1

ชางไทย

นางสาวจรยา แกวประดบ

ศลปนพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรศกษาศาสตรบณฑต

สาขาวชาศลปศกษา แผนกวชาศลปศกษา ภาควชาการศกษา คณะศกษาศาสตร

มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน

ปการศกษา 2558

2

ชางไทย

นางสาวจรยา แกวประดบ

ศลปนพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรศกษาศาสตรบณฑต

สาขาวชาศลปศกษา แผนกศลปศกษา ภาควชาการศกษา คณะศกษาศาสตร

มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน

ปการศกษา 2558

ก

หวขอศลปนพนธ ชางไทย

ชอนกศกษา นางสาวจรยา แกวประดบ

สาขาวชา ศลปศกษา

อาจารยทปรกษา ผชวยศาสตราจารยชยวฒน ผดงพงษ

ปการศกษา 2558

คณะกรรมการตรวจสอบศลปนพนธเหนสมควรใหศลปนพนธฉบบนเปนสวนหนงของ

การศกษาตามหลกสตรศกษาศาสตรบณฑต สาขาวชาศลปศกษา แผนกศลปศกษา ภาควชา

การศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน

คณะกรรมการตรวจสอบศลปนพนธ

.………….………………...………………..ประธานกรรมการ

( ผชวยศาสตราจารย ดร.อมพร ศลปเมธากล )

.………………………………………………………กรรมการ

( รองศาสตราจารยวฒวฒนสน )

..……………………………………………………...กรรมการ

( ผชวยศาสตราจารย ดร.อศวน ศลปเมธากล )

..……………………………………………………...กรรมการ

( ผชวยศาสตราจารยชยวฒน ผดงพงษ )

.....…………………………………………………...กรรมการ

( อาจารยประทป สวรรณโร )

..……………………………………………………...กรรมการ

( อาจารยรซณซสารอ )

อนมตเมอวนท………..เดอน…………………….พ.ศ………........

ข

คานา

ศลปนพนธเรอง “ชางไทย” ฉบบนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรศกษาศาสตร

บณฑตสาขาวชาศลปศกษา แผนกวชาศลปศกษา ภาควชาการศกษา คณะศกษาศาสตร

มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน

ในการศกษาคนควาและจดทาศลปนพนธฉบบน เปนการศกษาเรองราวทมความเกยวของ

กบชางไทย ความหมายของศลปะ หลกการจดองคประกอบทางศลปะ ความหมายของศลปะ

สอผสม วสดอปกรณวธการขนตอนในการสรางสรรคผลงาน

ผวจยหวงเปนอยางยงวาศลปนพนธฉบบนจะเปนประโยชนแกผทมความสนใจไมมากก

นอย หากเนอหาในศลปนพนธฉบบนมความบกพรองประการใดผวจยยนดรบคาเสนอแนะเพอ

ปรบปรงแกไขตอไป

จรยา แกวประดบ

ค

บทคดยอ

การศกษาศลปนพนธ เรองชางไทย มวตถประสงคเพอศกษาความรทวไปเกยวกบชางไทย

เพอศกษาความรทวไปเกยวกบงานจตรกรรมเทคนคสอผสม และเพอสรางสรรคผลงานจตรกรรม

เทคนคสอผสม หวขอ ชางไทย ผลการศกษาสรปไดวา

ชางไทย สรปไดวาชางไทยเปนสตวบกทมขนาดใหญทสดเลยงลกดวยนม แขงแรงและม

กาลงมากมความสาคญและผกพนกบชวตของคนไทยมาโดยตลอดเปนสตวคบญบารมของ

พระมหากษตรยไทยดารงอยคกบประเทศไทยมาเปนเวลานาน ประวตศาสตรชาตไทยไดจารกไววา

ชางไดเขามามสวนในการปกปองเอกราชและความเปนชาตใหแกชาวไทยหลายยคหลายสมย ซง

ประโยชนของชางไดแก การใชชางในพระราชพธสาคญตางๆ เชน พระราชพธเฉลมพระ

ชนมพรรษา การใชชางเปนพาหนะเปนเครองทนแรงเพอการขนสงของ การใชชางในการทา

อตสาหกรรมทาไม เชน การลมไม ลากทอนซง

ดานการศกษาความรทวไปเกยวกบจตรกรรมสอผสม พบวา เปนงานศลปะทผสมผสาน

วสดหลายๆอยาง เชนวสดจากธรรมชาต วสดจากพช และวสดสงเคราะห มาสรางสรรคใหเกดผล

งานทอยในชนเดยวกน ทาใหเกดผลงานทดมมตความหลากหลายเพมขน จากการศกษาดงกลาว

สามารถนามาเปนแนวทางในการสรางสรรคเปนผลงาน โดยการนากระดาษทชชผสมกบกาวลา

เทกซมาปนสรางสรรคเปนผลงาน ทสอดคลองกบศลปนพนธ หวขอ จตรกรรมเทคนคสอผสม :

ชางไทย มการสรางสรรคผลงานศลปะรปแบบเหมอนจรง 3 มต มาสรางสรรคบนเฟรมผาใบ จดวาง

โดยการจดองคประกอบศลปของ เปนการสรางสรรคผลงานทางศลปะในรปแบบจตรกรรมสอผสม

บนเฟรมผาใบ เพอตองการถายทอดถงความงามและลกษณะของชางไทย สาหรบการสรางสรรค

ผลงานมจานวนทงหมด 3 ชน คอ ผลงานศลปนพนธชนท 1 ชอภาพ “ชางไทย 1” จตรกรรมเทคนค

สอผสม ขนาด 90x 120 เซนตเมตร ลกษณะคอสอใหเหนถงความผกพน ความอบอนของฝงชาง ซง

จะมทง พอ แมและลกชาง ทงหมด 3 ตว โดยดานซายของผลงานจะมชางเพศผเปนหวหนาฝง

ผลงานศลปนพนธชนท 2 ชอภาพ “ชางไทย 2” จตรกรรมเทคนคสอผสม ขนาด 90x 120 เซนตเมตร

ลกษณะคอ สอใหเหนถงความผกพน ความอบอนของฝงชาง ซงจะมทง พอ แมและลกชาง ทงหมด

3 ตว โดยดานขวาของผลงานจะเปนชางเพศผซงเปนหวหนาฝง ผลงานศลปนพนธชนท 3 ชอภาพ

“ชางไทย 3” จตรกรรมเทคนคสอผสม ขนาด 90x 120 เซนตเมตร ลกษณะคอ สอใหเหนถงความ

ผกพน ความอบอนของฝงชาง ซงจะมทง พอ แมและลกชาง ทงหมด 5 ตว โดยดานขวาของผลงาน

จะเปนชางเพศผซงเปนหวหนาฝง โดยผลงานทง 3 ชนใชสโมโนโครม คอ ใชสน าตาลผสมเทาและ

เขยวมระดบความออนแกตามหลกแสงเงาและพนหลงใชสแดงเขมเพอแสดงใหเหนถงเปนชาต

ง

กตตกรรมประกาศ

การจดทาศลปนพนธในครงนสาเรจลลวงไปไดดวยดเนองจากไดรบความชวยเหลอจาก

คณาจารยแผนกวชาศลปศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน ทไดใหคาปรกษา

และคอยชวยเหลอ อกท งยงใหความรในหลายๆ ดาน ไมวาจะเปนขอมลตางๆ การปฏบตงาน

ตลอดจนขอเสนอแนะในการทาศลปนพนธโดยเฉพาะผชวยศาสตราจารยชยวฒน ผดงพงษ อาจารย

ทปรกษา ทคอยใหความชวยเหลอและใหคาปรกษาตลอดของชวงเวลาในการทางานตงแตตนจนจบ

ขอขอบพระคณ บดา มารดา ทคอยใหกาลงใจในการทางาน คอยใหคาปรกษา ตลอดจนให

เงนสนบสนนในเรองของคาใชจายในการทางาน

ขอขอบคณเพอนๆ พๆ นองๆ สาขาวชาศลปศกษาทกคนทใหกาลงใจ คอยใหความ

ชวยเหลอ ใหคาปรกษาเวลามปญหา ตลอดความผกพนทมใหเสมอมา

จรยา แกวประดบ

จ

สารบญ

เรอง หนา

หนาอนมต ก

คานา ข

บทคดยอ ค

กตตกรรมประกาศ ง

สารบญ จ

สารบญภาพ ช

บทท 1 บทนา 1

หลกการและเหตผล 1

วตถประสงคของการวจย 2

ขอบเขตของการวจย 2

นยามศพทเฉพาะ 3

วธการดาเนนงาน 3

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 3

บทท 2 เอกสารทเกยวของ 4

ความหมาย 4

ววฒนาการของชาง 4

ลกษณะของชาง 6

ลกษณะชางแอฟรกาและชางเอเชย 6

ลกษณะชางทางกายภาพ 7

ชนดของชาง 11

พฤตกรรมทางสงคม 12

การตงทอง การตกลก การกนการนอน การตกมน 13

ความสาคญของชางไทย 17

ชางไทยชางศกทยงใหญ 17

ชางไทยบนความเชอและศรทธา 19

ประโยชนของชาง 21

การจบชาง 22

วนชางไทย 27

ปญหาชางไทย 28

ฉ

สารบญ(ตอ)

เรอง หนา

ความหมายศลปะ 34

องคประกอบศลป 39

หลกการจดองคประกอบศลป 44

ความรเกยวกบจตรกรรมเทคนคสอผสม 50

ความหมายศลปะสอผสม 50

จตรกรรมสอะครลค 50

เทคนคการระบายสอะครลค 51

ขอแนะนาในการใชสอะครลค 51

วสดอปกรณ 53

ศลปนตวอยาง 55

บทท 3 วธการดาเนนงาน 61

ขอบเขตแนวความคดในการสรางสรรค 61

แผนการดาเนนการศกษาคนควา 62

กระบวนการสรางสรรคผลงาน 63

แนวความคดในการสรางสรรคผลงาน 65

วสดอปกรณ 65

ขนตอนในการสรางสรรคผลงาน 66

การวเคราะหผลงานสรางสรรค 70

บทท 4 การสรางและพฒนาแผนการจดการเรยนร 73

บทท 5 สรปผล ปญหาและขอเสนอแนะ 97

สรปผลการศกษาและสรางสรรค 97

ปญหาและขอเสนอแนะ 98

บรรณานกรม 99

ประวตผเขยน 100

ภาคผนวก

ช

สารบญภาพ

ภาพ หนา

ภาพประกอบท 2.1 แสดงภาพมอรเธอเรยม 4

ภาพประกอบท 2.2 แสดงภาพชางแมมมอธ 5

ภาพประกอบท 2.3 แสดงภาพลกษณะชางแอฟรกา 6

ภาพประกอบท 2.4 แสดงภาพลกษณะชางเอเชย 7

ภาพประกอบท 2.5 แสดงภาพชางพลาย 11

ภาพประกอบท 2.6 แสดงภาพชางสดอหรอชางนรการ 11

ภาพประกอบท 2.7 แสดงภาพชางเผอก 12

ภาพประกอบท 2.8 แสดงภาพธงชาตไทยสมย รชกาลท ๕ (ธงชางเผอก) 21

ภาพประกอบท 2.9 แสดงภาพธงชาตไทยสมย รชกาลท ๖(ธงชางเผอกทรงเครอง) 21

ภาพประกอบท 2.10 แสดงภาพกจกรรมวนชางไทย จ.เชยงใหม 28

ภาพประกอบท 2.11 แสดงภาพชางถกฆาเพอเอางา 30

ภาพประกอบท 2.12แสดงภาพอาจารยจกรพนธ ไชยจตต 55

ภาพประกอบท 2.13แสดงภาพผลงานชางแมลก 55

ภาพประกอบท 2.14แสดงภาพผลงานพอแมลก 56

ภาพประกอบท 2.15แสดงภาพผลงานชางในใจฉน 56

ภาพประกอบท 2.16แสดงภาพผลงานชางและฉน 57

ภาพประกอบท 2.17แสดงภาพผลงานชางนอน 57

ภาพประกอบท 2.18แสดงภาพอาจารยถวลย ดชน 58

ภาพประกอบท 2.19แสดงภาพผลงานมารผจญ 59

ภาพประกอบท 2.20แสดงภาพผลงานอาจารยถวลย 1 60

ภาพประกอบท 2.21 แสดงภาพผลงานอาจารยถวลย 2 60

ภาพประกอบท 3.1 ภาพแสดงตารางขอบเขตความคดในการสรางสรรค 61

ภาพประกอบท 3.2 ภาพแสดงตารางภาพประกอบแผนการดาเนนงาน 62

ภาพประกอบท 3.3 ภาพแสดงภาพรางผลงานสกระบวนการสรางสรรค 63

ภาพประกอบท 3.4 ภาพแสดงภาพรางผลงานสรางสรรคชนท 1 64

ภาพประกอบท 3.5 ภาพแสดงภาพรางผลงานสรางสรรคท 2 64

ภาพประกอบท 3.6 ภาพแสดงภาพรางผลงานสรางสรรคชนท 3 64

ภาพประกอบท 3.7 ภาพแสดงการแปะทชชเปนพนผวใหทวเฟรม 66

ซ

สารบญภาพ(ตอ)

ภาพ หนา

ภาพประกอบท 3.8 ภาพแสดงการรางภาพบนเฟรมทเตรยมไว 66

ภาพประกอบท 3.9 ภาพแสดงทชชผสมกบกาวลาเทกซใหเปนเนอเดยวกน 67

ภาพประกอบท 3.10 ภาพแสดงการปนบนภาพรางใหนนขน 67

ภาพประกอบท 3.11 ภาพแสดงทาสพลาสตกสขาวรองพนใหทว 68

ภาพประกอบท 3.12 ภาพแสดงระบายสลงบนผลงาน 68

ภาพประกอบท 3.13 ภาพแสดงฝงลกแกวเพอเปนตาชาง 69

ภาพประกอบท 3.14 ภาพแสดงการเกบรายละเอยด 69

ภาพประกอบท 3.15 ภาพแสดงผลงานศลปนพนธชนท 1 70

ภาพประกอบท 3.16 ภาพแสดงผลงานศลปนพนธชนท 2 71

ภาพประกอบท 3.17 ภาพแสดงผลงานศลปนพนธชนท 3 72

1

บทท 1

บทนา

หลกการและเหตผล

ชางเปนสตวบกทมขนาดใหญทสดเลยงลกดวยนม เปนสตวแขงแรงมกาลงมาก มขา

ใหญ 4 ขา ใชเวลาการตงครรภนานถง 22 เดอน นบวานานทสดในบรรดาสตวบกทกชนด ชางแรก

เกดมน าหนกเฉลย 120 กโลกรมซงชางแบงออกได 2 ชนด คอ ชางเอเชย และชางแอฟรกา ชาง

เอเชยเปนชางทอยในทวปเอเชย เชน ประเทศไทย พมา อนเดย ศรลงกา เขมร ลาว ญวน มาเลเซย

อนโดนเซย สวนชางแอฟรกามอยในทวปแอฟรกา แมวาชางสองชนดนจะม รปรางลกษณะ

ภายนอกคลาย ๆกนกตาม แตอยคนละสกลกน เชนเดยว กบวว ซงอยคนละสกลกบควาย

ลกษณะทวไปของชางเปนสตวทเแตกตางจากสตวอนๆ คอ รปรางใหญโต มงวงทยนยาว

ออกมา มงาสขาว 1 คอยขางรมฝปาก มใบหทกวางใหญ โบกพดไปมา ศรษะโต ตาเลก ขาใหญ

ตรง และหางทยาว จนเกอบจะถงพนดนชอบอยเปนฝง ชางฝงหนงมกประกอบดวยชาง ๕ - ๑๐

เชอก แตละฝงจะมชางพลายตวหนงเปนหวหนา ซงมกจะเปนตวทแขงแรงทสดของ ฝง มหนาท

คอยเปนผปกปกรกษา และปองกนอนตรายใหแกชางในฝงของตน และเปนผนาฝงไปหาอาหารใน

แหลงทมความอดมสมบรณ ชางปาทหากนอยตวเดยว ถาไมใชชางแกซงเดนตามเพอนฝงไมทน

มกจะเปนชางเกเรทถก ขบออกจากฝง เรยกวา "ชางโทน" ชางโทนนมนสยดราย ซงอาจเปน

อนตรายแกผพบเหนได ชางไทยหรอชางเอเชยมนสยชอบอากาศเยน และไมชอบแสง แดด

ในอดตชางเปนสตวทมความสาคญและผกพนกบชวตของคนไทยมาโดยตลอดเปนสตว

คบารมของพระมหากษตรยไทยดารงอย คกบประเทศไทยมาเปนเวลานาน ในรชสมย

พระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลย รชกาลท 2 แหงกรงรตนโกสนทร สยามประเทศเคยใช

ธงชาตเปน รปชางเผอก ชาวไทยเชอกนวาชางเผอกเปนสตวคบารมของพระมหากษตรย ชางเผอก

จงไดรบการยกยองเสมอนเจานายชนเจาฟา

ประวตศาสตรชาตไทยไดจารกไววาชางไดเขามามสวนในการปกปองเอกราชและความ

เปนชาตใหแกชาวไทยหลายยคหลายสมย ในสมยกรงธนบรพระบาทสมเดจพระเจาตากสน

มหาราชกทรงรวบรวมชายไทยใหเปนปกแผนและมนคงบนหลงชางทรงพระทนง และในสมย

พระบาทสมเดจพระนเรศวรมหาราชกไดทรงประกาศเอกราชและความเปนชาตของคนไทยบน

หลงชางทรงพระทนงดวยเชนกน ซงชางทรงในสมเดจพระนเรศวรนบวาเปนชางไทยทไดรบ

เกยรตอนสงสด โดยจากความกลาหาญในสมรภมรบ ทาใหชางไทยเชอกนไดรบพระราชทานยศ

ใหเปนถง "เจาพระยาปราบหงสาวด" แมกระทงยามบานเมองสงบชางกชวยขนยายซงหรอของ

หนกรวมทงเปนพาหนะเพอแบงเบาภาระใหเราอกมากมายมาหลายชวอายคน อกทงเปนสวนหนง

ในการสานสรางวฒนธรรมไทย ทงไดรบการเอยถงในวรรณคดและสภาษตไทย นอกจากนยงเปน

2

ตวแทนของความเชอ ความศรทธา โชค วาสนา และสงอนเปนมงคล เปนสญลกษณหลากหลาย

ปรากฏในชวตประจาวน เชน ธนบตร เครองหมายการคา ชอสะพาน สญลกษณตราประจาจงหวด

ตางๆ

ปจจบนจานวนประชากรชางไทยลดเหลอเพยงประมาณ 5,000 กวาเชอกแบงเปนชางปา

ประมาณ 2,400 ตว และชางเลยง ประมาณ 3,000 เชอก สาเหตเนองจากมนษยบกรกพนทปา

รวมทงลกลอบคาชางปา ทาใหพนทปาและแหลงนาเหลอนอยลง สงผลใหชางปาไมมอาหารกนจง

อพยพไปอยทอน นอกจากนยงมสาเหตอนๆ อก เชน ชางเพศเมยทผสมพนธแลวจะใชเวลาในการ

ตงทองนานถง 19-22 เดอน กวาจะไดลกชางแตละเชอกนานมาก และชางทถกเจาของหรอควาญ

นามาเรรอนเกดอบตเหตบาง บางเชอกเจาของไมมประสบการณเมอเจบไขไดปวยกไมสามารถ

ดแลรกษาได ทาใหมอตราการตายมากกวาการเกดจงทาใหประชากรชางเขาสสภาวะใกลสญพนธ

เตมท

ลกษณะเดนของชางไทยทมองดสงา สวยงาม มเอกลกษณเฉพาะตว แขงแรง ศรษะโต

แกมเตม หนาผากกวาง มดวงตาแจมใส ลกษณะของหลงสงตรงกลางเลกนอยลาดไปทางหางอยาง

สมาเสมอ สามารถนาลกษณะเดนมาถายทอดสรางสรรคผลงานทางศลปะ เพอแสดงใหเหนถง

คณคาและงาม

ผวจยจงเลงเหนความสาคญของชางไทยซงเปนสตวคบานคเมองมาโดยตลอด และเหนวา

การศกษา ชางไทย สามารถถายทอดลกษณะเดนของชางไทยมาสรางสรรคผลงานศลปะใน

รปแบบของงานจตรกรรมไดอยางมคณคาเพอแสดงใหเหนถงความงามและความคณคาของชาง

ไทยซงปจจบนมเหลออยนอยเตมท เปนการอนรกษและสงเสรมอกทางหนงโดยมแนวคดในการ

ผลตผลงานสรางสรรคทเปนศลปะบนผนผาดวยเทคนคจตรกรรมเทคนคสอผสมทมทงความงาม

และจนตนาการของผสรางสรรค

วตถประสงค

1. เพอศกษาความรทวไปเกยวกบ ชางไทย

2. เพอศกษาความรทวไปเกยวกบ งานจตรกรรมเทคนคสอผสม

3. เพอสรางสรรคผลงานจตรกรรมเทคนคสอผสม หวขอ ชางไทย

ขอบเขตของการวจย

1. ขอบเขตดานพนท

ศกษาคนควาขอมลในพนทปางชางเผอกหาดใหญ ตงอยท 86 ม.1 ต.ทงใหญ อ.หาดใหญ

จ.สงขลา

2. ขอบเขตดานเนอหา

2.1 ศกษาความสาคญของชางไทย

3

2.2 ศกษารปรางลกษณะของชางไทย

2.3 ความรเบองตนทางศลปะ

2.3 ความหมายศลปะ

2.4 ลกษณะงานศลปะ

2.5 องคประกอบศลป

3. ขอบเขตดานการปฎบตงาน

สรางสรรคผลงานเทคนคจตรกรรมเทคนคสอผสม หวขอชางไทย จานวน 3 ชน ขนาด

90x120 เซนตเมตร

นยามศพทเฉพาะ

ชาง คอ สตวสเทา ตวโตกวาสตวสเทาทงปวง มงวงและงา เปนสตวกนพช

ชาง คอ สตวเลยงลกดวยนานมขนาดใหญในวงศ Elephantidae โดยแบงเปนสอง

สกล ไดแก Elephas และ Loxodonta เปนสตวบกทมขนาดใหญทสดชางแรกเกดมนาหนกเฉลย

120 กโลกรม (ออนไลน).สบคนจาก:htth://www.wikipedia.org.wiki/ชาง[14/2/2558]

วธการดาเนนงาน

1. สารวจและเกบรวบรวมขอมลทเกยวของ โดยการสารวจและศกษาเอกสารทให

ความรเกยวกบ ชางไทย จากแหลงขอมลตางๆ

2. เรยบเรยง ตามลาดบเนอหา และความสาคญ

3. วางแผนการสรางสรรค ผลงานศลปนพนธทมลกษณะในรปแบบ “เทคนคจตรกรรม

สอผสม บนผาใบ” ตามลาดบขนตอนดงน

3.1 จดทาแบบราง (สเกตช)

3.2 เตรยมวสดอปกรณ

3.3 ลงมอปฎบต สรางสรรคผลงานจตรกรรมสอผสม

3.4 ปรบแตง แกไขเพมเตมใหผลงานมความสมบรณ

4. ลงมอทาศลปนพนธ โดยนาเนอหาทรวบรวมจดทาเปนหวขอ และบทท 1 ถงบทท 5

5. สารวจความถกตอง ตงแตบทท 1 ถงบทท 5

6. จดพมพศลปนพนธ และเขาเลมฉบบสมบรณ

7. จดแสดงนทรรศการศลปนพนธ

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. ไดศกษาความรทวไปเกยวกบชางไทย

2. ไดศกษาความรทวไปเกยวกบ งานจตรกรรมเทคนคสอผสม

3. ไดสรางสรรคผลงานศลปะดวยเทคนคจตรกรรมเทคนคสอผสม

4

บทท 2

เอกสารทเกยวของ

ความหมาย

ชางเปนสตวบกทมขนาดใหญทสดเลยงลกดวยนม เปนสตวแขงแรงมกาลงมาก มขา

ใหญ 4 ขา ใชเวลาการตงครรภนานถง 22 เดอน นบวานานทสดในบรรดาสตวบกทกชนด ชางแรก

เกดมน าหนกเฉลย 120 กโลกรมซงชางแบงออกได 2 ชนด คอ ชางเอเชย และชางแอฟรกา ชาง

เอเชยเปนชางทอยในทวปเอเชย เชน ประเทศไทย พมา อนเดย ศรลงกา เขมร ลาว ญวน มาเลเซย

อนโดนเซย สวนชางแอฟรกามอยในทวปแอฟรกา แมวาชางสองชนดนจะม รปรางลกษณะ

ภายนอกคลาย ๆกนกตาม แตอยคนละสกลกน เชนเดยว กบวว ซงอยคนละสกลกบควาย

(บญช ธงนาชยมา,2540)

ววฒนาการของชาง

กอนทจะมอารยธรรมของมนษย บรรพบรษรนแรกของสตวเลยงลกดวยนมไดกาวเขามา

เปนใหญ หนงในจานวนนนกคอ ชาง ตามหลกฐานดานโบราณคดและสตววทยาระบวาชางได

ผานววฒนาการมาหลายสบลานป

มอรเธอเรยม (Moeritherium) ถอเปนตนตระกลของชาง ทงเกดในยคอโอซนเมอ 55 ลาน

ป สงราว 1 เมตร 60 เซนตเมตร ไมมงา พบในประเทศอยปต จากนนคอยๆแตกสายพนธออกไป

เรมมเขยวลางเขยวบนและเรมยาวเปนงาเลกสนจนไปยาวใหญ บางพนธอยางเชน เซอรเดนตนส

(Serdentinas) มอายอยราว 28 ลานปกอน ถอเปนชาง 4 งาในยคแรกๆ

ภาพประกอบท 2.1 แสดงภาพมอรเธอเรยม

(http://www.bloggang.com/)

จนมาถงสเตโกดอน (Stegodon) มรปรางคลายชางปจจบน เปนชางเอเชยโบราณเมอ 7

ลานปกอน นอกจากนยงมชางแคระหรอชางคอม ซงเคยมอยทางภาคใตของไทย แตปจจบนไดสญ

พนธไปแลว เทจจรงประการใดไมกลายนยน กลาวกนวาสาเหตทสญพนธเนองจากถกลาเอาทา

เนอเคมขายกนกน

5

จากขอมลดานโบราณคดและสตววทยายงไดระบอกวา บรรพบรษของชางนชอบอาศยอย

บรเวณทลมรมน าเสยเปนสวนใหญ ยงมความเชออกวาชางในยคแรกๆมถนอาศยอยในทวป

แอฟรกา เนองจากมการขดพบซากของชางโบราณในทวปนมากทสด

จนกระทงตนสมย “ไมโอซน” (Miocene) หรอเมอ 26 ลานปมาแลว ชางทงหลายเรมมการ

อพยพโยกยายหาแหลงอาหารทอยกนใหม (เนองจากประชากรชางมากและถกลาจากสตวชนด

อน) ยงสวนอนๆของโลก ดวยเหตนจงนาไปสการปรบตวแยกสายพนธไปตามสภาพแวดลอมของ

ชางแตละกลมและนกวชาการดาน Elephantologist(ผชาชาญในเรองชาง) เชอวาชางเมอหลายสบ

ลานปนนมอยดวยกนถง 352 ตระกล

การอพยพของชางไดเดนทางไปยงทตางๆ เชน ทวปยโรปและอเมรกาเหนอ บางสวนก

มายงทวปเอเชย ครนเมอแผนดนแยกออกจากกนเปนทวป การเดนทางของชางโบราณไดสนสดลง

จากยคไมโอซน ชางโบราณคงขยายพนธอยางตอเนองและบางพนธไดสญพนธไปตามกาลเวลา

จนถงยค “โมโลซน” (Molocene) หรอเมอประมาณ 10,000 ปทผานมา ชางเหลานกลบเหลอเพยง

2 สายพนธ คอชางแอฟรกากบชางเอเชย

ชางทงสองสายพนธนนกวทยาศาสตรเชอกนวาสบพนธมาจาก “สเตโกดอน” อนม

ความหมายวา “ฟนหลงคา” เนองจากฟนชางสกลนมลกษณะหนาตาคลายกระเบองมงหลงคา มสง

ทนาสนใจควรตองกลาวถงสายพนธสเตโกดอนกคอ มนยงมทายาทอกกลมหนงชอ “แมมมอธ”

(Mammoth) ทหลายคนรจกดเปนชางโบราณอกชนดหนงแยกออกจากชางแอฟรกาและชางเอเชย

ซงมอยหลายสปชสดวยกน แตทโดงดงคงหนไมพน “แมมมอธขนยาว” ทขดพบในไซบเรย ทาให

ทราบวาขนทยาวของมนมสออกไปทางน าตาลแดง รปรางไมคอยใหญโตอะไรมากนก นอกจาก

แมมมอธจะมจดเดนอยทขนยาวแลว มนยงมงาทยาวมากถงกบตวดโคงมาลอมงวงเอาไว และบาง

ตวมงายาวถง 16 ฟต

ภาพประกอบท 2.2 แสดงภาพชางแมมมอธ

(http://www.bloggang.com/)

สาหรบเหตการณสญพนธของชางแมมมอธ นกวทยาศาสตรไมสามารถระบไดวามาจาก

เรองอะไร แตคาดวามนยนยงอยมาถงยคแรกของมนษยดกดาบรรพ

6

ลกษณะของชาง

ลกษณะชางแอฟรกาและชางเอเชย

ขณะทชางสกลตางๆทยอยสญพนธไปจนหมดระหวางหนงหมนปทผานมา ลกหลานของ

กลมสเตโกดอนไดหลงเหลอสายพนธววฒนาการไวใหกบโลกอย 2 สายคอ ชางแอฟรกาและชาง

เอเชยซงมความแตกตางดงน

ชางแอฟรกา (Loxodonta Africa) มถนอาศยอยททวปแอฟรกาตอนใตของทะเลทรายซาฮา

รา แถบประเทศซมบบเว เคนยา แทนซาเนย แอฟรกาใตและอกานดา พวกมนมกอาศยอยใน

กลางแจงทเปนทะเลทราย มตนไมไมเยอะนก ชางแอฟรกาจะทนตออากาศรอนจดในกลางวนและ

หนาวจดในเวลากลางคนและจะทนตอากาศรอนแลงไดด

รปรางและขนาดของมนสงใหญปราดเปรยว ตวผสงถง 10 ฟต ตวเมยประมาณ 9 ฟต แต

ละตวมน าหนกโดยเฉลยประมาณ 4,000-5,000 กโลกรม หลงจะแอนกวาชางเอเชย หวไหลจะเปน

จดสงสด หวเลกมลอนเดยว ใบหใหญและขอบใบหสงพนระดบหว มจะงอยปลายงวง 1 จะงอย ม

งาทงเพศผและเพศเมย ความยาวงวงประมาณ 2-2.5 เมตร ฟนกรามเปนลวดลายขาวหลามตดหรอ

สเหลยมขนมเปยกปน สนรองของฟนกรามในวยโตเตมทมมากถง 14 รอง กระดกซโครง 21 ค

จานวนขอกระดกหาง 26 ขอ เทาหนาแตละตวมไมเทากนม 4-5 เลบ สวนเทาหลงม 3 เลบ

ภาพประกอบท 2.3 แสดงภาพลกษณะชางแอฟรกา

(http://www.bloggang.com/)

ชางเอเชย (Elephans Maximus) มถนทอยในทวปเอเชย อาศยอยในประเทศอนเดย

ปากสถาน เนปาล ภฐาน บงกลาเทศ ศรลงกา พมา ไทย ลาว กมพชา มาเลเซย เวยดนาม ชางเอเชย

ชอบอากาศรมเยน มนจงอาศยอยในปาทบไมชอบอากาศรอน

ลกษณะทวไปของชางเอเชยจะมลาตวอวนปอม ตวสงประมาณ 9 ฟต ตวเมย 8 ฟต ม

น าหนกโดยเฉลยตอตวประมาณ 3,500-4,000 กโลกรม หลงจะโคงนน จงเปนสวนสงทสดของชาง

เอเชย หวกวางมสองลอน ใบหเลกขอบใบหสงไมเกนระดบหว มงวงยาวโดยเฉลย 1.2-1.6 เมตร

7

ฟนกรามเปนลวดลายวงรเรยงกน สนรองโตเตมวยมมากถง 27 รอง กระดกซโครง 19 ค ขอกระดก

หาง 33 ค เลบเทาหนาม 5 เลบ สวนเทาหลงบางตวมไมเทากนคอม 4-5 เลบ (จเร โสระฐ.2544)

ภาพประกอบท 2.4 แสดงภาพลกษณะชางเอเชย

(http://www.bloggang.com/)

ลกษณะชางทางกายภาพ

งวง

งวงเปนลกษณะรวมกนของจมกและรมฝปากบน ซงยดยาวออกไปและเกดจาก

ววฒนาการเพอทาหนาทเฉพาะอยาง งวงเปนรยางคทสาคญและมประโยชนทสดของชาง ชาง

แอฟรกามสงคลายนวโผลออกมาสองอนทปลายงวง ขณะทชางเอเชยโผลออกมาแคอนเดยว

งวงชางมความละเอยดพอทจะหยบหญาขนมาเพยงยอดเดยว แตกแขงแรงพอทจะหกกงไมจากตน

ได สามารถยกของหนกไดถง 250 กโลกรม และเปนเนอเยอทละเอยดออนทสดเทาทเคยศกษามา

สตวกนพชสวนใหญมฟนทออกแบบมาเพอตดและฉกสวนตาง ๆ ของพช อยางไรกตาม

ยกเวนชางวยออนมาก ชางมกจะใชงวงฉกอาหารแลวจงนามาวางไวทปาก พวกมนจะกนหญาหรอ

เออมงวงขนไปบนตนไมเพอฉกเอาใบไม ผลไมหรอกงไมทงกง หากอาหารทตองการนนอยสง

เกนเออม ชางจะพนงวงของตวเขากบตนไมหรอกงไมและเขยาเอาอาหารลงมาหรออาจลมตนไม

ทงตนลงเลยทเดยว

งวงยงสามารถใชสาหรบการดมไดดวย ชางจะดดน าเขาไปในงวง ซงสามารถดดเขาไป

ไดมากทสดถง 14 ลตรในคราวหนง จากนนจงพนนาเขาไปในปาก ชางยงสามารถดดน ามาเพอพน

ใสรางกายของตวระหวางการอาบน าไดดวย นอกเหนอไปจากการดดน าแลว ชางยงอาจพนดน

และโคลน ซงจะแหงตวและทาหนาทเหมอนกบสารกนแดด ขณะวายน า งวงเปนทอชวยหายใจท

ยอดเยยม

งวงยงมบทบาทสาคญในปฏสมพนธทางสงคมหลายอยาง ชางทคนเคยกนจะทกทายกน

โดยการพนงวงรอบงวงของอกฝายหนง ซงคลายกบการจบมอของมนษยมาก นอกจากน ชางยง

สามารถใชงวงในการเลนมวยปลา โดยการสมผสระหวางการเกยวพาราสและปฏสมพนธระหวาง

8

แม-ลก และสาหรบการแสดงความเหนอกวา การชงวงขนสามารถเปนไดทงการเตอนหรอการ

คกคาม ขณะทงวงทลดลงสามารถเปนสญลกษณของการจายอม ชางยงสามารถปองกนตนเองได

เปนอยางดโดยการเคลอนไหวงวงไปมาทผรกรานหรอโดยการจบและขวางออกไป

ชางมจมกใหญทสดในโลก และสามารถรบกลนไดเปนอยางด ซงอาจดทสดเหนอกวา

สตวอนใดในโลกการแกวงงวงไปมาของชางเปนการทดสอบกลนในอากาศจากทกทศทาง ชางปา

สามารถรบกลนไดไกลหลายไมลซงสามารถรบรถงอนตรายลวงหนาได นอกจากน งวงชางยง

สามารถใชเปลงเสยงไดอกดวย

งา

งาของชาเปนฟนตดขากรรไกรบนคทสอง งาจะโตขนอยางตอเนอง งาของชางเพศผ

เตบโตในอตรา 17 เซนตเมตรตอป งาใชในการขดหาน า เกลอหรอรากไม เพอขดเปลอกไม

เพอทจะกนเปลอกไม เพอขดเขาไปในตนบลบบเพอเอาผลไมทอยขางใน เพอยายตนไมและกงใน

การเปดเสนทาง นอกเหนอจากน ชางยงใชทาสญลกษณบนตนไมเพอสรางอาณาเขต และใน

บางครงใชเปนอาวธดวย

มนษยมความถนดมอซายหรอมอขวาขางใดขางหนงอยางชดเจน ชางเองกถนดใชงาขาง

ใดขางหนงเชนเดยวกน งาขางทถนดมกจะสนกวาและมรปรางกลมกวาทปลายจากการสกหรอ

ชางแอฟรกาทงเพศผและเพศเมยมงาขนาดใหญทยาวไดถง 3 เมตร และหนกมากกวา 90 กโลกรม

ในชางเอเชย มเพยงเพศผเทานนทมงาขนาดใหญ สวนเพศเมยจะมงาขนาดเลกหรอไมมเลย ชาง

เพศผสามารถมงาทใหญกวาของชางแอฟรกามาก แตงาของชางเอเชยมกจะมรปรางเรยวกวาและ

เบากวา งาทยาวทสดทเคยบนทกไวยาว 3.27 เมตร และงาทหนกทสดทเคยบนทกไวหนก 102.7

กโลกรม สถตในหลายทศวรรษหลงสดไดชใหเหนวาน าหนกของงาชางโดยเฉลยลดลงอยางนา

ตกใจ เฉลยถง 0.5 ถง 1 กโลกรมตอป งาของชางเอเชยและชางแอฟรกาสวนใหญมแคลเซยม

ฟอสเฟตเปนองคประกอบในรปอะพาไทต งาเปนชนสวนของเนอเยอทมชวต มนจงคอนขางออน

เมอเทยบกบแรอน เชน หน ศลปนทงหลายระบวางาเปนวสดทแกะสลกไดงาย ความตองการเอา

งาชางเปนหนงในปจจยสาคญของการลดจานวนลงของประชากรชางทวโลก

ฟน

ฟนของชางแตกตางไปจากฟนขอสตวเลยงลกดวยน านมอนสวนใหญ โดยปกตชางจะม

ฟนอย 28 ซ ซงประกอบดวยฟนตดคทสองขากรรไกรบน เปนงา ฟนน านมทขนกอนงา ฟนกราม

นอย 12 ซ โดยม 3 ซอยในขากรรไกรแตละขาง และฟนกราม 12 ซ โดยม 3 ซอยในขากรรไกรแต

ละขางเชนเดยวกน

ขณะทสตวเลยงลกดวยน านมสวนใหญเมอโตขน ฟนน านมจะถกแทนทดวยชดฟนแท

ถาวร แตชางกลบมวฎจกรสบเปลยนหมนเวยนฟนเกดขนตลอดชวชวต ชางมฟนน านม ซงจะหลด

9

ไปและงาจะเขามาแทนทเมออายไดหนงป แตฟนเคยวอาจสามารถมไดถงหา หรอทพบไดนอย

ครงมาก หกครง ตลอดชวงชวตของชาง ชางใชฟนกรามและฟนกรามนอยเพยงสซ หรอหนงซใน

ขากรรไกรแตละขางเทานนเปนหลกในชวงชวตหนง ๆ ของมน

ฟนแทจะไมแทนทฟนน านมโดยการเกดจากขากรรไกรในแนวตรงอยางฟนของมนษย

แตฟนใหมนนจะเตบโตขนดานในทหลงปาก แลวจะผลกดนฟนเกาออกมาดานหนา ขณะทฟนเกา

จะแตกออกเปนชน ๆ จนกวาฟนเหลานจะหลดหายไป ในชางแอฟรกา ฟนกรามนอยสองชดแรก

จะเขาทเมอชางเกด ฟนเคยวชดแรกทอยในแตละขางของขากรรไกรนนจะหลดออกมาเมอชางอาย

ไดสองป ฟนเคยวชดทสองจะหลดออกเมอชางมอายไดประมาณหกป ฟนชดทสามจะหลดออกไป

เมออายได 13 ถง 15 ป ฟนชดทสจะหลดออกเมอชางมอายไดอยางนอย 28 ป ฟนชดทหาจะหลด

ออกเมอชางมอายไดในชวง 40 ป และฟนชดทหก (มกเปนชดสดทาย) จะอยกบชางไปจนกระทง

ตาย หากชางตวหนงมอายมากกวา 60 ป และฟนกรามชดสดทายไมสามารถใชการไดอก มนกจะ

ไมสามารถหาอาหารกนไดอยางเหมาะสม นอกจากน ฝบนฟนเคยว เชนเดยวกบทงาและ

ขากรรไกร เปนสงทเกดขนบอยในชาง และอาจทาใหชางตายกอนกาหนดได

ผวหนง

ชางอาจถกเรยกวา สตวหนงหนา (pachyderms) ซงมาจากการจาแนกชนทางวทยาศาสตร

ด งเดม หนงของชางน นมความหนามากปกคลมสวนใหญของรางกาย และวดความหนาได

ประมาณ 2.5-3 เซนตเมตรอยางไรกตาม หนงรอบปากและดานในหนนคอนขางบาง ผวหนงของ

ชางมขนขนอยบางเลกนอย โดยจะสามารถเหนไดชดเจนมากในชางอายนอย แตเมอชางมอายมาก

ขน ขนนมจานวนลดลงและบางลง แตขนจะยงคงปกคลมอยทหวและหางของพวกมน ผวหนง

ของมนถงแมจะหนาแตกมความละเอยดออนมาก โดยสามารถสมผสถงแมลงและความ

เปลยนแปลงของสงแวดลอมได

ชางทกชนดแทจรงแลวจะมผวหนงสเทา แตมกพบวามสน าตาลหรอแดงตามดนแถบนน

เพราะแชตวอยในปลกโคลน โคลนทาหนาทเสมอนครมกนแดด ซงปกปองผวหนงของมนจาก

รงสอลตราไวโอเลตทรนแรง นอกจากน การแชตวในโคลนยงชวยใหผวหนงสามารถรกษา

อณหภมของรางกายไวไดและปองกนแมลงกดตอย ทงน ชางเปนสตวทไมมตอมเหงอ ผวหนงของ

ชางมรอยยนเพอเพมพนทผวสมผส ซงจะชวยใหความเยนและเกบกกความชนไวได

ขาและเทา

ขาของชางมรปรางคอนขางคลายกบเสา เนองจากขาของมนตองรองรบรางกายอน

ใหญโต ชางใชพลงงานกลามเนอในการยนนอยเนองจากขาของมนตงตรงและฝาเทามขนาดใหญ

ดวยเหตผลนเอง ชางจงสามารถยนไดเปนเวลานานโดยไมรสกเหนอย อนทจรงแลว ชางแอฟรกา

จะนอนลงกบพนนอยครงมาก เฉพาะตอนทมนปวยหรอไดรบบาดเจบเทานน ตรงกนขามกบชาง

อนเดยทนอนลงกบพนบอยครงกวา

10

เทาของชางมรปรางเกอบกลม เทาหลงแตละขางของชางแอฟรกาม 3 เลบ และเทาหนาแต

ละขางม 4 เลบ สวนเทาหลงแตละขางของชางอนเดยนนม 4 เลบ และเทาหนาแตละขางม 5 เลบ

ใตกระดกของเทานนเปนวสดแขงคลายวนซงทาหนาทเปนเครองกนกระแทก ชางสามารถวายน า

ได แตไมสามารถวงเหยาะ ๆ กระโดด หรอวงหอได ชางมทาเดนอยสองทา คอ ทาเดนและทาทเรว

กวาซงคลายกบการวง

ในการเดน ขาของชางจะทาหนาทเหมอนกบตมน าหนก โดยมสะโพกและไหลขยบขนลง

ขณะทวางเทาบนพน ทาเดนเรวของชางนนไมไดเขาขายการวงทงหมด เพราะชางจะไวเทาขาง

หนงไวบนพนเสมอ อยางไรกตาม การเคลอนทอยางรวดเรวของชางนนใชขาคลายกบสตวอนท

กาลงวงมากกวา โดยใชสะโพกและไหลยกขนและลงขณะทเทาวางอยบนพน ในการเดนทาน ชาง

จะยกเทาสามขางขนจากพนในเวลาเดยวกน และเมอเทาหลงทงสองขางและเทาหนาทงสองขางอย

เหนอพนดนในขณะเดยวกนแลว ทาเดนนจะมลกษณะคลายกบทเทาหนาและเทาหลงผลดกนวง

การทดสอบทศนยอนรกษชางไทยมรายงานวา การเคลอนไหวเรของชางนนจะ "วง" โดยใชเทา

หนา และจะ "เดน" โดยใชเทาหลง

แมวาชางจะเรม "วง" ดวยทาเดนนดวยอตราเรว 8 กโลเมตรตอชวโมงแตมรายงานวาชาง

สามารถเพมความเรวจนแตะระดบ 40 กโลเมตรตอชวโมงได โดยไมเปลยนทาในกาารเดน จาก

การทดสอบทศนยอนรกษชางไทย ชางทเดนเรวทสดนนทาความเรวสงสดไดท 18 กโลเมตรตอ

ชวโมง ทความเรวระดบน สตวสเทาอนสวนใหญแลวจะเปลยนทาเปนทาวงหอแลว แมวาจะคด

ความยาวของขาแลวกตาม การเคลอนไหวคลายสปรงสามารถอธบายความแตกตางระหวางการ

เคลอนไหวของชางกบสตวอน ๆ ได

ห

หทสามารถกระพอไดขนาดใหญของชางนนยงมความสาคญตอการรกษาสมดลอณหภม

รางกายชางดวย หชางเปนหนงชนบางมากซงถกขงอยเหนอกระดกออนและเครอขายหลอดเลอด

จานวนมาก ในวนทมอากาศรอน ชางจะกระพอหอยางตอเนอง ซงจะสรางลมออน ๆ ขน ลมนชวย

ลดอณหภมหลอดเลอดพนผว และจากนน เลอดทถกทาใหเยนลงนนจะหมนเวยนไปทวสวนท

เหลอของรางกายชาง เลอดทเขาสหนนสามารถลดอณหภมลงไดถง 6 องศาเซลเซยสกอนทจะ

หมนเวยนไปยงสวนอนของรางกาย ช างแอฟรกาและชางเอเชยมขนาดใบหแตกตางกนซง

บางสวนสามารถอธบายไดดวยการกระจายพนธทางภมศาสตร ชางแอฟรกามถนทอยใกลกบเสน

ศนยสตร ทซงมอากาศรอนกวา ดงนนจงตองมหทมขนาดใหญกวาตามไปดวย สวนชางเอเชยซง

อยไกลขนไปทางเหนอ อยในอากาศทเยนกวาเลกนอย จงมหขนาดเลกกวาเชนกน

ชางยงใชหในการแสดงพฤตกรรมกาวราวและระหวางชวงเวลาหาคของเพศผ หากชาง

ตองการขมขวญนกลาหรอศตร มนจะกางหออกกวางเพอทาใหดเหมอนกบวาตวมนมขนาดใหญ

และสงาขน ระหวางฤดผสมพนธ เพศผจะปลอยกลนออกทางตอมใตขมบซงอยหางใบหของมน

11

จอยซพล นกวจยชางทเปนทรจกกนด ไดตงทฤษฎวาชางเพศผจะพดหของมนเพอชวยใหกลนน

กระจายออกไปไกลยงขน(สมชาย ศรเทพทรงกลด,2551)

ชนดของชาง

ชางพงคอ ชางตวเมย ไมมงา แตบางทมงาเลก ๆ ออกมา เรยกวา “ขนาย”

ชางพลายคอ ชางตวผทมงา

ภาพประกอบท 2.5 แสดงภาพชางพลาย

(http://student.nu.ac.th/seng/meaw/page21.html)

ชางสดอหรอชางนรการคอชางพลายหรอชางเพศผแตมงาทมขนาดสนโผลออกมาเพยง

เลกนอยเทานน ไมยาวเหมอนชางงาตามปกตทวไป แตมขนาดของงาคลายขนายของตวเมย ปกต

จะมรปรางใหญโตกวาชางงาและมกมกาลงมากกวาชางงาทวไป จงมกจะเปนจาฝง

ภาพประกอบท 2.6 แสดงภาพชางสดอหรอชางนรการ

(http://student.nu.ac.th/seng/meaw/page21.html)

12

ชางเผอก คอชางทมลกษณะหนงซงจะไมถกนามาใชงานใดๆทงสน มผวหนงเปนสชมพ

แกมเทา อนเปนสทผดแปลกไปจากชางธรรมดา (ชางธรรมดามผวหนงสเทาแกมดา) นอกจากนน

ยงมลกษณะพเศษอนๆอกไดแก สของเลบ สขน สตา และสหาง ดวยเหตทชางเผอกมลกษณะ

พเศษและหาไดยาก คนสมยโบราณจงถอวาเปนชางคบารมของพระมหากษตรย พระมหากษตรย

องคใดมชางเผอกมาสบารมเปนจานวนมาก จะมเกยรตเปนทยาเกรงตอประเทศอนๆและเปนท

ภาคภมใจของพสกนกรในประเทศนน

กอนทจะใชธงไตรรงค ประเทศไทยเคยใชธงแดงมรปชางสขาวอยตรงกลางเปนธงชาตมา

กอน ปจจบนนราชนาวไทยกยงใชธงไตรรงคมรปชางอยกลางผนธงเปนสญลกษณ ความเปนมา

ของการใชรปชางเผอกเปนสญลกษณของประเทศยคตนรตนโกสนทร มดงน

ในรชสมยพระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลย รชกาลท 2 ไดมชางเผอกมาสบารม 3

เชอก และในระยะเวลานนรฐบาลไทยไดสงเรอสนคาออกคาขายยงตางประเทศ แตยงไมมธง

แสดงสญชาตไทย จงโปรดเกลาฯใหทารปชางสขาวอยในวงจกรสขาว ตดไวกลางผนธงสแดง

สาหรบชกขนบนเรอของรฐบาลไทย ตอมาในรชสมยพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว

รชกาลท 4 มชาวตางประเทศเขามาตดตอทางการเมอง การคา และการศกษามากขน ชาว

ตางประเทศเหลานนมธรรมเนยมตองชกธงชาตตามสถานทราชการ จงมการสรางธงชาตไทยขน

เปนครงแรก โดยดดแปลงเปนธงรปชางสขาว คอรปชางเผอกอยตรงกลางผนธงสแดง และไดใช

ธงชางเผอกเปนธงชาตไทยมาเกอบ 100 ป

ครนถงรชสมยพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว รชกาลท 6 พระองคทรงสถาปนา

ธงไตรรงคเปนธงชาตไทย ไทยจงเลกใชธงชางเผอกนบแตนน

ภาพประกอบท 2.7 แสดงภาพชางเผอก

(http://student.nu.ac.th/seng/meaw/page21.html)

พฤตกรรมทางสงคม

ชางอยในสงคมทมลาดบโครงสราง การใชชวตในสงคมของชางเพศผและเพศเมยมความ

แตกตางกนมาก โดยเพศเมยจะใชเวลาทงชวตในกลมครอบครวหรอโขลง ทมความสมพนธแนน

13

หนา ซงประกอบดวยแม ลก พนอง ปาและนา กลมเหลานจะถกนาโดยเพศเมยตวทมอายมากทสด

ซงเรยกวา แมแปรก (matriarch) ในขณะทเพศผตวเตมวยใชเวลาสวนใหญอยอยางสนโดษ

วงสงคมของชางเพศเมยมไดสนสดลงดวยหนวยครอบครวขนาดเลก นอกเหนอไปจาก

การพบปะกบชางเพศผทองถนซงอยตามรมโขลงตงแตหนงโขลงขนไป ชวตของชางเพศเมยยงม

ปฏสมพนธกบครอบครว เผาหรอกลมประชากรยอย กลมครอบครวใกลชดสวนใหญจะมชางตว

เตมวยระหวางหาถงสบหาตว เชนเดยวกบชางเพศผและเพศเมยทยงไมโตเตมวยอกจานวนหนง

เมอกลมเรมมขนาดใหญเกนไป ชางเพศเมยทมอายมากจานวนหนงจะแยกตวออกไปและตงกลม

ขนาดเลกของตนเอง อยางไรกตาม พวกมนยงคงรวาโขลงใดทเปนหมญาตและโขลงใดทไมใช

ชวตของชางเพศผตวเตมวยนนแตกตางจากชางเพศเมยอยางมาก โดยเมอมนมอายมากขน

มนจะใชเวลาทขอบของโขลงนานขน โดยจะคอย ๆ ปลกตวไปอยสนโดษคราวละหลายชวโมง

หรอหลายวน จนกระทงเมอชางมอายไดประมาณสบสป ชางเพศผกจะแยกตวออกจากโขลงทตน

กาเนดขนอยางถาวร แตแมวาชางเพศผจะใชชวตสวนใหญอยอยางสนโดษ แตพวกมนยงคงมสาย

สมพนธหลวม ๆ กบชางเพศผตวอนดวยเปนบางครง ชางเพศผจะใชเวลาไปกบการตอสแยงชง

ความเปนใหญมากกวาเพศเมย มเพยงชางเพศผทแขงแกรงทสดเทานนทจะสามารถผสมพนธกบ

ตวเมยได สวนชางเพศผทมอานาจนอยกวาจะตองรอคอยจนกวาจะถงรอบของมน ชางเพศผท

สบพนธมกจะมอายมากถงสสบหาสบปแลว

การตอสเพอแยงชงความเปนใหญกนระหวางเพศผนนอาจดดรายมาก แตทจรงแลวตาง

ฝายตางไดรบบาดเจบเพยงเลกนอยเทานน การตอสกนสวนใหญนนเปนรปแบบของการแสดง

ทาทางทกาวราวและการขมขกน โดยปกตแลว ชางทตวเลกกวา มอายนอยกวา และมความมนใจ

นอยกวาจะหลกเลยงการตอสกนกอนทจะเรมสกนจรง ๆ อยางไรกตาม ในชวงฤดผสมพนธ การ

ตอสกนนอาจมความกาวราวอยางมาก และในบางครงอาจมชางตวใดตวหนงไดรบ

บาดเจบ ในชวงฤดน ซงรจกกนวา ฤดตกมน ชางเพศผตวเตมวยจะสกบชางเพศผตวอนเกอบทกตว

ทมนพบ และมนจะใชเวลาสวนใหญในชวงนเตรดเตรอยรอบโขลงเพศเมย โดยพยายามหาคทอาจ

เขากนได(ศรณย ทองปาน,2550)

การตงทอง

ชางเพศเมย จะตงทองนาน เฉลยประมาณ 22 เดอน ขนอยกบวา ลกในทอง เปนเพศผ หรอ

เพศเมย ถาเปนเพศผ แมชางจะตงทอง นานประมาณ 21 เดอนครง (21 - 24 เดอน) สวนลกเพศเมย

แมชางจะตงทอง ประมาณ 17 เดอนในระยะ 3 เดอนแรก Foetusจะมการเจรญเรวมาก จะมการ

ปรากฏของ ห งวง หาง ใหเหน ชางสามารถตงทองไดจนกระทงอายประมาณ 50 ป แตกมโอกาส

นอยมาก เนองจาก สภาพความสมบรณ ของแม ไมสามารถ ผลตนานม พอเลยงลก ลกชางดด

นานม จากแมดวยปาก จะดดหลายครงใน 1 ชวโมง แตละครงนาน 2-3 นาท ลกชางเพศผ จะโตเรว

กวาเพศเมย จากการสารวจพบวา แมชาง ทใหกาเนดลกเพศผ จะทาให Oestrus cycle ชากวา

14

กาหนดเดม ไปอก 6 เดอน ระยะในการตงทอง แมชางจะไมแสดงอาการ ผดปกต จะผดสงเกต เมอ

ใกลคลอด ประมาณ 4-6 เดอนกอนคลอด ซงจะเหนวาเตานมแมชางเตง และใหญขน อยอาย และ

ไมสงสง กบชางเชอกอน แตจะแยกตว ไปกบแมรบ "แมรบ" คอชางพง ซงทาหนาท เลยงลกชาง

แมรบนจะรก และหวงแหนลกชางยงกวาแมชาง

การตกลก

แมชางททองแกจะหาเพอนชางพงทสนท ไวชวยเหลอในเวลาตกลก ชางพงทคอย

ชวยเหลอนเรยกกนวา "แมรบ" จะคอยชวยเหลออยตลอดเวลา เมอชางแมถงกาหนดใกลจะคลอด

ลก มกจะไปหาท ซงมหญาออน หรอพนดนนม เพอมใหเปนอนตรายแกลกทจะคลอดออกมา

เพราะชางแมสวนมากจะยนคลอดลก โดยยอขาหลงตาลงมา ลกอาจจะตกลงพนดนในระยะสง

พอควร ลกซงคลอดออกมาจะมถงใสๆ เปนเยอบางๆ หมอย แมรบจะเขาไปชวยฉกถงเยอทหม

ออกจากตวลกชาง ถาไมมแมรบ แมชางจะฉกถงเยอนนเอง เมอฉกถงเยอออกแลว ตวลกชางยง

เปยกน าเมอกทหลอเลยงอย หลงจากนนลกชางจะนอนตะแคงนงๆ มการเคลอนไหวเฉพาะสวน

งวงและห หรอขาบางเลกนอย ประมาณ 1-2 ชวโมง พอตวแหงกคอยๆ พยงตวยนขนเอง และเดน

ไปมาไดชาๆ ในระยะนแมรบจะคอยประคบประคองลกชางอยตลอดเวลา ตอมาอกประมาณ 1

ชวโมง ลกชางกจะเขาไปหาแม เพอกนนม ลกชางบางตวทแขงแรง พอคลอดออกจากทองแมได

เพยงครเดยว กสามารถเดนเขาไปหาแมได การเขาไปหาแมในเวลารวดเรวเชนน เคยมลกชางไดรบ

อนตรายจากแมของมนเอง โดยกดงวงของลกชางจนขาด และถงแกความตายมาแลว เพราะใน

ระยะเพงคลอดลกใหมๆ เชนนน ยงปรบตวไมทน เนองจากยงอยในระหวางเจบปวดจากการคลอด

และยงไมมสญชาตญาณแหงการรกลก จงอาจทารายลกได การทธรรมชาตบงคบใหลกชางนอน

นงอย ประมาณ 1-2 ชวโมง จงเดนเขาไปหาแมไดนน เปนการทอดระยะเวลาใหแมชางบรรเทา

ความเจบปวด และเกดสญชาตญาณในการรกลกขนมา อยางไรกด ถามแมรบอยในระยะน แมรบ

จะคอยกนลกชางไมใหเขาใกลแม จนกวาจะเหนวาปลอดภยแลว จงยอมใหลกชางเขาใกลแมได

ลกชางเมอคลอดใหมๆ จะมขนยาว หวเลก งวงสน มความสงประมาณ 75 เซนตเมตร มงวงยาว

ประมาณ 30เซนตเมตร และมนาหนกประมาณ 100 กโลกรม แมชางมนมสองเตา เชนเดยวกบสตว

4 เทา ทออกลกครงละ 1 ตวทงหลาย การกนนมของลกชางนน ใชปากดดหวนมโดยตรง โดยยก

งวงใหสงขน เพอใหปากซงอยตอนลางของงวงสมผสกบหวนมได ไมใชวธเอางวงดดนมแลวพน

ใสปาก อยางทหลายคนเขาใจกน ลกชางจะหยานมแม เมออายประมาณ 3 ขวบ ในระยะทยงกนนม

อยน ลกชางจะตดตามแมอยตลอดเวลา ในขณะทลกชางมอายไดประมาณ 1 ขวบ แมชาหรอแมรบ

จะพาลกชางไปหดกนหญาออนๆ และคอยชวยเลยงดอยเสมอ บางทจะเอาใจใสดแมากกวาแม

แทๆ เสยดวยซ า ลกชางในระหวางทยงไมหยานมน มนสยซกซนมาก ดงนน จงมกจะไดรบ

อนตรายจากไมกลงทบ ในขณะทแมกาลงทางาน หรอไดรบอนตรายจากงพษกด เพราะไปเลนกบ

ง โดยไมทราบวา งนนเปนอนตรายแกตวของมน แมชางเชอกหนงอาจจะมลกได 3-4 ตว ตลอด

15

ชวตของมน โดยปกตแลว แมชางจะตกลกเพยงครงละ 1 ตว และจะมลกหางกนประมาณ 3 ป ทงน

แลวแตสภาพแวดลอม เชน ชางปาทมชวตเปนอสระ ยอมมลกไดสมาเสมอกวาชางบาน ทถกจอง

จา และตองทางานหนกอยตลอดเวลา

การกนการนอน

การนอนหลบโดยปกตของชาง มระยะเวลาสน ประมาณ 3-4 ชวโมง เวลานอนของมนอย

ในระหวาง 23.00-03.00 น. ของวนรงขน ลกษณะการนอน ของชางเมอหลบสนท จะนอนตะแคง

ลาตวขางใดขางหนงลงกบพน ชางมอาการหาวนอน และนอนกรน เชนเดยวกบมนษย ถาหากพบ

ชางนอนหลบในเวลากลางวน ควรสนนษฐานไวกอนวา ชางเชอกนนคงไมสบาย หรอมอาการ

ผดปกตเกดขน เนองจากชางมเวลานอนนอย มนจงใชเวลาทเหลออยในการกนอาหาร และเดน

ทองเทยวไปในปา เวลาเดนไปกกนหญาไปตลอดทาง

ชางเชอกหนงจะกนอาหารและหญา คดเปนน าหนกประมาณ 250 กโลกรมใน 1 วน

เนองจากชางไมมกระเพาะพเศษ สาหรบเกบอาหารไวสารอง แลวสารอกออกมาเคยวเอองในยาม

วาง เหมอนดงเชนววควาย แตชางกมวธเกบสารองอาหารไวกนในระหวางเดนทาง หรอระหวาง

ทางาน เชน เอางวงกาหญาไวในขณะเดนทาง หรอเอาหญาและอาหาร เหนบไวทซอกงาของ

มน นอกจากนน มนยงมวธทาความสะอาดหญา ดวยการใชงวงจบหญาฟาด ใหดนหลดหมดเสย

กอนทมนจะกนดวย ตามทกลาวมาแลววา ชางเปนสตวทกนอาหารมาก ดงนน ขณะททางาน หรอ

เดนทาง มนจงถายมลออกมาอยตลอดเวลา และมลของมนนเองทเจาของ หรอควาญ ใชเปนวธ

หนง ในการนาทางไปตามจบชางของตน สาหรบน าทชางใชดมนน โดยปกตชางชอบดมน า

สะอาด การดมใชงวงดดน า แลวพนเขาปาก กลาวกนวา ชางททางานตวหนงๆ จะดมน าประมาณ

60 แกลลอน หรอประมาณ 15 ปบ/วน ดงนน การทเราจะนาชางจานวนมากๆ มารวมอยในท

เดยวกน ปญหาเรองอาหารและน า สาหรบชางจงเปนเรอง ทจะตองพจารณากอนอน ตามปกตชาง

เลยง หรอชางบาน เจาของมกจะปลอยใหมนออกไปหากนเอง แตเพอมใหชางเดนไปหาอาหาร

ไกลๆ ทาใหยากแกการตามจบมาทางานอก เจาของจงมกจะใสปลอกทขาหนาของมนไว ปลอกน

อาจจะทาดวยเหลกหรอหวาย และเรยกกนในวงการทาไมวา "จะแคะ" ชางทใสปลอกขาหนาจะ

เดนไดชา และหากนไดไมไกลนก

ชางเปนสตวทไมกนเนอ (herbivorous) ฉะนน อาหารของมนจงเปนพวกหญา และตนไม

หรอผลไม ซงพอจะแบงแยกออกไดเปน 5 จาพวก คอ จาพวกหญา ไดแก พง แขม ออ กก หญาคา

เออง หมายนา หญาแพรก หญายอนห หญาปลอง หญา กระเดอยหน หญาปากควาย หญากงกาย

ฯลฯ จาพวก ไมไผ ไมจาพวกนชางชอบกนใบยอดออน และหนอ ไดแก ไผขาวหลาม ไผปา ไม

รวก ไมซาง ไมผาก ไมซางนวล ไมไผหอม ไมบง ฯลฯ จาพวกเถาวลย ได แก สลอดน า บอระเพด

หนามหน สมปอย เครอสะบา กระทงลาย จงจอ เลบรอก หวายเครอ เขาน า เครอเขา ขน เถาวลย

16

แดง ฯลฯ จาพวกไมยนตน ชางชอบกนทง เปลอก ใบ และผล ไดแก ไทร มะเดอ กลวย ขนน

นางแยมปา ตมกาขาว กม สมเสยว สก งว ถอน ออย ชาง มะพราว มะขาม มะขามปอม มะเฟอง

มะไฟ ปอสา จามจร มะยมปา หวา มะตม มะขวด สมพง โพ เตาราง กระพอ คอ ระกา เปง ฯลฯ

จาพวก พชไรสวน ไดแก ขาว เดอย ขาวโพด ออย ขาวฟาง สบปะรด ถวแระตน ฟก แตงตางๆ

มะพราว มะละกอ กลวย ฯลฯ อาหารเหลาน ชางจะหากนเอง เมอมนอยในปา แตถานามาเลยงใน

หมบาน หรอนามาทางานใกลบาน จาเปนตองหาอาหารพเศษ เชน ขาวเปลอก กลวย ออย

ทางมะพราว ผลมะละกอดบ ฯลฯ ใหมนกนดวย ในเวลาทชางไมอาจไปหาอาหารในปากนเองได

เจาของมกจะผสมเกลอลงไปในอาหารพเศษ ทจะใหมนกน เพอใหมนไดรบธาตเกลอ แทนดนโปง

ซงเปนดนเคมทมนเคยกนในปา นอกจากนน เจาของมกจะใหมะขามเปยกปนเปนกอนใสเกลอไว

ขางใน ใหมนกนสปดาหละครง มะขามเปยกเปนอาหารทชางชอบมาก และเปนยาระบายออนๆ

เวลาจะใหชางกนยา มกจะนายาใสในกอนมะขามเปยกใหมนกน จะทาใหมนกนยางายขน

การตกมนของชาง

โดยปกตชางทมรางกายสมบรณ และมอายอยในเกณฑผสมพนธได สามารถตกมนได

ทงสน ไมวาจะเปนชางตวผ หรอตวเมย ดงนน อายของชางทอยในเกณฑตกมนอยระหวาง 20-40

ป ชางเชอกใดมอาการตกมน แสดงวาชางเชอกนน กาลงมความสมบรณทสด และกาลงมความ

ตองการทางเพศอยางเตมท โดยตอมทขมบทง 2 ขาง จะบวมขนขนาดเทาไขไกจนเหนได ชด เมอ

ตอมทขมบบวมขนแลว รของตอมซงมขนาดโตประมาณ 0.5 เซนตเมตร กจะเปดกวางออก มน า

เมอกสขาวขนไหลออกมา เราเรยกอาการนวา "ตกมน" น าเมอกหรอมนทไหลออกมาน มกลน

เหมนสาบรนแรงมาก นอกจากอาการตอมทขมบบวม และมน ามนไหลออกมาแลว ถาชางทตกมน

นนเปนชางตวผ อวยวะสบพนธของมนจะแขง มน าปสสาวะไหลออกมาอยางกะปรบกะปรอย

หรออาจจะมน าอสจไหลออกมาเปนบางครงบางคราวดวย ในขณะทชางกาลงตกมนนน มนจะ

แสดงอาการดราย และทารายสงทขวางหนาทกสงทกอยาง นอกจากนนมนยงมความจาเสอม มน

จงอาจทารายควาญหรอเจาของของมนเองดวย อาการตกมนน ถาเกดกบชางพงหรอชางตวเมย จะ

มความรนแรง หรอแสดงอาการดรายนอยกวาชางตวผ อาการตกมนจะเปนอยประมาณ 2-3

สปดาห จงคอยๆ ทเลาลง ผทอยใกลชดกบชาง มกจะทราบลวงหนาวา ชางของตนกาลงจะตกมน

โดยสงเกตจากการบวมของตอมทขมบ เมอทราบเชนน เขาจะเปลยนโซลามใหใหญขน แลวนา

ชางไปลามไวในทแขงแรง ตอจากนนกกอไฟไวรอบๆ ชาง เพอใหควนไฟชวยบรรเทา ไมใหชาง

ตวอนไดกลนน ามนของชางนน เพราะชางทไมไดตกมน เมอไดกลนน ามนของตวอน กจะเขามา

ทาราย ชางทตกมนจะสไมได เนองจากถกมดไว ในระยะทมดไวนน คนเลยงจะใหกนอาหารแต

นอย อาหารทนยมใหชางตกมน ไดแก ฟกเขยว กลาวกนวา ทาใหชางมอารมณดขน และทาให

ระยะการตกมนของชางสนลง เมออาการตางๆ เปนปกตแลว กนาชางไปใชงานไดเชนเดม อาการ

ตกมนของชางน อาจเกดขนไดทกฤดกาลตลอดป เทาทกลาวกนวา ชางจะตกมนในฤดหนาวนน

17

อาจเปนเพราะฤดหนาวเปนฤดทมอากาศเยน ชางกาลงมความสมบรณทสด และงานทาไมกาลงเบา

ลง เพราะใกลจะเสรจสนฤดการทาไมแลว สวนในฤดฝนนน เปนฤดทชางกาลงทางานหนก

โอกาสทจะตกมนจงมไดยาก สาหรบฤดรอน เปนฤดทชางออนเพลย ตองการพกผอน จงไมใครม

โอกาส ตกมนมากนก(ชนดา ฝนเตม,2544)

ความสาคญของชางไทย

ชางไทยชางศกทยงใหญ

ชางไทยมสวนสาคญตอบานเมองมาหลายยคหลายสมย ยงในการศกสงครามในสมย

โบราณ ชางจดเปนยทธปจจยสาคญของกองทพไทย และการรบทยงใหญในประวตศาสตรของ

ชาตไทยโดยมพระมหากษตรยาธราชเปนจอมทพทา “ยทธหตถ” ซงหมายถงการรบบนหลงชางถง

2 ครงและคอนขางมเรองชางเขามาเกยวของหลายเหตการณในแผนดนอยธยา ดงน

ในป พ.ศ 2091 ขณะทไทยกาลงวนวายในราชสานกมการผลดแผนดนพระเจาหงสาวด

ตะเบงชะเวตยกทพมาตกรงศรอยธยา ทพขาศกไดเขาประชดพระนครดงนนสมเดจพระมหา

จกรพรรด พระมหากษตรยของไทย (ในฐานะจอมทพ) พระอครมเหสทรงเครองเปนพระมหา

อปราช พรอมกบพระราชโอรสสองพระองคคอ พระราเมศวรและพระมหนทราธราช เสดจยก

กองทพออกตรวจดกาลงขาศก ณ ทงภเขาทอง ฝายพระเจาหงสาวดเหนกองทพกษตรยออกมากนก

วาเตรยมทาสงครามพระเจาตะเบงชะเวตพรอมทงพระเจาแปรจงยกทพประจนหนากบทหารไทย

การรบเปนไปอยางตดพนและประชดตว ชางทรงของพระมหาจกรพรรดทรงตนหนวงหน ชาง

พระเจาแปรไลตามจมาไมหาง พระศรสรโยทยในเครองทรงมหาอปราชทรงเกรงพระสวามเปน

อนตราย ทรงไสชางเขาขวาง พระเจาแปรกจวงฟนดวยพระแสงของาว รางพระศรสรโยทยขาด

สะพานแลงสนพระชนมบนคอชางทนท

พระราเมศวรกบพระมหนทราธราชกขบชางกนพระศพกลบเขาพระนคร พระมหา

จกรพรรดจงโปรดเชญพระศพมาไว ณ ตาบลสวนหลวง ครนสงครามสงบกโปรดใหสรางพระเมร

ถวายพระเพลงศพ แลวทรงสรางพระเจดยตรงทพระเมรซงตดตอกบพระสบสวรรคเดม ตอมาเรยก

รวมกนวา วดสวนหลวงสบสวรรค ทกวนนยงปรากฏพระเจดยองคใหญเปนอนสรณเรยกวา “เจดย

ศรสรโยทย”

การศกครงนพระเจาตะเบงชะเวตเตรยมตวไมพรอม อกทงพระมหาธรรมราชาไดยกทพ

หวเมองฝายเหนอลงมาชวย กองทพพมาจงตองยกทพกลบ สมเดจพระมหาจกรพรรดจงโปรดให

สมเดจพระมหาธรรมราชาและพระราเมศวรยกกาลงตามตพมา แตทงสองพระองคกลบหลงกล

ขาศกถกพมาจบได ทางกรงศรอยธยาจงตองสงชางชอ “พลายศรมงคล” และ “พลายมงคลทวป”

ไปไถตวสมเดจพระมหาธรรมราชาและพระราเมศวรกลบมา

หลงการศกครงนทาใหคนไทยเสยขวญและการแยงชงอานาจในราชสานกยงมอยอยาง

ตอเนอง ขณะเดยวกนทางพมาเองกวนวาย เกดกบฏและลอบปลงพระชนมพระเจาตะเบงชะเวต

18

ทางบเรงนอง (พระญาตพระเจาตะเบงชะเวต) ถอยไปตงหลกอยเมองตองอ ทาการรวบรวมลพล

และกวาดลางกบฏอยนานถง 4 ปแลวปราบดาภเษกเปน “พระเจาหงสาวดบเรงนอง”

พระเจาบเรงนองทรงรวบรวมสรรพกาลงและสรางความปกแผนอยนานอก 10 ป เทากบ

วาทางไทยวางเวนสงครามกบพมาถง 14 ป แตเพราะความขดแยงในราชสานกกบหวเมองฝาย

เหนอ กาลงทเตรยมไวกเปนเพยงแคตงรบและปองกนตวเทานน ครนพระเจาบเรงนองขยายอานาจ

แผไพศาลแลวกเรมคดเอาเมองไทยดวย โดยใชเหตหาเรอง สงราชสาสนขอชางเผอกสมเดจพระ

มหาจกรพรรด 2 เชอก เพราะรอยแลววาทางไทยคงไมยอมให เพราะคนไทยถอวา “ชางเผอกเปน

คบารมของพระเจาแผนดน” หากยกชางเผอกใหตามคาขอกเทากบไทยเปนเมองขนพมา

พระเจาบเรงนองจงถอเอาเหตนเปนขอขดแยงเปดศกสงครามกบทางไทย สงครามนจง

เรยกวา “สงครามชางเผอก” เรมขนในป พ.ศ 2106 ทางพมายกทพตหวเมองฝายเหนอของไทยได

หมด อกทงกองทพเชยงใหมยอมออนนอมตอพมายกทพลงมาชวยอกแรง กรงศรอยธยาจงถกลอม

จากนนพระเจาบเรงนองมพระราชสาสนถามพระมหาจกรพรรดวา “คดจะรบหรอเปนไมตรตอ

กน!”

ขณะนนกองทพไทยออนแอเหลอกาลงจงยอมเปนไมตร ทางหงสาวดจงเรยกคาไถเมอง

ไดตามปรารถนา คอ ไทยตองใหชางเผอกแกพมา 4 เชอก และยอมใหพมานาตวพระราเมศวร พระ

ยาจกร พระสนทรสงคราม ไปไวทเมองหงสาวด นอกจากนไทยตองสงชางใหพมาปละ 30 เชอก

พรอมทงเงนปละ 300 ชง ทงยงยอมใหพมาเกบผลประโยชนจากภาษอากรในเมองมะรดไดอกดวย

หลงจากสงครามชางเผอกการเมองภายในราชอาณาจกรอยธยาเปนไปอยางสบสนวนวาย

ขาดความสามคค อนเนองมาจากการสรางนโยบายแตกแยกกนเองของพระเจาบเรงนอง โดย

แตงตงพระมหาธรรมราชาเปนพระเจาศรสรรเพชรญมอานาจปกครองหวเมองฝายเหนอ มฐานะ

ประเทศราชขนตรงตอหงสาวด

และเมอพระมหนทราธราชทรงขนครองราชย (พระเจาจกรพรรดทรงสละราชสมบตและ

ออกผนวช) กเกดความคลางแคลงใจกบพระมหาธรรมราชา เพราะสงการหวเมองฝายเหนอไมได

คามราวฉานเกดขนมากทกท จนถงขนแตกหก ทางอยธยารวมมอกบพระเจาไชยเชษฐา ซงครอง

อาณาจกรลานชางมาลอมเมองพษณโลกเอาไว เปนเหตใหทางพระเจาบเรงนองยกเหตนกรธาทพ

เขาลอมกรงศรอยธยาอกคราและยดไดเมอวนอาทตยเดอน 9 แรม 11 คา ปมะเสง พ.ศ 2112

ทางพระเจาบเรงนองไดทาพธปราบดาภเษกยกพระมหาธรรมราชาขนเปนพระเจาแผนดน

ครองกรงศรอยธยา ขณะทไทยตกเปนประเทศราชของพมาทางกรงศรอยธยาไดจดเตรยมผคน

อยางเงยบๆเพอทาการกอบกประเทศสอสรภาพ พระมหาธรรมราชาโปรดใหพระโอรส คอ สมเดจ

พระนเรศวรขนไปครองเมองพษณโลกเพอบงคบบญชาหวเมองฝายเหนอทงปวง ขณะเดยวกน

ทางฝายพมากมการเปลยนแปลง พระเจาบเรงนองไดสวรรคต พระเจานนทบเรงขนครองราชย

แทน แตในประเทศพมากเกดความวนวายมกบฏเกดขนตามหวเมองบอยครง โดยเฉพาะกบเมอง

19

องวะแมจะมเรองภายในมากมายทางหงสาวดกพยายามจบตาดกรงศรอยธยาตลอดเวลาและเหนวา

กองทพไทยนบวนแขงแกรงขนทกทโดยเฉพาะกองทพของสมเดจพระนเรศวรจงมการวางแผนท

จะลอบปลงพระชนมพระองค โดยอาศยเหตการณตอนหงสาวดระดมพลเพอปราบองวะ โดยเรยก

หวเมองตางๆ เชน พระเจาแปร พระเจาตองอ พระเจาเชยงใหม พระเจาลานชาง และพระเจากรงศร

อยธยา ไปรวมพลทหงสาวด และเมอสมเดจพระนเรศวรยกกองทพไปแทนพระมหาธรรมราชาท

ทรงชราภาพถงเมองแครง ความลบนไดรวไหล พระองคทรงรแผนการลอบปลงพระชนม

พระองคจงประกาศอสรภาพทาพธหลงน าทกษโณทก ประกาศแกคนทงปวงไดทราบวา “ตงแต

วนนไปกรงศรอยธยาขาดทางไมตรกบกรงหงสาวดมไดเปนมตรกนดงแตกอนตอไป!” เมอเดอน 6

แรม 3 คา พ.ศ 2127 รวมเวลาเปนเมองขนพมา 15 ป

หลงจากนนอก 3 ป พระเจานนทบเรงไดยกกองทพเขามาตไทยลอมกรงศรอยธยาเปน

เวลา 5 เดอน แตไมสามารถหกเอาพระนครได ไพรพลเจบปวยลมตายจงตองเสดจกลบหงสาวดไป

ในทสด ไทยวางเวนการศกเปนเวลา 3 ป จวบจนพระมหาธรรมราชาทรงประชวรและเสดจ

สวรรคต เมอเดอน 8 แรม 13 คา พ.ศ2133 สมเดจพระนเรศวรเสดจขนครองราชยสมบต

หลงจากนนอก 4 เดอน ทางหงสาวดเปดศกกบไทยอก และเปนศกใหญชชะตาของ

บานเมอง กลาวคอ พระเจานนทบเรงโปรดใหพระมหาอปราชคมพล 200,000 คน เขาตกรงศร

อยธยา สมเดจพระนเรศวรทรงไมตงมนคอยทอยแตในเมอง แตงทพออกสกดทพหงสาวดทกจด

สรางความเสยหายแกพมาเปนอยางยงถงวนท 25 มกราคม พ.ศ 2135 ณ ตาบลหนองสาหราย แขวง

เมองสพรรณบร สมเดจพระนเรศวรมหาราชทรงชางพระทนงคบารมชอ “เจาพระยาไชยานภาพ”

ทาการยทธหตถกบพระมหาอปราชแหงกรงหงสาวดททรงชาง “พลายพทกอ” โดยเจาพระยาไชยา

นภาพสามารถงดพลายพทกอแหงนขน สมเดจพระนเรศวรเหนทรงไดโอกาส ทรงจวงฟนดวย

พระแสงของาว พระมหาอปราชกถงแกทวงคตบนคอชาง กองทพหงสาวดแตกพาย กองทพไทย

ตามตไดเชลย ชาง มา และอาวธเปนจานวนมาก

การรบครงนทาใหพมาไมกลามารกรานไทยอกเปนเวลาถง 100 ปเศษ ทงยงเปนการรบ

ครงยงใหญบนหลงชางไมมประเทศไหนเคยกระทาและไมมการรบเชนนไดเกดขนอกตราบจนทก

วนน

ชางไทยบนความเชอและศรทธา

ชางไทยตงแตไหนแตไรมชอเสยงไดรบการยกยองจากบรรดาประเทศเอเชยและชาต

ตะวนตกวาเปนสตวทสามารถนามาฝกสอนไดงาย สามารถเขาใจภาษาพดของมนษยได

โดยเฉพาะการสอภาษาระหวางควาญกบชางทมการใชภาษาสนๆชางกสามารถเขาใจและทาตาม

ไดถกตอง

ชางเปนสตวทมความเกยวพนกบคตความเชอในทางศาสนาพทธอยางมากมาย อยางเชน

เมอครงพระโพธสตวเสวยพระชาตเปน “พญาชางฉททนต” หรอชาตหนงของพระพทธเจาใน

20

จานวน 500 ชาต และอกเหตการณหนงคอชาง “นาราคร” เปนชางเผอกตกมนมความดราย ซงพระ

เทวทตปลอยออกมาเพอทารายพระพทธเจา ระหวางทางชางนาราครอาระวาดบานชองชาวบาน

และผ คนแตกกระเจง มนไดมงตรงมาหาพระพทธเจา และเมอมนไดกมลงหมอบกราบ

พระพทธเจาอยางสานกผด

หรอชาง “ปาไลยกะ” เปนชางทคอยปรนนบตพระพทธเจาตลอดพรรษาท 10 นบตงแต

พระพทธองคตรสร ในขณะทพระพทธเจาเสดจไปประทบพรรษาทชายปารกขตวน ใกลหมบาน

ปาลไลยกะตดกบเมองโกสมพดวยความเลอมใสศรทธา

ดวยเหตนเชอวาชางเปนสญลกษณแหงพลง ความเฉลยวฉลาด ความรอบคอบ และเปน

สญลกษณแหงอานาจ มงจงถกถายทอดจนตนาการสงานศลปกรรมหลายแขนง ทงภาพเขยน การ

แกะสลก ปนปน รวมทงจตรกรรมฝาผนงในพระอโบสถ และพระวหารของวดโบราณหลายแหง

เชน พระเจดยทวดเจดยหลวง จงหวดเชยงใหม จะมศรษะชางทฐานพระเจดย

หรออยางทวดพระธาตชางคาวรวหารจงหวดนาน ซงสรางโดย “พญาเขง” ผครองนคร

นานเมอป พ.ศ 1949 เจดยชางคาเปนศลปะสมยสโขทย รายรอบเจดยมรปชางโผลออกมาใน

ลกษณะคาพระธาตไว ในแงพทธคตหมายถงการคาคญจรรโลงพระพทธศาสนาใหย งยนมนคง

ตอไป

ตงแตโบราณกาลมา ผคนไดยดถอรปลกษณของชางใชเปนสญลกษณตางๆโดยเฉพาะ

ถอเอา “ชางเผอก” เปนสญลกษณในธงชาตแหงราชอาณาจกรไทยเปนเวลาหลายรอยป กอนทจะ

เปลยนเปนธงไตรรงคเมอป พ.ศ 2460

นอกจากนในหลายๆจงหวดของประเทศไทยไดเอาชางเปนตราสญลกษณเพอความเปน

สรมงคล เชน ตราประจาจงหวดเชยงใหมเปนรปชางเผอก “พระยาเศวตไอยรา” ยนแทนอยใน

เรอนแกว ตราประจาจงหวดเชยงรายเปนรปชางยนเตมตวชงวงและยกหาง อนหมายถงความ

รงเรองสบไป ตราประจาจงหวดแมฮองสอนเปนรปชางในทองน า อนหมายถงการสอนชางปาใน

รองแมน า หรอบานแมรองสอน ซงตอมากลายเปนแมฮองสอน ตราประจาจงหวดตาก เปนภาพ

สมเดจพระนเรศวรมหาราชประทบบนหลงพระคชาธาร ตราประจาจงหวดสพรรณบรเปนภาพ

ยทธหตถระหวางสมเดจพระนเรศวรมหาราชกบพระมหาอปราช

คนไทยยงมความเชออนเปนคตนยมแตโบราณเกยวเนองกบชางดวยการนามาผกเปนขอ

ทานายพยากรณโชคชะตาของมนษยจนมตารากลาวถง “โชคชาง” แตเพราะเปนการทานายแบบ

กวางๆไมเจาะจง ความนยมพยากรณดวงชะตาในเรองนจงคอยๆเสอมหายไปแตอยางนอยกเปน

ตานานแสดงใหเปนอทธพลความเชออนเกยวเนองกบชางอนเปนสตวมงคลนนเอง

(จเร โสระฐ.2544)

21

ภาพประกอบท 2.8 แสดงภาพธงชาตไทยสมย รชกาลท ๕ (ธงชางเผอก)

(www.flagvictory.com)

ภาพประกอบท 2.9แสดงภาพธงชาตไทยสมย รชกาลท ๖(ธงชางเผอกทรงเครอง)

(www.flagvictory.com)

ประโยชนของชาง

ชางใชในพระราชพธสาคญตางๆ

การสรางสรรควฒนธรรมทดงามของชาตไทยในอดตกาลนนลวนแตไดชางเขามามสวน

รวมอยดวยทง สน เมอประมาณ 200 กวาปทผานมา กไดชางเขามาเปนแรงงานสาคญอกเชนกน

เมอแรกเรมการตงกรงรตนโกสนทรนนชางคอพาหนะสาคญทอญเชญพระพทธมณรตนปฏมากร

แกวมรกตมาสถตย ณ วดพระศรรตนศาสดาราม นอกจากนในงานพระราชพธตางๆ อาท พระราช

พธเฉลมพระชนมพรรษา งานพระราชพธฉตรมงคล หรอในงานพระราชทานงานเลยงเพอเปน

เกยรตแกพระราชอาคนตกะหรอประมข ของตางประเทศทพระทนงจกรมหาปราสาท จะตองนา

ชางเผอกแตงเครองคชาภรณไปยนทแทนเกยชางดานตะวนตกของพระ ทนงดสตาภรมยใน

พระบรมมหาราชวงเพอประกอบพระเกยรตยศ

ชางใชเปนพาหนะในการคมนาคม

ในยคสมยทการคมนาคมยงไมเจรญเทยบเทากบในปจจบน มนษยยงไมไดมการพฒนา

เครองจกรตางๆ สาหรบนามาใชเปนเครองทนแรงเพอการขนสงของ ชางคอพาหนะทดและม

22

ประสทธภาพทสดสาหรบมนษย เนองจากชางเปนสตวใหญมความเฉลยวฉลาดและมพละกาลง

มหาศาล ชางจงสามารถขนสงสงตางๆ ทมอยในปรมาณมากไดอยางอดทน

ชางใชในการอตสาหกรรมทาไม

การใชชางทาไมในประเทศไทยเรมตงแตการลมไม การทอนไมซง การขนสงไมจนถง

โรงงานหรอตลาดการคา ในแงของการอนรกษปาไม และระบบการจดการปาไมในประเทศไทย

การใชชางชกลากไม นบวาเหมาะสมมาก เพราะชางสามารถเดนไปไดโดยไมทาลายกลาไมตน

เลกๆ ไมทาใหดนแนน ไมตองตดถนนหนทางใหมากเสน นอกจากนชางยงขนเขาไดด และมอาย

การใชงานนานถง 50 ป

การจบชาง

การจบชาง หรอ การคลองชาง ถอเปนศลปศาสตรอยางหนงทมการเรยนรมาตงแตโบราณ

โดยเฉพาะอยางยงองคพระมหากษตรยไทย ซงตองศกษาศลปวทยาแขนงนเพอทรงสามารถสรร

หาชางดมาไวประดบพระบารม ทงในยามปกตจะใชทรงเปนพาหนะ และในยามสงครามทจะทรง

ใชเปนคชาธารออกรณรงคหมปจจามตร ดงนน จะพบวาในประวตศาสตรองคพระมหากษตรย

ทรงมกจะเสดจออก เพอไปวงชางดวยพระองคเอง ทงนกเพอฝกพระองคและขนนางชาราชบรพาร

ไดฝกซอมการคลองชางปาใหมความชานาญเชยวชาญในการจบชาง และรอบรถงปาใน

ราชอาณาจกรไดดขน ทงเปนการฝกการขบขชาง และใชชางใหชานาญขน นอกจากนการไปวง

ชาง หรอการคลองชางนกเพอคดเลอกชางมาไวใชงานเปนพาหนะบรรทกสงของตางๆ

ในการจบชางในปาเพอนาชางมาฝกหดในงานตางๆ ไมวาจะเปนการฝกชางศกชวยรบ

หรอนาชางงานแบกสมภาระตางๆ หรอจบชางมาเพอสงออกไปขายในดนแดนใกลเคยง โดย

บคคลทมารวมจบชางเหลานทมแตโบราณทเรยกวา ควาญ ถาเปนผทเพงจะเรมมาทางาน เรยกวา

"ควาญซาย" และ ถามความชานาญมากขนจะไดรบเลอนตาแหนงเปน "ควาญขวา" และถามความ

เชยวชาญในการจบชางมากขน และมอายสมควรจะไดรบเลอนเปน "หมอชาง" แตทสาคญจะตอง

เปนคนทมความสามารถในการคลองชางเหนอควาญชางผอน หมอชางเองกยงมครทคอยควบคม

อยอกชนหนง ทเรยกวา "ปะกรรม" หรอ "ปะกา" ซงจะรบคาสงจากหวหนาใหญซงเรยกวา "ปฏยา

ยะ" อกตอหนง

อปกรณในการจบชางหรอการคลองชาง

1. หนงปะกา หรอ เชอกปะกา มลกษณะเปน เชอก หนงซงทาจากหนงกระบอ 3 เสน มา

ฟนใหเปนเกลยว ยาว ประมาณ ประมาณ 30-50 เมตร โดยแตละเสนจะใชหนงกระบอจานวน 3

ตว ใชสาหรบเปนบวงบาศคลองเทาชางปาโดย ปลาย ขางหนงจะถกถกใหเปน หวง เพอสอดปลาย

อกดานหนงแลวรดเขาหากน ใหมลกษณะเปนบวงบาศ ใกล ๆ กบบวงน จะนาไมไผกลมและ

23

กลวง ยาวประมาณ 15-20 เซนตเมตร มาผกตดเชอกปะกาเรยกวา "แขนง" เพอใชเปนทเสยบ ไม

คนจาม ในยามทไมไดออกไปโพนชาง หนงปะกาจะถกเกบรกษาไวทศาล ปะกาเพอใชเปนทเสยบ

ไมคนจาม ในยามทไมไดออกไปโพนชาง หนงปะกาจะถกเกบรกษาไวทศาล ปะกา

2. ไม คนจาม มลกษณะเปนทอนไมยาวประมาณ 4-5 เมตร เสนผาศนยกลาง ประมาณ 4-

เซนตเมตร ทาจาก ไมเนอ แขง หรอไมไผรวก สาหรบใชเสยบตอเขากบแขนนาง ซงยดตดอยกบ

เชอกปะกาเพอคลองบวงบาศ ของเชอก ปะกา เขากบเทาชางปา

3. ทาม มลกษณะเปนเชอกหนงซงทาจากหนงกระบอ 8เสนหรอ 11เสน ฟนเปนเกลยว

ปลายทงสองขางจะถกเปนหวงใชสาหรบ ผกคอชางปา ทคลองได บางครงจะตดหนามแซมไว

เพอใหชางปาละพยศไมกลาดง ทาม บอย ๆ เพราะหนามจะทมตาคอทกครง

4. สาย โยง แบงเปน 2 ชนด ตามลกษณะการใชงาน หากใชสาหรบผก ชางปากบตนไม

หรอกบชางตอ เรยกวา “โยงละ” มลกษณะเปน เชอกหนงซงทาจากหนงกระบอ6-8 เสนฟน เปน

เกลยวยาวประมาณ 3 เมตรสวนสายโยงทใชสาหรบจงชางปา ขณะเดนทางเรยกวา“โยงเตอะ” ซง

จะมขนาดเลกกวาเพราะทาจากหนงกระบอ 3-5 สนฟนเปนเกลยวยาวประมาณ 4 เมตร

5. สลก มลกษณะเปนเชอกหนง ซงทาจากหนงกระบอ 3 เสน ฟนเปน เกลยวยาวพอดกบ

คอชางตอ ปลายทงสองขางเปนหวงเหลก ใชสาหรบผกเชอกปะกาเขากบคอชางตอ เพอใหชางตอ

ดงชางปาท คลอง ไดไมใหหลดไป

6. โทน ม ลกษณะเปนโครงไมรปทรงสามเหลยม ขนาดกวาง ประมาณ 60 ซนตเมตร ยาว

60 เซนตเมตร สง 45 เซนตเมตรใชสาหรบเกบหนงปะกาขณะเดนทางเขาปา รวมทงของใชท

จาเปนในการคลองชาง

7. สาย ประโคน มลกษณะเปนเชอกหวาย ซงทาจากหวายขนาด 1 เซนตเมตร จานวน 3

เสนถกไขวกนไปมา มขนาดความยาวพอด กบทองชาง ใชสาหรบผกยดโทนใหตดกบ หลงชางตอ

8.หากกระแซง มลกษณะเปนสายหนงหรอเปนเชอก ใชสาหรบผกโทนกบสายประโคน

แผนก นา มลกษณะเปนเชอกหนง ซงทาจากหนงกระบอ 3 เสน ฟนเปนเกลยว ยาว 1.50 เมตร

ปลายขางหนงเปนหวง เหลกขนาดเสนผาศนยกลาง 6 เซนตเมตร ใชสาหรบผกตดกบสายประโคน

ดงไปทางทายชาง เพอใหมะจบยดเวลาชางวง จะไดไมตกจากหลงชาง

9.สาย ชนก มลกษณะเปนเชอกถกสลบกบหวงเหลก ใชสาหรบสวมคอชางตอ เพอให

หมอชางใชเทาคบเวลาขชางตอ ไลชางปาจะไดไมพลดตก

10.ไมงก มลกษณะเปนไมกลมแบนโคงงอคลายตวแอลในภาษาองกฤษ ยาวประมาณ 30

เซนตเมตร ทาจากไมเนอแขง ใชสาหรบตทายชางขณะไลคลองชางปาเพอเรงความเรวของชางตอ

11.ซง(ภาษาชาวบานใชเรยก) แสนงเกล (สะไน) เปนเครองมอในการสงสญญาณ ดวย

เสยง ทาจากเขากระบอ ใชเปาเมอ คลอนขบวนชางตอ หรอ เมอตองการตดตอสอสารกน ใน

ขบวนชางตอ

24

12 สนบมก มลกษณะเปนถงถกดวยปอหรอปาน ขนาดเสนผาศนยกลาง ประมาณ 60

เซนตเมตร ใชสาหรบเกบของใช สวนตวของหมอชาง หรอมะ

13.หนง ลว เปนเชอกททาจากหนงกระบอเสนเลก ๆ ขนาดเทานวกอย มความยาว มาก

เมอจะใชประโยชนสามารถตดออก ไดตามความจาเปนใชสาหรบมดหวงทามเขาดวยกน หรอมด

สลกทคอชางตอ และมดสงอน ๆ

วธการจบชางหรอการคลองชาง

การคลองชางในเพนยด

การคลองชางในเพนยดแตเดมนนมไดมแตพธหลวง แตจะพบในดนแดนทมชางปามาก ๆ

เชน ในอนเดยใต ลงกา และมาเลเซยแถบรฐไทรบร หรอเคดาร ซงมรายละเอยดขนตอนคลองชาง

คลายกบการคลองชางในเพนยดหลวง นนคอ

เมอชางโขลงหรอชางเถอนถกตอนมาจนถงเพนยดจะไมรสกกลวนก แตพอผานเขาไปใน

ปกกา ของเพนยดแลว สงเกตวาโขลงรสกหวาดหวนมาก รองเสยงดงลน แตกไมอาจจะฝาชางบาน

ทกนอยออกไปไดจงปลอยใหชางนานาเขาไปใน เพนยดแตเชอกเดยว บรรดาโขลงทถกตอนมาน

ถาเปนชางเถอนทเคยถกตอนมาหลายหน จะรสกคนเคยกเดนเขาเพนยดงาย ชางพวกนเรยกวา

"ชางเวร" เปนการทาใหชางเถอนทยงไมเคยถกตอนมา ตามเขาไปในเพนยดดวยทกครง ๆ ละ 20-

40 เชอก เมอชางเขาเพนยดเรยบรอยแลว กพกรอไวใหคลองในวนรงขน

วนทจะทาการคลองนน จะจดชางตอ 5-7 เชอก เขามาในเพนยด โดยมเครองมอคอ เชอก

บาศ คนจาม ขอ และ งก เชอกบาศนนเปนเชอกขนาดเสนผาศนยกลาง 2 นว ยาวประมาณ 8 วา

ตรงปลายดานหนงทาเปนบวงรดได สวนปลายอกดานหนงนามารอยเขากบเชอกทผกคอชางตอ

คนจามนนเปนไมรวกยาวประมาณ 6 ศอกกวามปลายเรยวสาหรบยดเขาไปในชองรดของเชอก

บาศ สวนขอเปนอาวธทหมอชางถอ และงกเปนอายธทควาญทายถอ

พวกชางตอจะถกขบเขาไปทางซองดานตะวนตก สวนควาญกชวยกนทามเชอกบาศไป

คอยอยทรมเพนยดหลายเสน กบกระบอกใสน าหลายกระบอก เมอชางตอเขาไปพรอมกนแลว ก

ไปไลโขลงใหวงเวยนไปรอบ ๆ อยในเพนยด เมอเหนวาชางเถอนเชอกใดจะเปนชางพลายหรอ

ชางพงกได ทมขนาดพอใชการและฝกหดได ซงมกเปนชางขนาดกลาง คอ สงขนาด 3 ศอกเศษ ก

ขบชางตอไลกระชนเขาไป พอไดทกดกหรอสอดบวงบาศใหเขาไปตดในเทาชางเถอน และชกไม

มา กระชากเชอกใหรดเขาไปใหตดแนนอยกบเทาชาง เมอตดแนนแลว กเกยวชางตอใหกระหลบ

กลบหลง ควาญทายตองทงเชอกบาศลงไปทงเสน เรยกวา เบาะ แลวไสชางตอใหวงสวนทาง

กลบมาจนกวาเชอกทตดเทาชางเถอนนนถง แนนดแลวกแกเชอกทผกคอชางตออกปลอยใหเชอก

บาศหลดตดเทาชาง เถอนไปโดยชางเถอนจะถกคลองดวยเชอกบาศ ตวละ 2 บาศ บาง 3 บาศ บาง

แลวชางตอนนกไปรบเชอกบาศมาอก แลวชวยกนเอาคนเชอกบาศทคลองทคลองตดเทาชางแลว

เขาพนกบเสาเพนยดใหแนนหนา โดยแยกผกใหหางกน การผกนนตองจบเชอกบาศใหเทากนแลว

25

จงผก เพอวาเมอชางเถอนดงไป ใหดงพรอมกนเชอกจะไดไมขาด เมอผกแนนดแลวกพาชางนาเขา

มาในเพนยดทางชองดานตะวนตกแลวเปด โตงเตงไวพอชางเถอนหนมาเหนชางตวนากไสชาง

นาออกไปแลวไลใหออกไปอาบ นา สวนชางทตดเชอกบาศจะตามออกไปไมได กดนแทงเสาแทง

ดนและรองครวญคราง ตอนนชางตอกจะเขามาเทยบดานขางชางทตดบวงบาศขางละเชอก กเอา

หลายทบกนเขาหลายเสนจนใหญขนาดเทาขอมอและมความยาวพอพนรอบคอชาง ได เรยกวา

สายทาม เพอผกคอขางเถอนใหแนน แลวเอาเชอกโยงจากสายทามทผกคอชางเถอนมาเขาผนก คอ

นามารอยผกเขากบสายทามชางตอทง 2 ขาง เมอเขาผนกแนนหนาดแลว กเอาน ามาเทรดลงทคอ

ศรษะ และหลงชางเถอน เพอใหสายทามเหนยมและใหชางเถอนชนใจ ลดอาละวาดลง เมอเสรจ

แลวกแกคนเชอกบาศทผกเสาออก พาเดนออกไปทางดานทศตะวนตก โดยมชางตอรนทาย พอถง

ซอง กเอาคนเชอกบาศผกเขากบเสาเพนยดอกครงผกใหชางเถอนออกไปพนซอง ไดประมาณ 6

ศอก พอผกมนคงแลวกแกผนกออก เปดโตงเตงปลอยใหชางเถอนออกไป และชางตอกตาม

ออกไปเขาผนกดานนอกอกครงหนง เพราะซองนนแคบ จาเพาะเขาออกไดแตเชอกเดยว จงตอง

ผนกครงท 2 แลว กพาไปผกไวทเสาตลงในโรงเพอในไปฝกตอไป

การคลองชางหรอจบชางในซอง

การ ขบชางในซอง เปนการคลองชางในคอก หรอเพนยดอกวธหนงทนยมมากในภาคใต

โดยเฉพาะในเขตจงหวดพทลงและกระบ การจบชางในซองเปนการจบชางขนาดใหญทชางตอ

ธรรมดาไมสามารถเขาไปผนก หรอทานกาลงได ดงน นจงระบายโขลงออกไปทางซองดาน

ตะวนตก เมอตองการชางเชอกใด พอเชอกนนเขาไปในซองคนควบคมโตงเตงกจะปลอยโตงเตง

ใหปดปากซองเสยทง สองดาน แลวเอาสายทามผกคอ จากนนเอาเชอกขนาดกลางทเรยกวา สาย

ปกไก ผกทไพรงา รงเขามาผกกบสายทามทฟกคอชางเถอนนนใหตง จนหนาชางเถอนนนงาและ

ผกสายทามอกเสนหนงรอยมาตามหวงของสายปกไก ทผกไพรงามหางสายสตรตอไปดานหนา

ชางเถอนประมาณ 1 เสน สายสตรนบางตวผกแตงาขางเดยว หรอบางทผกทง 2 งา เปน 2 เสน แลว

เอาสอดเชอกบาศ ผกเทาหลงทง 2 ขาง ๆ ละ 3-4 ครง แลวกระหวดตนเชอกบาศเขากบกวานซงอย

รมซอง ทสามารถจบชางเถอนนไดกเพราะในซองนนเปนทบงคบ คอกลบตวไมได และพวกหมอ

ชางและควาญมความชานาญ จงจบผกไดเรว มทนทชางเถอนจะทาอนตรายได เมอผกเสรจแลวก

เปดโตงเตงดานหนาชางออก ดงสายสตรเขา ขางนนกวงออกไป แตตดทสายสตรและสายปกไกท

ผกขาไว ทาใหชางเถอนไมมกาลงพอ จะดนกเจบ จากนนดงสายสตรไวใหชางเถอนมาเทยบเขากบ

เสาตลง ซงปกไวรมปากซอง แตยงไมพาไปอาบน า เพราะเขาผนก ไมได จงใชวธรดน าให และ

เมอนาไปโรงใหญไดแลวกเอาไปลยงจนกวาจะเชองด แตการทจบชางใหญมกจะเลยงไมรอดตาย

เสยเปนสวนมากเพราะบอบชาจากการ ถกจบถกตในระหวางฝก

26

การจบชางดวยวธหลมพราง

การจบชางดวยวธหลมพรางหรอหลมลวง เปนการจบยอย เพราะหลมทขดมขนาดยาว 6

ศอก กวาง 1 วา ลก 5 ศอก และจะตดชางเถอนหลมละ 2-3 เชอก หลมทขดนทปากหลมทง 4 ดาน

ตองเซาะดนทาลนสาหรบวางไมเครา หรอไมฟาก แลวใชดนและใบไมกลบทบบนปากหลม เพอ

ชางจะไดไมสงสย การเลอกทขดหลมนนตองเลอกในซอกหวยหรอกวเขา จะเปนปาชนดใดกได

แตตองเปนทางเดนของชาง ทเรยกวา ดานชาง เมอเลอกทไดแลวกจะขดหลมไวกลางดานชาง แลว

ใชคนประมาณ 10 คน ชวยกนไลชางใหตน และพยายามไลใหชารงเดนเขาแนวดาน เมอชางวง

จวนจะถงหลมพรางใหโหรองเพอใหชางตน และวงโดยเรวทรงตวไมได และพลดตกลงในหลม

จากนนพวกควาญจะชวยกนทาซองอยางจบชางเขาปลอกไวหนาหลมโดยเรวทสด โดยเตรยมไมท

จะทาซองไวใหพรอมกอนทชางจะตกหลม เสรจแลวกหาไมทอนหรอเสาขนาดใหญ ทงลงไปใน

หลมหลาย ๆ ทอน เพอใหชางสามารถเหยยบกาวขนบนปากหลมเขาซองเมอชางเขาซองแลวก ใช

ไมทอนสอดเขาไปในระหวางขาหนากบขาหลงเพอใหชางตรงตว แลวคนทอยดานนอกกเขามา

ทางนอกซอง ใชเชอกมดโคนขาใหแนนกบเสาซอง และใชเชอกมดเทาหลงไวอกเสนหนงแล

คลองเทาหนาอกขาหนง รวบใหตดกนอยางตกปลอกใหแนนหนา แตครงนใสรดประโคนกบสาย

ทามคอยางคลองชางกลางแปลง เมอเสรจแลวกนาชางตอเขาเทยบ คอมดทามคอตดกบชางตอ และ

รอซองออก จากนนนาชางไปโยงไวกบตนไมอยางเดยวกบแซกโพนชาง

การคลองชางหรอการจบชางกลางนา

การคลองชางหรอการจบชางกลางน าน ตองเปนทาเลปาทองทงทมน าลกและเปนบรเวณ

ทชางชอบหากนอยท ง กลางวนและกลางคน การจบชางกลางนานตองใชจบเฉพาะกลางวนและใช

เรอเปนพาหนะแทนชาง ประมาณ 10 ลา แตละลายาว 3 วา เรอทจะใชจะกาวสะกดรอยเทยวตาม

หาชางปา เรอนจะตองใชทงพาหนะแทนชางประมาณ 10 ลา แตละลายาว 3 วา เรอทใชจะกาว

สะกดรอยเทยวตามหาชางปา เรอนจะตองใชทงพายและถอ มคนทายเรอทแขงแรง คนชวยถออย

กลางลา สวนคนคลองอยทหวเรอโดยมไมยาว เชนเดยวกบคนจาม มบวงตดปลายไม แตบวงน

กวางกวาคนจามทวไป คอกวางประมาณศอกคบ และใชเชอกมนลาขนาดใหญเทาขอมอแทนเชอก

บาศททาดวยหนง

วธคลองกทาเมอไลทนชาง ผคลองกจะยกบวงขนพาดใหเลยหวชางไปประมาณ 1 ศอก

ทงบวงใหจมลงไปในน าครงหนง เมอชางยกงวงขนปดบวง ใหผคลองรบกดปลายไมลงไปในน า

ใหจงหวะบวงลอดใตคางชางอยางรวดเรว และรดเลยใบหเขามา บวงกจะไมหลดจากคอชาง แลว

เรอทคลองกเบนลาออกจากสายทคลองปลอยใหเสนเชอกบวงไวกบเรอ ทไปดวย ชางทถกคลอง

จะรบวายน าหนไปขางหนา พวกเรอทยดเชอกกจะถอกรานไวไว ปลอยไปตามชางบาง จนชาง

เหนอยออนกาลง ชางตอซงคอยอยตามรมฝงและมทามคอสาหรบมดตดกบคอชางตอกตามมา

27

สมทบโยนทามคลองคอตดกบคอชางตอ เสรจแลวกแกบวงทคลองออกจากคอชางปา แลวนาไป

โยงกบตนไมเพอตกปลอกและนาไปฝกตอตอไป

วธจบชางดวยวธใชชางตอ

การจบ ชางดวยวธใชชางตอนน เปนวธจบชางอกวธหนง การใชชางตอนแปลกไปจกการ

ใชกบสตวชนดอน เชน นก เพราะแทนทจะใชชางพลาย กบใชชางพง ซงเจาเของเลยงแบบปลอย

ใหอสระ และไปหาชางพลายในปาเอง โดยมเชอกใหญผกตดตวไปดวย ชางพงทใชเปนชางตอน

ถกฝกมาอยางดในการผกปมเชอก และจบสตวพวกเดยวกนมาใหมนษยใช

ชางตอนกอนจะเขาปา เจาของจะพาไปอาบนาและแตงตวชะโลมเครองหอม และผกเชอก

ให แลวปลอยเขาปาไป สวนตวเองกตามไปหาง ๆ เมอชางตอพบชางปากเขาไปรองคารามเปนเชง

ทกทานแตไกล เมอชางปาสนใจกเขาไปเคลาเคลย ใชงวงลบคลาจนชางปาตายใจ กเรมเอาเชอกท

ตดไปนนใชงวงผกเทาชางปาไวจนแนน เพราะชางตอนชานาญขมวดปม ทาเงอนไดเรวไมแพคน

สวนชางปาทเปนตวผนน กวาจะรสกตววาถกผกจบแลว กพอดคนทตามชางตอมาถงตว

เสยกอน จะวงหนหรอจะสกไมถนด เพราะเชอกนนรดเทาแนนแลว คนทตามมาทนกจบเขาผนก

และนามาฝกหดไวใชงานตอไป(ศรณย ทองปาน,2550)

วนชางไทย

ประวตความเปนมาของวนชางไทย

วนชางไทยเกดจากการรเรมของคณะอนกรรมการประสานงานการอนรกษชางไทย ซง

เปนหนวยงานประสานงาน องคการภาครฐและเอกชนททางานเกยวกบการอนรกษชางไทย

คณะกรรมการเอกลกษณของชาต สานกเลขาธการนายกรฐมนตร เนองจากเลงเหนวาหากมการ

สถาปนาวนชางไทยขน กจะชวยใหประชาชนคนไทย หนมาสนใจชาง รกชาง หวงแหนชาง

ตลอดจนใหความสาคญตอการใหความชวยเหลออนรกษชางมากขน

คณะอนกรรมการฯ จงไดพจารณาหาวนทเหมาะสม ซงครงแรกไดพจารณาเอาวนทสมเดจ

พระนเรศวรมหาราชทายทธหตถ มชยชนะเหนอพระมหาอปราชา แตวนดงกลาวถกใชเปนวน

กองทพไทยไปแลว จงไดพจารณาวนอน และเหนวาวนท 13 มนาคม ซงเปนวนทคณะกรรมการ

คดเลอกสตวประจาชาต มมตใหชางเผอกเปนสญลกษณของประเทศไทยนนมความเหมาะสม จง

ไดนาเสนอมตตามลาดบขนเขาสคณะรฐมนตร โดยไดรบการสนบสนนจากกระทรวงเกษตรและ

สหกรณอกทางหนง ซงคณะรฐมนตรไดมมตเมอ วนท 26 พฤษภาคม 2541 เหนชอบให วนท

13 มนาคม เปนวนชางไทย และไดประกาศสานกนายกรฐมนตรลงในราชกจจานเบกษา เมอวนท

29 พฤษภาคม 2541(สมชาย ศรเทพทรงกลด,2551)

28

ภาพประกอบท 2.10 แสดงภาพกจกรรมวนชางไทย จ.เชยงใหม

(www.edtguide.com)

ปญหาชางไทย

ปจจบนจานวนประชากรชางไทยลดเหลอเพยงประมาณ 5,000 กวาเชอกแบงเปนชางปา

ประมาณ 2,400 ตว และชางเลยง ประมาณ 3,000 เชอก สาเหตเนองจากมนษยบกรกพนทปา

รวมทงลกลอบคาชางปา ทาใหพนทปาและแหลงนาเหลอนอยลง สงผลใหชางปาไมมอาหารกนจง

อพยพไปอยทอน นอกจากนยงมสาเหตอนๆ อก เชน ชางเพศเมยทผสมพนธแลวจะใชเวลาในการ

ตงทองนานถง 19-22 เดอน กวาจะไดลกชางแตละเชอกนานมาก และชางทถกเจาของหรอควาญ

นามาเรรอนเกดอบตเหตบาง บางเชอกเจาของไมมประสบการณเมอเจบไขไดปวยกไมสามารถ

ดแลรกษาได ทาใหมอตราการตายมากกวาการเกดจงทาใหประชากรชางเขาสสภาวะใกลสญพนธ

เตมท

ปญหาของชางปา คอจานวนประชากร ชางปาจะกระจายกนอยตามผนปาอนรกษ ซงม

ลกษณะเปนปาผนเลกๆไม ตอเนองกน ทาใหชางตกอยในสภาพคลายตดเกาะ ไมสามารถขามไป

มาระหวางพนทได สงผลใหเกดการผสมพนธภายในหมเครอญาต (Inbreeding) ซงจะนาไปสการ

เกดลกษณะดอย เกดโรคทางพนธกรรม นาไปสการเสยชวตและการสญพนธในทสด

1.ปญหาพนทปาถกทาลาย

1.1 การทาลายปาไมเพอขยายพนทเกษตรกรรม การทรฐบาลสงเสรมให

เกษตรกรทาการเกษตรเพอสงออก เปนปจจยสาคญซงทาใหเกดการลกลอบตดไมทาลายปาเผา

ปา เพอความตองการพนทสาหรบใชเพาะปลก

1.2 การเลยงสตวในเขตพนทปา การปศสตวในปจจบนนอกจากจะมการเลยง

สตวเปนระบบฟารมซงมระบบการจดการ เปนอยางดแลวการเลยงสตวแบบ ดงเดมกยงคงมอย

คอ การเลยงโดยปลอยใหสตวเขาไปหากนเองในปา ซงอาจเขาไปแยงหรอ ทาลายอาหารของสตว

29

ปา และอาจตดโรคจากสตวปาหรออาจนาโรคตดตอไปสสตวปาดวย

1.3 ไฟปา ปจจบนการเกดไฟปาลวนเกดจากการกระทาของมนษย เปนการ

ทาลายพชอาหารของชางปา

1.4 โครงการพฒนาตางๆ ในพนทปา โครงการตางๆ ทไดดาเนนการในพนทปา

ยอมสงผลกระทบตอระบบนเวศนของปา และสตว ปา เชน การสรางเขอนซงเปนการแยกปา

ธรรมชาตออกจากกน การตดถนนผานปากเชนกนแลวยงเปนการทาใหมนษยเขาไปรบกวนสตว

ปาไดงายขนดวย

2.ปญหาความขดแยงระหวางคนและชาง

ปญหาความขดแยงระหวางคนกบชางเกดขนมานานนบตงแตคนเขาไปในพนทปา ซงเปน

แหลงทอยอาศยหากนของชางเกดปญหารนแรงถงขนตองฆาชาง และมแนวโนมทจะทวความ

รนแรงขน ประเดนของการเกดขอขดแยง คอ ปญหา การแยงใชพนทราบรมแหลงนา แหลงอาหาร

และแหลงหลบภยทสาคญของชาง ในฤดฝนทยงมอาหารสมบรณ ชางสามารถดารงชวตอยได แต

เมอถงฤดแลงอาหารและนาขาดแคลน ชางจง ตองเขามาหากนผลผลตทางการเกษตรในพนท

เกษตรกรรมของมนษย ปญหานได เกดกบหลายประเทศ ซงมการลดปญหาลงไดบาง ในประเทศ

ไทยยงมพนททเกดความขดแยงคอน ขางรนแรง 7 พนท ไดแก อทยานแหงชาตแกงกระจาน

อทยานแหงชาตกยบร อทยานแหงชาตทองผาภม อทยานแหงชาตทบลาน-ปางสดา เขตรกษาพนธ

สตวปาเขาอางฤาไน เขตรกษาพนธสตวปาสลกพระ และเขตรกษาพนธสตวปาภหลวง

3.ปญหาดานการขยายพนธ

3.1 อตราสวนระหวางชางเพศผและเพศเมยในวยเจรญพนธไมเหมาะสม การลา

ชางเพศผเพอเอางา ทาใหชางมงาทควรจะเปนพอพนธลดลง สงผลใหพนธกรรมของชางงาลดลง

เกดการจากดความหลากหลายทางพนธกรรม

3.2 การผสมเลอดชด การทชางอยในพนททมถนนหรอสงกดขวางใดๆททาให

ชางไมสามารถ เดนทางตดตอระหวางพนทหากนตางๆ คลายกบการตดเกาะ ทาใหชางเกด การ

ผสมพนธกนภายในประชากรเดยวกนและอาจเกดการผสมพนธในหมเครอ ญาต เกดการผสม

พนธแบบเลอดชด โอกาสเกดลกษณะดอยสง ชางมความไมสมบรณหรอเปนพาหะของโรคทาง

พนธ กรรมตางๆสงขน

4.ปญหาการลาชาง

4.1 การจบลกชางปา มกดาเนนการโดยชาวกยหรอชาวกะเหรยงทอาศยในพนท

แนวชายแดนไทย-พมา ซงเปนแหลงทมชางปาอาศยอยเปนจานวนมาก ปจจบนนยมจบลกชางปา

มาขาย เพราะสามารถจบไดไมยากนกและขนสงไดคอน ขางสะดวก อกทงตลาดการคาชาง

ตองการลกชางมากกวาชางวยรน บรเวณ ทมการจบลกชางมาขาย ไดแก พนทแถบชายแดนไทย-

พมา ตงแต อ.อมผาง จ.ตาก ลงไป อ.สงขละบร จ.กาญจนบร อ.เมอง จ.ประจวบครขนธ อ.เมอง จ.

30

ระนอง และแถบชายแดนไทย-มาเลเซย ท อ.ศรสาคร จ.นราธวาส ผรบซอสวนมากคอกลมฝกชาง

จาก ต.บานคาย อ.เมอง จ.ชยภม เพอนาไปฝกแสดงละครชางเร หรอแสดงตามปางชางเอกชน

โรงแรม และรสอรท การนาลกชางออกจากปานนจาเปนตองฆาแมชางกอน เพราะแม ขางจะหวง

ลกมากและลกชางจะอยกบแมตลอดเวลา ลกชางทยงไมหยานม ในชวงอาย 8 เดอน-2 ป จะม

ปญหาทางสขภาพ เชน ทองเสย กระดกบาง และตองตายในทสด

4.2 การลาชางเอางา การคางาชางในประเทศไทยมมานานนบเปนพนป งาชาง

สวน ใหญจะถกนาไปใชแกะสลก เพอเปนเครองประดบและเครองบชาทมมลคาสง แหลง

แกะสลกงาชางทมชอเสยงของประเทศไทยคอ อ.พยหะคร จ.นครสวรรค และกรงเทพฯลกคาท

นยมซองาชางมกเปนนกทองเทยวจากเอเซยตะวนออก เชน จน ฮองกง เกาหล ไตหวน และญปน

เปนตน

ภาพประกอบท 2.11 แสดงภาพชางถกฆาเพอเอางา

(www.thaiday.com)

4.3 การลาชางเพอเอาอวยวะอนๆ การลาชางเพอเอาอวยวะ เชน งวง หาง และ

อวยวะเพศของชางตวผ เปนผลพลอยไดจากการลาชางเอางาหรอลกชางเทา นน

5.ปญหาดานขาดการจดการ

5.1 การขาดหนวยงานทรบผดชอบโดยตรง ปจจบนยงไมมหนวยงานท

รบผดชอบ เรองชางโดยตรง ทาใหไมมการจดการทมระบบระเบยบแบบแผนทเหมาะ

สม หนวยงานทเกยวของกบชางปาในปจจบนคอ สานกอนรกษสตวปา กรมปาไม กระทรวง

เกษตรและสหกรณ ซงมภาระหนาทมากมายหลายดาน ทาใหการจดการชางปาในปจจบนยงมไม

เพยงพอ

5.2 การขาดแคลนบคลากร การมบคลากรไมเพยงพอทาใหการดาเนนงานไมม

ประสทธผล เพยงพอ เชน การขาดแคลนนกวจย ทาใหขาดขอมลพนฐานและความรททนสมย ทา

ใหขาดขอมลทจะนาไปใชงาน ได การขาดแคลานเจาหนาทพทกษปา ทาใหการดแลปองกนพนท

31

เปนไปอยาง จากด

5.3 การขาดแคลนงบประมาณ การขาดแคลนงบประมาณในการดาเนนงานทาให

กาดาเนนการตางๆ เปนไปอยางจากดและไมตอเนอง เชน การตรวจจบผลกลอบกระทาผดในการ

ลาชาง บกรกพนทปา และการขาดงบประมาณในการวจยกทาใหไมไดขอมลทจาเปนดวย

5.4 การขาดแผนแมบทในการจดการชางปา เนองมาจากการขาดแคลนบคลากร

และงบประมาณทาใหขาดขอมลดานปญหาและขอมลททนสมยรวมถงแนวทางแกไขอยางเปน

รปธรรม ทเพยงพอในการจดทาแผนแมบท สงผลให การดาเนนงานเกยวกบชางปาขาดทศทางท

แนนอน มเพยงการแกปญหาเฉพาะหนาและบางครงเกดความซาซอนในการปฏบตงาน

5.5 การขาดการประชาสมพนธใหเหนคณคาของชางปา การประชาสมพนธจะทา

ใหเกดความรความเขาใจเกยวกบสถานการณปญหาของชางปา ซงจะสงผลใหเกดการอนรกษจาก

สาธารณชนอยางเปนรปธรรม และมประสทธภาพ

ปญหาของชางเลยง

1.ปญหาดานการผสมพนธ

1.1ชางไมมโอกาสจบคผสมพนธ สภาพการเลยงชางในปจจบน ควาญมกเลยง

ชางของตนแยกจากชางตวอนๆ เพอลดปญหาการแยงอาหารและการตอสระหวางชาง บางพนท

นยมเลยงเฉพาะชางเพศเมยเนองจากม ปญหาการตกมนนอย หรอการใชชางทางานตลอดวน ทา

ใหชางไมมโอกาสในการจบคผสมพนธ และระหวางทชางจบคผสมพนธ จะไมยอมทางานและไม

ยอมใหควาญเขาใกล อกทงยงอาจทารายควาญดวย หาก ชางเพศเมยตงทองกจะไมทางานทาให

ควาญเสยรายได และยงตองเสยคาใช จายในการดแลชางและลกชางอกดวย ดงนนควาญจงมกไม

ยนยอมใหชางจบคผสมพนธ

1.2สขภาพชางไมสมบรณ การเลยงดชางไมด ใหชางทางานหนกและไมไดรบ

อาหารอยางเพยงพอ เพอปองกนการตกมน ทาใหชางมสขภาพ ไมแขงแรง ความสามารถในการ

สบพนธกจะลดลง

1.3คาใชจายในการผสมพนธ การผสมพนธชางเลยงเจาของชางตองเสยคาใช จาย

ในการวาจางชางตางเพศมาผสมพนธ โดยไมมการรบรองผลวาจะผสมพนธ ตดหรอไม หากผสม

พนธไมตดกตองเสยคาใชจายในการวาจางใหมอกครง ซงเจาของชางมกไมยนยอมเสยคาใชจาย

สวนน

1.4ความสามารถในการผสมพนธของชางเพศผมนอย ในธรรมชาตสมาชกของ

ชางใน โขลงจะประกอบดวยชางเพศเมยทมอายตางกน และ ลกชางในวยแรกเกดไปจน ถงกอน

วยรน เมอลกชางเขาสวยรนจะแสดงพฤตกรรมทางเพศตอชางตว อน ชางเพศเมยในโขลงจะขบไล

ชางเพศผออก ไปจากโขลง เปนกลไกในการ ปองกนการผสมพนธแบบเลอดชด ชางทถกขบไล

อาจจะรวมโขลงกบชางเพศผ ตวอนๆเกดการเรยนรพฤตกรรมตางๆ แตปจจบนควาญมกเลยงชาง

32

แยกจากกนทาใหขาดการถายทอดพฤตกรรมดานตางๆ ชางเพศผวนรนหลายเชอกจงแสดง

พฤตกรรมการผสมพนธไมเปน

1.5การตายของลกชางแรกคลอด ในธรรมชาตแมชางจะมชางแมรบ ซงเปนชาง

เพศ เมยในโขลงทมความคนเคยกบแมชาง และมกมประสบการณในการเลยงลกมา แลว คอยชวย

ขณะคลอดและชวยเลยงลกชาง แตชางเลยงใกลคลอดมกถกนามาไว ใกลบานมนษย สงผลใหชาง

เกดความเครยด อาจทาใหแมชางทารายลกชาง เลยงลกไมเปน หรออาจมการผลตนานมนอยลง

ลกชางจะไดรบสาร อาหารไมเพยงพอ เกดปญหาตอสขภาพของลกชาง เชน ทองรวง และกระดก

บาง เปนตน บางตวอาจถงกบเสยชวต

2. ปญหาการใชงานชางเลยงอยางไมเหมาะสม

2.1 การใชชางประกอบธรกจทาไมผดกฎหมาย ชางทถกนามาใชในธรกจทผด

กฎหมายนมกพบปญหาตางๆ ดงน

- ชางถกทารณกรรม เชน การบงคบใหทางานหนก การใชไฟเผากนชางเพอ

กระตนใหชางลากซง การลงโทษชางอยางรนแรง ชางเหลานไมไดรบการพกผอน สขภาพทรด

โทรม มบาดแผลตดเชอ บางเชอกอาจมปญหาทตา น าตาไหลมาก หรอตาบอด

- การใหชางกนยาแอมเฟตามน หรอยาบา โดยการผสมในอาหารของชาง เพอให

ชางทางานไดมากขน เมอใชตดตอกนเปนเวลานาน ชางกเกดอาการตดยา เมอไมไดรบยาจะม

อาการอาเจยน เบออาหาร งวงซม ไมมแรง และเกดปญหาทตบและไต ทาใหชางเสยชวตในทสด

- การใชชางตกมน หรอชางดรายทเคยฆาคนทางาน เนองจากชางตกมนจะม

กาลงมากกวาปกต สวนชางทเคยฆาคน ควาญชางมกหนการจบกม หรอถกชางฆาตายไปแลว

ราคาจะถก ชางกลมนอาจฆาคนไดอก ซงมกใชการแกปญหาโดยการยงทง

2.2 การใชชางเดนเรรอนในเมองใหญ จากการปดชายแดนไทย-กมพชา รายได

ของชาวกยลดลง ประกอบกบภาวะการวางงานในฤดแลง แตยงมภาระในการเลยงดชางและครอบ

ครว จงเรมมการนาชางเดนทางไปทวประเทศ เพอใหบรการลอดทองชาง ขายอาหารชาง และรบ

บรจาคจากบคคลทวไป โดยเฉพาะในกรงเทพฯ ในเดอนกมภาพนธ พ.ศ. 2538 ทาง

กรงเทพมหานครประกาศ หามมใหชางเหลานเดนหารายไดในเขตกรงเทพฯ โดยการบงคบใช

ตามพระราชบญญตรกษาความสะอาดและความเปนระเบยบเรยบรอยของ บานเมอง พ.ศ. 2535 ม

บทลงโทษผฝาฝน คอ ปรบไมเกน 500 บาท กลมชางเรรอนจงพากนเปลยนไปหากนในพนท

ปรมณฑลรอบๆกรงเทพฯ และตามจงหวดตางๆ ทาใหเกดปญหากบชาง คอ

- อบตเหต ชางถกรถชน เนองจากผขบขยานพาหนะมองไมเหนชางทมกสญจร

บนทองถนน ในชวงเวลากลางคน หรอชางตกทอ เนองจากฝาทอรบนาหนกของชางไมไหว

- มลพษในเมอง มลพษจากฝ นโลหะหนกในอากาศ อาจเกดความผดปกตใน

ระบบทางเดนหายใจของชาง แสงจาและฝ นทอบอวลอาจ ระคายเคองตาซงอาจเกดแผลทกระจก

33

ตา เกดอาการตดเชอจนทาใหชางตาบอด ได สวนมลพษทางเสยงอาจทาใหชางตกใจวงเตลด

ไป ทาใหเกดความเขาใจผด คดวาชางตกมนและตองจบชวตลงดวยการวสามญฆาตกรรม

- คณภาพอาหาร อาหารทใหชางอาจเนา หรอมสารพษปนเปอน เชนยาฆา

แมลง ทาใหเกดความผดปกตตอระบบทางเดนอาหารของชาง

- พฤตกรรมของมนษย บางครงการแสดงออกโดยรเทาไมถงการณอาจเกด

ผลเสย เชน การเขาไปทางดานหลงของชาง การยนอาหารแบบหลอกลอ อาจนามาซงการสญเสย

ชวตมนษยได

2.3 การใชชางแสดงละครเร ปญหาทพบคอการลกลอบลาชางปาเพอนาลกชาง

มาฝกแสดง ลกชางมกมอายนอยและยงไมหยานม อาจเสยชวตระหวางการขนสง

- การฝกลกชางในทาฝนธรรมชาต เชน หกสง การไตบนสะพานไมแผนเดยว

การยนบนถง ชางอาจไดรบบาดเจบหรอพการ หรอเสยชวตระหวางการฝก นอกจากนชาง ทผาน

การฝกอยางทารณเมอโตขนมกจะเปนชางทกาวราว

3. การสงชางออกนอกประเทศ

การสงชางออกนอกประเทศสวนใหญ ใหเหตผลเพอการเจรญสมพนธไตรตอมตร

ประเทศ ระหวางประมขของประเทศ ระหวางรฐบาล หรอระหวางสวนสตว ซงจานวนชางท

สงออกไปเพอภารกจดงกลาวแมม จานวนนอยมาก แตขอทนาสงเกตและควรใหความสาคญ

คอ ชางทถกสงออกไปนอกประเทศลวนแลวแตเปนชางทมลกษณะด ทงราง กายและอปนสยซง

สงเหลานเปนการลดประชากรชางทมลกษณะทางพนธ กรรมทดดวยเชนกน

4. ปญหาอนๆ

ปจจบนการจดการชางบานยงขาดแคลนบคลากร และงบประมาณ ทาใหเกดปญหาท

ตามมาคอการขาดขอมลพนฐาน สาหรบวางแผนงานการจดทาแผน แมบท และการ

ประชาสมพนธใหเหนความสาคญของชาง(สมชาย ศรเทพทรงกลด,2551)

จากขอความดงกลาวพอจะสรปไดวา ชางไทยเปนสตวบกทมขนาดใหญทสดเลยงลกดวย

นม แขงแรงและมกาลงมากมความสาคญและผกพนกบชวตของคนไทยมาโดยตลอดเปนสตว

คบญบารมของพระมหากษตรยไทยดารงอยคกบประเทศไทยมาเปนเวลานานประวตศาสตรชาต

ไทยไดจารกไววาชางไดเขามามสวนในการปกปองเอกราชและความเปนชาตใหแกชาวไทยหลาย

ยคหลายสมย ซงประโยชนของชางไดแก การใชชางในพระราชพธสาคญตางๆ เชน พระราชพธ

เฉลมพระชนมพรรษา การใชชางเปนพาหนะเปนเครองทนแรงเพอการขนสงของ การใชชางใน

การทาอตสาหกรรมทาไม เชน การลมไม ลากทอนซง

34

ความหมายศลปะ

ศลปะ คอ ผลแหงความคดสรางสรรคของมนษยทแสดงออกมาในรปลกษณตาง ๆ ให

ปรากฏซง สนทรยภาพ ความประทบใจ หรอความสะเทอนอารมณ ความอจฉรยภาพ พทธปญญา

ประสบการณ รสนยมและทกษะของแตละคน เพอความพอใจ ความรนรมย ขนบธรรมเนยม

จารตประเพณ หรอความเชอทางศาสนา ( พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน, 2530 )

ศลปะ คอ ผลงานการสรางสรรครปลกษณแหงความพงพอใจขนมา และรปลกษณ

กอใหเกดอารมณรสกในความงาม อารมณรสกในความงามนนจะเปนทพงพอใจไดกตอเมอ

ประสาทสมผสของเรา ชนชมในเอกภาพ หรอความประสมกลมกลนกนในความสมพนธอนม

ระเบยบแบบแผน ( Herbert Read, 1959)

ศลปะ คอ สงทมนษยสรางสรรคขน เพอแสดงออกซงอารมณ ความรสก สตปญญา

ความคด และ/ หรอความงาม ( ชลด นมเสมอ, 2534 )

ศลปะ เปนผลงานทเกดจากการแสดงออกของอารมณ ปญญา และทศนคต รวมทงทกษะ

ความชาน ชานาญของมนษย การสรางสรรคงานศลปะในปจจบนมแนวโนมไปในทางการ

สรางสรรค และการแสดงออกของอารมณและความคด ( วรตน พชญไพบลย, 2524)

ศลปะตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2493 ไดอธบายไววา ศลปะ (สนละ

ปะ)น.ฝมอ,ฝมอทางการชาง, การแสดงออกมาใหปรากฏขนไดอยางพงชม และเกดอารมณ

สะเทอนใจ (วบลย ลสวรรณ, 2527:3)

ศาสตราจารย ศลป พระศร ใหความหมายของศลปะไววา ศลปะ หมายถง งานอนเปน

พากเพยรของมนษย ซงตองใชความพยายามดวยฝมอ และดวยความคด เชนตดเสอ สรางเครอง

เรอน ปลกตนไม เปนตน อยางนเปนความหมายศลปะมความหมายกวาง

เมอกลาววา วจตรศลป หมายถง งานอนเปนความพากเพยรของมนษยนอกจากตองใช

ความพยายามดวยมอดวยความคดแลว ตองมพวยพงแหงพทธปญญา และจตรออกมาดวย ถากลาว

อยางภาษาสามญคอตองมใจจดจออยกบสงททาเพอใหเกดปญหาความคด และความรสกทางใจ

ใหพงออกมา และแทรกซมเขาไปในสงนน เรยกเปนคาเฉพาะของศพททางศลปะวา คอการพวย

พงออกมา (ศลป พระศร, 2515: 21)

พระยาอนมานราชธน ไดกลาววา ศลปะ เปนการใชความรขนสดทาย หรอระยะสดทาย

ของมนษยทจะตองมความชานาญเชยวชาญ ทสบเนองจากเรยนรในระยะแรกทเรยกวาความร

บรสทธ ซงเปนการเรยนขนตน ตามหลกวชาเบองตน ถาจะเปรยบเทยบกบพทธศาสนากไดแก

การศกษาขนปรยตธรรม และเมอมความรแลวกนามาปฏบต หรอเปนการใชความรในระยะทสอง

หรอระยะความรประยกต คอนาความรทไดเรยนรมา ปฏบตใหเกดความชานาญ ซงเปนความรขน

ปฏบต ตรงขามกบความรบรสทธซงเปนเพยงทฤษฎเทานน เมอปฏบตฝกฝนจนเกดความชานาญ

35

เชยวชาญมความเขาใจตลอดแลว เทยบกบขนปฏเวธ จงจะถงการใชความรในขนทสาม คอ ศลปะ

ฉะนนจงสรปไดวาศลป เปนปฏบตการขนสดทายของมนษยทตองอาศยการเรยนรมาเปนลาดบ

ดงกลาวแลวจงสามารถสรางสรรคสงทเปนสงได (เสถยร โกเศท,2515 :28-29)

อาจารยเขยน ยมศร กลาววา มนษยเปนผสรางสรรคสงในโลก มนษยมววฒนาการ

พฒนาการทางจตรใจ เลยนแปลงตามสภาวะของโลก นบแตยคหนมาจนถงยคอวกาศ การ

สรางสรรคเนรมตโดยผานความรสกของจตใจ เปนสงทเรากาหนดสงหนงขนมาวา “ศลป” เพราะ

การสรางสรรคเปนผลงานทางจตรประสานสอดคลองกบชวต ความเปนอยของมนษยเอง

อาจารยทว นนทขวาง กลาวไววา ศลปะ คอ งานทมนษยสรางขนและงานนนเราเหนแลว

เกดความรสกทอาจบอกไมถกวาชอบหรอไม แตเปนความรสกสะเทอนใจ อาจทาใหรสกดใจ ไม

สบาย เสยใจ หรอเปนความรสกทบอกไมไดในนนมนสะกดเรา สรปแลวอะไรกได ทมนษยสราง

ขนดแลวเกดความรสกหลายอยางดใจ เสยใจ หรอความรสกทบอกไมได (อานาจ เยนสบาย

,2518:8-9)

ซอมเมอเซท มอม (Somerset moutham1874-1955) นกประพนธชาวองกฤษไดบรรยาย

เรองของศลปไววา ศลปะคอประจกษ และอารมณกลาวออกมาเปนภาษา ซงมวลมนษยสามารถ

เขาใจตอการได (สงวน รอดบญ,2514:3)

ตอลสตอย (LeoTolstoi1828-1910) นกประพนธชาวรสเซยกลาววา ศลปะ คอการ

ถายทอดความรสกวา ศลปะเปนวธการสอสารวธหนงระหวางมนษยดวยกน เราใชความพด

สาหรบสอความคด แตใชศลปะสอสารความรสก

จากขอความดงกลาวพอสรปไดวา ศลปะ เปนสงทมนษยสรางสรรคขนเพอความงามและ

ความพงพอใจแสดงออกมาในรปลกษณตาง ๆ ใหปรากฏ ซงสนทรยภาพ ความประทบใจ หรอ

ความสะเทอนอารมณเปนงานสรางสรรคดวยฝมอ ใหความรสกนกคด จตใจสงบ และสามารถ

บอกความรสกได

ศลปะแบงออกเปน 2 ประเภท คอ

1. ความงามทางกาย เปนความงามของรปทรงทกาหนดเรองราว หรอเกดจากการ

ประสานกลมกลนกนของทศนธาต เปนผลจากการจดองคประกอบทางศลปะ

2. ความงามทางใจ ไดแก ความรสก หรออารมณทแสดงออกมาจากงานศลปะหรอ ทผชม

สมผสไดจากงานศลปะนน

ในงานศลปะชนหนง ๆ มความงามทง 2 ประเภทอยรวมกน แตอาจแสดงออกอยางใด

อยางหนง มากนอยขนอยกบประเภทของงาน เจตนาของผสรางและการรบรของผชมดวย

ความงามในศลปะ เปนการสรางสรรคลวน ๆ ไมเกยวของกบความงามวตถในธรรมชาต

เปนความงามทแสดงออกได แมในสงทนาเกลยด หวขอ เรองราว หรอเนอหาทใชสรางงานนน

อาจนาเกลยด แตเมอเสรจแลว กยงปรากฎความงามทเกดจากอารมณทศลปนแสดงออก ดงนน

36

ความงามจงเปนศาสตรอยางหนง ทวาดวยความงามทศลปนแสดงออกในงานศลปะ ซงเรยกวา

"สนทรยศาสตร" มขอความทใชกน มาตงแตสมยเรอเนซองคจนถงทกวนนวา "ศลปะมไดจาลอง

ความงาม แตสรางความงามขน"(กตมา อมรทต,2530)

ดงนน จงอาจสรปไดวา "ศลปะเปนสงทมนษยสรางขนจากความคดสรางสรรคเพอให

เกดความงาม และความพงพอใจ" ทมนษยไดสรางสรรคสบเนองกนมาตงแตอดตอนยาวนาน

จนถงปจจบน และจะสรางสรรคสบตอไปในอนาคตใหอยคกบเผาพนธมนษยไปตราบนานเทา

นาน โดยมการสรางสรรคพฒนารปแบบตาง ๆ ออกไปอยางมากมายไมมทสนสด

ประเภทของศลปะ

การจดแบงประเภทของศลปะ ไดมผจดไวตางกนหลายแนวความคด ซงสามารถกลาวโดย

สรป ไดเปน 2 แขนงดงนคอ

1. วจตรศลป

ซงแตเดมเรยกวา ประณตศลป หมายถง ผลงานศลปะทมงเนนคณคาทางความงาม เปน

สาคญ เปนผลงานทตอบสนอง ดานจตใจมากกวา ประโยชนใชสอย ประกอบดวย ทศนศลป ดร

ยางคศลป นาฏยศลป สถาปตยกรรม และวรรณกรรม

ทศนศลป เปนผลงานการสรางสรรคทางศลปะ เพอสนองการรบรทางประสาทตา

ประกอบดวย จตรกรรม ประตมากรรม ภาพพมพ ภาพถาย งานสอผสม ศลปะการจดวาง

ศลปะการแสดง เปนตน

ดรยางคศลป ดนตร คอ เสยงทมอทธพลตอความรสกของมนษย เปนการรอยเรยงกลม

เสยง เขาหากนอยางมจงหวะลลา มทานองหรอหลายทานอง ประกอบซอนกน อาจเปนในรปการ

ขบรอง ประกอบการบรรเลง หรอในรปของการบรรเลงดนตรลวน ๆ

นาฏศลป หมายถง การรายรา และการเคลอนไหวไปมา อยางมจงหวะจะโคน ซงมนษย

สรางสรรคขน ดวยความประณต เกดเปนการเคลอนไหว ทสวยงามนาชม สอความหมายถงผชม

เพอกอใหเกดความรสกรวมกน อาจจะเปนอารมณสะเทอนใจ เศราใจ สขใจ สนกสนาน

เพลดเพลน เปนตน

สถาปตยกรรม หมายถง สงกอสราง ซงเนนความงาม หรอรปแบบเฉพาะ กสามารถจดอย

ในงานวจตรศลปไดเชนกน อาท อาคาร บานเรอน วด โบสถ วหาร สนามกฬา และ อนสาวรย เปน

ตน

วรรณกรรม หมายถง บทประพนธอนประกอบดวย ศลปะแหงการนพนธอนประณต และ

เนอเรองมอานาจดลใจ ใหเกดความรสกนกคด และอารมณตาง ๆ มใชเปนหนงสอ ทใหความร

เพยงอยางเดยว ดงนน หนงสออนเปนตาราทางวชาการ เชน ตาราวทยาศาสตร ตาราคณตศาสตร

เหลานไมถอวาเปนวรรณกรรม เพราะแตงขนจากวตถประสงค เพอคนควา รวบรวมความรเปน

หมวดหม ไมไดแตงขน โดยมงเนนถอยคาสละสลวย

37

2. ศลปะประยกต

ประยกตศลป หมายถง ผลงานศลปะทสรางสรรคขน เพอมงประโยชนใชสอย เปนสาคญ

โดยการใชหลกการทาง สนทรยภาพ ประกอบดวย มณฑนศลป อตสาหกรรมศลป พาณชยศลป

หตถศลป และการออกแบบตางๆ เปนตน

มณฑนศลป เปนศลปะการตกแตง เชน การออกแบบเครองเรอน ตกแตงอาคาร สถานท

โดยใชวสด ส รปแบบ ใหเหมาะสมกบสถานท ประโยชนใชสอย และจดประสงคทใช

อตสาหกรรมศลป เปนงานศลปะทเกยวของกบ สงของเครองใชโดยทวๆ ไปใน

ชวตประจาวน เชน เครองตกแตงบาน ต โตะ เกาอ เครองปนดนเผา งานโลหะ งานไม การจกสาน

เปนตน งานชนดนตองการนาหลกศลปะ มาใชตงแตการวางรปแบบ ออกแบบสรางประกอบขน

ตกแตงใหสวยงาม เหมาะกบประโยชนใชสอย ซงอาจจะผลตดวยเครองจกร เปนตน

พาณชยศลป ศลปะการคา เชน ปายโฆษณา การจดตโชว จดตกแตงอาคารรานคา เปนตน

หตถศลป คอ งานศลปะทนาไปใชในงานหตถกรรม โดยใชมอทาเปนสวนใหญ มมา

ตงแตยคกอนประวตศาสตร เชน เครองปนดนเผา งานแกะสลกไม งานถกทอ งานหวาย รวมถง

งานชาง 10 หมของไทย

งานออกแบบ เปนการจดสวนประกอบตางๆ ใหลงตว เปนความกลมกลน เพอ

ตอบสนองความตองการเฉพาะเจาะจง เชน การออกแบบลายผา การออกแบบบรรจภณฑ งาน

ออกแบบ ถกนามาไปใชมากในงานประยกตศลป เพอตอบสนองความตองการของสงคม และให

เกดประโยชนใชสอยในชวตประจาวน และเปนทมาของงานประเภทกราฟก (กตมา อมรทต

,2530)

จากขอความดงกลาวพอจะสรปไดวา งานศลปะนนอยางนอยทสดควรกอใหเกดอารมณ

และ ความคดสรางสรรค กลาวคอ เปนงานทสอใหผชมเกดจนตนาการ นอกจากนน งานศลปะทด

ควรจะมคณคาทางความงามซงเกดจากการใชองคประกอบของสนทรยภาพ

งานจตรกรรม

จตรกรรม หมายถง เปนผลงานศลปะทแสดงออกดวยการขดเขยน การวาด และระบายส

เพอใหเกดภาพ เปนงานศลปะทม 2 มต เปนรปแบบไมมความลกหรอนนหนา แตสามารถเขยน

ลวงตาใหเหนวามความลกหรอนนได ความงามของจตรกรรมเกดจากการใชสในลกษณะตาง ๆ

กน

องคประกอบสาคญของงานจตรกรรม

1. ผสรางงาน หรอ ผวาด เรยกวา จตรกรร

2. วสดทใชรองรบการวาด เชน กระดาษ ผา ผนง ฯลฯ

3. ส เปนสงทแสดงออกถงเนอหา เรองราวเกยวกบผลงาน

38

งานจตรกรรมเปนงานศลปะทเกาแกดงเดมของมนษย เรมตงแตการขดเขยนบนผนงถา

บนรางกาย บนภาชนะเครองใชตาง ๆ จนพฒนามาเปนภาพวาดทใชประดบตกแตงในปจจบน การ

วาดภาพเปนพนฐานของงานศลปะทกชนด ผสรางสรรคงานจตรกรรม เรยนวา จตรกร

งานจตรกรรม แบงออกได 2 ชนด คอ

1. การวาดเสน เปนการวาดภาพโดยใชปากกา หรอดนสอ ขดเขยนลงไป บนพนผววสด

รองรบเพอใหเกดภาพ

การวาดเสน คอ การขดเขยนใหเปนเสนไมวาจะเปนเสนเลก หรอ เสนใหญ ๆ มกมส

เดยว แตการวาดเสนไมไดจากดทจะตองมสเดยว อาจมสหลาย ๆ สกได การวาดเสน จดเปน

พนฐานทสาคญของงานศลปะแทบทกชนดอยางนอย ผฝกฝนงานศลปะควรไดมการฝกงานวาด

เสนใหเชยวชาญเสยกอน กอนทจะไปทางานดานอน ๆ ตอไป

2. การระบายส เปนการวาดภาพโดยการใชพกน หรอแปรง หรอวสดอยางอน มาระบาย

ใหเกดเปนภาพ การระบายส ตองใชทกษะการควบคมสและเครองมอมากกวาการวาดเสน ผลงาน

การระบายสจะสวยงาม เหมอนจรง และสมบรณแบบมากกวาการวาดเสน(สมภพจงจตตโพธา

,2552)

ลกษณะของภาพจตรกรรม

งานจตรกรรม ทนยมสรางสรรค ขนมหลายลกษณะ ดงน คอ

1.ภาพหนนง เปนภาพวาดเกยวกบสงของเครองใช หรอ วสดตาง ๆ ทไมมการ

เคลอนไหว เปนสงทอยกบท

2.ภาพคนทวไป แบงได 2 ชนด คอ

2.1 ภาพคน เปนภาพทแสดงกรยาทาทางตาง ๆ ของมนษย โดยไมเนนแสดง

ความเหมอนของใบหนา

2.2 ภาพคนเหมอน เปนภาพทแสดงความเหมอนของใบหนา ของคน ๆ ใดคน

หนง

3.ภาพสตวแสดงกรยาทาทางของสตวทงหลาย ในลกษณะตาง ๆ

4.ภาพทวทศนเปนภาพทแสดงความงาม หรอความประทบใจในความงาม ของ

ธรรมชาต หรอสงแวดลอม ของศลปนผวาด ภาพทวทศนยงแบงเปนลกษณะตาง ๆ ไดอก คอ

4.1 ภาพทวทศนผนนา หรอ ทะเล

4.2 ภาพทวทศนพนดน

4.3 ภาพทวทศนของชมชนหรอเมอง

5.ภาพประกอบเรอง เปนภาพทเขยนขนเพอบอกเลาเรองราว หรอถายทอดเหตการณ

ตาง ๆ ใหผอนไดรบร โดยอาจเปนทงภาพประกอบเรองในหนงสอ พระคมภร หรอภาพเขยนบน

ฝาผนงอาคาร สถาปตยกรรมตาง ๆ และรวมถงภาพโฆษณาตาง ๆ ดวย

39

6.ภาพองคประกอบ เปนภาพทแสดงความสมพนธขององคประกอบของศลปะ และ

ลกษณะในการจดองคประกอบ เพอใหเกดความรสกตาง ๆ ตามความตองการของผสราง โดยท

อาจไมเนน แสดงเนอหาเรองราวของภาพ หรอ แสดงเรองราวทมาจากความประทบใจ โดยไมยด

ตดกบความเปนจรงตามธรรมชาตชนดน ปรากฏมากในงานจตรกรรมสมยใหม

7.ภาพลวดลายตกแตง เปนภาพวาดลวดลายประกอบเพอตกแตงสงตาง ๆ ใหเกดความ

สวยงามมากขน เชน การวาดลวดลายประดบอาคาร สงของเครองใช ลวดลายสก ฯลฯ (วรตน

พชญไพบลย,2524)

จากขอความดงกลาวสรปไดวา งานจตรกรรมเปนงานศลปะทเกาแกดงเดมของมนษย

เรมตงแตการขดเขยนบนผนงถา บนรางกาย บนภาชนะเครองใชตาง ๆ เปนงานศลปะทแสดงออก

ดวยการวาด ระบายส และการจดองคประกอบความงามอน เพอใหเกดภาพ 2 มต ไมมความลก

หรอนนหนามงเนนคณคาทางความงามเปนสาคญ เปนผลงานทตอบสนองดานจตใจมากกวา

ประโยชนใชสอย

องคประกอบศลป

องคประกอบศลป เปนโครงสรางหลกหรอแกนของศลปะทกประเภท สาหรบผทเรม

ศกษาศลปะเบองตน จาเปนอยางยงตองเรยนรหลกขององคประกอบศลปเพอใหเกดความเขาใจ

และนาไปใชเปนหลกการออกแบบสรางสรรค หรอการจดวางสวนประกอบตางๆภายในงาน

ศลปะใหเกดความเหมาะสม

ความหมายขององคประกอบศลป คาวา “องคประกอบศลป” หมายถง การนา

สวนประกอบยอยหรอสวนประกอบทสาคญของศลปะ ไดแก จด เสน ส น าหนกออนแก พนผว

หรอรปราง รปทรง นามารวมเขาดวยกนโดยการจดระเบยบสวนตางๆ เหลานน ใหประสาน

กลมกลนกนในงานศลปะ

รปทรง

รปทรง คอ สงทมองเหนไดในทศนศลป เปนสวนทศลปนสรางขนดวยการประสานกน

อยางมเอกภาพของทศนธาต ซง ไดแก เสน น าหนกออนแกของขาว-ดา ทวาง ส และลกษณะ

พนผว รปทรงใหความพอใจตอความรสกสมผส เปนความสขทางตา พรอมกนนนกสรางเนอหา

ใหกบรปทรงเอง และเปนสญลกษณใหแกอารมณ ความรสก หรอปญญาความคดทเกดขนในจต

ดวย ถาเปรยบกบชวต รปทรงคอสวนทเปนกาย เนอหาคอสวนทเปนใจ รปทรงกบเนอหาจงไม

อาจแยกจากกนได ในงานศลปะทดทงสองนจะรวมเปนสงเดยวกน ถาแยกกนความเปนเอกภาพก

ถกทาลาย ชวตของศลปะกไมอาจอบตขนได

รปทรงมองคประกอบสาคญ 2 สวน คอ สวนทเปนโครงสรางทางรป และสวนทเปน

โครงสรางทางวตถ สวนทเปนโครงสรางทางรป ไดแก ทศนธาตทรวมกนอยางมเอกภาพ สวนท

40

เปนโครงสรางทางวตถ ไดแก วสดทใชในการสรางรป เชน ส ดนเหนยว หน ไม กระดาษ เปนตน

และเทคนคทใชกบวสดเหลานน เชน การระบาย การปน การสลก การแกะ การตดปะ การทอ การ

เชอมตอ เปนตน เปนสวนทเกยวของกบความคงทนถาวรของผลงาน และความแนบเนยนของ

ฝมอ

องคประกอบทเปนโครงสรางของรปทรง ซงไดแก การประสานกนอยางมเอกภาพของ

ทศนธาตนเปนสวนสาคญทสด เพราะเทากบเปนกายของงานศลปะ ถาศลปนสรางรปทรงใหม

เอกภาพไมไดหรอไมสมบรณ รปทรงน นกขาดชวต ขาดเนอหา ไมสามรถจะแปลหรอสอ

ความหมายใดๆๆได

เนอหา

เนอหา คอ องคประกอบทเปนนามธรรม หรอโครงสรางทางจต ตรงกนขามกบสวนทเปน

รปทรง หมายถง ผลทไดรบจากงานศลปะ สวนทเปนนามธรรมนนอกจากเนอหาแลวยงม เรอง

และแนวเรอง รวมอยดวย ทง 3 สวนนตางกมความเชอมโยงและซอนทบกนอย เรองและเนอหาใน

งานยางประเภทเกอบแยกจากกนไม แตในงานบางประเภทเกอบไมเกยวของเลย แนวเรอง คอ

แนวทางของเรอง และเปนตนทางทจะนาไปสเนอหาซงเปนผลสดทาย เรองกบแนวเรองบางแหงม

ความหมายตางกนไมมากนก โดยทวไปอาจใชแทนกนไดแตในทนจะขอแยกออกจากกนมา

อธบายตางหาก เพราะเหนวาจะเปนประโยชนตอการศกษาวชาองคประกอบศลป

ความสาคญของเรองทมเนอหา

ในทศนศลป เนอหากบเรองจะมความสมพนธกนมากหรอนอย หรอไมสมพนธกนเลย

หรอไมมเรองเลยกเปนไดทงนยอมขนอยกบลกษณะของงานและเจตนาในการแสดงออกของ

ศลปนเอง ซงแยกออกไดดงตอไปน

1.การเนนเนอหา ไดแก การใชเรองทตรงกบเนอหา และเปนตวแสดงเนอหาของงาน

โดยตรง ตวอยางเชน เมอศลปนตองการใหความงามทางเนอหนงเปนเนอหาของงาน เขาจะหา

ผหญงเปลอยทสวยมากมาเปนเรอง รปรางหนาตาของผหญงสวนนนจะชวยใหเกดความงาม ความ

นารกขนในภาพ เปนความงาม

2.เนอหาทเปนผลจากการผสมผสานระหวางศลปนกบเรอง ในกรณศลปนจะเสนอ

ความเหนสวนตว หรอผสมความรสกสวนตวเขาไปในเรอง เปนการผสมกนระหวางรปลกษณะ

ของเรองกบจนตนาการของศลปน หรอเปนการแปลความความหมายของเรองตามทศนะของ

ศลปน

3.เนอหาทเปนอสระจากเรอง ใสจนตนาการของตนเองเขาไปมากกวาขน ความสาคญของ

เรองจะลดลง อาศยเรองเปนจดเรมตน เนอหาทเกดจากการประสานกนของรปทรงจะมบทบาท

มากกวาเนอหาภายนอก หรอบางครงอาจไมแสดงเนอหาภายนอกออกมาเลย

41

4.เนอหาทไมมเรอง ไมจาเปนตองใชเรองเปนจเรมตน งานไมมเรองมแตรปทรงและ

เนอหา โดยรปทรงเปนเนอหาเสยเองโดยตรง เปนเนอหาภายในลวนๆ เปนการแสดงความคด

อารมณ และบคลกภาพของศลปนแทๆ ลงในรปทรงทบรสทธ

ทศนธาต

ทศนธาต หมายถง สวนประกอบสาคญพนฐานของการสรางผลงานทางทศนศลปนน คอ

สวนประกอบตางๆ ททาใหเ กดผลงานทางจตรกรรม ประตมากรรม และการออกแบบ

สถาปตยกรรม (วฒ วฒนสน,2539:40)

ทศนธาต ประกอบดวยสวนพนฐาน ดงตอไปน

1.จด

2.เสน

3.รปราง รปทรง

4.นาหนกออนแกของแสงเงา

5.บรเวณวาง

6.ส

7.พนผว

จด

จด จดเปนธาตเบองตนเลกทสด แตมความสาคญมาก เพราะจดเปนปฐมทศนธาตท

กอใหเกดสวนประกอบของทศนธาตทสาคญ เชน เสน รปราง รปทรง และพนผว

การเกดของจด จดสามารถเกดขนได 2 ลกษณะ คอ

1. เกดขนเองตามธรรมชาต เชน จดในลายของสตว เปลอกหอย ผเสอ แมลง พช เปลอก

ไม เปนตน

2. เกดจากมนษยสรางขน ไดแกการจม กระแทก กด ดวยวสด อปกรณตางๆเชน ปากกา

ดนสอ พกน กงไม และของปลายแหลม ทกชนด

ประโยชนของจด

1.เราสามารถใชจดเพอการกาหนดตาแหนง

2.จดของสทอยใกลกนสามารถใหผลในการผสมส

3.จดสามารถเปนเครองหมายได

42

เสน

เสนเปนทศนธาตเบองตนทสาคญ เปนแกนของทศนศลปทกๆแขนง เสนเปนพนฐานของ

โครงสรางทกสงในจกรวาล เสนแสดงความรสกไดทงดวยตวมนเอง และดวยการสรางเปนรปทรง

ตางๆ ขน งานจตรกรรมของไทย จนและญปน ลวนมเสนเปนหวใจของการแสดง แมแตในงาน

ประตมากรรมซงสวนมากจะแสดงดวยวสดและปรมาตร กยงตองประกอบขนดวยมวลของรปทรง

กบเสนรปนอกทสมบรณ ถามแตมวลทปราศจากรปนอกกยอมจะเรยกเปนงานประตมากรรม

ไมได

เสน คอ สงทยาว มมตเดยว เสนเกดจากการเรยงกนของจดจานวนมากอยางมระเบยบ และ

มทศทาง เสนทาใหเกดรปราง เนอท ขนาด นาหนก พนผว

ความรสกทเกดจากทศทางของเสน

1.เสนนอน ใหความรสกสงบ เงยบ สภาพ กวาง และพกผอน

2.เสนตง ใหความรสกมนคง แขงแรง สงสงา และนาศรทธา

3.เสนเอยง ใหความรสกไมสมบรณ ไมมนคง และเคลอนไหว

รปราง รปทรง

รปราง คอ เสนรอบนอก ของสงหนงสงใด ซงเกดจากการประกอบกนของเสนเปนภาพ 2

มต มแตความกวางและความยาว จากการประกอบกนของเสนเปนภาพ 2 มต มแตความกวางและ

ความยาว

รปทรง จดเปนทศนธาตทสาคญและมความเกยวพนอยางใกลชดกบรปราง ศลปนทกคน

ใชรปทรงเปนหลกในการสรางสรรคผลงานศลปะ เพราะสามรถสอความหมายและแสดงออกได

ตรงตามความตองการของศลปนไดไมยากนก งานสาขาประตมากรรมใชรปทรงแสดงออกเยอะ

มากทสด

โครงสรางของรปทรงทปรากฏแกสายตาในลกษณะ 3 มต ทรวมทงรปภายนอกและรปภายใน กน

เนอทและมปรมาตร

นาหนกออนแกของแสงและเงา

นาหนกคอ ความออนแกของบรเวณทถกแสงสวาง และบรเวณทเปนเงาของวตถ หรอการ

ระบายสใหมผลเปนความออนความแกของสหนง หรอหลายส หรอบรเวณทมสขาว สเทา และส

ดา ในความเขมระดบตางๆ ในงายชนหนงน าหนกทใชตามลกษณะของแสงเงาในธรรมชาตจะทา

ใหเกดปรมาตรของรปทรง นอกจากจะใหปรมาตรและความแนนแกรปทรงแลว น าหนกยงให

ความรสกและอารมณดวยการประสานความออนแกในตวของมนเองอกดวย ในงานนามธรรมเรา

จะไดรบความรสกจากความออนความแกของนาหนกทประสานกนอยในภาพโดยตรง โดยไมตอง

ผานรปทรงทรไดเขาใจไดแตอยางใด

43

หนาทของนาหนก

1.ใหความแตกตางระหวางรปกบพน หรอรปทรงทวาง

2.ใหความรสกเคลอนไหวดวยการนาสายตาของผด บรเวณทนาหนกตดกนจะดงดดความ

สนใจ และถามบรเวณทน าหนกตดกนหลายแหง จะนาสายตาใหเคลอนจากบรเวณหนงไปอก

บรเวณหนงตามจงหวะทศลปนกาหนดไว ซงอาจกลมกลนสมาเสมอ หรอกระแทกกระทนรนแรง

ทวาง

ทวาง คอ บรเวณวางไมมขอบเขต ไมสามารถจากดรปทรงได หรอบรเวณวางทเปน

รปทรงภายในขอบเขตของมวล ทวางทง 2 มต คอเปนพนผวทแสดงความกวางและความยาว ท

วาง 3 มต คอเปนพนผวทมความกวาง ความยาว และความหนา หรอความลกหรอระยะหางจาก

มวลหนงกบอกมวลหนง

ประเภทของทวาง

ตามลกษณะทปรากฏใหเหนได 2 ประเภท คอ

1.ทวาง 3 มต หมายถง ทวางทเกดขนจรงทางกายภาพ มความกวาง ความยาว ความหนา

หรอความลก ทสมผสไดจรง ไดแก วตถสงของทมปรมาตร เชนประตมากรรม และสถาปตยกรรม

2.ทวาง 2 มต หมายถง ทวางทเกดขนจรงทางกายภาพ มความกวางและความยาวทสมผส

ไดจรง ไดแก แผนภาพ ผาใบ กระดาษหรอทวางระหวางรปทรงในงานจตรกรรมทมไดแสดง

ความลก แตสาหรบในงานจตรกรรมทสรางทวางลวง ทเหนเปนความลกไดเพยงการมองเหน

เทานน ไมสามารถสมผสจรงๆเปนทวางลวงตาการสรางบรรยากาศใกลไกล

3.ทวางทเปนกลาง หมายถงทวางซงวางเปลาไมมกาหนดขอบเขต ไดแก ผาใบเปลา ทวาง

ของผนง หรอทวางในอวกาศ

ส

สเปนทศนธาตหนงทสาคญซงมผลตอการรบรของมนษยเปนอยางมาก สสามารถเสรใส

รางและเปลยนอารมณ ความรสกของมนษยไดอยางรวดเรวทงนเพราะวาสมผลเกยวพนกบทศน

ธาตทกอยางทประกอบเปนภาพ มอทธพลทางจตใจและเกดเปนความรสกในดานตางๆได

สเปนปรากฏการณธรรมชาตทนามหศจรรย สมอยในแสงแดด เปนคลนแสงชนดหนง จะ

ปรากฏใหเหนเมอแสงแดดสองผานละอองน าในอากาศและเกดการหกเหทอเปนสายรงออกมา ส

รงทเราเหนในทองฟามอย 7 ส คอ มวง มวงนาเงน น าเงน เขยว เหลอง สม และแดง โดยสมวงขาง

ในสดและสแดงอยวงนอกสด

44

พนผว

หมายถง ลกษณะของบรเวณพนผวของสงตางๆ ทเมอสมผสจบตองหรอเมอเหนแลวรสก

ไดวาหยาบละเอยด มน ดาน ขรขระ เปนเสน เปนจด เปนกามะหย อนๆ

ลกษณะของผวม 2 ชนด คอ

1.ลกษณะผวทเราจบตองได เชน กระดาษทราย ผวสม แกว เปนตน

2.ลกษณะผวททาเทยมขน เมอมองดจะรสกวาหยาบหรอละเอยด แตเมอสมผสจบตองเขา

จรงกลบเปนพนผวเรยบๆ เชน วสดสงเคราะหททาผวเปนลายไม ลายหน หรอการใชรอยพกนใน

งานจตรกรรมบางชน

ลกษณะพนผวโดยทวไปถอวาเปนทศนธาตทมไดเปนหลกในการสรางรปทรง เพราะตว

มนเองมขอจากด ไมมลกษณะทวไปสมบรณเหมอนธาตอนๆ ศลปนรวมสมยหลายคนใชลกษณะ

ผวเปนทศนธาตสาคญในการสรางงาน ดวยการใชพนผวของวสดตางๆมาประกอบเปนรปทรงท

สมบรณ

(ชลด นมเสมอ,2542)

จากขอความดงกลาวพอจะสรปไดวา องคประกอบศลปเปนองคประกอบทสาคญของ

ศลปะ ไดแก จด เสน ส น าหนกออนแก พนผวหรอรปราง รปทรง มาผสมผสานกนเพอใหเกด

ความงามในงานศลปะมากขน

หลกการจดองคประกอบศลป

การจดองคประกอบทางศลปะ เปน หลกสาคญสาหรบผสรางสรรค และผศกษางาน

ศลปะ เนองจากผลงานศลปะใด ๆ กตาม ลวนมคณคาอย 2 ประการ คอ คณคาทางดานรปทรง

และ คณคาทางดานเรองราว คณคาทางดานรปทรง เกดจากการนาเอา องคประกอบตาง ๆ ของ

ศลปะ อนไดแก เสน ส แสงและเงา รปราง รปทรง พนผว ฯลฯ มาจดเขาดวยกนเพอใหเกด

ความงาม ซงแนวทางในการนาองคประกอบตาง ๆ มาจดรวมกนนน เรยกวา การจดองค ประกอบ

ศลป โดยมหลกการจดตามทจะกลาวตอไป อกคณคาหนงของงานศลปะ คอ คณคาทางดานเนอหา

เปนเรองราว หรอสาระของผลงานทศลปนผสรางสรรคตองการทจะแสดงออกมา ใหผชมได

สมผส รบร โดยอาศยรปลกษณะทเกดจากการจดองคประกอบศลป หรออาจกลาวไดวา ศลปน

นาเสนอเนอหาเรองราวผานรปลกษณะทเกดจากการจดองคประกอบทางศลปะ ถาองคประกอบท

จดขน ไมสมพนธกบเนอหาเรองราวทนาเสนอ งานศลปะนนกจะขาดคณคาทางความงามไป

ดงนนการจดองคประกอบศลป จงมความสาคญในการสรางสรรคงานศลปะเปนอยางยง เพราะจะ

ทาใหงานศลปะทรงคณคาทางความงามอยางสมบรณ

45

การจดองคประกอบของศลปะ มหลกทควรคานงอย 5 ประการ คอ

1. สดสวน

2. ความสมดล

3. จงหวะลลา

4. การเนน

5. เอกภาพ

สดสวน

สดสวน หมายถง ความสมพนธกนอยางเหมาะสมระหวางขนาดของ องคประกอบท

แตกตางกน ท งขนาดทอยในรปทรงเดยวกนหรอระหวางรปทรง และรวมถงความสมพนธ

กลมกลนระหวางองคประกอบทงหลายดวยซงเปนความพอเหมาะพอด ไมมากไมนอย ของ

องคประกอบทงหลายทนามาจดรวมกน ความเหมาะสมของสดสวนอาจพจารณาจากคณลกษณะ

ดงตอไปน

1. สดสวนทเปนมาตรฐาน จากรปลกษณะตามธรรมชาต ของ คน สตว พช ซงโดยทวไป

ถอวา สดสวนตามธรรมชาต จะมความงามทเหมาะสมทสด หรอจากรปลกษณะทเปนการ

สรางสรรคของมนษย เชน Gold section เปนกฎในการสรางสรรครปทรงของกรก ซงถอวา "สวน

เลกสมพนธกบสวนทใหญกวา สวนทใหญกวาสมพนธกบสวนรวม" ทาใหสงตาง ๆ ทสรางขนม

สดสวนทสมพนธกบทกสงอยางลงตว

2. สดสวนจากความรสก โดยทศลปะนนไมไดสรางขนเพอความงามของรปทรง

เพยง อยางเดยว แตยงสรางขนเพอแสดงออกถง เนอหา เรองราว ความรสกดวย สดสวนจะชวย

เนนอารมณ ความรสก ใหเปนไปตามเจตนารมณ และเรองราวทศลปนตองการ ลกษณะเชนน ทา

ใหงานศลปะของชนชาตตาง ๆ มลกษณะแตกตางกน เนองจากมเรองราว อารมณ และความรสกท

ตองการแสดงออกตาง ๆ กนไป เชน กรก นยมในความงามตามธรรมชาตเปนอดมคต เนน

ความงามทเกดจากการประสานกลมกลนของรปทรง จงแสดงถงความเหมอนจรงตามธรรมชาต

สวนศลปะแอฟรกนดงเดม เนนทความรสกทางวญญาณทนากลว ดงนนรปลกษณะจงมสดสวนท

ผดแผกแตกตางไปจากธรรมชาตทวไป

ความสมดล

ความสมดล หรอ ดลยภาพ หมายถง น าหนกทเทากนขององคประกอบ ไมเอนเอยงไป

ขางใดขางหนง ในทางศลปะยงรวมถงความประสานกลมกลน ความพอเหมาะพอดของ สวนตาง

ๆในรปทรงหนง หรองานศลปะชนหนง การจดวางองคประกอบตาง ๆ ลงใน งานศลปกรรมนน

จะตองคานงถงจดศนยถวง ในธรรมชาตนน ทกสงสงททรงตวอยไดโดยไมลมเพราะมน าหนก

46

เฉลยเทากนทกดาน ฉะนน ในงานศลปะถามองดแลวรสกวาบางสวนหนกไป แนนไป หรอ เบา

บางไป กจะทาใหภาพนนดเอนเอยง และเกดความ รสกไมสมดล เปนการบกพรองทางความงาม

ดลยภาพในงานศลปะ ม 2 ลกษณะ คอ

1. ดลยภาพแบบสมมาตร หรอ ความสมดลแบบซายขวาเหมอนกนคอ การวางรปทงสอง

ขางของแกนสมดล เปนการสมดลแบบธรรมชาตลกษณะแบบนในทางศลปะมใชนอย สวนมาก

จะใชในลวดลายตกแตง ในงานสถาปตยกรรมบางแบบ หรอในงานทตองการดลยภาพทนงและ

มนคงจรงๆ

2. ดลยภาพแบบอสมมาตร หรอ ความสมดลแบบซายขวาไมเหมอนกน มกเปนการสมดล

ทเกดจาการจดใหมของมนษย ซงมลกษณะททางซายและขวาจะไมเหมอนกน ใชองคประกอบท

ไมเหมอนกน แตมความสมดลกน อาจเปนความสมดลดวยนาหนกขององคประกอบ หรอสมดล

ดวยความรสกกได การจดองคประกอบใหเกดความสมดลแบบอสมมาตรอาจทาไดโดย เลอน

แกนสมดลไปทางดานทมน าหนกมากวา หรอ เลอนรปทมน าหนกมากวาเขาหาแกน จะทาให

เกดความสมดลขน หรอใชหนวยทมขนาดเลกแตมรปลกษณะทนาสนใจถวงดลกบรปลกษณะทม

ขนาดใหญแตมรปแบบธรรมดา

จงหวะลลา

จงหวะลลา หมายถง การเคลอนไหวทเกดจาการซ ากนขององคประกอบเปนการซ าท

เปนระเบยบ จากระเบยบธรรมดาทมชวงหางเทาๆ กน มาเปนระเบยบทสงขน ซบซอนขนจนถง

ขนเกดเปนรปลกษณะของศลปะโดยเกดจาก การซ าของหนวย หรอการสลบกนของหนวยกบ

ชองไฟหรอเกดจาก การเลอนไหลตอเนองกนของเสน ส รปทรง หรอ นาหนก

รปแบบๆ หนง อาจเรยกวาแมลาย การนาแมลายมาจดวางซา ๆ กนทาใหเกดจงหวะและ

ถาจดจงหวะใหแตกตางกนออกไป ดวยการเวนชวง หรอสลบชวง กจะเกดลวดลายทแตกตางกน

ออกไป ไดอยางมากมาย แตจงหวะของลายเปนจงหวะอยางงาย ๆ ใหความรสกเพยงผวเผน และ

เบองาย เนองจากขาดความหมาย เปนการรวมตวของสงทเหมอนกนแตไมมความหมายในตวเอง

จงหวะทนาสนใจและมชวต ไดแก การเคลอนไหวของ คนสตว การเตบโตของพช การเตนรา

เปนการเคลอนไหวของโครงสรางทใหความบนดาลใจในการสรางรปทรงทมความหมาย

เนองจากจงหวะของลายนน ซ าตวเองอยตลอดไปไมมวนจบ และมแบบรปของการซ าท

ตายตว แตงานศลปะแตละชนจะตองจบลงอยางสมบรณ และมความหมายในตว งานศลปะทกชน

มกฎเกณฑและระเบยบทซอนลกอยภายใน ไมสามารถมองเหนไดชดเจนงานชนใดทแสดง

ระเบยบกฎเกณฑทชดเจนเกนไป งานชนนนกจะจากดตวเอง ไมตางอะไรกบลวดลายทมองเหนได

งาย ไมมความหมาย ใหผลเพยงความเพลดเพลนสบายตาแกผชม

47

การเนน

การเนน หมายถง การกระทาใหเดนเปนพเศษกวาธรรมดาในงานศลปะจะตองม สวนใด

สวนหนง หรอจดใดจดหนง ทมความสาคญกวาสวนอน ๆ เปนประธานอยถาสวนนนๆ อย

ปะปนกบสวนอน ๆ และมลกษณะเหมอน ๆ กน กอาจถกกลน หรอ ถกสวนอนๆทมความสาคญ

นอยกวาบดบง หรอแยงความสาคญ ความนาสนใจไปเสยงานทไมมจดสนใจ หรอประธาน จะทา

ใหดนาเบอ เหมอนกบลวดลายทถกจดวางซากนโดยปราศจากความหมาย หรอเรองราวทนาสนใจ

ดงนนสวนนนจงตองถกเนน ใหเหนเดนชดขนมา เปนพเศษกวาสวนอน ๆ ซงจะทาใหผลงานม

ความงาม สมบรณ ลงตว และนาสนใจมากขน การเนนจดสนใจสามารถทาได 3 วธ คอ

1. การเนนดวยการใชองคประกอบทตดกน สงทแปลกแตกตางไปจากสวนอนๆ ของงาน

จะเปนจดสนใจ ดงนน การใชองคประกอบทมลกษณะ แตกตาง หรอขดแยง กบสวนอน กจะทา

ใหเกดจดสนใจขนในผลงานได แตท งนตองพจารณาลกษณะความแตกตางทนามาใชดวยว

กอใหเกดความขดแยงกนในสวนรวม และทาใหเนอหาของงานเปลยนไปหรอไม โดยตองคานง

วา แมมความขดแยง แตกตางกนในบางสวน และในสวนรวมยงมความกลมกลนเปนเอกภาพ

เดยวกน

2. การเนนดวยการดวยการอยโดดเดยว เมอสงหนงถกแยกออกไปจากสวนอน ๆ ของ

ภาพ หรอกลมของมน สงนนกจะเปนจดสนใจ เพราะเมอแยกออกไปแลวกจะเกดความสาคญ

ขนมา ซงเปนผลจากความแตกตาง ทไมใชแตกตางดวยรปลกษณะ แตเปนเรองของตาแหนงท

จดวาง ซงในกรณน รปลกษณะนนไมจาเปนตองแตกตางจากรปอน แตตาแหนงของมนไดดง

สายตาออกไป จงกลายเปนจดสนใจขนมา

3. การเนนดวยการจดวางตาแหนง เมอองคประกอบอน ๆชนามายงจดใด ๆ จดนนกจะ

เปนจดสนใจทถกเนนขนมา และการจดวางตาแหนงท เหมาะสม กสามารถทาใหจดนนเปน

จดสาคญขนมาไดเชนกน

พงเขาใจวา การเนน ไมจาเปนจะตองชแนะใหเหนเดนชดจนเกนไป สงทจะตองระลกถง

อยเสมอ คอ เมอจดวางจดสนใจแลว จะตองพยายามหลกเลยงไมใหสงอนมา ดงความสนใจ

ออกไป จนทาใหเกดความสบสน การเนน สามารถกระทาไดดวยองค ประกอบตาง ๆ ของศลปะ

ไมวาจะเปน เสน ส แสง-เงา รปราง รปทรง หรอ พนผวทงนขนอยความตองการในการนาเสนอ

ของศลปนผสรางสรรค

48

เอกภาพ

เอกภาพ หมายถง ความเปนอนหนงอนเดยวกนขององคประกอบศลปทงดานรปลกษณะ

และดานเนอหาเรองราว เปนการประสานหรอจดระเบยบของสวนตาง ๆใหเกดความเปน หนง

เดยว เพอผลรวมอนไมอาจแบงแยกสวนใดสวนหนงออกไป การสรางงานศลปะ คอ การสราง

เอกภาพขนจากความสบสน ความยงเหยง เปนการจดระเบยบ และดลยภาพ ใหแกสงทขดแยงกน

เพอใหรวมตวกนไดโดยการเชอมโยงสวนตาง ๆใหสมพนธกนเอกภาพของงานศลปะ มอย 2

ประการ คอ

1. เอกภาพของการแสดงออก หมายถง การแสดงออกทมจดมงหมายเดยว แนนอน และม

ความเรยบงาย งานชนเดยวจะแสดงออกหลายความคด หลายอารมณไมได จะทาใหสบสนขาด

เอกภาพ และการแสดงออกดวยลกษณะเฉพาตวของศลปนแตละคน กสามารถทาใหเกดเอกภาพ

แกผลงานได

2. เอกภาพของรปทรง คอ การรวมตวกนอยางมดลยภาพ และมระเบยบขององคประกอบ

ทางศลปะ เพอใหเกดเปนรปทรงหนง ทสามารถแสดงความคดเหนหรออารมณของศลปนออกได

อยางชดเจน เอกภาพของรปทรง เปนสงทสาคญทสดตอความงามของผลงานศลปะเพราะเปนสงท

ศลปนใชเปนสอในการแสดงออกถงเรองราว ความคด และอารมณ ดงนนกฎเกณฑในการสราง

เอกภาพในงานศลปะเปนกฎเกณฑเดยวกนกบธรรมชาต ซงมอย 2 หวขอ คอ

1. กฎเกณฑของการขดแยงมอย 4 ลกษณะ คอ

1.1 การขดแยงขององคประกอบทางศลปะแตละชนด และรวมถงการ

ขดแยงกนขององคประกอบตางชนดกนดวย

1.2 การขดแยงของขนาด

1.3 การขดแยงของทศทาง

1.4 การขดแยงของทวางหรอ จงหวะ

2.กฎเกณฑของการประสาน คอ การทาใหเกดความกลมกลน ใหสงตาง ๆ เขากน

ดอยางสนท เปนการสรางเอกภาพจากการรวมตวของสงทเหมอนกนเขาดวยกนการประสานม

อย 2 วธ คอ

2.1 การเปนตวกลาง คอ การทาสงทขดแยงกนใหกลมกลนกน ดวยการ

ใชตวกลางเขาไปประสาน เชน สขาว กบสดา ซงมความแตกตาง ขดแยงกนสามารถทาใหอย

รวมกนไดอยางมเอกภาพ ดวยการใชสเทาเขาไปประสาน ทาใหเกดความกลมกลนกน มากขน

2.2 การซ า คอ การจดวางหนวยทเหมอนกนตงแต 2 หนวยขนไป เปน

การสรางเอกภาพทงายทสด แตกทาใหดจดชด นาเบอทสดนอกเหนอจากกฎเกณฑหลกคอ การ

ขดแยงและการประสานแลว ยงมกฎเกณฑรองอก 2 ขอ คอ

49

1. ความเปนเดน ซงม2 ลกษณะ คอ

1.1 ความเปนเดนทเกดจากการขดแยง ดวยการเพม หรอลด

ความสาคญ ความนาสนใจในหนวยใดหนวยหนงของคทขดแยงกน

1.2 ความเปนเดนทเกดจากการประสาน

2. การเปลยนแปร คอ การเพมความขดแยงลงในหนวยทซ ากน เพอ

ปองกน ความจดชด นาเบอ ซงจะชวยใหมความนาสนใจมากขน การเปลยนแปรม 4 ลกษณะ คอ

2.1 การปลยนแปรของรปลกษณะ

2.2 การปลยนแปรของขนาด

2.3 การปลยนแปรของทศทาง

2.4 การปลยนแปรของจงหวะ

การเปลยนแปรรปลกษณะจะตองรกษาคณลกษณะของการซ าไว ถารปมการเปลยน แปร

ไปมาก การซากจะหมดไป กลายเปนการขดแยงเขามาแทน และ ถาหนวยหนงมการ เปลยนแปร

อยางรวดเรว มความแตกตางจากหนวยอน ๆ มาก จะกลายเปนความเปนเดนเปนการสราง

เอกภาพดวยความขดแยง (วฒ วฒนสน,2539)

จากขอความดงกลาวพอจะสรปไดวา หลกการจดองคประกอบศลปมความสาคญในการ

สรางสรรคงานศลปะเปนอยางยง ไดแก สดสวนทเหมาะสม มความสมดล จงหวะลลา การเนน

และเอกภาพความเปนอนหนงอนเดยวกน มาจดเขาดวยกนเพอใหเกดความงาม ทาใหงานศลปะม

คณคาทางความงามอยาสมบรณ

50

ความรเกยวกบจตรกรรมเทคนคสอผสม

ความหมายศลปะสอผสม

หมายถง ผลงานทมนษยสรางสรรคขนโดยใชเทคนคและวธการของศลปะทางดาน

ทศนศลปหลาย ๆ แขวงมาผสมผสานทาใหเกดผลงานทอยในชนเดยวกน เนนหลกการจด

องคประกอบศลป แสดงออกถงอารมณสะเทอนใจของผสราง ซงวสดทใชในการสรางผลงาน

สอผสมสามารถหาไดจากวสดธรรมชาต เชน วสดจากพช สตว และแร วสดสงเคราะห เชน

กระดาษ โลหะ เปนตน

ซงนยามของคาวาศลปะนนเปนการนาสงทมอยมาประยกตผสมผสานกนเพอใหเกดเปน

ผลงานทางดานศลปะทมรปแบบออกมาเปนรปเปนรางเพอใหคนดไดสามารถรบรถงความหมาย

ของผลงานศลปะทเราสรางขนมานนเอง ซงการถายทอดเรองราวหรอวาการเลาเรองเหตการณ

ตางๆนน ถาเราสามารถถายทอดเรองราวเปนแบบสามมตได กจะทาใหผทชมผลงานนนสามารถท

จะซมซบขอมลไดเรวขนและไดเหนถงความแตกตางระหวางเรองเลากบเหตการณทเปนจรง ซง

ดวยเหตนจงไดมการนาความรทางดานศลปะแขนงตางๆมาผสมกนจนเรยกวา ศลปะสอผสม ซง

สอผสม เปนผลงานศลปะในดานวจตรศลป ในการนาสอมากกวาสองสอ หรอศลปะมากกวาสอง

แขนงมารวมกนขนไปมาสรางเปนงานชนเดยวกน โดยนยมใชสอทแตกตางกน มานาจดเดนของ

แตละสอมาใชรวมกน เชนการสรางภาพชดชวตของนกบญฟรานซสแหงอาซซในชาเปลตางๆ ท

ภเขาศกดสทธแหงพดมอนตและลอมบารดทางตอนเหนอของประเทศอตาลทใชทงประตมากรรม

และจตรกรรมมาผสมผสานเขาเปนการงานชนเดยวกน ททาใหเปนงานทมลกษณะเปนสามมต ซง

ในภาพสามมตนเองทสามารถมองไดหลายมมมอง ท งไดเหนสวนลกสวนเวานนเอง ซงนก

ออกแบบหลายๆทานไดพยายามศกษาขอมลเกยวกบศลปะสอผสมเพอทจะนามาออกแบบผลงาน

ของตวเองใหมจดเดนและดงดดคนดใหมความนาสนใจในผลงานของเขาใหมากทสด ปจจบนน

ศลปะทางดานสอผสมมการนาแนวความคดทางดานนมาใชกนมากในดานธรกจ เพราะสามารถท

จะผลตผลงานสามมตออกมาดงดดคนดนนเอง ซงทเราเหนการโดยสวนใหญทกวนนกอยางเชน

ภาพยนตร 3 มต(https://tanapornsaetae5653.wordpress.com -mixed-media-art/(20/04/2558)

จากขอความดงกลาวพอจะสรปไดวา จตรกรรมสอผสมเปนงานศลปะทผสมผสานวสด

หลายๆอยาง เชนวสดจากธรรมชาต วสดจากพช และวสดสงเคราะห มาสรางสรรคใหเกดผลงานท

อยในชนเดยวกน ทาใหเกดผลงานทดมมตความหลากหลายเพมขน

จตรกรรมสอะครลค

สสงเคราะหทไดรบความนยมในงานจตรกรรมมากทสดเหนจะไดแก สอะครลค

(Acrylic) โดยมสวนผสมของสและเรซนสงเคราะห สามารถละลายน าได มคณสมบตในการยด

เกาะผววสดทกชนดไดด ทงยงสามารถระบายดวยแปรง พกน และวสดอนๆ เชน ฟองน าลกกลง

เกรยง หรอแมแตการใชวธพนดวยพกนกลม (Ari Brush) สเมอแหงแลวสามารถกนน าได ทงยงม

51

ความทนทานเหนยวแนน มแรงยดหยนสง สามารถเขยนไดทงแบบเทคนคสน าและสน ามน ส

อะครลคทผลตในปจจบนม 2 ประเภท คอ ประเภทขนสวนใหญบรรจหลอด เหมาะสาหรบใชกบ

งานจตรกรรมทตองการแสดงฝมอแปรงและการปายแบบหนา สวนประเภทเหลวบรรจกระปก

พลาสตก เหมาะกบงานทตองการระบายภาพพนเรยบ เทคนคแบบสซอนอยางสน ามนหรอใชกบ

พกนกลม

ปจจบนผผลตสอะครลคไดคดคนตวผสมใหมๆขนมา เพอชวยเสรมเทคนคและวธการให

ควบคกบการใช เพอใหไดมาซงความสมบรณยงขนเปนพเศษโดยเฉพาะ ฉะนนวธใชสอะครล

คแทนทจะผสมดวยนาโดยตรงแลวระบายนน จะไดผลแตกตางจากการทนาตวผสมมาผสมดวยน า

กอนแลวจงนาไปผสมกบตวส จะชวยใหไดผลในการใชสทแตกตางออกไป ดงเชน ตวผสมทชวย

ละลายเนอสเพอชวยใหสกระจายคาไดรวดเรว และคงความเขมของสไวและไดคาเปนสทมนวาว

มากขน ซงบางทจะเรยก Gioss Medium เปนตวผสม แตในขณะเดยวกนและลกษณะกลบกน หาก

เราตองการทจะใหเนอสหนาแตไมลดคาความจดของส ใหใชสอวสดทเรยกวา Modeling Plastes

หรอตองการใหเนอสกระจายอยางรวดเรวทาใหสมคาโปรงใสหรอโปรงแสงหนาหรอบางผลกใส

รวมทงมความชมเปนพเศษกควรใชตวผสม Gel Medium อยางไรกตาม ตวผสมทง Gioss Medium

, Modeling , Plastes,Gel Medium จะไดผลกตอเมอไดเขยนลงบนผาใบททาดวยน ายารองพนกน

ซม Gesso Primer เทานน ยกเวนสวนใดทเราตองการทจะทาใหผวลกษณะทเกดขนจรงๆจากผว

ของผาใบ Actual Texture บนภาพกควรเวนผวผาใบไวโดยไมตองทา

เทคนคการระบายสอะครลค

กลวธการระบายสอะครลค จะมลกษณะใกลเคยงกบสน ามน ทงเทคนคการระบายสและ

เรยกชอตางกนทสารผสมทนามาใช ทงน ชยณรงค เจรญพานชยกล ไดอธบายถงกลวธการระบาย

สอะครลกไวดงน

1.การใชความขาวของพนระนาบคณสมบตสาคญประการหนงของสอะครลคคอเมอผสม

น า จะมลกษณะโปรงใสคลายสน า ดงนนเมอระบายสใดสหนงลงบนพนระนาบสขาวความขาว

ของพนระนาบจะมสวนแสดงตวขนมาผสมกบสชนบนดวย

2.การทาใหสใส สาหรบสอะครลคถาตองการภาพทมผวของสเปนมนและขาวใส กทาได

โดยงายและใหผลทนาพงพอใจทเดยว โดยการผสมสอะครลคกบน าและสวนผสมของ Gioss

Medium

3.การระบายสทบเรยบ เมอตองการระบายสอะครลคใหไดสทบตองใชสขน มเนอสมาก

โดยไมตองผสมอะไรเลยกได แตตามปกตนยมสผมนาหรอ Acrylic Medium เลกนอย

4.การแสดงรอยแปรงหรอรอยพกน เมอตองการภาพสาเรจททงรอยแปรงปรากฏใหเหน

ดวยสอะครลคนนสามารถทาไดงายเชนเดยวกนกบการใชสน ามนโดยจะตองใชสทตองผสมดวย

52

นาหรอMedium อนๆเพยงเลกนอยในการระบายสอาจจะตองใชพกนชนดขนแขงมาก และระบาย

ปดไปปดมาเพอใหเกดรองรอยของพกนขน

5.การปายโปะสหนาๆ สอะครลคเปนสทเหมาะทสดสาหรบกรรมวธปายหรอโปะสแบบ

ตางๆเนองจากสอะครลคแหงเรวกวา ซงทาใหฝ นละอองไมไดจบเกาะ และไมกะเทาะรอนหลด

เพราะสเกาะกนไดทนท

นอกจากน สชาต เถาทอง ไดกลาวถงวธการเขยนสอะครลค โดยสรปไดวาการระบายส

อะครลคอาจทาใหสบางมากนอยการใชน าเปนสอกลาง ซงมเทคนคคลายกบการระบายสน า คอส

จะแหงเรวและจะมความโปรงใสโดยอาศยเทคนคการเขยนภาพของสนาทเรยกวา เปยกบนเปยก ท

สามารถปรบมาใชเทคนคสอะครลคได แตท งนการระบายสอะครลกหากสยงไมแหงสนทก

สามารถเปลยนแปลงแกไขไดโดยการนาสเดมออก เชน การขดหรอการเชดออก นอกจากน

ลกษณะพเศษประการหนงของสอะครลค คอ สามารถปรบตวเขากบสอตางๆไดและสามารถ

สรางสรรคปฏกรยาทางการเหนแกผชมไดอยางนาสนใจ เชน ใชรวมกบสน ามน สพลาสตก ส

พมพ เปนตน

ขอแนะนาในการใชสอะครลค

-ในการเขยนภาพจตรกรรมไทย หากไมเขยนบนผาแคนวาส (Canvas) เนอ

ละเอยดควรใชผาฝายดบรองพนดวยสเกรซโซทกครง เมอตองการเขยนสอะครลกและควรเลอก

ผาดบหรอผาใบเบอรละเอยดทสด

-ไมควรใชสอะครลคผสมกบนามน

-จานสสาหรบสอะครลค ควรทาดวยเมลามน เพราะเมอสแหงสามารถลอกออก

ไดและใชงานตอไปน

-ไมควรปลอยใหเนอแหงตดในพกนควรลางออกใหสะอาด เพราะสอะครลคมนา

กาวอยชนดพเศษ

-การเขยนสอะครลค มเทคนคตางๆเสยกอนแลวจงนามาใชงาน

-วธการทาความสะอาดของภาพเขยนสอะครลค หากมฝ นหรอคราบสงสกปรก

ควรทาความสะอาดดวยผาชบนาสบออนๆพอหมาดเชดใหเกลยง

การเขยนจตรกรรมไทยดวยสอะครลค

สอะครลค เปนผลตภณฑสทนยมแพรหลายในกลมจตรกรทตองการสทมคณสมบตแหง

เรว ทบสกนไดโดยมคณสมบตคลายกบสน ามนทงยงแหงเรวกวาและใชน าผสมไดจงไมมสารพษ

ตกคาง เหมอนสน ามน กลนกไมเหมน ทงนสอะครลกยงคงใชกบงานแอรบรชได โดยผสมกบน า

ในอตราสวน 1:5 การเขยนสอะครลคจาเปนอยางยงทควรรองพนดวยสรองพนทกครง เพอความ

53

ยดเกาะและพนไมดดส ทาใหสทระบายไมเพยน จงระบายตามทตองการปกต สอะครลคจะแหง

สนทภายใน 30 นาท

วสดอปกรณ

พกนทเหมาะกบสอะครลคทสดคอ พกนขนสตว ( Sable brush )

พกนทใชสาหรบสอะครลคตองระมดระวงเปนพเศษเนองจากแหงเรวและถาปลอยใหส

แหงเกาะตดจะลางออกไดยาก ดงนนจะตองลางพกนใหสะอาดดวยนาอนทนทเมอเลกใช

พกนชนดขนขาว ซงเปนขนทาจากไฟเบอรสงเคราะห สามารถใชไดดเหมอนกบพกน

ขนสตวแทสแดง และเหมาะสมสาหรบใชในขนพนฐานเพราะใชงาย ทาความสะอาดงาย ทนทาน

และราคาถก

การเลอกใชพกนกขนอยกบลกษณะของงานดวย เชน พกนขนแขงแบนเหมาะสาหรบ

ระบายพนทกวาง ๆ และพนทขรขระ พกนชนดกลมใชสาหรบการเกลยส พกนขนสตวแบนใช

สาหรบพนผวเรยบ ๆ พกนขนแขงมาก ๆ ใชเมอตองการใหเหนรอยพกน

จานส, ขาหยง และกระดานรองเขยน สาหรบสน าและสน ามนกเหมาะทจะนามาใช

สาหรบสอะครลคไดดเชนกน จานสมทงชนดอลมเนยมฟรอยด, จานพลาสตกสขาว จานสททา

จากไม, และแผนกระดาษแขงกนามาใชไดเชนกน

สและสารผสมทใชรวมกบสอะครลค

สอะครลค สามารถใชรวมกบ Medium ตางๆเพอประสทธภาพและตรงตามความตองการ

ของผใช ควรรจกสและสารทชวยในการใชหรอ ระบายสอะครลคไดดยงขน

1.สรองพนอะครลคเจซโซ ไพรเมอร ใชทารองพนรองพนสาหรบพนผวสาหรบ

ทดดซมส เชน ผาฝาย หรอปนพลาสเตอร ผนงตก และเหมาะสาหรบทารองพนผวทไมยดหยน

กรณวาดภาพสนามนและสอะครลค สรองพนจะแหงภายใน 30 นาท

2.อะครลคเจลมเดยม ชวยเพมเนอส โดยไมลดความเขมขนชวยทาใหเกด

Texture เหมาะสาหรบงานเกลยส งานทตองการใหสนน งานคอลลาจ ทาใหสแหงเรวขนและกา

นาได

3.อะครลควานช รมฟเวอร เปนน ายาทใชเชดวานชออกเมอตองการแกไขภาพ

โดยไมทาลายภาพเขยนทเคลอบไว

4.อะครลคโฟลอนพรฟเวอร เปนตวผสมทชวยใหระบายสทาไดงายไหลลนขน

บนผวทไมมการดดซบของสโดยไมทาใหสโปรงแสง เหมาะสาหรบการระบายใหออกมาใน

ลกษณะของสโปสเตอรและเพอการวาดภาพแบบขอบคม

54

5.อะครลคแมทมเดยม ใชผสมกบสอะครลคในลกษณะการใชงานเหมอนสน า

เมอภาพแหงแลวสจะกนนาและดาน เหมาะสมสาหรบการเขยนภาพจตรกรรมไทยทตองการความ

โปรงใสสะอาดตา

6.อะครลคกลอส มเดยม ใชผสมกบสอะครลคในลกษณะการใชงานเหมอนสน า

ชวยใหสมความมนเงาโปรงแสงยงขน เมอสแหงแลวจะกนนา

7.อะครลคกลอสวานช ใชเคลอบภาพเขยนใหเปนเงา ชวยใหภาพเขยนคงความ

สดใสและปองกนฝ นละอองและสงสกปรกตางๆไมใหสมผสกบภาพเขยน ใชทาเคลอบหลงภาพ

แหงสนทประมาณ 1 สปดาห ควรเคลอบ 2 ครง

8.อะครลคแมทวานช เปนน ามนเคลอบในชนดดาน วธใชเชนเดยวกบอะครล

คกลอสวานช จะใชท ง 2 ชนดผสมกนได ซงจะไดภาพทมลกษณะตางกนไปโดยจะใหเกด

ความรสกกงเงากงดานแลวแตความตองการของผใช

ปจจบนผลตภณฑสอะครลค มหลากหลายบรษททนาเสนอสนคาเพอสนองความตองการ

ของจตรกรโดยมใหเลอกมากมายหลายยหอ ซงผเขยนนยมใชสทมคณภาพ เชน ยหอโจชอนญา

ลครเทค แกรมบรชเชอรฟนต ในเกรด Artist ซงคณภาพของเนอสตามลกษณะเฉพาะของแตละ

ยหอกแตกตางกนไปทงนขนอยกบความชนชอบเฉพาะบคคล (วรตน พชญไพบลย,2524)

จากขอความดงกลาวพอจะสรปไดวา สอะครลคเปนสทมคณสมบตแหงเรว ไมมกลน

เหมน ละลายน าไดด เปนสทไดรบความนยมในงานจตรกรรมมากทสด ซงมเทคนคในการระบาย

ทหลากหลาย เชน การใชความขาวของพนระนาบ การทาใหสใส การระบายสทบเรยบ การแสดง

รอยแปรงหรอรอยพกน การปายโปะสหนา โดยแตละเทคนคจะทาใหงานศลปะมความโดดเดน

มากขน

55

ศลปนตวอยาง

ประวตศลปน

ภาพประกอบท 2.12แสดงภาพอาจารยจกรพนธ ไชยจตต

(http://www.jitdrathanee.com/Learning/learner/wiwat_008.html.)

อาจารยจกรพนธ ไชตจตต เกดเมอวนท 4 พฤษภาคม พ.ศ 2514 เปนบตรชายของ

อาจารยจรญ ไชยจตต ศลปนชางแกะสลกไมและหนผมชอเสยงในประเทศไทย โดยจกรพนธ

ไชยจตตเปนศลปนชาวเชยงใหมทศกษาศลปะดวยตนเอง (ไมจบจากสถาบนศลปะใดๆ) เปน

ศลปนทดรบฉายาวา “ศลปนผเขยนภาพชาง” เพราะตลอดเวลากวา 10 ป (ตงแต 2543-ปจจบน) ท

เขาคราหวอดอยในวงการศลปะ ผลงานของเขาทกชนจะมรปชางประกอบแบบทงหมด

(http://www.jitdrathanee.com/Learning/learner/wiwat_008.htm(20/4/2558)

ผลงานของศลปน

ภาพประกอบท 2.13แสดงภาพผลงานชางแมลก

(http://www.jitdrathanee.com/Learning/learner/wiwat_008.html.)

56

ภาพประกอบท 2.14แสดงภาพผลงานพอแมลก

(http://www.jitdrathanee.com/Learning/learner/wiwat_008.html.

ภาพประกอบท 2.15แสดงภาพผลงานชางในใจฉน

(http://www.jitdrathanee.com/Learning/learner/wiwat_008.html.)

57

ภาพประกอบท 2.16แสดงภาพผลงานชางและฉน

(http://www.jitdrathanee.com/Learning/learner/wiwat_008.html.)

ภาพประกอบท 2.17แสดงภาพผลงานชางนอน

(http://www.jitdrathanee.com/Learning/learner/wiwat_008.html.)

จากผลงานดงกลาวพอจะสรปไดวา อาจารยจกรพนธ ไชยจตต ศลปนชาวลานนามความ

ชนชอบชางเปนอยางมาก โดยผลงานแตละชนมแรงบนดาลใจจากชางมากมาย เปนสอสญลกษณ

แทนความรสกของสภาวะจตในสภาวะปรากฎการณตางๆในรปแบบจตกรรม เพอแสดงใหเหนถง

ความงามและคณคาของชาง

58

อาจารยถวลย ดชน

ภาพประกอบท 2.18แสดงภาพอาจารยถวลย ดชน

(http://www.unclejobookshop.com/product-th-779325-3820275.)

นายถวลย ดชน เกดเมอวนท ๒๗ กนยายน พ.ศ. ๒๔๘๒ ทจงหวดเชยงราย เปนบตรของ

นายศร และนางบวคา (พรหมสา) ดชน เปนบตรคนสดทองในจานวนพนอง ๔ คน ไดแก พ.ต.

สวาง ดชน นายสมจตต ดชน และนายวสนต ดชน สมรสกบนางคาเอย มบตรชาย ๑ คน คอ นาย

ดอยธเบศร ดชน

ประวตการสรางสรรคผลงานศลปะ

นบแตเรยนสาเรจชนมธยมทจงหวดเชยงราย ถวลยไดเขาเรยนศลปะทโรงเรยนเพาะชาง

ดวยทนการศกษาของจงหวดเชยงรายและเปนนกเรยนเพาะชางดเดนดวยฝมอการวาดรปเหมอน

จรงทแมนยาฉบไว ภาพวดเบญจมบพตรไดรบเลอกใหแสดงในหอศลปแหงชาต นครโตเกยว

ประเทศญปนและแสดงในนทรรศการศลปะรวมสมยแหงชาต ประเทศไทย

เมอจบจากโรงเรยนเพาะชางในป พ.ศ. ๒๕๐๐ ถวลยไดเดนตามแนวทางของดารง วงศ

อปราช จตรกรรนพ นกเรยนทนจากลาปาง ซงเปนผจดประกายใหเขาสอบเขาเรยนทคณะ

จตรกรรม ปฏมากรรมมหาวทยาลยศลปากร ภายใตการอานวยการสอนของศาสตราจารยศลป พ

ระศร และสถาบนแหงนไดหลอหลอมใหถวลยพฒนางานจากภาพวาดเหมอนจรงไปเปนภาพวาด

ทใหความรสกประทบใจ (Impressionism) แบบไทย แลวยงเปนจดเรมตนความสมพนธระหวาง

ถวลย ดชน กบ พลตร ม.ร.ว.คกฤทธ ปราโมช ซงเปนแบบอยางการใชชวตและวธคดทมอทธพล

ตอการดาเนนชวตของเขาเปนอยางยง

ถวลย ดชน จดเปนบณฑตคนหนงในจานวนไมกคนของมหาวทยาลยศลปากรในขณะนน

ทสามารถเรยนตอในระดบปรญญาตรได ซงเปนททราบกนดวาถาไมมความรความสามารถโดด

เดนแทจรงแลวจะไดเพยงอนปรญญา และหลงจากสาเรจการศกษาจากมหาวทยาลยศลปากรแลว

ดวยการสนบสนนของศาสตราจารยศลป พระศร คณบดในเวลาน น ถวลยไดรบทนจาก

กระทรวงวทยาศาสตร วฒนธรรมและการศกษา ของรฐบาลเนเธอรแลนดไปศกษาตอในระดบ

59

ปรญญาโทและปรญญาเอกเปนเวลา ๕ ป ทราชวทยาลยศลปแหงชาต อมสเตอรดม เนเธอรแลนด

ระหวางทศกษาศลปะทประเทศเนเธอรแลนด ผลงานการสรางสรรคของถวลยโดดเดน

เปนทนยมชมชอบของวงการศลปะสากลอยางกวางขวาง จงไดรบเชญเปนผบรรยายแลกเปลยน

ความคดเหนในการประชมสมมนาทางศลปะระดบนานาชาตอยเสมอ ทงจากสถาบนการศกษา

สถาบนทางศลปะใหจดแสดงผลงานทเรยกวา One Man Show และแสดงกลมมากมายหลายครง

ทงในประเทศและตางประเทศนบตงแตเขามาม บทบาทในวงการศลปะรวมสมยของไทย

(http://www.unclejobookshop.com/product-th-779325-3820275 ( 24/4/2558)

ผลงานของศลปน

ภาพประกอบท 2.19แสดงภาพผลงานมารผจญ

(http://www.unclejobookshop.com/product-th-779325-3820275.)

60

ภาพประกอบท 2.20แสดงภาพผลงานอาจารยถวลย 1

(http://www.unclejobookshop.com/product-th-779325-3820275.)

ภาพประกอบท 2.21แสดงภาพผลงานอาจารยถวลย 2

(http://www.unclejobookshop.com/product-th-779325-3820275.)

จากผลงานดงกลาวพอจะสรปไดวาผลงานของอาจารยถวลย ดชน มความเปนเอกลกษณ

เฉพาะตว ยากทใครจะลอกเลยนไดเปนผลงานทดลกลบ นาสะพรงกลว ดวยอสร หรอสตวตาง ๆ

ในทาทเกรยวกราด ซงอยในโทนสขาวดามดครมเปนหลก และยงใชฝแปรงและการแรเงาท

สะทอนอารมณภายในออกมาอยางเตมเปยม

61

บทท 3

วธดาเนนการวจย

การศกษาวจยเรอง จตรกรรมเทคนคสอผสมชางไทย โดยผวจยเกดความสนใจในลกษณะ

เดนของชางไทย ซงผวจยไดศกษาคนควารวบรวมขอมลและถายทอดผลงานทางดานศลปะท

แสดงใหเหนถงความงามและคณคาของชางไทยและนาไปสการสรางสรรคผลงานจตรกรรม

เทคนคสอผสมชางไทย โดยมขนตอนดงตอไปน

ขอบเขตแนวความคดในการสรางสรรค

การสรางสรรคผลงานของผวจยมแนวความคดโดยสอใหเหนถงความผกพน ความอบอน

มพลงและลกษณะของชางไทย โดยนาสงเหลานมาสกระบวนการสรางสรรคเปนงานศลปะ มาจด

วางองคประกอบทมลกษณะทแตกตางกนโดยสอถงเรองราวใหเหนคณคาของชางไทย

ภาพประกอบท3.1 ภาพแสดงตารางขอบเขตความคดในการสรางสรรค

ศกษาขอมล

ชางไทย

เปเปอรมาเช

หอสมด

จตรกรรมสอผสม

สอะครลค ศกษาเทคนค

ขอมลจากอนเตอรเนต เกบขอมล

วสดและอปกรณ

เทคนคและวธการ เฟรมผาใบ

รางภาพ ลงพนผว

ขงผาบนไม

เฟรม

ออกแบบผลงาน

แบบรางส

แบบรางเสน

จดวางองคประกอบ

ผลงานชนท 1,2,3

ลงส

ปนตามแบบทรางรอใหแหง

เกบรายละเอยด

ผลงานสาเรจ

อนเตอรเนต การปนเปเปอร

มาเช

62

แผนการดาเนนการศกษาคนควา

ภาพประกอบท 3.2 ภาพแสดงตารางภาพประกอบแผนการดาเนนงาน

รปแบบผลงาน

ทชช

กาว

สอะครลก,สพลาสตก

ผาใบ,พกน

ดานรปแบบ

เฟรมไม

ดานวสด

สอะครลค

ลกษณะเดนของชางไทย

ความผกพน

ดานเทคนค

เปเปอรมาเช

63

กระบวนการสรางสรรคงาน

ภาพรางผลงานสกระบวนการสรางสรรคผลงาน

ภาพรางเรอง จตรกรรมเทคสอผสมชางไทย

ภาพประกอบท 3.3 ภาพแสดงภาพรางผลงานสกระบวนการสรางสรรค

ขอมลภาพ คดเลอกภาพ จดวางองคประกอบ

64

ภาพรางผลงานสรางสรรคชนท 1

ภาพประกอบท 3.4 ภาพแสดงภาพรางผลงานสรางสรรคชนท 1

ภาพรางผลงานสรางสรรคชนท 2

ภาพประกอบท 3.5 ภาพแสดงภาพรางผลงานสรางสรรคท 2

ภาพรางผลงานสรางสรรคชนท 3

ภาพประกอบท 3.6 ภาพแสดงภาพรางผลงานสรางสรรคชนท 3

65

แนวความคดในการสรางสรรคผลงาน

ผวจยเหนความสาคญของชางไทยซงเปนสตวคบานคเมองมาโดยตลอด และเหนวา

การศกษา ชางไทย สามารถถายทอดลกษณะเดนของชางไทยมาสรางสรรคผลงานศลปะใน

รปแบบของงานจตรกรรมไดอยางมคณคาเพอแสดงใหเหนถงความงามและความคณคาของชาง

ไทยซงปจจบนมเหลออยนอยเตมท เปนการอนรกษและสงเสรมอกทางหนงโดยมแนวคดในการ

ผลตผลงานสรางสรรคทเปนศลปะบนผนผาดวยเทคนคจตรกรรมเทคนคสอผสมทมทงความงาม

และจนตนาการของผสรางสรรค

การสรางสรรคผลงานของผวจยมแนวความคดโดยสอใหเหนถงความผกพน ความอบอน

มพลงและลกษณะของชางไทย ซงจะใชสสนทไมเยอะ โดยนาสงเหลานมาสกระบวนการ

สรางสรรคเปนงานศลปะ มาจดวางองคประกอบทมลกษณะทแตกตางกนโดยสอถงเรองราวให

เหนคณคาของชางไทย

วสดอปกรณ

1.เฟรมพรอมผาใบขนาด 90 × 120 เซนตเมตร

2.พกนหลายขนาด

3.สอะครลค,สพลาสตก

4.ถงนา

5.จานส

6.ทชช

7.กาวลาเทกซ

8.ลกแกว

66

ขนตอนการสรางสรรคผลงาน

ผลงานชนท 1 “ชางไทย1”

ผลงานชนท 2 “ชางไทย2”

ผลงานชนท 3 “ชางไทย3”

ขนตอนในกระบวนการสรางสรรคผลงานมดงน

1.นาทชชผสมกบกาวลาเทกซมาแปะบางๆเปนพนผวใหทวเฟรมแลวตากแดดใหแหง

ภาพประกอบท 3.7 ภาพแสดงการแปะทชชเปนพนผวใหทวเฟรม

2.รางภาพบนเฟรมทเตรยมไว

ภาพประกอบท 3.8 ภาพแสดงการรางภาพบนเฟรมทเตรยมไว

67

3.นาทชชผสมกบกาวลาเทกซใหเปนเนอเดยวกน

ภาพประกอบท 3.9 ภาพแสดงทชชผสมกบกาวลาเทกซใหเปนเนอเดยวกน

4.นามาปนบนภาพรางใหมลกษณะนนขนแลวตากแดดใหแหง

ภาพประกอบท 3.10 ภาพแสดงการปนบนภาพรางใหนนขน

68

5.เมอแหงแลว นาสพลาสตกสขาวทารองพนใหทว

ภาพประกอบท 3.11 ภาพแสดงทาสพลาสตกสขาวรองพนใหทว

6.ระบายสลงบนผลงาน

ภาพประกอบท 3.12 ภาพแสดงระบายสลงบนผลงาน

69

7.ใชคตเตอรเจาะบรเวณตา ฝงลกแกว จากนนนาทชชทผสมกบกาวลาเทกซมาแปะเพอทา

เปนเปลอกตาบนและเปลอกตาลางรอใหแหง

ภาพประกอบท 3.13 ภาพแสดงฝงลกแกวเพอเปนตาชาง

8.ลงสบรเวณตาและเกบรายละเอยด

ภาพประกอบท 3.14 ภาพแสดงการเกบรายละเอยด

70

การวเคราะหผลงานสรางสรรค

ผลงานศลปนพนธชนท 1

ภาพประกอบท 3.15 ภาพแสดงผลงานศลปะนพนธชนท 1

ชอผลงาน : ชางไทย 1

เทคนค : จตรกรรมเทคนคสอผสม

ขนาด : 90 x120 cm.

วเคราะหเนอหา :เนอหาทถายทอดถงความงามและลกษณะของชางไทย โดยสอใหเหนถงความ

ผกพน ความอบอนของฝงชาง ซงจะมทง พอ แมและลกชาง ทงหมด 3 ตว โดยดานซายของ

ผลงานจะมชางเพศผเปนหวหนาฝง ซงใชสในลกษณะโทนสแบบโมโนโครม คอ สน าตาลผสม

เทาและเขยวมระดบออนแกตามหลกแสงเงาและใชสพนหลงสแดงเขมเพอแสดงใหเหนถงเปน

ชาต สรางสรรคชนงานโดยการปนใหนนดวยกระดาษทชชผสมกบกาวลาเทกซโดยจดวาง

องคประกอบใหเกดความงามโดยสอถงเรองราวใหเหนคณคาของชางไทย

วเคราะหรปแบบ:รปแบบงานเปนลกษณะเหมอนจรง 3 มต บนเฟรมผาใบ โดยเนนการนาวสดมา

ใช จดวางองคประกอบ ผานการใชเทคนคทางศลปะมาถายทอดในรปแบบใหม

วเคราะหกลวธ : ใชเทคนคสอผสม มวสดหลกเปนกระดาษทชชผสมกบกาวลาเทกซนามาปนใหม

ลกษณะทนนขน และใชลกแกวฝงเพอเปนตาชางทสมจรงขน ผานการจดองคประกอบศลปใหเกด

ความงดงาม สรางสรรคผลงานในลกษณะนนขนจากฐานของงาน

71

ผลงานศลปนพนธชนท 2

ภาพประกอบท 3.16 ภาพแสดงผลงานศลปะนพนธชนท 2

ชอผลงาน : ชางไทย 2

เทคนค : จตรกรรมเทคนคสอผสม

ขนาด : 90 x 120 cm.

วเคราะหเนอหา : เนอหาทถายทอดถงความงามและลกษณะของชางไทย โดยสอใหเหนถงความ

ผกพน ความอบอนของฝงชาง ซงจะมทง พอ แมและลกชาง ทงหมด 3 ตว โดยดานขวาของผลงาน

จะเปนชางเพศผซงเปนหวหนาฝง ซงใชสในลกษณะโทนสแบบโมโนโครม คอ สน าตาลผสมเทา

และเขยวมระดบออนแกตามหลกแสงเงาและใชสพนหลงสแดงเขมเพอแสดงใหเหนถงเปนชาต

สรางสรรคชนงานโดยการปนใหนนดวยกระดาษทชชผสมกบกาวลาเทกซโดยจดวาง

องคประกอบใหเกดความงามโดยสอถงเรองราวใหเหนคณคาของชางไทย

วเคราะหรปแบบ:รปแบบงานเปนลกษณะเหมอนจรง 3 มต บนเฟรมผาใบ โดยเนนการนาวสดมา

ใช จดวางองคประกอบ ผานการใชเทคนคทางศลปะมาถายทอดในรปแบบใหม

วเคราะหกลวธ : ใชเทคนคสอผสม มวสดหลกเปนกระดาษทชชผสมกบกาวลาเทกซนามาปนใหม

ลกษณะทนนขน และใชลกแกวฝงเพอเปนตาชางทสมจรงขน ผานการจดองคประกอบศลปให

เกดความงดงาม สรางสรรคผลงานในลกษณะนนขนจากฐานของงาน

72

ผลงานศลปนพนธชนท 3

ภาพประกอบท 3.17 ภาพแสดงผลงานศลปนพนธชนท 3

ชอผลงาน : ชางไทย 3

เทคนค : จตรกรรมเทคนคสอผสม

ขนาด : 90 x 120 cm.

วเคราะหเนอหา : เนอหาทถายทอดถงความงามและลกษณะของชางไทย โดยสอใหเหนถงความ

ผกพน ความอบอนของฝงชาง ซงจะมทง พอ แมและลกชาง ทงหมด 5 ตว โดยดานขวาของผลงาน

จะเปนชางเพศผซงเปนหวหนาฝง ซงใชสในลกษณะโทนสแบบโมโนโครม คอ สน าตาลผสมเทา

และเขยวมระดบออนแกตามหลกแสงเงาและใชสพนหลงสแดงเขมเพอแสดงใหเหนถงเปนชาต

สรางสรรคชนงานโดยการปนใหนนดวยกระดาษทชชผสมกบกาวลาเทกซโดยจดวาง

องคประกอบใหเกดความงามโดยสอถงเรองราวใหเหนคณคาของชางไทย

วเคราะหรปแบบ: รปแบบงานเปนลกษณะเหมอนจรง 3 มต บนเฟรมผาใบ โดยเนนการนาวสดมา

ใช จดวางองคประกอบ ผานการใชเทคนคทางศลปะมาถายทอดในรปแบบใหม

วเคราะหกลวธ : ใชเทคนคสอผสม มวสดหลกเปนกระดาษทชชผสมกบกาวลาเทกซนามาปนใหม

ลกษณะทนนขน และใชลกแกวฝงเพอเปนตาชางทสมจรงขน ผานการจดองคประกอบศลปใหเกด

ความงดงาม สรางสรรคผลงานในลกษณะนนขนจากฐานของงาน

73

บทท 4

การสรางและพฒนาแผนการจดการเรยนร

การศกษาคนควา หวขอ จตรกรรมเทคนคสอผสม: ชางไทย ผวจยไดวางแผนซงไปสการ

สรางแผนการสอนรายวชาทศนศลป ดงน

ตารางโครงสรางการจดการเรยนรวชาศลปะสาระทศนศลป เรอง ชางไทย

ลาดบ

แผน

เรอง สาระสาคญ กจกรรม เวลา/

ชวโมง

1 ปฐมนเทศ -อธบายรายวชา

-กจกรรมการปฏบต

-การประเมนผลการเรยน

-ผสอนใหขอมลเกยวกบ

รายวชา

-นกเรยนแนะนาตนเอง

-ถาม ตอบ ประสบการณ

2

2 ลกษณะของชาง/

ความสาคญของ

ชางไทย

-ลกษณะชางแอฟรกา

และชางเอเชย

-ลกษณะชางทาง

กายภาพ

-ประโยชนของชาง

-ผสอนอธบายความ

แตกตางของชางแอฟรกา

และชางเอเชย

-ใหนกเรยนแบงกลมเขยน

แผนผงความคดเกยวกบ

ชางแอฟรกาและชางเอเชย

และประโยชนของชาง

นาเสนอหนาชนเรยนและ

แลกเปลยนความคดเหน

4

3 องคประกอบศลป -ทศนธาต

-การจดองคประกอบ

ศลป

-ผสอนใหขอมลเกยวกบ

ทศนธาตและหลกการจด

องคประกอบของศลปะ

-ใหนกเรยนวาดภาพและ

ระบายสโดยใชความรความ

เขาใจเกยวกบทศนธาตและ

องคประกอบศลป

4

74

4 จตรกรรมสอะครลค -ลกษณะของส

-เทคนคการระบายส

-ขอแนะนาในการใชส

-ผสอนอธบายลกษณะ

เทคนคและขอแนะนาใน

การใชของสอะครลค

-ดวดโอเทคนคการระบายส

อะครลคแบบตางๆ

4

5 วสดอปกรณ/เทคนค

ทใชในทางศลปะ

-วสดทใช

-เทคนคทใชในทาง

ศลปะ

-ผสอนอธบายวสดทใชใน

การสรางสรรคผลงานชาง

ไทย

-ดภาพประกอบแตละ

ขนตอนในการทา

-นกเรยนสรางสรรคชนงาน

คนละ 2 เทคนค

-นาเสนอผลงานหนาชน

เรยน

4

6 ออกแบบรางภาพ -ออกแบบเสกตผลงาน

ศลปะ

-แรงบนดาลใจ

-ออกแบบแนวความคด

-รางตนแบบทง 3 ชน

-กาหนดเสนและสของ

ตนแบบ

2

7 ปฏบตการทา

จตรกรรมเทคนค

สอผสมชางไทยครง

ท 1

-รางภาพตามตนแบบ

-สรางงาน ปรบปรง

แกไข

-ใหนกเรยนสรางสรรค

ผลงานตามตนแบบทรางไว

-ลงสเกบรายละเอยดและ

ปรบปรงแกไขเพอให

ผลงานมความสมบรณ

4

8 ปฏบตการทา

จตรกรรมเทคนค

สอผสมชางไทยครง

ท 2

-รางภาพตามตนแบบ

-สรางงาน ปรบปรง

แกไข

-ใหนกเรยนสรางสรรค

ผลงานตามตนแบบทรางไว

-ลงสเกบรายละเอยดและ

ปรบปรงแกไขเพอให

ผลงานมความสมบรณ

4

75

9 ปฏบตการทา

จตรกรรมเทคนค

สอผสมชางไทยครง

ท 3

-รางภาพตามตนแบบ

-สรางงาน ปรบปรง

แกไข

-ใหนกเรยนสรางสรรค

ผลงานตามตนแบบทรางไว

-ลงสเกบรายละเอยดและ

ปรบปรงแกไขเพอให

ผลงานมความสมบรณ

4

10 จดนทรรศการ -จดนทรรศการผลงาน

-วเคราะห วจารณผลงาน

-นกเรยนจดนทรรศการงาน

ของตวเอง

-ประเมนผลจากชนงาน

2

รวม 34

76

แผนการจดการเรยนรท 1

กลมสาระการเรยนรศลปะ : สาระทศนศลป เรอง ปฐมนเทศ

ผสอน จรยา แกวประดบ เวลา 2 ชวโมง

1. สาระสาคญ

ผเรยนไดทราบถงวธการจดการเรยนรในรายวชา ลกษณะกจกรรมเรยนร การวดผลและ

ประเมนผล ขอตกลงและขนตอนการปฏบตกจกรรมใหเปนไปตามวตถประสงคการเรยนร

2. วตถประสงคการเรยนร

1.ดานความร ผเรยนมความรเกยวกบคาอธบายรายวชา และกระบวนการเรยนการสอน

2.ดานทกษะ ผเรยนรวมแสดงความคดเหนตอแนวทางการจดการเรยนการสอน

3.ลกษณะพงประสงคผเรยนแสดงออกถงความมระเบยบวนย

3. กจกรรมการเรยนร

1.ขนนา

ครผสอนสนทนา แนะนาตนเอง แลวซกถาม ใหผเรยนทกคนแนะนาตนเองใหครผสอน

รจก

2.ขนสอน

ครผสอนแนะนา หองเรยน เวลาเรยน การใชหองเรยน แนะนา รายวชาทจะเรยนใหกบ

ผเรยน จากนนแจกกระดาษขนาด A4 ใหนกเรยนเขยนประวตสวนตวและวาดภาพระบายสท

ตนเองชนชอบและเบอรโทรทสามารถตดตอไดเมอผเรยนมปญหาเรองคะแนนเกบ จากนนให

ผเรยนรบใบประมวลวชาทมคาอธบายเกยวกบรายวชา เนอหาสาระทจะเรยน กจกรรมทจะทาการ

วดและ ประเมนผล ภาระตางๆเพอใหผเรยนมความเขาใจตรงกน

3.ขนสรป

ครผสอนและผเรยนรวมกนสรปความเขาใจเกยวกบสาระสาคญของวชา

4. สอและแหลงการเรยนร

1.ใบประมวลวชา

2.กระดาษ A4

3.สไม

4.ดนสอรางภาพ

5. การวดผลและประเมนผล

1.วธการสงเกต

77

6. บนทกหลงสอนปญหาอปสรรคและขอเสนอแนะ

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………….

ลงชอ………………………………….ผสอน

(…………………………………………….)

78

แผนการจดการเรยนรท 2

กลมสาระการเรยนรศลปะ : สาระทศนศลป เรอง ลกษณะ/ความสาคญของชางไทย

ผสอน จรยา แกวประดบ เวลา 4 ชวโมง

1. สาระสาคญ

ศกษาลกษณะและความแตกตางของชางแอฟรกาชางเอเชยและประโยชน

ความสาคญของชางไทย

2. วตถประสงคการเรยนร

1. ดานความร

1.1 ผเรยนไดรความแตกตางระหวางชางแอฟรกาและชางเอเชย

1.2 ผเรยนไดรประโยชนและความสาคญของชางไทย

2. ดานทกษะ

2.1 ผเรยนสามารถอธบายความแตกตางระหวางชางแอฟรกาและชาง

เอเชย

2.2 ผเรยนสามารถอธบายประโยชนความสาคญของชางได

3. ลกษณะอนพงประสงค

3.1 มวนย

3.2 ใฝเรยนร

3. กจกรรมการเรยนร

1. ขนนา

ครผสอนและผเรยนรวมกนรองเพลงชาง และถาม-ตอบ ใหผเรยนอธบายลกษณะ

เดนของชาง

2.ขนสอน

ครผสอนอธบายเกยวกบลกษณะและความแตกตางระหวางชางแอฟรกาและชาง

เอเชยพรอมยกแผนภาพประกอบชางแอฟรกาและชางเอเชยใหผเรยนด จากนนครผสอนอธบาย

ประโยชนของชางใหผเรยนฟง โดยใหผเรยนดคลปยทปจากอนเตอรเนตประกอบเพอใหเกด

ความรความ เขาใจ และมการถามตอบใหผเรยนรวมแสดงความคดเหน จากนนครผสอนแบงกลม

ใหผเรยน กลมละ 5 คน เขยนแผนผงความคดเกยวกบเรองชางทไดเรยนร คอ ลกษณะและความ

แตกตางระหวางชางแอฟรกาและชางเอเชย และ ประโยชนของชาง โดยทาลงบนกระดาษ A3

พรอมทงวาดภาพตกแตงใหสวยงามจากนนใหตวแทนแตละกลมออกมานาเสนอหนาชนเรยน

79

3.ขนสรป

ครผสอนและผเรยนรวมกนสรปเรองชางทไดเรยนรมาดงกลาว และมการถาม ตอบ

โดยใหผเรยนถามเนอหาทสงสยแกครผสอน

4. สอและแหลงการเรยนร

1. อนเตอรเนต

2.ภาพประกอบ

3.กระดาษ A3

4.ส (สไม สเมจก)

5.ดนสอรางภาพ

5. การวดและประเมนผล

1.ประเมนโดยสงเกต

2.แบบประเมนชนงาน

6. บนทกหลงสอน ปญหาอปสรรคและขอเสนอแนะ

…………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………….

…..…………………………………………………………………………………………………

…..…………………………………………………………………………………………………

ลงชอ………………………………….ผสอน

(…………………………………………….)

80

แผนการจดการเรยนรท 3

กลมสาระการเรยนรศลปะ : สาระทศนศลป เรอง องคประกอบศลป

ผสอน จรยา แกวประดบ เวลา 4 ชวโมง

1. สาระสาคญ

ศกษาทศนธาตและหลกการการจดองคประกอบศลป

2. วตถประสงคการเรยนร

1. ดานความร

1.1 ผเรยนไดรความหมายและความสาคญของทศนธาต

1.2 ผเรยนไดรความหมายและหลกการจดองคประกอบศลป

2. ดานทกษะ

2.1 ผเรยนสามารถอธบายความหมายของทศนธาตได

2.2ผเรยนสามารถอธบายความหมายและหลกการจดองคประกอบศลปได

3. ลกษณะอนพงประสงค

3.1 มวนย

3.2 ใฝเรยนร

3. กจกรรมการเรยนร

1. ขนนา

ครผสอนใหผเรยนทา แบบทดสอบกอนเรยน เรองทศนธาตและองคประกอบศลป

จานวน 20 ขอ ใชเวลา 20 นาท เพอวดความรพนฐานเกยวกบองคประกอบศลป

2.ขนสอน

ครผสอนอธบายเกยวกบทศนธาต เชน จด เสน รปราง รปทรง แสงเงา บรเวณและส และ

อธบายเกยวกบหลกการจดองคประกอบศลป เชน สดสวน ความสมดล จงหวะลลา การเนนและ

เอกภาพใหผเรยนฟง จากนนครผสอนเปดคลปยทปจากอนเตอรเนตวดโอเกยวกบการสรางสรรค

ผลงานทงของศลปนไทยและศลปนตางประเทศเพอใหผเรยนเขาใจและมแรงบนดาลใจในการ

สรางสรรคผลงานของตนเอง จากนนครผสอนสาธตการวาดภาพตวอยางโดยใชหลกของเรอง

ดงกลาวและใหผเรยนวาดภาพและระบายสลงบนกระดาษ 100 ปอนดขนาด 8x11 นว โดยใช

ความรความเขาใจเกยวกบทศนธาตและองคประกอบศลป จากนนครผสอนใหผเรยนออกมา

นาเสนอผลงานของตนเองหนาชนเรยน พรอมทงอธบายแนวความคดในการสรางสรรคผลงาน

3.ขนสรป

ครผสอนและผเรยนสรปเนอหารวมกนมการถาม ตอบแลกเปลยนประสบการณ

81

4. สอและแหลงการเรยนร

1. อนเตอรเนต

2. กระดาษ 100 ปอนด ขนาด 8x11 นว

3. ดนสอรางภาพ

4. ยางลบ

5. แบบทดสอบกอนเรยน เรอง ทศนธาตและองคประกอบศลป

6. สทผเรยนถนดในการระบาย

7. หนงสอประกอบการเรยนเกยวกบทศนธาตและองคประกอบศลป

5. การวดและประเมนผล

ประเมนโดยสงเกต

6. บนทกหลงสอน ปญหาอปสรรคและขอเสนอแนะ

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

ลงชอ………………………………….ผสอน

(…………………………………………….)

82

แผนการจดการเรยนรท 4

กลมสาระการเรยนรศลปะ : สาระทศนศลป เรอง จตรกรรมสอะครลค

ผสอน จรยา แกวประดบ เวลา 4ชวโมง

1. สาระสาคญ

ผเรยนไดทราบถงลกษณะของส เทคนคการระบายสและขอแนะนา ในการใชสอะครลค

2. วตถประสงคการเรยนร

1. ดานความร ผเรยนมความรเกยวกบลกษณะของส เทคนคการระบายสและ

ขอแนะนา ในการใชสอะครลค

2. ดานทกษะ ผเรยนไดปฏบตการศกษาคนควาขอมล

3. ลกษณะอนพงประสงค

3.1 มวนย

3.2 ใฝเรยนร

3. กจกรรมการเรยนร

1. ขนนา

ครผสอนสนทนากบผเรยนพรอมกบใหดแผนภาพประกอบผลงานจตรกรรมสอะครลค

ของศลปนทงไทยและตางประเทศ

2.ขนสอน

ครผสอนอธบายลกษณะของสอะครลคและยกหลอดสอะครลคบบสใหผเรยนดลกษณะ

ของเนอสจากนนครผสอนอธบายเทคนคและขอแนะนาในการใชสอะครลคและเปดคลปยทปจาก

อนเตอรเนต เกยวกบเทคนคการระบายสอะครลคแบบตางๆใหผเรยนดจากนนครผสอนแบงกลม

ใหผเรยนกลมละ 5 คน และใหตวแทนกลมออกมาเอาอปกรณทครผสอน ไดแก กระดาษ 100

ปอนด ขนาด A4 สอะครลค พกนและภาชนะใสน าลางพกน โดยใหสมาชกทกคนในกลมไดลอง

ฝกระบายสโดยใชเทคนคการระบายสอะครลคแบบตางๆจากการดคลปยทปจากอนเตอรเนต

3.ขนสรป

ครผสอนและผเรยนรวมกนสรปความเขาใจเกยวกบสาระสาคญของบทเรยน

4. สอและแหลงการเรยนร

1.แผนภาพประกอบ

2.อนเตอรเนต

3.สอะครลค

4.พกน

5.ภาชนะสาหรบใสนา

83

6.กระดาษ 100 ปอนด ขนาด A4

5. การวดและประเมนผล

ประเมนโดยการสงเกต

6. บนทกหลงสอน ปญหาอปสรรคและขอเสนอแนะ

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

ลงชอ………………………………….ผสอน

(…………………………………………….)

84

แผนการจดการเรยนรท 5

กลมสาระการเรยนรศลปะ : สาระทศนศลป เรองวสดอปกรณ/เทคนคทใชในทางศลปะ

ผสอน จรยา แกวประดบ เวลา 4 ชวโมง

1. สาระสาคญ

ผเรยนไดทราบถงวสดทใช เทคนคทใชในทางศลปะเพอเปนแนวทาง และเปนทกษะ

ไปสการสรางสรรคงานศลปะ

2. วตถประสงคการเรยนร

1.ดานความร ผเรยนมความรเกยวกบวสดทใช เทคนคทใชในทางศลปะ

2.ดานทกษะ ผเรยนไดปฏบตการคนควาและสรางสรรคงานยอย

3.ลกษณะพงประสงค

3.1 มวนย

3.2 ใฝเรยนร

3. กจกรรมการเรยนร

1.ขนนา

ครผสนทนากบผเรยน และถามตอบกบผเรยนถงพนฐานของเรองวสดและเทคนคทาง

ศลปะ

2.ขนสอน

ครผสอน อธบายความหมายของวสดและเทคนคตางๆในทางศลปะจากใบความรใหกบ

ผเรยน พรอมกบยกตวอยางงานศลปะเทคนคตางๆวาทาอยางไรและใชวสดอะไรบาง เมอผเรยน

เขาใจในเนอหาครผสอนกใหผเรยนไดสรางสรรคผลงาน โดยใหผเรยนเลอกเทคนคทตนเองสนใจ

มาคนละ 2 เทคนค นามาสรางสรรคผลงาน 1 ชน ลงบนเฟรมผาใบขนาด 30x40 เซนตเมตร และ

ออกมานาเสนอผลงานหนาช นเรยน โดยต งชอผลงาน บอกเทคนคทเลอกใชวสดหลกและ

แนวความคดในการสรางสรรคผลงาน

3.ขนสรป

ครผสอนและผเรยนรวมกนสรปความเขาใจเกยวกบเนอหาวชา

4. สอและแหลงการเรยนร

1.ใบความร

2.เฟรมผาใบ ขนาด 30x40 เซนตเมตร

3.ดนสอรางภาพ

4.ยางลบ

5.ส

85

6.วสดทนามาสรางสรรคผลงาน

5. การวดผลและประเมนผล

1.วธการสงเกต

2.แบบประเมนชนงาน

6. บนทกหลงสอน ปญหาอปสรรคและขอเสนอแนะ

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

ลงชอ………………………………….ผสอน

(…………………………………………….)

86

แผนการจดการเรยนรท 6

กลมสาระการเรยนรศลปะ : สาระทศนศลป เรอง ออกแบบรางภาพ

ผสอน จรยา แกวประดบ เวลา 2ชวโมง

1. สาระสาคญ

ผเรยนไดทราบถงความหมายของทกษะและหลกการเตรยมวสดสาหรบการออกแบบ

สเกตชกอนการสรางสรรคชนงาน

2. วตถประสงคการเรยนร

1.ดานความร ผเรยนมความรเกยวกบหลกการออกแบบภาพสเกตช

2.ดานทกษะ ผเรยนไดฝกการออกแบบสเกตชและสเกตชภาพชนงาน

3.ลกษณะพงประสงค ผเรยนมองเหนคณคาของหลกการออกแบบสเกตชภาพ

3. กจกรรมการเรยนร

1.ขนนา

ครผสอนสนทนากบผเรยน และถามตอบกบผเรยนถงความรพนฐานเกยวกบการสเกตช

ภาพ

2.ขนสอน

ครผสอนไดอธบายถงสงทเปนแรงบนดาลใจทจะนามาสการออกแบบภาพรางหลกการ

เตรยมวสดในการสรางสรรคผลงานแตละครง พรอมกบใหผเรยนออกแบบรางภาพสเกตชตนแบบ

งานทจะสรางสรรคผลงานจรง โดยการกาหนดเสนและสของตนแบบลงบนกระดาษ A4 จานวน

แบบราง 3 แบบ

3.ขนสรป

ครผสอนและผเรยนรวมกนสรปความเขาใจเกยวกบเนอหาวชา

4. สอและแหลงการเรยนร

1.กระดาษ A4

2.ดนสอรางภาพ

3.ยางลบ

4.ส

5. การวดผลและประเมนผล

1.วธการสงเกต

2.แบบประเมนชนงาน

87

6. บนทกหลงสอน ปญหาอปสรรคและขอเสนอแนะ

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

ลงชอ………………………………….ผสอน

(…………………………………………….)

88

แผนการจดการเรยนรท 7

กลมสาระการเรยนรศลปะ : สาระทศนศลป เรอง ปฏบตการทาจตรกรรมเทคนคสอผสม

ชางไทย ครงท 1

ผสอน จรยา แกวประดบ เวลา 4 ชวโมง

1. สาระสาคญ

ผเรยนไดทราบถงขนตอนในการสรางสรรคชนงานทเรมจากการรางภาพตามตนแบบ

สรางงาน และการปรบปรงแกไข

2. วตถประสงคการเรยนร

1.ดานความร ผเรยนมความรเกยวกบหลกการรางภาพ วธการสรางสรรคผลงาน

2.ดานทกษะ ผเรยนไดสรางสรรคผลงาน

3.ลกษณะพงประสงค ผเรยนมองเหนคณคาของผลงานทสรางสรรค

3. กจกรรมการเรยนร

1.ขนนา

ครผสอนสนทนากบผเรยน และพดคยกบผเรยนเกยวกบความพรอมในการสรางสรรค

ผลงาน

2.ขนสอน

ครผสอนใหผเรยนนาแบบรางทสเกตชมารางลงบนเฟรมผาใบขนาด40x50 เซนตเมตร

และใหผเรยนเรมสรางสรรคผลงานของตนเอง ครงท 1 พรอมทงลงสเกบรายละเอยด ปรบปรง

และแกไขผลงานใหเสรจสมบรณ จานวน 1 ผลงาน พรอมทงใหแตละคนออกมานาเสนอผลงาน

หนาชนเรยน โดยตงชอภาพ บอกวสดหลกและแนวความคดในการสรางสรรคผลงาน

3.ขนสรป

ครผสอนและผเรยนรวมกนสรปความเขาใจเกยวกบเนอหาวชาและผลงานทไดปฏบต

4. สอและแหลงการเรยนร

1.เฟรมผาใบ ขนาด 40x50 เซนตเมตร

2.ดนสอรางภาพ

3.ยางลบ

4.วสดทเลอกใชในการสรางสรรคผลงาน

5.ส

5. การวดผลและประเมนผล

1.วธการสงเกต

89

2.แบบประเมนชนงาน

6. บนทกหลงสอน ปญหาอปสรรคและขอเสนอแนะ

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

ลงชอ………………………………….ผสอน

(…………………………………………….)

90

แผนการจดการเรยนรท 8

กลมสาระการเรยนรศลปะ : สาระทศนศลป เรอง ปฏบตการทาจตรกรรมเทคนคสอผสม

ชางไทย ครงท 2

ผสอน จรยา แกวประดบ เวลา 4 ชวโมง

1. สาระสาคญ

ผเรยนไดทราบถงขนตอนในการสรางสรรคชนงานทเรมจากการรางภาพตามตนแบบ

สรางงาน และการปรบปรงแกไข

2. วตถประสงคการเรยนร

1.ดานความร ผเรยนมความรเกยวกบหลกการรางภาพ วธการสรางสรรคผลงาน

2.ดานทกษะ ผเรยนไดสรางสรรคผลงาน

3.ลกษณะพงประสงค ผเรยนมองเหนคณคาของผลงานทสรางสรรค

3. กจกรรมการเรยนร

1.ขนนา

ครผสอนสนทนากบผเรยน และพดคยกบผเรยนเกยวกบความพรอมในการสรางสรรค

ผลงาน

2.ขนสอน

ครผสอนใหผเรยนนาแบบรางทสเกตชมารางลงบนเฟรมผาใบขนาด40x50 เซนตเมตร

และใหผเรยนเรมสรางสรรคผลงานของตนเอง ครงท 2 พรอมท งระบายสเกบรายละเอยด

ปรบปรงและแกไขผลงานใหเสรจสมบรณ จานวน 1 ผลงาน พรอมทงใหแตละคนออกมานาเสนอ

ผลงานหนาชนเรยน โดยตงชอภาพ บอกวสดหลกและแนวความคดในการสรางสรรคผลงาน

3.ขนสรป

ครผสอนและผเรยนรวมกนสรปความเขาใจเกยวกบเนอหาวชาและผลงานทไดปฏบต

4. สอและแหลงการเรยนร

1.เฟลมผาใบ ขนาด 40x50 เซนตเมตร

2.ดนสอรางภาพ

3.ยางลบ

4.วสดทเลอกใชในการสรางสรรคผลงาน

5.ส

5. การวดผลและประเมนผล

1.วธการสงเกต

91

2.แบบประเมนชนงาน

6. บนทกหลงสอน ปญหาอปสรรคและขอเสนอแนะ

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

ลงชอ………………………………….ผสอน

(…………………………………………….)

92

แผนการจดการเรยนรท 9

กลมสาระการเรยนรศลปะ : สาระทศนศลป เรอง ปฏบตการทาจตรกรรมเทคนคสอผสม

ชางไทย ครงท 3

ผสอน จรยา แกวประดบ เวลา 4 ชวโมง

1. สาระสาคญ

ผเรยนไดทราบถงขนตอนในการสรางสรรคชนงานทเรมจากการรางภาพตามตนแบบ

สรางงาน และการปรบปรงแกไข

2. วตถประสงคการเรยนร

1.ดานความร ผเรยนมความรเกยวกบหลกการรางภาพ วธการสรางสรรคผลงาน

2.ดานทกษะ ผเรยนไดสรางสรรคผลงาน

3.ลกษณะพงประสงค ผเรยนมองเหนคณคาของผลงานทสรางสรรค

3. กจกรรมการเรยนร

1.ขนนา

ครผสอนสนทนากบผเรยน และพดคยกบผเรยนเกยวกบความพรอมในการสรางสรรค

ผลงาน

2.ขนสอน

ครผสอนใหผเรยนนาแบบรางทสเกตชมารางลงบนเฟรมผาใบขนาด40x50 เซนตเมตร

และใหผเรยนเรมสรางสรรคผลงานของตนเอง ครงท 3 พรอมทงระบายสเกบรายละเอยด

ปรบปรงและแกไขผลงานใหเสรจสมบรณ จานวน 1 ผลงาน พรอมทงใหแตละคนออกมานาเสนอ

ผลงานหนาชนเรยน โดยตงชอภาพ บอกวสดหลกและแนวความคดในการสรางสรรคผลงาน

3.ขนสรป

ครผสอนและผเรยนรวมกนสรปความเขาใจเกยวกบเนอหาวชาและผลงานทไดปฏบต

4. สอและแหลงการเรยนร

1.เฟรมผาใบ ขนาด 40x50 เซนตเมตร

2.ดนสอรางภาพ

3.ยางลบ

4.วสดทเลอกใชในการสรางสรรคผลงาน

5.ส

5. การวดผลและประเมนผล

1.วธการสงเกต

93

2.แบบประเมนชนงาน

6 . บนทกหลงสอน ปญหาอปสรรคและขอเสนอแนะ

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

ลงชอ………………………………….ผสอน

(…………………………………………….)

94

แผนการจดการเรยนรท 10

กลมสาระการเรยนรศลปะ : สาระทศนศลป เรอง การจดนทรรศการ

ผสอน จรยา แกวประดบ เวลา 2ชวโมง

1. สาระสาคญ

ผเรยนไดทราบถงหลกการจดนทรรศการ และหลกการวเคราะห วจารณผลงานศลปะ

2. วตถประสงคการเรยนร

1.ดานความร ผเรยนมความรเกยวกบหลกการจดนทรรศการ และหลกการวเคราะห

วจารณผลงานศลปะ

2.ดานทกษะ ผเรยนไดจดนทรรศการงานของตวเอง

3.ลกษณะพงประสงค ผเรยนมองเหนคณคาของงานศลปะผานการจดนทรรศการ

3. กจกรรมการเรยนร

1.ขนนา

ครผสอนสนทนากบผเรยน และพดคยกบผเรยนเกยวกบความรพนฐานของผเรยน

เกยวกบการจดนทรรศการ

2.ขนสอน

ครผสอนอธบายหลกการวเคราะห วจารณผลงานศลปะใหกบผเรยน จากนนใหผเรยน

เตรยมความพรอมในการจดนทรรศการ โดยใหผเรยนแบงหนาทใหทกคนไดมสวนรวมในการจด

นทรรศการในครงน จากน นใหผ เ รยนนาผลงานของตนเองเพอรวบรวมตดต งในการจด

นทรรศการ ผลงานทง 3 ชนทไดสรางสรรคมากอนหนาน โดยมปายระบชอเจาของผลงาน ขนาด

และชอผลงานตดขางผลงานของผเรยน และครผสอนประเมนงานของผเรยนจากผลงานทจด

แสดงนทรรศการ

3.ขนสรป

ครผสอนและผเรยนรวมกนสรปความเขาใจเกยวกบการจดนทรรศการครงน

4. สอและแหลงการเรยนร

1.ผลงานของผเรยน

2.อปกรณสาหรบตดตงผลงาน

3.บอรด

4.หองเรยน

5. การวดผลและประเมนผล

1.วธการสงเกต

95

6. บนทกหลงสอน ปญหาอปสรรคและขอเสนอแนะ

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

ลงชอ………………………………….ผสอน

(…………………………………………….)

96

แบบประเมนผลงาน/ชนงาน

วชา…………………………………………ชน…………………………..................................

หนวยการเรยนรท…………………………..กจกรรม……………………………………............

คาชแจง:ใหครผสอนประเมนจากการสงเกตพฤตกรรมของผเรยนในการปฏบตงานและตรวจ

ผลงาน ทสาเรจแลว โดยใหระดบคะแนนลงในตารางทตรงกบพฤตกรรมของผเรยน

เกณฑการใหคะแนน

ผลงานทชดเจน ถอวาด ให 3 คะแนน

ผลงานทเทยบเทาคนทวไป ถอวา ปานกลาง ให 2 คะแนน

ผลงานตากวาคนทวไป ถอวา ควรปรบปรง ให 1 คะแนน

รายการประเมน ระดบคะแนน รวมคะแนน

(18คะแนน)

สรปผลการประเมน

1 2 3 ผาน ไมผาน

1.ความถกตองของ

ผลงาน

2.ความคด

สรางสรรค

3.ความประณต

ของผลงาน

4.การเลอกใชวสด

และอปกรณ

5.ความตรงตอ

เวลา

6.การประยกตใช

ความร

97

บทท 5

สรปผล ปญหา และขอเสนอแนะ

การศกษาคนควา หวขอ ชางไทย ผสรางสรรคไดกาหนดการตามวตถประสงคไวดงน

1. เพอศกษาความรทวไปเกยวกบ ชางไทย

2. เพอศกษาความรทวไปเกยวกบ งานจตรกรรมเทคนคสอผสม

3. เพอสรางสรรคผลงานจตรกรรมเทคนคสอผสม หวขอ ชางไทย

สรปผลการศกษาและสรางสรรค

ผลจากการการศกษาขอมลเกยวกบชางไทย สรปไดวา ชางไทยเปนสตวบกทมขนาดใหญ

ทสดเลยงลกดวยนม แขงแรงและมกาลงมากมความสาคญและผกพนกบชวตของคนไทยมาโดย

ตลอดเปนสตวคบญบารมของพระมหากษตรยไทยดารงอยคกบประเทศไทยมาเปนเวลานาน

ประวตศาสตรชาตไทยไดจารกไววาชางไดเขามามสวนในการปกปองเอกราชและความเปนชาต

ใหแกชาวไทยหลายยคหลายสมย ซงประโยชนของชางไดแก การใชชางในพระราชพธสาคญ

ตางๆ เชน พระราชพธเฉลมพระชนมพรรษา การใชชางเปนพาหนะเปนเครองทนแรงเพอการ

ขนสงของ การใชชางในการทาอตสาหกรรมทาไม เชน การลมไม ลากทอนซง

ผลการศกษาขอมลเกยวกบจตรกรรมสอผสมสรปไดวา จตรกรรมสอผสมเปนงานศลปะท

ผสมผสานวสดหลายๆอยาง เชนวสดจากธรรมชาต วสดจากพช และวสดสงเคราะห มาสรางสรรค

ใหเกดผลงานทอยในชนเดยวกน ทาใหเกดผลงานทดมมตความหลากหลายเพมขน

จากการทผวจยไดศกษาและสรางสรรคผลงานจตรกรรมเทคนคสอผสมชางไทย บนเฟรม

ผาใบมาสรางเปนงานสรางสรรคโดยนาวสดมาถายทอดเปนชนงานรปแบบเหมอนจรง เกดเปน

ผลงานความงดงามทแตกตางและนาสนใจ ซงผวจยไดสรางสรรคผลงานดวยเทคนคสอผสม

ทงหมดจานวน 3 ชน ทม ขนาด 90 x120 เซนตเมตร ประกอบดวย

ชนท 1 ชอภาพ “ ชางไทย 1 ” จตรกรรมเทคนคสอผสมขนาด90 x120 เซนตเมตร รปแบบ

เหมอนจรง ซงจะมทง พอ แมและลกชาง ทงหมด 3 ตว โดยดานซายของผลงานจะมชางเพศผเปน

หวหนาฝง ซงใชสในลกษณะโทนสโมโนโครม คอ ใชสน าตาลผสมเทาและเขยวมระดบความ

ออนแกตามหลกแสงเงาและใชสพนหลงสแดงเขมเพอแสดงใหเหนถงเปนชาต สรางสรรคชนงาน

โดยการปนใหนนดวยกระดาษทชชผสมกบกาวลาเทกซโดยจดวางองคประกอบใหเกดความงาม

โดยสอถงเรองราวใหเหนคณคาของชางไทย

ชนท 2 ชอภาพ “ ชางไทย2 ” จตรกรรมเทคนคสอผสมขนาด90 x120 เซนตเมตร รปแบบ

เหมอนจรง ซงจะมทง พอ แมและลกชาง ทงหมด 3 ตว โดยดานขวาของผลงานจะเปนชางเพศผ

ซงเปนหวหนาฝง ซงใชสในลกษณะโทนสโมโนโครม คอ ใชสน าตาลผสมเทาและเขยวมระดบ

98

ความออนแกตามหลกแสงเงาและใชสพนหลงสแดงเขมเพอแสดงใหเหนถงเปนชาต สรางสรรค

ชนงานโดยการปนใหนนดวยกระดาษทชชผสมกบกาวลาเทกซโดยจดวางองคประกอบใหเกด

ความงามโดยสอถงเรองราวใหเหนคณคาของชางไทย

ชนท 3 ชอภาพ “ชางไทย 3” จตรกรรมเทคนคสอผสมขนาด 90x120 เซนตเมตรรปแบบ

เหมอนจรง ซงจะมทง พอ แมและลกชาง ทงหมด 5 ตว โดยดานขวาของผลงานจะเปนชางเพศผ

ซงเปนหวหนาฝง ซงใชสในลกษณะโทนสโมโนโครม คอ ใชสน าตาลผสมเทาและเขยวมระดบ

ความออนแกตามหลกแสงเงาและใชสพนหลงสแดงเขมเพอแสดงใหเหนถงเปนชาต สรางสรรค

ชนงานโดยการปนใหนนดวยกระดาษทชชผสมกบกาวลาเทกซโดยจดวางองคประกอบใหเกด

ความงามโดยสอถงเรองราวใหเหนคณคาของชางไทย

ปญหาและขอเสนอแนะ

ปญหา

จากการสรางสรรคผลงาน วเคราะหโดยสวนใหญแลว ปญหาทพบเจอ คอ งานมการราว

เนองจากผสมกาวลาเทกซไมไดสดสวนทพอเหมาะ และปนยดเกาะกบฐานงานไมแนน เมองาน

แหงจงราวและแยก

ขอเสนอแนะ

1. ควรใชกระดาษทชชผสมกบกาวลาเทกซในสดสวนทพอเหมาะ ไมใชอยางใดอยางหนง

มากเกนไปหรอนอยเกนไป

2. ควรปนกดใหแนนเพอยดตดกบฐานงาน

3. สรางเทคนคทแปลกใหมและนาสนใจ

99

บรรณานกรม

กตมา อมรทต.(2530). ความหมายของศลปะ.กรงเทพมหานคร:ครสภาลาดพราว.

จเร โสระฐ.(2544).ตานานชางไทย.กรงเทพมหานคร:วนชนะ.

ชนดา ฝนเตม.(2544).จากปาดงสศนยอนรกษชางไทย.กรงเทพมหานคร:ครสภาลาดพราว.

ชลด นมเสมอ.(2542). องคประกอบของศลปะ.กรงเทพมหานคร:ไทยวฒนาพาณช.

เทยนชย ตงพรประเสรฐ.(2540).องคประกอบศลป1.กรงเทพมหานคร:เฟองฟาพรนตง.

บญช ธงนาชยมา.(2540).สตวเลยงลกดวยนมในเขตรกษาพนธสตวปาหวยขาแขง.ปทมธาน:

สยามทองกจ.

วฒ วฒนสน.(2539).องคประกอบศลป.ปตตาน:ฝายเทคโนโลยการศกษา สานกวทยบรการ

มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน.

วรตน พชญไพบลย. (2524). ความเขาใจศลปะ. กรงเทพมหานคร:ไทยวฒนาพานช.

ศรณย ทองปาน.(2550).ช ชาง กบ ค คน.กรงเทพมหานคร:สารคด.

สมชาย ศรเทพทรงกลด.(2551).ชางไทย ความจรงความหวงกบวนทเหลออย.ขอนแกน:ใบบว.

สมภพจงจตตโพธา.(2552).จตรกรรมสรางสรรค.กรงเทพมหานคร:วาดศลป.

สออเลกทรอนกส

กจกรรมวนชางไทย(ออนไลน).เขาถงไดจาก: www.edtguide.com.สบคนเมอวนท(1/4/2559).

ชนดของชาง(ออนไลน).เขาถงไดจาก:http://student.nu.ac.th/seng/meaw/page21.html.สบคนเมอ

วนท(1/4/2559).

ชาง (ออนไลน).เขาถงไดจาก:htth://www.wikipedia.org.wiki/ชาง.สบคนเมอวนท (14/2/2558)

ชางถกฆาเอางา(ออนไลน).เขาถงไดจาก: www.thaiday.com.สบคนเมอวนท(1/4/2559).

ประวตอาจารยจกรพนธ ไชยจตต(ออนไลน).เขาถงได

จาก:http://www.jitdrathanee.com/Learning/learner/wiwat_008.html.สบคนเมอวนท (20/4/2558)

ธงชาง(ออนไลน).เขาถงไดจาก: www.flagvictory.com.สบคนเมอวนท(1/4/2559).

พฒนาการชาง(ออนไลน).เขาถงไดจาก:http://www.bloggang.com/.สบคนเมอวนท(1/4/2559).

อาจารยถวลย ดชน(ออนไลน).เขาถงไดจาก: http://www.unclejobookshop.com/product-th-

779325-3820275.สบคนเมอวนท (24/4/2558).

100

ประวตผเขยน

ชอ นางสาวจรยา แกวประดบ

วนเดอนป วนจนทร ท 20 เดอนกนยายน พ.ศ.2536

ทอย 2/2 ม.6 ต.ทงตาเสา อ.หาดใหญ จ.สงขลา

เบอรโทรศพท 081-0952363

อเมล Jariyamama@gmail.com

Facebook Jariyakaewpradab

ประวตการศกษา

ระดบประถมศกษา : จบจากโรงเรยนบานนาแสน

ระดบมธยมศกษาตอนตน : จบจากโรงเรยนหาดใหญรฐประชาสรรค

ระดบมธยมศกษาตอนปลาย : จบจากโรงเรยนหาดใหญรฐประชาสรรค

ระดบปรญญาตร : ปรญญาตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร

วทยาเขต ปตตาน

รางวลและเกยรตประวต

ป 2547 : ไดรบเกยรตบตรเขารวมกจกรรมการเรยนรและผานทกษะพนฐานทาง

คณตศาสตร ในงานมหกรรมศาสตรตลาดวชา สพท.สข.เขต 2

ป 2548 : ไดรบเกยรตบตรเขารวมแขงขนการประกวดวาดภาพ สสน-วฒนธรรม-ถนใต

ป 2549 : ไดรบการคดเลอกเปนเดกด ศรเขต 2

ป 2549 : ไดรบเกยรตบตรสอบไลไดธรรมศกษาชนตร

ป 2550 : ไดรบเกยรตบตรสอบไลไดธรรมศกษาชนโท

ป 2550 : ไดรบเกยรตบตร โครงการปลกฝงนสยรกการอาน เลมโปรด บคคลบ เดกไทย

รวมใจอานถวายในหลวง 60 ลานเลม

ป 2555 : ไดเปนคณะกรรมการโครงการบายเฟรชช ป 2555 (ฝายศลป)

ป 2556 : เปนผรวมสรางสรรคภาพวาดฝาผนงภายในและภายนอกหองสมดของเลน ณ

โรงเรยนตารวจตระเวนชายแดน พระยานเคราะห 4 อาเภอมายอ จงหวดปตตาน

ป 2558 : ไดมสวนรวมในการวาดภาพสามมตเพอประชาสมพนธสานกวทยบรการ ณ

หอสมดจอหนเอฟ เคนเนด

101

ประวตการแสดงผลงาน

ป 2557 : การแสดงนทรรศการผลงานสน ามน ณ อาคาร27 แผนกวชาศลปศกษา

มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน

ป 2558 : การแสดงนทรรศการศลปนพนธ ณ หอศลปวฒนธรรมภาคใต สถาบน

วฒนธรรมศกษากลยาณวฒนา มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน

1

ภาคผนวก

ภาพกจกรรมการแสดงนทรรศการ

1

ภาคผนวก

ภาพกจกรรมการแสดงนทรรศการ

ตดตงผลงานแสดง

บลคลากรใน มอ.ปตตาน มาเยยมชมผลงาน

1

อาจารยแผนกวชาศลปศกษามาเยยมชมผลงาน

อาจารยคณะศกษาศาสตรและอาจารยแผนกวชาศลปศกษามาเยยมชมผลงาน

1

เจาของผลงานถายรปคกบผลงาน

บรเวณการวางภาพผลงาน

1

บรรยากาศในงานวนจดแสดง

บรเวณเวทสาหรบเปดพธในการแสดงงาน

1

การแสดงราตาลกปส

บรรยากาศถายรปหมกบประธานเปดพธ

1

บรรยากาศถายภาพหมกบอาจารยแผนกวชาศลปศกษา

ถายภาพหมกบประธานพธเปด

1