การปฏบตตามทศพธราชธรรมกบการบรหารงานบคคลของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม

แผนกสามญศกษา สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต

โดย พระมหาวระพนธ ผองผาลา

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา ภาควชาการบรหารการศกษา

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2556

ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

สำนกหอ

สมดกลาง

การปฏบตตามทศพธราชธรรมกบการบรหารงานบคคล ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต

โดย พระมหาวระพนธ ผองผาลา

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา ภาควชาการบรหารการศกษา

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2556

ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

สำนกหอ

สมดกลาง

THE PERFORMANCE TOWARD DASARAJADHAMMA AND PERSONNEL

ADMINISTRATION OF PHRAPARIYATTIDHAMMA SCHOOLS PRINCIPLE UNDER

NATIONAL OFFICE OF BUDDHISM

By

Phramahaweeraphon phongphala

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree

Master of Education Program in Curriculum and Supervision

Department of Educational Administration

Graduate School, Silpakorn University

Academic Year 2013

Copyright of Graduate School, Silpakorn University

สำนกหอ

สมดกลาง

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร อนมตใหวทยานพนธเรอง “การปฏบตตามทศพธราชธรรมกบการบรหารงานบคคลของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต” เสนอโดย พระมหาวระพนธ ผองผาลา เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา ............................................................................ (รองศาสตราจารย ดร.ปานใจ ธารทศนวงศ) คณบดบณฑตวทยาลย วนท............เดอน........................พ.ศ.................. อาจารยทปรกษาวทยานพนธ 1. อาจารย ดร.สายสดา เตยเจรญ 2. ผชวยศาสตราจารย ดร.ประเสรฐ อนทรรกษ คณะกรรมการตรวจสอบวทยานพนธ ..........................................................ประธานกรรมการ (ผชวยศาสตราจารย วาทพนตร ดร.นพดล เจนอกษร) ............/......................../.................. ..........................................................กรรมการ (อาจารย ดร.พระครศรปรยตคณาภรณ) ............/......................../.................. ..........................................................กรรมการ ..........................................................กรรมการ (อาจารย ดร.สายสดา เตยเจรญ) (ผชวยศาสตราจารย ดร.ประเสรฐ อนทรรกษ) ............/......................../.................. ............/......................../..................

สำนกหอ

สมดกลาง

ง

54252318 : สาขาวชาการบรหารการศกษา คาสาคญ : การปฏบตตามทศพธราชธรรม / การบรหารงานบคคล

พระมหาวระพนธ ผองผาลา : การปฏบตตามทศพธราชธรรมกบการบรหารงานบคคลของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต . อาจารยทปรกษาวทยานพนธ : อ.ดร.สายสดา เตยเจรญ และ ผศ.ดร.ประเสรฐ อนทรรกษ. 157 หนา.

การวจยครงนมวตถประสงคเพอทราบ 1) การปฏบตตามทศพธราชธรรมของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต 2) การบรหารงานบคคล ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต และ 3) ความสมพนธระหวางการปฏบตตามทศพธราชธรรมกบการบรหารงานบคคล ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต โดยใชโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต จานวน 14 โรง เปนกลมตวอยาง ผใหขอมลประกอบดวย ผอานวยการโรงเรยน 1 คน รองผอานวยการฝายบรหาร 1 คน รองผอานวยการฝายวชาการ 1 คน คร 3 คน และกรรมการสถานศกษา 3 คน รวมทงสน 126 คน เครองมอทใชในการวจย เปนแบบสอบถามเกยวกบการปฏบตตามทศพธราชธรรมของผบรหารโรงเรยน และแบบสอบถามเกยวกบการบรหารงานบคคลของผบรหารโรงเรยน สถตทใชในการวเคราะหขอมลไดแก คาความถ รอยละ คามชฌมเลขคณต สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการวเคราะหสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน ผลการวจยพบวา 1. การปฏบตตามทศพธราชธรรมของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต โดยภาพรวมและรายดานอยในระดบมาก 2. การบรหารงานบคคลของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต โดยภาพรวมและรายดานอยในระดบมาก 3. การปฏบตตามทศพธราชธรรมกบการบรหารงานบคคล ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต มความสมพนธกน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01

ภาควชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ลายมอชอนกศกษา......................................... ปการศกษา 2556 ลายมอชออาจารยทปรกษาวทยานพนธ 1.................................................2………………………………………………

สำนกหอ

สมดกลาง

จ

54252318 : MAJOR : (EDUCATIONAL ADMINISTRATION)

KEY WORD : DASARAJADHAMMA / PERSONNEL ADMINISTRATION

PHRAMAHAWEERAPHON PHONGPHALA : THE PERFORMANCE TOWARD

DASARAJADHAMMA AND PERSONNEL ADMINISTRATION OF PHRAPARIYATTIDHAMMA

SCHOOLS PRINCIPLE UNDER NATIONAL OFFICE OF BUDDHISM. THESIS ADVISOR :

SAISUDA TIACHAROEN, Ph.D. AND ASST.PROF. PRASERT INTARAK, Ed.D. 157 pp.

The purposes of this research were to know 1) the performance toward Dasarajadhamma of

administrator in Phraprariyattidhamma division general education schools under National office of

Buddhism. 2) the personnel administration of administrator in Phraprariyattidhamma division general

education schools under National office of Buddhism and 3) the relationship between the performance

toward Dasarajadhamma and the personnel administration of administrator in Phraprariyattidhamma

division general education schools under National office of Buddhism. The samples were 14 schools in

Phraprariyattidhamma division general education school under National office of Buddhism. The

respondents consisted of a school administrator, an two deputy administrators, three teachers and three

school Boards, with the total 126 respondents. The research instrument was a questionnaire concerning

the performance toward Dasarajadhamma of administrator, and the personnel administration of

administrator in Phraprariyattidhamma division general education schools under National office of

Buddhism. Data were analyzed by using frequency, percentage, arithmetic mean, standard deviation and

Pearson’s product moment correlation coefficient.

The findings of this research were as follows :

1. The performance toward Dasarajadhamma of administrator in Phraprariyattidhamma

division general education schools Group 1 under National office of Buddhism, as a whole and as an

individual, were at a high level.

2. The personnel administration of administrator in Phraprariyattidhamma division

general education schools Group 1 under National office of Buddhism, as a whole and as an individual,

were at a high level.

3. There was significantly relationship between the performance toward Dasarajadhamma

and the personnel administration of administrator in Phraprariyattidhamma division general education

schools Group 1 under National office of Buddhism at .01 level. Department of Educational Administration Graduate School, Silpakorn University

Student's signature .......................................... Academic Year 2013

Thesis Advisors' signature 1...................................................................2...........................................................................

สำนกหอ

สมดกลาง

ฉ

กตตกรรมประกาศ วทยานพนธฉบบนสาเรจลลวงลงดวยด โดยไดรบความกรณาใหคาปรกษา แนะนาชวยเหลออยางยงจาก ผชวยศาสตราจารย วาทพนตร ดร.นพดล เจนอกษร ประธานอาจารยสอบวทยานพนธ อาจารย ดร.สายสดา เตยเจรญ ผชวยศาสตราจารย ดร.ประเสรฐ อนทรรกษ อาจารยทปรกษาผควบคมวทยานพนธ และอาจารย ดร.พระครศรปรยตคณาภรณ ผทรงคณวฒ ทไดใหคาแนะนาปรกษาและแกไขขอบกพรองตาง ๆ จนสมบรณ จงขอเจรญพร ขอกราบขอบพระคณไว ณ โอกาสน ขอกราบขอบพระคณ รองศาสตราจารยพระครสนทรธรรมโสภณ อาจารย ดร.พระมหาไกรวรรณ ชนทตตโย และขอขอบคณ อาจารย ดร.ธรศกด อนอารมณเลศ ดร.สรยะ รปหมอก และนางสาวอรทย นตรดษฐ ทกรณาเปนผเชยวชาญในการตรวจสอบเครองมอทงในดานเนอหาระเบยบภาษา ความเทยงตรงของเครองมอทใชในการวจย ขอกราบขอบพระคณและขอขอบคณ ผอานวยการ คร และคณะกรรมการสถานศกษา โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 ทกทาน ทอานวยความสะดวก ในการเกบขอมล และใหความรวมมอในการตอบแบบสอบถามอยางดยง ขอขอบคณเพอนนกศกษาสาขาวชาการบรหารการศกษา รนท 31 ทกทาน ทใหคาปรกษาแนะนาชวยเหลอในการศกษาวจยดวยดเสมอ ขอกราบขอบพระคณ พระธรรมบณฑต เจาอาวาสวดพระราม 9 กาญจนาภเษก กรรมการมหาเถรสมาคม ประธานกองทนปลกรากแกวศาสนทายาท อาจารยพระครโชตธรรมาทร ผชวยเจาอาวาสวดเสนหาพระอารามหลวง ครอบครวผองผาลา ทสนบสนนทนการศกษา และขอขอบพระคณ คณาจารยภาควชาการบรหารการศกษา ทพจารณาถวายทนเพองานวจย ของอาจารย ดร.วชนย เชาวดารงค ซงทานไดตงทนเพองานวจยไวสาหรบนกศกษาภาควชาการบรหารการศกษา ในขณะททานดารงชวตอย ขอบญกศลนจงสาเรจแกอาจารย ดร.วชนย เชาวดารง ตลอดกาลนาน ขออนโมทนาบญ คณาจารยประจาภาควชาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศลปากร ทกทานทประสทธประสาทถวายวชาความร เปนวทยาทานใหอยางดยง คณความดและประโยชนอนเกดจากการทาวทยานพนธครงน ผวจยขอมอบแดโยมบดา มารดา คร อาจารย และผมพระคณทก ๆ ทาน ทใหความร และชวยเหลอดวยดเสมอมา.

สำนกหอ

สมดกลาง

ช

สารบญ

หนา บทคดยอภาษาไทย…………………………………………………………………………………………….…….. ง บทคดยอภาษาองกฤษ……………………………………………………………………………………..……….. จ กตตกรรมประกาศ…………………………………………………………………………………………..……….. ฉ สารบญตาราง…………………………………………………………………………………………………………… ญ บทท 1 บทนา…………………………………………………………………………………………………….. 1 ความเปนมาและความสาคญของปญหา……………………………………………. 2 ปญหาของการวจย…………………………………………………………………………. 3 วตถประสงคของการวจย………………………………………………………………… 6 ขอคาถามของการวจย……………………………………………………………………. 6 สมมตฐานของการวจย………………………………………………………………….… 6 ขอบขายทางทฤษฎของการวจย……………………….………………………….….. 7 ขอบเขตของการวจย………………………………………………………………….……

ขอตกลงเบองตน....................................................................................... 11 12

นยามศพทเฉพาะ…………………………………………….……………………….……. 12 2 วรรณกรรมทเกยวของ........................................................................................ 13 ทศพธราชธรรม…………………………………….……………………………………….. 13 ความสาคญของทศพธราชธรรม…………………………………..……….. 13 ทมาของทศพธราชธรรม………………………………………………………. 16 เนอความยอของมหาหงสชาดก…………………………….………………. 16 ทศพธราชธรรม…………………………………………………..………………. 19 สรป……………………………………………………….……………………….…. 34 การบรหารงานบคคล……………………………………………………………………… 34 ความสาคญของการบรหารงานบคคล………………………….………… 34 ความหมายของการบรหารงานบคคล…………………………………….. 37 กระบวนการการบรหารงานบคคล................................................ 39 หลกการบรหารงานบคคล............................................................. 40 การสรรหาบคลากร....................................................................... 40

สำนกหอ

สมดกลาง

ซ

บทท หนา การพฒนาบคลากร....................................................................... 46 การจายคาตอบแทน………………………………………………………..…… 51 การรวมพลง.................................................................................. 56 การธารงรกษา............................................................................... 60 การใหพนจากงาน......................................................................... 62 สรป............................................................................................... 65 ขอมลเกยวกบโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา..................... 65 ความเปนมาของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา....... 65 การบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา................ 69 กลมโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา.......................... 72 โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1.................. 73 งานวจยทเกยวของ................................................................................... 75 งานวจยในประเทศ………………………………………………………..…….. 75 งานวจยตางประเทศ…………………………………………………….……… 84 สรป……………………………………………………………………………………..………. 86 3 วธดาเนนการวจย……………………………………………………………………………………. 88 ขนตอนการดาเนนการวจย……………………………………………………………… 89 ระเบยบวธวจย………………………………………………………………………………. 89 แผนแบบการวจย…………………………………………………………………………… 90 ประชากร……………………………………………………………………………………… 90 กลมตวอยาง………………………………………………………………………………….. 90 ผใหขอมล……………………………………………………………………………………… 91 ตวแปรทศกษา………………………………………………………………………………. 92 เครองมอทใชในการวจย…………………………………………………………………. 94 การสรางเครองมอ…………………………..…………………………………………….. 95 การเกบรวบรวมขอมล……………………………………………………………………. 95 การวเคราะหขอมล………………………………………………………………………… 96 สถตทใชในการวเคราะหขอมล………………………………………………………… 96 สรป………………………………………………………………………………………………

97

สำนกหอ

สมดกลาง

ฌ

บทท หนา 4 ผลการวเคราะหขอมล……………………………………………………………………………… 98 ตอนท 1 สถานภาพของผตอบแบบสอบถาม......................................... 98 ตอนท 2 การปฏบตตามทศพธราชธรรม ของผบรหารโรงเรยนพระ

ปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงาน พระพทธศาสนาแหงชาต…………………………………………………

101

ตอนท 3 การบรหารงานบคคล ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงาน พระพทธศาสนาแหงชาต…………………………………………………

106

ตอนท 4 ความสมพนธระหวางการปฏบตตามทศพธราชธรรมกบการ บรหารงานบคคล ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนา แหงชาต…………………………………………………………………….....

112 5 สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ.................................................................... 117 สรปผลการวจย……………………………………………………………………………… 117 การอภปรายผล……………………………………………………………………………… 118 ขอเสนอแนะของการวจย………………………………………………………………… 124 รายการอางอง........................................................................................................................ 126 ภาคผนวก...................................................................................................................... ......... 132 ภาคผนวก ก หนงสอขอความอนเคราะหตรวจสอบเครองมอวจย

รายนามผเชยวชาญ...........................................................

134 ภาคผนวก ข หนงสอถงหนวยงานขอทดลองเครองมอ

รายชอโรงเรยนขอทดลองเครองมอ……………………………..

137 ภาคผนวก ค คาความเชอมนของเครองมอ…………………………………….. 140 ภาคผนวก ง หนงสอขอความอนเคราะหในการเกบรวบรวมขอมล

รายชอโรงเรยนกลมตวอยาง..............................................

144 ภาคผนวก จ เครองมอในการวจย…………………………………………………. 147 ประวตผวจย.............................................................................................................. ............. 157

สำนกหอ

สมดกลาง

ญ

สารบญตาราง

ตารางท หนา 1 แสดงจานวนกลมตวอยางและผใหขอมล …………………………….…………..………… 91 2 แสดงสถานภาพและขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม................................... 99 3 แสดงคามชฌมเลขคณต สวนเบยงเบนมาตรฐาน และระดบการปฏบตตาม

ทศพธราชธรรม ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญ ศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต ใน ภาพรวม…………………..………………………………………………………………..

101 4 แสดงคามชฌมเลขคณต สวนเบยงเบนมาตรฐาน และระดบการปฏบตตาม

ทศพธราชธรรม ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญ ศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต ดานทาน (X1) ดานศล (X2) ดานการปรจาค (X3) ดานความซอตรง (X4) ดานความออนโยน (X5) ดานความเพยร (X6) ดานความไมโกรธ (X7) ดานความไมเบยดเบยน (X8) ดานความอดทน (X9) และดาน ความไมพโรธ (X10)………………………………………………………………………

102 5 แสดงคามชฌมเลขคณต สวนเบยงเบนมาตรฐาน และระดบการบรหารงาน

บคคล ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลม ท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต ในภาพรวม..................

107 6 แสดงคามชฌมเลขคณต สวนเบยงเบนมาตรฐาน และระดบการบรหารงาน

บคคล ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลม ท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต ดานการสรรหา บคลากร (Y1) การพฒนาบคลากร (Y2) การจายคาตอบแทน (Y3) การรวมพลง (Y4) การธารงรกษา (Y5) การใหพนจากงาน (Y6).............

108 7 แสดงคาสหสมพนธระหวางการปฏบตตามทศพธราชธรรมกบการบรหารงาน

บคคล ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลม ท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต…………………………………

112

สำนกหอ

สมดกลาง

1

บทท 1

บทนา

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 แกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ.2545 มความมงหมายและหลกการ ใหจดการศกษาตองเปนไปเพอพฒนาคนไทยใหเปนมนษยทสมบรณทงรางกาย จตใจ สตปญญาความรและคณธรรม มจรยธรรมและวฒนธรรมในการดารงชวต สามารถอยรวมกบผอนไดอยางมความสข1 เปนการสนบสนนใหนาหลกธรรมทางศาสนา มาใชเพอเสรมสรางคณธรรมและพฒนาคณภาพชวต และไดกาหนดใหมการกระจายอานาจการบรหารและการจดการศกษาไปยงคณะกรรมการสานกงานเขตพนทการศกษาและสถานศกษา โดยใหคณะกรรมการสถานศกษาทาหนาทกากบ สงเสรมและสนบสนนภารกจหลกของสถานศกษา 4 ดาน คอ ดานวชาการ ดานงบประมาณ ดานการบรหารงานบคคล และดานการบรหารงานทวไป 2 ยดหลกการกระจายอานาจการบรหารงานบคคลสสถานศกษา การบรหารงานบคคลตามแนวปฏรปการศกษาจะตองดาเนนการอยางเปนระบบ และมกระบวนการตอเนอง ตงแตการวางแผนกาลงคน การสรรหา การบรรจแตงตง การธารงรกษาและพฒนา การจดการระบบคาตอบแทนและสทธประโยชนตาง ๆ ตลอดจนการออกจากราชการ จดเนนของการบรหารจะอยทการพฒนาและการสงเสรมขวญและกาลงใจ แนวทางการบรหารงานบคคลจะตองยดหลกการตามระบบคณธรรม (merit system) และหลกการบรหารกจการบานเมองและสงคมทด3

1สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต, สานกนายกรฐมนตร พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ.2545, (กรงเทพมหานคร : บรษท พรกหวานกราฟฟค จากด, 2545), 5.

2สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน, กระทรวงศกษาธการ แนวทางการกระจายอานาจการบรหารและการจดการศกษาใหคณะกรรมการการสานกงานเขตพนท การศกษาและสถานศกษาตามกฎกระทรวงกาหนดหลกเกณฑและวธการกระจายอานาจการบรหารและการจดการศกษา พ.ศ. 2550 (กรงเทพมหานคร: โรงพมพชมชนสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จากด ,2550), 13.

3สมพศ ใชเฮง, การจงใจ (Motivation) ปจจยทสงผลตอความสาเรจขององคการ, เขาถงเมอ 24 มนาคม 2555, เขาถงไดจากwww.iti.org/eqi/modules.php?name=Forums&fileviewtopic&t=8569

1

สำนกหอ

สมดกลาง

2

การดาเนนการเกยวกบบคคลในหนวยงาน นบตงแตการสรรหา การคดเลอก การบรรจแตงตง เพอใหไดมาซงบคคลทมความร ความสามารถเหมาะสมกบความตองการของหนวยงาน และการบารงรกษาใหบาเหนจรางวล ชกจงใจใหบคคลทมความร ความสามารถปฏบตงานใหกบหนวยงานดวยความพงพอใจ มการควบคมดแล ประเมนผลการปฏบตงานและพฒนาใหมความเจรญกาวหนา และปฏบตงานบรรลผลสาเรจตามเปาหมายของหนวยงาน ตลอดจนการใหบคคลพนจากงาน เปนหนาทของผบรหารทจะตองตระหนกและใหความสาคญกบการบรหารจดการทรพยากรมนษยทมอยในองคการเปนอยางยง ความเปนมาและความสาคญของปญหา สถาบนการศกษาของประเทศไทย มรากฐานเรมแรกมาจากการเรยนการสอนหนงสอภายในวดโดยมพระภกษสงฆในทางพระพทธศาสนาทาหนาทเปนผอบรมสงสอนคณธรรมจรยธรรมและหลกธรรมคาสอนของพระพทธเจามาอยางยาวนาน บรรพบรษของไทยนยมใหกลบตรของตนไดศกษาเลาเรยนกจะตองถวายตวกลบตรของตนไวคอยรบใชพระภกษสงฆหรอบางทานนยมบวชกลบตรเปนพระภกษเพอศกษาเลาเรยนหลกพทธธรรมของพระพทธศาสนา ดงนน วดจงเปนจดกาเนดของการศกษาในเบองตน ตอมาไดมการตงโรงเรยนในเขตพนทของวดจากการใหพระภกษสงฆมบทบาททาหนาทเปนครสอนตามโรงเรยนตางๆ ทตงอยในวดจงมชอโรงเรยนตามชอวดตางๆ จนสบทอดกนมาจนกระทงในปจจบน เมอนโยบายแหงรฐตองการปฏรปการศกษาของชาตตองการใหบคคลในชาตมความรคคณธรรมจงตองใชศาสนาททางราชการรบรองมสวนในการกาหนดหลกสตร การเรยนการสอนในระดบขนพนฐาน และระดบอดมศกษาพระสงฆกเปนสวนหนงของสงคม เมอการปฏรปทงระบบบรหารราชการแผนดนและปฏรปการศกษา พระสงฆกตองปฏรปบทบาทใหมเพอปรบตวเองใหทนกบเหตการณ ทางราชการไดใหความสาคญดานการศกษาของสงฆ ไมไดทอดทงใหพระสงฆจดการการศกษาเอง ราชการตองเขามาชวยพระสงฆเหมอนกบสมยรชกาลท 5 ทพระองคทรงทาใหเปนตวอยางมาแลว คอ เสดจไปหาพระสงฆดวยพระองคเอง ขอรองใหพระสงฆชวยเหลอเรองการศกษา กจะทาใหเกดการรวมมอรวมใจ เพราะปจจบนน การศกษาของไทยเปนยคปฏรปการศกษาตองใหความรคคณธรรม หลงจากทเราเดนทางไมถกมานาน โดยเราแยกความรออกจากคณธรรมจนเกดวกฤตทางศลธรรม เมอเปนดงนพระสงฆสามารถทจะมบทบาทสนบสนนสงเสรมการศกษาไทยไดในเรองคณธรรมจรยธรรม เพราะการสอน การแนะนา การทาใหเปนตวอยาง เปนเรองของพระสงฆทงนน เปนเรองของวดดงสภาษตทวา การสอนใหจา ทาใหด อยใหเปนและเขนใหรอด ควรเปนเรองของสงฆ เพราะฉะนน เปาหมายหลกของพระพทธศาสนาทแทจรง คอ การเผยแผ

สำนกหอ

สมดกลาง

3

พระพทธศาสนาเพอใหคนมความสมบรณทงพฤตกรรมและจตใจ โรงเรยนพระปรยตธรรมมวตถประสงคทจะจดการศกษาอกรปแบบหนงของการศกษาคณะสงฆ4 การศกษาพระปรยตธรรม เปนกระบวนการสาคญในการสรางรากฐานอนมนคงตอการสบทอดพระพทธศาสนา เพราะการทพระภกษสามเณรไดศกษาหลกธรรมทางพระพทธศาสนาจะเปนทยอมรบวา เปนผทรงภมธรรมและเปนผนาทางปญญาของประชาชนอยางแทจรง ดงนน การจดการศกษาใหแกพระภกษสามเณรของไทยจงมมาตงแตอดตจนถงปจจบน โดยมวตถประสงคใหผบวชเรยนไดฝกกายวาจาใหเรยบรอยอบรมจตใจใหเปนสมาธและอบรมปญญาใหรแจงตามหลกธรรมของพระพทธศาสนาและจดใหมการศกษาบาล เพอเปนความรในการคนควาและการดาเนนงานการจดการศกษาพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ไดพฒนามาเปนลาดบ ปจจบนการจดการศกษาพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา มสวนในการตอบสนองนโยบายของการศกษาขนพนฐานของปวงชนใหทวถงเพอยกระดบคณภาพชวตของประชาชนใหทดเทยมกน ตามแนวนโยบายของแผนการศกษาแหงชาต ทผานมามปญหาเกยวกบการบรหาร อาท ยงไมมรปแบบการจดการศกษาทชดเจนทเปนไปตามระบบโรงเรยนทด สวนใหญจดตามอตภาพขาดความพรอมในดานตางๆ เชน บคลากร อาคาร สถานท อปกรณ การเรยนการสอนและอนๆ กรมการศาสนาจงเหนความจาเปนทตองทาการศกษาพฒนารปแบบการจดการศกษาโรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกสามญศกษาใหสามารถตอบสนองนโยบายของรฐและคณะสงฆ5 นอกจากการพฒนาและสนบสนนของกรมการศาสนา (ปจจบนแยกสวนงานเปน สานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต) ผบรหารหรอผนาควรตระหนกถงจดแขงทสดของการศกษาพระปรยตธรรม อนหมายถงหลกวชาการทางพระพทธศาสนา หลกพทธธรรม ตองนาหลกวชาการและหลกพทธธรรมมากากบการบรหารงานทกดาน ประยกตหลกธรรมสการปฏบตใหเหนเปนประจกษในเชงการบรหารของผบรหารหรอผนา เพอแกไขจดออนทมอยในองคการ ปญหาของการวจย

ปจจบน การจดการศกษาโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา มปญหาหลายประการ กลาวคอ ดานบคลากร พบวา ครและบคลากรไดรบคาตอบแทนตากวาวฒการศกษา ไมมสถานภาพทชดเจน ไมมความมนคงในวชาชพ ไมไดรบการพฒนาอยางตอเนองสถานภาพเปนเพยงลกจางของวด ขาดแรงจงใจในการปฏบตหนาท ไมมการพจารณาความดความชอบ เพอเลอนขน

4สมศกด บญป, พระสงฆกบการศกษาไทย (กรงเทพฯ: มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ,2547), 353-356.

5สานกงานคณะกรรมการศกษาแหงชาต, การจดการเรยนการสอนพระปรยตธรรม

แผนกบาล (กรงเทพ ฯ: พมพดการพมพ, 2546), 4.

สำนกหอ

สมดกลาง

4

เงนเดอนประจาป ไมมการสอบบรรจแขงขนเหมอนขาราชการครและมการเปลยนแปลงบคลากรเขา–ออก บอยทาใหการทางานไมมประสทธภาพเทาทควร6 ปญหาดงกลาวขางตนนบวา เปนอปสรรคทผเ กยวของทกฝายจะตองหาทางแกไข โดยเฉพาะผบรหารจาเปนอยางยงทตองตระหนกถงภาระหนาททตองรบผดชอบดแลจดการศกษาของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษาทงนกเพอสนองงานคณะสงฆและพฒนากลบตรจากทวประเทศ เมอเขามาบรรพชาอปสมบทศกษาพระธรรมวนยในโรงเรยนพระปรยตธรรม ขณะอยในวดกเปนพระภกษสามเณรทดของวด เปนการสบตออายพระพทธศาสนา แมเมอลาสกขาบทออกไปกเปนเยาวชนทดและเปนอนาคตของชาต ซงปจจบนสงคมกาลงเรยกรองหาคนดมคณธรรมและจรยธรรมตามความคาดหวงของสงคม ผบรหารจาเปนอยางยงทจะตองนาหลกพทธธรรมมาประกอบการบรหารการจดการเพอใหระบบงานขบเคลอนไปในทศทางทสมบรณและมประสทธภาพ เพอใหการบรหารตาง ๆ โดยเฉพาะการบรหารงานบคคล ใหบรรลตามวตถประสงคทตงไวนน ผททาหนาทผบรหารนนจงจาเปนอยางยงจะตองศกษาทกษะตาง ๆ ในการเปนผนา การจะเปนผนาและผบรหารทดไดนน ไมใชเรองงายแตกระนนกไมยากเกนความสามารถหากวาผบรหารหรอผนามหลกพทธธรรมประจาใจ นอมนาไปปฏบตใหเหนเปนรปธรรมวา ผบรหารมคณธรรม มความสามารถ มทกษะและประสบการณ การทนกบรหารนาหลกธรรมทางพระพทธศาสนามาเปนเครองกากบในการบรหารงานทกดานยอมเปนการประสานความเชอ แนวคดในเชงจรยธรรมของสงคมเขาสการปฏบตหนาท7 พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต) กลาวไววา ผนาหรอผบรหาร คอ คณสมบต เชนสตปญญา ความดงาม ความร ความสามารถ ของบคคล ทชกนาใหคนทงหลายมาประสานกนและพากนไปสจดหมายทดงาม พทธองคตรสไวในโคปาลสตร โดยการเปรยบเทยบฝงโค และโคจาฝง เกยวกบผนา และผบรหาร ตลอดผตาม ไววา เหมอนโคหวหนาฝงวายนาไปสฝงตรงกนขาม หากโคหวหนาฝงวายไปตรงฝงโคทงหลายกตรงตามกน และประสบกบความปลอดภยหากโคหวหนาฝงพาวายไปคด โคทงฝงทตดตามยอมจะดาเนนไปคด และประสบกบความลาบาก ฉนใด ในหมมนษย กฉนนน บคคลผไดรบการแตงตงใหเปนใหญ หรอเปนผนาหากมคณธรรมในการดาเนนชวต หรอในการปกครองแลว ผตามยอมจะเดนตามแบบ ของผนาดวยดและประสบกบความปลอดภยหากวาผนา หรอหวหนาไมประกอบดวยคณธรรมในการดาเนนชวตหรอในการปกครองแลว ผตามยอมจะดาเนนไปตาม และ

6โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1, เอกสารสรปผลการประชมเชง ปฏบตการกลมโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา (ม.ป.ท., 2554), 11.

7ฉนทนา จนทรบรรจง, การศกษากบการพฒนาคณธรรม พมพครงท 1 (กรงเทพฯ: สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาตสานกนายกรฐมนตร, 2541), 155.

สำนกหอ

สมดกลาง

5

ประสบกบความลาบาก ฉนนน8 จากความสาคญดงกลาวขางตน จะเหนไดวาผบรหารสถานศกษาเปนบคคลทมความสาคญในการดาเนนงานตาง ๆ ของโรงเรยนใหบรรลเปาหมาย ผบรหารทดคอผทสามารถนาความรความสามารถของผใตบงคบบญชาหรอผทเกยวของมาใชใหเกดประโยชนสงสดและจะตองเปนบคคลทมคณลกษณะสวนตว คอ เปนผทมความร มความสามารถ มคณธรรม มมนษยสมพนธทด และทสาคญ คอ ตองมคณธรรม จรยธรรมในการครองตน ครองคน และครองงานทเหมาะสม จงจะทาใหการบรหารงานในโรงเรยนบรรลวตถประสงค ตามจดมงหมายทกาหนดไว จากสภาพปญหาดงกลาว แสดงใหเหนวาหลกพทธธรรม เปนแนวทางในการปฏบตทก ๆ อยาง โดยเฉพาะ ในทางการปกครอง ทางการศกษา ทางสงคม เปนตน ในสมยพทธกาลพระพทธองคทรงแสดงธรรมเพอใหผฟงรยงเหนจรงตามเหตผลตามความเหมาะสมแกสภาพการณ สภาวการณ เปนตน โดยเนนทจะใหเกดประโยชนสงสดแกผฟงในทางเกอกลดวยความเมตตา ในทางกอใหเกดสข พนจากทกข นอกจากนหลกพทธธรรมยงเปนหลกธรรมทนาไปปฏบตไดตลอดไปทกกาลสมย พทธธรรมทตรสสอนไวในครงพทธกาล จงปฏบตไดผลเกอกลใหเกดความสขความเจรญได เชน เมอพระองคจะทรงแสดงธรรมแกกษตรยผปกครองเมอง กทรงแสดงทศพธราชธรรมคอธรรมสาหรบพระราชา 10 ประการ เพราะศนยรวมของการปกครองหรอกลไกสาคญอนจะนาไปสความสาเรจหรอความลมเหลวในการปกครองอยทผปกครองตงแตพระราชาผเปนพระประมขของรฐ ฉะนน หลกทศพธราชธรรมจงเนนความสาคญของผนาหรอเนนทตวผนาวาจะตองมคณสมบตหรอมคณธรรมอะไรบางจงจะนาประเทศชาตไปสความรมเยนเปนสข หากพจารณาดวยดแลวจะเหนวาไมใชเปนธรรมสาหรบผปกครองสงสด คอเพราะพระราชาหรอพระมหากษตรยเทานน แตเปนธรรมสาหรบผทาหนาทปกครองทว ๆ ไปตงแตระดบชาตตลอดลงมาจนถงระดบประชาชนในชาตทวไป จะแตกตางกนกตรงทขอบเขตแหงความรบผดชอบในการปกครอง ซงกคงมากนอยแตกตางกนไปตามฐานะของบคคลนน ๆ ทงนเพราะความผาสกของคนทอยรวมกนเปนหมเปนคณะนบแตครอบครวไปจนถงประเทศชาตนนขนอยกบผนาหรอผปกครองเปนสาคญ แตทงนกมใชวาเฉพาะผนาหรอผปกครองเทานนทจะตองปฏบตธรรมหรอรบผดชอบตอความผาสกของหมคณะ ผอยในปกครองไมตองปฏบตธรรมหรอไมตองรบผดชอบ อนทจรงทกคนทรวมอยในหมคณะหรอประเทศชาตเดยวกนตางตองรบผดชอบตอความผาสกของกนและกนดวยกนทงนน แตสาหรบผนานนในฐานะทเปนผนาจาตองปฏบตตนใหเปนเยยงอยางทดแกผตามหรอผอยในปกครองเปนอนดบแรกจงจะสมกบทไดชอวาเปนผนา ฉะนนผนาจงอยในฐานะทตองรบผดชอบหนกกวาผอนในหมเดยวกนดวยเหตนเอง ในทางพระพทธศาสนาจงเนนการปฏบตธรรมของผทเปนผนาหรอผปกครองหมคณะมากเปนพเศษ

8 พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต), ภาวะผนา, พมพครงท 7 (กรงเทพมหานคร: สขภาพใจ, 2546), 4.

สำนกหอ

สมดกลาง

6

ทงน เพอเปนแนวทางในการบรหาร ผวจยจงสนใจศกษา การปฏบตตามหลกทศพธราชธรรมกบการบรหารงานบคคลของผบรหาร อนจะเปนแนวทางในการแกปญหาดงกลาว และพฒนาคณภาพการศกษาพระปรยตธรรมตอไป

วตถประสงคของการวจย

เพอเปนแนวทางในการศกษาวจย ผวจย จงกาหนดวตถประสงคของการวจยไวดงน 1. เพอทราบการปฏบตตามทศพธราชธรรมของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต 2. เพอทราบการบรหารงานบคคลของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต 3. เพอทราบความสมพนธระหวางการปฏบตตามทศพธราชธรรมกบการบรหารงานบคคลของผบรหารโรงเรยนพระปรย ตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต

ขอคาถามของการวจย เพอเปนแนวทางในการหาคาตอบการวจย ผวจยจงไดกาหนดขอคาถามของการวจย ดงน 1. การปฏบตตามทศพธราชธรรมของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต อยในระดบใด 2. การบรหารงานบคคลของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต อยในระดบใด 3. การปฏบตตามทศพธราชธรรมกบการบรหารงานบคคลของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต มความสมพนธกน หรอไม อยางไร

สมมตฐานการวจย

เพอเปนการหาคาตอบของการวจย ผวจยจงไดตงสมมตฐานการวจยครงน คอ 1. การปฏบตตามทศพธราชธรรมของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต อยในระดบปานกลาง 2. การบรหารงานบคคลของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต อยในระดบปานกลาง 3. การปฏบตตามทศพธราชธรรมกบการบรหารงานบคคล ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต มความสมพนธกน

สำนกหอ

สมดกลาง

7

ขอบขายทางทฤษฎของการวจย ขอบขายทางทฤษฎของการวจย ผวจยไดนาเสนอตามแนวคดของ แคทซ และคาหน (Katz and Khan) ทกลาววา องคการเปนระบบ ๆ หนง ซงมองคประกอบสาคญคอ ตวปอน (Input) เปนเรมตน และเปนตวจกรสาคญในการปฏบตงานขององคการ กระบวนการ (process) เปนการนาปจจยทางการบรหารทกประเภทมาใชดาเนนงานรวมกนอยางเปนระบบ และผลผลต (output) เปนผลทเกดจากกระบวนการทนาปจจยมาปฏบต โดยมสภาวะแวดลอม (context) เปนปจจยทมผลตอ ตวปอน กระบวนการ และผลผลตอนเนองมาจากเปนระบบเปดทมปฏสมพนธกบสงแวดลอมตลอดเวลา ขณะเดยวกนธรรมชาตของระบบจะตองมการใหขอมลยอนกลบ ซงเปนสงสาคญทจะทาใหระบบยนยาวอยได อาจเปนสงทคาดไวหรอไมเคยคาดวาจะเกดขน9 โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา เปนหนวยงานทมหนาทหลกในการจดการศกษาของพระภกษและสามเณร โดยมลกษณะการจดการเชงระบบ โรงเรยนทกแหงไมวาจะมขนาดใดกตามกมลกษณะเชงระบบทงสน กลาวคอโรงเรยนมตวปอน กระบวนการแปรสภาพและผลผลตเชนเดยวกบระบบอน ๆ โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญ เปนองคกรระบบเปดประกอบดวยระบบยอย ๆ ภายในองคกร ทความสมพนธกบสงแวดลอมภายนอก โดยระบบจะยอมรบปจจยนาเขา (input) จากสงแวดลอมมกระบวนการ (process) เปลยนแปลงปจจยนาเขาใหกลายเปนผลผลต (output) ซงปฏบตสมพนธกบสภาพแวดลอม (context) ทงภายในและนอกองคกร กลาวคอ สามารถกระทบคณภาพการศกษา ทงภายในและภายนอกโรงเรยน สวนตวปอนในระบบการศกษาคอ นโยบายการจดการศกษา บคลากร เงนงบประมาณ วสดอปกรณ เปนตน ปจจยเหลานไดถกแปรเปลยนโดยกระบวนการองคการ ไดแก การบรหาร การจดการเรยนการสอน การนเทศ ใหไดผลผลตทมคณภาพของสถานศกษาตามนโยบายการศกษา บคลากรแตละฝายเกดความพงพอใจ10 ดงปรากฏในแผนภมท 1 นน ขนอยกบผนาหรอผบรหารทจะตองใชศาสตรและศลปในการบรหารจดการใหเปนไปตามระบบ โดยเฉพาะโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ซงมพระสงฆเปนผมบทบาทในการจดการศกษา สนบสนนสงเสรมการศกษา ทตองเนนในเรองคณธรรมจรยธรรม เพราะการสอน การแนะนา การทาใหเปนตวอยาง ใหเหน เปนเรองของพระสงฆซงเปนผศกษาคาสอนของพระพทธองคปฏบตตามแลวนาไปบอกกลาว ฉะนนบทบาทผนาหรอผบรหารซงเปนพระสงฆ ผวจยสนใจศกษาการปฏบตตามทศพธราชธรรมของผบรหาร

9Daniel Katz and Robert L.Khan, The social Psychology of Organization 2nd ed. (New York : John Wiley & Son, 1978), 20.

10 จนทราน สงวนนาม, ทฤษฎและแนวปฏบตในการบรหารสถานศกษา, พมพครงท 3

(กรงเทพมหานคร, บค พอยท, 2553), 21.

สำนกหอ

สมดกลาง

8

ประกอบดวย 1) ทาน 2) ศล 3) การบรจาค 4) ความซอตรง 5) ความออนโยน 6) ความเพยร 7) ความไมโกรธ 8) ความไมเบยดเบยน 9) ความอดทน 10) ความไมพโรธ11 ซงเปนหลกธรรมทเนนความสาคญของผนาหรอเนนทตวผบรหารวาจะตองมคณสมบตหรอมคณธรรมอะไรบางจงจะสามารถนาพาองคการไปสความสาเรจได หากพจารณาดวยดแลวจะเหนวาไมใชเปนธรรมสาหรบผปกครองสงสด คอเฉพาะพระราชาหรอพระมหากษตรยเทานน แตเปนธรรมสาหรบผทาหนาทปกครองทว ๆ ไป ตงแตระดบชาตตลอดลงมาจนถงระดบประชาชนทวไป หลกพทธธรรมทผนาสามารถนามาปฏบตตามไดนน เชน สปปรสธรรม 7 เปนธรรมะของคนดหรอสตตบรษ ประกอบดวย 1) ธมมญตา เปนผรจกเหต 2) อตถญตา เปนผรจกผล 3) อตตญตา เปนผรจกตน 4) มตตญตา เปนผรจกประมาณ 5) กาลญตา เปนผรจกกาล 6) ปรสญตา เปนผรจกบรษท 7) ปคคลญตา หรอ ปคคลปโรปรญตา เปนผรจกบคคล12 พรหมวหาร 4 เปนหลกธรรมของผใหญ (ผบงคบบญชา) ทควรถอปฏบตเปนนตย ม 4 ประการ คอ 1) เมตตา ความรกใคร ปรารถนาจะใหผอนมความสข 2) กรณา ความสงสาร คดชวยเหลอผอนใหพนทกข 3) มทตา ความพลอยยนดเมอผอนไดดมสข 4) อเบกขา วางตนเปนกลาง ไมดใจไมเสยใจ เมอผอนถงวบต มทกข13 แนวคดเกยวกบการบรหารงานบคลนน กระทรวงศกษาธการไดกาหนดขอบขายภารกจงานไว 5 ดาน ประกอบดวย 1) การวางแผนอตรากาลงและการกาหนดตาแหนง 2) การสรรหาและบรรจแตงตง 3) การเสรมสรางประสทธภาพในการปฏบตราชการ 4) วนยและการรกษาวนย 5) การออกจากราชการ14 แตเพอใหเขากบบรบทการบรหารงานบคคลของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ผวจยจงมงศกษาการบรหารงานบคคล ตามแนวความคดการบรหารงานบคคลของฟลปโป (Flippo) จานวน 6 ดาน คอ 1) การสรรหาบคลากร (Recruitment) 2) การพฒนาบคลากร (Development) 3) การจ า ยค า ตอบแทน ( Compensation) 4 ) กา รรวมพล ง ( Integration) 5 ) กา รธ า ร ง ร กษ า

11พระไตรปฎกและถรรถกถา แปล ไทย ฉบบ 200 ป แหงมหาจกรบรมราชวงศ กรงรตนโกสนทรพทธศกราช 2525. 91 เลม, พมพครงท 4 (นครปฐม : โรงพมพมหามกฎราชวทยาลย 2543) เลมท 62, 387-436.

12พระไตรปฎก ฉบบสยามรฐ 2470. 45 เลม, (กรงเทพฯ: มหามกฏราชวทยาลย 2535)เลมท 35, 127-197.

13พระไตรปฎก ฉบบสยามรฐ 2470. 45 เลม, (กรงเทพฯ: มหามกฏราชวทยาลย 2535)เลมท 11, 186-288.

14 กระทรวงศกษาธการ, คมอการบรหารสถานศกษาขนพนฐานทเปนนตบคคล (กรงเทพฯ: โรงพมพครสภา ลาดพราว, 2546), 51-63.

สำนกหอ

สมดกลาง

9

(Maintenance) 6) การใหพนจากงาน (Seperation) 15 ธงชย สนตวงษ ไดกลาววา หนาทการบรหารงานบคคล เปนกระบวนการปฏบตทประกอบดวยสวนสาคญตาง ๆ ทสมพนธเกยวเนองกน ดงน 1) การออกแบบการและการวเคราะหเพอจดแบงตาแหนงงาน 2) การวางแผนกาลงคน 3) การสรรหาและการคดเลอกพนกงาน 4) การปฐมนเทศ บรรจพนกงานและการประเมนผลการปฏบตงาน 5) การอบรมและพฒนา 6) การจายคาตอบแทน 7) การทานบารงรกษาทางดานสขภาพ ความปลอดภยและแรงงานสมพนธ และ 8) การใชวนยและการควบคม ตลอดจนการประเมนผล16 สมคด บางโม กลาววา กระบวนการจดการงานบคคลอาจแบงเปนขนตอน ดงน 1) การวางแผนบคลากร แยกออกเปนการวางแผนกาลงคน และการกาหนดตาแหนงและอตราเงนเดอน 2) การสรรหาและคดเลอก ไดแก การสรรหา การคดเลอก และการบรรจ 3) การธารงรกษาบคลากร 4) การประเมนผลการปฏบตงาน 5) การพฒนาบคลากร 6) การใหพนจากงาน17

15Edwin B, Flippo. Principle of Personnel Management (New York : McGraw – Hill. ,1984), 109–497.

16ธงชย สนตวงษ, การบรหารทรพยากรมนษย Human Resource Management. พมพครงท 11 (กรงเทพฯ: ประชมชาง, 2545), 50-52.

17สมคด บางโม, องคการและการจดการ, พมพครงท 3 (กรงเทพมหานคร : บรษทวทยพฒน จากด, 2550), 145-147.

สำนกหอ

สมดกลาง

10

แผนภมท 1 ขอบขายทางทฤษฎของการวจย ทมา : Daniel Katz and Robert L.Khan, The social Psychology of Organization 2 nded. (New York : John Wiley & Son, 1978), 20. : จนทราน สงวนนาม, ทฤษฎและแนวปฏบตในการบรหารสถานศกษา พมพครงท 3 (กรงเทพมหานคร, บค พอยท, 2553), 21. : พระไตรปฎกและถรรถกถา แปล ไทย ฉบบ 200 ป แหงมหาจกรบรมราชวงศ กรงรตนโกสนทรพทธศกราช 2525. 91 เลม พมพครงท 4 (นครปฐม : โรงพมพมหามกฎราชวทยาลย 2543) เลมท 62, 387-436. : Edwin B, Flippo. Principle of Personnel Management (New York : McGraw – Hill.,1984) ,109–497.

สงแวดลอม (context)

สภาพทางสงคม เศรษฐกจ การเมอง

ปจจยนาเขา (input)

- นโยบาย - บคลากร - งบประมาณ - วสดอปกรณ

ผลผลต (output)

- ผเรยนเปนคนด

คนเกง มความสข มคณภาพทพง

ประสงค - บคลากรมความ พงพอใจ

ขอมลยอนกลบ (feedback)

กระบวนการ (Process)

- การบรหารจดการ - การจดการเรยนการสอน - การนเทศ

- การปฏบตตามทศพธราชธรรม

- การบรหารงานบคคล

11

ขอบเขตของการวจย

ในการศกษาวจยครงน ผวจยไดกาหนดขอบเขตของการวจย เกยวกบหลกทศพธราชธรรม

ซงเปนหลกธรรมทเนนความสาคญของผนาหรอผบรหาร ในพระไตรปฎกและถรรถกถา แปล ไทย ฉบบ 200 ป แหงมหาจกรบรมราชวงศ กรงรตนโกสนทร อนประกอบดวย 1) ทาน 2) ศล 3) การบรจาค 4) ความซอตรง 5) ความออนโยน 6) ความเพยร 7) ความไมโกรธ 8) ความไมเบยดเบยน 9) ความอดทน 10) ความไมพโรธ สวนแนวคดการบรหารงานบคคล ผศกษาวจยใชแนวความคดการบรหารงานบคคลของฟลปโป (Flippo) จานวน 6 ดาน คอ 1) การสรรหาบคลากร (Recruitment) 2) การพฒนาบคลากร (Development) 3) การจายคาตอบแทน (Compensation) 4) การรวมพลง (Integration) 5) การธารงรกษา (Maintenance) 6) การใหพนจากงาน (Seperation) ดงแผนภมท 2

แผนภมท 2 ขอบเขตของการวจย ทมา : พระไตรปฎกและถรรถกถา แปล ไทย ฉบบ 200 ป แหงมหาจกรบรมราชวงศ กรงรตนโกสนทรพทธศกราช 2525. 91 เลม, พมพครงท 4 (นครปฐม : โรงพมพมหามกฎราชวทยาลย 2543) เลมท 62, 387-436. : Flippo, Edwin B. Principle of Personnel Management. (New York : McGraw –Hill.,1984) ,109–497.

การปฏบตตามทศพธราชธรรม (Xtot)

1.หลกทศพธราชธรรม (Xtot) 1.1 ทาน (X1)

1.2 ศล (X2) 1.3 การบรจาค (X3) 1.4 ความซอตรง (X4) 1.5 ความออนโยน (X5) 1.6 ความเพยร (X6) 1.7 ความไมโกรธ (X7) 1.8 ความไมเบยดเบยน (X8) 1.9 ความอดทน (X9) 1.10 ความไมพโรธ (X10)

การบรหารงานบคคล (Ytot)

1.การบรหารงานบคคล (Ytot) 1.1 การสรรหาบคลากร (Y1) 1.2 การพฒนาบคลากร (Y2) 1.3 การจายคาตอบแทน (Y3) 1.4 การรวมพลง (Y4) 1.5 การธารงรกษา (Y5) 1.6 การใหพนจากงาน (Y6)

12

ขอตกลงเบองตน

ความไมพโรธ เปนศพททปรากฏในพระไตรปฎกและถรรถกถา แปล ไทย ฉบบ 200 ป แหงมหาจกรบรมราชวงศ กรงรตนโกสนทรพทธศกราช 2525 ทอนใหความหมายหรอใชวา ความไมคลาดธรรม หรอ อวโรธนง หรอ อวโรธนะ

นยามศพทเฉพาะ เพอใหเกดความเขาใจตรงกน ผวจยไดกาหนดนยามขอบเขต หรอความหมายของคา ศพท เฉพาะในการวจยไว ดงน การปฏบตตามทศพธราชธรรม หมายถง การกระทาตาม การประพฤตตามหลกทศพธราชธรรม 10 ประการ ของผบรหารตามพระไตรปฎกและถรรถกถา แปล ไทย ฉบบ 200 ป แหงมหาจกรบรมราชวงศ กรงรตนโกสนทรพทธศกราช 2525 ไดแก 1) ทาน 2) ศล 3) การบรจาค 4) ความซอตรง 5) ความออนโยน 6) ความเพยร 7) ความไมโกรธ 8) ความไมเบยดเบยน 9) ความอดทน 10) ความไมพโรธ การบรหารงานบคคล หมายถง กระบวนการเกยวกบบคคล เพอใหไดมาซงบคคลทดมความร ความสามารถ เหมาะสมกบงาน เขามาทางานใหไดผลดทสด โดยหนวยงานสามารถดงดดธารงรกษา และพฒนาใหมความร ความสามารถ เพอใหหนวยงานสามารถทาภารกจไดอยางมประสทธภาพ และประสทธผลตามความมงหมาย ตามแนวความคดการบรหารงานบคคลของฟลปโป (Flippo) จานวน 6 ดาน ประกอบดวย 1) การสรรหาบคลากร (Recruitment) 2) การพฒนาบ คลากร (Development) 3 ) การจ า ยค า ตอบแทน (Compensation) 4 ) การรวมพ ล ง (Integration) 5) การธารงรกษา (Maintenance) 6) การใหพนจากงาน (Seperation) ผบรหาร หมายถง บคคลทไดรบการแตงตงใหดารงตาแหนงหรอรกษาการในตาแหนงผอานวยการ รองผอานวยการ ในโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 หมายถง หนวยงานทางการศกษาทเปดทาการเรยนการสอนในสงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต ตงอยท กรงเทพมหานคร จงหวดนครปฐม ปทมธาน สมทรปราการ สมทรสาคร และสมทรสงคราม เปนโรงเรยนทจดการศกษาใหกบพระภกษสามเณรทงในสวนความรวชาการทางพระพทธศาสนาทเรยกวาพระปรยตธรรม แผนกธรรม แผนกบาล ควบคกบการศกษาขนพนฐาน 8 กลมสาระการเรยนร ตามหลกสตรของการศกษาในระบบ

บทท 2

วรรณกรรมทเกยวของ

เพอใหเกดความร ความเขาใจในเรองทจะทาการศกษาครงน ผวจยไดศกษาวรรณกรรมทเกยวของ โดยกาหนดเนอหาสาระของการศกษาวจยครงน คอ แนวคดเกยวกบทศพธราชธรรม การบรหารงานบคคล ขอมลเกยวกบโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา และงานวจยทเกยวของ ซงประกอบดวยสาระสาคญ ดงน

ทศพธราชธรรม

ความสาคญของทศพธราชธรรม

เมอวนท 5 พฤษภาคม 2493 อนเปนวนบรมราชาภเษกนน พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชมพระปฐมบรมราชโองการตอหนามหาสโมสรสนนบาต อนประกอบไปดวยสมณชพราหมณ พระบรมวงศานวงศ คณะรฐมนตร สมาชกรฐสภา ผพพากษา ขาราชการทงทหารและพลเรอนวา “เราจะครองแผนดนโดยธรรม เพอประโยชนสขแหงมหาชนชาวสยาม” คนทวไป เมอไดฟงพระปฐมบรมราชโองการน คงเขาใจวาทรงอางถง “ทศพธราชธรรม” ชงเปนหลกพระพทธศาสนานกายเถรวาท

18

18บวรศกด อวรรณโณ, ทศพธราชธรรมกบพระมหากษตรยไทย (กรงเทพฯ: บรษท เอ.พ. กราฟค ดไซนและการพมพ จากด, 2551), 19.

13

“เมอทรงตงสตยาธษฐานปฏญาณพระองคเชนนนแลว พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงปฏบตพระราชภาระตลอด 60 ปในรชกาล ตามพระราชปฏญญานน จนทาใหทศพธราชธรรมขยายจากหลกศาสนาและศลธรรมไปเปนหลกและธรรมเนยมปฏบตทางรฐธรรมนญในระบอบประชาธปไตยสมยใหม (Convention of the Constitution) ทเขากนไดดกบหลกการของพระมหากษตรยภายใตรฐธรรมนญ และทรงปฏบตหลกธรรมดงกลาว จนเปนหลกในการบรหารรฐประชากจ สาหรบผบรหารทกระดบตงแตภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาสงคม จนสดทายทสดหลกธรรมดงกลาวไดกลายเปนหลกทางสงคม (social principles) สาหรบคนในสงคมทงหมด ซงแสดงใหเหนวาพระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดทรงทาใหหลกทางศาสนาและศลธรรมทเกดมามากกวา 2,500 ป มความทนสมยเขากนไดกบโลกยคโลกาภวตน มความเปนสากลไมนอยไปกวาหลกธรรมภบาล (good governance) ทธนาคารโลกเพงมาใหความสนใจเมอ ค.ศ. 1989 ในรายงาน Sub-SaharaAfrica: From Crisis to Sustainable Growth ชงเปนรายงานทใชคาวา ธรรมาภบาล (good governance) ในความหมายปจจบนเปนครงแรก”18

14

ดงเปนททราบกนอยแลววา พระมหากษตรยไทยในระบอบสมบรณาญาสทธราชนน ความจรงตองทรงประพฤตปฏบตภายในกรอบแหงรฐธรรมนญจารตประเพณอยแลว นบวาเปนอานาจทางสงคมทมประสทธภาพยง จารตประเพณนน ไดแก ราชสงคหวตถ 4 ทศพธราชธรรม 10 และจกรวรรดวตร 12 ประการ ราชธรรมเหลาน พระราชาคณะผถวายพระธรรมเทศนาเนองในวนพระราชพธบรมราชาภเษกหรอวนฉตรมงคล และวนเฉลมพระชนมพรรษา มกจะนามาอธบายขยายความเฉพาะพระพกตรอยเสมอ ทศพธราชธรรมนนเปนธรรมทมมากอนพทธกาล อาจกลาวไดวาเปนปรชญาการเมองของโลกตะวนออกทวางกรอบปฏบตของผมอานาจปกครอง นกปราชญทางพระพทธศาสนาไดรบเขาไวเปนธรรมในศาสนาของตน สมเดจพระสงฆราชเจา กรมหลวงวชรญาณวงศ ไดทรงแสดงพระธรรมเทศนาเรองทศพธราชธรรมในงานพระราชพธบรมราชาภเษก พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช เมอวนท 8 พฤษภาคม 2493 ความตอนหนงมวา

เมอพระมหากษตรยทรงใชพระราชอานาจสอดคลองกบทศพธราชธรรม จ งขนานพระสมญญาวา “ธรรมราชา” อนมความหมายตามคาแปลวา พระมหากษตรยผทรงทาใหอาณาประชาราษฎรยนดดวยธรรม (ราชา หมายถงผทยงใหเกดความยนดแกราษฎร) คต “ธรรมราชา” นจงมมาตงแตครงกรงสโขทยสบเนองมาจนถงปจจบน ทศพธราชธรรมประกอบดวย หลก 10 ดงน 1. ทาน อนหมายถง การใหทเปนประโยชน คอ อามสทาน หรอการใหสงของ เชน ปจจยส ธรรมทาน หรอการใหปญญา ความร คาแนะนาทเปนประโยชน และอภยทาน คอการใหอภยผทควรไดรบการใหอภย โดยปกตมนษยทกคนมกอยากไดมากกวาอยากให ความอยากได

“พระมหากษตรย ไทยตองยดหลกปฏบต ท เรยกวา ทศพธราชธรรม หรอธรรม 10 ประการของพระมหากษตรย เปนไปตามหลกพระพทธศาสนา ดงภาษาบาลวา

ทาน สล ปรจจาค อาชชว มททว ตป อกโกธ อวหสจ ชนตจ อวโรธน

อจเจเต กสเล ธมเม ฐเต ปสสาห อตตน ตโต เต ชายเต ปต โสมนสสจนปปก

แปลความวา ขอพระองคผเปนบรมกษตราธราช จงทรงพระปรชาสามารถพจารณาเหนธรรมทเปนกศลสวนชอบ 10 ประการ ใหดารงในพระราชสนดานเปนนตยดงน ทาน การให 1 สล การตงสงวรรกษากาย วาจาใหสะอาด ปราศจากโทษ 1 ปรจาค การบรจาคสละ 1 อาชชว ความซอตรง 1 มททว ความออนโยน 1 ตป การขจดความเกยจครานและความชว 1 อกโกธ ความไมโกรธ 1 อวหสจ การไมเบยดเบยนผอน ตลอดถงสตวใหไดทกขยาก 1 ขนตจ ความอดทนตอสงควรอดทนเปนเบองหนา 1 อวโรธ การปฏบตไมใหผดจากการทถกทตรง และดารงอาการคงท ไมใหวการดวยอานาจยนดยนราย 1 บรรจบเปนกศลสวนชอบ 10 ประการ ลาดบนน พระปตและพระโสมนสไมนอยจกเกดมแดพระองค เพราะไดทรงพจารณาเหนกศลธรรมเหลานมในพระองคเปนนตย”

15

เปนทมาของความโลภ ในขณะทการใหเปนยารกษาความโลภ เมอโลภกตองแสวงหา ชงอาจนามาชงการทจรตอยางหลกเลยงไมได ตรงกนขามกบการใหชงไมหวงผลตอบแทน กลบเปนเครองขจดความโลภอนเปนทมาของทจรตทงปวง หากนกการเมองและขาราชการทกประเทศยดธรรมะขอนกเชอวาการทจรตจะลดนอยลงหรอหมดไปดวย 2. ศล อนหมายถง สารวมการสารวมใจไมใหละเมดทงศลในศาสนา และกฏหมายบานเมอง รวมทงจรยธรรมทงปวง ราชธรรมขอนจงกวางขวาง หมายถงการเคารพหลกศาสนา เคารพหลกศลธรรม เคารพหลกนตธรรม (The Rule of Law) และเคารพหลกจรยธรรม (ethics)

เปนเครองยดเหนยวรงไมใหพระมหากษตรยประพฤตผดกฏเกณฑทกชนด ขอนเองทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวมพระราชดารสวา “ไมเคยสงการอะไรทไมมกฏเกณฑของบทบญญตในรฐธรรมนญหรอกฎหมาย...ไมเคยทาอะไรตามใจชอบ ถาทาไปตามใจชอบกเขาใจวา บานเมองลมจมมานานแลว... และ “ฉะนน กขอใหชวยปฏบตอะไร คดอะไรไมใหผดกฏเกณฑของรฐธรรมนญ...” (พระราชดารสพระราชทานแกคณะตลาการศาลปกครองสงสด และคณะผภพากษาประจาศาลฎกา เมอวนท 25 เมษายน 2549) 3. บรจาค ชงหมายถง พงสละเพอประโยชนทยงใหญกวา อนหมายถงการสละทกอยางไมวาพระราชทรพย พระกาลง พระสตปญญา ความสขสวนพระองค เวลา จนแมพระชนมชพ เพอประโยชนทยงใหญกวา ดงเชนทพระเวสสนดรไดเคยบาเพญบารมขอนในชาตสดทาย จงสาเรจพระสมมาสมโพธญาณได บรจาคจงไพศาลกวาทานมาก เพราะเปนไปเพอประโยชนทยงใหญกวาของคนหมมากหรอทงหมด ความเสยสละจงเปนคณสมบตขอสาคญทสดขอหนงของผนา 4. อาชชวะ คอ ความซอสตย ซอตรง และสจรต ดงทสมเดจพระวชรญาณวงศ สมเดจพระสงฆราชเจาทรงอธบายวา “มพระราชอธยาศยประกอบดวยความตรง ปราสจากมายาสาไถดารงในสตยสจรตซอตรงตอพระราชสมพนธมตร และพระราชวงศานวงศ ขาทลละอองธลพระบาททงปวง ไมคดลวงประทษรายโดยอบายผดยตธรรม” 5. มททวะ คอ ความมพระราชอธยาศยออนโยน ไมทรงดอดง ทรงรบฟงการกราบบงคมทลตกเตอนทมเหตผล และไมทรงถอพระองคดวยอานาจมานะ ขอนกเปนธรรมะสาคญดวยเหตวา พระบรมเดชานภาพยอมเปนทเกรงขามแกคนทวไปอยแลว หากมพระราชอธยาศยออนโยนกจะทาใหกาแพงแหงความเกรงขามหายไป เมอเสนาพฤฒามาตยและอาณาราษฎรเขาเฝาฯ กจะมแตความสงบเยน มความเคารพ ไมเกรงกลว 6. ตบะ คอ ความเพยรในการทรงปฏบตหนาทพระมหากษตรยใหถกตอง ตามหนาทอยางสมาเสมอ ทรงมความเปนอยอยางสามญ ทรงขมใจไมใหหลงใหลในความสขสาราญ

7. อกโกธะ อนหมายถง การไมทรงแสดงความโกรธใหปรากฏ ไมทรงเกลยดหรอทรงพยาบาทมงรายผอน คอทรงพระเมตตา เพราะความโกรธยอมเปนทมาของการตดสนพระทยทอาจผดพลาด เมอไมทรงพระพโรธแตทรงพระเมตตา การตดสนพระทยเรองใด ๆ กเทยงธรรมปราศจากอคต

16

8. อวหงสา ซงหมายถง ไมทรงเบยดเบยนผอน รวมถงสตวและสงมชวตทงหลาย ทรงยดมนในสนตธรรมตอทกฝาย ไมทรงหลงระเรงอานาจ

9. ขนต ซงหมายถง ทรงมความอดทน อดกลน ตออารมณทงปวง ไมวาจะเปนโลภะ โทสะ โมหะ และทกขเวทนาทงหลาย รวมทงตอถอยคาทกลาวไมดถงพระองค และรกษาพระราชหฤทย พระอาการ พระวรกาย พระวาจาใหสงบ

10. อวโรธนะ ซงหมายถง ทรงยดหลกความถกตองเทยงธรรม ไมยอมใหการกระทาผดเกดขน ทรงมความยตธรรม ยกยองคนควรยกยอง ปราบคนทควรปราบ ดวยความเปนธรรม ธรรมะขอนสาคญมาก เพราะมความกวางขวางกวาความสจรต แตอวโรธนะหมายความไปถงการทาใหความสจรต ถกตอง ขยายไปยงผอนทเกยวของดวยทงหมดทกฝาย19

ทมาของทศพธราชธรรม

ทศพธราชธรรม ปรากฏอยในพระไตรปฎก เรองมหาหงสชาดก ในสวนของพระสตตนตปฎก ขททกนกาย ชาดก เปนทศพธราชธรรมสาหรบพระมหากษตรยและบารมสาหรบพระโพธสตว ทไดทรงบาเพญสงสมคณสมบตทเปน “พทธการกธรรม” คอธมมะททาใหเปนพระพทธเจา20 กลาวคอ เปนการบาเพญบารมของพระพทธเจา สมยทพระองคเปนพระโพธสตวบาเพญบารมเพอตรสร พระองคทรงนามาเลาใหพระสงฆฟงในโอกาสตาง ๆ เรยกเรองในอดตของพระองคนวา ชาดก มปรากฏอยในพระไตรปฏกจานวน 550 เรอง มเวสสนดรชาดก เปนตน

เนอความยอของมหาหงสชาดก

ในอดตกาลในเมองพาราณส พระเจากรงพาราณสทรงพระนามวา สงยมะ หรอวา สงยมนะ หรอวา สญยมนะ มพระอครมเหสทรงพระนามวา เขมา ในกาลนนพระโพธสตวกาเนดเปนหงสทอง คอหงสทมขนสทอง มหมหงสบรวารเปนอนมาก อาศยอย ณ ภเขาคชฌกฏ นามของพระยาหงสโพธสตวมชอวา ธตรฏฐ เมอจะเรยกในฐานะเปนหวหนาฝงหงส กเรยกวา พระยาหงสธตรฏฐ และไดมหงสทองอกหนงเปนอครมหาเสนาบดชอวา สมขะ หรอ สมข ในครงนนพระเทวของพระเจากรงพาราณสทมพระนามวา เขมา ไดทรงพระสบนคอฝนวามพระยาหงสทอง 2 ตวมาจบอยทพระราชบลลงกแสดงธรรมกถาดวยเสยงอนไพเราะ พระเทวประทานสาธการ สดบธรรมกถายงมทนอมเอบใน

19บวรศกด อวรรณโณ, ทศพธราชธรรมกบพระมหากษตรยไทย (กรงเทพฯ: บรษท เอ.พ. กราฟค ดไซนและการพมพ จากด, 2551), 21-24. 20สมเดจพระญาณสงวร (เจรญ สวฑฒนมหาเถร) สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายก, ทศบารม ทศพธราชธรรม (กรงเทพฯ: มหามกฏราชวทยาลย, 2544), 72-77.

17

การสดบธรรม ราตรกสวาง พระยาหงสทง 2 จงพากนออกไปทางชองพระแกล พระนางกรบสงหามวา อยาเพอไป และตรสแกนางพระกานลทงหลายใหชวยกนจบ เมอตนพระบรรทม และนางกานลไดยนรบสงกพากนแยมสรวลวาหงสทไหนกน พระนางจงทรงทราบวาทรงพระสบนไป แตแมเชนนนกทรงดารวา พระยาหงสทมสประดจทองคาคงจะมอยในโลกน จงไดทลพระราชาพระเจากรงพาราณสวาทรงตงครรภ มอาการแพครรภ ตองการทจะไดเหนหงสทอง ไดฟงหงสทองแสดงธรรม พระราชาจงไดตรสใหสบวามหมหงสอาศยอยทไหนพวกพราหมณกไมทราบ แตกทลวาพวกพรานคงจะทราบ จงไดโปรดใหเรยกพวกพรานปามาตรสถาม พรานคนหนงกกราบทลวา ไดทราบตอๆ กนมาวา หงสเหลานนอย ณ ภเขาคชฌกฏ ในประเทศหมวนต พระราชากตรสถามวา จะพอรอบายทจะจบหงสเหลานนไดหรอไม พวกพรานกทราบทลวาไมทราบ จงไดทรงปรกษากบพราหมณบณฑต พราหมณบณฑตกกราบทลวา ไมจาเปนทจะตองไปจบทเขาคชฌกฏ ขอใหทรงขดสระใหญชอ เขมะ ทางทศเหนอแตพระนคร ใหเตมดวยนา ปลกธญชาตตางๆ ใหนายพรานผฉลาดคนหนงอยประจารกษา อยาใหหมมนษยเขาไปใกล และใหประกาศเปนเขตใหอภยแกสกณชาตตางๆ ทจะมาหากนทสระนน พระราชากไดตรสใหปฏบตตามทบณฑตนนไดกราบทลแนะ กไดตรสใหนายพรานผฉลาดผหนงมามอบใหเปนผทรกษาสระ นายพรานนนเรยกตามภาษาบาลวา เนสาท หรอเนสาทะ เขาชอ เขมกะ กเปนผรกษาสระเขมะนนมา สกณชาตทงหลายกพากนลงสสระนน และกชกชวนกนตอๆ ไปวาเปนสระทไมมภย กทราบไปจนถงหมหงส หมหงสกพากนมาหากนในสระนน จนถงพระยาหงสธตรฏฐกบเสนาบดทชอวาสมขะ ทง 2 ซงเปนหงสทองดวยกนกมาหากนทสระนนดวย และเมอพรานผรกษาสระไดเหนหงสทองลงมา กไดเฝาดอยถง 6–7 วนวามาจบทไหน และเมอสงเกตทไดแนนอนแลว กวางบวงดกไวใตนา พระยาหงสทองนนมากลงไปในนาตรงบวงนน กตดบวงของนายพราน พระยาหงสทองพยายามทจะสลดบวงใหหลด แตบวงนนกกดขาผานหนง เสนเอนจนถงกระดก กไมหลด พระโพธสตวจงไดหยดเพราะเกรงวาขาจะขาด สวนเสนาบดหงสทเปนหงสทองดวยกนทชอวา สมขะเมอเหนเจานายของตนตดบวงจงไดเขาไปหา สวนฝงหงสทเปนบรวารกพากนบนหนไปทงหมด เมอเขาไปถงพระยาหงสธตรฏฐกถามวา ทาไมจงไมหนไป ขอใหรบหนไปเสย หงสเสนาบดสมขะกตอบวาไมไป จะอยชวย พระยาหงสกบอกใหหนไปหลายหน หงสเสนาบดสมขะกไมยอมหนไป บอกวาจะอยชวย ฝายนายพรานทมองเหนโดยตลอดเพราะไดดกดอย ซอนดอย จงเดนเขาไป ครนเหนหงสเสนาบดซงไมตดบวงยนอยดวย กแปลกใจวาทาไมจงไมหนไป หงสเสนาบดกกลาววา เพราะเจานายของตนตดบวง ตนจะขอตายแทน ขอใหจบเอาตวหงสเสนาบดคอตวเขาไปแลวปลอยเจานายเขาไป ฝายนายพรานกใจออน กบอกวา ถาเชนนนกจะปลอยไปทง 2 ฝายพระยาหงสกบหงสเสนาบดนนกตอบวา ถาหากวานายพรานนดกหงสและนกทงหลายเพอประโยชนของตน กจะขอรบทกษณาอภยคอการปลอยนกทาบญ แตวาถาหากวาทานมาดกหงสดวยมคาสงมาจากผอน ไมใชของตนเอง ทานกไมมอสระทจะปลอยเราทง 2 เสย เพราะฉะนน กขอใหนาเราทง 2 ไป แตไมจาเปนทจะตองใสกรง ใหเรา

18

ทง 2 นจบไปทกระเชา 2 ขางทเปนคานใหทานหาบไป นายพรานนนกหาบกระเชาทหงสจบ 2 ขาง นาหงสไปถวายพระราชา ฝายพระราชาเมอไดเหนหงสกมความดใจ และกบอกวาใหพกอยระยะหนงกจะปลอยไป และใหพระยาหงสจบอยในทอนสมควร และกไดพระราชทานอาหารเปนตน ฝายพระยาหงสนนกไดทลแกพระราชาเปนการปฏสนถารวา พระองคไมมพระโรคาพาธ ทรงสาราญดอย ทรงปกครองรฐมณฑลอนสมบรณนโดยธรรมหรอ พระราชากตรสตอบวา เราไมมโรคาพยาธ มความสาราญด และเรากปกครองรฐมณฑลอนสมบรณนโดยธรรม พระยาหงสกทลถามวา โทษอะไรๆ ไมมอยในอามาตยของพระองคละหรอ และอามาตยเหลานนไมมอาลยชวตในประโยชนของพระองคละหรอ พระราชากตรสตอบวา โทษอะไรๆ ไมมในหมอามาตยของเรา และอามาตยเหลานนไมอาลยชวตในประโยชนของเรา พระยาหงสกทลถามวา พระมเหสซงมพระชาตเสมอกน ทรงเชอฟง มพระเสาวนยอนนารก ประกอบดวยพระโอรสพระรปพระโฉมพระยศ เปนไปตามอธยาศยของพระองคละหรอ พระราชากตรสตอบวา พระมเหสซงมพระชาตเสมอกน ทรงเชอฟง มพระเสาวนยอนนารก ทรงประกอบดวยพระโอรส พระรป พระโฉมและพระยศ เปนไปตามอธยาศยของเรา พระยาหงสกทลถามวา พระองคมไดทรงเบยดเบยนชาวแวนแควน ปกครองใหปราศจากอนตรายแกทไหนๆ โดยความไมเกรยวกราด โดยธรรม โดยความสมาเสมอละหรอ พระราชากตรสตอบวา เรามไดเบยดเบยนชาวแวนแควน ปกครองใหปราศจากอนตรายแตท ไหนๆ โดยความไมเกรยวกราด โดยธรรม โดยความสมาเสมอ พระยาหงสกทลถามวา พระองคทรงยาเกรงสตบรษ ทรงเวนอสตบรษ พระองคไมทรงละทงธรรม ไมทรงประพฤตคลอยตามอธรรมละหรอ พระราชากตรสตอบวา เรายาเกรงสตบรษ เวน อสตบรษ ประพฤตคลอยตามธรรม ละทงอธรรม พระยาหงสกทลถามวา ขาแตพระองคผทรงเปนกษตรย พระองคทรงพจารณาเหนชดซงพระชนมายอนเปนอนาคตยงยนยาวอยหรอ พระองคทรงมวเมาในอารมณอนเปนทตงแหงความมวเมา ไมสะดงกลวปรโลกหรอ พระราชากตรสตอบวา เราพจารณาเหนชดซงอายอนเปนอนาคตยงยนยาวอย เราตงอยแลวในธรรม 10 ประการ จงไมสะดงกลวปรโลก เราเหนกศลธรรมทดารงอยในตนเหลานคอ ทาน ศล การบรจาค ความซอตรง ความออนโยน ความเพยร ความไมโกรธ ความไมเบยดเบยน ความอดทน ความไมพโรธ คอความกระทาไมใหผด แตนนมปตและโสมนสไมใชนอยยอมเกดแกเรา ดงน21 เมอพระราชาไดตรสตอบดงนแลว พระยาหงสกถวายอนโมทนาแกพระราชา และกไดพระราชทานทรพยแกนายพราน ทรงใหพระยาหงสกบเสนาบดพระยาหงสพกอย ทรงพระราชทานเลยงดใหมความสข แลวกทรงปลอยพระยาหงสและหงสเสนาบดนนใหกลบไปสภเขาคชฌกฎ ธรรม 10 ประการ ในเนอเรองขางตน คอ ทศพธราชธรรม 10

21พระไตรปฎกและถรรถกถา แปล ไทย ฉบบ 200 ป แหงมหาจกรบรมราชวงศ กรงรตนโกสนทรพทธศกราช 2525, 91 เลม, พมพครงท 4 (นครปฐม: โรงพมพมหามกฎราชวทยาลย, 2543), เลมท 62, 387-443.

19

ประการ คอ 1) ทาน 2) ศล 3) การบรจาค 4) ความซอตรง 5) ความออนโยน 6) ความเพยร 7) ความไมโกรธ 8) ความไมเบยดเบยน 9) ความอดทน (10) ความไมคลาดธรรม22

ทศพธราชธรรม

ทศพธราชธรรม เปนธรรมะสาหรบผบรหารทจะตองมทกคนฉะนนการบรหารงานทกหนวยงานตองมผนาไวสาหรบบรหารผนาจะตองมคณธรรม หลกทศพธราชธรรมสาหรบผนา มความหมายดงตอไปน ราชธรรม 10 หรอ ทศพธราชธรรม คอ ธรรมของพระราชา, กจวตรทพระเจาแผนดนควรประพฤต, คณธรรมของผปกครองบานเมอง, หรอธรรมของนกปกครองประกอบดวย

1. ทาน (การให) คอ สละทรพยสงของ บารงเลยง ชวยเหลอประชาราษฎรและบาเพญสาธารณประโยชน 2. ศล (ความประพฤตดงาม) คอ สารวมกายและวจทวาร ประกอบแตการสจรตรกษากตตคณ ใหควรเปนตวอยาง และเปนทเคารพนบถอของประชาราษฎร 3. ปรจจาคะ (การบรจาค) คอ เสยสละความสขสาราญ ตลอดจนชวตของตนเพอประโยชนสขของประชาชน และความสงบเรยบรอยของบานเมอง 4. อาชชวะ (ความซอตรง) คอ ซอตรงทรงสตย ไรมารยา ปฏบตภารกจโดยสจรต มความจรงใจ ไมหลอกลวงประชาชน

5. มททวะ (ความออนโยน) คอ มอธยาศย ไมเยอหยงหยาบคายกระดางถอองคมความงามสงาเกดแตทวงทกรยาสภาพนมนวล ละมนละไม ใหไดความรกภกด 6. ตปะ (ความทรงเดช) คอ แผดเผากเลสตณหา มใหเขามาครอบงายายจตระงบยบยงขมใจได มความเปนอยสมาเสมอ หรออยางสามญ มงมนแตจะบาเพญเพยร 7. อกโกธะ (ความไมโกรธ) คอ ไมกรวกราด ลอานาจความโกรธ จนเปนเหตใหวนจฉยความและกระทากรรมตางๆ ผดพลาดเสยธรรม มเมตตาประจาใจ

8. อวหงสา (ความไมเบยดเบยน) คอ ไมบบคนกดข เชน เกบภาษขดรดหรอเกณฑแรงงานเกนขนาด ไมหลงระเรงอานาจ ขาดความกรณา หาเหตเบยดเบยนลงโทษอาชญาแกประชาราษฎรผใด เพราะอาศยความอาฆาตเกลยดชง

22พระไตรปฎกภาษาไทย ฉบบมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ฉลองสรราชสมบต 50 ป พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ภมพลอดลยเดชมหาราช 2539, 45 เลม, พมพครงแรก (กรงเทพฯ:

โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, 2539), เลมท 28, 89-112.

20

9. ขนต (ความอดทน) คอ อดทนตองานทตรากตรา ถงจะลาบากกายนาเหนอยหนายเพยงไร กไมทอถอย ถงจะถกยวถกหยนดวยคาเสยดสถากถางอยางใด กไมหมดกาลงใจไมยอมละทงกรณยทบาเพญโดยชอบธรรม

10. อวโรธนะ (ความไมคลาดธรรม) คอ วางองคเปนหลกหนกแนนในธรรมคงทไมมความเอนเอยงหวนไหวเพราะถอยคาทดราย ลาภสกการะ หรออฎฐารมณ อนฎฐารมณใด ๆ สตมนในธรรม

ทงสวนยตธรรม คอ ความเทยงธรรม นตธรรม คอ ระเบยบแบบแผน หลกการปกครอง ตลอดจนขนบธรรมเนยมประเพณอนดงาม23

พทธทาสภกข กลาววา ทศพธราชธรรม 10 ประการ เปนสงทจะนามาซงความเจรญรงเรอง ความสงบสข สนตภาพ ความเปนผเปนอสระเหนอความทกขเหนอปญหาทกอยางทกประการ จงขอใหพจารณากนดงตอไปน

1. “ทานง” ทาน การใหในทนหมายถง ใหวตถภายนอกเปนสงของอะไรตาง ๆ โดยตองมผรบโดยตรง มนจงเปนการใหทเรยกวา ทานง คอทาน ใหแลวมนกมผลเปนความผกพนเปนการสรางสรรคความสงบสข

2. “สลง” สลง ภาวะปกต สละ แปลวา ปกต ภาวะปกต ไมมอะไรวนวาย รวมทงการปฏบตเพอใหเกดภาวะเชนนนดวย นเรยกวา สลง สละ 3. “ปรจจาคง” คอบรจาค คอเปนการให แตเปนการใหในภายในทางจตใจ ไมตองมผรบกได มนตางจากทานง : ทานง ใหอยางมผรบ ปรจจาคง ใหอยางไมตองมผรบ บรจาคสงทไมควรมอยในตน อะไรทไมควรมอยในตน บรจาคออกไปๆ นเรยกวาสละสงทไมตองมผรบ ไมซากบคาวา “ทาน”

มกจะอธบายไปซากบคาวาทาน นนไมไมสาเรจประโยชน “ทาน” ใหซงวตถภายนอก มผรบ

“บรจาค” ใหซงสงทไมควรมอยภายในตวไมตองมผรบ

4. “อาชชะวง” ความซอตรง ความเปดเผย ไมเกดโทษเกดภย ไมเกดอนตรายใด ๆ เปนทไวใจได ซอตรงตงแตตนเอง คอความเปนมนษยของตนเอง และซอตรงตอผอนซงเกยวของ โดยสรปมนกเปนซอตรงตอหนาท ทจะตองทาอกนนแหละ ทาหนาทใหถกตอง ใหซอตรง ใหเพยงพอ ใหเหมาะสม แกความเปนมนษย นเรยกวาความซอตรง 5. “มททะวง” มทวะ แปลวา ความออนโยน ความออนโยนภายนอกคอออนโยนตอบคคลซงเขามาเกยวของดวย เปนการสรางสรรคซงความรก ความสามคค นกเปนความออนโยนภายนอกและความออนโยนภายใน คอความออนโยนของจตใจคอจตทอบรมไวดแลวมความเหมาะสมถกตอง

23พระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต), พจนานกรมพทธศาสตร ฉบบประมวลธรรม

(กรงเทพมหานคร: โรงพมพบรษทอาร เอส พรนตงแมส โปรดกส จากด, 2548), 240-241.

21

ออนโยนพรอมทจะใชทาหนาทใด ๆ กได เหมอนขผงทออนดแลว จะปนเปนอะไรกได จตใจทออนโยนแลว เหมาะสมทจะปฏบตธรรมะอนสงขนไปไดทกอยางทกประการ จนสาเรจประโยชน 6. “ตะปง” ตะปะ ตะบะ ปกตหมายถงวรยะ ความพากเพยร ความบากบนความกาวหนา ไมถอยหลง ความไมหยดอยกบท มคณสมบตเผาผลาญกเลสและความชวโดยประการทงปวง ในทนจะระบไปยงสงทเรยกวาอทธบาททง 4 ประการ กได เปนตะบะเผาผลาญกเลส

7. “อกโกธง” ไมโกรธ ตวหนงสอแปลวา ไมกาเรบ ไมมความกระกาเรบในภายในคอกลมอยในใจ ไมมความกาเรบภายนอก คอ ประทษรายบคคลอน ไมกาเรบทงภายในไมกาเรบทงภายนอก

เรยกวา “อกโกธง” ทกคนกจะรจกไดงายไมตองอธบาย

8. “อะวหงสา” อวหงสา ไมเบยดเบยน ไมมการกระทา อนเบยดเบยนอนกระทบกระทงตนเองหรอผอน เบยดเบยนผอนนนรจกกนด แตทเบยดเบยนตนเองนบางทกไมคอยจะรจก คอถาเปนการทาตนเองใหลาบากเปลา ๆ กเปนการเบยดเบยนตนเอง เปนสงทไมจาเปนจะตองทา ไมจาเปนจะตองทาตนเองใหลาบาก เหมอนททากนเกนกวาเหต ทาแตพอดกไมตองมความลาบาก ถงจะมความลาบากกไมใชวาเปนความลาบากทวาเหลอทจะทนทานหรอจะกระทาได 9. “ขนต” ขนต อดทน รอได คอยได คานบางทกแปลวาความสมควรมนกมความหมายเดยวกนแหละ เพราะเราอดทนได คอยได กสมควรแกความเปนผทจะทาอะไรไดสาเรจ ถาไมอดทน

รอไมได คอยไมได กเปนบาตลอดเวลา ยงเปนผใหญเทาไหรจะยงตองอดทนเทานน อยาเขาใจวาจะตองเอาความอดทน หรอตองอดทนนนไปไวแกฝายผนอยนนไมถก ยงเปนผใหญ จะยงตองอดทนตอความโงของผนอย เพราะผนอยเขามกจะเปนคนโง เปนคนโงไมสมประกอบ หรอไมสามารถใด ๆ

เทากน ทาใหเกดปญหาขน ซงทาใหฝายผใหญตองอดทน ถงรไววาความอดทนเปนเรองของฝายผใหญ ไมใชฝายผนอย ยงเปนผใหญมากเทาไรยงจะตองอดทนมากขนเทานน ยงมผอยในบงคบบญชามากเทาไร ยงจะตองมความอดทนมากขนเทานน มฉะนนจะไมประสบความสาเรจ

10. “อะวโรธะนง” อวโรธนะ แปลวา ความไมมอะไรพรธ ไมมอะไรวรธ หรอพรธ คอไมผดไปจากแนวแหงความถกตอง คาวา พรธ หมายความวา ผดไปจากแนวแหงความถกตองทจะนามาซงจะนาความผดพลาด คออนตราย หรอทกขโทษโดยประการทงปวง “อะวโรธะนง” แปลวา ไมมอะไรทพรธ คอ ผดไปจากทางทควรจะเปน คาวาไมมอะไรพรธน อาจจะขยายใจความออกไปได ถงตวเปน สมมนตะ คอ ความถกตอง 10 ประการ ไดแก อรยมรรค มองค 8 ประการ คอ ถกตองในความคดความเหน ถกตองในความปรารถนา ถกตองในการพดจาถกตองในการทางานถกตองในการดารงชพ ถกตองในการพากเพยร ถกตองในการมสตควบคมตว ถกตองในความมสมาธคอจตอนมนคง และในทสด กมความถกตองในเรองของความรขนสดทาย และกถกตองในผล คอความหลดพนจากความทกขอยางถกตอง น คาวา “ไมมพรธ” คอมความถกตองครบถวนสมบรณทกอยางทกประการ ซงเปนความจาเปนอยางยง สมกบทอยเปนขอรงทายขอสาคญทสดมกจะอยรงทายอยางน แลว “อะว

22

โรธะนะ” ความไมมอะไรพรธนเปนเรองปญญา อยาไดเขาใจวา ทาไมในทศพธราชธรรมทง 10 น ไมมคาวาปญญา มขอปญญา ปญญาอยางยงทขอสดทาย คอ “อะวโรธะนะ” ความไมมอะไรพรธ เปนอนวาหลกสาคญทงหมดมอยในทศพธราชธรรม โดยเฉพาะอยางยงทเรยกวา ไตรสกขา คอ ศล

สมาธ ปญญาเปนตวพรหมจรรยในพระพทธศาสนา ดงนน ทศพธราชธรรมจงประกอบดวยอยดวยไตรสกขาอยางครบถวนสมบรณ24

พระเจรญ สวฑฒโน กลาววา ทศพธราชธรรม ม 10 องคประกอบ คอ

1. ทาน หมายถง มการชวยเหลอผประสบทกขเมอถกภยพบต มการสละทรพยสงของ ๆ

ตนเพอสาธารณะประโยชน มการใหความรในดานการศกษาตามสาขาตาง ๆ มการสรางแหลงเรยนรตามสถานทสาธารณะ มการใหอภยแกบคคลผมจตสานกผด

2. ศล หมายถง มการรกษา กาย วาจา ใจ ใหเปนปกต การรกษาความสจรตตอหนาททงตอหนาและลบหลง มการประพฤตตนตามธรรมนองครองธรรม มการประกอบสมมาชพโดยสจรต มการละเวนจากการทาผดศลอยางเดดขาด

3. ปรจจาคะ หมายถง มความเสยสละความสขสวนตวเพอประโยชนของสวนรวมมการใหสงของแกผอนโดยไมหวงสงตอบแทน มการเกอกลคาจนผทขดสนขาดแคลน มการสงเคราะหญาตตามตามโอกาสอนสมควร การยอมเสยสละอวยวะรางกายเพอผอน

4. อาชชวะ หมายถง มการบรหารงานอยางตรงไปตรงมา ไมมอคต มความซอตรงไมทจรตตอหนาทการงานเพอหาผลประโยชน มภาพลกษณการแสดงออกทนาเชอถอได มความซอสตยตอตนเองและผอน การใหบรการแกสงคมโดยความชอบธรรม

5. มททวะ หมายถง มการวางตวใหเหมาะสมกบวฒภาวะของตนเอง มการคดด พดด ทาด และรจกการออนนอมถอมตน การรจกทาจตใจใหเปนกลางไมเอนเอยงตามกระแส มความพลอยยนดเมอผอนไดด มความปรารถนาใหผอนพนจากทกขประสบสข

6. ตปะ หมายถง การขมความทะยานอยากไดในสงทเกนความจาเปน มการสวดมนตเพอใหจตใจสงบตามศาสนาของตน มการสรางจตสานกความละอายและเกรงกลวใหมขนในตว การรจกอดทน อดกลน ตออารมณทมากระทบ มการรกษาจตไมใหความโลภ โกรธ หลงครอบงา 7. อกโกธะ หมายถง การมจตใจทดไมมงรายตอผอนดวยกาย วาจา และใจ การรเทาทนอารมณปจจบนวาเรากาลงทาอะไรอย ถงมผมากลาววารายกสามารถทาจตใจใหเปนปกตได มการแผเมตตาจตไปใหผอนอยางสมาเสมอ การรจกใหอภยและทาความเขาใจผอน

24พทธทาสภกข, ทศพธราชธรรม (กรงเทพมหานคร: สขภาพใจ, 2549), 22-25.

23

8. อวหงสา หมายถง มการไมเอารดเอาเปรยบผทเสยโอกาสและดอยกวา การไมสรางหนใหแกตนและครอบครว การไมเลอกปฏบตกบเพอนรวมอาชพ การไมใชอานาจจนเกนขอบเขต การวางตวเปนกลางใหความเปนธรรมกบทกฝาย

9. ขนต หมายถง มความอดทนตอการเจบไข ไมสบายกาย การไมหวนไหวตอคานนทาและสรรเสรญ การไมละทงการงานหนาทไปโดยมชอบ มความอดทนตอปญหาและอปสรรคในการบรหารงาน มความอดทนตออานาจกเลสของตน

10. อวโรธนะ หมายถง มการปฏบตหนาทอยางเสมอตนเสมอปลาย การยดเอาผลประโยชนของสวนรวมเปนทตง การไมเปนบคคลทมความประพฤตเสอมเสย มการดาเนนชวตไปตามกรอบของกฎหมายและศาสนา ความเปนบคคลผตงมนในความยตธรรม25 พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต) กลาววา ทานผเปนใหญในแผนดน ผนา และผปกครองรฐ ตงแตพระเจาจกรพรรด พระมหากษตรย ตลอดจนนกปกครองโดยทวไป มหลกธรรมทเปนคณสมบต และเปนขอปฏบต ดงน 1. ทาน ใหปนชวยประชา คอ บาเพญตนเปนผให โดยมงปกครองหรอทางานเพอใหเขาได มใชเพอจะเอาจากเขา เอาใจใสอานวยบรการ จดสรรความสงเคราะห อนเคราะห ใหประชาราษฏรไดรบประโยชนสข ความสะดวกปลอดภย ตลอดจนใหความชวยเหลอแกผเดอดรอนประสบทกข และใหความสนบสนนแกคนทาความด 2. ศล รกษาความสจรต คอ ประพฤตดงามสารวมกายทวารและวจทวาร ประกอบแตการสจรต รกษากตตคณ ประพฤตใหควรเปนตวอยางทด และเปนทเคารพนบถอของประชาราษฏรมใหมขอทผใดจะดแคลน

3. ปรจจาคะ บาเพญกจดวยเสยสละ คอ สามารถเสยสละความสข สาราญ เปนตนตลอดจนชวตของตนได เพอประโยชนสขของประชาชน และความสงบเรยบรอยของบานเมอง 4. อาชชวะ ปฏบตภาระโดยซอตรง คอ ซอตรงทรงสตย ไรมายา ปฏบตภารกจโดยสจรต มความจรงใจ ไมหลอกลวงประชาชน

5. มททวะ ทรงความออนโยนเขาถงคน คอ มอธยาศยไมเยอหยงหยาบคายกระดางถอองค มความงามสงาเกดแตทวงทกรยาสภาพนมนวล ละมนละไม ควรไดความรกภกด แตมขาดยาเกรง

25พระเจรญ สวฑฒโน, ทศพธราชธรรมของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ (กรงเทพฯ:

มหามกฎราชวทยาลย, 2545), 71.

24

6. ตปะ พนมวเมาดวยเผากเลส คอ แผดเผากเลสตณหามใหเขามาครอบงาจตระงบยบยงขมใจได ไมหลงใหลหมกมนในความสขสาราญและการปรนเปรอ มความเปนอยสมาเสมอหรออยอยางงาย ๆ สามญ มงมนแตจะบาเพญเพยรทากจในหนาทใหบรบรณ 7. อกโกธะ ถอเหตผลไมโกรธา คอ ไมเกรยวกราดไมวนจฉยความและกระทาการดวยอานาจความโกรธ มเมตตาประจาใจไวระงบความเคองขน วนจฉนความและกระทาการดวยจตอนสขมราบเรยบตามธรรม

8. อวหงสา มอหงสานารมเยน คอ ไมหลงระเรงอานาจไมบบคนกดข มความกรณาไมหาเหตเบยดเบยนลงโทษอาชญาแกประชาราษฎรผใด ดวยอาศยความอาฆาตเกลยดชง 9. ขนต ชานะเขญดวยขนต คอ อดทนตองานทตรากตราอดททตอความเหนอยยาก ถงจะลาบากกายนาเหนอยหนายเพยงไรกไมทอ ถงจะถกยวถกหยนดวยถอยคาเสยดสถากถางอยางใดกไมหมดกาลงใจ ไมยอมละทงกจกรณยทบาเพญโดยชอบธรรม

10. อวโรธนะ มปฏบตคลาดจากธรรม คอ ประพฤตมใหผดจากประศาสนธรรม อนถอประโยชนสขความดงามของรฐและราษฎรเปนทตง อนใดประชาราษฎรปรารถนาโดยชอบธรรม กไมขดขนการใดจะเปนไปโดยชอบธรรม เพอประโยชนสขของประชาชน กไมขดขวางวางองคเปนหลก

หนกแนนในธรรมคงท ไมมความเอนเอยงหวนไหว เพราะถอยคาดรายลาภสกการะ หรออฏฐารมณอนฏฐารมณใด ๆ สถตมนในธรรม ทงสวนยตธรรม คอความเทยงธรรมกด นตธรรม คอระเบยบแบบแผนหลกการปกครอง ตลอดจนขนบธรรมเนยมประเพณอนดงามกด ไมประพฤตใหเคลอนคลาดวบตไป26

พระชยวฒน ธมมวฑฒโน กลาววา คาวา “ทศพธราชธรรม” เปนคณธรรมทโบราณบณฑตไดบญญตไวกอนสมยพทธกาล ซงพระมหากษตรยในอดตไดทรงถอปฏบตมาเปนพระราชจรยาวตร แมบคคลผมใชพระเจาแผนดนกควรเจรญรอยตาม โดยนาเอาหลกธรรม 10 ประการน มาปฏบตในการบรหารการปกครอง เพอใหเกดความเปนธรรมและเกดความสวสดในสงคม ตามอดมการณแหงการปกครองยง ๆ ขนไป อนวาคณสมบตของนกบรหารหรอนกปกครอง หรอ ผเปนใหญในแผนดน ตงแตพระราชามหากษตรย ตลอดจนนกบรหารหรอนกปกครองทวไป ทเรยกวา ทศพธราชธรรม มทงสน 10 ประการ ดงน 1. ทาน นกบรหารหรอนกปกครองตองรจกบาเพญตนเปนผให เปนนกเสยสละ โดยมงปกครองหรอทางานเพอใหเขาได มใชหมายจะเอาจากเขา รจกเอาใจใสดแล จดสรรสงเคราะห

26พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต), ธรรมนญชวต, พมพครงท 57 (กรงเทพมหานคร: สานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต, 2546), 41-46.

25

อนเคราะห ใหประชาชนหรอผใตบงคบบญชาไดรบประโยชนสข ไดรบความสะดวกปลอดภย

ตลอดจนใหความชวยเหลอแกผเดอดรอน และใหความสนบสนนแกผบาเพญคณงามความด เชน ใหรางวล ใหเลอนยศเลอนฐานะ เพอเปนขวญกาลงใจในการปฏบตหนาท ไมทอดทงดดายยามทกขยาก

เขาลกษณะทวา “ยามปกตกเรยกใช ยามเจบไขกรกษา” ยามตองการคาแนะนะปรกษา กชวยใหแสงสวาง แนะ คอบอกอบายใหร นา คอทาใหดเปนแบบอยาง แมหากผนอยผดพลาดไปบาง โดยมไดตงใจ ผใหญกตองรจกใหโอกาสแกไข ใหอภยใหนาใจ นเปนเหตนามาซงความสามคคในหมคณะ

เพราะ “ถาไมมการใหอภยผด และไมคดทจะลมซงความหลง จะหาสามคคยากลาบากจง ความพลาดพลงยอมทวทกตวคน” นเปนคณสมบตของผนาขอท 1

2. ศล ผปกครอง ตองมความประพฤตดงาม รจกรกษาความซอสตยสจรต รกษาเกยรตคณ

ประพฤตตนใหเปนแบบอยางและเปนทเคารพนบถอของประชาชน มมของทผใดจะดหมนดแคลนได กอใหเกดความไววางใจ เลอมใสในผนา รวมความวา การรกษาศลโดยเฉพาะศลหานน ความมงหมายกคอรกษาตนเองไวมใหเสยหาย เปนการปดชองทางทจะนาความเสยหายมาสตนไดถง 5 ทาง ดวยกนคอ ศลขอท 1 ปองกนทางทตนจะเสยหายเพราะความโหดราย

ศลขอท 2 ปองกนทางทตนจะเสยหายเพราะความใจอยาก

ศลขอท 3 ปองกนทางทตนจะเสยหายเพราะความมากรก

ศลขอท 4 ปองกนทางทตนจะเสยหายเพราะความปากชว ศลขอท 5 ปองกนทางทตนจะเสยหายเพราะความมวเมา หมายความวา ชวตของผคนทงหลายไมวาผใหญหรอผนอย มกจะพงทลายไปเพราะ 5 เรอง เหลาน คอ ความโหดรายในสนดาน 1

ความอยากไดในทรพยสนของผอนในทางทผด ๆ 1

ความฟงซานในทางกามเกยวกบเพศตรงขาม 1

ความไมมสจจะประจาใจ 1

ความประมาทขาดสตสมปชญญะ 1

รวมเรยกงาย ๆ วา โหดราย ใจอยาก มากรก ปากชว มวเมา หรอ โหดราย มอไว ใจเรว ขปด หมดสตแตถามศลกากบควบคมแลว กายกรรม วจกรรม มโนกรรม กจกไมนาความวบตเสยหายมาใหแกตน

ทงผนาและผตาม นเปนคณสมบตของผนาขอท 2

3. บรจาค การบาเพญกจดวยเสยสละ คอสามารถเสยสละความสข ความสาราญเปนตน

ตลอดจนชวตของตนได เพอประโยชนสขของสวนรวม และความสงบเรยบรอยของบานเมอง นกบรหารและนกปกครองนน หากเหนแตประโยชนตน กเปนคนสกปรก ไมสามารถทางานเพอบานเมองไดกวางขวาง เพราะคนเหนแกตนแกตวนน เปนผทมจตใจคบแคบ ยอมจกไมไดรบความรวมมอจากทก ๆ ฝาย และอานาจนาความเสยหายมาสประเทศชาต สงคมไดมากแตหากผนาเปนนกเสยสละ ม

26

จาคะธรรม กยอมสามารถทจะเปนผนาทบนดาลประโยชนสขใหเกดไดอยางไพศาล ฉะนน วญญาณของผนา จงไดแก ความเปนนกเสยสละ สมเดจพระบรมศาสดาไดตรสไววา “พงสละทรพยเพอรกษาอวยวะ พงสละอวยวะเพอรกษาชวต พงสละชวตเพอรกษาธรรม” นเปนยอดของนกเสยสละ เปนคณสมบตของผนาขอท 3

4. อาชชวะ การปฏบตภาระโดยซอตรง ไมคด ไมโกง ไมกอบโกย ไมโกงกน ไมเสแสรงแกลงมายาหาผลประโยชนในทางมชอบ แตปฏบตโดยสจรต ขอนสมเดจบรมบพตร ไดพระราชทานพระบรมราโชวาท ในการเสดจออกมหาสมาคมรบการถวายพระพรชยมงคล พระราชพธเฉลมพระชนมพรรษา 5 ธนวามหาราช พทธศกราช 2552 ณ พระทนงอมรนทรวนจฉย ความตอนหนงวา “ความเจรญมนคงทงนนจะสาเรจผลเปนจรงได กดวยทกคนทกฝายในชาต มงทจะปฏบตหนาทของตน ใหเตมกาลง ดวยสตรตว ดวยปญญารคด และดวยความสจรตจรงใจ โดยเหนแกประโยชนสวนรวมยงกวาสวนอน ๆ” ความสะอาดในการปฏบตหนาทกดความซอตรงในการปฏบตหนาทกด ฝรง เรยกวา “คลน” และ “เคลย” ไดแก สะอาดโปรงใส และตรวจสอบได มความจรงใจตอประชาชนและประเทศชาต อนวาความซอสตยซอตรงทผนาทกชนจะพงระวงและปฏบตใหไดโดยเครงครดนน เชน (1) ซอตรงตอบคคล ไดแก ไมคดคดทรยศตอมตร และผมพระคณ (2) ซอตรงตอเวลา ไดแก การทางานตรงกบเวลานาท ทกาหนดหมาย ไมเอาเวลาราชการไปเปนประโยชนสวนตน

(3) ซอตรงตอวาจา ไดแก รบปากรบคาไวกบใครอยางไร กพยายามปฏบตใหไดตามนน (4) ซอตรงตอหนาท ไดแก ตงใจทางานตามทไดรบมอบหมายใหเกดผล ไมละทงเสยกลางคน (5) ซอตรงตอความด ไดแก รกษาความดทเรยกวา “ธรรม” ไวมใหเสยหายเชน ความเทยงธรรม ความยตธรรม

ความชอบธรรม และความเปนธรรม (6) ซอตรงตอตนเอง ไดแก การไมโกหกตนเอง ซอสตยสจรตตออดมการณของตน เอาเหตผลเขาปรบปรงกบเหตการณอนเปนแนวความคดของตน ไมฝนใจประพฤตปฏบตสงทไมดงาม ผดจากปฏญาณของตน นเปนคณสมบตของผนาขอท 4

5. มททวะ การแสดงกรยาออนโยน ออนนอม เปนคนไมแขงกระดาง ปราศจากมานะทฐ มอธยาศยไมเยอหยง หรอหยาบคาย ไมเปน “ทาวพระยาลมกน ตนไมลมดน ปกษนลมไพร” นเปนคณสมบตของผนาขอท 5

6. ตบะ การใชความเพยรเพอเผาผลาญกเลสตณหา มใหเขามาครอบงาจตเหนผดเปนชอบ

รจกระงบยบยงชงใจได ไมหลงใหลหมกมนในความสขสาราญและการปรนเปรอ มความเปนอยอยางสมาเสมอ มงมนในอนทจะบาเพญเพยรทากจในหนาทใหสมบรณ นเปนคณสมบตของผนาขอท 6

7. อกโกธะ รจกใชเหตผล ไมเกรยวกราดปราศจากเหตผล และไมกระทาการดวยอานาจความโกรธ มเมตตาธรรมประจาใจ รจกระงบความขนเคองแหงจต และมวนจฉย ตลอดถงการกระทาดวยจตอนสขม รอบคอบ เยอกเยน นเปนคณสมบตของผนาขอท 7

27

8. อวหงสา ความเปนผไมหลงระเรงในอานาจ ไมบบคนกดข มความกรณา ไมหาเหตเบยดเบยนลงโทษดวยอาชญาแกผใตบงคบบญชา หรอประชาราษฎร ดวยอานาจความอาฆาตเกลยดชง นเปนคณสมบตของผนาขอท 8

9. ขนต ความเปนผอดทนตอกระแสอกศลทมากระทบ ตลอดถงอดทนตองานทตรากตราตอความเหนอยยาก ถงจะลาบากกายนาเหนอยหนายเพยงไร กไมทอแท ไมทอถอยไมหมดกาลงใจ ไมละทงกจการงานททาโดยชอบธรรม นเปนคณสมบตของผนาขอท 9

10. อวโรธนะ ความเปนผประพฤตมใหผดพลาดจากศลธรรม กฎหมาย ระเบยบวนย

ขนบประเพณ อนดงามของบานเมอง ถอประโยชนสขความดงามของรฐและประชาราษฎรเปนทตง สถตมนในธรรมทงสวนยตธรรม คอความเทยงธรรมกด นตธรรม คอระเบยบแบบแผนหลกการปกครอง ตลอดจนขนบธรรมเนยมประเพณอนดงามดงกลาวแลวกด ไมประพฤตใหพลาด ไมปฏบตใหเคลอนจนกลายเปนวปรตผดเพยนไป นเปนคณสมบตของผนาขอสดทาย27

สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ไดทรงสรปแนวความคด ทศพธราชธรรมจากพระธรรมเทศนา เปรยบเทยบกบทศบารมในพทธศาสนานกายเถรวาท ในพระราชนพนธเรอง ทศบารมในนกายเถรวาท ดงน 1. ทาน ในทศพธราชธรรมกนความถง การใหสงของ ใหกาลงกาย เชน ชวยกากจการตาง ๆ ใหวาจา เชน ชวยพดกจการ ใหกาลงความคด เชน ชวยคด แนะนาในกจการ ใหกาลงปญญา ใหความร แบงกวาง ๆ ไดวา จาแนกทานออกเปน 2 ประการ คอ วตถทาน การใหพสดสงของ และธรรมทาน การใหธรรม คอ ชแจงแสดงโอวาทหรอคาสงสอน แนะนา ขอทนาสงเกต คอ ทานในบารม เนนหนกในดานวตถทาน ขนตาใหสงของนอกกาย ขนกลางใหอวยวะ สวนขนสงสดคอใหชวต ลกษณะของทานทงสองแนวนจะบงใหเหนขอแตกตางระหวา งผทจะปฏบตธรรมทงสองหมวด คอ ผทปฏบตราชธรรมนน จะตองอยในฐานะผปกครอง นอกจากจะตองเออเฟอแบงปนสงของใหผอยใตการปกครองแลว การใหความร ความคด กเปนสงสาคญเหมอนอยางบดาปกครองบตรจาเปนตองอบรมสงสอน เพอใหบตรมความสามารถอยในสงคมไดอยางถกตอง แตผทมงกระทาทานบารมนน เพราะตองการจะตดความเกยวของกบโลก ตดความยดถอเปนตวเรา ของเราได 2. ศล คอ เจตนาทจะรกษากายกรรม วจกรรม ใหตงเปนปกตเวนจากการประพฤตชว ทจรต ทศพธราชธรรม เปนศลในดานการปกครอง คอจะตองประพฤตปฏบตใหถกตองตาม

27พระชยวฒน ธมมวฑฒโน, 99 ธรรมวาทะ-ขอคด (กรงเทพมหานคร: เลยงเชยงการพมพ, 2552), 17-20.

28

กฎหมายจารตประเพณของบานเมอง และหมายรวมศล 5 ในทางพระพทธศาสนาถอวา ผปกครองตงอยในศล ยอมทาใหผอยในปกครองอยเปนสข ไมเดอดรอน ศลจงจาเปนสาหรบคนผอยรวมกนเปนหมวดหม สาหรบในดานศลบารมนน เหนไดวามงใหผบาเพญรกษากาย วาจาใหเรยบรอยเปนปกต เพอมใหใจกระเพอมไปในทางบาปอกศลเพอกอใหเกดสมาธ อนยงใหเกดปญญารแจงในพระโพธญาณได 3. บรจาค คลายกบทาน คอ ทานหมายความถงการให เปนการมงใหผรบไดรบประโยชน สวนบรจาคหมายถงการเสยสละ เชน เสยสละประโยชนหรอความสขสวนตน เปนตน พระมหากษตรยหรอผปกครองควรจะมธรรมะในการประพฤตปฏบตกจทงปวง เพอประโยชนสขของคนในหมมาก ฉะนนจะตองสละความยดถอประโยชนสวนตนขอนคลายกบบารม แตจดประสงคตางกนเทานน เพอพจารณาดชอธรรมในทศพธราชธรรมทงหลายเหลานทละขอจะเหนไดวามลกษณะอยางเดยวกนกบทศบารมธรรม

4. อาชวะ คอ ความเปนผมอธยาศยซอตรง ไมประพฤตหลอกลวงหรอหลกเลยงแอบแฝง คนทอยรวมกนเปนหม ถาปฏบตไมตรงในงานตามหนาท ไมซอตรงตอกนและกน จะเกดความแตกราว อยเปนสงคมทสงบสขไมได พระมหากษตรยจะตองมพระอธยาศยประกอบดวยความเทยงตรงตอประชาชนโดยทวไป ไมทรงคดลวงหรอประทษรายผใด หวขอธรรมนไมมในทศบารมโดยเฉพาะ แตอาจเทยบกบสจบารมความเปนผมความจรงใจ

5. มทวะ ความเปนผออนโยน ไมดอดง มความโอนออน มสมมาคารวะออนนอมตอทานผใหญ ผเจรญ ออนโยนตอบคคลทเสมอกนและตากวา วางตนสมาเสมอ ไมกระดางดหมนผอน ดวยอานาจมานะ เพราะชาต โคตร ยศ ทรพย เปนตน ผทเปนพระมหากษตรย จาเปนตองมความออนโยนไมดอดง เมอมผมากราบทลดวยขอความทประกอบดวยเหตผล กจะนามาพจารณาใหถวนถถาดกจะรบมาปฏบต และทรงออนนอมตอผทเจรญวยและเจรญโดยคณ

6. ตบะ โดยมากทานใชเปนชอของความเพยร หมายถง การตงใจกาจดความเกยจครานและการผดหนาท มงทากจอนเปนหนาททพงทาอนเปนกจดกจชอบ ทางลทธพราหมณถอวาตบะของพระมหากษตรยคอการคมครองไพรฟาปะชาชน ฉะนน พระมหากษตรยผมตบะจะมสงา เปนทยาเกรงของคนทวไป เมอคนรวมกนเปนหม ตางจะตองรหนาทของตน พระมหากษตรยจะตองมความเพยร ทาหนาทโดยไมเกยจคราน เทยบไดกบวรยบารม 7. อโกธะ คอกรยาทไมแสดงโกรธใหปรากฏ ตลอดจนถงไมมงรายคนอน แมจกตองลงโทษผทาผด กทาตามเหตผล ไมทาดวยอานาจความโกรธ พระมหากษตรยจะตองทรงมพระอธยาศยประกอบดวยพระเมตตา ไมปรารถนาจะกอนเวรกอภยในผใดผหนง ไมพโรธดวยเหตอนไมควร แมมเหตใหทรงพโรธ กทรงขมได ในทศบารม ธรรมขอนนาตรงกบศลบารม ซงหมายถงการรกษากาย วาจา ใจใหเรยบรอย ไมทาตอบแมแตผมาเบยดเบยน หรอฝายอธรรม สงเกตได

29

เชนเดยวกนวา อโกธะในทศพธราชธรรม เปนธรรมะผปกครองใชในวงการการเมอง เพอใหสงคมสงบสข ผดกบศลในบารมธรรม ซงผทบาเพญเพยรระดบจตของตน ทาใหสามารถบรรลธรรมขนสงได อโกธะนน ผยดธรรมนไมพยาบาทมงราย โดยไมมเหตผล แตเมอจะตองลงโทษใครเพอประโยชนแหงคนหมมากกตองทา ผบาเพญศลบารมนนเลกคดเรองสงคมโลก จะไมยอมทารายผอนเลย ตวอยางเชน พระเตมยยอมทาเปนใบ เพอจะไดไมตองเปนพระเจาแผนดนตดสนคด 8. อวหงสา คอ การไมกอทกขยากแกผอน ตลอดถงสตว ดวยเหนเปนของสนกเพราะอานาจโมหะ พระมหากษตรยทรงมพระอธยาศยกอปรดวยพระกรณา ไมทรงเบยดเบยนผใด ทรงปกครองประชาชนดงบดาปกครองบตร แมจะตองเกบภาษราษฎร หรอเกณฑแรงงานราษฎร กเทาทจาเปน ไมทาใหผใดเดอดรอน ถาจะเปรยบกบทศบารม คงจะเทยบไดกบเมตตาบารม

9. ขนต ในทศพธราชธรรม หมายความถงกรยาทอดทนตอโลภะ โทสะ โมหะ ไมแสดงกรยาจาจาอนชวรายตามอานาจโลภะ โทสะ โมหะ และอดทนตอทกขเวทนา อดทนตอถอยคาทมผกลาวชว ไมเปนทชอบใจ พระมหากษตรยจะตองมพระราชหฤทยกลาหาญ สามารถรกษาพระราชหฤทยและพระอาการทางกาย วาจา ใหสงบเรยบรอย จงจะปกครองอาณาประชาราษฎรใหอยเยนเปนสขได 10. อวโรธนะ คอ การไมทาผดจากทานองคลองธรรม พระมหากษตรยทรงตงอยในขตตยประเพณ ไมคลาดจากความยตธรรม อปถมภยกยองคนทควรยกยอง ลงโทษคนทกระทาผดความผด28

วสษฐ เดชกญชร กลาววา พระเจาอยหวใชอะไรเปนตาราในการทางานของทานทานไมเคยรบสง อยากจะรลองไปคนเอา พระบรมราโชวาททพระราชทานในโอกาสตาง ๆ มาอานแลวจะพบวาตาราแฝงอยในนน ผมเองใชเวลาหลายปกวาจะตระหนกวา พระเจาอยหวทรงมตารา เปนตาราททานทงหลายตองศกษาขาดไมได คอ ทศพธราชธรรม ซงอยในพระไตรปฎก“ทศพธราชธรรม” แปลวา ธรรมะของพระราชา แตขอใหเขาใจตรงกนวา ใครกตาม ทมสวนเกยวของในการปกครองบานเมองตองใชธรรมะขอเดยวกนนดวย เพราะฉะนนทานทงหลายทนงอยขางหนาผมเวลาน ตองรจก

ทศพธราชธรรม ทงหมด แลวขอแนะนาวา ตอไปนขอใหใชโดยเสดจพระบาทสมเดจพระเจาอยหว

เพราะทานกาลงทางานถวายพระเจาอยหวอย ทางานอยางเดยวกบพระเจาอยหวแตในขอบเขตทแคบลงมา ปรมาณอาจจะนอยกวา ในหลวงรบผดชอบทงประเทศแตทานทงหลายรบผดชอบเพยงทองถนของทานเทานน ทศพธราชธรรมนนประกอบดวย 1. ทาน คาวาทาน มกจะแปลตามตววาการให แตการใหแบบทศพธราชธรรมนนไมไดหมายถงการแจกเงนเพยงอยางเดยว แตหมายถงการสละทรพยสงของ บารงเลยงดชวยเหลอชาวบาน

28ท.กลวยไม ณ อยธยา, ทศพธราชธรรม (กรงเทพฯ: บรษท ตนออ จากด, 2542), 53-57.

30

และการบาเพญสาธารณประโยชน รวมถงการใหคาแนะนาใหกาลงใจดวย สงเหลานผมไดเหนมาตลอดตงแตเรมรบราชการถวายทานจนกระทงบดน พระเจาอยหวทรงเปนกาลงใจของประเทศ

พระราชทานกาลงใจใหชาวบานเสมอมา 2. ศล ในหลวงของเราทรงศลและทรงปฏบตพระสมาธมาตลอด ทรงเปยมดวยพระเมตตา ไมทรงฆาและไมโปรดการรงแกผอน สตวอน ชวตอน ในขบวนเสดจทกครงจะมพระราชกระแสรบสงมาอยางชดเจนทกคราววา หามทาอนตรายชวตสตว เพราะฉะนนรถขบวนเสดจพระราชดาเนนทวงไปนนตองหยดใหเปด หรองบางขามถนน ภาพอยางนเหนบอย ๆ แลวเกดขนตลอดเวลา แมแตตวแยทพระราชวงไกลกงวลหากใครรงแกจะตองถกปรบเปนเงน 25 บาท ในสมยโนน ขอทผมอยากจะฝากทานทงหลายไวคอ ศลขอ 4 เพราะขอนใครจะเกงแคไหนกอดไมไดทจะลวงกนบอย ๆ โกหก พดคาหยาบ เพอเจอ สอเสยด ไรสาระ อยในขอนหมด ใครอยในวงจะไมเคยไดยนคาหยาบหรอแมแตกระดางจากพระโอษฐของในหลวงหรอพระราชน ไมเคยรบสงอะไรใหเรากระเทอนใจเลยแมจะอยในภาวะทเรยกวาทรงกรวเตมท 3. ปรจจาคะ คอบรจาคเรามกจะนกวาบรจาคกบทานเปนอนเดยวกน บรจาคกนความถงความเสยสละไมใชใหเฉย ๆ เสยสละความสขของตวเองหรอแมแตชวต เพอประโยชนสขของประชาชน นคอคาอธบายวาทาไมทรงพระประชวรแลวยงไมเลกทางาน ทาไมทไหนมอนตรายจงสอตสาหเสดจพระราชดาเนนไป เพราะเหตวาทรงมปรจจาคะนนเอง ทานผนาทองถนทงหลายตองโดยเสดจนะครบ อยาเหนแกเหนอยยาก อยาเหนแกอนตราย ถาชาวบานเขาอย เราตองอย ชาวบานเขาส เราตองส 4. อาชชวะ แปลวา ความซอตรง ไมมมารยา ทางานดวยความสจรต จรงใจ ไมหลอกลวงประชาชน

5. มททวะ แปลวา ความออนโยน ในหลวงของเราทรงเปยมไปดวยพระเมตตาและพระกรณาไมมหยาบคายใหเหน

6. ตบะ แปลวา การเผาไหม และหมายรวมถงความสามารถในการทจะเผาสงทเปนกเลสตณหา ไมใหครอบงาตน รจกระงบยบยง ขมใจ ไมหลงใหลหมกมนอยในความสขสาราญฟงเฟอ แตมความเปนอยสมาเสมอหรออยางสามญ มงแตจะทาหนาทใหสาเรจใหบรบรณเทานน

7. อกโกธะ แปลวา ไมโกรธ เมอไมมความโกรธเปนเจาเรอนกจะทาใหดารงความเปนธรรมไวได มเมตตารจกระงบความขนเคองใจ ใจสงบเสยแลวการทางานอยางอนกสบายเปนอทาหรณสาหรบทานผนาชมชนทงหลายดวย อยาโกรธ โกรธเผาตวเองและเผาคนอนดวยเปนนายอยาโกรธลกนอง อยาประจานลกนองในทประชม เพราะทาอยางนนเทากบสรางศตรเพมขนและเปนศตรตลอดชวตเปนการสรางศตรทงายทสด

31

8. อวหงสา แปลวา ความไมเบยดเบยน ไมบบคน ไมกดข ไมหลงอานาจขาดกรณา ไมหาเรองลงโทษ ไมอาฆาต ไมเกลยดชง 9. ขนต แปลวา ความอดกลน มใชหมายเพยงวาจะไมแสดงอะไรออกมาเทานน แตหมายถงอดกลนทจะไมทาในสงทตนเองรวาผดวาบาปดวย

10. อวโรธนะ แปลวา ความไมคลาดธรรม หมายความวา ดารงตวใหถกตองสอดคลองกบประเพณนตธรรม ระเบยบขอบงคบกฎหมาย โดยไมเอนเอยง ไมกวดแกวงออกไปจากความถกตองทานองคลองธรรม29

สเมธ ตนตเวชกล กลาววา ทศพธราชธรรม เปนธรรมะสาหรบพระชาชาเพอทรงปฏบตพระราชกจซงมอย 10 ประการ และเปนธรรมะทขาราชการในพระบาทสมเดจพระเจาอยหวพงเจรญรอยเบองพระยคลบาท ไดแก 1. ทาน หรอการให หมายถงการพระราชทานพระราชทรพยสวนพระองค การทรงเสยสละพระกาลงในการปกครองแผนดน การพระราชทานพระราชดารอนกอใหเกดสตปญญาและพฒนาชาต การพระราชทานเสรภาพอนเปนหวใจแหงมนษย 2. สล หรอการตงและทรงประพฤตพระราชจรยานวตรพระกายพระวาจาใหปราศจากโทษ

ทงในการปกครอง อนไดแกกฎหมายและนตราชประเพณ และในทางพระศาสนาอนไดแกเบญจศลมาเสมอ

3. ปรจจาค หรอการบรจาค อนไดแกการททรงสละสงทไมเปนประโยชนหรอมประโยชนนอย เพอสงทดกวา คอเมอถงคราวกสละไดแมพระราชทรพยไปจนพระชนมชพ พระโลหต เพอรกษาธรรมตามหนาทของพระองค 4. อาชชว หรอความซอตรง อนไดแกการททรงซอตรงในฐานะทเปนผปกครองดารงอยในสตยสจรต ซอตรงตอพระราชสมพนธมตรและอาณาประชาราษฎร 5. มททว หรอทรงเปนผมอธยาศยออนโยน เคารพในเหตผลทควร ทรงมสมมาคารวะตอผอาวโสและออนโยนตอบคคลทเสมอกนและตากวา 6. ตป หรอความเพยรทแผดเผาความเกยจคราน คอการทพระมหากษตรยทรงตงพระราชอตสาหะปฏบตพระราชกรณยกจใหเปนไปดวยด โดยปราศจากความเกยจคราน

7. อกโกธ หรอความไมแสดงความโกรธใหปรากฏ ไมพยายามมงรายผอน แมจะลงโทษผทาผดกทาตามเหตผล และสาหรบพระมหากษตรยนน ตองทรงมพระเมตตาไมทรงกอเวรแกผใด ไมทรงพระพโรธโดยเหตทไมควร และแมจะทรงพระพโรธกทรงขมเสยใหสงบได

29วสษฐ เดชกญชร, วนพอแหงชาต (กรงเทพมหานคร: อานวยเวบการพมพ, 2551), 10-11.

32

8. อวหงสา คอทรงมพระราชอธยาศย กอปรดวยพระมหากรณาไมทรงกอทกขหรอเบยดเบยนผอน ทรงปกครองประชาชนดงบดาปกครองบตร 9. ขนต คอการททรงมพระราชจรยานวตรอนอดทนตอสงทงปวง รกษาพระราชหฤทย และพระอาการ พระกาย พระวาจาใหเรยบรอย

10. อวโรธน คอการททรงตงอยในขตตยราชประเพณ ไมทรงประพฤตผดจากพระราชจรยานวตร นตศาสตร ราชศาสตร ไมทรงประพฤตใหคลาดจากความยตธรรม ทรงอปถมภยกยองคนทมความชอบ ทรงบาราบคนทมความรบผดโดยปราศจากอานาจอคต 4 ประการและไมทรงแสดงใหเหนดวยพระราชหฤทยยนดยนราย30

กมล ฉายาวฒนะ กลาววา ทศพธราชธรรมเปนธรรมปฏบต 10 ประการ ของผทจะเปนพระราชาทด ตามแนวการบรหารในปจจบน อาจนามาประยกตใชเปนแนวปฏบตทพงประสงค 10

ประการ สาหรบการเปนผนาหรอผบรหารทด แนวปฏบตทง 10 ประการ ดงกลาวมสาระสาคญ คอ

ทศพธราชธรรม เปนสงจะนามาซงความเจรญรงเรอง ความสงบสข สนตภาพความเปนผมอสระเหนอความทกขและเหนอปญหาทกอยางทกประการ 1.ทาน คอการให การใหในทนหมายถงใหวตถภายนกเปนสงของตาง ๆ โดยตองมผรบโดยตรง จงจะเปนการใหทเรยกวา ทานง คอทาน ซงใหแลวมผลเปนความผกพน เปนการสรางสรรคความสงบสข

2. สลง คอภาวะปกต สละแปลวาปกต ภาวะปกตไมมอะไรวนวาย รวมทงการปฏบตเพอใหเกดภาวะเชนนนดวย

3. ปรจจาคง คอการบรจาค เปนการให แตเปนการใหภายในทางจตใจ ไมตองมผรบกได จงแตกตางจากทานง เปนการบรจาคสงทไมควรมอยในตน อะไรทไมควรมอยในตนบรจาคออกไป เปนการบรจาคทเรยกวา สละสงทไมตองมผรบ ไมซากบคาวาทาน

4. อาชชะวง คอความซอตรง ความเปดเผย ไมเกดโทษเกดภย ไมเกดอนตรายใด ๆ เปนทไวใจได ซอตรงตงแตตนเอง คอความเปนมนษยของตนเอง และซอตรงตอผอนซงเกยวของโดยสรปคอความซอตรงตอหนาททจะตองทาทาหนาทใหถกตอง ใหซอตรง ใหเพยงพอ ใหเหมาะสมกบความเปนมนษย 5. มททะวง มทวะแปลวา ความออนโยน ความออนโยนภายนอกคอออนโยนตอบคคลซงเขามาเกยวของดวย เปนการสรางสรรคซงความรก ความสามคค สวนความออนโยนภายในคอ ความ

30สเมธ ตนตเวชกล, ใตเบองพระยคลบาท, พมพครงท 10 (กรงเทพมหานคร: มตชน, 2555), 272-273.

33

ออนโยนของจตใจ จตทอบรมไวดแลวมความถกตองเหมาะสมออนโยน พรอมทจะใชทาหนาทใด ๆ กได เหมอนขผงทออนดแลวจะปนเปนอะไรกได จตใจทออนโยนแลวเหมาะสมทจะปฏบตธรรมอนสงขนไปไดทกอยางทกประการจนสาเรจประโยชน 6. ตะปง ตะปะ ตะบะ โดยปกตหมายถงวรยะ ความพากเพยร ความบากบนความกาวหนา ความไมถอยหลง ความไมหยดอยกบท มคณสมบตเผาผลาญกเลสและความชวทงปวง ในทนจะระบไปยงอทธบาท 4 กได เปนตะบะเผาผลาญกเลส

7. อกโกธง ไมโกรธหรอไมกาเรบ ไมมความกาเรบภายใน คอ กลมอยในใจ ไมมความกาเรบภายนอกอนจะทาใหประทษรายคนอน ไมกาเรบทงภายใน ไมกาเรบทงภายนอกเรยกวา อกโกธง 8. อวหงสา คอไมเบยดเบยน ไมมการกระทาอนเบยดเบยนอนกระทบกระทงตนเองหรอผอน

การเบยดเบยนตนเอง คอการทาตนเองใหลาบาก ซงเปนสงทไมจาเปนตองทาไมจาเปนตองทาใหตนเองลาบาก เหมอนททากนเกนกวาเหต ทาแตพอดกไมตองมความลาบากถงจะมความลาบากกใชวาเปนความลาบากทเหนอจะทนทานหรอจะกระทาได 9. ขนต คออดทน รอได คอยได คานบางทกแปลวา ความสมควร เพราะอดทนไดคอยได กสมควรแกความเปนผทจะทาอะไรไดสาเรจ ถาไมอดทน รอไมได คอยไมได กเปนบาตลอดเวลา ยงเปนผใหญเทาไรยงตองอดทนเทานนอยาเขาใจวาจะตองเอาความอดทนหรอการจาตองอดทนนนไปไวแกฝายผนอยเพราะไมถก ยงเปนผใหญกยงตองอดทนตอความโงของผนอย เพราะผนอยมกจะเปนคนโง เปนคนโงทไมสมประกอบหรอไมสามารถใด ๆ ทาใหเกดปญหาขน ฝายผใหญจงตองอดทนความอดทนจงเปนเรองของฝายผใหญ ไมใชฝายผนอย ยงเปนผใหญมากเทาไรยงจะตองอดทนมากขนเทานน ยงมผอยในบงคบบญชามากเทาไรยงจะตองมความอดทนมากขนเทานน มฉะนนจะไมประสบความสาเรจ

10. อวโรธนะ อวโรธะนง แปลวา ความไมมอะไรพรธ คอผดไปจากทางทควรจะเปน คาวาไมมอะไรพรธนอาจขยายความออกไปไดเปนความถกตอง 10 ประการไดแกอรยมรรค ซงมองค 8 คอถกตองในความคด ความเหน ถกตองในความปรารถนา ถกตองในการพดจา ถกตองในการทางาน

ถกตองในการดารงชพ ถกตองในการพากเพยร ถกตองในการมสตความคมตว ถกตองในความมสมาธ คอจตอนมนคนและในทสดกมความถกตองในเรองของความรขนสดทายและถกตองในผล คอความหลดพนจากความทกขอยางถกตอง31

31กมล ฉายาวฒนะ, บรหารคนและงานตามหลกการของพระพทธเจา (กรงเทพมหานคร:ชบาพลบลชชง เวรกส, 2554), 42-46.

34

สรป

จากการศกษา แนวคดหลกทศพธราชธรรมขางตน ทศพธราชธรรม หมายถง ธรรมของพระราชา, กจวตรทพระเจาแผนดนควรประพฤต, คณธรรมของผปกครองบานเมอง, หรอธรรมของนกปกครอง เปนธรรมะสาหรบผบรหารทจะตองมทกคน ฉะนนการบรหารงานทกหนวยงานตองมผนาไวสาหรบบรหารผนาจะตองมคณธรรม หลกทศพธราชธรรมสาหรบ ผนา ซ ง ผวจยใชทศพธราชธรรมในพระไตรปฎกและถรรถกถา แปล ไทย ฉบบ 200 ป แหงมหาจกรบรมราชวงศ กรงรตนโกสนทรมาเปนตวแปรตน (Independent Variables) ในการทาวจย ซงประกอบดวย 1) ทาน 2) ศล 3) การบรจาค 4) ความซอตรง 5) ความออนโยน 6) ความเพยร 7) ความไมโกรธ 8) ความไมเบยดเบยน 9) ความอดทน 10) ความไมพโรธ

การบรหารงานบคคล

ความสาคญของการบรหารงานบคคล

การบรหารงานบคคลในสถานศกษา เปนภารกจสาคญทมงสงเสรมใหสถานศกษาสามารถปฏบตงานเพอตอบสนองภารกจของสถานศกษา เพอดาเนนการดานการบรหารงานบคคลใหเกดความคลองตว อสระภายใตกฎหมาย ระเบยบ เปนไปตามหลกธรรมาภบาลขาราชการครและบคลากรทางการศกษาไดรบการพฒนา มความร ความสามารถ มขวญกาลงใจ ไดรบการยกยองเชดชเกยรตมความมนคงและกาวหนาในวชาชพ ซงจะสงผลตอการพฒนาคณภาพการศกษาของผเรยนเปนสาคญ32 สาหรบความสาคญของการบรหารงานบคคลนน มนกวชาการไดกลาวถงความสาคญของการบรหารงานบคคลไว ดงน สมคด บางโม กลาววา คนเปนปจจยสาคญยงของการบรหาร เพราะคนเปนผปฏบตงานทกอยางขององคการ หากไมมคนหรอไมมคณภาพ การบรหารงานใหบรรลเปาหมายขององคการยอมดาเนนไปไดดวยความยากยง การจะไดคนดมคณภาพเขามาทางานยอมขนอยกบการการบรหารงานบคคลทด33

วรช นภาวรรณ กลาววา ความสาคญของการบรหารงานบคคลมดงน 1. เปนสวนงานสาคญในหนวยงาน

2. เกยวของอยางใกลชดกบทรพยากรมนษยซงมความสาคญเปนอยางยง 32การปฏบตงานตามภารกจของสถานศกษาทเปนนตบคคล, เขาถงเมอ 9 มนาคม 2555, เขาถงไดจาก http://www.nakorntritrung.ac.th/nitibukkon.htm

33สมคด บางโม, หลกและทฤษฎการบรหารการศกษา, พมพครงท 4 (กรงเทพฯ: สถาบน

ราชภฏพระนคร, 2544), 91.

35

3. มขอบเขตกวางขวาง 4. มวตถประสงคหลกทตอบสนองบคลากรของหนวยงานควบคไปกบหนวยงาน

5. สามารถนาไปใชแกปญหาหรอสภาพการเปลยนแปลงสาคญทเกดขน34

พะยอม วงศสารศร ไดสรปความสาคญของการบรหารงานบคคลไวดงน 1. ชวยพฒนาองคการใหเจรญเตบโต เพราะการบรหารงานบคคลเปนสอกลางในการประสานงานกบแผนกตางๆ เพอแสวงหาวธการใหไดบคคลทมคณสมบตเหมาะสมเขามาทางานในองคการ เมอองคการไดบคคลทมคณสมบตดงกลาวยอมทาใหองคการเจรญเตบโตและพฒนายงขน

2. ชวยใหบคคลทปฏบตงานในองคการมขวญและกาลงใจในการปฏบตงานเกดความจงรกภกดตอองคการทตนปฏบตงาน

3. ชวยเสรมสรางความมนคงแกสงคมและประเทศชาต ถาการบรหารทรพยากรมนษยดาเนนการอยางมประสทธภาพแลว ยอมไมกอใหเกดความขดแยงระหวางองคการและผปฏบตงานทาใหสภาพสงคมโดยสวนรวมมความสข35

เสนาะ ตเยาว กลาวถงความสาคญของการบรหารงานบคคลไววา ผบรหารตองสนใจและใหความสาคญของคน เพราะผปฏบตงานมอทธพลตอความสาเรจของงานเปนอยางมาก องคกการใดทใหความเอาใจใสตอคน ผลผลตขององคการนนจะเพมมากขน เพราะคนทางานมประสทธภาพมากขน36

บรรยงค โตจนดา กลาววา ความสาคญของการบรหารงานบคคลนนนบวนทจะทวขนเรอยๆ ตราบใดทเรายอมรบความจรงวา ทรพยากรมนษยนนสาคญยงกวาปจจยการผลตอนๆ แมจะมเครองจกรกลเขามามบทบาทในการดาเนนธรกจมากขนและใชวทยาการสงขน มวสยทศนสามารถยอดเยยมเพยงใดกไมใชนาเครองเขามาแทนทคน ไมใชเขามาเปนนายคนเพราะคนตองเปนนายของเครองวนยงคา คอ เปนผสรางผใชเครอง เชน ผลตเครองคอมพวเตอร (Hardware) ผลตโปรแกรม (Software) สงใหเครองทาตามคาสงทาใหไดงานทละเอยดรวดเรวและมขอผดพลาดนอยลงหรอไมมเลยดงนน ความสาคญของการบรหารงานบคคล จงมดงตอไปน 1. เพราะธรกจอตสาหกรรมแขงขนกนมากขน จงเกดความตองการคนดมความสามารถสงมาทางานให

34วรช นภาวรรณ, การวจยการจดการทรพยากรมนษย (กรงเทพฯ: ฟอรเพซ, 2544), 27-32. 35พะยอม วงศสารศร, การบรหารงานบคคล (กรงเทพฯ: พรานนกการพมพ, 2550), 5-6. 36เสนาะ ตเยาว, การบรหารงานบคคล, พมพครงท 12 (กรงเทพฯ:

มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2545), 15.

36

2. รฐเลงเหนความสาคญของการใชคนภายใตเงอนไขของยคสมยทางเศรษฐกจสงคมและการเมอง เชน ตามหลกมนษยธรรมสากลสทธมนษยชนขององคการสหประชาชาตและระเบยบทเกยวของใหทกหนวยธรกจถอปฏบต เปนตน

3. ความซบซอนและความกาวหนาทางเทคโนโลย ทาใหเกดการประดษฐคดคนวธการและเครองมอเครองใชมารบใชอานวยความสะดวกสบายใหแกการดารงชวตของมนษยในลกษณะทแขงขนกนสนองความตองการของมนษยมากขน ทาใหเกดการแขงขนทางธรกจอตสาหกรรมไมมทสนสด แตละกจการทงในระดบประเทศจนระดบโลก จงตองทงสรรหาคดเลอกและเสรมสรางคนดไวใชงาน

4. พลงของสถาบนแรงงานทเตบโตและแขงแรงขน เปนแรงผลกดนใหนายจางตองมความสาคญเกยวกบการบรหารงานบคคลเพมขน เพอไมใหเกดปญหาแรงงานซงจะบนทอนความเจรญกาวหนาและความมนคงขององคการ ลองคดดวา ระหวางการนดหยดงานกบการเฉลยงานเรองไหนใหผลเบองปลายรายแรงมากกวากน

5. องคการใหญโตมากขน ตามสภาพการแขงขนและความเจรญทางเศรษฐกจการแบงงานกนทาในองคการขนาดเลกจะมลกษณะคนเดยวทางานไดหลายอยาง แตเมอองคการขยายตว ใชเทคโนโลยสงขนกตองการความชานาญเฉพาะอยางมากขน ซงบางแหงใชความชานาญเฉพาะอยางมากเกนไปกจะกระทาใหกระบวนงานบางอยางตดขดหรอรองาน ถาเกดความขดของในจดใดจดหนงขน ปญหาตางๆ เหลานจงตองการการบรหารงานบคคลทด 6. บทบาทของการจดการเปลยนไปจากเดมเปนอนมาก เพราะตองการผบรหารมออาชพจรง เพอมาบรหารงานยามวกฤตไดหรอจดการงานไดตามสถานการณโดยใชสหวทยาการเพอการแกปญหา เพราะความเปลยนแปลงของปจจยแวดลอมทงภายในองคการและภายนอกองคการเปลยนแปลงรวดเรวทนกบรหารตองตามใหทนและปรบตวใหทนอกดวย

7. พฤตกรรมศาสตรกาวหนาและเขาไปมบทบาทในการบรหารงานมากขนเพราะผบรหารจะตองเขาใจธรรมชาตของคนและธรรมชาตของงานมากขนดวย จงจะอยกบเพอนรวมงานในองคการไดดมสมานฉนท37

สรปไดวา “บคคล” ในหนวยงานนนถอไดวา เปนปจจยสาคญทสดเพราะจะทาใหงานดาเนนไปและประสบกบความสาเรจหรอลมเหลวกได เพราะบคคลเปนผใชทรพยากรในการบรหารตาง ๆ เชน เงน วสดอปกรณและการจดการ ถาองคการใดมบคลากรทมคณภาพและสามารถรกษาธารงไว ดงดดใหบคลากรนนปฏบตงานใหกบองคการนานทสด องคการนนจะตองมประสทธภาพและมความเจรญกาวหนาตอไปในอนาคตได

37บรรยงค โตจนดา, การบรหารงานบคคล, พมพครงท 2 (กรงเทพฯ: รวมสาสน, 2546), 20-21.

37

ความหมายของการบรหารงานบคคล การบรหารงานบคคล โดยทวไปนนไดมผใหนยามความหมายไวดงน พะยอม วงศสารศร กลาววา การบรหารงานบคคล หมายถง กระบวนการทผบรหา รใชศลปะและกลยทธในการดาเนนการสรรหา คดเลอก และบรรจบคคลทมคณสมบตเหมาะสมใหปฏบตงานในองคการ พรอมทงสนใจการพฒนา การธารงรกษาใหสมาชกทปฏบตงานในองคการเพมพนความรความสามารถ มสขภาพการและสขภาพจตทดในการทางาน และยงรวมไปถงการสรรหา การใหบคคลพนจากงานดวยเหตทพพลภาพ เกษยณอาย หรอเหตอนใดในงาน ใหสามารถดารงชวตอยในสงคมอยางมความสข38

ธงชย สนตวงษ กลาววา การบรหารงานบคคล หมายถง ภารกจของผบรหาร (และของผชานาญการดานบคลากรโดยเฉพาะ) ทมงปฏบตกจกรรมทงปวงทเกยวกบบคลากร เพอใหปจจยดานบคคลขององคการเปนทรพยากรทมประสทธภาพสงสดตลอดเวลา ซงจะสงผลสาเรจตอเปาหมายขององคการ39 ประเวศน มหารตนสกล กลาววา การบรหารงานบคคล หมายถง กจกรรมงานทเกดจากการตกผลกทางความคดในการบรหารทรพยากรมนษย คอ เมอรวาจะทาอะไร (What) ซงเปนเรองของความคด (เปนเรองเนอหาสาระ) แตเมอกาหนดเปนลาดบ ขนตอนของกจกรรมในอนทจะบรรลความคดนน จาเปนจะตองรวาจะตองทาอยางไร (How to) ซงเปนเรองของกระบวนการทางานทมทงในลกษณะขอมลเชงคณภาพและเชงปรมาณ เชน ตองการแกปญหาความขดแยงระหวางนายจางและลกจาง ถอวาเปนขอมลเชงคณภาพ สวนกระบวนการ คอ ใชวธการชแจง ทาความเขาใจแกพนกงานหรอหสภาพแรงงาน ลกษณะงาน เชนนเปนเรองความคดและศลปะ สวนกระบวนการทเปนเชงปรมาณ เชน วธการจายเงนเดอนใหถกตอง วธประมาณการงบประมาณคาใชจายดานบคลากร วธการจายคาปฏบตงานลวงเวลา เปนตน40

ธรวฒ บณยโสภณ กลาววา การบรหารงานบคคล หมายถง การบรหารทรพยากรทเกยวกบบคคล ตงแตการแสวงหาบคคลทมความรความสามารถเขามาปฏบตงาน การคดเลอก และ

38พะยอม วงศสารศร, การบรหารทรพยากรมนษย (กรงเทพฯ: คณะวทยาการจดการสถาบนราชภฏสวนดสต, 2545), 5. 39ธงชย สนตวงษ, การจดการ, พมพครงท 10 (กรงเทพฯ: โรงพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2545), 3. 40ประเวศน มหารตนสกล, การบรหารจดการทรพยากรมนษยดวยเทคโนโลยสารสนเทศ (กรงเทพฯ: สมาคมสงเสรมเทคโนโลย ไทย-ญปน, 2545), 153.

38

พฒนาบคลากร รวมทงขนตอนในการทจะเพมประสทธภาพการทางานของบคลากรในองคการใหดยงขน41 สมาน อศวภม กลาวสรปไววา การบรหารงานบคคล หมายถง การจดการและดาเนนการเกยวกบการวางนโยบายดานบคลากร การสรรหาบคคลทมความรความสามารถใหเพยงพอในการดาเนนงานขององคการ การบารงรกษาสงเสรมและพฒนาบคลากรเหลานนใหสามารถปฏบตงานอยางมประสทธภาพและบรรลผลสาเรจตามความมงหมายขององคการ42 ไนโกร (Nigro) ไดใหความหมายของการบรหารงานบคคล คอ ศลปะในการเลอกสรรหาคนใหมและใชคนเกาในลกษณะทจะใหไดผลงานและการบรการจากบคคลเหลานนมากทสดทงปรมาณและคณภาพ43

บช (Beach) ไดใหความหมายของการบรหารงานบคคล คอ การวางนโยบายการกาหนดแผนการเลอกสรร การฝกอบรม การกาหนดสงตอบแทนตาง ๆ การจดอตรากาลง การเสรมสรางแรงจงใจในการปฏบตงาน การเสรมสรางภาวะผนาตลอดการสรางมนษยสมพนธและบรรยากาศทดในการทางานในองคการ44

สรปไดวา บคลากรเปนปจจยทสาคญทสดของการบรหาร โดยเฉพาะอยางยงการบรหารการศกษา ทงน เพอใหผบรหารสถานศกษาสามารถดงดดและบารงรกษาคนด มความร ความสามารถไวในองคการใหมากทสดและนานทสดเทาทองคการตองการ การทจะทาเชนนนได จะตองมการบรหารงานบคคลทด ถอไดวาการบรหารงานบคคลเปนสวนสาคญของการบรหารองคการ

41ธรวฒ บณยโสภณ, การบรหารอาชวและเทคนคศกษาเพอพฒนาอตสาหกรรม (กรงเทพฯ: สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ, 2544), 112.

42จอมพงศ มงคลวนช, การบรหารองคการและบคลากรทางการศกษา, พมพครงท 1 (กรงเทพฯ: สานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2555), 76. 43Nigro, F.A. Public personal administration (New York : Harper & Row ,1973), 37. 44Beach, D.S. Personal : The management of people at work. 2nd ed (New

York : Macmillan, 1970), 54.

39

กระบวนการการบรหารงานบคคล

นพนธ กนาวงศ ไดเสนอกระบวนการการบรหารงานบคคลในโรงเรยนไว 4 กระบวนการ คอ

1.การแสวงหาบคคล หมายถง วธการใหไดบคคลทเหมาะสมกบงาน โดยปกตหมายถงกระบวนการรบสมครและบรรจตงบคลากร ในการบรหารงานโรงเรยนในระบบการศกษาไทย ครใหญมบทบาทนอยมากในดานการรบสมครหรอบรรจแตงตงบคคล อานาจเหลานมกจะเปนอานาจของในระดบสง เชน ระดบผวาราชการจงหวดหรอระดบกรมเจาสงกด ครใหญไมมโอกาสไดพจารณาคดเลอกบคคลเทาทควร อยางไรกตาม ผบรหารโรงเรยนทมโอกาสในการคดเลอกบคคล ควรมหลกเกณฑในการคดเลอก หลกเกณฑโดยทวไป มดงน 1.1 ควรคดเลอกบคคลทมความรบผดขอบ มระเบยบ เสยสละ รกษาเกยรตยศชอเสยง สนใจงานบรหารและมความภมใจในโรงเรยน

1.2 ควรคดเลอกบคคลทมความสามารถ ซงแบงออกเปน 2 อยางคอ ความสามารถทวไป และความสามารถเฉพาะ

2. การบารงรกษาบคลากร หมายถง สงจงใจในการบารงรกษาบคลากร เชน สงจงใจ ทเปนวตถ ไดแก เงนรางวล สงจงใจทเปนสภาพของการทางาน สงจงใจในการบารงรกษาบคคลมหลายประการ 2.1 สงจงใจทเปนวตถ 2.2 สงจงใจทเปนสภาพของการทางาน

2.3 สงจงใจทเปนโอกาส

2.4 สงจงใจทเปนการพฒนาวชาชพ

3. การพฒนาบคลากร หมายถง การกระตนใหบคลากรในโรงเรยนทางานในหนาท ดวยความขยนหมนเพยร มพลงใจในการทางาน การพฒนาบคคลทางดานการสอน

4. การใหบคลากรพนจากหนาทการงาน เปนกระบวนการสดทายของการบรหารบคลากร การใหบคลากรพนจากงาน มสาเหตหลายประการ เชน การลาออก การยาย หรอโอน การใหออก เกษยณอาย หรอการลดจานวนบคลากรใหเหมาะสมกบปรมาณงาน เปนตน45

45นพนธ กนาวงศ, หลกบรหารเบองตนเกยวกบการบรหารโรงเรยนและการนเทศการศกษา, พมพครงท 4 (กรงเทพฯ: บรรณกจเทรดดง, 2546), 74-76.

40

หลกการบรหารงานบคคล การบรหารงานบคคลตามทฤษฎของฟลปโป (Flippo) ไดกาหนดขอบขายของการบรหารงานบคคลไว 6 ดาน ดงตอไปน

1. การสรรหาบคลากร “ความสาเรจขององคการขนอยกบคณภาพของบคคลฉนใด การสรรหาและการคดเลอกพนกงานยอมมความสาคญทจะตองดาเนนการดวยความรอบคอบฉนนน” มคากลาวกนวาทรพยากรบคคลเปนสนทรพยทสาคญยงขององคการ ความสาเรจหรอความลมเหลวใดๆ จะเกดขนในองคการนนเปนผลเนองมาจากความสามารถในการจดการภายในองคการ ฉะนน จงมความจาเปนอยางยงทองคการจะตองไดบคคลทมคณสมบตและความสามารถทเหมาะสมเขามาดาเนนงานและปฏบตภารกจตางๆ ทกาหนดขนในองคการ การสรรหา (Recruitment) คอ กระบวนการในการแสวงหาและจงใจผสมครงานทมความสามารถเขามาทางานในองคการ กระบวนการนจะเรมตนตงแตการแสวงหาคนเขาทางานและสนสดเมอบคคลไดมาสมครงานในองคการ การสรรหาจงเปนศนยรวมของผสมครงานเพอดาเนนการคดเลอกเปนพนกงานใหมตอไปการสรรหาบคลากร คอ การคนหาบคคลตาง ๆ ทมความสามารถในการทจะมาสมครงานในตาแหนงทวางอยภายในองคการหรอคาดวาจะวางในอนาคตขางหนาเพอตาแหนงทตองการ การสรรหาจงเปนการดาเนนงานในกจกรรมหลายๆ อยางทหนวยงานไดจดทาขน เพอจะจงใจผสมครทมความรความสามารถมคณสมบตเหมาะสมตามทหนวยงานตองการใหเขามาทางานเพอชวยใหหนวยงานประสบความสาเรจตามจดมงหมาย

การสรรหาบคลากรสาหรบบรษทเลก ๆ อาจกนเวลาและใชเงนมาก แตถาไดคนไมดมาทางานดวยแลวจะทงเสยเวลาและคาใชจายมากกวา ดงนน การสรรหาบคลากรจงควรทาดวยความรอบคอบและใหไดคนดมาทางานไดจรงๆ งานดานการบรหารบคคลจะปฏบตไดผลหรอไมขนอยกบสภาพของบคคลทรบเขามา องคการนนกจะมความพรอมทจะปรบตวใหเขากบสถานการณทงภายนอกและภายในไดเปนอยางด

ขนแรกในการสรรหาบคลากร ตองมการทารายละเอยดของงานขนมากอนเปนใบพรรณนางานซงเปนรายละเอยดของหนาทจะตองทาในปจจบนและเปนงานทตองพฒนาใหดขนในอนาคตเชนกนไดมการกาหนดลกษณะงานแลวทาใบพรรณนางานหรอใบแสดงรายละเอยดของงานเอาไว มดงน 1. หนาทและความรบผดชอบของแตละตาแหนงงาน

2. เงอนไขการจางงาน เงนเดอน คาจาง สวสดการ เวลาทางาน

3. เทคนคเฉพาะตาแหนง (Technical aspects of the post)

41

เมอทาใบพรรณนางานเฉพาะตาแหนงแลว ขนตอไปตองตงคาถามวา ตองการอะไรจากพนกงาน ดงนน จงทาใบบอกรายละเอยดลกษณะเฉพาะของงานซงประกอบดวยอาย ประสบการณความสามารถและคณสมบตเฉพาะตว ซงไดจากขอมลในใบสมครงานของผทรบเขาทางาน สวนความตองการอนๆ อาจระบไวกได เชนใบขบขสมาชกสมาคมตางๆ และเมอพจารณาแลวจะเหนวาการทาใบพรรณนางานนนเนนเรองงานเปนสาคญ สาหรบการทาขอมลลกษณะเฉพาะของงานเนนเรองงานวา เหมาะกบคนเชนไร เปนการจบคระหวางคณสมบตของคนใหเขากบลกษณะหรอความตองการของงานนนๆ เปนจดหมายของการจดสรรหาบคคล 1) เพอใหไดบคคลทมความร ความสามารถเหมาะสมกบตาแหนง 2) เพอขจดและหลกเลยงปญหาตางๆ ทอาจเกดขนในอนาคต 3) เพอประโยชนสงสดของฝายลกจางและนายจาง

กระบวนการสรรหาบคคล

ขนตอนกระบวนการสรรหาพนกงานนนอาจสรปเปนขนตอนตางๆ ดงน คอ

1. การกาหนดลกษณะงาน ขนตอนน คอ ในการออกแบบงาน และการวเคราะหงานซงเปนขอมลพนฐานใหเขาใจไดชดแจงถงลกษณะของงานในแงมมตาง ๆ ทเกยวของกบการเกบรวบรวมและวเคราะหขอมลตางๆ ของงานทปรากฏอยในองคการและเมอไดทราบความจรงเกยวกบงานแลวกจะพยายามประมวลและสรปเอาไวดวยคาพดหรอคาพรรณนาทบนทกไ ว ทงนเพอใหสามารถทราบถงสงตางๆ ทงหลายทเปนงาน ทคนเขามาทางานจะตองเกยวของในฐานะทตองเปนผทางานนนๆ

2. การพจารณาการวางแผนการสรรหา หมายถง การพจารณาเกยวกบเทคนควธทจะใชสรรหาพนกงาน ซงควรจะเปนวธทมประสทธภาพทจะชวยใหสามารถสอความไปถงกลมบคคลทบรษทตองการไดโดยตรงมากทสด เชน การพจารณาวา ควรใชโฆษณาทางหนงสอพมพวทยหรอการตดตอกบกลมอาชพหรอสานกจดหางาน เปนตน

นอกจากน การวางแผนการสรรหายงรวมความไปถงการพจารณาแหลงทจะไปทาการสรรหาอกดวย เชน ถาเปนการสรรหาจากภายนอกแหลงใหญๆ กมกจะเปนจากสถานศกษาหรอกรมแรงงาน เปนตน

ในเรองของการวางแผนการสรรหาทจะพยายามใหแนใจไดวา ควรจะเสาะหาจากผใดและดวยวธการอยางไร เพอใหไดผสมครจานวนหนงทเหมาะสมทจะนาคดเลอกตอไปนน ผบรหารบางคนเขาใจวา เปนขนตอนทไมสาคญนกซงเปนเรองผดเพราะการวางแผนสรรหาพนกงานนเปนสงสาคญยงกวาทคด กลาวคอ แทจรงในการสรรหาพนกงานจะทาใหไดผลนนยอมตองมคนทสรรหามาใหกลนกรองคดเลอกในจานวนทมากพอตามสมควรจากจานวนทงหมดใหเหลอเพยงเฉพาะผ ทมความสามารถจรงๆ ซงนบเปนเรองยากเพราะถาหากเกรงจะมปญหาทไมสามารถหาคนจากผสมคร

42

จานวนมากๆ ออกมาไดและมงแตจะลดจานวนของผสมครใหเหลอเพยงจานวนนอยภายในเขตจานวนทจากด ในกรณเชนน การจาเปนตองเลอกคนทตองการออกมาจากกลมเลกกจะไมสามารถทาได ในทางตรงกนขาม หากมไดมการวางแผนโดยมขอบเขตไวบาง การเหวยงแหโดยใชวธสรรหาแบบครอบจกรวาลจะเปนภาระทตองเสยทงเวลาและคาใชจายอยางมากมาย

3. การพจารณาสรางรายละเอยดใหเกดการจงใจในการสรรหา กลไกทสาคญทสดของการสรรหาทมประสทธภาพนน ประเดนสาคญจะอยทการพจารณารายละเอยดตางๆ ของสงทเกยวพนกบการสรรหาหรอนนกคอการมงพยายามทจะกาหนดรายละเอยดตางๆ ทเกยวกบงานใหเหนชดแจง ทงในแงของรางวลผลตอบแทนและคณลกษณะของพนกงานทดทอยากได ควบคกบการพจารณาความคาดหมายทเปนความประสงคทอยในใจของผสมครทมคณสมบตตามตองการดงกลาว เพอจะใหมหนทางสามารถเสนอขอเสนอเกยวกบเงนเดอนและผลตอบแทนอน ๆ ตลอดจนตาแหนงงานใหอยในระดบสงพอและมความเหมาะสมทจะดงดดใหผสมครมาตดตอสมครงานการพจารณาในแงน คอ กลไกของการสรรหาทสามารถดงดดใจผสมคร ซงเปนการพจารณาทมการคานงถงความคาดหมายของทงสองฝาย เพอทจะกาหนดใหเขากนไดมากทสดเทาทจะทาได 4. การดาเนนการสรรหาเมอไดกาหนดนโยบายและตดสนใจเกยวกบวธการพจารณารายละเอยดทเกยวของทจะใชเปนขอเสนอและขอมลเปนทเรยบรอยแลว จากนนกเปนการดาเนนการสรรหาตามนโยบายและวธการทกาหนดไว นโยบายในการสรรหา 1. นโยบายขององคการ (Organization policies)

นโยบายขององคการ โดยทวไปมงแสวงหาความสาเรจตามวตถประสงคทกาหนดไวความเปนอนหนงอนเดยวกนในองคการ ความเปนทยอมรบของสาธารณชนและอนๆ สาหรบในเรองสรรหาองคการกไดมการกาหนดนโยบายยอย ฉะนน ผสรรหาจะตองพจารณานโยบายตางๆ ทจะมสวนเกยวของกบงานของตน เชน

1. นโยบายการสงเสรมบคคลภายในใหบรรจในตาแหนงทวางลง นโยบายนองคการตองการทจะสนบสนนใหโอกาสแกบคคลททางานอยในองคการของตนไดมโอกาสเลอนหรอเปลยนไปทางานในตาแหนงทวางลง โดยเชอวาจะเปนการสรางขวญและกาลงใจแกพนกงานททางานอย 2. นโยบายรบบคคลภายนอกมาบรรจในตาแหนงงานทวางลงนโยบายน องคการตองการบคคลทมแนวความคดใหมๆ เขามาในองคการแทนทจะวนเวยนเฉพาะคนในองคการของตนเองเทานน

3. นโยบายคาตอบแทน ในบางครงนโยบายคาตอบแทนทองคการกาหนดไว ไดกลายเปนขอจากดในการทจะสรรหาพนกงานทมคณภาพเขามาในองคการ

43

4. นโยบายดานสถานภาพการจางงานบางองคการไดกาหนดนโยบายทจะรบบคคลเขามาทางานนอกเวลาและทางานเปนลกจางชวคราว ฉะนน ผสรรหาจะตองศกษาและแสวงหาบคคลเขามาทางานตามนโยบายขององคการ อยางไรกตาม บางครงไดพบขอบกพรองบางประการในกรณทผสรรหาละเลยบคคลทกาลงหางานทาประเภทเตมเวลา เพราะผสรรหามองแตเพยงวาไมมงานเตมเวลาใหเขาทาไมสามารถบรรจพวกเขาไดจงมองหาเฉพาะผททางานอยแลวและมความสนใจอยากทางานนอกเวลาซงในความเปนจรงบคคลทแสวงหางานเตมเวลาทาอาจสนใจงานนอกเวลากเปนได 5. นโยบายจางคนตางชาตบางองคการอาจมนโยบายทจะจางคนตางชาตเขามารวมทางานดวย ฉะนน หนาทของผสรรหาจะตองทาการศกษาหาความรตางๆ ดานกฎหมายเพอใหการจางงานประเภทนเปนไปอยางถกตอง คณสมบตจากผสรรหา คณสมบตของผสมครนบวา เปนสงทสาคญททาใหกระบวนการเปนไปอยางถกตองเหมาะสมผสรรหาจะทาหนาทไดดเพยงไรขนอยกบเขามคณสมบตตอไปนหรอไม 1. มความรในตาแหนงทวางลง 2. รเรองของบรษทเปนอยางดทงในดานทดและไมด 3. ไมพดในแงดของบรษทมากเกนกวาความเปนจรง 4. ศกษาประวตยอของผสมครเปนอยางด 5. แสวงหาวาผสมครมความรเกยวกบงานและบรษทมากนอยเพยงใด

6. มความพงพอใจในการทางาน

7. มความสามารถวเคราะหและสงเคราะหเกยวกบขอมลตางๆ ไดเปนอยางด 8. รจกใชคาถามกระตน เพอใหไดขอมลตางๆ โดยปราศจากการกาวกายเรองสวนตว 9. มบคลกภาพด สภาพ ตรงตอเวลา และจรงใจ

10. ดาเนนการตดตามผล และประเมนผลทนทเมองานแตละประเภทเสรจสนลง จากคณสมบตดงกลาวจะเปนปจจยทชวยใหการสรรหาบคคลในองคการประสบความสาเรจดวยด สภาพแวดลอมทว ๆ ไป (Environmental Conditions)

สภาพแวดลอมภายนอกมอทธพลตอการสรรหา อาท เชน การเปลยนแปลงดานตลาดแรงงาน อตราการวางงาน การขาดแคลนผชานาญการเฉพาะ กฎหมายแรงงาน การขยายตวของบรษทอนๆ และกจกรรมดานการสรรหาของบรษทอน ๆ เปนตน ซงสงเหลานจะสงผลกระทบตอการวางแผนทรพยากรบคคล ตลอดจนสภาพทางเศรษฐกจทเปลยนแปลงไปอยางรวดเรวหลงจากทแผนทรพยากรบคคลไดจดวางเรยบรอยแลว ฉะนน เพอความมนใจวา ขอตกลงทางเศรษฐกจท

44

ปรากฏในแผนนนยงคงมความเทยงตรง ผสรรหาควรไดมการตรวจสอบกบมาตรการ 3 ประการ ดงตอไปน

1. ดชนชนาทางเศรษฐกจทภาครฐบาลไดสรปใหเหนทศทางของสภาพเศรษฐกจนบวา เปนสงทควรนามาประกอบการพจารณาดวย

2. การพจารณาขอเปรยบเทยบระหวางการขายจรงและทคาดการณไว เพอจะไดเหนความแปรผนในสงตางๆ ทเกดขน

3. การพจารณาขอมลจากการประกาศการหางานทาในหนาหนงสอพมพ เพราะ

ขอมลเหลานจะเปนดชนชใหเหนถงการแขงขนกนดานแรงงาน

การกาหนดคณลกษณะบคคลทตรงกบงาน (Job Requirements)

การกาหนดคณลกษณะบคคลในงานแตละงานน เปนขอกาหนดสาคญทบงคบแกผสรรหาใหนามาพจารณาดาเนนการตามคนงานทมความสามารถพเศษมความเกงจะหายากกวาคนงานทไมมทกษะ ผสรรหาจะตองศกษาและเรยนรความตองการตางๆ จากสารสนเทศทไดจากการวเคราะหงานและจากการสนทนาและคารองขอของผจดการตางๆ ความรดานคณลกษณะบคคลทตรงกบงานจะเปนตวเลอกทดทสดในการสรรหาบคคลบอยครงทผสรรหามกจะไดรบขอกาหนดวาคณตองแสวงหาผสมครทดทสดและมประสบการณสงสดเทาทคณจะสามารถทาได (Fund the best and most

experienced you can) ซงเมอพจารณาขอกาหนดนจะพบวา เปนการกาหนดคณลกษณะของบคคลทตรงกบงานจรง เมอพจารณาตอไปจะพบวา คาพดเชนนของผจดการทรองขอนนเปนสงทมเหตผลตามสภาพทเปนจรงผจดการทกแผนกตองการบคคลลกษณะดงกลาวมาทางานทงสนปญหาทตามมา คอ บคคลลกษณะดงกลาวมกจะเรยกรองเงนเดอนสงกวาผสมครทมประสบการณนอย ฉะนน ถาไดพจารณาและศกษากนอยางลกซงวา ประสบการณทกาหนดในระดบสงเปนความจาเปนทแทจรงหรอไม จะลดปญหาการดาเนนการดานการสรรหาลง อยางไรกตาม สงทควรคดบางประการซงควรนามากลาวในทน คอ “สาหรบคนบางคนในงานบางประเภท การมประสบการณ 10 ป แตทางานอยางเดยวกนทกปซากนถง 10 ป อาจจะไมมคณคาทางประสบการณดกวาผทมประสบการณ 1 ป กได”

ฉะนน การกลาวถงคณลกษณะของบคคลในแงประสบการณ เปนสงทควรพจารณาอยางลกซง วธการสรรหา (Channels of Recruitment)

วธการในการสรรหานเราอาจเรยกวา ชองทางการสรรหากได ในอดตนนผสรรหาและผสมครมกจะพบกนโดยการชกชวนกนมาพบ แตในปจจบนชองทางการสรรหาหรอวธการสรรหาบคคลเขามาทางานในองคการนนใชกนหลายๆ วธการดวยกน คอ

45

1. การมาสมครงานดวยตนเอง (Walk -in) วธนเปนวธทผสมครงานมาตดตอกบฝายบคคลขององคการเพอตองการทางานในองคการ 2. การเขยนจดหมายมาสมครงาน (Write-in) เปนวธการทผสมครงานเขยนจดหมายแจงความจานงสนใจทางานถามตาแหนงวางลง 3. การแนะนาของพนกงานในองคการ (Employee Referrals) พนงงานในองคการมกจะแนะนาบคคลเขามาตดตอกบฝายบคคลเพอทางานในตาแหนงทวางลง วธนเปนวธทยอมรบกนวาด เพราะบคคลทจะเขามาทางานรจกองคการเปนอยางดจากผแนะนาและคนงานทแนะนากรวางานในตาแหนงทวางลงนนทาอะไรบางจะแนะนาคนทมความสามารถตรงกบงานเขามาทา แตอยางไรกตาม ผสรรหากควรจาตองพจารณาดวยความรอบคอบตางๆ อกครง 4. การโฆษณา (Advertising) การโฆษณานบวามอทธพลสาคญและใชกนมากในปจจบนเพราะจะมความกวางขวางมากกวาการแนะนาของพนกงานในองคการ ในการโฆษณาประกาศหางานนจะตองกลาวลกษณะงาน เงนเดอน คณสมบตและวธการตดตอ ถาผอานสนใจในงานนนบางครงจะพบการโฆษณาอกลกษณะหนงทเรยกวา การโฆษณาลบ การโฆษณาแบบนจะไมระบผจาง ถาผสมครสนใจใหเขยนประวตยอ (Resume) ไปยงต ป.ณ. ตางๆ เปนตน ซงการโฆษณาเชนนทางบรษทจะไมไดรบการรบกวนจากผสมครงานและทาใหไมเสยเวลา 5. กรมแรงงาน (Department of Labour) บางครงองคการจะตดตอหางานผานกรมแรงงาน เพราะกรมแรงงานเปนหนวยงานของรฐททาหนาทเปนสอกลางในการตดตอระหวางหนวยงานและ ผสมครงาน

6. หนวยงานจดหางานของเอกชน (Private Placement Agencies) หนวยงานจดหางานของเอกชนจะทาหนาทเปนคนกลาง (Middle-man) ระหวางนายจางและคนงานในปจจบนนมหนวยงานประเภทนมาก

7. สถาบนการศกษา (Educational Institutions) องคการหลายแหงจะตดตอกบสถาบนการศกษาโดยตรง เพราะเปนศษยเกาหรอไมกเชอถอการคดเลอกนกศกษาของอาจารยในสถาบนนนๆ และบางสถาบนมแผนกแนะแนวททาหนาทเปนศนยกลางรบสมครนกศกษาเขาทางานในทตาง ๆ

การใชบรการในระบบคอมพวเตอรและอนเทอรเนต เปนวธทเรมแพรหลายในชมชนและสงคมทหนวยงานตองการสรรหาบคลากรทมความพรอมทงในแงของระบบและขอมลทตองการสอถงผทหนวยงานตองการแสวงหา46

46 จอมพงศ มงคลวนช, การบรหารองคการและบคลากรทางการศกษา, พมพครงท 1

(กรงเทพฯ: สานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2555), 94.

46

สรปไดวา การสรรหาบคลากร หมายถง การการสรรหาและคดเลอกบคลากรเขามาทางานในโรงเรยนซงมการกาหนดลกษณะงาน การวางแผนกาลงคนการกาหนดบทบาทหนาทรบผดชอบของบคลากร มการประกาศรบสมครอยางกวางขวาง เพอใหไดบคลากรทมคณสมบตมความร ความสามารถตามตองการ การสรรหาบคลากรนถอวา เปนหนาทสาคญประการหนงของผบรหารทจะตองมความชดเจนในดานการวางแผนกาลงคน การกาหนดเกณฑการรบ โดยพจารณาถงปรมาณงาน การกาหนดคณสมบตของบคลากรทจะเขามาทางาน ทงดานวชาชพและคณสมบตไมตรงกบทตองการ ประชาสมพนธอยางเอาจรงเอาจงในการคดสรรบคลากร ตองมการปฐมนเทศใหรระเบยบกฎเกณฑรจกหนวยงาน เพอนรวมงานสถานทตางๆ และวถการดาเนนชวตในโรงเรยน เปนตน

2. การพฒนาบคลากร โดยปกต เมอองคการรบบคคลเขาทางานจะเรมดวยการจดกจกรรมปฐมนเทศใหพนกงานทรบมาใหมใหรและเขาใจสภาพตางๆ ในการทางานขององคการตลอดจนการปฏบตตนตางๆ ทชวยใหการทางานเปนไปอยางมประสทธภาพซ งจะเปนประโยชนตอหนวยงานและความสบายใจของพนกงานเอง แตลาพงการจดกจกรรมปฐมนเทศเทานน ยงไมเปนการเพยงพอทจะสรางความมนใจแกพนกงานใหมใหปฏบตหนาททไดรบมอบหมายเพราะความรทศกษามาบางครงจาเปนตองเพมพนลกษณะเฉพาะของงานในแตละองคการผนวกเขาไปอกทงนยงรวมไปถงพนกงานทมประสบการณการทางานมาแลว เมอไดรบการบรรจเขาทางานใหมกยงจาเปนตองไดรบการพฒนาใหทางานไดอยางเหมาะสมหรอแมแตผสมครทเปนพนกงานภายในองคการเองกตาม กยงจาเปนตองพฒนาเนองจากพนกงานเหลาน อาจจะมความเหมาะสมไมเพยงพอหรอมนสยทไมดตดตวมาจากการทางานในอดต ซงสงเหลานจาเปนตองใชกระบวนการเปลยนแปลงเพมพนความสามารถใหพนกงานใหมสามารถทางานไดเปนอยางด ซงกคอ การใชการพฒนามาเปนตวเปลยนแปลงบคคลนนเอง การพฒนา หมายถง การทาใหมคณภาพมากขนในกรณทเกยวกบบคคล คอ การดาเนนการเพมพนความร ความสามารถและทศนคตทดตอการปฏบตงานทตนรบผดชอบใหมคณภาพประสบความสาเรจเปนทนาพอใจแกองคการ การจะบรรลผลการพฒนาบคคลดงกลาวคอ การจดกจกรรมตางๆ อาทเชน การปฐมนเทศ การฝกอบรม

ฉะนน ถาจะใหความสามารถในการปฏบตงานของพนกงานใหมมความสมดลกบงานทองคการตองการใหพนกงานใหม ทาจาเปนตองเพมพนกจกรรมดานการพฒนาเขาไปในตวพนกงานใหมจงจะทาใหองคการประสบความสาเรจ

ความจาเปนทจะตองมการฝกอบรมเนองจากเหตผล ดงตอไปน

47

1. องคการมงหวงผลผลตทมประสทธผลและประสทธภาพ ผทจะใหผลผลตดงกลาวไปสจดหมายปลายทางดงทกาหนดไว คอ บคคลในองคการลาพงเพยงผจดการหรอผบรหารยงไมเพยงพอจาเปนตองอาศยบคคลอนๆ ทจะรวมแรงรวมใจกนทางานใหประสบความสาเรจ ฉะนน จาเปนตองมหนวยงานสอนใหเขาไดเรยนรงานนนๆ ทงนเพอความเขาใจงานอนนาไปสความรวดเรวในการทางานและยงเปนการปองกนความผดพลาดทอาจเกดขนจากการทางานนนๆ ได 2. ลกษณะงานในองคการมความแตกตางจากความรทไดรบจากสถานศกษาบาง เพราะสถานศกษาจะใหความรและฝกฝนสงทกวางๆ อาจไมไดเฉพาะเจาะจงและมลกษณะพเศษตามลกษณะของงานในองคการ ฉะนน ผสาเรจการศกษาจาเปนตองไดรบการเรยนรงานนนกอนทางานเปนการสรางความเชอมนใหแกผปฏบตงาน อนเปนผลใหทางานดวยความสบายใจ

3. งานในองคการจะมการเปลยนแปลงและปรบปรงอยเสมอ การเปลยนแปลงนจาเปนตองมการปรบสงตางๆ ใหเหมาะสมไมวาจะเปนการเปลยนแปลงลกษณะงานหรอการเปลยนแปลงดานเทคโนโลย เชน การนาคอมพวเตอรมาใชในงานตางๆ จาเปนตองฝกอบรมใหบคคลในองคการสามารถทางานใหมไดอยางด

4. บคคลในองคการจาเปนตองไดรบการพฒนา โดยธรรมชาตของมนษยเมอทางานไปนานๆ ความเฉอยชา ความเซงจะเกดขน ฉะนน องคการจาเปนตองจดกจกรรมเพอกระตนจงใจใหเขาไดเรยนรสงใหมๆ เพอไมใหเขาเกดความรสกวา เขาอายมากแลวปลอยใหเดกรนหลงทาจะตองทาใหคนในองคการเกดจตสานกวา ทกคนไมมใครแกเกนเรยน

ความมงหมายของการฝกอบรม โดยทวไปยอมไดแก การทจะทาใหบคคลมความสามารถบางประการในการปฏบตงานซงเดมยงดอยอยและจะทราบผลการฝกอบรมได โดยอาศยการวดผลการปฏบตงาน ตามแนวความคดสมยใหม การฝกอบรมยอมเปนความรบผดชอบของหนวยงานและบคคล 3 ฝายดวยกน คอ องคการ ตวผรบการอบรมเองและหนวยฝกอบรม การฝกอบรมยงแบงออกเปน 3 ระยะ คอ ระยะกอน ระหวางและหลงการอบรมซงระยะตางๆ นนมสวนสาคญยงตอความสาเรจของการฝกอบรมดวยกน

ฉะนน จงกลาวไดวา การฝกอบรม คอ กระบวนการซงบคคลไดเรยนเกยวกบความรทกษะและทศนคต ซงจะชวยใหตนสามารถปฏบตหนาทในฐานะเปนองคประกอบขององคการใหสาเรจลลวงไปดวยด ประโยชนทจะไดรบจากการฝกอบรม

1. ผลประโยชนทพนกงานไดรบจากการฝกอบรม

1.1 ทาใหเกดความมนใจในการปฏบตงาน

1.2 พนกงานสามารถรถงมาตรฐานการทางานและนโยบายตาง ๆ ของหนวยงาน

48

1.3 ทาใหพนกงานมอนาคตกาวหนาตอไปในตาแหนงและหนาทซงจะเปนการกระตนใหเกดขวญกาลงใจในการทางานดวย

2. ผลประโยชนตอผจดการ ผบงคบบญชา หรอหวหนางาน

2.1 ประหยดเวลาในการทจะใชสอนหรอแนะนางานตางๆ ใหพนกงาน

2.2 ประหยดเวลาทจะใชควบคมดแล สามารถเอาเวลาไปใชในการวางแผนงานและบรหารงานดานอนได 2.3 ทาใหพนกงานสามารถทางานรวมกนไดอยางมประสทธภาพ

3. ผลประโยชนตอองคการ 3.1 ชวยทาใหผลผลต มคณภาพไดมาตรฐาน

3.2 ชวยลดคาใชจายตางๆ ในการซอมแซมและบารงรกษาเครองจกร 3.3 ชวยลดอบตเหต การสนเปลองและการเสยหายตาง ๆ ปจจยทเกยวของกบการฝกอบรม

การฝกอบรมจะประสบความสาเรจบรรลเปาหมายทกาหนดไวนนจะพบวา ระหวางทกาลงดาเนนการเปลยนแปลงบคคลใหเกดสงทองคการปรารถนาเปนขนตอนทสาคญ การมกระบวนการฝกอบรมยอมเอออานวยใหสงตางๆ ทวางไวเปนไปตามทปรารถนา ฉะนนปจจยทเกยวกบการฝกอบรมจงเปนสงสาคญทขาดเสยมได ปจจยตางๆ เหลานน คอ

1. เจาหนาทฝกอบรม

เปนบคคลททาหนาทรบผดชอบในดานการบรหารงานการฝกอบรมและการบรรยายใหความรแกผรบการฝกอบรม ภารกจเจาหนาทจะหนกมากนอยเพยงใดยอมขนอยกบขนาดขององคการและปรมาณของกจกรรมทางดานการฝกอบรมทองคการตองการ โดยปกตเจาหนาทฝกอบรมมกจะเปนผมความรสงพอทจะเปนผบรรยายและมความสามารถในการสารวจ ความตองการในการฝกอบรม การจดการฝกอบรมตามความตองการนนๆ จนกระทงรวมไปถงการประเมนผลการฝกอบรมดวย ดงนน นอกจากความร ความสามารถทเจาหนาทฝกอบรมจะตองมแลวยงจะตองมความคลองตวและมมนษยสมพนธสง ทงนเนองจาก งานดานฝกอบรมนนจะเกยวของกบคนจานวนมาก ทงผเขารบการอบรม ผบงคบบญชาและวทยากรทงหลาย

2. ผรบการฝกอบรม

เปนผทเขารบการฝกอบรมตามความตองการขององคการ ผรบการฝกอบรมจะตองมความพรอมและมความสามารถทจะรบความรใหมๆ จากการฝกอบรมจานวนผรบการฝกอบรมจะมมากนอยยอมขนอยกบลกษณะของการฝกอบรมนนๆ

3. อปกรณในการฝกอบรม

49

อปกรณในการฝกอบรมนบวา เปนสงประกอบทจาเปนอยางยงทจะทาใหกา รฝกอบรมบรรลวตถประสงคทกาหนดไว เพราะอปกรณจะเปนสงกระตนจงใจใหผรบการอบรมสนใจตงใจทจะเขารบการฝกอบรมตามวนเวลาทกาหนดไว ฉะนน การเตรยมอปกรณอยางพรอมเพรยงและเหมาะสมยอมชวยใหการฝกอบรมประสบความสาเรจได อปกรณในทนยงรวมไปถงอาคารสถานท โตะเกาอแสงสวางรวมทงบรรยากาศรอบๆ ทเอออานวยใหเกดความสนใจไปทการฝกอบรมเทานน

4. งบประมาณในการฝกอบรม

ในการจดการฝกอบรมสงทควรไดตระหนกถง คอ งบประมาณทใชในการฝกอบรมเพราะการจดฝกอบรมครงหนงๆ ตองนาพนกงานมาฝกอบรมอปกรณเอกสารตางๆ คาตอบแทนผบรรยาย เปนตน

แนวคดในการจดฝกอบรม

ในการจดการฝกอบรมนน สงสาคญทควรไดตระหนกวา สงทเราจะจดขนนนเปนทตองการขององคการมากนอยเพยงไรและสงใดควรจดกอนจดหลงอยางไรบาง ซงสงนไดแสดงใหเหนอยางชดเจนแลววา เจาหนาทฝกอบรมจาเปนตองมการสารวจความตองการหรอประเมนความจาเปนเบองตนกอนวา เรองใดเปนเรองวกฤตจาเปนตองทารบดวน เปนตน

ดงนน ในการจดการฝกอบรมนน ควรไดดาเนนการตามขนตอน ตอไปน 1. ศกษาความตองการ (Needs assessment) หมายความวา หนวยงานไหนตองการฝกอบรมบางใครตองการฝกอบรมบางและตองการการฝกอบรมในเรองใดเพยงใด เมอไรหรอทาการสารวจการปฏบตทกอใหเกดปญหาขนในองคการ เชน

1.1 ผลการทางานหรอผลตผลของงานตกตา 1.2 วธการทางานคนงานมความตงใจในการทางานนอยลง 1.3 ระดบของการทางาน มการลาปวย ลากจ และขาดงานมาก

1.4 บรการทใหแกผมาตดตอชกชา สนเปลองเวลาและคาใชจาย

1.5 ตนทนในการทางานสงขนกวาปกต 1.6 ขวญ (Morale) ผปฏบตงานไมด 1.7 มการสบเปลยนหรอหมนเวยนในการทางานบอย

1.8 วธการควบคมงานไมด 1.9 ขาดความรวมมอประสานงาน

1.10 งานไมเสรจสนตามกาหนด

1.11 การปฏบตงานลาชา ตองเสยเวลามากเกนสมควรแลวดาเนนการพจารณาจดลาดบความตองการออกมาเปนปญหาทจะจดการฝกอบรม

50

2. กาหนดวตถประสงคการฝกอบรม (Training objectives) เจาหนาทฝกอบรมจะตองประชมรวมกนกาหนดวตถประสงคในการฝกอบรม เพราะวตถประสงคจะชวยชใหเหนกจกรรมตางๆ ทจะทาใหสนองวตถประสงคนนๆ

3. กาหนดขอบขายของหลกสตร (Program content) ทจะจดขนในกจกรรมนนๆวา ควรจะแบงชวงเนอหาในการอบรมเปนกระยะหรอจะอบรมรวดเดยวทงหมด

4. กาหนดวธการฝกอบรม ดวยการตระหนกถง หลกการเรยนรของผรบการฝกอบรม (Learning principles) ในทนรวมไปถงการจดลาดบเนอหายากงายในแตละวน การจดเวลาอปกรณ สถานทบรรยากาศตางๆ ตลอดจนกระทงคณสมบตของผบรรยายและเตรยมจดสรรงบประมาณเตรยมแบบสอบถามทจะประเมนการฝกอบรม

5. ดาเนนการฝกอบรม (Actual program) เปนขนทดาเนนการฝกอบรมจรงๆในชวงนเจาหนาทฝกอบรมจะตองคอยดแลสอดสองความเรยบรอย เอาใจใสฟงการบรรยายเพอเกบขอมลตางๆ ไวปรบปรงใหการฝกอบรมทจะจดในครงตอไปสมบรณขน ทงนเพราะการดาเนนการฝกอบรมมวตถประสงคใหผรบการฝกอบรมมความร ทศนคตและทกษะในเรองนนเปนไปตามเปาหมายทวางไว 6. การประเมนผล (Evaluation) การประเมนผลเปนกจกรรมทตองทาทกครงดวยการใหตอบแบบสอบถามเพอผจดการฝกอบรมไดรถงขอบกพรองตางๆ ทจาเปนตองปรบปรงในครงตอไป

7. การตดตามผล (Follow – up) ภายหลงจากทผรบการอบรมอบรมสนสดลงควรมการตดตามผลการปฏบตงานเพอวเคราะหดวา การอบรมไดผลมากนอยเพ ยงใดคมกบคาใชจายทองคการตองการลงทนไปหรอไม กระบวนการฝกอบรมและพฒนา (training and development) เมอไดรบบคคลเขามาทางานในองคการแลว ขนตอนทจะชวยสงเสรมประสทธภาพการทางานและอยรวมกนของคนในองคการไดแก การฝก อบรมและพฒนา แมการฝกอบรมเปนกระบวนการทมประโยชน แตกขนอยกบการฝกอบรมทมประสทธภาพ ทงในแงวตถประสงคตรงกบความตองการการฝกอบรม วธการฝกอบรมทเหมาะสม เวลาเหมาะสม อยางไรกดในทางปฏบตแลวงบประมาณเปนสงสาคญประการหนง นอกจากนพนกงานยงไมคอยมเวลาทจะเขารบการฝกอบรม เนองจากตดภาระงานประจา47

47 ชนงกรณ กณฑลบตร, หลกการจดการ (Principle of Management) องคการและ

การจดการสมยใหม (Organization and Modern Management) (กรงเทพฯ: โรงพมพแหงจฬาลงกรมหาวทยาลย, 2556), 109.

51

สรปวาการพฒนาบคลากร หมายถง การทผบรหารกระตนบคลากรใหเกดแรงจงใจ เสรมสรางขวญกาลงใจใหบคลากรเกดความกระตอรอรน ปฏบตงานไดอยางมนใจมประสทธภาพรวมทงเปนแนวทางสงเสรมความกาวหนาบคลากรไปสการเลอนตาแหนงหรอการเปลยนแปลงหนาท ซงมกระบวนการทจะตองทา คอ ใหไปศกษาหาความรตอ สงไปประชมอบรมสมมนาหรอประชมปฏบตการสนบสนนใหทาโครงการศกษา คนควาทดลองและวจย หาสอสงพมพวารสาร หนงสอตาราหรอเทคโนโลย ทมประโยชนตอการเรยนการสอนใหอานและสงใหไปฝกงานกบผเชยวชาญ เรยนรการใชเทคโนโลยสารสนเทศสมยปจจบนแบบใหม ๆ จดใหมการนเทศบคลากร การประเมนผลงานคร เหลานเปนตน

3. การจายคาตอบแทน

คาจางเงนเดอนหรอการจายคาตอบแทน (Compensation) หมายถง รางวลผลตอบแทนทเปนเงนทหนวยงานจายใหกบพนกงานของตนเอง ในเรองของคาจางทมการจายเปนเงนซงจายใหพนกงานและทธรกจถอวา เปนตนทนอยางหนงของการดาเนนธรกจนายจางนน นบวา มฐานะความสาคญเปนอยางยงทเกยวของกบงานทางดานการบรหารทรพยากรมนษยขององคการเงนคาจางทไดใหแกคนงานสาหรบคาบรการตาง ๆน โดยแทจรงแลว มความหมายทสาคญยงกวาทเขาใจกนมใชมความหมายเพยงเปนเงนทองทจายใหกบพนกงานทจะไปจบจายใชสอยไดเทานน หากแตยงมความสาคญเปนอยางยงในทางจตวทยาทเกยวของกบการจายวา ไดกระทาถกตองเพยงใด ทงนเพราะคาจางของระบบการจายคาตอบแทนทใหคนงานนน ความหมายทนอกเหนอจากการเปนเงนสาหรบการจบจายใชสอยของพนกงานแลว ยงเปนเครองแสดงถงฐานะและการเปนทยอมรบทงภายในและภายนอกหนวยงานดวย

โดยทเงนคาจางทจายใหนเปนจานวนทสามารถวดไดเปนคณคาทแนนอน ดงนน พนกงานสวนใหญจงมความรสกโดยตรงตอขนาดมากนอยของการจายทแตละคนไดรบมา โดยพยายามเปรยบเทยบไปยงพนกงานคนอนๆ ทไดรบจากการทางานในจดตางๆ เหลานนดวย ดงนนจงเปนเรองทแนนอนวา พนกงานสวนมากมกจะมความตองการใหคาจางทไดรบมความเปนธรรมทงในแงของความคมคาความเหมาะสมตอสงทตวไดทาใหกบงานและเปนธรรม เมอเปรยบเทยบกบพนกงานคนอนๆ

ในการทจะใหระบบการจายคาจางมความยตธรรมนน จาเปนอยางยงทจะตองมระบบและวธการในการกาหนดเพอใหมความถกตองทงในแงของการกาหนดคาของงานเปนงาน ๆ ไปและควรจะตองสมพนธโดยตรงกบคณสมบตและผลงานทพนกงานทา ไดจากงานนน ๆ ขณะเดยวกนระบบของการจายคาจางเงนเดอนนน ยงจะตองเปนระบบทดพอทเอออานวยฝายจดการใหสามารถควบคมไดภายในกรอบทเหมาะสมและสมเหตสมผลดวยและในประการสดทายการจายคาจางเงนเดอนยง

52

จะตองทดหนาเทยมตากบการจายของงานเดยวกนในทอน ๆ ในชมชนเดยวกนหรอเดนกวาตลอดจนจะตองสอดคลองกนกบสภาพของตลาดแรงงานคาครองชพและถกตองตามกฎหมายทเกยวกบการจางแรงงานตาง ๆ ดวย

ประเภทของคาตอบแทน

คาตอบแทนทใหแกผปฏบตงานนนแบงเปน 4 ประเภท คอ

1. คาตอบแทนทใหแกการปฏบตงานโดยตรง คาตอบแทนประเภทนเปนการจายเพอใหแกงานทไดทาลงไป โดยมวธการคดคานวณเงนตามระยะเวลา เชน เปนเงนเดอน หมายถงคาตอบแทนทเหมาจายตามระยะเวลาทกาหนด เชน เปนรายเดอนหรอรายสปดาห สวนคาจางหมายถง คาตอบ แทนทใชจานวนวนทางานเปนฐานในการคานวณจานวนเงนทจะจายคาจางนมกจะจายใหแกบคคล ระดบบรการ (อยางไรกตามในระบบราชการ ชาวตางประเทศทเขาทางานในหนวยราชการถอวาเปนลกจางประจา เชนนกการภารโรงกรบคาตอบแทนเปนเงนเดอน) 2. คาตอบแทนทใหแกการทางานพเศษนอกเหนอจากทไดตกลงกนไว เชน คาตอบแทนการทางานนอกเวลา คาเบยประชมกรรมการ คาเบยเลยง คาพาหนะในการเดนทางไปทางานนอกสถานทเปนตน

3. คาตอบแทนในลกษณะใหการสงเคราะหเปนคาตอบแทนเพอชวยเหลอในดานสวสดการโดยไมตองทางานเพมขน เชน เงนคารกษาพยาบาล เงนชวยเหลอคาครองชพ เปนตน

4. การตอบแทนทไมเปนตวเงน เชน การตอบแทนดวยการประกาศเกยรตคณการมอบเครองหมายหรอรางวลทไมเปนตวเงนเพอเชดชเกยรตหรอคณความดททาขนเปนทประจกษในทางราชการกมการพระราชทานเครองราชอสรยาภรณ เปนตน

การกาหนดนโยบายเรองคาตอบแทน

นโยบายในเรองคาตอบแทน เปนการแสดงถงเจตจานงทจะรบภาระหนาททจะตอบแทนการทางานใหแกผปฏบตงานโดยเฉพาะในเรองเงนเดอนและคาตอบแทนทอยในลกษณะเปนเงนเดอนนโยบายทดจะชวยไมใหเกดปญหา ทงในสวนขององคการและผปฏบตงานในการกาหนดนโยบายควรจะไดคานงถงเรองตาง ๆ คอ

1. โครงสรางของการจายคาตอบแทนจะตองคานงถงบคลากรททางานในตาแหนงตาง ๆ ไมวาจะมหนาทและความรบผดชอบอยางไรกตามและควรจะเทยบไดกบรายไดของผปฏบตงานประเภทอนทมลกษณะคลายคลงกนหรอทตองการคณสมบตหรอคณวฒทด เทยมกน กลาวอกอยางหนง คองานแตละประเภทนนยดถอปจจยอะไรเปนรากฐานในการพจารณาคาตอบแทน เชน ประสบการณ ความรบผดชอบ สภาพของการทางาน เชน เปนงานประเภทใชแรงเปนหลกหรอใชความรอบรในแขนงงานนนเปนหลกรวมทงปรมาณและคณภาพของงานทจะตองกระทาในตาแหนงหนาทนน ๆ ดวย

53

2. นอกจากเหตผลในขอ 1 แลว กควรจะพจารณาดวยวา คาตอบแทนทกาหนดไวนนมความสมพนธกบอตราคาตอบแทนในตลาดแรงงาน แตจะมากนอยกวากนเพยงใดยอมขนอยกบงานทจะตองรบผดชอบ

3. ระดบขนของเงนเดอนควรจะมลกษณะยวยใหคนอยากทาดเพอความกาวหนาอนหมาย ถงรายไดทเพมขนดวย นอกจากนน ยงควรสงพอทจะกนไมใหคนดมฝมอหนหรอถกประมลตวไปอยทอน นอกจากระดบขนของเงนเดอนควรจะคดถง ระบบและวธการพจารณาเลอนขนเงนเดอนดวยเรองนควรจะขนอยกบความนาพงพอใจในผลสาเรจของงานทไดรบมอบหมายใหกระทาการเลอนเงนเดอนโดยอตโนมต เชน ในระบบราชการซงมกจะมคากลาววา ความชวไมมความดไมปรากฏกไดเลอน 1 ขน ถงแมจะไมเปนความจรงตามนนแตกมลกษณะเชนนนอยมากยอมจะทาใหคณคาของการเลอนเงนเดอนลดลงไป

4. ในการพจารณาเรองคาตอบแทนควรจะยดหลกวา งานกบคาตอบแทนควรจะตองเทากนอนถอไดวา เปนหลกแหงความเปนธรรมและเปนการบงชใหเหนถงความแตกตางกนในดานความร ความสามารถและความรบผดชอบของบคลากรแตละตาแหนงงาน ผปฏบตงานควรจะมความรสกวา งานทเขาทานนไดรบผลตอบแทนททดเทยมกนและเปนไปตามความรบผดชอบ แนวคดนคงจะเปนเรองไมงายในทางปฏบตในประการแรก คอ การพจารณา คณภาพและปรมาณงาน ปรมาณนนยงพอทจะเทยบเคยงกนได แตเมอถงคณภาพคงจะวดใหแนนอนตายตวไดยาก ในประการทสอง การทมเวลาทางานมานานอาจจะเปนเหตใหเงนเดอนสงกวาผปฏบตงานททางานในหนาทเดยวกนดวย ปรมาณและคณภาพเทาเทยมกนแตมเวลาทางานนอยกวา ดงนน ถงอยางไร ระบบอาวโสกคงจะมบทบาทในการกาหนดเงนเดอนอยดวย

5. การกาหนดอตราเงนเดอนและขนเงนเดอน ควรจะมหลกการและวธการทแนนนอนสามารถชแจง ไดแก บคลากรภายในองคการและองคการอนทมสวนเกยวของกบการปฏบตงานของบคลากรเหลานน เชน กฎหมายแรงงาน สหภาพแรงงาน เปนตน หากจะมการเปลยนแปลงนโยบายเรองคาตอบแทน กควรจะใหผปฏบตงานไดทราบถงเหตผลทจะตองมการเปลยนแปลงนนๆ ลวงหนาพอสมควร 6. การตอบแทนทไมมคาเปนตวเงนโดยตรงกควรจะถอวา เปนสวนหนงของระบบการตอบแทนทมผลทางจตใจ เชน การไดรบการยกยอง การไดเขามสวนรวมเปนกรรมการดาเนนงานในระดบตาง ๆ เปนตน เปาหมายของการจายผลตอบแทน คอ มงทจะพยายามสรางระบบการใหรางวลทเปนธรรมแกทงฝายนายจางและฝายคนงานพรอมกน โดยทระบบการจายผลตอบแทนดงกลาวสามารถทจะดงดดใหพนกงานสนใจทางานและสามารถจงใจใหพนกงานทางานดวยด เพอใหเปนประโยชนแกนายจาง เรองเงนเดอนและผลตอบแทนนนเปนสงทมใชสาคญในแงการจงใจพนกงานตามทเขาใจกน

54

เทานน แตจะมผลกระทบเกยวกบการแยงชงบคลากรระหวางกจการตาง ๆ ดวย ถาเงนเดอนและผลตอบแทนตากวาคาเฉลยมาก ๆ อาจมผลใหพนกงานไปสกจการอน48 การใชคาตอบแทนเพอการจงใจ

ระบบการตอบแทนเพอการจงใจถอไดวา เปนตวเชอมโยงระหวางงานทกระทากบคาตอบแทนดวยการจายเงนใหแกผปฏบตงานจากผลงานทเกดขนและไมใชเปนการตอบแทนตามอาวโสหรอชวโมงทางาน ผปฏบตงานจะเขาใจดวา ผลงานเปนตวกาหนดคาตอบแทนไมมากกนอย จงเปนการใชคาตอบแทนประเภทนเพอเปนการเสรมแรงใหตงใจทางานยงขน ดงนน จงแตกตางไปตามเงนเดอนหรอเลอนระดบเงนเดอน เงนทจายใหในลกษณะนมกจะจายเรวกวาเงนเดอน กลาวคอ เหนผลจากงานทไดทาลงไปเปนพเศษโดยรวดเรว จงเปนเครองกระตนเปนอยางดและอาจจะเปนเครองกระตนดกวาเงนเดอนทผปฏบตงานถอวาตองไดรบเมอปฏบตงานตามทไดกาหนดไวเทานน จงมคณคาในการกระตนนอยกวา หากจะใชระบบใชคาตอบแทนเพอการจงใจกจะตองพจารณาถงปจจยตาง ๆ คอ

1. ผลผลตทเกดขนนนสามารถวดไดอยางชดเจน แนนอนและเปนไปตามมาตรฐานทกาหนดไว 2. ผปฏบตงานแสดงใหเหนไดชดวา ไดใชความพยายามและความชานาญจนปรากฏผลงาน เชน ผลผลตอยางสมาเสมอ

3. จะตองสามารถระบไดวา ผลงานนนเปนของใครหรอกลมใดโดยพจารณาทงปรมาณและคณภาพของผลผลตทไดออกมา ผลจากการใชความพยายามและความชานาญ มสวนทาใหตนทนการผลตลดลงซงแสดงวา การปฏบตงานนนมประสทธภาพสงและมการสญเสยลดนอยลง ประเภทของการใชคาตอบแทนเพอการจงใจ

1. เหมาจายเปนรายวนเปนวธทงายทสดและใชกนมานานโดยมเกณฑวาวนหนงตองมเวลาทางานกชวโมงแลวคดคาตอบแทนตามจานวนวน จดออนของวธน คอ เราไมไดพดถงผลผลตททาได ซงอาจเปนไปไดวาแทบจะไมไดงานในแตละวน เชน ในการขายปลกบางวนอาจจะมผมาซอสนคานอยกแทบจะไมมงาน ตรงขามในบางวนอาจจะมผมาซอสนคามากในวนนนกตองทางานหนกแตผลตอบแทนกเทากนจงดเหมอนจะขาดความเปนธรรมไป

48 ชนงกรณ กณฑลบตร, หลกการจดการ (Principle of Management) องคการและการจดการสมยใหม (Organization and Modern Management) (กรงเทพฯ: โรงพมพแหงจฬาลงกรมหาวทยาลย, 2556), 111.

55

2. พจารณาจากเงนเดอนพนฐานรวมกบงานททาไดในแตละวนวธน ผปฏบตงานไดรบเงนเดอนประจาอยสวนหนง แตถามงานทไดทาอกกจะคดเพมใหตามสวนของงานททา เชนเงนเดอนพนฐานเดอนละ 2,000 บาท และมสวนเพมใหอกรอยละ 10 ของงานททาไดในแตละวนหรอรวมตลอดเดอน

วธนชวยสรางแรงจงใจใหเกดขน เพราะถาขยนมากกจะไดคาตอบแทนสวนทเพม ดงนน วธนจงจาเปนตองมวธวดหรอหนวยนบปรมาณงานททาได หากเปนหนวยการผลตกจะตองกาหนดมาตรฐานขนตาของปรมาณงานไว สวนทเกนจากนนกนามาคดเปนสวนเพมใหในทานองเดยวกนถาไมมขอขดของอยางอนแลว ผลงานตากวามาตรฐานทกาหนดกอาจจะถกหกเงนลงตามสวนทขาดไปจากมาตรฐาน

สงทจะตองคอยควบคมอกประการหนง คอ คณภาพของงาน เพราะเมอเงนสวนหนงไดจากจานวนหนวยทผลต การทางานจงมลกษณะรบดวน หากงานนนจะตองผานหลายมอกจะเปนการลาบากทจะบอกวา จดบกพรองเกดจากสวนไหน ดงนน การควบคมจงตองกระทาอยางใกลชดในแตละชด บางแหงกถอเปนความรบผดชอบรวมกนของหนวยนน การตรวจคณภาพทปลายทางเปนการเสยงตอการสญเสยหรอการลดตาลงของคณภาพ การควบคมเปนระยะจงนาจะใหผลตอการควบคมคณภาพไดดกวา 3. การใหโบนสแกผลงาน หลกการในการจายเงนในลกษณะนมอยวา หากผปฏบตงานทางานไดมากเกนกวามาตรฐานทไดตงไว กจะคดเพมใหตามสวน อกวธหนง คอ หากงานเสรจเรวกวาทกาหนดไวกคดใหเทากบทเขาจะพงไดรบ เชน หากงานชนหนงควรจะเสรจภายใน 4 ชวโมง แตผปฏบตทาเสรจภายใน 3 ชวโมง เวลาทเหลออก 1 ชวโมง นนเขาอาจจะทางานอนเพมเตมกจะไดเงนเพมขนอก

เมอใชเวลาเปนตวกาหนดเงนเพมพเศษใหสงทจะตองระวงอยางยง คอ มาตรฐานของงาน เมอทางานแขงกบเวลาโอกาสทจะพลาดกมมากขน และเมอใชกาลงงานมากกวาทควรความเหนอยลากจะเกดขนอนอาจจะกระทบกระเทอนตอการทางานในวนตอไป เชน อาจจะตองลาหยดตามสทธทจะลาได ผลงานของสวนรวมกยอมจะตองลดลงไป ดงนน จงควรสานกไววา การใหคาจางพเศษเพอเปนการจงใจนนเปนของดแตถาหากมคาตอบแทนเพอการจงใจมมากขน อาจจะนาไปสความเสยหายทอาจเกดขนแกตวผปฏบตงานเองหรอตอผลตผลขององคการนนกได 4. การใหคานายหนา (Commission) เจาหนาทฝายขายอาจจะไดรบคานายหนาคดเปนรอยละของราคาสนคาทขายไดแตละชนสนคาทขายในลกษณะนมกจะเปนสนคาทมราคาสงเชน รถยนต เครองใชทมราคาแพง เปนตน

5. การใหคาตอบแทนเพอการจงใจแบบเปนกลม หลกการนมอยวา ในการทางานนนเปนเรองยากทจะบอกไดวา เปนผลงานของคนใดคนหนงตามลาพงแตละงานตองมการรวมมอกนจงจะ

56

ไดรบผลสาเรจหรอผลผลตอนนาพอใจ โดยเหตน จงมวธการใหคาตอบแทนเพอการจงใจในรปของการใหดวยวธการเหลาน คอ

1. วธนมลกษณะเชนเดยวกบทกลาวแลวในขอ 2 ผดกนอยทวาคาตอบแทนแบบนพจารณาใหแกความสาเรจของกลม ดงนน จงจาใหแตละกลมมความเตมใจทจะรวมมอกนทางาน โดยใชระบบทมมากขน คนทคดจะเอาดคนเดยวจะถกแรงกดดนจากบรรดาเพอนๆ ทาใหตองเขารวมกบกลมเปนการสรางความมสามคคในหมคณะไดอกทางหนงนอกเหนอจาก คาจางทไดเพมขน

2. การไดรบสวนแบงจากกาไร วธนเปนการกระตนผปฏบตงานใหทางานมประสทธภาพสงขน เพราะเมอองคการมกาไรดสวนแบงกจะไดสงขน แตขอเสยคอไมไดพจารณาถงประสทธภาพการทางานของแตละคนมากนกและเปนปญหายงยากแกองคการนน หากอยในสภาวะทมกาไรนอยหรอขาดทน ผปฏบตงานกไมคอยจะไดคดเรองนมากนกเพราะหวงอยวาเมอสนปกจะไดรบสวนแบง ผลทจะตามมา คอ ความรสกทไมดอาจจะเกดขนไดโดยงาย

สรปวา การจายคาตอบแทน หมายถง การทผบรหารตองมกฎเกณฑเรองเงนเดอน สวสดการ คารกษาพยาบาล ผบรหารตองตดตามถงอตราคาจางทจายโดยผบรหารอน ๆ ในโรงเรยนระดบเดยวกน ปจจยทเกยวกบตนทนการครองชพตองมการปรบตวใหสงขนตามระยะๆ ความชานาญงาน วฒการศกษา ความรเกยวกบงาน ประสบการณในการทางาน ภาระงานมากนอย ความรบผดชอบในงานทมอบหมาย ตลอดทงประสทธภาพของงานภายในโรงเรยน การจายคาตอบแทน ตองมความเหมาะสมกบภาระหนาทของงานทมการพจารณาดวยความยตธรรมกบสภาพงาน รวมทงสวสดการตางๆ เชน ทพก รกษาพยาบาล ประกนชวต ประกนสงคม ฯลฯ เปนไปอยางเหมาะสมเปนทยอมรบทงผบรหารและบคลากร

4. การรวมพลง การรวมพลง (Integration) หมายถง การระดมสรรพกาลงบคคลทมอย ในองคการใหเกดความรสกรวมแรงรวมใจกนทางานอยางแทจรง มความตงใจอยางแนวแนทจะพฒนาองคการใหเจรญกาวหนาและเตบโตไปอยางมนคง การทจะเปนไปตามแนวความคดนได ผบรหารมบทบาทสาคญทจะตองบรณาการแนวความคดและความเขาใจเกยวกบธรรมชาตของมนษยเพอนามาพฒนาตนในฐานะทเปนผนามาพฒนากจกรรมตางๆ ทกอใหเกดการสอสารทดตอกน อนเปนทางนาไปสความเขาใจทดปราศจากขอขดแยงตางๆ ผลทสดสมาชกในองคการมความสข องคการมความเจรญกาวหนา

57

ความสาคญของการรวมพลงตอองคการ จากความหมายของการรวมพลงไดแสดงใหเหนวา การรวมพลงมความสาคญตอองคการเปนอยางยงซงสามารถแยกเปนประเดนไดดงน 1. เปนการสรางบรรยากาศทดในการทางาน เพราะผบรหารมความเขาใจธรรมชาตของมนษยรวา จะใชมาตรการใดจงใจผปฏบตงานใหมความสามคคและตงใจทางาน

2. ชวยลดขอขดแยงตางๆ ทอาจเกดขนระหวางสมาชกกบผบรหาร สมาชกกบสมาชกเพราะผบรหารมลกษณะเปนผนาทด ตระหนกถงความสาคญของการจดองคการ จดคนเขาทางานและจดกจกรรมตางๆ ทมงพฒนาทงงานและความรสกของสมาชกในองคการ 3. เปนการเพมผลผลตทมคณภาพ เพราะสมาชกในองคการตางมความรสกรกและศรทธาตอองคการ จงทางานดวยความตงใจ

การรวมพลงเปนการทาใหผบรหาร สมาชกและองคการ มนาหนงใจเดยวกน เกดความ รสกวา ทกคนเปนเจาขององคการ ผบรหารโรงเรยนตองบรหารงานเพ อใหทกคนมสวนรวมซงสามารถสรางความรสกทดในการปฏบตงานและเปนการเปดโอกาสใหผปฏบตงานทกระดบ ไดใชความรความสามารถของตนเองใหเกดประโยชนตอการปฏบตงานและตอโรงเรยนไดอยางเตมทวธทจะกอใหเกดการมสวนรวมในการบรหารงาน คอ

1. การชแนะและสอนงาน วธการนจะชวยทาใหผบงคบบญชาหรอผรวมงานไดประโยชนในแงทจะเพมทกษะในการปฏบตงานและไดรบความอบอนใจ รวมทงการทจะไดแสดงความคดเหนตอผบงคบบญชาในฐานะทผบงคบบญชาเปนทงผรบขอเสนอแนะและทปรกษา เมอเกดปญหาในการปฏบตงาน

2. การใหกลมเสนอแนะความคดเหนวธการนจะชวยสรางความสามคคธรรมในกลมและเปนการระดมความคดของกลม ขอเสนอแนะของกลมทาใหเกดการมสวนรวมในองคการ 3. การใหกลมควบคมกนเอง การควบคมกนเองระหวางกลมยอยกอให เกดผลด มประสทธภาพ มากกวาทจะใหผบงคบบญชาคอยตดตามกากบดแล อนเปนการควบคมตามหลกประชาธปไตยประการหนง 4. จดใหเจาหนาทปฏบตงานตามความร ความสามารถ ตามความสนใจและทเขาถนดจะกอใหเกดผลดตอการปฏบตงานนนมาก

5. เปดโอกาสใหสมาชกขององคการทกคนไดแสดงความคดเหน ในการมสวนรวมในการปฏบตงานขององคการซงอาจจะทาไดหลายวธ เชน การตงตรบฟงความคดเหนหรอตงกรรมการคอยตดตามสอบถามความคดเหนของสมาชกในองคการได

58

การศกษาธรรมชาตของมนษย การทจะเขาใจพฤตกรรมบคคลไดดนน จาเปนตองศกษาปจจยพนฐานบางประการอาท เชน การจงใจและเจตคต เปนตน ในทนจะกลาวถงความรดานตางๆ เหลาน พอสงเขป

การจงใจ (Motivation) หมายถง การนาปจจยตางๆ ไดแกการทาใหตนตว (Arousal) การคาดหวง (Expectancy) การใชเครองลอ (Incentives) และการลงโทษ (Punishment) มาเปนแรงผลกดนใหบคคลแสดงพฤตกรรมอยางมทศทาง เพอบรรลจดหมายหรอเงอนไขทตองการ การจงใจมความสมพนธใกลชดกบความตองการ (Needs) เปนทยอมรบกนทวไปวาคนเราทกคนมความตองการและความตองการทาใหเกดแรงขบ (Drive) แรงขบทาใหคนเรากระทาพฤตกรรมเพอใหบรรลเปาหมายและเกดความสบายใจ พอใจในทสด เชน ความตองการความสาเรจทาใหบคคลเกดแรงจงใจในการกระทาพฤตกรรมตางๆ เพอใหไดมาซงความสาเรจ

ทฤษฎแรงจงใจในการทางาน

การสรางแรงจงใจนน มแนวคด และทฤษฎสนบสนน ดงน 1.ทฤษฎความตองการตามลาดบขนตอนของมาสโลว ซงทฤษฎนอธบายวา ความตองการของมนษยไมมทสนสด ไดอยางหนงแลวกจะเอาอยางอนอกไมมวนจบสน ความตองการใดทไดรบการตอบสนองแลวกจะไมเปนสงจงใจของพฤตกรรมอน ๆตอไป ความตองการทยงไมไดรบการตอบสนองจงเปนสงจงใจใหเกดการจงใจตอไป เมอความตองการตาไดรบการตอบสนองแลวบคคล กจะใหความสนใจกบความตองการระดบสงตอไปมาสโลว ถอวา ความตองการทจดเรยงนมความสาคญโดยทมนษยจะมความตองการในระดบสง ๆ เมอความตองการชนตนไดรบการตอบสนองจาก ทฤษฎความตองการของมาสโลว สามารถอธบายได ดงน 1.ความตองการขนพนฐานหรอความตองการทางรางกาย (Basic needs or

Physiological needs) ไดแก ความตองการอาหาร นา อากาศ ปจจย 4 ซงถอวา เปนสงจาเปนสาหรบชวต ถามนษยยงไมสามารถสนองความตองการในขนนได จะไมมความตองการในขนถดไปเพราะมนษยจะไมมเวลาคดถงความตองการอนจะคดเฉพาะสงทมาสนองความตองการในขนนเทานน

2. ความตองการความมนคงปลอดภย (Security and safety needs) มนษยมความตองการทจะใหคนมความมนคงในการมชวตอยรอด ถาทางานตองการใหคนมความมนคงในสถานภาพการทางานมความปลอดภยจากอนตรายตางๆ

3. ความตองการเปนเจาของ (Belonging needs) สงทมนษยมความตองการในขนน คอ ความรก ความรสกเปนสวนหนงของกลม ดงนน ผบรหารสามารถสนองตอบด วยการจดการบรหารแบบมสวนรวมจดกลมควบคมคณภาพจดการบรหารโดยยดวตถประสงคได 4. ความตองการการยอมรบนบถอ (Esteem needs) ความตองการการยอมรบนบถอสามารถจาแนกเปน 2 ประเภท คอ 1) การยอมรบนบถอจากบคคลทวไป เชน การไดรบการเอาใจ

59

ใส การไดรบเกยรตยกยองและการยอมรบนบถอตนเอง ( Independence) ความเชอมนในตนเอง(Confidence) และความมอสระ(Freedom)โดยปกตบคคลทวไปจะวดความสาเรจจากการทางาน เชน การเลอนขน การเพมกาไรใหบรษท การไดรบผลประโยชนอน ๆ ในการปฏบตงาน

5. ความตองการทจะรตนเองหรอความตองการแสวงหาความกาวหนาใหแกตนเอง (Self-actualization) ความตองการในขนน มนษยจะมความสขในการทางาน มความพงพอใจทจะสรางความสมบรณใหแกชวต มความตองการใหกจการททาอยกาวหนายงขน49

ความตองการขนท 1-4 มาสโลว เรยกวา ความตองการขนตาทรางกายยงขาดอย ดงนนมนษยจะพยายามทกวถทางทจะใหไดมาซงความตองการดงกลาว เมอความตองการขนท 1-4 ไดรบการตอบสนองแลว กจะแสวงหาความตองการระดบสงตอไปคอขนท 5 ความตองการชนดนเปนแรงจงใจทกระตนใหมนษยใฝหา ซงไมไดเปนไปเนองจากการขาดหรอบกพรองแตอยางใดผบรหารในองคการตางๆ สามารถระดมสรรพกาลงดานบคคลใหรวมแรงรวมใจกนปฏบตงานโดยอาศยแนวคดในทฤษฎมาสโลว ไดเปนอยางด

2. ทฤษฎสององคประกอบของเฮรซเบรก ไดใหแนวความคดเกยวกบการจงใจในการทางานวา คนจะทางานอยางมประสทธภาพนน ตองอาศยองคประกอบเปนตวกระตนใหเกดแรงจงใจทจะทางาน ซงเรยกวา ปจจยจงใจหรอปจจยกระตน 5ประการ ดงน50

1. สมฤทธผลในการทางาน

2. การยอมรบนบถอ

3. ความสนใจในงานททา 4. ความรบผดชอบ

5. ความเจรญกาวหนาในหนาทการงาน

เฮรซเบรก ยงอธบายตอไปอกวา นอกเหนอไปจากปจจยจงใจ 5 ประการ ดงกลาวแลวยงมปจจยอนามย ซงเปนสงทเกดจากสภาพแวดลอมในหนวยงานอนอาจทาใหเกดความไมพอใจในการทางาน ดงน 1. นโยบายและการบรหาร 2. เงนเดอนหรอคาจาง

49Maslow, A.H. Motivation and Personality. 2nd ed. (New York: Harper & Row., 1970), 42–57.

50 Herzberg, Frederick. Work and Nature of man (Cleveland: Word Publishing

Company.,1966), 113-119.

60

3. ความมนคงในงานททา 4. สภาพและเงอนไขการทางาน

5. ความสมพนธระหวางคนงาน

ผบรหารทงหลายควรเขาใจธรรมชาตของมนษย วาเหตใดคนจงตองทางานหรออะไรเปนสงจงใจใหคนทางาน เพอทผบรหารจะไดสามารถจดหรอแบงงานใหคนทาอยางเหมาะสมทงเปนรายบคคลและเปนกลม โดยใหทงแตละบคคลและองคการไดรบประโยชนและความพงพอใจสงสด

สรปไดวา การรวมพลง หมายถง การทผบรหารสามารถจงใจใหบคลากรเกดการรวมพลงกนหรอการทางานเปนทมเพอพฒนาโรงเรยนใหประสบผลสาเรจและมประสทธภาพได ผ บรหารตองเขาใจธรรมชาตของมนษยวา เหตใดคนจงตองทางานหรออะไรเปนแรงจงใจใหคนทางาน แรงจงใจยอมขนอยกบปจจยทมากระตนหรอผลกดนใหบคลากรแสดงพฤตกรรมในทศทางเดยวกน เพอผบรหารจะไดสามารถจดหรอแบงงานใหบคลากรอยางเหมาะสมผบรหารทมความรในสงเหลาน สามารถทจะทาใหบคลากรภายในโรงเรยนมความสามคคเปนอนหนงอนเดยวกน โรงเรยนจะไดรบประโยชนและความพงพอใจสงสด การรวมพลงเปนหนาทของผบรหารททาใหบคลากรมสวนรวมในกระบวนการตดสนใจทสาคญบคลากรมความเขมแขงมความคดสร างสรรคและมความเชยวชาญในการแกปญหา มการแบงอานาจหนาทกนอยางชดเจนกระตนใหผรวมงานทางานดวยความเตมใจและผบรหารเปนผนากลมในการตดสนใจ

5. การธารงรกษา การธารงรกษา คอ การทองคการจดกจกรรมตางๆ ทมงปองกน พฒนาและแกไขความไมปลอดภยทางดานกายและจตทอาจเกดขนในการทางานของพนกงาน ทงนเพอธารงรกษาใหเขาสามารถปฏบตงานใหแกองคการดวยความปลอดภยและสขใจเปนประโยชนตอองคการใหนานทสด

ตราบใดทองคการยอมรบวา การดาเนนงานขององคการจะเปนไปอยางสมบรณและมความตอเนองกนอยางสมาเสมอไดนน จาเปนตองอาศยแรงงานของคนมาดาเนนการ องคการคงจะตองยอมรบวาการพทกษปกปอง รกษา คมครองบคคลเหลานน ยอมเปนสงทหลกเลยงไมไดสาหรบองคการ ความสาคญของการธารงรกษา 1. การธารงรกษาทาใหองคการไมสญเสยคนดมความสามารถไป ทงนเพราะคนเปนแรงงานทมคายงสาหรบองคการ ถาองคการจดกจกรรมธารงรกษาเปนอยางด คนงานยอมจะไดรบความปลอดภยทงสขภาพกายและจต ซงเปนการสงผลตอการปฏบตงานโดยตรง แตในทางตรงกนขาม ถาองคการละเลยเรองการธารงรกษาไป พนกงานยอมแสวงหาองคการใหมทสามารถคมครองเขาได ซงสงนเปนไปตามธรรมชาตมนษยทตองการใหตนมความมนคงปลอดภย (Safety need) หรอไมเชนนน

61

แลว ถาพนกงานตองประสบอนตรายใดๆ องคการตองหาคนมาทดแทนนบวาเปนการเสยเวลาแกองคการเปนอยางมาก

2. การธารงรกษาชวยสรางภาพพจนทดขององคการสสายตาบคคลภายนอก คนทวไปในสงคมจะรบรวา องคการนยอมรบแนวความคดดานพฤตกรรมศาสตร มองมนษยเปนมนษยทควรเอาใจใสไมใชมงแตใชงาน เมอเขายงอยในสภาพททาได แตไดหามาตรการทปองกนใหพนกงานไดรบความปลอดภยและหาทางชวยเหลอ เมอความปลอดภยนนไดเกดขนขณะปฏบตงานอยางหลกเลยงไมได 3. การธารงรกษาพนกงานไดสงผลตอความมนคงของประเทศชาต เพราะคนงานไมมปญหาการเรยกรองในสงทองคการไมไดจดความคมครองและชวยเหลอเขาขณะทปฏบตงานดวยเหตดงกลาว การธารงรกษาจงเปนกจกรรมทองคการจาเปนตองจดขน เพราะกอใหเกดประโยชนโดยตรงแกองคการ นอกจากทฤษฎทจาเปนในการนามาใชเปนหลกในการธารงรกษาบคลากรแลวองคประกอบอนๆ ทจะชวยในการธารงรกษาบคลากร ไดแก

1. ขวญและกาลงใจ

ขวญและกาลงใจ เปนสภาพทางจตหรอความรสกพงพอใจของบคคลทมตอการทางานในหนวยงานทตนเองเปนสมาชกอย ความรสกนอาจเปนความรสกท เกยวกบเพอนรวมงาน ผบงคบบญชาหรอบรรยากาศของหนวยงาน นกบรหารทดจะตองคอยตรวจสอบทาทขวญของบคลากรอยเสมอ เพอรกษาพลงภายในของบคคลใหอยในระดบสง อนจะสงผลถงประสทธภาพของงาน การเสรมสรางความรสกพงพอใจของบคคลทมตอการปฏบตงานในหนวยงาน อาจเสรมความรสกพงพอใจทมอยเดมใหมากขนหรอสรางความพงพอใจในสวนทขาดใหมขนได 2. การจงใจ

การสรางขวญและกาลงใจในการทางานของบคลากร ไดกระทาควบคไปกบการจงใจหรอการกระตนใหบคลากรไดปฏบตงานอยางสมาเสมอและตอเนอง นพพงษ บญจตราดลย ไดกาหนดการจงใจไว 10 ประการ ดงน 1. ความสาเรจ

2. การยอมรบ

3. ลกษณะของงาน

4. ความรบผดชอบ

5. ความกาวหนา 6. นโยบายและการบรหาร 7. การใหการนเทศ

62

8. เงนเดอนและผลประโยชนตอบแทน

9. ความสมพนธระหวางผบงคบบญชากบเรา เรากบเพอนรวมงานและเรากบผใตบงคบบญชา 10. สภาพการทางาน ททางาน บรรยากาศ51

3. สวสดการ การธารงรกษาบคลากร เปนการจดกจกรรมเพอใหบคคลมโอกาสปฏบตงานดวยความพงพอใจ ปลอดภย และบรรลเปาหมาย เปนความพยายามในการรกษาบคลากรใหปฏบตงานแกองคการอยางมประสทธภาพและยาวนาน52 สรปไดวา การธารงรกษา หมายถง กระบวนการสรางความพงพอใจใหกบบคลากรในโรงเรยน โดยใชทงศาสตรและศลปในการบรหารบคลากรเพอใหบคลากรปฏบตงานดวยความเตมใจมประสทธภาพและอยในโรงเรยนนานทสดโดยอาศยหลกแหงความเปนธรรมในการบรหารงานมการจงใจและเขาใจความตองการและสนองความตองการของบคลากรไดถกจด ผบรหารจะตองใชความพยายามทกวธทาง เพอใหบคลากรนนปฏบตงานอยางเตมความสามารถเกดประสทธภาพและประสทธผล หนาทสาคญยงของผบรหาร คอ ทาใหบคลกรยอมรบในวตถประสงคของงาน เกดความรสกเตมใจทจะปฏบตงานและอทศตนเพอผลสาเรจของงานอยางแทจรง การใหสงตอบแทนในการทางานทเหมาะสมจดใหมการนเทศการปฏบตงาน มการสอสารทคลองตวและทวถง รกษาสขภาพกายและสขภาพทางจตของบคลากรใหดอยเสมอ โดยปกตแลวบคลากรในโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ไดรบคาตอบแทนเปนเงนเดอนแตนอกจากเงนเดอนแลว บคลากรยงไดรบคาตอบแทนในลกษณะอนอกคอ ในรปลกษณะของสวสดการและสทธประโยชนอนๆ

6. การใหพนจากงาน

การใหพนจากงาน หมายถง การทบคลากรพนจากตาแหนงหนาทการงานและหมดสทธทจะไดรบเงนเดอนของหนวยงานตลอดไปบคลากรประเภทตางๆ ทผบรหารจะตองเผชญ ในขณะทางานนน สวนมากถาหากไดมการดาเนนการถกตองในขนตอนของการคดเลอกการมอบหมายงาน ตลอดถงมการฝกอบรมทดและถกตองแลว บคลากรสวนใหญกมกจะทางานไดอยางมประสทธภาพดตามสมควร อยางไรกตาม บอยครงจะมบคลากรบางสวนทเปนสวนนอยททางานมปญหานน คอ ความดอยประสทธภาพในการปฏบตงานททาใหตองมปญหาในเรองทเกยวกบการบงคบบญชา ความดอย

51นพพงษ บญจตราดล, โนตยอบรหาร (กรงเทพฯ: บพธการพมพ, 2548), 32.

52จอมพงศ มงคลวนช, การบรหารองคการและบคลากรทางการศกษา, พมพครงท 1 (กรงเทพฯ: สานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2555), 111.

63

ประสทธภาพในการทางานอนสบเนองมาจาก สาเหตของความดอยประสทธภาพในทางการผลตบคลากร ยอมจะชวยใหสามารถแกไขใหกลบเขาสภาพปกตดวยวธตางๆ ได ซงถาหากจาเปนต องมการใชวนย กควรจะไดมการเขาใจถงเรองของวนยซงควรจะจากดใชเฉพาะกรณทจาเปนและสามารถดาเนนการใหถกตองตามกรณทกครงดวยในเรองของการดาเนนการทางวนยนนบไดวา เปนขอบเขตงานอกดานหนงของการบรหารงานบคคลทมนาหนกความสาคญอยไมนอย ดงนน การทจะตองปฏบตใหถกตองและเปนไปในทางทดนน จงเปนเรองสาคญทฝายจดการจะตองมการดาเนนการอยางระมดระวงและหวงทจะใหเปนผลในทางบวก หรอพยายามใหเกดผลในทางทดกอนเสมอ กลาวคอ เหมอนกบภาษตทวา “กอนทจะจบเขาแขวนไว ควรจะใหความเปนธรรมทจะใหเขาไดทดลองทาหรอมโอกาสแกตวเสยกอน” ซงตามปรชญาน ยอมจะเปนประโยชนทดในการทจะชวยใหการแกไขปญหาบคลากรทมปญหาใหลลวงไปดวยดประเภทของบคลากรทมปญหา ในเรองการดาเนนการทางวนยและการแกไขพฤตกรรมตางๆ ของบคลากรนน อาจจะแบงบคลากรทมปญหาออกไดเปน 4 ชนด คอ

1. กลมบคลากรทมผลงานและคณภาพ ตลอดจนปรมาณงานทอยในระดบทไมนาพอใจ อนสบเนองมาจากการดอยความสามารถ การขาดการฝกอบรมการไมมความสนใจหรอไมรกงานททา 2. กลมบคลากรทซงมปญหาสวนตวทไมเกยวกบงาน แตเรมมผลกระทบเรอรงหรอตดยาเสพตดหรอมปญหาทางครอบครว ตลอดจนการมนสยทผกพนกบอบายมขตางๆ

3. บคลากรทมกจะชอบกระทาผดกฎเกณฑตางๆ ในขณะปฏบตงาน เชน การมพฤตกรรมในทางลกเลกขโมยนอยสงของตางๆ จากองคการหรอชอบขโมยสงของของเพอนรวมงานหรอคอยกลนแกลงเพอนฝงและชอบทาลายทรพยสนตางๆ ใหเสยหาย เปนตน

4. พวกทซงชอบปฏบตฝนกฎเกณฑของบรษทและประพฤตตวนอกกรอบไมยดถอปฏบตตามแนวทางการทางานหรอระเบยบขององคการอยเปนประจาตลอดจนชอบตอตานและไมเคารพเชอถอผบงคบบญชา การใหพนจากตาแหนงนนอกเหนอจากการใหหยดพกงานชวคราว ในบางกรณมกจะเนองมาจากเหตตอไปน

1. ปญหาดานเศรษฐกจ เมอกจการขององคการหรอหนวยงานประสบความลมเหลวขาดทนจาเปนตองลดจานวนของพนกงานเจาหนาท โดยใหออกจากงานเปนบางคนเพ อรกษาดจของหนวยงานไว 2. ปญหาทางดานวนยในการบรหารบคลากรของหนวยงานถอวา การกระทาผดทางดานวนยอยางหนกเปนเรองทจะใหอภยกนไมได แตกอนทจะใหพนกงานเจาหนาทออกจากงานไดทางองคการตองแจงใหทกคนในหนวยงานไดทราบความเทจจรง คอ 1) เปาหมายและระเบยบตางๆ ของหนวยงานโดยเฉพาะในเรองทเกยวกบการใหออกจากงานใหทราบถงเหตผล วธการปฏบตอยาง

64

ชดเจนกอนเสมอ 2) ใหมโอกาสไดพจารณาเกยวกบปญหาการกระทาผดทางระเบยบวนยของหนวยงาน 3) การใหออกจากงานของหนวยงาน จาเปนตองไดรบการพจารณาจากผมอานาจเปนขน ๆ ตามลาดบ 4) ในการดาเนนงานใหพนกงานเจาหนาทออกจากงาน จะตองไดรบการพจารณาอยางถองแทเทยงตรงถงสาเหตททาใหตนออกจากงาน ถามการพจารณาวา ผทถกใหออกจากงานนนเปนกรณทจาเปน หนวยงานนนๆ จะตองใหคาชดเชยกบบคคลนนดวย

3. การใหออกจากงาน เพราะหยอนสมรรถภาพในการทางานเปนการพจารณาทคอนขางยากและสบสนเพราะการทจะตดสนวา บคคลใดเปนผทมความสามารถไมเหมาะสมกบหนาทการงานนนควรจะไดมการรวบรวมขอมลขอเทจจรงทเกยวกบสาเหตของการใหออกจากงานและหลกฐานของการกระทาผดอยางพรอมมลโดยเหตน การคดเลอกบคคลเขาทางานในตอนตนๆจงมความสาคญมากเพอจะไดคนดและเหมาะสมเขาทางาน แตถาปรากฏภายหลงวา ไดรบคนเขาทางานทมคณสมบตไมเหมาะสมกบตาแหนงควรจะใหบคคลนนมโอกาสไดปรบปรงตนใหความชวยเหลอพฒนาจนถงทสดเสยกอน เมอเหนวา ไมมทางชวยใหกาวหนาได จาเปนตองใหบคคลนนๆ ออกจากงาน ทงน เพอประโยชนของหนวยงานโดยแทจรง 4. การใหออกจากงานเมอถงคราวปลดเกษยณอาย มความสาคญตอหนวยงานไมนอยทงนเพอเปดโอกาสใหคนหนมทมกาลงความสามารถ และความรเขาทางานแทน ปญหาและการใหเงนชดเชยเพอการเกษยณอายขนอยกบนโยบายเศรษฐกจและเปาหมายของแตละหนวยงาน

5. การใหออกจากงานเมอพนกงานเจาหนาทกระทาความผดอยางหนก ซงเปนตวอยางทไมดตอบคคลอนๆ ในหนวยงาน ทาใหหนวยงานไดรบความเสยหาย เพราะไดกระทาผดซาๆ อย แมจะไดรบความชวยเหลอใหปรบตวใหมหลายครงแลวกตาม เพอปองกนมใหพนกงานเจาหนาทอนเอาเยยงอยางจาเปนทหนวยงานจะตองใหบคคลนนออกจากงาน53

สรปไดวา การใหพนจากงาน หมายถง การทบคลากรเจบปวยอยเสมอจนไมสามารถทางานใหมประสทธภาพได การทาผดวนยหรอกฎเกณฑตาง ๆ ทองคการไดกาหนดไว การยายการโอนไปอยทอน การลาออกไปประกอบวชาชพอน การเกษยณอาย การใหบคลากรพกงานชวคราว เนองจากบคลากรมคณภาพตากวาความตองการขององคการ ทางานไรประสทธภาพไมเปนไปตามวตถประสงคขององคการและเนองจากกระทาผดวนย หรอกฎเกณฑขององคการ เปนเรองสาคญทผบรหารจะตองมการดาเนนการอยางรอบคอบและเลอกวธดาเนนการทดกอนเสมอ เพอใหความยตธรรมกบทกฝายในการใหบคลากรพนจากงาน

53 Flippo, Edwin B. Principle of Personnel Management. (New York: McGraw

– Hill., 1984), 109–497.

65

สรป

จากการศกษา แนวคด หลกทฤษฎเกยวกบการบรหารงานบคคลขางตนนน การบรหารงานบคคล หมายถง การดาเนนงานเกยวกบบคคล นบตงแตการกาหนดความตองการดานบคคล การสรรหาบคคลเขาทางาน การพฒนาบคคล จนกระทงการใหพนจากงาน เหมอนกบการบรหารงานบคคลขององคการทวๆไป มเพยงแตรายละเอยดทแตกตางกนออกไปเทานน สาหรบโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษาเปนโรงเรยนสงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต ไมไดกาหนดขอบขายการบรหารงานบคคลไวชดเจน เพยงแตใหสอดคลองกบโครงสรางการบรหารงาน 4 ฝาย ตามกฎกระทรวง ใน พรบ.การศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 ดงนน ผวจยจงนาแนวคดในการบรหารงานบคคลตามทฤษฎของฟลปโป (Flippo) มาเปนตวแปรตาม (Dependent Variables) ในการทาวจย ซงประกอบดวย 1) การสรรหาบคลากร (Recruitment) 2) การพฒนาบคลากร (Development) 3) การจายคาตอบแทน (Compensation) 4) การรวมพลง ( Integration) 5) การธารงรกษา (Maintenance) 6) การใหพนจากงาน (Seperation)

ขอมลเกยวกบโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา

ประวตความเปนมาของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา การศกษาพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษากระทรวงศกษาธการ ไดออกระเบยบกระทรวงศกษาธการ วาดวย โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา พ.ศ. 2514 เมอวนท 12

กรกฎาคม 2514 และปรบปรงใหม เมอวนท 29 กนยายน 2535 การศกษาแบบนเปนการศกษาแบบประยกตหรอเปนการศกษารปแบบหนงทางการศกษาคณะสงฆ เปนการศกษาทรฐกาหนดใหมขนตามความคดของคณะสงฆโดยมวตถประสงค คอ ฝายศาสนจกรกจะไดศาสนทายาททดมความร ความเขาใจในหลกธรรมทางพระพทธศาสนาอยางแทจรง และสบตอพระพทธศาสนาใหเจรญสถาพรตอไปและทางฝายบานเมอง เมอพระภกษสามเณรไดลาสกขาแลว กสามารถเขาศกษาตอในสถานศกษาของรฐไดหรอเขารบราชการสรางคณประโยชนใหแกตนเองและบานเมองสบตอไป ปจจบนน การศกษาประเภทนไดกระจายอยตามจงหวดตางๆ ทวประเทศ54

54สมศกด บญป, พระสงฆกบการศกษาไทย (กรงเทพฯ: มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย,2547), 332.

66

การศกษาของคณะสงฆ หมายถง สงทพระภกษสามเณรตองเลาเรยนคนควาทาความเขาใจ

ปจจบนม 4 ประเภท คอ 1) การศกษาพระปรยตธรรม แผนกธรรม 2) การศกษาพระปรยตธรรมแผนกบาล 3) การศกษาพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา และ4) การศกษาในมหาวทยาลยสงฆ55

การศกษาพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษานนเปนการศกษารปแบบหนงของการศกษาคณะสงฆไทย เปนการศกษาทรฐกาหนดใหมขนตามความประสงคของคณะสงฆ (พระราชวรมน2521,

หนา 355) สบเนองมาจากการจดตงโรงเรยนบาลมธยมศกษาและบาลวสามญศกษาสานกเรยนวด

กลาวคอ ภายหลงจากทศกษาในมหาวทยาลยสงฆทงสองแหง คอ มหาวทยาลยจฬาลงกรณราชวทยาลย และมหาวทยาลยมหามกฏราชวทยาลย ชงเปดดาเนนการมาตงแตป พ.ศ.2432 และ พ.ศ.

2439 ตามลาดบไดเจรญมากขน ทางมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย จงไดจดการศกษาแผนกมธยมศกษาขนมา เรยกวา โรงเรยนบาลมธยมศกษา กาหนดใหมการเรยนบาลนกธรรมและความรมธยมศกษาโดยผทสาเรจชนประถมศกษาปท 4 ตอมาเมอโรงเรยนบาลมธยมศกษาน ไดแพรหลายขยายออกไปตามตางจงหวดหลายแหงมพระภกษและสามเณรเรยนกนมากขน ทางคณะสงฆโดยองคกรศกษาจงไดกาหนดใหเรยกโรงเรยนประเภทนใหมวา โรงเรยนบาลวสามญศกษาสานกเรยนวด

โดยมตคณะสงฆมนตรและกระทรวงศกษาธการกไดออกระเบยบกระทรวงใหโรงเรยนบาลวสามญศกษาสานกเรยนวดน เปดทาการสอบสมทบในชนตวประโยค คอ ชนประถมศกษาปท 6 และชนมธยมศกษาปท 3 ได ตงแตป พ.ศ.2500 เปนตนมาและหากสอบไดแลว จะไดรบประกาศนยบตรจากกระทรวงศกษาธการอกดวย ดวยเหตน จงทาใหภกษและสามเณรนยมเรยนกนมาก โรงเรยนประเภทน จงแพรหลายออกไปยงจงหวดตางๆ อยางกวางขวางจนทาใหคณะสงฆเกรงวา การศกษาธรรมและบาลจะเสอมลง เพราะพระภกษสามเณรตางมงศกษาวชาทางโลกมากไป เปนเหตใหตองละทงการศกษาธรรมและบาลจะเสยแตทางคณะสงฆไดพจารณาเหนความจาเปนของการศกษาวชาในทางโลกอยจงไดตงคณะกรรมการปรบปรงหลกสตรการศกษาพระปรยตธรรม แผนกบาลขนใหม มวชาบาล วชาธรรมและวชาทางโลก เรยกวา บาลสามญศกษาและปรทศนศกษาโดยไดประกาศใชเมอ

พ.ศ.2507 พรอมกบไดยกเลกระเบยบของคณะสงฆมนตร วาดวย การศกษาของโรงเรยนบาลวสามญศกษาสานกเรยนวดและกาหนดใหพระภกษสามเณรเรยนพระปรยตธรรมแผนกบาลทคณะสงฆไดจดขนใหม แตเหตการณปรากฏตอมาวา การตงสานกเรยนตามแบบโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกบาลใหมนมนอย นกเรยนกนยมเรยนกนนอยเพราะพระภกษสามเณรสวนใหญยงพอใจทจะเรยนโดยไดรบประกาศนยบตรจากกระทรวงศกษาธการอย ดงนนนกเรยนโรงเรยนดงกลาวจงไดพากนเขาชอกนเปนนกเรยนโรงเรยนราษฎรของวดซงตงขนโดยระเบยบกระทรวงศกษาธการบาง สมครสอบเทยบบาง

55ถวล สมครรฐกจ, คมอจดการศกษาสงฆ (กรงเทพฯ: โรงพมพการศาสนา, 2540), 1.

67

สมครเขาเปนนกเรยนผใหญบางทาใหการศกษาของคณะสงฆในชวงระยะนนเกดความสบสนเปนอนมาก56

ขณะเดยวกนผแทนราษฎร ไดยนเรองขอใหกระทรวงศกษาธการเปดการสอบสมทบในชนตวประโยคใหแกพระภกษสามเณรแตกรมการศาสนา รวมกบกรมตางๆ ทเกยวของไดพจารณาลงความเหนรวมกนวา ควรจดโรงเรยนขนประเภทหนงเพอสนองความตองการของพระภกษสามเณร

โดยให เรยนท งวชาธรรมและวชาสามญศกษาควบคกนไปโดยไมมการสอบสมทบแต ใหกระทรวงศกษาธการดาเนนการสอบเอง ในทสดกระทรวงศกษาธการจงไดประกาศใชระเบยบกระทรวงศกษาธการ วาดวยโรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกสามญศกษา ขน เมอวนท 20 กรกฎาคม

2514 ระเบยบสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต วาดวย โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา พ.ศ.2546 โดยมวตถประสงคทจะใหการศกษาในโรงเรยนดงกลาวเปนประโยชนตอฝายศาสนจกรและฝายบานเมอง กลาวคอ ทางฝายศาสนจกรกจะไดศาสนทายาททด มความรความเขาใจในหลกธรรมทางพระพทธศาสนาอยางแทจรงเปนผปฏบตดปฏบตชอบดารงอยในสมณะธรรมสมควรแกสภาวะสามารถธารงและสบตอพระพทธศาสนาใหเจรญสถาพรตอไปดวย ในระยะเรมแรก มเจาอาวาส 51 แหง รายงานเสนอจดตงตอกรมการศาสนา ปจจบนการศกษาประเภทนไดเจรญกาวหนามาโดยลาดบ มโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษากระจายอยตามจงหวดตาง ๆ ทวประเทศ

มโรงเรยน 403 แหง มนกเรยน จานวน 54,300 รป (ขอมล ณ วนท 30 กนยายน 2551) ปจจบนโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต57 โดยมแผนภมโครงสรางการบรหารดงน

56ถวล สมครรฐกจ, คมอจดการศกษาสงฆ (กรงเทพฯ: โรงพมพการศาสนา, 2540), 185.

57สานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต, เขาถงเมอ 1 มนาคม 2555, เขาถงไดจาก http://deb.onab.go.th/Doc/deb/deb.pdf.

68

แผนภมท 3 โครงสรางการบรหารจดการ การศกษาโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ทมา : สานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต, “เอกสารการบรหารงานโรงเรยนพระปรยตธรรม

แผนกสามญศกษา ปการศกษา 2546”, มปท.

สานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต เปนหนวยราชการระดบกรม ขนตรงตอนายกรฐมนตรมภารกจเกยวกบการดาเนนงานสนองงาน คณะสงฆและรฐ โดยการบารงสงเสรมกจการพระพทธศาสนาใหการอปถมภ คมครอง และสงเสรม พฒนางานพระพทธศาสนาดแลรกษาจดการศาสนสมบต พฒนาพทธมณฑลใหเปนศนยกลางทางพระพทธศาสนา รวมทงใหการสนบสนนสงเสรมพฒนาบคลากรทางศาสนา ทานบารงพทธศาสนศกษา เพอพฒนาความรคคณธรรมโดยสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต แบงสวนราชการออกเปน 6 กอง ดงน 1) กองกลาง 2) กองพทธศาสนศกษา 3) กองพทธศาสนสถาน 4) สานกงานพทธมณฑล 5) สานกงานศาสนสมบต 6) สานกเลขาธการเถรสมาคม58

58 สานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต, เขาถงเมอ 1 มนาคม 2555, เขาถงไดจากhttp://www.onab.go.th/index.php?option=com_content&view=article&id=77&Itemid=67

นายกรฐมนตร

ผอานวยการสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต

ผอานวยการกองพทธศาสนศกษา

ผอานวยการสานกงานพระพทธศาสนาจงหวด

กลมโรงเรยน

โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา

69

การบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกสามญ

การบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกสามญนน เปนหนาทของผบรหารในการบรหารจดการงาน 4 ดาน ไดแก (1) งานวชาการ (2) งานงบประมาณ (3) งานบรหารงานบคคล และ(4) งานบรหารงานทวไป โดยเฉพาะการบรหารนนผบรหารจาเปนตองกาหนดโครงสรางและบทบาทหนาทของบคลากรในองคกร การควบคมดแลและการตดตามประเมนผลโดยอาศยทรพยากร ไดแก คน งบประมาณ วสดอปกรณ และสอเทคโนโลย เปนตน เพอใหงานดาเนนไปดวยความเรยบรอยบรรลจดประสงคตามทกาหนดไว เหมอนกบโรงเรยนทจดการศกษาขนพนฐานทวๆ ไป ซงตองสอดคลองกบโครงสรางการบรหารงาน 4 ฝาย ตามกฎกระทรวง ใน พรบ.การศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 มาตรา 5 และมาตรา 39 วรรคสอง และ พรบ.การศกษาแหงชาต (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 และกฎกระทรวง กาหนดหลกเกณฑและวธการการกระจายอานาจการบรหารและการจดการศกษา พ.ศ. 2550 ไดระบวธการพจารณาดาเนนการกระจายอานายและการบรหารการจดการศกษา ระดบเขตพนท และระดบสถานศกษาขนพนฐานไวดงน 1. ดานวชาการ 17 ขอ คอ (ก) การพฒนาหรอการดาเนนการเกยวกบการใหความเหนการพฒนาสาระหลกสตรทองถน (ข) การวางแผนงานดานวชาการ (ค) การจดการเรยนการสอนในสถานศกษา (ง) การพฒนาหลกสตรของสถานศกษา (จ) การพฒนากระบวนการเรยนร (ฉ) การวดผล ประเมนผล และดาเนนการเทยบโอนผลการเรยน (ช) การวจยเพอพฒนาคณภาพการศกษาในสถานศกษา (ฌ) การนเทศการศกษา (ญ) การแนะแนว (ฎ) การพฒนาระบบประกนคณภาพภายในและมาตรฐานการศกษา (ฏ) การสงเสรมชมชนใหมความเขมแขงทางวชาการ (ฐ) การประสานความรวมมอในการพฒนาวชาการกบสถานศกษาและองคกรอน (ฑ) การสงเสรมและสนบสนนงานวชาการแกบคคล ครอบครว องคกร หนวยงานสถานประกอบการและสถาบนอนทจดการศกษา (ฒ) การจดทาระเบยบและแนวปฏบตเกยวกบงานดานวชาการของสถานศกษา (ณ) การคดเลอกหนงสอ แบบเรยนเพอใชในสถานศกษา (ด) การพฒนาและใชสอเทคโนโลยเพอการศกษา (ซ) การพฒนาและสงเสรมใหมแหลงเรยนร 2. ดานงบประมาณ 22 ขอ คอ (ก) การจดทาแผนงบประมาณและคาขอตงงบประมาณเพอเสนอตอปลดกระทรวงศกษาธการ หรอเลขาธการคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน แลวแตกรณ (ข) การจดทาแผนปฏบตการใชจายเงน ตามทไดรบจดสรรงบประมาณจากสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานโดยตรง (ค) การอนมตการใชจายงบประมาณทไดรบจดสรร (ง) การขอโอนและการขอเปลยนแปลงงบประมาณ (จ) การรายงานผลการเบกจายงบประมาณ (ฉ) การตรวจสอบตดตามและรายงานการใชงบประมาณ (ช) การตรวจสอบตดตามและรายงานการใชผลผลตจากงบประมาณ (ซ) การระดมทรพยากรและการลงทนเพอการศกษา (ฌ) การปฏบตงานอนใดตามทไดรบมอบหมายเกยวกบกองทนเพอการศกษา (ญ) การบรหารจดการทรพยากรเพอการศกษา (ฎ)

70

การวางแผนพสด (ฏ) การกาหนดรปแบบรายการ หรอคณลกษณะเฉพาะของครภณฑ หรอสงกอสรางทใชเงนงบประมาณเพอเสนอตอปลดกระทรวงศกษาธการ หรอเลขาธการคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน แลวแตกรณ (ฐ) การพฒนาระบบขอมลและสารสนเทศเพอการจดทาและจดหาพสด (ฑ) การจดหาพสด (ฒ) การควบคมดแล บารงรกษาและจาหนายพสด (ณ) การจดหาผลประโยชนจากทรพยสน (ด) การเบกเงนจากคลง (ต) การรบเงน การเกบรกษาเงน และการจายเงน (ถ) การนาเงนสงคลง (ท) การจดทาบญชการเงน (ธ) การจดทารายงานทางการเงนและงบการเงน (น) การจดทาหรอจดหาแบบพมพบญช ทะเบยน และรายงาน 3. ดานการบรหารงานบคคล 20 ขอ คอ (ก) การวางแผนอตรากาลง (ข) การจดสรรอตรากาลงขาราชการครและบคลากรทางการศกษา (ค) การสรรหาและบรรจแตงตง (ง) การเปลยนตาแหนงใหสงขน การยายขาราชการครและบคลากรทางการศกษา (จ) การดาเนนการเกยวกบการเลอนขนเงนเดอน (ฉ) การลาทกประเภท (ช) การประเมนผลการปฏบตงาน (ซ) การดาเนนการทางวนยและการลงโทษ (ฌ) การสงพกราชการและการสงใหออกจากราชการไวกอน (ญ) การรายงานการดาเนนการทางวนยและการลงโทษ (ฎ) การอทธรณและการรองทกข (ฏ) การออกจากราชการ (ฐ) การจดระบบและการจดทาทะเบยนประวต (ฑ) การจดทา บญชรายชอและใหความเหนเกยวกบการเสนอขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณ (ฒ) การสงเสรมการประเมนวทยฐานะขาราชการครและบคลากรทางการศกษาและ (ณ) การสงเสรมและยกยองเชดชเกยรต (ด) การสงเสรมมาตรฐานวชาชพและจรรยาบรรณวชาชพ (ต) การสงเสรมวนย คณธรรมและจรยธรรมสาหรบขาราชการครและบคลากรทางการศกษา (ถ) การรเรมสงเสรมการขอรบใบอนญาต (ท) การพฒนาขาราชการครและบคลากรทางการศกษาการดาเนนการทเกยวกบการบรหารงานบคคล ใหเปนไปตามกฎหมายวาดวยการนน

4. ดานการบรหารงานทวไป 20 ขอ คอ (ก) การพฒนาระบบและเครอขายขอมลสารสนเทศ (ข) การประสานงานและพฒนาเครอขายการศกษา (ค) การวางแผนการบรหารงานการศกษา (ง) งานวจยเพอพฒนานโยบายและแผน (จ) การจดระบบการบรหารและพฒนาองคกร (ฉ) การพฒนามาตรฐานการปฏบตงาน (ช) งานเทคโนโลยเพอการศกษา (ซ) การดาเนนงานธรการ (ฌ) การดแลอาคารสถานทและสภาพแวดลอม (ญ) การจดทาสามะโนผเรยน (ฎ) การรบนกเรยน (ฏ) การเสนอความเหนเกยวกบเรองการจดตงยบรวมหรอเลกสถานศกษา (ฐ) การประสานการจดการศกษาในระบบ นอกระบบและตามอธยาศย (ฑ) การระดมทรพยากรเพอการศกษา (ฒ) การทศนะศกษา (ณ) งานกจการนกเรยน (ด) การประชาสมพนธงานการศกษา (ต) การสงเสรม สนบสนนและประสานการจดการศกษาของบคคล ชมชน องคกรหนวยงานและสถาบนสงคมอนทจดการศกษา (ถ) งานประสานราชการกบสวนภมภาคและสวนทองถน (ท) การรายงานผลการปฏบตงาน (ธ) การจดระบบ

71

การควบคมภายในหนวยงาน (น) แนวทางการจดกจกรรมเพอปรบเปลยนพฤตกรรมในการลงโทษนกเรยน59

โรงเรยนทจดการศกษาขนพนฐานทกสงกดตองจดทาแผนผงการบรหารงาน 4 ฝาย และมคาสงแตงตงคณะทางานดาเนนงานตามภารกจตามทระบบไวในกฎกระทรวง กาหนดหลกเกณฑและวธการการกระจายอานาจการบรหารและการจดการศกษา พ.ศ. 2550 โดยระเอยดและรอบคอบตามหลกการทเปนสาระสาคญของกฎกระทรวง60 ลกษณะโครงสรางการบรหารงานตามกฎกระทรวงดงกลาว สาหรบโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา มลกษณะดงแผนภมท 4

แผนภมท 4 โครงสรางการบรหารงาน 4 ฝาย ทมา : โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษาวดเสนหา, ประวตโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษาวดเสนหา (ม.ป.ท., 2550), 9.

59 การปฏบตงานตามภารกจของสถานศกษาทเปนนตบคคล, เขาถงเมอ 19 มนาคม 2555, เขาถงไดจาก http://www.nakorntritrung.ac.th/nitibukkon.htm 60 คมอปฏบตงานโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา, เขาถงเมอ 1 มนาคม 2555, เขาถงไดจาก

http://debgo10.onab.go.th/index.php?option=com_content&view=article&id=295:-4-

&catid=57:2009-09-30-18-27-48

ผจดการ

ผอานวยการ

คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

1.ฝายวชาการ 2.ฝายบรหารงานงบประมาณ 3.ฝายบรหารงานบคคล 4.ฝายบรหารงานทวไป

รองผอานวยการ รองผอานวยการ

72

กลมโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ประกาศคณะกรรมการการศกษาพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา วาดวยกลมโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา พ.ศ.2555 (ขอ 4) ใหมกลมโรงเรยน ดงน กลมท 1 ไดแก โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ทตงอยในกรงเทพมหานคร จงหวดนครปฐม ปทมธาน สมทรปราการ สมทรสาคร และสมทรสงคราม ใหสานกงานกลมโรงเรยนตงอยในกรงเทพมหานคร กลมท 2 ไดแก โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ทตงอยในจงหวดชมพร สราษฎรธาน นครศรธรรมราช สงขลา กระบ ตรง ระนอง พงงา ภเกต พทลง สตล ยะลา ปตตาน และนราธวาส ใหสานกงานกลมโรงเรยนตงอยในจงหวดนครศรธรรมราช

กลมท 3 ไดแก โรง เรยนพระปรยต ธรรม แผนกสามญศกษา ทต งอย ใน จงหวด พระนครศรอยธยา อางทอง ลพบร สงหบร สระบร ชยนาท อทยธาน สพรรณบร ราชบร เพชรบร กาญจนบร และประจวบครขนธ ใหสานกงานกลมโรงเรยนตงอยในจงหวดพระนครศรอยธยา กลมท 4 ไดแก โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ทตงอยในจงหวดนครสวรรค กาแพงเพชร สโขทย พษณโลก อตรดตถ พจตร ตาก และเพชรบรณ ใหสานกงานกลมโรงเรยนตงอยในจงหวดพษณโลก

กลมท 5 ไดแก โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ทตงอยในจงหวดเชยงใหม ลาพน และแมฮองสอน ใหสานกงานกลมโรงเรยนตงอยในจงหวดเชยงใหม กลมท 6 ไดแก โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ทตงอยในจงหวดแพรนาน พะเยา เชยงราย และลาปาง ใหสานกงานกลมโรงเรยนตงอยในจงหวดลาปาง กลมท 7 ไดแก โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ทตงอยในจงหวด ขอนแกน เลย และหนองบวลาภ ใหสานกงานกลมโรงเรยนตงอยในจงหวดขอนแกน

กลมท 8 ไดแก โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ทตงอยในจงหวดหนองคาย อดรธาน และสกลนคร ใหสานกงานกลมโรงเรยนตงอยในจงหวดหนองคาย

กลมท 9 ไดแก โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ทตงอยในจงหวดอบลราชธาน ยโสธร อานาจเจรญ และมกดาหาร ใหสานกงานกลมโรงเรยนตงอยในจงหวดอบลราชธาน กลมท 10 ไดแก โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ทตงอยในจงหวดรอยเอดมหาสารคาม กาฬสนธ และนครพนม ใหสานกงานกลมโรงเรยนตงอยในจงหวดรอยเอด

กลมท 11 ไดแก โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ทตงอยในจงหวดนครราชสมา บรรมย สรนทร ศรสะเกษ และชยภม ใหสานกงานกลมโรงเรยนตงอยในจงหวดสรนทร

73

กลมท 12 ไดแก โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ทตงอยในจงหวดฉะเชงเทรา ปราจนบร สระแกว นครนายก ชลบร ระยอง จนทบร และตราด ใหสานกงานกลมโรงเรยนตงอยในจงหวดฉะเชงเทรา กลมท 13 ไดแก โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ซงผไดรบใบอนญาตใหจดตง โรงเรยนเปนวดในคณะสงฆจนนกาย ใหสานกงานกลมโรงเรยนตงอยในกรงเทพมหานคร กลมท 14 ไดแก โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ซงผไดรบใบอนญาตใหจดตง โรงเรยนเปนวดในคณะสงฆอนมนกาย ใหสานกงานกลมโรงเรยนตงอยในกรงเทพมหานคร61

โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1

กลมโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ตามประกาศคณะกรรมการการศกษาพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา วาดวยกลมโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา พ.ศ.2555 ซงกาหนดใหกลมโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลม 1 ประกอบดวยโรงเรยนทตงอยในกรงเทพมหานคร จงหวดนครปฐม ปทมธาน สมทรปราการ สมทรสาคร และสมทรสงคราม ซงมโรงเรยน ดงน 1. โรงเรยนวชรมกฏ วดมกฎกษตรยาราม แขวงบางขนพรหม เขตพระนคร กรงเทพฯ

2. โรงเรยนบาลสาธตศกษา มจร. วดพระเชตพลวมลมงคลาราม แขวงพระบรมมหาราชวงเขตพระนคร กรงเทพฯ

3. โรงเรยนบาลเตรยมอดมศกษา วดมหาธาตยวราชรงสฤษฏ แขวงพระบรมมหาราชวงเขตพระนคร กรงเทพฯ

4. โรงเรยนวดศรบญเรอง วดศรบญเรอง แขวงหวหมาก เขตบางกะป กรงเทพฯ

5. โรงเรยนพทธศาสตรวทยา วดสทธาวาส แขวงบานชางหลอ เขตบางกอกนอย กรงเทพฯ

6. โรงเรยนวดกาญจนสงหาสนวทยา วดกาญจนสงหาสน แขวงคลองชกพระ เขตตลงชนกรงเทพมหานคร 7. โรงเรยนพระปรยตธรรมวดพรหมรงษ วดพรหมรงษ แขวงสกน เขตดอนเมอง กรงเทพฯ

8. โรงเรยนพระปรยตธรรมวดธรรมมงคล วดธรรมมงคล แขวงบางจาก เขตพระโขนงกรงเทพฯ

61สานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต, “ประกาศคณะกรรมการการศกษาพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา วาดวยกลมโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา พ.ศ.2555,” 24 กนยายน พ.ศ.2555.

74

9. โรงเรยนพระปรยตธรรมวดเวตวนธรรมาวาส วดเวตวนธรรมาวาส แขวงบางชอ เขตบางชอกรงเทพฯ

10. โรงเรยนวดผองพลอยวรยาราม วดผองพลอยวรยาราม แขวงบางนา เขตบางนา กรงเทพฯ

11. โรงเรยนวดเสนหา ตาบลพระปฐมเจดย อาเภอเมอง จงหวดนครปฐม

12. โรงเรยนพระปรยตธรรมมหาสวสดวทยา วดมหาสวสดนาคพฒาราม ตาบลหอมเกรดอาเภอสามพราน จงหวดนครปฐม

13. โรงเรยนวดโกเมศรตนาราม วดโกเมศรตนาราม ตาบลเชยงรากนอย อาเภอสามโคกจงหวดปทมธาน 14. โรงเรยนเตรยมพทธศาสตร ตปณ.53 ปณจ. กบนทรบร อาเภอกบนทรบร จงหวดปราจนบร 15. โรงเรยนพระปรยตธรรมพระราหล จงหวดปทมธาน62

62สานกงานกลมโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1. เขาถงเมอ19 ตลาคม 2555, เขาถงไดจาก http://www.pschoolg1.com/2012/08/1.html

75

งานวจยทเกยวของ

งานวจยในประเทศ

พรพฒน สขสวสด ไดศกษาเรอง ความสมพนธระหวางระดบการใชทศพธราชธรรมกบประสทธผลการบรหารงานของผบรหารสถานศกษาสงกดสานกงานเขตพนทการศกษากาฬสนธ เขต 3 ผลการวจยพบวา ผบรหารสถานศกษาระดบประถมศกษาในสงกดสานกงานเขตพนทการศกษากาฬสนธ เขต 3 มการนาทศพธราชธรรมในแตละหวขอมาใชในระดบ “คอนขางสง” เมอพจารณาจากอายทแตกตางกนพบวา มการนาทศพธราชธรรมมาประยกตใชในการบรหารงานและมประสทธผลในการบรหารงาน เมอพจารณาจากประสบการณการทางานทแตกตางกน พบวา มระดบการใชทศพธราชธรรมในการบรหารงานและประสทธผลในการบรหารงานแตกตางกน ในการบรหารงานในโรงเรยนทมขนาดแตกตางกนกพบวา มระดบการใชทศพธราชธรรมและมประสทธผลในการบรหารงานไมแตกตางกน และผลการวเคราะหคาสมประสทธสหสมพนธของระดบการใชทศพธราชธรรมกบประสทธผลการบรหารงาน ของผบรหารสถานศกษาระดบประถมศกษาในสงกดสานกงานเขตพนทการศกษากาฬสนธ เขต 3 คอ ดานทาน ดานศล ดานการบรจาค ดานความซอตรง ดานความออนโยน ดานความเพยร ดานความไมโกรธ ดานความไมเบยดเบยน ดานความอดทน ดานความไมพโรธ กบประสทธผลการบรหารงาน 4 กลม คอ กลมงานวชาการ กลมงานงบประมาณ กลมงานบคคล และกลมงานบรหารทวไป พบวามความสมพนธกนในทางบวกอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .0163

พระจกร บางประเสรฐ ไดศกษาเ รอง ความสมพ นธระหวางการบรหารแนวทศพธราชธรรมกบการบรหารงานบคคลในโรงเรยนสงกดกรงเทพมหานคร กลมกรงธนใต ผลการวจยพบวา การบรหารแนวทศพธราชธรรมมความสมพนธกบการบรหารงานบคคลในระดบมาก เมอนาองคประกอบของทศพธราชธรรมมามาวเคราะหคาสมประสทธสหสมพนธกบองคประกอบของการบรหารงานบคคล พบวา ดานทานมความสมพนธกบการไดมาซงบคคลในระดบปานกลาง มความสมพนธกบการบารงรกษาบคคลในระดบปานกลาง มความสมพนธกบการพฒนาบคคลในระดบปานกลาง มความสมพนธกบการใหบคคลพนจากงานในระดบปานกลาง ดานศลมความสมพนธกบ

63พรพฒน สขสวสด, “ความสมพนธระหวางระดบการใชทศพธราชธรรมกบประสทธผลการบรหารงานของผบรหารสถานศกษาสงกดสานกงานเขตพนทการศกษากาฬสนธ เขต 3” (วทยานพนธปรญญาครศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บญฑตวทยาลย มหาลยราชภฏสกลนคร, 2550), 134-137.

76

การไดมาซงบคคลในระดบปานกลาง มความสมพนธกบการบารงรกษาบคคลในระดบปานกลาง มความสมพนธกบการพฒนาบคคลในระดบปานกลาง มความสมพนธกบการใหบคคลพนจากงานในระดบปานกลาง ดานการบรจาคมความสมพนธกบการไดมาซงบคคลในระดบปานกลาง มความสมพนธกบการบารงรกษาบคคลในระดบปานกลาง มความสมพนธกบการพฒนาบคคลในระดบปานกลาง มความสมพนธกบการใหบคคลพนจากงานในระดบปานกลาง ดานอาชชวะมความสมพนธกบการไดมาซงบคคลในระดบปานกลาง มความสมพนธกบการบารงรกษาบคคลในระดบปานกลาง มความสมพนธกบการพฒนาบคคลในระดบปานกลาง มความสมพนธกบการใหบคคลพนจากงานในระดบปานกลาง ดานมททวะมความสมพนธกบการไดมาซงบคคลในระดบมาก มความสมพนธกบการบารงรกษาบคคลในระดบปานกลาง มความสมพนธกบการพฒนาบคคลในระดบมาก มความสมพนธกบการใหบคคลพนจากงานในระดบปานกลาง ดานตบะมความสมพนธกบการไดมาซงบคคลในระดบปานกลาง มความสมพนธกบการบารงรกษาบคคลในระดบมาก มความสมพนธกบการพฒนาบคคลในระดบมาก มความสมพนธกบการใหบคคลพนจากงานในระดบตา ดานอวหงสามความสมพนธกบการไดมาซงบคคลในระดบปานกลาง มความสมพนธกบการบารงรกษาบคคลในระดบมาก มความสมพนธกบการพฒนาบคคลในระดบปานกลาง มความสมพนธกบการใหบคคลพนจากงานในระดบปานกลาง ดานขนตมความสมพนธกบการไดมาซงบคคลในระดบปานกลาง มความสมพนธกบการบารงรกษาบคคลในระดบปานกลาง มความสมพนธกบการพฒนาบคคลในระดบปานกลาง มความสมพนธกบการใหบคคลพนจากงานในระดบปานกลาง ดานอวโรธะมความสมพนธกบการไดมาซงบคคลในระดบปานกลาง มความสมพนธกบการบารงรกษาบคคลในระดบปานกลาง มความสมพนธกบการพฒนาบคคลในระดบปานกลาง มความสมพนธกบการใหบคคลพนจากงานในระดบปานกลาง64 สจตรา มจารส ไดศกษาเรอง การบรหารงานตามหลกธรรมภบาลของผบรหารสถานศกษา ผลการวจยพบวา การบรหารงานตามหลกธรรมาภบาลของผบรหารสถานศกษา โดยภาพรวมและรายดานอยในระดบมาก โดยเรยงตามคาเฉลยจากมากไปนอย ตามหลกความรบผดชอบ หลกคณธรรม หลกความโปรงใส หลกการมสวนรวม หลกความคมคา หลกนตธรรม และพบวา แนวทางการพฒนาการบรหารงานตามหลกธรรมาภบาลของผบรหารสถานศกษาหลกนตธรรม ควรพฒนาผบรหารและบคลากรทางการศกษาใหมความรดานกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ

64 พระจกร บางประเสรฐ, “ความสมพนธระหวางการบรหารแนวทศพธราชธรรมกบการ

บรหารงานบคคลในโรงเรยนสงกดกรงเทพมหานคร กลมกรงธนใต” (วทยานพนธปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏธนบร, 2554), 172-173.

77

ควรมมาตรการลงโทษผทกระทาผดวนย และปนบาเหนจความชอบแกผทาความด หลกคณธรรม ควรจดการอบรมคณธรรมจรยธรรมใหผบรหารและครปละ 1 ครง เพอสรางความตระหนกทจะทางานดวยความซอสตย สจรต หลกความโปรงใส ควรแตงตงคณะกรรมการตรวจสอบการบรหารงาน และเผยแพรขอมลขาวสารสสาธารณชนอยางสมาเสมอ หลกความรบผดชอบ ผบรหารและครควรกลารบผดชอบผลจากการกระทาของตน หลกการมสวนรวม ควรใหผมสวนเกยวของทกฝายทงผบรหารสถานศกษา คณะกรรมการสถานศกษา คร และผปกครองมสวนรวมกนกาหนดวสยทศน วางแผน และรวมกนปฏบตอยางจรงจง หลกความคมคา ควรใชทรพยากรทางการศกษาใหเกดประโยชนสงสด และยดความตองการของนกเรยนเปนสาคญ65

ทองสข มาตยคาม ไดศกษาเรอง การบรหารงานบคคลตามหลกธรรมาภบาลของสานกงานเขตพนทการศกษามหาสารคาม เขต 2 ผลการวจย พบวา ระดบการบรหารงานบคคลตามหลกธรรมาภบาลของสานกงานเขตพนทการศกษามหาสารคามเขต 2 ตามความคดเหนของผบรหารสถานศกษา คร และบคลากรทางการศกษา โดยภาพรวมอยในระดบมาก เรยงลาดบของคาเฉลยจากมากไปหานอย ดงน หลกนตธรรม หลกคณธรรม หลกความโปรงใส หลกความคมคา หลกความรบผดชอบ และหลกการมสวนรวม และเมอเปรยบเทยบระดบการบรหารงานบคคลตามหลกธรรมาภบาล พบวา ผบรหารสถานศกษา คร และบคลากรทางการศกษามความคดเหนในภาพรวมและรายดานทกดานมความสมพนธกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .0166 ศรพชรา สทธกาจร แกวพจตร ไดศกษาเรอง การใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน ผลการวจยพบวา การใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนเอกชนประกอบดวย หลกความรบผดชอบ หลกนตธรรมและความเสมอภาค หลกความโปรงใส หลกความคมคา หลกความนคง หลกการมสวนรวม หลกคณธรรม และหลกการใชอานาจหนาท โดยการสมมนาอ ง

65สจตรา มจารส, “การบรหารงานตามหลกธรรมาภบาลของผบรหาร” (การคนควาอสระปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร, 2550), 85.

66ทองสข มาตยคาม, “การบรหารงานบคคลตามหลกธรรมาภบาลของสานกงานเขตพนทการศกษามหาสารคาม เขต 2” (วทยานพนธปรญญาครศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม, 2550), 110-12.

78

ผเชยวชาญ (connoisseurship) ประกอบดวยองคประกอบ มความเหมาะสม เปนไปไดและสามารถนาไปใชประโยชนไดสอดคลองกบขอบขายการวจย67

สมย สวางวงษ ไดศกษาเรอง ปญหาการบรหารงานบคคลของผบรหารในโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 12 ผลการวจย พบวา ปญหาการบรหารงานบคคลของผบรหารในโรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกสามญศกษา กลมท 12 โดยภาพรวม อยในระดบปานกลาง ทงนเปนเพราะปญหาตางๆ ทเกดขนในการบรหารงานบคคลของผบรหารอาจจะมการดาเนนการอยแลว แตบางครงการดาเนนการในเรองตาง ๆ ยงไมมความชดเจนและไมเปนไปตามความคาดหวงของบคลากรทปฏบตงานในโรงเรยน ทาใหการบรหารงานมปญหาอยบาง สวนมากผบรหารตองหางบประมาณเองโดยอาศยแรงศรทธาจากพทธศาสนกชน เนองจากเงนสนบสนนจากรฐมไมพอเพยงทจะจดการเรยนการสอนใหมประสทธภาพได และไมอาจจดระบบการบรหารใหถกใจบคลากรทกคน ดานทมคาเฉลยสงสด คอ ดานการพฒนาบคลากร ทงนเปนเพราะบคลากรทกาลงทางานอยในโรงเรยนพระปรยตธรรมน สวนมากยงมวฒการศกษาปรญญาตร จงมความตองการทจะพฒนาตนเองใหมความร ความสามารถ ทนตอความเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรม ดานเทคโนโลยและการจดกจกรรมการเรยนการสอนเพอใหเหมาะแกการพฒนาการศกษาในปจจบน รเทคนคการจดกจกรรมทเนนผเรยนเปนสาคญ ทงตองการใหผบรหารจดใหบคลากรไปศกษาดงานตามโรงเรยนตาง ๆ ทพฒนาแลว เพอนามาปรบปรงใชใหเกดประโยชนในโรงเรยนของตนเอง และอยากใหผบรหารจดใหมการนเทศบคลากรเปนรายบคคลเพอจะไดนาผลการนเทศทไดมาพฒนาปรบปรงเปลยนแปลงงานในโรงเรยนใหดยง ๆ ขนไป ดานทมคาเฉลยตาสด คอ ดานการใหพนจากงาน ทงนเปนเพราะปญหาเกยวกบผบรหารทเกดขนจากการใหพนจากงานนน มปรากฏไมชดเจน ผบรหารจงยงไมมแนวทางในการดาเนนงานทชดเจน ซงบคลากรจะเขาใจการบรหารงานของผบรหารในเรองนเปนอยางด ซงตามความจรงแลวการทบคลากรจะพนจากงานนน ตองเนองมาจากเหตอนสดวสยจรงๆทงในเรองการกระทาความผด การเจบปวยจนไมสามารถทางานไดรวมถงเหตอนเกดจากปญหาสวนตว แตทผานมาบคลากรจะลาออกเอง เพอไปศกษาหาความรตอหรอลาออกไปเพอเหตผลทจาเปนอน ๆ68

67ศรพชรา สทธกาธร แกวพจตร, “การใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน” (ดษฎนพนธปรญญาปรชญาดษฎบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร, 2551), 151.

68สมย สวางวงษ, “ปญหาการบรหารงานบคคลของผบรหารในโรงเรยนพระปรยตธรรม

แผนกสามญศกษา กลมท 12” (ครศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลยมหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร, 2550), 81-83.

79

พระมหาณฐพล ดอนตะโก ไดศกษาเรอง คณธรรมของผบรหารกบการปฏบตตามเกณฑมาตรฐานวชาชพครของครในสถานศกษาขนพนฐานสงกดสานกงานเขตพนทการศกษากาญจนบร เขต 1 ผลการวจยพบวา คณธรรมของผบรหารกบการปฏบตตามเกณฑมาตรฐานวชาชพครของครในสถานศกษาขนพนฐานสงกดสานกงานเขตพนทการศกษากาญจนบร เขต 1 โดยภาพรวมและแตละดานอยในระดบมาก โดยเรยงคาเฉลยจากมากไปนอย คอ รกษาความสจความจรงใจตอตวเองทจะประพฤตปฏบตแตสงทเปนประโยชนและเปนธรรม การรจกละวางความชว ความทจรต และรจกเสยสละประโยชนสวนนอยของตนเพอประโยชนสวนใหญของบานเมองและการอดทน อดกลน อดออม ทจะไดประพฤตลวงตามสจสจรตไมวาดวยประการใด การรจกขมใจตนเอง ฝกใจตนเอง ฝกใจตนเองใหประพฤตปฏบตอยในสจความด การปฏบตตามเกณฑมาตรฐานวชาชพครของครในสถานศกษาขนพนฐาน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษากาญจนบร เขต 1 โดยภาพรวมและรายดานอยในระดบมาก โดยคาเฉลยรายดานสงสดสองอนดบแรกคอ ปฏบตตนเปนแบบอยางทดแกนกเรยนและตดสนใจปฏบตกจกรรมตาง ๆ โดยคานงถงผลทจะเกดแกผเรยน สาหรบดานทมคาเฉลยนอยทสดสองดนดบสดทาย คอ รายงานผลการพฒนาคณภาพของผเรยนไดอยางมระบบและปฏบตกจกรรมทางวชาการเกยวกบการพฒนาวชาชพครอยเสมอ และยงพบวาคณธรรมของผบรหารกบการปฏบตตามเกณฑมาตรฐานวชาชพครของครในสถานศกษาขนพนฐานสงกดสานกงานเขตพนทการศกษากาญจนบร เขต 1 มความสมพนธกนทงโดยภาพรวมและรายดาน69

สมพร แพรมวน ไดศกษาเรอง คณธรรมของผบรหารสถานศกษา ตามการรบรเชงประจกษของผบรหารและครผสอน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสงหบร ผลการวจยพบวา คณธรรมของผบรหารสถานศกษาตามตามการรบรเชงประจกษของผบรหารและครผสอน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสงหบร ในภาพรวมอยในระดบมาก เมอพจารณาในแตละดานอยในระดบมากทกดาน เรยงลาดบคาเฉลยจากมากไปนอยไดดงน ดานความเปนผรจกชมชน ดานความเปนผรจกกาล กานความเปนผรจกประมาณ ดานความเปนผรจกตน และดานความเปนผรจกความเปนผรหลกและรจกผล และพบวา การเปรยบเทยบคณธรรมของผบรหารสถานศกษาตามการรบรเชงประจกษของผบรหารสถานศกษาและครผสอน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสงหบร แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 เมอจาแนกตามขนาดของโรงเรยน มการรบร

69พระมหาณฐพล ดอนตะโก, “คณธรรมของผบรหารกบการปฏบตตามเกณฑมาตรฐานวชาชพครของครในสถานศกษาขนพนฐานสงกดสานกงานเขตพนทการศกษากาญจนบร เขต 1” (วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร, 2551), 81.

80

คณธรรมของผบรหารสถานศกษาแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 สวนผบรหารสถานศกษาและครผสอนทมตาแหนง เพศ วฒการศกษา และอายราชการ แตกตางกน มการรบรคณธรรมของผบรหารสถานศกษาไมแตกตางกน70 ดารง คมพาล , ธรวรรณ มะโนรา , สมจตร โตนชย ภม , ไดศกษา เ รอง พฤตกรรมการบรหารงานบคคลตามหลกทศพธราชธรรม ของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสโขทย เขต 2 ผลการวจยพบวา ผบรหารสถานศกษาขนพนฐานสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสโขทย เขต 2 มระดบพฤตกรรมการบรหารงานบคคลตามหลกทศพธราชธรรมในภาพรวมอยในระดบ มาก โดยเฉพาะอยางยงดาน อวโรธนะ มคาเฉลยสงสด และดานทานทมคาเฉลยตาทสด และผลการเปรยบเทยบพฤตกรรมกรรมการบรหารงานบคคลตามหลกทศพธราชธรรม ของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสโขทย เขต 2 ระหวางครและคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน ในภาพรวมพบวา แตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถตทระดบ .0571

ชฎล นมนวล ไดศกษาเรอง รปแบบความสมพนธเชงโครงสรางระหวางคณธรรมของผบรหารสถานศกษากบความภกดตอองคการของผรบบรการ ผลการวจยพบวา คณธรรมของผบรหารสถานศกษาสงกดกรงเทพมหานครม 14 องคประกอบ ไดแก ความรบผดชอบ ความมวนย ความยตธรรม ความซอสตยสจรต ความมสตสมปชชญญะ การคานงผลประโยชนสวนรวม ความประหยด การมงผลสมฤทธของงาน การมวฒภาวะทางอารมณ การไมเลอกปฏบต ความอดกลน ความเปนผมจตสาธารณะ ความขยนหมนเพยร และฉนทะความพอใจ สวนความจงรกภกดตอองคการของผบรหารมองคประกอบ 4 องคประกอบ ไดแก ความมชอเสยง ความสมพนธ ความรสก และความพงพอใจ และยงพบวารปแบบความสมพนธเชงโครงสราง ระหวางคณธรรมของผบรหารสถานศกษากบความภกดตอองคการของผบรหาร มความสอดคลองและกลมกลนกบขอมลเชงประจกษ โดยองคประกอบคณธรรมของผบรหารสถานศกษาทสงผลตอความภกดตอ

70สมพร แพรมวน, “คณธรรมของผบรหารสถานศกษา ตามการรบรเชงประจกษของผบรหารและครผสอน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสงหบร” (วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏเทพสตร, 2551), 77-78. 71ดารง คมพาล, ธรวรรณ มะโนรา, สมจตร โตนชยภม , “พฤตกรรมการบรหารงานบคคลตามหลกทศพธราชธรรม ของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสโขทย เขต 2” (การคนควาอสระปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยนเรศวร, 2552), 110-112.

81

องคการของผรบรการ คอ ฉนทะความพอใจ ความรบผดชอบ ความยตธรรม การมงผลสมฤทธของงาน การมวฒภาวะทางอารมณ ความซอสตยสจรต และการคานงผลประโยชนสวนรวมสงสด72

พระกฤษณพงษ เทยมแกว ไดศกษาเรอง การศกษาพฤตกรรมการบรหารตามหลกพทธธรรม ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม ตามความคดเหนของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 7 ผลการวจยพบวา พฤตกรรมการบรหารตามหลกพทธธรรม ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษากลมท 7 โดยภาพรวมและรายดาน อยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายดานพบวา ดานทมคาเฉลยสงสดคอ พฤตกรรมการครองตน รองลงมาคอ พฤตกรรมการครองคน สวนดานตาทสด คอ พฤตกรรมการครองงาน ผลการเปรยบเทยบความคดเหนของคร พบวา มแนวคดเหนเกยวกบพฤตกรรมการบรหารตามหลกพทธธรรม ของผบรหาร โดยภาพรวมไมแตกตางกนเมอพจารณาเปนรายดาน ดานพฤตกรรมการครองตนและดานพฤตกรรมการครองงานแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 และพบวาผลการเปรยบเทยบความคดเหนของครโรงเรยนพระปรยตธรรมทมขนาดตางกน ความคดเหนของครเกยวกบพฤตกรรมการบรหารตามหลกพทธธรรมของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 7 โดยภาพรวมแตกตางกน เมอพจารณาเปนรายดานพบวา พฤตกรรมการครองคนและพฤตกรรมการครองงาน แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .0573 พชญาภา ยนยาว ไดศกษาเรอง รปแบบการบรหารทรพยากรบคคลในสถาบนอดมศกษา ผลการวจยพบวา ปจจยทจาเปนตอการบรหารทรพยากรบคคลนนประกอบดวย 7 องคประกอบ ไดแก การจดการองคการ การตดตอสอสาร ความเชยวชาญในวชาชพ การมงผลสมฤธ การบรหารความเปลยนแปลง จรรยาบรรณในวชาชพ และการบรการทด และพบวารปแบบการบรหารทรพยากรบคคลในสถาบนอดมศกษาประกอบดวยกลมตวแปรอสระ ไดแก การตดตอสอสาร ความ

72ชฎล นมนวล. “รปแบบความสมพนธเชงโครงสรางระหวางคณธรรมของผบรหารสถานศกษากบความภกดตอองคการของผรบบรการ” (วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร, 2552), 176. 73พระกฤษณพงษ เทยมแกว, “การศกษาพฤตกรรมการบรหารตามหลกพทธธรรม ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม ตามความคดเหนของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 7” (วทยานพนธปรญญาครศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาลยราชภฏเลย, 2552), 57.

82

เชยวชาญในวชาชพ การบรหารความเปลยนแปลง จรรยาบรรณในวชาชพ และการบรการทด กบกลมตวแปรตามไดแก การจดการองคการและการมงผลสมฤทธ ชงมความสมพนธชงกนและกน74

สงเคราะห ปสนานนท ไดศกษาเรอง ปญหาการบรหารงานบคลากรของผบรหารโรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา สงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดตราด ผลการวจ ยพบวาโดยภาพรวม อยในระดบปานกลาง ดานการกาหนดความตองการบคลากร อยในระดบมาก สวนดานการจดบคลากรเขาปฏบตงาน การพฒนาและการธารงรกษา การประเมนผลการปฏบตงานของบคลากร การควบคมกากบ ตดตามและนเทศ มปญหา อย ในระดบปานกลาง ผบรหารทมประสบการณมาก มปญหานอยกวาผบรหารทมประสบการณนอย75

อทย สมพนธ ไดศกษาเรอง ความตองการพฒนาบคลากร สงกดสานกงานปลดกระทรวงศกษาธการผปฏบตงานในจงหวดระยอง โดยแยกตามประเภทของขาราชการและประสบการณในการทางาน 6 ดาน คอ ดานการฝกอบรม ดานการพฒนาจตใจ ดานการศกษาดงานนอกสถานท ดานการสงเสรมใหมการศกษาตอ ดานการเผยแพรขาวสารทางวชาการ ดานการโยกยายสบเปลยนหนาทการงาน พบวา บคลากรมความตองการดานการพฒนาบคลากร อยในระดบสง76

ศรกาญจนา อศรางกร ณ อยธยา ไดศกษาเรอง เหตปจจยทสมพนธกบความพงพอใจในการปฏบตงานของครในโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา เขตการศกษาท 1 ผลการวจยพบวา ความพงพอใจในการปฏบตงานของครอยในระดบมาก เมอพจารณาแตละดาน พบวา ดาน

74พชญาภา ยนยาว , “รปแบบการบรหารทรพยากรบคคลในสถาบนอดมศกษา” (ดษฎนพนธปรญญาปรชญาดษฎบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร, 2552), 259. 75สงเคราะห ปสนานนท, “ศกษาปญหาการบรหารงานบคคลของผบรหารโรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา สงกดสานกงานประถมศกษาจงหวดตราด” (วทยานพนธปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยบรพา, 2543), 112. 76อทย สมพนธ, “ความตองการพฒนาบคลากรของสานกงานปลดกระทรวงศกษาธการของผปฏบตงานในจงหวดระยอง” (ปรญญานพนธปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยบรพา, 2543), 62-63.

83

เพอนรวมงาน ดานผบงคบบญชาอยในระดบมาก สวนดานสวสดการและคาตอบแทน ความรความเขาใจในงาน อยในระดบปานกลาง77

สดหทย เบญจศรวรรณ ไดศกษาเรอง ความสมพนธระหวางพฤตกรรมผนาของผบรหารโรงเรยนกบการบรหารงานบคลากรในโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานเขตราชเทว สงกดกรงเทพมหานคร จากการวจยพบวา การบรหารงานบคลากรของผบรหารโรงเรยนประถมศกษาโดยรวมอยในระดบมาก และเมอพจารณารายดานพบวา อยในระดบมาก 4 ดาน โดยมคาเฉลยจากมากไปหานอย ดงน ดานการพฒนาและธารงรกษาบคลากร ดานการจดบคลากรเขาปฏบตงานดานการกาหนดความตองการบคลากร และดานการควบคม กากบ ตดตามและนเทศบคลากร สวนดานการประเมนผลการปฏบตงานของบคลากร อยในระดบปานกลาง ความสมพนธระหวางพฤตกรรมผนาของผบรหารโรงเรยนกบการบรหารงานบคลากรในโรงเรยน พบวา พฤตกรรมผนาของผบรหารโรงเรยนดานมงงาน มความสมพนธกบการกาหนดความตองการบคลากร อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .0578 อรนช พรนทร ไดศกษาเรอง ความพงพอใจในการปฏบตงานของขาราชการครโรงเรยนมธยมศกษาสหวทยาเขตเพชรบรพา จงหวดสระแกว จากการวจยพบวา โดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง เปรยบเทยบระหวางเพศชายและเพศหญง แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต สวนระหวางประสบการณมากและประสบการณนอย แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต79

77ศรกาญจนา อศรางกร ณ อยธยา , “เหตปจจยทสมพนธกบความพงพอใจในการปฏบตงานของครในในโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา เขตการศกษาท 1” (วทยานพนธปรญญาครศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฎสวนดสต, 2544), 97.

78 สดหทย เบญจศรวรรณ, “ความสมพนธระหวางพฤตกรรมผนาของผบรหารโรงเรยน

กบการบรหารงานบคลากรในโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานเขตราชเทว สงกดกรงเทพมหานคร” (สารนพนธ การศกษามหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, 2548), 68-70. 79อรนช พรนทร , “ความพงพอใจในการปฏบตงานของขาราชการครโรงเรยนมธยมศกษาสหวทยาเขตเพชรบรพา จงหวดสระแกว” (วทยานพนธปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยบรพา, 2546), 113.

84

งานวจยตางประเทศ

ฮารรส (Harris) ไดศกษาเรอง หนาทของผบรหารงานบคคลในระบบโรงเรยนประถมศกษา รฐมสซร ผลการวจยพบวา หนาทความรบผดชอบของโรงเรยนประถมศกษาทางดานบรหารงานบคคลประกอบดวยกระบวนการทสาคญ 6 ประการ เรยงลาดบจากมากไปหานอย คอ การวางแผนกาลงคน คาตอบแทนหรอสงจงใจ การไกลเกลยปญหาดานบคคล ความมนคงในงาน การปฏบตงานตอเนองและการใหขอมลขาวสารเกยวกบบคคล80

เฮนร (Henry) ไดศกษาเ รอง หนาทของผบรหารงานบคคลในระบบโรงเรยนประถมศกษารฐมสซร ผลการวจยพบวา หนาทความรบผดชอบของโรงเรยนประถมศกษาทางดานการบรหารงานบคคล ควรประกอบดวย กระบวนการทสาคญ 11 ประการ คอ การวางแผนอตรากาลงคน การสรรหา การตดสนใจ การนเทศ การประเมนผลการปฏบตงานการพฒนา การใหประโยชนเกอกล การประนประนอม ความปลอดภย ความตอเนอง ขาวสารเกยวกบบคลากร81 สโลน (Sloane) ไดศกษาเรอง ผลการปฏบตงานของผบรหารโรงเรยนแหงรฐไมอาม ซงผานการอบรมระยะสน โดยการพจารณาจากความรทไดรบทศนคตทปรากฏและการปฏบตงานเฉพาะอยาง เปรยบเทยบกบตวอยางอกกลมหนง ซงไมไดผานการอบรมแตไดรบการสนบสนนใหศกษาสาระของการฝกอบรมจากเอกสารตางๆ ผลการวจยพบวา กลมผบรหารโรงเรยนทผานการฝกอบรมไดรบความร ในเรองการปฏบตงานมากขนและมทศนคตเปลยนไปในทางบวก ซงสงผลสาเรจในการทางานรวมทงมทศนะในการปฏบตงานเฉพาะและสามารถนาไปใชอยางไดผล82

คเปอร (Cooper) ไดศกษาเรอง ประสทธภาพของการใชระบบการประเมนความดความชอบระบบคณธรรมเพอพจารณาการใหรางวลสาหรบการปฏบตงานดเดนของคร โดยศกษากบคณะกรรมการโรงเรยน คร และผบรหารจานวน 24 คน ในโรงเรยนประจาทองถน ผลการวจยพบวา คณะกรรมการโรงเรยนและผบรหารเชอวา วธการจดอนดบผลการปฏบตงานควรนามาใชพจารณาในการเลอนขนเงนเดอนของครดวย โดยทวไปไมเชอมนเกยวกบระบบประเมนจดอนดบผลการปฏบตงาน ซงจะใชประโยชนในการกาหนดตารางเงนเดอนของคร ครโดยทวไปไมสนใจเกยวกบ

80Harris, Ben M. Personnel Administration in Education. Boston: Allyn

and Bacon. (1979). 81Henry Daniel, “A Profile on Personnel Administrators of Public School

Systems in the State of Missouri,” Dissertation Abtracts In ternational 5

(October1979) : 1776-A

82Sloane, Etta K. Principals and Inservice Training: Knowledge, Attitude and

mainstreaming Practice., Dissertation Abstracts International, (1983) .p.38 – A.

85

รปแบบการใหความดความชอบแบบแขงขน แตชอบการให โปรแกรมการเพมเงนพเศษใหแกผปฏบตงานดเดน และคร ยนยนใหมการใชระบบพจารณาความดความชอบแบบคณธรรมตอไป โดยไมตองการใหมการเจรจาตอรองเกยวกบเงนเดอนและการทาสญญาจางและมแนวความคดเชงบวกกบการพฒนาการสรางสงจงใจเพอสรางผลงาน เพอ นาไปสการใชระบบคณธรรมตอไปในอนาคต83

เบกเกรย และสเทฟโควซ (Begley, P.T. and Stefkovich, J.A.) ไดศกษาความสมพนธของการศกษาคณธรรมจรยธรรม และการปฏบตตามหลกศาสนามผลตอคานยมและภาวะผนาในสถานศกษา ผลการวจยพบวาผนาในสถานศกษานอกจากเปนทยอมรบของชมชนวาเปนผมความรความสามารถทางการศกษาทจาเปนในการบรหารงานแลว ตองมภาวะผนาทยดหลกศาสนาและมคณธรรม มการแสดงออกทางจรยธรรมทเดนชดเกยวกบการวเคราะห การดแลเอาใจใสผทอยในปกครอง มความยตธรรม และใหการยอมรบผอนดวย84

อาเกโด (Agado) ไดทาการวจยเรอง การพฒนาบคลากรในโรงเรยนทมประสทธภาพบรเวณแถบพรมแดนทางใตของมลรฐเทกซส ผลการวจยพบวา การพฒนาบคลากรในโรงเรยนทมประสทธภาพนนเปนไปอยางมระบบระเบยบตามลาดบขนตอน มการใหความสะดวกแกครในการนาผลทไดรบจากการพฒนาไปใชใหเกดประโยชน ระบบสนบสนนเอออานวยการนากลวธไปใช โดยไดรบความรวมมอจากผรวมงานและผนเทศ และใหความเหนวาควรมการศกษาถงผลทไดรบจากการพฒนาบคลากรกลยทธการนาไปใชในโรงเรยน รวมทงการศกษาการรบรของครในความสามารถของนกเรยนจากผลการนาการพฒนาไปใช เพอผลสาเรจของนกเรยนดวย85

จาคอป และจลสน (Jacob and Jillson) ไดศกษาสาเหตของการผลการปฏบตงานทไมมประสทธผล ผลการศกษาวจยพบวา นกบรหารอยางนอยรอยละ 30 ระบวาสาเหตเกดจาก 1) ขาดเปาหมายและวตถประสงคขององคกรหรอหนวยงานทชดเจน 2) วธการและระเบยบปฏบตไมมประสทธภาพ 3) การฝกอบรมหรอโครงการพฒนาทกษะมไมเพยงพอหรอไมมประสทธผล 4) ภาวะผนาในการบรหารไมเพยงพอ 5) ความสมพนธระหวางผบงคบบญชาภายในองคกรและระหวาง

83Coopper, Wolliam R. A study of the Merit Reward for Teacher Programs

in Hanover, Dissertation Abstracts International. 8(7) : 1143-A;May,1991.

84Begley, P.T. and Stefkovich, J.A. (2004). Education, ethics, and the cult of

efficiency: implicationsfor values and leadership: Journal of Educational

Administration. Vol 42, no 2. pp.132-136.

85Agado, Ale. “Staff Development in Effective Boarder Schools.” Ph.D.

Dissertation, the University of Texus, Australia, 1988.1841A.

86

องคกรไมด และ 6) ขวญของบคลากรไมด นอกจากนผบรหารรอยละ 90 เชอวา ผลการปฏบตงานอาจปรบปรงใหดขนไดดวยการใชทกษะและความรทเหมาะสม86

คมเมท (Kimmet) ไดศกษาวจยเรอง การนาหลกธรรมาภบาลมาใชในระบอบการเมองการปกครองในอาเซยน 4 ประเทศ พบวาในประเทศทพฒนาแลว หลกธรรมาภบาลไดถกนาไปใชในเชงของกลยทธทางการเมองมากกวาการนาเนอหาสาระไปประยกตใชในเชงนโยบาย โดยเฉพาะอยางยงงานวจยนการนาหลกธรรมาภบาลไปใชในประเทศเอเชยตะวนออกเฉยงใต 4 ประเทศน ไดแก ฟลปปนส ไทย มาเลเซย และอนโดนเซย โดยพจารณาเปนประเทศไปและเปรยบเทยบกบกรณศกษาโดยศกษาวาประเทศเหลานมการนาหลกธรรมาภบาลไปใชอยางไรบาง รวมไปถงการมสวนรวมของหลกธรรมาภบาล ในการเลอกตงในป 2004 ซงพบวาหลกธรรมาภบาลไดถกนาไปใชอยางกวางขวาง และเปนประเดนสาคญในการปฏรป รปแบบการปกครอง นอกจากนน ประเทศในเอเชยตะวนออกเฉยงใตทไดกลาวมาน ยงไดเรยนรในการนาหลกธรรมาภบาลเพอการพฒนาเมอง การปกครอง โดยเนนการนาหลกธรรมาภบาลไปใชในการพฒนาเมอง โดยเฉพาะอยางยงในสภาวะทบานเมองมความไมแนนอน และเศรษฐกจคบขน เพอเปนรปแบบและเปนหนทางในการบรหารประเทศใหม ๆ เนองจากหลกธรรมาภบาลชวยสนบสนนการเมอง การปกครอง ซงแนวคดของหลกธรรมาภบาลมทมาจากชาตตะวนตก ซงกอใหเกดรปแบบการบรหารใหม ๆ และกอใหเกดการพฒนาทางประชาธปไตย ซงนนกคอหนงในจดประสงคสาคญของหลกธรรมาภบาล87

สรป

จากการศกษา แนวคด ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ หลกทศพธราชธรรม เปนคณสมบต คณลกษณะทนกการปกครองและนกบรหารทกควรประพฤตใหเปนประจกษ เพอกอใหเกดความเจรญกาวหนาทาใหองคการบรรลตามวตถประสงค ผวจยใชทศพธราชธรรมในพระไตรปฎก ประกอบดวย 1) ทาน 2) ศล 3) การบรจาค 4) ความซอตรง 5) ความออนโยน 6) ความเพยร 7) ความไมโกรธ 8) ความไมเบยดเบยน 9) ความอดทน 10) ความไมพโรธ สวนการบรหารงานบคคลนน ใชตามแนวคดการบรหารงานบคคลของฟลปโป (Flippo) มาเปนแนวทางในการศกษาวจย

86Herman S. Jacob and Katherine Jillson, Executive Productivity. (New

York : AMACOM, 1974), 12.

87United Nation, การสรางวฒนธรรมคอรปชนในประเทศทกาลงพฒนา, เขาถงเมอ 13 กรกฎาคม 2555, เขาถงไดจาก www.gotoknow.org/blogs/posts/19949?locale=en

87

ประกอบดวย 6 องคประกอบ คอ 1) การสรรหาบคลากร 2) การพฒนาบคลากร 3) การจายคาตอบแทน 4) การรวมพลง 5) การธารงรกษา 6) การใหพนจากงาน

บทท 3

วธดาเนนการวจย

การวจยเรองการปฏบตตามทศพธราชธรรมกบการบรหารงานบคคลของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต เปนการวจยเชงพรรณนา (descriptive research) การวจยครงนมวตถประสงคเพอทราบ 1) การปฏบตตามทศพธราชธรรมของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต 2) การบรหารงานบคคล ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต และ 3) ความสมพนธระหวางการปฏบตตามทศพธราชธรรมกบการบรหารงานบคคล ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต โดยใชโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต จานวน 14 โรง เปนหนวยวเคราะห (Unit of analysis) กาหนดผใหขอมล คอ ผบรหาร จานวน 3 คน ประกอบดวยผอานวยการ รองผอานวยการฝายบรหาร รองผอานวยการฝายวชาการ คร จานวน 3 คน และกรรมการสถานศกษา จานวน 3 คน เครองมอทใชในการวจยคอ แบบสอบถามความคดเหนของการปฏบตตามทศพธราชธรรม ตามหลกทศพธราชธรรมในพระไตรปฎกและอรรถกถา แปล ไทย ฉบบ 200 ป แหงมหาจกรบรมราชวงศ กรงรตนโกสนทร และแบบสอบถามเกยวกบการบรหารงานบคคลตามแนวคดการบรหารงานบคคลของ ฟลปโป (Flippo) ซงการดาเนนการวจยครงนประกอบดวย ขนตอน 2 ขนตอน คอ ขนตอนการดาเนนการวจยและระเบยบวธการวจย ซงมรายละเอยดดงน

88

89

ขนตอนการดาเนนการวจย เพอเปนแนวทางสาหรบการดาเนนการวจยใหบรรลตามวตถประสงคของการวจยทกาหนด ผวจยไดดาเนนการวจยอยางเปนระบบ กาหนดรายละเอยดเกยวกบวธการศกษาวจยเปน 3 ขนตอนดงน ขนตอนท 1 การจดเตรยมโครงการวจย เปนขนตอนการศกษาปญหาทจะทาการวจย เปนการศกษาสภาพปญหา นยามปญหา และอปสรรคตาง ๆ รวมทงศกษาคนควาหาขอมลรวบรวมวรรณกรรมทเกยวของจากตารา เอกสารทางวชาการ รวมถงงานวจยวทยานพนธ หรอรายงานของหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของ เพอใชเปนขอมลสนบสนนการวจย นาผลทไดมาจดทาโครงรางงานวจย ขอคาแนะนาอาจารยทปรกษา รบขอเสนอแนะไปปรบปรงแกไขขอบกพรองตาง ๆ ใหสมบรณ และนาเสนอภาควชาการบรหารการศกษาเพอขอความเหนชอบและขออนมตโครงรางงานวจย จากบณฑตวทยาลย ขนตอนท 2 การดาเนนตามโครงการวจย เปนขนตอนทผวจยจดสรางเครองมอสาหรบเกบรวบรวมขอมลโดยสารวจ ณ แหลงขอมลทเปนกลมตวอยาง นาเครองมอทสรางขนซงไดรบการตรวจสอบคณภาพโดยผเชยวชาญและการหาคาความเชอมนแลวไปเกบรวบรวมขอมลจากกลมตวอยาง การสารวจกระทาโดยใชแบบสอบถาม นาแบบสอบถามไปยงโรงเรยนทเปนกลมตวอยางดวยตวเอง พรอมกบแจงกาหนดการเกบรวบรวมขอมลตามเวลาทกาหนด แลวนาขอมลทเกบรวบรวมไดมาตรวจสอบความถกตอง วเคราะหขอมล ขนตอนท 3 การรายงานผลการวจย เปนขนตอนของการจดทารางรายงานการวจยนาเสนอตอคณะกรรมการผควบคมวทยานพนธ เพอตรวจสอบความถกตอง ปรบปรงแกไขตามทคณะกรรมการผควบคมวทยานพนธเสนอแนะ แลวจดทารายงานการวจยฉบบสมบรณเสนอตอบณฑตวทยาลย เพอขออนมตสาเรจการศกษา

ระเบยบวธวจย

เพอใหการศกษาวจยครงนมประสทธภาพสงสด และเปนไปตามวตถประสงคของการวจย ผวจยไดกาหนดระเบยบ วธวจยประกอบดวย แผนแบบการวจย ประชากรกลมตวอยาง ตวแปรทศกษา เครองมอทใชในการวจย การเกบรวบรวมขอมล การวเคราะหขอมล สถตทใชในการวจย ซงมรายละเอยดดงตอไปน

90

แผนแบบการวจย

การวจยครงนเปนการวจยเชงพรรณนา (descriptive research) มแบบแผนการวจย แบบกลมตวอยางเดยว ตรวจสอบสภาวการณไมมการทดลอง (the one shot, non-experimental case study) ซงเขยนเปนแผนผง (diagram) ไดดงน

R หมายถง ตวอยางทไดมาจากการสม X หมายถง ตวแปรทศกษา O หมายถง ขอมลทไดจากการศกษาวจย

ประชากร ประชากรทใชในการศกษาครงน คอ โรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกสามญ กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต จานวน 15 โรงเรยน

กลมตวอยาง กลมตวอยางทใชในการวจยครงน ผวจยกาหนดขนาดตวอยางโดยการเปดตารางของเครจซและมอรแกน (Krejcie & Morgan)88 ไดกลมตวอยางจานวน 14 โรงเรยน และใชวธการสมอยางงาย (simple random sampling)

88 Krejcie Robert V. and Morgan Daryle W., “Determining Sample Size for

Research Activities,” Joumal for Education and Psychological Measurement 3 (November 1970): 608.

O

X R

91

ผใหขอมล

มผใหขอมล แบงเปนโรงเรยนละ 9 คน ประกอบดวย ผบรหาร จานวน 3 คน(ผอานวยการ รองผอานวยการฝายบรหาร รองผอานวยการฝายวชาการ) คร จานวน 3 คน และกรรมการสถานศกษา จานวน 3 คน ดงรายละเอยดตามตารางท 1 ตารางท 1 จานวน กลมตวอยางและผใหขอมล

โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลม 1

กลมตวอยาง (คน)

ผบรหาร

คร

กรรมการสถานศกษา

รวม

1. วชรมกฏ 2. บาลสาธตศกษา มจร. 3. วดศรบญเรอง 4. บาลเตรยมอดมศกษา มจร. 5. พทธศาสตรวทยา 6. วดกาญจนสงหาสนวทยา 7. พระปรยตธรรมวดพรหมรงษ 8. พระปรยตธรรมวดธรรมมงคล 9. พระปรยตธรรมวดเวตวนธรรมาวาส 10. พระปรยตธรรมวดผองพลอยวรยารา 11. วดเสนหา 12. พระปรยตธรรมวดมหาสวสดวทยา 13. วดโกเมศรตนาราม 14. พระปรยตธรรมพระราหล

3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3

3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3

3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3

9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9

รวม 42 42 42 126 รวมทงสน 126

92

ตวแปรทศกษา การวจยครงนประกอบดวย ตวแปรพนฐาน และตวแปรทศกษา ดงรายละเอยดตอไปน ตวแปรพนฐาน เปนตวแปรทเกยวกบสถานภาพสวนตวของผตอบแบบสอบถามไดแก เพศ อาย ระดบการศกษา ตาแหนงหนาท ประสบการณในการทางานในปจจบน ตวแปรตน (Xtot) เปนตวแปรท เกยวกบหลกทศพธราชธรรม ในพระไตรปฎก ประกอบดวย 1. ทศพธราชธรรม (Xtot) 1.1 ทาน (X1) หมายถง มการใหทรพยสงของๆ ตนเพอสาธารณะประโยชน มการใหความรใหคาปรกษา มการสรางแหลงเรยนรตามสถานทสาธารณะ มการใหอภยแกผมจตสานกผด 1.2 ศล (X2) หมายถง มการรกษา กาย วาจา ใหเปนปกต การรกษาความสจรตตอหนาททงตอหนาและลบหลง มการประพฤตตนตามธรรมนองครองธรรม มการละเวนจากการทาผดศลอยางเครงครด 1.3 การปรจาค (X3) หมายถง มความเสยสละความสขสวนตวเพอประโยชนของสวนรวม มการใหสงของแกผอนโดยไมหวงสงตอบแทน มการเกอกลคาจนผทขดสนขาดแคลน 1.4 ความซอตรง (X4) หมายถง มการบรหารงานอยางตรงไปตรงมา ไมมอคต มความซอตรงไมทจรตตอหนาทการงานเพอหาผลประโยชน มความซอสตยตอตนเองและผอน การใหบรการแกสงคมโดยความชอบธรรม 1.5 ความออนโยน (X5) หมายถง มการวางตวใหเหมาะสมกบวฒภาวะของตนเอง รจกการออนนอมถอมตน มความพลอยยนดเมอผอนไดด 1.6 ความเพยร (X6) หมายถง การขมความทะยานอยากไดในสงทเกนความจาเปน มการสวดมนตเพอใหจตใจสงบตามศาสนาของตน การรจกอดทน อดกลน ตออารมณทมากระทบ มการรกษาจตไมใหความโลภ โกรธ หลงครอบงา 1.7 ความไมโกรธ (X7) หมายถง การมจตใจทดไมมงรายตอผอนดวยกาย วาจา มการแผเมตตาจตไปใหผอนอยางสมาเสมอ การรจกใหอภยและทาความเขาใจผอน 1.8 ความไมเบยดเบยน (X8) หมายถง มการไมเอารดเอาเปรยบผทเสยโอกาสและดอย การไมใชอานาจจนเกนขอบเขต การวางตวเปนกลางใหความเปนธรรมกบทกฝาย 1.9 ความอดทน (X9) หมายถง การไมหวนไหวตอคานนทาและสรรเสรญ การไมละทงการงานหนาทไปโดยมชอบ มความอดทนตอปญหาและอปสรรคในการบรหารงาน 1.10 ความไมพโรธ (X10) หมายถง ความไมขดเคอง ไมเปนปฏปกษ มการปฏบตหนาทอยางเสมอตนเสมอปลาย มความหนกแนนในธรรมและธรรมเนยมประเพณ มการดาเนนชวตไปตามกรอบของกฎหมายและศาสนา

93

ตวแปรตาม เปนตวแปรทเกยวกบการบรหารงานบคคลของฟลปโป (Flippo) (Ytot) โดยมการปฏบตตามทศพธราชธรรม ประกอบดวย 1. การสรรหาบคลากร (Y1) หมายถง การดาเนนกจกรรมในรปแบบตางๆ เพอจงใจผสมครทมความรความสามารถ มทศนคตทด มคณสมบตเหมาะสมกบตาแหนงงาน เพอทจะคดเลอกและทาสมภาษณตลอดถงการทดสอบเพอใหไดบคลากรทดทสดเขามาทางานในโรงเรยน 2. การพฒนาบคลากร (Y2) หมายถง การดาเนนการเพมความร ความสามารถและประสบการณทมอยในรปแบบตางๆ เพอจะชวยใหบคลากรแตละคนมทกษะความร ความสามารถในงานทตนเองรบผดชอบใหมประสทธภาพเพมมากขน โดยใหมการฝกอบรมเฉพาะงานหรอจดใหมการศกษาตอเพอเพมความรในเรองตางๆ ทเกยวของกบงานในโรงเรยน 3. การจายคาตอบแทน (Y3) หมายถง รางวลตอบแทนทเปนเงนทหนวยงานจายใหกบบคลากรของตนสาหรบงานทบคลากรเหลานนไดทาให ซงคาจางตองขนอยกบระดบ คาครองชพวฒการศกษา งานทรบผดชอบ รวมทงสวสดการตางๆ คาตอบแทนตองเหมาะสมกบงานและเปนธรรมตอบคลากรทกคนในโรงเรยน 4. การรวมพลง (Y4) หมายถง การระดมความร ความสามารถของบคลากรในโรงเรยนใหสามารถทางานรวมกนเปนทม มความสามคค มบรรยากาศทดในการทางาน เพอพฒนาโรงเรยนใหมประสทธภาพ 5. การธารงรกษา (Y5) หมายถง การธารงไวซงบคลากรทมอยใหอยในโรงเรยนนานทสด บคลากรมความเตมใจตองานปฏบตอยางมประสทธภาพไดรบประโยชนจากบคลากรเตมศกยภาพ 6. การใหพนจากงาน (Y6) หมายถง การใหบคลากรออกไปอยางถาวรจากการจายเงนเดอนอนเนองมาจากบคลากรไมมประสทธภาพในการทางาน ไมสามารถปฏบตงานไดตามทโรงเรยนกาหนด การประพฤตไมเหมาะสมทาผดวนยอยางรายแรง ตลอดถงไมสามารถปฏบตงานตามปกตไดเนองจากอายมาก สขภาพไมอานวยในการทางาน

94

เครองมอทใชในการวจย

เครองมอทใชในการวจยครงน เปนแบบสอบถามสาหรบเกบขอมลจานวน 1 ฉบบ ม 3 ตอน มรายละเอยดดงน ตอนท 1 แบบสอบถามขอมลทวไป ไดแก เพศ อาย ระดบการศกษา ตาแหนงหนาทการงาน ประสบการณในการทางานในปจจบน มลกษณะขอคาถามเปนแบบตรวจสอบรายการ (Check list) ตอนท 2 เปนแบบสอบถามเกยวกบการปฏบตตามทศพธราชธรรมของผบรหาร โดยผวจยไดสรางและพฒนาขนมาเอง จากการศกษาแนวความคดทางทฤษฎ เอกสาร ทางวชาการตาง ๆ ทเกยวของกบเรองทจะทาการศกษา ตอนท 3 เปนแบบสอบถามเกยวกบการบรหารงานบคคลของผบรหาร ตามแนวคดการบรหารงานบคคลของฟลปโป (Flippo) โดยผวจยไดสรางและพฒนาขนมาเองและไดจากการศกษาแนวความคดทางทฤษฎ เอกสาร ทางวชาการตาง ๆ ทเกยวของกบเรองทจะทาการศกษา แบบสอบถามตอนท 2 และตอนท 3 มลกษณะเปนแบบสอบถามชนดมาตราสวนคา 5 ระดบ ตามแนวคดของลเครท (Likert’s rating scale)89 ซงผวจยกาหนดคาระดบของนาหนกคะแนนเปน 5 ระดบ มความหมาย ดงน ระดบ 5 หมายถง การปฏบตตามทศพธราชธรรมของผบรหารหรอการบรหารงานบคคล อยในระดบมากทสด มคานาหนก 5 คะแนน ระดบ 4 หมายถง การปฏบตตามทศพธราชธรรมของผบรหารหรอการบรหารงานบคคล อยในระดบมาก มคานาหนก 4 คะแนน ระดบ 3 หมายถง การปฏบตตามทศพธราชธรรมของผบรหารหรอการบรหารงานบคคล อยในระดบปานกลาง มคานาหนก 3 คะแนน ระดบ 2 หมายถง การปฏบตตามทศพธราชธรรมของผบรหารหรอการบรหารงานบคคล อยในระดบนอย มคานาหนก 2 คะแนน

ระดบ 1 หมายถง การปฏบตตามทศพธราชธรรมของผบรหารหรอการบรหารงานบคคล อยในระดบนอยทสด มคานาหนก 1 คะแนน

89

พวงรตน ทวรตน, วธวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร, พมพครงท 8 (กรงเทพฯ: สานกทดสอบทางการศกษาและจตวทยา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร , 2543), 107-108.

95

การสรางเครองมอ เพอใหการดาเนนการวจยครงน สามารถตรวจสอบชดไดตรงกบกรอบแนวคดของการวจย และบรรลวตถประสงคทวางไว ผวจยไดดาเนนการสรางเครองมอ โดยมขนตอนตอไปน ขนตอนท 1 ศกษาวรรณกรรม ทเกยวของกบเรองททาการศกษาวจย แลวนามาจดทาโครงสรางของเครองมอ โดยขอคาเสนอแนะจากอาจารยทปรกษาวทยานพนธ ขนตอนท 2 สรางแบบสอบถามโดยใหครอบคลมเนอหาเสนออาจารยทปรกษา ตรวจสอบความเทยงตรงตามเนอหา (Content validity) ของแบบสอบถาม โดยนาแบบสอบถามทสรางและพฒนาขนไปใหผทรงคณวฒจานวน 5 คน พจารณาตรวจสอบปรบปรงแกไขสานวนภาษาทใชตลอดจนเนอหาสอดคลองกบลกษณะกลมพฤตกรรม (Content validity) เพอความสมบรณและความถกตองของเนอหา โดยใชวธหาคาดชนความสอดคลองของขอคาถามกบลกษณะเฉพาะกลมพฤตกรรม (IOC = Index of item objective congruence) ไดคา IOC อยระหวาง 0.5 - 1.00 ขนตอนท 3 นาแบบสอบถามทไดปรบปรงแกไข แลวไปทดลองใช (try out) กบผบรหาร คร และกรรมการสถานศกษา โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมอน ๆ 4 โรงเรยน ๆ ละ 9 คน จานวนทงสน 36 คน ขนตอนท 4 นาแบบสอบถามทไดกลบมาคานวณหาคาความเชอมน (reliability) ตามวธการของครอนบาค (Cronbach)90 ไดคา α - Coefficient 0.908 ขนตอนท 5 จดทาแบบสอบถามฉบบสมบรณ การเกบรวบรวมขอมล เพอใหการวจยครงนบรรลตามวตถประสงค ผวจยไดดาเนนการเกบรวบรวมขอมลจากกลมตวอยาง โดยมขนตอนดงน ขนตอนท 1 ผทาวจยทาหนงสอถงคณบดบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ผานหวหนาภาควชาการบรหารการศกษา เพอขอหนงสอจากคณบดบณฑตวทยาลย ขอความรวมมอไปยงผอานวยการโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 จานวน 14 โรงเรยน ทเปนหนวยวเคราะห เพอขอความรวมมอใหผบรหาร คร และกรรมการสถานศกษา ในแตละแหง ใหความอนเคราะหตอบแบบสอบถามสาหรบการวจยในครงน

90Lee J. Cronbach, Essential of Psychological Testing (New York: Harper & Row Publishes, 1987), 161.

96

ขนตอนท 2 นาแบบสอบถามทผวจยสรางขนไปใหกลมตวอยางตอบ โดยผวจยไปตดตอดวยตวเองทโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 แตละแหงแลวนดหมายวนเกบรวบรวมขอมลกลบคน

ขนตอนท 3 ผทาวจยเดนทางไปรบแบบสอบถามทโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษากลมท 1 แตละแหง ตามวนเวลาทไดนดหมายเอาไว กลบคนมา เพอดาเนนการตอไป

การวเคราะหขอมล

เมอผวจยไดรบแบบสอบถามกลบคนมาแลวพจารณาตรวจแบบสอบถามทงหมดเพอคดเลอกแบบสอบถามทมความสมบรณจดระเบยบของขอมลและลงรหสแลวนาขอมลดงกลาวมาวเคราะหขอมลดวยเครองคอมพวเตอรโดยใชโปรแกรมสาเรจรป สถตทใชในการวเคราะหขอมล

เพอใหการวเคราะหขอมลตรงตามวตถประสงคของการวจยในครงน ผวจยไดใชสถตในการวเคราะหขอมล ดงน 1. การวเคราะหขอมลเกยวกบสถานภาพสวนตวของผตอบแบบสอบถาม ใชคาความถ (frequency) และรอยละ (percentage) 2. การวเคราะหการปฏบตตามทศพธราชธรรมและการบรหารงานบคคล ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ใชคามชฌมเลขคณต ( X ) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D) แลวนาผลทไดไปเปรยบเทยบกบเกณฑขอบเขตของคาเฉลยตามแนวคดของเบสท (Best)91 ดงน คามชฌมเลขคณต 4.50 - 5.00 แสดงวา การปฏบตตามทศพธราชธรรมหรอการบรหารงานบคคล อยในระดบ มากทสด คามชฌมเลขคณต 3.50 - 4.49 แสดงวา การปฏบตตามทศพธราชธรรมหรอการบรหารงานบคคล อยในระดบ มาก คามชฌมเลขคณต 2.50 - 3.49 แสดงวา การปฏบตตามทศพธราชธรรมหรอการบรหารงานบคคล อยในระดบ ปานกลาง คามชฌมเลขคณต 1.50 - 2.49 แสดงวา การปฏบตตามทศพธราชธรรมหรอการบรหารงานบคคล อยในระดบ นอย

91John W. Best, Research in Education (Englewood Cliffs: Prentice-Hall, Inc., 1970), 190.

97

คามชฌมเลขคณต 1.00 - 1.49 แสดงวา การปฏบตตามทศพธราชธรรมหรอการบรหารงานบคคล อยในระดบ นอยทสด 3. การวเคราะหความสมพนธระหวางการปฏบตตามทศพธราชธรรมกบการบรหารงานบคคล ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 ใชการวเคราะหคาสหสมพนธของเพยรสน (Pearson’s Product Moment Correlation Coefficient)

สรป

การวจยครงนมวตถประสงค ดงน 1) เพอทราบการปฏบตตามทศพธราชธรรม ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต 2) เพอทราบการบรหารงานบคคล ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต และ 3) เพอทราบความสมพนธระหวางการปฏบตตามทศพธราชธรรมกบการบรหารงานบคคล ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต การวจยเปนแบบเชงพรรณนา (descriptive research) โดยใชสถานศกษาโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต กลมท 1 จานวน 14 โรงเรยน เปนหนวยวเคราะห (Unit of analysis) ผใหขอมลไดแก ผบรหาร จานวน 3 คน ประกอบดวย ผอานวยการ รองผอานวยการฝายบรหาร รองผอานวยการฝายวชาการ คร จานวน 3 คน และกรรมการสถานศกษา จานวน 3 คน และไดจากการสมอยางงาย (simple random sampling) เครองมอทใชในการวจย เปนแบบสอบถามเกยวกบการปฏบตตามทศพธราชธรรมของผบรหาร และการบรหารงานบคคลตามแนวคดของฟลปโป (Flippo) การวเคราะหขอมล ใชคาความถ (frequency) รอยละ (percentage) ใชคามชฌมเลขคณต ( X ) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D) และการวเคราะหความสมพนธใชการวเคราะหคาสหสมพนธของเพยรสน (Pearson’s Product Moment Correlation Coefficient)

บทท 4

ผลการวเคราะหขอมล การนาเสนอผลการวเคราะหขอมลการวจยเรอง การปฏบตตามทศพธราชธรรมกบการบรหารงานบคคลของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต เพอใหเปนไปตามวตถประสงคของการวจยในครงน ผวจยสงแบบสอบถามไปใหผใหขอมล คอ โรงเรยนทเปนกลมตวอยาง จานวน 14 โรง ผใหขอมล คอ ผบรหารสถานศกษาโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 โรงเรยนละ 9 คน ประกอบดวยผบรหาร 3 คน คร 3 คน และกรรมการสถานศกษา 3 คน รวมทงหมด 126 คน ซงไดรบแบบสอบถามกลบคนมาครบทกฉบบ คดเปนรอยละ 100 นามาวเคราะหและเสนอผลการวเคราะหโดยใชตารางประกอบคาบรรยาย เปนจานวน 4 ตอน คอ ตอนท 1 สถานภาพของผตอบแบบสอบถาม ตอนท 2 การปฏบตตามทศพธราชธรรม ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต ตอนท 3 การบรหารงานบคคล ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต ตอนท 4 ความสมพนธระหวางการปฏบตตามทศพธราชธรรมกบการบรหารงานบคคล ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต ตอนท 1 สถานภาพของผตอบแบบสอบถาม สถานภาพของผตอบแบบสอบถาม ซงไดแก ผอานวยการ รองผอานวยการฝายบรหาร รองผอานวยการฝายวชาการ คร และกรรมการสถานศกษา ของโรงเรยนทเปนกลมตวอยางในโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต จานวน 14 โรงเรยน รวม 126 คน จาแนกตามเพศ อาย ระดบการศกษา ตาแหนงหนาท ประสบการณในการทางานปจจบน โดยหาคาความถ (frequency) รอยละ (percentage) ดงรายละเอยดใน ตารางท 2 98

99

ตารางท 2 สถานภาพและขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม สถานภาพสวนตวของผตอบแบบสอบถาม จานวน (คน) รอยละ

เพศ บรรพชต คฤหสถชาย คฤหสถหญง

53 50 23

42.00 39.70 18.30

รวม 126 100.00 อาย ตากวา 30 ป 31 ป – 40 ป 41 ป – 50 ป มากกวา 50 ป

9 65 22 30

7.00 51.60 17.60 23.80

รวม 126 100.00 ระดบการศกษา ตากวาปรญญาตร ปรญญาตร ปรญญาโท สงกวาปรญญาโท

-

84 42 -

-

66.70 33.30

- รวม 126 100.00

ตาแหนงหนาท ผอานวยการ รองผอานวยการฝายบรหาร รองผอานวยการฝายวชาการ คร กรรมการสถานศกษา

14 14 14 42 42

11.00 11.00 11.00 33.50 33.50

รวม 126 100.00 ประสบการณในการทางานในปจจบน ไมเกน 5 ป 6 – 10 ป 11 – 15 ป 16 ป ขนไป

15 54 26 31

11.90 42.90 20.60 24.60

รวม 126 100.00

100

จากตารางท 2 พบวาผตอบแบบสอบถามสวนมากเปนเพศบรรพชต จานวน 53 คน คดเปนรอยละ 42.00 เปนคฤหสถชาย จานวน 50 คน คดเปนรอยละ 39.70 เปนคฤหสถหญง จานวน 23 คน คดเปนรอยละ 18.30 เปนผทมอาย 31- 40 ป มากทสด จานวน 65 คน คดเปนรอยละ 51.60 รองลงมาคอ อายระหวาง 51 ปขนไป จานวน 30 คน คดเปนรอยละ 23.80 และอายตากวา 30 ป นอยทสด จานวน 9 คน คดเปนรอยละ 7.00 มระดบการศกษาปรญญาตรมากทสด รวม 84 คน คดเปนรอยละ 66.70 มระดบการศกษาปรญญาโท รวม 42 คน คดเปนรอยละ 33.30 มผตอบแบบสอบถามทเปนผอานวยการ จานวน 14 คน คดเปนรอยละ 11.00 รองผอานวยการฝายบรหาร จานวน 14 คน คดเปนรอยละ 11.00 รองผอานวยการฝายวชาการ จานวน 14 คน คดเปนรอยละ 11.00 ครผสอน จานวน 42 คน คดเปนรอยละ 33.50 กรรมการสถานศกษา จานวน 42 คน คดเปนรอยละ 33.50 สาหรบประสบการณในการทางานเปนผมประสบการณ 6-10 ป มากทสด จานวน 54 คน คดเปนรอยละ 42.90 รองลงมาไดแกกลมทมประสบการณ 16 ปขนไป จานวน 31 คน คดเปนรอยละ 24.60 และกลมทมประสบการณไมเกน 5 ป นอยทสด จานวน 15 คน คดเปนรอยละ 11.90

101

ตอนท 2 การปฏบตตามทศพธราชธรรม ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต ในการวเคราะหการปฏบตตามทศพธราชธรรม ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต ใชคามชฌมเลขคณต ( X ) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) แลวนาผลทไดไปเปรยบเทยบกบเกณฑขอบเขตของคาเฉลยตามแนวคดของเบสท (Best) ตารางท 3 ตารางท 3 คามชฌมเลขคณต สวนเบยงเบนมาตรฐาน และระดบการปฏบตตามทศพธราชธรรม ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต ในภาพรวม

(n = 14) การปฏบตตามทศพธราชธรรม (Xtot) ( X ) (S.D) ระดบ

1.ทาน (X1) 2. ศล (X2) 3. การปรจาค (X3) 4. ความซอตรง (X4) 5. ความออนโยน (X5) 6. ความเพยร (X6) 7. ความไมโกรธ (X7) 8. ความไมเบยดเบยน (X8) 9. ความอดทน (X9) 10. ความไมพโรธ (X10)

3.67 4.15 3.84 3.94 4.19 3.97 4.19 4.19 4.02 4.05

0.85 0.77 0.85 0.75 0.77 0.81 0.73 0.64 0.71 0.66

มาก มาก มาก มาก มาก มาก มาก มาก มาก มาก

รวม (Xtot) 4.01 0.78 มาก จากตารางท 3 พบวา การปฏบตตามทศพธราชธรรม ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต โดยภาพรวมอยในระดบ มาก ( X = 4.01, S.D. = 0.78) เมอพจารณารายดาน พบวา อยในระดบมากทกดาน โดยเรยงลาดบคาเฉลยจากมากไปนอย คอ ดานความออนโยน ( X =4.19, S.D.= 0.77) ดานความไมโกรธ ( X =4.19, S.D. = 0.73) ดานความไมเบยดเบยน ( X =4.19, S.D. = 0.64) ดานศล ( X =4.15, S.D. = 0.77) ดานความไมพโรธ ( X =4.05, S.D. = 0.66) ดานความอดทน ( X =4.02, S.D. =

102

0.71) ดานความเพยร ( X =3.97, S.D. = 0.81) ดานความซอตรง ( X =3.94, S.D. = 0.75) ดานการปรจาค ( X =3.84, S.D. = 0.85) ดานทาน ( X =3.67, S.D. = 0.85) ตามลาดบ เมอพจารณา สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D) พบวา อยระหวาง 0.66 – 0.85 มการกระจายของขอมลมาก แสดงวา ผตอบแบบสอบถามมความคดเหนไมสอดคลองไปในทศทางเดยวกน เมอวเคราะหระดบการปฏบตตามทศพธราชธรรม ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต โดยจาแนกเปนรายดานและรายขอ ดงตารางท 4 ตารางท 4 คามชฌมเลขคณต สวนเบยงเบนมาตรฐาน และระดบการปฏบตตามทศพธราชธรรม ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาตจาแนกรายดาน ดานทาน (X1) ดานศล (X2) ดานการปรจาค (X3) ดานความซอตรง (X4) ดานความออนโยน (X5) ดานความเพยร (X6) ดานความไมโกรธ (X7) ดานความไมเบยดเบยน (X8) ดานความอดทน (X9) และดานความไมพโรธ (X10) (n = 14)

การปฏบตตามทศพธราชธรรม (Xtot) ( X ) (S.D.) ระดบ 1. ดานทาน (X1) 3.67 0.85 มาก

1.1 ผบรหารมการใหทรพยสนของตน เพอเปนประโยชนตอสวนรวม 1.2 ผบรหารมการสรางแหลงเรยนร ใหกบชมชน เชน หองสมดชมชน ศนยการเรยนรชมชน 1.3 ผบรหารสงเสรมใหมการฝกอบรม สมมนา เพอเพมพนความรใหแกครและบคลากรภายในโรงเรยน 1.4 ผบรหารใหคาแนะนา และคาปรกษาแกครและบคลากรในโรงเรยน 1.5 ผบรหารมการใหอภยแกครและบคลากรภายในโรงเรยนททาความผดและยอมรบความผดนน

3.57 3.27 3.71 3.78 4.03

0.78 0.79 0.95 0.77 0.76

มาก ปานกลาง มาก มาก มาก

2. ดานศล (X2) 4.15 0.77 มาก 2.1 ผบรหารมการปฏบตตามพระธรรมวนยสารวมกาย วาจา เปนทศรทธาแกบคลากรและผพบเหน 2.2 ผบรหารมการปฏบตงานโดยความซอสตยสจรตทงตอหนาและลบหลง 2.3 ผบรหารมการประพฤตตนตามทานองคลองธรรม เปนแบบอยางทดแกบคลากรและผพบเหน 2.4 ผบรหารไมประพฤตผดศล

4.17 4.11 4.20 4.14

0.76 0.77 0.74 0.83

มาก มาก มาก มาก

103

ตารางท 4 (ตอ) (n = 14)

การปฏบตตามทศพธราชธรรม (Xtot) ( X ) (S.D.) ระดบ 3. ดานการบรจาค (X3) 3.84 0.85 มาก

3.1 ผบรหารปฏบตงานดวยความเสยสละ อทศความสขสวนตน เพอประโยชนสวนรวม 3.2 ผบรหารมการมอบสงของใหแกครนกเรยน และผอนโดยไมหวงผลตอบแทน 3.3 ผบรหารมความเออเฟอเผอแผแกคร และบคลากรในโรงเรยน 3.4 ผบรหารไดใหความชวยเหลอ เกอกล คาจน แกผทขดสนขาดแคลน

3.93 3.93 3.87 3.63

0.76 0.88 0.85 0.88

มาก มาก มาก มาก

4. ดานความซอตรง (X4) 3.94 0.75 มาก 4.1 ผบรหารมการบรหารงานอยางตรงไปตรงมา เปดเผย โปรงใสตรวจสอบได 4.2 ผบรหารปฏบตตนตอครและบคลากรดวยความจรงใจไมมอคต 4.3 ผบรหารบรหารงานดวยความซอตรงไมทจรตตอหนาทการงาน เพอหาผลประโยชนใหตวเอง 4.4 ผบรหารมความซอสตยตอตนเองและผอน

3.80 3.93 4.04 4.00

0.77 0.73 0.75 0.72

มาก มาก มาก มาก

5. ดานความออนโยน (X5) 4.19 0.77 มาก 5.1 ผบรหารมการวางตวเหมาะสมกบวฒภาวะของตน 5.2 ผบรหารเปนผมสมมาคารวะออนนอมถอมตนตอผใหญ 5.3 ผบรหารเปนผมความสขมนมนวล 5.4 ผบรหารมความรสกยนดเมอครและบคลากรประสพความสาเรจ

4.29 4.32 4.04 4.12

0.67 0.70 0.84 0.84

มาก มาก มาก มาก

6. ดานความเพยร (ตบะ) (X6) 3.97 0.81 มาก 6.1 ผบรหารมการขมความทะยานอยากในสงทไมจาเปน ปฏบตตนตามหลกความพอด ดาเนนชวตยดหลกความพอเพยง 6.2 ผบรหารมการปฏบตตามขอวตรปฏบต มการสวดมนตสมาเสมอ 6.3 ผบรหารรจกอดทน อดกลน ตอสงยวยตางๆ ทเขามากระทบอารมณ 6.4 ผบรหารมความอดทนอดกลนตอสภาวะแรงกดดนตางๆ ทมากระทบ

3.98 3.92 3.94 4.02

0.73 0.81 0.88 0.82

มาก มาก มาก มาก

104

ตารางท 4 (ตอ) (n = 14)

การปฏบตตามทศพธราชธรรม (Xtot) ( X ) (S.D.) ระดบ 7. ดานความไมโกรธ (X7) 4.19 0.73 มาก

7.1 ผบรหารมจตไมคดราย มงรายตอครและบคลากรผเกยวของในโรงเรยน 7.2 ผบรหารเปนผไมคดอาฆาต พยาบาทผอน 7.3 ผบรหารมการแผเมตตาจตใหผอนอยางสมาเสมอ 7.4 ผบรหารรจกการใหอภยและเขาใจผอน

4.17 4.31 4.11 4.16

0.71 0.65 0.79 0.73

มาก มาก มาก มาก

8. ดานความไมเบยดเบยน(X8) 4.19 0.64 มาก 8.1 ผบรหารไมเอารดเอาเปรยบคร บคลากรและผทเกยวของในโรงเรยน 8.2 ผบรหารไมเบยดเบยนผทเสยโอกาสและดอยกวา 8.3 ผบรหารไมใชอานาจเกนขอบเขต ในทางทผดศลธรรมและกฎหมาย อนกอใหเกดความทกขความเดอดรอนตอตนเองและผอน 8.4 ผบรหารมการวางตวเปนกลาง ใหความเปนธรรมกบทกฝาย เมอเกดความขดแยงในโรงเรยน

4.18 4.25 4.26 4.09

0.59 0.65 0.62 0.67

มาก มาก มาก มาก

9. ดานความอดทน(X9) 4.02 0.71 มาก 9.1 ผบรหารไมหวนไหวตอคานนทาและสรรเสรญของผอน 9.2 ผบรหารไมละทงหนาทโดยมชอบ 9.3 ผบรหารมความอดทนตอปญหา และสามารถตอสกบอปสรรคในการบรหารงาน

3.98 4.04 4.03

0.75 0.69 0.69

มาก มาก มาก

10. ดานความไมพโรธ(X10) 4.05 0.66 มาก 10.1 ผบรหารปฏบตหนาทดวยความถกตองดงาม อยางเสมอตนเสมอปลาย 10.2 ผบรหารมการดาเนนชวตตามหลกธรรมและกฎหมายบานเมอง

4.05 4.06

0.64 0.67

มาก มาก

จากตารางท 4 พบวา การปฏบตตามทศพธราชธรรม ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต โดยภาพรวมอยในระดบมาก ( X = 4.0, S.D. = 0.78) เมอพจารณารายดานพบวา อยในระดบมากทกดาน โดยเรยงลาดบคาเฉลยจากมากไปนอย คอ ดานความออนโยน (X5) ในภาพรวมอยในระดบมาก ( X =4.19, S.D. = 0.77) เมอพจารณารายขอพบวา อยในระดบมากทกขอ โดยเรยงลาดบคามชฌมเลขคณต จากมากไป

105

นอย ดงน ผบรหารเปนผมสมมาคารวะออนนอมถอมตนตอผใหญ ( X = 4.32, S.D. = 0.70) ผบรหารมการวางตวเหมาะสมกบวฒภาวะของตน ( X =4.29, S.D. = 0.67) ผบรหารมความรสกยนดเมอครและบคลากรประสพความสาเรจ ( X = 4.12, S.D. = 0.84) ผบรหารเปนผมความสขมนมนวล ( X = 4.04, S.D. = 0.84) ดานความไมโกรธ (X5) ในภาพรวมอยในระดบมาก ( X = 4.19, S.D. = 0.73) เมอพจารณารายขอพบวา อยในระดบมากทกขอ โดยเรยงลาดบคามชฌมเลขคณต จากมากไปนอย ดงน ผบรหารเปนผไมคดอาฆาต พยาบาทผอน ( X =4.31, S.D. = 0.65) ผบรหารมจตไมคดราย มงรายตอครและบคลากรผเกยวของในโรงเรยน ( X = 4.17, S.D. = 0.71) ผบรหารรจกการใหอภยและเขาใจผอน ( X =4.16, S.D. = 0.73) ดานความไมเบยดเบยน (X8) ในภาพรวมอยในระดบมาก ( X =4.19, S.D. = 0.64) เมอพจารณารายขอพบวา อยในระดบมากทกขอ โดยเรยงลาดบคามชฌมเลขคณตจากมากไปนอย ดงน ผบรหารไมใชอานาจเกนขอบเขต ในทางทผดศลธรรมและกฎหมาย อนกอใหเกดความทกขความเดอดรอนตอตนเองและผอน ( X = 4.26, S.D. = 0.62) ผบรหารไมเบยดเบยนผทเสยโอกาสและดอยกวา ( X = 4.25, S.D. = 0.65) ผบรหารไมเอารดเอาเปรยบคร บคลากรและผทเกยวของในโรงเรยน ( X = 4.18, S.D. = 0.59) ผบรหารมการวางตวเปนกลาง ใหความเปนธรรมกบทกฝาย เมอเกดความขดแยงในโรงเรยน ( X = 4.09, S.D. = 0.67) ดานศล (X2) ในภาพรวมอยในระดบมาก ( X =4.15, S.D. = 0.77) เมอพจารณารายขอพบวา อยในระดบมากทกขอ โดยเรยงลาดบคามชฌมเลขคณตจากมากไปนอย ดงน ผบรหารมการประพฤตตนตามทานองคลองธรรม เปนแบบอยางทดแกบคลากรและผพบเหน ( X =4.20, S.D. = 0.74) ผบรหารมการปฏบตตามพระธรรมวนยสารวมกาย วาจา เปนทศรทธาแกบคลากรและผพบเหน ( X = 4.17, S.D. = 0.76) ผบรหารไมประพฤตผดศล ( X =4.14, S.D. = 0.83) ผบรหารมการปฏบตงานโดยความซอสตยสจรตทงตอหนาและลบหลง ( X =4.11, S.D. = 0.77) ดานความไมพโรธ (X10) ในภาพรวมอยในระดบมาก ( X =4.05, S.D. = 0.66) เมอพจารณารายขอพบวา อยในระดบมากทกขอ โดยเรยงลาดบคามชฌมเลขคณตจากมากไปนอย ดงน ผบรหารมการดาเนนชวตตามหลกธรรมและกฎหมายบานเมอง ( X = 4.06, S.D. = 0.67) ผบรหารปฏบตหนาทดวยความถกตองดงาม อยางเสมอตนเสมอปลาย ( X =4.05, S.D. = 0.64) ดานความอดทน (X9) ในภาพรวมอยในระดบมาก ( X =4.02, S.D. = 0.71) เมอพจารณารายขอพบวา อยในระดบมากทกขอ โดยเรยงลาดบคามชฌมเลขคณตจากมากไปนอย ดงน ผบรหารไมละทงหนาทโดยมชอบ ( X = 4.04, S.D. = 0.69) ผบรหารมความอดทนตอปญหา และสามารถตอสกบอปสรรคในการบรหารงาน ( X =4.03, S.D. = 0.69) ผบรหารไมหวนไหวตอคานนทาและสรรเสรญของผอน ( X =3.98, S.D. = 0.75) ดานความเพยร (X6) ในภาพรวมอยในระดบมาก ( X =3.97, S.D. = 0.81) เมอพจารณารายขอพบวา อยในระดบมากทกขอ โดยเรยงลาดบคามชฌมเลขคณตจากมากไปนอย ดงน ผบรหารมความอดทนอดกลนตอสภาวะแรงกดดนตางๆ ทมากระทบ ( X =4.02, S.D. = 0.82) ผบรหารมการ

106

ขมความทะยานอยากในสงทไมจาเปน ปฏบตตนตามหลกความพอด ดาเนนชวตยดหลกความพอเพยง ( X =3.98, S.D. = 0.73) ผบรหารรจกอดทน อดกลน ตอสงยวยตางๆ ทเขามากระทบอารมณ ( X = 3.94, S.D. = 0.88) ผบรหารมการปฏบตตามขอวตรปฏบต มการสวดมนตสมาเสมอ ( X =3.92, S.D. = 0.81) ดานความซอตรง (X4) ในภาพรวมอยในระดบมาก ( X =3.94, S.D. = 0.75) เมอพจารณารายขอพบวา อยในระดบมากทกขอ โดยเรยงลาดบคามชฌมเลขคณตจากมากไปนอย ดงน ผบรหารบรหารงานดวยความซอตรงไมทจรตตอหนาทการงาน เพอหาผลประโยชนใหตวเอง ( X =4.04, S.D. = 0.75) ผบรหารมความซอสตยตอตนเองและผอน ( X =4.00, S.D. = 0.72) ผบรหารปฏบตตนตอครและบคลากรดวยความจรงใจไมมอคต ( X =3.93, S.D. = 0.73) ผบรหารมการบรหารงานอยางตรงไปตรงมา เปดเผย โปรงใสตรวจสอบได ( X =3.80, S.D. = 0.77) ดานการปรจาค (X3) ในภาพรวมอยในระดบมาก ( X =3.84, S.D. = 0.85) เมอพจารณารายขอพบวา อยในระดบมากทกขอ โดยเรยงลาดบคามชฌมเลขคณต จากมากไปนอย ดงน ผบรหารมการมอบสงของใหแกครนกเรยน และผอนโดยไมหวงผลตอบแทน ( X =3.93, S.D.= 0.88) ผบรหารปฏบตงานดวยความเสยสละ อทศความสขสวนตน เพอประโยชนสวนรวม ( X =3.93, S.D. = 0.76) ผบรหารมความเออเฟอเผอแผแกคร และบคลากรในโรงเรยน ( X =3.87, S.D. = 0.85) ผบรหารไดใหความชวยเหลอ เกอกล คาจน แกผทขดสนขาดแคลน ( X =3.63, S.D. = 0.88) และดานทาน (X1) ในภาพรวมอยในระดบมาก ( X =3.67, S.D. = 0.85) เมอพจารณารายขอพบวา อยในระดบมาก 4 ขอ โดยเรยงลาดบคามชฌมเลขคณตจากมากไปนอย ดงน ผบรหารมการใหอภยแกครและบคลากรภายในโรงเรยนททาความผดและยอมรบความผดนน ( X =4.03, S.D. = 0.76) ผบรหารใหคาแนะนา และคาปรกษาแกครและบคลากรในโรงเรยน ( X =3.78, S.D. = 0.77) ผบรหารสงเสรมใหมการฝกอบรม สมมนา เพอเพมพนความรใหแกครและบคลากรภายในโรงเรยน ( X =3.71, S.D. = 0.95) ผบรหารมการใหทรพยสนของตน เพอเปนประโยชนตอสวนรวม ( X =3.57, S.D. = 0.78) ม 1 ขอ อยในระดบปานกลาง คอ ผบรหารมการสรางแหลงเรยนร ใหกบชมชน เชน หองสมดชมชน ศนยการเรยนรชมชน ( =3.27, S.D. = 0.79) ตอนท 3 การบรหารงานบคคล ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต ในการวเคราะหการบรหารงานบคคล ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต ใชคามชฌมเลขคณต ( X ) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) แลวนาผลทไดไปเปรยบเทยบกบเกณฑขอบเขตของคาเฉลยตามแนวคดของเบสท (Best) ตารางท 5

107

ตารางท 5 คามชฌมเลขคณต สวนเบยงเบนมาตรฐาน และระดบการบรหารงานบคคล ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต ในภาพรวม

(n = 14) การบรหารงานบคคล (Ytot) ( X ) (S.D.) ระดบ

1. การสรรหาบคลากร (Y1) 2. การพฒนาบคลากร (Y2) 3. การจายคาตอบแทน (Y3) 4. การรวมพลง (Y4) 5. การธารงรกษา (Y5) 6. การใหพนจากงาน (Y6)

3.66 3.62 3.69 3.70 3.54 3.41

0.77 0.90 0.91 0.80 0.84 0.95

มาก มาก มาก มาก มาก ปานกลาง

รวม (Ytot) 3.61 0.86 มาก จากตารางท 5 พบวา การบรหารงานบคคล ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต โดยภาพรวมอยในระดบมาก ( X =3.61, S.D. = 0.86) เมอพจารณารายดาน พบวา อยในระดบมาก 5 ดาน โดยเรยงลาดบคามชฌมเลขคณตจากมากไปนอย ดงน ดานการรวมพลง ( X =3.70, S.D. = 0.80) การจายคาตอบแทน ( X =3.69, S.D. = 0.91) การสรรหาบคลากร ( X =3.66, S.D. = 0.77) การพฒนาบคลากร ( X =3.62, S.D. = 0.90) การธารงรกษา ( X =3.54, S.D. = 0.84) ตามลาดบ อยในระดบปานกลาง 1 ดาน คอ การใหพนจากงาน ( X =3.41, S.D. = 0.95) เมอพจารณา สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) พบวา อยระหวาง 0.77 – 0.95 มการกระจายของขอมลมาก แสดงวาผตอบแบบสอบถามมความคดเหนไมสอดคลองไปในทศทางเดยวกน เมอวเคราะหระดบการบรหารงานบคคล ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต โดยจาแนกเปนรายดานและรายขอ ดงรายละเอยดในตารางท 6

108

ตารางท 6 คามชฌมเลขคณต สวนเบยงเบนมาตรฐาน และระดบการบรหารงานบคคล ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต จาแนกรายดาน ดานการสรรหาบคลากร (Y1) การพฒนาบคลากร (Y2) การจายคาตอบแทน (Y3) การรวมพลง (Y4) การธารงรกษา (Y5) การใหพนจากงาน (Y6) (n = 14)

การบรหารงานบคคล (Ytot) ( X ) (S.D.) ระดบ 1. การสรรหาบคลากร (Y1) 3.66 0.77 มาก

1.1 ผบรหารมนโยบายแผนงานการสรรหาบคลากร 1.2 ผบรหารคานงถงความรความสามารถของบคลากรทดาเนนการสรรหา 1.3 ผบรหารมการกาหนดคณสมบตของบคคลทสรรหาใหเหมาะสมกบตาแหนงงาน 1.4 ผบรหารใชหลกคณธรรมในการสรรหาบคคลเขามาทางาน 1.5 ผบรหารมการทดสอบเพอใหไดบคคลทดทสดเขามาทางาน 1.6 ผบรหารมการสมภาษณบคคลทเขารบการคดเลอก เพอใหไดบคคลทดทสดเขามาทางาน 1.7 ผบรหารมการควบคมกระบวนการสรรหาใหเปนไปตามนโยบายและแผนงานโดยความถกตองและเปนธรรม

3.71 3.83 3.72 3.74 3.58 3.52 3.52

0.74 0.77 0.76 0.77 0.73 0.82 0.80

มาก มาก มาก มาก มาก มาก มาก

2. การพฒนาบคลากร(Y2) 3.62 0.90 มาก 2.1 ผบรหารมการดาเนนการจดทาแผนพฒนาเพมพนความรความสามารถใหบคลากรเปนรายบคคล 2.2 ผบรหารมการจดกจกรรมโดยการเพมประสบการณความรในการทางานใหแกบคลากร เพอใหบคลากรนาไปใชไดอยางมประสทธภาพ 2.3 ผบรหารมการสงเสรมบคลากรใหมการฝกอบรมดงาน ประชม สมมนา เฉพาะงาน เพอเพมพนความรความสามารถใหแกบคลากร 2.4 ผบรหารมแผนความกาวหนาในสาขาวชาชพของแตละงาน 2.5 ผบรหารมการสงเสรมใหบคลากรศกษาตอ เพอเพมพนความรความสามารถทเกยวของกบการพฒนาคณภาพการศกษาในโรงเรยน

3.70 3.67 3.74 3.35 3.66

0.84 0.85 0.84 1.00 0.91

มาก มาก มาก ปานกลาง มาก

109

ตารางท 6 (ตอ) (n = 14)

การบรหารงานบคคล (Ytot) ( X ) (S.D) ระดบ 3. การจายคาตอบแทน (Y3) 3.69 0.91 มาก

3.1 ผบรหารกาหนดคาตอบแทนทเปนเงนใหกบบคลากรในโรงเรยน 3.2 ผบรหารจายคาตอบแทนโดยคานงถงคาครองชพ วฒการศกษา 3.3 ผบรหารจายคาตอบแทนเหมาะสมกบงานทรบผดชอบ 3.4 ผบรหารมสวสดการตางๆ แกบคลากรในโรงเรยนอยางเพยงพอและเหมาะสม 3.5 ผบรหารจายคาตอบแทนเปนธรรม แกบคลากรทกคนในโรงเรยน

3.81 3.74 3.65 3.45 3.78

0.86 0.94 0.98 0.98 0.74

มาก มาก มาก ปานกลาง มาก

4. การรวมพลง(Y4) 3.70 0.80 มาก 4.1 ผบรหารระดมความรความสามารถของบคลากรในโรงเรยน เพอพฒนาคณภาพโรงเรยน 4.2 ผบรหารสงเสรมใหบคลากรทางานรวมกนเปนทม 4.3 ผบรหารมกจกรรมสงเสรมความสามคครวมแรงรวมใจในโรงเรยน 4.4 ผบรหารมการสรางบรรยากาศทดในการทางาน 4.5 ผบรหาร บรหารทรพยากรบคคลอยางมประสทธภาพ

3.82 3.76 3.75 3.57 3.60

0.76 0.80 0.79 0.80 0.83

มาก มาก มาก มาก มาก

5. การธารงรกษา (Y5) 3.54 0.84 มาก 5.1 ผบรหารมกจกรรมสงเสรมสรางความสมพนธภาพกบบคลากรในโรงเรยน 5.2 ผบรหารมการสรางบรรยากาศใหบคลากรมความเตมใจในการปฏบตงาน 5.3 ผบรหารมกจกรรมใหบคลากรมความรสกมความสขทไดปฏบตงาน 5.4 ผบรหารมการใหรางวลเชดชเกยรตบคลากรทปฏบตงานดเดนประจาป 5.5 ผบรหารสนบสนน สงเสรมใหบคลากรมสขภาพกายสขภาพใจทสมบรณ

3.65 3.65 3.54 3.41 3.43

0.89 0.76 0.79 0.89 0.85

มาก มาก มาก ปานกลาง ปานกลาง

110

ตารางท 6 (ตอ) (n = 14)

การบรหารงานบคคล (Ytot) ( X ) (S.D) ระดบ 6. การใหพนจากงาน(Y6) 3.41 0.95 ปานกลาง

6.1 ผบรหาร มระเบยบวนยกฎเกณฑบทลงโทษของโรงเรยน อยางชดเจน 6.2 ผบรหารมการใหพนจากงานเนองจากอายมากหรอเกษยณอายราชการ 6.3 ผบรหารมการดาเนนการทางวนยกบบคลากรอยางเหมาะสม 6.4 ผบรหารดาเนนการอยางรอบคอบและยตธรรมกบทกฝายในการใหบคลากรพนจากงาน

3.44 3.11 3.39 3.69

0.89 0.98 0.95 0.89

ปานกลาง ปานกลาง ปานกลาง มาก

จากตารางท 6 พบวา การบรหารงานบคคล ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต โดยภาพรวมอยในระดบมาก ( X =3.61, S.D. = 0.86) เมอพจารณารายดาน พบวา อยในระดบมาก 5 ดาน โดยเรยงลาดบคามชฌมเลขคณตจากมากไปนอย คอ ดานการรวมพลง (Y1) โดยภาพรวมอยในระดบมาก ( X =3.70, S.D. = 0.80) เมอพจารณารายขอพบวา อยในระดบมากทกขอ โดยเรยงลาดบคามชฌมเลขคณต จากมากไปนอย ดงน ผบรหารระดมความรความสามารถของบคลากรในโรงเรยน เพอพฒนาคณภาพโรงเรยน( X =3.82, S.D. = 0.76) ผบรหารสงเสรมใหบคลากรทางานรวมกนเปนทม ( X =3.76, S.D. = 0.80) ผบรหารมกจกรรมสงเสรมความสามคครวมแรงรวมใจในโรงเรยน ( X =3.75, S.D. = 0.79) ผบรหาร บรหารทรพยากรบคคลอยางมประสทธภาพ ( X =3.60, S.D. = 0.83) ผบรหารมการสรางบรรยากาศทดในการทางาน ( X =3.57, S.D. = 0.80) ดานการจายคาตอบแทน (Y3) โดยภาพรวมอยในระดบมาก ( X =3.69, S.D. = 0.91) เมอพจารณารายขอพบวา อยในระดบมาก 4 ขอ โดยเรยงลาดบคามชฌมเลขคณตจากมากไปนอย ดงน ผบรหารกาหนดคาตอบแทนทเปนเงนใหกบบคลากรในโรงเรยน ( X =3.81, S.D. = 0.86) ผบรหารจายคาตอบแทนเปนธรรม แกบคลากรทกคนในโรงเรยน ( X =3.78, S.D. = 0.74) ผบรหารจายคาตอบแทนโดยคานงถงคาครองชพ วฒการศกษา ( X =3.74, S.D. = 0.94) ผบรหารจายคาตอบแทนเหมาะสมกบงานทรบผดชอบ ( X =3.65, S.D. = 0.98) อยในระดบปานกลาง 1 ขอ คอ ผบรหารมสวสดการตางๆ แกบคลากรในโรงเรยนอยางเพยงพอและเหมาะสม ( X =3.45, S.D. = 0.98) ดานการสรรหาบคลากร (Y1) โดยภาพรวมอยในระดบมาก ( X =3.66, S.D. = 0.77) เมอพจารณารายขอพบวา อยในระดบมากทกขอ โดยเรยงลาดบคามชฌมเลขคณตจากมากไปนอย ดงน ผบรหารคานงถงความรความสามารถของบคลากรทดาเนนการสรรหา ( X =3.83, S.D. = 0.77) ผบรหารใชหลกคณธรรมในการสรรหาบคคลเขามาทางาน ( X =3.74, S.D. = 0.77) ผบรหารมการกาหนดคณสมบตของบคคลทสรรหาใหเหมาะสมกบ

111

ตาแหนงงาน ( X =3.72, S.D. = 0.76) ผบรหารมนโยบายแผนงานการสรรหาบคลากร ( X =3.71, S.D. = 0.74) ผบรหารมการทดสอบเพอใหไดบคคลทดทสดเขามาทางาน ( X =3.58, S.D. = 0.73) ผบรหารมการสมภาษณบคคลทเขารบการคดเลอก เพอใหไดบคคลทดทสดเขามาทางาน ( X =3.52, S.D. = 0.82) ผบรหารมการควบคมกระบวนการสรรหาใหเปนไปตามนโยบายและแผนงานโดยความถกตองและเปนธรรม ( X =3.52, S.D. = 0.80) ดานการพฒนาบคลากร (Y2) โดยภาพรวมอยในระดบมาก ( X =3.62, S.D. = 0.90) เมอพจารณารายขอพบวา อยในระดบมาก 4 ขอ โดยเรยงลาดบคามชฌมเลขคณตจากมากไปนอย ดงน ผบรหารมการสงเสรมบคลากรใหมการฝกอบรมดงาน ประชม สมมนา เฉพาะงาน เพอเพมพนความรความสามารถใหแกบคลากร ( X =3.74, S.D. = 0.84) ผบรหารมการดาเนนการจดทาแผนพฒนาเพมพนความรความสามารถใหบคลากรเปนรายบคคล ( X =3.70, S.D. = 0.84) ผบรหารมการจดกจกรรมโดยการเพมประสบการณความรในการทางานใหแกบคลากร เพอใหบคลากรนาไปใชไดอยางมประสทธภาพ ( X =3.67, S.D. = 0.85) ผบรหารมการสงเสรมใหบคลากรศกษาตอ เพอเพมพนความรความสามารถทเกยวของกบการพฒนาคณภาพการศกษาในโรงเรยน ( X =3.66, S.D. = 0.91) อยในระดบปานกลาง 1 ขอ คอ ผบรหารมแผนความกาวหนาในสาขาวชาชพของแตละงาน ( X =3.35, S.D. = 1.00) ดานการธารงรกษา (Y5) โดยภาพรวมอยในระดบมาก ( X =3.54, S.D. = 0.84) เมอพจารณารายขอพบวา อยในระดบมาก 3 ขอ โดยเรยงลาดบคามชฌมเลขคณตจากมากไปนอย ดงน ผบรหารมกจกรรมสงเสรมสรางความสมพนธภาพกบบคลากรในโรงเรยน ( X =3.65, S.D. = 0.89) ผบรหารมการสรางบรรยากาศใหบคลากรมความเตมใจในการปฏบตงาน ( X =3.65, S.D. = 0.76) ผบรหารมกจกรรมใหบคลากรมความรสกมความสขทไดปฏบตงาน ( X =3.54, S.D. = 0.79) อยระดบปานกลาง 2 ขอ โดยเรยงลาดบคามชฌมเลขคณตจากมากไปนอย ดงน ผบรหารสนบสนน สงเสรมใหบคลากรมสขภาพกายสขภาพใจทสมบรณ ( X =3.43, S.D. = 0.85) ผบรหารมการใหรางวลเชดชเกยรตบคลากรทปฏบตงานดเดนประจาป ( X =3.41, S.D. = 0.89) และอยในระดบปานกลาง 1 ดาน คอ ดานการใหพนจากงาน (Y6) โดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง ( X =3.41, S.D. = 0.95) เมอพจารณารายขอพบวา อยในระดบมาก 1 ขอ คอ ผบรหารดาเนนการอยางรอบคอบและยตธรรมกบทกฝายในการใหบคลากรพนจากงาน ( X =3.69, S.D. = 0.89) อยในระดบปานกลาง 3 ขอ โดยเรยงลาดบคามชฌมเลขคณตจากมากไปนอย ดงน ผบรหาร มระเบยบวนยกฎเกณฑบทลงโทษของโรงเรยน อยางชดเจน ( X =3.44, S.D. = 0.89) ผบรหารมการใหพนจากงานเนองจากอายมากหรอเกษยณอายราชการ ( X =3.39, S.D.= 0.95) ผบรหารมการดาเนนการทางวนยกบบคลากรอยางเหมาะสม( X =3.11, S.D. = 0.98)

112

ตอนท 4 ความสมพนธระหวางการปฏบตตามทศพธราชธรรมกบการบรหารงานบคคล ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต การวเคราะหความสมพนธระหวางการปฏบตตามทศพธราชธรรมกบการบรหารงานบคคล ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต ผวจยใชการวเคราะหคาสหสมพนธของเพยรสน (Pearson’s Product Moment Correlation Coefficient) เพอวเคราะหความสมพนธ ดงรายละเอยดในตารางท 7 ตารางท 7 คาสหสมพนธระหวางการปฏบตตามทศพธราชธรรมกบการบรหารงานบคคล ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต (n = 126)

การบรหาร งานบคคล

การ ปฏบตตาม ทศพธราชธรรม

การสรรหาบค

ลากร

(Y1)

การพฒน

าบคล

ากร (

Y 2)

การจายคาตอบ

แทน

(Y 3)

การรวมพล

ง (Y 4)

การธารงรก

ษา (Y

5)

การใหพน

จากงาน

(Y6)

Y tot

ทาน (X1) .463** .605** .695** .626** .650** .556** .697**

ศล (X2) .372** .474** .561** .583** .573** .369** .567**

การบรจาค (X3) .533** .718** .528** .669** .693** .566** .716**

ความซอตรง (X4) .339** .404** .423** .448** .383** .266** .436**

ความออนโยน (X5) .425** .430** .463** .502** .487** .303** .501**

ความเพยร (X6) .512** .612** .544** .575** .662** .458** .648**

ความไมโกรธ (X7) .448** .518** .447** .478** .558** .386** .546**

ความไมเบยดเบยน (X8) .514** .664** .659** .602** .610** .515** .690**

ความอดทน (X9) .606** .635** .583** .690** .690** .561** .724**

ความไมพโรธ (X10) .477** .508** .552** .595** .511** .404** .586**

Xtot .584** .695** .676** .719** .728** .547** .762**

** มนยสาคญทางสถตทระดบ .01

113

จากตารางท 7 พบวา การปฏบตตามทศพธราชธรรม (Xtot) มความสมพนธกบการบรหารงานบคคล (Ytot) ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.762 (rxy.762) อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 แสดงวาตวแปรทงสองตวมความสมพนธกนในระดบสง เมอพจารณารายดานพบวา การปฏบตตามทศพธราชธรรม ดานความอดทน (x9) มความสมพนธกบ การบรหารงานบคคล (Ytot) มากทสด อยในระดบสง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.724 (rxy=.724) และดานความซอตรง (x4) มความสมพนธกบการบรหารงานบคคล (Ytot) นอยทสด อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.436 (rxy=.436) เมอพจารณาความสมพนธตวแปรทงสองในแตละดาน ของการปฏบตตามทศพธราชธรรมกบการบรหารงานบคคลของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต พบวา ดานทาน (X1) มความสมพนธกบการบรหารงานบคคล (Ytot) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.697 (rxy.697) มความสมพนธกบการสรรหาบคลากร (Y1) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.463 (rxy.463) มความสมพนธกบการพฒนาบคลากร (Y2) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.605 (rxy.605) มความสมพนธกบการจายคาตอบแทน (Y3) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.695 (rxy.695) มความสมพนธกบการรวมพลง (Y4) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.626 (rxy.626) มความสมพนธกบการธารงรกษา (Y5) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.650 (rxy.650) มความสมพนธกบการใหพนจากงาน (Y6) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.556 (rxy.556) ดานศล (X2) มความสมพนธกบการบรหารงานบคคล (Ytot) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.567 (rxy.567) มความสมพนธกบการสรรหาบคลากร (Y1) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.372 (rxy.372) มความสมพนธกบการพฒนาบคลากร (Y2) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.474 (rxy.474) มความสมพนธกบการจายคาตอบแทน (Y3) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.561 (rxy.561) มความสมพนธกบการรวมพลง (Y4) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.583 (rxy.583) มความสมพนธกบการธารงรกษา (Y5) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.573 (rxy.573) มความสมพนธกบการใหพนจากงาน (Y6) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.369 (rxy.369) ดานการบรจาค (X3) มความสมพนธกบการบรหารงานบคคล (Ytot) อยในระดบสง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.716 (rxy.716) มความสมพนธกบการสรรหาบคลากร (Y1) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.533 (rxy.533) มความสมพนธกบการพฒนาบคลากร (Y2) อย

114

ในระดบสง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.718 (rxy.718) มความสมพนธกบการจายคาตอบแทน (Y3) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.528 (rxy.528) มความสมพนธกบการรวมพลง (Y4) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.669 (rxy.669) มความสมพนธกบการธารงรกษา (Y5) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.693 (rxy.693) มความสมพนธกบการใหพนจากงาน (Y6) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.566 (rxy.566) ดานความซอตรง (X4) มความสมพนธกบการบรหารงานบคคล (Ytot) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.436 (rxy.436) มความสมพนธกบการสรรหาบคลากร (Y1) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.339 (rxy.339) มความสมพนธกบการพฒนาบคลากร (Y2) อยในระดบสง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.404 (rxy.404) มความสมพนธกบการจายคาตอบแทน (Y3) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.423 (rxy.423) มความสมพนธกบการรวมพลง (Y4) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.448 (rxy.448) มความสมพนธกบการธารงรกษา (Y5) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.383 (rxy.383) มความสมพนธกบการใหพนจากงาน (Y6) อยในระดบตา โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.266 (rxy.266) ดานความออนโยน (X5) มความสมพนธกบการบรหารงานบคคล (Ytot) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.501 (rxy.501) มความสมพนธกบการสรรหาบคลากร (Y1) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.425 (rxy.425) มความสมพนธกบการพฒนาบคลากร (Y2) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.430 (rxy.430) มความสมพนธกบการจายคาตอบแทน (Y3) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.463 (rxy.463) มความสมพนธกบการรวมพลง (Y4) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.502 (rxy.502) มความสมพนธกบการธารงรกษา (Y5) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.487 (rxy.487) มความสมพนธกบการใหพนจากงาน (Y6) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.303 (rxy.303) ดานความเพยร (X6) มความสมพนธกบการบรหารงานบคคล (Ytot) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.684 (rxy.684) มความสมพนธกบการสรรหาบคลากร (Y1) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.512 (rxy.512) มความสมพนธกบการพฒนาบคลากร (Y2) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.612 (rxy.612) มความสมพนธกบการจายคาตอบแทน (Y3) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.544 (rxy.544) มความสมพนธกบการรวมพลง (Y4) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.575 (rxy.575) มความสมพนธกบการธารงรกษา (Y5) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ

115

=.662 (rxy.662) มความสมพนธกบการใหพนจากงาน (Y6) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.458 (rxy.458) ดานความไมโกรธ (X7) มความสมพนธกบการบรหารงานบคคล (Ytot) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.546 (rxy.546) มความสมพนธกบการสรรหาบคลากร (Y1) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.488 (rxy.488) มความสมพนธกบการพฒนาบคลากร (Y2) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.518 (rxy.518) มความสมพนธกบการจายคาตอบแทน (Y3) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.447 (rxy.447) มความสมพนธกบการรวมพลง (Y4) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.478 (rxy.478) มความสมพนธกบการธารงรกษา (Y5) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.558 (rxy.558) มความสมพนธกบการใหพนจากงาน (Y6) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.386 (rxy.386) ดานความไมเบยดเบยน (X8) มความสมพนธกบการบรหารงานบคคล (Ytot) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.690 (rxy.690) มความสมพนธกบการสรรหาบคลากร (Y1) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.514 (rxy.514) มความสมพนธกบการพฒนาบคลากร (Y2) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.664 (rxy.664) มความสมพนธกบการจายคาตอบแทน (Y3) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.659 (rxy.659) มความสมพนธกบการรวมพลง (Y4) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.602 (rxy.602) มความสมพนธกบการธารงรกษา (Y5) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.610 (rxy.610) มความสมพนธกบการใหพนจากงาน (Y6) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.515 (rxy.515) ดานความอดทน (X9) มความสมพนธกบการบรหารงานบคคล (Ytot) อยในระดบสง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.724 (rxy.724) มความสมพนธกบการสรรหาบคลากร (Y1) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.606 (rxy.606) มความสมพนธกบการพฒนาบคลากร (Y2) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.635 (rxy.635) มความสมพนธกบการจายคาตอบแทน (Y3) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.583 (rxy.583) มความสมพนธกบการรวมพลง (Y4) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.690 (rxy.690) มความสมพนธกบการธารงรกษา (Y5) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.690 (rxy.690) มความสมพนธกบการใหพนจากงาน (Y6) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.561 (rxy.561) ดานความไมพโรธ (X10) มความสมพนธกบการบรหารงานบคคล (Ytot) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.586 (rxy.586) มความสมพนธกบการสรรหาบคลากร (Y1) อยใน

116

ระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.477 (rxy.477) มความสมพนธกบการพฒนาบคลากร (Y2) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.508 (rxy.508) มความสมพนธกบการจายคาตอบแทน (Y3) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.552 (rxy.552) มความสมพนธกบการรวมพลง (Y4) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.595 (rxy.595) มความสมพนธกบการธารงรกษา (Y5) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.511 (rxy.511) มความสมพนธกบการใหพนจากงาน (Y6) อยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ =.404 (rxy.404)

117

บทท 5

สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ

การวจยครงนเปนการวจยเชงพรรณนา (descriptive research) มวตถประสงคเพอทราบ 1) การปฏบตตามทศพธราชธรรมของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1

สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต 2) การบรหารงานบคคล ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต และ 3) ความสมพนธระหวางการปฏบตตามทศพธราชธรรมกบการบรหารงานบคคล ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต โดยใชโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต เปนหนวยวเคราะห (Unit of

analysis) ผวจยไดดาเนนการเกบรวบรวมขอมลโดยใช เครองมอในการวจยคอ แบบสอบถาม ซงผวจยไดสงไปยงโรงเรยนทเปนกลมตวอยาง จานวน 14 โรงเรยน ผใหขอมล คอ ผบรหาร จานวน 3

คน ประกอบดวย ผอานวยการ รองผอานวยการฝายบรหาร รองผอานวยการฝายวชาการ คร จานวน 3 คน และกรรมการสถานศกษา จานวน 3 คน รวมทงหมด 126 คน และไดจากการสมอยางงาย (simple random sampling) ซงไดรบแบบสอบถามกลบคนมาครบทกฉบบ คดเปนรอยละ 100 แลวนามาวเคราะหขอมลและนาเสนอผลการวเคราะห สถตทใชคอคาความถ (frequency) รอยละ (percentage) คามฌชมเลขคณต ( ) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) และวเคราะหหาคาสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน (Pearson product moment correlation coefficient) โดยโปรแกรมสาเรจรป

สรปผลการวจย

จากการวเคราะหขอมลการวจยเรองการปฏบตตามทศพธราชธรรมกบการบรหารงานบคคล ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต สรปผลการวจย ไดดงน 1. การปฏบตตามทศพธราชธรรมของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต โดยภาพรวมอยในระดบมาก และเมอพจารณาเปนรายดาน พบวา อยในระดบมากทกดาน โดยเรยงลาดบคาเฉลยจากมากไปหานอย ดงน ความออนโยน ความไมโกรธ ความไมเบยดเบยน ศล ความไมพโรธ ความอดทน ความเพยร ความซอตรง การบรจาค และทาน ตามลาดบ

118

2. การบรหารงานบคคลของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1

สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต โดยภาพรวมอยในระดบมาก เมอพจารณารายดาน พบวา อยในระดบมาก 5 ดาน โดยเรยงลาดบคามชฌมเลขคณตจากมากไปนอย ดงน การรวมพลง การจายคาตอบแทน การสรรหาบคลากร การพฒนาบคลากร การธารงรกษา ตามลาดบ อยในระดบปานกลาง 1 ดาน คอ การใหพนจากงาน

3. ความสมพนธระหวางการปฏบตตามทศพธราชธรรมกบการบรหารงานบคคล ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต มความสมพนธกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 โดยภาพรวมมความสมพนธกนอยในระดบสง เมอพจารณาเปนรายดานพบวา การปฏบตตามทศพธราชธรรมดานความอดทน มความสมพนธกบการบรหารงานบคคล มากทสด อยในระดบสง การปฏบตตามทศพธราชธรรมดานความซอตรง มความสมพนธกบการบรหารงานบคคล นอยทสด

การอภปรายผล

จากขอคนพบเกยวกบการปฏบตตามทศพธราชธรรมกบการบรหารงานบคคล ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาตขางตน ผวจยสามารถนามาอภปรายผลไดดงน 1. ผลการวจยพบวา การปฏบตตามทศพธราชธรรมของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต (Xtot) ในภาพรวมอยในระดบมาก ซงแตกตางจากสมมตฐานทตงไวในระดบปานกลาง ทงนอาจเปนเพราะผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาตไดนาเอาหลกพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ.2545 ทมความมงหมายและหลกการ ใหจดการศกษาตองเปนไปเพอพฒนาคนไทยใหเปนมนษยทสมบรณทงรางกาย จตใจ สตปญญาความรและคณธรรม มจรยธรรมและวฒนธรรมในการดารงชวต สามารถอยรวมกบผอนไดอยางมความสข แสดงใหเหนวาเปนการสนบสนนใหนาหลกธรรมของศาสนา มาใชเพอเสรมสรางคณธรรมและพฒนาคณภาพชวต ซงผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาตกไดนาหลกพทธธรรม หลกทศพธราชธรรมมาเปนกรอบแนวทางปฏบตงาน และทงนอาจเนองมาจาก ผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต เปนพระสงฆทมวชชาจรณะและมศลาจารวตรทงดงาม กลาวคอ เปนผทมความรความสามารถและความประพฤตทด เปนผบรหารทมคณธรรม จรยธรรม ยดมนในความด ความถกตอง บรหารงานอยางวรยะอตสาหะ เพอสบทอดอาย

119

พระพทธศาสนาและหลกพทธธรรมใหคงอยคกบสงคมไทยตราบนานเทานาน ดวยการจดการศกษาพระปรยตธรรมทงแผนกธรรม แผนกบาล และแผนกสามญศกษา แกพระภกษสามเณรในพระพทธศาสนา จงทาใหการปฏบตตามทศพธราชธรรมของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต โดยภาพรวม และรายดาน อยในระดบมาก ซงสอดคลองกบผลงานวจยของพรพฒน สขสวสด ทไดศกษาวจยเรอง ความสมพนธระหวางระดบการใชทศพธราชธรรมกบประสทธผลการบรหารงานของผบรหารสถานศกษาสงกดสานกงานเขตพนทการศกษากาฬสนธ เขต 3 ผลการวจยพบวา ผบรหารสถานศกษาระดบประถมศกษาในสงกดสานกงานเขตพนทการศกษากาฬสนธ เขต 3 มการนาทศพธราชธรรมในแตละหวขอมาใชในระดบ “คอนขางสง” เมอพจารณาจากอายทแตกตางกนพบวา มการนาทศพธราชธรรมมาประยกตใชในการบรหารงานและมประสทธผลในการบรหารงาน เมอพจารณาจากประสบการณการทางานทแตกตางกน พบวา มระดบการใชทศพธราชธรรมในการบรหารงานและประสทธผลในการบรหารงานแตกตางกน ในการบรหารงานในโรงเรยนทมขนาดแตกตางกนกพบวา มระดบการใชทศพธราชธรรมและมประสทธผลในการบรหารงานไมแตกตางกนและมความสมพนธกบประสทธผลการบรหารงานในทางบวก และสอดคลองกบงานวจยของสจตรา มจารส ซงไดศกษาวจยเรอง การบรหารงานตามหลกธรรมภบาลของผบรหารสถานศกษา ผลการวจยพบวา การบรหารงานตามหลกธรรมาภบาลของผบรหารสถานศกษา โดยภาพรวมและรายดานอยในระดบมาก โดยเรยงตามคาเฉลยจากมากไปนอย ตามหลกความรบผดชอบ หลกคณธรรม หลกความโปรงใส หลกการมสวนรวม หลกความคมคา หลกนตธรรม สอดคลองกบงานวจยของพระมหาณฐพล ดอนตะโก ทไดศกษาเรอง คณธรรมของผบรหารกบการปฏบตตามเกณฑมาตรฐานวชาชพครของครในสถานศกษาขนพนฐานสงกดสานกงานเขตพนทการศกษากาญจนบร เขต 1 ผลการวจยพบวา คณธรรมของผบรหารกบการปฏบตตามเกณฑมาตรฐานวชาชพครของครในสถานศกษาขนพนฐานสงกดสานกงานเขตพนทการศกษากาญจนบร เขต 1 โดยภาพรวมและแตละดานอยในระดบมาก โดยเรยงคาเฉลยจากมากไปนอย คอ รกษาความสจความจรงใจตอตวเองทจะประพฤตปฏบตแตสงทเปนประโยชนและเปนธรรม การรจกละวางความชว ความทจรต และรจกเสยสละประโยชนสวนนอยของตนเพอประโยชนสวนใหญของบานเมองและการอดทน อดกลน อดออม ฝกใจตนเองใหประพฤตปฏบตอยในสจความด และสอดคลองกบผลงานวจยของเบกเกรย และสเทฟโควซ (Begley,

P.T. and Stefkovich, J.A.) ไดศกษาความสมพนธของการศกษาคณธรรมจรยธรรม และการปฏบตตามหลกศาสนามผลตอคานยมและภาวะผนาในสถานศกษา ผลการวจยพบวา ผนาในสถานศกษานอกจากเปนทยอมรบของชมชนวาเปนผมความรความสามารถทางการศกษาทจาเปนในการบรหารงานแลว ตองมภาวะผนาทยดหลกศาสนาและมคณธรรม มการแสดงออกทางจรยธรรมท

120

เดนชดเกยวกบการวเคราะห การดแลเอาใจใสผทอยในปกครอง มความยตธรรม และใหการยอมรบผอนดวย สวนการปฏบตตามทศพธราชธรรมดานทาน ถงแมจะอยในระดบมาก แตกอยในลาดบทายสดเมอเรยงจากคาเฉลย ทงนอาจเปนเพราะผบรหารมขอจากดของความเปนพระสงฆ ซงไมไดมทรพยสนสวนตว สวนมากในทางปฏบตดานทานนนจะปฏบตตามในสวนของการใหธรรมทานโดยทางตรงอยแลวจากการใหทานทงสองอยางคอ วตถทานและธรรมทาน สอดคลองกบงานวจยของดารง คมพาล, ธรวรรณ มะโนรา, สมจตร โตนชยภม, ทไดศกษาเรอง พฤตกรรมการบรหารงานบคคลตามหลกทศพธราชธรรม ของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสโขทย เขต 2 ผลการวจยพบวา ผบรหารสถานศกษาขนพนฐานสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสโขทย เขต 2 มระดบพฤตกรรมการบรหารงานบคคลตามหลกทศพธราชธรรมในภาพรวมอยในระดบมาก โดยเฉพาะอยางยงดาน อวโรธนะ มคาเฉลยสงสด และดานทานทมคาเฉลยตาทสด

2. การบรหารงานบคคลของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1

สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต โดยภาพรวมอยในระดบมาก เมอพจารณารายดาน พบวา อยในระดบมาก 5 ดาน โดยเรยงลาดบคามชฌมเลขคณตจากมากไปนอย ดงน การรวมพลง การจายคาตอบแทน การสรรหาบคลากร การพฒนาบคลากร การธารงรกษา ตามลาดบ ทงนอาจเปนเพราะผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต ปฏบตงานภายใตระเบยบ ประกาศ ของสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต และรจกวางตวเปนกลยาณมตรกบบคลากรในโรงเรยนชวยเหลอซงกนและกนเปนสวนใหญ ตลอดจนใชหลกคณธรรมและประสบการณในการเกอกลกนแบบวดกบบานมาเปนหลกในการบรหารงาน ซงเปนปจจยทจะทาใหเกดความสาเรจในโรงเรยนและทาใหสามารถดาเนนภารกจบรรลผลสาเรจ จะเหนไดวาการรวมพลง มคาเฉลยสงทสด สอดคลองกบผลงานวจยของศรกาญจนา อศรางกร ณ อยธยา ไดศกษาเรอง เหตปจจยทสมพนธกบความพงพอใจในการปฏบตงานของครในโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา เขตการศกษาท 1 ผลการวจยพบวา ความพงพอใจในการปฏบตงานของครอยในระดบมาก เมอพจารณาแตละดาน พบวา ดานเพอนรวมงาน ดานผบงคบบญชาอยในระดบมาก สวนดานสวสดการและคาตอบแทน ความรความเขาใจในงาน อยในระดบปานกลาง การบรหารงานบคคลดานการธารงรกษา ถงแมจะอยในระดบมาก แตกอยในระดบทายสดจากคาเฉลย อาจเปนเพราะบคลากรครททาการสอนอยในโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษายงไมมความมนคงทางวชาชพถาเปรยบเทยบกบขาราชการครในโรงเรยนของรฐบาล เปนเพยงลกจางของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา เหมอนกบครอตราจางเทานน แตผบรหารกใชหลกคณธรรมในการธารงรกษาบคลากรใหทางานอยกบโรงเรยนใหนานทสด โดยการเออเฟอเผอแผ และการครองใจบคลากรใหมความเตมใจและมความสขในการทางาน มการสรางสมพนธภาพกบ

121

บคลากรในโรงเรยน จดกจกรรมประจาเทอมหรอประจาป เพอยกยองมอบรางวลแกครผมผลงานดเดน ในดานตางๆ และคดเลอกใหไดเขารบรางวลครดเดนระดบประเทศ ซงเปนการบารงขวญและกาลงใจในการทางาน สอดคลองกบผลงานวจยของคเปอร (Cooper) ไดศกษาเรอง ประสทธภาพของการใชระบบการประเมนความดความชอบระบบคณธรรมเพอพจารณาการใหรางวลสาหรบการปฏบตงานดเดนของคร โดยศกษากบคณะกรรมการโรงเรยน คร และผบรหารจานวน 24 คน ในโรงเรยนประจาทองถน ผลการวจยพบวา คณะกรรมการโรงเรยนและผบรหารเชอวา วธการจดอนดบผลการปฏบตงานควรนามาใชพจารณาในการเลอนขนเงนเดอนของครดวย โดยทวไปไมเชอมนเกยวกบระบบประเมนจดอนดบผลการปฏบตงาน ซงจะใชประโยชนในการกาหนดตารางเงนเดอนของคร ครโดยทวไปไมสนใจเกยวกบรปแบบการใหความดความชอบแบบแขงขน แตชอบการใหโปรแกรมการเพมเงนพเศษใหแกผปฏบตงานดเดน และคร ยนยนใหมการใชระบบพจารณาความดความชอบแบบคณธรรมตอไป โดยไมตองการใหมการเจรจาตอรองเกยวกบเงนเดอนและการทาสญญาจางและมแนวความคดเชงบวกกบการพฒนาการสรางสงจงใจเพอสรางผลงาน เพอนาไปสการใชระบบคณธรรมตอไปในอนาคต การบรหารงานบคคล ดานการใหพนจากงาน อยในระดบปานกลาง ทงนอาจเปนเพราะผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต ไมมอานาจชดเจนแตเพยงผเดยวในการการสรรหา การวาจาง การเลกจาง ครและผสนบสนนการศกษาของโรงเรยน ตองใหเปนไปตามระเบยบหรอขอบงคบของโรงเรยน โดยผานความเหนชอบของคณะกรรมการโรงเรยน และภายใตกฎระเบยบ ประกาศ ของสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต ทาใหการบรหารงานบคคลดานการใหพนจากงาน อยในระดบปานกลาง สอดคลองกบสมย สวางวงษ ไดศกษาเรอง ปญหาการบรหารงานบคคลของผบรหารในโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 12 ผลการวจย พบวา ปญหาการบรหารงานบคคลของผบรหารในโรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกสามญศกษา กลมท 12 โดยภาพรวม อยในระดบปานกลาง ทงนเปนเพราะปญหาตางๆ ทเกดขนในการบรหารงานบคคลของผบรหารอาจจะมการดาเนนการอยแลว แตบางครงการดาเนนการในเรองตาง ๆ ยงไมมความชดเจนและไมเปนไปตามความคาดหวงของบคลากรทปฏบตงานในโรงเรยน ทาใหการบรหารงานมปญหาอยบาง สวนมากผบรหารตองหางบประมาณเองโดยอาศยแรงศรทธาจากพทธศาสนกชน เนองจากเงนสนบสนนจากรฐมไมพอเพยงทจะจดการเรยนการสอนใหมประสทธภาพได และไมอาจจดระบบการบรหารใหถกใจบคลากรทกคน ดานทมคาเฉลยสงสด คอ ดานการพฒนาบคลากร ทงนเปนเพราะบคลากรทกาลงทางานอยในโรงเรยนพระปรยตธรรมน สวนมากยงมวฒการศกษาปรญญาตร จงมความตองการทจะพฒนาตนเองใหมความร ความสามารถ ทนตอความเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรม ดานเทคโนโลยและการจดกจกรรมการเรยนการสอนเพอใหเหมาะแกการพฒนาการศกษาในปจจบน รเทคนคการจดกจกรรมทเนนผเรยนเปนสาคญ

122

ทงตองการใหผบรหารจดใหบคลากรไปศกษาดงานตามโรงเรยนตาง ๆ ทพฒนาแลว เพอนามาปรบปรงใชใหเกดประโยชนในโรงเรยนของตนเอง และอยากใหผบรหารจดใหมการนเทศบคลากรเปนรายบคคลเพอจะไดนาผลการนเทศทไดมาพฒนาปรบปรงเปลยนแปลงงานในโรงเรยนใหดยง ๆ ขนไป ดานทมคาเฉลยตาสด คอ ดานการใหพนจากงาน ทงนเปนเพราะปญหาเกยวกบผบรหารทเกดขนจากการใหพนจากงานนน มปรากฏไมชดเจน ผบรหารจงยงไมมแนวทางในการดาเนนงานทชดเจน ซงบคลากรจะเขาใจการบรหารงานของผบรหารในเรองนเปนอยางด ซงตามความจรงแลวการทบคลากรจะพนจากงานนน ตองเนองมาจากเหตอนสดวสยจรง ๆ ทงในเรองการกระทาความผด การเจบปวยจนไมสามารถทางานได รวมถงเหตอนเกดจากปญหาสวนตว แตทผานมาบคลากรจะลาออกเองเพอไปศกษาหาความรตอ หรอลาออกไปเพอเหตผลทจาเปนอน ๆ

เมอพจารณา สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) ทมสวนเบยงเบนมาตรฐานอยในระดบสง นน แสดงใหเหนวาการกระจายของขอมลสง ความคดเหนของผตอบแบบสอบถามมการกระจายกนสง เนองมาจากผตอบแบบสอบถามมความคดเหนแตกตางกนมาก จงทาใหสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.)

อยในระดบสง ซงผวจยไดใหขอเสนอไวในขอเสนอแนะแลว

3. ผลการวจยความสมพนธระหวางการปฏบตตามทศพธราชธรรมกบการบรหารงานบคคล ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต พบวา การปฏบตตามทศพธราชธรรม (Xtot) กบการบรหารงานบคคล (Ytot) มความสมพนธกนอยในระดบสง โดยมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 เปนผลมาจากการบรหารงานของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต ปฏบตงานโดยยดหลกคณธรรม หลกพทธธรรม หลกทศพธราชธรรม หลกธรรมาภบาล นามาใชกากบในการบรหารงานโรงเรยน ตลอดจนนามาใชกบการบรหารงานบคคลในโรงเรยน ซงเปนภารกจของผบรหารโรงเรยน และเมอผบรหารปฏบตตามทศพธราชธรรมแลว ทาใหครและบคลากรในโรงเรยนไดรบการพฒนาใหมความร ความสามารถ มขวญกาลงใจ ไดรบการเออเฟอเผอแผ ไดรบการยกยองเชดชเกยรต มความเตมใจและมความสขทไดปฏบตงานชวยเหลองานการศกษาของพระภกษสามเณรในพระพทธศาสนา ซงจะสงผลตอคณภาพโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษาและคณภาพการศกษาของพระภกษสามเณร สอดคลองกบผลงานวจยของพระกฤษณพงษ เทยมแกว ทไดศกษาวจยเรอง การศกษาพฤตกรรมการบรหารตามหลกพทธธรรม ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม ตามความคดเหนของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 7 ผลการวจยพบวา พฤตกรรมการบรหารตามหลกพทธธรรม ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษากลมท 7 โดยภาพรวมและรายดาน อยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายดานพบวา ดานทมคาเฉลยสงสดคอ พฤตกรรมการครองตน รองลงมาคอ พฤตกรรมการครองคน สวนดานตาทสด คอ พฤตกรรมการครองงาน ผลการเปรยบเทยบความคดเหนของคร พบวา มแนวคดเหนเกยวกบ

123

พฤตกรรมการบรหารตามหลกพทธธรรม ของผบรหาร โดยภาพรวมไมแตกตางกนเมอพจารณาเปนรายดาน ดานพฤตกรรมการครองตนและดานพฤตกรรมการครองงานแตกตางกนอยางม นยสาคญทางสถตทระดบ .05 สอดคลองกบงานวจยพระจกร บางประเสรฐ ไดศกษาเรอง ความสมพนธระหวางการบรหารแนวทศพธราชธรรมกบการบรหารงานบคคลในโรงเรยนส งกดกรงเทพมหานคร กลมกรงธนใต ผลการวจยพบวา การบรหารแนวทศพธราชธรรมมความสมพนธกบการบรหารงานบคคลในระดบมาก สอดคลองกบงานวจยเบกเกรย และสเทฟโควซ (Begley, P.T. and Stefkovich,

J.A.) ไดศกษาความสมพนธของการศกษาคณธรรมจรยธรรม และการปฏบตตามหลกศาสนามผลตอคานยมและภาวะผนาในสถานศกษา ผลการวจยพบวา ผนาในสถานศกษานอกจากเปนทยอมรบของชมชนวาเปนผมความรความสามารถทางการศกษาทจาเปนในการบรหารงานแลว ตองมภาวะผนาทยดหลกศาสนาและมคณธรรม มการแสดงออกทางจรยธรรมทเดนชดเกยวกบการวเคราะห การดแลเอาใจใสผทอยในปกครอง มความยตธรรม และใหการยอมรบผอนดวย

เมอพจารณารายดานพบวา การปฏบตตามทศพธราชธรรมดานความอดทน (x9) มความสมพนธกบการบรหารงานบคคล (Ytot) มากทสด อาจเนองมาจากผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต มความอดทนในการบรหารงาน อนเนองมาจากอปสรรคตาง ๆ ในการบรหารงานบคคล ดานการสรรหา การพฒนา การจายคาตอบแทน เปนตน ซงไมเปนไปตามความตองการบคลากรของผบรหารเทาทควร เนองจากมขอจาจดในบรบทตาง ๆ ของโรงเรยน และหนวยงานตนสงกด จงทาใหผบรหารตองมความอดทนทงในดานอารมณและดานการบรหารงานทตองใชความวรยะอตสาหะในการสนองงานคณะสงฆในสวนของการศกษาของพระภกษสงฆสามเณร ตามขอจากดทเปนอยในปจจบน เพอประโยชนสวนรวมสอดคลองกบผลงานวจยของพรพฒน สขสวสด ทไดศกษาวจยเรอง ความสมพนธระหวางระดบการใชทศพธราชธรรมกบประสทธผลการบรหารงานของผบรหารสถานศกษาสงกดสานกงานเขตพนทการศกษากาฬสนธ เขต 3 ผลการวเคราะหคาสหสมพนธ คอ ดานทาน ดานศล ดานการบรจาค ดานความซอตรง ดานความออนโยน ดานความเพยร ดานความไมโกรธ ดานความไมเบยดเบยน ดานความอดทน ดานความไมพโรธ กบประสทธผลการบรหารงาน 4 กลม คอ กลมงานวชาการ กลมงานงบประมาณ กลมงานบคคล และกลมงานบรหารทวไป พบวา มความสมพนธกนในทางบวกอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 สวนการปฏบตตามทศพธราชธรรมดานความซอตรง (x4) มความสมพนธกบการบรหารงานบคคล (Ytot) อยในระดบปานกลาง ซงมคาสมประสทธสหสมพนธนอยทสด หากเทยบกบการปฏบตตามทศพธราชธรรมดานอนๆ ตลอดจนการใหพนจากงาน (Y6) ซงมคาสมประสทธสหสมพนธอยในระดบตา อาจเปนเพราะกฎระเบยบ ประกาศ หรอคาสง ของหนวยงานตนสงกดของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ยงไมชดเจนในการสรรหา การวาจาง การเลกจาง ครและผสนบสนนการศกษาของโรงเรยน และผบรหารตองทางานใหเปนไปตามขอบงคบของ

124

โรงเรยน โดยผานความเหนชอบของคณะกรรมการโรงเรยน และภายใตกฎระเบยบ ของสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต จงทาใหการปฏบตตามทศพธราชธรรมดานดงกลาวมคาสมประสทธสหสมพนธกบการบรหารงานบคคล (Ytot) นอยทสด อยในระดบปานกลาง สอดคลองกบงานวจยพระจกร บางประเสรฐ ไดศกษาเรอง ความสมพนธระหวางการบรหารแนวทศพธราชธรรมกบการบรหารงานบคคลในโรงเรยนสงกดกรงเทพมหานคร กลมกรงธนใต ผลการวจยพบวา เมอนาองคประกอบของทศพธราชธรรมมาวเคราะหคาสมประสทธสหสมพนธกบองคประกอบของการบรหารงานบคคล พบวาดานอาชชวะ (ความซอตรง) มความสมพนธกบการไดมาซงบคคลในระดบปานกลาง มความสมพนธกบการบารงรกษาบคคลในระดบปานกลาง มความสมพนธกบการพฒนาบคคลในระดบปานกลาง มความสมพนธกบการใหบคคลพนจากงานในระดบปานกลาง

ขอเสนอแนะของการวจย

จากการศกษาวจยเรอง การปฏบตตามทศพธราชธรรมกบการบรหารงานบคคลของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต เพอใหเกดประสทธภาพยงขนและเพอเปนแนวทางในการศกษาวจยครงตอไป ซงมรายละเอยดดงน

ขอเสนอแนะของการวจย 1. ผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา สงกดสานกงานพระพทธศาสนา

แหงชาต ควรรกษามาตรฐานในการปฏบตตามหลกทศพธราชธรรม นไวและพฒนาใหดยง ๆ ขนไป ควรนาหลกพทธธรรมมากากบในการบรหารโรงเรยนดานตาง ๆ ในการครองตน ครองคน และครองงาน ควรวางนโยบายแผนงานและหลกการปฏบตใหเหมาะสม และสนบสนนใหครและบคลากรของโรงเรยนปฏบตตาม โดยเฉพาะเมอพจารณารายดาน พบวา การปฏบตตามทศพธราชธรรมดานทาน มคาเฉลยลาดบสดทาย ผบรหารควรพยายามปฏบตใหมากยงขนในสวนของการสรางแหลงเรยนร ใหเปนประโยชนแกสวนรวม เชน หองสมด ศนยการเรยนรของวดและชมชน เปนตน

2. จากการศกษา พบวา การบรหารงานบคคลของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1 สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต เมอพจารณารายดาน พบวา การใหพนจากงาน มคาเฉลยในลาดบสดทาย ผบรหารควรทาการประชมคร และกรรมการสถานศกษา หรอผมสวนเกยวของ วางระเบยบวนยหรอกฎเกณฑของโรงเรยนอยางชดเจน และสอดคลองกบระเบยบของหนวยงานตนสงกด โดยเฉพาะดานการใหบคลากรพนจากงาน ตลอดจนกระบวนการดาเนนการใหรอบคอบและยตธรรมกบทกฝายในการใหบคลากรพนจากงาน ผบรหารควรพยายามสรางบรรยากาศและแรงจงใจกบบคลากร ควรมการตงกองทน ซงเปนเงนนอกงบประมาณเพอจด

125

สวสดการตาง ๆ หรอรางวลเชดชเกยรต แกบคลากรในโรงเรยน รวมทงจดกจกรรมตาง ๆ ตามความเหมาะสม เพอเปนขวญและกาลงใจใหบคลากรปฏบตงานใหกบโรงเรยนอยางมประสทธภาพและยาวนาน เปนการสงเสรมใหบคลากรมสขภาพกายและสขภาพใจทสมบรณ ควรมการสงเสรมความเจรญกาวหนาใหบคลากรศกษาตอ เพอเพมพนความรความสามารถทเกยวของกบการพฒนาคณภาพการศกษาในโรงเรยน และควรมแผนความเจรญกาวหนาในสาขาวชาชพของบคลากร ทงน เพอใหการบรหารงานบคคลในโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา มคณภาพ เพมประสทธผลทงในสวนของการบรหาร และการจดการศกษาแกพระภกษสามเณร ซงเปนการสรางศาสนทายาทสบตออายของพระพทธศาสนา

ขอเสนอแนะเพอการวจยครงตอไป

จากขอคนพบขางตน เพอเปนประโยชนในการศกษาคนควาของผทสนใจทวไป ผวจยจงขอเสนอแนะเพอการวจยครงตอไปดงน

1. ควรศกษาวจยความสมพนธระหวางการปฏบตตามทศพธราชธรรมของผบรหารกบการบรหารงานฝายตาง ๆ ในโรงเรยน

2. ควรศกษาวจยการปฏบตตามทศพธราชธรรมของผบรหารกบประสทธผลของโรงเรยน 3. ควรศกษาวจยเกยวกบการปฏบตตามหลกพทธธรรมของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม

แผนกธรรม แผนกบาล และแผนกสามญศกษา กลมตาง ๆ 4. ควรศกษาวจยเชงลกเกยวกบการบรหารงานบคคล หรอแนวทางการบรหารงานบคคลทง

ดานการสรรหา การพฒนา การธารงรกษาไว ตลอดจนการใหพนจากงาน ในโรงเรยนพระปรยตธรรมทง 3 แผนก เพอเปนประโยชนในการจดการศกษาของคณะสงฆตอไป

5. ควรออกแบบเครองมอการวจยเพอทราบความจรง ไมใชถามความคดเหนอยางเดยว ซงจะตอบวตถประสงคของการวจยไดชดเจนกวา

126

รายการอางอง

ภาษาไทย

กมล ฉายาวฒนะ. บรหารคนและงานตามหลกการของพระพทธเจา. กรงเทพฯ : ชบาพลบลชชง เวรกส, 2550. การปฏบตงานตามภารกจของสถานศกษาทเปนนตบคคล . เขาถงเมอ 9 มนาคม 2555, เขาถงได จาก http://www.nakorntritrung.ac.th/nitibukkon.htm

กระทรวงศกษาธการ. คมอการบรหารสถานศกษาขนพนฐานทเปนนตบคคล. กรงเทพฯ: โรงพมพ ครสภา ลาดพราว, 2546. จอมพงศ มงคลวนช. การบรหารองคการและบคลากรทางการศกษา, พมพครงท 1 กรงเทพฯ: สานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2555.

ฉนทนา จนทรบรรจง. การศกษากบการพฒนาคณธรรม. กรงเทพฯ: สานกงานคณะกรรมการ การศกษาแหงชาต สานกนายกรฐมนตร, 2541. ชนงกรณ กณฑลบตร. หลกการจดการ (Principle of Management) องคการและการจดการ สมยใหม (Organization and Modern Management), กรงเทพฯ: โรงพมพแหง จฬาลงกรมหาวทยาลย, 2556. ชฎล นมนวล. “รปแบบความสมพนธเชงโครงสรางระหวางคณธรรมของผบรหารสถานศกษากบ ความภกดตอองคการของผรบบรการ” วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตร มหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร , 2552. ดารง คมพาล, ธรวรรณ มะโนรา, สมจตร โตนชยภม, “พฤตกรรมการบรหารงานบคคลตามหลก ทศพธราชธรรม ของผบ รหารสถานศกษาขนพนฐานสงกดสานกงานเขตพนท การศกษาสโขทย เขต 2” การคนควาอสระ ปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาการ บรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยนเรศวร, 2552. ถวล สมครรฐกจ. คมอจดการศกษาสงฆ. กรงเทพฯ: โรงพมพการศาสนา, 2540.

ท.กลวยไม ณ อยธยา. ทศพธราชธรรม. กรงเทพฯ: บรษท ตนออ จากด, 2542. ทองสข มาตยคาม. “การบรหารงานบคคลตามหลกธรรมาภบาลของสานกงานเขตพนทการศกษา มหาสารคาม เขต 2” วทยานพนธปรญญาครศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหาร การศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม, 2550.

ธงชย สนตวงษ. การจดการ พมพครงท 10 กรงเทพฯ: โรงพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2545.

127

ธงชย สนตวงษ. การบรหารทรพยากรมนษย=Human Resource Management พมพครงท 11

กรงเทพฯ: ประชมชาง, 2545

ธรวฒ บณยโสภณ. การบรหารอาชวและเทคนคศกษาเพอพฒนาอตสาหกรรม กรงเทพฯ: สถาบน เทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ, 2544. นพพงษ บญจตราดลย. โนตยอบรหาร. กรงเทพฯ: บพธการพมพ, 2548.

นพนธ กนาวงศ. หลกบรหารเบองตนเกยวกบการบรหารโรงเรยนและการนเทศการศกษา พมพ ครงท 4 กรงเทพฯ: บรรณกจเทรดดง, 2546. บวรศกด อวรรณโณ. ทศพธราชธรรกบพระมหากษตรยไทย พมพครงท 1 กรงเทพฯ: บรษท เอ.พ. กราฟค ดไซนและการพมพ จากด, 2551.

บรรยงค โตจนดา. การบรหารงานบคคล กรงเทพฯ: อมรการพมพ, 2543. ประเวศน มหารตนสกล. การบรหารจดการทรพยากรมนษยดวยเทคโนโลยสารสนเทศ กรงเทพฯ:

สมาคมสงเสรมเทคโนโลย ไทย-ญปน, 2545. พะยอม วงศสารศร. การบรหารงานบคคล. พมพครงท 4 กรงเทพฯ: พรานนกการพมพ, 2534.

การบรหารทรพยากรมนษย กรงเทพฯ: คณะวทยาการจดการสถาบนราชภฏสวนดสต , 2545. พชญาภา ยนยาว. “รปแบบการบรหารทรพยากรบคคลในสถาบนอดมศกษา” ดษฎนพนธปรญญา ปรชญาดษฎบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย ศลปากร, 2552. พรพฒน สขสวสด. “ความสมพนธระหวางระดบการใชทศพธราชธรรมกบประสทธผลการ บรหารงานของผบรหารสถานศกษาสงกดสานกงานเขตพนทการศกษากาฬสนธ เขต 3” วทยานพนธปรญญาครศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บญฑต วทยาลย มหาลยราชภฏสกลนคร, 2549. พระกฤษณพงษ เทยมแกว. “การศกษาพฤตกรรมการบรหารตามหลกพทธธรรม ของผบรหาร โรงเรยนพระปรยตธรรม ตามความคดเหนของครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญ ศกษา กลมท 7.” วทยานพนธปรญญาครศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหาร การศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏเลย, 2552.

พระจกร บางประเสรฐ. “ความสมพนธระหวางการบรหารแนวทศพธราชธรรมกบการบรหารงาน บคคลในโรงเรยนสงกดกรงเทพมหานคร กลมกรงธนใต” วทยานพนธปรญญาศลปศาสตร มหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏธนบร, 2554. พระไตรปฎก ฉบบสยามรฐ 2470. 45 เลม, กรงเทพฯ: มหามกฏราชวทยาลย, เลมท 11, 2535.

128

พระไตรปฎก ฉบบสยามรฐ 2470. 45 เลม, กรงเทพฯ: มหามกฏราชวทยาลย, เลมท 35, 2535. พระไตรปฎกและถรรถกถา แปล ไทย ฉบบ 200 ป แหงมหาจกรบรมราชวงศ กรงรตนโกสนทร พทธศกราช 2525. 91 เลม. พมพครงท 4 นครปฐม: โรงพมพมหามกฎราชวทยาลย, เลมท 62, 2543. พระไตรปฎกภาษาไทย ฉบบมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ฉลองสรราชสมบต 50 ป พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ภมพลอดลยเดชมหาราช 2539. 45 เลม . พมพครงแรก กรงเทพฯ: โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, เลมท 28, 2539. พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต). ภาวะผนา พมพครงท 7 กรงเทพมหานคร : สขภาพใจ, 2546. พจนานกรมพทธศาสตร ฉบบประมวลธรรม พมพครงท 13 กรงเทพมหานคร: โรง พมพบรษทอาร เอส พรนตงแมส โปรดกส จากด, 2548.

พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต). ธรรมนญชวต พมพครงท 57 กรงเทพมหานคร: สานกงาน พระพทธศาสนาแหงชาต, 2546. พระเจรญ สวฒโน. ทศพธราชธรรมของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ พมพครงท 3 กรงเทพมหานคร: มหามกฎราชวทยาลย, 2545.

พระชยวฒน ธมมวฑฒโน. 99 ธรรมวาทะ-ขอคด. กรงเทพมหานคร: เลยงเชยงการพมพ, 2552.

พระมหาณฐพล ดอนตะโก. “คณธรรมของผบรหารกบการปฏบตตามเกณฑมาตรฐานวชาชพคร ของครในสถานศกษาขนพนฐานสงกดสานกงานเขตพนทการศกษากาญจนบร เขต 1” วทยานพนธปรญญา ศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑต วทยาลย มหาวทยาลยศลปากร, 2551. พทธทาสภกข. ทศพธราชธรรม. กรงเทพมหานคร: สขภาพใจ, 2549. โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กลมท 1. เอกสารสรปผลการประชมเชงปฏบตการกลม โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา. ม.ป.ท. ,2554.

วรช นภาวรรณ. การวจยการจดการทรพยากรมนษย กรงเทพฯ: ฟอรเพซ, 2544. วสษฐ เดชกญชร. วนพอแหงชาต. กรงเทพมหานคร: อานวยเวบการพมพ, 2551.

ศรพชรา สทธกาธร แกวพจตร . “การใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน” ดษฎ นพนธปรญญาปรชญาดษฎบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร, 2551. ศรกาญจนา อศรางกร ณ อยธยา. “เหตปจจยทสมพนธกบความพงพอใจในการปฏบตงานของครใน ในโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา เขตการศกษาท 1” วทยานพนธ ค.ม. สาขาวชาการบรหารการศกษา คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฎสวนดสต, 2544.

129

สงเคราะห ปสนานนท. “ปญหาการบรหารงานบคคลของผบรหารโรงเรยนขยายโอกาสทาง การศกษา สงกดสานกงานประถมศกษาจงหวดตราด” วทยานพนธ กศ.ม.สาขาการ บรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยบรพา, 2543.

สมคด บางโม. องคการและการจดการ พมพครงท 3 กรงเทพมหานคร : บรษทวทยพฒน จากด,

2550.

สมคด บางโม. หลกและทฤษฎการบรหารการศกษา พมพครงท 4 กรงเทพฯ: สถาบนราชภฏพระ นคร, 2544. สมพร แพรมวน. “คณธรรมของผบรหารสถานศกษา ตามการรบรเชงประจกษของผบรหารและ ครผสอน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสงหบร.” (วทยานพนธครศาสตรมหา บณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏเทพสตร, 2551. สมเดจพระญาณสงวร (เจรญ สวฑฒนมหาเถร) สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายก. ทศบารม ทศพธราชธรรม กรงเทพฯ: มหามกฏราชวทยาลย, 2544. สมศกด บญป. พระสงฆกบการศกษาไทย. กรงเทพฯ: มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, 2547.

สมย สวางวงษ. “ปญหาการบรหารงานบคคลของผบรหารในโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญ ศกษา กลมท 12” วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑต วทยาลย มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร, 2550.

สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ.แนวทางการกระจายอานาจการ บรหารและการจดการศกษาใหคณะกรรมการการสานกงานเขตพนทการศกษาและ สถานศกษาตามกฎกระทรวงกาหนดหลกเกณฑและวธการกระจายอานาจการบรหาร และ การจดการศกษา พ.ศ.2550. กรงเทพมหานคร : โรงพมพชมชนสหกรณ การเกษตรแหงประเทศไทย จากด, 2550. สานกงานคณะกรรมการศกษาแหงชาต. การจดการเรยนการสอนพระปรยตธรรม แผนก

บาล. กรงเทพฯ: พมพดการพมพ, 2546.

สานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต. เขาถงเมอ 1 มนาคม 2555, เขาถงไดจาก

http://deb.onab.go.th/Doc/deb/deb.pdf.

http://www.onab.go.th/index.php?option=com_content&view=article&id=7 7&Itemid=67

http://debgo10.onab.go.th/index.php?option=com_content&view=article&i

d=295:-4-&catid=57:2009-09-30-18-27-48

130

สมพศ ใชเฮง. การจงใจ (Motivation) ปจจยทสงผลตอความสาเรจขององคการ. เขาถงเมอ 24 มนาคม 2555, เขาถงไดจาก

www.iti.org/eqi/modules.php?name=Forums&fileviewtopic&t=8569

เสนาะ ตเยาว. การบรหารงานบคคล พมพครงท 12 กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2543. สจตรา มจารส. “การบรหารงานตามหลกธรรมาภบาลของผบรหาร” การคนควาอสระปรญญา ศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย ศลปากร, 2550. สดหทย เบญจศรวรรณ. “ความสมพนธระหวางพฤตกรรมผนาของผบรหารโรงเรยนกบการ บรหารงานบคลากรในโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานเขตราชเทว สงกด กรงเทพมหานคร” สารนพนธ การศกษามหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑต วทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, 2548.

สเมธ ตนตเวชกล. ใตเบองพระยคลบาท, พมพครงท 10 กรงเทพมหานคร: มตชน, 2555.

อรนช พรนทร. “ความพงพอใจในการปฏบตงานของขาราชการครโรงเรยนมธยมศกษาสหวทยาเขต เพชรบรพา จงหวดสระแกว” ปรญญานพนธ กศ.ม. สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยบรพา, 2546.

อทย สมพนธ . “ความตองการพฒนาบคลากรของสานกงานปลดกระทรวงศกษาธการของ ผปฏบตงานในจงหวดระยอง” ปรญญานพนธ กศ.ม. สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยบรพา, 2543.

ภาษาตางประเทศ

Ale, Agado. “Staff Development in Effective Boarder Schools.” Ph.D. Dissertation, the

University of Texus, Australia, 1988.

Beach, D.S. Personal : The management of people at work. 2 nd ed. New York :

Macmillan. ,1970.

Begley, P.T. and Stefkovich, J.A. “Education, ethics, and the cult of efficiency:

implicationsfor values and leadership:” Journal of Educational

Administration. 42, 2.,(2004.) : 132-136.

Best, John W. Research in Education, Englewood Cliffs, New Jersey:Prentice-Hall Inc.,

1970.

131

Coopper, Wolliam R. A study of the Merit Reward for Teacher Programs in Hanover,

Dissertation Abstracts International. 8,7 (May 1991) : 1143

Cronbach, Lee J. Essentials of Psychological Testing. 3rd ed. New York : Harper&

Row Publishing, 1974.

Flippo, Edwin B. Principle of Personnel Management. New York : McGraw – Hill.

,1984.

Katz, Danicl and Robert L.Khan, The social Psychology of Organization, 2nded.

New York : John Wiley & Son ,1978.

Harris, Ben M. Personnel Administration in Education. Boston : Allyn and Bacon.

,1979.

Herman S. Jacob and Katherine Jillson, Executive Productivity. New York : AMACOM,

1974.

Herzberg, Frederick. Work and Nature of man. Cleveland : Word Publishing

Company.,1966.

Henry Daniel, “A Profile on Personnel Administrators of Public School Systems in the

State of Missouri,” Dissertation Abtracts In ternational 5 (October1979) :

1776-A

Maslow, A.H. Motivation and Personality. 2nd ed. New York : Harper & Row. ,1970.

Nigro, F.A. Public personal administration. New York : Harper & Row. ,1973.

Rensis Likert, อางถงใน พวงรตน ทวรตน, วธการวจยพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร, พมพ ครงท 7. กรงเทพมหานคร: สานกทดสอบทางการศกษาและจตวทยา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒประสานมตร, 2540. Sloane, Etta K. Principals and Inservice Training : Knowledge, Attitude and

mainstreaming Practice., Dissertation Abstracts International, p.38 – A.

,1983.

United Nation, การสรางวฒนธรรมคอรปชนในประเทศทกาลงพฒนา เขาถงเมอ 1 มนาคม 2555, เขาถงไดจาก www.gotoknow.org/blogs/posts/19949?locale=en

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก - หนงสอขอความอนเคราะหตรวจสอบเครองมอวจย - รายนามผเชยวชาญ

134

135

รายนามผเชยวชาญตรวจสอบเครองมอวจย 1. ผชวยศาสตราจารยพระครสนทรธรรมโสภณ (วเชยร ป าวฑโฒ) ผชวยเจาอาวาสวดเสนหาพระอารามหลวง เจาคณะอาเภอบางเลน จ.นครปฐม (ธรรมยต) รองอธการบด มหาวทยาลยมหามกฎราชวทยาลย วทยาเขตสรนธรราช วทยาลย ในพระราชปถมภ 2. ดร.พระมหาไกรวรรณ ชนทตตโย รองประธานฝายวจยและจดการความรกลมเพอชวตดงาม สนง.สงเสรมคณธรรม จรยธรรมฯ วดสระเกศ อาจารยประจาหลกสตรศกษาศาสตรดษฎบณฑต คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยมหามกฏราชวทยาลย 3. ผชวยศาสตราจารย ดร.ธรศกด อนอารมยเลศ อาจารยประจาภาควชาพนฐานทางการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศลปากร วทยาเขตพระราชวงสนามจนทร 4. ดร.สรยะ รปหมอก ผอานวยการโรงเรยนวดสระยายโสม อ.กาแพงแสน จ.นครปฐม 5. น.ส.อรทย นตรดษฐ ครชานาญการพเศษ กศ.ม. ภาษาไทย โรงเรยนวดดอนทราย อ.ปากทอ จ.ราชบร

ภาคผนวก ข - หนงสอถงหนวยงานขอทดลองเครองมอ

- รายชอโรงเรยนขอทดลองเครองมอ

137

138

รายชอโรงเรยนทดลองเครองมอ

1. โรงเรยนวดสรกาญจนาราม แผนกสามญศกษา อ.เมอง จ.กาญจนบร 2. โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา วดนเวศธรรมประวต อ.บางประอน จ.พระนครศรอยธยา 3. โรงเรยนพระปรยตธรรมวดโบสถ อ.อนทรบร จ.สงหบร 4. โรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกสามญศกษา วดธรรมการามวรวหาร อ.เมอง จ.ประจวบครขนธ

ภาคผนวก ค คาความเชอมนของเครองมอ

140

Reliability Statistics

Cronbach's

Alpha N of Items

.908 69

Case Processing Summary

N %

Cases Valid 36 100.0

Excludeda 0 .0

Total 36 100.0

a. Listwise deletion based on all variables in

the procedure.

Item-Total Statistics

Scale Mean if

Item Deleted

Scale

Variance if

Item Deleted

Corrected

Item-Total

Correlation

Cronbach's

Alpha if Item

Deleted

aทาน 223.36 194.923 .691 .907

a2 224.11 195.702 .617 .907

a3 223.97 199.513 .702 .907

a4 223.50 189.629 .550 .907

a5 223.36 193.952 .718 .907

bศล 223.06 194.683 .785 .907

b2 223.22 193.721 .734 .907

b3 223.28 193.863 .617 .907

b4 223.25 193.393 .540 .907

cการบรจาค 223.31 192.333 .552 .907

c2 223.64 195.437 .422 .907

c3 223.75 193.850 .570 .907

c4 224.00 194.343 .488 .907

dความซอตรง 223.25 189.736 .782 .907

d2 223.31 191.933 .536 .907

d3 223.28 187.521 .679 .907

d4 223.22 189.263 .720 .907

eความออนโยน 222.94 190.854 .745 .907

e2 222.83 193.343 .709 .907

e3 223.28 189.406 .662 .907

e4 223.36 190.352 .688 .907

fความเพยร 223.53 193.342 .743 .907

f2 223.64 189.094 .764 .907

141

f3 223.78 193.606 .646 .907

f4 223.72 194.492 .770 .907

gความไมโกรธ 223.22 188.921 .641 .907

g2 223.03 185.228 .748 .907

g3 223.67 194.457 .562 .907

g4 223.36 192.523 .634 .907

hความไมเบยดเบยน 223.14 194.066 .636 .907

h2 223.19 194.104 .504 .907

h3 223.14 194.866 .620 .907

h4 223.08 192.421 .791 .907

iความอดทน 223.56 197.740 .420 .907

i2 223.19 192.390 .575 .907

i3 223.53 197.113 .464 .907

jความไมพโรธ 223.33 193.943 .684 .907

j2 223.17 194.829 .681 .907

kการสรรหาบคลากร 223.44 195.454 .745 .907

k2 223.61 190.702 .701 .907

k3 223.56 189.054 .633 .907

k4 223.44 191.511 .624 .907

k5 223.75 194.993 .720 .907

k6 224.00 193.371 .747 .907

k7 223.72 194.492 .792 .907

lการพฒนาบคลากร 224.03 194.656 .706 .907

l2 224.11 196.616 .701 .907

l3 224.08 193.450 .755 .907

l4 224.47 198.656 .740 .907

l5 224.25 196.536 .706 .907

mการจายคาตอบแทน

223.50 194.486 .713 .907

m2 223.83 194.143 .694 .907

m3 223.64 192.694 .759 .907

m4 224.42 199.793 .635 .907

m5 223.64 192.580 .687 .907

nการรวมพลง 223.44 199.683 .725 .907

n2 223.39 199.159 .712 .907

142

n3 223.44 199.854 .637 .907

n4 224.03 201.856 .403 .907

n5 223.94 199.025 .677 .907

oการธารงรกษา 223.67 202.914 .618 .907

o2 223.86 199.437 .608 .907

o3 224.03 197.571 .792 .907

o4 224.28 194.492 .752 .907

o5 224.08 198.079 .419 .907

pการใหพนจากงาน 224.28 190.378 .660 .907

p2 224.28 194.606 .605 .907

p3 224.11 192.044 .775 .907

p4 223.56 190.197 .749 .907

ภาคผนวก ง - หนงสอขอความอนเคราะหในการเกบรวบรวมขอมล - รายชอโรงเรยนกลมตวอยาง

144

145

รายชอโรงเรยนทเปนกลมตวอยาง 1. โรงเรยนวชรมกฏ กรงเทพมหานคร 2. โรงเรยนบาลสาธตศกษา มจร. กรงเทพมหานคร 3. โรงเรยนวดศรบญเรอง กรงเทพมหานคร 4. โรงเรยนบาลเตรยมอดมศกษา มจร. กรงเทพมหานคร 5. โรงเรยนพทธศาสตรวทยา กรงเทพมหานคร 6. โรงเรยนวดกาญจนสงหาสนวทยา กรงเทพมหานคร 7. โรงเรยนพระปรยตธรรมวดพรหมรงษ กรงเทพมหานคร 8. โรงเรยนพระปรยตธรรมวดธรรมมงคล กรงเทพมหานคร 9. โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษาวดเวตวนธรรมาวาส กรงเทพมหานคร 10. โรงเรยนวดผองพลอยวรยาราม กรงเทพมหานคร 11. โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษาวดเสนหา จ.นครปฐม 12. โรงเรยนพระปรยตธรรมมหาสวสดวทยา จ.นครปฐม 13. โรงเรยนวดโกเมศรตนาราม จ.ปทมธาน 14. โรงเรยนพระปรยตธรรมพระราหล จ.ปทมธาน

ภาคผนวก จ เครองมอในการวจย

147

แบบสอบถามเพอการวจย เรอง การปฏบตตามทศพธราชธรรมกบการบรหารงานบคคลของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม

แผนกสามญศกษา สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต -----------------------------

คาชแจง 1. แบบสอบถามฉบบนมวตถประสงคเพอทราบการปฏบตตามทศพธราชธรรมกบการบรหารงานบคคลของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต 2. แบบสอบถามฉบบน ผตอบแบบสอบถาม ไดแก 2.1 ผบรหาร 3 รป/คน (ผ อานวยการ รองผ อานวยการฝายบรหาร รองผอานวยการฝายวชาการ) 2.2 ครผสอน 3 รป/คน 2.3 กรรมการสถานศกษา 3 รป/คน

3. แบบสอบถามฉบบนม 3 ตอน ประกอบดวย 3.1 ขอมลเกยวกบสถานภาพขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม จานวน 5 ขอ 3.2 ขอมลเกยวกบการปฏบตตามทศพธราชธรรมของผบรหาร จานวน 38 ขอ

3.3 ขอมลเกยวกบการบรหารงานบคคลในสถานศกษา จานวน 31 ขอ ขอความกรณาทานไดโปรดใหขอมลตามสภาพความเปนจรงทปรากฏอยในสถานศกษาของทาน และกรณาตอบใหครบทกขอ เพราะขอมลทสมบรณเทานน จงจะสามารถนามาวเคราะหได และขอรบรองวาจะไมมผลกระทบทางลบตอตวทานหรอสถานศกษาของทานทงทางตรงและทางออมแตอยางใด หวงเปนอยางยงวาคงไดรบความอนเคราะหดวยดจากทก ๆ ทาน

ขอขอบพระคณมา ณ โอกาสน

พระมหาวระพนธ ผองผาลา นกศกษาระดบบณฑตศกษาภาควชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

148

แบบสอบถามเพอการวจย เรอง การปฏบตตามทศพธราธรรมกบการบรหารงานบคคลของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม

แผนกสามญศกษา สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต -----------------------------

ตอนท 1 ขอมลเกยวกบสถานภาพสวนตวของผตอบแบบสอบถาม คาชแจง โปรดเขยนเครองหมาย ใน หนาขอความทตรงกบสถานภาพของทาน

ขอท สถานภาพสวนตวของผตอบแบบสอบถาม สาหรบผวจย 1 เพศ

บรรพชต คฤหสถชาย

คฤหสถหญง

[ ] 01

2 อาย

ตากวา 30 ป 41-50 ป

31-40 ป 51 ป ขนไป

[ ] 02

3 ระดบการศกษา ตากวาปรญญาตร ปรญญาตร ปรญญาโท สงกวาปรญญาโท

[ ] 03

4 ตาแหนงหนาท ผอานวยการ รองผอานวยการฝายบรหาร รองผอานวยการฝายวชาการ คร กรรมการสถานศกษา

[ ] 04

5 ประสบการณในการทางานในปจจบน ไมเกน 5 ป 6-10 ป 11-15 ป 16 ปขนไป

[ ] 05

149

ตอนท 2 ขอมลเกยวกบการปฏบตตามทศพธราชธรรมของผบรหาร คาชแจง โปรดเขยนเครองหมาย ลงใน ลงในชองระดบพฤตกรรมของผบรหารตามสภาพ ความเปนจรง โดยพจารณาระดบการปฏบตตามทศพธราชธรรมของผบรหารโรงเรยนของ ทาน ตามความคดเหนของทานวาอยในระดบใด

ขอท

การปฏบตตามทศพธราชธรรมของผบรหาร

ระดบการปฏบตของผบรหาร สาหรบผวจย

มากทสด 5

มาก 4

ปานกลาง

3

นอย 2

นอยทสด 1

ทาน 1 ผบรหารมการใหทรพยสนของตน เพอ

เปนประโยชนตอสวนรวม

[ ] 06 2 ผบรหารมการสรางแหลงเรยนร ใหกบ

ชมชน เชน หองสมดชมชน ศนยการเรยนรชมชน

[ ] 07

3 ผบรหารส ง เสรม ใหม การฝ กอบรม สมมนา เพอเพมพนความรใหแกครและบคลากรภายในโรงเรยน

[ ] 08

4 ผบรหารใหคาแนะนา และคาปรกษาแกครและบคลากรในโรงเรยน

[ ] 09

5 ผบรหารมการใหอภยแกครและบคลากรภายในโรงเรยนททาความผดและยอมรบความผดนน

[ ] 10

ศล 6 ผบรหารมการปฏบตตามพระธรรมวนย

สารวมกาย วาจา เปนทศรทธาแกบคลากรและผพบเหน

[ ] 11

7 ผบรหารมการปฏบตงานโดยความซอสตยสจรตทงตอหนาและลบหลง

[ ] 12

150

ขอท

การปฏบตตามทศพธราชธรรมของผบรหาร

ระดบการปฏบตของผบรหาร สาหรบผวจย

มากทสด 5

มาก 4

ปานกลาง

3

นอย 2

นอยทสด 1

8 ผบรหารมการประพฤตตนตามทานองคลองธรรม เ ป นแบบอย า งท ด แ กบคลากรและผพบเหน

[ ] 13

9 ผบรหารไมประพฤตผดศล [ ] 14 การบรจาค

10 ผบรหารปฏบตงานดวยความเสยสละ อทศความสขสวนตน เพอประโยชนสวนรวม

[ ] 15

11 ผบรหารมการมอบส งของใหแกครน ก เ ร ย น แ ล ะ ผ อ น โ ด ย ไ ม ห ว งผลตอบแทน

[ ] 16

12 ผบรหารมความเออเฟอเผอแผแกคร และบคลากรในโรงเรยน

[ ] 17

13 ผบรหารไดใหความชวยเหลอ เกอกล คาจน แกผทขดสนขาดแคลน

[ ] 18

ความซอตรง 14 ผ บ ร ห า ร ม ก า ร บ ร ห า ร ง า น อ ย า ง

ตรงไปตรงมา เปดเผย โปรงใสตรวจสอบได

[ ] 19

15 ผบรหารปฏบตตนตอครและบคลากรดวยความจรงใจไมมอคต

[ ] 20

16 ผบรหารบรหารงานดวยความซอตรงไมท จ ร ต ต อ ห น า ท ก า ร ง า น เ พ อ ห าผลประโยชนใหตวเอง

[ ] 21

17 ผบรหารมความซอสตยตอตนเองและผอน

[ ] 22

151

ขอท

การปฏบตตามทศพธราชธรรมของผบรหาร

ระดบการปฏบตของผบรหาร สาหรบผวจย

มากทสด 5

มาก 4

ปานกลาง

3

นอย 2

นอยทสด 1

ความออนโยน 18 ผบรหารมการวางตวเหมาะสมกบวฒ

ภาวะของตน

[ ] 23 19 ผบรหารเปนผมสมมาคารวะออนนอม

ถอมตนตอผใหญ

[ ] 24 20 ผบรหารเปนผมความสขมนมนวล [ ] 25 21 ผบรหารมความรสกยนดเมอครและ

บคลากรประสพความสาเรจ

[ ] 26 ความเพยร (ตบะ)

22 ผบรหารมการขมความทะยานอยากในสงทไมจาเปน ปฏบตตนตามหลกความพอด ดาเนนชวตยดหลกความพอเพยง

[ ] 27

23 ผบรหารมการปฏบตตามขอวตรปฏบต มการสวดมนตสมาเสมอ

[ ] 28

24 ผบรหารรจกอดทน อดกลน ตอสงยวยตางๆ ทเขามากระทบอารมณ

[ ] 29

25 ผบรหารมความอดทนอดกลนตอสภาวะแรงกดดนตางๆ ทมากระทบ

[ ] 30

ความไมโกรธ 26 ผบรหารมจตไมคดราย มงรายตอครและ

บคลากรผเกยวของในโรงเรยน

[ ] 31 27 ผบรหารเปนผไมคดอาฆาต พยาบาท

ผอน

[ ] 32 28 ผบรหารมการแผเมตตาจตใหผอนอยาง

สมาเสมอ

[ ] 33 29 ผบรหารรจกการใหอภยและเขาใจผอน [ ] 34

152

ขอท

การปฏบตตามทศพธราชธรรมของผบรหาร

ระดบการปฏบตของผบรหาร สาหรบผวจย

มากทสด 5

มาก 4

ปานกลาง

3

นอย 2

นอยทสด 1

ความไมเบยดเบยน 30 ผบรหารไมเอารดเอาเปรยบคร บคลากร

และผทเกยวของในโรงเรยน

[ ] 35 31 ผบรหารไมเบยดเบยนผทเสยโอกาสและ

ดอยกวา

[ ] 36 32 ผบรหารไมใชอานาจเกนขอบเขต ในทาง

ทผดศลธรรมและกฎหมาย อนกอใหเกดความทกขความเดอดรอนตอตนเองและผอน

[ ] 37

33 ผบรหารมการวางตวเปนกลาง ใหความเปนธรรมกบทกฝ าย เมอ เกดความขดแยงในโรงเรยน

[ ] 38

ความอดทน 34 ผบรหารไมหวนไหวตอคานนทาและ

สรรเสรญของผอน

[ ] 39 35 ผบรหารไมละทงหนาทโดยมชอบ [ ] 40 36 ผบรหารมความอดทนตอปญหา และ

ส า ม า ร ถ ต อ ส ก บ อ ป ส ร ร ค ใ น ก า รบรหารงาน

[ ] 41

ความไมพโรธ 37 ผบรหารปฏบตหนาทดวยความถกตองด

งาม อยางเสมอตนเสมอปลาย

[ ] 42 38 ผบรหารมการดาเนนชวตตามหลกธรรม

และกฎหมายบานเมอง

[ ] 43

153

ตอนท 3 ขอมลเกยวกบการบรหารงานบคคลของผบรหาร คาชแจง โปรดเขยนเครองหมาย ลงใน ลงในชองระดบพฤตกรรมของผบรหารตามสภาพ ความเปนจรง โดยพจารณาระดบการบรหารงานบคคลของผบรหารโรงเรยนของทาน ตาม ความคดเหนของทานวาอยในระดบใด

ขอท

การบรหารงานบคคลของผบรหาร

ระดบการปฏบตของผบรหาร สาหรบผวจย

มากทสด 5

มาก 4

ปานกลาง

3

นอย 2

นอยทสด 1

การสรรหาบคลากร 1 ผบรหารมนโยบายแผนงานการสรรหา

บคลากร

[ ] 44

2 ผบรหารคานงถงความรความสามารถของบคลากรทดาเนนการสรรหา

[ ] 45

3 ผบรหารมการกาหนดคณสมบตของบคคลทสรรหาใหเหมาะสมกบตาแหนงงาน

[ ] 46

4 ผบรหารใชหลกคณธรรมในการสรรหาบคคลเขามาทางาน

[ ] 47

5 ผบรหารมการทดสอบเพอใหไดบคคลทดทสดเขามาทางาน

[ ] 48

6 ผบรหารมการสมภาษณบคคลทเขารบการคดเลอก เพอใหไดบคคลทดทสดเขามาทางาน

[ ] 49

7 ผบรหารมการควบคมกระบวนการสรรหาใหเปนไปตามนโยบายและแผนงานโดยความถกตองและเปนธรรม

[ ] 50

การพฒนาบคลากร 8 ผ บ ร ห า ร ม ก า ร ด า เ น น ก า ร จ ด ท า

แผนพฒนาเพมพนความรความสามารถใหบคลากรเปนรายบคคล

[ ] 51

154

ขอท

การบรหารงานบคคลของผบรหาร

ระดบการปฏบตของผบรหาร สาหรบผวจย

มากทสด 5

มาก 4

ปานกลาง

3

นอย 2

นอยทสด 1

9 ผบรหารมการจดกจกรรมโดยการเพมประสบการณความรในการทางานใหแกบคลากร เพอใหบคลากรนาไปใชไดอยางมประสทธภาพ

[ ] 52

10 ผบรหารมการสงเสรมบคลากรใหมการฝกอบรมดงาน ประชม สมมนา เฉพาะงาน เพอเพมพนความรความสามารถใหแกบคลากร

[ ] 53

11 ผบรหารมแผนความกาวหนาในสาขาวชาชพของแตละงาน

[ ] 54

12 ผบรหารมการสงเสรมใหบคลากรศกษาตอ เพอเพมพนความรความสามารถทเ ก ย ว ข อ ง ก บ ก า ร พฒน า ค ณ ภ าพการศกษาในโรงเรยน

[ ] 55

การจายคาตอบแทน 13 ผบรหารกาหนดคาตอบแทนทเปนเงน

ใหกบบคลากรในโรงเรยน

[ ] 56

14 ผบรหารจายคาตอบแทนโดยคานงถงคาครองชพ วฒการศกษา

[ ] 57

15 ผบรหารจายคาตอบแทนเหมาะสมกบงานทรบผดชอบ

[ ] 58

16 ผบรหารมสวสดการตางๆ แกบคลากรในโรงเรยนอยางเพยงพอและเหมาะสม

[ ] 59

17 ผบรหารจายคาตอบแทนเปนธรรม แกบคลากรทกคนในโรงเรยน

[ ] 60

155

ขอท

การบรหารงานบคคลของผบรหาร

ระดบการปฏบตของผบรหาร สาหรบผวจย

มากทสด 5

มาก 4

ปานกลาง

3

นอย 2

นอยทสด 1

การรวมพลง 18 ผบรหารระดมความรความสามารถของ

บคลากรในโรงเรยน เพอพฒนาคณภาพโรงเรยน

[ ] 61

19 ผบรหารสง เสรมใหบคลากรทางานรวมกนเปนทม

[ ] 62

20 ผบรหารมกจกรรมสงเสรมความสามคครวมแรงรวมใจในโรงเรยน

[ ] 63

21 ผบรหารมการสรางบรรยากาศทดในการทางาน

[ ] 64

22 ผบรหาร บรหารทรพยากรบคคลอยางมประสทธภาพ

[ ] 65

การธารงรกษา 23 ผบรหารมกจกรรมสงเสรมสรางความ

สมพนธภาพกบบคลากรในโรงเรยน

[ ] 66 24 ผ บรห าร มการสร า งบรรยากาศให

บคลากรมความเตมใจในการปฏบตงาน

[ ] 67 25 ผ บ ร ห า รม ก จ ก ร ร ม ใ ห บ ค ล า ก ร ม

ความรสกมความสขทไดปฏบตงาน

[ ] 68 26 ผบรหารมการใหรางวลเชดชเกยรต

บคลากรทปฏบตงานดเดนประจาป

[ ] 69 27 ผบรหารสนบสนน สงเสรมใหบคลากรม

สขภาพกายสขภาพใจทสมบรณ

[ ] 70

156

ขอท

การบรหารงานบคคลของผบรหาร

ระดบการปฏบตของผบรหาร สาหรบผวจย

มากทสด 5

มาก 4

ปานกลาง

3

นอย 2

นอยทสด 1

การใหพนจากงาน 28 ผ บ ร ห าร ม ระ เบ ยบว น ยกฎ เกณฑ

บทลงโทษของโรงเรยน อยางชดเจน

[ ] 71 29 ผบรหารมการใหพนจากงานเนองจาก

อายมากหรอเกษยณอายราชการ

[ ] 72 30 ผบรหารมการดาเนนการทางวนยกบ

บคลากรอยางเหมาะสม

[ ] 73 31 ผบรหารดาเนนการอยางรอบคอบและ

ยตธรรมกบทกฝายในการใหบคลากรพนจากงาน

[ ] 74

157

ประวตผวจย ชอ-สกล พระมหาวระพนธ ผองผาลา ทอยปจจบน 588 วดเสนหา ตาบลพระปฐมเจดย อาเภอเมองนครปฐม จงหวดนครปฐม ประวตการศกษา พ.ศ.2544 สอบไลได นกธรรมเอก สานกเรยนวดเสนหา ตาบลพระปฐมเจดย อาเภอเมองนครปฐม จงหวดนครปฐม พ.ศ.2548 สอบไลไดเปรยญธรรม 3 ประโยค และจบชนมธยมศกษาปท 6 สานกเรยนวดเสนหา ตาบลพระปฐมเจดย อาเภอเมองนครปฐม จงหวดนครปฐม พ.ศ.2549 สอบไลไดเปรยญธรรม 4 ประโยค สานกเรยนวดเสนหา ตาบลพระปฐมเจดย อาเภอเมองนครปฐม จงหวดนครปฐม พ.ศ.2553 สาเรจการศกษา ปรญญาศาสนศาสตรบณฑต มหาวทยาลยมหามกฏราชวทยาลย พ.ศ.2554 ศกษาตอระดบปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยศลปากร ประวตการทางาน พ.ศ.2547 ครสอนศลธรรมในโรงเรยน ในเขตอาเภอเมองนครปฐม จงหวดนครปฐม พ.ศ.2550- ปจจบน ครโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษาวดเสนหา ตาบลพระปฐมเจดย อาเภอเมองนครปฐม จงหวดนครปฐม พระธรรมวทยากร กรมการศาสนา กระทรวงวฒนธรรม