จตวทยาการบรหาร(Management Psychology)

วเคราะหทฤษฎหลกการ และแนวคดจตวทยาสำาหรบผบรหารการศกษา ศกษาเทคนคการจงใจ การสรางมนษยสมพนธ การปรบเปลยนพฤตกรรม โดยเนนสภาวะทางจตวทยา และทางสงคม การพฒนาความคดรเรมสรางสรรค การใชกรณศกษา และกระบวนการกลม เปนแนวทางในการศกษาศกษาปญหาดานการบรหารการศกษา แสวงหาวธการตามความรดานจตวทยา นำามาแกปญหาอยางสรางสรรค เพอบรรลผลในการบรหาร

ความหมายของจตวทยาจตวทยา (Psychology) คอ ศาสตรทวาดวยการศกษาเกยวกบจตใจ

(กระบวนการของจต) , กระบวนความคด, และพฤตกรรม ของมนษยดวยกระบวนการทางวทยาศาสตร เนอหาทนกจตวทยาศกษาเชน การรบร (กระบวนการรบขอมลของมนษย) , อารมณ, บคลกภาพ, พฤตกรรม, และรปแบบความสมพนธระหวางบคคล จตวทยายงมความหมายรวมไปถงการประยกตใชความรกบกจกรรมในดานตาง ๆ ของมนษยทเกดขนในชวตประจำาวน (เชนกจกรรมทเกดขนในครอบครว, ระบบการศกษา, การจางงานเปนตน) และยงรวมถงการใชความรทางจตวทยาสำาหรบการรกษาปญหาสขภาพจต นกจตวทยามความพยายามทจะศกษาทำาความเขาใจถงหนาทหรอจดประสงคตาง ๆ ของพฤตกรรมทเกดขนจากตวบคคลและพฤตกรรมทเกดขนในสงคม ขณะเดยวกนกทำาการศกษาขนตอนของระบบประสาทซงมผลตอการควบคมและแสดงออกของพฤตกรรม

พฤตกรรมประกอบดวย1. พฤตกรรมภายนอก (Overt) คอ การกระทำาทแสดงออกมาให

สงเกตเหนได รบรได หรอใชเครองมอตรวจสอบได พฤตกรรมภายนอกม 2 ลกษณะคอ

2

1) พฤตกรรมภายนอกทสามารถสงเกตเหนไดดายตาเปลา เชน การนง การนอน การยน การเดน การกน การพด การหวเราะ การรองไห ฯลฯ พฤตกรรมแบบนเรยกวา โมลาร (Molar) 2) พฤตกรรมภายนอกทรบรไดจากการใชเครองมอทางวทยาศาสตรตรวจสอบ เชน คลนสมอง คลนหวใจ ความดนโลหต การทำางานของชพจร การทำางานของกระเพาะอาหาร การทำางานของลำาไส เปนตน พฤตกรรมแบบนเรยกวา โมเลควลาร (Molecular)

2. พฤตกรรมภายใน (Convert Behavion) เปนพฤตกรรมทเจาตวเทา นนจงจะรด ถาไมบอกใคร ไมแสดงออกกไมมใครรไดด เชน

- การจำา - การรบร

- การเขาใจ - การไดกลน - การไดยน - การหว - การโกรธ - ความคด - จนตนาการ

พฤตกรรมเหลาน อาจมผลทำาใหเกดการเปลยนแปลงทางกาย เชน ขณะใชความคดคลนสมองทำางานมาก หรอขณะโกรธปรมาณนำาตาลในกระแสเลอดมมาก ซงวดไดโดยเครองมอ แตกไมมใครรละเอยดลงไปไดวาเขาคดอะไร หรอ เขารสกอยางไร คนรละเอยดคอเจาของพฤตกรรมนน

การบรหารตามนยามของ Peter f. Drucker Peter f. Drucker กลาววา การบรหาร คอ ศลปะในการทำางานให

บรรลเปาหมายรวมกบผอน การทำางานตาง ๆ ใหลลวงไปโดยอาศยคนอนเปนผทำาภายในสภาพองคการทกลาวนน ทรพยากรดานบคคลจะเปนทรพยากรหลกขององคการทเขามารวมกนทำางานในองคการ ซงคนเหลานจะเปนผใชทรพยากรดานวตถอน ๆ เครองจกร อปกรณ วตถดบ เงนทน รวมทงขอมล

3

สนเทศตาง ๆ เพอผลตสนคาหรอบรการออกจำาหนายและตอบสนองความพอใจใหกบสงคม

คำาจำากดความ การบรหาร หมายถง ศลปะในการทำาใหสงตาง ๆ ไดรบการกระทำาจนเปน ผลสำาเรจ กลาวคอ ผบรหารไมใชเปนผปฏบต แตเปนผใชศลปะทำาใหผปฏบตทำางานจนสำาเรจตามจดมงหมายทผบรหารตดสนใจเลอกแลว (Simon) การบรหาร คอ กระบวนการทำางานรวมกบผอนเพอใหเกดผลสมฤทธตามเปาหมายอยางมประสทธภาพ (Sergiovanni) การบรหาร คอ การทำางานของคณะบคคลตงแต 2 คนขนไป ทรวมปฏบตการใหบรรลเปาหมายรวมกน (Barnard) การบรหารเปนกระบวนการทางสงคมทสามารถมองเหนได 3 ทางคอ

1. ทางโครงสราง เปนความสมพนธระหวางผบงคบบญชาและผใตบงคบบญชา ตามลำาดบขนตอนของสายการบงคบบญชา

2. ทางหนาท เปนขนตอนของหนวยงานทระบหนาท บทบาท ความรบผดชอบและสงอำานวยความสะดวกตาง ๆ เพอใหสำาเรจเปาหมาย

3. ทางปฏบต เปนกระบวนการทบคคลและบคคลตองการรวมทำาปฏกรยาซงกนและกน (Getzals & Guba)

ลกษณะเดนทเปนสากลของการบรหาร คอ 1. การบรหารตองมวตถประสงคหรอเปาหมาย 2. ตองอาศยปจจยบคคลเปนองคประกอบสำาคญ 3. ตองใชทรพยากรบรหารเปนองคประกอบพนฐาน 4. ตองมลกษณะการดำาเนนการเปนกระบวนการทางสงคม 5. ตองเปนการดำาเนนการรวมกนระหวางกลมบคคล 2 คนขนไป 6. ตองอาศยรวมมอรวมใจเพอใหภารกจบรรลวตถประสงค 7. เปนการรวมมอดำาเนนการอยางมเหตผล

4

8. มลกษณะเปนการตรวจสอบผลการปฏบตงานกบวตถประสงคทกำาหนดไว

9. การบรหารไมมตวตน แตมอทธพลตอความเปนอยของมนษย การบรหารเปนทงศาสตรและศลป การบรหารเปนสาขาวชาทมการจดการระเบยบอยางเปนระบบ คอมหลก

เกณฑและทฤษฎทพงเชอถอได อนเกดจากการคนควาเชงวทยาศาสตร เพอประโยชนในการบรหาร โดยลกษณะน การบรหารจงเปนศาสตร (Science) เปนศาสตรสงคม ซงอยกลมเดยวกบวชาจตวทยา สงคมวทยา และรฐศาสตร แตถาพจารณาการบรหารในลกษณะของการปฏบตทตองอาศยความร ความสามารถ ประสบการณและทกษะของผบรหารแตละคน ทจะ ทำางานใหบรรลเปาหมาย ซงเปนการประยกตเอาความร หลกการและทฤษฎไปรบใชในการปฏบตงานเพอใหเหมาะสมกบสถานการณ และสงแวดลอม การบรหารกจะมลกษณะเปนศลป (Arts)

ปจจยการบรหาร ปจจยพนฐานทางการบรหารม 4 อยาง ทเรยกวา 4Ms ไดแก

1. คน (Man) 2. เงน (Money) 3. วสดสงของ(Materials) 4. การจดการ (Management)

ขอจำากดทางการบรหาร 1. สถานภาพทางภมศาสตร 2. ประชากร 3. ทรพยากร 4. ลกษณะนสย และความสามารถของคนในชาต 5. ความเชอถอและความศรทธา 6. ขนมธรมเนยมและประเพณ

5

7. คานยมและอดมการณทางสงคม

ความหมายของทฤษฎและทฤษฎทางการบรหาร ทฤษฎ หมายถง แนวความคดหรอความเชอทเกดขนอยางมหลกเกณฑ มการทดสอบและการสงเกตจนเปนทแนใจ ทฤษฎเปน เซทของมโนทศนทเชอมโยงซงกนและกน เปนขอสรปอยางกวางทพรรณาและอธบายพฤตกรรมการบรหารองคกรการทางศกษา อยางเปนระบบ ถาทฤษฎไดรบการพสจนบอย ๆ กจะกลายเปนกฎเกณฑ ทฤษฎเปนแนวความคดทมเหตผลและสามารถนำาไปประยกต และปฏบตได ทฤษฎมบทบาทในการใหคำาอธบายเกยวกบปรากฏทวไปและชแนะการวจย

ประโยชนของทฤษฎ 1. ทำาใหเกดความร ความคดใหม ๆ เกดความกาวหนาทาง

วทยาการ คอถามทฤษฎกมการพสจนคนควา เพอทดสอบหรอพสจนทฤษฎอน 2. สามารถใชประกอบการทำานายเหตการณ พฤตกรรม และใช

แกไขปญหาได 3. ทฤษฎจะชวยขยายประสทธภาพของการทำางาน กลาวคอ ผ

บรหารทรทฤษฎจะมทางเลอก และเลอกทางทเหมาะสมได

4. ทฤษฎเปนหลกยดในการปฏบต ดงนน ผททำางานแนวคดหรอทฤษฎกจะเกดความมนใจในการทำางานมากกวาทำาไป อยางเลอนลอย ทฤษฎจะชวยชแนะนำาการปฏบต

ความสมพนธระหวางทฤษฎกบการปฏบต ในการบรหารการศกษาความสมพนธระหวางทฤษฎและปฏบต ยงไมเปนทยอมรบกนเทาใดนก ถงแมวาทฤษฎจะเปนตวกำาหนดกรอบ สำาหรบผปฏบต และเปนตวกำาหนดความรเพอชวยใหการตดสนใจกระทำาไปอยางมเหตผลและสามารถปฏบตไดจรงกตาม การ

6

ปฏบตทอยบนพนฐานของวธการไดไตรตรองแลวเทานนจงจะเปนการปฏบตทคลายคลงกบทฤษฎและวจยไมใชเปนการปฏบตทเกด จากการหยงรอคต ความศรทธาหรออำานาจหนาท นกทฤษฎและนกวจย จะใชวธการเชงวจย จะใชวธการเชงวทยาศาสตรทเขมงวดกวา นกปฏบต เพอความมเหตผล สวนนกปฏบตจะถกบงคบโดยตำาแหนง ความรบผดชอบและอำานาจหนาทถงแมจะไมใชวธการเชงวทยาศาสตร ครบทกขนตอน แตกยงถกบงคบใหปรบรบวธการใหเหมาะสม โดยมการยดหยนไดมากขน

ทฤษฎจะเปนตวกำาหนดทศทางสำาหรบการวจย และการชแนะทมเหตผลตอการปฏบต ทฤษฎจะถกทดสอบขดเกลาโดยการวจย เมอทฤษฎผานการวจยแลว จงนำามาประยกตใชกบการปฏบต ไมมการปฏบตใด ๆ ทไมไดอยบนพนฐานของทฤษฎ ในเมอทฤษฎ อยบนพนฐานของตรรกวทยามเหตผลแมนยำาถกตองแลว การปฏบตกจะมเหตผลและถกตองเชนเดยวกน การปฏบตจงสรางมาใหเหน ทฤษฎเปนเหตผลทวาทำาไมตองศกษาทฤษฎ การศกษาทฤษฎกเพราะจะใหการปฏบตไดผลจรง

การบรหารเชงสถานการณ (Situational Management Theory) หรอทฤษฎอบตการณ (Contingencey Theory ) การบรหารในยคนคอนขางเปนปจจบน ปรชญาของการบรหารเรมเปลยนแปลงไปจากการมองการบรหารในเชงปรชญา ไปสการมอง การบรหารในเชงสภาพขอเทจจรง เนองจากในปจจบนมนษยตองประสบกบปญหาอยเสมอ

แนวความคด เนองจากปจจบนมนษยตองประสบกบปญหาอยเสมอ การเลอกทางออกทจะไปสการแกปญหาทางการบรหารถอวาไมมวธใดทดทสด There is one best way สถานการณตางหากทจะเปนตวกำาหนดวาควรจะใชการบรการบรหารแบบใด การบรหารในยคนมงเนน ความสมพนธระหวาง องคการ

7

กบสภาพแวดลอมขององคการ และเปนสวนขยายของทฤษฎระบบวา ทก ๆ สวนจะตองสมพนธกน สถานการณบางครงจะตองใชการตดสนใจอยางเฉยบขาด บางสถานการณตองอาศยการมสวนรวมในการตดสนใจ บางครงกตองคำานงถง หลกมนษยและแรงจงใจ บางครงกตองคำานงถงเปาหมายหรอผลผลตขององคกรเปนหลก การบรหารจงตองอาศยสถานการณเปนตวกำาหนดในการตดสนใจ

หลกการของการบรหารโดยสถานการณ 1. ถอวาการบรหารจะดหรอไมขนอยกบสถานการณ 2. ผบรหารจะตองพยายามวเคราะหสถานการณใหดทสด 3. เปนการผสมผสานแนวคดระหวางระบบปดและระบบเปด และ

ยอมรบหลกการของทฤษฎระหวางทกสวนของระบบจะตอง สมพนธ และมผลกระทบซงกนและกน

4. สถานการณจะเปนตวกำาหนดการตดสนใจ และรปแบบการบรหารทเหมาะสม

5. คำานงถงสงแวดลอมและความตองการของบคคลในหนวยงานเปนหลกมากกวาทจะแสวงหาวธการอนดเลศมาใชในการทำางาน โดยใชปจจยทางดานจตวทยาในการพจารณาดวย

6. เนนใหผบรหารรจกใชการพจารณาความแตกตางทมอยในหนวยงาน เชน

o ความแตกตางระหวางบคคล o ความแตกตางระหวางระเบยบกฎเกณฑ วธการ

กระบวนการ และการควบคมงาน เปนตน o ความแตกตางระหวางความสมพนธของบคคลใน

องคกร o ความแตกตางระหวางเปาหมายการดำาเนนงานของ

องคการ เปนตน

8

นกบรหารทเปนผเสนอแนวความคดทางการบรหารน คอ Fred E.Fiedler (1967)

ทฤษฎระบบ การเอาแนวความคดเชงระบบเขามาใชในการบรหา กดวยเหตผลทวาในปจจบนองคกรการขยายตวสลบซบซอน มากขน จงเปนการยากทพจารณาถงพฤตกรรมขององคกรไดหมดทกแงทกมม นกทฤษฎบรหารสมยใหม จงหนมาสนใจการศกษาพฤตกรรมขององคการ เพราะคนเปนสวนหนงของระบบองคการ องคการเปนสวนหนงของระบบสงคม

ความหมาย ระบบในเชงบรหารหมายถงองคกรประกอบหรอปจจยตาง ๆ ทมความสมพนธกนและมสวนกระทบตอปจจยระหวางกนในการดำาเนนงานเพอใหบรรลวตถประสงคขององคการ องคประกอบพนฐานของทฤษฎระบบ ไดแก

1. ปจจยการนำาเขา Input 2. กระบวนการ Process 3. ผลผลต Output 4. ผลกระทบ Impact

วธการระบบเปนวธการทใชหลกตรรกศาสตรวทยาศาสตรอยางมเหตผล และมความสมพนธกนไปตามขนตอนชวยใหกระบวนการทงหลายดำาเนนไปอยางตอเนองและสามารถชวยใหการบรหารบรรลวตถประสงคไปดวยวธทางวทยาศาสตรอยางถกตองและไมลำาเอยง

ทฤษฎบรหารของ McGreger ทฤษฎ X(The Traditioal View of Direction and Control) ทษฤฎนเกดขอสมตฐานทวา

1. คนไมอยากทำางาน และหลกเลยงความรบผดชอบ

9

2. คนไมทะเยอทะยาน และไมคดรเรม ชอบใหการสง 3. คนเหนแกตนเองมากวาองคการ 4. คนมกตอตานการเปลยนแปลง 5. คนมกโง และหลอกงาย

ทฤษฎ The integration of Individual and Organization Goal)

ทฤษฎขอนเกดจากขอสมตฐานทวา 1. คนจะไมใหความรวมมอ สนบสนน รบผดชอบ ขยน 2. คนไมเกยจครานและไววางใจได 3. คนมความคดรเรมทำางานถาไดรบการจงใจอยางถกตอง 4. คนมกจะพฒนาวธการทำางาน และพฒนาตนเองอยเสมอ

ผบงคบบญชาจะไมควบคมผใตบงคบบญชาอยางเขมงวด แตจะสงเสรมใหรจกควบคมตนเองมากขน วธการบรหารตามแนวน จะเปนการรวบรวมบคคลและเปาหมายโครงการเขาไวดวยกน การจงใจตองใชวธการจงใจในระดบสง

ทฤษฎ Z (Z Theory) (William G. Ouchl) ศาสตราจารยแหงมหาวทยาลย UXLA (Iof California t Los Angeles) ทฤษฎนรวมเอาหลกการของทฤษฎ X , Y เขาดวยกน แนวความคดกคอ องคการตองมหลกเกณฑทควบคมมนษย แตมนษยกรกความเปนอสระ และมความตองการหนาทของผบรหารจงตองปรบเปาหมายขององคการใหสอดคลองกบเปาหมายของบคคลในองคการ ทฤษฎ มองคประกอบทสำาคญ 4 ประการคอ

1. การทำาใหปรชญาทกำาหนดไวบรรล 2. การพฒนาผใตบงคบบญชาใหทำางานอยางมประสทธภาพ 3. การใหความไววางใจแกผใตบงคบบญชา

10

4. การใหผใตบงคบบญชามสวนรวมในการตดสนใจ

ทฤษฎนใชหลกการ 3 ประการ คอ 1. คนในองคกรตองซอสตยตอกน 2. คนในองคการตองมความเปนอนหนงอนเดยวกน 3. คนในองคการตองมความใกลชดเปนกนเอง

หลกการบรหารทมประสทธภาพ (Edgar L Morphet ) 1. การบรหารทมผบรหารเพยงคนเดยวในองคการ (Division

Of Labor) 2. มการกำาหนดมาตรฐานทำางานทชดเจน

(Srandardization) 3. มเอกภาพในการบงคบบญชา (Untity of command) 4. มการกระจายอำานาจและความรบผดชอบใหแกผรวมงาน

(Delegation of Authority and Responsibility) 5. มการแบงฝายงานและบคลากรผรบผดชอบใหแกผรวมงานให

เฉพาะเจาะจงขน (Division of Labor) 6. มการกำาหนดมาตรฐานการทำางาน ทชดเจน (Span of

control) 7. มการมอบหมายการควบคมดแลทเหมาะสม (Stability) 8. เปดโอกาสใหมการเปลยนแปลงใหม ๆ ในองคการได

(Flexibility) 9. สามารถทำาใหคนในองคการเกดความรสกอบอนและปลอดภย

(Security) 10. มการยอมรบนโยบายสวนบคคลทมความสามารถ

(Personnel Policy) 11. มการประเมนผลการปฏบตงานทงสวนบคคลและองคการ

(Evaluation)

บทบาทและสมรรถภาพของผบรหาร (Spepgen J . Knezevich แหง USC. 1984 )

11

1. เปนผกำาหนดทศทางการบรหาร (Direction Setter ) เชน รเทคนคตาง ๆ ของการบรหาร PPBS .MBO QCC เปนตน

2. มความสามารถกระตนคน (Leader Catalyst) 3. ตองเปนนกวางแผน (Planner) 4. ตองเปนผมความสามารถในการตดสนใจ (Decision

Maker) 5. ตองมความสามารถในการจดองคการ (Oraganizer) 6. ตองเปนผกอใหเกดความเปลยนแปลง (Change

Manager) 7. ตองเปนผใหความรวมมอ (Coordinator) 8. ตองเปนผตดตอสอสารทด(Communicatior) 9. ตองเปนผแกปญหาขดแยงในองคการได (Conflict

Manager) 10. ตองสามารถบรหารปญหาตาง ๆ ได(Preblem Manager) 11. ตองรจกวเคราะหและจดระบบงาน (System Manager) 12. ตองมความสามารถในดานวชาการทงการเรยนและการสอน

(Instructional Manager) 13. ตองมความสามรถในการบรหารบคคล (Personnel

Managr) 14. ตองมความสามารถในการบรหารทรพยากร (Resource

Manager) 15. ตองมความสามารถในการประเมนผลงาน (Appraiser) 16. ตองมความสามารถในการประชาสมพนธ (Public

Relator) 17. ตองสามารถเปนผนำาในสงคมได (Ceremonial Head)

การบรหารแบบมสวนรวม

12

ความหมาย การบรหารแบบมสวนรวมเปนการจงใจใหผรวมปฏบตงานในองคการไดมสวนรวมในการตดสนใจ ความรบผดชอบ และรวมมอใน องคพฒนาปฏบตดวยความเตมใจ

แนวความคดพนฐาน(Basic Assumption) จากทฤษฎ การจงใจของ Molivation Theory เชอวา

1. มนษยยอมมความตองการเหมอน ๆ กนตราบใดทไมสามารถตอบสนองความตองการไดแลว กจะเกดปญหาความตองการอยเรอยไป แตถาความตองการไดรบความตอบสนอง กจะเลกสนใจ

2. มนษยตอบความสนองความตองการแตกตางกนทางดานปรมาณ ความตองการระดบตำาคอนขาง มขอบเขตจำากด แตความตองการระดบสงมกจะไมมขอบขดจำากด

จากทฤษฎการจงใจของ Harzberh (Mptovatopm Hygiene Theory) เชอวาปจจยทจงใจใหคนทำางาน คอ

1. ความสำาเรจ 2. การยกยอง 3. ความกาวหนา 4. ลกษณะงาน 5. ความรบผดชอบ 6. ความเจรญเตบโต

จากการศกษาจากพฤตกรรมของมนษย ของ Aravris ไดเผยวา บคคลทมวฒภาวะ จะมบคลกภาพทตองการ เปนของตนเอง การบรหารแบบมสวนรวมชวยใหบคคลไดพฒนาบคลกภาพของตนในดานการตดสนใจ และการควบคมการทำางาน การแสดงออก ทศนคต และการใชความสามารถทจะประสบความสำาเรจได

13

องคการตองใชความสามารถของพนกงานอยางเตมท เพอกระจายอำานาจในการตดสนใจ และเพอตอบสนองตอสภาพแวดลอมทมความไมแนนอน และแตกตางกนอยางรวดเรว

เทคนคการใชบรหารแบบมสวนรวม 1. การใชกลมงานเฉพาะกจและคณะกรรมการ (Special

Task Forces and Committee) 2. กรรมการใหคำาแนะนำา 3. การใชแนวความของหมดเชอมโยง (Linkeng Pin) 4. การตดตอสอสารแบบประต 5. การระดมความคด 6. การฝกอบรมแบตาง ๆ 7. การบรหารโดยมวตถประสงค (MBO)

วธการใชการบรหารแบบมสวนรวมสมยใหม 1. ระดบบคคล เปนวธการพจารณาและปรบปรงบคคลใหไดดขน 3 แบบ คอ

1.1 การฝกอบรมใหมความรสกไว (Sensitivity Training ) เพอ 1. ใหเขาใจ และยอมรบธรรมชาตของมนษย 2. ใหรจกยอมรบ และพฒนาตนเอง 3. ไดเขาใจและยอมรบผอนใหมากขน 4. ใหมมนษยสมพนธดขน 5. เพอใหมความสข มขวญ และกำาลงใจดขน 6. เพอใหมการงานดขน

1.2 การวเคราะหการตดตอ (Transactional Analysis )เปนวธการตดตอทแลกเปลยนดวยภาษาและไมใชภาษาระหวางบคคล Erio Berne ชใหเหนวา การตดตอระหวางบคคลม3 แบบ คอ แบบพอแม (Parent ) ผปกครอง ผใหญ (Adult) เดก (Child)

1.3 การนงสมาธแบบควบคมจต (Trancendental Meditation) คอ การนงสมาธเพอลดความเครยด และเพอความคดสรางสรรค

14

2. ระดบกลม • การรวมกลมแบบครอบครว (Family Grouping) • การฝกอบรมเพยงในนาม (Norminal Group

Training ) หมายถง บคคลถกรวมเขาเปนกลม แตไมไดสอสารดวยวาจา จะเปนการประชมพรอมกนทโตะเพอแกปญหา ตองการใชคำาถามทเปนลายลกษณอกษร สมาชกจะใชเวลาเขยนเพอแสดงความคดเหนโดยไมพดจากน

• เทคนค เดลไพ (SDelphi Technique)เปนกระบวนการทผตดสนใจกำาหนดกลมทปรกษาและกลมผตอบ แลวสรางแบบสอบถามสงไปรษณย ผตอบมายงทมทปรกษา แลวเอามาสรปการตอบสอบถาม

ประโยชนของการบรหารแบบมสวนรวม 1. ชวยสรางความสามคค และการตอตานจากพนกงานระดบ

ตำา 2. ชวยใหทราบถงความตองการขององคการทงหมด 3. ชวยเพมพนประสทธภาพการทำางานใหสงขน ลดความเฉอยชา

ในการทำางาน การยายงานและการหยดงาน 4. ชวยลดความขดแยง และการตอตานจากพนกงานระดบตำา 5. ชวยสรางบรรยากาศในการทำางาน และทำาใหสขภาพจตใน

องคการดขน 6. ชวยเพมผลผลตในองคกร 7. สรางหลกประชาธปไตยใหเกดขนในองคการ 8. ชวยลดคาใชจายในการบรหารงาน ใชทรพยากรอยาง

ประหยดและทะนถนอม 9. ทำาใหพนกงานรสกวาเขาเปนสวนหนงขององคการ 10. เปนการแบงเบาภาระหนาทของผบงคบบญชา ในดานการ

ควบคมงานใหลดนอยลง และทำาใหผลงานดขน

15

สาเหตททำาใหบรหารลมเหลว ผบรหารบางคนประสบความลมเหลวในการบรหาร ในการบรหาร หรอ หากไมลมเหลวกไมประสบความสำาเรจเทาทควร ความลมเหลวยอมตองมสาเหต ซงอาจแยกไดดงน

1. ความเลวเหลวทางดานความร(Knowledge Failurds) ความลมเหลวในเรองตาง ๆทงทางดานนโยบายและวธการปฏบต ความรทางเนอหาวชาทจำาเปนตองศกษาไมเขาใจวตถประสงคของการศกษาตลอดจนขาดความรทางดานกฎหมาย ระเบยบกฎเกณฑตาง ๆ

2. ความลมเหลวทางดานสวนบคคล (Personality Faliures) ความลมเหลวทางดานบคลกภาพสวนบคคลมความสำาคญพอ ๆ กบความลมเหลวทางดานความร ความลมเหลวทางดานบคลกภาพมสาเหตมาจากขาดความเชอมนในตนเอง ทำาใหไมมความสามารถในการตดสนใจ เพราะเกดความกลววาจะเกดความผดพลาด ผบรหารบางคนขาดความสามารถในการทำางานรวมกบผอน ไมกระจายความรบผดชอบใหกบผรวมงานและไมสามารถวเคราะหและประเมนผรวมงานได

ปญหาของผบรหาร ปญหาตาง ๆ ทเกดขนกบบคคลในองคการไมเพยงแตจะเปนผลตอบคคลขางเคยงแลว และชมชนดวยปญหาเหลาน ไดแก

1. ปญหาเกยวกบการปฏบตทเปนแบบอยางของบคลในองคการ (Typical Problem)

2. ปญหาเกยวกบความสมพนธระหวางผรวมงานในองคการ (The Problem of interelationship)

3. ปญหาเกยวกบการตดตอสอสาร ทงดานเอกสารและคำาพดของบคคลในองคการ (The Problem of conmmunication)

4. ปญหาดานการเปลยนแปลงตาง ๆ (The Problem of Change)

16

การสรางทมงาน (Team - Buildingความนำา (Introduction) การนำางานเปนทมมกจะพบเหนกนอยทวไปทเรมตงแตในครอบครวหรอ

หนวยงานของเอกชน รฐบาล รฐวสาหกจ ทมงานทมประสทธภาพจะชวยใหการดำาเนนงานบรรลเปาหมายทวางไว ดงนนการสรางทม จงจำาเปนสงทสมาชกในทมจะตองเรยนรถงวา ทำาอยางไรจะทำางานรวมกนไดอยางดนน รวมทงนกบรการสามารถสรางความพรอมของการทำางานเปนทใหเกดขนหนวยงานไดอยางไร ซงยอมจะทำาใหเพมประสทธภาพในการทำางานมากขน

ความหมายและความสำาคญในการสรางทม ทมงาน หมายถง กลมคนทชวยเหลอซงกนและกนเพอใหบรรลวตถประสงครวมกน

A team may be simply definde as any group of people who mast significant by relte with each other the order to accomplish shared ofjectives ในเรองทม Hall ใหขอคดเกยวกบเรองกลมวา กลมนนมสวนประกอบ 2 ทาง

1. กลมไดชวยเหลอสมาชกกนเองในการแกปญหาตาง ๆ 2. สมาชกเองกชวยเหลอกนและกน ในการสรางและรกษาไว

ซงโครงสรางขององคการ Edgar Schrin ใหความหมายของกลมหรอกลมไววา จำานวนใด ๆ ของคนท

• เกยวของกบบคคลอน • มความตระหนกทางดานจตใจถงบคคลอน • รบรเกยวกบพวกเขาวาเปนกลม ๆ หนง

อาจกลาวโดยสรป ทม คอ กลมของบคคลทมการเกยวของซงกนและกน เพอใหบรรลเปาหมายทแนนอน การสรางทมงานในหนวยงาน หมายถง การปรบความสมพนธตาง ๆ ในการทำางานใหดขน ซงความสมพนธเหลานจะมผลโดยตรงตอการทำางานใหสำาเรจตามเปาหมาย ความสำาคญในการสรางทมมดงน

1. มวตถประสงคเพอสรางความไววางใจในหมสมาชกของทม

17

2. คนเราจะทำางานรวมกนไดดขนเมอมการเปดเผยและจรงใจตอการกนโดยเฉพาะอยางยงเมอมปญหาหรออปสรรคทจะตอง แกไขรวมกน

3. การทำางานเปนทมมประสทธภาพมากขนเมอสมาชกไดชวยกนเสรมสรางทกษะความเชยวชาญใหเพมพนมากขน ซงเปนการใชทรพยากรบคคลใชทรพยากรบคคลทมอยในทมอยางเตมท

4. ประสทธภาพของการทำางานจะลดตำาลง และความตงเครยดจะเพมสงขน หากหลกเลยงการปอนขอมลยอนกลบ และวพากษวจารณซงกนและกนอยางสรางสรรค ดงนนการแสดงความคดเหนในลกษณะขอมลปอนกลบจงเปนสงจำาเปนและเปนประโยชนอยางยงในการพฒนาทมงาน

5. สนบสนนการเรยนร ทจะรบฟงความคดเหนและขอมลขาวสารของผอนอยางตงใจ และใหเกยรตซงกนและกน

6. เปนการพฒนาทกษะในการแกปญหารวมกน 7. เปนการลดความขดแยงระหวางบคคล เนองจากสมาชก

ทมไดเรยนรถงทกษะความสมพนธระหวางบคคลมากขนมความพรอมทจะปฏบตงานรวมกนมากขน

8. สงเสรมความคดรเรมสรางสรรคในหมสมาชกทม

แนวความคดและทกษะในการสรางทม (Skills and approach of the competent teambuilding) ทมงานทมประสทธภาพนนขนอยกบความสามารถของบคคลในหนวยงานดงนนการเตรยมบคคล จงเปนสงทจะชวยใหเกดความพรอมในการสรางทม ซงประกอบดวยความร ทกษะและแสดงออกถงความสามารถของทม

1. ความรทกษะในการสรางทม (The Knowledge and skills of the team building)

o ความรเกยวกบทฤษฎการสรางทม (Background reading ingteam buildint theory) จงมประโยชนในเรองเทคนคการสรางทม การเรยนรเกยวกบทฤษฎจะทำาใหเกดความเชอมนและเขาใจถงกระบวนการสรางทมมากขน

18

o ความรเกยวกบการเจรญเตบโต (Theory of team )จะเปนขนการพฒนาทมงาน ใหสามารถเตรยมการและการวางแผนการสรางทมไดดขน

o การอธบายหรอสรปสน ๆ (Repertorie of lecturettes ) เปนวถทางหนงทจะชวยในการสรางทมไดดวยการพดคยหรออธบายจดทสำาคญในการสรางทมจะชวยแกปญหาทอาจเกดขนไดดวยการพดคยหรออธบายจดทสำาคญในการสรางทมจะชวยทำาใหแกปญหาทเกดขนได

o ประสบการณทมความหมาย (Availabilitu of structured experiences) การทำาใหฝกฝนทำาโครงการ กจกรรมอยบอย ๆ ทำาใหเกดการเรยนร สมาชกในทมทผานประสบการณมาแลวจะมบทบาทมาก ในการชวยเหลอกลมเมอมปญหาเกดขน+

o ทกษะการปอนขอมลยอนกลบ (Skill in process feedback) เปรยบเสมอนกบกระจกทคอยสะทอนถงพฤตกรรมทเกดขน การสงเกตและเกบขอมลอยางระมดระวงจะชวยทำาใหการเสนอขอมลตอเมอมปญหาเกดขนมา

o การยอมรบสภาพของบคคล (Personal acceptability ) จะชวยทำาใหการสรางทมสำาเรจ เปนการนบถอความสามารถและยอมรบซงกนและกนจะกอใหเกดการไววางใจในกลมทำางานขน

o การใหความชวยเหลอ (Co - facilitating experience) ทกษะทเกดขนไดเมอมการฝกฝน ทำางานรวมกบผอนอยเสมอ ทมทมความสามารถจะนำาเอาสงทแปลกใหมเขาไปแนะนำาในทม จะทำาใหเกดทกษะการทำางาน เพอเปนการพฒนาบคคลใหมคณภาพมากขน

o การเปดเผย (Persona Opennes) เปนสงสำาคญในการสรางทมในบางครงสมาชกในทมจะตองยอมรบขอมลยอนกลบท

19

ทำาใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมตองมการเผชญหนากนระหวางกนในสมาชกทมงาน เพอเปนการพฒนากลมใหมคณภาพมากขน

1. การแสดงออกถงความสามารถของทม (The Approach of the Competent teambuilding) ลกษณะ ของทมจะดไดจาก

o การยอมรบของหนวยงาน (Organizational acceptance)ซงจะดจากหนวยงานใหการสนบสนนทรพยากรตาง ๆ ในการทำางานของทม

o การยดหยนและการยอมรบอยางเปดเผย (Adopt a flexible and opem approach ) ยอมรบขาวสารตาง ๆ ทเกยวกบทม

o เปาหมายชดเจน (Clarify goals carefully ) o มเหตผลความเปนจรง (Be realistic) ยอมรบ

ความชวยเหลอจากภายนอก o ไดรบอนญาตใหทำางาน (Get permission to work

)ในการทำางานของผผกพนมาจากความเขาใจ สมาชกไมถกบงคบใหเปลยนแปลงทศนคต ไมถกบงคบใหตองซอสตยสมาชกยนดทำาดวยความเตมใจ

o มองเหนความสำาคญของงานประจำาวน (Make ralevant to everyday work) ตรวจสอบการ แบงงานและการตดสนใจ

o การสรางความสมพนธทดใหกบกลมอน (Build good conduct with other teams)

o ทบทวนความสามารถของกลม ( Regi;ar review you comptence) ดวยวธการตาง ๆ เชน ยอมรบเมอทำาผด

ทกษะความสามารถของการสรางทมจะถกนำามาเชอมโยงกนในแผนภมสรปไดดงน

20

ลกษณะของทมทมประสทธภาพลกษณะของการทำางานเปนทมทมประสทธภาพตามทศนะของ เสนอแนว

ความคดวา การทำางานเปนทมทมประสทธภาพนน จะตองประกอบคณลกษณะดงตอไปน

1. ความกระจางชดในวตถประสงค และเหนดวยกบเปาหมาย (Clear Objectives and agreed goals) สมาชกทกคนของทมจะตองมความเขาใจในเปาหมายอยางเดนชด และเตมใจทจะผกพน เพอใหเกดความสำาเรจในเปาหมายทตงไว

2. การเปดเผยและการเผชญหนากน (Openess and confrontation) สมาชกในทมงานมความสมพนธกนอยางเปดเผย ซอสตย ตรงไปตรงมา กลาเผชญหนาเพอแกปญหาการทำางานรวมกน

3. การสนบสนนและการจรงใจตอกน (Support and trust) สมาชกในทมชวยเหลอซงกนและกน เขาใจความสมพนธระหวางงานของตนกบเองของผอน และพรอมทจะรบและใหความชวยเหลอดวยความจรงใจ

4. ความรวมมอและความขดแยง (Co-operation and conflict) สมาชกในทมงานอทศตนในการปฏบตงานใหเสรจไปดวยด จะมการประสานประโยชนในเรองของความรความสามารถ ตลอดจนความแตกตางของแตละบคคลใหไดผลรวมกนอยางสงสด และเปนลกษณะทเปดโอกาสใหสมาชกไดมสวนรวมอยางเตมทในการทำางาน ซงอาจมการขดแยงเกดขนภายในทม กจะเปนในทางสรางสรรค

5. การปฏบตงานทชดเจน (Sound procedure) สมาชกในทมจะอาศยขอเทจจรงเปนหลกและการตดสนใจจากขอมลทสมบรณทสด ซงมาจาการตดตอสอสารทชดเจน มการพด การเขยน และการทำางานในสงทถกตองในการแกปญหาจะทำาใหทมงานมประสทธภาพได

6. ภาวะทเหมาะสม (Appropriate leadership) หวหนาทมจะตองมบทบาทผนำาทด เปนมาตรฐานในการปฏบตทกอยาง ไมผกขาดเปน

21

ผนำาคนเดยวของกลม แตภาวะผนำาจะกระจายไปทวกลม ตามสถานการณทเหมาะสม

7. ทบทวนการทำางานอยางสมำาเสมอ (Regular review) ทมงานจะตองใชเวลาในการประเมนพฤตกรรม และเรยนรถงการผดพลาดในการทำางาน ของกลมซงจะทบทวนอยางสมำาเสมอ เพอจะไดแกไขขอบกพรองในการทำางาน อาจทบทวนระหวางการทำางานหรอหลงจากทำางานเสรจแลว

8. การพฒนาบคคล (Individual development) สมาชกในกลมจะไดรบการพฒนาอยางทแผนตามความชำานาญของแตละบคคล ซงจะใหการทำางานเปนทมมประสทธภาพมากขน

9. สมพนธระหวางกลมทด (Sound intergroup ralations) นอกเหนอจากความสมพนธอนดระหวางกลมแลวจะตองใหกลมอนเขาใจและยอมรบ ตลอดจนยนมอเขาชวยเหลอเมอจำาเปน ดวยความเขาใจ และปราศจาการแขงขน

ลกษณะทมงานทมประสทธภาพยงอาจจะมองเหนไดจากลกษณะดงตอไปน

• ไดผลงานสำาเรจตามเปาหมาย • สามารถบรหารและจดการเองไดภายในทม • มการพฒนาประสทธภาพของกลมอยเสมอ • ทกคนในกลมมสวนรวม

5. ขนตอนการพฒนาทม (Stages of team development) การพฒนาทม คอ ความพยายามอยางมแผน เพอเปลยนแปลงทมงานใหเปนทมทมประสทธภาพ ซงจะตองดำาเนนการอยางมระบบ แบงออกเปน 5 ระยะ ดงน

ระยะปรบตว (Ritual sniffing) • สมาชกไมไววางใจตวใครตวมน • การสอสารไมทวถง

22

• จดประสงคในการทำางานไมเดนชด • การบรหารอยทสวนกลาง • การปฏบตงานมขนตอนมากมายยงยาก • สมาชกไมมโอกาสเเรยนรความผดพลาดและปรบปรงใหด

ขน • ปฏเสธหรอไมสนใจความชวยเหลอและวทยาการใหม ๆ

จากภายนอกฃ

ระยะประลองกำาลง (Infighting) • หวหนาทมรจกประเมนและหาทางพฒนา • ทบทวนการทำางานของทมและปรบปรงพฒนา • สนใจบรรยากาศในการทำางาน • เหนความสำาคญซงกนและกน • มการประชมมากขน คดมากขน พดนอยลง • ระยะนเกดความไมสบายขนในหมสมาชก

ระยะทดลอง • กฎเกณฑตาง ๆ จะถกทบทวน • เขาใจวตถประสงคของงานอยางกระจาง • ภาคภมใจในความเปนทม • หวงใยความเปนอยของสมาชก • การทำางานคำานงถงทรพยากรทมอย

ระยะแสดงผลงาน • กฎเกณฑตาง ๆ จะถกทบทวน • เขาใจวตถประสงคของงานอยางกระจาง • ภาคภมใจในความเปนทม • หวงใยควมเปนอยของสมาชก • การทำางานคำานงถงทรพยากรทมอย

23

ระยะสมบรณ (Maturity) • ความสมพนธในหมสมาชกดเยยม • เปดเผยจรงใจซงกนและกน • รปแบบของกลมเปนรปแบบไมเปนทางการ • แตสมาชกนบถอความสามารถของกลม • ใหขวญและกำาลงใจ • มความสมพนธทในกลม และระหวางกลม • มความยดหยนเปนกนเอง • ภาวะผนำาเปนไปตามสถานการณ • ภมใจและพงพอใจในการทำางาน

6. สรป กระบวนการทจำาเปนของการทำางานเปนทม คอ การเปดโอกาสใหสมาชก

ทกคนมสวนรวมในการแกปญหา การปอนขอมลยอนกลบ ตลอดจนสอสารทชดเจน เพอใหไดขอมลในการตดสนใจรวมกนเปนผลดในการสรางความสามคค และการทำางานเปนกลม ทำาใหผปฏบตงานเกดความผกพนและอนาคตของหนวยงาน ซงผลทไดรบจะเปนผลสำาเรจและความภมใจของแตละคน ซงจะนำาไปถงการบรรลผลสำาเรจตามเปาหมายทตงไว ซงกหมายถง ความเจรญของหนวยงานนนเอง

การพฒนาองคการความจำาเปนในการพฒนาองคการ การบรหารงานตามกระบวนการ มกมงเนนงานไมคำานงถงศกดศรและ

ความตองการของสมาชกในหนวยงาน การบรหารงานระบบนจงไมคอยยอมรบคณคาและวธการทำางานของคนในระบบนจงพบชวยสายงานการบงคบบญชาการกำาหนดแนนอนตายตววาจากใครถงใครเปนขนตอนสดทาย บรามค มระเบยบ วธการแนนอนการแบงงานใหสมาชกรบผดชอบแบงตามความชำานาญเฉพาะอยาง

24

การบรรจเลอนตำาแหนงขนอยกบความสามารถทางวชาการ สวนความสมพนธระหวางบคคลนนมจำากด แตละคนในหนวยงานจงใชความรความสามารถและประสบการณของตนเองเพองานของตนมากกวา เพองานสวนรวมควรรบผดชอบตองานตอตนเองมากกวาคำานงถงความเกยวของสมพนธกบคนอน การประสานงานทำาเฉพาะสายการบงคบเทานน เชน การควบคม การกำากบดแล ดำาเนนไปตามความสมพนธของสายงานทกำาหนดในสมาชกในองคการเสมอนวามความจงรกภกดเคารพเชอฟงผบงคบบญชาตามลำาดบมากกวาผกพนตอกน และมคานยมตอกนสวนการตดสนใจขนสดทายเพอแก ปญหาเปนผบงคบบญชาสงสด

Worren G Bennis ชใหเหนวาคนมการศกษาสง ระบบการสอสารเจรญกาวหนาเทคโนโลยการผลตและการเปลยนแปลงนโยบายทางการเมองบอย ประชาชนไดมสวนรวมการเปนประชาธปไตยมากมาย ขนาดขององคการและความตองการของผบรหารหรอสมาชกในองคการเพมจำานวนมากขนระบบการบรหารแบบเดมเมอ 20 ปทผานมานน ไมสามารถใหทกหนวยเตบโตขององคการได เชนมขนตอนยงยาก สลบซบซอนเสยเวลาจนไมอาจใหบรการไดทนทวงทและทวถง ความสลบซบซอนของเทคโนโลยใหม ๆ กเชนกน จำาเปนตองฝกฝนใหมความรความสามารถในการประสารกจกรรมภายในองคการมากขน ในแงของคานยมของคนเราจะพบวาคนมอทธพลตอระบบการทำางานองคการและมอทธพลตอพฤตกรรม การบรหารงานของผบงคบบญชามากมาย เชน คนในปจจบนมแนวความคดใหม ๆ กบสภาพแวดลอมเปนการจงใจทำาใหมความหมายคาดหวงวาจะไดรบการตอบสนองทางจตใจเพมมากขนแนวความคดเกยวกบอำานาจซงควรอยบนรากฐานของเหตผล โดยอาศยความรวมแรงรวมใจมากกวา การกดข ขมเหง ทำาใหเกดความไมกลา และเกรงใจแนวความคดเกยวกบคานยมจะเปลยนการมองคนเปนเครองจกรและจำาทำาอยางไรใหคนใหกลบมาทำางานรวมกนได

วตถประสงคในการพฒนาองคการ

25

การพฒนาองคการของหนวยงานแตละหนวยงานนนมวตถประสงคไมเหมอนกน สวนใหญจะขนอยกบการวเคราะหปญหา ซงลกษณะปญหาตลอดจนแนวทางการวางยทธศาสตรในการเปลยนแปลงหรอพฒนาตามเปาหมายขององคกรไมเหมอนกนกบประสบการณและทกษะของผบรหาร การเปลยนแปลงเพอการพฒนาองคการนนมงเนนในหวขอตอไปน

1. การสรางระบบ หรอปรบระบบในสายการทำางานใหยดหยนไดตามลกษณะงาน

2. การแกปญหารวมกน เพราะการทำางานทกอยางยอมมปญหาและอปสรรคเกดขนเสมอ ฉะนนการแกปญหาในหนวยงานนนทางทดทสดคอการใหสมาชกในหนวยงานรวมกนหากแนวทางดวยวธการสรางบรรยากาศ ท เปดเผยทวทงองคการ

3. การยอมรบในความรความสามารถ ทกษะเฉพาะตวของสมาชกวามความสำาคญยงกวาอำานาจตามตำาแหนงและบทบาทหนาท

4. เพอความไววางใจ คอ ความใหความไวเนอเชอใจใหความรวมมอ ใหการสนบสนนและกลมบคคลทดเทยมอยางเสมอภาค แมระดบจะตางกนกตาม

5. ขจดความขดแยง หรอการแขงขนใหอยในกรอบ เปาหมายของงาน

6. ระบบการใหรางวลหรอความดความชอบคอเนนความกาวหนาของคน และประสทธภาพความกาวหนาของงานเปนหลก

7. มงเนนสมาธเกดความเชอมนและรสกวาเปนเจาขององคการรวมกน มใชคนใดคนหนง เพอความเจรญกาวหนาในวชาชพและการดำาเนนงานมากขน

8. ความสอดคลองในการบรหารคนกบบรหารเปาหมายขององคการเปนไปในทศทางเดยวกน

26

9. การควบคมตวเองได คอ สมาชกองคการรทศทางกระบวนการพฒนาตนเอง เพอความเจรญกาวหนาในวชาชพและการดำาเนนงานมากขน

10. สมาชกพรอมทเผชญปญหาสามารถแกปญหา โดยทมงามและการแกปญหาเพอกลมมากกวาพยายมเลยง ปด บายเบยง ไมยอมรบวามปญหาในองคการ

11. สงเสรมระบบการตดตอสอสารทง 2 ระบบ คอ แนวนอนและแนวตงอยางเปดเผยไมซอนเรน

12. การตอบปญหา เนนการตอบปญหาแบบเสรมสรางมากกวาขดแยง

13. เพอพฒนาบคคลและพฤตกรรมของกลมงาน ไดแก การสอสารและการประสานงานภาวะผนำาการตดสนใจอยางมประสทธภาพ ความสมพนธระหวางบคคลกบหนวยงานในองคการเทคนคการประชมทเหมาะสม ฯลฯ เกยวกบวชาพฤตกรรมศาสตร

14. เพอใหมความรบผดชอบตอหนาท โดยมการวางแผนและปฏบตงานใหเปนไปตามแผนทกำาหนด

หลกเบองตนในการพฒนาองคการการพฒนาองคการนนมไดหมายถงองคการทมปญหาเทานนทควร

พฒนา สวนองคการใดทความเจรญอยแลว กควรพฒนาใหเจรญยงขน เพราะเมอใดทคดวาองคการของตนพฒนาดแลวหยดนง กเทากบวากำาลงเดนถอยหลกตลอดเวลา ฉะนนผบรหารทสนใจพฒนาองคการของตนควรอาศยหลกการดงน

1. การกำาหนดเปาหมาย (Goal Seting ) ในองคการควรชดเจนซงขนอยกบการเผชญหนาและอภปรายรวมกนของผบรหารและสมาชกในองคการอยางตรงไปตรงมา

27

2. ความเขาใจในสถานการณ (Understand Relaations)โดยอาศยความเขาใจรวมกนวาความตองการของบคคลจะเปนตวอทธพลอยางยงตอพฤตกรรมการทำางาน

3. การปรบปรงสมพนธภาพ (Improving Relations)สมพนธภาพทดตอกนในองคการจะเปนผลพลอยไดอยตลอดเวลาของการเปลยนแปลงดวยวธ โอ ด ( O D) คอ ทงปญหาและความรสกทดตอกนของคนในองคการควรไดเปดเผยซงกนและกน ทกคนเรมพอใจจะทำางานรวาเปนสงทมคาของการทำางานรวมกน

4. การทำางานรวมกนกบหนวยงานในสถานการณ หมายถง ใหกลมเขามามสวนรวมในการดำาเนนการ การแกปญหา การตดสนใจ การใหความสนบสนนและความรวมมอ ทงนควรคำานงถงการเปลยนแปลงระบบการทำางาน ของมนษยขนอยกบดลภาพของงาน (Balance of force ) ภายในระบบนนเอง

5. การเชอมโยง (Linking) แนวยทธศาสตรการพฒนาองคการ คอ ความสามารถในการเชอโยงคนในหนวยงานเขาดวยกนใหมากทสด

จากการเปรยบเทยบพฤตกรรมและวฒนธรรมขององคการทออนแอกบองคการทแขงแรงหรอองคการททมสขภาพดนน สงเกตไดจากคานยม และวฒนธรรมในองคการ ซงคานยมและวฒนธรรมการทำางานของคนและบรรยากาศของการทำางานรวมกนน เปนสงทมองเหนไดยากสำาหรบคนในองคการนน แตบคคลภายนอกหรอทเรยกวา ทปรกษาการพฒนาองคการ (AD) จะไดเหนดกวาเพราะมทศนะเปนกลาง กลาเสนอปญหาในสวนท องคการไมกลาพด สามารถสอดแทรกวธการ OD ไดชดเจนและเหมาะสมขอสำาคญคอ คนในองคการยอมรบบคคลภายนอกมากกวาทปรกษา OD ภายในองคการเอง เพราะการเปลยนแปลงคานยม และวฒนธรรมในองคการเปนกจกรรมทไมเหมอนกจกรรมฝกอบรมและพฒนาธรรมดา คอ จะตองทำาอยางระมดระวงรอบคอบตามขนตอนและพฒนาการเปลยนแปลงในระบบองคการทกระบบไป

28

พรอม ๆ กน ซงประกอบดวยอนระบบ 4 ระบบ ประกอบดวยตวแปรทสำาคญดงน

o งาน (Tasks) o โครงสราง (Structure) o คน (People). o วธการ (Technology)

ปจจยสงผลเมอมการพฒนาองคการ การเปลยนแปลงระบบใด ๆ ในองคการ ยอมสงผลกระทบตอระบบอนในองคการเสมอมผกลาววาประสทธภาพของงานจะมงตรงไปสถนนทตดผานการเปลยนแปลง ดงนนหากมการเปลยนแปลงหรอพฒนาการมกมปจจยทสงผลใหเกดในสงตอไปน

o เกดบทบาทและเปาหมายใหมขนในองคการ o การประเมนคาของคนในองคการสงขน o การวนจฉยสถานการณจะไดมาจากการสงเกตจากคน

หลายกลม o เกดจาการแสวงหาการชวยเหลอซงกนและกน o เกดการทำางานรวมกนเปนกลม o คนทกคนในองคการระบายความทกขรอนใจได o เกดประสบการณใหมขน o มการประกาศเปาหมายใหม o เรมการวางแผนเปนระยะ o สมาชกเรมรตวเองวา อะไรบางทตนไมร o ตดสนใจรวมกนและสำานกดวา ตองทำางานรวมกบคน ไมใช

ทำางานบนคน o พบเปาหมายทเปนจรงแตละคนมการเสยงมากขน o สามารถลบลางระบบเกา (Unfreezing) กลายเปนขอบ

ฟาใหม

29

o สมาชกงานทกงานเรมตนภาพโลกใหม เปนกระบวนการทำางานอยางมประสทธภาพ

ภาวะผนำา ความหมายของคำาวา ภาวะผนำา นภาพร โกศลวฒน ภาวะผนำาเปนการใชศลปและกระบวนการของการม

อทธพลตอบคคลหรอกลมเพอดำาเนนกจกรรมไปสความสำาเรจตามวตถประสงค

ประทาน คงฤทธศกษากร "ภาวะผนำา" คอ การกระทำาทมอทธพล สามารถทำาใหผอนเกดศรทธามความนบถอ มความเชอมน ตกลงปลงใจทจะทำาตามแลวแตผนำาจะใหทำาอะไร

สกอตคล ภาวะผนำา คอ กระบวนการใชอทธพลตอกลมในองคกรเพอใหบรรลเปาหมายทวางไว

เทอร ภาวะผนำา เปนความสมพนธฟซงบคคลหนงหรอผนำาใชอทธพลตอบคคลอนใหทำางานรวมกนอยางเตมใจ เพอใหงานนนสำาเรจตามทผนำามงหมาย

o โดยสรป ภาวะผนำา คอ ความสามารถททำาใหบคคลอนยอมตามดวยความเตมใจ มกจะเปนผนำาการเปลยนแปลง

ความแตกตางของ ผนำากบ ภาวะผนำาผนำา คอ ตวบคคล ภาวะผนำา มงเฉพาะพฤตกรรมของผนำา ภาวะผนำาเปนเสมอนหนงเครอง

มอในการบรหารของผนำา เปนสงทสรางพฒนาขนไดในทกตวคน นนกคอการสรางศรทธาบารมใหเกดขนในตวเอง

โดยบทบาทหนาทแลว ผบรหารจะตองเปนผนำาในขณะทผนำาอาจจะไมใชผรหาร เพราะฉะนนผบรหารทจะประสบความสำาเรจสงสดจะตองเปนผบรหารทมภาวะผนำา

ผบรหารทขาดภาวะผนำา จะบรหารงานโดยอาศยอำานาจตามขอบเขตหนาททระบตามกฎหมายและขอบเขตเทานน

30

ผบรหารทมภาวะผนำา จะพยายามหลกเลยงการใชอำานาจทมอย แตจะสรางศรทธาบารมโนมนาวจตใจใหลกนองปฏบตงาน ใหบรรลเปาหมาย โดยความเตมใจและสดความสามารถสอดคลองกบคำากลาวทวา นกบรหารทมความสขทสด คอ ผทมลกนองมอเยยมชวยทำางานใหกบเขา

บทบาทของผนำา (LEADERSHIP ROLE)ผนำามบทบาทและหนาทหลายประการ ผนำาเปนทงหวหนา เพอนรวมงานผ

ใหกำาลงใจ ตลอดจนเปนผวนจฉยตดสนใจกลมของตน . นพพงษ บญรจตรดลย กลาวถงบทบาทและหนาทของผนำาไว 3

ประการ ดงน 20. ผรกษาหรอประสานใหสมาชกกลมอยรวมกน

(Maintenaace of membership) หมายถง จะตองอยใกลชดกบกลม มความสมพนธคนในกลม และเปนทยอมรบของคนในกลมทำาใหมความสามคคกลมเกลยวกน

21. ผปฏบตภารกจของกลมใหบรรลวตถประสงค (Objective attaniment) หมายถง เขาจะตองรบผดชอบในกระบวนการวธการทำางานดวยความมนคงและเขาใจได และเขาจะตองทำางานใหบรรลเปาหมาย

22. ผอำานวยใหเกดการตดตอสมพนธในกลม (Group interaction facilitation) หมายถง เขาจะตองปฏบตงานในทางทอำานวยความสะดวกใหเกดการตดตอสมพนธและปฏบตกนดวยดของสมาชกในกลม การตดตอสอสารทดเปนสงสำาคญ และเปนการชวยใหหนาทนบรรลเปาหมาย

วอลลและฮอคนส(Robert G.Wall and Hugh Hawkins) ไดกลาวถงหนาทของผนำาไวดงน

o เปนนกบรหารทด (Good Ececutive) o เปนผวางนโยบาย (Policy maker) o เปนผวางแผน (Planner)

31

o เปนผเชยวชาญ(Expert) o เปนผแทนของกลมในการตดตอภายนอก (External

group representative) o เปนผรกษาสมพนธภาพระหวางผใตบงคบบญชากบผ

บงคบบญชา (Control of internal relationship) o เปนผใหคณและโทษ (Purveryor rewads and

punishments) o เปนอนญาโตตลาการ (Group symbol) o เปนแบบอยางทด(Exempler) o เปนนกอดมคต (Ideologist) o เปนผยอมรบในการปฏบตงานขององคการ

(Scapegoat) คณลกษณะภาวะผนำา ผทจะเปนผนำาไดนนจะตองมคณลกษณะ บคลกภาพพเศษกวาคนทว ๆ

ไป ไดแก มความเฉลยวฉลาด มความกลาหาญ มความกระตอรอรน มลกษณะทาทางด นาเลอมใส มความยตธรรม ฯลฯ

ไดมผศกษาวา ผนำาทดนนจะตองมลกษณะอยางไรบาง เปนนต (Warren G .Bennis 1976:52) กลาววา ผนำาไมใชคนทตางไปจากคนธรรมดาอน ๆ อยางนอยผนำาจะตองมลกษณะพนฐานเชนเดยวกบมนษยเดนดนทงหลาย ไดแก จะตองมความซอสตย การอทศตน ความไมพยาบาทมาดราย มความถอมตนใจกวางและความคดรเรมสรางสรรค

บารนารด (Chester L.Varnard 1961 : 45 ) ไดทำาการศกษาลกษณะผนำาพบวา ผนำาทดจะตองมความตนตว มความสามารถในการตดสนใจอยางรวดเรวและถกตอง มความสามารถในการจงใจคนความรบผดชอบ และมความฉลาดรอบรทนโลกทนเหตการณอยเสมอ

ประเภทของผนำา (Leadershiip Types) Flippeo

32

( สมพงษ เกษมสน 2519 : 205 ) ไดใหขอคดเหนวา นาจะแยกประเภทของผนำาเปนประเภทใหญ ได 2 ประเภท ดงน

1. ผนำาประเภทนเสธ (Negative Leadership) หมายถง ผนำาทใชวธการบรหารไปในทางทใหผใตบงคบบญชาหรอผรวมงาน เกดความเกรงใจจำาตองปฏบตตามทผนำาปรารถนา โดยอาศยอำานาจหนาทเปนเครองมอ ผนำาประเภทน มลกษณะเปนเผดจการหรอรวบอำานาจมากทสด

2. ผนำาประเภทปฏฐาน (Positive Leadership) หมายถง ผนำาทใชวธการบรหารทใหผใตบงคบบญชารวมแสดงความคดเหน และนอมนำาใหผใตบงคบบญชาเหนชอบในเหตผลของการทจะปฏบตงาน หรอกลาวอกนยหนง ผนำาประเภทนมลกษณะเปนประชาธปไตยใหเสรภาพแกผใตบงคบบญชาในการแสดงความคดเหนในการปฏบตราชการมากกวาประเภทท 1 การใชอำานาจเปนไปในลกษณะทมงจะกอใหเกดความเลอมใสและศรทธาในการปฏบตงาน โดยอาศยอำานาจบารมเปนเครองมอมากกวาใชอำานาจหนาท

บทบาทของหวหนาฝายในฐานะผนำา บทบาทของหวหนาฝายทผนำาในฝายงานตาง ๆ เปนนกบรหารระดบตนท

จะใชบทบาทของผนำาในการบรหาร จงควรมพฤตกรรมแสดงออกใหทนตอเหตการณเปลยนแปลงของสงคมในปจจบนและอนาคต

1. บทบาทผนำาในฐานะนกวางแผน บทบาทของผนำาในฐานะนกวางแผน จะตองเปนผทมองการไกล

(Vision) มองกวางเปนขนตอนของการบรหาร ซงถอวาเปนขนตอนทสำาคญกอนขนตอนอน ๆ ของกระบวนการบรหาร ผวางแผนทดจะตองมองเหนความสำาคญของการปรบปรงประสทธภาพของหนวยงานใหทนสมยอยเสมอ

2. บทบาทหนาทในดานการสอนงาน

33

ความกาวหนาทางเทคโนโลยและการสอสาร ยงผลใหมนษยสามารถถายทอดและรบความรขอสนเทศความคดและเรยนรสงคมโลกภายนอก มลกษณะเปนสงคมปด จงกอใหเกดการเปลยนแปลงทางสงคม ทวทกประเทศ กระแสการศกษาเปนการกระแสผลกดนทกอใหเกดการเปลยนแปลง ในการถายทอดความรและขอสนเทศระหวางกน อยางรวดเรว และเปนไปอยางกวางขวางและดวยเทคโนโลยใหม

3.บทบาทในการเปนผนำาใชเทคโนโลย ในยคไรพรมแดน มความเจรญกาวหนาทางวทยาศาสตร

สารสนเทศและเทคโนโลยอยางมากความเจรญกาวหนานสงผลกระทบตอมนษย ทำาใหมนษยมความสะดวกสบายมากขน มความอยากหรอความตองการเปนเจาของเทคโนโลยนน ๆ และแนนอน ความเจรญกาวหนาทางวทยาศาสตรสารสนเทศและเทคโนโลยตองสงผลตอการจดการศกษาดวย หวหนาฝายควรมบทบาทเปนผนำาการใชเทคโนโลยสารสนเทศ สารสนเทศคอขอมลทไดผานการประมวลและถกจดใหอยในรปทมความหมายและเปนประโยชนตอการตดสนใจของผรบ สารสนเทศนประกอบดวยขอมล เอกสาร เสยงหรอรปภาพตาง ๆ แตจดเนอเรองใหอยในรปทมความหมาย คำาวา ขอมลอาจจะถกนำามาใชอยบอย ๆ ในฐานะทเปนสวนประกอบของสารสนเทศ แตเราควรจำาไวเสมอวา สารสนเทศไมจำากดเฉพาะแตเพยงตวเลข พยงตวเดยวเทานน เมอมการเรยนใชสารสนเทศเกดขนบอยครงเทาไหรกยงทำาใหสารสนเทศนนมคณภาพมากขนเทานน คณคาของสารสนเทศจะมความหมายอยางยง โดยเฉพาะในเรองของการตดสนใจ หนาทของสารสนเทศจะมสวนชวยในการกำาหนดความนาจะเปน ลดทางเลอกใหเหลอนอยลง และลดความไมแนนอนโดยการเพมความรในการตดสนใจ

4. บทบาทผนำาในฐานะผประสานงาน หวหนาฝายในฐานะผบรหารจำาเปนตองมบทบาทในฐานะเปน ผ

ประสานงาน เนองจากการทำางานแตละแหงจะมลกษณะงานทแตกตางกน การประสานงานจงมความสำาคญมากและจำาเปนอยางยงทจะทำาใหฟนเฟองของ

34

จกรทกขนาดทำางานสมพนธกน ดงนนการประสานงานในระบบการทำางานจำาเปนตองดำาเนนใหเกดขนในทกระดบ การใหความรและขาวสารในการทำางานใหทราบโดยทวถงกนอยางถกตอง จงเปนการประสานงานทดในยคโลกาภวฒน บทบาทของหวหนาฝายจะตองเปลยนแปลงไป เนองมาจากปจจยภายนอก อนเปนโลกทดเสมอนไรพรหมแดนทางดานสารสนเทศ ขาวสาร ขอมลการศกษา ดวยการใชเทคโนโลย เชน วทย โทรศพท โทรสาร ซงเปนอปกรณการสอสารทรวดเรว ไดขอมลทแนนอนทำาใหการประสานงานเรวขน

5.บทบาทผนำาในฐานะนกแกปญหา จากสภาพการกระจายอำานาจการปกครองซงมความสอดคลองกน

ของสงคมโลกไรพรหมแดน ซงจะมผลตอการบรการ คอ การบรการจะเปลยนรปแบบจากการบรหารแบบรวมศนยอำานาจเปนกระจายอำานาจมากขนไปสชมชนใหชมชนสวนรวมไดอยางมประสทธภาพ ประกอบกบการทสงคมไทย เปนสงคมสารสนเทศมากขน การจดการบรหารและการจดการทกประเภททกระดบในอนาคตจะเปนการบรหาร และการจดการทตองอาศยขอมลทเกยวของทกดาน รวมทงจะตองอาศยความรวมมอทกระดบของหนวยงานและประชาขนทเกยวของ เมอมการประสานรวมมอกนของหนวยงานตาง ๆ ผบรหารจะตองมวธการในการประสานงานระหวางองคการตาง ๆ ซงสงทสำาคญจะตองเปนผทรจกการแกปญหาตาง ๆ เนองจากความรวดเรวของโลกในดานตาง ๆ จะแกปญหาใหทนเวลาฉบไวและทนกบความตองการ

o หวหนาฝายตองมบทบาทในการเปนนกพฒนาบคลากรและเพอนรวมงานอยางตอเนอง จะตองนำาศาสตรการบรการและการจดการ เทคโนโลย มาใชอยางเหมาะสม

6. บทบาทผนำาในฐานะนกพฒนา แอลวน ทอฟเฟลอร (Avin Toffler) ไดกลาวไวในหนงสอเรองการ

เปลยนแปลงของพลงอำานาจ (Power Shift) ในศตวรรษท 21 วาความเปลยนแปลงนนสวนมากไดหลงไหลเขามาสสงคม ในประชาคมโลกมากทกขณะ จะ

35

เหนไดวาความเปลยนแปลงเหลานนสวนมากไดหลงไหลเขาสสงคมไทยโดยเฉพาะไปในภาพเอกชน ทเชอโยงกบบรษทขามชาตทงหลายสำาหรบในภาคราชการนน ถงแมความเปลยนแปลงเปนไปอยางเชองชา แตเชอวาความเปลยนแปลงกระแสนน จะตองเกดขนในระบบบรหารราชการของไทยในทสด ดงนนจงเชอถอไดวาในชวงศลป นบตงแตบดนเปนตนไปความเปลยนแปลงขนาดใหญ ดงกลาวจะตองเกดขนทวไปในระบบสงคมไทย และยอมหมายความวา ระบบกาศกษาไทยจะตองมการเปลยนแปลงอยางขนาดใหญตามไปดวย

7. บทบาทในการสงเสรมคณธรรมจรยธรรม เรามกไดยนคำากลาวทวา ความรคคณธรรม ผทมคณสมบตครบ

ทงสองประการจะไดรบการเคารพยกยองเชอถอศรทธา มากกวาผทมคณสมบตเพยงดานเดยว คณธรรมเปนสงจำาเปนและมกพงมมากบทกคน ไมวาผนนประกอบอาชพใดกตาม ถาขาดคณธรรมใดไปแลว ยอมเปนผลเสยและยอมรบไมได คณธรรมตาง ๆ ได แก ความซอสตยสจรต ความเมตตากรณา ความเออเฟ อเผอแผ ความสภาพ ออนนอม มมารยาทงดงาม มวนยในตนเอง

หวหนาฝาย ควรมบทบาทในการสงเสรมคณธรรมและจรยธรรมในหนวยงานใหมากขน และทนตอยคสมย ความเจรญทางวตถ ความสะดวกสบาย การสอสารแผขยายรวดเรว สงตาง ๆ เหลานกำาลงครอบงำาทางจตใจของคนในสงคมทำาใหภมคมกนทางจตใจเสอมไป ชอบความสบายมากกวา ชอบทำาอะไรงาย ๆ ความอดทนตอความยากลำาบากนอยลงไป ความเจรญกาวหนาทางดานวตถมประโยชนจรงแตตองยอมรบวาถาเราไมเสรมดานคณธรรมและจรยธรรม ใหเกดการสมดลในชวตของคนในสงคมแลวกจะเจรญแตดานวตถแตจตใจเสอม

8. บทบาทในการสงเสรมประชาธปไตย โลกมความเกยวเนองสมพนธกนไปหมดเพราะการตดตอคาขาย

และสอสารโทรคมนาคม ทงโลกมความสมพนธกนเชงเศรษฐกจและการคามากขน เศรษฐกจโลกขนอยกบการคา การคาเสรจะชวยยกระดบเศรษฐกจ และ

36

คณภาพชวตมากขน ดวยเหตผลทางการคา และเทคโนโลยคงเปนสงทยอนกลบไดยากหรอกลาวไดวากระแสโลกาภวตน อาจยอนกลบไดยาก ถาพจารณาจากประวตศาสตรสงครามเกดขนดวยสองเหตผลเทานน คอ การกดกนทางการคาหรอการคลงอดมการณโลกทเคยมอดมการณการเมอง 2 ขว จะคอย ๆ แปรสภาพเปนขวเดยว แตมการตอสประปรายกระจายไปทว ทง ๆ ทเศรษฐกจการคา และการเงนไรพรหมแดนมากขน กระแสการปกครองประเทศตาง ๆ ในปจจบน คอ กระแสเสรประชาธปไตย โดยทมการตดสนใจโดยมสวนรวมหลายฝาย ดงนนสงคมไทยจะตองเนนความเปนปกแผนในอดมการณ ประชาธปไตย เรมมการกระจายอำานาจมากกวาศนยอำานาจไวทสวนกลาง เพราะการทประชาชนในตางจงหวดยงไมสามารถพฒนาศกยภาพของพวกเขาไดเตมท เพราะระบอบการปกครองแบบศนยรวมอำานาจอยทสวนกลางทลาหลงเปนตวขดขวาง

หลกและกระบวนการบรหารการบรหารและการประยกตใชแนวคดทฤษฎเพอการบรหารงานจากเอกสาร การบรหารงาน ของสำานกงานคณะกรรมการการประถม

ศกษาแหงชาต ทใชอบรมหวหนาฝายทวประเทศไดนำาเสนอ เรอง การบรการไวดงน

คำาจำากดความการบรหาร หมายถง ศลปะในการทำาใหสงตาง ๆ ไดรบการกระทำาจนเปน

ผลสำาเรจ กลาวคอ ผบรหารไมใชเปนผปฏบต แตเปนผใชศลปะทำาใหผปฏบตทำางานจนสำาเรจตามจดมงหมายทผบรหารตดสนใจเลอกแลว (Simon) การบรหาร คอ กระบวนการทำางานรวมกบผอนเพอใหเกดผลสมฤทธตามเปาหมายอยางมประสทธภาพ (Sergiovanni)

37

การบรหาร คอ การทำางานของคณะบคคลตงแต 2 คนขนไป ทรวมปฏบตการใหบรรลเปาหมายรวมกน (Barnard) การบรหารเปนกระบวนการทางสงคมทสามารถมองเหนได 3 ทางคอ

1. ทางโครงสราง เปนความสมพนธระหวางผบงคบบญชาและผใตบงคบบญชา ตามลำาดบขนตอน ของสายการบงคบบญชา

2. ทางหนาท เปนขนตอนของหนวยงานทระบหนาท บทบาท ความรบผดชอบและสงอำานวย ความสะดวกตาง ๆ เพอใหสำาเรจเปาหมาย

3. ทางปฏบต เปนกระบวนการทบคคลและบคคลตองการรวมทำาปฏกรยาซงกนและกน (Getzals & Guba) ลกษณะเดนทเปนสากลของการบรหาร คอ

1. การบรหารตองมวตถประสงคหรอเปาหมาย 2. ตองอาศยปจจยบคคลเปนองคประกอบสำาคญ 3. ตองใชทรพยากรบรหารเปนองคประกอบพนฐาน 4. ตองมลกษณะการดำาเนนการเปนกระบวนการทางสงคม 5. ตองเปนการดำาเนนการรวมกนระหวางกลมบคคล 2 คนขนไป 6. ตองอาศยรวมมอรวมใจเพอใหภารกจบรรลวตถประสงค 7. เปนการรวมมอดำาเนนการอยางมเหตผล 8. มลกษณะเปนการตรวจสอบผลการปฏบตงานกบวตถประสงค

ทกำาหนดไว 9. การบรหารไมมตวตน แตมอทธพลตอความเปนอยของมนษย

การบรหารเปนทงศาสตรและศลป การบรหารเปนสาขาวชาทมการจดการระเบยบอยางเปนระบบ คอมหลก

เกณฑและทฤษฎทพงเชอถอได อนเกดจาการคนควาเชงวทยาศาสตร เพอประโยชนในการบรหาร โดยลกษณะน การบรหารจงเปนศาสตร (Science) เปนศาสตรสงคม ซงอยกลมเดยวกบวชาจตวทยา สงคมวทยา และรฐศาสตร

38

แตถาพจารณาการบรหารในลกษณะของการปฏบตทตองอาศยความร ความสามารถ ประสบการณและทกษะของผบรหารแตละคน ทจะ ทำางานใหบรรลเปาหมาย ซงเปนการประยกตเอาความร หลกการและทฤษฎไปรบใชในการปฏบตงานเพอใหเหมาะสมกบสถานการณ และสงแวดลอม การบรหารกจะมลกษณะเปนศลป (Arts)

ปจจยการบรหาร ปจจยพนฐานทางการบรหารม 4 อยาง ทเรยกวา 4Ms ไดแก

1. คน (Man) 2. เงน (Money) 3. วสดสงของ(Materials) 4. การจดการ (Management)

ขอจำากดทางการบรหาร 1. สถานภาพทางภมศาสตร 2. ประชากร 3. ทรพยากร 4. ลกษณะนสย และความสามารถของคนในชาต 5. ความเชอถอและความศรทธา 6. ขนมธรรมเนยมและประเพณ 7. คานยมและอดมการณทางสงคม

ความหมายของทฤษฎและทฤษฎทางการบรหาร ทฤษฎ หมายถง แนวความคดหรอความเชอทเกดขนอยางมหลกเกณฑ

มการทดสอบและการสงเกตจนเปนทแนใจ ทฤษฎเปน เซทของมโนทศนทเชอมโยงซงกนและกน เปนขอสรปอยางกวางทพรรณาและอธบายพฤตกรรมการบรหารองคกรการทางศกษา อยางเปนระบบ ถาทฤษฎไดรบการพสจนบอย ๆ กจะกลายเปนกฎเกณฑ ทฤษฎเปนแนวความคดทมเหตผลและสามารถนำาไป

39

ประยกต และปฏบตได ทฤษฎมบทบาทในการใหคำาอธบายเกยวกบปรากฎทวไปและชแนะการวจย

ประโยชนของทฤษฎ 1. ทำาใหเกดความร ความคดใหม ๆ เกดความกาวหนาทาง

วทยาการ คอถามทฤษฎกมการพสจนคนควา เพอทดสอบหรอพสจนทฤษฎอน 2. สามารถใชประกอบการทำานายเหตการณ พฤตกรรม และใช

แกไขปญหาได 3. ทฤษฎจะชวยขยายประสทธภาพของการทำางาน กลาวคอ ผ

บรหารทรทฤษฎจะมทางเลอก และเลอกทางทเหมาะสมได 4. ทฤษฎเปนหลกยดในการปฏบต ดงนน ผททำางานแนวคดหรอ

ทฤษฎกจะเกดความมนใจในการทำางานมากกวาทำาไป อยางเลอนลอย ทฤษฎจะชวยชแนะนำาการปฏบต

ความสมพนธระหวางทฤษฎกบการปฏบต ในการบรหารการศกษาความสมพนธระหวางทฤษฎและปฏบต ยงไมเปน

ทยอมรบกนเทาใดนก ถงแมวาทฤษฎจะเปนตวกำาหนดกรอบ สำาหรบผปฏบต และเปนตวกำาหนดความรเพอชวยใหการตดสนใจกระทำาไปอยางมเหตผลและสามารถปฏบตไดจรงกตาม การปฏบตทอยบนพนฐานของวธการไดไตรตรองแลวเทานนจงจะเปนการปฏบตทคลายคลงกบทฤษฎและวจยไมใชเปนการปฏบตทเกด จากการหยงรอคต ความศรทธาหรออำานาจหนาท นกทฤษฎและนกวจย จะใชวธการเชงวจย จะใชวธการเชงวทยาศาสตรทเขมงวดกวา นกปฏบต เพอความมเหตผล สวนนกปฏบตจะถกบงคบโดยตำาแหนง ความรบผดชอบและอำานาจหนาทถงแมจะไมใชวธการเชงวทยาศาสตร ครบทกขนตอน แตกยงถกบงคบใหปรบรบวธการใหเหมาะสม โดยมการยดหยนไดมากขน

ทฤษฎจะเปนตวกำาหนดทศทางสำาหรบการวจย และการชแนะทมเหตผลตอการปฏบต ทฤษฎจะถกทดสอบขดเกลาโดยการวจย เมอทฤษฎผานการวจย

40

แลว จงนำามาประยกตใชกบการปฏบต ไมมการปฏบตใด ๆ ทไมไดอยบนพนฐานของทฤษฎ ในเมอทฤษฎ อยบนพนฐานของตรรกวทยามเหตผลแมนยำาถกตองแลว การปฏบตกจะมเหตผลและถกตองเชนเดยวกน การปฏบตจงสรางมาใหเหน ทฤษฎเปนเหตผลทวาทำาไมตองศกษาทฤษฎ การศกษาทฤษฎกเพราะจะใหการปฏบตไดผลจรง

การบรหารเชงสถานการณ (Situational Management Theory) หรอทฤษฎอบตการณ (Contingencey Theory ) การบรหารยคนคอนขางเปนปจจบน ปรชญาของการบรหารเรมเปลยนแปลงไปจากการมองการบรหารในเชงปรชญา ไปสการมอง การบรหารในเชงสภาพขอเทจจรง เนองจากในปจจบนมนษยตองประสบกบปญหาอยเสมอ

แนวความคด เนองจากปจจบนมนษยตองประสบกบปญหาอยเสมอ การเลอกทางออก

ทจะไปสการแกปญหาทางการบรหารถอวาไมมวธใดทดทสด There is one best way สถานการณตางหากทจะเปนตวกำาหนดวาควรจะใชการบรการบรหารแบบใด การบรหารในยคนมงเนน ความสมพนธระหวาง องคการกบสภาพแวดลอมขององคการ และเปนสวนขยายของทฤษฎระบบวา ทก ๆ สวนจะตองสมพนธกน สถานการณบางครงจะตองใชการตดสนใจอยางเฉยบขาด บางสถานการณตองอาศยการมสวนรวมในการตดสนใจ บางครงกตองคำานงถง หลกมนษยและแรงจงใจ บางครงกตองคำานงถงเปาหมายหรอผลผลตขององคกรเปนหลก การบรหารจงตองอาศยสถานการณเปนตวกำาหนดในการตดสนใจ

หลกการของการบรหารโดยสถานการณ 1. ถอวาการบรหารจะดหรอไมขนอยกบสถานการณ 2. ผบรหารจะตองพยายามวเคราะหสถานการณใหดทสด

41

3. เปนการผสมผสานแนวคดระหวางระบบปดและระบบเปด และยอมรบหลกการของทฤษฎระหวางทกสวนของระบบจะตอง สมพนธ และมผลกระทบซงกนและกน

4. สถานการณจะเปนตวกำาหนดการตดสนใจ และรปแบบการบรหารทเหมาะสม

5. คำานงถงสงแวดลอมและความตองการของบคคลในหนวยงานเปนหลกมากกวาทจะแสวงหาวธการอนดเลศมาใชในการทำางาน โดยใชปจจยทางดานจตวทยาในการพจารณาดวย

6. เนนใหผบรหารรจกใชการพจารณาความแตกตางทมอยในหนวยงาน เชน

o ความแตกตางระหวางบคคล o ความแตกตางระหวางระเบยบกฎเกณฑ วธการ

กระบวนการ และการควบคมงาน เปนตน o ความแตกตางระหวางความสมพนธของบคคลใน

องคกร o ความแตกตางระหวางเปาหมายการดำาเนนงานของ

องคการ เปนตน นกบรหารทเปนผเสนอแนวความคดทางการบรหารน คอ Fred

E.Fiedler (1967)

ทฤษฎระบบ การเอาแนวความคดเชงระบบเขามาใชในการบรหา กดวยเหตผลทวาใน

ปจจบนองคกรการขยายตวสลบซบซอนมากขน จงเปนการยากทพจารณาถงพฤตกรรมขององคกรไดหมดทกแงทกมม นกทฤษฎบรหารสมยใหม จงหนมาสนใจการศกษาพฤตกรรมขององคการ เพราะคนเปนสวนหนงของระบบองคการ องคการเปนสวนหนงของระบบสงคม

42

ความหมาย ระบบในเชงบรหารหมายถงองคกรประกอบหรอปจจยตาง ๆ ทมความ

สมพนธกนและมสวนกระทบตอปจจยระหวางกนในการดำาเนนงานเพอใหบรรลวตถประสงคขององคการ

องคประกอบพนฐานของทฤษฎระบบ ไดแก 1. ปจจยการนำาเขา Input 2. กระบวนการ Process 3. ผลผลต Output 4. ผลกระทบ Impact

วธการระบบเปนวธการทใชหลกตรรกศาสตรวทยาศาสตรอยางมเหตผล และมความสมพนธกนไปตามขนตอนชวยใหกระบวนการทงหลายดำาเนนไปอยางตอเนองและสามารถชวยใหการบรหารบรรลวตถประสงคไปดวยวธทางวทยาศาสตรอยางถกตองและไมลำาเอยง

มนษยสมพนธ ( Human Relationships )มนษยสมพนธ ( Human Relationships ) บคคลทกคนมก

ตอง มกลม มพวก ตวอยางกลม หรอพวกของกลมบคคล เชน ครอบครว เพอนฝง ทมงาน สมาคม ชมรม ผทำางานในหนวยงานเดยวกน หรอแมกระทง การทำางานในองคการธรกจกจดวา เปนกลม หรอพวกประเภทหนง ประกอบดวย คนจำานวนมาก มาอยรวมกน และทำางานรวมกนในบทบาทหนาทตางๆ กนไป ซงแตละคน มกมเพอนฝงรวมงาน ทงทอยในระดบทเหนอกวา เทากน และเพอนรวมงานทตำากวา ซงไมวาจะอยในตำาแหนงใด บคคลเหลานตองทำางานเกยวของ และตดตอสมพนธกนถาหากบรรยากาศ ของความสมพนธเปนไปดวยด มกสงผลใหบคคลนนเปนสข เนองจากมนษยเปนสตวสงคม ความสขสวนใหญ ของชวตจงมกขนอยกบ มนษยสมพนธ ทงในแงการอยรวมกบ

43

ผอน และทำางานรวมกบผอน เพอใหมความสข ในการอยรวมกบบคคลอน และทำางานรวมกบผอน

2.1 ความหมายของมนษยสมพนธมนษยสมพนธ ( Human Relationships ) เปนการอยรวมกน

ของมนษยเปนหมเปนคณะ หรอกลมโดยมการตดตอสอสารกน ระหวางบคคล ระหวางกลม เพอใหทราบความตองการของแตละบคคล หรอกลมรวมไปถง วธการจงใจ และประสานความตองการ ของบคคล และกลมใหผสมผสานกลมกลนกนตามระบบทสงคมตองการ พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน ( 2538 :628 )

มนษยสมพนธ หมายถง การแสวงหา เพอทำาความเขาใจ โดยการใชลกษณะรปแบบการตดตอสมพนธกน ระหวางบคคลเปนผล กอใหเกดความเชอมโยง เพอใหไดผลสำาเรจ ตามเปาหมายขององคการ ของแตละบคคล ทไดกำาหนดไว

มนษยสมพนธ หมายถง กระบวนการจงใจของบคคลอยางมประสทธผล และมประสทธภาพ โดยมความพอใจ ในทางเศรษฐกจ และสงคม มนษยสมพนธ จงเปนทงศาสตร และศลปเพอใชใน การเสรมสรางความสมพนธอนด กบบคคล การยอมรบนบถอ การใหความรวมมอ และการใหความจงรกภกด ในการตดตอสมพนธกน ระหวางบคคล ตอบคคล ตลอดจนองคกรตอองคกร

มนษยสมพนธ หมายถง ศาสตร และศลปในการเสรมสรางความสมพนธอนด ระหวางบคคล เพอตองการใหไดมาซง ความรวมมอ ชวยเหลอกน ความรกใครนบถอ และความจงรกภกด

มนษยสมพนธ หมายถง การรจกใชวธการทจะครองใจคนโดยมความประสงคใหบคคล

44

เหลานนนบถอ จงรกภกด และใหความ รวมมอรวมใจ ทำางานดวยความเตมใจมนษยสมพนธ เปนเทคนคการกระตนใหคน และกลมคน มา

เกยวของกนทงในเรองงานเรองสวนตวจน สามารถ ทำากจกรรมใดๆ เพอใหบรรลเปาหมายโดยความรวมมอรวมแรงรวมใจ เพอทจะทำากจกรรมดงกลาวไดอยางเกดประสทธภาพ และประสทธผล โดยการทำางาน เพอสวนรวมนจะเปนกระบวนการกลมททำางานรวมกนดวย ความเตมใจ เตมความสามารถ

มนษยสมพนธ หมายถง กระบวนการจงใจ ใหผปฏบตงานภายใตสถานการณ ทเปนอย

ใหเกดความพงพอใจในงาน และความสามารถ ทำางาน ใหประสบผลสำาเรจตามเปาหมายขององคกรได

มนษยสมพนธ หมายถง กระบวนการของศาสตรทใชศลปะสรางความพอใจ รกใคร ศรทธา เคารพนบถอ โดยแสดงพฤตกรรม ใหเหมาะสมทงทางกาย วาจา และใจ เพอโนมนำาใหมความรสกใกลชดเปนกนเอง จงใจใหรวมมอรวมใจ ในอนทจะบรรลสงซง พงประสงคอยางราบรน และอยในสงคมไดอยางสนตสข

2.2 ความสำาคญของมนษยสมพนธมนษยสมพนธมความสำาคญอยางยงทมนษยตองอยรวมกนเปนก

ลมเปนสงคม ตองทำากจกรรมรวมกนตองตดตอประสานงานกน และตองพงพาอาศยกน เพอความอยรอด ตลอดจนกจกรรมงานตาง ๆ ประสบผลสำาเรจ การพงพาอาศยกนนนจะตองรจกทงการใหและการรบดวยไมตรเพอใหปฏสมพนธระหวางบคคลกบบคคล และระหวางกลมบคคลกบกลมบคคลซงตองอาศยทงศาสตรและศลปในการเขาใจ และครองใจบคคลในระดบสงเพอใหเกดความจงรกภกด และรวมมอรวมใจดวยความเตมใจ และรสกเปนสขดวยกนทงสองฝาย

การตดตอเกยวของกนระหวางบคคลเพอใหเกดความรกใครชอบพอ ความรวมมอรวมใจในการทำากจกรรมใหบรรลเปาหมายและการดำาเนน

45

ชวตใหมความราบรน เพอใหตนเองเปนสข ผอนเปนสข และสงคมมประสทธภาพ ตองอาศยทกษะดานมนษยสมพนธของบคลมนษยสมพนธ จงมความสำาคญคอ

2.2.1 ความสำาคญตอการดำาเนนชวตในสงคม 2.2.2 ความสำาคญตอการบรหารงาน 2.2.3 ความสำาคญในดานเศรษฐกจและธรกจ 2.2.3 ความสำาคญในดานการเมอง2.3 ประโยชนของมนษยสมพนธ 2.3.1 ทำาใหเขาใจธรรมชาตดานตาง ๆ ของมนษย 2.2.2 ทำาใหเขาใจความตองการพนฐานของมนษยและ

สามารถสนองความตองการพนฐานทเหมอนกนและแตกตางกนได 2.2.3 ทำาใหเกดความราบรนในการคบหาสมาคมกบคนอน 2.2.4 ทำาใหไดรบความรกใคร เชอถอ ศรทธา จากบคคล

ในครอบครว องคการและสงคม2.2.5 ทำาใหเกดความรวมมอรวมใจในการทำางานใหบรรลเปา

หมายรวมกน 2.2.6 ชวยลดปญหาความขดแยงในการทำางานและการอย

รวมกน 2.2.7 ทำาใหบคคลมแรงจงใจในการทำางาน มความสามคค

กลมเกลยว 2.2.8 เปนปจจยสำาคญในการประสานประโยชนของสงคม

ปองกนและแกปญหาสงคม เศรษฐกจ การเมองได 2.2.9 ทำาใหทกคนมความรสกเปนพวกเดยวกน ตอสเพอ

ผลประโยชนรวมกน 2.2.10 ทำาใหตนเองมความสข ผอนมความสข และสงคม

มประสทธภาพ ไดนำาเสนอถงความสำาคญของมนษยสมพนธไวคอ

46

1) เพอใหมความเขาใจอนดตอมนษยดวยกน 2) เพอใหเกดความเชอถอรกใครซงกนและกน

3) เพอใหเกดความพอใจยนดใหความรวมมอในการทำางาน

4) เพอใหการคบหาสมาคมเปนไปอยางราบรน 5) เพอใหเกดความสำาเรจในการทมวตถประสงครวมกนไดสรปวามนษยสมพนธมความสำาคญ ดงนคอ

1)มนษยสมพนธทำาใหเกดสรางความสามคคธรรมใหเกดขนในกลมสงคม

ในหมคณะ2) มนษยสมพนธทำาใหการบรหารงานตางๆ สามารถ

กอใหเกดการรวมพลง เพอกอใหเกด ความรวมแรงรวมใจ เกดความรกใคร สมครสมานสามคคในการปฏบตงาน

3) มนษยสมพนธทำาใหสงคมปกตสข คนในสงคมนนๆ อยดมสข

4) มนษยสมพนธทำาใหสรางความเขาใจอนดซงกน และกน เปนการสรางสรรคสงคม

5) มนษยสมพนธทำาใหงานตางๆ ประสบความสำาเรจเพราะเราอยคนเดยวไมได

เราทำางานหลายอยาง คนเดยวไมได ตองอาศยความรวมมอซงกน และกน งานจงจะประสบความสำาเรจ

6) มนษยสมพนธทำาใหคนแตกตางจากสตวอน โดยเฉพาะอยางยงในดานจตใจดงนนใน การอยรวมกนจง ทำาใหมนษยรถง ความรกใคร และไมตรทมใหกน รวมถงความตองการ ทจะบรรลจดหมายดวยความภมใจ

7) มนษยสมพนธทำาใหบคคลยอมรบนบถอกน ตระหนกใน ศกดศรของความเปนมนษย ศกดศรของความเปนมนษย “ ”

47

(Human dignity) ตองทำาใหคนททำางานรวมกนร และเขาใจ ถงการใหเกยรตกน เสมอมนษยเฉกเชนเดยวกนคอ การยอมรบคณคา ความเปนมนษยนนเอง

8) มนษยสมพนธทำาใหงานทกอยางบรรลเปาหมายตามทองคกรตองการ เพราะทกคนเคารพในการแสดงความคดเหน และ พฤตกรรมการแสดงออกของแตละบคคล อนจะนำาไปสความรวมมอ และการประสานงานทดนนเอง

9) มนษยสมพนธทำาใหคนคลอยตามได หากทำาใหจตใจเขาคลอยตามไดบคคลจะเกดความ ชนชอบ และจะพฒนา ความชนชอบ จนเกด ความศรทธา และเมอบคคล เกดความศรทธาบคคลกยนดทจะปฏบตตามซงการทำาใหคนอน คลอยตามตองอยบน เงอนไขของความชอบธรรม กจะสามารถสรางมนษยสมพนธถาวรไดแตหากบคคลกระทำาทกอยางเพยง เพอประโยชนแหงตน มนษยสมพนธนน ๆ กเปนแคชวคราว เมอความจรงกระจางอาจทำาใหเกดความรสกทไมดขน

ในกรณเรอง การสรางมนษยสมพนธ มจดมงหมาย เพอใหทกคนมไมตรตอกนทกคน จงควรคด และกระทำาในสงดด ใหแกกนเรากจะไดสงดๆ ตอบ ความสำาคญของมนษยสมพนธกอใหเกดความเขาใจอนด ยอมรบซงกน และกนมความสนทสนมคนเคยรกใคร มความนบถอกน และความเตมใจทจะใหความรวมมอซงกน และกน เพอนำาไปสการอยรวมกน อยางมความสข และสามารถรวมมอกน ดำาเนนงาน ของสวนรวม ใหสำาเรจลลวงไปไดดวยด

2.4 วธการสรางมนษยสมพนธมนษยสมพนธจดเปนทงศาสตร (Science) และศลป

(Art) เนองจากมหลกการ และทฤษฎทเปนขอความร และการนำาหลกการ หรอทฤษฎไปปฏบตใหประสบ ความสำาเรจไดนนตองอาศยเทคนควธการซงถอเปน

48

ศลปะเฉพาะตวของแตละบคคล จะสงเกตเหนไดอยางหนงวา คนแตละคน มความสามารถในการตดตอกบผ อนไมเทากน บางคนเปนทพอใจของคนหมมาก มเพอนมากหนาหลายตา และมคนทอยากพดคยตดตอ หรอทำางานรวมกบเขามากมาย ในขณะทบางคนไมคอยมใครอยาก จะเขาใกล หรอทำางานรวมดวย นนเปนเพราะเขาขาดศลปะในการตดตอกบบคคลอน ซงอาจเปนเพราะไมรหลกการวาควรทำาอยางไร หรอเปนเพราะนำาหลกการไปใชไม ถกวธ ดงนน การทคนเราจะมมนษยสมพนธทดกบบคคลอน จงจำาเปนตองเรยนรทงภาคทฤษฎ และหมนฝกฝนเพอใหเกดความเชยวชาญ จนสามารถนำาหลกการทเปนขอ ความรทางทฤษฎไปใชไดอยางเปนธรรมชาต

หลกในการสรางมนษยสมพนธนน เราควรคำานงถงหลกตอไปน

2.4.1 การสำารวจตนเอง ในการสมาคมกบบคคลอนในชวตประจำาวนนน เราควรสำารวจ

ตนเองวาเรามสงใดบกพรองมากไป หรอไม หากมควรหาทางแกไขปรบปรงตนเอง การชมตนเองมากเกนไปนนมผลเสยมาก เชน ทำาใหบางคนลมตวคดวาตนเองดแลว ไมตองปรบปรงแกไข เปนตน แตบางครงคำาชมกจำาเปนเหมอนกน ถาคำาชมนนเปนคำาชมทจรงใจจากผอน อยางไรกตาม เราควรรจกประมาณตน มองตนเองโดยไมลำาเอยง หรอเชอคำาชมของผอนงายเกนไป

การสรางมนษยสมพนธกบบคคลอนนน เราควรมความจรงใจตอเขา เนองจาก ความจรงใจตอกนโดยไมหวงผลประโยชนแอบแฝงนน จะกอ ใหมเจตคตทดซงกนและกน มความไววางใจกน อนจะนำาไปสความสมพนธทด และแนบแนนระหวางเรากบบคคลทสมาคมดวยนอกจากน เราควรสำารวจตนเองวา เรามกตเตยนปมดอยของผอน หรอไม และมมารยาทในสงคม หรอไม เชน การใชกรยา และวาจาทสภาพ การปฏบตตนตามขนบธรรมเนยมประเพณวฒนธรรม และคานยมของ

49

สงคม เปนตน หากเราปรารถนาจะสรางมนษยสมพนธกบผอนใหมนคง เราควรมองปมดอยของผอนเปนเรองธรรมดา และถาสามารถชวยเหลอเขาไดควรชวยเหลอเขาตามสมควร

เชน เพอนตดสราจนเปนโรคพษสราเรอรง กหาทางตกเตอน และแนะนำาดวยความหวงด ใหกำาลงใจแกเขาใหกลบมาทำางาน หรอศกษาตอตามปกต เปนตน การมมารยาทในสงคม นบวาจำาเปนในการสรางมนษยสมพนธกบบคคลอนเชนกน เพราะชวยใหคนเราปฏบตตนตอกนไดอยางเหมาะสม ถกตองตาม กาละ เทศะ และกอใหเกดความสามคคขนในสงคม

2.4.2 การศกษาสงทควรรเกยวกบบคคล บคคลโดยทวไปมกมลกษณะทคลายๆกนอยหลายประการ หากเราไดตระหนกถงลกษณะเหลาน กจะชวยเสรมการสรางมนษยสมพนธกบบคคลอนไดงายขน และดำารงความสมพนธอนดใหมนคงได ลกษณะตางๆเกยวกบบคคลดงกลาว มดงน

1) ไมชอบใหใครตำาหน แมวาความคด หรอการกระทำานนจะผดกตาม เนองจากเรามกเขาใจวาสงทเราคด หรอกระทำาลงไปนนถกตองแลว คนเราจะกระทำาสงใดยอมมเหตผลของตนเองเสมอ แตเปนเหตผลในแงความนกคดของแตละคน ฉะนน ความคดของแตละบคคลยอมแตกตางกนไดดวยเหตนการตำาหนผอนเมอคดวาเขากระทำาผดนน นบวาไมมประโยชน เนองจากความคดเหนของแตละบคคลตางกน อาจทำาใหผถกตำาหนไมพอใจ และรสกวาเปนการทำาลายเกยรตของตน ฉะนน เมอธรรมชาตของมนษยไมชอบใหใครมาตำาหนตนเชนน เราควรงดการตำาหนผอน ควรรจกนำาใจเขามาใสใจเรา รจกใหอภยซงกน และกน

2) อยากมชอเสยงเดน คนเรามกชอบใหผอนยกยองสรรเสรญตนวา เปนคนเกง หรอมเกยรต ดวยเหตนจงทำาใหคนเราเกดความคดสรางสรรคในการประดษฐสงตางๆ ทอำานวยประโยชนแกมวลมนษย เพอสรางชอเสยงใหแกตน อยางไรกตาม เราควรรจกประมาณตน และมความมานะพยายามในทางทถก ไมเอารดเอาเปรยบผอนดวย

50

3) ชอบคนทอารมณดมากกวาอารมณเสย คนทยมแยมแจมใส หรอมนสยราเรงอยเสมอนน เปนบคคลทนาคบหาสมาคมมากกวาคนทมแตความทกข อารมณไมมนคง หงดหงด และโกรธงาย การยมของคนเรานน นบวาสำาคญมาก ดงสภาษตของจนกลาวไววา "คนทยมไมเปนจะคาขายขาดทน" เพราะการยมแสดงถงการมความสข การตอนรบ การมนำาใจโอบออมอาร

ทำาใหผทพบเหนอยากสมาคมดวย ดงนน เราควรยมแยมแจมใสกบบคคลทเราสมาคมดวยเสมอ เพอสรางมนษยสมพนธกบบคคลนน

4) ไมชอบใหใครโตเถยง โดยธรรมชาตของมนษยนน ไมชอบใหใครมาพดขดแยงหรอโตเถยงตน โดยเฉพาะอยางยง ตอหนาทประชม หรอในกลมคน และหากผโตเถยงเปนบคคลทมฐานะตำากวาดวยแลว กยงจะทำาใหเกดความไมพอใจมากยงขน ผสงอายซงเปนบคคลทมการเปลยนแปลงทางสภาพจตใจ มกยดมนในความคดดงเดมของตน ยดมนในขนบธรรมเนยมประเพณ และวฒนธรรมเดม อาจตอตานการเปลยนแปลงแนวทางชวตใหมๆ ความคดใหมๆ ทขดแยงกบความคดเดมของตน ดงนน จงมกมปญหาขดแยงระหวางผสงอายกบผเยาวอยเสมอเราจงควรเขาใจถงสภาพทางธรรมชาตของมนษย โดยเฉพาะอยางยงการเปลยนแปลงทางสภาพจตใจของผสงอาย เพอใหเราสามารถปฏบตตนในการสรางมนษยสมพนธกบบคคลตางๆได

5) อยากใหบคคลอนเคารพนบถอ และยกยองตน คนเราสวนใหญปรารถนาใหผอนเคารพนบถอ และยกยองวาตนเปนคนด มนำาใจโอบออมอารตอผอน โดยเฉพาะอยางยง ผสงอายมกปรารถนาใหบตรหลาน และบคคลอนๆ ในครอบครวเคารพยกยองนบถอตน และคดวาตนยงมประโยชนตอครอบครว ดงนน ในฐานะทเราเปนผเยาวควรใหความเคารพนบถอ และยกยองทาน รบฟงความคดเหนของทาน และขอคำาปรกษาในเรองทเหมาะสมตามสมควร กจะชวยสงเสรมความสมพนธอนดระหวางเรากบผสงอาย และชวยปองกนปญหาขดแยงทอาจเกดขนในครอบครวได

51

6) ชอบเหนการรบผดเมอกระทำาผด ผทกระทำาผดแลวยอมรบผดนน เปนบคคลทควรใหอภย นาสรรเสรญ เพราะการยอมรบผดนน มไดทำาใหตนตองเสยเกยรต หรอแสดงถงความ บกพรอง และความอบอาย แตเปนการแสดงถงความมนำาใจเปนนกกฬา เปนบคคลทนาเคารพนบถอของคนทวไป

7) ตองการใหเปนกนเองกบทกคน การปฏบตตนเปนกนเองกบผอน ไมวางตวขมเหงผอน จะชวยสรางมนษยสมพนธกบผอนไดงาย กลาวคอ บคคลทวางตวไดเหมาะสมกบฐานะของตนโดยไมถอตว ไมแบงพรรคแบงพวก หรอฐานะทางเศรษฐกจ จะสามารถเขากบผอนไดงาย เปนทรกใครของคนทวไป และสรางความประทบใจใหผอน อยางไรกตาม การปฏบตตนเปนกนเองกบผอนนน ควรเหมาะสมกบระดบของบคคล และกาลเทศะ เชน การปฏบตตนเปนกนเองกบเพอนๆ ครผสงอาย เปนตน

8) ชอบใหผอนพดในเรองทตนสนใจ คนเรามความแตกตางกนในดานความคดการศกษา การอบรม ฐานะ และความเปนอย จงทำาใหความพอใจ และความสนใจของคนเราแตกตางกนดงนน เรองทเราจะสนทนากบบคคลตางๆนน ควรสอดคลองกบความพอใจ และความสนใจของเขาใหมากทสด จงจะชวยสงเสรมความเขาใจ และความสมพนธทดซงกน และกน

9) ชอบใหผอนฟงเมอตนพด การพดคย หรอการแสดงความคดเหนรวมกนนนควรเปดโอกาสใหผอนพด หรอแสดงความคดเหนบาง โดยตนเปนผสนใจฟง ควรตงคำาถามในเรองทเขากำาลงพดจะชวยสงเสรมใหผพดเกดความพอใจ เพราะมผอนสนใจฟงขณะทตนพด ลกษณะตางๆ ของคนเราโดยทวไป ดงทกลาวมาขางตน เปนเรองทควรคำานงถงในการสรางมนษยสมพนธกบผอน หรอการคบมตร นอกจากน การนำาหลกมนษยสมพนธของแอนดร คารเนก ทวา "ใหสงทเขาตองการแลวทานจะไดสงททานตองการ" มาใชในการสราง

52

มนษยสมพนธนน เราควรรจกประยกตใชใหเหมาะสมกบชวตจรงจะชวยสรางมนษยสมพนธ กบผอนไดดยงขน

2.4.3 การผกมตร หลกเบองตนในการผกมตร เพอเสรมสรางสมพนธภาพทดตอกนใหยงยน มดงน

1) ความจรงใจตอกน นบเปนเรองสำาคญอนดบแรกในการผกมตร เนองจากความจรงใจตอกนชวยสรางความไววางใจซงกน และกน ซงจะนำาไปสการปฏบตตนอยางเปนกนเอง เปดเผยและไมระแวงกน เมอมปญหาเกดขนกสามารถปรกษากนได ชวยเสรมสรางความสมพนธใหแนนแฟนยงขน

2) การชวยเหลอกน คนเราเมออยรวมกนในสงคม จำาเปนตองพงพาอาศยซงกน และกน บางครงเคนเราไมสามารถทำางานบางอยางใหสำาเรจลลวงไดโดยลำาพง ดงนน เราจงควรชวยเหลอกนการชวยเหลอกนชวยทำาใหคนเราไดมโอกาสใกลชดสนทสนมกน และสรางความ สมพนธอนดตอกนซงมความสำาคญยงในการผกมตรกบผอน

3) ความมนำาใจตอกน เปนการแสดงใหเหนถงความมจตเมตตากรณาไมเหนแกประโยชนสวนตว รจกเออเฟ อเผอแผตอผอน และการรวมทกขรวมสขกบเพอน นบเปนการแสดงความมนำาใจทดตอเพอน ซงเราควรปฏบตเพอสรางความสมพนธอนดตอกนสบไป

4) การใหเกยรตซงกน และกน ในการผกมตรเราควรใหเกยรตแกเพอนตามสมควรไมควรลบหลดถกกน ไมควรเปดเผยความลบของเพอนใหผอนทราบ ไมควรลอเลยนใหเพอนอบอายหรอแสดงความเปนกนเองมากเกนไปจนขาดความ เกรงใจ ซงทำาใหเพอนเบอหนาย ดงนน การใหเกยรตซงกน และกนชวยใหเรารจกปฏบตตนตามฐานะเพอนได อยางเหมาะสม

53

การสรางมนษยสมพนธเชงกลยทธในการปฏบตงานนนไมใชเรองยากเลย กองบรการการศกษา.มหาวทยาลยนเรศวร. [Online]. Available URL: http://www.acad.nu.ac.th/relation.htm

ไดเสนอเคลดลบ 6 ประการสำาหรบการสรางมนษยสมพนธไวดงน1) การสนใจในตวบคคลอน มคำากลาวไววาถาเรามความ

สนใจในตวบคคลอนแลวเราอาจจะหาเพอนใหมไดภายใน 2 เดอน แตถาหากเราจะหาเพอนใหม โดยการจงใจใหเขามาสนใจในตวเรา อาจจะตองใชเวลามากกวา 2 ป เราจะสงเกตไดวาบคคลผเปนทรกใครของคนทวไปนน สวนใหญจะเปนผทมความสนใจในตวบคคลอน ดงนนถาเราอยากเปนทรกใครของผอน จงตองรจกแสดงความสนใจในตวบคคลอนอาจจะโดยการไตถามสารทกขสขดบสงการดอวยพรหรอของขวญใหเขาในวนเกด หรอเทศกาลสำาคญๆ สงบทความ การตน หรอสงอน ๆ ทคดวานาสนใจใหแกเพอนรวมงาน สมาชกในทมงานโดยอาจจะสงทาง E-mail กไดและเมอเพอนรวมงานมปญหากควรเสนอตนเองชวยเหลอดวยความเตมใจ

2) การยมแยมแจมใสอยเสมอ บคคลทจะเปนทประทบใจแกผพบเหนมาทสด และนานทสดกคอ บคคลทมใบหนายมแยมแจมใสอยเสมอ เมอเราพบปะกบบคคลเชนนเราจะรสกวาเกดความรก ความนบถอขนมาทนท ทงๆ ทเราอาจจะยงไมเคยรจกเขามากอนเลยกตามและจะสงเกตไดวาหวหนาทมใบหนายมแยมแจมใส มผลตอจตใจของผใตบงคบบญชาไดอยางประหลาด ใบหนาทยมแยมจะทำาใหผใตบงคบบญชาเกดความเกรงใจ ความกระตอรอรนและความขยนขนแขงมาเองโดยมตองใชอำานาจบงคบแตอยางใด แตการยมในทนกตองเปนการยมอยางเตมอกเตมใจ ยมอยางเปดเผย มใชแสรงยมชวครง ชวคราวเพอหาประโยชน เพราะการยมเชนนนจะไมทำาใหเกดความประทบใจแกผทไดพบเหนเลย

3) การจำาชอบคคลตาง ๆ คนเรายอมสนใจและพงพอใจในชอของตนเองมากกวาชอใด ๆ ในโลก ดงนนการทเราสามารถจำาชอบคคลอนได และสามารถเรยกชอเขาได อยางถกตองจะทำาใหเขาเกดความภาคภมใจและคด

54

วาเราระลกถงความสำาคญของเขาอยเสมอเขาจะเกดความพอใจ และจดจำาเราไดตลอดไปเชนเดยวกน

4) การเปนผฟงทด บคคลทเราสนทนาดวยนนยอมสนใจในตวของเขาและความตองการของเขา ดงนนถาเราปรารถนาจะเปนทรกใครของบคคลอนกจะตองรจกเปนผฟง ทดดวยการสนใจในเรองทบคคลอนพดไมพดขดคอขนมาในขณะทคสนทนายงพดไมจบพยายามจงใจใหเขาสนทนาในเรองทเขาสบายใจและควรสนบสนนหรอชมเชยคสนทนาเปนครงคราว

5) การพดในเรองทผฟงสนใจ เดล คารเนก เคยกลาวไววาถาเราปรารถนาจะสรางความนยมขนในตวเองแลวจงสนทนาแตในเรองทอยในความสนใจของคสนทนา ดงนนเมอเราตองการเปนทรกใครชอบพอของบคคลอนเรากตองรวาคสนทนาของเรา สนใจในเรองอะไรและตอง

พยายามแสวงหาขอมลจากทตาง ๆ แตไมจำาเปนวาเราจะตองรขอมลทกอยางทงหมด ในบางเรองเรารเพยงแตจะกลาวนำาหรอคอยรบฟงกเพยงพอแลว

6) การรจกยกยองบคคลอน นกจตวทยาหลายทานกลาวไววาความปรารถนาอนแรงกลาอยางหนงของมนษย กคอความปรารถนาทจะไดรบคำาสรรเสรญ คนเราตองการไดรบคำายกยองจากผทเราตดตอดวย ตองการใหผอนรวาเรามความสำาคญ และตองการใหเพอนของเรายกยองสรรเสรญเราอยางเตมอกเตมใจ และชมเชยเราในทกโอกาสทจะทำาได ดงนนเมอเราปรารถนาจะเปนทชอบพอของบคคลอน เรากตองปฏบตตอคนอน เชนเดยวกบทเราตองการใหคนอนปฏบตตอเรา นนกคอการระลกถงความสำาคญของผอนในทกโอกาส

2.5 คณลกษณะของบคคลทมมนษยสมพนธทด2.5.1 มทาทางทด (Handssome) 2.5.2 มบคลกภาพด (Personality) 2.5.3 มความเปนเพอน (Friendiness) 2.5.4 มความออนนอม (Modesty)

55

2.5.5 มนำาใจชวยเหลอ (Helpful) 2.5.6 ใหความรวมมอ (Cooperation) 2.5.7 มความกรณา (Kindness) 2.5.8 สรางประโยชน (Contribution) 2.5.9 การสรางสรรค (Constructive)2.5.10 มอารมณด (Good Emotion)2.5.11 มความกระตอรอรน (Enthusiasm)2.5.12 มความรบผดชอบ (Responsibility)2.5.13 มความอดทน (Patient)2.5.14 มความขยน (Diligent) 2.5.15 มความพยายาม (Attempt) 2.5.16. มปฎภาณ (Intelligence) ฯลฯ 2.6 คณลกษณะเฉพาะของผมมนษยสมพนธในการทำางาน 2.6.1 หนาตายมแยมแจมใสในการตดตอสมพนธกบผอน 2.6.2. เตมใจทำางานรวมกบผอน 2.6.3. ยอมรบฟงความคดเหนของผอน2.6.4. มความเสยสละ2.6..5. เรยนรและเขาใจผอน2.6.6. เตมใจเขารวมกจกรรมกบคนอน 2.6.7. เสนอตวชวยเหลอการทำางาน 2.6.8. ใหคำาแนะนำาชวยเหลอ2.6.9. คบหาคนอน ดวยความบรสทธใจ 2.6.10. แสดงนำาใจกบเพอนรวมงาน ฯลฯ 2.7 การสรางมนษยสมพนธระหวางผบงคบบญชากบผใต

บงคบบญชา 2.7.1 เอาใจใสในทกขสข2.7.2 มความจรงใจ และมความยตธรรม

56

2.7.3 ไมใชอารมณในการแกปญหา 2.7.4 โอบออมอาร 2.7.5 เปนกนเอง 2.7.6 สรางกจกรรมในกลมสมพนธ ตางๆ 2.7.7 ยกยองใหเกยรต ฯลฯ

2.8 การสรางมนษยสมพนธระหวางผใตบงคบบญชากบผใตบงคบบญชา

2.8.1 ใหความเคารพยกยองสรรเสรญผบงคบบญชาในโอกาสตางๆ

2.8.2 ปฎบตงานตามคำาสง หรอทไดรบมอบหมายอยางเตมความรความสามารถใหบงเกดผลดทสด

2.8.3 เขาพบผบงคบบญชา เพอปรกษาหารอ ขอคำาแนะนำาในการทำางานใหเหมาะสมกบเวลาและโอกาส

2.8.4 อยาโกรธหากผบงคบมความคดเหนไมตรงกบความคดเหนของตน

2.8.5 เรยนรนสยการทำางานของผบงคบบญชาเพอศกษาสวนด เพอนำามาเปนแนวทางปฏบต

2.8.6 มจตใจราเรงแจมใส สรางความเปนมตรกบบคคลทกคน อยากอเรองกบคนอน จนตองใหผบงคบบญชาร ำาคาญ

2.8.7 ทำาความเจรญกาวหนา มความคดรเรม มเหตผล มการตดสนใจในการทำางานดวยความเชอมน

2.8.8 สนใจทจะศกษาหาความร ความชำานาญ และประสบการณใหม ๆ เพอปฏบตงานทไดรบมอบหมายไดดกวาปจจบน

2.8.9 สรางความไววางใจใหแกผบงคบบญชา อยาบนถงความยากลำาบาการปฏบตงาน

2.8.10 ประเมนผลตนเองเปนระยะๆ ทงในเรองความกาวหนาของงานในความยากลำาบากในการปฏบตงาน

57

สรปวธการสรางความสมพนธกบบคคลอน จะชวยใหบคคลสามารถอยรวมกบคนอน ไดอยางมความสข ทงความสขทเกดขน ภายในครอบครว ความสขทเกดจาก การไดสมพนธกบคนอน กลมเพอน กลมอาชพ การทบคคล ตองอยรวมกบคนอนนเอง จะทำาใหบคคล มกลยาณมตร หรอมเพอนนนเอง และเพอน ทเรารจกอาจมอายทตางกน เพศตางกน ระดบการศกษาตางกน ซงเราควรจะตองเขากบเขา ใหไดทงเพอนทอยรวมสงคมเดยวกบเรา เพอนมนษย ทอยในโลกใบเดยวกบเรา สงคมกจะสะอาด เกดสนตในโลก ทกวนนมการทะเลาะกนตงแตจดเลกๆ ไปจนถงกระบวนการกอความไมสงบใหกบหลายประเทศ นนเปนเพราะ มนษยขาดการสมพนธทด ขาดมตรจตมตรใจขาดความรสกของความเปนมนษยเหมอนๆ กน ปญหาตางๆ เหลานตงแตสงคมระดบยอย และระดบใหญจงวนวาย ดงนนเราจงตองศกษาวธการสรางความสมพนธกบบคคลอนใหสามารถอยรวมกบคนอนไดอยางมความสข และสรางสงคมสะอาด และสงคมสนตสขขนมา การมมนษยสมพนธทดเปนปจจยสำาคญประการหนงตอความสำาเรจในชวตการงานของคนทงคนทอยฐานะของผนำาหรอเปนผตาม ในยคปจจบน เราคงไดฟงกนบอยๆ เกยวกบเรองราวของคนทมความรทวมหวแตเอาตวไมรอด เหตเพราะคนเรานนมกเปนคนทจะมไอควสง แตอควมกจะมปญหาหรอกลาวอกนยหนงกคอ เพราะเปนคนไมคอยมมนษยสมพนธนนเอง ทำาใหเขากบใครๆ ไมไดจนลมเหลวในทสด มนษยแมจะเกง มความสามารถหรอมอำานาจมากนอยเพยงใดกตาม แตถาปราศจาก ซงมนษยสมพนธทดแลว โอกาสทจะประสบความสำาเรจอยางยงยนมนอยลง เพราะขาดการประสานงานทด ขาดการสงเสรมสนบสนน ขาดความรวมมอรวมใจ ขาดการยอมรบ และทสำาคญทสดคอขาดมตรภาพทเกดจากใจจรงของผอน ทำาใหชวตน...วาเหวนก...นกไมมขน คนไมมเพอน ยากทจะประสบความสำาเรจได

เทคนคการเปลยนแปลงพฤตกรรมตนเอง

58

ความสำาเรจในการพฒนาตนนอกจากจะตองอาศยกระบวนการทมขนตอน และเปนระบบโดยการสรางโปรแกรมการพฒนาตนดงทกลาวแลวนน ผลการวจยยงไดยนยนวา องคประกอบทสำาคญของความสำาเรจ ในการพฒนาตนอกประการหนง คอ การใชเทคนคและวธการเฉพาะอยาง โดยพบวา สาเหตหนงของความลมเหลวทเกดขนในการพฒนาตนนน เกดจากการทบคคลไมไดใชเทคนคการพฒนาตนเอง ดงนนเพอให การพฒนาตน มประสทธภาพ ยงขน ในบทนจงเสนอ เทคนคและวธการในการพฒนาตน สาหรบ นาไปประยกตใชใน โครงการพฒนาตน เพอความสำาเรจในการพฒนาตน ตามเปาหมายได เทคนคทางจตวทยาทใชในการพฒนาตน

จากแนวคดทฤษฎทางจตวทยาในการพฒนาตนท ไดกลาวถงแนวคด ทฤษฎทางจตวทยา 3 แนว ไดแก แนวคดทฤษฎจตวทยาพฤตกรรมนยม แนวคดทฤษฎจตวทยาปญญานยม และแนวคดทฤษฎจตวทยาพฤตกรรมปญญานยมนน นกจตวทยาแตละแนวคดไดเสนอเทคนคและวธการตาง ๆ กน ซงในทนไดรวบรวมเทคนคและวธการทไมยงยาก ซงสามารถนาไปประยกตใชตามความเหมาะสมกบพฤตกรรมเปาหมายของตนเองได ซงแบงออกเปน 4 กลม ดงน

1. เทคนคการเปลยนแปลงพฤตกรรมตนเอง ซงแบงเปนเทคนคยอย 2 ประเภท คอ เทคนคการจดการควบคมสงเรา (Stimulus Control) และเทคนคการจดการใหผลกรรมตนเอง (Consequence Control)

2. เทคนคการเปลยนแปลงความคด (Changing Cognition) เปนเทคนคและวธการท ใชสาหรบการพฒนาตนทาง ดานความคด

3. เทคนคการเปลยนแปลงอารมณความรสก (Changing Affect) เปนเทคนคและวธการ ทใชสาหรบพฒนาตนทางดานอารมณความรสก

4. เทคนคทใชเพอเปนเครองมอในการวดและประเมนผลพฤตกรรมเปาหมาย เทคนค การเปลยนแปลงพฤตกรรมตนเอง ไดแก การเฝาตดตามดตนเอง (Self-Monitoring) การประเมน ตนเอง (Self-Assessment / Self-Evaluation) และการวเคราะหตนเอง (Self-Analysis)

59

เทคนคทใชในการเปลยนแปลงพฤตกรรม สามารถแบงเปนประเภทใหญ ๆ ได 2 ประเภท ดงน

1.1 เทคนคการควบคมสงเรา (Stimulus Control) การควบคมสงเราในการพฒนาตน หมายถง การทบคคลเปลยนแปลงพฤตกรรมตนเอง โดยจดการกบเปลยนแปลงสงเราในสภาพแวดลอมของตน ทเกยวของกบพฤตกรรมทไมตองการ กอนทจะมการลงมอกระทาพฤตกรรมนน ซงมเทคนคดงน

(1) กาจดหรอหลกเลยงสงเรา ททาให / กระตนใหเกดพฤตกรรมทไมตองการ เชน ในการลดนำาหนก เมอรวาการเกบตนขนม และอาหารสำาเรจรปไว ในหองพก หรอในบาน ทาใหรบประทานอาหารมากเกนพอด ดงนน การกำาจดสงเรา ทาไดโดยการไมซอขนมและอาหารเกบไวในหอง

(2) กำาหนดสงเราทเฉพาะเจาะจง สาหรบการทาพฤตกรรมทตองการ เชน ในการลดนำาหนก เมอรวาเกดจากการรบประทานบอยครงเมออยนอกบาน การกำาหนดสงเราใหเฉพาะเจาะจงทาไดโดยการกำาหนดใหเฉพาะเจาะจงวาจะรบประทานอาหารเฉพาะทโตะอาหารทบานหรอทหอพกเทานน

60

(3) การเปลยนสงเราเพอไมใหเกดพฤตกรรมทไมเหมาะสม / ไมตองการ เชน ในการลดพฤตกรรมการใชจาย ฟมเฟอย เมอรวาตนเองชอบผอนคลายโดย การชอปป งและจะตองซอของทไมจาเปนตดมอเสมอ การเปลยนสงเรา ทาไดโดยการเปลยนจากการผอนคลายในหางสรรพสนคาหรอตลาดนดทเตมไปดวยสงของทชวน ใหซอ ไปเปนการผอนคลายในสถานทธรรมชาตทไมมการซอ สงของ เชน ออกกาลงกายในสวนสาธารณะ สวนสขภาพ สระวายนา และโรงยม เปนตน 1.2 เทคนคการจดการใหผลกรรมตนเอง (Consequence Control) การใหผลกรรมตนเอง หมายถง การทบคคลจดการใหผลกรรมหรอผลตอบแทน แกตนเองหลงจากทตนเองไดทา พฤตกรรมทพงประสงคแลว เพอทาใหพฤตกรรมทตองการเกดขน ตอ ๆ ไปอก

เทคนคการใหผลกรรมมทงการเสรมแรงและการลงโทษ แตในการทาโครงการ พฒนาตนนน ขอเสนอแนะใหใชการ เสรมแรงมากกวาการลงโทษ ยกเวนในกรณทเจาตวคดวา จาเปนและตนเองสามารถลงโทษตนเองไดจรง ทงนเพราะการลงโทษ กอใหเกดผลตออารมณความรสก ซงความรสก ถกกดดน เครยด โดยเฉพาะการลงโทษตนเองททาดวยตนเอง อาจทาใหเกด ความทอแทเมอทาพฤตกรรมเปาหมายไมได และไมอยากทาโครงการ อกตอไป ทาใหโอกาสของการเลกลม โครงการเสยกลางคน เปนไปไดสง ดงนนในการใหผลกรรมตอตนเอง จงควรหาวธการใหตวเสรมแรง ซงเปนการใหสงททาใหตนเองพอใจเมอสามารถ ทาได โดยตงระดบของพฤตกรรมเปาหมายใหอยในวสยทสามารถทาไดจรงเปนระยะ ๆ แลวอาจจะคอย ๆ เพมระดบความเขม ของพฤตกรรมเปาหมายในระยะตอไป ในทนจงขอเสนอการจดการใหผลกรรมตนเองดวยเทคนคการเสรมแรงตนเองเทานน

(1) การเสรมแรงตนเอง หมายถง การใหผลกรรมหรอผลตอบแทนแกตนเองหลงจากททำาพฤตกรรมทพงประสงค แลว และมผลทาใหตนเองทา พฤตกรรมนนตอไปอก ซงสงทเราใหแกตนเองแลวมผลทาใหเราทำาพฤตกรรมนนซำาอก เรยกวา ตว เสรมแรง

(2) ประเภทของตวเสรมแรง ตวเสรมแรงทนามาใชในการเสรมแรงตนเองไดงายและมประสทธภาพ โดยทวไปจะ เปนสงทตวเองชอบ และมความหมาย สาหรบตนเองซงแตกตางกนไปตามแตบคคล ซงแบงเปนประเภทไดดงน

61

1. ตวเสรมแรงทเปนสงของ เชน ของขวญ ของใช เสอผา นาหอม ดอกไม และอาหาร

2. ตวเสรมแรงภายใน เชน ความรสกเปนสข ความรสกพอใจ ความรสกภาคภมใจ 3. ตวเสรมแรงทเปนกจกรรม เชน การวายนา การออก

กาลงกาย การสงสรรค ดหนง ฟงเพลง เลนเกม ซอของ ทศนาจร (3) วธการเสรมแรงตนเองทมประสทธภาพ วธการเสรมแรง

ตนเองในการพฒนาตนทไดผลด มลกษณะทสำาคญ 3 ประการ คอ 1. ตองกำาหนดเกณฑไวใหชดเจนกอนตงแตขนวางแผน

วา ตนเองจะไดรบอะไร เปนผลตอบแทนเมอทาพฤตกรรม เปาหมายอะไร และมากเทาไร ตวอยางเชน ตองอานหนงสอทกวน วนละ 2 ชวโมงได 1 สปดาห แลวจะไปดภาพยนต 1 เรอง ซง การกำาหนดเกณฑนน อาจจะกำาหนดเองหรอผอนทเกยวของเปนผกำาหนดใหกได

2. ตองใหทนททสามารถทาพฤตกรรมพฤตกรรมเปาหมายตามทกำาหนด จะทำาใหตนเอง มแรงจงใจ กระตอรอรนท จะทาพฤตกรรมเปาหมายเพมขนอก แตถายดเวลาการใหแรงเสรมหรอรางวลหลงทาพฤตกรรมเปาหมายไปนานแลว จะทาให แรงจงใจในการทาพฤตกรรมนนอก ลดลงได