตามแหลงตางๆ จงทาใหยากแกการรวบรวม

นาเสย เพอนาไปบาบดในโรงบาบดนาเสย และตองเสยคาใชจายสง

การประยกตใชงานสามารถใชประโยชนเพอเตมอากาศใหกบนาหรอใช เพอขบเคลอนนาได โดย

การใชงานทงในรปแบบทตดตงอยกบทและใชในรปแบบเคลอนท เพอเตมอากาศใหกบแหลงนาขนาดใหญหรอ

ตามคลองสงนาทมความยาวมาก ซงดดแปลงไดดวยการใชพลงงาน จากเครองยนตของกงหน

จดเรมตนของกงหนนาชยพฒนา

กงหนนาชยพฒนาสรางขน เพอการแกมลพษทางนาซงทวความรนแรงมากขนในหลายพนท

ววฒนาการของกงหนนาชยพฒนานน เรมจากการสรางตนแบบไดครงแรกในป 2532 แลวนาไปตดตงยงพนท

ทดลองเพอแกปญหาไปพรอม ๆ กน

ทงน พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชไดมพระราชดาร ใหมลนธชยพฒนา

ดาเนนการวจย และพฒนากงหนนา ซงโครงสรางและสวนประกอบ ในสวนทเปนปญหาไดรบการแกไขมาโดย

ตลอดนบแตมการสรางเครองตนแบบ ในดานโครงสรางนนไดพฒนาใหกงหนนาหมนดวยความเรว 1,450 รอบตอ

นาท โดยทซองตกนาหมนดวยความเรว 5 รอบตอนาท ขบดวยมอเตอรขนาด 2 แรงมา และมการปรบปรง

โครงสรางในรปแบบตางๆ เชน ออกแบบตวเครองใหสามารถ ขบเคลอนดวยคนเพอใชในแหลงนา ทไฟฟายงเขา

ไปไมถง เปนตน ดานประสทธภาพสามารถถายเทออกซเจนลงนาได 0.9 กโลกรมตอแรงมาตอชวโมง และมการ

พฒนาใหถายเทออกซเจนได 1.2 กโลกรมตอแรงมาตอชวโมง

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 33

สทธบตรการประดษฐ

กงหนนาชยพฒนา ไดรบสทธบตรจากกรมทรพยสนทางปญญา เมอวนท 2 ก.พ. 2536 หลงจาก

เลขาธการมลนธชยพฒนา ซงเปนหนวยงานหลกทสนองพระราชดาร ในการพฒนากงหนนา ไดรบพระราชทาน

พระบรมราชานญาตใหยนขอรบสทธบตรเมอ วนท 2 ม.ย. 2535 จงนบวาเปนสทธบตรในพระปรมาภไธย ของ

พระมหากษตรยพระองคแรกของไทย และครงแรกของโลก และถอวาวนท 2 ก.พ. ของทกปเปน “วนนกประดษฐ”

นบแตนนเปนตนมา

นอกจากน “กงหนชยพฒนา” ยงไดรบรางวลเหรยญทองจาก The Belgian Chamber of Inventor

องคกรทางดานนวตกรรมทเกาแกของเบลเยยม ภายในงาน “ Brussels Eureka 2000” ซงเปนงานแสดงสงประดษฐ

ใหมของโลกวทยาศาสตร ณ กรงบรสเซลส ประเทศเบลเยยม "กงหนนาชยพฒนา" คอสงประดษฐซงเกดจากพระ

ปรชาสามารถและพระราชดาร ของพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 34

ใบงานท 1

1. ใหนกศกษาอธบายหลกการทาเกษตรแบบผสมผสาน

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

2. ใหนกศกษาจดทาแบบจาลองการทาเกษตรผสมผสาน

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 35

ใบงานท 2

1. การเกษตรผสมผสานแบงพนทเลยงสตวกสวน

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

2. ระบบไรนาสวนผสม คอ

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 36

ใบงานท 3

1. ใหนกศกษาอธบายหลกการบรหารจดการนาตามแนวพระราชดาร

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

2. ใหนกศกษาบอกวธการบรหารจดการนา ทสามารถดาเนนการในชมชนของตนเอง มาอยางนอย 2 วธ

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 37

บทท 2

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ

“...การพฒนาประเทศจาเปนตองทาตามลาดบขน ตองสรางพนฐานคอ ความพอม พอกน พอใช

ของประชาชนสวนใหญเปนเบองตนกอน โดยใชวธการและใชอปกรณทประหยด แตถกตองตามหลกวชา เมอได

พนฐานมนคงพรอมพอควรและปฏบตไดแลว จงคอยสรางคอยเสรมความเจรญและฐานะเศรษฐกจขนทสงขนโดย

ลาดบตอไป หากมงแตจะทมเทสรางความเจรญ ยกเศรษฐกจขนใหรวดเรวแตประการเดยว โดยไมใหแผนปฏบต

การสมพนธกบสภาวะของประเทศและของประชาชน โดยสอดคลองดวย กจะเกดความไมสมดลในเรองตาง ๆ ขน

ซงอาจกลายเปนความยงยากลมเหลวไดในทสด...”

พระบรมราโชวาท ในพธพระราชทานปรญญาบตรของ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ณ หอประชม

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วนพฤหสบดท 18 กรกฎาคม พ.ศ.2517

การเกษตรกรรมถอวาเปนอาชพหลกของคนไทยมาเปนเวลาชานานนบจากรนปยาตายาย และจะยง

ครองความสาคญอยเชนนตอไปอกเปนเวลานบรอย ๆ ป ทงนเพราะเมองไทยเปนเมองทอดมสมบรณ มดนฟา

อากาศทเหมาะสม ดนดานาชม พลเมองสวนใหญจงยดอาชพเกษตรกรเปนหลก การเกษตรจงมความสาคญตอวถ

ชวตความเปนอยของคนไทย วฒนธรรม เศรษฐกจและความมนคงของประเทศไทยเสมอจากความสาคญยงของ

อาชพเกษตรกรครงอดต จวบจนถงปจจบนนเราคงปฏเสธไมไดวาภาพวถเกษตรกรรมทสบทอดจากบรรพบรษเรม

ตกตาลงทกท เกษตรกรทเคยอยอยางสขสบายตามอตภาพกลายเปนตองปากกดตนถบ แขงขน รบรอน เครยด

มหนสนและตองพงพาเทคโนโลยเพมขน

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 38

สถานการณท วไปของเกษตรกรไทยจากขอมลปจจบน พบวา ประเทศไทยมผประกอบอาชพ

เกษตรกรและกลมผมอาชพเปนแรงงานภาคการเกษตรรวมกนประมาณ 24 ลานคน อกทงมแนวโนมวาจะลดลง

แตจะยงคงเปนประชากรกลมใหญของประเทศไปอกกวา 50 ป เกษตรกรรายยอยทเหลออยจะเปนเพยงผรกอาชพ

ทแทจรงเทานน บทบาทของสตรในภาคเกษตรจะเพมขนเนองดวยผชายเขาเมองเพอขายแรงงาน ชาวชนบท

สวนใหญมการถอครองทดนทากนขนาดเลกเทานน และทสาคญเกษตรกรจะยากจนเพมขนเรอย ๆ จากปญหาทยก

มาน จงสมควรอยางยงทหลายฝายจะตองรวมมอกนดาเนนทกวถทางทจะเรงรดและพฒนาการเกษตรใหกลบมา

รงเรองและเกษตรกรสามารถยนหยดอยไดเพอเปนฐานสาคญในการพฒนาประเทศชาตตอไปดวยการยดหลก

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช ทรงมพระมหากรณาธคณพระราชทาน

“หลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง” เพอใหคนไทยยดปฏบตเพอประโยชนสขแหงตนมากกวา 30 ปแลว

ดงพระราชดารสวา

“เศรษฐกจพอเพยงเปนเสมอนรากฐานของชวต รากฐานความมนคงของแผนดน เปรยบเสมอน

เสาเขมทถกตอกรองรบบานเรอนตวอาคารไวนนเอง สงกอสรางจะมนคงไดกอยทเสาเขม แตคนสวนมากมอง

ไมเหนเสาเขม และลมเสาเขมเสยดวยซา”

และ จากพระราชดารสอกตอนหนงวา

“ประเทศไทยสมยกอนน พอมพอกน มาสมยนอสระ ไมมพอมพอกน จงจะตองเปนนโยบายท

จะตองเปนนโยบายทจะทาเศรษฐกจพอเพยงเพอทจะใหทกคนพอเพยงได พอเพยงนกมความหมายวา มกน มอย

ไมฟมเฟอย ไมหรหรากได...”

หลงจากทรงมพระราชดารสเรองเศรษฐกจพอเพยง เมอวนท 4 ธนวาคม 2540 หลายหนวยงานกได

มการใหความสาคญกบเรองนอยางจรงจง เพราะเศรษฐกจพอเพยงเหมาะสมกบทกสมมาชพ

“เศรษฐกจพอเพยง” คอ เปาหมายหรอปรชญาการดาเนนชวตหรอวถชวตของคนไทย ใหอยอยาง

พอประมาณตน เดนทางสายกลาง มความพอเพยงและพอด โดยไมทาใหผอนเดอดรอน สงสาคญตองรจกพงพา

ตนเองและทรพยากรทมอยมาใชใหเกดประโยชน กอนจะไปพงพาคนอนหรอปจจยภายนอก หรอหมายถงการทอม

ชตนเองได ใหมความพอเพยงกบตวเอง ครอบครว และชมชน และสาหรบเกษตรกรแลวแนวทางการทางานเกษตร

ในลกษณะเศรษฐกจพอเพยงใหพออยพอกน ตองมงเนนการหาขาว หาปลา กอนมงเนนหาเงนทอง ดงคาวา “เงน

ทองเปนของมายา ขาวปลาเปนของจรง” หรอกลาวอกไดวา “ทามาหากนกอนทามาคาขาย” อนเปนแนวทาง

ทเกษตรกรไทยทกคนสามารถนาไปใชหรอเสรมสรางความเขมแขงทางเศรษฐกจแกตนเองและชมชนได

ดงตอไปน

1. การนาหลก “เกษตรทฤษฎใหม” มาใช เพอใหในสวนของเกษตรกรมแนวทางยดปฏบตตามหลก

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชไดพระราชทานแนวคด “เกษตร

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 39

ทฤษฎใหม” ตงแตป 2535 โดยมตนแบบอยทโครงการพฒนาพนทบรเวณวดมงคลชยพฒนารามอนเนองมาจาก

พระราชดาร จงหวดสระบร เพอเปนตวอยางสาหรบการทาการเกษตรใหแกราษฎรในการจดการดานทดนและ

แหลงนาในลกษณะ 30:30:30:10 คอ ทดนทากนทมอยควรจะขดสระเลยงปลา 30 ปลกขาว 30 ปลกพชไรพชสวน

30 และอก 10 เปนทอยอาศย ปลกพชสวนครวและเลยงสตว จงเชอไดวาการเกษตรทฤษฎใหมตามแนวพระราชดาร

ซงสอดคลองกบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงทมงใหทกคนสามารถพงตนเองได จะทาใหเกษตรกรมรายไดสงขน

2. การสงเสรมการทาไรนาสวนผสมและเกษตรแบบผสมผสาน เพอใหเกษตรกรไดพฒนาตนเอง

แบบเศรษฐกจพอเพยง ควรมการสงเสรมการปลกพชผกสวนครวเพอลดคาใชจาย สงเสรมการทาปยหมก ปยคอก

และใชวสดเหลอใชเปนปจจยการผลต เพอลดคาใชจายและบารงดน สงเสรมการเพาะเหดฟางจากวสดเหลอใชใน

ไรนา สงเสรมการปลกไมผลและไมใชสอยในครวเรอนในสวนหลงบาน สงเสรมการปลกพชสมนไพร อนจะชวย

สงเสรมสขภาพอนามยในครอบครว มการเลยงปลาในรองสวน ในนาขาวและแหลงนา เพอเปนอาหารโปรตนและ

รายไดเสรม มการเลยงไกพนเมองและไกไข ประมาณ 10-15 ตวตอครวเรอน เพอเปนอาหารในครวเรอน โดยใช

เศษอาหาร รา และปลายขาวจากผลผลตการทานา ใชขาวโพดเลยงสตวจากการปลกพชไร และการทากาชชวภาพ

จากมลสตวเพอเปนเชอเพลงในการหงตม เปนตน ซงทงหมดในประเดนนกคอการประยกตจากทฤษฎใหมนนเอง

3. การรวมกลมกนเพอชวยตนเอง สาเหตประการหนงทเกษตรกรยากจน เพราะขาดอานาจการ

ตอรองและขาดการรวมกลมกนเพอชวยตนเอง รปแบบการรวมกลมเพอชวยตนเองทดทสดแบบหนง ค อ

“สหกรณ” หลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงตามแนวพระราชดาร สนบสนนใหมการรวมกลมกน เพอชวยตนเอง

และสนบสนนการออม เพอใหมการสะสมทนเพอชวยตนเอง ไมตองไปกยมจากแหลงอนซงตองเสยดอกเบยใน

อตราทสง หากเกษตรกรจะเดนตามรอยพระยคลบาทเศรษฐกจพอเพยงโดยรวมกลมกนเพอชวยตนเองในรปแบบท

เหมาะสม เชน สหกรณ กลมสจจะ กลมสงเสรมอาชพ กลมแมบาน หรออน ๆ กเชอวาจะสามารถแกปญหาความ

ยากจนได

4. การมชวตทเรยบงาย ไมฟงเฟอฟมเฟอย สาเหตประการหนงของความยากจนคอการมชวตท

สรยสรายฟมเฟอย โดยไมคานงถงรายไดและฐานะของตนตามกระแสของวตถนยมและบรโภคนยม ซง

เปรยบเสมอนกระแสนาทไหลทวมสงคมของเรา เกษตรกรสามารถปองกนความฟงเฟอ คอใหรจกพอ พอใจและ

พอด ความพอคอความไมโลภ “รจกพอ กอสขทกสถาน” ความพอใจคอความสนโดษ “ความสนโดษเปนทรพย

อยางยง”

5. ยดมนความขยนหมนเพยร สาเหตหนงททาใหคนเรายากจนกคอขาดความขยนหมนเพยร ฉะนน

เกษตรกรผเดนตามรอยพระยคลบาทเศรษฐกจพอเพยงจะตอไมเปนผเกยจคราน แตควรขยนหมนเพยรอยเสมอ

เหมอนหมผงทขยนหานาหวานจากเกสรดอกไม ไมควรเกยจครานเหมอนแมลงวนทตอมแตของสกปรกโสโครก

จงกลาวไดวา การรวมกนเดนตามรอยเบองพระยคลบาท “เศรษฐกจพอเพยง” อยางจรงจงของ

เกษตรกร จะสามารถเสรมสรางความเขมแขงดานเศรษฐกจในระดบรากหญาไดอยางมเหตผล เกษตรกรไทยจะ

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 40

กลบไปมวถชวตทอยเยนเปนสขเชนดงเดม และสงคมเกษตรกรรมจะยงอยคกบผนแผนดนไปไทยไปอกนานเทา

นาน

ไทยมธรรมนาทางสรางชวต สรางเศรษฐกจพออยพอกนทกถนท

เดนตามแนวพระราชดารแนะวธ ไทยจะอยอยางพอดและดพอ

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ

นบแตอดตจนถงปจจบน ประเทศไทยถอวาภาคเกษตรกรรมเปนภาคเศรษฐกจหลกของประเทศ

ทสามารถทารายไดเขาประเทศในแตละปเปนจานวนมาก โดยเฉพาะในปจจบนทปญหาการหวนวตกตอภาวะ

อาหารขาดแคลน ยงทาใหความสาคญของอาชพเกษตรกรรมทวความสาคญมากยงขน แตในทางกลบกน อาชพ

เกษตรกรกลบมจานวนลดลงอยางตอเนอง ทงน อาจเนองมาจากสาเหตหลายประการ อาทเชน เนองจากภาวะ

ปญหาจากปจจยภายนอกตางๆ ทไมสามารถควบคมได เชน ความผกผนของราคาสนคาทางการเกษตร สภาพดนฟา

อากาศ สภาพคลองตางๆ ในการซอขาย ฯลฯ สงผลตอรายไดทลดลง

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชทรงมแนวพระราชดารทจะพฒนาประสทธภาพ

ทางการเกษตรทสาคญ เพอใหสอดคลองตอการดาเนนชวตของเกษตรกรใหเกดความยงยน น นคอ “การเกษตร

ทฤษฎใหม” ททรงเนนในเรองของการคนควา ทดลอง และวจยหาพนธพชตางๆ ใหมๆ ทงพชเศรษฐกจ เชน หมอน

ไหม ยางพาราฯลฯ อกทงพชเพอการปรบปรงบารงดนและพชสมนไพร ตลอดจนการศกษาเกยวกบแมลงศตรพช

ทงนรวมทงพนธสตวตางๆ ทเหมาะสมเชน โค กระบอ แพะ แกะ พนธปลา และสตวปกทงหลายดวย เพอแนะนาให

เกษตรกรนาไปปฏบตไดราคาถกและใชเทคโนโลยทงายและไมสลบซบซอน ซงเกษตรกรจะสามารถรบไป

ดาเนนการเองได และทสาคญคอ พนธพช พนธสตว หรอเทคนควธการดแลตางๆ นนตองเหมาะสมกบสภาพสงคม

และสภาพแวดลอมของทองถนนนๆ ดวย

อยางไรกตาม มพระราชประสงคเปนประการแรก คอ การทาใหเกษตรกรสามารถพงตนเองได

โดยเฉพาะในดานอาหารกอนเปนอนดบแรก เชน ขาว พชผก ผลไม ฯลฯ แนวทางทสาคญอกประการหนง คอ การ

ททรงพยายามไมใหเกษตรกรพงพาอยกบพชเกษตรแตเพยงอยางเดยว เพราะจะเกดความเสยหายงาย เนองจาก

ความแปรปรวนของตลาดและความไมแนนอนของธรรมชาต ทางออกกคอเกษตรกรควรจะตองมรายไดเพมขน

นอกเหนอไปจากภาคเกษตร เชน การสงเสรมอตสาหกรรมในครวเรอนของมลนธสงเสรมศลปาชพพเศษในสมเดจ

พระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ ซงดาเนนงานสนบสนนงานของพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพล

อดลยเดช ในปจจบนสภาพของทรพยากรธรรมชาตตาง ๆ ไมวาจะเปนปาไม ทดน แหลงนา ใหอยในสภาพท

จะมผลตอการเพมประสทธภาพการผลตอยางมากทสด

จากแนวทางและเปาหมายดงกลาวมแนวพระราชดารทถอเปนหลกเกณฑหรอเทคนควธการท

จะบรรลถงเปาหมายนนหลายประการ

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 41

ประการแรก ทรงเหนวาการพฒนาการเกษตรทจะไดผลจรงนนจะตองลงมอทดลองคนควา

ตองปฏบตอยางคอยเปนคอยไป ดงพระราชดารสวา “..เกษตรกรรมน หรอ ความเปนอยของเกษตรนน ขอใหปฏบต

ไมใช ถอตาราเปนสาคญอยางเดยว..” สาหรบการคนควาทดลองนน ไดทรงเนนใหมทงกอนการผลตและหลงจาก

ผลตแลว คอพจารณาดตงแตเรองความเหมาะสมของพช ความเหมาะสมของดน รวมทงการคนควาเกยวกบความ

ตองการของตลาด คอการปลกพชทตลาดตองการผลตออกมาแลวมทขาย สวนการคนควาวจยหลงการผลต คอการ

ดเรองความสอดคลองของตลาด เรองคณภาพของผลผลตหรอทาอยางไรจงจะใหเกษตรกรไดมความรเบองตนใน

ดานการบญชและธรกจการเกษตรในลกษณะทพอจะทาธรกจแบบพงตนเองไดสาหรบในเรองนทรงเหนวาการ

รวมกลมกนของเกษตรกรเปนปจจยสาคญประการหนงทจะชวยไดเปนอยางด

อยางไรกตาม ในเรองของการเพมประสทธภาพการผลตนน ทรงใหความสาคญกบการพฒนา

คณภาพชวตของเกษตรกรในระยะยาว พระราชประสงคของพระองคทจะใหเกษตรกรไดมความเจรญกาวหนาอยาง

คอยเปนคอยไป และมสภาพชวตทมความสข ไมเครงเครยดกบการเรงรดใหเกดความเจรญโดยรวดเรว

นอกเหนอจากเรองททรงเนนในเรองการผลตอาหารใหเพยงพอแลว จะเหนไดชดเจนจากพระราชดารสทวา

“…ไมจาเปนตองสงเสรมผลผลตใหไดปรมาณสงสดแตเพยงอยางเดยวเพราะเปนการสนเปลองคา

โสหยและทาลายคณภาพดน แตควรศกษาสภาวะตลาดการเกษตร ตลอดจนการควบคมราคาผลตผลไมให

ประชาชนไดรบความเดอดรอน…”

เทคนควธการในการพฒนาการเกษตรของพระองคอกประการหนง คอการททรงใชประโยชนจาก

ธรรมชาตใหมากทสด เชน การใชทดนเปลาใหเปนประโยชน การมองหาประโยชนจากธรรมชาตในสงทผอนนก

ไมถง เชน ครงหนงทรงสนบสนนใหมการทาครงจากตนจามจรทขนอยรมทางหลวงทจะเสดจฯ ไปพระราชวงไกล

กงวล เนนการมงใชประโยชนจากธรรมชาต ยงมลกษณะสอดคลองกบวธการทสาคญของพระองคอกประการหนง

คอ ”การประหยด” ทรงเนนความจาเปนทจะลดคาใชจายในการทามาหากนของเกษตรกรลงใหเหลอนอยทสดโดย

อาศยพงพงธรรมชาตเปนปจจยสาคญ วธการของพระองคมตงแตการสนบสนนใหใชโคกระบอในการทานา

มากกวาเครองจกร ใหมการปลกพชหมนเวยน โดยเฉพาะพชตระกลถวเพอลดคาใชจายเรองปยหรอกรณท

จาเปนตองใชปย กทรงสนบสนนใหเกษตรกรใชปยธรรมชาตแทนปยเคมซงมราคาแพงและมผลกระทบตอสภาพ

และคณภาพของดนในระยะยาว นนคอ ทรงสนบสนนใหทา “การเกษตรยงยน” นอกจากนนยงทรงแนะนาในเรอง

การผลตกาซชวภาพอนจะมผลดทงในดานเชอเพลงและปย รวมทงไดทรงเนนอยเสมอทจะใหเกษตรกรมรายได

เสรมหรอรายไดนอกเหนอจากการทาการเกษตรจากการหาวสดธรรมชาตในทองถน เชน ไผ ยานลเภา ปาหนน

มาใชใหเกดประโยชนในการจกสานเพอเปนอาชพเสรมเพมรายไดของตนเอง

โครงการพฒนาดานการเกษตรอนเนองมาจากพระราชดารนน ประกอบดวยงานหลายประเภท

ซงดาเนนการอยภายในศนยศกษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชดาร และนาผลสาเรจไปถายทอดสประชาชน

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 42

ดวยการฝกอบรมใหเกษตรกรมความรในวชาการเกษตรแผนใหม สงผลโดยตรงตอความกนดอยดของเกษตรกร

เปนอยางมาก เนองจากมงแกปญหาหลกดานการพฒนาการเกษตร โดยเฉพาะอยางยงทาใหเกษตรกรไดมโอกาส

มากขนในการเขาถงแหลงความรในดานเทคนคและวชาการเกษตรสมยใหม ซงแตเดมเกษตรกรไมเคยมโอกาส

เชนนมากอน รวมทงยงไดมโอกาสเรยนร และเหนตวอยางของความสาเรจของการผลตในพนทตางๆ และสามารถ

นาไปปรบใชในการเพาะปลกของตนเองอยางไดผล

ความเจรญของเกษตรกรและภาคเกษตรกรรมน มใชมจดหมายในตวเองเทานนหากแตยงม

ความหมายตอความเจรญของภาคเศรษฐกจแขนงอนและของประเทศชาตโดยสวนรวมดวย การเกษตรทฤษฎใหม

ตามแนวพระราชดาร

นบตงแตเสดจขนครองสรราชสมบตเมอปพทธศกราช 2489 เปนตนมา พระบาทสมเดจ

พระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช ไดเสดจแปรพระราชฐานและเสดจพระราชดาเนนไปเยยมพสกนกร

ท วราชอาณาจกรเรอยมา พระองคไดประสบกบสภาพดน ฟา อากาศและภมประเทศในภมภาคตาง ๆ และ

ทอดพระเนตรความทกขยากแรนแคน ตลอดจนปญหาอปสรรคในการดารงชวตของประชาชนทวประเทศดวย

พระองคเอง ทรงตระหนกถงปญหาและอปสรรคเหลานอยางถองแท และไดทรงมพระราชดารรเรมโครงการตาง ๆ

เพอแกไขเพอบรรเทาปญหาเหลานโดยเฉพาะ โครงการอนรกษ ปาไมตนนาลาธารและโครงการพฒนาแหลงนา

ขนาดตาง ๆ จานวนมาก

เกษตรทฤษฎใหม หมายถง การบรหารจดการทรพยากรโดยเฉพาะดนและนาทมอยจากดใหเกด

ประโยชนสงสด เพอใหเกษตรกรสามารถดาเนนชวตอยไดอยางเพยงพอ โดยเนนการพงพาตนเองใหมากทสด

สาเหตทเรยก “ทฤษฎใหม” นน เนองมาจาก

1. มการบรหารและจดแบงทดนเลกออกเปนสดสวนทชดเจน เพอประโยชนสงสดของเกษตรกร

ซงไมเคยมใครคดมากอน

2. มการคานวณโดยหลกวชาการเกยวกบปรมาณนาทจะเกบกกใหพอเพยงตอการเพาะปลกได

อยางเหมาะสมตลอดป

3. มการวางแผนทสมบรณแบบ

หลกการ แนวคดการทาเกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ

การบรหารจดการทรพยากรโดยเฉพาะดนและนาทมอยจากดใหเกดประโยชนสงสด เพอให

เกษตรกรสามารถดาเนนชวตอยไดอยางพอเพยง โดยเนนการพงพาตนเองใหมากทสด

ทฤษฎใหมเปนแนวพระราชดารในพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ ทพระราชทานเปนแนวคด

แนวทางในการดารงชวต โดยเปนแนวทางดาเนนการทนาไปสความสามารถในการพงตนเองในระดบตาง ๆ อยาง

เปนขนเปนตอน บนพนฐานปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง เพอลดความเสยงในการเปลยนแปลงของปจจยตาง ๆ

และความผนแปรของธรรมชาต

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 43

ทฤษฎใหมเปนระบบความคดเกยวกบกระบวนการพฒนาทไมเคยมผใดคดมากอน และแตกตาง

จากแนวคด ทฤษฎและวธการทเคยมมากอนทงสน จงไดเรยกวาเปนทฤษฎใหมซงมมากกวา 30 ทฤษฎ อาท ทฤษฎ

การจดการความแหงแลงดวยการทาฝนเทยม ซงไมเคยมมากอน ทฤษฎการจดการนาดวยการสรางฝายชมชน เปน

ลกษณะฝายขนาดเลก กกนาและความชนใหกระจายตวในผนดน สรางความชมชนแกปา แตกตางจากทฤษฎการ

จดการนาในอดตซงใชการกนเขอนขนาดใหญเปนหลก หรอทฤษฎการจดการนาทวมดวยการทาแกมลง เพอกกเกบ

นาซงไมเคยมใครคดมากอนเหลานลวนแตเปนทฤษฎใหมทงสน และสามารถนามาใชรวมกน เพอนาไปสเปาหมาย

คอ ความสามารถในการพงตนเองได พออย พอกน พอใช และกาว ตอไปสการ รวมมอกนจดการ

ทรพยากรธรรมชาต และการสรางเครอขายความรวมมออยางเปนขนเปนตอน หรออาจเรยกวา จากขนพนฐานสขน

กาวหนากได

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 44

หวใจสาคญของทฤษฎใหม

“…ทฤษฎใหม ยดหยนได

และตองยดหยนเหมอนชวตของเราทกคนตองมยดหยน…”

พระราชดารสในพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช

ณ สวนสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน จงหวดเพชรบร

เมอวนท 14 กรกฏาคม 2541

แนวพระราชดารเมอวนท 5 และ 15 มนาคม 2537 พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพล

อดลยเดช ทรงชใหเหนวา อาชพของคนสวนใหญของประเทศ คอ การเกษตรกรรม โดยสวนใหญแลวเปนเกษตรกร

รายยอย มสมาชกครอบครวเฉลยประมาณครอบครวละ 5-6 คน สวนใหญมฐานะคอนขางยากจน มทดนทากนนอย

หรอบางรายไมมทดนทากนเลย

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช ทรงพระราชทาน “ทฤษฎใหม” เพอเปนแนว

ทางแกไขปญหา โดยประยกตใชเศรษฐกจพอเพยงเขากบการทาการเกษตรอยางเปนรปธรรมโดยเรมจากการศกษา

ขอมลจนพบวา เกษตรกรไทยสวนใหญมพนทเฉลยอยประมาณครอบครวละ 10-15 ไร จงทรงคดคานวณ จาแนก

การใชพนทดนเพอการดาเนนชวต โดยมเปาหมายหลก คอ ทาอยางไรใหมขาวปลาอาหารเพยงพอตลอดปจาก

ผนดน เพอทจะไดประหยดคาใชจายทตองจายไปกบคาอาหาร และของกนของใชตาง ๆ เพอใหมรายไดเหลอพอ

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 45

สาหรบจบจายใชสอยในสงทจาเปนสาหรบชวต นอกจากนนยงมความมนคงในทอยอาศย เมอมความมนคงในชวต

กดาเนนชวตดวยความรก ความสามคคและเอออาทรกน

จากนนจงทรงพระราชทานดารใหทดลอง “ทฤษฎใหม” ขนครงแรกท วดมงคลชยพฒนา เมอป

พ.ศ.2532 โดยพระราชทานทนทรพยสวนพระองค เพอซอทดนจานวน 15 ไรใกลวดมงคลชยพฒนา ทดลอง

ทาทฤษฎใหม จากนนขยายโครงการไปยงทอนๆ อก เชนทอาเภอเขาวง จงหวดกาฬสนธ และภายหลงไดทรงสรป

แนวคด เปนวธการดาเนนงาน “ทฤษฎใหม”

รปแบบและวธการทาการเกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ

ขนตอนท 1 การผลตเพอพออย พอกน และพงตนเองได

ทาอยางไรให พออย พอกน พงตนเองได

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 46

คาตอบ คอ ทาอยางไรใหผนดนทมอยใชประโยชนไดอยางเตมท เพอการพออย (ทอยอาศย)

พอกน (อาหาร) พงตนเองได (อาชพทมนคง) จงตองมการแบงพนทออกเปนสวนๆ และใชพนทใหเกดประโยชน

สงสดโดยแบงพนทออกเปนสวนๆ ดงน

สวนท 1 พนทรอยละ 30 ขดบอนา ปลกพชนา เชน ผกบง ผกกระเฉด ทาเลาสตวบนสระนา

สวนท 2 พนทรอยละ 30 ทานา

สวนท 3 พนทรอยละ 30 ปลกพชไร พชสวน ไมผล ไมยนตน ไมใชสอย

สวนท 4 พนทรอยละ 10 บานพก โรงเรอน โรงเพาะเหด ผกสวนครว ไมประดบ กองฟาง กองปย

หมก

ขนตอนท 2 การรวมพลงหรอรวมแรงกนในรปกลมหรอสหกรณ

ทาอยางไรให เขมแขง

คาตอบ คอ การรวมกลมกน เพอเปนการสรางความเขมแขงโดยแปรพลงเกษตรกรสการสราง

ความเขมแขงและยงยนใหกบชมชน ในดานตางๆ ดงน

1. การผลต การเตรยมดน การจดการแหลงนา พนธพช ปย และปจจยการผลตอนๆ

2. การตลาด การเตรยมลานตากขาว การจดหายงฉาง เครองสขาว การรวมกลมกนขายผลตผล

ทางการเกษตร

3. การเปนอย การดแลชวตความเปนอยของคนในชมชนรวมกน เชน อาหาร เครองนงหม

ยารกษาโรค ดวยการเผอแผ แบงปนระหวางคนในชมชนหรอการตงรานคาสหกรณชมชน

4. สวสดการ การจดการดานสาธารณสขของชมชน ดวยการรวมมอกนจดหาบรการสวสดการ

สงคมพนฐานสาหรบชมชน เชน สถานบรการสาธารณสขชมชน บรการดานสขอนามย หรอการตงกองทนกยมเพอ

การทากจกรรมตาง ๆ ของชมชน

5. การศกษา ชมชนรวมตวกนสรางความเขมแขงดานการศกษา โดยมบทบาทดานการสงเสรม

การศกษาชมชน การสบทอดภมปญญาทองถน

6. สงคมและศาสนา มการสบทอดทางวฒนธรรม การสงตอประเพณ และการสบทอดศาสนา

การปลกฝงคณธรรมจรยธรรมใหกบคนในชมชน

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 47

ขนตอนท 3 การตดตอประสานเพอหาแหลงทนหรอแหลงเงน

ทาอยางไรให ยงยน

คาตอบ คอ การประสานความรวมมอไปยงบรษทเอกชน แหลงทน และบรษทดานพลงงาน เพอ

กาวเขาสขนท 3 ของการพงตนเอง โดยการขอรบการสนบสนนดานเงนทนจาก ธนาคาร บรษท หางราน หรอ

หนวยงานเอกชน ใหความสาคญกบการไดประโยชนรวมกนทงสองฝาย เชน บรษทหางราน ไดซอขาว และผลผลต

ทางการเกษตรราคาถกจากเกษตรกรโดยตรง แลกเปลยนกบการใหพนทในการจาหนายสนคา

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 48

ความแตกตางของทฤษฎเกากบทฤษฎใหม

ทฤษฎใหมในพระราชดารของพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช นอกจากจะเปน

การบรหารจดการพนทจานวนนอยแลว สาคญกวานนคอ เปน “แนวทางในการดาเนนชวต” เพอนาไปสการ

พงตนเองได ซงเปนความแตกตางทสาคญของทฤษฎใหม นอกจากนนยงมความแตกตางในการจดการดานตาง ๆ

ดงน

ทฤษฎเกา ทฤษฎใหม

การจดการพนท เกษตรเชงเดยว ปลกพชชนดเดยวเตมพนท แบงพนท 30 : 30 : 30 : 10

การจดการดน ทานาแบบขนบนได ลดการชะลางหนาดน ทานาแบบขนบนได ลดการชะลางหนาดน

ปลกแฝกยดหนาดน ลดการพงทลาย

ปลกแฝกรอบโคนตนไมชวยกกเกบนาในดน

การจดการนา ระบบเขอนกกเกบนาและปลอยนาตามระบบ ขดสระโดยการคานวณปรมาณนาใหเพยงพอ

ชลประทาน การทานา ทาสวนจดหาแหลงนาเสรมโดยการ

ใชทฤษฎอางใหญเตมอางเลก

อาหาร ขายผลผลตเพอนาเงนไปซออาหาร ปลกขาวพอกนในครวเรอน ปลกผกสวนครว

พชนา ปลกผลไม เลยงปลา เลยงไก พงตนเอง

ไดดานอาหาร

ทอยอาศย ขายผลผลตเพอนาเงนไปสรางบาน ปลกไมเพอสรางบาน ทาเฟอรนเจอร

และเครองเรอน

เสอผาเครองนงหม ขายผลผลตเพอนาเงนไปซอเสอผา ลดคาใชจายดานอาหาร พอมเหลอ

เพอจบจายใชสอยในสงทจาเปน

ขาวของทจาเปน ขดสน เมอราคาผลผลตตก หรอ พงตนเองไดแมมภยธรรมชาต

ไดรบความเสยหายจากภยธรรมชาต พงตนเองดวยปยชวภาพ ลดการใชเคมใช

ธรรมชาตสธรรมชาต ภมปญญาชาวบาน

ยารกษาโรค เจบปวยจากเกษตรเชงเดยว การใชยา สมนไพรตานโรค

ฆาแมลง และสารเคม

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 49

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 50

ประโยชนและความสาคญของเกษตรทฤษฎใหม

เปนแนวทางหนงซง เปนความหวงทจะทาใหเกษตรกรไทย มสภาพชวตความเปนอยทดขน และ

จะทาใหระบบเศรษฐกจของประเทศชาตโดยรวมมความเขมแขงและมนคงตลอดไป เนองจากการเกษตรทฤษฎ

ใหม เปนการพฒนาการประกอบอาชพของเกษตรกรทเปนคนสวนใหญของประเทศ เมอเกษตรกรมอาหารไว

บรโภค มงานทา มรายไดเพยงพอตอการดารงชพ และครอบครวอยอยางอบอนและมความสข ถาประชาชนสวน

ใหญของประเทศมสภาพเชนนแลว กจะทาใหประเทศชาต มนคงทงระบบไมวาจะเปน ระบบเศรษฐกจ สงคม และ

การเมอง เกษตรทฤษฎใหม จงมความสาคญและจาเปนตอประเทศชาตยง ความสาคญเกษตรทฤษฎใหม สรปได

ดงน

เกษตรทฤษฎใหมสามารถลดและแกปญหาภยแลงได

เกษตรทฤษฎใหมทาใหการใชพนทการเกษตรมประสทธภาพยงขน

เกษตรทฤษฎใหมทาใหเกษตรกรมอาหารไวบรโภคอยางเพยงพอ

เกษตรทฤษฎใหมทาใหเกษตรมรายไดเพมขน

เกษตรทฤษฎใหมทาใหปญหาสงคมลดลง

เกษตรทฤษฎใหมสามารถลดการสญเสยเงนตราตางประเทศได

เกษตรทฤษฎใหมทาใหระบบเศรษฐกจของประเทศมนคงยงขน

เกษตรทฤษฎใหมทาใหเกดการพฒนาอยางยงยน

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 51

ใบงานท 1

เรอง การเกษตรทฤษฎใหม

คาชแจง ใหนกศกษาตอบคาถามใหถกตอง

ชอ..........................................................สกล...............................................ระดบ..................กลม.........................

1. “การเกษตรทฤษฎใหม” มหลกการแนวคดทสาคญ อยางไร

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

2. ขนตอนท 2 ของแนวคดการเกษตรทฤษฎใหม มแนวปฏบตอยางไร

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

..............................................................................................................................................................................

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 52

ใบงานท 2

เรอง การเกษตรทฤษฎใหม

คาชแจง ใหนกศกษาตอบคาถามใหถกตอง

ชอ..........................................................สกล...............................................ระดบ..................กลม.........................

1. การเกษตรทฤษฎใหม กอใหเกดประโยชนในดานใด

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

2. การนาแนวปฏบตตามแนวคดการเกษตรทฤษฎใหมมาใชในครอบครวและชมชน สามารถทาไดอยางไร

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

3. การเกษตรทฤษฎใหม การจดสรรเปนทอยอาศยและเลยงสตวใชพนทเทาไหร

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 53

ใบงานท 3

เรอง การเกษตรทฤษฎใหม

คาชแจง ใหนกศกษาตอบคาถามใหถกตอง

ชอ..........................................................สกล...............................................ระดบ..................กลม.........................

1. นกศกษามวธการทจะดแลดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ตามหลกของเกษตรทฤษฎใหมไดอยางไร

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

2. ใหนกศกษารวมกนระดมความคด เพอชใหเหนสงทจะปรากฏขนในชมชนหรอสงคม ซงคนในชมชนหรอสงคม

นนลวนปฏบตตามแนวเกษตรทฤษฎใหม

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

3. หวใจสาคญของ การเกษตรทฤษฎใหม คออะไร

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 54

บทท 3

เกษตรทฤษฏใหมสการปฏบต

ความเปนมา

ปญหาหลกของเกษตรกรในอดตจนถงปจจบนทสาคญประการหนงคอ การขาดแคลนนา

เพอเกษตรกรรม โดยเฉพาะอยางยงในเขตพนทอาศยนาฝน ซงเปนพนทสวนใหญของประเทศทอยในเขตทมฝน

คอนขางนอยและสวนมากเปนนาขาว และพชไร เกษตรกรยงคงทาการเพาะปลกไดปละครงในชวงฤดฝนเทานน

และมความเสยงกบความเสยหายอนเนองมาจาก ความแปรปรวนของดนฟาอากาศ และฝนทงชวง แมวาจะมการขด

บอหรอสระเกบนาไวใชบางแตกไมมขนาดแนนอนหรอมปจจยอน ๆ ทเปนปญหาใหมนาใชไมเพยงพอ รวมทง

ระบบการปลกพชไมมหลกเกณฑใด ๆ และสวนใหญปลกพชนดเดยว

ดวยเหตนพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช จงไดพระราชทาน พระราชดาร

เพอเปนการชวยเหลอเกษตรกรทประสบความยาก ลาบากดงกลาวใหสามารถผานพนชวงเวลาวกฤต โดยเฉพาะ

การขาดแคลนนาไดโดยไมเดอดรอนและยากลาบากนก พระราชดารนทรงเรยกวา “ทฤษฎใหม” อนเปนแนวทาง

หรอหลกการในการบรหารจดการทดนและนาเพอการเกษตรในทดน ขนาดเลกใหเกดประโยชนสงสด

หลกการเกษตรทฤษฎใหม

การทาเกษตรทฤษฎใหม เปนทฤษฎทถกคดคนขนโดยใชแนวคดแหงการใชทรพยากรธรรมชาต

และการบรหารงานในการทาการเกษตร ทพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช รชกาลท 9 แหง

ราชวงศจกร ของประเทศไทย ไดทรงพระราชทานแกพสกนกรชาวไทย เพอแกไขปญหาการเกษตร เพอให

เกษตรกรไดมชวตอยโดยหลดพนบวงแหงความยากจน

โดยหลกการคอ การแบงพนทการเกษตรออกเปน 4 สวน สวนแรกนน ใหขดสระกกเกบนาจานวน

30% ของพนททงหมด เนองจากการเกษตร จาเปนตองใชนา สวนทสอง ใหปลกขาว จานวน 30% ของพนท

เพราะครอบครวตองกนตองใช สาหรบเปนแหลงอาหารหลก สวนทสาม ใหปลกไมผลไมยนตน เกบดอกผลไวกน

ไวขาย เสรมสรางรายไดสวนหนงอกทาง และสวนทส เปนพนทสาหรบใชสรางสงปลกสรางเชน ทอยอาศย

โรงเรอนเลยงสตว ฉาง จานวน 10% ของพนท จานวนสดสวนของพนทนทงหมดสามารถปรบเพมหรอลด ขนอย

กบความเหมาะสมของสภาพพนทแตละแหงไดตามสะดวก ตวอยางคอ มทนาจานวน 4 ไร จะแบงออกเปน 4 สวน

อาจจะไดประมาณสวนละ 1 ไร แตใหพจารณาถงความจาเปนและสงแวดลอมในพนทดวย หากพนทโดยรอบ

แหงและกนดาร ใหเผอเนอทของการปลกตนไมยนตนและสระเกบนามากหนอย เนองจากนาเปนสงจาเปน และ

หากมแตนาแตผนดนไมชมชนเพราะขาดตนไมใหรมเงานากจะขาดแคลน

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 55

เกษตรทฤษฏใหมสการปฏบต

ทฤษฎใหม มเปาหมายขนตน คอ พงตนเองใหได และกาวสความเขมแขงดวยการรวมกลมชมชน

สรางความรวมมอในรปแบบของสหกรณ เพอดแลกนและกนในชมชน สบทอดภมปญญาทองถน โดยมศาสนา

เปนศนยกลาง กอนขยายสขนทสาม คอ การตอยอดความยงยนในรปของการเชอมโยงแหลงทนภายนอก และ

บรษทพลงงานเพอขยายรปแบบการผลตสวสาหกจชมชนดวยการสนบสนนของธนาคาร และบรษทหางราน

หนวยงานตางๆ ในพนท เปนการสรางความยงยนในระยะยาว

แมจากทฤษฎจะดเหมอนวาสามารถดาเนนการไดเปนขนเปนตอน และนาจะสาเรจไดโดยงาย

แตการจะนา 3 ขนตอนของทฤษฎใหมไปปฏบตใหสาเรจนนมสงทตองคานงถงหลายประการ และทสาคญตอง

ไมลมเรองของ “ความยดหยน” ซงพระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดทรงกลาวไวบอยครงวา “อยาตดตารา”

เหตเพราะสงทพระองคทานทรงพระราชดารนนเปน “ทฤษฎใหม” ยอมยงไมมในตาราใด ๆ และดวยความเปน

ทฤษฎใหมน สงตาง ๆ ทกาหนดขนกเปนเพยง “Tentative Formula” หรอสตรคราว ๆ เมอนาไปปฏบตจาเปนอยาง

ยงทจะตองคานงถงความเหมาะสมของสภาพพนทและปจจยอน ๆ ทแตกตางกนไปตามแตละครอบครวซงมความ

แตกตางกนไปตามภมสงคม

ขนตอนของทฤษฎใหม

การทาเกษตรทฤษฏใหม ม 3 ขนตอน

ขนท 1 เปนการผลตแบบพงตนเองดวยวธงายๆ คอยเปนคอยไปตามกาลงพอมพอกนไมอดอยาก

ขนท 2 เกษตรกรรวมพลงกนในรปกลมหรอสหกรณ รวมแรงในเรองของการผลต การตลาด

การเปนอย สวสดการ การศกษา สงคม และศาสนา

ขนท 3 รวมมอกบแหลงเงนและพลงงาน ตงและบรการโรงส ตงและบรการ รานสหกรณชวยกน

ลงทน ชวยกนพฒนาคณภาพชวตของประชาชนในชนบท ซงมใชทาอาชพเกษตรเพยงอยางเดยว

ขนท 1 เปนการสรางความพอเพยงในระดบครอบครว

ขนท 2 และ 3 เปนการสรางความพอเพยงในระดบชมชน

การจดการในทฤษฎใหม

การจดสรรพนทในการทาเกษตรทฤษฎใหมขนท 1 ซงเปนขนพนฐานสาคญ แบงออกเปนเกษตร

ทฤษฎใหมอาศยนาฝนและเกษตรทฤษฏใหมอาศยนาชลประทาน (เตมนาได)

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 56

เกษตรทฤษฎใหมอาศยนาฝน

การจดสรรพนทอยอาศยและททากน แบงออก เปน 4 สวน ตามสดสวน 30 : 30 : 30 : 10

สวนท 1 สระนา 30%

สวนท 2 นาขาว 30%

สวนท 3 พชสวนพชไร 30%

สวนท 4 ทอยอาศย 10%

เงอนไข คอมพนทนอย (ประมาณ 15 ไ ร )อย ใน เขตเกษต ร

นาฝน ฝนตกไมชก ปลกขาวเปนพชหลก สภาพดนสามารถ

ขดสระเกบกกนาไดฐานะคอนขางยากจน มสมาชกใน

ครอบครวปานกลางประมาณ 5 - 6 คน และไมมอาชพหรอ

รายไดอนทด กวาในบรเวณใกลเคยง

เกษตรทฤษฎใหมอาศยนาชลประทาน (เตมนาได) การทาทฤษฎใหมสามารถ ยดหยนปรบ

สดสวนการใชพนทใหมความเหมาะสมตามสภาพพนท เชน พนทภาคใต ทมฝนตกชกกวาภาคอนหรอพนท

ทมแหลงนามาเตมไดหรอมระบบชลประทานเขาถง สดสวนของสระนาอาจเลกลง แลวเพมเตมพนทปลกไมผล

พชไรพชผกแทนโดย อาจแบงพนทออกเปน 4 สวน ตามอตราสวน 16 : 24 : 50 : 10

อางเกบนา สระนา แปลงเกษตรกรรม

สวนท 1 สระนา 16%

สวนท 2 นาขาว 24%

สวนท 3 ไมผล พชหลก และพชไร 50%

สวนท 4 ทอยอาศย 10%

ทดอน จดเปนพนทสาหรบปลกไมผล เลยงสตวและทอยอาศย

ทลม จดเปนพนททานาขาว แปลงผก และสระนา

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 57

ทฤษฎใหมขนตน การจดสรรทอยอาศยและทากน

“ การผลตเปนการผลตใหพงตนเองไดดวยวธงาย ๆ คอยเปนคอยไปตามกาลง

ใหพอมกนไมอดอยาก”

พระราชดารส เมอวนท 15 มนาคม พ.ศ. 2537

โดยใหแบงพนทซงเฉลยแลวเกษตรกรไทยมเนอทถอครอง 10 – 15 ไร / ครอบครว โดยแบง

ออกเปน 4 สวน คอ แหลงนา : นาขาว : พชผสมผสาน : โครงสรางพนฐานในอตราสวน 30 : 30 : 30 : 10

ดงน

สวนแรก รอยละ 30 ใหขดสระกกเกบนาใน ฤดฝน เพาะปลกและเสรมการปลกพชในฤดแลงได

ตลอดป ทงยงใชเลยงปลา ปลกพชนาและพชรมสระ เพอการบรโภคและเพมรายไดใหกบครอบครวอกทางหนง

โดยพระราชทานแนวทางการคานวณวาตองการนา 1,000 ลกบาศกเมตรตอการเพาะปลก 1 ไร โดยประมาณ และ

บนสระนาสามารถสรางเลาไก เลาเปด และเลาสกรเพมดวยกได

สวนทสอง รอยละ 30 ใหทานาขาว เนองจากคนไทยบรโภคขาวเปนอาหารหลก โดยมหลกเกณฑ

เฉลยเกษตรกรบรโภคขาว คนละ 200 กโลกรมขาวเปลอก / ป ซงเพยงพอตอการบรโภคตลอดป เพอยดหลก

พงตนเองไดอยางมอสรภาพ

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 58

สวนทสาม รอยละ 30 ใหปลกไมผลไม ยนตน ไมใชสอย ไมทาเชอเพลง ไมสรางบาน พชผก

พชไร พชสมนไพร ฯลฯ เพอการบรโภคและใชสอยอยางพอเพยง หากเหลอบรโภคกนาไป จาหนายเปนรายได

ตอไป

สวนทส รอยละ 10 (โครงสรางพนฐาน) เปนทอยอาศยและอน ๆ เชน ถนน ลานตาก ฉางขาว

กองปยหมกโรงเพาะเหด พชผกสวนครว เปนตน

ทฤษฎใหมขนกาวหนา

หลกการดงทกลาวมาแลวขางตน เปนทฤษฎใหมขนทหนง เมอเกษตรกรเขาใจ หลกการและได

ลงมอปฏบตตามขนทหนงในทดนของตนจนไดผลแลว เกษตรกรกสามารถพฒนาตนเองไปสขนพออยพอกน

และตดคาใชจายลงเกอบทงหมด มอสระ จากสภาพปจจยภายนอกแลวและเพอใหมผลสมบรณยงขน จงควร

ทจะตองดาเนนการ ตามขนทสอง

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 59

ทฤษฎใหมขนทสอง

“เมอเกษตรกรเขาใจในหลกการและไดปฏบตทดนของตนเองจนไดผลแลวกตองเรมขนทสอง

คอ ใหเกษตรกรรวมพลงกนในรปกลม หรอสหกรณรวมแรงในการผลต การตลาด การเปนอย สวสดการ การศกษา

สงคม และศรทธาเพอใหพอมกนมใช ชวยให สงคมดขนพรอมๆ กนไมรวยคนเดยว”

พระราชดารสเมอวนท 12 กมภาพนธ พ.ศ. 2538

ดาเนนการดงน

1. การผลต (พนธพช เตรยมดน ชลประทาน ฯลฯ) เกษตรกรจะตองรวมมอในการผลต โดยเรม

ตงแตขนเตรยมดน การหาพนธพช ปย การจดการนา และอน ๆ เพอการเพาะปลก

2. การตลาด (ลานตากขาว ยง เครองสขาว การจาหนายผลผลต) เมอมผลผลตแลวจะตอง

เตรยมการตาง ๆ เพอการขายผลผลตใหไดประโยชนสงสด เชน การเตรยมลานตากขาวรวมกน การจดหายง

รวบรวมขาว เตรยมหา เครองสขาว ตลอดจนการรวมกนขายผลผลตใหไดราคาดและลดคาใชจายลง

3. การเปนอย (กะป นาปลา อาหาร เครองนงหม ฯลฯ) ในขณะเดยวกนเกษตรกรตองมความ

เปนอยทดพอสมควร โดยมปจจยพนฐานในการดารงชวต เชน อาหารการกนตาง ๆ กะป นาปลา เสอผาทพอเพยง

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 60

4. สวสดการ (สาธารณสขเงนก) แตละชมชนมสวสดภาพและบรการทจาเปน เชน มสถานอนามย

เมอยามปวยไข หรอมกองทนไวกยมเพอประโยชนในกจกรรมตาง ๆ ของชมชน

5. การศกษา (โรงเรยน ทนการศกษา) ชมชนควรมบทบาทในการสงเสรม เชน มกองทนเพอ

การศกษาเลาเรยนใหแกเยาวชนของชมชน

6. สงคมและศาสนา (ชมชน วด) ชมชนควรเปนทรวมในการพฒนาสงคมและจตใจ โดยมศาสนา

เปนทยดเหนยว กจกรรมทงหมดดงกลาวขางตน จะตองไดรบความรวมมอจากทกฝายทเกยวของ ไมวาสวนราชการ

องคกรเอกชน ตลอดจนสมาชกชมชนเปนสาคญ

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 61

ทฤษฎใหมขนทสาม

“เมอดาเนนการขนตอนทสองแลว เกษตรกรหรอกลมเกษตรกรกควรพฒนา กาวหนาไปสขนท

สามตอไป คอ รวมมอกบแหลงเงนและแหลงพลงงาน ตงและบรการโรงส ตงและบรการรานสหกรณ ชวยกน

ลงทน ชวยกนพฒนาคณภาพชวตของประชาชนชนบท ซงไมไดทาอาชพเกษตรอยางเดยว”

พระราชดารส เมอวนท 13 กมภาพนธ พ.ศ. 2538

ทงน ฝายเกษตรกรและฝายธนาคารหรอบรษทเอกชนจะไดรบประโยชนรวมกน กลาวคอ

เกษตรกรขายขาวไดราคาสง (ไมถกกดราคา)

ธนาคารหรอบรษทเอกชนสามารถซอขาวบรโภคในราคาตา (ซอขาวเปลอก ตรงจากเกษตรกร

และมาสเอง)

เกษตรกรซอเครองอปโภคบรโภคในราคาตา เนองจากรวมกนซอเปนจานวนมาก (เปนราน

สหกรณราคาขายสง)

ธนาคารหรอบรษทเอกชนจะสามารถกระจายบคลากร เพอไปดาเนนการในกจกรรมตาง ๆ ให

เกดผลดยงขน

ประโยชนทฤษฎใหม

จากพระราชดารส ของพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช ทไดพระราชทาน

ในโอกาสตาง ๆ นน พอสรปถงประโยชนของทฤษฎใหมไดดงน

1. ใหประชาชนพออยพอกนสมควรแกอตภาพในระดบทประหยดไมอดอยาก และเลยงตนเองได

ตามหลกปรชญา “เศรษฐกจพอเพยง”

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 62

2. ในหนาแลงมนานอยกสามารถเอานาทเกบไวในสระมาปลกพช ผก เลยงปลา หรอทาอะไรอน ๆ

กไดแมแตขาวกยงปลกได ไมตองเบยดเบยนชลประทาน ระบบใหญเพราะมของตนเอง

3. ในปทฝนตกตามฤดกาลโดยตลอดปทฤษฎใหมนกสามารถสรางรายไดใหรารวยขนได ในกรณ

ทเกดอทกภยกสามารถทจะฟนตวและชวยตวเองไดในระดบหนง โดยทางราชการไมตองชวยเหลอมากเกนไป อน

เปนการประหยดงบประมาณดวย

แปลงตวอยางการทาเกษตรทฤษฎใหม

ศนยเรยนรเศรษฐกจพอเพยงตามแนวพระราชดาร อางเกบนาหวยป

(นายขวญใจ แกวหาวงศ)

พนทของศนยเรยนรเศรษฐกจพอเพยงตามแนวพระราชดาร อางเกบนาหวยป อยบรเวณทายอาง

เกบนาหวยป ตามแนวพระราชดาร บานเหลานกยง หมท 6 ตาบลดงมะไฟ อาเภอเมอง จงหวดสกลนคร มพนท

ดาเนนการ 20 ไร มนายขวญใจ แกวหาวงศ อาย 60 ป จบการศกษาชนประถมปท 4 เปนหวหนาศนยเรยนร โดย

ม แรงงานในครวเรอน รวม 4 คน เดมใชพนทในการเพาะปลกขาวและใชนาจากบอ ขนาดเลกในไรนาเพาะปลก

พชอายสนในฤดแลงในนาหลงจากเกบเกยวขาวแลว ตอมาในป 2550 ศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจาก

พระราชดารจงหวดสกลนคร ไดสนบสนนขดสระทฤษฎใหมในไรนาให 1 แหง จงทาการเพาะปลกพช เลยงสตว

และประมงตามแนวทฤษฎใหม

กจกรรมทดาเนนการ

ปลกขาวนาป 16 ไร เลยงปลาในนาขาว 2 ไร

ปลกไมผลชนดตาง ๆ 1 ไร 2 งาน เลยงปลาในกระชง 4 กระชง

ปลกพชไร 1 ไร เลยงกบในกระชง 3 กระชง

ปลกพชผก 2 งาน เลยงไกดาภพาน 40 ตว

เพาะเหดในโรงเรอน 1 โรง เลยงสกรภพาน 2 ตว

เลยงโค 6 ตว เลยงเปดเทศ 30 ตว

เลยงปลา 1 บอ/1ไร/6,000 ตว ปลกออย 3 ไร

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 63

แผนผงแปลงเกษตรทฤษฎใหม นายขวญใจ แกวหาวงศ

พนททงหมด 20 ไร

ทอยอาศย 1 ไร 150 ตารางวา

สระนา 1 ไร

นาขาว 16 ไร

พชผกผลไม 1 ไร 3 งาน 300 ตารางวา

หมายเหต บนคนนาปลกไมผล

วธดาเนนการ

จดแบงพนทดาเนนการเปน 4 สวน ตามองคประกอบ

ของทฤษฎใหมตามแนวพระราชดาร แตปรบเปลยนสดสวน

ของพนทตาง ๆ ตามความเหมาะสมของพนทและ แรงงาน

ดงน

สวนท 1 พนท 1 ไร (5 %) เปนแหลงนาและเลยงปลา

ใชพนทบอนาขนาดเลกบอเดม ซงอยใกลประตระบายนาจากคลองสงนาของ อางเกบนาหวยป

ขดเปนบอทฤษฎใหม ขนาดกวาง 40 เมตร ยาว 40 เมตร ลก 3.5 เมตร มความจนาประมาณ 5,000 ลกบาศกเมตร

ใชเกบกกนาไวสาหรบการเพาะปลกพชและทาการประมงสามารถรบการเตมนาจากอางเกบนาแลวระบายลงส

แปลงเกษตรในพนทลมไดดวย บรเวณคนครอบสระนาใชเปนพนทปลกพชผสมผสาน ไดแก มะพราว ลาไย ล นจ

สมโอ มะมวง มะละกอ กลวย ฯลฯ และพชผกตาง ๆ แซมระหวางแถวของไมผล สวนขอบสระมการปลกหญาแฝก

และขา ตะไคร ปองกนการชะลางพงทลายของดนมการเกบเกยวผลผลต ขา ตะไคร ไปจาหนายและตดใบ คลม

โคนไมผล สาหรบนาทอยในสระ มการปลอยปลาเลยงเพอการบรโภคและ จาหนายจาพวกปลากนพช ไดแก

ปลานล ปลาไน ปลาตะเพยน ฯลฯ ปละประมาณ 6,000 ตว มรายไดจากการจาหนายปลาปละ 3,000 บาท และยงม

การทากระชง เลยงปลาดกและกบอก รวม 7 กระชง พนทมมสระนาดานหนงไดจดทาคอกสตวปก สาหรบเลยงเปด

บาบาร 30 ตว และไกดาภพาน 40 ตว มรายไดจากการเลยงสตวปก ปละ 2,500 -3,000 บาท นอกจากนบนขอบสระ

มคอกเลยงสกรดาพนธภพาน จานวน 3 ตว

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 64

สวนท 2 พนท 16 ไร (80%) เปนพนทปลกขาว

ใชปลกขาวนาปโดยอาศยนาฝน ถาประสบภาวะฝนแลงหรอฝนทงชวงสามารถทดนาจากสระลงส

แปลงนาได พนธขาวทปลกใชขาวพนธสงเสรม ไดแก พนธ กข 6 และหอมมะล 105 มการเพาะปลกขาวตามหลก

วชาการทไดรบการถายทอดมาจากเจาหนาทของศนยศกษาการพฒนาภพานฯ ในการปลกขาว โดยใชปยพชสด

รวมกบปยอนทรยและปยเคม ในปหนง ๆ จะไดผลผลตขาวประมาณ 5.6 ตน เฉลยผลผลต 350 กก. / ไร จงม

คาตอบแทนจากการทานาคดเปนเงน 56,000 บาท / ป ในระหวางการเพาะปลกขาวในนาไดใชพนทนา จานวน 2

ไร ปลอยปลา เลยงในนาขาว เพอเปนอาหารและจาหนายเปนการลดตนทนในการผลตและเพมรายได อกทงปลายง

ชวยเพมธาตอาหารใหตนขาวโดยการถายมลและแหวกวาย ถายเทอากาศ กาจดวชพชและศตรพชในนาขาวไดอก

ดวย หลงจากมการเกบเกยว ขาวในฤดนาปแลวจะไถกลบตอซง และเตรยมดนเพาะปลกพชอายสนในนาขาว ทา

ใหมรายไดตอเนอง เมอจะปลกขาวในฤดนาปครงตอไป กจะหวานเมลดพชตระกลถวทาปยพชสดเพอปรบสภาพ

ของดนและเพมธาตอาหารใหแกตนขาว

สวนท 3 พนท 2 ไร (10%) เปนพนทปลกพชผสมผสาน

ไมผล ไมยนตน พนท 1.5 ไร

เนองจากพนทสวนใหญเปนทลมใชปลกพชยนตนไดนอย จงไดปรบสดสวน ก า ร ป ล ก ไ ม ผ ล

ไมยนตนลดลงตามศกยภาพของพนท ดงนน จงมการปลกไมผล ไมยนตน บนคนครอบสระนา และปลกบนคนนา

โดยทาคนนาใหขยายใหญกวาปกต ไมผล ไมยนตน ทเพาะปลกมหลายชนด มทงทใหผลผลตแลวและยงไมให

ผลผลตทใหผลผลตแลวสวนใหญเปนกลวยนาวา ซงจะมรายไดจากการขายผลผลต ไมผล ไมยนตน ปละประมาณ

2,000 บาท

พชไร พชผก และพชอายสนตาง ๆ พนท 0.5 ไร

ดาเนนการเพาะปลกพชผกตาง ๆ เนองจากพนทดอนมจากด จงไดกนพนทนาดอน ไว ประมาณ

0.5 ไร เพอปลกแตงกวาในปลายฤดฝนเพราะผลผลตมราคาดและเมอมการเกบเกยวขาวทเพาะปลกในนาทงหมด

แลวจะใชพนทนาจานวน 2 ไร เพาะปลกพชไรตาง ๆ ตามทตลาดตองการ สลบหมนเวยนกนไปตลอดฤดกาล ซง

การปลกพชหมนเวยนเปนการหลกเลยงการระบาดของศตรพช และทาใหพชใชธาตอาหารในดนไดคมคา เพราะพช

แตละชนดมความยาวของรากไมเทากน จงดดซบธาตอาหารในดน ในระดบทตางกน รายไดจากการปลกพชไร

พชผก และพชอายสนตาง ๆ ปละ 75,000 บาท ในการปลกพชอายสนในนาขาวจะใชวธขดรอง นาเลก ๆ แลวสบ

นาจากสระลงสรองนาระบายเขาแปลงนาเพอใหนาแกพช

สวนท 4 พนท 1 ไร (5%)

ทอยอาศยและอน ๆ เปนพนทสรางบานและสงปลกสรางอน ๆ ไดแก คอกเลยงสตว โรงปย

อนทรย ทเกบเครองมอการเกษตร ทเกบอาหารสตว โรงเพาะเหด รวมทงศาลาเรยนรทสรางไวสาหรบเปนทจด

ประชมและไวตอนรบผทมาศกษาดงาน นอกจากน บรเวณรอบ ๆ ทอยอาศยยงมการปลกพชผกตาง ๆ และพช

สมนไพรไวศกษาและนามาใชประโยชนในชวตประจาวน

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 65

สรปการทาเกษตรทฤษฎใหม “นายขวญใจ แกวหาวงศ”

1. กาหนดการลงทนและดาเนนการผลตในแปลงเกษตรทฤษฎใหมไมมากจนเกนกาลง อาศย

แรงงานของคนในครอบครวเปนหลก

2. บรหารการใชจายในครอบครวไมฟงเฟอ ฟมเฟอย ทาการเกษตรแบบผสมผสาน โดยปลกพช

เลยงสตวหลายชนดไดผลผลตทกฤดกาล มอาหารเพยงพอตอการบรโภค เลอกซอเฉพาะสนคาจาเปนทผลตเอง

ไมได

3. จดแบงพนททาการเกษตรอยางมเหตผลปรบยดหยนสดสวนพนทแปลง เกษตรทฤษฎใหม

ใหสามารถใชประโยชนเตมประสทธภาพทกพนททาใหมรายไดตอเนอง

4. มการวางแผนการผลต โดยคานงถงศกยภาพของพนท การใชทรพยากรทมอยและชวงเวลาการ

เพาะปลกทจะทาใหจาหนายผลผลตไดในราคาด

5. รจกนาภมปญญามาประยกตใชกบความรใหม ๆ.ทไดรบ จากหนวยงานตาง ๆ เชน การ

ปรบปรงบารงดนโดยทาปยชวภาพใชเอง และการใชฮอรโมนจากพชทาสารขบไลแมลงศตรพช ทาใหลดตนทน

ในการผลต เปนตน

6. เปนแปลงเกษตรทฤษฎใหม ทไดรบการคดเลอกจากศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจาก

พระราชดาร จงหวดสกลนคร จดตงใหเปนศนยเรยนรเศรษฐกจพอเพยงตามแนวพระราชดาร ประจาอางเกบนา

หวยป บานเหลานกยง หมท6 ตาบลดงมะไฟ อาเภอเมอง จงหวดสกลนคร

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 66

ใบงานท 1

เรอง การแบงพนททาการเกษตร

คาชแจง ใหนกศกษาเขยนแผนผงการแบงพนทการเกษตรตามสดสวนของทฤษฎใหม โดยนกศกษาม

พนทททาการเกษตรของนกศกษาเอง โดยเลอกพนทในหวขอดงตอไปน ( เขยนในกระดาษ )

ชอ..........................................................สกล...............................................ระดบ..................กลม.........................

แผนผงการเกษตรทฤษฎใหม เนอท จานวน...........ไร

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 67

ใบงานท 2

เรอง ลกษณะความสาคญของเกษตรทฤษฎใหม

ชอ..........................................................สกล...............................................ระดบ..................กลม.........................

1. จงอธบายความหมายของการเกษตรทฤษฎใหม

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

2. การทาเกษตรทฤษฎใหมเปนแนวคดของใครและมเปาหมายเพออะไร

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

3. ลกษณะการเกษตรทฤษฎใหมเปนอยางไรจงอธบาย

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

4. การเกษตรทฤษฎใหมแบงพนทออกเปนกสวน อะไรไรบาง

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

5. ถานกศกษาจะทาการเกษตรทฤษฎใหมจะทาอะไรบางในเนอท 1 ไร จงอธบาย

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 68

6. ใหนกศกษาบอกประโยชนทไดรบของระบบเกษตรทฤษฎใหม

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 69

ใบงานท 3

เรอง เกษตรทฤษฎใหม

ชอ..........................................................สกล...............................................ระดบ..................กลม.........................

คาชแจง

แบบทดสอบฉบบนม 10 ขอ คะแนนเตม 10 คะแนน ใหเวลา 10 นาท ใหนกศกษาเลอกคาตอบทถกตอง

เพยงขอเดยว และกาเครองหมายกากบาท (x) ทบขอทถกทสดเพยงขอเดยวลงในกระดาษคาตอบ

1. การปฏบตตามแนวคดเศรษฐกจพอเพยงควรเรมตนจากสงใด

ก. การสรางทมงาน ข. รจกกนรจกใช

ค. การใชจายสนคา ง. การแสวงหารายได

2. การจดสรรทรพยากรทางการเกษตรมจดประสงคใด

ก. สรางมลคาเพม ข. จดระบบไดถกตอง

ค. มรายได ง. ใหเกดประโยชนสงสด

3. การดาเนนธรกจชมชนถอเปนขนตอนใดของเกษตรทฤษฏใหม

ก. ขนตอนท 1 ข. ขนตอนท 2

ค. ขนตอนท 3 ง. ขนตอนท 4

4. ขอใดถอเปนแนวปฏบตตามหลกการเศรษฐกจพอเพยง

ก. ใชเทคโนโลยททนสมย ข. ใชความประหยด ลดรายจาย

ค. แสวงหาผลประโยชน ง. ใชสนคาฟมเฟอย

5. ขอใดเปนขนตอนการผลต

ก. การผลตทพงตนเอง ข. การดาเนนธรกจทกรปแบบ

ค. การผลตเพอการสงออก ง. การผลต ระบบโรงงาน

6. เงนทนกศกษาไดรบจากพอแมไปโรงเรยนในแตละวนเรยกวาอะไร

ก. เงนทน ข. กาไร

ค. รายได ง. รายจาย

7. ขนตอนทสองตามวธการเกษตรทฤษฎใหมตรงกบขอใด

ก. การระดมหน ข. การรวมกลมเปนสหกรณ

ค. ฐานการผลตความพอเพยง ง. การดาเนนธรกจชมชน

8. การจดแบงพนทการเกษตร 10 % หมายถงสงใด

ก. สระนา ข. พนททานา

ค. ทาไรทาสวน ง. ทอยอาศย

9. การจดแบงพนทตามหลกเกษตรทฤษฎใหมขอใดถกตอง

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 70

ก. 30 – 20 – 30 – 20 ข. 30 – 30 – 30 – 10

ค. 30 – 20 – 40 – 10 ง. 30 – 30 – 20 – 20

10. การเกษตรทฤษฎใหมไดกาหนดพนทสาหรบแหลงนาเปนเทาใด

ก. 10% ข. 20%

ค. 30% ง. 40%

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 71

เฉลยใบงานท 3

ขอ เฉลย ขอ เฉลย

1 ค 6 ข

2 ข 7 ง

3 ง 8 ข

4 ข 9 ข

5 ค 10 ค

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 72

บทท 4

เรอง การนาเกษตรทฤษฎใหมไปประยกตใชในการพฒนาอาชพ

“...การกสกรรมและอาชพในดานเกษตรทกทกอยางยอมตองอาศยปจจยสาคญหลายดาน ดานหนง

ก คอ หลกวชาของการเพาะปลก เปนตน และอกดานหนงกเปนการชวยใหเพมหลกวชาเหลานน และเมอไดปฏบต

แลวไดผลตผลแลวกจะตองสามารถดดแปลงและขายจาหนายผลตผลทตนไดทา ฉะนนทกอยางตองสอดคลองกน

ความขยนหมนเพยรในการผลต ความรในวชาการผลตและความรในการเปนอย ทงความรในดานจาหนาย ลวนเปน

ความรทจะตองประสานกนหมด...”

พระราชดารส พระบาทสมเดจพระเจาอยหว เมอวนท 8 พฤษภาคม 2530 ณ โครงการสวนพระองคสวนจตรลดา

การนาผลผลตทางการเกษตรมาแปรรปจะชวยปองกนการลนตลาดของผลตผลสด ซงชวย

ยกระดบราคาผลตผล ไมใหตกตา การเพมมลคาของผลตผลทางการเกษตรมาแปรรปเปนอาหารระดบอตสาหกรรม

ทสามารถรบวตถดบ เพอผลตเปนอาหารจานวนมากได การผลตอาหารใหไดมาตรฐานเพอความปลอดภย

ตอผบรโภค การสงเสรมใหผลตภณฑแปรรปอาหารใหเปนทยอมรบ และสามารถขยายตลาดการคาออกไปส

ตางประเทศ จะชวยเพมพนรายไดใหแกประเทศไดเปนอยางด

ความหมายของการแปรรปผลผลตทางการเกษตร

การแปรรปผลผลตทางการเกษตร หมายถง การนาผลผลตจากการปลกพชและเลยงสตวมา

เปลยนสภาพ ดวยวธการตางๆ ใหเปนผลตภณฑทมรปรางลกษณะแตกตางไปจากเดม เชน ขาวสามารถแปรรป

เปน แปง เสนกวยเตยว , พชตระกลถว แปรรปเปนนามนพช นมถวเหลอง ครมเทยม แปง เปนตน

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 73

ประโยชนของการแปรรปผลผลตทางการเกษตร

1. ชวยเกบรกษาผลผลตทางการเกษตรไวบรโภคในครวเรอนเปนเวลานานโดยไมเนาเสย

2. ทาใหเกดผลผลตภณฑใหมๆ ทมรปแบบและรสชาตแตกตางจากเดม ชวยเพมความหลากหลาย

ใหแก ผลผลตทางการเกษตร เชนมะมวงสก แปรรปเปนมะมวงกวน นามะมวง แยมมะมวง เปนตน

3. ชวยเพมมลคาของผลผลต เชน ไกยอ ไสกรอกไก จะมราคาแพงกวาเนอไกสดทยงไมไดแปรรป

4. ชวยใหบรโภคสะดวกและงายขน เชน ขาวสาล ขาวโอต ขาวโพด ผก ลกเดอย นามาปรงรส

และอดรวมกนเปนแทงรบประทานเปนอาหารวาง เปนตน

5. ผลตภณฑแปรรปสามารถนามาจาหนายเพอสรางรายไดใหแกตนเองและครอบครว

6. ชวยปองกนปญหาผลผลตทางการเกษตรลนตลาด

การเกบรกษาและแปรรปผลผลตทางการเกษตร

เปนการนาเอาผลผลตทางการเกษตรมาผานกระบวนการตางๆ เพอใหเกบรกษาผลผลตทางเกษตร

ไวไดนานกอนถงตลาดและผซอ ปจจยทเกยวของเกยวกบการเกบรกษาผลผลตทางการเกษตร ไดแก สภาพของ

ผลผลตความสะอาด ความชน อณหภม การถายเทอากาศ

วธการแปรรปผลผลต

1. การแปรรปอาหารโดยการทาใหแหง คอ การลดความชนของอาหารจนถงระดบทสามารถยบยง

การเจรญเตบโตของเชอจลนทรยได คอ มคาวอเตอรแอกตวต (water activity : Aw) ตากวา 0.70 ทาใหเกบอาหาร

ไดนาน อาหารแหงแตละชนดจะมความชนในระดบทปลอดภยไมเทากน เชน ผลไมแชอมเกบทความชน รอยละ

1520 ถาเปนเมลดธญพชความชนระดบนจะเกดรา การทาแหงอาหารโดยทวไป จะอาศยความรอนสงผานเขาไปให

นาในอาหาร เพอใหนาในอาการเคลอนทและระเหยออกจากผวอาหาร และประสทธภาพในการเคลอนของนามาท

ผวอาหาร ธรรมชาตของอาหาร ถาเปนผกกจะแหงเรวกวาผลไม เพราะผลไมมนาตาลเปนองคประกอบอยดวย

การทาใหแหงโดยใชความรอนจากแสงอาทตย ในสมยโบราณมกจะตากแดด ซงไมสามารถควบคมความรอน

และคณภาพของผลตภณฑได จงมการสรางต อบโดยใชความรอนจากแสงอาทตย ประกอบดวยแผงรบ

แสงอาทตย ซงทาดวยวสดใส แสงอาทตยตกลงบนแผงรบแลวทะลผานไปยงวสดสดาภายในต และเปลยนเปน

รงสความรอน ไปกระทบอาหาร ความชนระเหยออกจากอาหารจะระบายไปโดยการหมนเวยนของอากาศทาง

ชองลม นอกจากนยงมกระบวนการทาใหแหงไดอกหลายวธ คอ

•.การทาใหแหงโดยใชลมรอน (ตอบลมรอน)

•.การทาใหแหงโดยใชลกกลง

•.การทาใหแหงแบบเยอกแขง

•.การทาใหแหงโดยใชไมโครเวฟ

•.การทาใหแหงโดยใชวธออสโมซส

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 74

2. การดอง เปนการทาใหผลผลตมรส กลน เปลยนไปจากเดม เชน การดองเคม โดยใชเกลอ

( โซเดยม คลอไรด ) ไมนอยกวา 15 เปอรเซนตของนาหนกผลผลตทจะดอง เชน การดองมะนาว ผกกาดดอง

ไขเคม เปนตน สามารถฆาหรอยบยงการเจรญเตบโตของจลนทรยททาใหเกดการเนาเสย

3. การใชความเยน เปนวธทสะดวกชวยในการเกบรกษาผก ผลไม เนอสตวตางๆ ใหสด และยง

มคณคาทางโภชนาการทดอย แตไมสามารถทาลายจลนทรยไดทกชนด เชน การแชเยนธรรมดา ใชอณหภม 5-10

องศาเซลเซยส การแชแขง ใชอณหภม -40 องศาเซลเซยส สามารถเกบรกษาผลผลตบางชนดไดนานเปนป

4. การใชรงส โดยใชรงสแกมมา ซงไดจากสารกมมนตรงสทใชกนมากกคอ โคบอลต - 60 เชน

ถาใช 1 กโลเกรย ใชชะลอการสกของมะมวง และควบคมการแพรพนธของแมลงในระหวางการเกบรกษา หรอ

ถาใช 0.15 กโลเกรย ใชยบยงการงอกของมนฝรง หอมหวใหญ เปนตน

5. การใชความรอนสง จะชวยทาลายจลนทรยทกอใหเกดโรค ซงทาใหอาหารเนาเสยทาลาย

เอนไซม สารพษ พยาธทไมทนตอความรอน การแปรรปโดยใชความรอน กระทาได 2 วธ คอ

5.1 การพาสเจอรไรซ คอ วธทถนอมอาหาร โดยใชความรอนทอณหภมไมสงมากนกเพอทาลาย

แบคทเรย พวกทไมสรางสปอร และพวกทกอใหเกดโรคแกคน สวนจลนทรยอนๆ ททนความรอนระดบพาสเจอรไรซ

จะเปนสาเหตทาใหอาหารเสยได ดงนน อาหารทผานการพาสเจอรไรซตองอาศยความเยนชวยเกบรกษา

5.2 การสเตอรไลซ คอ วชาการถนอมอาหารโดยใชความรอนทอณหภมสงกวาการพาสเจอรไรซ

ซงอาจเปนอณหภมสงกวานาเดอด เพอทาลายจลนทรยทงหมด รวมทงสปอรอาหารทไดจากการสเตอรไลซ

จงเปนอาหารปลอดเชอ เกบรกษาไวไดนาน โดยไมตองใชความเยนชวยการสเตอรไรซนานมวว กระบวนการ UHT

(Ultra high temperature) นยมใชอณหภม 135 – 150 องศาเซลเซยส นาน 1-4 วนาท ซงมวธใหความรอน 2 แบบ

ก. ทางออม เปนการใหความรอนผานแผนแลกเปลยนความรอน

ข. ทางตรง เปนการใชไอนารอนจด เปนตวกลางใหความรอน โดยอดลงไปในอาหาร

โดยตรง แลวจงผานไปยงเครองระเหยนาสวนทเกนออกไปภายใตภาวะสญญากาศ

ตวอยางการแปรรปผลผลตทางการเกษตร

ผลผลตทางการเกษตรสามารถนามาแปรรปไดหลายวธ เชน

1. ผลตภณฑแปรรปผลผลตทางการเกษตรประเภทพช เชน มะมวงกวน นาผลไมบรรจขวด

2. ผลตภณฑแปรรปผลผลตทางการเกษตรประเภทเนอสตว เชน ลกชนปลา ลกชนเนอ ไกยอ

การแปรรปผลผลตทางการเกษตร แบงออกเปน 2 ประเภท คอ

1. ผลผลตทใชในการอปโภค เชน ฝาย ปอ ปาน ไหม ยาง ไมอด เปนตน

2. ผลผลตทใชในการบรโภค เชน ขาว ขาวโพด ผลไม ออย ผลตภณฑนม เปนตน

ผลผลตทางเกษตรทสาคญของประเทศไทย เชน ขาว ขาวโพด ยางพารา มนสาประหลง กงแชแขง

ไกแชแขง เปนตน เทคนคในการแปรรปผลผลตทางการเกษตร มหลายขนตอน แตทสาคญจะเปนแรงจงใจสามารถ

ทาผลตภณฑตางๆ ใหเกดประโยชนคมคา คมราคา และผลตภณฑนนจะตองมความอรอย ไมใชทาครงแรกอรอยทกคน

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 75

ตดใจในรสชาต สามารถทารายไดใหมากมาย พอเรมมคนรจก คนตา ชนตอรสชาต กจะเรมทาผลตภณฑ เพอใหม

ผลกาไรมาก ๆ ความสาคญของรสชาตอาจดอยไป จะทาใหทกคนเสอมความศรทธาได จงจาเปนอยางยงท จะตอง

คานงถง

1. ความซอสตยตอตนเองและลกคา

2. ตองมการวางแผนผลตสนคานนลวงหนา และเหมาะสมกบฤดกาล เพอสนคานนจะมตนทนตา

ขายไดราคาสง

3. ตองมความสนใจ และตงใจตอการทาผลตภณฑนน เพอใหมความสมาเสมอของรสชาตและ

คณภาพทด

4. ตองคานงถงความสะอาดความปลอดภยเสมอ

5. ตองมความรในสารปรงแตงอาหารทใชอยางแมนยา

6. การคดเลอกวตถดบเพอการแปรรปจะตองมลกษณะและคณภาพตรงตามชนดของอาหาร และ

ตองคานงถงเวลา แรงงาน และคาใชจายในการเตรยมวตถดบดวย

การปลกผกสวนครว

พชผก หมายถง พชทสามารถนาสวนใดสวนหนงของตนมาประกอบอาหารทงผล ดอก ลาตน

ใบ รากและหว เปนทงไมยนตน และไมลมลกทมถนกาเนดในประเทศ และตางประเทศ ผกสามารถปลกไดใน

ทกครวเรอน แตผกทมการปลก เพอการจาหนายมกมาจากแปลงปลกขนาดใหญ สวนมากพบในพนทภาคกลาง

ภาคเหนอ และภาคตะวนออกเฉยงเหนอบรเวณใกลแหลงนา แมนา หรอพนททชลประทานเขาถง การสงจาหนายผก

มกสงจาหนายในพนทตวเมองของจงหวดบางสวนทเปนแปลงขนาดใหญมกมพอคาคนกลางเขารบถงพนท เพอสง

จาหนายยงตวเมองในจงหวดตางๆ รวมถงกรงเทพฯ และภาคใต ซงมพนทนอยในการปลกผก

ชนดพชผก

1. ผกสวนครว เปนกลมของพชผกลมลกทมอายการเกบเกยวสน มกปลกตามครวเรอนหรอแปลง

ปลกขนาดใหญเพอการคา โดยมการพฒนาสายพนธใหมผลผลตตามตองการ มกพบการผลตเมลดพนธ

ออกจาหนายในเชงพาณชย ทงน ไมรวมพชผกทองถนหรอผกปา พชสมนไพร และเครองเทศ รวมถงไมผลบางชนด

ทปจจบนอาจพบการพฒนา และปลกเพอการคา

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 76

2. ผกสมนไพรและเครองเทศ เปนกลมของพชผกทสามารถใชทงในการประกอบอาหาร เพอให

อาหารมส รสชาต กลนตามตองการ รวมถงการเพมสรรพคณทางยาของอาหาร มกเปนพชทใหกลนแรง มรสเผดรอน

โดยสวนมาก จะใชสวนผล หว และรากมาใชประโยชน และเปนพชในทองถน

3. ผกพนบานหรอผกปา เปนกลมของพชผกทขน และเตบโตไดเองตามธรรมชาตหรอนามาปลก

ในครวเรอน มการเกบผลผลตตามฤดกาล มกเปนพชผกประจาทองถนทเปนทงไมยนตน และพชลมลก

ผกสวนครว

– ผกกาดขาว – กะหลาปล – กะหลาดอก

– ผกช – ผกบง – ผกคะนา

– พรก – กระเพรา – โหระพา

– แมงลก – ผกกวางตง – กระเทยม

– ผกหอม – หอมหวใหญ – หอมแดง

– แตงกวา – ถวฝกยาว – มะเขอ ไดแก มะเขอเปราะ มะเขอพวง

มะเขอเทศ

ผกสมนไพร และเครองเทศ

– ขง – พรกไทย – ดปล

– กระชาย – ขา – ตะไคร

ผกพนบานหรอผกปา

– ผกหวานปา – หนอไม – สะเดา

– ขเหลก – แคปา – แคบาน

– กระถน – ตาลง – ผกโขมเลก ผกโขมหนาม

– ผกแพว – ยอดเหลยง – ใบเสยว

– ผกกด (ยอดเฟรน) – ผกขาเขยด – ผกกระโดน

พชผก แบงตามสวนทนามาใชประโยชน คอ

1. ประเภทกนใบ เชน คะนา ผกช กะหลาปล ผกกวางตง เปนตน

2. ประเภทกนดอก เชน กะหลาดอก และดอกผกชนดตาง ๆ

3. ประเภทกนผลหรอฝก เชน พรก มะเขอ ฟก แตงกวา ถวฝกยาว เปนตน

4. ประเภทกนหวหรอราก เชน ขง ขา ตะไคร กระเทยม เปนตน

วธการปลกพชผก

1. วธการปลกพชผก พชผกมหลายชนด วธการปลกจงตองเลอกใหเหมาะสม พชผกแตละชนดม

สวนซงนาไปขยายพนธไดแตกตางกน ซงพอจะแบงวธปลกไดเปน 3 วธ คอ

1.1 การปลกดวยเมลดโดยตรง

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 77

1.2 การปลกโดยวธการยายกลา

1.3 การปลกโดยอาศยสวนตางๆของตนพช

2. การปลกพชผกสวนครวดวยเมลดโดยตรง

เปนวธทใชกนอยทวไปในททไมมปญหาเรองนาและศตรพชมากนก วธนมขอด สามารถทาให

พชผกเจรญเตบโตไดดในสภาพแวดลอมธรรมชาตตงแตเรมงอก ทาใหการเจรญเตบโตไมตองหยดชะงกเหมอนการ

ยายปลกและเปลองแรงงานนอยกวา การปลกดวยเมลดมดวยกน 3 วธ คอ

2.1 การหวานเมลด นยมใชกบพชผกกนใบทมอายสน โตเรว มระยะปลกถ หาเมลดไดงาย ราคาถก

เชน ผกบง ผกกาดกวางตง ผกช โดยจะนาเมลดหอผาและแชนาไวหนงคน กอนทจะทาการหวาน

2.2 การหวานเมลดแลวถอนแยก เปนวธการทนยมมากในภาคกลาง พชผกทนยมปลกโดยวธน

ไดแก คะนา ผกกาดขาว ผกกาดเขยวปล ผกกาดหอม ผกกาดหว หลงจากหวานเมลดแลวประมาณ 2 สปดาห จงจะ

ทาการถอนแยกตนกลาเพอจด ระยะปลกใหเหมาะสม

2.3 การปลกโดยการหยอดเปนหลม นยมใชกบพชผกทมเมลดขนาดใหญซงตนกลาแขงแรงและ

เจรญเตบโตอยางรวดเรว ไดแก ขาวโพดหวาน ถวตางๆ แตงตางๆ บวบ มะระ โดยเตรยมหลมใหมระยะปลกท

เหมาะสม หลงจากงอกแลวกจะมการ ถอนแยกใหเหลอจานวนตนตามทตองการ

3. การปลกพชผกสวนครวโดยวธการยายกลา

กลาผก คอ พชตนออนทมใบจรง 2 - 3 ใบ หรอสง 5 - 10 เซนตเมตร หรอมอายประมาณ 21-30 วน

ทงนแลวแตชนดของพชผก ซงบางชนดมอายมากกวาน เชน พรก มะเขอ หอมหวใหญมอาย 45 วน หนอไมฝร ง

มอาย 4 - 6 เดอน ผกทควรเพาะกลายายปลก คอ ผกทมเมลดขนาดเลก และทนตอการกระทบกระเทอนจาก

การยายไดด เชน กะหลาปล ผกกาดขาวปล มะเขอ มะเขอเทศ พรก หอมหวใหญ หนอไมฝรง

3.1 แบบของการยายกลา

3.1.1 แบบรากเปลอย เปนการยายปลกโดยถอนกลาออกจากแปลงเพาะหรอกระบะเพาะ โดยไมม

ดนตดรากเลย หรอมกนอยมาก สวนมากจะทาไดเฉพาะพชผกตระกลมะเขอ พรก ตระกลกะหลา และผกกาดตางๆ

เพราะพชทง 2 ตระกลน มอตราการเจรญของรากใหมคอนขางเรว ทาใหอตราการตายนอย

3.1.2 แบบมรากตดดน ยายปลกโดยถอนขดจากแปลงเพาะหรอกระบะ ถงพลาสตก กระถางขนาดเลก

ใหตนกลามดนตดรากมากทสด สวนกระทงกระดาษ ถวยกระดาษ แทงเพาะชา นนสามารถยายลงในดนไดพรอม

กบกลาเลย เพราะสามารถยอยสลายในดนได

3.2 การยายกลาผกไปปลก

กลาทถอนแลวเมอนาไปปลกระยะใกลๆ ควรใสภาชนะทเหมาะสม เชน บงก กระบะไม หรอ

พลาสตก ไมควรจะหอบหรอหวจะทาใหดนรวงและกลาชา หากนาไปปลกตางถน ควรหอโคนตนกลาดวยใบตอง

หรอพลาสตกใหใบโผล หอจานวนนอยๆ เพอไมใหกลาในหอเนา เพราะเบยดแนนและมดหลวมๆ

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 78

3.3 การปฏบตตอกลาหลงจากยายปลกในแปลงแลว สงทควรปฏบตทนท

3.3.1 การใหนา ควรใหสมาเสมอทวถงและอยางนมนวล เพราะแรงนาสามารถกระแทกตนกลาให

หกพบและทาใหดนกระเดนมากลบทบตนได นาจะชวยใหรากกระชบตดกบดนทนท เพมเปอรเซนตการรอดของ

ตนกลา

3.3.2 การใหปยละลายนาฉดพน จะชวยใหตนกลาฟนตวและกระตน การเจรญเตบโตอยางรวดเรว

แตถาใหปยรองพนแลวไมควรใหปยละลายนาฉดพนอก

3.3.3 การพรางแสงแดดใหตนกลา ในบางครงถายายกลาในชวงเวลา แดดจดและรอนมาก

การพรางแสงแดด โดยใชกระทงกระดาษครอบ หรอใชใบไมใหญหรอแผงฟางขาวปดบงดานตะวนตกสาหรบ

ปองกนแดดตอนบาย จะชวยใหเปอรเซนตการรอดของตนกลาสงขน ปกตควรพรางแสงเพยงระยะสนๆ เทาท

จาเปน ถาตนกลาเรมแขงแรงด ควรนาสงพรางออก เพอใหตนผกไดรบแสงเตมทตอไป

3.3.4 การคลมดน ควรคลมดนดวยฟางทนทรอบๆตนกลาผก จะชวยรกษาความชนในดนและ

อณหภมรอบๆกลาผกใหสมาเสมอ อกทงยงชวยปองกนลมและลดอตราการคายนาของตนกลา ทาใหเปอรเซนตการ

รอดตายของตนกลาสงขน

4. การปลกพชผกสวนครวโดยอาศยสวนตางๆของตนพช ตนพชประกอบดวยสวนตางๆ คอ

ราก ลาตน ใบ ซงสามารถนาไปใชปลกไดโดยอาศยการขยายพนธแบบตางๆ เชน การปกชา การตอน การทาบกง

การแบง การแยกหนอ หรอการแยกกอ

สาหรบการปลกพชผกสวนครวโดยอาศยสวนตางๆของพชนน สามารถปลกโดยอาศยสวนตางๆ ไดหลายวธ

การปลกพชผกสวนครวโดยวธการแยก หมายถง การแยกสวนของพชออกตามรอยธรรมชาตแลว

นาไปปลก เชน หนอกลวย ตะไคร สบปะรด หอม กระเทยม

การปลกพชผกสวนครวโดยวธการแบง หมายถง การตดสวนของพชซงไมมรอยแบงตาม

ธรรมชาตออกเปนสวนๆโดยใหมตาตด แลวนาไปปลก เชน มนฝรง เมอนาไปชาจะเกดเปนตนใหม แลวจงนาไปปลก

การปลกพชผกสวนครวโดยวธการปกชา หมายถง การตดกง ราก หรอใบ มาจากตนแม แลว

นามาชาไวในสภาพแวดลอมทเหมาะสม เพอใหออกรากหรอตน เปนการเพมจานวนตนใหมโดยทตนใหมเหลาน

มลกษณะเหมอนตนแมทกอยาง การปกชาสามารถทาไดกบพชผกสวนครวหลายชนด เชน สะระแหน กะเพรา

โหระพา ชะอม สลด ฯลฯ

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 79

วธการปลกพชผกสวนครว

1. การปลกผกในแปลงปลก มขนตอน ดงน

1.1 การพรวนดน ใชจอบขดดนลกประมาณ 6 นว เพอพรวนดนใหมโครงสรางดขน กาจดวชพช

ในดนกาจด ไขแมลงหรอโรคพชทอยในดน โดยการพรวนดนและตากทงไวประมาณ 7-15 วน

1.2 การยกแปลง ใชจอบพรวนยกแปลงสงประมาณ 4-5 นว จากผวดน โดยมความกวาง

ประมาณ 1-1.20 เมตร สวนความยาวควรเปนตามลกษณะของพนทหรออาจแบงเปนแปลงยอยๆ ตามความ

เหมาะสม ความยาวของแปลงนนควรอยในแนวทศเหนอ - ใต ทงนเพอใหผกไดรบแสงแดดทวทงแปลง

1.3 การปรบปรงเนอดน เนอดนทปลกผกควรเปนดนรวน แตสภาพดนเดมนน อาจจะเปน

ดนทรายหรอดนเหนยว จาเปนตองปรบปรงใหเนอดนดขน โดยการใสปยหมกหรอปยคอก อตราประมาณ 2-

3 กโลกรม ตอเนอท 1 ตารางเมตร คลกเคลาใหเขากน

1.4 การกาหนดหลมปลก จะกาหนดภายหลงจากเลอกชนด ผกตางๆ แลวเพราะวาผกแตละชนด

จะใชระยะปลกทตางกน เชน พรก ควรใชระยะ 75x100 เซนตเมตร ผกบงจะเปน5 x 5 เซนตเมตร เปนตน

2. การปลกผกในภาชนะ การปลกผกในภาชนะควรจะ พจารณาถงการหยงรากของพชผกชนดนน ๆ

พชผกทหยงรากตนสามารถปลกไดดในภาชนะปลกชนดตางๆ และภาชนะชนดหอยแขวนทมความลก

ไมเกน 10 เซนตเมตร คอ ผกบงจน คะนาจน ผกกาดกวางตง (เขยวและขาว) ผกกาดฮองเต ผกกาดหอม ผกกาดขาว

ชนดไมหอ (ขาวเลก ขาวใหญ) ตงโอ ปวยเลง หอมแบง (ตนหอม) ผกช ขนฉาย ผกโขมจน กระเทยมใบ

(Leek) กยชาย กระเทยมหว ผกชฝร ง บวบก สะระแหน แมงลก โหระพา (เพาะเมลด) กะเพรา (เพาะเมลด)

พรกขหน ตะไคร ชะพล หอมแดง หอมหวใหญ หวผกกาดแดง (แรดช) วสดทสามารถนามาทาเปนภาชนะปลก

อาจดดแปลงจากสงทใชแลว เชน ยางรถยนตเกา กะละมง ปลอกซเมนต เปนตน สาหรบภาชนะแขวน อาจใช

กาบมะพราว กระถาง หรอเปลอกไม

วธการปลกผกในภาชนะแบงออกไดเปน 2 วธ

เพาะเมลดดวยการหวานแลวถอนแยกหรอหยอดเปนแถวแลวถอนแยก ซงพชทควรปลกดวย

วธน ไดแก

- ผกบงจน - คะนาจน - ผกกาดขาวกวางตง

- ผกกาดเขยวกวางตง - ผกฮองเต(กวางตงไตหวน)

- ตงโอ - ปวยเลง - ผกกาดหอม

- ผกโขมจน - ผกช - ขนฉาย

- โหระพา - กระเทยมใบ - กยฉาย

- หวผกกาดแดง - กระเพรา - แมงลก

- ผกชฝรง - หอมหวใหญ

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 80

ปกชาดวยตน และหว ไดแก

- หอมแบง (หว) - ผกชฝรง - กระเทยมหว (ใชหวปลก)

- หอมแดง (หว) - บวบก (ไหล) - ตะไคร (ตน)

- สะระแหน (ยอด) - ชะพล (ตน) - โหระพา (กงออน)

- แมงลก (กงกงแกกงออน)

หมายเหต มบางพชทปลกดวยหว หรอสวนของตนกไดปลกดวยเมลดกได ดงนนจงมชอผกทซากนทงขอ1และ 2

การปฏบตดแลรกษา

การดแลรกษาดวยความเอาใจใส จะชวยใหผกเจรญเตบโตอยางสมบรณจนถงระยะเกบเกยว การ

ดแลรกษาดงกลาว ไดแก

1. การใหนา การปลกผกจาเปนตองใหนาเพยงพอ การใหนาผกควรรดนาในชวง เชา- เยน ไมควร

รดตอนแดดจด และรดนาแตพอชมอยาใหโชก

2. การใหปย ม 2 ระยะคอ

2.1 ใสรองพนคอการใสเมอเวลาเตรยมดน หรอรองกนหลมกอนปลก ปยทใสควรเปนปยคอกหรอ

ปยหมก คลกในดนใหทวกอนปลกเพอปรบโครงสรางดนใหโปรงรวนซย นอกจากนนยงชวยในการอมนาและ

รกษาความชนของดนใหเหมาะสมกบการเจรญเตบโตของพชดวย

2.2 การใสปยบารง ควรใสปยวทยาศาสตร โดยแบงใส 2 ครง ครงแรกเมอยายกลาไปปลกจนกลา

ตงตวไดแลว และใสครงท 2 หลงจากใสครงแรกประมาณ 2-3 สปดาห การใสใหโรยบางๆ ระหวางแถว

ระวงอยาใหปยอยชดตน เพราะจะทาใหผกตายได เมอใสปยแลวใหพรวนดนและรดนาทนท สตรปยทใชกบพชผก

ไดแก ยเรย หรอ แอมโมเนยซลเฟต สาหรบบารงตนและใบ และปยสตร 15-15-15 และ 12-24-12 สาหรบเรง

การออกดอกและผล

3. การปองกนกาจดศตรพช ควรบารงรกษาตนพชใหแขงแรงโดยการกาจดวชพช ใหนาอยาง

เพยงพอและใสปยตามจานวนทกาหนด เพอใหผกเจรญเตบโต แขงแรง ทนตอโรคและแมลง หากมโรคและแมลง

ระบาดมากควรใชสารธรรมชาต หรอใชวธกลตางๆ ในการปองกนกาจด เชน หนอนตางๆ ใชมอจบออก

ใชพรกไทยปนผสมนาฉดพน ใชนาคนจากใบหรอเมลดสะเดา ถาเปนพวกเพลย เชน เพลยออน เพลยแป ง

เพลยหอย และเพลยจกจน ใหใชนายาลางจาน 15 ซซ ผสมนา 20 ลตร ฉดพนใตใบเวลาเยน ถาเปนพวกมด หอย

และทาก ใหใชปนขาวโรยบางๆ ลงบรเวณพนดน

การเกบเกยว

การเกบเกยวผกควรเกบในเวลาเชา จะทาใหไดผกสด รสด และหากยงไมไดใชใหลางใหสะอาด

และนาเกบไวในต เยน สาหรบผกประเภทผลควรเกบในขณะทผลไมแกจด จะไดผลทมรสดและจะทาใหผลดก

หากปลอยใหผลแกคาตน ตอไปจะออกผลนอยลง สาหรบในผกใบหลายชนด เชนหอมแบง ผกบงจน คะนา

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 81

กะหลาปล การแบงเกบผกทสดออน หรอโตไดขนาดแลว โดยยงคงเหลอลาตนและรากไวไมถอนออกทงตน

รากหรอตนทเหลออย จะสามารถงอกงามใหผลไดอกหลายครง ทงนจะตองมการดแลรกษาใหนาและปย

การปลกพชหมนเวยนสลบชนดหรอปลกผกหลายชนดในแปลงเดยวกน และปลกผกทมอายการเกบเกยวสนบาง

ยาวบางคละกนในแปลงเดยวกน หรอปลกผกชนดเดยวกนแตทยอยปลกครงละ 3 - 5 ตน หรอประมาณวา

พอรบประทานไดในครอบครวในแตละครงทเกบเกยว กจะทาใหผปลกมผกสดเกบรบประทานไดทกวนตลอดป

การบรโภคผกใหปลอดภยจากสารพษ

การปลกผกไวรบประทานเอง เปนวธทดทสดทจะทาใหไดบรโภคผกทปลอดภย จากสารพษ

แตทกครอบครวคงไมสามารถปลกผกทกชนดไวรบประทานเองได ดงนนการตองซอหาผกจากตลาดจงเปนสงท

จาเปนอย ทงนผกตาง ๆ เหลานอาจจะปลอดภยหรอไมปลอดภย จากสารพษตกคางกได ดงนนควรมการลางผก

ใหถกวธและใหปลอดภยจากสารพษมากทสด วธการลางผกใหสะอาดเพอลดปรมาณสารพษ สามารถเลอกใชได

ตามความสะดวกดงน

1. ลอกหรอปอกเปลอกแลวแชในนาสะอาด นาน 5-10 นาท หลงจากนนลางดวยนาสะอาดอกครง

จะชวยลดปรมาณสารพษตกคางไดรอยละ 27-72

2. แชนาปนใสนาน 10 นาท และลางดวยนาสะอาดอกครง ลดปรมาณสารพษตกคางไดรอยละ 34-52

3. แชโฮโดรเจนเพอรออกไซนนาน 10 นาท (โฮโดรเจนเพอรออกไซน 1 ชอนชา ผสมนา 4 ลตร)

และลางดวยนาสะอาดอกครง ลดปรมาณสารพษตกคางไดรอยละ 35-50

4. แชนาดางทบทมนาน 10 นาท (ดางทบทม 20-30 เกลด ผสมนา 4 ลตร ) และลางออกดวยนา

สะอาดอกครง ลดปรมาณสารพษตกคางไดรอยละ 35-43

5. ลางดวยนาไหลจากกอก นาน 2 นาท ลดปรมาณสารพษตกคางไดรอยละ 25-39

6. แชนาซาวขาวนาน 10 นาท และลางดวยนาสะอาด ลดปรมาณสารพษตกคางไดรอยละ 29-38

7. แชนาเกลอนาน 10 นาท (เกลอปน 1 ชอนโตะ ผสมนา 4 ลตร) และลางดวยนาสะอาดอกครง

ลดปรมาณสารพษตกคางไดรอยละ 29-38

8. แชนาสมสายชนาน 10 นาท ( นาสมสายช 1 ชอนโตะ ผสมนา 4 ลตร ) และลางดวยนาสะอาด

อกครง ลดปรมาณสารพษตกคางไดรอยละ 27-36

9. แชนายาลางผกนาน 10 นาท และลางดวยนาสะอาดอกครง ลดปรมาณสารพษตกคางได

รอยละ 22-36

เทคนคการปลกพชสวนครวชนดตางๆ

การปลกผกแตละชนดนน ผปลกจาเปนตองเขาใจถงลกษณะ การเจรญเตบโตของผก ชนดตางๆ

กอนเพอใหการปลก และการดแลรกษา พชผกใหเหมาะสม กบชนดของผก เทคนคการปลกผกสวนครว

จงควรทราบ ดงน

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 82

1. ตระกลแตงและตระกลถว ไดแก แตงกวา แตงโม ฟกทอง บวบ นาเตา มะระ ถวฝกยาว ถวแขก

และถวอน ๆ

ผกตาง ๆ เหลานมเมลดคอนขางใหญ งอกเรว เชนผกประเภทเลอยถาจะปลกใหไดผลดและดแล

รกษางายควรทาคาง

วธการปลก หยอดเมลดโดยหยอดในแปลงปลก หรอภาชนะปลกหลมละ 3 - 5 เมลด

เมอเมลดงอกมใบจรง 3 - 5 ใบ หลงจากนนถอนแยกใหเหลอเฉพาะตนทแขงแรง หลมละ 2 ตน

ใสปยยเรยหลงเมลดงอก 2 อาทตย เมอเรมออกดอกใชปยสตร 15-15-15 หรอ 12-24-12

ใหทาสมาเสมอ คอยดแลกาจดวชพช และแมลงตาง ๆ

เรมเกบเกยวไดเมออายประมาณ 40 - 60 วน หลงหยอดเมลด

2. ตระกลกะหลาและผกกาด ไดแก คะนา กวางตง ผกกาดขาว ผกกาดหว กะหลาดอก กะหลาปล

และบรอกโคล

ผกตระกลนมเมลดคอนขางเลก บางชนดมราคาแพงมาก เพราะสวนใหญตองส งเมลดมาจาก

ตางประเทศ

วธปลก หยอดเมลดเปนหลม ๆ ละ 3-5 เมลด หางกนหลมละ 20 เซนตเมตร หรอโรยเมลดบาง ๆ

เปนแถวหางกนแถวละ 20 เซนตเมตร หลงหยอดเมลดหรอโรยเมลด 10 วน หรอเมอมใบจรง 2-3 ใบ ถอนแยกให

เหลอหลมละ 2 ตน หรอหากโรยเมลดเปนแถวใหถอนอก ระวงระยะตนไมใหชดกนเกนไป

ใสปยยเรยหลงจากถอนแยกหรอทาระยะปลกแลว

หลงใสปยครงแรก 10 วน ใสปยยเรยครงทสอง

อายเกบเกยวผกแตละชนดแตกตางกนเลกนอย เชน คะนา กวางตงเกบเกยวไดเมออาย 30-45 วน

ผกกาดหว 45-55 วน ผกกาดขาวปล เขยวปล กะหลาดอก กะหลาปล อายเกบเกยวประมาณ 50-60 วน หลงหยอดเมลด

เมอเกบเกยวไมควรถอนผกทงตนเกบผกใหเหลอใบทงไวกบตน 2-3 ใบ ตนและใบทเหลอจะ

สามารถเจรญเตบโตใหผลผลตเกบเกยวไดอก 2-3 ครง

ขอควรระวง ตองใหนาสมาเสมอ ผกตระกลนมกมปญหาโรคและแมลงคอนขางมาก ตองคอยดแล

เอาใจใสใกลชด

3. ตระกลพรก-มะเขอ ไดแก พรกขหน พรกชฟา มะเขอเปราะ มะเขอยาว มะเขอพวง มะเขอเทศ

ผกตระกลนควรมการเพาะกลากอนยายปลกในแปลง

การเพาะกลา เตรยมดนในกะบะเพราะหรอในถงพลาสตก

หยอดเมลดในถงเพาะ ถงละ 3 - 5 เมลด ถาเพาะในกะบะเพาะ ควรเวนระยะระหวางตน

5 เซนตเมตร ระหวางแถว 10 เซนตเมตร

เมอเมลดงอกแลวมใบจรง 2-3 ใบ ถอนแยกเหลอตนกลาแขงแรงสมบรณไว 2 ตน

เมอกลามใบจรง 5-6 ใบ หรอหลงเพาะกลาประมาณ 30 วน ยายกลาลงแปลงปลก

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 83

เมอตนกลาตงตวได หรอเรมเจรญเตบโต ใสปยยเรย 1 ครง

เมอตนเรมออกดอกใชปย 15-15-15 หรอ 12-24-12

อายเกบเกยว มะเขอเทศประมาณ 50 - 60 วน หลงยายกลา และพรก มะเขอ ประมาณ 60 - 75 วน

หลงยายกลา

4. ตระกลผกชและตระกลผกบง ไดแก ผกช ขนฉาย ผกบง

ควรนาเมลดแชนากอนปลก ถาเมลดลอยใหทงไปและนาเมลดทจมนามาเพาะ

หวานเมลดในแปลง โดยจดแถวใหระยะหางกน 15 - 20 เซนตเมตร กลบดนทบบาง ๆ ประมาณ

1 เซนตเมตร สาหรบขนฉาย

ผกบงจะงอกใน 3 วน ผกชประมาณ 4 - 8 วน และขนฉาย 4 - 7 วน

เมอกลางอกมใบจรง ถอนแยกและพรวนดนใหโปรงเสมอจนเกบเกยว

ผกบงจนเกบเกยวไดภายใน 15 - 20 วน ผกช 45 - 60 วน และขนฉาย 60 - 70 วน

สาหรบผกชและขนฉาย ไมชอบแสงแดดจด อาจปลกในท ๆ มรมเงาได แตสาหรบผกบงจน

ตองการแสงแดดตลอดวน

5. ตระกลโหระพา กะเพรา แมงลก และตระกลผกชฝรง

เตรยมดนใหละเอยด หวานเมลดใหทวแปลงใชฟางกลบหรอปยคอกทยอยสลายด แลวโรยทบบาง ๆ

รดนาตามทนทดวยบวรดนาตาถ

เมลดจะงอกเปนตนกลาภายใน 7 วน

เมอกลาอาย 1 เดอน ถอนแยกจดระยะตนใหโปรง หรอใชระยะระหวางตน ประมาณ 20 – 30

เซนตเมตร

โหระพา กะเพรา แมงลก เกบเกยวไดหลงหยอดเมลด 45 - 50 วน ผกชฝรง เกบเกยวไดหลง

หยอดเมลด 60 วน

สาหรบโหระพา กะเพรา และแมงลก ในระหวางการเจรญเตบโตใหหมนเดดดอกทง เพอให

ลาตนและใบเจรญเตบโตไดเตมท

ผกชฝรง ตดใบไปรบประทาน เหลอลาตนทงไวจะสามารถเจรญเตบโตไดอก

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 84

การขยายพนธพช สามารถทาไดหลายวธ ดงน

การปกชา

การปกชา คอ การตดสวนใดสวนหนงของพช เชน ใบ กง ลาตน ราก ออกจากตนเดม ไปเกบไว

ในททมสภาพแวดลอมทเหมาะสม ทาใหสวนตางๆ ดงกลาวของพชงอกรากและแตกยอด เจรญเตบโตเปน

พชตนใหมตอไปได

1. ประเภทของการปกชา มหลายวธ ไดแก

“ การปกชา ” หมายถง การนารากของพชมาตดเปนสวนๆ ใหยาวประมาณ 2-4 นว แลวนาไป

ปกชาลงในวสด ปกชา เพอใหสวนของรากงอกและแตกยอดออนเจรญเตบโตเปนพชตนใหม พชทสามารถ

ขยายพนธโดยการปกชาราก เชน สาเก เขม ขนน มะไฟ มนเทศ โมก

“ การปกชาใบ ” หมายถง การนาเอาแผนใบหรอใบทมกานใบตด มาปกชาลงในวสดปกชา

เพอใหสวนของใบน ออกราก แตกยอดออนเจรญเตบโตเปนพชตนใหม

“ การปกชากงหรอลาตน ” หมายถง การนาเอาสวนของกงหรอลาตนพชมาตดแบงออกเปนสวนๆ

นาไปปกในวสดปกชา

การปกชาแบบนแบงตามลกษณะเนอไม ไดแก

การปกชากงแกหรอกงทมอายมาก พชทนยมปกชา ไดแก เฟองฟา กหลาบ ชบา พระหง

การปกชากงกงออนกงแก พชทนยมปกชา ไดแก ฝรง ชมพ ลาไย

การปกชากงออนหรอยอดออน การปกชาลกษณะนตองใชกงมใบตดมาดวยเปนจานวนมาก

เพอจะไดทาหนาท สงเคราะหดวยแสง เพราะกงไมมอาหารสะสมเพอนามาสรางรากและยอด พชทนยมปกชาวธน

เชน แกว กหลาบ โกสน ดาวเรอง เบญจมาศ พด ไทร

2. วธการปกชา มวธปฏบต ดงน

1. เลอกลกษณะของกงทจะปกชา แลวตดกงโดยลกษณะการตดกงขนอยกบลกษณะของเนอไม

ดงน "ถาเปนกงแก ควรตดใหมความยาว ป 6-10″ ตดใหเปนแผลทามมเฉยง 45 -60 องศา ดานลางของกงตากวาขอ

เลกนอย แลวดานปลายของกงเหนอกวาขอเลกนอย ป 1-2 ซม. ‘ ถาเปนกงกงแกกงออน ใหตดในลกษณะเดยวกน

แตใหมใบตดอยทางดานปลายของกงเลกนอย "ถาเปนกงออน ใหตดกงยาวประมาณ 6-8" ตดใบออก ไป 1 ใน 3

ของกง

การเลอกและรดใบของกงชา

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 85

2. นาสวนโคนของกงปกลงในวสดปกชา ใหลกประมาณ 1 ใน 3 ของความยาวของกง โดยให

รอยแผลตด ดานปลายของกงเปนแนวตงตรง เพอปองกนไมใหนาขงบรเวณรอยแผลซงจะชวยลดการเนาของกง

ถาทาการปกชากง ครงละเปนจานวนมาก ควรจดระยะกงทปก ใหหางกนพอประมาณ ถาปกกงชดกน เกนไปจะทาให

กงเนาเสยได

นากงไปปกชาในวตถทเตรยมไว

3. รดนาอยางสมาเสมอ วนละ 2 -3 ครง แตอยาใหวสดปกชามนาทวมขง หรอแฉะจนเกนไป และ

ใหกงปกชาไดรบแสงแดดราไร เมอกงปกชาออกรากสมบรณและแขงแรงดแลว จงยายออกจากแปลงปกชาไป

เกบไวในทรมๆ ประมาณ 3-5 วน จงปลกลงแปลงหรอกระถาง

ปจจยทจะทาใหกงตดชาออกรากด

ทงสภาพภายในกง และสภาพแวดลอมภายนอก มสวนอยมากทจะทาใหกงเกดรากดหรอไมด

ซงในการตดชาผปฏบตจะตองคดเลอกทงสภาพภายในกงและสภาพแวดลอมใหเหมาะสมกบการเกดราก และ

การเกดยอด จงจะทาใหการตดชานนไดผลดสภาพดงกลาว ไดแก

สภาพภายในกง เปนเรองทเกยวของหรอมอยในกงตดชานนเอง ไดแกสภาพดงตอไปน

1. การเลอกกง ควรจะเลอกกงทมลกษณะดงตอไปน

1.1 เลอกกงทมอาหารมาก เพราะอาหารภายในกงจาเปนในการเกดรากและการเจรญของกง

สาหรบการตดชากงแกไมมใบ อาหารจะสะสมอยภายในกง ซงกงทแกมาก (ไมเกน 1 ป) อาหารยงสะสมอยภายใน

กงมาก สวนการตดชากงออนหรอกงกงแกกงออน รวมทงการตดชาพชพวกไมเนอออน อาหารจะมอยทใบบนกง

ถากงยงมใบมาก กแสดงวาอาหารภายในกงยงมมากการเกดรากและ แตกยอดกงายขน

1.2 อายของตนพชทจะนามาตดชาควรเลอกกงจากตนทมอายนอย (นบจากเพาะเมลด) เพราะกง

จากตนทมอายนอยจะออกรากไดงายกวากงทนามาจากตนทมอายมาก ๆ

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 86

1.3 เลอกชนดของกงใหเหมาะกบการเกดราก โดยพจารณาดงน คอถาเปนการตดชากงแกไมมใบ

ควรเลอกกงขางมากกวากงกระโดง เพราะกงขางมอาหารภายในกงมากกวากงกระโดง แตถาเปนการตดชากงออน

หรอกงมใบ การใชกงกระโดงจะออกรากงายกวากงขาง ถาเปนการตดชากงแก ควรเลอกบรเวณทเปนโคนกง แต

ถาเปนการตดชากงออนหรอกงมใบควรเลอกบรเวณปลายกงหรอสวนยอดของกงควรเลอกตดโคนกงใหรอยตดอย

บรเวณทเปนขอหรอใตขอเลกนอย เพราะทขอมอาหารมากกวาบรเวณทเปนปลอง ซงจะทาใหการออกรากเกดมากขน

ควรเลอกใชกงทเปนกงใบ (vegetative shoots) คอกงทอยในระยะการเจรญ ซงจะชวยใหเกดรากงายกวาใชกงดอก

หรอกงทอยในระยะการออกดอกและตดผล

1.4 การเลอกฤดการตดชากงใหเหมาะ คอ เปนการตดชากงแกทไมมใบ ควรจะตดชากงในระยะท

กงพกการเจรญ โดยเฉพาะอยางยงเมอตาบนกงเรมจะเจรญใหมอกครงหนง สวนการตดชากงออนนน อาจทาได

เมอกงเจรญไดระยะหนงโดยกงทเจรญ นนมความแขง (firmness) พอสมควร และมใบเจรญเตบโตเตมทแลว

สาหรบการตดชาไมผลหรอไมประดบบางชนดทออกรากคอนขางยากการใชกงทแขง กลม และมเสนลายบนกง

เลกนอยจะออกรากไดดกวาใชกงคอนขางออน

2. การปฏบตบางอยางตอกงตดชา

2.1 การเลอกกงทมตาและใบ ถาเปนกงแกควรเลอกกงทมตา เพราะจะชวยใหออกรากได ดขน

โดยเฉพาะเมอตานนอยในระยะเรมเจรญสวนการตดชาแบบกงออนหรอกงกงแกกงออน ใบบนกงจาเปนอยางยง

ในการเกดราก เพาะใบชวยสรางอาหารและฮอรโมนชวยการออกรากใหแกกงตดชา

2.2 การจดวางกงตดชาใหถกตองตามหวทายของกง ในการตดชาตน รากจะออกทโคนกง และ

แตกยอดทปลายกง สวนการตดชารากกจะเกดรากทปลายทอนราก และจะเกดยอดทโคนทอนรากฉะนนในการวาง

กงตดชา ถาเปนการตดชากงหรอตน จงตองเอาโคนกงปกลงในวตถปกชา สวนการตดชาราก จะเอาโคนทอนราก

โผลขนและเอาปลายทอนรากปกลง การปกกงกลบทศทางจะไมทาใหตาแหนงของการเกดรากและแตกยอด

ตองเปลยนแปลงไปได แตจะทาใหกงไมเกดรากและเกดยอด

2.3 การทาแผลโคนกง แผลโคนกงจะชวยใหกงมเนอททจะเกดรากไดมากขน โดยเฉพาะสาหรบ

พชทเกดรากเฉพาะทแผลรอยตดแหงเดยว นอกจากจะชวยใหกงเกดจดกาเนดรากไดงายแลวยงชวยใหกงดดนาและ

ฮอรโมนไดมากขนอกดวย

2.4 การใชฮอรโมนและสารบางอยางชวยการออกราก เปนททราบกนแลววา ฮอรโมนชวยใหกง

ตดชาออกรากดขน คอชวยใหเกดรากมาก ออกรากไวและรากเจรญไดเรวขน สารฮอรโมนสงเคราะหทเปน

ตวสารเคมทใชผสมอยในชอฮอรโมนการคาตางๆ นนมกจะมสารฮอรโมนอยสองชนด คอ ไอบ เอ (IBA) หรอ

ชอเตม คอ กรดอนโดลบวไทรค (indolebutyric acid) และ เอนเอเอ (NAA) หรอชอเตมคอกรดแนฟทาลนอะซตก

(naphthaleneaceticacid) สารฮอรโมนทงสองชนดนเปนสารทเสอมชาคอไมสญเสยงาย แตในการใชมขอทตอง

คานงถงกคอ การใชฮอรโมนกบพชใด ควรจะรความเขมขนทแนนอนและใหพอเหมาะกบพชนนๆ เพราะการใช

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 87

ฮอรโมนทออนไปจะไมไดผลเลย (เหมอนจมนา)สวนการใชฮอรโมนทแรงเกนไปจะเปนการทาลายกง คอ โคนกง

จะไหมดา (เหมอนจมกงในนากรด)

นอกจากจะมการใชฮอรโมนทาใหกงพชออกรากแลว ยงมการใชสารอนๆ รวมทงแรธาตบางอยาง

ในการตดชาพชบางชนดอกดวย เชน มการใชวตามน บ 1 (B1) ชวยการเจรญของปลายราก และการใชโบรอน

(boron) ใสลงในวตถปกชา จะชวยใหกงตดชาของพชบางชนดออกรากดขน

การจดสภาพแวดลอมใหกบกงตดชาในระหวางรอการออกราก

1. การจดความชนในอากาศรอบๆ กงตดชาความชนในอากาศเกยวของกบ การตดชากงพชทมใบ

ซงไดแก การตดชาแบบใชกงออน กงกงแกกงออน การตดชาไมเนอออน รวมทงการตดชาใบดวย โดยทกงตดชา

เหลานจาเปนตองรกษาใบไวปรงอาหาร เพอชวยการออกราก ฉะนนจงตองรกษาใบไวใหสดและตดอยกบกง

ตลอดไป แตการทใบจะสดอยไดกจะตองมความชนในอากาศรอบๆ ใบสงพอ นาจากใบจงจะไมคายออกมาและ

ใบกจะไมเหยว ดวยเหตนการตดชากงมใบจงตองรกษาความชนของอากาศรอบๆ ใบ ใหสงอยตลอดเวลา

ซงเราอาจทาไดโดยคอยรดนาทพนทขางๆ กระบะปกชาเสมอๆ หรอคอยพรมนากงตดชาบอยๆ ฉดหรอพนละออง

นาใหจบใบอยตลอดเวลาหรอเปน ระยะ ซงวธการหลงนอาจใชคนชวยฉดพน หรอโดยการใชเครองพนนาอตโนมต

(autometic mist) กได

2. อณหภมกบการออกรากของกงตดชา โดยปกตอณหภมทจะทาใหกงตดชาออกรากไดดจะอย

ระหวาง 70 องศา - 80 องศาฟาเรนไฮน สาหรบบานเราอณหภมทจาเปนในการการออกรากในพชทว ๆไป จะไม

คอยเปนปญหา เชน กหลาบ สามารถออกรากไดดไมวาปกชาในฤดหนาว ฤดฝนหรอฤดรอนกตาม เวนแตในพช

บางชนดทเจรญไดดในฤดรอน เชน ในมะล จะออกรากไดดในฤดรอนหรอฤดฝน แตจะไมคอยออกราก หรอออก

รากยากเมอปกชาในฤดหนาว

3. แสงสวางกบการออกรากแสงสวางมความจาเปนสาหรบการตดชากงพชทตองมใบตดและการ

ตดชาใบ เพราะแสงสวางจาเปนในการปรงอาหาร รวมทงสรางสารฮอรโมนเพอชวยการออกรากของกงตดชา

ฉะนนในกงตดชาทมใบและเปนพชชอบแดด การใหกงตดชาไดรบแสงมากเทาไร กจะชวยใหการออกรากดขน

เทานน สวนพชทไมทนแสง (แสงแดด) เชน พชทใชประดบในอาคาร (house plants) การพรางแสงใหกบกงโดยให

เหลอแสงเพยง 30 เปอรเซนต หรออยางนอยทสด 150-200 แรงเทยน จะชวยใหกงเหลานออกรากไดด สวนการ

ตดชากงแกไมมใบ รวมทงการตดชาราก ซงจะออกรากไดดในทมด แตจะตองการแสงเพมขนเมอกงเกดยอด

ใ น ท า ง ป ฏ บ ต จ ง ค ว ร ป ก ช า ก ง แ ก แ ล ะ ป ก ช า ร า ก ไ ว ใ น ท ท ม แ ส ง ร า ว 30 เ ป อ ร เ ซ น ต

4. วตถทใชในการตดชาการออกรากของกงตดชา จะไมเกยวกบอาหารทมอยในวตถปกชานน

แตจะเกยวของกบความชน (moisture) และอากาศ (areation) ทมอยในวตถปกชานน โดยทวตถปกชาแตละชนด

จะดดความชนและมอากาศผานเขาออกไดตางกน ซงจะเปนผลใหการออกรากแตกตางกนไปดวย วตถทจะชวยให

การออกรากเกดไดด จะตองดดความชนไดมาก และมอากาศผานไดสะดวก และโดยทพชแตละชนดตองการอากาศ

มากนอยตางกน ฉะนนการทจะใชวตถใดเหมาะกบพชใด จงตองศกษาและทดลองในแตละพชไป สาหรบวตถ

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 88

ปกชาทนยมใชกนทวๆ ไป ไดแกทรายหยาบ ถานแกลบทลางดางหมดแลว หรอสวนผสมของทรายหยาบกบ

ถานแกลบอยางละเทากน

การตอนกง

การตอนกง เปนวธการขยายพนธพชทใชกนมานานและเปนทรจกกนดในหมชาวสวนทวๆไป

วธการตอนกงทเราใชกนอยทกวนนเปนวธการทไดนามาจากประเทศจน แตไดดดแปลงไปบางเพอความสะดวกใน

การปฏบต ในยโรปและอเมรกากมวธขยายพนธพชดวยการตอนกงเชนเดยวกน แตวธการในการตอนกงผดไปจาก

วธทรจกกนดในบานเราและเรามกเรยกวธการตอนกงแบบยโรปวา “การตอนทบกง” ในทนจะขอกลาวเฉพาะ

การตอนกงแบบชาวจน หรอการตอนกงแบบตอนหมกง ซงมวธการตอนหมกงหลายแบบ ไมวาจะเปนการตอนกง

แบบชาวจน หรอการตอนทบกงแบบชาวยโรป โดยหลกการในการ ตอนตนพชแลวกคอ การทาใหตนหรอกงพช

ออกรากขณะทยงตดอยกบตนแม หลงจากตนหรอกงพชออกรากดแลวจงตดไปปลกภายหลง ฉะนนโอกาสของ

การทกงพชจะมชวตอยรอด จงดกวาการขยายพนธดวยการตดชา แตกมขอเสยอยทวาขยายไดชากวา ดวยเหตน

ถาตองการตนพชจานวนมากๆ แลวมกจะไมใชการขยายพนธดวยการตอนกง เวนแตตนพชนนจะขยายพนธไมได

ดวยการตดชา หรอออกรากยากกวาการตอนกงเทานน การตอนกงแบบชาวจน หรอแบบทเราใชกนอยทกวนนเปน

วธทใชในการตอนกงพชพวกไมพม และไมยนตนเปนสวนใหญ รวมทงพชพวกไมผลและไมประดบ เชน ลาไย

ลนจ ละมด สมเขยวหวาน สมโอ กระทอน กหลาบ มะล ดอนยา เปนตน สวนวธการตอนนนปฏบตเปนขน ดงน

การเลอกกง กงหรอตนพชทจะตอนจะตองเปนกงไมออนและไมแกเกนไป ใบงาม ไมมโรคหรอ

แมลงทาลาย ไดรบแสงแดดสมาเสมอ โดยปกตมกจะเลอกกงกระโดง ซงอาจจะเปนกงกระโดงตง1 หรอกระโดงครบ

2 กได

การเลอกกงตอน

การทาแผลบนกง การทาแผลบนกงจะขนอยกบชนดของพช และความยากงายในการงอกราก

ซงบางพชอาจไมตองทาแผลเลยกสามารถออกรากได สวนใหญมกเปนพชใบเลยงเดยว เชน ตนสาวนอยประแปง

พลดาง และพลฉก พชบางชนด อาจใชวธกรดเปลอกตามยาวของก ง เชน กหลาบ ยโถ หรอพชบางชนด

อาจปาดทองกง เชน ตนชวนชม แตมบางชนดทตอควนกงโดยเฉพาะพชทออกรากยาก มความจาเปนทจะตอง

ทาแผลโดยการควนก ง เพราะการคว นนอกจากจะทาใหเกดบรเวณออกรากแลว ยงมผลเกยวกบการสะสม

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 89

ธาตอาหารรวมทงสารฮอรโมน ใหเกดขนภายในกงซงจะมผลดในการออกรากดวย ดงนนเพอความแนนอนในเรอง

การออกราก ชาวสวนทวไปจงใชวธการทาแผลดวยการควนกงแทบทงสน

การทาแผลบนกง

การทาฮอรโมน การใชฮอรโมนเรงรากทาบรเวณททาแผล หรอบรเวณทกงจะเกดราก จะชวยให

กงพชเกดรากดขน คอ มรากมากขน รากเจรญเรวขน และอาจออกรากเรวขน การทาฮอรโมนปกตจะทาเฉพาะ

บรเวณทจะเกดรากเทานน เชน บรเวณทเปนรอยกรด หรอรอยปาด หรอรอยควนตอนบนเทานน และการทจะใช

ฮอรโมนตอนตนพชชนดใดนน ควรจะไดศกษาหรอทดลองมากอนเพราะตนพชแตละชนดออกรากยากงายตางกน

โดยปกตตนพชทออกรากไมยาก อาจใชฮอรโมนชนดออนหรอทมความเขมขนนอยๆ กเพยงพอ สวนตนพชท

ออกรากยาก จาเปนตองใชฮอรโมนทเขมขนมากขนตามลาดบ การใชฮอรโมนทตรงกนขามกบทกลาวน นอกจาก

จะไมไดผลดขนแลว ยงเปนการทาลายกงพชทตอน และทาใหคาใชจายเพมขนอกดวย

การทาฮอรโมน

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 90

การหมกงตอน วตถทจะใชหมกงตอนอาจใชวตถตางๆ ไดหลายอยาง ขอสาคญกคอวตถนนๆ

ตองอมความชนไดพอ ไมเปนพษกบก งพช มราคาถก และหาไดงาย เชน หญามอสส (sphagnum moss)

กาบมะพราวชบนา ปยมะพราว ผากระสอบปาน หรอรากผกตบชวา แมกระทงดนธรรมดาๆ ทวๆ ไปใชกได

แตวตถทนยมใชจะตองสะดวกตอการหม เชน ใชกาบมะพราวชมนาทบใหแผ ตดเปนทอนใหพอเหมาะกบขนาดกง

ตอนซงเมอจะหมกจะสามารถหมก งไดงาย สวนการหมอาจใชว ตถชนดเดยว เชน หญามอสสลวนๆ หรอ

กาบมะพราวลวนๆ หรออาจใชดนหมกอนแลวหมหญามอสส หรอกาบมะพราวอกชนหนงกได ขอสาคญกคอ

ตองพนหรอหมวตถหมกงใหแนนพอสมควร อยาใหหมนหรอคลอนไปมาไดงาย และพยายามหมใหกลางกระเปาะ

วตถทหมอยตรงกบบรเวณทออกรากดวย

การหมกงตอน

การรกษาความชน หลงจากตอนกงแลวโดยเฉพาะราว 3-5 วน จากทหมกง จะตองรดนา

กระเปาะตอนหรอมดวตถหมกงทตอนนนใหชนสมาเสมอในการรกษาความชนนอาจใชวธรดนากระเปาะทตอน

ทกวน หรอใชวธรดทงตนแบบฝนตก แตทสะดวกกคอใชผาพลาสตกหมใหมด ทงนเพอมใหนาจากกระเปาะวตถ

นนระเหยออกมาได การหมผาพลาสตกกระเปาะทตอนแลว ควรจะไดหมเสยแตตอนแรกขณะทวตถนนยงชนอย

ซงการหมพลาสตกในทานองนจะชวยใหกระเปาะกงตอนชนอยตลอดเวลา จนกระทงกงออกราก อยางไรกตามใน

ระหวางรอการออกราก ควรจะไดตรวจดกระเปาะตอนบาง เพราะอาจมมดกดผาพลาสตกใหเปนร ทาใหกระเปาะ

ตอนแหงได การแกไขกคอใชเขมฉดยา ฉดนาเขาไปในกระเปาะตอนราว 5-7วนตอครง จนกวากงจะออกราก

มากพอและตดมาปลกได

การหมกงตอนดวยพลาสตกเพอรกษาความชน

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 91

การตดกงตอน เมอถงเวลาอนควร กงพชทตอนไวกจะเกดราก เวลาของการออกรากนจะมาก

นอยตางกน พวกไมประดบทวๆ ไปจะออกรากเรวกวาพวกไมผล แตไมผลแตละชนดกจะใชเวลาในการออกราก

แตกตางกน เชน ชมพจะออกรากเรวกวาสม สมเรวกวาละมด เปนตน แตสวนใหญจะใชเวลาไมเกน 3 เดอน ในการ

ตดกงตอนจะตองดจานวนรากวามรากมากพอหรอยง และควรจะรอใหรากมจานวนมากพอ ไดสดสวนกบขนาด

ของก งและใบ ซงถาก งย งโตมใบมากกตองเปนก งทมรากมาก มฉะนนรากจะดดนาไปเลยงใบไมทนก ง

กจะแหงเหยวตายไปในทสด หรอมฉะนนกจะตองตดก งและใบท งเสยบาง อยางไรกตาม พวกไมดอก หรอ

ไมประดบ ซงรากมกเจรญไดเรวหลงจากตดกงแลว เชน กหลาบ ดอนยา ฯลฯ อาจตดกงไดเมอรากยงมไมมากนก

เพราะตนพชจะสรางรากไดไวหลงจากตดมาปลกแลว สวนพชพวกไมผล จะตองรอใหกงมรากมากพอ หรอ

อยางนอยจะตองรอใหมแขนงรากเกดขนใหมากพอ ฉะนนการตดกงตอนพวกไมผล จงจาเปนตองใชเวลายาวนาน

กวาไมประดบโดยทวไป

กงตอนทออกรากแลว

การปลกกงตอน กงตอนทตดไดอาจมจานวนรากมากนอยตางกน เพอปองกนการเสยหาย

ซงอาจจะเกดขน ควรจะไดคดกงตอนออกเปนพวกๆ ตามความมากนอยของรากเสยกอน คอ คด กงทมรากมากและ

รากนอยออกคนละพวก พวกทมรากมากอาจปลกลงกระถางหรอลงถงปลกไดทนท สวนพวกทรากยงไมมากพอ

ควรจะไดตดแตงกงและใบออกเสยบาง แลวนาไปชารวมกนไวในกระบะหรอภาชนะทเหมาะสม เพอรอใหรากเกด

มากขน จงจะนาไปปลกภายหลง ขอสาคญในการปลกกงตอน คอ อยาปลกใหลกโดยเฉพาะในการใชวตถปลกททบ

หรออบอากาศ เชน ดนเหนยว เปนตนเพราะจะทาใหรากเจรญชา ควรจะปลกใหกระเปาะตอนโผลพนดนปลก

เลกนอย ประมาณหนงในสของกระเปาะตอน จากนนจงนากระถางปลกไปตงไวในทรมราไร คอ ททมแสงแดดสอง

เลกนอย คอยพรมนาใหใบกงตอนชนอยเสมอๆ แตไมควรรดนาจนดนปลกแฉะ และหลงจากยอดเรมเจรญหรอ

แตกยอดใหมจงเพมแสงแดดใหมาก

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 92

การตดตา

เปนวธการขยายพนธพชทนาเอาสวนตาหรอกงของพชตนหนงซงเปนพชพนธด หรอกงพนธดไป

ตดเขากบพชอกตนหนง เพอใหตาของพชเจรญเตบโตเปนพชตนใหมตอไป สวนตนตอ ซงทาหนาทเปนระบบ

รากนนเปนตนพชตนทมความแขงแรง หาอาหารเกงเจรญเตบโตเรว ทนตอสภาพแวดลอมทไมเหมาะสมไดด พชท

นยมขยายพนธดวยการตดตาม มทงไมดอกไมประดบและไมผล เปนวธการขยายพนธพชอกวธหนงทมความสาคญ

ทางดานการชวยเปลยนยอดตนพชทมลกษณะไมดใหเปนพนธดได ทาใหพนธพชมความแขงแรง ตานทานศตรและ

ความแหงแลงไดด เพราะมตนตอทแขงแรง สามารถขยายพนธไดจานวนมากเพราะกงพนธแตละกงจะมหลายตา

นอกจากนยงชวยสรางมลคาเพมใหกบพนธไมดวย โดยเฉพาะการผลตพชแฟนซ ซงเปนพชทใหผลผลตหลายอยาง

ในตนเดยวกน เชน มะมวงอกรอง มะมวงเขยวเสวย มะมวงนาดอกไม ในตนเดยวกน หรอไมดอก เชน กหลาบจะม

ดอกหลายสในตนเดยวกน ฯลฯ ทงน การตดตา สามารถทาไดสะดวก รวดเรว โดยสามารถนาตาจากกงพนธด

จากแหลงหนงไปทาการตดตาอกแหลงหนงได แตอาจตองใชเวลาในการบงคบและเลยงตาใหมใหเปนตนพช

ยาวนานกวาการตอกง ดงนนผททาการขยายพนธพชดวยวธการตดตาไดดตองมความชานาญและประณตในการ

ขยายพนธ

ปจจยทมอทธพลตอการตดตา ไดแก

1. ตนตอ หมายถง สวนของตนพชททาหนาทเปนระบบราก หาอาหารหลอเลยงตนพชม 2 ชนด คอ

ตนตอทไดจากการเพาะเมลด

ตนตอทไดจากการตดชา ตอนกง หรอแยกหนอ

ตนตอทไดจากการเพาะเมลด สวนมากนยมใชกบพชประเภทไมผล เชน มะมวง ขนน ทเรยน

มะขาม เปนตน ตนตอทมลกษณะด จะตองมลาตนตงตรง ไมบดคด หรอมรอยตอ ระหวางตนและราก เปนแบบคอหาน

ซงเกดจากการวางเมลดลงเพาะผดวธ

ตนตอทไดจากการตดชา ตอนกง หรอแยกหนอ บางครงเรยกวา ตนตอตดชา สวนมากนยมใช

กบพชประเภทไมดอกไมประดบ เชนกหลาบ ชบา เขมโกสน เฟองฟา ผกากรอง โมก เปนตน ขอเสยของตนตอตดชา

คอ มระบบรากตน แตถานาไปเปนตนตอสาหรบไมผล จะตองทาการเสรมรากเพมขน

การเลอกพนธพชสาหรบใชเปน ตนตอ ควรมคณสมบต ดงน

1. เจรญเตบโตเรว ปราศจากโรคและแมลงและทนทานตอสภาพแวดลอมไดด

2. ขยายพนธไดงาย ทงดวยวธเพาะเมลด ตดชาหรอตอนกง

3. สามารถเชอมตอกบกงพนธดตาง ๆ ไดมาก

4. หาเมลดหรอตนไดงาย

5. เปนพชทมความบรสทธของพนธสง โดยเฉพาะอยางยง ตนตอทไดจากการเพาะเมลด

6. ตาจากกงพนธด หมายถงสวนของพชททาหนาทเปนระบบยอดในตนพชสาหรบการ

7. ขยายพนธโดยวธการตดตา

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 93

การเลอกพนธพชสาหรบใชเปน กงพนธด ควรมคณสมบต ดงน

1. เปนกงทมตาแขงแรง ไมวาจะเปนตายอดหรอตาขาง

2. ควรเลอกจากกงกระโดง หรอกงนาคาง

3. เปนกงทมความสมบรณปานกลาง โดยสงเกตจากขอ ทไมถหรอหางเกนไป

4. ตาของกงพอเหมาะ คอ มขนาดพอประมาณเทาดนสอดา

5. เปนกงทไดจากตนแมทแขงแรง สมบรณ ไมมโรค

6. ถาเปนกงแก ควรมอายไมเกน 1 ป เพราะถาอายมากเกนไปตาทตดจะไมเจรญเตบโตเทาทควร

การตดตาแบบตวท (T. budding) สงทตองพจารณาในการตดตาตนพชแบบตวท

1. ตนตอจะตองมเปลอกลอนสามารถลอกเปลอกตนตอไดงาย

2. ตนตอไมควรมขนาดโตเกนไป ควรจะมขนาดเทาดนสอดาหรอมขนาดเสนผานศนยกลาง

ประมาณไมเกน 1/2 นว

3. ไมเปนพชทมเปลอกบาง หรอเปลอกเปราะ หรอมเปลอกหนาเกนไป

4. เปนวธทใชในการตดตาตนพชทว ๆ ไป เชน ใชกบกหลาบ พทรา สม เปนตน

วธตดตาแบบตวท

การเตรยมแผลบนตนตอ

1. เลอกตนตอบรเวณทเปนปลองแลวกรดเปลอกใหถงเนอไมเปนรปตวท (T) โดยใหหวของตวท

ทกรดยาว ประมาณ 1/2 นว และความยาวของตวทยาว 1 - 1.1/2 นว ทงนแลวแตขนาดของตนตอ

2. ใชปลายมดแงะบรเวณหวตวทใหเปลอกเผยอเลกนอย แลวลอนเปลอกของตนตอดวยปลายเขา

ทตดอยทดามมด

การเตรยมกงพนธด

1. เฉอนกงพนธดเปนรปโลใหตดเนอไมเลกนอย ในกรณทพชนนมยางควรจะลอกเนอไมทง

เพอใหมบรเวณของการเกดรอยตอมากขน

การสอดกงพนธดบนตนตอ

1. สอดแผนตาลงบนแผลรปตวททเตรยมไว แลวคอย ๆ กดแผนตาลงไปในแผลใหสนทและลกราว

1/2 นว เหนอตา

2. ถาเปลอกแผนตายงเหลอเลยหวตวทใหตดสวนทเหลอออกพอดกบหวตวท

3. ใชผาพลาสตกทตดเปนชนขนาดกวาง 1 - 1.5 ซม. ยาวราว 20 - 25 ซม. พนทบแผนตาใหแนน

และควรพนจากขางลางขนขางบน

4. หลงจาก 10 วน จงตรวจ ถาตาใดยงสดกแสดงวาตด จงเปดผาพนตาแลวพนใหมใหครอมตา

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 94

ภาพการตดตาแบบตวท

การเลยงสตว

หลกการเลยงสตว

ในการเลยงสตวมปจจยทสาคญ 4 ประการดวยกน คอ

1. พนธสตว

เกษตรกรไทยยงไมใหความสาคญตอพนธสตว ทนามาใชเลยงมากนก จงมไดใหความสาคญตอ

คณภาพทางพนธกรรมของสตว ทนามาใชเลยง โดยเฉพาะในโคและกระบอ

ปจจบนเกษตรกรไทยเรมใหความสาคญตอการเลอกซอหาสตว ทมคณภาพดมาเลยงมากขน

โดยเฉพาะในไก เปด และสกร

เกษตรกรจานวนมากยงนยมตอน โคและกระบอทมขนาดใหญ และรปรางด เพอนาไปใชงาน

คงปลอยใหโคและกระบอตวผขนาดเลกไวคมฝง จงทาใหลกโคและกระบอทคลอดออกมาระยะหลงๆ มขนาดเลกลง

ดงนนเกษตรกรผเลยงสตว จงควรทจะไดเลอกหาซอสตวพนธดมาเลยง ไมใชสตวอะไรกได และ

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 95

ควรจะไดสงวนสตวทด มรปรางใหญ ใหนมมาก ใหเนอมาก ใหลกดก ใหลกบอย มความทนทานตอโรค เกบไว

เลยงทาพนธ โดยเฉพาะควรจะเปลยนวธตอนสตวเสยใหม โดยใหตอนตวเลกๆ ใหหมด และเกบตวใหญเอาไวทาพนธ

2. อาหารสตว

เกษตรกรจานวนมากยง ไมใหความสนใจตอการใหอาหารโคและกระบอ เทากบผเลยงสกร ไก

และเปด โดยคดเอาวา โคและกระบอหาอาหารกนเองได ไมจาเปนตองจดหาอาหารให แมแตสกร ไก และเปดเอง

แมรวา ตองจดหาอาหารให กยงไมรวา ระยะใดสตวตองการอาหารชนดใด มากนอยเทาใด จงจะเหมาะสม

การใหอาหารไก

เกษตรกรททาการเลยงสตว จงจาเปน ตองศกษาเรองการใหอาหารสตว และจดหาอาหารมาให

สตวกนใหถกตองกบความตองการ จงจะทาใหสตวนนเจรญเตบโตไดด ใหนมมาก ใหลกทกป หรอใหลกดก และ

ไมเปนโรคตางๆ เนองจากการขาดอาหาร

อาหารหลกทสาคญๆ ทเกษตรกรผเลยงสตวควรจะไดใหความสนใจ คอ

2.1 อาหารโปรตน

อาหารโปรตน มความจาเปนสาหรบการเจรญเตบโต การใหนม การใหเนอ และการผสมพนธ

ซงมอยมากในปลาปน เนอปน กากถวเหลอง กากถวลสง กากมะพราว กากเมลดฝาย และในพชตระกลถว เชน

ใบกระถน และถวฮามาตา เปนตน

2.2 อาหารพลงงาน

อาหารแปง เมอกนเขาไปแลว กถกเปลยนรปเปนอาหารพลงงาน เพอใหระบบตางๆ ของรางกาย

ไดทางานตามปกต เชน การเคลอนไหว การเคยว การยอย และอนๆ

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 96

อาหารแปงหรออาหารพลงงาน มมากในปลายขาว ขาวโพด ขาวฟาง มนสาปะหลง และราขาว

เปนตน

มนสาปะหลง อาหารทใหพลงงานแกสตว

2.3 อาหารแรธาต

อาหารแรธาต นบวา มความสาคญตอระบบโครงสราง หรอกระดก โดยเฉพาะธาตแคลเซยม และ

ฟอสฟอรส ซงมมากในกระดกปน หรอเปลอกหอยปน

นอกจากนสตวกยงตองการแรธาตอนๆ อก สาหรบระบบการทางานตางๆ ของรางกายและระบบ

การผสมพนธ เชน ธาตเหลก ทองแดง โคบอลต สงกะส แมงกานส แมกนเซยม ซลเนยม โซเดยม และโพแทสเซยม

เปนตน ซงเกษตรกรจะตองจดหาใหสตวกนเพมเตม ทงในรปเกลอธรรมดาและเกลอประเภทพวก แรธาตปลกยอย

ซงอาจเปนผง สาหรบผสมอาหารสตว หรอทาเปนกอนสาหรบใหสตวเลยกน

2.4 วตามน

สตวโดยทวๆ ไปตองการวตามนสาหรบการเจรญเตบโต และการผสมพนธ แมวาสตวบางชนด

เชน สตวเคยวเออง จะสามารถสงเคราะหวตามนบเองได วตามนทสาคญทควรใหแกสตวเลยง กคอ วตามนเอ ด บตาง ๆ

เค อ และซ เกษตรกรจาเปนตองจดหาวตามน ใหสตวกนตามความเหมาะสมตามชนดของสตว และความตองการ

ในระยะตางๆ ของการเจรญเตบโต หรอการผสมพนธ

2.5 นา

สตวเลยงนอกจากตองการอาหารแลว กยงตองการนาดวย สตวจะตายในเวลาอนรวดเรว หากวาขาดนา

แตจะยงมชวตอยไดนาน ถาขาดอาหาร นานบวามความสาคญตอระบบ การทางานตางๆ ของรางกาย โดยเฉพาะ

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 97

ระบบหมนเวยนของโลหตและระบบขบถาย จงควรทเกษตรกรจะตองดแลใหสตวมนาสะอาดกนตลอด เวลา

ตามปรมาณความตองการของสตวนน ๆ

3. การจดการดแล

สตวเลยงกเชนเดยวกบคน ทตองการใหเจาของดแล จงจะสามารถเจรญเตบโต และใหผลตผล

หรอการสบพนธทดได สงสาคญทจะตองใหความดแลใหแกสตวกคอ

3.1 เรอนโรง

การเลยงสตวตองมเรอนโรงใหสตวอยตามความเหมาะสม มใชเลยงตามใตถนบาน หรอเลยงปลอย

เพอสตวจะไดมทอยหลบนอนตามความเหมาะสม ไมถกสตวอน หรอคนมารบกวน คอกจะตองสะอาดและมการ

ระบายอากาศทด ไมชนแฉะหรอมนาขงเปน หลมเปนบอ มการตกมลสตวออกทงเปนประจา ไมใหมการหมกหมม

โรงเรอนของเปดพนธกากแคมเบลล

3.2 การใหอาหารและนา

การเลยงสตวทด จาเปนตองมการใหอาหารและนาตามเวลาทกาหนด (ยกเวนกรณทใหตลอดเวลา

ซงกตองดแลใหตลอดเวลา

3.3 การจดการเกยวกบการผสมพนธ

การจดการผสมพนธตามระยะทเหมาะสมของการผสมพนธ จะทาใหสตวตงทอง และมลกมากขน

อาหารและนาไมควรเปลยนเวลาใหอาหารและนาแกสตว หากไมจาเปน เพราะจะทาใหสตวเกดความเครยดและ

เปนผลกระทบกระเทอนตอการใหนานม ใหไข ตลอดจนการผสมพนธ ปรมาณหรออตราสวนของตวผและตวเมย

กมความสาคญตอเปอรเซนตการผสมตดของสตวในฝง

การคดเลอกสตวทเปนหมน ผสม ไมตดหรอตดยาก กเปนอกสวนหนงทตองทาใน การเลยงสตว

แทนทจะเลยงสตวแลวไมไดผลตอบแทน สตวทใหผลตผลนอย เชน นม นอย ไขนอย หรอลกครอกเลกกควรจะได

ทาการคดทงแทนทจะทนเลยงตอไปซงจะทาใหผเลยง ขาดทน

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 98

3.4 การรดนมและการจดการอนๆ

การรดนมเปนเวลาตามทกาหนดไวเปนประจา จะชวยทาใหผเลยงไดนานมมากขน ดงนนจงไมควร

เปลยนแปลงเวลารดนม หากไมจาเปน

คอกโครดนม

การจดการอนๆ เชน การทาราง กนไมใหแมสกรทบลกสกรเมอลกสกรสยงเลก หรอการแยกสตวเลก

ออกเลยงตางหาก ตามอาย หรอความเหมาะสม แทนทจะปลอยเลยงรวมฝง กนบวา มสวนสาคญในการทาใหผเลยง

มกาไรหรอขาดทน ไดเชนกน

4. โรคสตว

โรคของสตวเลยงยงนบวา เปนปญหาทสาคญของการเลยงสตวในบานเรา ปจจบนน เพราะมโรค

ระบาดตางๆ ทกอใหเกดความเสยหายตอชวตสตว และเศรษฐกจหลายโรค ผเลยงสตวจงจาเปนตองเรยนร สาเหต

อาการ การปองกน และการรกษาโรคสตวนน ดวยตนเอง สาหรบใชดาเนนการในเบองตน เพอจกไดแกไขปญหา

ไดทนเหตการณ

ปจจบนมโรคหลายโรคทสามารถทาการปองกนได โดยการฉดวคซนใหแกสตวเลยงลวงหนา

เกษตรกรจานวนมากยงเขาใจผด คดวาวคซนมไวสาหรบรกษาโรค และจะไมทา วคซนใหสตวเลยงจนมโรคเกดแลว

จงตดตอให เจาหนาทของรฐบาลไปทาการฉดวคซนให จง ทาใหโรคระบาดตางๆ ยงเปนปญหาอยทวไป

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 99

แนวทางในการปองกนโรคในหลกการ ใหญๆ ทยดถอปฏบตกนกคอ

4.1 การฉดวคซนปองกนโรคสตว ลวงหนา

วธปองกนทดทสดในการปองกนมใหสตวเลยงเปนโรคระบาดตายกคอ การทาวคซนปองกน

โรคสตวลวงหนา กอนทสตวจะปวยเปนโรค เพราะวคซนมไวสาหรบปองกนโรค มใชรกษาโรค

การบรการฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบาโดยไมคดมลคา

อยางไรกตามวคซนชวยใหโอกาส ทสตวปวยเปนโรคนอยลง แตมไดหมายความวา เมอทาวคซน

แลวสตวจะไมเปนโรค โดยทวๆ ไป สตวททาวคซน 100 ตวจะไมเปนโรคประมาณ 70 - 80 ตว อก 20 - 30 ตว

อาจจะเปนโรคได ถาสตวออนแอหรอมเชอโรคเขาไปมากๆ จงควร ทเกษตรกรจะเขาใจตามนดวย

4.2 การปองกนโรคทางอน

การ ปองกนโรคทางอนๆ ทควรจกไดทาควบคกบการทาวคซนกคอ

การจดหาทใหสตวอย เปนหลกแหลง ไมปนกบสตวเลยงอนๆ ของ ชาวบาน

การจดทารวกนโดยรอบ เพอมใหสตวหรอคนเขาไปในคอกสตว

การไมใหบคคลภายนอก เขาไปในคอก เพอปองกนการนาโรคจากภาย นอกเขามา

การใชยาฆาเชอโรค ภายในคอกและทางผานกอนเขาคอก

การใหอาบนาเปลยน เครองแตงตวกอนเขาคอก หากจาเปนตองทา

การไมนาอาหารจากท อนเขาไปกนในคอก

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 100

4.3 การคดเลอกผสมพนธสตว ใหมความตานทานโรค

ปจจบนนกวทยาศาสตรพบวา การคดเลอกผสมพนธสตว ใหมความตานทานโรคบางโรค อาจจะ

ทาได แมจะไมไดผลเตมท แตกชวยใหโอกาสสตวเปนโรค หรอไดรบอนตรายจากโรคนอยลง เชน โคทมเลอด

พนธบราหมน ซงตามปกตจะพบวา มความทนทานตอโรคไขเหบ เมอเอาววพนธนมาผสมกบโคนมพนธแท หรอ

โคเนอพนธแทจากตางประเทศ ลกผสมทเกดมา จะมความทนทานตอโรคนไดดขน ตามอตราสวนของเลอด

โคบราหมนทมอยในโคลกผสมนน ถามมากกมความคมโรคมาก เปนตน

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 101

ใบงานท 1

คาชแจง ใหนกศกษาตอบคาถามตอไปน

1.ตนตอและกงพนธด ควรมลกษณะอยางไร

....................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................

2.การขยายพนธพชโดยใชสวนตางๆ วธใด ททาไดงายและใชเวลาสนทสด

....................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 102

ใบงานท 2

คาชแจง ใหนกศกษาตอบคาถามตอไปน

1.การฆาเชอจลนทรยในอาหาร สามารถทาไดอยางไร

....................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................

2.ปจจยในการเลยงสตวประกอบดวยอะไรบาง จงอธบาย

....................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 103

ใบงานท 3

คาชแจง: ใหนกศกษาตอบคาถามตอไปน

1. การปลกผกสวนครว บนแปลงปลก กบการปลกผกสวนครวในภาชนะ มขอดขอเสยอยางไร

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

2. นกศกษาจะเลอกปลกผกสวนครวแบบใด ใหเหตผลประกอบ พรอมทงยกตวอยางการปลกผกสวนครวมา

2 – 3 ชนด

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 104

บทท 5

การทาบญชชาวบาน

การทาบญช คอการจดบนทกขอมลเกยวกบเงอนไขปจจยในการดารงชวตของตวเอง และภายใน

ครอบครว ชมชน รวมถงประเทศ ขอมลทไดจากการบนทกจะเปนตวบงชอดตปจจบน และอนาคตของชวต ของ

ตวเอง สามารถนาขอมลอดตมาบอกปจจบนและอนาคตได ขอมลทไดทบนทกไวจะเปนประโยชนตอการวางแผน

ชวตและกจกรรมตาง ๆ ในชวตครอบครว และประเทศได

ความหมายของการทาบญชชาวบาน

บญชชาวบาน หรอ บญชชาวบาน (home accounting) เปนการนาการบญชมาประยกตเพอเปน

เครองมออยางหนงของปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง โดยเปนบญชทใชสาหรบบนทกรายไดและรายจาย รายได

และรายจายทบนทก อาจเปนรายไดและรายจายสวนบคคล หรอรายไดและรายจายทเปนตนทนในการผลตของ

ธรกจขนาดยอม เพอทจะทาใหผประกอบกจการทราบถงผลกาไรหรอขาดทนจากการประกอบธรกจนน โดยใน

เอกสารนจะกลาวถงการบนทกบญชรายไดและรายจายทเปนของสวนบคคลหรอครอบครว ทงนขอมลรายได และ

รายจายทไดจากการบนทกจะถกวเคราะหเพอใชประโยชนตอไป

การทาบญชชาวบานเปนการจดบนทกรายรบรายจายประจาวนของครวเรอน และสามารถ

นาขอมล มาวางแผนการใชจายเงนในอนาคตไดอยางเหมาะสม ทาใหเกดการออม การใชจายเงนอยางประหยด

คมคา ไมฟมเฟอย

บญชชาวบาน มไดหมายถง การทาบญชหรอบนทกรายรบรายจายประจาวนเทานน แตอาจ

หมายถง การบนทกขอมลดานอน ๆ ในชวต ในครอบครว เปนตน ของเราไดดวย เชน บญชทรพยสน พนธพช

พนธไม ในบานเราในชมชนเรา บญชความรความคดของเรา บญชผทรงคณ ผรในชมชนเรา บญชเดกและเยาชน

ของเรา บญชภมปญญาดานตาง ๆ ของเรา เปนตน หมายความวา สงหรอเรองราวตาง ๆ ในชวตของเรา เราจด

บนทก ไดทกเรอง หากประชาชนทกคนจดบนทกจะมประโยชนตอตนเอง ครอบครว ชมชนและประเทศ จะเปน

แหลงเรยนร ครอบครวเรยนร ชมชนเรยนร และประเทศเรยนร การเรยนรเปนทมาของปญญา ปญญาเปนทมาของ

ความเจรญทงกาย สงคม ใจ และจตวญญาณของมนษยจะเหนวา การทาบญช หรอการจดบนทกนสาคญ ยงใหญ

มาก บคคลสาคญในประเทศหลายทานเปนตวอยางทดของการจดบนทก เชน ทานพทธทาส ในหลวง และสมเดจ

พระเทพ ลวนเปนนกบนทกทงสน การบนทก คอ การเขยน เมอมการเขยนยอมมการคด เมอมการคดยอมกอปญญา

แกไขปญหาไดโดยใชเหตผลวเคราะหพจารณา ไดถกตอง นนคอ ทางเจรญของมนษย

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 105

การทาบญชชาวบานในดานเศรษฐกจ หรอการบนทกรายรบรายจายททางราชการพยายามสงเสรม

ใหประชาชนไดทากน เปนเรองการบนทกรายรบรายจายประจาวนประจาเดอนวามรายรบจากแหลงใดบาง จานวน

เทาใด มรายจายอะไรบาง จานวนเทาใด ในแตละวน สปดาห เดอน และป เพอจะไดเหนภาพรวมวาตนเองและ

ครอบครวททรายรบเทาใด รายจายเทาใด คงเหลอเทาใด หรอเงนไมพอใชเทาใด คอ รายจาย มากกวารายรบ และ

สารวจวารายการใดจายนอยจายมาก จาเปนนอยจาเปนมาก จาเปนนอยอาจลดลง จายเฉพาะทจาเปนมาก เชน ซอ

กบขาว ซอยา ซอเสอผา ซอมแซมบาน การศกษา เปนตน สวนรายจายทไมจาเปนใหลด ละ เลก เชน ซอบหร ซอ

เหลา เลนการพนน เปนตน เมอนารายรบ รายจาย มาบวกลบกนแลว ขาดดลเกนดลไปเทาใด เมอเหนตวเลข จะทา

ใหเราคดไดวาสงไมจาเปนนนมมากหรอนอยสามารถลดได หรอไมเลกไดไหม ถาไมลดไมเลกจะเกดอะไร กบ

ตวเอง ครอบครว ชมชน และประเทศ หากเราวางแผนการรบการจายเงนของตนเองได เทากบวา ไดพฒนาตนเอง

ใหเปนคนมเหตมผล เปนคนรจกพอประมาณ เปนคนรกตนเอง รกครอบครว รกชมชน และรกประเทศชาตมากขน

จงเหนไดวา การทาบญชครวเรอน ในเรองรายรบรายจาย กคอวถแหงการเรยนรเพอพฒนาชวต ตามปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยง นนเอง เพราะปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง คอ ปรชญาชวตทถกตองเหมาะสม พอด สอดคลอง

ถกตองตามกฎธรรมชาตทมทงความเปนเอกภาพและดลยภาพอยเสมอ

วตถประสงคของการบนทกบญชชาวบาน กเพอใหผบนทก

1. สามารถวางแผนการใชจายตอไปไดอยางรอบคอบ ไมใชจายเกนกวาเงนคงเหลอเนองจากทก

ครงทบนทกบญชจะทราบถงยอดเงนคงเหลอของตน

2. ทราบถงรายไดและคาใชจายของตนและครอบครว ทงรายละเอยดและภาพรวม

3. เมอผบนทกการวเคราะหรายไดและคาใชจายของตนทไดบนทกไวแลว จะสามารถลดคาใชจาย

ทไมจาเปนทาใหเกดการประหยดและการออม และหากมการใชจายเทาทมกจะไมกอใหเกดหนสน จงสามารถ

แกไขปญหาหนสนไดอยางยงยน

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 106

ประโยชนของการทาบญชชาวบาน

การทาบญชชาวบานจะทาใหเราทราบวาในแตละเดอน ครอบครวมรายรบ-รายจายอะไรบาง

คนเราสวนมากมกจะหลงลม (ไมสนใจทจะจดจา) เวลาใชจายเงนออกไปหรอรบเงนเขามา พอเวลาผานไป 2-3 วน

กลมแลว ดงนน บญชชาวบานจะชวยเตอนความจาใหเรารถงการใชจายเงน เพอนามาเปนขอมลในการวางแผนการ

ใชจายเงนของครอบครวเพอแกไขปญหาหนสน ใหครอบครวมความเปนอยทดขนได

1. เพอจดบนทกรายการการดาเนนกจการเรยงลาดบกอนหลง

2. งายตอการตรวจสอบ

3. เปนการควบคมรกษาทรพยสนของกจการ

4. ปองกนความผดพลาดในการดาเนนกจการ

5. สามารถปรบปรงแกไขทน

6. ทาใหทราบฐานะของกจการ

7. เปนประโยชนในการตรวจสอบผลกาไร-ขาดทนไดทกเวลา

หลกการ แนวคด การทาบญชชาวบาน

หลกการการทาบญชชาวบาน การจดทาบญชรายรบ รายจาย เปนเรองงาย ๆ ไมตองไปราเรยนวชา

บญชทไหนกทาได ทงยงมประโยชนมากมายอยางคาดไมถง เพราะตวเลขทกตวถาพจารณาในรายละเอยดของทมา

ทไปแลว สามารถนาไปใชในการดาเนนชวตไดเปนอยางด เรมตงแตรายรบทบนทกวาไดมาจากไหน อยางไร

เทาไหร ชวนใหคดตอวาจะรกษาสถานะเดมไวไดอยางไร เชน มอาชพรบจางกตองคนหาวธทจะทาใหนายจาง

พอใจ เพอไมใหเลกจางหรอใหเพมคาจาง ถาเหนวารายรบนอยกใชตวเลขนเปนแรงผลกดนใหแสวงหาชองทาง

หรอวธ ทจะทาใหเพมพนขน เชน หลกเลกงานประจาแลวไปทางานอนตอ ในสวนของรายจายทบนทกวาจาย

คาอะไร เพออะไร เมอใด เปนเงนเทาไหร เมอทบทวนดจะทาใหเหนวารายการใดจาเปน สนคาใดราคาถก สนคาใด

ราคาแพง คมคา ไมคมคา ทาใหเกดสต นาไปสการยบยงชงใจ กอนตดสนใจใชเงนครงตอ ๆ ไป หรออยางนอยทสด

ไมคด อะไรมาก แคเอารายจายไปลบออกจากรายรบ ถาเหนเหลอนอยจะทาใหระมดระวงในการใชจายมากขน ม

แผนการใชเงนทพอเหมาะจนทาใหเงนสดไมขาดมอ

ถามองในเชงธรกจ บญชตามทกลาวถงในยอหนาขางบน กคอบญช “กาไรขาดทน” น นเอง

เปนบญชทโดยหลกการแลวบนทกขอมลสาคญสามรายการ คอ บรรทดแรกบนทกรายรบ ตามดวยรายจายใน

บรรทดทสอง และบรรทดสดทาย (Bottom line) เปนผลตางระหวางรายรบรายจาย ถาเปนบวกแสดงวามกาไร

ถาเปนลบกขาดทน

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 107

ตวอยางรป การทาบญชชาวบาน (รายรบ รายจาย และยอดคงเหลอ)

ตวอยาง แบบฟอรมบญชชาวบาน (รายรบ รายจาย และยอดคงเหลอ)

แมจะมเพยงสามบรรทด แตเรองราว หรอกระบวนการทซอนอยระหวางบรรทดนนมมากมาย

เหลอเกน เรมตงแตบรรทดแรก (รายรบ) ทเกดจากลกคานาเงนมาให เพอแลกเปลยนกบสนคาซงรงสรรคขน

โดยฝายผลต และนาเสนอโดยฝายขาย บรรทดนจงมเรองของฝายผลต ฝายขาย และฝายอน ๆ ทเกยวของรวมกน

ทาใหลกคามความพงพอใจซอสนคา ซอแลวกลบมาซออก (ซอซา) ซอเพม ทงสนคาเดม และสนคาใหม รวมถง

ชวยหาลกคาใหมดวยการบอกตอ บรรทดทสอง (รายจาย) ทเกดจากการดาเนนกจกรรมของฝายตาง ๆ ไมวา จะเปน

ฝายผลต ฝายขาย ฝายสนบสนน ฝายทเปนโครงสรางพนฐาน และฝายบรหาร บรรทดนจงเปนทรวมของ

กระบวนการตาง ๆ มากมาย เชน กระบวนการจดซอจดจาง กระบวนการบรหารบคคล กระบวนการทางดานการเงน

และบญช ฯลฯ

ถาอานบญชร ดบญชเปน กจะเหนวากวาจะลงมาถงบรรทดสดทาย (Bottom line) ไดตองผาน

กระบวนการอะไรมาบาง ถาไมดแลกระบวนการเหลานนใหด โอกาสทผลจะออกมาดคงยาก ดงนนในการบรหาร

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 108

จดการจะใหความสาคญเฉพาะบรรทดสดทาย (Bottom line) อยางเดยว โดยไมใสใจกระบวนการจดการตาง ๆ ท

เกดขนกอนหนานคงไมพอ

หลกการบรหารสมยใหม จงใหความสาคญกบกระบวนการอยางเทาเทยมกบเปาหมาย (สมดล)

ตวอยางเชน การประกนคณภาพ ใหวางแผน (จดทากระบวนการ) กอนลงมอปฏบต การบรหารความเสยงทคด

แกไขปญหาลวงหนา หรอการคนหาปจจยเสยงในกระบวนการ แลวดแลไมใหสรางปญหา (Balance score card)

ทใหความสาคญกบทกมมมอง ไมวาจะเปนทางดานการเงน ลกคา กระบวนการภายใน และอน ๆ อยางท วถง

คนจานวนไมนอยแสวงหา และจายทรพยเพยงเพอใหไดตวเลขใน Bottom line ออกมา ตามทปรารถนา โดยไมใส

ใจวากระบวนการ หรอวธการจะเปนไปดวยความถกตองหรอไม เชน ไดทรพยมา ดวยการทจรต คอรปช น

เบยดเบยนผอน หลกเลยงภาษ ฯลฯ ผลคอแมมทรพยมากมายกหาความสขไมได ดงนน ถาไมตองการเปนทกข

กตองทาใหตวเลขใน Bottom line มทมาจากการประพฤตด ประพฤตชอบ

หลกการบนทกบญช

หลกการบนทกบญชชาวบาน คออาจจะเรมจากการมองรวมภาพใหญกอนวา ในเดอนหนง ๆ

หรอปหนง ๆ มรายการอะไร ดงน

- รายการคาใชจายใหญ ๆ อะไรบาง ทคอนขางคงท เชน เงนคาเรยนหนงสอบตร หรอเงนคา

วตถดบในการผลตสนคา เชน คาปย คาพนธพช และมรายการยอย ๆ ทเกดประจาวนอะไรบาง เชน คาอาหาร คานา

คาไฟฟา (คาสาธารณปโภค) คานามน เงนทาบญทอดกฐน ทอดผาปา เปนตน

- หนสนกเปนคาใชจายรายการใหญทเปนภาระผกพนทตองชดใชคนในอนาคต ไดแก คาดอกเบย

เงนทไปกและตองใชคนรายเดอนหลายปจากการกยมเงนจากเพอนบาน จากกองทน หรอธนาคารตาง ๆ หรอ การ

ซอของดวยเงนเชอ บตรเครดต หรอเงนผอนชาระหรอการเชาซอ การจานา จานอง ขายฝาก เปนตน

- เงนคงเหลอ คอ เงนหรอทรพยสนทวดมลคาไดหลงจากนารายรบหกรายจายแลว ถารายรบ

มากกวา รายจาย จะเกดเงนคงเหลอ หรอในหลกทางบญชเรยกวา “กาไร” แตหากหลงจากนารายรบหกรายจายแลว

พบวา รายจายมากกวารายรบจะทาใหเงนคงเหลอตดลบ หรอทางบญชเรยกวา “ขาดทน”นนเอง

แนวคดการทาบญชชาวบาน

การนาขอมลการใชจายเงนภายในครอบครวมาจดเรยงลาดบความสาคญของรายจาย และวางแผน

การใชจายเงน โดยพจารณาแตละรายการในแตละวนมรายจายใดทมความสาคญมาก และรายจายใดไมจาเปน

ใหตดออก เพอใหการใชจายเงนภายในครอบครวมพอใชและเหลอเกบ เพอการออมทรพยสาหรบใชจายสงท

จาเปนในอนาคต บญชชาวบานถอเปนสวนสาคญ ในการปฏบตตามแนวเศรษฐกจพอเพยง โดยยดหลก 3 ขอ คอ

การพอประมาณ ถารรายรบรายจาย กจะใชแบบพอประมาณ แตมเหตผล รวารายจายใดจาเปนไมจาเปน และเมอ

เหลอจากใชจายกเกบออม นนคอภมคมกน ทเอาไวคมกนตวเรา และครอบครว บญชชาวบานสามารถจดไดหมด

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 109

จงนบวามประโยชนมาก การวางแผนการใชจายเงนใหเหมาะสมระหวางรายรบและรายจาย ครอบครวตองมรายรบ

มากกวารายจาย หากพบวารายรบนอยกวารายจาย ตองหาแนวทางนาเงนมาใชจายใหเพยงพอ

ขอควรระวงในการจดทาบญชชาวบาน คอ ลมบนทกบญช ทาใหขาดความตอเนองในการบนทก

และสงผลใหไมอยากบนทก ผจดทาเขาใจผดในรายการบญช ไมเขาใจรายการทเปนรายรบ จงไมไดบนทกบญช

เชน ลกสงเงนมาใหพอแมสาหรบใชจายทกวนสนเดอน แตพอแมไมไดบนทกบญชรายรบ เนองจากเขาใจวาเงน

ทไดรบมานน มไดเกดจากการประกอบอาชพของตนเอง หรอเขาใจผด รายการหนสน แตบนทกวาเปนรายรบ

ทาใหมไดเกบเงนไวสาหรบจายชาระหนในอนาคต เชน ยมเงนจากเพอนบานมาใชจายภายในครอบครว ถงแมจะ

ไดรบเงนมา แตรายการดงกลาว ไมถอวาเปนรายรบเนองจากตนเองมภาระผกพนทตองชดใชในอนาคต ซงอาจ

ตองชดใชเงนตนพรอมดวยดอกเบยดวย จากสาเหตดงกลาว อาจทาใหครอบครววางแผนการใชจายเงนผดพลาด

สวนขอผดพลาดอกประการหนง คอ การเขยนชอรายการผด การบนทกตวเลขผด การบวกหรอ

การลบ จานวนเงนผด อาจเกดจากการลมจดบนทกรายการบญช หรอบนทกรายการซา ๆ กน หลายรายการ ปญหา

ดงกลาวแกไขโดยการคานวณจานวนเงนกระทบยอดเงนคงเหลอในบญชกบยอดเงนฝากธนาคารทครอบครวมอย

จรง หรอยอดเงนทเกบไวสาหรบใชจายจรง หากพบวา ยอดเงนคงเหลอในบญชเทากบยอดเงนคงเหลอในบญช

เงนฝากธนาคาร แสดงวาการจดทาบญชถกตอง แตหากกระทบยอดแลวยอดเงนทงสองไมเทากน อาจเกดจากการ

บนทกบญชผดพลาด หรอเงนสดของครอบครวสญหาย

รปแบบและวธการทาบญชชาวบาน (บญชในครวเรอนกบการประกอบอาชพ)

เรมจากการหาสมดมาสกหนงเลม อาจเปนสมดทเดกใชแลวเหลอหนากระดาษทวาง ๆ กนามาเปน

บญชชาวบานได ปากกาหรอดนสอสาหรบเขยนลงในสมดบญชชาวบาน สาหรบชาวบานหรอคนทอาน-เขยน

หนงสอไมคอยคลองกอาจจะใชลก ๆ ชวยเขยนให การทาบญชครวเรอน ในแตละวนใชเวลาวางไมนาน ประมาณ

5-10 นาท กเสรจแลว เวลาทเหลอเสยไปแค 5-10 นาทตอวน แตประโยชนทไดรบจากการทาบญชชาวบานนน มคา

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 110

มากมายมหาศาลนก ในการชวยวางแผนการเงนของครอบครว และสามารถประยกตไปจนถงการนาไปใชแกไข

ปญหาหนสนได ขอใหยอมสละเวลาในแตละวนเพอความเปนอยของครอบครวทดขน

บญชชาวบานสามารถจดทาไดหลายรปแบบ แตอยางนอยตองมการบรรทกขอมลรายรบและ

รายจายเปนปกตเปนตาราง 5 ชอง ประกอบดวย

ชองแรก วนเดอนป เพอบนทกวนทเกดรายการนน ๆ

ชองทสอง รายการ เพอบนทกเหตการณ

ชองทสาม รายรบ เพอบนทกจานวนเงนทไดรบ

ชองทส รายจาย เพอบนทกจานวนเงนทจายออกไป และ

ชองสดทาย ยอดคงเหลอ เปนชองสรปยอดเงนคงเหลอในแตละวน

ขนตอนการจดทาบญชชาวบาน มดงน

1. แยกประเภทของรายไดและคาใชจาย แตละประเภทออกมา อาจใชสมดบญชทมขายตามราน

ทวไป หรอหาสมดมาตเสน แบงออกเปนแถวในแนวตงและแนวนอน เพอจดรายการ

2. กาหนดรหสประเภทของรายได และคาใชจายเพอใชสรปประเภทของรายจาย

3. เรมจากยอดเงนสดยกมาหรอเงนทนตงตน แลวบวกดวยรายได หกดวยคาใชจาย แลวแสดงยอด

คงเหลอไว

4. นารายการทเปนบญชประเภทเดยวกนรวมยอดเขาดวยกน แลวแยกไปสรปไวตางหาก โดยสรป

ยอดตามแตตองการ เชน เปนรายรบ รายสปดาห รายปกษ หรอรายเดอน เปนตน

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 111

ใบงานท 1

คาสง จงตอบคาถามตอไปน

1. บญชชาวบาน หมายถงอะไร

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

2. ประโยชนของการทาบญชชาวบาน มอะไรบาง

..........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 112

ใบงานท 2

คาสง จงตอบคาถามตอไปน

1. จงบอกหลกการในการจดทาบญชชาวบาน

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

2. จงบอกแนวคดในการจดทาบญชชาวบาน

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 113

ใบงานท 3

คาสง จงตอบคาถามตอไปน

1. วธการทาบญชชาวบาน มรปแบบอยางไร จงอธบาย

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

2. ใหนกศกษาจดทาบญชชาวบานของตนเองมา โดยมรายการบนทกไมนอยกวา 1 สปดาห

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 114

บทท 6

การทาเกษตรทฤษฎใหมเพอพฒนาอาชพอยางมคณธรรม

ปญหาการขาดแคลนทดนทากนของเกษตรกรเปนปญหาสาคญยงในปจจบน และการประกอบ

อาชพทางการเกษตรโดยเฉพาะในเขตทใชนาฝนทานาเปนหลก เกษตรกรจะมความเสยงสง เปนเหตใหผลผลตขาว

อยในระดบตา ไมเพยงพอตอการบรโภค ดวยพระอจฉรยะในพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช

ในการแกปญหา จงไดพระราชทาน "ทฤษฎใหม" ใหดาเนนการในพนททากนทมขนาดเลก ประมาณ 15 ไร ดวย

วธการจดการทรพยากรระดบไรนาอยางเหมาะสม ดวยการจดสรรการใชประโยชนในทดนโดยใหมการจดสราง

แหลงนาในทดนสาหรบการทาการเกษตรแบบผสมผสานอยางไดผล เพอใหเกษตรกรสามารถเลยงตวเองได ใหม

รายไดไวใชจายและมอาหารไวบรโภคตลอดป และการนาเกษตรทฤษฎใหมมาใชเพอการพฒนาอาชพอยางม

คณธรรมจรยธรรม เราควรศกษาวธการปฏบตดงตอไปน

ความสาคญในการพฒนาอาชพ

การพฒนาอาชพ เปนสงทสาคญในวถชวตและการดารงชพในปจจบน เพราะอาชพเปนการ

สรางรายไดเพอเลยงชพของตนเองและครอบครว อาชพกอใหเกดผลผลตและการบรการทสนองตอบตอ

ความตองการของผบรโภค และทสาคญคอการพฒนาอาชพมความสาคญตอเศรษฐกจของประเทศชาต ความสาคญ

จงเปนฟนเฟองในการพฒนาคณภาพชวต เศรษฐกจ ชมชน

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 115

ความจาเปนในการพฒนาอาชพ

ความจาเปนในการพฒนาอาชพทเหมาะสมกบตนเอง เปนการวเคราะหความเปนไปไดตาง ๆ

ไดแก การลงทน การตลาด กระบวนการผลต การขนสง การบรรจหบหอ การแปรรป และผลกระทบตอชมชน

และสงแวดลอม ความรความสามารถของตนเองตอสงทตองการพฒนาทมความเปนไปได เพอนาขอมลท

วเคราะหไวนาไปปรกษาผร การตดสนใจเลอกพฒนาอาชพทเหมาะสมกบตนเอง โดยวเคราะหความพรอมของ

ตนเอง ความตองการของตลาด เทคนคความร ทกษะในอาชพ

การพฒนาอาชพใหเขมแขง มความสาคญและความจาเปน ดงน

1. ทาใหอาชพมความเจรญกาวหนาขน เขมแขง พงตนเองได

2. ผประกอบอาชพไดพฒนาตนเองไมลาสมย

3. ชวยใหสรางภาพลกษณทดใหกบตนเองและกจการ

4. ทาใหผประกอบการดงบคลากรทมความสามารถสงเขามาทางานไดมากขน

5. เปนการรบประกนบคคลทมความสามารถทางานอยกบองคกรตอไป

6. ผประกอบอาชพรทนการเปลยนแปลงตลอดเวลา

7. รทศทางของตนเองวางกลยทธในการพฒนาอาชพ

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 116

คณธรรม จรยธรรมในการประกอบอาชพ

คณธรรม หมายถง สภาพคณงามความด และความถกตองในการแสดงออก ทงกาย วาจา และใจ

ของแตละบคคลซงยดมนไวเปนหลกในการประพฤตปฏบตจนเกดเปนนสย

จรยธรรม หมายถง กฎเกณฑทเปนแนวทางในการประพฤตปฏบตตนในสงทดงามเหมาะสม

และเปนทนยมชมชอบ หรอยอมรบจากสงคม เพอความสนตสขแหงตนเองและความสงบเรยบรอยของสงคม

ความสาคญของคณธรรมจรยธรรม

1. ชวยใหชวตดาเนนไปดวยความราบรนและสงบ

2. ชวยใหมสตสมปชญญะอยตลอดเวลา

3. ชวยสรางความมระเบยบวนยใหแกบคคลในชาต

4. ชวยควบคมไมใหคนชวมจานวนมากขน

5. ชวยใหมนษยนาความรและประสบการณมาสรางสรรคแตสงทมคณคา

6. ชวยควบคมความเจรญทางดานวตถและจตใจของคนใหเจรญไปพรอม ๆ กน

คณธรรมในการประกอบอาชพ

คณธรรมในการประกอบอาชพ หมายถง ลกษณะนสยทดทควรประพฤตปฏบตในการประกอบ

อาชพคณธรรมสาคญทชวยใหการทางานประสบความสาเรจมดงน

1. ความมสตสมปชญญะ หมายถง การควบคมตนเองใหพรอม มสภาพตนตวฉบไว ในการรบร

ทางประสาทสมผส การใชปญญาและเหตผลในการตดสนใจทจะประพฤตปฏบตในเรองตาง ๆ ไดอยาง

รอบคอบ เหมาะสม และถกตอง

2. ความซอสตยสจรต หมายถง การประพฤตปฏบตอยางตรงไปตรงมาทงกาย วาจา และใจ

ไมคดคดทรยศ ไมคดโกง และไมหลอกลวงใคร

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 117

3. ความขยนหมนเพยร หมายถง ความพยายามในการทางานหรอหนาทของตนเองอยางแขงขน

ดวยความมงมนเอาใจใสอยางจรงจงพยายามทาเรอยไปจนกวางานจะสาเรจ

4. ความมระเบยบวนย หมายถง แบบแผนทวางไวเพอเปนแนวทางปฏบตและดาเนนการใหถก

ลาดบ ถกท มความเรยบรอย ถกตองเหมาะสมกบจรรยาบรรณ ขอบงคบ ขอตกลง กฎหมาย และศลธรรม

5. ความรบผดชอบ หมายถง ความเอาใจใสมงมนตงใจตองาน หนาท ดวยความผกพน ความ

พากเพยร เพอใหงานสาเรจตามจดมงหมายทกาหนดไว

6. ความมนาใจ คอ ปรารถนาดมไมตรจตตองการชวยเหลอใหทกคนประสบความสข และ

ชวยเหลอผอนใหพนทกข

7. ความประหยด หมายถง การรจกใช รจกออม รจกประหยดเวลา ตามความจาเปน เพอใหได

ประโยชนอยางคมคาทสด

8. ความสามคค หมายถง การททกคนมความพรอมทงกาย จตใจ และความเปนนาหนง

ใจเดยวกน มจดมงหมายทจะปฏบตงานใหประสบความสาเรจโดยไมมการเกยงงอน

ความสาคญของจรยธรรมในการประกอบอาชพ

จรยธรรมเปนมาตรฐานความประพฤตของมนษย จะเกดขนไดตองอาศยความสมพนธระหวาง

จรรยา คอความประพฤตและธรรม คอเครองรกษาความประพฤต การประกอบอาชพใด ๆ กตามผประกอบอาชพ

จะตองคานกถงผลกระทบตอสงคมภายนอกเสมอ ทงน กคอจะตองไมใชความรความสามารถในทางทผด

หากประกอบอาชพโดยไรจรยธรรม ผลเสยหายจะตกอยกบสงคมและประเทศชาต ฉะนน จรยธรรมจงมบทบาท

สาคญอยางยงทจะลดปญหาทอาจจะเกดขน ความสาคญของจรยธรรมในการประกอบอาชพ มดงน

1. ชวยใหผประกอบอาชพแตละสาขาไดใชวชาชพในทางทถกตองเหมาะสม และเปนประโยชน

ตอสงคมและประเทศชาต

2. ชวยควบคมและสงเสรมใหผประกอบอาชพทางานอยางมประสทธภาพ โดยมความสานกใน

หนาทและมความรบผดชอบในงานของตน

3. ชวยสงเสรมและควบคมการผลต และการปฏบตงานใหมคณภาพเปนทเชอถอและไววางใจได

ในเรองของความปลอดภยและการบรการทด

4. ชวยสงเสรมใหผประกอบอาชพไมเอารดเอาเปรยบผบรโภคและไมเหนแกตว ทงน ตองยด

หลกโดยคานงถงผลกระทบทจะเกดแกผบรโภคเสมอ

5. ชวยใหวงการธรกจของผประกอบอาชพมความซอสตย ยตธรรม และมความเออเฟอตอสงคม

สวนรวมมากขน อาชพ (Occupation) หมายถง กจกรรมทเกยวของกบงานทกประเภท และเกยวของกบ

องคประกอบทางดานเทคนค เศรษฐกจ และสงคม ดงนน คาวาอาชพจงครอบคลมไปถงงานทใคร ๆ กทาได โดย

ไมตองอาศยการฝกหดมากอน เชน งานทตองใชแรงงาน (Manual works) และเปนงานทผกระทาจะตองไดรบการ

ฝกฝนเปนพเศษหรอเปนงานทใชทกษะและการฝกหดขนสง

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 118

วธการสรางจรยธรรมในการประกอบอาชพสามารถทาได ดงน

1. การอบรมตามหลกของศาสนา

2. การปลกฝงพฤตกรรมทพงประสงค

3. การสอนใหรจกความเมตตาตอผอน

4. การสรางคานยมทพงประสงค

5. การใชอทธพลของกลมใหเกดความคลอยตาม

6. การใชหลกมนษยสมพนธ

7. การจดสงแวดลอมและประสบการณในทางทด จรยธรรมทผประกอบอาชพควรประพฤต

หลกในการยดถอปฏบตของผประกอบอาชพ

หลกในการยดถอปฏบตของผประกอบอาชพทวไป พงกระทาเพอความเจรญกาวหนาในอาชพ

ของตน และรวมรบผดชอบในสงคม ควรมดงน

1. ความซอสตยสจรต และมความรบผดชอบตอสงคม

2. การมจรยธรรมตอสงแวดลอม

3. ความนาเชอถอและความปลอดภยในบรการ

4. การมจรรยาอาชพและดาเนนกจการอยางมคณภาพ

5. การสรางสมพนธภาพทดตอลกคา

6. การเคารพสทธและรกษาผลประโยชนของผอน

7. การใชจรยธรรมในการตดตอสอสาร

8. การสรางสมพนธภาพกบชมชน

9. การสรางวนยในการประกอบอาชพ

10. การดาเนนงานอยางถกตองตามกฎหมาย

11. การใหแหลงขอมลขาวสารอยางถกตอง

12. การประกอบอาชพดวยความขยนหมนเพยร

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 119

ใบงานท 1

คาชแจง ใหผเรยนตอบคาถามตามหวขอตอไปน

คณธรรมในการประกอบอาชพ มความหมายอยางไร มอะไรบาง ?

………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………...

………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………...

………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………...

………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………...

………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………...

………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………...

………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………...

………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………...

………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………...

………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………...

………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………...

………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………...

………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………...

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 120

ใบงานท 2

คาชแจง ใหผเรยนตอบคาถามตามหวขอตอไปน

1. ความสาคญของจรยธรรมในการประกอบอาชพมอะไรบาง จงอธบาย ?

………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………...

………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………...

………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………...

2. หลงจากผเรยนไดศกษาจรยธรรมในการประกอบอาชพแลวผเรยนสามารถสรางจรยธรรมในการประกอบอาชพ

ไดอยางไร?

……………………………………………………………………………………………………………………...

………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………...

………………………………………………………………………………………………………………………

3. หลกในการยดถอปฏบตของผประกอบอาชพทวไปพงกระทาเพอความเจรญกาวหนาในอาชพของตน

และรวมรบผดชอบในสงคมควรปฏบตอยางไร ?

……………………………………………………………………………………………………………………...

………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………...

………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………...

………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………...

………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………...

………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………...

………………………………………………………………………………………………………………………..

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 121

แบบทดสอบหลงเรยน วชาเกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ

ระดบ มธยมศกษาตอนตน

คาสง ใหนกศกษาทาเครองหมาย X ในขอทถกตอง ลงในกระดาษคาตอบ

1. ขอใดคอกจกรรมเกษตรผสมผสาน

ก. เครองจกสานจากผกตบชวา ข. มลปลาเปนปยตนขาว

ค. ปยหมก ง. ปลากนแมลงทเปนศตรขาว

2. ตอไปนขอใดเปนแหลงนาทมนามากทสด

ก. นาในธารนาแขง ข. นาใตดน

ค. นาในบรรยากาศ ง. นาในทะเลสาบและแมนา

3. ระดบนาใตดนจะลดตาลงเมอใด

ก. บรเวณนนเกดความแหงแลง ข. บรเวณนนมฝนตกมากขน

ค. บรเวณนนมการสบนาบาดาลมากขน ง. บรเวณนนมการเพาะปลกมากขน

4. หลกการสาคญทสดของการสรางเขอนคอขอใด

ก. กกและทดนาใหมระดบสงสด ข. มชองระบายนาออกไปได

ค. มเครองจกรในการผลตไฟฟา ง. เกบกกนาไวใหการคมนาคมตนนาสะดวก

5. การปฏบตตนตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงจะกอใหเกดผลดตอตนเองและครอบครว ยกเวน ขอใด

ก. มความรบผดชอบตอสงคม ข. มความพอประมาณในการใชจาย

ค. มการวางแผนการบรหารจดการประเทศ ง. ทาใหรจกใชเหตผลในการวางแผนและการ

ปฏบตตน

6. ดนชนดใดเหมาะในการเพาะปลกมากทสด

ก. ดนเหนยว ข. ดนเหนยวปนตะกอน

ค. ดนรวน ง. ดนรวนปนตะกอน

7. ดนเปนกรดควรแกไขอยางไร

ก. ใชปนขาวหวาน ข. ระบายนาเขาทดน

ค. การใสปยพชสด ง. การปลกพชหมนเวยน

8. แนวพระราชดารเรองเศรษฐกจพอเพยงเรมตนเมอใด

ก. พ.ศ. 2507 ข. พ.ศ. 2517

ค. พ.ศ. 2527 ง. พ.ศ. 2537

9. การดาเนนกจกรรมตาง ๆ ใหอยในระดบพอเพยงนน ตองอาศยสงใดเปนพนฐาน

ก. ความซอสตยและความร ข. ความรและคณธรรม

ค. คณธรรมและความเพยร ง. ความเพยรและสตปญญา

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 122

10. ขอใดเปนการปฏบตตนตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ก. รจกประหยด ข. ยมเงนเพอนและผอนใชทหลง

ค. อดอาหารกลางวนเพอเกบเงนใสออมสน ง. ทางานหลงเลกเรยนเพอเกบเงนไวซอสงของ

ทอยากได

11. ขอใดคอความหมายของการพงตนเอง

ก. มความมนใจวาตนเองเกง ข. มความเออเฟอเผอแผ

ค. ขอความชวยเหลอเมอทาสงนนไมได ง. พยายามทาทกอยางดวยตนเองแมจะทาไมไดด

12. เกษตรทฤษฎใหมแบงพนททากนอยางไร

ก. ขดสระนา / ปลกขาว / ปลกออย / ทอย ข. ปลกขาว / ปลกออย / ปลกขาวโพด / ทอย

ค. ปลกขาว / เลยงปลา / ปลกออย / ทอย ง. ขดสระนา / ปลกพช / ปลกขาว / ทอย

13. ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสามารถนามาปฏบตในการพฒนาแบบบรณาการเปนองครวม ยกเวนขอใด

ก. คนเปนศนยกลางการพฒนา ข. การปฏบตบนทางสายกลาง

ค. การพฒนาอยางเปนขนตอน ง. การแกปญหาความยากจน

14. โครงการเสรมสรางการเรยนรตลอดชวตมประโยชนและความสาคญอยางไร

ก. สรางโอกาสทางการศกษาอยางตอเนอง ข. สนบสนนการศกษา การจดทาหลกสตร

ค. พฒนาคณภาพบคลากรทางการศกษา ง. สงเสรมใหประชาชนมความเขาใจและตระหนก

ในการเรยนร

15. การกระจายอานาจการบรหารจดการประเทศสภมภาค ทองถน และชมชนมความสาคญอยางไร

ก. สงเสรมภาคเอกชนใหมความเขมแขง ข. สรางความเจรญทางเศรษฐกจและสงคม

ค. เสรมสรางความเขมแขงภาคประชาชน ง. เสรมสรางศกยภาพของชมชนในการอยรวมกน

16. การถนอมอาหารโดยการแชอาหารในนาเกลอ นาสมสายช นาเชอมเขมขน เพอปรงแตงรสชาตอาหารให

แตกตางไปจากเดมหมายถงการถนอมอาหารในขอใด

ก. การหมก ข. การดอง

ค. การหมกดอง ง. ถกทกขอ

17. การทาบญช หมายถงอะไร

ก. การทาบญชเปนการนารายไดทเกยวกบการเงนมาจดบนทกไวเปนหมวดหม

ข. เปนการแสดงรายละเอยดทางการเงน

ค. เปนการจดสรปรายรบ – รายจาย ทกเดอน

ง. การทาบญชเพอเปนหลกฐานการดาเนนงานในแตละครง

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 123

18. ประโยชนของการทาบญชชาวบาน หรอบญชครวเรอน เพอใหทราบถงอะไร

ก. ทาใหเราทราบวาแตละเดอน ครอบครวมรายรบ-รายจายอะไรบาง

ข. เพอใหทราบการไมหลงลม

ค. เพอใหทราบเงนเขาเงนออก

ง. บญชชาวบานชวยเตอนความจาใหเรารถงการใชจายเงนเพอนาไปเปนขอมลการวางแผนใชจายเงน

เพอใหครอบครวมความเปนอยทด

19. ขอมลทไดจากการทาบญชชาวบาน จะชวยใหเราทราบถงอะไร

ก. จะชวยใหเราสามารถวางแผนการใชจายเงนในเดอนถดไปไดรจกวางแผนการใชจายเงน

ข. ชวยใหทราบถงเงนทมอยนาไปใชประโยชนอะไรบาง

ค. ทาใหเรามองเหนปญหาเรองการใชจายเงน

ง. เพอไมใหใชจายฟมเฟอย

20. สหกรณวดจนทร ไมจากดสนใช จงหวดพษณโลก เปนสหกรณแหงแรกของไทย จดตงขนเพออะไร

ก. แหลงเงนกของชาวนา ข. ทาขาวรบซอผลผลตจากชาวนา

ค. แหลงออมทรพยของขาราชการ ง. แหลงฝกงานสหกรณของชาราชการ

21. บดาแหงสหกรณไทยคอใคร

ก. กรมหลวงสงขลานครนทร ข. กรมหลวงราชบรดเรกฤทธ

ค. กรมพระยาดารงราชานภาพ ง. กรมหมนพทยาลงกรณ

22. สหกรณมความหมายตรงกบขอใด

ก. องคกรธรกจทดาเนนงานโดยรฐบาล

ข. องคกรธรกจทจดตงขนเพอมงหวงผลกาไรเปนหลก

ค. องคกรธรกจทจดตงขนเพอชวยเหลอซงกนและกนในหมสมาชก

ง. องคกรผลผลตททาหนาทเปนพอคาคนกลางระหวางผผลตกบผบรโภค

23. สหกรณประเภทใดเหมาะสมกบประเทศไทยมากทสด

ก. สหกรณรานคา ข. สหกรณบรการ

ค. สหกรณการเกษตร ง. สหกรณประมง

24. การสารวจตนเองกอนเลอกประกอบอาชพมประโยชนอยางไร

ก. ทาใหมเพอนรวมงานมาก ข. ทาใหมรายไดสง

ค. ทาใหมความรบผดชอบตองาน ง. ทาใหไดงานทชอบและมความถนด

25. วธการเลอกประกอบอาชพในขอใดไมเหมาะสมสาหรบการตดสนใจเลอกประกอบอาชพ

ก. ความชอบ ข. ความนยมของสงคมในการประกอบอาชพ

ค. ความสามารถ ง. ความสนใจหรอความถนด

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 124

26. ขอใดไมจดเปนคณธรรมในการประกอบอาชพ

ก. ยดถอประโยชนสวนตนเปนใหญ ข. ตงใจทางาน

ค. ซอสตยสจรต ง. อดทน อดกลน

27. ผทประกอบอาชพชางไฟฟาควรมคณสมบตขอใดมากทสด

ก. ขยน ข. อดทน

ค. รอบคอบ ง. ประหยด

28. ขอใดแสดงถงความสาคญของจรยธรรมทมตอมนษย

ก. สรางความสงบสขใหแกสงคม ข. สรางความแขงแกรงทางเศรษฐกจ

ค. สรางฐานะความเปนอยใหเปนปกแผน ง. สรางความมนคงทางเศรษฐกจ

29. ขอใดจดวาเปนผประกอบอาชพมจรยธรรม

ก. วทตมอาชพทนายความประกอบอาชพมากวา 20 ป

ข. ทะนงศกดเปนนกธรกจทมชอเสยงในวงการธรกจ

ค. พรศรเปนแมคาขายผลไมหาบเรชงผลไมไมเคยโกงตาชงเลย

ง. บญเสรมมอาชพรบเหมากอสรางหลบเลยงภาษเปนอาจณ

30. ขอใดเปนลกษณะของความรบผดชอบตอตนเอง

ก. การรจกหนาท ข. มจรรยาวชาชพ

ค. มความภมใจในตนเอง ง. รกษาชอเสยงของคณะ

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 125

เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน-หลงเรยน

1.ง 2.ก 3.ค

4.ก 5. ค 6.ค

7.ก 8.ข 9.ข

10.ก 11.ง 12.ง

13.ง 14.ค 15.ก

16.ข 17.ก 18.ง

19.ก 20.ก 21.ง

22.ค 23.ค 24.ง

25.ข 26.ก 27.ค

28.ก 29.ค 30.ก

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 126

บรรณานกรม

ศนยการศกษานอกโรงเรยนจงหวดนครราชสมา. ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงและเกษตรทฤษฎ

ใหมตามแนวพระราชดาร : ศนยการเรยนรปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ตามแนวพระราชดาร และศนยสาธตและ

สงเสรมศลปาชพภาคตะวนออกเฉยงเหนอ จงหวดนครราชสมา

สานกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชดาร (สานกงาน

กปร) ทฤษฎใหมชวตทพอเพยง : กรงเทพมหานคร

สานกพฒนาเกษตรกร. 2550 เศรษฐกจพอเพยงภาคเกษตร (พมพครงท 2) : กรงเทพมหานคร

กรมสงเสรมการเกษตร

มลนธกสกรรมธรรมชาต (ออนไลน) แหลงทมา : http://www.agrinature.or.th/node/160

22 พฤศจกายน 2559

สนนบาตสหกรณแหงประเทศไทย.“ประวตการสหกรณในประเทศไทย” แหลงทมา :

http://www.clt.or.th/main/menu_top_right/clt_information/main_6.php

สานกคณะกรรมการอาชวศกษา. หลกสตรประกาศนยบตรวชาชพชนสง พ.ศ.2546 หลกการ

สหกรณ แหลงทมา : http://ab.cmcat.ac.th/main/sahakorn/w002.html

“หลกการบรหารจดการในรปแบบสหกรณ” มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.“พระบาทสมเดจพระ

เจาอยหวกบการจดการทรพยากรการผลตทางการเกษตร” แหลงทมา: https://web.ku.ac.th/king72/2542-

09/res05_02.html

http://202.143.130.91/bookcenter/%E0%B8%97%E0%B8%8A02001.pdf “การทาบญชชาวบาน”

http://coop-thailand.com/th/about-coop/7typecoop “7 ประเภทของสหกรณ”

https://sites.google.com/site/chitnupong211/neuxha-bth-reiyn/kar-brihar-ngan-khxng-shkrn

https://krootewan2013.wordpress.com “คณธรรม จรยธรรมในการทางาน”

http://hq.prd.go.th/ethics/ewt_news.php?nid=25&filename=index “เรยนรความสาคญของ

จรยธรรมในอาชพ”

http://nfekhaojeak.blogspot.com/2013/11/21003-1-2.html “การพฒนาอาชพใหมความเขมแขง”

http://www.chaipat.or.th/site_content/34-13/3579-2010-10-08-05-24-39.html “การจดการนา”

http://www.geocities.com/pwa_dd/waterre.html “นโยบายนาแหงชาต”

http://www.agrinature.or.th/node/160 22 พฤศจกายน 2559

https://sites.google.com/site/chiwwithyachanm5/home/bth-thi6-kar-khyay-phanthu-phuch

“ขยายพนธพช”

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 127

http://kanchanapisek.or.th/kp6/sub/book/book.php?book=12&chap=5&page=t12-5-

infodetail03.html “การเลยงสตว”

http://202.143.130.91/bookcenter/%E0%B8%97%E0%B8%8A02001.pdf “การทาบญชชาวบาน”

เกษตรทฤษฎใหมเพอการพฒนาอาชพ ระดบมธยมศกษาตอนตน 128

รายชอผจดทา

1. นางสาววมล เลกสงเนน คร คศ. 1

2. นางจตพร ศรลานคร ครผชวย

3. นางสาวรงราวลย มแพง ครอาสาสมครการศกษานอกโรงเรยน

4. นางวไลลกษณ ภกด ครกศน.ตาบล

5. นายสรสทธ คานงผล ครกศน.ตาบล

6. นายธมพสฐ ศรโสภา ครกศน.ตาบล

7. นางสาวอาทตตยา ปอมทอง ครกศน.ตาบล

8. นางสาวทรรทราภรณ วเศษทรพย ครกศน.ตาบล