บทที่ 6 · 2018-08-29 · บทที่ 6...

บทท 6

เครองมอทใชในการวจย

Research Instrument

วตถประสงคทวไป

เมอเรยนจบบทเรยนนแลว นกศกษามความรความเขาใจเกยวกบความส าคญ ของการเกบ

รวบรวมขอมลดวยเครองมอวจย ประเภทและชนดของเครองมอการวจย ขอด-ขอเสย ของเครองมอวจยชนด

ตาง ๆ และการเลอกใชเครองมอวจยกบงานวจยแตละชนด

จดประสงคเฉพาะ เมอเรยนจบบทเรยนนแลว นกศกษาสามารถ

1. สามารถอธบายความส าคญของเครองมอการวจยได

2. บอกประเภท/ ชนดของเครองมอทนยมใชในการวจยได

3. บอก ขอด-ขอเสย ของเครองมอวจยแตละชนดได

4. สามารถเลอกใชเครองมอวจยไดถกตองและเหมาะสมกบงานวจยแตละชนดได

บทน า

การรวบรวมขอมลเปนขนตอนทส าคญของการท าวจย เพราะขอมลเปนหลกฐานในการลงสรป

ผลการวจย ขอมลทใชในการวจยอาจไดมาจากแหลงปฐมภมหรอทตยภม อาจเปนขอมลทมอยแลวหรอเปน

ขอมลทจดเกบใหมเพอการวจยนนโดยเฉพาะ ซงเรยกวา ขอมลสนาม การเกบรวบรวมขอมลม 3 วธใหญๆ

คอ การถามผใหขอมลโดยตรง ซงเปนการทผถกวจยใหขอมลดวยตนเอง (Self – Report) การสงเกต และ

การใชเครองมอวดทางชวสรรภาพ การรวบรวมขอมลแบบ Self – Report อาจใชแบบสอบถามหรอการ

สมภาษณ และขอค าถามทใชในการสมภาษณหรอในแบบสอบถาม กมทงชนดทไมมโครงสรางหรอกง

โครงสราง ซงนยมใชในการวจยเชงคณภาพและชนดทมโครงสราง ซงอาจอยในรปของค าถามปลายปดหรอ

ปลายเปด สวนเครองมอวดทางชวสรรภาพใชมากในการวจยทางคลนก

การทจะเลอกใชวธเกบรวบรวมขอมลวธใด หรอจะเลอกใชเครองมอชนดไหน ขนอยกบ

วตถประสงคในการวจยและความพรอมของแหลงทรพยากรดานตางๆ ในการวจย โดยทวตถประสงคในการ

วจยจะมผลในการก าหนดการเลอกกลมตวอยางและลกษณะของขอมลทตองการ หากผวจยตองการใช

~ 148 ~

อ.พชราภณฑ ไชยสงข 503 402 Nursing Research

เครองมอทมอยแลว ตองพจารณาอยางรอบคอบวาเครองมอนนถกพฒนาขนโดยมกรอบแนวคดเชงทฤษฎ

เกยวกบตวแปรหรอคณลกษณะนนเชนเดยวกบทผวจยตองการศกษา และตองค านงถงคณภาพของเครองมอ

ความพรอมดานทรพยากร รวมทง จรยธรรมของนกวจยในการใชทรพยสนทางปญญาของผอน

การรวบรวมขอมลเปนขนตอนทส าคญขนหนงของการวจย ผลการวจยจะเชอถอไดมากนอย

เพยงใดขนอยกบขอมลทรวบรวมมาไดเปนส าคญ ท งนเพราะขอมลจะเปนหลกฐานในการลงสรป

ผลการวจยนน ๆ นนเอง

การแบงประเภทของขอมล

สามารถแบงตามแหลงทมาของขอมล ไดเปน 2 ประเภท คอ

1. ขอมลปฐมภม เปนขอมลทไดจากแหลงก าเนดทแทจรงของขอมลโดยไมมการเปลยนรปหรอ

เปลยนความหมาย เชน ขอมลทไดจากการสอบถาม การสมภาษณ การสงเกต หรอการทดลองใน

หองปฏบตการ เปนตน

2. ขอมลทตยภม เปนขอมลทไดจากแหลงทรวบรวมขอมลไวแลว เชน ขอมลจากบนทกทางการ

พยาบาล บนทกการรกษาของแพทย สถตผปวยทมารบการรกษาทโรงพยาบาล ซงหนวยเวชระเบยนเกบ

รวบรวมไว

นอกจากจะแบงขอมลตามแหลงทมาแลว ส าหรบการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร

ยงนยมแบงขอมล ออกเปน 2 ประเภทใหญ ๆ คอ ขอมลทมอยแลว กบขอมลสนาม

ขอมลทมอยแลว กบ ขอมลสนาม

ขอมลทมอยแลว

คอ รายละเอยดหรอขอเทจจรงเกยวกบสงทตองการศกษาซงมอยแลว ไดแก

1. บนทกทางราชการ (Official Records) ซงรวมถง หนงสอราชการและรายงานการปฏบตงาน

ของหนวยราชการ รายงานการด าเนนงานของคณะกรรมการ รายงานการประชมตาง ๆ ระเบยบขอบงคบ

ของทางราชการ ค าพพากษาของศาล กฎหมาย ประมวลกฎหมาย ใบอนญาต และใบรบรองสทธบตรตาง ๆ

สญญาและเอกสาร ซงรบรองโดยเจาพนกงาน สถตตวเลขของทางราชการ ตลอดจนบนทกอน ๆ ของทาง

ราชการ เปนตน

~ 149 ~


2. ขาวสารหนงสอพมพ (Newspaper Accounts) ไดแก ขาวสารจากหนงสอพมพ วารสาร และ

จลสารตาง ๆ

3. เอกสารของประจกษพยานทผ เหนเหตการณ (Eye–Witness Accounts of Events) ในกรณทผ

รวบรวมขอมลไมสามารถจะเหนเหตการณดวยตวของเขาเองโดยเฉพาะเหตการณทางดานประวตศาสตรท

ผานมาแลว การรวบรวมขอมลขาวสารจงอาจจ าเปนตองใชวธการสมภาษณจากบคคลทรเหนเหตการณ หรอ

มประสบการณเกยวกบเรองนนๆ หรอจากบนทกเหตการณเปนลายลกษณอกษรทผรเหนเหตการณได

บนทกไวซงจะนาเชอถอมากกวาการบอกเลาจากความทรงจ า

4. จดหมายและอนทน (Letters and Personal Diaries) ในการคนควาวจยจากเอกสารนน นกวจย

ควรใหความสนใจแกจดหมายและอนทนหรอบนทกสวนตวทยงไมไดพมพเผยแพรดวย เพราะอาจม

ขาวสารรายละเอยดมากกวาบนทกทพมพเผยแพร ทวๆ ไป จดหมายและบนทกสวนตวนจะชวยใหไดขอมล

ทดยง ในการศกษาถงชวประวตของบคคลหรอการศกษาเฉพาะกรณ

5. ชวประวต อตชวประวต (Biographies, Autobiographies) อตชวประวต เปนประวตชวตท

เรยบเรยงหรอแตงโดยบคคลผนนเอง การศกษาคนควาจากเอกสารจ าพวกน จะชวยใหไดขอมลและความ

จรงเกยวกบชวตของบคคลตาง ๆ ซงบางครงกเปนความรหรอความจรงทยงไมเคยปรากฏมากอน

6. การบนทกและการศกษาเกยวกบประวตศาสตร (Historical Writing and Studies)ขอเขยนและ

การศกษาทางประวตศาสตรถาหากไดผานการตรวจสอบดแลวกจะเปนทมาของขอมลขาวสารทดอยางหนง

7. การศกษาเชงบรรยายทไดรายงานไวในอดต (Descriptive Studies Made in the Past) ไดแก

ขอเขยนทไดมผศกษาคนควาในอดตอยางละเอยดลกซง เปนเอกสารทจะใหขอมลขาวสารส าหรบการวจย

ท านองเดยวกบเอกสารประวตศาสตรอน ๆ และจะชวยใหเกดแนวความคดเหนเกยวกบเรองราวทจะท าการ

วจยกวางขวางยงขน

8. บนทกทางวรรณกรรมและปรชญา (Literary and Philosophical Writing)ในบางครงหรอใน

บางกรณจ าเปนตองหาขอมลและขาวสารจากขอเขยนทางดานวรรณคดและปรชญาตาง ๆ เชน กวนพนธ บท

ละคร เปนตน สวนใหญแลวเอกสารเหลานจะใหขอมลเกยวกบภาษา วฒนธรรม และความคดเหน ตลอดจน

ความเชอถอตาง ๆ ในแตละยคแตละสมย

9. สงของโบราณ (Remains) หรอ ของเกา เปนขอมลพวกวสดสงของโบราณตาง ๆ ทหลงเหลอ

อย เชน โบราณสถาน เครองประดบ อาวธของคนในสมยโบราณ ต าราโบราณ เปนตน

~ 150 ~


หลกการพจารณาขอมลทมอยแลวเพอน ามาใชในการวจย

การพจารณาเลอกใชและใหความส าคญกบขอมลทมอยแลวกบงานวจยควรค านงถง

1. ขอมลนนมาจากแหลงปฐมภมหรอทตยภม งานวจยบางเรองผวจยไมสามารถหาหลกฐานจาก

แหลงปฐมภมได กอาจใชหลกฐานจากแหลงทตยภมแทน แตหลกฐานจากแหลงทตยภมอาจมขอผดพลาด

และคลาดเคลอนได ในขณะเดยวกนขอมลจากแหลงปฐมภมชนดตาง ๆ กมความถกตองและเชอถอได

ตางกน ผวจยจงตองพจารณาดวยความระมดระวงกอนน าไปใช

2. การพจารณาภายนอก (External Criticism) เปนการพจารณาความถกตองในเรอง ชอผแตง

ผเขยน ตลอดจนความแนนอนวาเอกสารหรอสงพมพน นเปนฉบบเดมจรง ๆ หรอวา เปนฉบบทมการ

เปลยนแปลงแกไขภายหลง หรอเปนฉบบทลอกตอมาอกทอดหนง ในการพจารณาความถกตองภายนอกนน

ควรพจารณาจากสงตอไปน

2.1 ผแตงหรอผ เขยน คอ พจารณาวาผเขยนเอกสารนน เปนใคร สญชาตอะไร มอาชพอะไร

มต าแหนงชนใด นบถอศาสนาใด มวฒทางการศกษาระดบและสาขาใด การทเขาแตงหรอเขยนเรองนนตรง

กบความร ความสามารถของเขาเพยงใด รวมทงตองพจารณาวาเขาเปนผเขยนเรองนนเองหรอวามอบให

ผอนเขยนโดยใชนามของตน ค าตอบเหลานจะมสวนใหผวจยวนจฉยตดสนไดวาเอกสารสงพมพนนมคณคา

และถกตองเชอถอไดเพยงใด

2.2 ปทแตงหรอเขยน คอ พจารณาวาเอกสารสงพมพนนไดแตงหรอเขยนขนเมอใด ทงนจะ

ท าใหพจารณาไดวาเปนเอกสารสงพมพทเขยนขนภายหลงเหตการณทเกดขนแลวนานเทาใด

2.3 ฉบบจรงหรอฉบบคดลอก คอ พจารณาวาเอกสารสงพมพนน เปนฉบบจรงหรอวาเปน

ฉบบทคดลอกมา ถาเปนฉบบทคดลอกมา ไดคดลอกขอความจากฉบบเดมไวอยางสมบรณหรอไม และการ

คดลอกนนเปนการคดลอกค าตอค าหรอวาเปนการคดลอกโดยการเกบใจความส าคญ

3. การพจารณาภายใน (Internal criticism) เปนการพจารณาความถกตองและความเชอถอได

ของขอความทปรากฏในเอกสารสงพมพนน โดยถอหลกในการพจารณา ดงน

3.1 ขอความในเอกสารสงพมพนนเขยนขนดวยความสจรตใจเพยงใด กลาวคอ ผเขยนม

ผลประโยชนในการเขยนเรองนนเพยงใด ไดประโยชนจากการบดเบอนความจรงหรอไม ถกบงคบใหเขยน

ขอความทผดจากความเปนจรงหรอไม รวมทงผเขยนเขยนขนโดยตงใจทจะใหประชาชนทวไปเกดความพง

พอใจหรอยกยองในตวผเขยนหรอไม

~ 151 ~


3.2 ขอความนนมความหมายทแทจรงอยางไร มความหมายทซอนเรนไปจากความหมายตาม

ตวอกษรหรอไม

3.3 ขอความนนมความหมายผดไปจากความเปนจรงอยางไรบาง กลาวคอ พจารณาวา ผเขยน

มความสามารถในการสงเกตขอเทจจรงทจะใชเขยนเพยงใด ผเขยนเรองนน อยในฐานะและโอกาสทจะเหน

ความเปนจรงของขอเทจจรงเหลานนหรอไม ขอเทจจรงเหลานนเปนเรองทจะไมมใครทราบไดแนนอน

หรอไม ขอเขยนนนเขยนขนโดยความบงเอญของผเขยนทไปพบหรอวาไดมการก าหนดไววาจะไปสงเกต

เรองนนอยางแทจรง ถาผเขยนไมไดเปนผสงเกตหรออยในเหตการณนนจรง ๆ จะตองพจารณาตอไปวาการ

เขยนขอความนนใชแหลงทอางองเชอถอไดเพยงใด

จะเหนไดวา การพจารณาภายในและภายนอกมความแตกตางกน โดยทการพจารณาภายนอก เปน

การวเคราะหความถกตองของเอกสารในเรองชอของผเขยน ตลอดจนพสจนวาเอกสารฉบบนนเปนเอกสาร

ฉบบเดมจรง ๆ สวนการพจารณาภายในเปนการพสจนความเชอถอไดของขอความทปรากฏในเอกสาร ซง

การพจารณาภายนอกและภายในพนทเปนการวเคราะหคณภาพของหลกฐานนนเอง

ขอมลสนาม

หมายถง รายละเอยดหรอขอเทจจรงทเกยวกบสงทตองการศกษา ซงผวจยจะตองไปรวบรวมจาก

ตวอยางหรอประชากรศกษา ในการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร ขอมลสนามมกแบง

ออกเปน 3 ลกษณะใหญๆ คอ

1. ขอมลเกยวกบบคคล (Personal data)เปนขอเทจจรงเกยวกบรายละเอยดของตวบคคลในกลม

ตวอยางทจะศกษา เชน เพศ อาย อาชพ วฒ รายได ฯลฯ ขอมลชนดนมกเปนตวแปรอสระ (Independent

Variable) ในการวจย

2. ขอมลเกยวกบสงแวดลอม (Environmental data) เปนขอเทจจรงเกยวกบลกษะทวไปรอบตว

ของบคคล เชน ท าเลทอย สภาพแวดลอม ลกษณะชมชน วฒนธรรมประเพณตาง ๆ ถนก าเนด ขนาด

โรงเรยน ฯลฯ

3. ขอมลเกยวกบพฤตกรรม (Behavioral data) เปนขอเทจจรงเกยวกบคณลกษณะประจ าตวของ

บคคลซงแสดงออกในรปของการตอบสนองตอสงเรา ขอมลนรวมพฤตกรรมทกชนดของบคคลท งท

สามารถสงเกตได เชน การพด การแตงกาย ทาทาง ทกษะบางประการ และทไมสามารถสงเกตไดโดยตรง

~ 152 ~


เชน ความสนใจ ความพงพอใจ ความคด ขอมลประเภทนไมสามารถวดไดโดยตรงเพราะเปนคณลกษณะ

ดานนามธรรมเปนสวนใหญ จงมปญหาในการเกบรวบรวมขอมล ซงในทางปฏบตตองอาศยเครองมอวด

และเทคนคในการเกบรวบรวมขอมลทแตกตางกน เชน ความรความคดมกใชแบบทดสอบชนดตาง ๆ ดาน

ความรสกและอารมณมกใชแบบสอบถามชนดตาง ๆ การวดความรสกนกคดตอสงใดสงหนงอาจจะใชแบบ

วดทศนคตทมตอสงน น ๆ สวนดานการปฏบตอาจจะใชการสงเกตเปนหลก เปนตน ซงจะไดกลาว

รายละเอยดในบทตอไป

ขอพจารณาในการเกบรวบรวมขอมลสนาม

ในการรวบรวมขอมลควรพจารณาสงส าคญตอไปน คอ

1. ความเกยวของ (Relevance)ขอมลทรวบรวมมาจะตองเกยวของหรอตรงกบจดมงหมายของ

การวจย

2. ความตรงและเชอถอได (Validity and Reliability) ขอมลทไดมาจะตองมความถกตองและ

เชอถอได

3. ความสามารถในการเขาถงขอมล (Accessibility) ผวจยสามารถทจะเขาถงแหลงขอมล และ

สามารถทจะรวบรวมขอมลทตองการไดหรอไม มปญหาและอปสรรคในการรวบรวมขอมลมากนอย

เพยงใด

4. ความทนตอเหตการณ (Up to Date) ขอมลทรวบรวมมาไดนน มความเปนปจจบนทนตอ

เหตการณหรอไม

ขนตอนในการรวบรวมขอมลสนาม

ในการรวบรวมขอมลสนามอาจมขนตอนทแตกตางกนส าหรบการวจยเชงปรมาณและการวจย

เชงคณภาพ เนนเฉพาะขนตอนทใชในการวจยเชงปรมาณ ซงมขนตอนในการด าเนนการ ดงน

1. ผ วจยจะตองวเคราะหความมงหมายของการวจยใหละเอยด ทงน เพราะความมงหมายของ

การวจยจะชใหทราบวากลมตวอยางนนเปนอะไร และสงทศกษาคออะไร

2. ใหค าจ ากดความของประชากร (Population) ในขนนผวจยจะตองก าหนดขอบขายลกษณะ

ของประชากรใหชดเจน เพอใชในการเลอกกลมตวอยาง

3. ก าหนดขอมลและชนดของขอมลทจะใชในการวจย ผวจยจะตองพจารณาวาจะใชขอมล

อะไรบางจากกลมตวอยางนนๆ ขอมลนนอาจจะเปนขอมลสวนบคคล เชน เพศ อาย หรอขอมลในเชง

พฤตกรรม เชน ความคดเหนตอบรการของโรงพยาบาล พฤตกรรมการเลนของเดก เปนตน

~ 153 ~


4. ก าหนดระดบของความเทยงตรงแมนย าของการเลอกกลมตวอยาง (Degree of Precision) ใน

ขนนผวจยจะตองค านงวาจะใหเกดความคลาดเคลอนในการเลอกกลมตวอยางมากนอยเพยงใด การก าหนด

ความคลาดเคลอนในการเลอกกลมตวอยางนขนอยกบความรบผดชอบและผทใชผลการวจย การพจารณา

ระดบของความเทยงตรงแมนย านมกจะใชการประเมนคาในเชงคณธรรม (Value Judgment) มาประกอบการ

ตดสนใจ เชน ถาเปนเรองทมความส าคญมากเกยวกบชวตของมนษย ความแมนย าของขอมลกตองมมาก

และความคลาดเคลอนกตองนอยทสดเทาทจะท าได เปนตน

5. ก าหนดหรอเลอกเครองมอทจะใชในการรวบรวมขอมล ในขนนผวจยจะตองเลอกเครองมอท

จะใชในการวจย ทงนกแลวแตลกษณะของขอมลทตองการ

6. ก าหนดและรวบรวมขอบขายของประชากร ในขนนผวจยจะตองรวบรวมรายชอของหนวย

ของตวอยาง (Sampling Unit) โดยศกษาลกษณะของประชากรวาประกอบดวยอะไร หนวยตวอยางคออะไร

7. การเลอกกลมตวอยาง มการวางแผนการเลอกกลมตวอยาง โดยจะตองตดสนใจเสยกอนวาจะ

เลอกกลมตวอยางโดยวธใด ประมาณจ านวนกลมตวอยางเทาใดจงจะพอเพยงภายในขอบขายระดบของ

ความเทยงตรงแมนย าทก าหนดไว ประมาณการคาใชจาย เวลา ตลอดจนก าลงคนทใชการเกบรวบรวมขอมล

จากกลมตวอยางนนๆ และเลอกกลมตวอยางตามแผนทก าหนดไว

8. ทดลองเครองมอเพอตรวจสอบคณภาพของเครองมอนน ๆ วามความเทยงตรงและเชอถอได

มากนอยเพยงใด มทางแกไขใหสมบรณไดอยางไรบาง

9. วางแผนงานเกยวกบการรวบรวมขอมล ตงแตก าหนดเวลาในการเกบขอมล วธการบนทก

จ านวนผเกบรวบรวมขอมล การประชมชแจง หรอการฝกอบรมใหผเกบขอมลเขาใจเครองมอและวธการ

เกบขอมล

10. เกบขอมลจรง ในภาคสนามตามแผนทวางไว

11. ตรวจสอบขอมล ทไดรบวา ถกตอง สมบรณ และเพยงพอตอความตองการตามแผนทวางไว

หรอไม

~ 154 ~


การเกบรวบรวมขอมล

ในกรณทยงไมมขอมลเกยวกบสงทตองการศกษา จ าเปนจะตองมการเกบรวบรวมขอมลใหม

ขอมลนนอาจมลกษณะตาง ๆ กนออกไป เชน ขอมลเกยวกบบคคล สงแวดลอม หรอพฤตกรรม ซงท าให

การเกบรวบรวมจ าเปนตองใชเครองมอและวธการแตกตางกนออกไป วธการทใชกนมากในการเกบ

รวบรวมขอมล คอ การสอบถาม การสงเกต และการสมภาษณ นอกจากนน การเกบขอมลเพอการวจยทาง

การแพทยและพยาบาล อาจตองใชเครองมอทางวทยาศาสตรรวมดวย แตไมวาจะใชวธการใด โพลท และ

ฮงเกอร (Polit and Hungler, 1999, pp 310 – 313) เสนอวา การเกบรวบรวมขอมลนนจะเกยวของกบ

องคประกอบทส าคญ 4 ประการ คอ

1. โครงสราง (Structure) การวจยเชงปรมาณมกจะมการเกบขอมลทมแบบแผน แบบสอบถามท

ใชจะมโครงสรางทก าหนดแนนอน ซงตางจากการศกษาเชงคณภาพทมกใชรปแบบทไมตายตวเพอใหผตอบ

สามารถแสดงความคดเหนไดอยางกวางขวาง

2. ความสามารถทจะท าใหขอมลเปนเชงปรมาณ (Quantifiability) ขอมลทจะสามารถน ามา

วเคราะหทางสถตไดจะตองถกจดเกบในเชงปรมาณ ไมวาตวแปรน นจะเปนนามธรรม หรอเปน

ปรากฏการณทจบตองไมได เชน ความหวง ความเปลาเปลยว ความเจบปวด หรอภาพลกษณ เปนตน ขอมล

ทมาจากการเกบรวบรวมทไมมโครงสรางกอาจจดกระท าใหเปนเชงปรมาณได และมประโยชนทจะท า

เชนนน ทงนขนอยกบปญหาการวจย กระบวนทศนของผวจย และลกษณะของค าตอบทไดรบจากผใหขอมล

3. การเปนทสงเกตของผวจย (Research Obtrusiveness)วธเกบรวบรวมขอมลแตละแบบ จะม

ความแตกตางกนในประเดนเกยวกบความรตวของบคคลวาก าลงถกศกษาหรอมสวนรวมในการวจย หาก

ผใหขอมลรตววาก าลงถกศกษากอาจแสดงพฤตกรรมหรอตอบค าถามทไมเปนไปตามธรรมชาต แตหากเขา

ไมมโอกาสรวาก าลงถกศกษากอาจเปนปญหาทางจรยธรรมได การเปนทสงเกตของผวจยจะมผลตอความ

เบยงเบนของขอมลทไดรบหากผใหขอมลมสวนไดเสยกบผลการวจยนน มสวนเกยวของกบพฤตกรรมทไม

เปนทยอมรบของสงคม ไมไดปฏบตตามค าแนะน าของแพทยหรอพยาบาล หรอเปนคนทตองการ “ดด” ใน

สายตาของผอน ในกรณทไมอาจหลกเลยงการเปดเผยตวของผวจยตอผใหขอมลได ผวจยตองพยายามทจะ

ท าใหผใหขอมลรสกผอนคลาย เนนใหความส าคญของการตอบค าถามหรอท าตวตามธรรมชาต และโดยการ

ใชผเกบขอมลทมทกษะและผานการอบรมแลว

4. ความเปนปรนยหรอวตถวสย (Objectivity) คอ การสามารถวดคณลกษณะของสงทศกษาจรง

ๆ โดยไมมความล าเอยงจากความรสกสวนตวหรอความเชอสวนตวของผวจย ซงดไดจากระดบความเหมอน

~ 155 ~


หรอใกลเคยงกนของ “คะแนน” ผลการตรวจวด หรอผลการสงเกตพฤตกรรมเมอใชผวจยตางกน งานวจย

เชงปรมาณตองการขอมลทมวตถวสยสง ในขณะทการวจยเชงคณภาพจะใหความส าคญกบการตดสนเชง

จตวสย (Subjectivity) ของผวจย เพราะเชอวาจ าเปนตอการท าความเขาใจประสบการณของมนษย

วธการเกบรวบรวมขอมล

ในการวจยทางการพยาบาลมกนยมใชวธเกบรวบรวมขอมล 3 วธใหญ ๆคอ การถามผใหขอมล

โดยตรง ซงเปนการใหขอมลดวยตนเองของผถกวจย (Self–report) การสงเกตและการวดทางชวสรรภาพ

(Polit and Hungler, 1999)

1. การใหขอมลโดยผถกวจย (Self – Report)

เปนวธการเกบขอมลทดและตรง เมอตองการศกษาวามความรสก มความคดหรอความเชอ

อยางไร วธการทจะไดขอมลตรงๆ คอการถามผถกวจย ทงนการศกษาพฤตกรรมบางอยางเราไมสามารถใช

วธสงเกตได เชน การคมก าเนด การใชสารเสพตด เปนตน นอกจากนน การสงเกตตองท าในขณะทบคคล

แสดงพฤตกรรมนน ๆ การสอบถามผใหขอมลโดยตรงจงเปนวธทด เพราะสามารถสอบถามเหตการณ

ยอนหลงหรอแผนทจะท าในอนาคตได ผวจยอาจสามารถศกษาถงความคด ความรสกของบคคลจาก

พฤตกรรมทเขาแสดงออกได แตไมไดหมายความวา พฤตกรรมการแสดงออกของบคคลจะสอดคลองตรง

กบความคดในใจของเขาเสมอ การเกบขอมล โดยวธ Self – Report ชวยใหเราสามารถวดคณลกษณะทาง

จตใจของบคคล โดยการตดตอสอสารโดยตรงกบเขา

การเกบขอมลดวยวธ Self – Report มจดออนทความตรงและความแมนย าของขอมลทไดรบ

ผวจยจะมนใจไดอยางไรวา ผใหขอมลรสกหรอกระท าอยางทตอบจรง ๆ ทกคนมแนวโนมทจะแสดงตว

ในทางทดทสด ซงอาจขดแยงกบความเปนจรง ฉะนน ผวจยและใชผลงานวจยจะตองตระหนกถงจดออนน

โดยเฉพาะในการวจยทเกยวกบความรสกหรอพฤตกรรมทสงคมเหนวาไมถกตองหรอไมปกต

2. การสงเกต (Observation)

เปนอกวธหนงทดในการเกบรวบรวมขอมล โดยเฉพาะในการวจยทางคลนก ผวจยสามารถเกบ

ขอมลเกยวกบคณลกษณะหรอสภาพของบคคล เชน ระยะเวลาในการหลบหรอการตนของผปวย พฤตกรรม

การสอสารโดยใชเสยงและไมใชเสยง กจกรรม หรอสภาพแวดลอม การสงเกตอาจกระท าในสภาพทเปน

ธรรมชาตหรอหองทดลอง โดยใชประสาทรบรของผวจยหรอใชเครองมอชวย เชน เครองบนทกเสยง หรอ

วดโอเทป

~ 156 ~


การสงเกตใชไดดกบปญหาการวจยทางการพยาบาลหลายอยาง ทไมอาจไดขอมลจากการบอกเลา

หรออธบายไดเตมท เชน เมอบคคลอาจไมรวาแสดงพฤตกรรมนน ๆ ออกมา เชน ความวตกกงวลกอนการ

ผาตด เมอบคคลอายทจะบอกเลาสงทตนเองกระท า เชน พฤตกรรมกาวราว ไมเปนมตร เมอพฤตกรรมนน

เกดจากอารมณในขณะนน เชน การคร าครวญเสยใจเนองจากการสญเสยบางสงบางอยาง หรอเมอบคคล

ไมสามารถบอกหรออธบายสงทตนเองท าได เชน ในเดกเลก ๆ หรอผปวยทางจต

การเกบรวบรวมขอมลโดยการสงเกต มจดออนในดานปญหาจรยธรรม การบดเบยนของ

พฤตกรรมเมอรตววาถกสงเกต และการปฏเสธทจะใหความรวมมอ ปญหาทส าคญทสดอยางหนงคอความ

คลาดเคลอนของขอมลจากความล าเอยงของผสงเกต (Observer Biases) ซงอาจมปจจยจาก

2.1 อารมณ ทศนคต ความทะนงในศกดศรของผสงเกต อาจท าใหสรปความเหนผดไป

2.2 ความสนใจและความตงใจสวนตว อาจเปนการระบายสสงทสงเกตได ใหเปนไปตามทผ

สงเกตตองการเหน

2.3 ความคาดหวงในสงทตองการสงเกต

2.4 การดวนสรปกอนทจะไดขอมลเพยงพอ

ความล าเอยงของผสงเกต อาจจะไมสามารถก าจดไดหมด แตอาจท าใหเหลอนอยทสด โดยจด

ใหมการฝกอบรมผสงเกตใหดกอนการลงมอเกบขอมล

3. การวดทางชวสรรภาพ (Biophysiologic Measures)

การวจยทางการพยาบาล มแนวโนมทจะเปนการศกษาทางคลนกโดยมผปวยเปนศนยกลางมากขน

จงจ าเปนตองมการวดทางชวะและสรระภาพ โดยเครองมอทใชเทคนคเฉพาะ ขอดของเครองมอประเภทน

กคอ มความเปนภาวะวสยสง เมอ พยาบาล ก และ พยาบาล ข ใชเครองมอวดอากาศทหายใจเขาออกจากปอด

(Spirometer) อานคาปรมาตรของแกสทหายใจเขาและออกระหวางการหายใจหนงรอบ (Tidal Volume) ของ

ผปวยคนเดยวกน ในเวลาเดยวกน กมโอกาสทจะอานคาไดเทากนสง และถาเครองมอนนท างานดแมจะอาน

คาจากสองเครองกควรจะไดผลเหมอนกน นอกจากนน เครองมอวดทางชวสรรภาพยงใหขอมลทแมนย า

ถกตอง มความไวสง สามารถวดคณลกษณะของตวแปรไดตรงทตองการ เชน ถาใชเทอรโมมเตอรวดกจะได

คาอณหภมไมใชไดอยางอน

การใชเครองมอวดทางชวสรรภาพ อาจมขอดอย คอ ความยงยากและซบซอนทางเทคนคของ

เครองมอ ความคลาดเคลอนจากการใชเครองมอ หรอปจจยในตวผปวย และอนตรายทอาจเกดกบผปวยหาก

ใชเครองมอไมระวง ผวจยทใชเครองมอวดทางชวสรรภาพควรค านงถงจรยธรรมของนกวจยในการใช

~ 157 ~


เครองมอกบผปวย เชน อนตรายทอาจเกดกบผปวย และการแจงผลการตรวจวดใหผปวยทราบ เปนตน

ตวอยางของการวดทางสรรภาพทรายงานในการวจยทางการพยาบาล สามารถศกษาไดจาก เบรนและโกรฟ

(Burns and Grove, 1993, pp 357 – 359)

การรวบรวมขอมล โดยผถกวจยเปนผใหขอมลตวตนเอง (Self – Report)

การรวบรวมขอมลโดยวธ self – Report ท าไดโดยการสมภาษณหรอใชแบบสอบถามกบผถกวจย

การเลอกใชวธใดขนอยกบค าถามการวจยและประเภทของการวจยทเลอกใช เพอตอบค าถามนน ๆ สงทจะ

ท าใหการสอบถาม/ สมภาษณเพอเกบรวบรวมขอมลส าหรบการวจยแตละเรองแตกตางกน จะอยท

โครงสรางและประเภทของค าถามทใชถามผถกวจยวาเปนแบบทมโครงสรางหรอแบบไมมโครงสราง

1. การรวบรวมขอมลแบบไมมโครงสรางและกงโครงสราง (Unstructured and Semi – Structured

Self – Report Techniques)

เปนวธการรวบรวมขอมลทใชเมอผวจยยงไมมแนวคดชดเจนของปรากฏการณทจะศกษา หรอ

อาจมเพยงโครงสรางคราว ๆ แตยงไมมชดของค าถามทเฉพาะเจาะจง จงมกใชการสมภาษณ เพอใหผให

ขอมล (Respondents of Informants) ไดบอกเลาถงสงนน ๆ โดยเรมตนดวยค าถามทว ๆ ไปกอน

การสมภาษณอยางไมมโครงสรางหรอกงโครงสรางเปนการกระตนใหผถกสมภาษณใหขอมลทส าคญของ

ปรากฏการณอยางใดอยางหนง และชใหเหนวาขอมลนนมความหมายหรอส าคญส าหรบเขาอยางไร เทคนค

วธทใชในการรวบรวมขอมลแบบไมมโครงสรางหรอกงโครงสราง ไดแก

1.1 การสมภาษณอยางไมมโครงสราง (Completely Unstructured Interview) ใชเมอผวจยยง

ไมมแนวคดชดเจนเกยวกบเรองทจะศกษา อาจจะเรมดวยการสมภาษณอยางไมมโครงสราง ซงมกจะท าใน

เชงสนทนาและในสภาพทเปนธรรมชาต โดยการเรมดวยค าถามทกวาง ๆ (Grand Tour Questions)

ตวอยางเชน “กรณาเลาใหฟงวาเกดอะไรขนเมอคณรวาตดเชอเอดส”

ค าถามตอ ๆ มาจะคอย ๆ แคบเขา โดยอาศยค าตอบแรก ๆ เปนแนวทาง การศกษาเชง

มานษยวทยา (Anthropology) และการวจยเชงคณภาพอน ๆ ใชการสมภาษณอยางไมมโครงสรางเปนอยางมาก

1.2 การสมภาษณโดยชดของค าถามเฉพาะหรอ ค าถามกงโครงสราง (Focused Interview or

Semi – Structured Interview) ใชเมอผวจยมชดของแนวค าถามทครอบคลมเรองทจะศกษา แลวสมภาษณ

ผใหขอมลตามหวขอนน ๆ โดยกระตนใหผใหขอมลไดแสดงความคดเหนอยางอสระ แลวมการบนทกค าให

~ 158 ~


สมภาษณนน ดตวอยางของชดค าถามส าหรบการสมภาษณนกศกษาและอาจารยเกยวกบทศนคตตอสถาบน

และวชาชพ (อ าพล จนดาวฒนะ และคณะ, 2540) ในภาคผนวก

1.3 การสมภาษณเปนกลม (Focus group Interview)เปนอกรปแบบหนงของ Focused Interview

ซงเปนเทคนควธทไดรบความนยมในการศกษาปญหาวจยทเกยวกบสขภาพโดยการสมภาษณเปนกลม

ประมาณ 5 - 15 คน มกเลอกผเขากลมทมความคลายคลงกน เพอใหกลไกของกลมมบรรยากาศแบบสบาย ๆ

ผสมภาษณซงเรยกวา Moderator จะกระตนใหมการอภปรายแสดงความคดเหนตามตวขอหรอชดของ

ค าถามทเตรยมไว ดตวอยางของชดค าถามทใชในการสมภาษณกลมนกศกษาในการวจย เรอง “สถานภาพ

ของสถาบนการศกษา” (อ าพล จนดาวฒนะ และคณะ, 2540) ในภาคผนวก

1.4 ประวตชวต (Life Histories) เปนการเปดเผยเกยวกบประสบการณชวตของบคคล ผวจย

จะขอใหผใหขอมลเลาความคดหรอประสบการณเกยวกบเรองใดเรองหนงตามล าดบเวลา

1.5 การสอบถามเกยวกบเหตการณส าคญทเกดขน (Critical Incidents) เปนเทคนคการ

รวบรวมขอมลเกยวกบพฤตกรรมทสนใจศกษา ซงผลนนอาจเปนทางบวกหรอลบกได เทคนคนไดรบการ

พฒนามาจากโครงการศกษาดานจตวทยาการบนของกองทพอากาศสหรฐฯ ในระหวางสงครามโลกครงท 2

(Flanagan, 1954)

ตวอยางหนง ซงพบในงานวจย ของ JC. Flanagan (1982) เขาตองการพฒนาองคประกอบของ

คณภาพชวต จงไดใชวธ Critical Incidents ไปสอบถามคน 3,000 คน วามเหตการณอะไรทเกดขนในชวตทม

ผลมากทสด ทงในทางบวกและทางลบตอความสขในชวต Flanagan รวบรวม Critical incidents ได 6,500

เหตการณ และน ามาจดกลม ไดเปน 15 องคประกอบยอย ใน 5 ดานใหญ ๆ คอ 1) ดานสขภาวะทางรางกาย

และวตถ 2) สมพนธภาพกบบคคลอน ๆ 3) กจรรมในสงคม ชมชน และในฐานะพอเมอง 4) การพฒนาสวน

บคคลและการบรรลเปาหมายในชวต และ 5) สนทนาการและการพกผอนหยอนใจ

1.6 บนทกประจ าวน (Diaries) ผวจยจะขอรองใหผใหขอมลท าบนทกประจ าวนในชวง

ระยะเวลาหนงเกยวกบเรองทสนใจศกษา เชน การศกษาเกยวกบผลของภาวะโภชนาการในระยะตงครรภตอ

ทารก ผวจยอาจขอใหหญงตงครรภลงบนทกประจ าวนเกยวกบอาหารทรบประทานในชวง 1 – 2 สปดาห

ของการศกษา

~ 159 ~


2. การรวบรวมขอมล โดยใชแบบสอบถาม/ สมภาษณแบบมโครงสราง (Structured Self –

Report Instruments)

การรวบรวมขอมล โดยใชเครองมอแบบมโครงสราง มกจะใชแบบสอบถามหรอการสมภาษณ

ซงท าไดหลายวธ เชน ใหผถกวจยตอบแบบสอบถามดวยตนเอง ทเรยกวา SAQ (Self – Administered

Questionnaire) โดยทค าถามนน อาจถกจดพมพในกระดาษแลวตอบ โดยใชปากกา ดนสอ (Paper – Pencil

Test) หรอ ใสไวในคอมพวเตอร (Touch Screen Computer) หรอ Website บน Internet ตวอยางเชนท

Website http://www.msnbc.com/modules/virtualcheckup/default.asp จะมแบบสอบถามทใหเราประเมน

ตนเองวา มความเสยงตอการเปนโรคตาง ๆ หรอไม เปนตน นอกจากนน ยงอาจใชแบบสอบถามในการ

สมภาษณตวตอตวหรอสมภาษณทางโทรศพทไดอกดวย

รปแบบของค าถามในแบบสอบถาม แบบมโครงสราง จะม 2 แบบหลก คอ

1. แบบปลายเปด (Open – Ended Questions) เชน

ทานมประวตแพสารอะไรบาง ...........................................................

ยาปฏชวนะททานเคยรบประทาน ไดแก .............................................

ทานเลอกเรยนวชาชพพยาบาล เพราะ .................................................

2. แบบปลายปด (Close – Ended or Fixed – Alternative Questions) เปนค าถามทมค าตอบ

ตายตวใหเลอก ตวอยาง อาจเปนได ตงแต ใช – ไมใช จนถง ค าตอบทซบซอนกวานน

ตวอยาง ของค าถามแบบปลายปด เชน

ทานมอาชพอะไร

( ) 1. ขาราชการ / พนกงานรฐวสาหกจ

( ) 2. ประกอบอาชพสวนตว

( ) 3. รบจาง

จากตวอยางจะเหนวารปแบบค าถามทงสองแบบ ตางกมขอดขอเสย ในขณะทค าถามปลายเปด

จะงายตอการวเคราะห เพราะไดแบงกลมค าตอบไวลวงหนาแลว แตผตอบอาจมปญหาวาไมมตวเลอกท

ตรงทสดกบเขา เชน ในตวอยางค าถามแบบปลายปด ผทก าลงตกงานจะไมสามารถตอบได หากเขาเลอกขอ

ใดขอหนงทเปนอาชพทเคยท าในอดต กจะท าใหค าตอบทไดไมตรงกบความเปนจรง สวนค าถามแบบ

ปลายเปดอาจจะไดค าตอบละเอยดชดเจนกวาแตจะยากในการจดประเภทเพอการวเคราะหในภายหลง

http://www.msnbc.com/modules/virtualcheckup/default.asp%20จะ

~ 160 ~


การตดสนใจเลอกใชค าถามแบบไหน ผวจยจะตองพจารณาจากปจจยหลายประการ เชน ตองการ

ทราบค าตอบเกยวกบเรองนนละเอยดเพยงใด ผทจะใหขอมลมความสามารถในการใชภาษาระดบใด และ

เวลาทใชในการตอบ เปนตน อนง ผวจยอาจใชรปแบบผสมระหวางค าถามปลายปดกบปลายเปด เพอ

แกปญหาน ตวอยางเชน ในค าถามเกยวกบอาชพขางตนอาจเพม ตวเลอกท 4 คอ อน ๆ โปรดระบ ................

ชนดของค าถามปลายปด

1. Dichotomous Questions เปนค าถามทใหผตอบเลอกระหวาง 2 ตวเลอก เชน ใช – ไมใช, หญง –

ชาย เปนค าถามทเหมาะกบการเกบขอมลทเปนขอเทจจรง

2. Multiple – Choice Questions เปนค าถามทเปดโอกาสใหผตอบเลอกค าตอบทถกตองจาก

ตวเลอกหลาย ๆ ตว ไดแก ขอสอบวดความรทใชกนโดยทวไป

3. Cafeteria Questions เปน Multiple – Choice Question แบบหนงทใหผตอบเลอกค าตอบท

ใกลเคยงความคดเหนของเขามากทสด ซงตวเลอกแตละตวมกจะบรรยายอยางละเอยดใหครอบคลมหวขอ

ค าถามทศกษา

ตวอยาง คนทวไปมกมความคดเหนแตกตางกนเกยวกบการรกษาดวยการใหฮอรโมนเอสโตรเจน

ทดแทนในผหญงวยหมดประจ าเดอน ขอความใดตอไปนทตรงกบความคดเหนของทานมากทสด

( ) 1. การใชฮอรโมนเอสโตรเจนทดแทนเปนอนตรายและควรหามอยางเดดขาด

( ) 2. การใชฮอรโมนเอสโตรเจนทดแทนอาจมอาการขางเคยงทไมพงปรารถนา ดงนน ตองใช

อยางระมดระวง

( ) 3. ขาพเจาไมแนใจเกยวกบการใชฮอรโมนเอสโตรเจนทดแทน

( ) 4. การใชฮอรโมนเอสโตรเจนทดแทนมประโยชนหลายอยาง ควรสงเสรมใหมการใช

( ) 5. การใชฮอรโมนเอสโตรเจนทดแทนเปนการรกษาทเยยมยอด ควรน ามาใชประจ าในหญง

ทหมดประจ าเดอน

4. Rank – Order Questions เปนค าถามทใหผตอบจดอนดบความชอบหรอความส าคญของ

ตวเลอก โดยใสตวเลข 1, 2, 3, … หนาขอความตามอนดบทเลอก ไมควรใหขอความมากกวา 10 เพราะจะ

ท าใหผตอบสบสนได

~ 161 ~


ตวอยาง ทานมความมนใจในการท างานในต าแหนงพยาบาลวชาชพประจ าแผนกใดตอไปน มาก

ทสด (ใสตวเลข 1, 2, 3, …เรยงตามล าดบจาก มากทสด)

( ) แผนกอายรกรรม

( ) แผนกศลยกรรมทวไป

( ) แผนกสตกรรม

( ) แผนกห ตา คอ จมก

( ) แผนกออรโธปดกส

( ) หองคลอด

( ) หองผาตด

( ) หอผปวยหนก

5. Forced – Choice Questions เปนค าถามทบงคบใหผตอบจะตองเลอกตวเลอกตวใด หนงใน

สองตวทมลกษณะหรอต าแหนงทตางกนคนละขว ใชมากในแบบสอบถามบคลกภาพ

ตวอยาง ขอความใดใกลเคยงทสดกบความคดเหนของทาน?

( ) 1. สงใดๆ ทเกดขนกบฉน เปนผลจากการกระท าของฉนเอง

( ) 2. บางครงฉนมความรสกวามบางสงในชวตทนอกเหนอการควบคมของฉน

6. Rating Questions เปนค าถามทผตอบจะตองตดสนใจเลอกตวเลอกตวใดตวหนงทถกจด

เรยงล าดบไว โดยทตวเลอกเหลานจะมค าหรอขอความสองหวทายทตางกนอยางสดขว เชน เหนดวยอยางยง –

ไมเหนดวยอยางยง, มากทสด – นอยทสด ในระหวางขอความหวทายจะมตวเลอกระหวางขอความหวทาย

(Intermediary Point) เชน เหนดวยมาก ไมเหนดวย จ านวนตวเลอกมได ตงแต 3 ขนไป แตมกนยมใหเปน

จ านวนค ท งน เพอใหมจดกลางทเปนความคดเหนกลาง ๆ เชน ไมแนใจ เฉย ๆ เปนตน ดตวอยาง

แบบสอบถามความคดเหนของนกศกษาตอสถานภาพของสถาบนการศกษาในสงกดสถาบนพระบรมราช

ชนก (อ าพล จนดาวฒนะ และคณะ, 2540) ในภาคผนวก

7. Check Lists เปนขอความหลาย ๆ ขอความ ทครอบคลมเรองทศกษา จดเรยงในรปแบบ

เดยวกน โดยมากจดวางในแนวตง และมตวเลอกตอบอยในแนวนอน เนองจากแบบตรวจสอบรายการ มกม

2 แกน จงเรยกวา Matrix Questions เปนชนดค าถามทมประสทธภาพและงายส าหรบผตอบ แตมกใชกบ

แบบสอบถามชนดเขยนตอบมากกวาการสมภาษณ

~ 162 ~


ตวอยาง ตอไปนเปนอาการทมกเกดขนในหญงวยหมดประจ าเดอน กรณาระบวาอาการนน ๆ เกดขนกบ

ทานบอยแคไหน

อาการ ไมเกดเลย นานๆ ครง เปนประจ า

1. รอนวบวาบ

2. เหนอยงาย

3. ใจหววๆ

4. หงดหงดงาย

5. ชองคลอดแหง

6. คนในชองคลอด

7. เลอดออกกระปรดกะปรอย

8. เจบปวดขณะรวมเพศ

8. Calendar Questions เปนค าถามทใชเมอผวจยตองการทราบขอมลยอนหลงเกยวกบเหตการณ

ตาง ๆ หรอกจกรรมทเกดขนในชวตของผถกศกษาตามล าดบเวลา ในแนวตงจะเปนเหตการณ กจกรรม หรอ

พฤตกรรมทตองการสอบถาม และในแนวนอนจะแบงเปนชอง ๆ ตาม เดอน ป หรอสปดาห ท 1, 2, …

ผตอบจะระบจดทเรมเหตการณนนและจดสนสด แลวลากเสนเชอมตอระหวางสองจดนน

ตวอยาง ภายหลงจากทราบผลการตรวจเลอดวาทานตดเชอเอดส ทานมความรสกหรอท าอยางไร

บาง โปรดระบระยะเวลาทสงเหลานนเกดขนกบทาน โดยลากเสนตรงเรมตงแตระยะเวลาทความรสกนน

เกดขนกบทาน จนถงระยะเวลาทสนสด

ความรสก / พฤตกรรม สปดาหท 1 สปดาหท 2 สปดาหท 3 สปดาหท 4

1. ตกใจ คดวาเรองนไมนาเกดขนกบ

ตนเอง

2. เปลยนไปตรวจทโรงพยาบาลอน เผอ

วาทแรกอาจตรวจพลาด

~ 163 ~


ความรสก / พฤตกรรม สปดาหท 1 สปดาหท 2 สปดาหท 3 สปดาหท 4

3. โกรธ หงดหงด ตวาดคนรอบขาง

4. โทษคนทเอาเชอมาให อยากแกแคน

5. ไปวด / โบสถ / มสยด หรอ ทพงทาง

ใจอนๆ

6. ใครวาหมอด หรอมสงศกดสทธท

ไหนกไปขอใหชวย

7. หมดหวง ทอแท อยากฆาตวตาย

8. ยอมรบความจรง วางแผนวาจะด าเนน

ชวตตอไปอยางไร

หมายเหต ในกรณทผตอบมความรสกหรอพฤตกรรมบางอยาง แค 1 – 2 วน กสามารถแบงชอง

ของแตละสปดาหออกเปน 7 ชองยอยได และยงอาจเพมจ านวนสปดาห ไดตามความเหมาะสมกบค าถาม

และค าตอบทคาดวาจะไดรบ

9. Visual Analogue Scales (VAS) เปนมาตรวดทเปนเสนตรงทมจดหวทาย (Anchors) ซงม

ขอความก ากบทตางกนสดขว เชนเดยวกบ Rating Questions แตไมมขอความก ากบในจดระหวางขอความ

หวทาย โดยทวไป VAS จะยาวประมาณ 100 มลลเมตร แทนคะแนน 0 – 100 ผตอบจะท าเครองหมาย ณ จด

ใดจดหนงบนเสนตรงนนทตรงกบความรสกของตน ใชมากในการวดสงทเปนภาวะวสย เชน ความเจบปวด

ความเหนอยออน

ตวอยาง ทานรสกเจบปวดจากบาดแผลผาตดมากนอยแคไหน

0 = ไมเจบเลย 100 = เจบปวดมากทสด

ตวอยางงานวจย ทใชมาตรวดแบบ VAS เชน เครองมอวดคณภาพชวตในเดก อายระหวาง 6 – 11

ป ออกแบบโดย ครสตน ไอเซอร และคณะ (Eiser et al., 1999) เปนแบบสอบถามทใสไวในเครอง

คอมพวเตอรเพอใหเดกตอบเอง ค าถามประกอบดวยภาพและค าถาม 16 ขอ ทเกยวของกบคณภาพชวตของ

~ 164 ~


เดก ผตอบจะตองตอบค าถาม จากแตละภาพ 2 ครง ในประเดนทวา ชวตจรงเขาเหมอนในภาพนนมากนอย

แคไหน และเขาตองการใหตนเองเปนอยางไร คะแนนคณภาพวตจะคดจากผลตางของสงทเปนจรง กบสงท

เดกคาดหวง สวนมาตรวดของแบบสอบถามเปนแบบ VAS โดยจะมภาพเปนเสนตรงบนคอมพวเตอรทม

ขอความก ากบสองหวทาย วา “เหมอนฉนมากทสด” กบ “ไมเหมอนฉนมากทสด” หลงจากทผวจยอาน

ค าถามแลวกจะขอใหเดกใชเมาสคลกทจดใดจดหนงบนเสนตรงนนทตรงกบความรสกของเขามากทสด

มาตรวดแบบผสม (Composite scales)

มาตรวด (Scale) เปนเครองมอทออกแบบมาวดและใหคาคณลกษณะของสงทตองการวดออกมา

เปนตวเลข เชน เครองชงน าหนก การวจยหลายเรองจ าเปนตองใชมาตรวดทางจตวทยา เพอจะจ าแนก

ทศนคต การรบร ความตองการ แรงจงใจ ฯลฯ ของคนออกมาในเชงปรมาณ มาตรวดแบบผสมมกจะใช

ลกษณะค าถามแบบปลายปดทกลาวมาแลวแบบใดแบบหนง ควบคกบการก าหนดคาคะแนนใหแตละ

ตวเลอก แลวในทสดจะไดคะแนนรวมจาการตอบค าถามทกขอ มาตรวดแบบผสมจะจดท าใน รป

แบบสอบถามหรอสมภาษณกได ตวอยางมาตรวดทรจกแพรหลาย เชน Likert Scale, Thurstone Scale และ

Semantic Differential Scale ของ Osgood ในทนจะยกตวอยางเฉพาะ Likert Scale และ Semantic

Differential Scale

มาตรวดแบบลเคอรท (Likert Scales)

เปนมาตรวดทนยมใชอยางกวางขวาง เรยกชอตามนกจตวทยาRensisLikert มาตรวดนจะ

ประกอบดวยขอความ (Items) หลาย ๆ ขอความทแสดงทศนะเกยวกบหวขอทศกษา เพอใหผตอบ

แบบสอบถามแสดงความคดเหนวาเขาเหนดวยหรอไมเหนดวยกบขอความเหลานนมากนอยแคไหน ตาม

มาตราสวนประมาณคา (Rating scale) ทก าหนดใหไวในแบบสอบถามวามกตวเลอก หรอกระดบ ดงได

กลาวไปแลวในชนดของค าถามปลายปด

การเขยนขอความควรใหมท งในทางบวกและลบทครอบคลมทศนคตเกยวกบหวขอทศกษา

ควรหลกเลยงขอความทเปนกลางหรอสดโตงมากๆ ทผตอบมกจะเหนดวยหรอขดแยงอยางชดเจน สวน

จ านวนตวเลอกอาจเปนได ตงแต 3, 5 หรอ 7 ตวเลอก(แตลเคอรท ใช 5 ตวเลอก) แตละตวเลอกจะมคะแนน

ก ากบจากมากไปนอยตามล าดบความเหนดวยหรอไมเหนดวยกบขอความนน เชน เหนดวยมากทสด มาก

ปานกลาง นอย นอยทสด มคะแนนเปน 5, 4, 3, 2, 1 ตามล าดบ ในขอความทเปนทศนคตเชงบวก แตกลบ

ตรงกนขามในขอความเชงลบ หลงจากนน กรวมคะแนนของแตละขอเปนคะแนนรวมของแบบสอบถาม

~ 165 ~


ทงฉบบ และเนองจากการคดคะแนนท าโดยวธรวมคะแนนของแตละขอ จงมกเรยกแบบสอบถามชนดนวา

Summated Rating Scale

ดตวอยางจาก แบบสอบถามความคดเหนของนกศกษาตอสถานภาพของสถานศกษา ในสงกด

สถาบนพระบรมราชชนก (อ าพล จนดาวฒนะ และคณะ, 2540) ในภาคผนวก

มาตรวดของออสกด (Osgood’s Semantic Differential Scales)

เปนมาตรวดอกแบบหนงทมกพบในงานวจย ประกอบดวย ชดของค าคณศพททแตกตางกนเปน

สองขว เชน ด / เลว, แขงแรง / ออนแอ ซงครอบคลมแนวคดของเรองทตองการศกษา ผตอบจะตองเลอก

ท าเครองหมายในชองใดชองหนงจากทงหมด 7 ชอง ดงตวอยาง

พยาบาลชาย

มความสามารถ 7 6 5 4 3 2 1 ไรความสามารถ

เยนชา 1 2 3 4 5 6 7 ไรความสามารถ

ส าคญ ไมส าคญ

ไมกาวหนา กาวหนา

หมายเหต ตวเลขคะแนนในแตละชองตองการแสดงวธคดคะแนนทตางกน ในขอความทขนตนดวย

คณศพททางบวกและทางลบเทานน ในการจดท าแบบสอบถามจะไมแสดงตวเลขก ากบ สวน

คะแนนรวมของแบบสอบถามคดจากการรวมคะแนนของแตละขอเชนเดยวกน

หลกในการตงค าถามในแบบสอบถาม

ในการเขยนขอความหรอค าถามส าหรบแบบสอบถาม โพลท และ ฮงเลอร (Polit and Hungler,

1999, p. 351) เสนอวา ควรค านงถงหลกส าคญ 4 ประการ คอ ความชดเจนความสามารถของผตอบในการ

ใหขอมล ความล าเอยง และการกระทบตอความรสกของผตอบ (Sensitive) ของเรองทถาม

~ 166 ~


1. คดใหชดเจน วาตองการขอมลอะไร เชน การถามวา “ทานรบประทานอาหารเยนเวลาไหน”

เปนค าถามทไมยากแตไมชดเจน เพราะอาจตอบไดหลาย ๆ แบบ เชน “ตอนหกโมงเยน” “เมอลก ๆ และทก

คนในบานกลบมาพรอมกน” หรอ “เมอนกอยากจะท าอาหาร” ดงนน หากตองการค าตอบในรปของเวลา

เปนโมงยามตองถามใหชดเจนวา “ทานรบประทานอาหารเยนเวลากโมง”

2. พยายามตงค าถามในเชงบอกเลามากกวาปฏเสธ และไมใชค าปฏเสธซอนปฏเสธ

3. หลกเลยงการใชประโยคหรอวลยาว ๆ หลกเลยงการใชศพทเทคนค ถาสามารถหาค าธรรมดา

ทมความหมายเหมอนกนได เลอกใชค าทผมการศกษานอยทสดในกลมผตอบแบบสอบถามสามารถเขาใจได

4. ไมถามค าถามทม 2 แนวคดในประโยคเดยว (Double – Barreled Questions) เชน ทานนอน

หลบเพยงพอและรบประทานอาหารถกสวนหรอไม ผตอบอาจเหนดวยในประเดนหนง แตไมเหนดวยในอก

ประเดนหนง

5. ไมควรทกทกวาผตอบจะตองทราบค าตอบของทกเรองทเราถาม ดงนน ควรเขยนค าถามเปน

กลาง ๆ เพอใหผตอบไมรสกวาเสยหนาทตอบไมได เชน อาจถามวา “หลายคนไมมโอกาสทจะไดรบทราบ

ขอมลมากเกยวกบผลขางเคยงของการใชยาคมก าเนด ในขณะทบางทานกทราบเรองน ทานทราบไหมวา

ผลขางเคยงของการรบประทานยาคมก าเนดมอะไรบาง”

6. หลกเลยงค าถามทชน าค าตอบไปทางใดทางหนง เชน “ทานเหนดวยหรอไมวาพยาบาลชายมก

ไดรบมอบหมายงานทส าคญกวาเพอนรวมงาน”

7. บอกขอบเขตของค าถามใหชดเจน เพอใหไดรบค าตอบทถกตอง เชน “ทานชอบทจะตนแตเชา

ในวนหยดสดสปดาห”

8. ค าถามทเกยวกบพฤตกรรมทไมเปนทยอมรบของสงคม เชน การตดเหลา การใชสารเสพตด

การไมปฏบตตามแผนการรกษาของแพทย อาจใชรปแบบค าถามแบบปลายปดแลวใหผตอบท าเครองหมาย

เพราะผตอบจะรสกถกบงคบนอยกวาการตองกลาวถง พฤตกรรมนนดวยวาจา นอกจากนนเขาจะรสกวายงม

คนอน ๆ ทมปญหาหรอมพฤตกรรมเหมอนตนเอง

9. บางครงการหลกเลยงการใชค าสรรพนาม บรษท 1 หรอ ท 2 ในการตงค าถามกเปนสงจ าเปน

และมประโยชน ลองพจารณาจากตวอยางค าถามตอไปน 1) ขาพเจาไมพอใจการดแลทไดรบจากพยาบาล

ขณะทขาพเจาเขารบการรกษาตวในโรงพยาบาล 2) คณภาพของบรการพยาบาลในโรงพยาบาลนยงไมเปนท

พอใจ ผตอบอาจจะรสกสบายใจทจะตอบค าถามทสองมากกวาค าถามแรก

10. หากผวจยไมแนใจวาผตอบเขาใจแบบสอบถามชดเจนหรอไม อาจท าการทดสอบดวยค าถาม

เชงความร (Cognitive Questioning) ในระหวางการทดลองใชแบบสอบถาม (Pretest) เชน หากค าถามใน

~ 167 ~


แบบสอบถามระบวา “ทานเหนวาการฉายแสงเปนวธรกษาทท าใหผ ปวยทรมาน” ผวจยอาจตงค าถามเพอ

ทดสอบความเขาใจของผตอบแบบสอบถามโดยขอใหเขาอธบายวา การฉายแสง หมายถง อะไร โดยใช

ค าพดของเขาเอง

11. หากเปนค าถามในแบบวดทศนคต ตองเปนค าถามทวดความคดเหน ความรสก หรอการรบร

ของผถกวจยทมตอสงทตองการศกษานน ไมใชค าถามทเปนขอเทจจรง เชน ถาถามวา “ทานตนนอนหลง

เวลา 7.00 นาฬกาทกวนหรอไม” เปนการถามขอเทจจรง แตถาถามวา “ทานชอบตนแตเชากอนเวลา 6.00

นาฬกา” หรอ “ทานเหนดวยหรอไมวาผ สงอายควรนอนหลบตอนบาย”เปนการถามความคดเหน ซงผให

ขอมลจะสามารถใหค าตอบไดวา ชอบ – ไมชอบ หรอ เหนดวย – ไมเหนดวย มากนอยแคไหนตอขอความ

นน ๆ

การเกบรวบรวมขอมลโดยการสงเกต

ดงไดกลาวในตอนตนวา การสงเกตเปนวธทดในการเกบรวบรวมขอมลเพอการวจย ม

ปรากฏการณหรอสงทเราสามารถรวบรวมขอมลดวยการสงเกตไดหลายอยาง เชน

1. คณลกษณะและสภาวะของบคคล ไมใชเฉพาะลกษณะทางกายภาพของบคคลเทานนทเรา

สามารถสงเกตได แตรวมทงอาการทางกายทสามารถสงเกตโดยตรงหรอใชเครองมอวด เชน ภาวะการตน

การหลบของผปวย อาการบวมในผปวย ภาวะหวใจวายจากเลอดคง แผลกดทบ หรอเสนเลอดและผวหนง

อกเสบบรเวณทใหสารเหลวทางหลอดเลอดนาน ๆ

2. กจกรรม การกระท าและกจกรรมหลายอยางสามารถเกบขอมลดวยการสงเกต เชน นสยการ

บรโภคของบคคล กจกรรมการพยาบาลขางเตยงและเวลาทใช ระยะเวลาและจ านวนครงของการเยยมของ

ญาตและเพอนของผปวย กรยากาวราวทเดกแสดงออกในระหวางการเลน เปนตน

3. ทกษะและการปฏบต ใชไดดทงการปฏบตการพยาบาลและการศกษาพยาบาล เชน อาจารย

อาจตองการประเมนวานกศกษาสวนปสสาวะไดอยางถกตองหรอไม พยาบาลอาจสงเกตวาผปวยเบาหวาน

สามารถตรวจหาน าตาล และ อะซโตนในปสสาวะ ไดหรอไม

4. พฤตกรรมการตดตอสอสารและปฏสมพนธระหวางบคคล เชน พฤตกรรมการสนทนา

ระหวางพยาบาลและผปวย การรบสงเวรของพยาบาล

5. พฤตกรรมการตดตอสอสารโดยไมใชค าพด เชน การสมผส การแสดงออกทางสหนา การ

เคลอนไหวรางกาย ลกษณะทาทาง เปนตน

~ 168 ~


6. สงสมพนธ สงแวดลอมอาจมอทธพลตอพฤตกรรมของบคคล การวจยหลายเรองสนใจศกษา

ความสมพนธระหวางสงแวดลอมและความเชอ การกระท าหรอความตองการของบคคล ลกษณะของ

สงแวดลอมทสงเกตอาจเปนระดบความดงของเสยง ความสะอาดเรยบรอยของทอยอาศย เปนตน

กอนการสงเกตปรากฏการณตาง ๆ นกวจยจะตองก าหนดหนวยของการสงเกต (Unit of

Observation) ทเหมาะสมกบปญหาการวจย การเลอกหนวย ของการสงเกตม 2 วธ คอ 1) The Molar Approach

เปนการสงเกตพฤตกรรมทเปนหนวยใหญ ๆ และพจารณาในภาพรวมของมน เชน ในการศกษาการ

เปลยนแปลงทางอารมณของผปวย อาจจะก าหนดพฤตกรรมทตองการสงเกตเปน 2 กลมใหญ ๆ คอ

พฤตกรรมกาวราว (Aggressive Behaviors) และพฤตกรรมยอมตาม (Passive Behaviors) โดยทในแตละกลม

ใหญจะมพฤตกรรมยอย ๆ ทงทใชค าพดและไมใชค าพด 2)The Molecular Approach เปนการสงเกตหนวย

ยอย ๆ ของพฤตกรรมไมวาจะเปน การเคลอนไหว กรยา ทาทาง หรอขอความทพด จะถอวาเปนหนวยของ

การสงเกต

ในการเกบรวบรวมขอมลโดยการสงเกตนนความสมพนธระหวางผสงเกตและผถกสงเกตม

ความส าคญและเกยวของกบประเดนทส าคญ 2 ประการ คอ การรตวของผถกสงเกตวาก าลงถกศกษา และ

การมสวนรวมในเหตการณของผสงเกต หากผถกสงเกตรตววาก าลงถกศกษาอาจมพฤตกรรมเปลยนแปลง

ไปจากปกต ซงเรยกวา A Reactive Measurement Effect หรอ Reactivity ผวจยจงพยายามทจะลดปญหาน

โดยการหาวธศกษาโดยไมใหผสงเกตรตว (Concealment) เชน การสงเกตผานกระจกทางเดยว แตกอาจเกด

ปญหาเชงจรยธรรมตามมา ดงนน การเปดเผยใหผถกสงเกตทราบวาก าลงถกศกษาจงมหลายระดบขนอยกบ

เรองทศกษาและความเหมาะสม เชน การสงเกตพฤตกรรมการสอนของคร ผวจยจ าเปนตองแจงใหครผสอน

ทราบ แลวเขาไปนงสงเกตเงยบ ๆ ในชนเรยน แตไมไปเกยวของในกระบวนการเรยนการสอน หรอการวจย

ในชมชน ผวจยจะตองแจงใหผน าชมชนและชาวบานทราบวาจะมาท าวจยเกยวกบเรองอะไร แตชาวบาน

อาจไมไดรบการบอกเลาวาผวจยจะสงเกตรายละเอยดเกยวกบอะไรบาง ชาวบานกจะด าเนนชวตไปตามปกต

แตรตววามนกวจยเขามาอยในชมชนของตน

อกประเดนหนงทมความส าคญ คอ การมสวนรวมในเหตการณของผสงเกต งานวจยบางเรองผ

สงเกตอาจสงเกตและจดบนทกเหตการณทเกดขนตามธรรมชาต บางคนอาจเขาไปมสวนรวมในเหตการณ

นนเรยกวา Participant Observation เชน เขาไปชวยดแลเดกในสถานเลยงเดกกลางวนเพอสงเกตพฤตกรรม

การเลนของเดก หรอในการวจย เรอง นางงามตกระจก ของ ศลมาน (นฤมล) วงศสภาพ ซงผวจยไดศกษา

เกยวกบกระบวนการกลายเปนหมอนวด โดยเขาไปคลกคล สงเกต และสมภาษณพนกงานนวด เจาหนาท

เชยรแขก และผทเกยวของในสถานอาบอบนวดแหงหนงเปนเวลา 6 เดอน (ศลมาน วงศสภาพ, 2541)

~ 169 ~


พฤตกรรมบางอยางทตองการศกษาอาจไมเกดขนบอย ๆ ผวจยจงอาจใชวธจดกระท าสถานการณ

บางอยางขน เพอกระตนใหเกดพฤตกรรมทตองการศกษา เรยกวธนวา Directed Settings เชน สราง

สถานการณวาท ากระเปาเงนหลนทปายรถเมล เพอศกษาปฏกรยาทแสดงถงความซอสตยของคนทเดนผาน

ไปมา สรางสถานการณวาก าลงประสบอบตเหตหรอมเรองฉกเฉน เพอสงเกตพฤตกรรมการชวยเหลอของ

ประชาชนกลมเปาหมายทตองการศกษา เปนตน

ประเภทของการสงเกต

การสงเกตมทงแบบทมโครงสรางและแบบทไมมโครงสรางเชนเดยวกบ การเกบขอมลดวยวธ

Self – Report

1. การสงเกตแบบไมมโครงสราง (Unstructured Observation)

เปนวธการทใชมากในการวจยเชงคณภาพทมงหมายจะท าความเขาใจพฤตกรรมและประสบการณ

ของคนอยางทเกดขนในสภาพจรงตามธรรมชาต วธการเกบขอมลทนยมคอ ผวจยตองเขาไปสงเกตและม

สวนรวม (Participant Observation) ในกจกรรมทางสงคมของกลมคนหรอชมชนทศกษา ใชเวลาท าความ

รจกคนเคยจนกระทงไดรบความไววางใจจากคนในชมชน ท าการเกบขอมลดวยหลาย ๆ วธ เชน การสงเกต

การสมภาษณ แลวจดบนทกขอมล ผวจยมกมแผนคราว ๆ วาจะรวบรวมขอมลเกยวกบอะไรบาง ซงสวน

ใหญมกเกยวกบสงตอไปน

1.1 ลกษณะทางกายภาพของสถานทนน ๆ หรอ สภาพแวดลอมภายนอกทพฤตกรรมนน

เกดขน สภาพเชนนนสนบสนน หรอยบย งการเกดพฤตกรรมหรอเหตการณอะไรหรอไม

1.2 ผอยในเหตการณ คณลกษณะของผคนทอยในเหตการณ บทบาทของแตละคน อะไรท าให

คนเหลานนมารวมกลมกน

1.3 กจกรมและปฏสมพนธ เกดเหตการณอะไรขน ผอยในเหตการณมปฏสมพนธกนอยางไร

มวธการตดตอสอสารอยางไร

1.4 ความถและระยะเวลาทเกดเหตการณมการเกดซ า ๆ หรอ ไมมอะไรทเปนลกษณะเฉพาะ

ของกจกรรมหรอเหตการณทสงเกตนน

1.5 ปจจยทคลมเครอไมชดเจน เชน เหตการณบางอยางทควรจะเกดแตไมเกด ผอยใน

เหตการณพดอยางหนง แตแสดงทาทางทหมายความไปอกอยางหนง สงทขดขวางหรอรบกวนเหตการณนน ๆ

~ 170 ~


2. การสงเกตแบบมโครงสราง (Structured Observation)

จะแตกตางจากการสงเกตแบบไมมโครงสราง ทความหมายเฉพาะของเหตการณหรอกจกรรมทจะ

สงเกต แบบฟอรมหรอเครองมอทจะบนทกสงทสงเกต และกจกรรมทผสงเกตจะเขาไปมสวนรวม ผสงเกต

อาจมสวนใชวจารณญาณตดสนทก าลงสงเกตแตภายในขอบเขตทไดวางแผนไวแลววาจะสงเกตอะไร ดงนน

ความคดสรางสรรคจงไมไดเกดขนจากการสงเกต แตเกดจากการออกแบบวางแผนวาจะสงเกตอะไร

อยางไร บนทกและลงรหสอยางไร และจะสมตวอยางเหตการณทจะสงเกตอยางไร

ในการสงเกตแบบมโครงสราง ตองมการก าหนดขอบเขตและใหค าจ ากดความของพฤตกรรมท

ตองการสงเกต เพอจดแบงประเภทของพฤตกรรมเหลานนและเพอเปนแนวทางในการสงเกต ฉะนน วธจง

ไมเหมาะถาผวจยมความรจ ากดเกยวกบปรากฏการณทจะศกษา นอกจากจะศกษาโดยการสงเกตอยางไมม

แบบแผน

เครองมอทนยมใชมากในการสงเกต คอ แบบตรวจสอบรายการ (Checklist) ซงใชบนทก

คณลกษณะทปรากฏ หรอ ความถของพฤตกรรม เหตการณ และลกษณะทก าหนดไววาจะสงเกตลวงหนา

และแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Scales) ซงไดกลาวถงแลวในเรองชนดของค าถามปลายปด

การสงเกตแบบมโครงสรางหรอแบบแผนเออใหผวจย สามารถวางแผนเกบขอมลไดอยางมระบบ

โดยการสมสงเกตพฤตกรรมทตองการศกษา ซงท าได วธ คอ

1. ก าหนดตามเวลา (Time Sampling) โดยการก าหนดชวงเวลาทจะสงเกต อาจท าเปนระบบหรอ

โดยสม เชน สงเกตการณหดรดตวของมดลกทกๆ ครงชวโมง เปนเวลาครงละ 5 นาท มกใชกบเหตการณท

เกดตอเนองเปนระยะเวลานาน

2. ก าหนดเหตการณ (Event Sampling) โดยเลอกเหตการณหรอพฤตกรรมทจะสงเกต ซงผวจย

จะตองมความรวาเหตการณนน ๆ นาจะเกดขนตอนไหน หรอเฝารอดเหตการณนน มกใชในการวจยท

เหตการณนนเกดขนนาน ๆ ครง และเกดขนเปนเวลาไมนานนก

~ 171 ~


ตวอยางแบบตรวจสอบรายการ

เรอง การท าแผลกดทบ

ค าชแจง โปรดใสเครองหมาย ในชอง หนาขอความแตละขอททานสงเกตเหนตามความเปนจรง

หวขอ 1. ขนเตรยม(10 คะแนน) สงทสงเกตเหน

1.1 ปากคบชนดมเขยวในภาชนะสะอาด ม ไมม

1.2 ปากคบชนดไมมเขยวในกระปกหรอภาชนะสะอาด ม ไมม

1.3 ชามรปไตหรอภาชนะส าหรบใสของทใชแลว ม ไมม

1.4 กรรไกรตดแผล ม ไมม

1.5 ไมพนส าล ม ไมม

1.6 อบใสผากอซ และส าล sterile ม ไมม

1.7 ถวยใสน ายา 2 ถวย ม ไมม

หวขอ 1. ขนเตรยม(10 คะแนน) สงทสงเกตเหน

1.8 ขวดน ายาแอลกอฮอล และขวด N.S.S. ม ไมม

1.9 ขวดน ายาใสแผลชนดตางๆ ม ไมม

1.10 ปลาสเตอรปดแผล พรอมกรรไกร ม ไมม

หวขอ 2. ขนปฏบต(20 คะแนน) สงทสงเกตเหน

2.1 น าอปกรณทงหมดใสถาดหรอรถท าแผลไปไวขางเตยงผปวย ท า ไมไดท า

2.2 เตรยมผปวยโดยแจงใหทราบและจดทาผปวย (กนมาน ถาเปน

แผลในบรเวณทไมควรเปดเผย)

ท าถก ท าไมถก

2.3 เปดผาพนแผลออกทงในภาชนะทเตรยมไว เหลอแตผากอซ

ในสด


2.4 ลางมอใหสะอาด ท า ไมท า

หวขอ 2. ขนปฏบต(20 คะแนน) สงทสงเกตเหน

2.5 เปดขวดแอลกอฮอลเทใสถวย ท า ไมไดท า

2.6 เปดขวด N.S.S. เทใสถวย ท า ไมไดท า

2.7 ใชปากคบชนดมเขยวหยบผากอซปดแผลออกทงในภาชนะท

เตรยมไว


~ 172 ~


2.8 ใชปากคบชนดไมมเขยวหยบส าลใสในถวยแอลกอฮอลและ

N.S.S.


2.9 ใชปากคบชนดมเขยวหยบส าลในถวยแอลกอฮอลมาเชด

รอบๆ แผล โดยเชดเปนวงกลมจากดานในออกไปดานนอก


2.10 ใชปากคบชนดมเขยวหยบส าลในถวย N.S.S. เชดบรเวณแผล

ใหสะอาด


2.11 ถามเนอตายใชกรรไกรตดเนอทตายออกใหหมด ท าถก ท าไมถก

2.12 ใชส าลชบน ายาใสแผลปายทบรเวณแผล ท าถก ท าไมถก

2.13 ปดแผลดวยผากอซ sterile และปดทบดวยปลาสเตอร ท าถก ท าไมถก

2.14 เกบอปกรณท าแผลใหเรยบรอย ท า ไมท า

2.15 ลางมอใหสะอาด ท า ไมท า

3.ผล(12 คะแนน) สงทสงเกตเหน

3.1 เลอกยาไดเหมาะสมกบชนดของแผล ใช ไมใช

3.2 แผลสะอาด ใช ไมใช

3.3 ปดแผลเรยบรอย ใช ไมใช

3.4 แจงผลการท าใหผปวยทราบ ใช ไมใช

4.เวลา(8 คะแนน) สงทสงเกตเหน

เวลาทใชในการปฏบตงานทงหมด ตงแตเรมลงมอปฏบตงาน

4.1 ไมเกน 10 นาท ใช ไมใช

4.2 10 – 15 นาท ใช ไมใช

4.3 เกนกวา 20 นาท ใช ไมใช

รวม

ทมา : ดดแปลงจาก ผาสวรรณ สนทวงศ ณ อยธยา, 2532 หนา 90 – 91.

เชน การผลดเปลยนเวรของพยาบาล อาการชกในเดก การชวยเหลอผปวยทหวใจหยดเตนในหอ

ผปวย

~ 173 ~


จากทกลาวมาจะเหนไดวา การเลอกตวอยางการสงเกตไมวาตามระยะเวลาหรอตามเหตการณ จะ

ค านงถงเหตการณทจะสงเกตเปนหลก ไมใชเลอกตามผถกศกษา และในการวจยบางเรองกอาจใชทงสองวธ

รวมกนได

นอกจากตวอยางแบบสงเกตการท าแผลกดทบ ซงอาจารยอาจใชเปนเครองมอประเมนทกษะใน

การท าแผลกดทบของนกศกษา ทไดยกตวอยางไปแลว ผวจยยงอาจสรางแบบสงเกตใหมท งตวเลอกท

ก าหนดไวลวงหนาทคาดวาจะครอบคลมคณลกษณะของปรากฏการณทจะสงเกต และใหมทวางทผวจยจะ

สามารถบนทกสงทพบเหนนอกเหนอจากนน อนจะไดขอมลทเปนประโยชนตอการศกษาวจย หรอในกรณ

ทผวจยเหนวาตวเลอกทก าหนดใหไมตรงกบปรากฏการณทเกดขนในขณะทสงเกตกสามารถจะเขยน

บรรยายสภาพการณตามความเปนจรง โดยไมจ าเปนตองประเมน ตดสน หรอใหคณคากบสงทก าลงสงเกต

(ดงตวอยาง แบบสงเกต ในการวจย เรอง “สถานภาพของสถาบนการศกษา ในสงกดสถาบนพระบรมราชชนก”

ในภาคผนวก จ.)

การทผ แตงไดยกตวอยาง เครองมอทใชในการสมภาษณโดยชดค าถามเฉพาะ (Focused

Interview) การสมภาษณกลม (Focus Group Interview) รวมทง แบบสอบถามความคดเหนของนกศกษา

และแบบสงเกต ทใชในการวจยเรองเดยวกน คอ “สถานภาพของสถาบนการศกษาในสงกดสถาบนพระบรม

ราชชนก พ.ศ. 2539 : กรณศกษาวทยาลย 4 แหง” โดย อ าพล จนดาวฒนะ และคณะ (2540) เพอใหผอานได

เหนตวอยางของการใชวธการเกบรวบรวมขอมลหลาย ๆ วธ ในการศกษาปรากฏการณเรองใดเรองหนง อน

เปนเทคนคการวจยแบบ Multi – Method Research ซงท าใหเราไดมมมองของปรากฏการณนนใน

หลากหลายมต ทงดานกวางและดานลก สามารถน ามาเปรยบเทยบ และยนยนขอคนพบใหมความนาเชอถอ

และท าใหผลการวจยนาสนใจมากยงกวานน ในการวจยครงนยงไดมการเกบรวบรวมขอมลจากอาจารยและ

เจาหนาทในประเดนทคลายคลงกบทถามนกศกษาอกดวย

ประเดนทอาจสรางความยงยากใหแกผวจยจากการเลอกใชวธการเกบรวบรวมขอมลหลาย ๆ วธ

กคอ การวเคราะหขอมลและรายงานผลการวจย ส าหรบการวเคราะหขอมลของเครองมอแตละแบบนนกม

เทคนควธโดยเฉพาะอยแลว แตการน าเสนอผลการวเคราะหอาจจะยงยากกวา เพราะมขอมลจ านวนมาก ทง

ในเชงปราณและคณภาพ ในประเดนนผแตงใครใหขอเสนอแนะวา ควรจะจดหมวดหม หรอประเดนของผล

การศกษาออกมาเปนดานใหญ ๆ กอน และในแตละดานนน ผวจยสรปผลการวเคราะหขอมลเชงปรมาณ

เปนขอความเชงพรรณนา ตอดวยขอมลเชงคณภาพทไดจากการสงเกตและสมภาษณทสอดคลองหรอขดแยง

อนจะท าใหผอานมองเหนภาพของปรากฏการณนนชดเจนยงขน สวนผลการวเคราะหในรายละเอยด

ควรน าเสนอในภาคผนวก ทานผอานทสนใจสามารถดรายละเอยดไดจากรายงานวจยดงกลาว

~ 174 ~


การน าเครองมอทมอยแลวมาใช

หลงจากทผวจยไดตดสนใจแลววาตองการใชขอมลลกษณะใด และจะใชวธเกบรวบรวมแบบใด

เพอใหไดขอมลทจะตอบปญหาการวจยของตน จากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ ผวจยอาจพบวาตว

แปรทเราตองการศกษามเครองมอวดทผอนไดพฒนาขนมาแลว หากเราพจารณาเหนวาเครองมอนน ถก

สรางขนตามกรอบแนวคดหรอทฤษฎทสอดคลองกบทผวจยศกษา และเหนวาเครองมอนนมคณภาพใชได

และผวจยสามารถตดตอขออนญาตใชเครองมอจากผพฒนาหรอผถอลขสทธในเครองมอนน ผวจยสามารถ

ทจะน าเครองมอทมอยแลวมาใชได

หลกในการพจารณาเลอกเครองมอทมอยแลวมาใช

1. เครองมอนนสรางขนเพอวดตวแปรทผวจยตองการศกษาหรอไม ค าจ ากดความและกรอบ

แนวคดทเปนพนฐานของการพฒนาเครองมอนนสอดคลองกบของผวจยหรอไม เชน ผวจยศกษาเกยวกบ

การคดอยางมวจารณญาณของนกศกษาพยาบาล (Critical Thinking) ตามกรอบแนวคดของ Watson and

Glaser กจะตองใชเครองมอวดทพฒนาขนตามกรอบแนวคดนนวาการคดอยางมวจารณญาณประกอบดวย

ความสามารถในการอนมานหรออางอง (Inference) ความสามารถในการระบขอตกลงเบองตน (Recognition of

Assumption) ความสามารถในการนรนย (Deduction) ความสามารถในการตความ (Interpretation) และ

ความสามารถในการประเมนขอโตแยง (Evaluation of Argument) (สมสข โถวเจรญ, 2541; Bauwens &

Gerhard, 1987) หรอผวจยศกษาเกยวกบความพงพอใจของพยาบาลวชาชพ โดยใชทฤษฎแรงจงใจของ

Herzberg (Herzberg’s Motivation and Hygiene Factors) เปนกรอบแนวคด ผวจยจะน าเครองมอทม

ผพฒนาขนจากกรอบทฤษฎของ McClelland (McClelland’s Achievement Motivation Theory) มาใชยอม

ไมได (Marquis & Huston, 2000)

2. ความพรอมดานทรพยากร เครองมอวจยบางชดตองเสยคาเชาหรอซอในราคาแพง บางชดตอง

ใชผชวยเกบรวบรวมขอมล และบางชดมวธการตอบทยงยากตองมการจายคาตอบแทนใหแกผใหขอมล เปน

ตน ฉะนน ผวจยจะตองค านงถงทรพยากรทมอยหลาย ๆ ดาน เชน เงน เวลา ผชวยเกบขอมล เปนตน

3. ความพรอมและความคนเคยของผวจยตอเครองมอ และวธการเกบรวบรวมขอมลชนดนน ๆ

4. คามาตรฐานจากการวดของเครองมอชดนน จะเปนการดถาเครองมอนนเคยใชวดในกลม

ประชากรตาง ๆ และมการรายงานคามาตรฐาน และการกระจายของคะแนนไว ท าใหผวจยสามารถเลอกใช

เครองมอใหเหมาะกบกลมประชากรทจะศกษา และสามารถเปรยบเทยบคะแนนทวดไดกบคามาตรฐาน

~ 175 ~


5. ความเหมาะสมกบกลมประชากรทตองการศกษา ตองค านงวา เครองมอนนใชวดในประชากร

กลมอายใด ความสามารถทางสตปญญาในระดบใด ความสามารถในการอานตองมมากนอยเพยงใด

นอกจากนน เครองมอบางอยางตองเหมาะสมกบวฒนธรรมหรอกลมชนทศกษาดวย

6. การน าเครองมอไปใช (Administration Issue) เครองมอบางอยางอาจจ าเปนตองใชผเชยวชาญ

หรอผประกอบวชาชพโดยเฉพาะ เชน นกจตวทยา แพทย เปนผบรหารเครองมอ หรออาจตองใชใน

ระยะเวลา สถานทเฉพาะ เปนตน

เมอพจารณาประเดนตาง ๆ ทกลาวมาแลว และเหนวาเปนเครองมอทเหมาะสมทจะน ามาใชใน

งานของผวจยได กควรตดตอขออนญาตอยางเปนทางการกบเจาของเครองมอ หรอหนวยงาน หรอ

ส านกพมพทเปนผถอลขสทธในเครองมอนน และจะตองมการอางองในรายงานการวจยวาไดใชเครองมอ

ของใคร การดดแปลงเครองมอของผอนมาใชโดยไมมการอางองถงเจาของเปนสงทนกวจยไมควรท าอยาง

ยง เพราะเปนการขโมย (Plagiarism) ทรพยสนทางปญญาของนกวจยทานอน

หลงจากไดรบอนญาตใหใชเครองมอ ผวจยจะไดรบเครองมอฉบบสมบรณ ส าหรบเครองมอทได

มาตรฐานจะมเอกสารแนบมา ไดแก คมอในการใช วธการแปลผลคะแนน คะแนนมาตรฐานในกลม

ประชากรทเคยใชเครองมอนนวด (Norms) และคาแสดงคณภาพของเครองมอ (Psychometric Properties)

เชน ผลการทดสอบความตรง คาความเชอมน และคาอ านาจจ าแนก เปนตน กอนทผวจยจะน าเครองมอทม

อยแลวไปใช ควรจะทดสอบคณภาพของเครองมอในกลมตวอยางทมคณลกษณะคลายคลงกบประชากรท

เราตองการศกษา และรายงานผลการทดสอบในรายงานการวจยดวย ส าหรบวธการทดสอบคณภาพของ

เครองมอได กลาวไวในบทตอไป

ตารางท 1 ตวอยางของเครองมอชนด Self – Report ส าหรบการวจยทางการพยาบาลทมอยแลว

ตวแปรทตองการวด เครองมอทใช ตวอยางงานวจย

ความวตกกงวล

(Anxiety)

State – Trait Anxiety Inventory (STAI) Collins & Rice, 1977

การคดอยางม

วจารณญาณ

(Critical Thinking)

Watson – Glaser Critical Thinking Appraisal Bauwen and Gerhard, 1978 สมสข โถวเจรญ, 2541

~ 176 ~


ตวแปรทตองการวด เครองมอทใช ตวอยางงานวจย

ภาวะผน า

(Leadership)

Multifactor Leadership Questionnaire (MLQ) Stordeur, Vandenberghe and D’hoore, 2000 Stordeur, D’hoore and Vandenberghe, 2001

ความเจบปวด

(Pain)

McGill Pain Questionnaire (MPQ)

McGill Pain Questionnaire – Short

Form (SF – MPQ)

Neill, 1993 White, LeFort. Amsel& Jeans, 1997

คณภาพชวต

(Quality of life)

WHOQOL – 100

GCQ

How Are You? (WHY)

C - QOL

สวฒน มหตนรนดรกล และ วระวรรณ ตนตพวฒนสกล, 2540 Collier &MacKinlay, 1997 Le Cog et al., 2000 Jirojanakul P., 2000

การสนบสนนทาง

สงคม

(Social support)

Personal Resources Questionnaire (PRQ85) Social support Questionnaire (SSQ)

Ford – Gilboe, 1997 Richmond, 1997

ความเครยด

(Stress)

Symptoms of Stress Inventory (SOS) Anxiety Stress Questionnaire (ASQ) by House & Rizzo (1972)

Beaton, Murphy Pike &Corneil, 1997 Callaghan, Tak – Ying and Wyatt, 2000

ปจจยทมผลตอ

ความเครยดในการ

ท างาน

(Work stressors)

Nursing Stress Scale (NSS) Stordeur, D’hoore and Vandenberghe, 2001

~ 177 ~


การวด/ การเกบรวบรวมขอมล ทางการพยาบาล

ในการท าวจยทางการพยาบาล มแนวโนมทจะเปนการวจยทางคลนกเพมขนเรอย ๆ สวนใหญ

จงมกท ากบคน โดยเฉพาะอยางยงผปวย การเกบขอมลจากผปวยอาจเลอกใชวธการตาง ๆ ทไดกลาวมาแลว

วธใดวธหนง อยางไรกตามการตอบสนองของผปวยมลกษณะเฉพาะ ซงอาจจ าแนกไดเปน การตอบสนอง

ทางดานรางกายและการตอบสนองทางดานจตใจ ซงไดมเครองมอวดแยกจากกน กลาวคอ การตอบสนอง

ทางดานรางกายไดมการพฒนาวธการและเครองมอหลายชนดทสามารถวดการตอบสนองทางดานสรระและ

ชววทยาในลกษณะตาง ๆ สวนทางดานจตใจไดน าเอาเครองมอวดทางดานจตวทยามาใช

การวดขอมลทางดานสรระและชววทยา

ในการเกบขอมลทางคลนก อาจจะไดจาก อาการทผปวยบอก และ อาการแสดงความผดปกต

ทตรวจพบหรอสามารถสงเกตได เชน สของปสสาวะ กลน สของอจจาระ หรอคล า พบวา ตบ มามโต หรอ

มอาการบวม เปนตน ปจจบนไดมความกาวหนาทางวทยาศาสตรการแพทยไมมาก จงมเครองมอทสามารถ

วดหรอตรวจอาการตาง ๆ ท าใหไดขอมลทถกตองเทยงตรงยงขน ซงมตงแตเครองมองาย ๆ ทใชกนอยเปน

ประจ า เชน เครองวดความดนโลหต เทอรโมมเตอรวดอณหภม ไฟฉาย เครองชงน าหนก เครองวดสวนสง

ไปจนถงเครองมอทกลไกซบซอน เชน เครองเอกซเรยคอมพวเตอร และยงสามารถใชผลการตรวจทาง

หองทดลองเปนขอมล เพอพจารณาในการประเมนสภาวะผปวย หรอประเมนผลการใหการรกษาหรอ

พยาบาลแกผปวยได ขอมลทสามารถนบได วดได หรอตรวจพบได เชน การฟงเสยงปอด เสยงหวใจ เสยง

เคลอนไหวของล าไส คล าชพจร ผลการตรวจทางหองทดลอง ลกษณะของปสสาวะ วดปรมาณของน าดม

เทยบกบน าทถกขบออกจากรางกาย เปนตน สงเหลานเปนผลการท างานของอวยวะภายในรางกาย ซง

สามารถวดไดใน 3 ลกษณะทส าคญ คอ

1. การวดทางกายภาพ เชน อณหภมรางกาย ปรมาตรของน าหรอปสสาวะ ปรมาตรของการ

หายใจ ความดนโลหต น าหนกตว สวนสง เสยงหวใจ เสยหายใจ คาฮมาโตครต เปนตน

2. การวดทางเคม เชน การตรวจน าตาล หรอ อะซโตนในปสสาวะ การวดสวนประกอบของ

สารในเลอด ในปสสาวะ และในน ายอยอาหาร เปนตน ซงมกเกยวของกบการตรวจทางหองทดลอง เชน

อเลคโตรลยท โปรตนในเลอด

3. การวดทางจลชวะ เชน นบจ านวนแบคทเรย แยกชนดของเชอโรคจาก เลอด อจจาระ ปสสาวะ

ฯลฯ จากผปวยหรอจากเครองใชทเกยวของกบผปวย

~ 178 ~


ขอมลเหลานมกแสดงถงสงทเราตองการทราบไดโดยตรง และสามารถจะทราบไดจากการศกษา

ทฤษฎทางวทยาศาสตร อางองไดอยางเปนเหตเปนผล เปนสงทพยายามคนเคยใกลชดอยเสมอ พยาบาล

สามารถเกบขอมลไดงาย จงเหมาะทจะน ามาใชเพอการศกษาในคลนก

ตวอยางงานวจย ทศกษาเกยวกบตวแปรทางสรระและชววทยา ซงสามารถจะเกบขอมลไดใน

แตละระบบ มดงน

การท างานของระบบไหลเวยนโลหต ความดนโลหต การวดทางตรงท าได โดยเจาะเขาไปในเสนเลอด

ซงท าไดยาก แตสามารถวดไดคาทแนนอน และอานคาตอเนองกนไปได

ในทางการพยาบาลสวนใหญใชวธวดทางออม จงมความคลาดเคลอนไปไดบาง

คอ ใชสฟกโมมาโนมเตอรและสเตทโธสโคป ทงน เพอประเมนการท างานของ

ระบบไหลเวยนโลหต เชน แอมบอรน (Amborn, 1976) ไดศกษาความสมพนธระหวางอาการแสดงทาง

คลนกตาง ๆ กบความตองการดดเสมหะในผปวยทใชเครองชวยหายใจ พบวา ผปวยจะมความดนโลหตทง

ซสโตลค และความดนไดแอสโตลคเปลยนแปลงไป มากกวา 5 มม.ปรอท เมอตองดดเสมหะ เปนตน

ปรมาณเลอดทสงออกจากหวใจ หากไดจากปรมาณออกซเจนทใชไป โดยวดปรมาณออกซเจน

ในเลอดด าและเลอดแดง ในเรองนอาจศกษาถงกจวตรประจ าวน ในโรงพยาบาลของผปวยทท าใหเกด

ความเครยดวามผลตอปรมาณเลอดอยางไร

การวดความสามารถในการท างานของหวใจ เชน การตรวจคลนหวใจดวยไฟฟา เปนการวด

ภายนอกทไมเปนอนตรายกบผปวย ไดผลดในการประเมนสภาวะของหวใจ ในเรองนอาจศกษาถงการเกด

การเตนของหวใจทผดปกตทเกดขน เมอใหการพยาบาลตาง ๆ หรอเมอใหผปวยท ากจวตรตาง ๆ ภายใน

ขอบเขตของอาการของผปวยในขณะนน

ชพจร เปนผลจากการเตนของหวใจ อาจศกษาถง วธการทจะนบชพจร เชน ศกษาเปรยบเทยบกบ

การนบชพจรระหวางการใชนวหวแมมอกบนวกลาง 3 นว หรอ การศกษาถงอทธพลของการดมน าทม

อณหภมตาง ๆ กน ตอ อตราการเตนหวใจและความดนโลหตในผปวยกลามเนอหวใจตายอยางเฉยบพลน

หรอ การศกษาการท ากจกรรมการพยาบาล เชน การเคลอนไหว ระหวาง ท าเตยง เปรยบเทยบระหวางการให

ผปวยพลกตวในเตยง กบเหตการณลกนงทเกาอขางเตยงวาจะมผลตออตราการเตนของหวใจ และความดน

โลหตของผปวยอยางไร เปนตน

~ 179 ~


การทดสอบเกยวกบเลอด อาจเปนการหาความสมพนธของปรมาณเมดเลอดชนดตาง ๆ กบ

สภาวะการเจบปวย หรอการหาคาของสารทมในเลอด เชน คาฮโมโกลบน คาน าตาล ฯลฯ และการศกษา

เกยวกบเสนเลอด เชน เสนเลอดอกเสบ เสนเลอดขอด มการศกษาถงปจจยท าใหเกดการอกเสบของเสนเลอดด า

จากการใหสารน าทางเสนเลอด หรออาจจะศกษาถงความสมพนธระหวางการเกดการตดเชอ กบปรมาณเมด

โลหตขาว

การท างานของระบบหายใจ ปรมาณและความจตาง ๆ ของปอด สามารถวดไดจาก

สไปโรมเตอร (Spirometer) อตราการหายใจ วดไดจาก

นวโมทาโคมเตอร (Pneumotachometer) การพยาบาลหลายอยาง

ทท าใหมการกระจายของออกซเจนในปอดดขน เชน การพลกตวผปวย

การดดเสมหะ การท าใหเกดการถายเทของอากาศเมอดดเสมหะ

อาจศกษาถงวธการพยาบาลตาง ๆ เชน การพลกตะแคงตวผปวยวธไหนจะปองกนการเกดภาวะแทรกซอนทาง

ระบบหายใจไดดทสด หรอ การศกษาถงผลการฝกหายใจตอความสามารถในการออกก าลงกายของผปวยโรค

ปอดอดตนเรอรง โดยวดการทนไดของการออกก าลงกายดวยเครองมอออกก าลงกายเทรดมล (Treadmill

exercise)

การท างานของระบบประสาท อณหภมของรางกาย เปนสงทบงบอกถงความสมดลของ

ความรอนในรางกาย โดยทวไปวดโดยใช เทอรโมมเตอร ซงวดอณหภม

ทพนทผวกาย ซงมคาเปลยนแปลงไดมาก จงไดมการศกษากนมาวา

วดอยางไรจงจะดทสด เชน ควรวดจากต าแหนงใดของรางกายเมอมไข

หรอศกษาถงวธลดไขวาวธไหนจะไดผลดทสด เชน การศกษาถงผลของการเชดตวดวยน าธรรมดา น าเยน และ

แอลกอฮอล ในผปวยทมไข หลงผาตดชองทอง หรอ การศกษาผลของการเชดตว การอาบน า การประคบดวย

ผาเปยก และการรบประทานยาลดไข วามผลตอการเปลยนแปลงอณหภมรางกายในเดกทมไขอยางไร เปนตน

การตรวจคลนสมองดวยไฟฟา อาจใชในการศกษาเกยวกบภาวการณนอนหลบ ผลของความ

กระทบกระเทอนทางความรสก หรออารมณ ในทางการพยาบาลอาจศกษาถงความวตกกงวลหรอความเครยด

โดยดจากการตรวจคลนสมอง

~ 180 ~


การท างานของระบบกลามเนอ การตรวจกลามเนอดวยไฟฟา เครองมอทใชตรวจดการท างานของ

กลามเนอซงสามารถจะน ามาใชในการศกษา เชน วดความตงของกลามเนอ

ในผปวย มายอาสธเนย กราวส (Myasthenia gravis) โดยใชไดนาโมมเตอร

(Dynamometer) หรอวดความสนของมอในผปวยตดบหร หรอสราโดยใช

ทรโมมเตอร (Tremometer) เปนตน

การท างานของระบบทางเดนอาหาร อาจดไดจากการเคลอนไหวของ สวนตาง ๆ ของระบบทางเดนอาหาร เชน การวดการเคลอนไหว

ของกระเพาะอาหาร โดยการ ใสสายลงสกระเพาะ แลว ตอเขากบเครองมอไฟฟา

หรอ ดการคดหลงของน ายอย โดยดดน ายอยออกมาตรวจ ตวอยางการศกษา เชน

ตองการเปรยบเทยบอณหภมของอาหารเหลวทใหทางสาย ทมผลตอการเคลอนไหว

ของกระเพาะอาหาร โดยวดการเคลอนไหวของกระเพาะอาหารจากเครองทตดกบ

สายใหอาหาร เปนตน

การท างานของระบบปสสาวะ การท างานของระบบปสสาวะ อาจประเมนไดจากการตรวจปสสาวะ

เพอด จ านวน ส ความถวงจ าเพาะ น าตาล ภาวการณเปนกรดดาง และจลนทรย

ทมในปสสาวะ ตวอยางการศกษาเปรยบเทยบคาของน าตาลในปสสาวะทเกบจาก

ปสสาวะทถายครงแรก และปสสาวะทถายครงทสอง หรอ การศกษาผลการตดเชอจาก

การสวนปสสาวะดวยเทคนคทตางกนในผปวยทมกระเพาะปสสาวะพการ เปนตน

การท างานของตอมตาง ๆ

ตอมเหงอ เมอมความกระทบกระเทอนหรอตงเครยดทางจตใจ มกมเหงอออกมาก เนองจากสง

กระตนทางอารมณ ท าใหเกดการตอบสนองของระบบประสาทอตโนมต ทกระตนตอมเหงอ จงมการศกษาถง

ความเครยดและความวตกกงวลของผปวยในโรงพยาบาลทไดรบสงกระตนตาง ๆ กนโดยดจากการขบเหงอท

ฝามอ

~ 181 ~


ตอมไรทอ ฮอรโมน แสดงถง การท างานทงทางรางกาย และจตใจ จงสามารถศกษาปรมาณของ

ฮอรโมนตาง ๆ ในเลอด ในเนอเยอ หรอในปสสาวะ

จากทกลาวมา จะเหนวา การเกบขอมลทางดานสรระและชววทยา มทใชไดมาก แตการทจะน ามาใช

จะตองเลอกและดดแปลงเพอใหอานคาไดแนนอน เพราะการวดขอมลประเภทนมทงขอดและขอเสย ดงน คอ

ขอด ของการวดทางดานสรระและชววทยา

1. มความเปนปรนยสง เพราะเครองมอส าหรบวดขอมลประเภทน มกใหคาทเปนตวเลข ซงงายตอ

การอาน ไมวาจะมผอานกคน กจะไดคาตรงกน เชน ถาใหพยาบาล 2 คน ชงน าหนกผปวย โอกาสทพยาบาลทง

2 คน จะชงน าหนกไดไดคาตรงกนมมาก

2. เครองมอมกจะมความไว และวดไดตรง เชน เทอรโมมเตอรวดอณหภมของรางกาย สามารถบอก

ภาวะไขได ในขณะทเครองมออน ๆ เชน การวดทศนคต ความเจบปวด ความวตกกงวล ค าตอบทไดมกเปน

ลกษณะกวางๆ และแยกความแตกตางไมไดชดเจน

3. งายและสะดวกในการใช เพราะเครองมอบางชนดมใชอยแลว และใชเปนประจ า เชน เครองชง

น าหนก เครองวดความสง เครองวดความดนโลหต บางชนดอาจอยทหนวยงานทเกยวของ เชน หนวยโรคปอด

ซงจะมเครองทใชวดเกยวกบความจของปอด หรอหนวยโรคหวใจมเครองตรวจคลนหวใจดวยไฟฟา เปนตน

ขอเสย ของการวดทางดานสรระและชววทยา

1. เครองมอบางชนด มเทคนครายละเอยดการใชมาก ผวจยทจะตองใชเครองมอเหลาน จ าเปนตอง

ศกษารายละเอยด หรอฝกฝนการใชใหเกดความช านาญ เพอใหไดขอมลทถกตองตรงตามความเปนจรง

2. อนตรายทงกบผวจย และผถกวจย เชน เครองใชไฟฟา ถาใชไมถกตองจะเปนอนตรายได

3. การวดบางอยาง เชน วดการไหลเวยนของโลหต เครองวดจะใสเขาไปโดยตรงทเสนเลอด ท าใหม

ผลกระทบตออตราการไหลเวยน ดงนน คาทวดไดจงไมใชอตราการไหลเวยนทเกดตามธรรมชาต

4. เครองมอบางชนดมความไวมากเกนไป ถามสงรบกวนเพยงเลกนอยอาจมผลตอคาทวดได เชน

การขยบตวของผปวยในขณะทวดคลนหวใจดวยไฟฟา คาทไดอาจคลาดเคลอน

~ 182 ~


การเกบขอมลทางดานจตวทยา

ขอมลดานจตวทยา มความหมายรวม ตงแต ความรสกชอบ – ไมชอบ ความสนใจ ความสามารถ

ความถนด รวมทงบคลกลกษณะของบคคล บางอยางสามารถสงเกตไดโดยตรง เชน การนง ยน เดน และ

บางอยางตองอาศยเครองมอชวย เชน ทศนคต อาจมการปดบง ดงนน จงไดมผพยายามสรางเครองมอเพอให

เกบขอมลเหลานไดใกลเคยงความจรงทสด ดงตอไปน

1. การวดบคลกภาพ

บคลกภาพ หมายถง ลกษณะของบคคล ซงรวมตงแตหนาตา กรยา ทาทาง การพด การนง ยน เดน

นอน แตงกาย ฯลฯ การวดบคลกภาพโดยใชเครองมอส ารวจบคลกภาพ เปนสงทใชบอยในวงการพยาบาล

เรยกวาแบบส ารวจตนเอง ลกษณะของแบบส ารวจจะมขอค าถามทใหผตอบส ารวจตนเองวาเปนเชนนนหรอไม

เชน ตองการศกษาบคลกภาพของผปวยโรคพษสราเรอรง ผวจยอาจน าแบบส ารวจ เอม.เอม.พ.ไอ. (Minnesota

Multiphasic Personality Inventory, M.M.P.I.) มาวด ซงเปนแบบวดพยาธสภาพของจต ลกษณะของแบบวดจะ

ประกอบดวยค าถาม ซงมเนอหา 10 ประเภท ไดแก วดความเปนชาย – หญง วดการเกบตวทางสงคม วดการเปน

คนขระแวง ฯลฯ หรอ หากตองการศกษาเกยวกบบคลกภาพของนกศกษาพยาบาล ในสงกดของ

ทบวงมหาวทยาลย อาจเลอกแบบส ารวจ ซ.พ.ไอ. (California Psychological Inventory, C.P.I.) ซงเปนแบบวดท

เหมาะกบวยรน ลกษณะค าถามจะแบงเปนหมวดเนอหาดานการเขาสงคม การยอมรบตนเอง การควบคมตนเอง

ฯลฯ การจะเลอกใชแบบส ารวจใด จะตองดลกษณะของผตอบ ลกษณะแบบส ารวจ และความตองการของผวจย

ประกอบดวย ถาผวจยตองการศกษาเปรยบเทยบความตองการของผปวยเบาหวาน ชายกบหญง อาจตองใชแบบ

ส ารวจ อ.พ.พ.เอส. (Edwards Personality Preference Schedule, E.P.P.S.) ซงเปนแบบวดความตองการ 15 ดาน

เชน ความตองการผลสมฤทธ ความตองการมอทธพลเหนอผอน ฯลฯ เปนตน

2. การวดสตปญญา

การวดสตปญญา หมายถง การวดความสามารถทว ๆ ไป และความสามารถเฉพาะทางของบคคล ใน

การทจะหาความสมพนธของสงตาง ๆ และ การแกปญหา ผรเรมคนแรก คอ อลเฟรด บเนต (Alfred Binet) ท า

การวดสตปญญา โดยวดเปน ไอ.คว. (Intelligence Quotient : I.Q.) ซงจะวดความสามารถในการหาเหตผล การ

จ าตวเลข ความเขาใจภาษา ฯลฯ ผวดจะประเมนผลงานออกมาเปนอายจต (Mental Age : M.A.) มหนวยเปน

เดอน แลวน ามาค านวณรวมกบอายจรง (Calendar Age : C.A.) ซงมหนวยเปนเดอนเชนกน

แบบวดสตปญญาทนกจตวทยาคลนกนยมใช อกแบบหน งคอ เวส (Wechsler Adult Intelligence

Scale, W.A.I.S.) วดสตปญญา เปน I.Q. เชนกน ลกษณะของเครองมอ แบงเปน 2 ตอน คอ ตอนแรก วดทาง

ถอยค า เชน วดความรขาวสาร การตดสนใจในสถานการณตาง ๆ วดความร เรองเลขคณต วดชวงความจ า ฯลฯ

~ 183 ~


สวนตอนหลง วดการกระท า ไดแก การเขยนสญลกษณ ตวเลข การเตมรปภาพ การออกแบบโดยใชกอน

สเหลยม (Block Design) การเรยงรปภาพ และการประกอบชนสวน ยงมการวดสตปญญาอกแบบหนงท

ประเมนจากพฒนาการดานตาง ๆ ของบคคล ซงนยมใชในเดก เชน แบบวดพฒนาการของเดนเวอร (Denver

Developmental Scale) ลกษณะของแบบวดน จะบอกวาเดกชนคอได ควรมอายเทาใด เดกหยบของโดยใชนวช

กบนวหวแมมอได ควรจะมอายเทาใด ตวอยางเดกอาย 2 ป แตยงไมสามารถเกาะยนได แสดงวา พฒนาการทาง

สมองชากวาเดกปกต เปนตน การวจยบางเรอง จ าเปนตองอาศยเครองมอวดพฒนาการน มาใช เชน ตองการ

ศกษาพฒนาการของเดกทคลอดโดยใชเครองชวยคลอด ซงผวจยมความเชอวา การใชเครองมอชวยคลอดมผล

กระทบกระเทอนตอสมอง จงตองการศกษาตดตามพฒนาการทางสมองของเดก เปนตน

3. การวดทางทศนคต

ทศนคต หมายถง กระบวนทเรมจากความคด ความรสก และท าใหเกดการตอบสนองตอสงเรา ซง

อาจจะเปนบคคล สงของ สถาบน สถานการณ หรอแนวความคด การตอบสนองน แบงเปน 2 ลกษณะ คอ

แนวโนมทจะชอบหรอพอใจ เรยกวา ทศนคตทางบวก และแนวโนมทจะไมชอบ หรอไมพอใจ เรยกวาทศนคต

ทางลบ การทจะวดทศนคตของคนโดยทว ๆ ไป มกนกถงการเฝาดพฤตกรรมในการพด การเขยน การกระท า

ฯลฯ ของคนตอสงเราในสภาพการณทตาง ๆ กน แตในทางปฏบตเปนไปไดยาก เพราะสนเปลองเวลา และถาผ

ถกสงเกตรตวกจะเกดการแสรงแสดงพฤตกรรมได การใชสเกลวดทศนคตจงเปนทนยมกนแพรหลาย เชน

สเกลแบบ เธอรสโตน (Thustone) แบบลเคต (Likert) และ แบบออสกด (Osgood) ทงหมดทกลาวมาแลวเปน

การวดทศนคตทางตรง ซงมขอเสย คอ บางครงอาจไดขอมลไมตรงกบความจรง เพราะผตอบอาจไมรวมมอ

หรอไมกลาเปดเผยความรสกทแทจรง เนองจากกลวสงคมจะไมยอมรบหรออาจจงใจแสดงความรสก เพราะ

อยากใหผอนเหนวาตวเองมทศนคตทด ดวยเหตนท าใหมผคดหาวธการอน ๆ ทจะวดทศนคตออกมา เปนตนวา

ใชเทคนคการฉายออก เทคนคนมหลกวาเมอมสงเรามากระตน และผตอบไดรบการสงเสรมใหเลาหรอบรรยาย

เรองทเกยวกบสงเรานนจะท าใหผตอบเผลอเอาตวเองเขาไปเกยวของกบสงเรานนท าใหฉายความในใจออกมา

สงเราทกลาวน อาจเปนภาพหยดหมก รปภาพของบคคลหรอเหตการณตาง ๆ ภาพขาวด าทมความหมาย

คลมเครอ หรอประโยคทมขอความไมสมบรณ การใชเทคนคนผใชจะตองมความรทางดานจตวเคราะห วธน

จงมทใชคอนขางจ ากด แบบการวดทศนคต ซงเปนทนยมใช มดงน

1) แบบเธอรสโตน เปนแบบวดทศนคตทสรางขนโดย นกจตวทยา ชอ เธอรสโตน ในป ค.ศ. 1920

ลกษณะของแบบวดน จะมขอค าถาม ซงใหเลอกตอบได 2 ทาง คอ เหนดวย – ไมเหนดวย และในแตละขอ

ค าถามจะมคาคะแนนอยในคมอ เพอเปนดชนบอกทศทางและความเขมของทศนคต คาคะแนนนจะมคาอย

~ 184 ~


ระหวาง 0 – 11 ถาทศนคตด คาจะเขาใกล 11 แตถาไมดคาจะเขาใกล 0 ตวอยางของแบบวดนแสดงดงตาราง

ดานลางน

ตารางท 6.4 ตวอยางแบบวดทศนคตแบบเธอรสโตน ตองการวดทศนคตของประชาชนทมตอการใชวธ

ปองกนการตงครรภ

ขอความ เหนดวย ไมเหนดวย

1. ขาพเจาเชอวาการปองกนการตงครรภเปนเรองสวนตวของแตละบคคล 2. ขาพเจาคดวาผหญงทแตงงานแลวควรจะใชวธปองกนการตงครรภ 3. ขาพเจาเชอวาบคคลทใชวธปองกนการตงครรภ/มกจะเปนกลมบคคลทม เปาหมายเพอความสขทางดานเพศสมพนธเทานน 4. ขาพเจาคดวาถาปราศจากวธปองกนการตงครรภ ประชาชนจะไมสามารถ ประสบผลส าเรจในการด ารงชวต 5. ถาขาพเจาใชวธปองกนการตงครรภ ขาพเจาจะสามารถซอสงทตองการได

การวเคราะหและแปลความหมาย กระท าโดยน าแบบส ารวจทตอบเสรจแลวมาพจารณาเฉพาะขอท

ตอบวา “เหนดวย” เทานน โดยดวาขอนน มคาคะแนนในคมอเปนเทาใด หมายความวา ผตอบมทศนคตในขอ

ค าถามนนเทากบคาคะแนนในคมอ

เชน นาง ก. เหนดวยกบ ขอ 3 เมอเปดคมอแลว พบวา ขอ 3 มคะแนน 1.2 หมายความวา นาง ก. ม

ทศนคตไมดในขอนน ส าหรบการวเคราะหแบบวดทงฉบบ ของ นาง ก. ใหค านวณคาเฉลย หรอคามธยฐาน

ของคะแนนของขอความ ทตอบวา เหนดวย เชน นาง ก. เหนดวยกบขอความ 6 ขอความ ซงมคะแนนเทากบ

1.2, 2.8, 3.4, 4.2, 5.6 และ 6.5 คาเฉลยจะเปน 1.2+2.8+3.4+4.2+5.6+6.5/ 6 = 3.9 สวนคามธยฐานจะเปน

3.4+4.2/ 2 = 3.8 ดงนนคาคะแนนทได ในการค านวณน จะบอกไดวา นาง ก. มทศนคตตอการปองกนการ

ตงครรภ เปน 3.8 ซงหางจากคา 11 มากกวา ทหางจากคา 0 จงถอวา นาง ก. ไมเหนดวย กบ การปองกนการ

ตงครรภ

การวดทศนคตแบบน สามารถบอกทศนคตเปนรายบคคลได โดยไมตองเปรยบเทยบกบใครและ

สามารถบอกระดบความเขมของทศนคตไดชดเจนด แตมความยงยากในการสรางเครองมอโดยเฉพาะการหาคา

คะแนน กลาวคอ ผวจยจะตองหาผตดสนจ านวนมาก มาพจารณาขอค าถามและแตละขอ ซงตองท าเปนบตร

ค าถามบตร ละ 1 ขอ และมส าเนาแจกใหครบ จ านวนผตดสน จากนน ผตดสนจะพจารณาลกษณะของถอยค า

ในบตรค าถามวา มลกษณะไปทางบวกหรอลบ ซงม 11 ระดบ คอ A – K โดยไมเอาความรสกของตนเขาไป

~ 185 ~


ปะปน ถาถอยค ามลกษณะบวกมากใหจดในล าดบทเขาใกล K มาก ถาลกษณะไปทางลบใหจดล าดบเขาใกล A

แลวจงน าผลการจดล าดบมาจดกระท าเปนคาคะแนนเฉพาะขออกครงหนง อยางไรกตามคาคะแนนทไดอาจม

อคต สเกลวดแบบนจงเปนทนยมนอยกวาแบบถดไป

2) แบบลเคต เปนแบบวดทศนคตทสรางขน โดยนกจตวทยาชอ ลเคต ลกษณะของแบบวดน จะม

ขอความหลาย ๆ ขอความทครอบคลมหวขอทจะศกษา ซงขอความนจะมความหมายทงทางบวกและทางลบ

เรยงกนอยอยางไมจงใจ และมปรมาณทพอ ๆ กน การตอบแบบสอบถามน มขอใหเลอกตอบได ตงแต 2

ตวเลอกขนไป สวนใหญ นยม 5 ตวเลอก เชน 1) เหนดวยอยางยง 2) เหนดวย 3) ไมแนใจ 4) ไมเหนดวย 5)

ไมเหนดวยอยางยง ซงผตอบจะใสเครองหมาย ลงในตวเลอกใดตวเลอกหนงเทานน ส าหรบการใหคะแนน

ขนอยกบลกษณะของขอความ ถาขอความนนมความหมายทางบวก การใหคะแนนจะเปน ดงน

ตวเลอก คะแนน เหนดวยอยางยง เหนดวย ไมแนใจ ไมเหนดวย ไมเหนดวยอยางยง

5 4 3 2 1

ถาขอความนน มความหมายทางลบ การใหคะแนนจะเปน ดงน

ตวเลอก คะแนน เหนดวยอยางยง เหนดวย ไมแนใจ ไมเหนดวย ไมเหนดวยอยางยง

1 2 3 4 5

การวเคราะหใหรวมคะแนนทงฉบบของแตละบคคล ดงตวอยางในตารางดงตอไปน

~ 186 ~


ตวอยาง 6.5 แบบวดทศนคต แบบลเคต ตองการวดทศนคตของนกศกษาพยาบาลตอวชาชพพยาบาล ค าแนะน า : โปรดใสเครองหมาย ✓ ลงในชองวางทตรงกบความรสกของทานทมากสด

ความรสก ขอความ

เหนดวยมาก

เหน ดวย

ไมแนใจ ไมเหน ดวย

ไมเหน ดวยมาก

คะแนน

(✓) น.ส.ก.

() น.ส. ข.

1. การปฏบตพยาบาลบนหอผปวยท าใหเกดความภาคภมใจในตวเอง

4 2

2. คนทวไปมกมองวาเขามาเรยนพยาบาลเพออนาคตจะไดแตงงานกบแพทย

5 2

3. ผทสอบเขาเรยนพยาบาลจะถกมองวามสตปญญาระดบต า 3 2

4. ขาพเจาอยากจะแนะน าใหคนอนๆ มาเรยนพยาบาลดวย 4 2

5. งานพยาบาลท าใหขาพเจามโอกาสหารายไดพเศษไดงายกวาเพอนๆ ในอาชพอน

4 3

6. ขาพเจารสกวาความภาคภมในตวเองลดลงเมอตองเขากลมรวมกบแพทย

4 2

7. ขาพเจาพรอมทจะท างานในทกแหงทขาดแคลนพยาบาลทนททจบการศกษา

3 1

8. ขาพเจายนดแนะน าตวเองวาเปนพยาบาลในทกโอกาส 4 2

9. ถายายไปเรยนคณะอนได ขาพเจาจะรบยายทนท 5 2

10. งานพยาบาลเปรยบเหมอนการปดทองหลงพระคอท าดแลวไมมใครเหน

4 1

คะแนนรวม 40 19

เครองหมาย ✓ เปนค าตอบ น.ส. ก. เครองหมาย เปนค าตอบ น.ส. ข.

จากตารางจะเหนวา น.ส. ก ไดคะแนนรวม 40 น.ส. ข ไดคะแนนรวม 19 แสดงวา น.ส. ก มทศนคต

ตอวชาชพดกวา น.ส. ข และเมอเทยบกบคะแนนรวมของแบบวดทงฉบบหรอทงชด คอ ทศนคตต าสดมคา 1 x 10

= 10 คะแนน สงสดคอ 5 x 10 = 50 คะแนน จะพบวา น.ส. ก มทศนคตตอวชาชพคอนขางด และ น.ส. ข ม

ทศนคตไมดตอวชาชพ แบบวดทศนคตของลเคตนเปนทนยมใชแพรหลาย และไดมการน าไปประยกตใชใน

การสรางแบบสอบถาม แบบสมภาษณ ฯลฯ เพราะเปนแบบทสรางไดงาย กลาวคอ ผวจยพจารณาวา จะวด

ทศนคตของใครทมตออะไร และใหความหมายของสงทจะวดใหแนนอนเสยกอน จากนนจงสรางขอความ

ใหคลมเนอหาในหวขอน น ๆ โดยขอความน นควรจะเขยนเกยวกบความรสก ซงขอความนนควรจะ

ประกอบดวยลกษณะทางบวกบางลบบาง คละกนไป และขอความนนจะตองสอความหมายชดเจนไมม

ความหมาย 2 นย ขอความทสรางขนจะตองมจ านวนมากกวาทก าหนด เพราะจะตองมการคดเลอกปรบปรง

โดยวธการวเคราะหรายขอ เพอจะเลอกเอาเฉพาะขอทมความแตกตางของคะแนนในกลมทไดคะแนนสงสด

~ 187 ~


กบกลมทไดคะแนนต าสด เพราะถอวาขอความเหลานสามารถจะวดความรสกทแตกตางกนได จากนนจงน า

แบบวดนไปตรวจสอบความเทยงอกครงหนง

3) แบบออสกด (Osgood Scale or Semantic Differential Scale) เปนการวดทสรางขนโดย

ออสกด และ คณะ ในป ค.ศ. 1957 เปนการศกษาเกยวกบความคดรวบยอดหรอมโนทศน ของสงตาง ๆ

ลกษณะของแบบวดน จะมประโยค หรอ วลทเกยวกบสงใดสงหนง อาจจะเปนสถานท บคคล เหตการณ

หรอสงของ ฯลฯ ทตองการใหผตอบแสดงความรสกในมตตาง ๆ 3 มต คอ ดานการประเมนผล เชน ด – เลว,

นาเกลยด – สวยงาม, ดานศกยภาพ เชน แขงแรง – ออนแอ, บอบบาง – ทนทาน, และ ดานกจกรรมหรอ

ปฏกรยา เชน รวดเรว – เชองชา, มด – สวาง เปนตน ผวจยจะตองหาค าคณศพท ทมความหมายตรงขามกน

เปนค ๆ และมลกษณะทง 3 มต ปะปนกน ในระหวางคค าน จะมสเกลใหผตอบ เลอก 5 – 9 ระดบ ทนยมใช

มาก คอ 7 ระดบ ผตอบจะเลอกตอบเพยงตวเลอกเดยวเทานน ดงตวอยางตอไปน

ค าแนะน า : ขางลางนเปนคของค าตาง ๆ ซงอธบายถงความรสกทมตอรางกายในขณะตงครรภ ระหวางคค า

แตละคจะมค าทบอกความมากนอยอย 7 ลกษณะ ขอใหทานเขยนเครองหมายวงกลมลอมรอบหมายเลขทตรง

กบความรสกของทาน

หมายเลข 3 หมายถง มากทสด หมายเลข 2 ” ปานกลาง หมายเลข 1 ” นอย หมายเลข 0 ” กงกลาง เฉยๆ หรอธรรมดา

“ทานมความรสกอยางไรตอรางกายของทานในขณะตงครรภ”

รางกายทานสวยงามขน 3…… 2 …… 1 …… 0 …… 1 …… 2 ……3 นาเกลยด ตามเนอตามตวมกลนหอม 3…… 2 …… 1 …… 0 …… 1 …… 2 ……3 มกลนเหมน ทรวดทรงของทานดขน 3…… 2 …… 1 …… 0 …… 1 …… 2 ……3 เลว ไมนาด ทานมสขภาพด (ไมเจบไข) 3…… 2 …… 1 …… 0 …… 1 …… 2 ……3 เจบออดๆ แอดๆ ทานรสกยนดในรปรางของทาน 3…… 2 …… 1 …… 0 …… 1 …… 2 ……3 รสกร าคาญ ทานมความออนโยนขน 3…… 2 …… 1 …… 0 …… 1 …… 2 ……3 มความแขงกระดาง

~ 188 ~


การใหคะแนนขนอยกบจ านวนชองทใหผตอบประเมนคา แตยดหลกเดยวกบแบบลเคต กลาวคอ

ถาผตอบท าเครองหมายทคอนไปทางดานบวกจะไดคะแนนมาก ถาคอนไปดานลบจะไดคะแนนนอย และ

การเรยงขอความอาจสลบไปเปนขอความทางบวกขนมากอนบาง ทางลบขนมากอนบาง เพอไมใหผตอบ

สรางแบบแผนการตอบของตนเองไดวาขอตอไปควรเลอกค าตอบใด เมอใหคะแนนแลวจะน าขอมลทไดมา

วเคราะหองคประกอบ เพอทราบทศนคตของผตอบในแตละมต แตในทางปฏบตไดมผน าคะแนนมารวมกน

เปนทศนคตของบคคลนนตอแนวคดทศกษา จะเหนไดวาการวดทศนคตแบบออสกดนสรางงาย ไมตองคด

ขอความใหล าบาก จงมโอกาสใชไดกวางขวาง

4) ไอเซน และฟชบายน (Ajzen & Fishbein) ในการวดทศนคต พงระลกเสมอวา ทศนคตเปน

เรองเกยวกบนามธรรม วธการศกษาเปนเพยงการรวบรวมขอมล ความรสกทบคคลตอบสนองตอสงเราท

เปนประโยคหรอขอความ หากประโยคหรอขอความนนๆ ขาดความชดเจน เจาะจง ขาดรายละเอยด

ครอบคลมเรองทจะศกษา หรอลกษณะของขอความมความไวไมเพยงพอจะไมสามารถวดทศนคตทเปนจรง

ได คนทวไปเชอวาทศนคตสามารถท านายพฤตกรรมได แตบอยครงทพบวาการท านายพฤตกรรมทบคคล

แสดงออกไมสอดคลองกบทศนคตทวดได เชน สตร 2 คน มทศนคตทดตอการใชยาเมดคมก าเนดเทากน

และ พบวา คนหนงใช แตอกคนหนงไมใชยาเมดคมก าเนด ทเปนเชนน อธบายตามแนวคด ของ ไอเซน และ

ฟชบายน (Ajzedn and Fishbein, 1980) ได 2 ประการ กลาวคอ ทศนคตมไดเปนตวบงชพฤตกรรมแตเพยง

ล าพง ยงมแรงผลกดนของบคคลหรอสงคมเปนสวนรวมในการบงชพฤตกรรมดวยอกแรงหนง อกประการ

หนง คอ การวดทศนคตของบคคลทมตอพฤตกรรมจะตองวด ทงดานความเชอทมตอพฤตกรรมและดาน

การประเมนผลของความเชอเกยวกบพฤตกรรมนน

การวดทศนคตตามแนวคดของ ไอเซนและฟชบายน ลกษณะของแบบวด จะคลายกบการวด ใน

สเกลของออสกด คอ ใหผตอบแสดงความรสกตอขอความดานความเชอทมตอพฤตกรรม และ ดานการ

ประเมนผลของความเชอเกยวกบพฤตกรรมนน ซงมใหเลอก 2 ทาง ไดแก เปนไปได หรอด และเปนไป

ไมได หรอเลว ในแตละทาง แบงเปน 3 ระดบ คอ มาก ปานกลาง นอย รวมทงความรสกทางตรง รวมเปน 7

ระดบ คอ 7 ตวเลอก ซงใหผตอบเลอกเพยงตวเลอกเดยว ดงตวอยาง

~ 189 ~


ตวอยาง แบบวดทศนคตตอการใชยาเมดคมก าเนด

ก. ดานความเชอเกยวกบการใชยาเมดคมก าเนด

1. การใชยาเมดคมก าเนดท าใหฉนไรกงวลเรองตงครรภ เปนไปได เปนไปไมได

มาก ปาน กลาง

นอย ไมใช ทงสอง

นอย ปาน กลาง

มาก

2. การใชยาเมดคมก าเนดเปนวธทสะดวกทสดของฉน เปนไปได เปนไปไมได




มาก

3. การใชยาเมดคมก าเนดท าใหรอบเดอนของฉนสม าเสมอ เปนไปได เปนไปไมได




มาก

ข. ดานการประเมนผลของความเชอเกยวกบการใชยาเมดคมก าเนด

1. การทฉนไรกงวลเรองตงครรภเปนสงท

ด เลว




มาก

2. การทฉนรสกสะดวกเมอใชยาเมดคมก าเนดเปนสงท ด เลว




มาก

3. การทรอบเดอนของฉนสม าเสมอเปนสงท ด เลว




มาก

~ 190 ~


ในการวเคราะหและแปลความหมายของขอมล น าแบบส ารวจทตอบแลวมาพจารณาใหคะแนน

ตามเกณฑดงน

เปนไปได + 3 + 2 + 1 0 – 1 – 2 – 3 เปนไปไมได




มาก

ด + 3 + 2 + 1 0 – 1 – 2 – 3 เลว




มาก

การวเคราะหทศนคตกระท าโดยน าความเชอเกยวกบ พฤตกรรมคณกบการประเมนผลของ

ความเชอ เกยวกบพฤตกรรมนน เปนรายขอ คะแนนสงสดและต าสดของแตละขอ จงมคาเปน +9 ถง – 9

หากจะสรปทศนคตของแบบวดทงฉบบ ใหรวมคะแนนทศนคตทกรายขอ ดงตวอยาง

ตาราง 6.6 แสดงตวอยางการรวมคะแนนทศนคตตอการใชยาเมดคมก าเนดของสตรกลมทใชและไมใชยาเมดคมก าเนด

การใชยาเมดคมก าเนด ความเชอ การประเมนผลของความเชอ ความเชอ x การประเมน

ผใช ผไมใช ผใช ผไมใช ผใช ผไมใช 1. ท าใหฉนไรกงวล เรองจะตงครรภ

+ 2.2 + 2.1 + 2.5 + 2.6 + 5.5 + 5.5

2. เปนวธคมก าเนดท สะดวกทสดของฉน

+ 2.7 + 1.4 + 2.6 + 2.4 + 7.0 + 3.4

3. ท าใหรอบเดอนของฉน สม าเสมอ

+ 1.5 + 1.3 + 2.4 + .3 + 3.6 + .4

4. ท าใหฉนวางแผนการ มบตรได

+ 2.0 + 1.9 + 1.8 + 1.9 + 3.6 + 3.6

5. มผลตอจรยธรรม ทางเพศของฉน

- 2.6 + .4 + .3 - 2.0 - .8 - .8

รวม + 18.9 + 12.1 ทมา : Ajzen and Fishbein, 1980.

จากตาราง เปนการศกษา “ทศนคตตอการใชยาเมดคมก าเนดของสตรกลมทใชและไมใชยาเมด

คมก าเนด” จะเหนวา คะแนนรวมทกรายขอ ของกลมผใช มากกวา กลมผไมใช นอกจากน จากขอมล ขอ 3

แสดงใหเหนวา แมความเชอของบคคลสองกลม จะคลายกน คอ มคา + 1.5 และ + 1.3 แต ถาการประเมน

ของความเชอตางกน คอ + 2.4 และ + .3 ยอมท าใหคะแนนทศนคตในขอน ตางกน เปน + 3.6 และ + .4 ได

~ 191 ~


จาก ขอ 5 แมทศนคต เรอง จรยธรรมทางเพศของบคคลจะเหมอนกน คอ - .8 แต ความเชอและการ

ประเมนผลของความเชอ อาจตางกนได เปน -2.6, +.4 และ +.3, -2.0 และ บคคลอาจมความเชอในทางบวก

คอ +.4 ในขณะทการประเมนผลความเชอ อาจเปนลบได คอ -2.0 ขอมลดงกลาวทงหมดน มประโยชนตอ

การวางแผนแกไขทศนคตไดเปนเรอง ๆ ซงนบเปนจดเดนของการวดทศนคต ตามแนวคดของ ไอเซนและ

ฟชบายน

จากตวอยางขางตน หากผวจยตองการแจกแจงระดบของทศนคต วาดหรอไม มากนอยเพยงใด

สามารถท าได โดยอาจเอาจ านวนขอของแบบสอบถามไปหารคะแนนรวมทศนคต จากตวอยางคะแนนเฉลย

ของทศนคตกลมผใชและผไมใชยาเมดคมก าเนด มคา 18.9/ 5 = 3.8 และ 12.1/ 5 = 2.4 ตามล าดบ ใหน า

คาทค านวณไดเทยบกบคะแนนตามเกณฑ ดงน

ทศนคตด + 9 + 6 + 3 0 – 3 – 6 – 9 ทศนคตไมด




มาก

หรอเพอใหสะดวกในการพจารณาอาจเขยนไดอกรปแบบหนง ดงน

ทศนคตด ทศนคตไมด มากกวา 0 ถง + 3 = นอย นอยกวา 0 ถง – 3 = นอย มากกวา + 3 ถง + 6 = นอย นอยกวา – 3 ถง – 6 = นอย มากกวา + 6 ถง + 3 = นอย นอยกวา – 6 ถง – 9 = นอย

จากการเทยบคะแนนขางตน สรปไดวากลมผใช และกลมผไมใชยาเมดคมก าเนด มทศนคตทดตอ

การใชยาเมดคมก าเนด แตผใชมทศนคตดปานกลาง สวนผไมใชมทศนคตดนอย การวเคราะหระดบของ

ทศนคตน อาจใชคะแนนรวม ของทศนคตไดเลย โดยเอาคะแนนแตละคาในเกณฑขางตนคณกบจ านวนขอ

ของแบบวด เพอใชเปนเกณฑในการพจารณากได

~ 192 ~


การสรางแบบวด ตามแนวความคดของ ไอเซนและฟชบายน มขนตอน ดงน

1. ก าหนดพฤตกรรมทจะศกษาใหมความชดเจนเจาะจง โดยค านงถงการกระท า (Action) ท

หมาย (Target) บรบท (Context) และเวลา (Time) เชน การปฏบตงานบนคลนกในโรงพยาบาล ภายหลง

ส าเรจการศกษาพยาบาล ในตวอยางน การปฏบตงาน เปนการกระท าบนคลนก เปนทหมายในโรงพยาบาล

เปน บรบท หรอ ค าขยายสงแวดลอม ภายหลงส าเรจการศกษาพยาบาล

แตในบางกรณ อาจไมจ าเปนตองมบรบทเพอขยายสงแวดลอม เชน การใชยาเมดคมก าเนด

ภายหลงแตงงาน ในตวอยางนมเพยงการกระท า คอ การใช ทหมาย คอ ยาคมก าเนด และเวลาคอ ภายหลง

การแตงงาน

2. ก าหนดวาจะศกษาทศนคตของใคร ทมตออะไร ใหสอดคลองกบ ขอ 1.

3. ส ารวจความเชอเกยวกบพฤตกรรม จากตวอยางทเปนตวแทนของประชากรจรง โดยใหตอบ

ค าถามปลายเปดเกยวกบขอด ขอเสย และผลอน ๆ ทจะเกดขน เชน

3.1 ทานคดวาการททานใชยาเมดคมก าเนด จะกอใหเกดขอดอะไรบาง

3.2 ทานคดวาการททานใชยาเมดคมก าเนด จะกอใหเกดขอเสยอะไรบาง

3.3 ทานคดวาการททานใชยาเมดคมก าเนด จะกอใหเกดผลอนใดไดบาง

4. น าความเชอทส ารวจไดมาจดเปนหมวดหม และแจกแจงความถ

5. เรยงล าดบความเชอตามความถ จากสงสดไปต าสด และค านวณ 75 เปอรเซนตของความถ

ทงหมด พจารณาดวา อยในขอบเขตความเชอขอใด ถอวาขอทอยในขอบเขต เปนความเชอเดนชด (Model

salient belief) สวนขอทเหลอจะตดทงไป เชน ความถทนบไดจากความเชอทงหมดเปน 463 เมอค านวณ 75

เปอรเซนตของความถ จะได 347 ซงอยในขอบเขตของความเชอ 10 ขอแรก ดงนน ความเชอดงกลาวนจงถอ

เปนความเชอเดนชด

6. น าความเชอดงกลาว มาแตงเปนขอความลงในแบบวด ซงม 2 ดาน คอ ความเชอเกยวกบ

พฤตกรรม และการประเมนผลของความเชอเกยวกบพฤตกรรมนน

7. ตรวจสอบความชดเจนของขอความอกครง อาจใหผอยใกลชดชวยพจารณา แลวจงน าไป

ตรวจสอบคณภาพ แบบวดนมผรบางทานกลาววา อาจไมจ าเปนตองตรวจสอบความตรงตามเนอหา เพราะ

ความเชอเดนชด ทน ามาสรางเปนแบบวดน เปนความเชอของกลมประชากรตวอยางจรง ซงไดมาโดยวธการ

พจารณาความถ 75 เปอรเซนต

~ 193 ~


5) สงคมมต (Sociometry) เปนการวดทศนคตเปนรายกลมอกวธหนงทเปนทนยมกน ซงมใชมาก

ในทางสงคมวทยา วธนเปนการถามความเหนของสมาชกแตละคนในกลม โดยใหระบชอบคคลในกลม

เพยงคนเดยวเกยวกบเรองบางอยาง เชน “ถามปญหาเกยวกบความเจบปวยเขามกจะไปปรกษาใครเปน

อนดบแรก” ขอมลทไดจะน ามาสรางแผนผงวาใครเลอกปรกษาใคร และใครถกเลอกใหเปนทปรกษามาก

ทสด ถอวาเปนบคคลทกลมมทศนคตทดตอเขาในเรองการใหค าปรกษาเกยวกบการเจบปวย ส าหรบคนทไม

ถกเลอกเลย กลมจะมทศนคตตอเขาในเรองนไมดนก ดงตวอยางในภาพท 2 จะเหนวา ปาอนเปนบคคลท

กลมใหความไววางใจ และยดเปนทพงยามเจบปวย สวนปาด นาอวน และนายม เปนบคคลทไมไดรบความ

ไววางใจจากกลมใหเปนทปรกษา

ภาพท 6.2 แสดงแผนผงสงคมมตของเลอกบคคลเปนทปรกษาปญหาความเจบปวย

นายกอง

ปาแหวน

นางสด นายม

นายวน นาอวน ปาแกว

ลงชด ปาด

ปาอน

~ 194 ~


จะเหนไดวาการวดขอมลทางดานจตวทยาเปนการวดทพเศษกวาวธอน ๆ กลาวคอ มลกษณะการ

สราง และการใชเครองมอทตางไปจากแบบอน และการวดดานนผใชเครองมอ จะตองมความสามารถเปน

อยางด มความรสกไว และสามารถบนทกพฤตกรรมตาง ๆ ไดอยางละเอยด เพราะตองน าขอมลทงหมดไป

ตความอกครงหนง ดงนน ผวจยจงตองมความสามารถในการวเคราะหและตความดวย และสงส าคญทผวด

ไมมความสามารถในการสรางความคนเคยกบผตอบ ขอมลทไดอาจไมตรงกบความจรงไดเพราะผตอบ

ไมไววางใจ

~ 195 ~


บรรณานกรม

ผาสวรรณ สนทวงศ ณ อยธยา. (2532).การสรางเครองมอวดและประเมนผลการศกษาพยาบาล. ภาควชา

พยาบาลสาธารณสข คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยมหดล.

สมสข โถวเจรญ. (2541).ความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณของนกศกษาพยาบาล วทยาลย

พยาบาลบรมราชชนน ภาคใต. วทยานพนธปรญญาการศกษามหาบณฑต มหาวทยาลยศรนครน-

ทรวโรฒ ประสานมตร.

สวฒน มหตนรนดกล และ วระวรรณ ตนตพวฒนสกล. (2540). เปรยบเทยบแบบวดคณภาพชวตของ

WHOQOL 100 ตวชวด และ 26 ตวชวด. รายงานการวจย. โรงพยาบาลสวนปรง จงหวดเชยงใหม.

อ าพล จนดาวฒนะ และคณะ. (2540). สถานภาพของสถานศกษาในสงกดสถาบนพระบรมราชชนก พ.ศ.

2539: กรณศกษาวทยาลย 4 แหง. รายงานการวจย สถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข.

Ann & Wyatt, Peggy A. (2000).Factors related to stress and coping among Chinese nurse in Hong

Kong.Journal of Advanced Nursing.31 (6).

Bauwen, E.E. & Gerhard.G.G. (1987).The use of Watson – Glaser critical thinking appraisal to predict

success in a baccalaureat nursing program.Journal of Nursing Education. 26 (7): 306 – 309.

Beaton, R.D., Murphy, S.A. Pike, K.C. &Corneil, W. (1997). Social support and network conflict in

firefighters and paramedics. Western Journal of Nursing Research. 19: 297 – 313.

Burns, N. & Grove, S.K. (1993).The Practice of Nursing Research : Conduct, Critique & Utilization.

2nd ed. Philadelphia: W.B. Saunders Company. Callaghan, Patrick; Tak – Ying, Shiu.

Collier, J. and MacKinlay, D. (1997).Developing a Generic Child Quality of Life Measure.Health

Psychology Update. 28: 12 – 16.

Collins, J. A. & Rice, V. H. (1997).Effects of relaxation intervention in phase 2 cardiac

Rehabilitation. Heart and Lung. 26: 31 – 44.

Dempsey, Patricia Ann & Dempsey, Arthur D. (2000). Using Nursing Research: Process, Critical

Evaluation and Utilization. 5th ed. Philadelphia: Lippincott.

Eiser, C., Cotter, I., Oades, P., Seamark, D. and Smith, R. (1999). Health – related quality – of – life

measures for children. Int J Cancer: Supplement. 12: 87 – 90.

~ 196 ~


บรรณานกรม (ตอ)

Flanagan, J.C. (1945). The critical incident technique.Psychological Bulleting. 51 (4): 327 – 358.

Flanagan, J.C. (1982). Measurement of Quality of Life: Current State of the Art. Archives of Physical

Medicine and Rehabilitation. 63: pp. 56 – 59.

Ford – Gilboe, M. (1997). Family strengths, motivation, and resources as predictors of health promotion

behavior in single – parent and two – parent families. Research in Nursing and Health. 20:

pp. 205 – 217. http://www.msnbc.com/modules/virtualcheckup/default.asp access date 2001, Mar 3

Jirojanakul, Pragal. (2000). The Quality of Life of Construction Workers’ Children in Bangkok

Metropolis, Thailand. Ph. D. Dissertation. The University of Bath, United Kingdom.

Jirojanakul, Pragal and Skevington, Suzanne, (2000).Developing a quality of life measure of children aged

5 – 8 years.British Journal of Health Psychology. 5: 299 – 321.

Kiibler – Ross, Elisabeth, (1969).On Death and Dying. New York :Mcmillan.

Le Cog, E.M., Colland, V.T., Boeke, A.J., Boeke, P., Bezemer, D.P. and van Eijk, J.T. (2000).

Reproducibility, construct validity, and responsiveness of the “How Are You? (HAY), a self –

report quality of life questionnaire for children with asthma.Journal of Asthma. 37 (1): 43 – 58.

Marquis, Bessie L..& Huston, Carol J. (2000).Leadership Roles and Management Functions in Nursing.

3rd ed. Philadelphia : Lippincott.

Mishell, Daniel R. & Brenner, Paul E. (Ed.) (1994).Management of Common Problems in Obstetrics

and Gynecology. 3rd ed. Oxford: Blackwell Scientific Publications.

Neill, K.M. (1993). Ethnic pain styles in acute myocardial infarction. Western Journal of Nursing

Research. 15: 531 – 543.

Polit, Denise F. &Hungler, Bernadette P. (1999).Nursing Research: Principles and Methods. 6th ed.

Philadelphia : Lippincott.

Richmond, T.S. (1997). An explanatory model of variables influencing post injury disability.Nursing

Research. 46: 262 – 269.

http://www.msnbc.com/modules/virtualcheckup/default.asp%20access%20date%202001

~ 197 ~


บรรณานกรม (ตอ)

Stordeur, Sabine, D’hoore, William and Vandenberghe, Christian.(2000). Leadership organizational

stress, and emotional exhaustion among hospital nursing staff.Journal of Advanced Nursing.

35 (4): 533 – 542.

Stordeur, Sabine, Vandenberghe, Crhistian and D’hoore, William.(2001). Leadership styles across

hierarchical levels in nursing departments.Nursing Research. 49 (1): 37 – 43.

White, C. L., LeFort, S.M., Amsel, R & Jeans, M. (1997).Predictors and the development of chronic

pain.Research in Nursing & Health. 20: 309 – 318.

บทที่ 6 · 2018-08-29 · บทที่ 6...

Documents

Transcript of บทที่ 6 · 2018-08-29 · บทที่ 6...