16. Poal, M. 1993. Teoría de La Socialización Diferencial Mujer-Varón
A socialización diferencial
127
Igualdade e xénero Conceptos básicos Mar F. Cendón Módulo de igualdade de oportunidades para persoal da Deputación de Pontevedra. Pontevedra, maio de 2016.
Transcript of A socialización diferencial
Igualdade e xéneroConceptos básicos
Mar F. Cendón
Módulo de igualdade de oportunidades para
persoal da Deputación de Pontevedra.
Pontevedra, maio de 2016.
O proceso de socialización diferencial
SocializaciónÉ un proceso no cal as persoas na interacción con outras pesoas aprendemos e interiorizamos os valores, as actitudes, as expectativas e os comportamentos característicos da sociedade na que nacimos e que nos permiten desenvolvernos nela (Giddens, 2001).
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
A familia
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Como?A roupa e as cores
A decoración do cuarto
As expectativas da familia
Trato distinto por parte de quen integran o seu entorno familiar
Cantidade e calidade das interaccións
Roles de pai/s e nai/s
Reforzamento diferencial de condutas
Adxudicación de xoguetes diferentes
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Dinah Goldstein «Fallen Princesses»
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Catálogo de xoguetes da xoguetería Toys’r'us (2015)
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Catálogo de xoguetes da xoguetería Toys’r'us (2015)
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Catálogo de xoguetes da xoguetería Toys’r'us (2015)
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Catálogo de xoguetes da xoguetería Toys’r'us (2015)
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Catálogo de xoguetes da xoguetería Toys’r'us (2015)
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Catálogo de xoguetes da xoguetería Toys’r'us (2013)
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Catálogo de xoguetes da xoguetería Toys’r'us (2014)
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Catálogo de xoguetes da xoguetería Toys’r'us (2013)
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Catálogo de xoguetes da xoguetería de El Corte Inglés (2014)
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Catálogo de xoguetes da xoguetería Toys’r'us (2013)
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Catálogo de xoguetes da xoguetería Top Toys (Suecia, 2012)
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Catálogo de xoguetes da xoguetería Toy Planet (2014/15)
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Catálogo de xoguetes da xoguetería Toy Planet (2014/15)
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Catálogo de xoguetes da xoguetería Toy Planet (2014/15)
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Catálogo de xoguetes da xoguetería Toy Planet (2014/15)
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Como saber se un xoguete é para rapaces ou para rapazas?
Xogas con el cos teus xenitais?
SI NON
Non é para crianzas
É para nenas e para nenos.
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Segundo recolle un artigo do New York Times un catálogo de Sears de 1975 tiña só un 2% dos xoguetes publicitados de forma clara para nenas ou nenos, mentres que en 2012, todos os produtos da tenda online de Disney o estaban.
Nun estudo do ano 2000 de Adie Nelson (University of Waterloo, Ontario) sobre 469 disfraces, atopou que menos do 10 % eran de xénero neutro; ademais os dos «nenos» referíanse a profesións (policia, bombeiro…) e os das «nenas» tiñan que ver coa apareincia ou coas relacións. Unha actualización deste estudo amosou que na actualidade os disfraces das nenas estaban moito máis sexualizados.
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Decálogo para elixir xoguetes non sexistas e non violentos
1- O xogo é libre e espontáneo. Non hai xoguetes de nenas ou de nenos. Evitemos que se transmita esa idea.
2-Non hai cores de nenas ou de nenos. Elixamos as cores, non deixemos que elas non elixan a nós.
3-Intentemos elixir xoguetes que reflictan a diversidade de cada persoa.
4-Escollamos os xoguetes tendo en conta que sexan seguros, acordes coa idade e libres de prexuízos sexistas.
5-Elixamos xoguetes que reúnan a nenas e nenos cooperando e compartindo espazos, tanto públicos como domésticos.
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
6-Regalemos xoguetes que promovan todas as capacidades e habilidades de nenas e nenos, tanto xogos tranquilos como os que requiren habilidade física.
7- Busquemos xogos e xoguetes que potencien a igualdade na participación e o desenvolvemento de sentimentos e afectos, sen diferenciación.
8-Evitemos xoguetes, xogos e videoxogos violentos. Eduquemos para resolver problemas de forma positiva, construtiva e creativa.
9-A publicidade amosa imaxes distintas das que queremos sinalarlles. É importante escoitar as crianzas pero non dicirlles que si a todo.
10-Busquemos libros, xogos, videoxogos e xoguetes nos que se nomeen e estean presentes nenas e nenos.
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
ReflexionaQue representan estes modelos de muller?
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
E estes?
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
E os seguintes personaxes masculinos, transmiten os mesmos valores e actitudes que as súas compañeiras?
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Podes citar algunha personaxe feminina que teña caracterísitcas similares a estes superheroes?
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Nenas Nenos
Como se llesdescribe?
Pasivas, sensibles, coidadosas
A súa descrición céntrase no seu
aspecto e valores: doce, boa, amable.
Activos, fortes,valentes. A súa
descrición é neutra: altos/baixos, de pelo escuro ou claro e os seus valores: forte,
guai, duro.
Considéranse bos cando son…
Pasivas, silenciosas, responsables.
Activos, chamativos, travesos.
Descriciónsemocionais
Triste, destrozada, molesta.
Enfadado, irritado, frustrado.
Lugar de ubicaciónNa súa casa, a miúdo
no interiorFóra, vivindo
aventuras.
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Cres que é posible mudar estes estereotipos por parte das familias?
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
O ámbito educativo
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
O ámbito educativo
É, despois da familia, o primeiro espazo onde nos socializamos.
É o lugar de confluencia de coñecementos, valores e comportamentos.
Desde a escola, nenas e nenos seguen aprendendo unha conduta sexualmente tipificada.
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Que elementos dos sistema educativo che parece que poden dar como resultado unha educación sexista?
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Currículum formal
Currículum real
Currículum oculto
Currículum oculto, por omisión
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Factores que inflúen• A interacción co grupo
de iguais.
• As mestras e mestres.
• O coñecemento.
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Que variables discriminan?Invisibilidade das mulleres e das nosas acción en todos os ámbitos de coñecemento e no tratamento nos libros de texto
Uso sexista da linguaxe
Tratamento secundario
Menor recoñecemento e reforzo das nenas por parte do profesorado
Normas e usos dos espazos escolares.
Exclusión da formación afectiva-sexual e do tratamento da violencia escolar desde a perspectiva de xénero
Ausencia dos currículos escolares das tarefas vinculadas ao ámbito reprodutivo
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
De todas as personaxes históricas singularizadas polas súas achegas, o 95% son homes e o 5% son mulleres.
Estes homes singulares, con nome propio, son reis, artistas, fundadores de relixións ou fílósofos mentres que unha parte importante das mulleres son deusas ou virxes.
As mulleres tampouco aparecen nas notas autobiográficas nin na autoría de textos orixinais.
Os personaxes masculinos preséntanse realizando un total de 209 ocupacións diferentes, fronte ás 26 as que están reducias as mulleres, sendo a maioría delas compartidas cos homes.
Practicamente a totalidade dos atributos que valoran positivamente, xa sexa a personaxe ou á súa actividade, pertencen aos homes (célebres, especializados, excelentes, expertos, famosos, ilustres, importantes, impulsores, poderosos, destacados, principais ou reputados).
Fonte: «Mujeres y hombres para el S. XXI: El sexismo en los libros de texto » (2000) Estudo de Nieves Blanco (Universidad de Málaga) no que analiza 56 libros de diferentes editoriais e cursos do primeiro ciclo da ESO.
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Libro de Economía de 1º de Bacharelato da Editorial Almadraba
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Como corrixir isto?
Compartir o uso dos espazos de xogo
Recuperar modelos de referencia (xenealoxía feminina)
Revisar o material escolar e dos contidos curriculares
Nomear en masculino e feminino
Partir da consideración de que as diferenzas biolóxicas non implican diferenzas de comportamento
Etc.
COEDUCARMétodo de intervención educativo que vai alén da educación mixta e cunhas bases que se asentan no recoñecemento das potencialidades e individualidades de nenas e nenos, independentemente do seu sexo. Educar desde a igualdade de valores.
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Nomea• 2 escritores e 2 escritoras
famosas;
• 2 pintores e 2 pintoras;
• 2 políticos españoles da II República e 2 políticas;
• 2 científicos-inventores e 2 científicas-inventoras;
• 2 filósofos e 2 filósofas e
• 2 deportistas homes e 2 mulleres.
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Nelly Sachs(1966)
Nadine Gordimer
(1991)Elfriede Jelinek
(2004)
Doris Lessing(2007)
Herta Müller(2009)
Selma Ottilia LovisaLagerlöf (1909)
Gabriela Mistral(1945)
Pearl Buck (1938)
Sigrid Undset (1928)
Grazia Deledda (1926)
Toni Morrison(1993) Wisława Szymborska
(1996)
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Alice Munro(2013)
Svetlana Aleksievich (2015)
Therese Concordia Mengs
1725-1806
Levina Teerlinck1510-1576Lavinia
Fontana1552-1614
Tamara de Lempicka
(1898-1980)
Artemisia Gentileschi(1593-1654)
Elisabetta Sirani
(1638-1665)
Maruja Mallo(1902-1955)
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Lita Cabellut (1961)
Ángeles Santos (1911-1913)
Remedios Varo(1908-1963)
Marie Laurencin(1883-1953)
Isabel Quintanilla(1938)
Clara Campoamor (1888-1972)
Zenobia Camprubí(1887-1956)
Victoria Kent(1889-1987)
Margarita Nelken(1894-1968)
María de la O Lejárraga
(1874-1974)
Matilda de la Torre
(1884-1946)
Dolores Ibárruri(1895-1989)
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Hypatia de Alejandría(século IV)
Inventou o Astrolabio.
Teano de Trotonas.VI a. d. E.
Trótula de Salerno¿?-1097
Emmy Noether
(1882-1935)
Ada Lovelace(1815-1852)
Margarita SalasMileva Maric(1875-1948) Hedy Lamarr
(1914-2000)Ángela Ruiz Robles
(1895-1975)
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Mary Anderson(1866-1953)
Hildegarda de Bingen
(1098-1179)Sor Juana Inés de
la Cruz(1651-1695)
Simone de Beauvoir
(1908-1986)
María Zambrano(1904-1991)
Amélia Valcarcel(1950-)
Judith Butler(1956-)
Paul B. Preciado(1970-)
Hannah Harendt(1906-1975)
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Christine de Pizan(1364-1430)
Olympe de Gouges
(1748-1793)
Charlotte Cooper(1870-1963)
JuttaKleinschmidt
(1962)
Teresa Perales(1970)
Mireya Belmonte(1990)
Marta Vieira da Silva
(1986)
Edurne Pasabán(1973)
Garbiñe Muguruza(1993)
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
NadiaComăneci
(1961)
Laila Ali(1977)
Os medios de comunicaciónSei que aquí hai algo que preciso para
vivir
Pero non seio que!
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
As Karen, en Tailandia usan
aros no pescozo como símbolo de
beleza
En China o ideal era ter “pé de
Loto” , polo que as mulleres reducían os seus pés ata só
10 cm
En Occidente, as mulleres modifican os seus corpos con
liposucións, próteses
mamarias, próteses nos
glúteos, botox nos beizos etc.
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
As Karen, en Tailandia usan aros no pescozo como símbolo de beleza
En China o ideal era ter «pé de Loto» ,
polo que as mulleres reducían os seus pés ata só
10 cm
En Occidente, as mulleres modifican os seus corpos con
liposucións, próteses mamarias,
próteses nos glúteos, botox nos
beizos etc.
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Las "pura sangre" no compiten
El segundo día del Grand National de carreras de caballos en Aintree despertó pasiones. Las mujeres dieron la talle en el Ladies Day y más de uno debió de dudar en sus apuestas, a juzgar por la línea de estos "ejemplares".
Texto e imaxe dunha “noticia” aparecida no periódico deportivo Marca (abril 2013)
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Campaña do Mercado Lonja del Barranco de Sevilla
Campaña do Centro Comercial Plaza Mar 2 de Alicante
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Un estudo realizado pola Confederación de Consumidores e Usuarios (CECU) analizou, en 2007, as sete revistas que se sitúan entre as máis lidas polas adolescentes: “Nuevo Vale”, “Ragazza”, “Bravo”, “Loka magazine”, “Super pop”, “Star2”, “You” e “Cosmopolitan” e conclúe que siguen perpetuando os mesmos estereotipos que se analizaban no estudo realizado cinco anos atrás pola mesma organización, mantendo a imaxe dunha muller estereotipada e encasillada en roles sexistas.
DEIXA AQUÍ O TEU PROBLEMA DE PESO
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Hipersexualización das nenas• Utilizadas para vender
productos
• Iniciadas no consumo
• Forma de comezar a asumir o seu papel de obxectos sexuais
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Kristina Pimenova (2005)
Thy
lane
Lou
bry
Blo
ndea
u (2
001)
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Observa con atención a imaxe promocional de The Counselor (2013) e sinala qué representa. Hai algo que che chama a atención? Ten este cartel unha lectura desde a perspectiva de xénero? Que mensaxe transmite? Por que?
MichaelFassbender
(1977)
Penélope Cruz (1974)
Brad Pitt (1963) Cameron Diaz(1972)
Javier Bardem(1969)
É SEXISTA A PUBLICIDADE QUE…1. Promove modelos que consolidan pautas tradicionalmente fixadas para cada un dos xéneros.
2. Fixa uns estándares de beleza feminina considerados como sinónimo de éxito.
3.Exerce presión sobre o corpo feminino a través de determinados tipos de produtos.
4.Presenta o corpo das mulleres como un espazo de imperfeccións que hai que corrixir.
5. Sitúa aos personaxes femininos nunha posición de inferioridade e dependencia.
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
6.Exclúe ás mulleres das decisións económicas de maiorrelevancia..
7. Afasta as mulleres dos espazos profesionais con prestixiosocial e, pola contra, asígnalles os roles de limpeza, coidados e alimentación familiar.
8.Nega os desexos e vontades das mulleres e mostra, como «natural», a súa adecuación aos desexos e vontades das demaispersoas.
9. Representa ao corpo feminino como obxecto, isto é, como valor engadido aos atributos dun determinado produto; como o seuenvoltorio, en definitiva.
10.Mostra ás mulleres como incapaces de controlar as súasemocións e as súas reaccións, «xustificando» así as prácticas violentas que se exercen sobre elas.
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
A regra da inversiónColle una imaxe na que estea representada unha muller nos medios ou na publicidade e imaxina que se trata dun home. Se a imaxe resulta inadecuada ou sorprendente trátase dunha representación sexista. Podes facer a mesma proba para representacións de homes.
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Pensas que a día de hoxe se podería anunciar un produto deste xeito? Por que?
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Que cres que transmite esta imaxe?
Paréceche un lema axeitado para o produto que anuncia?
Ocurreseche que podería haber outro modo de vender este produto sen empregar estereotipos?
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Cal che parece que pode ser a campaña deste anuncio?
Tería o mesmo efecto se aplicasemos a regra da inversión?
Embalaxe do pan da marca danesa Kohlberg deseñado por Envision
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Pensas que esta imaxe reproduce algún estereotipo de xénero? Cal?
A quen vai dirixido?
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Paréceche que esta campaña reflicte a nosa sociedade?
Pensas que tería o mesmo efecto se en lugar de unha muller aparecese un home baixo o mesmo lema?
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Que efecto ten un anuncio como este?
Na túa opinión, fomenta algún estereotipo?
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
A quen vai dirixida esta campaña? Por que?
O feito de que apareza un home espido fai que sexa menos sexista? Por que?
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Cal che parece que pode ser a idea que transmite este anuncio?
Consideras que é a imaxe máis axeitada para promocionar un produto?
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Info
rme
sobr
es o
s m
edio
s en
Gal
icia
(20
08)
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Informe sobres os medios en Galicia (2008)
ConclusiónsAs mulleres continuamos como responsables únicas do coidado e limpeza e as únicas que teñen que resolver problemas de saúde ou hixiene.As mulleres aparecen como seres débiles e propensos ao colapso, sen que se visibilice como causa a dobre ou triple xornada co que resulta unha incapacidade ou conflito exclusivamente feminino.Os homes aparecen no ámbito doméstico de xeito excepcional e, en ocasións, utilizando a figura da nai como servil e aos homes como dependentes domésticos.Continúan os mesmos espazos de poder tradicionais masculinos: automóbil e deporte.As mulleres non protagonizan publicidade de bebidas alcólicas.As relacións de amizade e complicidade só se enfatizan no grupo masculino. Continúa a figura do home como experto.Insistencia na figura da sogra como conflitiva.
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Que podemos facer?
Contrapublicidade
Boicot
Denuncia
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Perigo!O reflexo deste espello pode estar distorsionado por ideais de beleza construidos socialmente.
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Lei 34/1988, de 11 de novembro, xeral de publicidadeArtigo 3
A publicidad que atente contra a dignidade da persoa ou vulnere os valores e dereitos recoñecidos na Constitución, especialmente aosque se refiren os seus artigos 14, 18 e 20, apartado 4.Entenderanse incluídos na previsión anterior os anuncios que presenten as mulleres de forma vexatoria ou discriminatoria, ben utilizando particular e directamente o seu corpo ou partes del como mero obxecto desvinculado do produto que se pretende promocionar, ben a súa imaxe asociada a comportamentosestereotipados que vulneren os fundamentos do noso ordenamentocoadxuvando a xenerar a violencia á que se refire a Lei orgánica 1/2004, de 28 de decembro, de medidas de protección integral contra a violencia de xénero.
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
A publicidade dirixida a menores que lles incite á compra dun ben ou dun servizo, explotando a súa inexperiencia ou credulidade, no na que aparezan persuadindo da compra a pais ou tutores. Non se poderá, sen un motivo xustificado, presentar aos nenos en situacións perigosas. Non se deberá inducir a erro sobre as características dos produtos, nin sobre a súa seguridade, nin tampouco sobre a capacidade e aptitudes necesarias na crianza para utilizalos sen producir dano para si ou a terceiros.
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Denuncia ante o Instituto da MullerCorreo electrónico: [email protected]éfono: 900 19 10 10
Denuncia ante a Comisión Asesora de publicidade non sexista (órgano dependente do Observatorio Galego de Violencia de Xénero )Correo electrónico: [email protected] por fax ao 981 957 690 ou cumprimentando o formulario de denuncia de publicidade machista.Tamén a través do Teléfono da Muller 900 400 273.
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Medios con perspectiva de xénero
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Pikara Magazinehttp://www.pikaramagazine.com/
Mujeres en Redhttp://www.mujeresenred.net/
Singénero de dudashttp://singenerodedudas.com/
Tribuna feministahttp://tribunafeminista.org/
Reviradahttp://reviradafeminista.com/
Cine e series feministas
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
A linguaxe
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Pérez tiña un irmán. O irmán de Pérez morreu. No entanto, o home que morreu nunca tivo un irmán.
Como puido suceder isto?
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Nomear en masculino non é neutral
O masculino non é o universal lingüístico. Este uso histórico da lingua invisibiliza e oculta as mulleres, que somos a metade das comunidade lingüísticas.
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Cando nos expresamos a través dunha lingua mediante calquera das súas posibilidades, sempre estamos a reflectir as relacións sociais de quen utilizamos esa lingua.
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Os usos lingüísticos androcéntricos e sexistas proveñen das prescricións culturais do sistema de xénero, da transmisión de estereotipos... non da estrutura da lingua.
É competencia da comunidade de falantes adecuar os usos lingüísticos á realidade, que pide un trato igualitario entre mulleres e homes.
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Por que a linguaxe normativa e sexista?
Quen comunica?
Como se comunica?
Para que se comunica?
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
A pegada da subordinación das mulleres pode atoparse:Nos conceptosNas estruturasNo uso
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Sexismo social no discursoO fondo.
Un texto manifesta sexismo social cando nel se transmite contido discriminatorio contra as mulleres, é dicir, mantén unha posición ideolóxica de contido sexista; estariamos nun caso parecido ao discurso homófobo ou racista.
Exemplo: As mulleres conducen peor que os homes.
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Sexismo lingüístico no discursoA forma.
Un texto manifesta sexismo lingüístico cando é o uso da lingua o que fai evidente a discriminación;
neste caso o que acontece é que se utiliza a linguaxe ignorando a presenza ou visibilidade das
mulleres ou doutros colectivos minorizados.Exemplo: Acudiron a manifestarse moitos
funcionarios e tamén moitas mulleres.No discurso hai sexismo léxico e sexismo sintáctico.
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Sexismo léxico e sintácticoSexismo léxico é cando utilizamos certas palabras illadas.
Sexismo sintáctico é cando construímos frases dun xeito discriminatorio.
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Sexismo léxico Tratamentos de cortesía
Pares incorrectos
Duais aparentes
Invisibilización das mulleres
Nomes e apelidos
Valeiros léxicos,
Vocablos ocupados,
Tacos e insultos,
Chistes e refráns,
Palabras androcéntricas
A voz homeCargos, oficios e profesións
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Asimetría nos tratamentosExemplos:
-Señorita
-Uso do nome de pía no canto dos apelidos
-Referencia a unha muller polo apelido do seu marido
-Anteposición do artigo «a» en contextos que non son de proximidade.
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Uso asimétrico de masculinos e femininos
Usos que rebelan unha consideración diferente do suxeito feminino e masculino
Exemplos:
«Os europeos» pero as «mulleres europeas»
«Os escritores» versus as «mulleres escritoras»
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Duais aparentesExpresións femininas, xeralmentedegradantes , con homónimos en masculino que significan algo distinto. Exemplos:Fulano/FulanaGolfo/GolfaHome público/Muller públicaZorro/ Zorra
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Nomes e apelidos
Baleiros léxicosProdúcese cando non existe un vocábulo feminino equivalente, en canto ao significado, á forma masculina, ou á inversa, non existe un termo masculino cuxa significación sexa equivalente en feminino.
Exemplos:
“Hombría”
Cabaleirosidade
Primeira dama
“Maruja”
Solteiro de ouro
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Vocablos ocupadosDáse cando tratamos de usar certa palabra, cun certo sentido, mais xa está «ocupada» por un significado diferente ao que debería. Ejemplos:.
Exemplos:
Gobernanta
Alcaldesa
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Refráns e frases feitasExemplos:
“ A muller e a sardiña están ben na cociña”; “Home casado, nin muller é”; “A muller e a galiña, tórcelle o pescozo verás como queda mansiña”; “Á muller festeira créballe a perna”; “Dor de muller morta dura ata a porta” etc.
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Presentación das mulleres como subsidiarias dos homes ou como un colectivo a parteExemplos:
No atentado houbo 8 vítimas, entre elas mulleres e nenos
Asistiu o Decano da Facultade de Ciencias do Mar, acompañado da Decana da Facultade de Bioloxía
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Cargos, oficios e profesións
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Nas definicións, acepcións e exemplos dos dicionarios
Home/muller
Pene/Vaxina
Etc.
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Sexismo sintáctico Hai tres formas : estereotipos sexistas, androcentrismo e salto semántico.Estereotipo: O fiscal resultou ser unha muller, bastante guapa por certoAndrocentrismo: Xente que só busca o seu pan, a súa muller, a súa festa en pazSalto semántico: Os ingleses prefiren o té ao café. Tamén prefiren as mulleres loiras ás morenas.
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Alusión a cualidades relacionadas coa estéticaExemplos:
A raíña Dona Sofía e Carla Bruni, que vestía uns pantalóns elásticos, (...)
Foto da portada da visita do presidente Nicolas Sarkozy e Carla Bruni (2009)
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
O home como medida de todas as cousas
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
O referente simbólico masculino
E o último:
«Con tu colaboración ayudas a que personas con Síndrome de Down puedan construir su propio futuro en igualdad de condiciones y plenamente integradosen la sociedad.»
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Linguaxe inclusivaBusca fórmulas que a nível cognitivo evoquen unha imaxe mental non discriminatoria.
Posúe um gran potencial, como construtora de imaxinarios, de contribuir ao avance dunha sociedade igualitária.
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Os alumnos concentráranse no salón de actos do colexio. A festa debería celebrarse ao día seguinte, e aínda quedaban moitos preparativos por realizar. Un alumno dirixiuse a todos e leu as actividades da tarde. Todos saíron con grande excitación. Uns foron a pór luces, outro a preparar bolos e pasteis, algúns seleccionaron música e os últimos a decorar o salón
Concentráranse no salón de actos do colexio. A festa debería celebrarse ao día siguiente, e aínda quedaban moitos preparativos por realizar. Alguén se dirixiu á multitude e leu as actividades da tarde. Saíron con grande excitación para pór luces, preparar bolos e pasteis, seleccionar a música e decorar o salón.
Que diferenza hai entre o primeiro e o segundo texto? Que recursos se empregan no segundo?
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Lei Orgánica 3/2007 para a igualdade efectiva entre mulleres e homesArtigo14
Aos fins desta Lei, serán criterios xerais de actuación dos Poderes Públicos: A implantación dunha linguaxe non sexista no ámbito administrativo e o seu fomento na totalidade das relacións sociais, culturais e artísticas.
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Estratexias1) Neutralización ou xeneración
Substantivos
-Neutralización ou xeneralizaciónExemplo: persoal, público, xente
-Substantivo abstractoExemplo: alumnado, candidatura, profesorado
-Substantivo metonímicoExemplo: claustro, reitoría, conserxería
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Neutralización ou xeneracion (2)Adxectivos e participios
-Introducir un substantivo neutroExemplo: persoas discapacitadas
-Preposición + substantivoExemplo: Persoas con discapacidade
-Cambio na redacciónExemplo: se lle ofrecerá a quen asista/se ofrecerán
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Neutralización ou xeneracion (3)Pronome sexuado en masculino «xenérico»
-Substituílo por formas non marcadasExemplo: quen/as persoas que/alguén/ninguén/todo o mundo/calquera
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Especificación
-Mención explícita a ambos sexosExemplo: Asociación de Pais e Nais do Alumnado
-Uso de recursos gráficosExemplo: @, barra, (), *, x, æ
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
NeoloxismosFeminino de profesións masculinizadasExemplo: médica, chanceleira, xuíza
Masculino de profesións feminizadas Exemplo: matrón, azafato, amo de casa
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Novos neutrosExemplo: usuariado, funcionariado
Outros termosExemplo: membra, xefa, presidenta
O uso do pronome neutro HEN en Suecia.
Fagamos a probaProhíbese pegar carteles. Responsable o anunciante.
Os estudantes protestaron contra a nova lei de educación.
Algún de vós asistíu á reunión?
É bo para o corpo do home seguir unha dieta variada.
Cando un esperta polas mañás.
Os nómadas trasladabanse cos seus enseres,mulleres, anciáns e nenos dun lugar a outro
Organizáronse actividades culturais para as esposas dos deputados.
As mulleres concedéronlles o voto despois da Primeira Guerra Mundial.
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Regra da inversiónCambiar as palabras masculinas polas súas correspondentes femininas ou viceversa; e ver que frase resulta:Se a nova frase NON resulta inadecuada ou sorprendente, pode dicirse que non hai sexismo na primeira.Se a nova frase SI resulta inadecuada ou sorprendente, pode dicirse que si hai sexismo na primeira.
Exemplo:
Congreso de mulleres empresarias.
Congreso de homes empresarios.
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Non dá igual que te inclúan na linguaxe, a que non te inclúan.
Non dá igual que te nomeen a que non te nomeen.
Non dá igual falar cunha linguaxe de iguais, que cunha linguaxe sexista.
Non dá igual nomear a partir da túa identidade sexual, que facelo desde outra que non é a túa.
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
Algunhas fórmulasNomear correctamente a mulleres e homes
Crear referentes femininos
Romper estereotipos
Non usar diminutivos para referir as mulleres ou a ámbitos e obxectos asociados a elas
Non empregar o xénero feminino para descualificar
Utilizar xenéricos ou colectivos
Empregar o feminino plural ou individualizar (cada muller)
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
A co
nstru
ción
soc
ial d
a de
sigu
alda
de
